1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

-----------------------

PHẠM THANH TÂM

VIỆC LÀM CHO NGƯỜI LAO ĐỘNG Ở

NÔNG THÔN TỈNH VĨNH PHÚC

Chuyên ngành: Kinh tế chính trị

Mã số: 60 31 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ CHÍNH TRỊ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS NGUYỄN KHẮC THANH

2

MỞ ĐẦU

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

VÊn ®Ò viÖc lµm lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc quan t©m hµng ®Çu

trong c¸c quyÕt s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi quèc gia ®Ó h­íng tíi

sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Cã viÖc lµm võa gióp b¶n th©n ng­êi lao ®éng cã thu

nhËp, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn nh©n c¸ch vµ lµnh m¹nh hãa c¸c quan hÖ

x· héi.

Ở ViÖt Nam, víi ®Æc ®iÓm d©n sè ®«ng, trÎ, nªn cã nguån lao ®éng

phong phó, dåi dµo. §Æc ®iÓm ®ã lµ thÕ m¹nh trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

cña chóng ta, song ®ång thêi nã còng lu«n t¹o ra søc Ðp vÒ viÖc lµm cho toµn

x· héi. V× vËy, quan t©m gi¶i quyÕt viÖc lµm, æn ®Þnh viÖc lµm cho ng­êi lao

®éng lu«n lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn x· héi vµ lµ chØ tiªu ®Þnh

h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi mµ §¶ng ta ®· ®Ò ra.

§Æc biÖt, trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ xu thÕ

chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, lao ®éng ViÖt Nam cã nhiÒu c¬

héi ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm. Ng­êi lao ®éng cã thÓ v­¬n lªn n¾m b¾t tri thøc vµ

tù do lµm giµu b»ng tri thøc cña m×nh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã còng cã nh÷ng

th¸ch thøc ®Æt ra cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam: ®ã lµ yªu cÇu vÒ chÊt l­îng

nguån lao ®éng. Ng­êi lao ®éng kh«ng biÕt nghÒ, hoÆc biÕt kh«ng ®Õn n¬i

®Õn chèn th× rÊt khã t×m ®­îc viÖc lµm. MÆt kh¸c, kinh nghiÖm c¸c n­íc cho

thÊy, khi héi nhËp WTO, ngµnh dÔ bÞ tæn th­¬ng nhÊt lµ n«ng nghiÖp, nhãm

d©n c­ dÔ bÞ tæn th­¬ng nhÊt lµ n«ng d©n. ChÝnh v× vËy, quan t©m ®Õn vÊn ®Ò

gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n vÉn lu«n lµ vÊn ®Ò mang

tÝnh cÊp b¸ch.

Ở Vĩnh Phúc hiÖn nay, sè ng­êi thÊt nghiÖp cßn ®«ng, nhÊt lµ ë khu vùc

n«ng th«n. N¨m 2008, dân số ở khu vực nông thôn chiếm khoảng 84%, lùc

3

l­îng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n cßn chiÕm 74,94% lùc l­îng lao ®éng, tû

lÖ ng­êi lao ®éng thiÕu viÖc lµm cßn cao. Chất lượng nguồn nhân lực còn rất

thấp. Thu nhập của lao động nông thôn thấp hơn nhiều các khu vực kinh tế

khác. Vĩnh Phúc xác định muốn thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp

hóa, hiện đại hóa phải giải quyết được vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông

dân. Do vậy, vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n lu«n ®­îc c¸c

cÊp ñy ®¶ng, chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc x· héi quan t©m hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn

®Èy m¹nh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ®Þa

ph­¬ng.

ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò "Việc làm cho ng­êi lao động ở nông thôn tỉnh

Vĩnh Phúc" ®­îc lùa chän ®Ó nghiªn cøu lµm luËn v¨n tèt nghiÖp th¹c sÜ, víi hy

väng ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë nông

thôn tỉnh Vĩnh Phúc, nhằm ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu ®ßi hái cña ®Þa ph­¬ng vµ

trªn ph¹m vi c¶ n­íc.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu cña ®Ò tµi

VÊn ®Ò viÖc lµm nãi chung vµ viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n nãi riªng

tõ tr­íc ®Õn nay ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m d­íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau.

Ở n­íc ta, tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tr­íc ®Õn nay cã nhiÒu t¸c gi¶ ®· cã

nh÷ng c«ng tr×nh bµi viÕt xung quanh vÊn ®Ò nµy, tiªu biÓu nh­:

- Ảnh h­ëng cña nÒn kinh tÕ tri thøc víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt

Nam, GS.TS §ç ThÕ Tïng,T¹p chÝ Lao ®éng vµ c«ng ®oµn sè 6, 2002.

- ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë ViÖt Nam, TS. NguyÔn H÷u Dòng -

TS. TrÇn H÷u Trung, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1997.

- VÊn ®Ò viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n, Vò §×nh Th¾ng, T¹p chÝ Kinh

tÕ ph¸t triÓn, sè 13, 2002.

4

- Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm ë n«ng th«n vµ mét sè gi¶i ph¸p cho

giai ®o¹n ph¸t triÓn 2001-2005, Bïi V¨n Qu¸n, T¹p chÝ Lao ®éng vµ x· héi,

sè C§3, 2001.

- D¹y nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n hiÖn nay, §ç Minh C­¬ng, N«ng

th«n míi, sè 91, 2003.

- Lµm thÕ nµo ®Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c d¹y nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n,

§Æng §×nh H¶i - NguyÔn Ngäc Thôy, T¹p chÝ Lao ®éng vµ x· héi, sè 259,

th¸ng 3-2005.

- Kinh nghiÖm ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng n«ng th«n, Lª V¨n B¶nh, T¹p

chÝ Lao ®éng vµ x· héi, sè 218, 2003.

- Sử dụng nguồn nhân lực nông thôn Việt Nam: Thực trạng và giải pháp,

Bùi Quang Bình, Trường Đại học Kinh Tế, Đại học Đà Nẵng, 2007.

- Quan tâm lao động nông thôn không còn đất, Đoàn Tất Thảo, Tạp trí

Lao động và xã hội, số 186, 2008.

- Giải quyết vấn đề lao động nông thôn mất hoặc thiếu việc làm, Hoàng

Hùng, Trần Hưng và Kiều Thắng, Tạp trí Nhân Dân, số ngày 04-06-2009.

- Giải pháp nào cho lao động và việc làm ở nông thôn, Quốc Việt, Báo

Hậu Giang, số ngày 03-06-2009.

Trong các công trình đó, các tác giả đã có nhiều đóng góp quan trọng, đã

khái quát hoặc đi sâu phân tích thực trạng việc làm ở nông thôn và đề xuất

những giải pháp để tạo việc làm cho người lao động ở khu vực nông thôn.

Ngoµi ra còng cã mét sè ®Ò tµi luËn v¨n th¹c sÜ viÕt vÒ vÊn ®Ò viÖc lµm ë

c¸c tØnh nh­ Thái Bình, Ninh Bình, B¾c Ninh… Song cho ®Õn nay ch­a cã

mét c«ng tr×nh khoa häc nµo đi sâu vào nghiªn cøu vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi

5

lao ®éng ë n«ng th«n tỉnh Vĩnh Phúc dưới góc độ chuyên ngành kinh tế chính

trị học.

3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn v¨n

3.1. Môc ®Ých

Gãp phÇn lµm râ vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n ë Vĩnh

Phúc; ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ trªn c¬ së ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu

gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n Vĩnh Phúc.

3.2. NhiÖm vô

- Lµm râ thùc tr¹ng viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng n«ng th«n; nh÷ng nh©n

tè ¶nh h­ëng ®Õn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n ®Ó lµm c¬

së ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë

n«ng th«n Vĩnh Phúc.

- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë

n«ng th«n Vĩnh Phúc tõ 1997 đến nay.

- Nªu nh÷ng ph­¬ng h­íng c¬ b¶n vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m gi¶i quyÕt

cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n Vĩnh Phúc.

4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu

4.1. §èi t­îng

§èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ thùc tr¹ng viÖc lµm cho ng­êi lao

®éng ë n«ng th«n Vĩnh Phúc.

4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu

LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng viÖc lµm của ng­êi lao ®éng ë

n«ng th«n tỉnh Vĩnh Phúc tõ khi t¸ch tØnh (1997) đến nay; ®Ò xuÊt mét sè gi¶i

6

ph¸p chñ yÕu nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n tỉnh

Vĩnh Phúc tõ nay ®Õn 2020.

5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

§Ò tµi vËn dông các ph­¬ng ph¸p của kinh tế chính trị học trong qu¸

tr×nh nghiªn cøu; ®ång thêi cßn sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: hÖ thèng,

tæng hîp, thèng kª, so s¸nh,... ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò.

6. Nh÷ng ®ãng gãp khoa häc cña luËn v¨n

- Lµm râ vÊn ®Ò viÖc lµm nãi chung vµ viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng n«ng

th«n nãi riªng.

- Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc lµm của lao ®éng ë n«ng th«n Vĩnh

Phúc tõ 1997 ®Õn nay.

- §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi

lao ®éng ë n«ng th«n Vĩnh Phúc.

7. KÕt cÊu cña luËn v¨n

Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n

gåm cã 3 ch­¬ng; 8 tiết.

Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n

Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng n«ng th«n ở Vĩnh Phóc

Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho

ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n VÜnh Phóc

7

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ VIỆC LÀM CHO NGƯỜI

LAO ĐỘNG Ở NÔNG THÔN

1.1. Việc làm cho người lao động ở nông thôn

1.1.1. Những khái niệm cơ bản

Khái niệm việc làm

Theo tổ chức Lao động quốc tế (ILO): Việc làm là những hoạt động lao

động được trả công bằng tiền và bằng hiện vật.

Điều 13, chương 2 (việc làm) Bộ luật lao động của nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam: "Mọi hoạt động lao động tạo ra nguồn thu nhập, không

bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm". Khái niệm này được vận

dụng trong các cuộc điều tra về thực trạng lao động và việc làm hàng năm của

Việt Nam và được cụ thể hóa thành ba dạng hoạt động sau:

- Làm các công việc để nhận tiền công, tiền lương dưới dạng bằng tiền

hoặc bằng hiện vật.

- Làm các công việc để thu lợi nhuận cho bản thân. Bao gồm sản xuất

nông nghiệp trên đất do chính thành viên được quyền sử dụng; hoặc hoạt

động kinh tế phi nông nghiệp do chính thành viên đó làm chủ toàn bộ hoặc một

phần.

- Làm công việc cho hộ gia đình mình nhưng không được trả thù lao dưới

hình thức tiền lương, tiền công cho công việc đó. Bao gồm sản xuất nông

nghiệp trên đất do chủ hộ hoặc một thành viên trong hộ có quyền sử dụng;

hoạt động kinh tế phi nông nghiệp do chủ hộ hoặc một thành viên trong hộ

làm chủ hoặc quản lý. Theo khái niệm trên, hoạt động được coi là việc làm

cần thỏa mãn hai điều kiện:

8

Một là, hoạt động đó phải có ích và tạo ra thu nhập cho người lao động và

cho các thành viên trong gia đình.

Hai là, hoạt động đó phải đúng luật; không bị pháp luật cấm.

Hai tiêu thức này có quan hệ chặt chẽ với nhau, là điều kiện cần và đủ của

một hoạt động được thừa nhận là việc làm. Nếu một hoạt động chỉ tạo ra thu

nhập nhưng vi phạm pháp luật như: trộm cắp, buôn bán ma tuý, mại dâm,...

không thể được công nhận là việc làm. Mặt khác, một hoạt động dù là hợp

pháp, có ích nhưng không tạo ra thu nhập cũng không được thừa nhận là việc

làm - chẳng hạn như công việc nội trợ của phụ nữ cho chính gia đình mình.

Nhưng nếu người phụ nữ đó cũng thực hiện các công việc nội trợ tương tự

cho gia đình người khác thì hoạt động của họ lại được thừa nhận là việc làm

vì được trả công.

Điểm đáng lưu ý là tùy theo phong tục, tập quán của mỗi nước và pháp luật

của các quốc gia mà người ta có một số quy định khác nhau về việc làm. Ví dụ:

mại dâm của phụ nữ được coi là việc làm ở Thái Lan vì được pháp luật bảo hộ

và quản lý; nhưng ở Việt Nam hoạt động đó được coi là vi phạm pháp luật và

không được thừa nhận là việc làm.

Trong nền kinh tế thị trường, ở đâu có lợi nhuận, các doanh nghiệp sẽ tăng

cường sử dụng lao động, tăng sản lượng, khối lượng việc làm sẽ tăng lên. Mặt

khác, khi nhu cầu thị trường suy giảm, các doanh nghiệp sẽ phải cắt giảm sản

lượng, khối lượng việc làm sẽ giảm.

Trong xu thế hội nhập nền kinh tế thế giới, khoa học công nghệ phát triển

mạnh mẽ, được ứng dụng nhanh chóng vào sản xuất và tất cả các lĩnh vực

khác nhau của đời sống kinh tế - xã hội đã làm cho khối lượng công việc có

yêu cầu về mặt kỹ thuật cao tăng nhanh chóng.

9

Mặt khác, năng suất lao động tăng đã làm ảnh hưởng rất lớn tới "cầu" lao

động và "cơ cấu" lao động. Nếu người lao động không tự nâng cao tay nghề,

nâng cao trình độ của mình theo kịp với yêu cầu của sản xuất kinh doanh;

phân công lao động xã hội không phát triển, không tạo được nhiều việc làm

mới cho người lao động thì tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm là điều khó

tránh khỏi.

Trong nông nghiệp, lao động mang tính thời vụ, do vậy vào thời kỳ mùa vụ,

khối lượng công việc nhiều, tăng đột biến. Tuy nhiên, lúc nhàn rỗi, khối lượng

công việc giảm đột ngột, thậm chí có lúc người nông dân không có việc làm.

Đặc biệt trong điều kiện hiện nay dân số ở khu vực nông thôn vẫn tăng nhanh,

đất canh tác không tăng thậm chí có xu hướng giảm xuống vì nhiều lý do: đô thị

hóa, đất ở,... tăng, mặt khác với khả năng ứng dụng máy móc, tiến bộ khoa học

công nghệ,... làm cho năng suất lao động tăng nhanh, giải phóng một lượng lao

động lớn ra khỏi ngành nông nghiệp. Nếu không tạo đủ công ăn, việc làm cho

người nông dân, đặc biệt trong lúc nông nhàn với thu nhập được người nông dân

chấp nhận, sẽ dẫn đến hiện tượng nông dân di chuyển đến các thành phố và các

khu công nghiệp tìm kiếm việc làm gây nhiều vấn đề phức tạp cho việc quản lý

lao động, quản lý xã hội, tình trạng xóm liều, phố liều, tệ nạn xã hội gia tăng.

Khái niệm thất nghiệp: Theo khái niệm của tổ chức lao động Quốc Tế

(ILO), thất nghiệp (theo nghĩa chung nhất) là tình trạng tồn tại khi một số

người trong độ tuổi lao động muốn có việc làm nhưng không thể tìm được

việc làm ở mức tiền công nhất định. Người thất nghiệp là người trong độ tuổi

lao động có khả năng lao động, không có việc làm và đang có nhu cầu tìm

việc làm.

Cũng có quan điểm cho rằng: Thất nghiệp là hiện tượng gồm những phần

mất thu nhập, do không có khả năng tìm được việc làm trong khi họ còn trong

10

độ tuổi lao động có khả năng lao động muốn làm việc và đã đăng ký ở cơ

quan môi giới về lao động nhưng chưa được giải quyết.

Như vậy, những người thất nghiệp tất yếu phải thuộc lực lượng lao động

hay dân số hoạt động kinh tế. Một người thất nghiệp phải có 3 tiêu chuẩn:

+ Đang mong muốn và tìm việc làm

+ Có khả năng làm việc

+ Hiện đang chưa có việc làm

Với cách hiểu như trên, không phải bất kỳ ai có sức lao động nhưng chưa

làm việc đều được coi là thất nghiệp. Do đó một tiêu thức quan trọng để xem

xét một người được coi là thất nghiệp thì phải biết được người đó có muốn đi

làm hay không. Bởi lẽ, trên thực tế nhiều người có sức khoẻ, có nghề nghiệp

song không có nhu cầu làm việc, họ sống chủ yếu dựa vào “nguồn dự trữ”

như kế thừa của bố mẹ, nguồn tài trợ.

* Phân loại thất nghiệp.

- Xét về nguồn gốc thất nghiệp có thể chia thành:

Thất nghiệp tự nhiên: Là loại thất nghiệp khi có một tỷ lệ nhất định số lao

động ở trong tình trạng không có việc làm.

Thất nghiệp tạm thời: Là loại thất nghiệp phát sinh do sự di chuyển không

ngừng của ngành lao động giữa các vùng, giữa các loại công việc hoặc giữa

các giai đoạn khác nhau của cuộc sống.

Thất nghiệp cơ cấu: Là loại thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối giữa

cầu - cung lao động trong một ngành hoặc một vùng nào đó.

Thất nghiệp chu kỳ: Là loại thất nghiệp xảy ra do giảm sút giá trị tổng

sản lượng của nền kinh tế. Trong giai đoạn suy thoái của chu kỳ kinh

11

doanh, tổng giá trị sản xuất giảm dần, hầu hết các nhà sản xuất giảm sản

lượng cầu đối với các đầu vào, trong đó có lao động. Đối với loại thất

nghiệp này, những chính sách nhằm khuyến khích tăng cầu thường mang

lại kết quả tích cực.

- Xét về tính chủ động của người lao động, thất nghiệp có thể chia thành:

Thất nghiệp tự nguyện: Là loại thất nghiệp mà ở mức tiền công nào đó

người lao động không muốn làm việc vì lý do cá nhân nào đó (di chuyển, sinh

con) thất nghiệp loại này thường gắn với thất nghiệp tạm thời.

Thất nghiệp không tự nguyện: Là loại thất nghiệp mà ở mức tiền công nào

đó người lao động chấp nhận nhưng vẫn không được làm việc do kinh tế suy

thoái, cung lớn hơn cầu về lao động.

Ngoài thất nghiệp hữu hình (thất nghiệp tự nguyện và không tự nguyện)

còn tồn tại thất nghiệp trá hình:

Thất nghiệp trá hình: Là hiện tượng xuất hiện khi người lao động được sử

dụng ở dưới mức khả năng mà bình thường người lao động sẵn sàng làm việc.

Hiện tượng này xảy ra khi năng suất lao động của một ngành nào đó thấp. Thất

nghiệp loại này thường gắn với việc sử dụng không hết thời gian lao động.

Xét theo hình thức thất nghiệp có thể chia thành:

Thất nghiệp theo giới tính: Là loại thất nghiệp của lao động nam (hoặc nữ).

Thất nghiệp chia theo lứa tuổi: Là loại thất nghiệp của một lứa tuổi nào đó

trong tổng số lực lượng lao động.

Thất nghiệp chia theo vùng lãnh thổ: Là hiện tượng thất nghiệp xảy ra

thuộc vùng lãnh thổ (thành thị, nông thôn, đồng bằng, miền núi..).

Thất nghiệp chia theo ngành nghề: Là loại thất nghiệp xảy ra ở một ngành

nghề nào đó.

12

Ngoài các loại thất nghiệp nêu trên, người ta có thể chia thất nghiệp theo

dân tộc, chủng tộc, tôn giáo...

Khái niệm thiếu việc làm:

Theo ILO người thiếu việc làm là người trong tuần lễ tham khảo có số giờ

làm việc dưới mức quy định chuẩn cho người có đủ việc làm và có nhu cầu

thêm việc làm.

Theo một số chuyên gia về chính sách lao động việc làm thì cho rằng:

Người thiếu việc làm là những người đang làm việc có mức thu nhập dưới

mức lương tối thiểu và họ có nhu cầu làm thêm.

Từ khái niệm người thiếu việc làm trên có thể hiểu như sau: Người thiếu

việc làm là người lao động đang có việc làm nhưng họ làm việc không hết

thời gian theo pháp luật quy định hoặc làm những công việc mà tiền lương

thấp không đáp ứng đủ nhu cầu của cuộc sống, họ muốn tìm thêm việc làm để

bổ xung thu nhập.

ILO cũng khuyến nghị các nước dùng khái niệm người thiếu việc làm

hữu hình (nhìn thấy được) và người thiếu việc làm vô hình (khó xác định).

Thiếu việc làm hữu hình: Là khái niệm để chỉ hiện tượng người lao động

làm việc có thời gian ít hơn thường lệ, họ không đủ việc làm đang tìm kiếm

thêm việc làm và sẵn sàng để làm việc.

Tình trạng việc làm hữu hình được biểu thị bởi hàm số sử dụng thời gian

lao động như sau:

K = Số giờ làm việc thực tế

x100% Số giờ quy định

(Tính theo ngày, tháng, năm)

13

Thiếu việc làm vô hình: Là những người có đủ việc làm, làm đủ thời gian

thậm chí nhiều thời gian hơn mức bình thường nhưng thu nhập thấp. Nguyên

nhân của tình trạng này là do tay nghề hoặc kỹ năng của người lao động thấp

không sử dụng hết khả năng hiện có hoặc do điều kiện lao động tồi, tổ chức

lao động kém. Thước đo khái niệm thiếu việc làm vô hình là mức thu nhập

thấp hơn mức lương tối thiểu.

Nguyên nhân thiếu việc làm:

Do nền kinh tế chậm phát triển, diện tích đất nông nghiệp bình quân đầu

người thấp và giảm dần do quá trình đô thị hoá, công nghiệp hóa.

Do lực lượng lao động tăng quá nhanh, trong khi đó số chỗ làm việc mới

tạo ra quá ít, do trình độ chuyên môn kỹ thuật, tay nghề của người lao động

còn thấp kém.

Do tính chất thời vụ, thời tiết khí hậu, do chính sách đầu tư chưa hợp lý,

sản phẩm sản xuất ra không tiêu thụ được...v.v.

1.1.2. Đặc điểm của việc làm ở nông thôn

Nông thôn là nơi sinh sống của một bộ phận dân cư chủ yếu làm việc

trong lĩnh vực nông nghiệp. Có nhiều loại việc làm diễn ra ở nông thôn, phản

ánh tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội ở nông thôn. Nhưng việc

làm của người lao động ở nông thôn lại gắn với đặc điểm của lực lượng lao

động ở đây, với điều kiện tự nhiên nơi họ sinh sống.

Việc làm của người lao động ở nông thôn là những hoạt động lao động

trong tất cả các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế xã

hội của một bộ phận lực lượng lao động sinh sống ở nông thôn để mang lại

thu nhập mà không bị pháp luật ngăn cấm.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

14

1. Lê Văn Bảnh (2003), "Kinh nghiệm đào tạo nghề cho lao động nông

thôn", Lao động và Xã hội, (259), tr.14.

2. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2001), Báo cáo sử dụng kết quả

điều tra lao động - việc làm hàng năm để xây dựng chính sách giải quyết việc

làm.

3. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2002), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2001.

4. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2003), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2002.

5. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2004), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2003.

6. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2005), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2004.

7. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2006), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2005.

8. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội (2007), Số liệu thống kê lao động

- việc làm ở Việt Nam 2006.

9. Bộ Lao động Thương binh và xã hội (2006), Báo cáo kết quả điều tra

lao động việc làm 1-7-2005.

10. Bộ luật Lao động Nước CHXHCN Việt Nam (2003), Nxb Chính trị

quốc gia, Hà Nội.

11. Bùi Quang Bình (2007), “ Sử dụng nguồn nhân lực nông thôn Việt

Nam: Thực trạng và giải pháp”, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà

Nẵng.

15

12. Ngô Đức Cát (2005), "Thực trạng thu hồi đất nông nghiệp và ảnh

hưởng của nó tới lao động nông nghiệp", Tạp chí Kinh tế và phát triển.

13. Nguyễn Sinh Cúc (2002), "Chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động

nông thôn", Tạp chí Cộng sản, (14), tr.43.

14. Cục Thống kê tỉnh Vĩnh Phúc, Niên giám thống kê tỉnh Vĩnh Phúc các

năm từ 1997 -2008.

15. Trịnh Đình Dũng (2007), “ Vĩnh Phúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh

tế, gắn với từng bước thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội”, cổng thông

tin điện tử tỉnh Vĩnh Phúc,15-02-2007.

16. “D¹y nghÒ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®èi víi mét ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu khu

c«ng nghiÖp tËp trung” (25-04-2009), Trang th«ng tin ®iÖn tö, Bé lao ®éng-

Th­¬ng binh vµ x· héi.

17. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

18. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

19. Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, (2003), Nhµ xuÊt b¶n Th«ng

kª, Hµ Néi.

20. Đoàn Thị Hải (2005), Giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp

trong quá trình đô thị hoá ở nước ta hiện nay, Luận văn thạc sỹ kinh tế,

Trung tâm đào tạo, bồi dưỡng giáo viên lý luận chính trị, Đại học Quốc

Gia Hà Nội.

21. Nguyễn Thị Hằng (2003), "Đẩy mạnh xuất khẩu lao động ở nông thôn,

góp phần xoá đói giảm nghèo", Tạp chí Cộng sản, (4+5).

16

22. Hoµng Hïng, TrÇn H­ng, KiÒu Th¾ng (04-06-2009), “Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

lao ®éng n«ng th«n mÊt hoÆc thiÕu viÖc lµm”, B¸o Nh©n D©n ®iÖn tö.

23. Dương Đức Lân (2005), "Về dự án thí điểm dạy nghề cho lao động

nông thôn", Lao động và Xã hội, (259), tr.3.

24. Hoµng Nam ( 2007), “ ViÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n ë Qu¶ng Ng·i:

bµi to¸n khã gi¶i”, B¸o Kinh tÕ n«ng th«n.(28-11-2007)

25. Huyền Ngân (2005), "Thái Bình tăng tốc giải quyết việc làm", Thời báo

Kinh tế Việt Nam, (153).

26. Hoàng Kim Ngọc (2003), "Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ góp

phần tạo việc làm và chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn", Lao

động và Xã hội, (209), tr.26.

27. Vũ Văn Phúc (2005), "Giải quyết việc làm và sử dụng hợp lý nguồn

nhân lực lao động nông thôn Việt Nam hiện nay", Tạp chí Kinh tế châu

Á - Thái Bình Dương, (42), tr.14.

28. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Vĩnh Phúc(2007), Báo

cáo tổng quan tình hình nông nghiệp thời kỳ 2001 -2007 và phương

hướng nhiệm vụ phát triển nông nghiệp nông thôn đến năm 2010.

29. Sở Lao động Thương binh và xã hội tỉnh Vĩnh Phúc(2007), Báo cáo kết

quả thực hiện xoá đói giảm nghèo - việc làm, đào tạo nghề 2007 và

phương hướng nhiệm vụ thời gian tới.

30. Sở Lao động Thương binh và xã hội tỉnh Vĩnh Phúc(2008), Báo cáo kết

quả thực hiện xoá đói giảm nghèo - việc làm, đào tạo nghề 2008 và

phương hướng nhiệm vụ thời gian tới.

31. Sở Lao động, Thương binh và xã hội tỉnh Vĩnh Phúc, Báo cáo tổng kết

công tác xoá đói giảm nghèo và việc làm 2001 -2007.

17

32. Sở Lao động, Thương binh và xã hội tỉnh Vĩnh Phúc(2007), B¸o c¸o

t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô lao ®éng, th­¬ng binh vµ x· héi n¨m 2007,

ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô n¨m 2008.

33. Sở Lao động, Thương binh và xã hội tỉnh Vĩnh Phúc, (2008), B¸o c¸o

t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô lao ®éng, th­¬ng binh vµ x· héi n¨m 2008,

ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô n¨m 2009.

34. Bïi TÊt Th¾ng (2006), ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ ë ViÖt Nam,

Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc-X· héi, Hµ Néi.

35. Vũ Đình Thắng (2002), "Vấn đề việc làm cho lao động ở nông thôn",

Tạp chí kinh tế và phát triển, tr.21.

36. Đoàn Tất Thảo (2008), “Quan t©m lao ®éng n«ng th«n kh«ng cßn ®Êt”,

B¸o lao ®éng ®iÖn tö, (186).

37. Ph¹m Ngäc ThÈm (2007), “ Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ lµm v­ên vµ kinh

tÕ VAC, B¸o VÜnh phóc,(1.247)

38. Phạm Quý Thọ (2003), Thị trường lao động Việt Nam- Thực trạng và

giải pháp phát triển, Nxb Lao động - Xã hội.

39. Tổng cục thống kê (2008), Thông cáo báo trí về số liệu thống kê kinh

tế, xã hội năm 2008, Hà Nội.

40. Tổng cục thống kê (2006), Kết quả tổng điều tra nông nghiệp, nông

thôn, thuỷ sản, Hà Nội.

41. Đỗ Thế Tùng (2002), "Ảnh hưởng một nền kinh tế trí thức tới vấn đề

giải quyết việc làm ở Việt Nam", Tạp chí Lao động và Công đoàn, (6).

42. Trường Đại học Kinh Tế Quốc dân (2005), Những vấn đề cơ bản về

kinh tế vĩ mô, Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội.

18

43. Quèc ViÖt (2009), “Gi¶i ph¸p nµo cho lao ®éng vµ viÖc lµm ë n«ng

th«n”, B¸o HËu Giang ®iÖn tö.(03-06-2009).

44. Uû Ban Nh©n D©n tØnh VÜnh Phóc, (2006), NghÞ quyÕt vÒ kÕ ho¹ch ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2006-2010.

45. Uû Ban Nh©n D©n tØnh VÜnh Phóc, (2005), NghÞ quyÕt vÒ viÖc d¹y nghÒ

cho lao ®éng n«ng th«n, lao ®éng ë vïng dµnh ®Êt cho ph¸t triÓn c«ng

nghiÖp, dÞch vô vµ ®« thÞ trªn ®Þa bµn tØnh VÜnh Phóc giai ®o¹n 2005-

2010.

46. // www.vinhphuc.gov.vn/ – Cổng thông tin điện tử tỉnh Vĩnh Phúc.

47. // www.namdinh.gov.vn/ – Cổng thông tin điện tử tỉnh Nam Định.

48. // www.thanhhoa.gov.vn/ – Cổng thông tin điện tử tỉnh Thanh Hóa.

49. // www.thaibinh.gov.vn/ – Cổng thông tin điện tử tỉnh Thái Bình.