Upabhokta samrakshan

12

Click here to load reader

description

Nepal Laws & Acts Related to DRR & DEVELOPMENT

Transcript of Upabhokta samrakshan

Page 1: Upabhokta samrakshan

pkef]Qmf ;+/If0f P]g, @)%$pkef]Qmf ;+/If0f P]g, @)%$pkef]Qmf ;+/If0f P]g, @)%$pkef]Qmf ;+/If0f P]g, @)%$

nfndf]x/ / k|sfzg ldlt

@)%$.!).!%.$

;+zf]wg ug]{ P]g

!= s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)%% @)%%.!).&

@)%$ ;fnsf] P]g g+= @)

pkef]Qmfsf] ;+/If0f ug]{ ;DaGwdf Joj:yf ug{ ag]sf] P]g

k|:tfjgf M pkef]Qmfsf] :jf:Yo, ;'ljwf / cfly{s lxt sfod /fVg, pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf]

u'0f:t/, kl/df0f Pj+ d"Nosf] clgoldttfaf6 pkef]Qmf ju{nfO{ ;+/If0f k|bfg u/L pkef]Uo j:t' jf

;]jfsf] u'0f jf pkof]lutf 36fpg jf lemSg gkfpg] Joj:yf ug{, Psflwsf/ Pj+ cg'lrt Jofkfl/s

s[ofsnfkåf/f d"No clej[l4 x'g ;Sg] cj:yfnfO{ /f]Sg / pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] pkof]lutf Pj+

k|of]u ;DaGwL em'§f tyf e|dfTds k|rf/ k|;f/ x'g glbO{ ;'/lIft tyf u'0f:t/o'Qm pkef]Uo j:t' jf

;]jfsf] laqmL ljt/0f, lgsf;L, k}7f/L / ;~ro ;DaGwL Joj:yf ug{ tyf pkef]QmfnfO{ kg]{ dsf{sf]

lj?4 pkrf/ lbnfpg] lgsfosf] :yfkgf u/L pkef]Qmfsf] xs, lxt / clwsf/sf] ;+/If0f ug]{

Joj:yf ug{ jfG5gLo ePsf]n],

>L % dxf/fhlw/fh jL/]Gb| jL/ ljqmd zfxb]jsf] zf;gsfnsf] 5AaL;f}+ jif{df ;+;bn] of]

P]g agfPsf] 5 .

!= ;+lIfKt gfd / k|f/De M -!_ o; P]gsf] gfd æpkef]Qmf ;+/If0f P]g, @)%$Æ /x]sf]5 .

-@_ of] P]g @)%% ;fn a}zfv ! ut]b]lv k|f/De x'g]5 .

@= kl/efiff M ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; P]gdf, –

-s_ æpkef]QmfÆ eGgfn] s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jf pkef]u jf k|of]u ug]{ JolQm jf

;+:yf ;Demg' k5{ .

-v_ ækl/ifb\Æ eGgfn] bkmf # adf]lhd u7g ePsf] pkef]Qmf ;+/If0f kl/ifb\ ;Demg' k5{ .

Page 2: Upabhokta samrakshan

-u_ æIfltk"lt{ ;ldltÆ eGgfn] bkmf @# adf]lhd u7g ePsf] Ifltk"lt{ ;ldlt ;Demg'

k5{ .

-3_ æpkef]Uo j:t'Æ eGgfn] pkef]Qmfn] pkef]u jf k|of]u ug]{ j:t' jf j:t'x?sf]

;lDd>0faf6 ag]sf] kbfy{ ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] pkef]Uo j:t'sf] lgdf{0fdf k|of]u

x'g] sRrf kbfy{, /ª, ;'uGw jf /;fognfO{ ;d]t hgfpF5 .

-ª_ æ;]jfÆ eGgfn] s'g} sfdsf] lgldQ s'g} klg lsl;dsf] ;]jf z'Ns jf k|ltkmn lnO{

k|bfg ul/Psf] >d, ;'ljwf jf k/fdz{ ;Demg' k5{ .

-r_ æpTkfbgÆ eGgfn] pkef]Uo j:t' agfpg], tof/ ug]{, k|;f]wg ug]{, kl/0ft ug]{,

KoflsË ug]{, k'gM KoflsË ug]{, P;]DalnË ug]{ jf n]an nufpg] k|lqmof jf ;f]

;DaGwdf ckgfO{g] ;Dk"0f{ jf s'g} k|lqmof ;Demg' k5{ .

-5_ æn]anÆ eGgfn] pkef]Uo j:t' jf pkef]Uo j:t' /flvPsf] efF8fdf n]lvPsf],

5flkPsf], lnyf] ul/Psf], lrGx nufOPsf], ODaf];{ ul/Psf], ;dfj]z ul/Psf] jf cGo

s'g} lsl;dn] b]vfOPsf] 6\ofu, lrGx, t:jL/ jf cGo ljj/0ffTds j:t' ;Demg'

k5{ .

-h_ æcg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfkÆ eGgfn] s'g} klg pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] jf:tljs

u'0f:t/, kl/df0f, d"No, gfktf}n 9fFrf jf agfj6 cflb 9fF6L jf em'SofO{ To:tf]

pkef]Uo j:t' jf ;]jf laqmL ljt/0f jf k|bfg ug]{, cGo JolQmn] pTkfbg u/]sf]

pkef]Uo j:t'sf] u'0f:t/, kl/df0f, d"No, gfktf}n, 9fFrf, agfj6 cflbdf c;/ kf/L

laqmL ljt/0f ug]{ sfo{ ;Demg' k5{ .

-em_ æsd;n pkef]Uo j:t'Æ eGgfn] b]xfosf] s'g} cj:yfsf] pkef]Uo j:t' ;Demg'

k5{ M–

-!_ bkmf !! adf]lhd lgwf{l/t ul/Psf] u'0f:t/eGbf sDtL x'g] u/L x'g' kg]{

kbfy{sf] kl/df0f 36fOPsf] jf csf]{ s'g} kbfy{sf] ;lDd>0f ul/Psf],

-@_ :jf:YonfO{ xflgsf/s x'g] u/L ;8]sf], un]sf] jf kmf]xf]/d}nf jf ljiffbL

cj:yfdf /flvPsf] jf tof/ ul/Psf] jf s'g} /;fog, /ª jf af:gf k|of]u

ul/Psf],

-#_ s]xL jf ;Dk"0f{ efu s'g} /f]uL jf /f]usf/s kz', k+IfL jf xflgsf/s

jg:kltaf6 agfOPsf],

Page 3: Upabhokta samrakshan

-$_ of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd hf/L ul/Psf] cfb]zdf

tf]lsPsf] Go"gtd cfjZos u'0f:t/eGbf 36]sf] jf clwstd u'0f:t/

tf]lsPsf]df ;f] eGbf a9]sf] .

-`_ ælaqm]tfÆ eGgfn] yf]s jf v'b|f ?kdf pkef]Uo j:t' jf ;]jf laqmL ljt/0f ug]{

JolQm, ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L ;+:yf jf ;xsf/L ;+:yf ;Demg' k5{ .

-6_ æk|of]uzfnfÆ eGgfn] pkef]Uo j:t'sf] z'4tf, k"0f{tf jf u'0f:t/ k/LIf0f ug]{ p2]Zon]

:yfkgf ePsf] g]kfn ;/sf/af6 dfGotf k|fKt lgsfo ;Demg' k5{ .

-7_ æpkef]Qmf ;+:yfÆ eGgfn] pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f tyf ;Dj4{g ug]{ p2]Zon]

k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] ;+:yf ;Demg' k5{ .

-8_ ælg/LIf0f clws[tÆ eGgfn] bkmf !$ adf]lhd lgo'Qm jf tf]lsPsf] lg/LIf0f clws[t

;Demg' k5{ .

-9_ ætf]lsPsf]Æ jf ætf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] o; P]g cGtu{t ag]sf] lgoddf tf]lsPsf]

jf tf]lsP adf]lhd ;Demg' k5{ .

#= pkef]Qmf ;+/If0f kl/ifb\sf] u7g M -!_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ;DaGwL ljifodf gLlt

lgdf{0f ug{ tyf pkef]Qmfsf] xs lxtsf ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfa lbgsf] nflu

Pp6f pkef]Qmf ;+/If0f kl/ifb\ u7g x'g]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhdsf] kl/ifb\df b]xfo adf]lhdsf cWoIf tyf ;b:ox? /xg] 5g\

M–

-s_ cfk"lt{ dGqL jf cfk"lt{ /fHodGqL – cWoIf

-v_ ;efklt, ljsf; tyf ;~rf/ ;ldlt,

k|ltlglw ;ef – ;b:o

-u_ ;lrj, cfk"lt{ dGqfno – ;b:o

-3_ ;lrj, pBf]u dGqfno – ;b:o

-ª_ ;lrj, s[lif dGqfno – ;b:o

-r_ ;lrj, u[x dGqfno – ;b:o

-5_ ;lrj, jfl0fHo dGqfno – ;b:o

-h_ dxflgb]{zs, g]kfn u'0f;t/ tyf

Page 4: Upabhokta samrakshan

gfktf}n ljefu – ;b:o

-em_ cWoIf, g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3 – ;b:o

-`_ pkef]Qmfsf] xs lxt;Fu ;DalGwt u}/

;/sf/L ;+:yfaf6 g]kfn ;/sf/n] dgf]gLt

u/]sf] k|ltlglw tLghgf – ;b:o

-6_ pkef]Qmfsf] xs lxt;Fu ;DalGwt If]qdf

sfo{/t dlxnfx? dWo]af6 g]kfn ;/sf/n]

dgf]gLt u/]sf] dlxnf k|ltlglw b'O{hgf – ;b:o

-7_ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] g]kfn ;/sf/sf] clws[t – ;b:o

-#_ pkbkmf -@_ sf] v08 -`_ / -6_ adf]lhd dgf]gLt ;b:ox?sf] kbfjlw b'O{ jif{sf]

x'g]5 / lghx? Ps cjlwsf] nflu k'gM dgf]gLt x'g ;Sg]5g\ .

-$_ kl/ifb\sf cWoIf tyf ;b:ox?n] g]kfn ;/sf/n] tf]lslbP adf]lhdsf] a}7s eQf

kfpg]5g\ .

$= kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M -!_ kl/ifb\sf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd

x'g]5 M–

-s_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f, cfk"lt{ Joj:yf / pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf]

d"No, u'0f:t/, z'4tf ;DaGwL ljifodf g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfa lbg] .

-v_ pkef]QmfnfO{ pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf] ;DaGwdf ;'/lIft u/fpg To:tf

j:t' tyf ;]jfsf] u'0f:t/sf ;DaGwdf hfgsf/L u/fpg pkef]Qmfsf] xs

lxt ;DaGwL ;"rgfx? k|rf/ k|;f/ ug]{, u/fpg] .

-u_ pkef]QmfnfO{ pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf] d"No, u'0f, kl/df0f, z'4tf tyf

cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfksf ;DaGwdf ;"lrt ug]{, u/fpg] .

-3_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ug]{ ;DaGwdf cg';Gwfg ug]{, u/fpg] .

-ª_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ;DaGwdf eO/x]sf gLlt kl/jt{g ug]{ jf gofF

gLlt agfpg] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfa lbg] .

-r_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ;DaGwL /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ;"rgfx?

cBfjlws /fVg] tyf /fVg nufpg] .

Page 5: Upabhokta samrakshan

-5_ pkef]Qmfsf clwsf/x?sf] cg'udg ug]{ u/fpg] / cg'udg ubf{ b]lvPsf

q'6Lx?sf] ;'wf/ ug{ g]kfn ;/sf/nfO{ ;'emfa lbg] .

-h_ g]kfn ;/sf/n] tf]lslbP adf]lhdsf sfd ug]{, u/fpg] .

-em_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ug]{ ;DaGwdf pko'Qm ;Dem]sf] cGo sfd ug]{,

u/fpg] .

-@_ kl/ifb\sf] ;lrjfnosf] sfd cfk"lt{ dGqfnon] ug]{5 .

%= kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL sfo{ljlw M -!_ kl/ifb\sf] a}7s cWoIfn] tf]s]sf] ldlt, ;do /

:yfgdf a:g]5 .

-@_ kl/ifb\sf] ;Dk"0f{ ;b:o ;+Vofsf] sDtLdf krf; k|ltzteGbf a9L ;b:ox? pkl:yt

ePdf kl/ifb\sf] a}7ssf nflu u0fk"/s ;+Vof k'u]sf] dflgg]5 .

-#_ kl/ifb\sf] a}7ssf] cWoIftf cWoIfn] ug]{5 / lghsf] cg'kl:yltdf ;b:ox?n]

cfkm"dWo]af6 5fg]sf] JolQmn] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .

-$_ kl/ifb\sf] lg0f{o kl/ifb\sf] ;b:o–;lrjåf/f k|dfl0ft ul/g]5 .

-%_ kl/ifb\sf] a}7s ;DaGwL cGo sfo{ljlw kl/ifb\ cfkm}+n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

^= pkef]Qmfsf] clwsf/sf] ;+/If0f tyf ;Dj4{g M -!_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f ug]{

k|of]hgsf] lgldQ k|To]s pkef]QmfnfO{ b]xfosf clwsf/x? k|fKt x'g]5g\ M–

-s_ hLp, Hofg, :jfYo tyf ;DklQdf xfgL k'¥ofpg] pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf]

laqmL ljt/0faf6 ;'/lIft x'g kfpg] clwsf/,

-v_ cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfkaf6 ;'/lIft x'gsf] lgldQ pkef]Uo j:t' tyf

;]jfsf] d"No, u'0f, kl/df0f, z'4tf, u'0f:t/ cflb af/] ;"lrt x'g] clwsf/,

-u_ oyf;Dej k|lt:kwf{Tds d"Nodf pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf] 5gf}6 ug{

kfpg] cj;/df ljZj:t x'g] clwsf/,

-3_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0fsf ;DaGwdf pko'Qm lgsfoaf6 ;'g'jfO{ x'G5

eGg] s'/fdf ljZj:t x'g] clwsf/,

-ª_ cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfkaf6 pkef]Qmfx?df x'g] zf]if0f tyf dsf{sf]

lj?4 ;'g'jfO{ / Ifltk"lt{ kfpg] clwsf/, /

Page 6: Upabhokta samrakshan

-r_ pkef]Qmf lzIffsf] clwsf/ .

-@_ pkbkmf -!_ df plNnlvt pkef]Qmfsf] clwsf/sf] ;+/If0f tyf ;Da4{g ug]{

jftfj/0fsf] ;[hgf ug{sf] lgldQ g]kfn ;/sf/n] kl/ifb\nfO{ cfjZos lgb]{zg lbg]5

.

&= dfu, cfk"lt{ jf d"Nodf k|lts"n k|efj kfg{ gx'g] M s;}n] klg s'g} JolQm;Fu ldnL b]xfosf

s'g} sfd u/L s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] dfu, cfk"lt{ jf d"Nodf k|lts"n k|efj kfg{

x'b}g M–

-s_ s'g} pkef]Uo j:t'sf] nflu rflxg] sRrf kbfy{sf] sf]6f lgwf{/0f u/L jf s'g}

pkef]Uo j:t'sf] pTkfbg 36fpg jf To:t} cGo s'g} sfd u/L,

-v_ s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jf ;l~rt u/L jf cGo tj/n] s[lqd cefj v8f u/L jf

lgwf{l/t ;do jf :yfgdf dfq dTo:tf] j:t' jf ;]jf laqmL ljt/0f ug]{ u/L jf

To:t} cGo s'g} sfd u/L .

*= pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{nfO{ Jojl:yt tyf lgolGqt ug]{ clwsf/ M -!_ pkef]Qmfsf]

xs lxt ;+/If0f ug{sf] lgldQ pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] cfk"lt{nfO{ Jojl:yt, lgolGqt tyf

lgoldt ug{ g]kfn ;/sf/n] b]xfo adf]lhdsf] clwsf/ k|of]u ug]{5 M–

-s_ pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] u'0f:t/, d"No lgwf{/0f / cfk"lt{ Joj:yf ;DaGwL

gLlt lgdf{0f ug]{,

-v_ pkef]Qmfsf] xs lxtdf k|lts"n c;/ kfg]{ lsl;dsf Psflwsf/ tyf

cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfknfO{ cg'udg, /f]syfd / lgoGq0f ug]{

;DaGwdf sfo{ of]hgf agfO{ pQm sfo{ of]hgf sfof{Gjog ug]{,

-u_ b]z leq vkt x'g] pkef]Uo j:t'sf] dfu / cfk"lt{ l:yltsf] ljZn]if0f tyf

;dLIff ug]{,

-3_ pkef]Uo j:t'sf] pTkfbs, laqm]tf jf ljt/sx?n] cjfl~5t tl/sfn] u/]sf]

d"No j[l4nfO{ /f]Sg cfjZos Joj:yf ug]{,

-ª_ pkef]Uo j:t'sf] s[lqd jf cg'ko'Qm tj/n] cefj ;[hgf ug]{ lsl;dsf

cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfknfO{ xtf]T;flxt ug]{ .

Page 7: Upabhokta samrakshan

-@_ pkef]Qmfsf] xs lxt ;+/If0f, cfk"lt{ Joj:yf lgoldt / pkef]Uo j:t' tyf ;]jfsf]

d"No Pj+ u'0f:t/ lgoGq0f ;DaGwL Joj:yfx?sf] k|efjsf/L 9+uaf6 sfof{Gjog ug{

g]kfn ;/sf/n] cfjZos Joj:yf ug]{5 .

(= pkef]Uo j:t'df pNn]v ug'{kg]{ s'/fx? M pTkfbsn] pkef]Uo j:t'sf] n]andf b]xfosf

s'/fx? clgjfo{ ?kdf pNn]v ug'{ kg]{5 M–

-s_ pTkfbssf] gfd, 7]ufgf / pBf]usf] btf{ gDa/ .

-v_ vfB kbfy{ / cf}iflw h:tf pkef]Uo j:t'df pQm j:t'sf] ld>0f, To;sf]

kl/df0f / tf}n .

-u_ u'0f:t/ lgwf{/0f ePsf] pkef]Uo j:t'df ;f] j:t'sf] u'0f:t/

-3_ pkef]Uo j:t' pkef]u ug]{ tl/sf / ;f] j:t' pkef]u u/]af6 x'g ;Sg]

k|efj .

-ª_ pkef]Uo j:t'sf] d"No, Aofr gDa/, pTkfbg ldlt / pkef]usf] Dofb ;lsg]

ldlt .

-r_ On]S6«f]lgs, xf8{jo/ tyf oflGqs h:tf pkef]Uo j:t'df ;f] j:t'sf]

Uof/]06L, Uof/]06L ldlt tyf cGo cfjZos s'/fx? .

-5_ k|HjngzLn, b'3{6gfhGo jf ;lhn};Fu 6'6km'6 x'g ;Sg] pkef]Uo j:t'df ;f]

j:t'sf] ;'/Iffsf] nflu ckgfpg' kg]{ s'/fx? .

-h_ tf]lsP adf]lhdsf cGo s'/fx? .

!)= pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] ;DaGwdf ug{ gx'g] sfd M s;}n] klg s'g} pkef]Uo j:t' jf

;]jfsf] ;DaGwdf b]xfosf s'g} sfd ug{, u/fpg x'Fb}g M–

-s_ sd;n pkef]Uo j:t'sf] pTkfbg, laqmL ljt/0f jf lgsf;L k}7f/L ug{ .

-v_ pkef]QmfnfO{ em'Sofpg] u/L s'g} pkef]Uo j:t'sf] gSsn ug{ .

-u_ s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jfnfO{ csf]{ pkef]Uo j:t' jf ;]jf xf] egL jf

lgDg:t/sf] pkef]Uo j:t' jf ;]jfnfO{ pRr:t/sf] pkef]Uo j:t' jf ;]jf xf]

egL 9fF6L jf em'SofO{ laqmL ljt/0f ug{ .

Page 8: Upabhokta samrakshan

-3_ s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] k|of]u, pkof]lutf jf k|efjsfl/tfsf]

;DaGwdf em'§f jf e|fdfTds k|rf/ k|;f/ jf lj1fkg ug]{ lsl;dn] cg'lrt

Jofkfl/s s[ofsnfk ug{ .

-ª_ pkef]Qmfsf] :jf:Yodf k|lts"n c;/ kg]{ lsl;dsf pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf]

pTkfbg jf laqmL ljt/0f ug{ .

-r_ tf]lsP adf]lhdsf cGo sfdx? Ug{ .

!!= pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] u'0f:t/ M -!_ s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jfdf s'g} kbfy{sf] u'0f:t/

jf dfqf s'g kl/lw leqsf] x'g' kg]{5 eGg] s'/fsf] lgwf{/0f ePsf] /x]5 eg] g]kfn ;/sf/n]

To:tf] j:t' jf ;]jfsf] u'0f:t/sf] lgwf{/0f tf]lsP adf]lhdsf] k|lqmof k"/f u/L ug]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd s'g} pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] u'0f:t/ lgwf{/0f ul/Psf] s'/fsf]

;"rgf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .

!@= d"No ;"rL /fVg' kg]{ M laqm]tfn] laqmL ljt/0f ug]{ k|To]s pkef]Uo j:t'sf] yf]s / v'b|f d"No

:ki6 ?kdf c+lst d"No ;"rL laqmL :yndf ;a}n] b]Vg] 7fpFdf /fVg' kg]{5 .

!#= g]kfn ;/sf/n] hfFra'em / lg/LIf0f ug{ ;Sg] M -!_ s;}n] pkef]Qmfsf] xs lxtdf k|lts"n

c;/ kfg]{ lsl;dn] cg'lrt Jofkfl/s s[ofsnfk ul//x]sf] Psflwsf/ sfod u/L jf cGo

s'g} tl/sfåf/f pkef]Uo j:t' jf ;]jfsf] d"No tyf cfk"lt{ Joj:yfnfO{ k|efljt kfg]{ sfd

ul//x]sf] jf sd;n pkef]Uo j:t'sf] pTkfbg jf laqmL ljt/0f ul//x]sf] jf of] P]g jf o;

P]g cGtu{t ag]sf] lgod ljk/Lt sfd sf/afxL eO/x]sf]5 eGg] ljZjf; x'g] dgfl;j sf/0f

ePsf g]kfn ;/sf/n] cfjZos hfFra'em / lg/LIf0f ug{, u/fpg ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd hfFra'em / lg/LIf0faf6 bf]ifL b]lvPsf pTkfbs, l8n/, Ph]06,

laqm]tf, JolQm jf ;+:yfnfO{ g]kfn ;/sf/n] k|rlnt sfg"g adf]lhd cfjZos

sf/afxL ug]{5 .

!$= lg/LIf0f clws[t lgo'Qm ug{ jf tf]Sg ;Sg] M ahf/ tyf cfk"lt{ Joj:yfnfO{ k|efjsf/L

agfO{ pkef]QmfnfO{ plrt d"Nodf :t/o'Qm pkef]Uo j:t' jf ;]jf ;/n ?kdf pknAw

u/fpg] sfo{sf] cg'udg ug{ g]kfn ;/sf/n] tf]lsP adf]lhd lg/LIf0f clws[tx? lgo'Qm

ug{ jf lg/LIf0f clws[tsf] ?kdf sfd ug{ s'g} clws[t sd{rf/LnfO{ tf]Sg ;Sg]5 .

Page 9: Upabhokta samrakshan

!%= lg/LIf0f clws[tn] lg/LIf0f, hfFra'em jf vfgtnf;L ug{ ;Sg] M -!_ s'g} 7fpFdf ;'/lIft,

c;/o'Qm jf u'0f:t/ gePsf] pkef]Uo j;t'sf] pTkfbg jf laqmL ljt/0f eO/x]sf] jf ;]jf

k|bfg u/]sf] jf P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod ljk/Lt s'g} sfd sfdsf/afxL

eO/x]sf]5 eGg] ljZjf; x'g] dgfl;a sf/0f ePdf lg/LIf0f clws[tn] To:tf] 7fpFdf

lg/LIf0f, hfFra'em jf vfgtnf;L ug{ ;Sg]5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd lg/LIf0f, hfFra'em jf vfgtnf;L ubf{ ;'/lIft, c;/o'Qm jf

u'0f:t/ gePsf] pkef]Uo j:t'sf] pTkfbg jf laqmL ljt/0f eO/x]sf] jf ;]jf k|bfg

u/]sf] jf of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod ljk/Lt sfd sf/afxL eO/x]sf]

b]lvPdf lg/LIf0f clws[tn] To:tf] pkef]Uo j:t'sf] tf]lsP adf]lhd gd"gf lnO{

tf]lsPsf] cjlwsf] nflu To:tf] pkef]Uo j:t'sf] pTkfbg jf laqmL ljt/0f ug{ jf

;]jf k|bfg ug{ /f]s nufpg]5 .

-#_ pkbkmf -@_ adf]lhd lg/LIf0f clws[tn] u/]sf] sfd sf/afxL ;DaGwL k|ltj]bg tLg

lbgleq g]kfn ;/sf/ ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .

-$_ lg/LIf0f clws[tn] lg/LIf0f, hfFra'em jf vfgtnf;L ubf{ ckgfpg' ug]{ sfo{ljlw

tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

-%_ lg/LIf0f clws[tsf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tyf lg/LIf0f clws[tn] lbPsf]

k|ltj]bg sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!^= pkef]Uo j:t'sf] k/LIf0f M lg/LIf0f clws[tn] bkmf !% adf]lhd lnPsf] pkef]Uo j:t'sf]

gd"gf k/LIf0fsf] nflu tf]lsPsf] cjlwleq k|of]uzfnfdf k7fpg' kg]{5 .

!&= sd;n pkef]Uo j:t' hkmt x'g] M bkmf !^ adf]lhd k/LIf0fsf] nflu k7fOPsf] pkef]Uo

j:t'sf] gd"gf k|of]uzfnfdf k/LIf0f x'Fbf sd;n pkef]Uo j:t' 7xl/Pdf ;DalGwt pkef]Uo

j:t'x? hkmt x'g]5g\ .

!*= ;hfo M b]xfosf] sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ s;"/sf] dfqf x]/L b]xfo adf]lhd ;hfo

x'g]5 M–

-s_ bkmf & ljk/Lt sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ tLg jif{;Dd s}b jf krf;

xhf/ ?k}ofF;Dd h/Ljfgf jf b'j} ;hfo .

Page 10: Upabhokta samrakshan

-v_ bkmf ( sf] •=========== v08 -s_ ljk/Lt sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ b'O{

jif{;Dd s}b jf tL; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

-u_ bkmf !) sf] v08 -s_ ljk/Lt sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ tLg jif{;Dd

s}b jf krf; xhf/ ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

-3_ bkmf !) sf] v08 -v_, -u_ / -3_ ljk/Lt sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{

kfFr jif{;Dd s}b jf Ps nfv ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

-ª_ bkmf !) sf] v08 -ª_ ljk/Lt sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ b]xfo adf]lhd

;hfo x'g]5 M–

-!_ HofgnfO{ vt/f k'Ug] ePdf rf}w jif{;Dd s}b jf kfFr nfv

?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

-@_ z/L/sf] s'g} cËsf] zlQm IfL0f jf x/0f x'g ;Sg] ePdf bz

jif{;Dd s}b jf kfFr nfv ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

-#_ cGo cj:yfdf kfFr jif{;Dd s}b jf tLg nfv ?k}ofF;Dd hl/jfgf

jf b'j} ;hfo .

-r_ dfly plNnlvt sfd sf/afxL afx]s of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf]

lgod ljk/Lt cGo sfd sf/afxL ug]{ u/fpg]nfO{ b'O{ jif{;Dd s}b jf

Psnfv ?k}ofF;Dd hl/jfgf jf b'j} ;hfo .

!(= g]kfn ;/sf/ jfbL x'g] M o; P]g cGtu{tsf] d'2f g]kfn ;/sf/ jfbL x'g]5 .

@)= d'2fsf] txlssft / bfo/L M -!_ o; P]g adf]lhd ;hfo x'g] s;"/ ;DaGwL d'2fsf]

txlssft lg/LIf0f clws[tn] ug]{5 / To:tf] txlssftsf] sfd k"/f ePsf] k}+lt; lbgleq

;DalGwt lhNnf cbfnt ;dIf d'2f bfo/ ug'{ kg]{5 .

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd d'2f txlssft / bfo/ ubf{ lg/LIf0f clws[tn] ;/sf/L

jsLnsf] /fo lng ;Sg]5 / To:tf] d'2fsf] k|lt/Iff ;/sf/L jsLnaf6 x'g]5 .

@!= ;+lIfKt sfo{ljlw ckgfpg' kg]{ M o; P]g cGtu{t bfo/ ePsf] d'2fsf] sf/afxL / lsgf/f

ubf{ ;+lIfKt sfo{ljlw P]g, @)@* adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfpg' kg]{5 . • s]xL g]kfn P]g ;+zf]wg ug]{ P]g, @)%% åf/f lemlsPsf] .

Page 11: Upabhokta samrakshan

@@= Ifltk"lt{sf] bfaL ug{ ;Sg] M o; P]gsf] ljk/Lt x'g] u/L pkef]Uo j:t' jf ;]jf laqmL ljt/0f

jf k|bfg u/]sf] sf/0faf6 s'g} pkef]QmfnfO{ s'g} klg lsl;dsf] xfgL gf]S;fgL x'g uPdf

To:tf] pkef]Qmfsf] tkm{af6 s'g} pkef]Qmf ;+:yfn] To:tf] pkef]Uo j:t' jf ;]jf laqmL

ljt/0f jf k|bfg ug]{ JolQmaf6 Ifltk"lt{ e/fO{ kfpF egL Ifltk"lt{ ;ldlt ;dIf To;/L xfgL

gf]S;fgL k'u]sf] k}+tL; lbgleq ph'/L ug{ ;Sg]5 .

@#= Ifltk"lt{ ;ldlt M -!_ bkmf @@ adf]lhd k/]sf] ph'/L pk/ 5fglag u/L pkef]QmfnfO{ k'Ug

uPsf] xfgL gf]S;fgL afkt Ifltk"lt{ lbnfpgsf] lgldQ k|To]s lhNnfdf b]xfo adf]lhd Ps

Ifltk"lt{ ;ldltsf] u7g x'g]5 M–

-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L – cWoIf

-v_ lhNnfGofolwjQmf – ;b:o

-u_ lhNnf d]l8sn clws[t – ;b:o

-3_ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] lhNnf pkef]Qmf

;+:yfsf] k|ltlglw – ;b:o

-ª_ k|ltlglw, lhNnf pBf]u jfl0fHo ;+3 – ;b:o

-r_ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cles[t – ;b:o–;lrj

-@_ Ifltk"lt{ ;ldltn] Ifltk"lt{sf ;DaGwdf k/]sf] ph'/Ldf tf]lsPsf] cjlwleq lg0f{o

ug'{ kg]{5 / ;f] lg0f{o ubf{ ckgfpg' kg]{ sfo{ljlw tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

@$= Ifltk"lt{ lbnfpg] M bkmf @@ adf]lhd Ifltk"lt{sf] lgldQ k/]sf] ph'/L pk/ 5fglag u/L

Ifltk"lt{ ;ldltn] pkef]QmfnfO{ xfgL gf]S;fgL k'Ug uPsf] 7x/ u/]df xfgL gf]S;fgLsf]

cfwf/df Ifltk"lt{ afktsf] /sd pkef]Qmf jf lghsf] xsjfnfnfO{ lbnfpg]5 .

@%= k'g/fj]bg M bkmf @$ adf]lhd Ifltk"lt{ ;ldltn] u/]sf] lg0f{o pk/ lrQ ga'em\g] JolQmn] ;f]

lg0f{o ePsf] ldltn] k}+tL; lbgleq ;DalGwt k'g/fj]bg cbfntdf k'g/fj]bg ug{ ;Sg]5 .

@^= k|rlnt sfg"g adf]lhd d'2f rnfpg ;lsg] M o; P]g adf]lhd s;"/ 7xl/g] sfd sf/afxL

cGo k|rlnt sfg"g cGtu{t klg s;"/ 7xl/g] /x]5 eg] pQm k|rlnt sfg"g adf]lhd d'2f

rnfpg o; P]gn] afwf k'¥ofPsf] dflgg] 5}g .

@&= pk;ldlt u7g ug{ ;Sg] M -!_ o; P]gsf] p2]Zo k"lt{sf] nflu g]kfn ;/sf/ jf kl/ifb\n]

cfjZos pk;ldltx? U7g ug{ ;Sg]5 .

Page 12: Upabhokta samrakshan

-@_ pkbkmf -!_ adf]lhd ul7t pk;ldltx?sf] sfd, st{Jo, clwsf/ / sfo{ljlw g]kfn

;/sf/ jf kl/ifb\n] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 .

@*= clwsf/ k|Tofof]hg M g]kfn ;/sf/ jf kl/ifb\n] o; P]g adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt clwsf/x?

dWo] cfjZostfcg';f/ s]xL clwsf/ bkmf @& adf]lhd ul7t pk;ldlt jf s'g} clws[t

sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .

@(= c;n lgotn] u/]sf] sfdsf] arfp M lg/LIf0f clws[t, Ifltk"lt{ ;ldlt jf g]kfn ;/sf/n]

s'g} sd{rf/Ln] of] P]g jf o; P]g cGtu{t ag]sf] lgod adf]lhd cfˆgf] st{Jo kfng ubf{

c;n lgotn] u/]sf] sfd sf/jfxL k|lt lgh JolQmut ?kn] hjfkmb]xL x'g] 5}g .

#)= lgod agfpg ;Sg] M o; P]gsf] p2]Zo k"lt{sf] nflu g]kfn ;/sf/n] cfjZos lgodx?

agfpg ;Sg]5 .

=========================================================

b|i6Jo M s]xL g]kfn P]g ;+;f]wg ug]{ P]g, @)%% åf/f ?kfGt/ ePsf zAbx? M–

ælhNnf ;/sf/L clwjQmfÆ sf] ;§f ælhNnfGofolwjQmfÆ .