University of the Philippines Manila College of Arts and...
Transcript of University of the Philippines Manila College of Arts and...
-
University of the Philippines Manila
College of Arts and Sciences
Department of Social Sciences
DAHAS O BATAS?
Pagsusuri sa Pamamaraan ng Pagtugon ng Awtoridad
sa Karahasan sa mga Kababaihan
Isinumite sa Pagtupad ng Kinakailangan para sa
Political Science 198
Ipinasa ni:
Grizell R. Estole
2009-01047
Ipinasa kay:
Prof. Clarinda Berja
-
2 | ESTOLE
TALAAN NG NILALAMAN
Pahina
I. Abstract 3
II. Panimula 4
III. Pagsusuri sa mga Kaugnay na Literatura 6
IV. Balangkas ng Pag-aanalisa 12
V. Pamamaraan ng Pananaliksik 15
A. Disenyo ng Pananaliksik 15
B. Metodolohiya ng Sampling 15
C. Pamamaraan ng Pagkolekta ng Datos 16
VI. Natagpuan sa Pag-aaral 17
VII. Diskusyon 22
VIII. Konklusyon 26
IX. Batis ng Pananaliksik 27
X. Apendiks 30
A. Pahintulot na Lumahok sa Pag-aaral 30
B. Liham Pahintulot sa Panayam 31
C. Gabay sa Narrative Taking 33
-
3 | ESTOLE
ABSTRACT
Sa kasalukuyang sitwasyon ng ating bansa, maituturing na kababaihan ang
tunay na mukha ng kahirapan at karahasan. Ang sektor na ito ng lipunan ang malimit na
nakakaranas ng mga nabanggit na kalagayan. Sila rin ay maituturing na isa sa mga
pinaka-bulnerableng uri ng mamamayan kabilang na ang kabataan. Sa karahasan na
kanilang nararanasan, panggagahasa ang masasabing laganap sa kababaihan.
Sasagutin sa pananaliksik na ito ang pangunahing katanungan na “Ano ang
tugon ng mga awtoridad sa mga biktima ng panggagahasa?” Aalamin din kung bakit
itinuturing na pangunahing porma ng paglabag sa karapatan ng kababaihan ang
panggagahasa. Iisa-isahin kung anu-ano ang hakbang ang ipinapatupad ng awtoridad
sa pagtugon sa ganitong kaso.
Sa pamamagitan na mga makakakalap na datos at sa gabay ng iba pang
kaalaman, tutukuyin kung agaran, epektibo at pantay ang mga desisyon sa mga kasong
masasaliksik.
-
4 | ESTOLE
PANIMULA
Ang panggagahasa ay isang uri ng sekswal na daluhong na kadalasan ay
nagreresulta sa sekswal na pagniniig o kahit anong uri ng sekswal na penetrasyon. Ito
ay maaaring kagagawan ng isa o mas marami pang katao laban sa isang indibidwal o
higit pa sa isang inidibidwal na walang ibinibigay na pahintulot. Ngunit, ang depinisyon
ng panggagahasa ay nag-iiba buhat sa iba’t ibang pinanggagalingan ng nag-bibigay ng
kahulugan dito. (Smith, 2004)
Ayon sa ating batas partikular sa Republic Act 8353 o mas kilala sa pangalan na
Anti-Rape Act of 1997, ang panggagahasa ay maaaring isagawa ng isang taong
mayroong pagnanasa sa isang babae sa pamamagitan ng pag-gamit ng dahas,
pananakot o intimidasyon. Sa isa bang banda, ito ay puwede ring kapag ang biktima ay
wala sa tamang pag-iisip o walang malay. Mayroon ding kapag ang sitwasyon ay
ginamitan ng mapanlinlang na pamamaraan o malalang pag-abuso ng kapangyarihan.
Binibigyang diin ng naturang batas na ang kasong isasampa ay mayroong mas mabigat
na parusa kapag ang biktima ay labing-dalawang taong gulang pababa.
Sa panahon ngayon, nadadagdagan ang mga bagay na nakaka-apekto sa
kahulugan ng panggagahasa. Nariyan na ang pagkonsidera kapag ang biktima ay na
naka-inom ng kahit anong uri ng alak o sa ibang pagkakataon ay kapag nasa ilalim ng
ispiritu ng droga.
May iba’t ibang sektor sa pamahalaan at lipunan ang maaaring tumugon sa mga
kaso ng panghahahalay. Ayon sa Republic Act 8505 o “An act providing assistance and
protection for rape victims”, ang krimen ay maaaring aksyunan ng Department of Social
Welfare and Development, Department of Health, Department of Interior and Local
Government, Department of Justice o isang non-government organization. Sa tulong ng
mga ahensyang ito at pagtatayo ng mga Rape Crisis Center, mabibigyan ng mas
madaling akses ang mga biktima ng panggagahasa sa mga awtoridad.
-
5 | ESTOLE
Marami pang ibang batas sa Pilipinas ang sumusuporta upang masugpo ang
krimen ng panggagahasa. Narito ang Republic Act 7877 o Anti-sexual Harassment Act
of 1995; Republic Act 9208 o Anti-Trafficking in Persons Act of 2003; Republic Act 9262
o Anti-violence Against Women and Their Children Act of 2004; at ang Revised Penal
Code (Articles related to violence against women).
Maliban sa mga batas na nabanggit, nariyan ang mga Women’s Desk na
maaaring lapitan. Ang himpilang ito ay nasa mga presinto ng bawat baranggay o
munisipalidad. Ito ang inaasahang unang gagawa ng paraan upang mabigyan ng
tamang proseso ang mga kaso ng pang-aabuso laban sa kababaihan lalo na ang kaso
ng panggagahasa. Hindi din maisasantabi ang presensiya ng mga ahensiya ng
gobyerno na tumutulong sa mga nasabing biktima. Katulad ng Philippine Commission
on Women kung saan mayroong “18-day Campaign to end Violence Against Women
(VAW)” at pagtatayo ng Women Crisis Centers. Ang mga organisasyon na hindi
kabilang sa gobyerno ay siya ring nagsusulong ng mga adhikain laban sa karahasan sa
kababaihan. Ang pangunguna ng GABRIELA Women’s Party sa pagpapalaganap ng
pagprotekta sa kababaihan ay makikita sa kanilang mga konkretong aksyon. Sila rin ay
mayroong miyembro sa mababang kapulungan bilang pagrepresentante ng kanilang
partylist. Kabilang din dito ang Center for Women’s Resources naman at tumutulong sa
mga biktima sa pamamagitan ng kanilang personal ng pagagapay sa mga ito. Hindi din
maitatanggi ang kanilang iba pang programa kung saan pumupunta sila sa mga
baranggay upang magbigay ng aral tungkol sa mga karapatan ng kababaihan. Ilan
lamang ang mga ito sa kabuuan ng mga proyekto at programa ng iba’t ibang sektor sa
lipunan.
Mula sa mga nabanggit, wari’y hindi ito sapat upang magkaroon ng mas
mababang bilang ng kaso ng panggagahasa. Ang pagbabagong hatid nito ay hindi ang
pagbabagong inaasahan ng mga indibidwal na sumusuporta dito. Ayon sa tala ng isang
lokal na baranggay, ang pagkakaroon nila ng mga programang katulad ng mga
-
6 | ESTOLE
nabanggit ay nagresulta sa hindi gaanong pagbabago. Hindi naging malaki ang epekto
nito sa mga kasong nairereport sa kanilang presinto. Sa usapin naman ng pag-angat ng
antas ng edukasyon sa ating bansa, masasabing ang kababaihan at kabataan ngayon
ay patuloy ang pag-alam sa kanilang mga karapatan. Dahil sa pagtuturo hindi lamang
ng mga guro pati na din ang mga tao sa labas ng paaralan ay nakakatulong sa pag-
linang kung ano nga ba ang tunay na papel ng kababaihan sa lipunan. Ang
pagkakaroon ng mga proyekto at programa n gating gobyerno at iba pang organisasyon
kasabay ng pag-taas ng kalidad ng edukasyon ay mukhang hindi nagkakaroon ng
positibong resulta.
Tila ang usapin ng panggagahasa ay parang isang balitang unti-unting
nalilimutan ng mamamayan. Ayon kila Linda Regan at Liz Kelly (2003) ng Child and
Women Abuse Studies, London Metropolitan University, hindi lamang sa mga lokal na
lugar ito nangyayari pati na din sa pandaigdigang konsepto. Sa ating panahon ngayon,
tayo ay humarahap sa panibagong hamon. At ang hamon na ito ay ang pag-lalayon na
sugpuin ang mga karahasan na ito. Ang pag-dadala ng usapin ng panggagahasa sa
malawakang pag-uusap ay makikita hanggang ngayon. Ang pandaigdigang konsepto
ng panggagahasa ay patuloy na tumutugon sa lokal na pagtingin dito.
REBYU NG MGA KAUGNAY NA LITERATURA
Mga Kaso ng Panggagahasa
Sa datos ng Philippine National Police noong 2004, umabot ng 6.28 porsyento
ang mga kaso ng panghahalay sa Pilipinas. Ito ay may bilang na 6,271. Sinasabing ito
ay patungkol lamang sa mga kasong naiulat sa kanila. (Philippine National Police,
2004) Ayon naman umano sa National Statistics Office, mayroong 3,398 kaso ng
panggagahasa laban sa kabataan. Ito ay hango sa kabuuang bilang na 7557 kaso
laban sa kanila. Sa panahon ngayon, patuloy ang pagtaas ang dami ng bilang ng
biktima ng panghahalay. Lumalabas ang iba’t ibang mga istorya kung paano ang naging
pang-aapi sa kababaihan at mga porma ng panggagahasa. Ang pagkakaroon ng
-
7 | ESTOLE
ganitong mga datos ang nagsisilbing dahilan kung bakit kailangang bigyan ng atensyon
ang ganitong isyu.
Isa sa mga naging tampok na kaso ng panghahalay ay ang insidente kung saan
sangkot ang isang Amerikanong sundalo. Nangyari ang panggagahasa noong
kasagsagan ng Joint Military Exercise ng Estados Unidos dito sa ating bansa. Si Daniel
Smith kasama ang iba pang kabilang sa nasabing programa ay naakusahang ginahasa
ang isang Pilipina na itinago sa pangalang “Nicole”. Isa pang kaso ng panggagahasa na
naging tampok nitong mga nakaraaang buwan ay ang sitwasyon ng isang dalaga na
may edad na labing-anim. Itinago siya sa pangalang “Isabel”. Sa kasong ito, ang
inaakusahan ay isang Pilipinong sundalo na nakadestino sa probinsiya ng Benguet
kung saan din nakatira ang biktima. Ang nasabing panghahalay ay naganap umano sa
isang military camp na pinag-dalhan sa biktima. Isa pang insidente ng panggagahasa
na nag-aangkop ng ibang uri ng may sala ay ang kaso ni “Mina” at “Jasmine”. Isang
lokal na opisyal ng pamahalaan ang nasabing may kagagawan nito. Nangyari ito ng
nagkaroon ng ugnayan ang may sala at mga biktima sa pamamagitan ng isang
paligsahan sa kanilang bayan.
Nariyan din ang mga kaso ng magkapatid na Marijoy Chiong at Jacqueline
Chiong. Ito ay naganap noong Hulyo 16, 1997. Sila ay dinukot habang nag-aantay ng
masasakyan pauwi ng kanilang bahay. Si Marijoy ay isang mag-aaral sa kolehiyo
samantalang ang kanyang kapatid niya ay isang menor de edad. Pito ang mga suspek
at dalawa dito menor de edad din lamang. Ang isa pang kaso ay ang kay Romeo
Jaloslos. Siya ay nang-gahasa ng isang labing-isang taong gulang na batang babae
noong 1996. Siya ay nahatulan ng dalawang bilang ng statutory rape at anim na bilang
ng acts of lasciviousness.
Pamamaraan ng Pag-suplong
Mayroong mga panuto na inilabas ang Philippine Commission on Women
tungkol sa referral system na pwedeng isagawa kapag mayroong mga kaso ng pang-
-
8 | ESTOLE
gagahasa ang naiulat. Ito ay pumapailalim sa mga lokal na gobyerno at maaari nilang
ipatupad alinsabay sa batas. Kaagapay nila dito ang Women’s Desks, Inter-agency
Council on Violence against Women and Children, non-governmental organizations, at
iba pang mga lokal na pamahalaan. Ang nasabing target nito ay upang magkaroon ng
mas epektibong ugnayan ang mga biktima sa awtoridad na hahawak sa kanilang kaso.
Ayon pa sa mga may akda nito, ito ay tututok sa isang malawakan at gender-sensitive
na pamamaraan. (Philippine Commission on Women, n.d. )
Ang nasabing sistema ay may kalakip na mga elemento upang matiwasay itong
mapatupad. Unang elemento ay ang grupo ng mga institusyon na nagbibigay ng
serbisyo sa mga naturang biktima o ang tinatawag na referral network. Sila ang
sumasakop sa pakikipag-ugnayan sa iba pang mga sektor na maaaring makatulong sa
kaso. Ang referral network rin ang nagbibigay ng tulong pang-medikal, sikolohikal,
sosyal at legal. Ang sumunod na elemento ay ang mga tinutukoy na coordinating
agency o mga sektor na magiging katuwang ng naunang elemento. Ang pangatlong
elemento ay ang ugnayan sa lokal at nasyonal na pamahalaan. Dito naiipundar ang
magiging papel ng bawat institusyong nabanggit. Ang pang-apat na elemento ay
tumutukoy sa mga nag-dodocument sa mga pangyayari sa kaso. Ito ang magsisilbing
ebidensiya ng awtoridad sa pag-proseso ng kaso. Ang referral network ang naka-atas
na humawak ng mga dokumentong ito. Ang awtoridad na magiging kaagapy ng biktima
o ng mga biktima ay magsasagawa ng mas malalim na pag-iimbestiga base sa mga
nakalap na impormasyon. (Philippine Commission on Women, n.d.)
Kapag naitatag na ang pundasyon ng referral system sa pamamagitan ng
pagpapatupad ng mga elementong nabanggit, dito na magsisimula ang legal na pag-
proseso ng kaso. Patuloy na ito sa mga mas mataas na proseso at iba pang legal na
pamamaraan. Hanggang sa dumating ang kinauukulan sa isang desisyon.
Sa kabilang banda, kapag ang kaso ay unang inilapit sa lokal na pamahalaan iba
ang nagiging proseso nito. Una na ang inisyal na responde ng mga pulis at mga
-
9 | ESTOLE
imbestigasyon na kanilang ginagawa na magiging basehan ng desisyon kalaunan. Ang
mga bagay na responsibilidad din ng mga kumukuha ng forensic na eksaminasyon ay
kasama sa batayan. Ang pagtukoy sa mga batas at polisiya na maaaring sakupin ng
kasong nabanggit ay bibigyan pansin ng awtoridad. Ito ang mga bagay na kailangan
upang maproseso ang kasong isinuplong. Ang pag-iisyu ng consent at petsa kung
kailan naganap ang panghahalay papunta sa kamay ng mga nasa prosekusyon ang
mga sunod na hakbang. Ang pagpresenta ng kaso sa korte ang magiging sentro ng
diskusyon. Dito maghaharap ang biktima at salarin kasama ang kanilang mga abugado.
Ipinepresenta din dito ang mga ebidensya na nakalap mula sa pinangyarihan ng krimen
o mula sa taong nakasaksi ng nangyari.
May mga pagkakataon na maaaring humingi ng tulong ang biktima sa isang
organisasyon na may kapangyarihan at kakayahan na humawak ng ganitong kaso.
Maliban sa mga lokal na pamahalaan, tiitingnan din kung paano tinatanggap ng isang
malawakang institusyon ang kaso ng panggagahasa. Ang mga malawakang institusyon
na ito ay katulad ng mga organisasyon na may pwesto sa gobyerno at mga
organisasyon na itituring na mga non-governmental.
Pagtingin sa Panggagahasa
Ayon kay Leny Ocasiones, isang propesor sa San Carlos University at miyembro
ng GABRIELA National, ang panggagahasa ay isang epekto ng militarisasyon sa isang
lugar. Isa umano itong uri ng matinding paglabag sa karapatang pantao ng isang
babae. (Ocasiones, 2007) Tinitingnan ang panggagahasa bilang isang isyung pang-
lipunan.
Ayon naman sa pag-aaral na isiginawa ng Sexual Violence Research Initiative na
nasa ilalim ng superbisyon ng World Health Organization, mayroong tatlong perspektiba
ang panggagahasa. (Sexual Violence Reserach Initiative, 2007) Una ay mula sa lipunan
kung saan tayo kabilang. At sa iba’t ibang klase ng lipunan mayroon ang ating mundo,
nagkakaiba ang mga pagtingin sa usapin. Hango sa klasipikasyon ng mga lipunan ni
-
10 | ESTOLE
Sanday (1984), dalawa ang uri nito. Una ang lugar na walang insidente ng panghahalay
at pangalawa ay kung saan laganap ito. Sa dalawang klase na ito, nagkaroon ng
magkaibang depinisyon ng panggagahasa at kung ano ang epekto nito sa mga
mamamayan.
Pangalawang perspektiba ay galing sa mga mismong biktima ng panggagahasa.
Ito pa rin umano ang nag-ugat sa lipunang pinang-galingan ng biktima. Ang ipinagkaiba
nga lang nito sa naunang sitwasyon ay ang mismong karanasan ng panggagahasa.
Ang kanilang karanasan ay nagkaroon ng epekto sa kanilang pag-uugali at kaasalan
pagkatapos nilang malampasan ang naturang paghihirap. Ang panghuling perspektiba
ay mula sa iba’t ibang mga salik na nakakaapekto sa pagtingin ng isang tao. Narito na
ang paglalahad ng gobyerno at kasama na din dito ang kanilang mga serbisyong
ibinibigay. Mula sa mga therapeutic approaches na nanggagaling sa mga doktor at iba
pang manggagamot at ang panghuli ay ang mula sa criminal justice system ng isang
bansa.
Mga Isyu sa Sukatan ng Karahasan sa Kababaihan
Batay sa talaan ng Philippine Statistical System on the Compilation of Gender
Statistics, mayroong dalawang nakakaapekto sa pagtugon ng awtoridad sa mga kaso
ng panggagahasa. Una ang pagkakaroon ng records-based na istatiska ng mga
karahasan at pangalawa ang survey-based na mga datos. Ipinagkumpara ang
dalawang klase ng pagdokumento ng kaso ng pangagahasa.
Ang una ay tumutukoy sa mga kaso na naisuplong sa mga awtoridad. Ito ay
nanggaling mismo sa biktima o mga biktima ng panghahalay. Batay ito sa mga
dokumento na idinulog ng sangkot sa kaso. Sinasabi na ang pamamaraan na ito ay
mas madali sapagkat ang mga biktima ang lumalapit sa awtoridad. Ito din umano ay
nagbibigay ng mahalagang datos ng mga bilang ng karahasan sa kababaihan na
pumapaloob sa sakop ng kapulisan. Magagamit ang ganitong uri ng pagkalap upang
mamonitor ang mga biktimang lumapit sa pamahalaan. Ang kahinaan nito ay ang hindi
-
11 | ESTOLE
pagsakop sa ibang uri ng karahasan. Kasama na dito ang pang-ekonomiko at
sikolohikal na karahasan. Madalas umano na ang mga report at tungkol lamang sa
pisikal at sekswal na pang-aabuso.
Ang sumunod na indikasyon ay tumutukoy sa survey–based na mga datos. Ito ay
ang mga pinangunahan ng mga nasa posisyon partikular na ang mga nasa lokal na
pamahalaan. Isinasaad nito na nagkakaroon ng posibleng estimate kung ilan nga ba
ang kaso ng pang-aabuso sa isang lugar. Naaabot umano nito ang mga kababaihan na
natatakot na magsuplong sa mga awtoridad dahil sa iba’t ibang pangamba. Kadalasan
pa umano ay nagsasalamin ito sa mga tunay na karanasan ng kababaihan. Ang tanging
sumasagabal dito ay ang pagiging magastos nito. Kaya ang nagiging tugon ng
awtoridad ay ang paghihintay nalang na ang mga biktima ang mismong lumapit sa
kinauukulan.
Ang magkaibang uri ng pinagkukuhanan ng datos na ito ay sumasalamin sa
kung anong sistema mayroon ang mga awtoridad na humahawak sa mga kaso.
Problema sa Pag-aksyon ng Awtoridad
Maproseso ang paglutas isang kaso. Mayroong iba’t ibang balangkas ang
kailangang pagdaanan bago makamit ang pinal na desisyon ukol ito. Ayon na din sa
hustisiyang proseso sa ating bansa, totoong mabusisi ang pag-tanaw sa bawat bagay
na may kinalaman sa kasong kinahaharap.
Dahil sa haba ng prosesong ito, maaaring magkaroon ng hindi mabilang na
problema. Unang isyu na maaaring maiugnay dito ay ang hindi agarang pagbigay ng
solusyon dito. Dahil sa tambak na kasong hawak ng bawat korte, nagiging mabagal ang
pagtugon ng awtoridad dito.
Pangalawang problema ay ang pagiging hindi accessible nito sa mga biktima.
Ang mga awtoridad ay laging nagsasaad nang pangkalahatang serbisyo. Ang kanilang
-
12 | ESTOLE
pangunahing layunin ay ang paglingkuran ang mamamayan. Ngunit, may mga
pagkakataong ang mga biktima ng hindi inaasahang sitwasyon ay natatakot lumapit sa
kanila. Mayroong mga manipestasyon ito. Isa na marahil ang ugnayan ng mga may sala
sa mga taong nasa posisyon. Pangalawa ang pag-iisip ng mga biktima na puwedeng
wala din namang papatunguhan kapag sila ay nagsumbong sa kinauukulan.
Hindi mawawala ang usapin ng pera. Maraming nagsasabing hindi basta-basta
ang pagsasampa ng kaso. Ang taong maghahabla ay dapay handa sa usaping
pinansiyal. Simula sa pag-aasikaso hanggang sa mga maliliit na bagay katulad ng mga
dokumento ay nangagailangan ng bayad. Dagdag pa dito ang iba’t ibang bayarin sa
pamahalaan.
Ang panghuling maaaring maging problema ang pagkakaroon ng pagpanig. Ang
mga biktima ng panghahalay ay pwedeng kabilang sa iba’t ibang antas ng lipunan.
Nariyan ang mga mahirap na nabibiktima ng panggagahasa. Kasunod pa diyan ay ang
mga biktima na galing sa mga premyadong pamilya. Ang pagkakaroon ng mataas na
edukasyon ay maaaring makaapekto sa pagtugon ng awtoridad.
BALANGKAS NG PAG-AANALISA
PEMINISMO
HUSTISIYA HIYARYKIYA
AGARAN PANTAY EPEKTIBO
POLITIKAL SOSYAL
BATAS PRAKTIKA
-
13 | ESTOLE
Dito susuriin ang mga bagay na nakakaapekto sa pagtugon ng mga awtoridad sa
biktima ng panggagahasa. Bilang ang panggagahasa ay isa sa mga pangunahing
usapin ukol sa karahasan laban sa mga kababaihan, ang manunulat ay tutukuyin kung
ano nga ba ang mga pamamaraan ng gobyerno sa paghawak sa mga ganitong kaso.
Ang konsepto ng peminismo ay nilikha upang magkapagtayo ng isang pormal na
lengguwahe na makakapagbigay kahulugan sa paghihirap ng kababaihan upang
maipaglaban ang pagkapantay-pantay. Ang pagkapantay-pantay na ito ay tumutukoy sa
lahat ng aspeto ng isang indibidwal. Ang mga pangunahing layunin ng peminismo ay
ang pagsugpo ng sexist oppression at pagtaliwas sa nakasanayang inequality. Ayon
kila Gilgun at McLeod, ang peminismo ay naglalaong tuluyang maalis ang hierarchy sa
lipunan. Ito ay mga natatagong istraktura ng hindi pagkapantay-pantay at pagkawala ng
hustisya sa ating lipunan. Sa tradisyunal na pamamaraan, ang nagiging basehan nito
ay ang pagiging dominante ng mga perspektiba sa lipunan. Ang hindi pantay na tingin
sa kasarian at ang patuloy na paglaban para sa karapatan ng kababaihan, kanilang
interes at mga isyu na kanilang kinasasangkutan, ay ang mga pangunahin na batayan
ng mga pemenistang pag-aaral. (Butler, 2000) Ang mga karahasan sa kababaihan ay
nagpapakita ng paglabag sa karapatang pantao at mga pangunahing kalayaan ng isang
babae. (Declaration on the Elimination of Violence against Women, 2003) Lahat ng mga
karahasan na ito ay nagdudulot ng iba’t ibang epekto ngunit pare-pareho pa din silang
umuugat sa pagiging bulnerable ng isang kasarian. Para sa isang peminista, ang
pinakamahusay na paraan para malaman ang balangkas ng karahasan laban sa
kababaihan ay ang pagtukoy mula sa mga boses ng kababaihan mismo.
Ngunit ang mananatiling tanong ay kung paano nga ba tumutugon ang ating
pamahalaan sa mga ganitong uri ng krimen. Ano nga ba ang kaugnayan ng nabanggit
na konsepto sa pagtugon ng awtoridad? Gustong makita ng mananaliksik kung gaano
nga ba kaepektibo ang pagtugon ng mga awtoridad sa mga biktima ng panggagahasa.
At para mangyari ito, mayroong mga pamantayan tayong ikokonsidera. Tatlong bagay
ang nais bigyan ng diin ng mananaliksik. Una ang pagiging epektibo ng pagtugon,
-
14 | ESTOLE
pangalawa ang pagiging karapat-dapat na tugon na ibinigay ng awtoridad at ang
pangatlo ay ang pagiging pantay-pantay nitong pag-tugon.
Mayroong iba’t ibang elemento ang puwedeng gawing basehan sa pagtingin
kung nakakamit nga ba ang pagiging epektibo, pantay at agarang solusyon ng
awtoridad. Narito ang mga politikal na kosiderasyon at pang-sosyal na manipestasyon.
Sa politikal na konsiderasyon, dito pumapaloob ang mga usapin ng pagsunod ng
awtoridad kung ano nga ba ang nasa batas. Ang mga awtoridad ay inaasahang ibatay
ang kanilang mga desisyon sa ating Konstitusyon at sa mga batas na gumagabay dito.
Masasabi nga bang tama ang naging at magiging pag-tugon ng awtoridad kung sila ay
humahantong sa pagsunod kung ano ang nasa ating batas. Ang pangalawang
isinasaad na bahagi ay ang pag-tugon ng awtoridad base sa kung ano naisasapraktika.
Dito matutunghayan kung ano lang ang nakasanayan. Base sa mga kaso ng
panghahalay na naunang naitala, ang mga awtoridad ay binabase ang desisyon sa
kung ano ang naging pasya ng mga nakaraang kasong nahawakan na. Kasama din dito
ang pagsali ng karahasan laban sa kababaihan bilang isang pangunahing usapin sa
mga ahensya ng gobyerno. Dito malalaman kung nabibigyan ba ng puwang ang usapin
na ito sa mga sangay ng pamahalaan. Base dito, matutukoy ang pagiging epektibo,
agaran at pantay na tugon.
Ang pangalawang elemento ay may kinalaman sa pang-sosyal na usapin. Ayon
kay Gabas, ang mga sosyal na indikasyon ay maiintindihan bilang isang kwaliteytib na
gabay ng isang penomenon. Ang tunggalian ngayon ay kung paano ito mailalapat sa
kaso ng mga panggagahasa. Ang mga bagay na ito ay magagamit upang matunghayan
ang pagkakaroon ng koneksyon ng biktima at ng awtoridad. Sinasaad din nito na ito
ang tutukoy sa mga problemang sosyal na tututukan ng isang gobyerno. Ang mga
sosyal na indikasyon na ito ay nais din matukoy ang deskripsyon at mesyur ng
multidimensional na epekto ng panggagahasa sa buhay ng biktima. Ang mga
kagamitang inilalapat dito ay ang paggawa nga polisiya, pagpaplano nito at
-
15 | ESTOLE
pagmomonitor nito. Ang mga ito ay buhat sa mga teyorya na ginagamit sa pag-aaral ng
karahasan laban sa kababaihan. Kasama din dito ang mga bagay na direktang
sinusukat ang penomenon ng panggagahasa.
Ang mga bagay na nabanggit ay inaasahang gagabay sa mananaliksik na
mahanap ang kasagutan sa pangunahing katanungan na, “Ano ang pamamaraan ng
awtoridad sa pagtugon sa mga kaso ng panggahasa?”
PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK
Disenyo ng Pananaliksik
Sa kagustuhan ng mananaliksik na manahanap ang tunay na kasagutan sa
paksa ng pag-aaral, titingnan ng mananaliksik kung ano nga ba ang sitwasyon ng
biktima at ng awtoridad na siya dapat humahawak sa kasong panggagahasa.
Makakatulong ang paggamit ng descriptive research method ang mananaliksik upang
malaman ang kasalukuyang estado ng paksang pinagaaralan. Dito malalaman nang
mas higit ang dahilan sa isang pangyayari. Importante sa ganitong uri ng pananaliksik
ang isang malinaw at malawak na pang-unawa sa paksang pinag-aaralan.
Ang critical social science na pag-aaral ay lumalayon na halukayin ang mga isyu
na pumapaloob sa isang pangunahing konsern. Ito ay naglalagom na ungkatin ang mga
natatagong istraktura ng hindi pagkapantay-pantay sa ating lipunan. Ang mga biktima
ng panggahasa ay nasa ilalim ng pag-aaral na ito. Sa bawat hakbang na
pinagdadaanan ng biktima, makikita ang mga indicators ng pagiging epektibo, pantay at
agaran ng awtoridad. Dito malalaman kung ano nga ba ang kanilang naging tugon at
gamit ang critical social science na diskusyon, mahahalukay ang mga nakatagong
istraktura ng hindi pagpantay-pantay na tugon ng pamahalaan.
Metodolohiya ng Sampling
Ang mananaliksik ay nag-lalayon na magkaron ng iba’t ibang anggulo tungkol sa
mga pamamaraan ng mga awtoridad. Ang mananaliksik ay kakalap ng impormasyon
-
16 | ESTOLE
mula sa dalawang uri ng nabiktima ng panghahalay. Ang sampling ay mga kababaihan
na nagmula sa magkaibang antas ng lipunan. Gagamit ang mananaliksik ng random
sampling.
Upang malaman kung sino ang maaaring pagmulan ng impormasyon, humanap
ang mananaliksik ng mga kaso ng panghahalay na nabigyan ng aksyon at mga kasong
hindi pa nabibigyan ng tamang tugon. Ito ay maaaring sa mga talaan ng iba’t ibang
ahensiya ng gobyerno. Mayroon talaan ang mga non-govermental na organisasyon.
Katulad ng Commission on Women’s Resources at Gabriela. Sa sangay naman ng
gobyerno, nariyan ang mga Women’s Desks na maaaring magpresinta ng kanilang mga
dokumentong puwedeng magpagkuhanan ng impormasyon tungkol sa mga kaso ng
panggagahasa. Hihingian ng permiso ng mga pulis na nakatalaga sa seksyon na ito
ang biktima kung sila ay magpapaunlak ng isang panayam. Kapag sumang-ayon na
ang mga ito, saka bibigyan ng permiso ng awtoridad ang mananaliksik upang
makapanayam ang mga ito.
Nagkaroon ng batayan kung sino ang kukuhanan ng panayam. Una ay ang lugar
ng biktima. Saan nga ba matatagpuan ang biktima ay pangunahing alalahanin.
Sapagkat ito rin ang magbibigay hudyat kung nasa tamang pagkakataon nga ba upang
sila ay makuhanan ng panayam. Ang pinagmulan ng biktima ay isa sa mga magiging
kosiderasyon. Pangalawa ay ang lagay biktima sa kasalukuyan. Ito ay nagsilbing
patnubay sa naging pahayag ng kinapanayam.
Pamamaraan ng Pagkolekta ng Datos
Ang mananaliksik ay gumamit ng tatlong klase ng pagkalap ng datos. Ito ay ang
mga key informant interview, narrative-taking at pagtuklas sa mga talaan. Ang isang key
informant interview ay naglalayon na magkaroon ng harapang pagpapalitan ng
impormasyon mula sa isang indibidwal na may sapat na kaalaman sa kasong pinag-
uusapan. Magmula sa mga biktima ng panggagahasa hanggang sa mga taong nasa
posisyong pang-pamahalaan. Ang narrative-taking ay isang uri ng pakalap ng datos na
-
17 | ESTOLE
may ugnayan sa naunang nabanggit. Hindi lamang basta interbyu ang magaganap dito.
Ang mga naunang impormasyon galing sa key informant interview ay maaaring
mapalagom sa narrative-taking. Ang mga taong makakapanayam ng mananaliksik ay
magbabahagi ng kani-kanilang kuwento ukol sa karanasan nila sa mga kaso ng
pangagahasa.
MGA NATAGPUAN SA PANANALIKSIK
Dahil sa pagiging maselan na paksa, nahirapan ang mananaliksik na makakuha
ng mga panayam mula sa mga biktima ng panggagahasa. Naghanap ito sa mga
institusyon na maaaring mayroong talaan ng mga biktima. Ngunit sa pagkakaroon ng
mga talaan na ito, walang kasiguraduhan kung mayroong tutugon sa bawat paanyaya
ng mananaliksik. Ang mga panayam ay nagbuhat sa mga biktima na nagpaunlak na
makipag-usap. Hindi naging madali ito sa mananaliksik dahil sa isiping maaaring
magdulot ng iba’t ibang resulta ang panayam na isasagawa. Kaya para maging
komportable ang bawat isa, isinama ang magulang o gabay ng biktima.
Inilatag ang iba’t ibang mga katanungang kung saan mabibigyan ng paglilinaw
kung ano ang nangyari sa kaso at kung nabigyan ba ito ng hustisya. Sa pag-aaral na
ito, hindi ibibigay ang totoong mga pangalan ng mga biktima. Ito ay ayon na din sa
kanilang kagustuhan na itago ang kanilang tunay na pagkatao. Sa halip sila ay
nagbigay ng mga pangalang na maaaring magrepresenta sa kanila. Ang unang
nakuhanan ng panayam ay si “Rose”, ang pangalawa ay si “Dina” at ang panghuli ay si
“Marisa”. Ang mga pangalang ginamit ay hindi tunay, ito ay upang mapangalagaan ang
kanilang tunay na identidad.
Karanasan sa Panggagahasa at Tugong Pinili ng Biktima
Si “Rose” ay biktima ng panggagahasa noong siya ay nasa edad dalawampu.
Ayon sa kanya, mahirap balikan kung ano ang naging kanaranasan niya noong
panahong nangyari ang panghahalay. Ngunit patuloy na bumabalik sa kanyang isipian
-
18 | ESTOLE
kung ano ang masamang nangyari sa kanya noong panahon na iyon. Ang sitwasyon ni
“Rose” ay hindi isang ordinaryong eksena. Ang krimen na kanyang naranasan ay hindi
agad naisuplong sa awtoridad. Sa kanyang pahayag, siya ay natatakot sa magiging
resulta kapag siya ay nagsumbong. Ito ay hindi sa kadahilanang kilala sa lipunan ang
nanggahasa sa kanya. Naisip niyang, “Para saan pa, wala naman na akong
mapapala. Nangyari na eh. Saka, wala na akong mahahabol.” Isang pang dahilan
umano kung bakit hindi agad siya pumunta sa kapulisan ay ang pag-aalalang balikan
siya ng gumahasa sa kanya. Sabi ni “Rose”, inakala ng suspek na siya ay patay na.
“Suwerte na nga ako eh, dahil buhay pa ako ngayon.” Sa halip na siya ay lumapit
sa kapulisan, siya ay unang dumulog sa isang pampublikong ospital. Pinili niyang
sumailalim sa isang medikal na atensyon. Napatunayang nagkaroon ng pagkapunit sa
kanyang ari na resulta ng panghahalay sa kanya. Ang pangyayaring ito ang
nakapagpakumbinsi sa kanyang mga magulang na ilapit ang kanyang kaso sa
awtoridad.
Ang pangalawang kaso ay kay “Dina”. Sabi niya, “Mahirap ulit-ulitin kung ano
yung nangyari sa akin. Masakit.” Nasa tamang pag-iisip siya noong siya ay
nagahasa. Ayon sa kanya, “Hindi ako makapalag, ang dami nilang may hawak sa
akin. Yung isa nakadagan. Yung isa sinasabunutan pa ako.” Salit-salitan umano
ang mga nanggahasa sa kanya. At dahil sa grupo ng mga kalalakihan ang gumahasa
sa kanya, hindi siya makalaban. Nangyari ang lahat na ito noong siya ay pauwi galing
sa trabaho. Ang kaso ni “Dina” ay kaagad na naisumbong sa awtoridad. Nagpasya ang
kanyang mga magulang na aragang ireport ang nangyari.
Si “Marisa” naman ay iba din ang kaso. Una na dito na kamag-anak niya ang
gumawa ng krimen sa kanya. At hindi lamang isang beses ito nangyari, naging paulit-
ulit ang panggagahasa sa kanya. Ayon kay “Marisa”, “Hindi lang isang beses akong
hinalay noong lalaking iyon. Halos araw-arawin nga eh.” Tumagal ng ilang beses
ito dahil sa takot ni “Marisa” na magsumbong sa awtoridad. Ayon sa kanya, hindi niya
magawang magsuplong dahil sa alam niyang magdudulot ito ng malaking problema sa
-
19 | ESTOLE
kanilang pamilya. Sa kanyang pahayag, kilala umano kasi siya sa kanilang lugar bilang
isang lagalag. Aminado siyang nagkaroon na siya ng madaming karelasyon. Isa umano
ito sa kanyang dahilan kung bakit posibleng hindi siya paniwalaan ng kanyang mga
magulang. Isang pangyayari ang naging dahilan kung paanong naisuplong ang
kanyang kaso. Ayon kay “Marisa”, “Nahuli sa akto ni mama yung nangyayari,
nakapatong pa sa aking yung pinsan.” Dahil dito, dumiretso sila sa awtoridad upang
isaad ang nangyaring iyon.
Prosesong Pinagdaanan at Opinyon sa Tugong Ibinigay ng Awtoridad
Sa paglapit ni “Rose” sa awtoridad, sila ay kaagad nabigyan ng atensyon. Ang
pulis na nakatalaga noong panahon na iyon ay nagsilbing pag-asa para sa kanilang
pamilya. Naging isyu ang hindi agad nila pagsuplong sa mga pulis. Ang naging pahayag
daw ng pulis na umasikaso sa kanila ay maaaring maging mahirap at matagal bago
magkakaroon ng solusyon ang kanilang kaso. Una na dito ang panahong lumipas bago
sila lumapit. Gayunpaman, ipinagpatuloy nila “Rose” ang pagsampa ng kaso. Ang
tanging paninanghahawakan ng kanilang pamilya ay ang medical record kung saan
nagpatingin agad si “Rose” sa doktor.
.
Noong tinanong si “Rose” sa naging durasyon ng kanilang kaso, kanyang sinabi
na hindi na ata ito matatapos. “Limang taon na ang nakaraan ngunit hanggang
ngayon, wala pang malinaw na patutunguhan ang ipinaglalaban ko,” pahayag ni
“Rose” sa naging panayam sa kanya. Lumaki lamang daw nang lumaki ang kanilang
gastos dahil sa pabalik-balik na pag-alam kung mayroon bang pag-usad ang kanilang
isinampang kaso. Hanggang ngayon daw ay hindi pa nahahanap ang taong may sala
sa kanya. Hindi alam ni “Rose” kung mabibigyan pa ng hustisiya ang nangyari.
Ang kaso naman ni “Dina” ay napaalam sa awtoridad matapos mangyari ang
krimen. Kasama ng kanyang mga magulang, pumunta sila sa presinto upang ipahayag
ang nangyari sa kanya. Agad silang nagsampa ng kaso at sumailalim sa mga hakbang
na kailangan upang maproseso ito. Hindi naging madali para sa kanya ang nangyari.
-
20 | ESTOLE
Ang kaso na kanyang isinampa ay umusad patungo sa tamang direksyon.
Nakapaghanap umano ng mga ebidensiya ang mga pulis laban sa mga gumawa nito
kay “Dina”. Ito ay napagtibay ng pagkakilala ni “Dina” sa isa sa mga suspek. Sa grupo
ng gumahasa sa kanya, dalawa pa lang ang nakakulong. Hindi pa din nahahanap ang
iba pang may sala. Ayon kay “Dina”, “Hindi na ako umaaasa na mahuli pa yung mga
iyon. Pero ang pagkakulong ng ilan sa kanila ay hindi sapat.” Para sa kanya, hindi
pa doon natatapos ang lahat. “Gusto kong magdusa ang lahat ng gumawa noon sa
akin.” At hanggang hindi pa iyon nangyayari, hindi pa niya masasabing may hustisiya
nga.
Sa lahat ng mga nakapanayam, isa lamang ang nabigyan ang tuluyang
natuldukan. Ang kaso ni “Marisa” ay natapos noong naipakulong ang kanyang pinsan.
Naging maiksi ang durasyon ng kanyang kaso dahil na din sa kilala nila ang may gawa
nito. At hindi na ito nabigyan pa ng pagkakataong makatakas. Agad na naparusahan ito
at nasentensiyahan. Ayon kay “Marisa”, “Nahuli nga yung pinsan ko, mabilis yung
nangyari. Pero hindi ibig sabihin noon okay na ako sa ginawa niya.”
Panig ng Awtoridad
Isa pang nakapanayam ng mananaliksik ang isang awtoridad na miyembro ng
women’s desk sa isang barangay sa Taguig City. Inilahad nito ang tamang proseso
kapag mayroong nagsasampa ng kaso ng panggagahasa sa kanilang tanggapan.
Una sa listahan ang pagtanggap sa biktima. Ang awtoridad na nasa duty ng
panahon na iyon ay kailangan magsagawa ng tamang imbestigayon. Kasama na
umano dito ang pagdodokumento ng pahayag ng biktima at pagkuha sa mga
ebidensiya na maaaring makatulong sa kaso. Pagkatapos nito ay ang pagrekomenda
ng pulis sa isang pinaka-malapit na ospital upang sumailalim sa isang medico-legal na
pagsusulit. Sa lahat ng prosesong pagdadaanan ng biktima, hihilingin ang presensiya
ng magulang o kung sino man ang gumagabay sa biktima. Ang lahat ng mga taong ito
ay may pahintulot mula mismo sa biktima. Sa bawat kaso, isinasaalang-alang palagi
-
21 | ESTOLE
ang identidad ng biktima at ibang indibidwal na may kinalaman sa kaso. Hindi din
pinapahintulutan ang paglabas nito sa media.
Ang pangalawang yugto ay ang magrekomenda sa biktima sa mga social worker
o maaari din sa mga tanggapan ng DSWD. Ang mga ito ang magbibigay ng pang-
sosyal na interbensyon at ibang programa na maaaring makatulong sa biktima. Ang
report ng imbestigasyon kalakip ang mga ebidensiya ay ipapasa sa prosekyutor upang
pinal na isampa ang kaso. Kasama din dito ang mga pahayag na mga saksi kung
mayroon man at pati na din ang resulta ng medico-legal. Ayon din sa officer na
nakapanayam ng mananaliksiik, isa sa mga importanteng hakbang ay ang pag-isyu ng
protection order sa biktima. Ito ang magsisilbing panangga ng biktima laban sa mga
suspek o ibang tao na maaari pang makapanakit sa kanya. Maaari silang manatili sa
kanilang tirahan kung mayroong kasiguraduhan na sila ay ligtas doon. Sa
pagkakataong hindi pa nahuhuli ang may sala, maaari silang humingi ng tulong sa mga
pulis para makalipat sa mas ligtas na lugar.
Ang paglabas ng warrant of arrest ay kaagad na isasagawa pagkatapos na
pormal na maisampa ang kaso. Habang hindi pa nahuhuli ang may sala, ang tanging
magagawa ng biktima ay ang magmonitor sa pag-usad ng kaso. “Hindi palaging
agaran ang magiging resulta ng isang kaso. Maraming bagay ang puwedeng
makaapekto sa magiging resulta nito,” ayon sa pulis na nakapanayam ng
mananaliksik.
Opinyon Tungkol sa Panggagahasa at Mga Epekto sa Biktima
Para kay “Rose”, ang pagiging isang biktima ng panggagahasa ay magdudulot
sa kung ano ang magiging tingin sa inyo ng tao. Ayon sa kanyang mga magulang, ang
krimeng natamasa ni “Rose” ay isang patunay na mayroong mga taong handang mang-
samantala para lamang mabigyan ng satispaksyon ang kanilang sariling pagnanasa. Sa
kanyang pagtingin, ang panghahalay ay isang uri ng hindi pagrespeto sa isang tao.
Hindi lamang karapatan ang nilalabag nito, pati na din ang buong pagkatao ng biktima.
-
22 | ESTOLE
Ngayon ay nagsisimula ng magpatuloy si “Rose” sa kanyang buhay. Ang epekto sa
kanya ng naging karanasan ay nagbigay ng lamat ngunit para daw itong sugat na
maghihilom sa takdang panahon.
Ang kaso naman ni “Dina” ay nagpapatunay na kayang lumaban ng isang babae.
Ayon sa kanya, ang naging karanasan niya bilang biktima ng panggagahasa ay naging
tanda na kahit anong pagdaanan ng isang tao sa buhay, hindi dapat siya sumusuko at
dapat patuloy lamang ang laban. “Tuloy lang ang buhay. Lahat naman ng tao may
pagsubok na kahaharapin, nagkataon nga lang na mahirap at sobrang sakit
noong sa akin.”
Si “Marisa” naman ay kasong parang nakalimutan na. Nabigyan ng hatol ang
nanggagahasa sa kanya, ngunit hindi ito naging daan upang siya ay tumungo sa landas
na matuwid. Siya ngayon ay nagtatrabaho na sa isang klab sa Pasay bilang isang
bayarang babae. “Ganyan talaga. Wala na akong magagawa. Sino bang tatanggap
pa sa akin kung ganito na ako, diba?”
Ang mga nakuhanan ng pahayag ang magsisilbing gabay upang masagot ang
mga katanungan. Sa pamamagitan ng kanilang isinaad, tutuklasin ng mananaliksik
kung ano nga ba ang tugon ng awtoridad sa mga kaso ng panggagahasa.
DISKUSYON
Ang layunin ng pag-aaral na ito ay upang maipakita ang tugon ng awtoridad sa
bawat kaso ng panggagahasa na kanilang mahahawakan. Bawat pahayag ng mga
nakapanayam ay ituturing na mahalagang datos na magiging dahilan upang makamit
ang nasabing mithiin.
Naging madali ang humingi ng panayam mula sa mga awtoridad. Hindi naging
mahirap ang imbitahin sila upang maglaan ng kaunting oras para sa mga katanungang
-
23 | ESTOLE
inihanda ng mananaliksik. Ngunit, hindi ganito ang naging sitwasyon sa parte ng mga
biktima ng panggagahasa. Hindi agad pagsang-ayon ang nakuha sapagkat ang usapin
ng pangagahasa ay itinuturing nilang nakaraang hindi na dapat balika.
Batay sa mga naging pahayag, pare-pareho ang mga ito ng pagtingin sa
pangagahasa. Sinasabi nila na bilang isang babae, ang panggagahasa ay isang porma
ng paglabag sa karapatan ng mga kababaihan. Ito ay isang konkretong manipestasyon
ng karahasan laban sa kababaihan. At hindi lamang ito basta paglabag, ito ay isang uri
din ng pagpapakita kung ano nga ba tingin sa kababaihan. “Ang pagiging babae pa
nga lang ay nagbibigay na ng depenisyon kung ano ang estado mo sa isang
lipunan, paano ba kaya kapag nagawan ka ng karahasan tulad ng
panggagahasa?”, ayon kay “Rose” na isang biktima ng panghahalay. Kahit kaninong
lente ito tingnan, ang panghahalay ay isang gawain na nagdudulot ng iba’t ibang
resulta.
Awtoridad Bilang Hindi Pangunahing Solusyon
Aasahan ng isang tao na kapag may nangyari sa kanyang masama, unang
gagawin ay ang magsuplong sa kinauukulan. Ngunit hindi ito ang dahilan kung bakit
hindi nila agad inilapit ang kanilang kaso sa awtoridad. Sa kaso ni “Rose” at “Marisa”,
nanguna ang takot na baka walang magawa ang awtoridad upang sila ay proteksyunan
laban sa mga gumawa sa kanila ng krimen. Hindi agad nila inilapit ang kanilang kaso
dahil sa pangunahing kaalamang hindi sila matutulungan ng mga nasa awtoridad.
Unang lumapit si “Rose” sa isang doktor sa pag-aakalang sapat na umanong
hakbang iyon. Sa resulta ng ckeck-up nakitang totoo ang nangyari kaya ito ang
nagsilbing dahilan ni “Rose” para magsumbong. Si “Marisa” naman ay piniling
manahimik. Bilang ang may kagagawan ng krimen ay isang kamag-anak, inisip niyang
kaya itong lusutan niyon. At kanyang repustasyon bilang isang lagalag, inakala niyang
ang awtoridad ay magsisilbi lamang umanong dagdag problema sa kanya.
-
24 | ESTOLE
Ang kaso naman ni “Dina” ay nasa kabilang panig. Ang sumbong sa awtoridad
ang nakita niyang pinaka-mainam na solusyon para mabigyan ng hustisiya ang
nangyari sa kanya. Makikita dito na ang papel ng awtoridad ay hindi pare-pareho sa
lahat ng pagkakataon. Sa pag-aakala ng mga nasa posisyon na sila ang tagapag-
patupad ng hustisiya, para sa dalawang biktima na ito, nagkakamali sila. Nakita nila
“Rose” at “Marisa” na ang mga awtoridad ay hindi laging unang solusyon kapag may
krimeng nangyari.
Dahil sa maraming opinyon na nakaapekto sa pag-iisip ng mga biktima, lahat sila
ay dumulog sa awtoridad. Hindi man agaran, ang lahat ng nakapanayam ay lumapit sa
mga kapulisan.
Tugong Agaran, Epektibo at Pantay
Para sa mga awtoridad, nakikita nila na ang panggagahasa ay paglabag sa
batas. At ang batas na ito ay tumutukoy sa mga kababaihan bilang isang indibidwal na
may karapatan na hindi dapat gawan ng karahasan. Para sa kanila, kung ano ang nasa
batas, iyon ang tama. Kung ano ang nasa batas, iyon dapat ang maging gabay nila sa
bawat paghawak ng kaso.
Dito makikita ang tugon ng mga awtoridad. Mayroong positibong tugon,
mayroong negatibo. Kailan nga ba masasabing positibo? Ayon sa pulis na nakuhanan
ng panayam, kapag ginawa ng isang pulis ang nakaatang na responsibilidad,
masasabing positibo ito. Sapagkat, ang pagsunod sa bataas ang tanging tama para sa
kanila. Sa perspektiba ng mga biktima, masasabing positibo kapag mayroong pag-usad
sa kasong kanilang isinampa. Ang pag-usad na ito ay magmula sa pagbigay sa kanila
ng atensyon hanggang sa mahatulan na ang mga may sala. Nagiging negatibo ito batay
sa tatlong element. Una ang pagiging agaran ng buong proseso ng kaso, pangalawa
ang pagiging pantay nito at ang pangatlo ang pagkakaroon ng karapatdapat na
desisyon.
-
25 | ESTOLE
Ang una ang pagiging agaran ng kaso. Batay sa inilhad na proseso ng awtoridad
na nakapanayam, nakabatay ang pag-usad ng kaso sa pakikipagtulungan ng biktima.
Batay sa salaysay nito ang magiging resulta ng kaso. Ang pormal na pagsampa ay
maaaring maging matagal kung magiging matagal din ang magiging pangunahing
imbestigayon. Para naman sa mga biktima, ang agaran ng kaso ay batay sa
pagtanggap ng mga taong nasa posisyon. Paano nga ba tiningnan ng awtoridad ang
kaso ng panggagahasa. Sa isang tanggapan ng awtoridad, ang pagtingin sa
panghahalay bilang isang pangunahing problema ay nagbibigay dahilan upang maging
agaran ang kanilang tugon dito. Ang pang-sosyal na mga elemento ay nakakapekto sa
kung gaano agaran ang resulta ng kaso.
Ang pagiging pantay nito ay batay pa din sa kung ano ang nasa batas.
Sinasabing ang batas ay dapat na inilalapat sa bawat isa nang may pantay na trato.
Ang estado sa buhay ay hindi maaaring maging dahilan upang magkaroon ng iba’t
ibang desisyon sa isang kaso. Ngunit hindi ito ang naging sitwasyon sa ating mga
biktima. Sila “Rose” ay galing sa isang ordinaryong pamilya at ang kanyang kaso ay
wala pang pinapatunguhan hanggang ngayon. Si “Dina” na nabiktima ng gang rape ay
buhat sa isang may kayang pamilya. Hindi lahat ng kasali sa grupo na humalay sa
kanya ay naikulong na. Si “Marisa” naman ay galing din isang ordinaryong pamilya.
Ngunit hindi ito nakaapekto dahil sa naikulong naman agad ang may sala.
Masasabing epektibo ang naging desisyon sa kaso kung sa tingin ng biktima ay
nabigyan ng hustisiya ang nangyari sa kanya. Ang isang ito ay matutukoy batay sa
resulta ng kaso. Kung sa sitwasyon na hanggang ngayon ay hindi pa nabibigyan ng
katarungan ang nangyari sa biktima ng pangagahasa, hindi pa natin masasabi kung
karapatdapat nga ba ito. Bawat isa sa atin ay may karapatang mabuhay ng naaayon sa
gusto nitong paraan. Hindi pinili o ginusto ng mga biktima ang mahalay sila. At
karapatdapat naman na mabigyan ng hustisiya kung ano man ang nangyari sa kanila.
-
26 | ESTOLE
KONKLUSYON
Ang pag-aaral na ito ay laan para sa mga biktima ng panghahalay. Hindi lamang
ito mga kaso kung saan may api at may nang-api. Ang kaso ng panghahalay ay
nagpapakita na hindi lahat ng kababaihan sa ating lipunan ay kayang labanan ang mga
taong nais magsamantala sa kanila. Ang mapang-aping sistema kung saan nakapaloob
ang kaso ng panghahalay ang nagsisilbing batayan kung agaran, epektibo at pantay
ang natatamong resulta ng bawat biktima. Hindi lamang mismo mga gumawa ng
panghahalay ang nang-api sa sitwasyon na ito, kung hindi pati na din ang mga tagapag-
patupad ng batas na hindi ginagampanan ang kaso.
Batay sa mga nasaliksik, ang pagiging agaran, pantay at karapatdapat na tugon
sa mga kaso ng panggagahasa ay isang tungkulin ng awtoridad. Nandiyan ang batas
na gumagabay sa kanila at ang gobyerno na nagsisibilbing tagapag-tanggol ng bawat
isa. Mahirap tunggaliin ang mga nasa posisyon lalo na kapag ikaw ay itinuturing na
isang bulnerable. Ang patuloy na pagtaas ng bilang ng kaso ng panggagahasa ay
nagsisilbing hudyat upang ito ay mapabilang sa mga isyung dapat pag-tuunan ng
pansin. Araw-araw ay laman ng balita ang iba’t ibang anggulo ng panggagahasa. Isa
itong indikasyon na ang karahasan laban sa kababaihan ay laganap kahit na may mga
umiiral na batas laban dito. Ang pagtugon ng awtoridad ay maaaring maging basehan
kung bakit nga ba dumadami ang mga kasong ito. Wari’y hindi tinitingnan bilang isang
nakakatakot na bagay ang pagkakaroon natin ng batas ukol dito. Isama na ang mga
indibidwal at organisasyong patuloy na lumalaban sa karahasan sa kababaihan.
Inaasahan ng mananaliksik na ang pag-aaral na ito ay nagsilbi at magsisilbing
isang paraan upang maiparating ang layunin na mamulat hindi lamang ang awtoridad
kung hindi pati din ang lahat tungkol sa usapin ng karahasan laban sa kababaihan lalo
na ang panggagahasa.
-
27 | ESTOLE
BATIS
(2006). Anti-rape law of 1997 and rape victim assistance and protection act of 1998.
San Miguel, Manila: National Commission on the Role of Filipino Women.
Retrieved from http://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-
rape_law.pdf
Bautista, C. C. (1998). Sexual harassment: Bridging the gender divide. 73, 122-151.
Retrieved from http://law.upd.edu.ph/plj/images/files/PLJ volume 73/PLJ volume
73 number 1 -04- Chrysilla Carissa Bautista - Sexual Harassment.pdf
Bautista, V. (2001). Gender violence : its socio-cultural dimensions. Quezon City:
University Center for Women's Studies,University of the Philippines.
Brownmiller, S. (1975). Against our will : men, women, and rape. Toronto, Canada:
Bantam.
Department of Health, (2006). Violence against women. Retrieved from VIOLENCE
AGAINST WOMEN website: http://www.doh.gov.ph/sites/default/files/VAW.pdf
"Dina". (2013, February 11). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan
sa panggagahasa.
GMA News Research. (n.d.). High-profile rape cases in the philippines. Retrieved from
http://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rj
a&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-
Profile-Rape-Cases-in-the-
Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1X
jnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwA
http://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-rape_law.pdfhttp://philippinetourism.ph/filer/RA_8505_and_8353_anti-rape_law.pdfhttp://www.doh.gov.ph/sites/default/files/VAW.pdfhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwAhttp://www.google.com.ph/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&ved=0CB4QFjAA&url=http://images.gmanews.tv/pdf/subic-rape-case/High-Profile-Rape-Cases-in-the-Philippines.doc&ei=hO1WUJT5K6HumAWEkIGIBA&usg=AFQjCNG9PoZqWp1XjnsqIC8YFmofrgLE3g&sig2=MTHz-HalYPZ04W2uselcwA
-
28 | ESTOLE
Littel, K., et al , (1998). Assessing justice system response to violence against women a
tool for law enforcement, prosecution and the courts to use in developing
effective responses. Violence Against Women Online Resources, Retrieved from
http://www.vaw.umn.edu/documents/promise/pplaw/pplaw.html
"Marisa". (2013, January 21). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan
sa panggagahasa.
Myhill, A., & Allen, J. (2002). Rape and sexual assault of women: the extent and nature
of the problem. (237 ed.). England: Research, Development and Statistics
Directorate. Retrieved from
http://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_wome
n_-_crime_survey.pdf
Ocasiones, L. (2007). The lives of women in militarized zones. Philippine Social
Sciences Review, 58(1), 21-50. Retrieved from
http://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/issue/view/154
Philippine Commission on Women. Guidelines in the establishment and management of
a referral system on violence against women at the local government unit level.
(pp. 1-90). Metro Manila: Philippine Commission on Women.
Regan, L., & Kelly, L. (2003). Rape: Still a forgotten issue. London, United Kingdom:
London Metropolitan University. Retrieved from
http://www.rcne.com/downloads/RepsPubs/Attritn.pdf
"Rose". (2013, March 07). Interview by G.R. Estole [Personal Interview]. Karanasan sa
panggagahasa.
http://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_women_-_crime_survey.pdfhttp://help.northwest.nhs.uk/storage/library/Rape_and_sexual_assault_of_women_-_crime_survey.pdfhttp://journals.upd.edu.ph/index.php/pssr/issue/view/154
-
29 | ESTOLE
Santos, S. M., Llarinas-Angeles, M., & Ador., R. M. (2001). Justice and healing : twin
imperatives for the twin laws against rape. Quezon City: Philippine Legislators'
Committee on Population and Development.
Sexual Violence and Research Initiative. (2007). Rape: how women, the community and
the health sector respond. Geneva, Switzerland: World Health Organization.
Retrieved from http://www.svri.org/rape.pdf
Smith., (2004). Encyclopedia of rape.), (1 ed., pp. 169-170). Connecticut: Greenwood
Press. Retrieved from http://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-
Rape
UN Women. (2012). Handbook for national action plans on violence against women.
New York: United Nations. Retrieved from
http://www.un.org/womenwatch/daw/vaw/handbook-for-nap-on-vaw.pdf
University for Peace. (2000). A deeper look at violence against women (vaw): The
philippine case.University for Peace: Peace and Conflict monitor, Retrieved from
http://www.monitor.upeace.org/pdf/Violence Against Women in the
Philippines.pdf
Virola, R., & Encarnacion, J. (2009). Efforts of the philippine statistical system on the
compilation of gender statistics. 1, Retrieved from
http://www.unescap.org/stat/cst/1/CST1-INF7p-Philippines.pdf
http://www.svri.org/rape.pdfhttp://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-Rapehttp://www.scribd.com/doc/33972380/Encyclopedia-of-Rape
-
30 | ESTOLE
Apendiks 1. Pahintulot na Lumahok sa Pag-aaral
Magandang araw!
Ako po si Grizell R. Estole, isang magtatapos na mag-aaral ng University of the
Philippines Manila sa ilalim ng kursong Agham Pampulitika. Kasalukuyan po akong
nagsasawa ng pananaliksik tungkol sa pamamaraan ng pag-tugon ng awtoridad sa mga
kaso ng panggagahasa. Parte ng pananaliksik ay pagkalap ng mga pangunahing
karanasan.
Ang layunin ng panayam ay upang makakalap ng impormasyon kaugnay ng
usapin. Ang panayam ay iikot sa pagsagot ng mga katanungan ng mananaliksik na may
koneksyon sa kung gaano kaepektibo, kapantay at kaagaran ang naging pagtugon ng
awtoridad sa kaso ng panghahalay. Ang panayam ay maaaring magdulot ng
panibagong takot. Maaaring manumbalik ang mga alaala ng nangyari. Sisiguraduhin
ang kaligtasan ng bawat kakapanayamin. Sa pamamagitan ng pagbibigay karapatan sa
partisipante kung anu-anong katanungan lamang ang kanyang nais sagutin. Kaugnay
pa nito ay paghingi ng gabay mula sa mga magulang o kamag-anak ng iinterbyuhin. Ito
ay upang maging palagay ang biktima habang ginaganap ang interbyu. Aakuin ng
mananaliksik ang anumang mangyayari kapag nagkaroon ng hindi inaasahang
problema. Pananatilihin ang pagiging anonymous at confidential ng isasagawang
pagkalap ng datos.
Sa paglagda, nagpapatunay ito na ang panayam ay naisakatuparan ng walang
halong karahasan o pamimilit. At ito ay isinagawa ng may pahintulot mula sa
partisipante. Lahat ng impormasyon makukuha ay pananatiling pribado at gagamitin
lamang sa pag-aaral na nabanggit.
Maraming Salamat!
Pangalan at Lagda ng Katugon Petsa
-
31 | ESTOLE
Apendiks 2. Liham Pahintulot sa Panayam
Magandang araw po!
Ako po si Grizell R. Estole, isang magtatapos na mag-aaral sa kurso ng Agham
Pampulitika mula sa Unibersidad ng Pilipinas Maynila. Bilang parte po ng mga rekisito
para kami ay makapagtapos, kinakailangan po naming magsagawa ng isang
pananaliksik ukol sa kahit anong panlipunan o pambansang isyu.
Sapagkat hindi na nalalayo sa akin ang isyu ng mga kababaihan dahil na rin ako
ay nakagawa na ng iIang mga kaugnay na pananaliksik sa ibang mga asignatura, ang
napili kong saliksikin ay ang pamamaraan ng pagtugon ng awtoridad sa mga biktima ng
panggagahasa. Ang isasagawang pananaliksik ay naglalayong alamin kung ano ang
sistema ang pinapatupad ng mga nasa pwesto upang matugunan ang nasabing isyu.
Kaugnay nito, nais ko po sanang kunin ang inyong pahintulot na kayo ay
makapanayam. Ito ay naglalayon na lubos ng pagkakaintindi sa mga pamamaraan ng
awtoridad. Malaki po ang maitutulong ng inyong pahayag at sisiguraduhin po na
magiging pribado ang magiging resulta nito. Kalakip ng liham na ito ay ang mga
posibleng katanungan:
1. Ano ang inyong pagtingin sa kaso ng panggagahasa?
2. Paano nakakaapekto ang pagtingin na ito sa inyong pagtugon?
3. Paano ninyo kinahaharap ang kaso ng panggagahasa?
4. Anu-ano ang mga hakbang na maaaring maranasan ng biktima kung sakaling
humingi ng tulong sa inyo?
5. Umaanlisabay ba ito sa batas na mayroon ang Pilipinas patungkol sa
panggagahasa o ito ay mga pamamaraan na naisasapraktika lamang?
6. Gaano kahaba ang durasyon ng pagtugon sa ganitong uri ng kaso?
7. Ano ang naging basehan sa naging desisyon sa kaso?
-
32 | ESTOLE
8. Ano ang naging feedback ng biktima sa naging paghawak ng kaso?
9. Sa naging desisyon sa isang naturang kaso, masasabi bang nabigyan ng isang
tunay na hustisiya ang naging resulta nito?
10. Maliban sa mga naging pahayag, ano pa ang inyong maibabahagi tungkol sa
ganitong usapin na patungkol sa kababaihan?
Maaari niyo rin po akong kontakin ng pauna kung may iba pa kayong nais na
malaman bago tumuloy sa panayam. Ang akin pong kontak number ay 09273133463.
Maraming salamat po at ako po ay umaasa na mapagbibigyan ninyo sa aking
kahilingan.
Lubos na gumagalang,
Grizell R. Estole
BA Political Science
University of the Philippines Manila
-
33 | ESTOLE
Apendiks 3. Gabay para sa Narrative Taking para sa Biktima ng Panggagahasa
Unang parte:
Pagpapakilala ng mananaliksik at ng kakapanayamin
Pagsasatono ng magiging daloy ng usapan
Maikling pagpapakahulugan sa layunin ng pananaliksik
Ikalawang parte:
Pagkukuwento ng mga Karanasan
Patuloy na pagtatanong ukol sa mga naging karanasan ng mga biktima sa
panggagahasa
Pagkonsidera sa mga bagay na maaaring mangyari habang nangyayari ang
pagsasalaysay
Mga Gabay na Katanungan:
1. Ano ang naging karanasan ninyo bilang isang biktima ng panggagahasa?
2. Ano ang inyong naging pangunahing hakbang noong nangyari ang bagay na ito?
a. Inyo bang ikinonsidera agad ang paghingi ng tulong mula sa mga awtoridad?
b. Kung hindi, ano ang inyong ginawa?
3. Ano ang naging tugon ng awtoridad dito kung kayo man ay nabigyan ng
pagkakataon na makapagsuplong?
a. Gaano katagal ang naging durasyon ng kaso simula sa paghingi ng tulong
hagang sa ito ay matugunan?
b. Kung nabigyan na ng desisyon, sapat na ba ito upang mabigyan ng hustisiya
ang nangyari sa inyo?
4. Ano ang naging epekto ng pangayayaring ito inyong kasalukyang kalagayan?
5. Paano ninyo ito hinaharap ngayon?