Turkiye'Nin Enerji Gorunumu 2012

8/3/2019 Turkiye'Nin Enerji Gorunumu 2012

1/126

OUZ TRKYILMAZ ODT MEZUNLARI DERNE ENERJ KOMSYONU TMMOB MAKNA MHENDSLER ODASI

ENERJ ALIMA GRUBU BAKANI


2/126

Dnya Birincil Enerji Tketimi Kaynaklar Baznda (%),2010 sonu

Kaynak: BP Statistical World Review of Energy, Haziran 2010

Dnya Birincil EnerjiTketimi: 12 milyar TEP

Trkiye 109,3 milyonTEP enerji tketimi ileDnyadaki enerjitketimi en yksek 22.lke

3 fosil yakt: % 87


3/126

Trkiyenin Enerji SektrnnYapsn Belirleyen Temel Veriler

Avrupann altnc byk ekonomisi ve elektrik piyasas . Kresel mali krizden hzl k: 2010da %8,9GSMH bymesi

Enerji ithal bamll: %71,5 Trkiyenin yllk enerji talep arts :1990dan itibaren %4,6(ABnin ayn dnemdeki yllk talep art oran: 1,6%)

leriye Ynelik Birincil Enerji Yllk Talep Art Tahmini: %4.

2020 ylna dein yllk elektrik talep art oran: %6,7 (dksenaryo) veya %7,5 (yksek senaryo).

ETKB Gelecek15 yldaki yatrm ihtiyacn 100 Milyar $ olarakngrrken, EPDK 2010- 2030 dnemi iin gerekli yatrm

ihtiyacn 225 - 280 Milyar $ olarak tahmin etmektedir.


4/126

Trkiye Enerji Sektr Temel Tespitler

Hzl talep art: Yatrm gereklilii ve imkan Yatrmlarda planlama ve kamusal denetimin zorunluluu ve nemi

Enerji talebinin karlanmasnda yksek oranda da bamllk :

Yerli ve yenilenebilir kaynaklarn deerlendirilmesinin nemi, kaynakve mene eitlendirilmesi Ekonominin yksek enerji younluu :

Enerji verimliliinin artrlmas iin byk potansiyel (ama ekonomi ile ilgili yapsal hususlarla da ilintili )

Jeopolitik konum ve avantajlar: Dou-Bat enerji kprs Kaynaklara yaknlk


5/126

Trkiye Enerji Sektr

Hzl talep art:Yatrm frsatlar ve riskler AB Ortalamasnn yaklak te

biri dzeyinde kii ba brt

elektrik tketimi (2890 kWh /yl) 1994, 1998, 2001 ve 2008yllarndaki krizlere ramen son25 ylda kurulu kapasite drdekatlanmtr.

Yksek ithalat bamll: Yenilenebilir ve yerli kaynaklara olan ihtiya Kaynak eitlilii

Yksek Enerji Younluu Enerji verimliliini arttrma potansiyeli Yapsal sorunlar Kaynak: EPDK


6/126

2010 ylTrkiye toplam

birincilenerji tketimi:

109.266 ktep

Tketimin %89.3fosil yaktlardr.

Trkiye Birincil Enerji Tketimi 2010


7/126

Trkiye Birincil EnerjiTketiminin Geliimi

MTEP

Kmr Linyit Petrol DoalGaz

Hidrolik DierYenilenebilirOdun-p TOPLAM

1980 8,9 13,2 50,5 0,1 3,3 0,0 24,1 100,01990 11,7 18,8 45,3 5,9 4,6 0,1 13,7 100,02000 12,6 15,9 41,1 17,5 4,3 0,3 8,2 100,02008 15,2 14,3 29,9 31,8 3,8 0,5 4,5 100,02009 15,8 14,8 27,9 31,6 3,0 2,2 4,6 100,02010 16,6 14,1 26,7 31,9 4,1 2,4 4,2 100,0

*2011 14,1 12,2 29,7 33,3 4,1 2,5 4,1 100,0* Tahmin


8/126

Enerji retim ve TketimindeGelimeler

2000 2001 2005 2008 2009 2010 2011BRNCL ENERJ

retim BTEP 27.621 24.576 26.285 30.300 30.560 32.493 31.600Tketim BTEP 81.193 75.402 90.077 108.360 103.500 109.266 114.300Kii Bana Tketim KEP 1.264 1.103 1.313 1.525 1.440 1.477 1.555

ELEKTRK ENERJS

Kurulu G MW 27.264 28.333 38.843 41.818 44.761 48.931 53.051Termik (*) MW 16.070 16.641 25.917 27.625 29.416 31.780 34.163Hidrolik (**) MW 11.194 11.692 12.926 14.193 15.345 17.151 18.888

retim GWh 124.922 122.725 161.956 198.418 194.813 210.000 228.431Termik (*) GWh 94.010 98.652 122.336 164.301 157.360 156.496 170.959

Hidrolik (**) GWh 30.912 24.072 39.620 34.117 37.453 54.711 57.472

thalat GWh 3.786 4.579 636 789 812 1.144 4.747hracat GWh 413 433 1.798 1.122 1.546 1.918 3.833

Tketim GWh 128.295 126.871 160.794 198.085 194.079 211.981 229.344Kii Bana Tketim kWh 1.997 1.851 2.345 2.787 2.699 2.865 3.099

(*) Jeotermal dahil, (**) Rzgar Dahil


9/126(1) Tahmin

BTEP

Birincil Enerji Tketimi 2000-2011


10/126

GWh

Elektrik Enerjisi Tketimi 2000-2011


11/126

Trkiyenin toplam enerji enerjisi retimi 2011 ylnda 228,4 TWh olarak gereklemitir.

Trkiyede Elektrik Tketimi

Kaynak : TEDA, EA. (1) CAGR: Compounded Annual Growth Rate. Kaynak: Uluslararas Enerji Ajans (IEA).


12/126

Elektrik Enerjisi retiminin EnerjiKaynaklarna Gre Dalm (1990-2011)

Takmr Linyit Akaryakt Doal Gaz Biyogaz, Atk veDier TERMK HDROLK Jeotermal ve

Rzgar TOPLAM

GWh % GWh % GWh % GWh % GWh % GWh % GWh % GWh % GWh %1990 621 1,1 19.560 34,0 3.942 6,9 10.192 17,7 34.315 59,6 23.148 40,2 80 57.543 100,01991 999 1,7 20.563 34,1 3.293 5,5 12.589 20,9 38 0,1 37.482 62,2 22.683 37,7 81 60.246 100,01992 1.815 2,7 22.756 33,8 5.273 7,8 10.814 16,1 47 0,1 40.705 60,4 26.568 39,5 69 67.342 100,01993 1.796 2,4 21.964 29,8 5.175 7,0 10.788 14,6 56 0,1 39.779 53,9 33.951 46,0 78 73.808 100,01994 1.978 2,5 26.257 33,5 5.549 7,1 13.822 17,6 51 0,1 47.657 60,8 30.586 39,1 79 78.322 100,01995 2.232 2,6 25.815 29,9 5.772 6,7 16.579 19,2 222 0,3 50.620 58,7 35.541 41,2 86 86.247 100,0

1996 2.574 2,7 27.840 29,3 6.540 6,9 17.174 18,1 175 0,2 54.303 57,2 40.475 42,7 84 94.862 100,01997 3.273 3,2 30.587 29,6 7.157 6,9 22.086 21,4 294 0,3 63.397 61,4 39.816 38,5 83 103.296 100,01998 2.981 2,7 32.707 29,5 7.923 7,1 24.837 22,4 255 0,2 68.703 61,9 42.229 38,0 90 0,1 111.022 100,01999 3.123 2,7 33.908 29,1 8.080 6,9 36.345 31,2 205 0,2 81.661 70,1 34.677 29,8 102 0,1 116.440 100,02000 3.819 3,1 34.367 27,5 9.311 7,5 46.217 37,0 220 0,2 93.934 75,2 30.879 24,7 109 0,1 124.922 100,02001 4.046 3,3 34.372 28,0 10.366 8,4 49.549 40,4 230 0,2 98 563 80,3 24.010 19,6 152 0,1 122.725 100,02002 4.093 3,2 28.056 21,7 10.744 8,3 52.496 40,6 174 0,1 95.563 73,9 33.684 26,0 153 0,1 129.400 100,02003 8.663 6,2 23.590 16,8 9.196 6,5 63.536 45,2 116 0,1 105.101 74,8 35.329 25,1 150 0,1 140.580 100,02004 11.998 8,0 22.449 14,9 7.670 5,1 62.242 41,3 104 0,1 104.463 69,3 46.084 30,6 151 0,1 150.698 100,02005 13.246 8,2 29.946 18,5 5.483 3,4 73.445 45,3 122 0,1 122.242 75,5 39.561 24,4 153 0,1 161.956 100,02006 14.217 8,1 32.433 18,4 4.340 2,5 80.691 45,8 154 0,1 131.835 74,8 44.244 25,1 221 0,1 176.300 100,02007 15.136 7,9 38.294 20,0 6.537 3,4 95.025 49,6 214 0,1 155.206 81,0 35.851 18,7 511 0,3 191.568 100,02008 15.858 8,0 41.858 21,1 7.519 3,8 98.685 49,7 220 0,1 164.139 82,7 33.270 16,8 1.009 0,5 198.418 100,02009 16.148 8,3 39.537 20,3 4.804 2,5 96.095 49,3 340 0,2 156.924 80,6 35.958 18,5 1.931 1,0 194.813 100,02010 19.104 9,0 35.942 17,0 2.180 1,0 98.144 46,5 457 0,2 155.828 73,8 51.795 24,5 3.585 1,7 211.208 100,02011 25.159 11,0 39.415 17,3 3.804 1,7 102.131 44,7 450 0,2 170.959 74,8 52.078 22,8 5.394 2,4 228.431 100,0


13/126


14/126

Birincil Enerji Tketiminin Yerli retimle Karlanan Oran (%) 1990-2011


15/126

Trkiyenin Toplam thalat ve EnerjiHammaddeleri thalat (1996 -2011)

MilyonDolar

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 20102011

(lk10 Ay)

Maden Kmr, Linyit veTurb

581 561 464 311 615 300 689 929 1.222 1.579 1.978 2.570 3.315 3.055 3.225 1.032

Hampetrol ve Doalgaz 4.252 4.264 2.962 3.703 6.196 6.076 6.193 7.766 9.366 14.140 19.220 21.784 31.109 16.378 21.439 27.706

Kok Kmr, RafineEdilmi Petrol rnleri 1.069 1.152 967 1.284 2.587 1.799 2.191 2.833 3.797 5.507 7.631 9.492 13.829 10.437 13.798 15.386

Enerji thalat 5.902 5.977 4.393 5.298 9.398 8.175 9.073 11.528 14.385 21.226 28.829 33.846 48.253 29.870 38.462 44.124

Toplam thalat 43.627 48.559 45.921 45.921 40.671 41.399 51.554 69.340 97.540 116.774 139.576 170.063 201.964 140.775 185.497 201.580

Enerji thalat Art, % 1,3 -26,5 20,6 77,4 -13,0 11,0 27,1 24,8 47,6 35,8 17,4 42,6 -38,1 28,8

Enerji thalat Pay, % 13,5 12,3 9,6 11,5 23,1 19,7 17,6 16,6 14,7 18,2 20,7 19,9 23,9 21,2 20,7 21,9

Hazrlayan: Mustafa SNMEZ


16/126

Elektrik Enerjisi Sektrnn BugnkDurumu

Yllar Puant GTalebi (MW)

Art (%) EnerjiTalebi(GWh)

Art (%)

1998 17.799 5,2 114.023 8,11999 18.938 6,4 118.485 3,92000 19.390 2,4 128.276 8,32001 19.612 1,1 126.871 -1,12002 21.006 7,1 132.553 4,52003 21.729 3,4 141.151 6,52004 23.485 8,1 150.018 6,32005 25.174 7,2 160.794 7,2

2006 27.594 9,6 174.637 8,62007 29.249 6,0 190.000 8,82008 30.517 4,3 198.085 4,32009 29.870 -2,1 194.079 -2,02010 33.392 11,8 210.434 8,4

Sistemin Kapasite ve retimin Geliimi

Kaynak: DEK-TMK 2011 Enerji Raporu


17/126

Trkiye Elektrik retimi ve Tketimi 1995-2011

Brt retim(Milyon kWh) nceki Yla GreArt Yzdesi (%)

Tketim(Milyon

kWh)nceki Yla GreArt Yzdesi (%)

1995 86.247 - 85.552 -1996 94.862 9,99 94.789 10,801997 103.296 8,89 105.517 11,321998 111.022 7,48 114.023 8,061999 116.440 4,88 118.485 3,912000 124.922 7,28 128.276 8,262001 122.725 -1,76 126.871 -1,102002 129.400 5,44 132.553 4,482003 140.581 8,64 141.151 6,49

2004 150.698 7,20 150.018 6,282005 161.956 7,47 160.794 7,182006 176.300 8,86 174.637 8,612007 191.558 8,65 190.000 8,802008 198.418 3,58 198.058 4,242009 194.112 -2,17 193.472 -2,32

2010 210.000 8,18 208.700 7,872011 228.431 8,78 229.344 9,89


18/126

Trkiye Elektrik Tketiminin YllaraGre Yzdesel Deiimi 1995-2011


19/126

Elektrik talebi:

2009 % -2,0

2010 % 7,9

2011 % 6,0-7,0

2012* % 6,7 - 7,5

2013* % 6,7 - 7,5

GDP**:

2009 % -4,7

2010 % 6,8

2011 % 4,5

2012 % 5,0

2013 % 5,5

**: Orta Vade Plan (2010 -2013)*: Dk ve yksek senaryo Kaynak : ETKB

Elektrik Talep Projeksiyonu


20/126

Elektrik Talep Projeksiyonu

Kaynak: ETKB

T W h


21/126

Ekonomik Byme - Elektrik Talebi


22/126

Paradigma Deiiklii Yant Bekleyen Sorular - 1

Yllk % 8-10 dzeyinde bir talep art srdrlebilir mi? Toplam ve kii bana elektriktketimi bir sre sonra dmeye balamayacak mdr? Trkiyeninher yedi-sekiz yldabir ciddi birekonomik krizle kar karya kald (1994, 1999,2001, 2008-2009) dikkate alndnda, talebin ve

tketimin yksek bir hzla, neredeyse dorusal olarak artacan varsayan ngrler ve taleptahminleri ne derece salkldr?


23/126

Artan elektrik ihtiyacn karlamak iin ilk yol ok sayda yeni elektrik tesisi kurmak

yerine, talebi ynetmek, enerjiyi daha verimli kullanarak salanan tasarrufla talepartlarn karlamakolamaz m?

Paradigma Deiiklii Yant Bekleyen Sorular - 2


24/126

Trkiye 2011 Elektrik retimininKurululara Gre Dalm

Kaynak: TEA

Kurulu GWh %

EA 92.332,57 40,42

KAMU TOPLAMI 92.332,57 40,42

Yap let 44.937,86 19,67Serbest retici 62.076,87 27,18

Yap let Devret 12.809,93 5,61

Otoprodktr 11.708,15 5,13

letme Devri Hakk 4.565,64 2,00ZEL SEKTR TOPLAMI 136.098,45 59,58

TOPLAM 228.431,02 100,00


25/126

Kurululara ve Yakt Cinslerine GreKurulu G Dalm Aralk 2011

Kaynak: EA

Kurulular Kurulu G (MW) Pay (%)

EA 20.330,0 38,32

EA'a Bal Ort. 3.870,0 7,29KAMU TOPLAMI 24.200,0 45,62

letme Hakk Dev. Sant. 688,3 1,30

Yap let Sant. 6.101,8 11,50

Yap let Devret Sant. 2.429,8 4,58

Serbest retim irketleri 16.602,7 31,30

Otoprodktr Sant. 3.028,2 5,71

TRKYE RETM TOPLAMI 53.050,8 100,00


26/126

Kurulu G 2011 Sonu itibariyle Kaynak: EA

Kaynak Tr Kurulu G (MW) Kurulu G Pay(%)

Doal Gaz 16.220,5 30,6

Hidrolik 17.080,7 32,2Linyit + Ta Kmr 8.473,2 15,4

thal Kmr 3.282,5 7,9Sv Yakt 1.392,5 2,6

Rzgar 1.691,8 3,2Dier 4.309,6 8,1

Toplam 53.050,8 100,0


27/126

2011 Elektrik retimininKaynaklara Gre Dalm

Kaynak GWh %

Doal Gaz 102.130,71 44,71

Hidrolik 52.078,04 22,80

Yerli Kmr 41.651,97 18,23thal Kmr 22.922,02 10,03

Sv Yakt 3.804,01 1,67

Rzgar 4.726,02 2,07

Jeotermal 668,00 0,29

Dier 450,23 0,20

Toplam 228.431,02 100,00


28/126

EPDKNE YAPAR?


29/126

zel Sektr Tarafndanna Edilen Kapasite

Kaynak: EPDK

EPDK D i d l G


30/126

EPDK Dneminde letmeye GeenKurulu G 2003-2010

Lisans verilmi zel sektr tesislerinden geici kabul yaplarak iletmeye alnanlarn yllarave yakt/kaynak tiplerine gre dalm u ekildedir:

Toplam laveKurulu G (MW) Yl Genel Toplam

Yakt Cinsi 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010Asfaltit 135 135ATIK ISI 11,5 11,5

Biogaz 0,8 6,3 1,4 8,5Buhar Trbini 39,2 39,2p Gaz 5,2 1,4 17 15,6 15,6 54,7DG 179 329 977,1 461 229 364 1.415,90 1.667,70 5.622,20DG/N 43,2 43,2Dier 16,4 16,4FO 87,9 68,3 6,8 29,6 14,8 207,3

HES 58,3 66,7 45,6 105 31,5 327 465,8 834,7 1.935,10Jeotermal 8 6,9 47,4 17 79,2Linyit 20 16 30 66LPG 10,4 10,4NAFTA 49,8 49,8RES 1,2 38,9 76,4 217 438,6 474 1.246,20thal Kmr 45 141 270 760 1.216,00DG/FO 10 10Genel Toplam 388 569 1.183,10 619 384 963 2.833,70 3.810,30 10.750,60


31/126

EPDKnn bir baka verisi:

Kaynak Tr Proje Adedi Kurulu Gc (MW)

Termik 239 8.989Rzgar 73 1.591

Hidrolik 173 3.277

Biyoktle (Biyogaz-p Gaz) 24 75

Jeotermal 5 79GENEL TOPLAM 514 14.011

EPDK Dneminde letmeye GeenKurulu G 2003-2011


32/126

Halen ilemleri devam eden ve lisans alma aamasnda olan elektrik retim santral bavurularnn dalm u ekildedir:

Yakt /Kaynak Tipi

Bavuru nceleme-Deerlendirme Uygun Bulunanlar TOPLAM

AdetKurulu

G (MW) AdetKurulu

G(MW)

AdetKurulu

G (MW) AdetKurulu

G (MW)

Rzgar 3 77,2 260 13.222,78 77 3.571,80 340 16871,78Hidrolik 87 1357,31 142 2103,45 273 3337,44 502 6798,2

Fuel-Oil 0 0 1 7,92 1 25,32 2 33,24Doal Gaz 44 11.764,99 49 9.591,79 30 4389,28 123 25746,06

Linyit 4 1309,66 0 0 0 0 4 1309,66thal Kmr 8 6430,1 9 5066,55 4 1049,52 21 12546,17

Asfaltit 0 0 0 0 1 135 1 135p 0 0 0 0 0 0 0 0

p Gaz 2 4,02 0 0 0 0 2 4,02Jeotermal 5 116,90 1 25,00 2 30 8 171,9

Biyogaz 5 19,01 0 0 0 0 5 19,01Biyoktle 5 38,65 0 0 0 20,98 8 59,63

Gne 0 0 0 0 0 0 0 0TOPLAM 163 21117,84 462 30017,49 388 12559,34 1016 63694,67

EPDKdan Lisans Alan


33/126

EPDKdan Lisans AlanEnerji Yatrmlarnn Gerekleme Oranlar

Temmuz 2011

(*) Temmuz 2011 dneminde ilerleme raporu sunulmayan veya sunulan ilerleme raporunda ilerleme oranlar belirtilmeyen projeler.

Yakt/Kaynak Tr O Bilgisi Yok * 0>O


34/126

EPDK Denetleme ve Dzenlemelevini Yerine Getiriyor mu? - 1

EPDKdan lisans alan yatrmlarn %6.99 u, Temmuz 2011 itibariyle yatrmlarnn gerekleme oran hakknda EPDKyabilgi vermiyor. %44.67 sinin gerekleme oran ise% 0-10 arasnda. Bakabir ifadeyle lisans alan yatrmlarn %51.66 s, 18,314.8 MW

kapasitede projede yatrma balanmamtr.

EPDK D tl D l


35/126


Mevcut kurulu gcn drtte birine yakn (%24.24)12,546.17 MW kapasitesindeki 21 adet ithal kmre dayal elektrik retim santralini yatrmlarn lisansbavurular , bavuru , inceleme- deerlendirme veuygun bulma aamasndadr . Bu santrallarn da lisansalmasyla, yatrmlar srenlerle birlikte, ithal kmre dayal santrallerin yarataca ilave kapasite 17,448.77MWye ulaacaktr. Baka bir deyile, mevcut Trkiye kurulu gcnn te birinden fazla gte yeni ithalkmr santrali kurulmas sz konusudur.

EPDK Denetleme e D enleme


36/126


Doal gazda durum daha vahimdir. Lisans alp, yatrmlarn sren santrallarn kurulu gc 8.549,10 MWdir. Bavuru, inceleme-deerlendirme ve uygun bulma aamasndaki santrallarn kurulugc ise 25.740,06 MWdir. Bu santrallarn da lisans almas durumunda, lisans alp yatrm srenlerle birlikte toplam34.309,16 MW kapasite ile, bugnk toplam kurulu gcn te ikisi kadar, ilave doal gaz santrali kurulacaktr. Bu santralleringereksinecei yllk gaz ihtiyac ise yaklak 40 milyar m 3

amaktadr . Bu durumda kurulmas ngrlen yeni doal gazyaktl elektrik retim santrallarnn gaz ihtiyalarnn, hangilkeden, hangi anlamalarla , hangi boru hatlaryla ve hangiyatrmlarla karlanaca ise merak sz konusudur.

EPDK Denetleme ve Dzenleme


37/126


leride yeterli gaz temin edilememesi halinde, lisans sahibikurulularn ; EPDK dan alm olduklar lisanslar mktesep hakolarak niteleyip, gaz arzndan da ETKByisorumlu tutup, gaz arznn yetersiz olmas nedeniyle elektrik retimi yapamadklar

ve bu nedenle kazan kaybna uradklar gerekesiyle, hakiddia etmeleri halinde, piyasann amaz savunucularnn buarpkl da ,piyasa ekonomisinin gerei olarak ne srmeleri halinde ,bu gelimeye de armamak gerekir.

Yeni ithal kmr ve doal gaz santrallerinin yarataca 51 757.93MW kapasite ile, mevcut toplam kurulu g kadar, yeni ithaldoal gaz ve kmr yaktl santral tesis edilmi olacaktr. ETKB veEPDKnnsorumlu olduu bu tablo, Trkiyenin genel olarak da bamlln, zel olarak elektrik retimindeki da bamln daha da perinleyecektir .

EPDK Denetleme ve Dzenleme


38/126


Bu bilgiler, ETKBninStrateji Belgelerinde yer alan, elektrik retiminde doal gazn paynn %30un altna drme hedefinin maalesef bo bir hayal

olarak kalacanortaya koymaktadr.


39/126

ELEKTRK SEKTRNDEZELLETRMELER


40/126

A

C

Devri gereklemi (Toplam 52 il)

Hakknda mahkeme iptal karar bulunan Aras EDA (Toplam 7 il)

B Devir aamasnda olanlar (Toplam 22 il)

Elektrik Datm zelletirmeleri - 1


41/126


haleTarihi

NihaiPazarlkTarihi

RekabetKuruluKarar

YK Karar(RG)

zelirkete

Devir Tarihihale Edilen Firma Bedeli

(Milyon $)

19 Aydem EDA (3 l) 08.05.2008 15.08.2008 Aydem A 110,009 Bakent EDA (7 l) 10.06.2010 01.07.2008 14.08.2008 23.09.2008 28.01.2009 Sabanc+Verbund 1.225,00

15 Sakarya EDA (4 l) 10.06.2010 01.07.2008 14.08.2008 23.09.2008 11.02.2009 Akcez (Akenerji+CEZ) 600,00

18 Kayseri ve Civ. Elektrik TA 15.07.2009 Kayseri ve Civan Elk. TA 0,008 Meram EDA (6 l) 15.09.2010 25.09.2008 04.12.2008 02.05.2009 30.10.2009 Alcez (Alarko+Cengiz) 440,00

16 Osmangazi EDA (5 l) 20.10.2010 06.11.2009 11.03.2010 24.04.2010 02.06.2010 Eti Gm 485,0012 Uluda EDA (4 l) 12.02.2010 18.02.2010 08.04.2010 26.06.2010 03.09.2010 Limak+Kolin+Cengiz 940,006 amlbel EDA (3 l) 12.02.2010 18.02.2010 08.04.2010 31.07.2010 03.09.2010 Kolin+Limak+Cengiz 258,504 oruh EDA (5 l) 20.10.2010 06.11.2009 11.03.2010 08.06.2010 01.10.2010 Aksa Elektrik 227,00

21 Yeilrmak EDA (5 l) 20.10.2010 06.11.2009 11.03.2010 08.06.2010 30.12.2010 alk Enerji 441,5020 Gksu EDA (2l) 02.12.2010 31.12.2010 Akeda A 60,005 Frat EDA (4 l) 12.02.2010 18.02.2010 08.04.2010 05.10.2010 06.01.2011 Aksa Elektrik 230,25

13 Trakya EDA (3 l) 22.07.2010 09.08.2010 16.12.2010 11.04.2011 03.01.2012 IC ta 575,002 Vangl EDA (4l) 12.02.2010 18.02.20101 Dicle EDA (6 l) 22.07.2010 09.08.2010

11 Gediz EDA (2 l) 22.07.2010 09.08.201017 Boazii EDA (Avrupa Yaka) 22.07.2010 09.08.20107 Toroslar EDA (6 l) 24.11.2010 07.12.2010

10 Akdeniz EDA (3 l) 24.11.2010 07.12.201014 stanbul A. Yakas EDA 24.11.2010 07.12.2010

C 3 Aras EDA (7 l) 15.09.2008 25.09.20085.592,25

Datm irketlerinin zelletirme Sreci

TOPLAM:

B l g e

Datm irketi G r u p

A

B


42/126

Yirmi elektrik datm irketinden on ikisizelletirilmitir. Kalan sekiz irketin devirleri ise,zelletirme ihalelerinde en yksek teklifi verenirketlerin taahhtlerini yerine getirmemelerisonucu, sonulanmamtr. Taahhtlerini yerinegetirmeyen irketlerin teminatlar nakte evrilmi, ikinci sradaki firmalar da ayn sonula kar karya

kalmtr. imdi nc srada teklif verenfirmalara ar yaplm olup, onlarn dataahhtlerini yerine getirmemeleri halinde,ihalelerin iptali gndemdedir.



43/126

retim zelletirmeleri


44/126

Kurulu gleri toplam 141,1 MW olan EAaait 52 adetsantraln iletme hakknn devrini ihale etmek amacyla,

zelletirme daresi Bakanlnca oluturulan 19 gruptan18 adetinin ihale ilemleri tamamlanm ,

27.08.2010 gn ve 27685 sayl Resmi Gazetede yaynlananzelletirme Yksek Kurulu (YK) karar ile zel sektredevir aamasna gelinmi olup, baz santrallerdevredilmitir.

HES zelletirmeleri


45/126

zelletirilmesi ngrlen KamuSantralleri

Tek Hamitabat Doal gaz Krklareli 1.120Tek Soma A-B Linyit Manisa 1.034Tek an Linyit anakkale 320Tek Seyitmer Linyit Ktahya 600

Portfy 1 Elbistan A Linyit K.Mara 1.355Elbistan B Linyit K.Mara 1.440

Portfy 2 Ambarl D.Gaz Doal gaz stanbul 1.351Ambarl fueloil Fueloil stanbul 630

Portfy 3

Aliaa Doal gaz Bursa 180Kangal Linyit Bursa 457

Tunbilek Linyit Ktahya 365atalaz Ta kmr Zonguldak 300

Portfy 4 Bursa doal gaz Doal gaz Bursa 1.432

Orhaneli Linyit Bursa 2103 Hidroelektrik Hidroelektrik Sakarya 476

Portfy 5

Yataan Linyit Mula 630Kemerky Linyit Mula 630Yeniky Linyit Mula 420

5 Hidroelektrik Hidroelektrik 370


46/126

Elektrik retiminde , toplam kurulu gcn %48.32 si orannda olan, EAn24,461.18 MWolan kurulu gcnn, 13,320 MWlik blmnn ,

drt santraln tek bana , dier baz santrallerinise be ayr grup halinde zelletirilmesi sz konusudur. Bu kapasitenin zelletirilmesi

halinde, kamunun elinde kalacak kurulu g,yalnzca baz byk HESlerden oluan 11,141.18MW olacaktr.


47/126

Konutlarda tketicinin kulland elektriin fiyat art:

Aralk 2007 Ekim 2011

Elektriin fiyat tketim plak sat fiyat

perakende sat hizmet bedeli,

iletim sistem kullanm bedeli, datm bedeli, enerji fonu,TRT pay,belediye tketim vergisi vb olumaktadr.

Tketicinin Elektrik Fiyat Art Oran


48/126

AKARYAKITFYATLARI

AB ve Trkiye Kurunsuz Benzin


49/126

AB ve Trkiye Kurunsuz BenzinFiyatlarnda Vergi Miktar (Euro/lt)

Kurunsuz Benzin Fiyatlar


50/126

0,000,20

0,40

0,60

0,80

1,001,20

1,40

1,60

1,80

2,00

0 , 7

6

0 , 8

9

0 , 5

6

0

, 5 3

0 , 7

6

0 , 9

0

0 , 6

3

0 , 9

0

0 , 8

6

0 , 9

2

1 , 0

0

0 , 7

5

0 , 8

2

0 , 8

3

0 , 6

1

0 , 6

7

0 , 6

4

0 , 6

8

0 , 9

9

0 , 6

6

0 , 8

8

0 , 6

2

0 , 8

1

0 , 6

5

0 , 6

5

0 , 9

3

0 , 9

1

1 , 1

3

0 , 8

5

0 , 6

3

0

, 6 9

0 , 6

1

0 , 6

9 0

, 6 6

0

, 7 6

0 , 6

0 0

, 6 8

0 , 6

7

0 , 7

5

0 , 6

9

0 , 6

9

0 , 6 7

0 , 7

2

0 , 6

8

0 , 6

8

0 , 7

1

0 , 7

0

0 , 6

9

0 , 6

3 0

, 7 0

0 , 6

4 0

, 6

4

0 , 6

4

0 , 7

1 0

, 6 6

0 , 6

0

0 , 7

9

0 , 6

9

vergi vergisiz

1,691,66 1,55 1,691,67 1,55

Kurunsuz Benzin Fiyatlar Euro/lt (95 oktan)

19.04.2011


51/126

TV Miktarlar (TL / lt) 25.02.2011

TL

Akaryakt Vergileri / Toplam Vergi


52/126

Akaryakt Vergileri / Toplam VergiGelirleri (%)


53/126

2002 - 2010 Dnemi Doalgaz retimi

2010 yl itibariyle doal gaz retimimiz 726 milyon m 3, ortalama gnlk retim 2 milyon m 3 olarak gereklemitir, retimin tketimi karlama oran %2dir.

Doal Gaz thalat


54/126

Doal Gaz thalat 1987 - 2010

Yl Miktar Yl Miktar1987 433 1999 12.358

1988 1.136 2000 14.822

1989 2.986 2001 16.368

1990 3.246 2002 17.624

1991 4.031 2003 21.188

1992 4.430 2004 22.174

1993 4.952 2005 27.028

1994 5.375 2006 30.741

1995 6.858 2007 36.450

1996 8.040 2008 37.793

1997 9.874 2009 35.856

1998 10.233 2010 38.037

Doal Gaz thalat


55/126

Doal Gaz thalat 1987 - 2010

38.037

lkeler Baznda Trkiyenin Doal


56/126

lkeler Baznda Trkiye nin DoalGaz thalat (2010)

Kaynak: EPDK

BOTAn Gaz Satlar


57/126

BOTA n Gaz Satlar(Milyon cm 3)

* 2011in ilk 11 ayn iermektedir. Kaynak: BOTA


58/126

Depolama Kapasitesi:

Kuzey Marmara ve Deirmenky Doal Gaz Depolama Kapasitesi:2,6 milyar m 3

Enjeksiyon : Azami 14 milyon Sm 3/gn

Geri retim : Azami 17 milyon Sm3

/gn

Egegaz /Aliaa LNG Depolama Kapasitesi: 6 milyar m 3

Toplam Depolama Kapasitesi : 8,1 BCM (yllk tketimin yaklak bete biri)

ngrlen Doal Gaz Piyasa Yaps (Taslak)


59/126

Gaz Temini(Rusya, Cezayir,

Nijerya, ran, Azerbaycan ve

dier)

retimirketleri

Doal Gaz Ticaret

veTaahht A..

B O T A B o r u

H a t

l a r

i l e T a m a

A .

T a m a i r k e t

l e r i

thalatirketleri Toptan

Satirketleri

Datmirketleri

SerbestTketiciler

BOTAn

MevcutMterileri

GAZTEDAR TOPTAN SATI TAIMA TKETM

hracat(Yunanistan,

v.b.)

ngrlen Doal Gaz Piyasa Yaps (Taslak)

2000 - 2010 Petrol ve Doal Gaz


60/126

2000 2010 Petrol ve Doal Gaz retim - Tketimi

2,7 2,3 2,5

31,1 31,1 28,4

05

101520253035

2000 2005 2010

Milyonton

2000-2010 Petrol retimTketimi

Petrol retim (milyon m.ton)Petrol Tketim (milyon m.ton)

0,6 0,9 0,7

15,1

27,2

38,1

0

10

20

30

40

50

2000 2005 2010

M i l y a r m 3

2000-2010 Doal Gazretim T ketim i

Doal Gaz retimi (bin m3)Doal Gaz Tketimi (milyar m3)


2002 - 2010 Dnemi


61/126

2002 2010 DnemiHam Petrol retimi

Kaynak: PGM

2010 yl sonu itibariyle ham petrol retimimiz 2,5 milyonton, retimin tketimi karlama oran %8dir.

Milyon Ton

P t l D lg A d Al l


62/126

Petrol ve Doalgazn Arand Alanlar

Bugne kadar karalarn %20si, denizlerin ise %1i sondajl olarakaranabilmitir.

Bu aramalarn %75i Gneydou Anadoluda, %17si Trakyada, %8i ise dierblgelerde gerekletirilmitir.

Trkiyenin 2023 Enerji Hedefleri


63/126

y jStrateji Belgesinde Kaynak Baznda Hedefler

Elektrik enerjisi retiminde yerli kaynaklarn paynn artrlmas ncelikli hedef (tevikler ve teknolojik gelimelerle ynlendirilecek )

Bilinen linyit kaynaklar ve takmr kaynaklar 2023 ylna kadar deerlendirilmi olacaktr.

o Linyitten elde edilebilecek elektrik enerjisi retim potansiyeli toplam 120 milyarkWh/yl potansiyelin % 44 deerlendirilmi .

o Takmrnn 11 milyar kWh /yl potansiyelin in % 32 lik ksm deerlendirilmi . Elektrik enerjisi ihtiyacnn karlanmasnda yerli ve yenilenebilir

kaynaklar ncelikli olup, bu kaynaklarn kullanm konusundakigelimeler ve arz gvenlii dikkate alnarak kaliteli ithal kmre dayal santrallerden de yararlanlacaktr .

Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm iin alnacak tedbirler sonucunda, elektrik retiminde doal gazn paynn %30un altna drlmesi hedeflenecektir.

Elektrik retiminde nkleer santrallerin paynn 2020 ylna kadaren az %5 seviyesine ulamas ve uzun dnemde daha daartrlmas hedeflenmektedir. (5000 MW)

Y il bili E ji K kl


64/126

Yenilenebilir Enerji Kaynaklar

2023 Hedefleri

Strateji Belgesi (2009)Tm hidrolik potansiyelin ekonomiye kazandrlmas Rzgar kurulu gcnn 20.000 MWa ulamas Jeotermal kurulu gcnn 600 MWa ulamas

YEK KanunuDeiiklii Sonras (2011)Gne enerjisi: ilk planda 600 MW, daha sonra3.000 MW

EPDK retim Kompozisyonu


65/126

EPDK retim KompozisyonuSenaryosu 2011 - 2030

Kurulu G Kompozisyonu


66/126

Kurulu G Kompozisyonu

retim Kompozisyonu Fark


67/126

retim Kompozisyonu Fark

Y i i Y h i


68/126

Yeni retim Yatrm htiyac


69/126

TRKYENN YERL VE YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARI

T ki i E ji K k P i li


70/126

Trkiyenin Enerji Kaynak Potansiyeli Kaynak PotansiyelLinyit 11,45 milyar ton ( dk kalorifik deer : 1200 k/kg, yksek kl, nem ve

CO2 iermekte )

Ta kmr 1,34 milyar ton

Asfaltit 82 milyon ton

Petrol 6,72 milyar varil (derinde, ekonomik olmaktan uzak, aratrmann nemi)

Doalgaz 21,86 milyar m3

Hidroelektrik 140.000 GWh/y , (yaklak %40 deerlendirildi)

Rzgar 48.000 MW ; 1500 MW devrede, yaklak 2500 MW ina halinde

Jeotermal 31.500 MWt (600 MWe elektrik retimine uygun ) 99,6MW devrede,127,5 MW ina halinde, 66,9 MW lisanslama aamasnda.

Biyoktle 8.6 MTEP, 15,6MW devrede (genellikle krsal snma ve yemek piirmede)

Gne 35 MTEP (380 milyar kWh/y teknik olarak mmkn, pahal ve gelimekteolan teknoloji)

Ka nak: ETKB

K


71/126

Kmr

Son 20 ylda, yeterli sayda santral yaplmad ve linyit retimi %57 artt iin, elektrikte 2010 deerine gre %17 daha da bamllmz artmtr . Yerli kmrn elektrikteki pay 1990 da

%35 iken, 2009 da %22, 2010 da %18e gerilemitir.


K


72/126

Kmr

Elbistan ve Karapnar gibi byk havzalar bata olmakzere yerli kmrlere ve dier kaynaklarmza ynelik enerji yatrmlarnn gecikmemesi iin kamu tarafndan yatrm yaplmaldr.

Kurumlarn uzmanlklaryla ilgili konularda, planlama,deerlendirme, organizasyon, denetim ve doru kararalma deneyim ve birikimlerine nem verilmelidir. Buanlamda, kamudaki kmr rezervlerinin sorumluluu TK Kurumunda olmaldr. Bylelikle kmr kaynaklar, enuygun ekilde deerlendirilebilir.


Trkiye Kmr RezervlerininTermik Santral Potansiyeli


73/126

Termik Santral PotansiyeliSaha Ad

ToplamRezervi

1000 Ton

MevcutK.G (MW)

BalananK.G (MW)

YaplabilirK.G(MW)

ToplamK.G(MW)

Afin-Elbistan 5.000 2.795 7.205 10.000Afin-Elbistan* 515 1.300 1.300Adana-Tufanbeyli 424 1.050 1.050Adyaman-Glba 51 150 150Ankara- ayrhan 340 640 300 940Bolu-Gynk 38 135 135 270Bursa- Orhaneli,Keles 100 210 210anakkale-an 83 320 320ankr-Orta 94 170 170Eskiehir-Mihalk 55 290 290Konya Ilgn 143 500 500Konya Karapnar* 1.280 2.500 2.500Ktahya-Tunbilek 283 365 300 665Ktahya-Seyitmer 152 600 600Manisa-Soma 666 1.034 600 1.634

Mula-Milas 277 1.050 1.050Mula-Yataan 161 630 630Tekirda-Saray 129 300 300Svas-Kangal 79 457 457rnak-Asfaltit 76 135 270 270 675Bartn-Amasra 408 1.100 1.100Zonguldak- atalaz 884 300 300

TOPLAM 11.238 8.536 695 15.880 25.111* Santral potansiyeli yaklak olarak bulunmutur.

Hidroelektrik retimin Toplam


74/126

Hidroelektrik retimin ToplamElektrik retimi erisindeki Pay

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011ToplamElektrikretimi

122.725 129.400 140.581 150.698 161.956 176.300 191.558 198.418 194.112 210.120 228.431

Hidrolikretimi 24.010 33.684 35.330 46.084 39.561 44.244 35.851 33.270 35.905 51.505 57.472

Hidroelektrikretim Pay

(%)19,6 26 25,1 30,6 24,4 25,1 18,7 16,8 18,5 24,5 25,2

Hidroelektrik


75/126

2003 Ylna Kadar DS/EE ve Dier Kurulular

Tarafndan Gelitirilmi Olan Proje Portfy

Proje Durumu AdetKurulu

G

GvenilirEnerji

retimi

OrtalamaEnerji

retimi

(MW) (GWh/Yl) (GWh/Yl)

letmede 135 12.619 33.250 45.300

na Halinde 41 3.219 6.356 10.636

Projeli 497 20.394 39.948 71.409Toplam Potansiyel 673 36.232 79.554 127.345

Kaynak-DEK-TMK HESGenel Enerji Kaynaklar Raporu 2004

Trkiye Teknik ve Ekonomik


76/126

yHES Potansiyeli Durumu (2010)

(DEK-TMK)

HESDalm Kurulu G-MW (2009)

Kurulu G-MW (2010)

retimKapasitesi

letmede 14.254 16.400 49.700naat Devam Eden 8.046 12.841 18.300

Programda 22.700 15.709 72.000

Toplam 45.000 45.950 140.000

letmedeki HESler


77/126

(Ekim 2011)

AdetKurulu G

(MW)

EA Tarafndan letilen HESler 56 11.5363096 Kapsamndaki HES projeleri 34 1.209

DS tarafndan EAa devredilmi daha sonra dazelletirilmi olan HES projeleri 60 795

4628 Kapsamnda zel Sektr TarafndanGelitirilerek letmeye Alnm Projeler 128 3.014

TOPLAM 278 16.554

Hazrlayan: Ayla TUTU

HES Projeleri


78/126

HES Projeleri

Trkiye Rzgar Potansiyeli


79/126

Trkiye Rzgar Potansiyeli

RzgarKaynakDerecesi

RzgarSnf

50 mde RzgarGc Yo.

(W/m 2)

50 mdeRzgar Hz

(m/s)

Toplam Alan(km 2)

RzgarlArazi

Yzdesi(%)

ToplamKurulu

G (MW)

Orta 3 300 400 6,5 7,0 16 781,39 2,27 83,906yi 4 400 500 7,0 7,5 5 851,87 0,79 29.259,36Harika 5 500 600 7,5 8,0 2 598,86 0,35 12.994,32

Mkemmel 6 600 800 8,0 9,0 1 079,98 0,15 5.399,92Srad 7 > 800 > 9.0 39,17 0,01 195,84

Toplam 26.351,28 3,57 131.756,40

7m/s - 9 m/s Aras Rzgar Potansiyeli :

47.849 MW,

Trkiye Rzgar Hz Haritas


80/126

y g(REPA_50 m)

zellikle Marmara, Ege ve Dou Akdeniz ky blgesi

rzgar potansiyeli asndan zengin.

Rzgar Santralleri ebeke Balant


81/126

Rzgar Santralleri ebeke Balant TEA Yarma Ynetmelii

Ayn blge ve/veya ayn trafomerkezi iin birden fazlabavurunun bulunmas halinde

sisteme balanacak olanbelirlenmesi iin yarma yaplmas

ngrlyor.

Kriter:

letmeye girdikten sonraynetmelikle belirlenecek sre

boyunca retilecek her bir kWh iindenecek en yksek katk pay

teklifiEPDKya yaplan rzgar bavurularnn sisteme balants iin 142 TMninYG/OG baralarna balanmas TEA tarafndan uygun bulundu.

Bu TMlere (YG/OG) balanabilecek toplam kapasite yaklak 8500 MW

TEA ebeke Balant - RES Yarmalar


82/126

Katk pay deyecek olan yatrmc zaten yetersiz bulunan tarife zerinden, katk pay deyecek.

TMYaran

Proje Says Pakete Tahsis

Edilen KapasiteTeklif Aral(kr/kWh)

1. Paket 12 27 636 MW 0,01 - 2,762. Paket 5 11 281 MW 0,01 - 1,113. Paket 8 26 504 MW 0,05 - 2,824. Paket 4 31 395 MW 0,05 - 3,435. Paket 6 30 520 MW 0,01 - 5,106. Paket 8 38 293 MW 0,01 - 3,527. Paket 3 46 427 MW 0,01 - 3,548. Paket 1 54 607 MW 0,01 - 4,349. Paket 3 41 74 MW 0,05 - 4,22

10. Paket 4 37 217 MW 0,01 - 4,6211. Paket 1 175 1199 MW 0,01 - 5,5512. Paket 1 33 198 MW 0,01 - 5,1513. Paket 2 47 166 MW 0,01 - 6,52

TOPLAM 5517 MW


83/126

letmedeki Lisansl Rzgar Santralleri


84/126

g(01.08.2011)

Trkiyede Rzgar Enerjisinin Geliimi


85/126

Trkiye de Rzgar Enerjisinin Geliimi

Trkiye Gne Enerjisi Potansiyeli


86/126

Potansiyelin ne kadarn kullanabiliriz ? (*)

(*) : PROJE ENERJ

2.000 den fazla yaplan mlkiyet ve fizikselkoul incelemesinde 1/3 yanlma pay gzlenmitir.

(11.351 km 2)

y j y

1 MW iin 20dnm

Kurulu G(MW)

Dnm(1 dnm =

1000 m 2)

SahaAdedi

ToplamSaha

Bykl(Dnm)

3000 493 6.643.312

TOPLAM 35.329 11.351.349

Potansiyelin Ne Kadarn Kullanabiliriz?


87/126

Mevcut Uygun Sahalar (Tm TR 38.5 paralelve alt, toplam yaklak 11.000 km2 alan)

En dk beklentileri varsayalm : 1 MW

e GES 20 dnm araziye

kurulabilsin (567 bin MW K.G) Alann %40na panel/Toplayc konsun ,

paneller yere yatay, sabit olsun. Yatay sabit panellere gelen gne

enerjisinin ortalama %10u sayatan

geen elektrik enerjisine dntrlsn, Bu sahalarn sadece yarsn kullanalm, Tm sahalarn global gne enerjisi

potansiyeli 1.600 kWh/m 2-Yl olsun

Bu sahalarda ylda en az 363 TWh ele ktrik enerjisi retilir, toplam 287.500 MWkurulu gte GES kurulabilir.

+ Bahe/at tr lisanssz uygulamalar ~%10 ek retim imkan dnlrse: = 400 TWh

Bu miktar Trkiyenin 2010 Yl toplam elektrik tketiminin 2 katndan fazladr.

y

ebeke


88/126

OG (< 36 kV) :YG (154 kV ) :

2009 yl sonuna gre, MEVCUT TEA TMlerin ksa devre gcnn %5i dahitahsis edilse : TR

3.400 MW21.700 MW

ebeke (Hat ve Trafo Balant Kapasitemiz)

Jeotermal Enerji


89/126

Trkiyenin youn tektonik hareketlilii nedeniyle nemli bir yerlive yenilenebilir enerji kaynamz jeotermal enerjidir. 50 yl nce MTA tarafndan balatlan almalarla imdiye kadar 198 jeotermal alan tespit edilmi ve yaklak 550 sondaj kuyusualmtr.

Kaplcalar, blgesel konut stlmas, sera stlmas, tarmsal kurutma, s pompas ve endstriyel uygulamalar jeotermalenerjinin dorudan kullanm kapsamndadr .

2010 yl itibariyle Dnyada 78 lkenin jeotermal enerjiyi

dorudan kullanm kapasite toplam 50.583 MW t dr. lk 7 lke ABD (12.611 MW t), in (8.898 MW t), sve (4.460 MW t), Norve (3.300 MW t), Almanya (2.485 MW t), Japonya (2.099 MW t) veTrkiye (2.084 MW t) dir.

Jeotermal Enerji


Trkiye'nin Jeotermal Potansiyeli - 1


90/126

Trkiye Dnyann 7. byk jeotermal enerjipotansiyeline sahiptir.

Trkiyenin jeotermal enerji potansiyeli 31 500MW varsaylmaktadr. spatlanm fiili

kullanlabilir teknik kapasite 4035 MW olup%34 (1306 MW) kullanlmaktadr. Elektrikteknik potansiyel ise 600 MWe ( 4 milyarkWh /yl, kefedilen 15 saha) fiili kurulu g ise92 MWedir. T Enerji Enstits, yaplacak

yeni saha aratrma ve sondaj almalaryla,burakamn 2000 MWeye ykseltilebileceini ngrmektedir. Yaklak 100 MWe kapasiteinaat halinde olup, yaklak 150 -200 MWe iin de, arama, saha almalardevam etmektedir.

Trkiye nin Jeotermal Potansiyeli 1



91/126

1960lardan beri 86 tane jeotermal sahas kefedilmitir.

Rezervuar scakl 120C zerindeki sahalar: 1. Denizli - Kzldere Sahas (242C)2. Aydn Germencik merbeyli Sahas (232C)3. Manisa Salihli Gbekli Sahas (182C)4. anakkale Tuzla Sahas (175C)5. Aydn Salavatl Sahas (171C)6. Ktahya Simav Sahas (162C)7. Manisa Salihli Caferbey Sahas (150C)8. zmir Seferihisar Sahas (153C)9. zmir Balova Sahas (142C)10. Aydn Ylmazky Sahas (142C)

11. Aydin Sultanhisar (145 C)12. Aydn Ata (125C)13. Manisa Kavakldere (213C)14. Aydn Pamukren (187 C)15. Aydn Umurlu (155 C)16. Aydn Hdrbeyli(143 C)17. Nazilli Bozyurt Gzelky (140 C)

ye Jeote a Potansiyeli 2

Jeotermal Enerji


92/126

lkemizde daha ok Bat Anadolu'da yer alan jeotermal sahalarn %95'iblgesel konut stlmas, seraclk ve kaplca turizmine

uygundur. MTA tarafndan ispatlanm jeotermal sl kapasite toplam 4078 MW t dzeyindedir.

Istma Yaplan Blge IstlanEdeer

Konut Says

letmeyeAln Yl

JeotermalAkkanScakl

(oC)

Balkesir-Gnen 3400 1987 80Ktahya- Simav 5000 1991 137Krehir 1900 1994 57Ankara-Kzlcahamam 2500 1995 70

zmir-Balova 15000 1996 137Afyon 4600 1996 95Nevehir -Kozakl 1300/3500 1996 90zmir - Narldere 1500 1998 125Afyon-Sandkl 6000/12000 1998 75Ar-Diyadin 570 / 2000 1999 70

Manisa-Salihli 5000/ 24000 2002 94Denizli-Sarayky 1900 / 5000 2002 95Balkesir-Edremit 4600 / 7500 2003 60Balkesir-Bigadi 1950 /3000 2005 96Yozgat-Sarkaya 600/2000 2007 60Yozgat-Sorgun 1500 2008 80Yozgat-Yerky 500/3000 2009 65zmir-Bergama 7850/10000 2009 60Kaynak: DEK-TMK 2011 Enerji Raporu



93/126

Trkiyede Aktif Tektonik Hatlar ve Scak Su Kaynaklarnn Dalm

y y



94/126

Scaklklar 20-242 C arasnda deien 1500 tane scak vemineralli su kayna mevcuttur.

u an Trkiyede 110.000 konut edeeri bina 2.300.000 m 2 sera 260 spa tesisi

jeotermal enerji ilesnmaktadr . PUMP PUMP

CITY

DISTRIBU TION

NETWOR K

RADIATOR

PUMP

DOMESTIC HOTWATER UTILIZATION

HEAT

EXCHANGER

TANK

HEAT EXCHANGER

PEAKING SYSTEM

HEATING CENTER

TRANSPORTATION

TO HOTEL,THERMAL FACILITIES

SEPERATOR

SEPERATOR

TO T1 WELLTO T4 WELL

EXPANSION

TANK

PEAKING

HEAT EXCHANGER

PUMP

PUMP

56C

54C38

C

57C

ADDITION

ALHEATER(elc.)

y y

Jeotermal Enerji


95/126

Trkiyede 2010 yl itibariyle mevcut 6 jeotermal elektriksantralnn toplam kurulu gc 100 MW e, toplam enerji retimi ise 670 GWhdr.

j

Yer letici Firma Kurulu Gc

(MWe)

letmeye

Aln Yl Denizli- Kzldere-Sarayky Zorlu Enerji 20,4 1984

Aydn-Salavatl (Dora-1) Menderes Jeotermal 8,5 2006

Aydn-Salavatl (Dora-2) Menderes Jeotermal 9,5 2010

Aydn-Germencik Grmat 47,4 2009Denizli-Kzldere Bereket 6,85 2008

anakkale-Tuzla Enda (TJEAS) 7,5 2010


Biyoetanol retimi


96/126

Tesis Says : 3 Adet

Kurulu Kapasite : 149,5 milyon lt (0,15 milyar lt)

2010 Yl retimi : 40 milyonltdenaz

Kullanm Zorunluluu : Yeni getirildi

M EVCUT D URUM :

149,5 MLYON LTRE BYOETANOL=

BENZN TKETMMZN % 6,5 i

ANCAK KURULU KAPASTEKULLANILAMIYOR.

TV muafiyeti uygulanan %2lik harmanlama oran ok dk. Harmanlama zorunluluu yok

nk :

yoeta o et

Trkiyenin eker Pancarna Dayal Biyoetanol ti K it i


97/126

lkemizde eker pancar tarm yaplabilecek alan : 32 milyon dekar (da)

eker pancar bir mnavebe bitkisidir ve ayn tarlaya 4 ylda bir kez ekilmektedir.

Dolaysyla her yl pancar tarm yaplabilecek alan : 8 milyon dekar

eker rejimine gre kotaya uygun eker pancar tarm : 3,5 milyon dekar

Biyoetanol retimine dnk eker pancar retimi : 4,5 milyon dekar

4,5 milyon dekar eker pancarndan retilecek biyoetanol: 2 2,5 milyon ton

Gda ve yem dengesi gzetilmek koulu ile sadece eker pancartarmna dayal biyoetanol potansiyelimiz benzin tketimimizin%80- 90na karlk gelmektedir.

NOT : eker prosesinin yan rn olan melas da biyoetanoln nemli hammaddelerinden

biridir.

retim Kapasitesi

Trkiyede Biyodizel


98/126

Yerli hammadde ile retilen biyodizelin %2likharmanlama dilimi TVden muaftr. thal hammaddeyle retilen biyodizele 0,91 TL/lt TV

uygulanmaktadr.

thal Hammadde ile retilen biyodizelin lkeye hibirkatma deeri yoktur. Sadece sanayici kazanr ve ithalatyaplan lkenin iftisi desteklenmi olur. Mutlaka yerlihammadde ile retim yaplmaldr.

Planl yaplacak bitkisel ya retimiyle 1,2 milyon tonbiyodizel retim potansiyeli mevcuttur. Ayrca atk bitkiselyalar kesinlikle bu kapsamda deerlendirilmelidir .

Trkiye de Biyodizel


99/126

TBTAK MAM tarafndan 2009 ylnda yaplan bir almaya gre ;

Trkiyenin hayvansal atklara dayal Biyogaz potansiyeli1,8 milyon TEP (21 milyar kWh =2400 MWtr )

Belediye Atklar, Enerji bitkileri, Organik Sanayi Atklar vb hammaddelerleTrkiyenin Biyogaz potansiyeli

EN AZ 35 milyar kWh=4000 MW

Trkiyede Biyoyakt Sektr


100/126

Biyoktle kaynaklarndan retilen elektriin 14 cent/kWh beklenenalm garantisinin 13,3 $ cent olarak gereklemesi, patlamanoktasndaki sektrn geliimini engellemitir .

Trkiye de Biyoyakt Sektr Kurulu Kapasite Tesis Says 2010 retimi Mevzuat

BYOETANOL

3 + 1

30 milyonltden az

Benzinle harmanlanan %2lik dilim 149,5 Konya eker TVden muaf

milyon lt Tarkim 2013de %2 kullanm zorunluluu (TAPDK) Tezkim 2014de %3 kullanm zorunluluu

Eskiehir eker Fb.

BYODZEL 1 milyar lt(EPDK)

36 (Lisansl)

9,5 milyon lt

Benzinle harmanlanan %2lik dilim (retim yapansadece 1 tesis)

TVden muaf 2013de %1 kullanm zorunluluu 2014de %2 kullanm zorunluluu 2015de % 3 kullanm zorunluluu

BYOGAZ 145,7 MW

27 (ou p veatk su tesisi)

88,4 MW Yerli ekipman katk pay

(EPDK)(21 Aralk

2011)13,3 $ cent/kWh (10 yl)


Deerlendirmeyi Bekleyenl l b l l


101/126

Yerli ve Yenilenebilir Enerji Potansiyeli

Hidroelektrik: 90-100 Milyar kWs Rzgar: 120 Milyar kWs Jeotermal: 5-16 Milyar kWs Gne: 380 Milyar kWs Yerli Linyit: 108-116 Milyar kWs

Biyogaz: 35 Milyar kWs Toplam 767 Milyar kWsBtn bu potansiyele enerji verimliliinden salanacak

%25 oranndaki ek kapasite eklenmelidir

Yenilenebilir Kaynaklar (2011)


102/126

Yenilenebilir Kaynaklar (2011)

Kaynak: EPDK

Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Neden


103/126

DesteklenmeliEnerji temin gvenlii ve enerjinin eitlendirilmesi

Enerjide ithalat bamllnn azaltlmas

klim deiiklii ile mcadele

stihdam yaratma, yerel ve blgesel gelimeye katk

salama (ekonomik ve sosyal uyuma katk salama)

YEK Kanunu Deiiklii 6094 sayl Kanun 8 Ocak 2011 tarihli Resmi


104/126

6094 sayl Kanun 8 Ocak 2011 tarihli ResmiGazetede yaynland. Tevikli Fiyatlar

YEK ve yerli imalat destekleme Kaynaklara gre gre farkl fiyat : I sayl Cetvel

Rzgar : 7.3 $ cent/kWs,HES : 7.3 $ cent/kWsJeotermal : 10.5 cent/kWs,Biyoktle : 13.3 $ cent/kWs,Gne : 13.3 $ cent/kWs

Tevikli alm fiyat 31.12.2015 ylna kadar devreye girecek YEK-e iingeerli

Nihai tketicilere elektrik salayan tedarikiye alm ykml. Almykml oran fatura dnemleri iin Piyasa Mali Uzlatrma Merkezitarafndan belirlenecek.

Yerli retim katk oranna gre verilecek ilave tevikler var. Kanuna aykr davranan reticilere uygulanacak cezalar artrlyor.

Yerli Enerji Ekipmanlar


105/126

retimi Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklar potansiyelinin tam

olarak deerlendirilmesi iin ihtiya duyulan enerjiekipmanlarnn yurt iinde retimi temel bir politikaolmaldr.

TBTAK, niversiteler, retici sanayi kurulular, meslekrgtlerinin katlmyla; rzgar trbinlerinin, fotovoltaikpanellerin, younlatrmal gne elektrik retim

sistemlerinin, jeotermal ekipmanlarnn, hidroliktrbinlerin, kazanlarn yurt iinde retimini ngren strateji ve planlar uygulamaldr.

Yerli Tasarm, Mhendislik, Teknik


106/126

gc ve Mteahhitlik

EPDK analizlerine gre Trkiye 2010-2030 dneminde yaplacakenerji yatrmlarnn toplam 225-280 milyar $.

Bu byk tutarn azami blmnn yurt iinde kalabilmesi iin enerji retim ekipmanlarnn yerliretiminin yan sra, enerji yatrmlarnda ihtiya duyulantasarm, avan ve detay mhendislik, teknik igc vemteahhitlik hizmetlerinin yerli kurulularca yurt iinden

karlanmasesas olmaldr.


107/126

Enerji sektrne makina ekipman reten sanayilerin kmelenmesi tevik edilmeli veibirlii alarnn gelitirilmelidir. Enerjiekipmanlar mstearl vb. bir organizasyonlakamu yol gstericive ynlendirici olmaldr.

Trkiye ekonomisi enerji youn bir ekonomidir


108/126

Trkiyede kii bana den toplam birincil enerjiarz dk olmasna ramen TEP - Trkiye ekonomisi nispeten enerji youndur . 2008 ylnda, ekonomi GSYHnnher 1.000 ABD$ (2000 ABD$baznda) iin 0,26 TEP enerjiye ihtiya duymutur bu rakam 0,18 olan OECD ortalamasnn zerindedir .

AB ile kyaslandnda GSYHnnher 1.000 s iin 151 KGEP yerine Trkiyenin 251 KGEP ile ABnin gelimi lkelerinin olduka stndedir .

Birincil Enerji Younluu


109/126

j

0,25

0,26

0,27

0,28

0,29

0,3

0,31

0,32

0,33

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Kaynak: ETKB

Enerji Tasarruf Potansiyeli


110/126

j y Nihai sektrlerde %27 enerji tasarrufu potansiyeli mevcuttur. (Kaynak

:Dnya Bankas) Sanayi ve bina sektrleri EViyiletirmesi iin bir ok imkana sahiptir. 2000 ncesinde yaplm binalar bugnk ynetmeliklere gre iki

misli enerji harcamaktadr Bugn geerli olan ynetmeliklerin ngrd artlar yeni binalarda

Avrupada benzer derece- gn artlarna sahip lkelere kyasla %30

daha verimsizdir. HES trbinlerindeki verim 1960 larda %88, 1990 larda %90 civarnda iken bugn %95leri amaktadr . HESlerde 615 milyon kWh enerjiverimliliipotansiyeli mevcuttur.

Termik santrallarda rehabilitasyon projeleri ile 11 milyar kWhcivarnda bir enerji art beklenmektedir.

Datm zelletirmeleri ile kayp kaak oranlarnn daha makulseviyelere indirilmesi beklenmektedir. 2011- 2015 uygulamadnemine ilikin datm faaliyeti kayp kaak hedefi (KKH) oranlar belirlemitir. Ancak bu kayp geri kazanm oranlarnn gerek yatrmlarla salanmas, hesaplarn kayplarn geri kazanlm gibidzenlenmemesi veya kayplarn baka harcama kalemlerindegsterilmemesi iin irketlerin yakn denetimi arttr .


Enerji Tasarruf Potansiyeli


111/126

j y

EE Genel Mdrl tarafndan aklanan Kasm 2009 tarihliEnerji Verimlilii, Stats ve Gelecek Planlamas konuludokmanda

o Sanayide %15o naat sektrnde %35o Ulam sektrnde %15

asgari enerji tasarrufu potansiyelinin var olduu belirtilmitir.

2020 yl iin talep tahmini %20 orannda azaltlabilir (45MTEP). Bu miktar, yerel ve yenilenebilir enerji kaynaklarylaretilenin ve 30 milyon yerleim birimi iin yllk enerjitalebinin 2,5 kat daha fazla enerji anlamna gelmektedir.

Kaynak: EE

Trkiye iin Enerji Verimlilii il i 1


112/126

nerileri - 1o Enerji politikalarndaki arz yanl bak as

deimelidir. o CO2 emisyonlarnn azaltlmas senaryolar, enerji

verimlilii artlar ile ilikilendirilmelidir. o Enerji verimlilii hedefleri ve stratejiler

belirlenmelidir.o Enerji verimliliinin tevik edilmelidir.o Fabrika, bina, ticari sektrler dahil btn ekonomik

sektrlerde enerji verimliliinin nemi somutrneklerle vurgulanmaldr.

Trkiye iin Enerji Verimlilii il i 2


113/126

o Danmanlk irketlerinin rol etkinletirilmeli, bu yaplarglendirilmelidir.

o Trkiyenin enerji youn yaps, daha az enerji youn imalattipi rnlerine deitirilmelidir.

o lke apnda gerek potansiyel tasarruflar ortayakartlmaldr.

o Kamu almlarnda yksek enerji verimi olan aralarn,malzemelerin ve ekipmanlara ncelik verilmelidir.

o Kamu binalar enerji verimliliine rnek olmaldr. o Elektrik iletim ve datmnda teknik kayplar azaltlmaldr. o Mevcut binalarn iyiletirilmesi nemli bir hedef olmaldr. o Belediyeler kapsaml enerji verimlilii rnek projeleri

uygulamaldr. o lke apnda kapsaml eitim programlarnn uygulanmaldr

nerileri - 2

Trkiye iin Enerji Verimliliinerileri 3


114/126

o Yerel verimlilik merkezleri/temsilcilikleri tesis edilmelidir.o Yerel ynetimlerin yap denetim kadrolar

glendirilmelidir. o Tketici bilinlendirme ve danma merkezleri kurulmaldr.o Kentsel alanlardaki otomobile dnk ulam yatrmlaryerine toplu tam yatrmlarna ncelik ve arlk

verilmelidir.o Hafif rayl sistemlere ve bisiklet yollarna ncelik

verilmelidir.o Yerel ynetim yasalarnda gerekli deiiklikler yaplmaldr.

nerileri - 3

TEMEL NER- 1


115/126

Enerjiden yararlanmak ada bir insanhakkdr.

Bu nedenle, enerjinin tm tketicilereyeterli,kaliteli,srekli,dk maliyetlisrdrlebilir

bir ekilde sunulmastemel bir enerjipolitikas olmaldr.

TEMEL NER 1

TEMEL NER- 2


116/126

TEMEL NER 2

Enerji retiminde arlk; yerli, yeni veyenilenebilir enerji kaynaklarna verilmelidir.

Enerji planlamalar, ulusal ve kamusal karlarn korunmasn

toplumsal yararn arttrlmasn,

yurttalarn ucuz, srekli ve gvenilir enerjiyekolaylkla eriebilmesini

h e d e f

l e m

e l i d i r

.

TEMEL NER- 3


117/126

TEMEL NER 3

lkemizde enerji sektrnde 1980lerden bu yanauygulanan politikalarla toplumsal ihtiyalar ve bunlarnkarlanabilirlilii arasndaki a her geen gn daha daartmaktadr. Enerji politikalar retimden tketime birbtndr, bu nedenle btncl bir yaklam esasolmaldr. lkemiz gerekleri de gz nne alnmakartyla, enerji sektrnn gerek stratejik nemi, gerekse

kaynaklarn rasyonel kullanm ve dzenleme, planlama,egdm ve denetleme faaliyetlerinin koordinasyonuasndan merkezi bir yapya ihtiya vardr.

TEMEL NER- 4


118/126

TEMEL NER 4

ETKB, lke, halk ve kamu, ksaca toplumkarlar dorultusunda temel stratejileri vepolitikalar gelitirmek ve uygulamaklaykmldr. ETKB glendirilmeli, uzman veliyakatli kadrolar istihdam etmelidir. Glbir ETKBnin lke karlarna uygunpolitikalar gelitirmesi ve uygulamassalanmaldr.

TEMEL NER 5/1


119/126

TEMEL NER 5/1

Tm enerji sektrleri, petrol, doal gaz, kmr, hidrolik, jeotermal, rzgar, gne, biyoyakt vb. iin StratejiBelgeleri hazrlanmaldr. Daha sonra btn bu alt sektrstrateji belgelerini dikkate alan Yenilenebilir EnerjiStratejisi ve Faaliyet Plan ve Trkiye Genel EnerjiStrateji Belgesi ve Faaliyet Plan oluturulmaldr. Bu strateji belgelerinin hazrlk almalarna

niversiteler, bilimsel aratrma kurumlar, meslekodalar ve uzmanlk derneklerinin katlm ve katklarsalanmaldr.

TEMEL NER 5/2


120/126

TEMEL NER 5/2

Bu amala, genel olarak enerji planlamas, zel olarakelektrik enerjisi ve doal gaz, kmr, petrol vb. enerjikaynaklarnn retimi ile tketim planlamasnda, strateji,politika ve nceliklerin tartlp, yeniden belirlenecei,toplumun tm kesimlerinin ve konunun tm taraflarnngrlerini ifade edebilecei geni katlml bir ULUSALENERJ PLATFORMU oluturulmaldr.


121/126

TEMEL NER- 6


122/126

TEMEL NER 6

zelletirmeler durdurulmaldr. Plansz, evre ve toplumla uyumsuz,yatrmmyerinde yaayan halkn istemediiprojelerden vaz geilmelidir. Enerji girdileri ve rnlerindeki yksekvergiler drlmelidir.

TEMEL NER- 7


123/126

7

Gerek birincil enerji ihtiyacnn, gerekse elektrikretiminin yurt iinden karlanan blmnn azami dzeyde olmasna ynelik strateji, yol

haritas ve eylem planlarnn uygulanmasyla, elektrik retiminde da bamlln azaltlmas ve doal gazn paynn %25-30, ithal kmrn paynn %5-10, yerli kmrn paynn % 25,hidrolik enerjinin paynn %25, dier yenilenebilir enerji kaynaklarnn paynn %15-20 dzeyinde olmas hedeflenmelidir.

Kaynaklar


124/126

y1. 2011 ve 2012 Programlar 2. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Yaynlar 3. Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu web sitesi, yaynlar,

sunumlar 4. TMMOB Makina Mhendisleri Odasnn enerji konulu

raporlar, yaynlar, sunumlar 5. Dnya Enerji Konseyi Trk Milli Komitesi yaynlar, sunumu6. TMMOB Elektrik Mhendisleri Odasnn enerji konulu

raporlar, yaynlar, sunumlar

NOT: Baz yanslardaki veri farkllklar, verilerin alnd kamukurumlarnn (ETKB vebal kurulular, EPDK ...) vermi olduu bilgilerin farkllndan kaynaklanmaktadr .

Sunum Teknik Hazrlklarna destek olan:

MMO Teknik Grevlileri Makina Y. Mhendisi Koray Tuncer


125/126

yve Makina Mhendisi Can zgiresuna

ve deerli almalarn bizimle paylaan arkadalarm Elektrik Mhendisleri Olgun Sakarya ve Zerrin Ta Altuntaolu,

Endstri Mhendisi enol Tun, naat Mhendisi Ayla Tutu,

ktisat-yazar Mustafa Snmez,

Jeofizik Mhendisi etin Koak, Kimya Mhendisi Dr. Figen Ar,

Maden MhendisleriMehmet Kayadelen ve Dr. Nejat Tamzok,Makina Mhendisi ve MMO Enerji Verimlilii Danman Tlin Keskin,

Makina Y.Mhendisleri Arif Aktrk ve Muzaffer Baaran Matematiki Yusuf Bayrak,

Petrol Mhendisi Tevfik Kaya, Yneylem Aratrmacs lker Aydna

TEEKKRLERMLE


126/126

Dinlediiniz iin teekkr ederim. Ouz TRKYILMAZ

TMMOB MAKNA MHENDSLER ODASI ENERJ ALIMA GRUBU BAKANI

DNYA ENERJ KONSEY TRK MLL KOMTES YNETM KURULU YES

oguz turkyilmaz@mmo org tr

Turkiye'Nin Enerji Gorunumu 2012

Documents

Transcript of Turkiye'Nin Enerji Gorunumu 2012