VII

predavanje

27.11.2010.

PRIPREMA ZA TAMPU

Postupak

skeniranja-

Kvalitet skena (skenirane slike) zavisi od kvaliteta

skenera

i upravljakih

programa,

ali i od znanja i umenosti osobe

koja skenira

-

Relativno je

veliki broj parametara skeniranja

koji

mogu

potpuno

izmeniti

izgled

skenirane

slike-

Stoga

je

za

uspean

rezultat

skeniranja

neophodno

razumevanje

uticaja svakog od

radnih

parametara

pri

skeniranju

Postupak

skeniranja

zapoinje

otvaranjem programa

za

obradu

slika

(npr. Adobe

Photoshop, PaintShopPro, Corel PhotoPaint

i sl.) ili

posebnog

softvera

za

skeniranje

U meniju

svakog

od

tih

programa

postoji

izbor

za

skeniranje

Nakon

to

se klikne

na

taj

izbor,

pokrene

se upravljaki

program za

skeniranje

U tom se programu

skeniranje

najee

odvija

na

sledei nain:

Postupak

skeniranja

Radni tok skeniranja (upravljaki program pri skeniranju)

originala

povrine

Memorisanje

Pregled

predloka

skeniranja

Pregled

(eng. preview) je

postupak

kojim

se na

ekranu

monitora

prikae

pojednostavljena

slika predloka

(originala)

koji

e

se skenirati. To

omoguava da

korisnik

izabere

koji

deo slike

(tj. povrinu) eli

da skenira.

Iako

se na

preglednom

prikazu

predloka skeniranja

moe

u grubo

proceniti

rezultat

skeniranja

(boje, svetlina

i dr.),

pregled

slui uglavnom

izboru

dela

predloka

koji

se eli

skenirati. Na preglednom

prikazu

predloka

mogu se uokviriti

podruja

koja

se ele

skenirati.

Postupak

skeniranja

Broj

bita

Upravljaki

programi

obino

nude line-art,

grayscale

i full color nain

skeniranja

Line-art se koristi

za

skeniranje

crno-belih

predloaka

(najee

crtea

nastalih

olovkom ili tuem)

i koristi

1 bit za

svaku

taku

slike

Takvi

su

predloci

na primer tehniki

nacrti. Line-art nain

skeniranja

treba

primeniti

ako

se skenira

tekst

koji

e

se zatim

raspoznavati programom

za

raspoznavanje

teksta

(engl.

OCR).

Parametri

skeniranja

Grayscale se koristi

za

crtee

i fotografije

koje

u sebi

sadre

crno-bele

tonove

te

koristi

8 bita

za

svaku

taku

slike

(samo 1 boja je u pitanju). Pogodan

je

za

skeniranje

crno-belih

fotografija

i

crno-belih

crtea

koji

sadre

nijanse

sive

boje.

Full color (true color)

nain

skeniranja

predstavlja

skeniranje

u boji

i koristi

se za

crtee

i fotografije

u boji

te

koristi

24 bita

za

svaku

taku

slike

(8 po

svakoj boji). Neki

skeneri

(ili

tanije

njihovi upravljaki

programi)

nude i varijantu

skeniranja

u

boji

s ogranienom

paletom

od

256 boja.

Parametri

skeniranja

Parametri

skeniranja

Histogram Histogram je

dijagram

o zastupljenosti

pojedinih

nivoa

sive

skale

(kod

pregleda

u boji

obojenja

u pojedinim

kanalima

za

svaku

boju) na

izabranom

podruju

slike. Taj

dijagram

je

vaan

pri

izboru

crne

i bele

take

(eng. black spot, BS i white spot, WS)

i gama faktora, te kao i osnova za

korekciju

tonskih

krivih.

Histogram za sliku u sivoj skali

Histogrami za istu sliku u boji po kanalima (crvenom, zelenom i plavom -

RGB)

Kanal za crvenu Kanal za zelenu Kanal za plavu

Izbor

crne

(BS) i bele

take (WS) pri skeniranju

Fotoosetljivi elementi intenzitet svetlosti s predloka pretvaraju u numeriku vrednost u rasponu koji je odreen brojem bita po kanalu

(npr. 0-255 za 8-bitni

sistem).

Od

parametara

koji su zadati

skeneru zavisi koje e

vrednosti sivoj skali (od 0% do 100% zacrnjenja) biti dodeljene pojedinim numerikim vrednostima dobijenim u postupku skeniranja.

Budui da predloci esto znatno

variraju po

svom kvalitetu,

nuno je skeneru na neki nain ukazati na

tonsko podruje kojem treba dati najvie panje i osetljivosti. Zato pre skeniranja treba odrediti tzv. crnu (BS) i belu

(WS)

taku, tj. granine vrednosti

zacrnjenja

(Dmax i Dmin).

Neka

se npr. koristi

skener

kojim

e

se skenirati

slika

u sivoj

skali

s 8 bita

za

svaku

taku

slike

(nivoi

sivoga

oznaeni

su

vrednostima

od

0 do 255). Dodeli

li

se crnoj

taki

vrednost

15, a beloj

vrednost

232

(obino

vei broj oznaava

slabije

zacrnjenje),

onda

e skener

sve

take

kojima

tokom

skeniranja

inicijalno

pridrui

nivo sivog manji

ili

jednak

15, raunaru poslati kao

potpuno

crne

(vrednost

0), a one koje

imaju

nivo

sivog vei

ili

jednak

232,

tretirae kao

potpuno

bele (vrednost

255).

U upravljakim

programima

nekih

skenera

crna

i bela

taka posredno

se reguliu

kroz

veliine

nazvane

svetlina

i

kontrast

(engl. brightness i contrast). Iako

su

ti

nazivi blii

svakodnevnom

govoru, njihova

uloga

u skeniranju

je

diskutabilna

i rezultati

nastali

njihovim

promenama obino

su

tee

predvidljivi.

a. slika sa svetlinom +30; b. slika sa svetlinom -30; c. slika s kontrastom +50; d. slika s kontrastom -50

Gama-faktor

Podeavanje gama-faktora obino je usko vezano za izbor crne i bele take

Vrednost gama-faktora (broj izmeu 0,10 i 9,99) vezana je obino za srednji ton (engl. midtone) ali to zavisi od

upravljakog

programa pri

skeniranju

Normalna (nekorigirana) vrednost gama-faktora je 1,00,

to znai da numerika vrednost

koja odgovara zacrnjenju od 50% predstavlja tano aritmetiku sredinu crne i bele take. Npr. za

BS=20 i WS=220, srednji

ton zacrnjenja

(RTV=50 %),

bio bi na

vrednosti

(220-20):2=100; 100+20=120

, tj. na

vrednosti

120 bi bilo

50 % zacrnjenja

(srednji

ton).

Numeriki gledano, pomeranje

srednjeg tona prema crnoj taki uveava gama-faktor, a pomeranje

prema beloj taki ga smanjuje.

Promena gama-faktora na slici utie na raspodelu tonova koji se nalaze u srednjem podruju, tj. relativno daleko od crne i bele take.

Pomak srednjeg tona

prema crnoj taki (poveanje gama faktora) dovodi do toga da cela slika postaje svetlija. Kada se srednji ton pomie prema beloj taki (smanjenje gama faktora) slika postaje tamnija. Kod slika u boji uticaj gama-faktora moe se prikazati tablicom

Uticaj

gama-faktora

na

pojedine

kanale

boja

a.

slika

s gama-

faktorom

0,4

(tamnija

slika)

b.

slika

s gama-

faktorom

2,0

(svetlija

slika)

POSTUPAK SKENIRANJA

Vrste

predloka

(originala) i nain

skeniranja:

POSTUPAK SKENIRANJA

Naini

korekcije

loih

originala

Color Cast

kolor

dominanta

Kolor dominanta dominantni ton boje. Odreena nijansa bojekoja

preovladava

na

celoj

slici. Tada se kae

da

je

poremeen

sivibalans

boja

na

originalu. Ovaj

poremeaj

se moe

popraviti

prilikomskeniranja

ili

u programima

za

editovanje

bitmapiranih

slika.

DIMENZIJA I REZOLUCIJA DIGITALNE SLIKE

Eksponiranjem

,,digitalnog

filma

dobijaju

se fajlovi

(datoteke)

sa

podacima

o stotinama

hiljada

raznobojnih

piksela. Koje

su

stvarne

dimenzije

digitalne

fotografije?

Primer:

fotografija

irine 1800 i visine 1200 piksela

(1800 x 1200 pix). Piksel nema apsolutne dimenzije, ve njegove dimenzije zavise od rezolucije izlaznog ureaja, tj. ureaja na kome se prikazuje (ili reprodukuje) digitalna slika.

Rezolucija ureaja je broj piksela

digitalne slike koji stane

na

jedan

in. Ako

je

rezolucija

izlaznog ureaja (npr. tampaa na kome e se tampati) 300 dpi, onda

e u tampi pri toj rezoluciji tampaa slika 1800 x 1200 pix biti

dimenzija 6x4 ina (1800:300=6;

1200:300=4).

Isti broj piksela

mogao

bi da

formira

i sliku

dimenzija

3x2 ina

u 600 dpi rezoluciji, ali

i sliku

od

12x18 ina

uz

rezoluciju

tampe od

150 dpi.

Ovakva

promena

veliine

slike

u zavisnosti

od

rezolucije

i obrnuto, naziva

se resizing. Prilikom

snimanja

(ili

skeniranja)

digitalne

fotografije, bira se rezolucija

koja

odgovara

kasnijoj

primeni

te

fotografije.

Resampliranje

promena dimenzija digitalne slike

U programu

Photoshop veliina

slike

i rezolucija

se menjaju

u

meniju

Image size. Kljuna

funkcija

je

Resample Image (promena

veliine

slike

i rezolucije). Ukoliko

je

Resample Image iskljueno, broj

piksela

se ne

menja, a sa

poveanjem

slike

smanjuje

se rezolucija. Vai

i obrnuto

-

sa

smanjenjem

slike

poveava

se rezolucija. Ako

je

funkcija

Resample Image ukljuena, uz

promenu

rezolucije

i veliine, prilagoava se i veliina piksela. Primer:

slika

rezolucije

300 dpi iju

veliinu

elimo

da

poveamo. Iskljuenje

opcije

Resample Image, u ovom

sluaju, dovodi

do smanjenja

rezolucije

(pikseli

e

biti

poveani). Kod

smanjenja

slike

pri

iskljuenoj

funkciji

Resample Image rezolucija

se poveava. Ako

pak

elimo

da

nam, i pored poveanja

slike, rezolucija

ostane

300dpi, ukljuiemo

Resample Image i rezoluciju

runo

postaviti

na

300 dpi. Veliina

fajla

e

se pri

tom poveati, a veliina

piksela

koji

grade sliku, (bie

sitniji

i bie

ih

vie) softverski

e

biti

prilagoeni rezoluciji 300dpi.

Poto

poveavanje

slike

uz

iskljuenu

opciju

Resample Image dovodi

do proporcionalnog

smanjivanja

rezolucije, postoji

opasnost

da rezolucija padne ispod optimalne za odreenu namenu (npr: tampu). Ukljuenje

funkcije

Resample Image naizgled

reava

problem

ali i tu treba biti oprezan. Ako se ova operacija izvodi u Photoshopu,

onda

se koristi

samo

mogunost

softvera, to

kod

velikih

poveanja

i smanjenja

originala

dovodi

do gubitaka

u otrini

i detaljima.

Zato

je

velika

poveanja

originala

poeljno

uraditi

ve

prilikom

skeniranja. Tada se koristi

optika

i softver

skenera

to

daje

bolji

rezultat.

Post Script (1,2) jezik

dozvoljava

rastriranu

vietonsku

informaciju

do 256 stepenica

(nivoa)

sivog (8 bita obim podataka), odakle proizilazi

da

je

optimalna

veliina

rasterske

elije

16x16 elemenata. Tako

je

pri rezoluciji od 2400 dpi kod rastera od 150 lpi (60 lin/cm) mogue postii 256 nivoa

sivog

sa

matricom

16x16 REL (16*16=256, plus belo

i crno

polje). Naime, 2400:150=16, ime se potvruje da je metrica (rasterska elija) sainjena od 16 x 16 piksela.

Ako se ide na veu linijaturu u tampi (npr. 200 lpi)

pri

rezoluciji

2400dpi raun

je:2400:200 =12, odnosno matrica bi bila od maksimalno 12x12 elemenata

to daje samo 144 (12*12=144) stepenica sivog, plus belo i crno

polje.

Odnos izmeu linijature tampe i sivih nijansi koje se mogu postii (nivo sivog) definie se sledeom

formulom:lpi

= dpi / n1/2

lpi = broj rasterskih linija (elija) po inu (LINIJATURA RASTERA u tampi)dpi = rezolucija izlaznog ureaja (eng. dots per inch)n = broj

nijansi

sive.

Broj

nijansi

sive

je

uvek

za

dva

vei

od

n, ali

se

zbog

jednostavnosti

koristi

gornja

jednakost za aproksimativno odreivanje.

Iz

ove

formule

moe

se zakljuiti

da

su

linijatura

rastera

i broj

sivih

nijansi

obrnuto

proporcionalni pri konstantnoj rezoluciji izlaznog ureaja. Za posmatraa,

vea

vrednost

linijature

predstavlja

finiji

(sitniji) raster sa

vie

detalja na slici, a vie sivih nijansi omoguava vie tonova i glae

tonske

prelaze.

Digitalno osvetljavanja filma ili ploe

Matrica

14x14 piksela

za

generisanje

Posebna

matrica

supercell, zarasterske

take

na

osvetljivau

filma

generisanje

rasterske

take

Generisanje rasterskih taaka digitalnim putem

Vektorska

slika

Za

razliku

od

bitmapne

(rasterske)

slike

koju

sainjavaju

pikseli

(najmanji elementi digitalne slike),

vektorsku

sliku

ine

prave

i krive

vektori. Vektorska

slika

se

naziva i objektno-orijentisana grafika. Za razliku od bitmapne slike, vektorska

slika

se moe

skoro

neogranieno

poveavati

a da

ne

izgubi

u kvalitetu.

5.4. Procesi i tehnoloka oprema u digitalnoj reprodukciji

Oprema za elektronsku reprodukcionu tehniku sastoji se iz tri grupe ureaja:

1. ulazni ureaji za unoenje tj. digitalizaciju podataka koji vre pretvaranjerealne

slike

iz

analognog

u digitalni

oblik

(skeneri, digitalne

kamere, digitalnifoto aparati, foto CD, komunikacioni interfejsi, Internet...);

2. ureaji za obradu teksta, slika i crtea (raunari, radne stanice i programi) i

3. izlazni ureaji ureaji koji slue za direktnu

ili indirektnu izradu tamparskeforme (osvetljivai filma, osvetljivai ploe), zatim ureaji za probne otiske(proof-eri), maine

za

digitalnu

tampu, Internet i sl.

OSVETLJIVA

FILMA SA UNUTRANJIM BUBNJEM

OSVETLJIVA

FILMA SA SPOLJANJIM BUBNJEM

VII predavanje 27.11.2010.Postupak skeniranja Postupak skeniranja Radni tok skeniranja (upravljaki program pri skeniranju)Postupak skeniranja Parametri skeniranja Parametri skeniranja Parametri skeniranjaHistogram za sliku u sivoj skali Histogrami za istu sliku u boji po kanalima (crvenom, zelenom i plavom - RGB) Izbor crne (BS) i bele take (WS) pri skeniranju Slide Number 12Slide Number 13a. slika sa svetlinom +30; b. slika sa svetlinom -30; c. slika s kontrastom +50; d. slika s kontrastom -50 Slide Number 15Slide Number 16Slide Number 17Slide Number 18Slide Number 19Slide Number 20Slide Number 21Slide Number 22Slide Number 23Slide Number 24Slide Number 25Slide Number 26Slide Number 27Slide Number 28Slide Number 29Slide Number 30Slide Number 31Slide Number 32Slide Number 33