Turgut Uyar - Büyük Saat

656
Turgut Uyar Büyük Saat I B Ü T Ü N Ş I I R L E R i

Transcript of Turgut Uyar - Büyük Saat

Page 1: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 1/644

Turgut Uyar

Büyük SaatI B Ü T Ü N Ş I I R L E R i

Page 2: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 2/644

Page 3: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 3/644

Turgut Uyar'ın YKY’deki kitapları:

Büyük Saat - Bütün Şiirleri ( 2002 ) Korkulu Ustalık - Şiir Üzerine Yazılar, Söyleşiler, 

Soruşturmalar, Bir Şiirden ( 2009 ) "Yitiksiz" (Kitaplarına Girmemiş Şiirleri) ( 2010 )

Doğan KardeşGöğe Bakma Durağı - Seçme Şiirler ( 2008 )

Page 4: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 4/644

TURGUT UYAR

Büyük SaatBütün Şiirleri

ARZ-I HALTÜRKİYEM

DÜNYANIN EN GÜZEL ARABİSTANITÜTÜNLER ISLAK

HER PAZARTESİ

DİVANTOPLANDILAR

KAYAYI DELEN İNCİRDÜN YOK MUSON ŞİİRLER

Page 5: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 5/644

Yapı Kredi Yayınları -1649Şiir -15 5

Büyük Saat - Bütün Şiirleri / Turgut Uyar

Kitap editörü: Bedirhan ToprakDüzelti: Fahri Güllüoğlu

Kapak tasarımı: Nahide Dikel

Baskı: M as Matbaacılık A.Ş.Hamidiye Mah. Soğuksu Cad. No: 3 Kağıthane-İstanbulTelefon: (0 212) 294 10 00 e-posta: [email protected]

Sertifika No: 12055

I. baskı: İstanbul, Mayıs 2002II b k İ b l Eki 2011

Page 6: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 6/644

İçindekiler

11 • Sunuş

ARZ-1 HAL

15 • Yad*16 • Arz-ı Hal

17 • Bir Gün Sabah Sabah...19 •Yalağuz20 • Yasin Efendi*21 • Sonnet22 • Mersiye*23 • Memur Karısı*

24 • Garip AnadolumunDağları

25 • Ölüme Dair Konuşmalar26 • Ölüme Dair Konuşmalar 527 • Şehitler30 • Bir Anadolu Vardır

TÜRKİYEM 

44 Bir Sessiz GecedenTurnam

46 Turnam, Bir Devir ÇalsFelekten*

48 ...Se Turnam*49 Turnam, Bir Ay Doğar

Pasın'dan51 Kantar Köprü

Destam'ndan53 Kantar Köprü Destanı55 Kantar Köprü'nün Gece56 Kantar Köprünün

Yalnızlığı*57 Rüzgâr59 Vaiz Sokağı Numara 7060 Kadere ve Gönlüme Da61 Ayrılıklardan62 Bir Garip Ölmüş Diyele

63 Gecelerde*64 Af Kanunu

Page 7: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 7/644

6

73 Söyle Küçük Saadetini 117 Öteyi Beriyi74 Hacer Hanım'ın Hamamı Omuzluyorum

76 Kimbilir 118 Tel Cambazının Kend77 Şimdi Bir Ürüzgâr Geçer Başına Söylediği Şiird78 Kasaba Küçük, 119 Tel Cambazının Tel

Sonbaharda* Üstündeki...79 Sokaktan Geçen Kadın* 120 Kesiksiz Övgü80 Müstehcen Şiir 2 * 121 Kan Uyku

81 Nutuk* 122 Yılgın82 Gazi Mustafa Kemal 123 Kaçak Yaşama Yergisi

Paşa* 125 Meymenet Sokağı'na84 Gazi Paşaya Ağıt* Vardım86 Cinayet* 127 Üçyüzbin87 Bahar Hastalığı 129 Denize Gidip Dönen

88 Yalınız Dürdanecik Mavilerin...90 Elâlem 130 Güneşi Kötü O Evler91 Bitmemiş Şiirler I* 132 Eski Kırık Bardaklar92 Bitmemiş Şiirler II* 133 Göğe Bakma Durağı93 Bitmemiş Şiirler III* 134 Akçaburgazlı Yekta'n95 Bitmemiş Şiirler IV* Mahkeme Kararını...

96 Bitmemiş Şiirler V* 141 İki Dalga Katı Arasınd98 Bitmemiş Şiirler VI* Yapacağını Şaşıran...100 • Şimdi Gelsem ki* 143 (Bir Kantar Memuru101 • İthaf -1-* İçin) İncil102 • İthaf-2-* 152 Büyük Kavrulmuş103 • Bitmemiş Şiirler VII* 153 Toprak Çömlek

104 • İthaf-3-* Hikâyesi105 • Bitmemiş Şiirler VIII 166 Sular Karardığında

Page 8: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 8/644

7

185 • Kanlı Oyun186 • Büyük Ev Ablukada188 • Yorgundum Yoktum189 • Kankentleri190 • O Zaman Av Bitti194 • Kanada Menekşeli İyi

Uzun Balkon196 •Sigma

197 • Dünyada*199 • Maya*

TÜTÜNLER ISLAK 

203 •Çok Üşümek

204 • Uyanınca Üşümek205 • Yavaşça Oluyor Ellerime206 • Kurtarmak Bütün

Kaygıları207 • Akabakan209 • Ellerimde Bir Çalgı

210 • Islaktı TütünlerleSülünler...

212 • Bir Barbar Kendin TartarBir Barbar Aşağlarda,

215 • Ay Ölür Yılgınlıktan218 •Övgü, Ölüye

223 •Terziler Geldiler

243 •Ahd-i Atik250 • Atları Seven Bir Çocuk

253 • Kadırga257 •Ölü Yıkayıcılar272 •Yenilgi Günlüğü283 •Güneşi Bol Ülke285 • Açıklamalar288 • Büyük Saat

291 • Bilirim Bir KışaHazırlanmayı

293 •Hemofili297 • Herkes299 • Federico Garcia Lorca

İçin Üç Şiir

301 • Büyük Gurbetçi304 • Malatyalı Abdo İçin B

Konuşma311 •Ağıtlar Toplamı318 • Bir Haziran Tüketimi

Üstüne

320 • Bir İntihar AkşamıÜstüne Söylenti

322 • Yeşile Geçit326 • Her İki Adımda Bir

Uygunsuzluğunu...328 • Yaralı Olduğunu Sana

Birisinin Hüznüne Ga330 • Hızla Gelişecek Kalbim

Page 9: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 9/644

8

347 • Şurdan Burdan 391 • KışındırHazırlan ma'ya 392 • Gecenindir

348 İyimser Bir Sonuç'a 393 • Tomris Uyar İçin Bir Ş349 Biten Bir Yaz'a Kurma Çalışması350 Büyüyüp Giden 394 • Çokluk Şenindir

Hüzün'e 395 • Gemi, Gemi351 Karışık Saatler'e 397 • Bomboş Bir Sayfaya352 İçeri Giren'e Fahriye

353 Tükenen'e354 Sonsuz Biçim'e TOPLANDILAR355 Su Yorumcuları'na I356 Su Yorumcuları'na 11 403 Kar Altında, Evde357 Altı Parmaklı Çocuk'a 405 İlkin358 Dikilitaşlar'a 406 Kim Çağırıyor Maviyi

359 Bağırma'ya 407 Kalmak İçin Bir Yazı360 Cahil Beşir'e 408 Bir Yılın en Soğuk361 Düzenbozan'a Akşamında Aşk Övgü362 Ürkek Irmaklar'a 409 Hadi İzmir'e364 Baharı Bekleyen'e 411 Kar Sesi365 Islak Çeltikler'e 412 Sözcük

366 Bir Oda Güneşi'ne 414 Kazı367 Kırlara Gitme'ye 415 Kavşakta368 Beklemiş Bir Paket 417 Denize Önsöz

Cıgaranm... 419 Güverteden Biri370 Terleyen'e 421 Şehirden Biri371 Susuzluk'a 423 Acının Tarihi

372 Delta'da 425 Acının Coğrafyası374 Ne Değişir 427 Vaktin Çağrısı

Page 10: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 10/644

9

447 Yanık Tarlalar'a KAYAYI DELEN İNCİR449 Yaz Yadırgaması

451 Kıştan Kalan 519 Denizi AnlatıyorSoğukluk 520 Alıştırdılar Bir Kere

454 Pazarlıksız 521 Eski Bahçenin Bir Evi456 Ölüm Yıkanması 523 Sonsuz Girişim459 Şaşıyorum Gözyaşına 525 Kan Yazmak461 Açlık Çoğunluktadır 527 Parlak ve Kara

464 Bir Kırmızı Örtü 528 Söylenir466 Çılgm-Hüzünlü 530 Santigrad 100468 Bir Şeyle Mukayyetiz 531 Hangi Soruyu, Niye

Serbest Değiliz Efendim 533 Yapı469 Önce: Davranmak 538 Sibernetik470 Durmak 539 Nedense

471 Birçok Ölüm İçin 540 İşten Değil AşkRaslantı 541 Bir Metin Nasıl

473 Kar Erimedi Yazılmalı475 Feride'ye Ninni* 544 Son Günlerde

546 Acıyor477 Gazete I  548 Yaza Girmeden Yazda

483 Gazete II  549 Bir Yazı Anlamak487 Gazete III  551 Ayağımın Tozuyla

552 Kısa Bir Anı494 Haşan Mutluluğu 553 Vakitsiz Uykulardan496 Paramparça 554 Gök, Bulut, Su498 Kalbindir 556 Günler Geçer

500 Uzunuzak 557 Bir Çay Bahçesinde502 Mektup* 558 Biliyor musun

Page 11: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 11/644

10

566 • Kırlardan Geliyorlar 603 •Güzel Bir Akşam56 7* İhbar (1) 604 • Dünyada Dün Yoktur

568 • İhbar(2) 605 •Yalnız At570 • Alıntılarla 606 •Galiba Ben De572 • İşte Herkes Yüz Yüze 607 • Bıktım Böyle574 • Vs... Vs... 608 • Şimdi Biz576 • Bin Yıl 609 •Ölümle Başlayan577 • Ekinoks 610 •Ne Zaman Düşünse

579 • Sulardan Urkü 611 • Bir Gülün580 • Gelmiş Gelecek Zaman 612 • Bakm Artık581 • Hüzün, Sevinç ve 613 •Güz Avlanıp Gidiyor

Coşkunluk İçin 614 • Gecenin Şarkısı582 • Odun 615 • Kim Nasıl583 • Kimsede Görmediğim 616 • İlkyaz Mı584 • Basınç 617 • Kimin Adını585 • Kırmızı, Yuvarlak 618 • Her Gece586 • Aktı 619 • Binlerce587 • Gülün Kanından588 • Kim Varsa Son Şiirler 589 • Hazırlandın Diyelim

623 •  Çorba*DÜN YOK MU  626

628• Dilekçesi• Size Olmayan

593 • Durma Susuzluğa 629 • Çiçekçinin Yalancıları594 • Bir Gün, Bir Yerde 631 • Otuzyedi Gün595 • Tut Ki Ben Kaç Gündür596 • Sonsuz ve Öbürü 632 • Baharda

597 • "Bir Anglo-Sakson 633 •AdıÖl ü ü Ü i 634 A d ki

Page 12: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 12/644

Sunu

Turgut Uyar'ın sağlığında ve kendi seçimiyle yayımlana

toplu şiirleri Büyük Saat,  gerek dergilerde kalan kimi şiirleriunutulması, gerekse yaptığı "eleme" nedeniyle şairin "bütün şirleri"ni bir araya getirmediği gibi, şiirinin geçirdiği aşamalabütünüyle yansıtabilmekten uzak kalmıştır. Büyük Saat'i "bütüşiirleri" alt başlığıyla yayımlarken, Turgut Uyar şiirini eksiksibir "toplam"a kavuşturmak amacıyla, unutulan şiirlerle birlikt

kitaplarının ilk basımında yer aldığı halde şair tarafından elnen şiirlere de yer verme yolunu seçtik. Söz konusu şiirlerle igili notları -şairin dip notlarda kullandığı rakam ve asteriks (işaretleriyle karıştırılmasını önlemek için- yıldız (★) işaretiybelirterek kitabın sonuna aldık; ve şiirlerin imlasına tek şiir içinde farklı kullanımlar söz konusu olmadıkça dokunmayıp şairi

son şiirlerine kadar bağlı kaldığı (silâh, lâmba, filân; söylemiyeceğim, eyliyemezsin; döğüşüp; kimbilir, birgün gibi) imla te

Page 13: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 13/644

A r z - i  H a l

Page 14: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 14/644

Page 15: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 15/644

15

YAD*

Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan,Ve güzel gecelerim masallarla dopdolu.Her şey, her şey güzeldi, gözyaşı, dünya, zaman,Böğürtlen topladığım ıssız, tozlu köy yolu,Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan.

Ufacık korumuzda dolaşırdım korkuyla,Ve Allahı arardım serçe yuvalarında,Bulamayınca dua yollardım akan suyla,Göğü bulutlar saran bahar havalarında,Dolaşırdım ufacık korumuzda korkuyla.

Seyrederdim göklerde her gün büyüyen ayı.Ve kale duvarından yıkık mezarlıkları,Bana korkunç bir devi hatırlatan kayayı.Ve annemin taktığı mavi nazarlıkları,Seyrederdim göklerde her gün büyüyen ayı.

Odanın ortasında yanan petrol lâmbası,Ve bazan şimşeklerle aydınlanan geceler.Bacamızın üstünde duran leylek yuvası,Ne güzeldi ne güzel masallar, bilmeceler.Odanın ortasında yanan petrol lâmbası.

Neş'elerim geride kaldı eski günlerde,G l l i d ğ l l l

Page 16: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 16/644

ı6

ARZ-I HAL

Ben de günahkâr kullarındanım Allahım...Bir "Kulhuvallahi" bilirim dualardan,Bir de "Yarabbi şükür" demeyi doyunca.Bir kere oruç tutmam ramazan boyunca,Ama çekmediğim kalmadı sevdalardan.

Ben de günahkâr kullarındanım Allahım!..

Benim gibi kulun çok dünyada, Allahım!..Eğer bilmiyorsan işte, haberin olsun.Ekmek derdi, aşk derdi unutturdu seni.İnsan hatırlamıyor dün ne yediğini.Zaten yediğimiz ne ki hatırda dursun.Benim gibi kulun çok dünyada, Allahım!..

Yazdıklarıma sakın darılma Allahım!..Meleklerin sana bunları söylemezler.Artık, pek yarattığın gibi değil dünyaİnsanlar hem sabuna karıştı, hem suya:Ne olursun, hoşuna gitmediyse eğer,Yazdıklarıma sakın darılma Allahım!..

Sana bir şey soracağım, affet Allahım!..Beş vakit kızlar doluyor camilerine,Beyaz yaşmaklı, beyaz tenli, masum kızlar...

Benim bir defa görüşte yüreğim sızlar;S t t l d i l i d bi i ?

Page 17: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 17/644

BİR GÜN SABAH SABAH.

Bir gün sabah vakti kapıyı çalsam,Uykudan uyandırsam seni:Ki, daha sisler kalkmamıştır Haliç'ten.Vapur düdükleri ötmededir.Etraf alacakaranlık,

Köprü açıktır henüz.Bir gün sabah sabah kapıyı çalsam...

Yolculuğum uzun sürmüş oldukçaGece demir köprülerden geçmiştir tren.Dağ başında beş-on haneli köyler,Telgraf direkleri yollar boyuncaKoşuşup durmuş bizle beraber.

Şarkılar söylemişim pencereden,Uyanıp uyanıp yine dalmışım.Biletim üçüncü mevki,Fakirlik hali.Lületaşından gerdanlığa gücüm yetmemiş,Sana Sapanca'dan bir sepet elma almışım...

Page 18: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 18/644

Page 19: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 19/644

YALAĞUZ

Bektaş yüce dağ başında -yalağuz-du.Bektaş zaten doğduğundan beri -yalağuz-du...Bir sopa, üç beş koyun, bir köpek,Bulutların içinde kendi kendine -yalağuz-du...

Mintanı ile yalnızdı, çarığı ile yalnızdı,Bilinmez düşünceleri, Tanrısı ile yalnızdı...Köyde, şehirde, kasabada, dağdaBeş on kelimesi, diliyle.Yalnız insanların o garip haliyle;Yalnızdı Bektaş, yapayalnızdı..

Bektaş mayıs böceği kadar yalnızdı,Esaretinde hürriyetinde sevdasında,Üç yaşında da yalnızdı, on beşte de, seksende de,Yağmurların altında, bulakların kenarında.Türküsünde, koşmasında, şarkısında,Tamamda da noksanda da,Papatya gibi yalnızdı, kuşyemi gibi yalnızdı.

İğneden ipliğe işte Bektaş, yapayalağuzdu...

Page 20: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 20/644

20

İstanbullulard

YASİN EFENDİ*

İstanbul'da bir Yasin efendi vardır.Sahaflarda bir dükkâncağızda.

Allah ne verirse ama üç ama beş,Şükreder oturur...

Sabah erken gelir Sultan Selim'denDükkânının önünü sular süpürür.Sahafların en güzel vaktidir,Karşıdan karşıya yârenlik olur.

Bir çay ısmarlayınca acem çaycıdan,Minderli sandalyesine kurulurBilinmez hayalleriyle saatlerceOyalanır durur...

Tarçın tarçın kokar elbiseleri,Teşbih çekerek akşama kadarGüvercinler için mısır, darıVe Mızraklı ilmihal satar.

Akşam oldu muydu Yasin Efendi

Paltosunu giyer, dükkânını kitler,B t f d bi k k l

Page 21: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 21/644

21

SONNET

- Yalnızlık için*

Çekemezsin bir yere sineden başka.Biliyorum günler hep böyle geçecek.Ne akşamleyin komşu, ne bir akraba,Ne bir dost, oturup karşılıklı içecek..

Yalnızlık sade şurda burda değil,Düşüncede, hatırada ve dilekte.Hangi taşı kaldırsan, nerde "of!" çeksen,Bir dudağı yerde, bir dudağı gökte..

Bilmem rengi nasıldır, boyu ne kadar.Biçen her kimse yıllardır yanlış biçiyor.Bir elbise ki, alabildiğine dar..

Nedir bir türlü sırrını anlamadık,Kimdir bizimle böyle şaka ediyor,

Hangi cebini karıştırsan yalnızlık..

Page 22: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 22/644

22

lstanbulu.lard

MERSİYE*

Büyük bir vatanseverdi,İnkılâplar yapamadı,Binalar falan kuramadı gerçi.Sessizce çalıştı masasında.Evrak kaydetti.Ve tevazu gösterdi halince.Nihayet vadesi yetti.-Ecelin sunduğu şerbeti içti—Allah rahmet eylesin,Hüsnü Efendi.

Page 23: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 23/644

23

MEMUR KARISI*

-Karım'a

Ayağında ipeğin en kötüsüSen onuncu derece memur karısıÇileli vefakâr kadın, kalbimin yarısı...

Ya bir bakış, ya bir vaad peşindeNasip budur deyip boyun eğmişsin.Hanım, kadın tazeyken onbeşinde...

Şöyle halince anlarsın modadan,Manikür yapmadın nikâhından beri.Bozulup gitti ellerin sodadan.

Öyle büyük büyük hayallerin yok,Bir kuruşu, bir kuruşa eklersin,Ya bir zam, ya ikramiye beklersin...

Tükettin ömrünü dağbaşlarmda,Otuzuna varmadan anası oldunBeş çocuğun, sekiz on yaşlarında...

Yılda bir gazinoya, ya Adalara.Bir kere de Florya'ya gidersin,

Yılı bir rop bir çorapla edersin...

Page 24: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 24/644

24

GARİP ANADOLUMUN DAĞLARI

Garip Anadolumun dağlan,Dağların efendileri, ağaları.Güzelsiniz, ulusunuz, hoşsunuz,Dört mevsim içinde dört mevsim kışsınız.Garip Anadolumun dağları,Dağların beyleri, ağaları...

İyi kalbli, anlayışlı, gösterişsiz,Fakir köylerimi beslersiniz.Bazan yolsuz korsunuz, yoksuz korsunuz,Haritada bile ne heybetli durursunuz.Fakir Anadolumun dağları,

Ramanlarım, Nemrutlarım, Süphanlarım,Verecek bir şeyim yok ise gönlümden başka,Uğrunuzda, üstünüzde kalsın kanlarım..

Garip Anadolumun dağları,Dağların efendileri, ağaları.

Oy, dağlar, garplı dağlar, şarklı dağlar,Türkülü şarkılı dağlar.

Ardınızda yâr ağlar..

Page 25: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 25/644

25

ÖLÜME DAİR KONUŞMALAR

2

... İşte günlerden bir gün Elâgözlüm,Yeni bir başlangıçla bitecek ömrümüz.Amenna ve Saddakna,Bari hoşça geçse günümüz...

Hangisine tasa edeceğiz, şaştık."Ölüm derdi, kalım derdi" derkenDimyata pirince giden misali,Yolun ortasına ulaştık...

Ölüm bir hatıra gibidir insanda;Kâh hatırlanır, kâh unutulur.Fakat bir gün, bir gün nihayetGözle görülür elle tutulur...

Şimdi taştan çıkardığım ekmekle,

Çorba içmedeyiz sıcak sıcak.Fakat yarın kim diyebilir ki Turgut,Hatıra olmayacak?..

Unutmak istiyorum zaman zaman,Ne yapsam, ne etsem olmuyor,

Kabulleniyorum,Kabulleniyorum da -gelgelelim -

Page 26: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 26/644

26

ÖLÜME DAİR KONUŞMALAR

5

İşte ben hep böyle garip mahzun,Bir şey beklermişçesine yaşıyorum.Bazan öyle günlerim oluyor ki, Elâgözlüm,Ne oldu, nasıl bitti şaşıyorum..

Bazı bilmem, gün nasıl başladığında,Kayıp kayıp gidiyor dünya bıkkın bakışlarımdan.Yaşıyorum, yaşıyorum da bitmiyor,Bir tutam sakız oluyor ağzımda zaman..

Yaşamak ne kadar çekilmez gelse de arasıra,

Bu görmek, bu sevmek, bu aziz sıcaklık tende.Bu bir nimet, bu bir nimet, bu Elâgözlüm,Bu yaşamak bir şiir; harikulâde.

Sen ki, saçından tırnağına kadarBir hürriyete bedelsin,

Bu ılık saçlar, bu gözler; fakat her şeyden önceYaşadığın için güzelsin..

İşte böyle yeşil bulutlar misali senelerce,Oradan oraya elinde kaderin.Kimbilir kaç kere üstünden geçtim,

Şarkılar söyledim karşısındaBir gün bana mezar olacak yerin

Page 27: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 27/644

ŞEHİTLER

Sen,Adını bilmediğim bir köyde doğmuşsun..Kucak kucağa büyümüşsün toprakla,Yorulmuşsun, sevmişsinHarman yapmışsın,Çocuk yapmışsın,

-Topraktan korkum yok ki zaten-Diyebilmişsin ölürken...

Sen,Bir şehir çocuğuymuşsun,Dev makinalarm gıdası olmuş kanın.

BüyüyememişsinSevememişsin.Son merdane hücumunda manganın,Şehit olmuşsun...

Sen,

Ilık bir sahilde doğmuşsun.Beyaz bir eviniz varmış,Ananla, babanla yaşamışsın,Kanlı canlıymışsın.Sedef yüklü,Kadın yüklü gemiler varmış rüyalarında

Ölüm hiç aklına gelmemiş.Fakat bir şafak vakti hastanede

Page 28: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 28/644

28

Sen,Bir orospu çocuğuymuşsun,Belki hapishanede,Belki kaldırımda doğmuşsun,Ananla beraber kucaklarda sabahlamışsın.O bile bilmezmiş kimden olmuşsun.Lânetlenmiş, kovulmuşsun.Vatan sevmeye değecek kadar güzeldir amma.

Yaşamak için fırsat vermemiş talihin sana...

Sen, şehir çocuğu,Sen orospu çocuğu, hepiniz,Toprağın nemli bekâretindesiniz.Kitaplarda, türkülerdesiniz.

Hatıralarınız ıssız kasabalarda kaybolmuş,Kiminizin kızı hizmetçi,Kiminizin karısı metres tutulmuş,Dünya nimetlerinden kırıntılar dişlerinizde..

Bir tükenmez bolluk içindeyken dünya

Harp gelmiş çatmış kader bu yaLevhalar asılmış,Davullar vurulmuşSırtta çanta, elde tüfek düşmüşsünüz yola,Önünüzde bir kahraman onbaşı,Canlı bir çığ gibi koşmuş yorulmuş.

Yarı kalmış işlerin, sevdaların telâşı,Kiminizin göğsünde bir mendil,

Page 29: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 29/644

Kiminizin resim

Dudaklarınızda yarım yamalak bir isim.Kimbilir hangi hain ovanın düzünde,Bir saniyelik sevinç olmuşsunuz,Düşman toplarının gözünde...Damarlarınızda hazza benzer bir sızıÖlüm çiçeklenmiş gövdenizde yer yer,Kırmızı kırmızı...

Şimdi en sakin uykulardasınız,Vatan selâmetle, hürriyetle dolmuş,Bayramlar, eğlenceler, şenlikler,Siz uyuyun siz uyuyun şehitler,Yattığınız yer artık hakkınız olmuş....

Page 30: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 30/644

30

BİR ANADOLU VARDIR

Bir Narhanımcık vardır.Cin dağlarının arkasında.Bir çukur köyde.Ya üç ya dört yaşındadır görseniz,Süt sağar, yün eğirir ufak elleriyle.Babasıyla diz dize oturur akşamları,Ne lâflar söyler büyük insan gibi,Hayret edersiniz..

Bir Gergisüban köyü vardır.Cin dağlarının arkasında.Bizim Narhanımcığın köyüdür.Fena geçmez baharları kıtlık olmazsa.Elma yetişir, kartopu yetişir topraklarında.Gelgelelim yağmursuz yazlar gelince,Bir dert herkesi dilsiz eder.Narhanımcık ağlar.Kış da kötü bastı mıydı üstüne,

Açlıktan sığırlar bile ölür gider...

Bir Mihrali marangoz vardır.Babası Mihrali koymuş adını ne yapsın.Narhanımcığın akrabasıdır..Alinin, Memişin, Satılmışın akrabasıdır.

Terini çevre ile siler MihraliPotur giyer çarık giyer

Page 31: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 31/644

3 ı

Arpa yetiştirir, sel alır gider.

Bir yar sever, onu da el alır gider...

Bir Anadolu vardır.Yazları, kışları, kıtlıklarıyla,Aşılmaz duvarların arkasıdır.Cin dağlarının arkasıdır.Bir Anadolu vardır, Anadolu,Bir lüks banyo sabununun markasıdır..

Page 32: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 32/644

Page 33: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 33/644

TÜRKİYEM

Page 34: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 34/644

Page 35: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 35/644

TÜRKİYEM

Seni boydan boya sevmişim,Ta Kars'a kadar Edirne'den.Toprağını, taşını, dağlarımFırsat buldukça övmüşüm.

Sen vatanımsm, ekmeğimsinDuyduğum, bildiğim zafersin yıllarca..Zonguldak'ta 63 numaraNazlı sahiller Akdeniz'de.Sevdasın ciğerlerimde parça parçaYarı kalmış dileğimsin...

Sen Koçhisar' da tuzum,Sille'de kızım...Çift kulaklı Sürmene bıçağı belimde.Varmışım çiğ köfte yemeye Adana'yaDadaloğlu'ndan bir koçaklama dilimde:- Şu yalan dünyaya geldim geleli..

Hey vatanım, bacım, sağdıcım, emmimSenden bir yara her yerimde.Desteye güreşmişim Kırkpmar'da.Durmuş da yorgunluk çıkarmışım,Bir akşam vaktiDört bardak kırtlama çayla Erzurum'da..

Page 36: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 36/644

36

Ardahan'a varmışım yollar uzamış

Bel vermiş, yol vermemiş dağlar.- Yüce Tanrı dört yanını bezemiş,Beni yakan bir Konyalı kızimiş..

Seni boydan boya sevmişim.Ta Edirne'ye kadar Kars'tan.Taşını, toprağını, yiğidini,Fırsat buldukça övmüşüm...

Page 37: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 37/644

BAHAR BAŞLANGICINDA DÜŞÜNCELER

Şimdi Palandöken'de çoban Ahmet'inTabanlarının üç metre altında,Sessiz bir bahar başlamaktadır.Yol bulmuş da, kar suları toprağaİnce bir sevda gibi işlemektedir.Böcekler tohumlar kıvır kıvırAkdeniz'de, meyve bahçelerindeÇocuklar erikleri taşlamaktadır.

Benim de kötü geçmedi çocukluğumGeçende oturdum da düşündüm.Her gününde bir başka tad bulduğum,İstanbul'un bir kenar mahallesinde,Veya Eskişehir de evimizdeyken.Şöyle birkaç saat düşteyim sandımSanki rahat bir toprakmışım da, içimeBir cemre düşmüş gibi ısındım.

Babam zabitti o zamanlarŞakaklarına hafiften ak vurmuş.Çok bahar görmüş alından, yeşilindenİşkodra, Yemen, Kafkas, Selânikİşte senelerce dolaşmış durmuş.Dalar da eski günlere anlatırdı.

Bahar her yerde baharmış ama,Anadolu'da başka türlü olurmuş

Page 38: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 38/644

38

Doğrudur babamın dedikleri bir bir

Geyve boğazına varırken sağda,Heybetli kayalar, bulutlar arasındaBir köy, gözünüze ilişmiştir.Gün ağarır, tren yavaşlar, pencerelerdenİnsan mis gibi bir ekmek kokusu alır.Sanırım, bütün dünyada bahar,Her yerden evvel bu köye gelir.

Sonra Erzurum'a kadar yol boyuncaMahzun, sevdalı, sakin köylerim.Kayaların üstünde, yol kenarındaBazan elimi şakağıma koyunca;Hepsi o Geyve'deki köy gibi olsa derim.Sivas'tan, Erzurum'dan öte artıkBir hain akşam başlar dağlardaAcı acı yanmaya başlar gözlerim..

Babamın sözlerini hatırlarımO güzel köyü Geyve boğazındaki

Gözlerime bir büyük yaprak açılırBüyük günler düşünürüm, büyük ve güzelErkek, mağrur Anadolu silkinmiş..Bir rüyadan uyanırım sessizceBilirim ki en güzel günlerinde mayısınKars'tan Ardahan'a salâvatla geçilir.

Şimdi İstanbul'un yazlıklarında

Page 39: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 39/644

O KÖY YİNE KENDİ RÜYASINDADIR

Heybetli Arsiyan dağlarında bir günAtım yoruldu, ben yoruldum.Şimşekli, fırtınalı bir ikindiÇektim atm dizginlerini, yağmurlar içindeBanarhev köyünde indim..

Muhtarın odasında bir ben, iki yabancıBirbirimizi yıllardır tanırcasınaKurunduk, çay içtik, muhabbet ettikKurtlar, kuşlar ve bulutlardan uzaktaİnsan olduğuma gizli gizliBir sevindim bir sevindim..

Kadın lâfı geçti mi söz arasındaBir tuhaf oluyordum.Karanlıklar içinden inanmazsınızUzak uzak sesler duyuyordum.Girdim yatağa, çektim yorganı

Banarhev köyünde, muhtarın odasındaDüşlerimin ve insanların yambaşmdaSabahlara kadar uyudum..

Oranın sıcaklığı havasındadır.Ben gidince bir şey değişmedi biliyorum.

Şad olsunlar hepsi suları, alabalıkları ile.

Page 40: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 40/644

40

TURNAM SENİNLE*

Bir rüzgâra kapıldım da dolandım durdumAnkaranın İstanbulun dışında.Mecnun gibi mi dersiniz, Kerem gibi miBir telli, turnanın peşinde?

Aman turnam telin, teleğin olayımYollarda koma beni.Derdinmişim gibi taşı, palazınmışım gibiAman turnam telin, teleğin olayım...

Bir çalı dibinde, bir dağ başındaÖğlen uykularına varayım.Turnam benim, canım turnam, hanım turnamBilirsin ben garibim, fukarayım...

Eksilmesin üstümden gölgen, rüzgârınO günler içim alav alav yanıyordu.Biz Sakaltutandan inerken sabağnan

Kars yeni yeni uyanıyordu...

Neresi olursa olsun, eyvallahŞu gözün alabildiğine bizim memleket, turnamYol var - Dağdevirene artık tesviyei türabiyedeİkibuçuk kâğıda Pasinler, yallah..

Pasinlerde Ali Efendinin hanında

Page 41: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 41/644

Otursam da sabahlara kadar ağlasam

Yollar geçiyor içimden yollar, uzak yakınAh, doyamadım daha, doyamadım doyamadımAman turnam, aman bu düş olmasın sakın..

Ben neye sevdalıyım böyle, bilmemBinlerle yıldız kayıyor kanımda.Şöyle dolaşmak, yıllarca, yüzyıllarcaHür, yayan yapıldak vatanımda..

Aman turnam telin teleğin olayımBeni kaçır, beni götür bırakma.Kars olsun, Sivas olsun, Edirne olsunGözüm yok hiçbir şeyin yeşilinde, ağında

Beni taşı, bitin olayım, kölen olayımBir arpa tanesi gibi kursağında...

Page 42: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 42/644

42

TURNAM, BİR GÜN BIRAKMIYACAĞIM...

Güz geldi mi göçüp gidiyorsun buralardanMahzun kalıyor kalbim ve gözlerim..Sen sevgileri ve yolları hatırlatıyorsun banaTurnam, bir gün bırakmıyacağım peşini,Ömrüm oldukça ardından geleceğim..

Bir yamalı yelkenden sular damlıyacak,Veya gemici şarkıları söyliyeceğim bir şilepte.Merhaba rüzgâr diyeceğim, merhaba maden kömürüVerin elinizi, kahve kokulu sahillere.

Turnam, bir gün bırakmıyacağım peşini,

Cümle sevgilere, tekrar buluşmak üzre, veda.Ormanlar, deniz çiçekleri, yunuslarVatanım tuz biber gibi kalbimde amaBu sevda başka sevda..

Hiçbir zaman dertsiz kalmadı gönlüm

Bir çift gözden, bir yapraktan, bir kuştan.Daima daha taze, daima yeni baştanTurnam bir gün bırakmıyacağım peşini,Sen nereye, ben oraya, adım adımİnsan sevdikçe iyileşiyor artık anladım..

Bilmem nerelere gidersin gönlünceHangi medar şehrine bir akşam vakti

Page 43: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 43/644

Page 44: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 44/644

Page 45: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 45/644

Bir tuzlu sahile "Ben Robenson'um" deyip

Kemali azametle kadem basmışsın.Kumlarda ayağının çatlak çatlak izleriGarip garip ses verirmiş attığın her adım,Söyle Turnam, insan olsun, köpek olsun, karınca olsunBir dost aramaz mısın?..

Yürümüşün akşam olmuş tâbü tüvan kalmamışBoy vermeye başlamışlar yıldızlar kadir kadir.Issız sessiz bir bozkır, manasız çimen çiçekDüşün, şimdi yanında - konuşmasanız bile -Düşük omuzları, adım sesleri, saçları ile bir insanNe denlü ısınırdı yüreciğin kimbilir?..

Okşamak geçerdi içinden parmaklarını,Nefes alışını dinlemek uzun uzun.Sonra, meselâ: - Ahmet demek, Ne var, demesi. -Bozkır karangu, yol uyanık, yıldızlar uzakAhmet demek, Mehmet demek, kardeşim canım demekBir muhabbet ki sıcaklığına benzer yazınVe cümle kanunlara kafa tutmak.

15u böyle devam edip gitmelidir Turnam,Bütün yaratılmışlara selâm salmalı, selâm almalıİyi günlerden, kötü yıllardan, baharlardan( i ecelerin peşinde kaybolmuş diyarlardan..

Alı! Şimdi şu sessiz gecemde bana:T t k lk id li di bi d t l l

Page 46: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 46/644

46

TURNAM, BİR DEVİR ÇALSAK FELEKTEN*

Dilerim ki, Tanrıdan yurdumunCümle çiçekleri açsın, kırmızı, mavi.Yeşermedik yer kalmasın,Kuru ağaç kalmasın.Cennet misali...

Turnam, ben fakir bir insanımHani, yurdu kahveler, hanlar olanlardan.Sürülüp çıkarılmış ömrü boyuncaAlaca hatıralardan..

Bir şey değil benim unutulmuşluğumBen gün gördüm vaktile yeterince.Tut ki Vanlıyım, yahut MuşluyumKaderimi vurmuş sırtıma, düşmüşüm yolaTenha kasabalardan..

Tekmil memleketim avuçlarımdaİşte Madenli, işte Yolüstü, işte SöğütlükızıkEmrahm, Karacaoğlanm âşık gezdiği yerlerYazık Turnam, körolayım yazık.

Bu memleket bir dilim ekmek, boylu boyuncaYemekle doyulmaz.Bu söğüt, Hörünün bilekleri.

Page 47: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 47/644

İsterim eşle, dostla, yâranla,

Aydınlık günlerde, masallarla, yürekten.Kerem Aslısile, Mahmut Elifile, zavallıBen ortanca kızıyle Bekir Efendi merhumunCümle âlem sevdiğiyle, kaygısız ve şenTurnam, bir devir çalsak felekten...

Page 48: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 48/644

Page 49: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 49/644

TURNAM, BİR AY DOĞAR PASIN'D AN..

Cümle yolculara selâm ederim.Dilerim yolları uğurlu olsun, aydınlık olsun.Havalar günlük güneşlik,Tuttukları altın olsun...Bir gün, belli olmaz, bir bakarsın Turnam,Şu kuru başımı alır ben de giderim...

Varıp Âşık İkramî'yi bulurum- Gelmişleyin birkaç gece kalırım.Onun sazı omuzunda,Benim torba sırtımda- Bir ay doğar Pasın'dan, Turnam

Bir ay doğar Pasın'dan, emmim kızıYüreciğim şak şak olur yolların arkasındanBir ay doğar Pasın'dan,Tepsi gibi m'olur, yâre mi benzer?Bir ay doğar Pasın'dan ekmek gibi.Çal İkramî, yürek bizim, yollar bizim, saz bizim

Şu dağlarda alaçiçek yaz bizim.Boydan boya bu memleket bizim.Yarın olur güneş düşer, dağlar kalkar doğrulurIsıcacık gün içinde bir kahveyi tutarız.Kamyon gelir yolcu iner,Kamyon gider boşalır

Ortamızda Benli Döne, sarmaşdolaş yatarız...

Page 50: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 50/644

50

Dile benden ne dilersen, serçe kuşuDile benden ne dilersen, telli TurnamDile benden ne dilersen, AlagözlümParça parça yüreğimi önünüze koyayım.Bu yol nere, Pasın'a mı, Toy'a mı- Gül yanaklar üstündeki boya mı?Yavri ceylân suya inmiş dolanırMelil mahzun sevdiğini aranır.- Kekliğimi doyurdular...

Aman anem ben öleyim...

Cümle yolculara dua ederim.Nasipleri bol olsun, dilekleri tutsunZile'den geçsin yolları, Sivas'tan geçsinPembeden, beyazdan geçsin..Askerlere mektup götürsünlerCümlesine selâm sabah iletsinler,

Az gitsinler, uz gitsinlerSağlıcakla yurtlarına dönsünler..

Bir ay doğar Pasın'dan, Bekir efendinin kızıBir ay doğar gümüş gibi, bal gibiHaydi Turnam, canım Turnam, yar Turnam

Al sazını garipçecik destine,Bir türkü çal yol üstünde gurbet üstüne

Page 51: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 51/644

KANTAR KÖPRÜ DESTANI'NDAN

Kantar Köprü'nün başındaOh dedim durdum.Bu en güzel düşümdür benim,Kış olsun, bahar olsun, yaz olsunMelil mahzun çıngıraklarıyla keçilerSu içmeye gelecekler, biliyordum...

Kantar Köprü dedikleri,Kekliğim aman...İki direk, üç tahta.Geleceğin güzel köprüsüBir yıldızlı dağ gecesi, ben hayranBir ben; bir Haşim ağa, iki yayaIşıl ışıl sularla, türkülerleArdahan'dan geliyordum...

Kantar Köprü bir başına dağlardaUyur uyanır.

Uyanır da hep güllere boyanırSular bozulur, turnalar dizilirGeceler susar, gündüzler dile gelir tadındanKantar Köprü anam amanBir rüya gördüm alacasındanSenin'çin hayra yordum...

Page 52: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 52/644

52

Kantar Köprü Kantar Köprü, civanım

Ne alır, ne satarsın...Bozbulanık derelerin üstündeYarım yamalak yatarsın.İçlisin, uzaksın geceler içindeBulut olur dolanır, güneş olur batarsınEğildim kana kana içtim suyundanİçtikçe daha susuz oluyordum...

Kantar Köprü şâd olasınCümle muradına eresin.Suların aksın; balıkların büyüsünTürküler başlasın sağından, solundanBu kıraç ve acımsı dağlardanYolculara yol veresin...Sessizlikte her uyandığım uykudanSenin kardeş gıcırtını duyuyordum...

Page 53: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 53/644

KANTAR KÖPRÜ DESTANI

Kantar Köprü'nün destanı,Savruktur ama gerçektir,Parmak gibi bir dere üstünde üç değirmenSeksen pare köye vakt içinArpa öğütecektir...

Kantar Köprü'nün yanında,Üç küçük değirmen.Dağlar uludur, Tanrı uludurVakit yeşildir, sabaha karşıSırtlarında tatlı düşlere benzer yüklerle köylülerYa gelmiş, ya gelecektir...

Kantar Köprü'nün derdine,Dağlar dayanmaz.I )ağlar dayanmaz, ben sana kurbanAsırlık yorgunluğunda iniler.Ya kağnılarda sessiz hastalar, ağrılarlaYa baharda uzak ellere gurbetçilerCiarip türkülerle geçecektir...

Page 54: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 54/644

54

Kantar Köprü dedim de,

Ben yandım anam..Değirmenci bir sabah kapısını, ben hayranSisler ardında pırıl pırıl gözükenBir aydınlığa açacaktır.

Kantar Köprü'nün ardında,

Sırt sırta dağlar..Köyler darı taneleri gibi serpilmişBir sıcak yaz günü, temmuz ayındaBir izinli asker, şifalı arkındanAlabalıkların kaygan temasiyle tuzlanmışSuyundan içip, terini silecektir.

Kantar Köprü anam amanİyi günler de görecektir..Bir kokudur duyduğum ölümsüz hem bereketliKantar Köprü'nün önünde;Çağıltılar içinde büyük günlereİstihareye yatmış bir çiçektir...

Page 55: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 55/644

KANTAR KÖPRÜ'NÜN GECESİ

Kantar Köprü gecelerdeAh eder, güzelleşir..Uzanır ıssızlığına yamaçlarınBir o yana bir bu yana sallanırGaripliğine yerleşir..

Tezek kokuları gelir uzak köylerdenBulutlar bir geçer, bir geçmezKantar Köprü vefakâr ve çileliSürmelim aman,Dağlar başında eyleşir..

Kantar Köprü'nün gecesiBaşka gecelere benzemez.Kurak masallar başlar huzursuz yataklardanSom altun tepsilerde arpa ekmeği,( iöz edip yaylaların sessizliğineYalnız yıldızlar uzaklarda titreşir..

Yollar alışır; hasretler kavuşur( i üzelim Kantar Köprü...IJ/.un sesler duyulur yanık tarlalardanSular susar, alabalıklar konuşur, ben hayranMorumsu uykulardan, selâm, aleykümselâmKaranlıklarda ellerimiz birleşir..

Page 56: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 56/644

56

KANTAR KÖPRÜNÜN YALNIZLIĞI*

Kantar köprü zamanıdırArtık içini dökmelisin.Dört köşe, yuvarlak ve uzunBir mum ışığında, bereketsiz gecemizeIşıl ışıl tohumlarını ekmelisin...

içimiz çepçevre gün ışığıBüyük sevdalardan ve baharlardanArpa büyür, çavdar göverirBir yanık türkü sızlar tırnaklarındaKaldırıp başını yüksek duvarlardanÖnüne, ardına bakmalısın...

Kantar köprü, leylim amanArtık içini dökmelisin.Tutup bizi yakamızdan, efendimSevdalı yalnızlığına çekmelisin...

Page 57: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 57/644

57

RÜZGÂR

Yeter artık rüzgâr, yakamı bırak,Ürpertiyorsun içimi.Şöyle dinlenelim biraz, hiç olmazsaBir sigara içimi...

Pembe, beyaz bulutları toplamışsın,Katmışsın önüne katar katarNe gençlik, ne şarkılar, çiçeklerGün olur hepsi biter.

İstemem kimsenin öldüğünüBırak rüzgâr, bırak anlatayım.Bir ulu meşenin dibine otur sen Ciöğsünde yatayım..

Bize başka havalar getir birazIhlamur koksun, sakız koksun.(,'apadan dönmüş terli terlikı/, koksun...

I epeden koksun, ardıçlı, çamlıSiirt koksun, Boyabat koksun.11lir güzel günler içinde,( .inim hayat koksun..

Page 58: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 58/644

58

Aydınlık gecelerden sonra,

Günler dileğimce geçmeli.Şarkılar dalga dalga üzerimden,Turnalar misali uçmalı.

Sevdalı olmalı, hovarda olmalıyımSebatsız kuşlara benzer.Bir Kayseri'de, İstanbul'daBir yıldızlarda olmalıyım.

Ama devran eski devran değilNe oldu, ne olmadı şaşırdık?.Bir bulduk, bir yitirdik kendimiziSade suya kuru fasulye pişirdik.

İşte ben, bellerde, yollarda.Dün yirmisinde, bugün yirmibeşindeBozkır ortasında, dağlar başındaÇoluk çocuk bir olmuş dolaşıyoruzBir lokma ekmek peşinde.

Bir hava getir bize artık.Ihlamur, sakız koksun.Ayışığmda yıkanmış, çil çilKızoğlan kız koksun...

Page 59: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 59/644

VAİZ SOKAĞI NUMARA 70

Ben sana kürk alamam doğrusuGüzel bileklerine bilezik alamam.Bir kap yemek, bir elbise.Öyle bir tad var ki fakirliğimizdeBaşka hiçbir şeyde bulamam..

Sokağımız arnavut kaldırımı,Evimiz ahşap iki oda.I )aha iyisi de olabilirdi ya,Şükür buna da.

Ama Hamdi beylerin..Hamdi beylere bakma sen,

Tencere maltızda, fasulye tencerede( 'ocuklar kapının önünde oynuyor mu?Ona bak sen..

Perdemiz kadife olmalıydı..Basma da güzel olur, sevince.

Biliyorsun ancak boğazımıza,( Mmuyor ha deyince.

Kimbilir bir gün belki..Adam sen de, aldırma,

Bunlar düşünmeye değmezI l h t d diği ki?

Page 60: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 60/644

6o

KADERE VE GÖNLÜME DAİR

İşte ben böyle bildiğin gibi:Kaderi öpüp başıma komuşum.Gülüşüm, oturuşum, konuşuşum,Belli efendim, besbelliYaşamaktan soğumuşum.

Yaz yağmurları misali yıllarcaYağmış durmuşum kendi içime.Zaten dünya öyle dünya ki kim kimeHerkes kendi derdinde anca,Herkesin yüreği lime lime..

Halbuki hayatı sevmem gerekirdi.Acımayı, sevmeyi oldukça bilirimZamanla bir iş tutmayı da öğrendi ellerim,Hem hayatıma bir de Havva kızı girdi,Ama gel gör ki bu kaderim..

İşte ben böyle bildiğin gibi,N'apalım bizi bir kez mimlemiş kaderHer zaman böyle yağmur bulutundan beter.İşte böyle hilâfsız, gözümün elifiHer zaman bir romantik portreye benzer..

Ben zaten bu dünyada tek başmayım, hey..Bir sevdalı gönül bütün varım

Page 61: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 61/644

6 ı

AYRILIKLARDAN

Böyle sessiz ayrılıklarda,Her şey önceden belli olur.En güzel zamanında, aşkın ve hayatınİnsan deli olur..

O, Kadırga taraflarında bir evden çıkmıştır.Masum bir yalanla -Halama diye-Gözleri pabuçlarında, mahcupI İlerine yapışmış gibidirI larçlığından arttırıp aldığıSevimli hediye..

Ah, insan nasıl çıldırmaz nasılBir çaresizlik,Bir umutsuzluk sarmış her yanı.Aranızdan insanlar geçer.Bulutlar geçer.(), kırmızı mürekkep gibi dudaklarıyla, zoruna

Utanarak gülümsemeye çalışır.

Bu gülüş en aldatmazıdır vaatlerin.Yıllarca sonra bir uzak gurbette bile;Zulmüne dayanılmazken yalnız saatlerin,Bir yeşil yaprak üstünde gözlere,

t iürünür, uzaklaşır...

Page 62: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 62/644

62

BİR GARİP ÖLMÜŞ DİYELER*

Şöyle sessizce ölüp gitmeliyimBir yaz gecesi Gülhane parkında.Şu hazin ömrü tamam etmeliyim..

Geç saatlere kadar oturduğum,

Denize bakan bir sırasındaKırık dökük hatıralar arasında.

Ne vasiyet, ne uzun boylu vedaÖlümüme hiç kimsenin aklı ermesinGözlerim birdenbire kapanıversin.

Ne kimseye borcum, ne alacağımNe birikmiş beş on kuruş cebimde.Ne kimseyi sevindirmiş, ne üzmüş olacağım.

Ne gazetelerde ne de radyoda

Ölümüm kimseye dert olmamalı.Kim tanır zaten beni dünyada.

İnsanlar hergünkü gibi şen şakrakTabutum Merkez Efendiye giderkenÜç beş kişinin omzunda gıcırdayarak

Bi k ki i b l ğ i l

Page 63: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 63/644

63

GECELERDE*

Sabahı dağlarda gördüm göreli,Ürkerim akşam ezanlarından.Ne şarap, ne sevda, ne yâr adıDaha tatlı kelime yok, "yarın"dan.

Ağlamak, sızlamak kaç para ederBir şarkı söylenir, bir şarkı biter.Ömür dedikleri gitti giderBir avuç su gibi parmaklarından.

Ne gülü, bülbülü gülşeni -hasın,

lilâlem varsın korkakmış desin.İstemem istemem gece olmasınİşim daha güzel, rüyalarımdan...

Page 64: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 64/644

64

AF KANUNU

Gerinirler karanlık gecelerde, nasipsizBiri dopdolu, öbürü boş.Tohumluk mısırlar, cılız ineklerUykuları ya buluttan, ya sudanAltıncı çocuğun adı Yeter'dir..

Sevda Kerem'de, Aslı'dadırGeceler karaca gibi ürkek.Elleri ayaklarıyla birleşirlerKadının adı GülperiErkeğinki Sefer'dir..

Cilt onsekiz, hane seksenüç, kaydeyleyinAltı dölün nesebi sahih olsunNe acıktım, ne susadımGaripsi düğünler, silâh seslerinden sonraOnları bağlayan sevda,

Kaderdir..

Page 65: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 65/644

DURMUŞ, SÜT MAVİ GECESİNE..

Benim savaşım yıllarca sonraDilden dile gezecek.Şen olsun, karanlık gerdeğindeDişisinden erkekçe tad alan böcek...

Bir tohum atılmış toprağa Âdem'denSabırsız ve ürkekDurmuş, süt mavi gecesine yazlarınBağlı karaların en kabasınal 'n incesine beyazlarınBir nemli sevda içinde sevinçli

Krgeç boy verecek.

Bir şarkı söyleyin ne olur, kızlarUzun ve gerçek.Bütün düşündüklerim aklımda kalsın,Parmaklarımın telâşlı hasretiyle

Şimdi bir ıssız kasabanınBir odasında, kendince, ışıksız,Yavan, hazırlıksız ve çoook uzakBir gece geçecek...

Page 66: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 66/644

66

YATAĞIM SİMSİYAH OLMALIYDI

Benim yatağım simsiyah olmalıydıKetenden yahut satenden.Merhaba, yıllarca sonraki düşüncelerimSizlere bir karanlık getireceğim,Sevişen, öpüşen, arzu edenden..

Benim yatağım simsiyah olmalıydıBasmadan yahut ipekten.Bir bahtım kara,Bir bahtım akEllerim, bakışlarım utansın yıllar sonra

Hayal meyal hatırladığı bir bebekten..

Benim yatağım simsiyah olmalıydıPul pul yıldızların altında.Km olsun bir hançere düşüncelerimBir yalnız miras kalsın, türkü gibi

Torunumun torununa yedinci göbekten..

Benim yatağım simsiyah olmalıydıSoğuk ve sıcak havalarda,Kimsesiz, kuruntusuzMerhaba bütün güzellikleri cümle âlemin

Bizim nasibimiz olmasın da kimlerin olsunSevmekten

Page 67: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 67/644

KARPİT LÂMBASI

Geceleri hep başka kadınları düşünüyorum;Uzak, hain ve mavi,Bahtımın karasından, gözümün ağındanKırlangıç türküleri, yaprak dökümüAvuçlarımda pırıl pırıl balıklar,

l’embe irisinden, mor ufağından...

Yıldızların sustuğu yerde Turnam,Biz konuşmalıyız.Vaktin bütün tadından habersizSonra kuşlar geçmeli, baharlar geçmeli

Karlar içinde bilmemne dağından...

I Jfaklığımdan korkuyorum yaşarken;Bu vitrinler, asfaltlar, mazot kokuları( iemiler buğday alır, demir boşaltır,Bulutlar tedirgin, kadınlar güzel...

( iecemi sen ışıt karpit lâmbası( .elmiş geçmiş aşkların saçağından.

Bir kafe glâs, TurnamTövbe yüzünü görmemişim

izi m üşüyor, kanım çekiliyor belli

Uıı sıtma başka sıtma, doyulmaz< fl bi ö ü l b b

Page 68: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 68/644

68

ÇIRILÇIPLAK

Bir macera başlasın ciğerlerimdeBir yanı kırmızı, bir yanı ak..Uzanıp sevişelim elmalarla toprağaÇırılçıplak.

Bir nefes gelsin yâdellerden dudaklarımaDostça selâmlarla ılıkBir limanda ışıklar sönsünBirinde yansın.Artık zamanıdır ağlamanın karanlıklardaTurnam bırak...

Senin de çelimsiz öksürüğün bir gün kardeşim,Hasretle beklenir kapılarda.Bir güzel alacakaranlık, bahardaSoluk bir bulut düşmüş alnınaBir ahşap ev,

Arnavut kaldırımlı bir sokak...

Dünyada neler varmış bizden başkaSevdikçe anlarsınKitaplar terlesin yalnızlıklarındaSevmene bak...

V kit h k ü tü l l d ğil i?

Page 69: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 69/644

69

UZAK KADERLER İÇİN

Bir gün, bir yağmurla garip garip-Çoluğu çocuğu terk edeceğim -Bir sevgiyle doymayacak kalbim, anladımAlıp başımı gideceğim.

Asır yirminci asırdır, âmennaBir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancımNeon lâmbaları büsbütün karartır gecemiziUzaklar daha uzaklaşırBir define çıkarır gibi kayalardan, Ademden beriSımsıcak sevgilere muhtacım.

Bir gün alıp başımı gideceğimYıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar...-

Belimi bir ılık şal sarsın, maviI [üzünlü bir serencâmm ardından, şarkısızKııyalarım unutulmuş bir handa pes desin

( Jörmüş geçirmiş bir çift duygulu dudak karşısında.

kendi kendine çekilmez oluyor ömrümI ler insanın ayrı ayrı yaşayabilsem kaderindeI )iyarı gurbette kanlı bir aşkBahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde

İ n uzak beyazlar,İ n yakın ikindilerde duygulu

Page 70: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 70/644

70

Nasıl kısa kesmeli bilmiyorum?

Herkesin derdinden pay isterken.Uzak kaderlerin suları çağlar şimdiYıldızlar dökülür sonsuza içimizden.

Bir gün, bir parkta otururken, biliyorumBir el yağmurlarla dokunacak omuzuma

Bir çift göz, bir davet, bir kalpÇoluğu çocuğu terk edeceğim..Yapraklar dökülecek, çiçekler solacak

Bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacakToprak ve insan kokularıyla,

Uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar içinBaşımı alıp gideceğim.

Page 71: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 71/644

YEŞİLİMSİ

Benim doru atlarım hazırlansın( iökyakut sevdalara karşı, akşamüzeri.Büyük sesler önünde geniş yağmurlarI ladi başlasın şarkılarına insanlar artıkSevimli ve masum,

Bir kemik, bir deri...

Benim saadetim kolaydır;Bulutlar ve ağlamak varken.<I e niş vitrinler, canlı dudaklar, ellerI ).ıracık sokaklarda bir iki adam..

Ilem bir şarkımız var söylenecek.Ilem vakit erken..

' 'irnra hep bildiğimiz şeylerBuğdayların yaylım ateş hikâyesi.I ırmızımsı, yeşilimsi, morumsu

Hu balıktır, umduğumuz; çağlardan..Hu gelen yakıcı sesidir kardeşliklerinHi kİ iğimiz, bilmediğimiz otağlardan...

Page 72: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 72/644

72

AKŞAMÜSTÜ RÜYASI

Şimdi gemiler geçer uzaklardanGönlüm güvertelerde sereserpedir.Işıklı geceler, saz sesleri, peynir ekmekNe biletim, ne param, ne dostum varPır pır eder yüreğim bakındıkça...

- Uyan Turgut'um, garibim uyanBura Terme'dir.

Terme köprüsünden kamyonlar geçer,Irgatlar üç orada, beş burada konuşurlarBir gece başlar, yarı siyah, yarı kırmızı

Cigaramı yakar, evime dönerim..- Gidin gemiler, gidinVardığınız yerlere selâm edinGün olur bütün kaygılardan uzakBen de gelirim..

Page 73: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 73/644

Page 74: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 74/644

74

HACER HANIM'IN HAMAMI

Hacer hanımın hamamı, doğrusuBüyük değildi.Her tarafı pırıl pırıl mermerdenKapıları pencereleri yeşildi.

Kapının önünde bir büyük asmaYolu gölgelerManavların, gazozcuların üstündeYemyeşil koruklarıyla dururdu.

Nemika! Hacer hanımın kızı

Kıvırcık saçları simsiyah.Hâlâ hatırımda, gözleri şehlaEsmerin, tombulun en güzelinden.

Üstelik Hacer hanımdan saklıCigara da içerdi.

Güzel parmaklarında bir ince kokuYanımızdan anlı şanlı geçerdi.

Böyle ufak tefek dörtlüklerleAh, anlatılamaz hasretliğim.O zaman bütün kızların en güzeli

Nemika'ydı benim bildiğim.

Page 75: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 75/644

Page 76: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 76/644

76

KİMBİLİR

I.

Böyle, bu sazlı bahçe neresi?Nasıl da içiyorum, ölürcesine.Sahnede bir bezgin kadın,

Bir gariplik vermiş sesine.O niçin şarkı söylüyor şimdi,Ben neye ağlıyorum?..

II.

Elbet hep böyle geçmeyecek ömrüm, biliyorumBu çeşit yaşamak, zor.Kimbilir Tanrım, kimbilirHangi güzel yerde beni,Hangi ölesiye sevda bekliyor?..

Page 77: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 77/644

77

ŞİMDİ BİR ÜRÜZGÂR GEÇER

Bana yollardan bahsedin artık,Büyüsün yalnızlığım.Bir kadın ve bir gecelik sarhoşluğun peşindeÖlüme benzer duraklardan.Şimdi bir garip ürüzgâr geçer bilir misiniz?

I ’erdesiz, yataksız, ateşsizSaplı'nın hanındaki kavaklardan.

1lalbuki ben yıldızlara bakandaAğlamalıydım.Bulutlar bir yeşil, bir beyaz öylece

Kalbimde bir üzüntü kimsesiz, ürkekIatlı baş dönmelerine benzer bir gece1<onra bir eski şarkı hatırlar gibiBir ses, yabancı ve güzel, uzaklardan.

I lerkes kendi hürlüğünde ölmeli

<)lmek, ölmekse.Asırlarca evvel bu dünyaII,ıska insanlarındı.Kardeşçe uzatıyorum yanaklarımı, işteİnsanca ateşler almak için<iflip geçtikçe öpen dudaklardan.

' •ıındi bir rü gâr geçer ka aklardan

Page 78: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 78/644

78

KASABA KÜÇÜK, SONBAHARDA*

-Şu donuk bulutların hüznü yok mu?-Gün kapanık, insanlar, atlar, arabalarKöfte vardır ahçıda, soğuk su vardırDayalı döşeli bir konaktaBir taze kadının uykusu vardır.

Ağlamak istersin, ağlıyamazsınGülmek, gülemezsin.Kasaba küçük, bir karanlık gün sonbahardaKararmış gönlünü eyliyemezsinNe kâğıt, ne kalem, ne kitap...Ya bir yağmur, bir yağmur, yollara, ağaçlara

- Ya bir uyku, bir güzel kadınla sarmaş dolaşBembeyaz; sımsıcak, gepgeniş yataklarda...

Page 79: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 79/644

79

SOKAKTAN GEÇEN KADIN*

Önümden geçen güzel kadın,Şimdi evine gideceksin.Buğulu camların ardında, geceye karşıSoyunup döküneceksin...

Aklıma gelenleri bağışlaİnsanız, neler düşünmeyiz!Bir görüp bir yitirdiğim, hayal meyalBeyaz göğsün, gerdanınla kimbilirKimlerin koynuna gireceksin...

Ömrümüz yükte hafif, pahada ağırAmanvermez haramilere kaçırılmış.I lem olmuş, hem olmamış istediğimiz.Belki, bana düşündürdüklerini, birgünSen de düşüneceksin...

Page 80: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 80/644

8o

MÜSTEHCEN ŞİİR*

2

İffet Hanım ile rahmetli kocasıEvlendiler evleneli her Allahın gecesiYan gelip pufla gibi karyolaya

"Hürriyet inancı nelerineYaşama sevinci nelerineYolcu nelerine hancı nelerine"

İffet hanım yirmi iki yirmi üç

Rıfat Bey otuzundaDışarda bir yağmur inceden inceKaryola gıcır da gıcırMevsim yazdı kıştı yahut bahardıYangelip pufla gibi karyolayaÇukulata yerdi sarmaş dolaş

Gülüşüp koklaşıp sevişip"Kaymak Tabağı"nı okurlardı.

Page 81: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 81/644

NUTUK*

Ben neler çektim bilmezsinizDenizlerim, kırlarım, dağlarımlaI laritada birkaç kulaç memleketİ nim inim yollardan, sulardanKörpecik başaklarımla

l’ul pul düş içinde ağlarım!..

Sonram bir paşa geldi "Kalk" dedi.Kalktım karşısında selâma durdumI )ağlar taşlar selâma durduAldı beni arkasına götürdü.

Bozkırım bozkır gibi, düzüm düz gibiŞıkır şıkır gecelerde gündüz gibi.Kongre oldu, cemiyet olduDağlarım duman duman;Ovalarım kan revan içindeAma bir bir oldu düşündüğü,Nihayet oldu...

(.) Paşam rütbesiz, nişansızPaşaların paşası.Uyumadı, yemedi, içmediAteşini dere tepe dağıttı milleteI rkekçe söz vermişti

Page 82: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 82/644

82

GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA*

Ben o yılların macerasından geldimBarut, toz ve ihtilâldi hepten.Dolaklı, hilâl bıyıklı süvarilerle,Hüzünlü marşlar söyleyerektenBir davul zurna, bir üçlü, bir bayrak

Saf çelik kılıçlar ata yadigârı,Yorgun söğütler, mahzun yollar, kağnılarGöğsü tekmil düğmeli bir zâbitin ardındanBir yıldızlı tanyerine at sürerken...

Derdini bilemedik,

Dermanın olamadık Gazi PaşaSana hasretimiz canü yürekten...

Artık bir özge tarih oldu yaşadığımız;Bozkırdan, mavzerden, kandan ve sesten.Namlular elpençe, süngüler pusuda

Kalpağın, dolgun bıyıkların, kırbacınBir sen kaldın, bir vatan kaldı, bir koşuBir macera kaldı dillere destan...

Bir gök kaldı mavi bir kitap yeşilGayri bundan geri bana ağlamak yaraşır...

d b k lk k d

Page 83: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 83/644

Ağlamak ne kelime ki bizlere,

Tarlamız ekili kaldı,yiyemedikUrbamız dikili kaldı,

giyemedik...

Ciayri ölüm helâldir bizlere

( lazi Paşam.Vatan vatan dediğimiz boşuna değil(iazi Paşam.Susuşun sualdir bizlere.

Ankaradan gelir geçer trenimBirgün olur elbet ben de binerimVarır toprağına yüzüm sürerim.

Biz vatan çocukları Gazi Paşam,

Dilimiz takılı kaldı,diyemedik

Boynumuz bükülü kaldı,doyamadık...

Page 84: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 84/644

84

GAZİ PAŞAYA AĞIT*

-Sana ağıt değil destan yara

Bütün rüzgârlar beni bulmalı şimdiŞimalden cenuptan; garptan ve şarktanArtık süvariler başka seslerle yarışsın

Bir dağ taşıyorum omuzlarımda,Haşre dek götüreceğim koşaraktan...

Yiğit Paşam; şanlı Paşam, genç Paşam,Hasretine dayanması güç Paşam.

Bir çelimsiz ışık dolanır gökyüzünüBulutlar bir beyazdan ürkek; bir siyahtan kaviSönmeli bütün ateşleri yeryüzünün,Uyanılmaz uykulara vardı PaşamNefesi daha serin, bakışı daha az mavi..

Hep Paşamın türküsünü söyleyinSöyleyin de gari gönlüm eyleyin.

Artık bir güz başlamış, ölümsüz,Vatan dağlarında çiçekler solmuş.Bir dalga ebedi seferine başlamış açık denizlerde

Cigarası dönmüş, saati durmuş;P bi h l l

Page 85: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 85/644

«5

Otuz yıl mukaddem kıraç bozkırlarda

Düşüncelerim büyük ve tozlu günlere karışır.Bir alınıp bir verilen tepelerin ardındaHrkekçe emirlerin peşisıra PaşamBir o yana, bir bu yana dolaşır..

Anlı şanlı, yiğit Paşam, genç Paşam

Sana ağıt değil destan yaraşır..

Kurtulsun dört yönün sıkıntısından bakışlarım;Karalar karalansın, allar allansınMuhteşem takı zaferlerin altındanYedi düvele zafernameler yollansın..

Kurtardığı haysiyetin ender yeşilinden,Bir şahin üstümüzde yüzyıllarla dolansın..Su dursun; dağ uyansın, efendilerBu gelen Paşamdır, selâmlaşın..

Çocuk idim bilemedim kadrini

Şimdi ben ağlamayım da kimler ağlasın..

Page 86: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 86/644

Page 87: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 87/644

8 7

BAHAR HASTALIĞI

Şimdi katar katar trenler Anadolu'daBahardan bahara dolaşmaktadır.Biri Sivas'tan kalkar, biri Malatya'ya varırGurbetçiler Ardahan'dan, Posof tanYayan yapıldak dağları aşmaktadır.

Bilmem bu delişmen sevda içinde halimNereye varır.

Nereye varırsa varsın umurumda mı1liçbir şey tutamaz beni artık.Ne iş ne güç, ne çoluk çocuk

Bir su ıslatır, bir sıcak kuruturDenizlerde gemiler göklerde bulutlarPırıl pırıl sevdalardadır çağımHiçbir şey tutamaz beni artıkBu bahar, bu ağaçlar, bu rüzgârI loşça kalsın en eskisi en yenisi aşklarımın

Gitmek mi, gitmek ne demek kaçacağım.

Kalbim bu rahatsızlık içinde bir bakarsınızI n güzel türküsünü söyleyebilir.Benim gözüm yollarda sulardadırYıldızlara karşı bomboş uykulardadır.

Ne iş ne güç, ne çoluk çocukI l l b i k d l

Page 88: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 88/644

88

YALINIZ DÜRDANECİK

Geceleri kocası kahveye çıkardıYalnız bırakıp Dürdaneciği.O hanım kadın o annesinin bir taneciğiHoyrat ellerde körpe karanfilPencerelerde sardunyalar gibi yalnız

Kocası kahvede o evdeAlışmışlardı...

Sevişmek ne kelime birbirlerindenAyrı kadirden iki yıldız gibi uzaktılar.Ben ağlasam siz ağlasanız onun boşluğu dolmaz

Hiçbir yağmur ıslatamaz toprağını.Ne zaman canı çekerse erkeğininO zaman yatarlardı...

Besleyip bereketli ıslaklığında tohumlarıToprakların en cömerti Dürdanecik

Kendi doğurur kendi bakardı.Ah acıdır amma gerçektir inanmazsınızÖfkeli anlarında kocasıDayak bile atardı...

Ama zavallı deyip de geçmeyiniz

Bizim kendi tembel maceramızdan uzaktaOnun da vaktini paylaşan dostları vardı

Page 89: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 89/644

89

Ah ben kadınları çok severim

Karanlık ve tükenmez bahtlarında.Yalnız gecelerinde DürdaneciğiKardeş gibi sevmek okşamak isterim.Üzülme Dürdanecik söğüt yaprağıHoyrat ellerde körpe karanfilBenim de uzaktan yakından tanıdığım

Kaderinde bunalmış kadınlar vardı...

Halbuki böyle mi olmalıydı..

Page 90: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 90/644

90

ELÂLEM

Siz gidiniz ben duracağımBüyük yıldızlara ve dağlara karşıİşte bu yol kavşağında dinelip yıllarca

Genç ihtiyar fakir fukara demedenGelen geçen ben-i Âdemin adım soracağım.

Kimse adını demezmiş varsın demesinElâlem gülermiş varsın gülsünYağmurlar yağarmış varsın yağsın

Bir şeyler olurmuş varsın olsun.

Bir köprünün altından sular geçecekDenizler Bahri Sefit Bahri Ahmer Bahri BilmemneKoyup ellerimi başımın altına topraktaEn uzak en yakın ikisi ortası yıldızlarda

Beyler paşalar gibi kadınlı kızlıİpe sapa gelmez hayaller kuracağım.

Ama bunlar olmazmış varsın olmasın,Ama elâlem...Ne derse desin.

Benimki sevda değil baş belâsı

Page 91: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 91/644

BİTMEMİŞ ŞİİRLER*

I

(Ne de olsa sevda başka şeydir.)Olgun yaz başağı, güz ayvası...Bir ölümsüz lezzet her ısırışta

Ömrün en güzel mey vasi..

Bir destanî türkü ki deyme gitsin,Yaralısı sevdalılardan bahseder.Bir gümüş kupada üç damla zehir,Bakire belinde hançer..

AI kordelâya sarılmış bir demet çiçek,İpek sutyende saklanan mektup.Ah, damar damar alnımdan elleri, kimbilirNe hafif bir yumuşaklıkla geçecek?..

. İşte ellerim koynumda, yanındayım.I hşarda kış rüzgârlarıdır esen.Avuçlarıma versen ayaklarını,Vıı ginie'nin o hazin hikâyesini ağzındanBaşım dizlerinde dinlesem...

Page 92: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 92/644

92

BİTMEMİŞ ŞİİRLER*

II

İşte Elâgözlüm, sırılsıklamBoğazıma kadar aşka batmışım.Ne kadar şarkı dinlemişsem ömrümce,

Hep senin niyetine tutmuşum.

Yuvarlak bir çift bilek,Bir sedef tarak, bir yelpaze.İpek elbiseler altında tiril tirilYüzlerce yıl evvel bir esir pazarında,

Kılıç gölgeleri altında, bir civan taze.-Güzeller güzeli Zehra, işteSon ganimeti bir saltanatın,Altmış bin altın...

Değer sultanım, Elâgözlüm değer,

Sevda, tatlı şimşeği beynimizin.Başbaşa fotoğraflar, mendillerBir keman taksimi hazin hazinAğlamak saatlerce,Yıllarca ağlamak.

Bir güzel yaz sonu Kandillide,Bi i bi if i

Page 93: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 93/644

Page 94: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 94/644

94

Sevdalım, Elâgözlüm, Sultanım.

(Sevda ne de olsa başka şeydir.)Yenikapıda, mehtaba karşı sandalda...

İşte katırtırnakları, gelinciklerBir koku bir koku hanımelilerden,Binlerce altın değer her ânım...

Bu sevda Sultanım, bu başka-İnci küpelerin ne yaraşmış bu akşam,Gözlerindeki kuzgun siyahı aşka.

Page 95: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 95/644

Page 96: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 96/644

BİTMEMİŞ ŞİİRLER*

V

Nereye gitsem, nereye baksamSevdalı sevdalıdır gözlerim.Anlarlar diye herkeslerden,

Bakışlarımı gizlerim.

Ağaçlar, dağlar, çehrelerYemyeşil gözlerimde yaz, kış.Bir şarkı etrafta inceden inceYıldızlar pırıl pırıl donanmış.

Dost yüzlü saat kulesi, meydanSisler içinde bir köprü uzanmış.Mendilin düşmüş vermişim,Eğilmişim, güzel dizlerindenBir parmak yukarsmı görmüşüm.Bencileyin dertlilere Elâgözlüm,

Lokman da deva bulamazmış.Seni saçların, aziz vücudunHatıralarınla, berrak ve nemliTaşıyamıyacak dizlerim...

Page 97: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 97/644

Titrek kollarımı beline

Bir hoyrat kemer gibi bağlamışım.Yakanda bir çiçek terütazelîir küçük faytonda, göz göze, diz dize0 sevimli kır otelinde yaz günü,1lancı, halden bilir, babacan hancılardan.Basma perdeli bir oda vermiş bize.

Bir toz kalkmış yollardan, yoncalardan,C’ıöğsünden, saçlarından bir güzel kadın kokusu.Bir şişe yıllanmış şarabın başında,Bana ömrünce sürecek bir sevdayıMahmur bir gülüşünle vermişin.Bileklerinden, parmak uçlarından

I ııceden terli avuçlarından,I )oya doya()pmüşüm,Ağlamışım...

Page 98: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 98/644

98

BİTMEMİŞ ŞİİRLER*

VI

İnsan bir kere sever severse,İster yedisinde, ister yetmişinde olsun...

Benim ömrüm hep dumanlar içinde geçtiBir rüzgâr bulup da serinliyemedim,Oh diyemedim..

O küçük meyhanede sabah, akşam-Manastır Meyhanesi'nde, bir şehirde

Üç masa, bir radyo, bir de benMeyhaneci tabak silerdi, köfte yapardıKırmızı turplar eski günlere karışır,İçer içer ağlardım...

Küçük gözlerile bir kız bakardı takvimden

Kadehimi kaldırırdım gülüşüne.Vefalıydı, iyi kalpliydi, güzeldiSarhoş olurduk beraberce...

Seni o kıza benzetirdim ElâgözlümO gülümsiyen, içen kıza, takvimdeki...Onun saçları yeşil, yanakları al aldı.

Page 99: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 99/644

Kızın hemen yambaşından, ağaçlı

Bir yol uzanırdı, bir patikaSonra, sonra bir gök, maviBir deniz yemyeşilBir dudak geçerdi içimden upuzun seslerleBir gül açardı bilirdim, uzaklarda...Bunlar hep geçmiş Elâgözlüm, geçmiş.

Ağlaştıklarımız, kavgalarımızŞimdi sarmaşıklar gibi kollarımız.Sen kadınsın, en tatlı çağında,Ben en sevdalı yaşında erkek.Bırak bir kedi gibi yatayım kucağında

I )izlerini, göğüslerini seyrederek...

Page 100: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 100/644

ŞİMDİ GELSEM K İ*

... Şimdi gelsem ki sen, yıkanmışsınSaçlarını taramışsın.Alnında mini mini damlalar,Bir hafiflik, bir incelik yüzünde.Buğu ardından yıldızlar gibi

Parmak uçların pembeleşmiş,Sere serpe yatağa uzanmışsın...

Bunu sevda türküsü olsun diye yazdım, gelinimŞimdi yağmur yağıyor yollara, yapraklara.Gelsem ki sen evdesin,

Cümle sıcaklıklarla berabersin.Göğsün kapalı,Dudakların aralık.Ellerimi hohlayıp hohlayıp ısıtsan.

Halbuki şimdi sen nerelerdesin...

Page 101: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 101/644

 THAF *

-   1-

liilirsin ben hoyrat severimKendi fikrime göre, erkekçe-

liir ağaç, bir bulut, bir kuş ve biz

I İlerin ellerimde, ürkekçe...

Veya sen pencerende akşamüzeri,( igaramı köşebaşında bitiririm.I )amalı, büyük mendilimde sanaUnutulmaz geceler getiririm.

( ı i i r, ferah karanlıklar içindenHana doğru uzar saçların.Bir büyük rahatlık alır götürür biziI ’ırıl pırıl öpüşlerle başlar yarın...

Selâm, en güzel hasretlerdenSelâm sana, korkak ve iyi kadm...( )mrüne başlıyan tomurcuk gibi, bahardaAşka, sadık ve neş'eli başladın...

Ciiin söner yıldızlar yanar gecelerdenBir ölümsüz âlem başlar senden yana.

Page 102: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 102/644

İTHAF*

- 2-

Şimdi ağlayamıyorum da kötüsüGözlerim dolduğu halde bazı bazı.

İçim götürmiyerek seyrediyorum,Sağ tarafı boş kalan yatağımızı.

Bir şeyler akıyor ömrüm içinden,Ufak tefek, süt beyaz, kan kırmızı...

Ben seni arıyorum rüyalarımdaGeceler içinde bir yıldız, bir yıldızı.

Bir perişan haldeyim sen gideli,Sorma, Bekir Efendinin kızı...

Page 103: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 103/644

BİTMEMİŞ ŞİİRLER*

VII

kapalıçarşıda, bir kuyumcu dükkânındaSol eline bir yüzük takmıştım.Senin entarin basmaydı,

Benim elbisem pamukluYüzüklerimiz sekiz ayardı...

Çocuklar gibi gülmüştük, hatırlarsınkapalıçarşı, Mahmutpaşa, satıcılarBir hafiflik içinde elele, yaya.

Bir sabah vaktiydi, güzel ve tazeMevsim bahardı..

Sonra saçların, omuzların Elâgözlüm•Sana Elâgözlüm diyeceğim ömrümcekoyu da olsa rengi gözlerinin.

Bir kırmızı kordelâ, bir bulut, bir gül' >cn gittin hatıralar perişan etti beni,( lel, eski günlerin içinden, rüzgârlarla,( !el,I uru muş kirpiklerime bir yağmur gibi dökül...

Page 104: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 104/644

İTHAF*

- 3 -

Zaman sevdikçe uzar, bilirsinHayal, taştan, topraktan geçer, yapraktan geçer.Bir yeşil duman olur yaşadığımız

Yakından, ıraktan geçer.Sevdiğim kadar bilmeliyim deNe olursun?..

Bir çeşmedir dökülen omuzlarımdan,Avuçlarım pırıl pırıl dolar, boşalır.

Ömrümüz serapa sevda içredir.Bir uzun yaz günü durur, zulmederTanıdık, bildik günler sarkar takvimdenHafızam zulmeder boşluğuma.Birden bir arının kanatlarında terü tazeSen gelirsin...

Aslan ağzmdadır saadetimizYağmurlar yağar, günler batar, geceler gelirBir bitmez türkü başlar dışımızdan.Bir çınar altıdır oturduğun yer;Dizlerin örtülmüş, bakışların uzak,

Al bir hırka örmektesin ağır ağır.Bi i bil ik kü l i l

Page 105: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 105/644

BİTMEMİŞ ŞİİRLER

VIII

Vapur gürültüsüz ayrılır limandant ümle hatıralar beraberimdedir.I eriköy'de bir tramvay durağı,

Bir kış günü pastacıda, unutulmazBir sandal gezintisi ki; Sarıyer7deFotoğrafları hâlâ iç cebimdedir...

( )mrümüz böyle olmamalıydı, ElâgözlümBir vakitsiz meyve dilemeliydik Tanrı'dan

Uzun hasretlerin arifesindeI İlerim böğrümde kalmamalıydı.

Şimdi akşam olur, sular buruşurBir yastığa baş koyarım güvertede.I langi dilden olursa, bir şarkı isterim

İçimde kırık dökük besteler dolaşır.Kalbim avucumdadır artık,Biı- sahilden sesler gelir, kaybolurII zun uzun nefes alır sularl l/,un uzun ağlamak isterim.

( l( izlerimde bir yağmurlu gün başlar;V kit iki didi E ü tl d

Page 106: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 106/644

Vapurlar gelir geçer Haliç'ten.

Sonra yağmur hafifler, ElâgözlümSonra yağmur hafifler,Sonra hisarlar, yollar, ikimizSonra...

Hasret bir şey değil, Elâgözlüm

Ömrümüz böyle olmamalıydıHep aşkta durmalıydı çağımız.Sevdayı mısra mısra değilÖmrümle yaşamalıydım.Sonra, sonra gene böyle olmalıydıTadına varmadan çiçeklerin

Şehirde bir sen, bir de ben, yalınız.Yeşil yaprak, alaca gölge, düşen yıldızBir gün en büyüğü karşısında gerçeklerinMaceramız yarıda kalmalıydı...

Page 107: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 107/644

SEVDA ÜSTÜNE

Küçük pencerem bahçeye bakarBademler, erikler geceye bakarBir ışık dökülür yapraklardan şıkır şıkırI il izler susmuş, tohumlar uyumuş;Bir an, durmuş, genişlemiş büyümüş

Bir eski şarkı, bir eski bahar, bir bildik denizVakit nisan ortasında bir akşam...

Bu şiirde sevda sevda üstüne'-(“nelerdir veda veda üstüneYa reli yüreğimde dağ dağ üstüne

Vakit Nisan ortasında bir akşam.Mehtap ettiğinden bihaberKuşlarla, çiçeklerle, balıklarla beraberİki tel kumral saç olsa avucumda şimdiAğlayıp ağlayıp avunsam...

Page 108: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 108/644

Page 109: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 109/644

DÜNYANIN

E n  G ü z e l  A r a b İs t a n i

Page 110: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 110/644

Page 111: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 111/644

(İEYİKLİ GECE

I lalbuki korkulacak hiçbir şey yoktu ortalıkta11er şey naylondandı o kadarVe ölünce beş on bin birden ölüyorduk güneşe karşı.Ama geyikli geceyi bulmadan önceI lepimiz çocuklar gibi korkuyorduk.

( ieyikli geceyi hep bilmelisinizYeşil ve yabanî uzak ormanlarda<.üneşin asfalt sonlarında batmasıyla ağırdanI lepimizi vakitten kurtaracak

lüı yandan toprağı sürdükItir yandan kaybolduk( Radyatörlerden ve dişlilerdenVe büyük şehirlerden( iı/leyerek yahut döğüşerek( ieyikli geceyi kurtardık

I vet kimsesizdik ama umudumuz vardıl Jç ev görsek bir şehir sanıyordukl İç güvercin görsek Meksika geliyordu aklımıza( .ıddelerde gezmekten hoşlanıyorduk akşamlarıl .ulınların kocalarını aramasını seviyordukSonra şarap içiyorduk kırmızı yahut beyaz

Page 112: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 112/644

"Geyikli gecenin arkası ağaç

Ayağının suya değdiği yerde bir gökyüzüÇatal boynuzlarında soğuk ayışığı"İster istemez aşkları hatırlatırEskiden güzel kadınlar ve aşklar olmuşŞimdi de var biliyorumBir seviniyorum düşündükçe bilseniz

Dağlarda geyikli gecelerin en güzeli

Hiçbir şey umurumda değil diyorumAşktan ve umuttan başkaBir anda üç kadeh ve üç yeni şarkıBelleğimde tüylü tüylü geyikli gece duruyor.

Biliyorum gemiler götüremezNeonlar ve teoriler ışıtamaz yanını yöresiniÖrneğin Manastırda oturur içerdik iki kişiYa da yatakta sevişirdik bir kadın bir erkekÖpüşlerimiz gitgide ısınırdı

Koltukaltlarımız gitgide tatlı gelirdiGeyikli gecenin karanlığında

Aldatıldığımız önemli değildi yoksaHerkesin unuttuğunu biz hatırlamasakGümüş semaverleri ve eski şeyleri

Salt yadsımak için sevmiyordukKötü dük d d di k i i

Page 113: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 113/644

Ama ne varsa geyikli gecede idi

Bir bilseniz avuçlarınız terlerdi heyecandanBir bakıyorduk akşam oluyordu kaldırımlardaKesme avizelerde ve çıplak kadın omuzlarındaBüyük otellerin önünde garipsiyordukÇaresizliğimiz böylesine kolaydı işteI lüznümüzü büyük şeylerden sanırsanız yanılırsınız

( )rneğin üç bardak şarap içsek kurtulurdukY.ıhut bir adam bıçaklasakYıilıut sokaklara tükürsekAma en iyisi çeker giderdik( lider geyikli gecede uyurduk

"Geyiğin gözleri pırıl pırıl gecedeİmdat ateşleri gibi ürkek telâşlıSultan hançerleri gibi ayışığındaBir yanında üstüste üstüste kayalarÖbür yanında ben"

Ama siz zavallısınız ben de zavallıyım

I skimiş şeylerle avunamıyoruzI >omino taşları ve soğuk ikindiler<, i çekli elbiseleriyle yabancı kalabalık( .olgemiz tortop ayakucumuzda' -evinsek de sonunu biliyoruzBorçları kefilleri ve bonoları unutuyorum

I!•ı amiyeler bensiz çekiliyor dünyadaI Mlıa ilk oturumda suçsuz çıkıyorum

Page 114: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 114/644

BAHAR İÇİN DEDİĞİM*

Millet bahara övgüler yazadursunYeşiller çizedursun, allar çizedursun"Tut elimi, yum gözünü, aç gözünüNe Hintte; ne ÇindeyizBir ben, bir dilenci, bir köprü, bir sabah

Işıl ışıl bir bahar içindeyiz..."

Page 115: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 115/644

TEL CAMBAZININ RÜZGÂRSIZ AŞKLARA VARDIĞINI

ANLATIR ŞİİRDİR*

Önce İstanbul vardı o yoktuSonra birgün çıktı geldiBütün kapılar yerini bulduC)ııce gözlüklerini çıkardı pencereye koydu

Çantasından sigara paketini çıkardı koyduY.ılnızlığını çıkardı koydu) zaman bütün aşklar bütün bulutlar geçti akimdan

Adı kimseye lâzım değil

stanbul coğrafyada ışıksız bir şehirl uttu ayışığım parçaladık-r sokağa birer parça dağıttı) Tanrı mıydı sanki -H aşa-

Aına gönlü öyle istedi öyle yaptı) zaman bütün aşklar bütün bulutlar geçti aklından

Adı kimseye lâzım değil

Page 116: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 116/644

Bu macerayı durup durup size anlatacak

Bir yanda koca İstanbulBir yanda oBir yanda en Allahsız şarkılarBir yanda EdirnekapıVitrinsiz dükkânlar ve dut ağaçlarıNeden bütün insanların birbirini sevmesi gerektiğini

Bir gün saat üçte köprüde anlayacakSaat üçte hepimizde gizli TanrıyıBulup çıkaracak meydanaO zaman üç gemi Italyaya kalkacakUç gemi NorveçeBirisi pancar küsbesi götürecek

Öbürü bir aşk kaçıracak gümrüksüzBirgün saat üçte köprüdeUç martı insanlara bakıp imrenecekBir adam iri bir lüfer çıkaracak denizdenİşte o zaman bütün aşklar bütün bulutlar geçecek akimdan

Adı kimseye lâzım değil.

Page 117: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 117/644

ÖTEYİ BERİYİ OMUZLUYORUM

Ağaçlar sol yanımdaydı, tralallaDeniz yüz mil ötede, tralallaŞehirler çarpa çarpa büyüyordu.Eskiden hiçbir şey bilmezdim, tralallaBir kadın iki kadın elli iki kadın

Bir beyaz iki beyaz elli iki beyazBir iyi bir güzeldi gökyüzündeGökyüzünde tralallaDuramaz oldum durduğum yerdeBir kaşıntı bir kaşıntı tralallaKaranlığımı yitirdim.

Page 118: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 118/644

TEL CAMBAZININ KENDİ BAŞINA

SÖYLEDİĞİ ŞİİRDİR

Beş kere yedi mi dediniz, dursunYıldız poyraz gündoğusu, dursunFasulya mı dediniz, dursunBen varım sen varsın o var

Dursun,Ben şimdi gelirim.

Ben eskiden hep acıkırdımAlıp başımı ekmeklere giderdimEski evlerde orospulara giderdim

Bulutlu geniş meydanlara giderdimSevdalı şiirlere giderdim.Şimdi doymadım ama unuttumDevenin başı mı dediniz, dursunDursun,Ben şimdi gelirim.

Bu işte bir şey var anlamadımKörpe kadınlar basık odalarda mı, dursunHoyrat gemiciler uzun seferlerdeDarağacında bir adam mı dediniz, dursunYeraltında gizli sandık mı, dursun

Bahçeler dursun, kızlar dursunAnlattıklarım anlatamadıklarım anlatamıyacaklarım

Page 119: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 119/644

TEL CAMBAZININ TEL ÜSTÜNDEKİ

DURUMUNU ANLATIR ŞİİRDİRSizin alınız al inandımMorunuz mor inandımTanrınız büyük âmennaŞiiriniz adamakıllı şiir

Dumanı da cabaAma sizin adınız neBenim dengemi bozmayınız

Bütün ağaçlarla uyuşmuşumKalabalık ha olmuş ha olmamış

Sokaklarda yitirmiş cebimde bulmuşumAma ağaçlar şöyleymişAma sokaklar böyleymişAma sizin adınız neBenim dengemi bozmayınız

Aşkım da değişebilir gerçeklerim dePırılpırıl dalgalı bir denize karşıYangelmişim dizboyu sularaHepinize iyi niyetle gülümsüyorumHiçbirinizle döğüşememSiz ne derseniz deyiniz

Benim bir gizli bildiğim varSizin alınız al inandım

Page 120: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 120/644

KESİKSİZ ÖVGÜ

-Bu Yezdan için*

Esmer güzeli Necla'nın baktıkça "bayıldım" dediğigökyüzü

İşte ben bunu mutlak yazmalıyım dedim

Karanlıkta dünyayı bir bir hatırlamakBen yeter dedikçe şehirlerin güzelleşmesiBir anda kendi kendime bulduğum mutlu gerçekBir kadın var beni onun iki eli iki gözü kurtarır

yaşamamaktanÖyle hoşlanırım ki onunla yatmaktan utanırım artık

Sabahları acıkmayı ondan öğrendim

Page 121: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 121/644

Page 122: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 122/644

122

YILGIN

Bir sargın umut yakaladım onu kuşandımSerin mavi bir gökyüzü buldum onu kuşandım )enize doğru sokaklar gördüm onları da kuşandım

Üstlerine üstlük seni kuşandımledirgindim namussuzdum deli deliydim

Uslandım

Üç dilim kavun kestim birini ben yedimKavundan üç dilim kestim birini yedimBirini sana ayırdım kadın al birini sen yeSabah olsun sabah olsun ilk işim bu

Öbürünü götürüp civcivlere vereceğim

Senin bir yönün var orada durur yaşarımBir de acun var ben içindeyimBen içindeyim tüm itlikler sahanda yumurtalar onun

içinde

Orospular içinde Hurşit Bey içinde sen içindesinÜç dilim kavun kestim birini sen yeKabuğunu at Hurşit Bey'i at itlikleri at

Durup durup sana sesleniyorum

Page 123: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 123/644

Page 124: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 124/644

liç yanıma yöreme bakmıyorum

lle şeytan minarelerini düşünüyorum büyük pullu deniz dib balıklarKadınlar adamlar şehri uğultularla dolduran namussuz

kalabaYorgun kalabalık iyi kalabalık alaycı düzenbaz kalabalıkBir karışsam içlerine bir uysam biraz gülmesem

Ertesi gün kimbilir nasıl yaşarım.Bir çalıştığım oda var üç pencereli, bir arka yol, bir gökyügöre göre önceleri sevdiğim sonra alıştığım, sonra ezberdiğim artık kurtulduğum ağır aksak gökyüzü, her gün hsabah bir şu kadar kuşun, adamın, uçağın, yağmurun ynup arındığı gökyüzü, bir de geceye karışmaya başlay

tek tük ışıklı, ama nasıl sıcak ışıklı tanıdık evler, ZekerBey'in evi, Süheylâ Doğrusöz'ün evi, Ali Ozaçar'm bakdükkânı, Temiziş kolacısı Süleyman, sonra kendi evim, tağım, yorganım, çorbalar

Gidiyorum geliyorum dünyayı bu kadarcık belliyorumHalbuki ben ne hinoğlu hinim aslında, iyice biliyorum, açlık

inadına kanlar, çıngıraklar, dövüşken horozlar var, ormlarda zaman zaman unuttuğumuz haydutlar, enginar tlaları, pamuk tarlaları, ırgatlar, sekiz yüz kadem derinğinde kömür arayanlar, zorlu aşklar, buğdaylar buğdayilâçlar ilâçlar

lalbuki biliyorum biliyorum ama ne ben yokum ne onlar ek

Akşamları hep arka sokaklardan dönüyorumBiraz bıkkın bir parça kırık korkunç umutsuz ve sakin

Page 125: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 125/644

MEYMENET SOKAĞI'NA VARDIM

Bana köfteler hazırlayın salatalar hazırlayın bir de pencereOturup umutla bir şeyler unutayımSiyah şarabın tadını bilirim orman gibiSiyah şarap siyah üzümlerden yapılır kokulu mahzenlerdeDurdum bunları söylerim alışamadım

Küçük küçük muştular üçüncü kat korkmadan aşkEn uzakta körler vardır aşkolsun derim onlaraTutarlar güneş ışığını maviye boyarlar yahut moraGönendiklerini mi söylesem mutsuzluklarını mıKalkalım Meymenet Sokağı'na varalım vaktidir

Dört adam Meymenet Sokağı'nda durup bir eve baktılarDurdum ben de baktım ahşap bir evdiİstesek bakmazdık düşünün ama istedik baktıkKararmış tahtalarda yerleşmiş mutluluklar gördükO bildiğimiz eskimiş güneşten dipdiri ışıklarBir de kız gördük onaltısında sevilmeyi özler

Meymenet Sokağı eğri büğrüydü ama loştuGörseniz loştuMeymenet Sokağı' nın tadını hep bilirim ama gidememOturur dosya düzenlerim akşama kadarDaracık boş zamanlarımda durup sokakları düşünürümDeniz kıyılarına inen ufak tefek sokakları

Doksaniki dosya düzenlerim başlarım yeryüzünüsevmeye

Page 126: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 126/644

Ellerim kollarım sevinir ben sevinirim sokaklarda

Durmaz yaşarım koyu koyuDünyada Meymenet Sokağı var başka sokaklar varhep sokak

Sokakları gerinerek sevmeye başlamaklarAğaçlarla şaraplarla ben varım

En uzaktaki körler var aşkolsun onlaraDaha ellialtı dosya var düzenliyeceğimGökyüzünün kalkıp dudaklarıma bir değmesi varOysa kapılar var duvarlar var perdeler var

Bir bıraksalar

Sonra başka şeyleri özlemeye

Page 127: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 127/644

ÜÇYÜZBİN

Bu kıvırcık ateşten yalanlar 300.000Kimi sularca inanıyorum kimi zulüm yakıcıÇocuksu, deli deli zincirler boğuntusu gökElimde kolumda senin seslerin var gel de aldırmaKadınları çıplak görüyorum koşup seni soyuyorum

Bir açıcı gerdanlık görsem boynun aklıma geliyor bilemezsinSeni kentlere seni bankalara seni seni 300.000Seni zamansız ölümlere karşı koyuyorum hep aklimdasınYükün ağır, bir irisin bir ufaksın yetiştiremiyorum 300.000Kapattığımız sağnak akşamları açtığımız sabahları 300.000

Elimden tut beni acar balıklara alıştırTekin durmayı öğret acıkmış aç kayalardaGel amansız pencereme perde ol kurtulayım

Kalk ellerini yıka bize gidelimSoyunur dökünür odalarda konuşuruz

Bir o kaldı 300.000Odalara kapanmak odalarda konuşmak odalarda ölememekCanımız çekerse sevişiriz de kalk gidelimUç sokak ötede bir ev var yeşil gibi sana onu gösteririmKonuşuruz sevişiriz dövüşürüz 300.000Benim yırtıcı kuşlara tutkum işte bundan ötürü

Yadırgamadan gökyüzüne aşka acıkmaya alışkınZamansız gelme elim kolum dağınıksa sarılamam

Page 128: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 128/644

Senin ağustos çeşmeleri yüzüne özlemle eğiliyorum

Bir karşı durulmaz istek bir telâşla kendiliğindenBir serin renk anlıyorum aydınlık gözlerinden sormaSen zenginsin alırım tükenmezsinAllah gelene kadar sen olursun şiirlerimde bu birBoş ver kavgalara kuruntu sorunlarına boğuntuya gelme

Ben adını demesem de anlıyorsun 300.000U ç y ü z b i nCümbür cemaat aşka abanıyoruz

Page 129: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 129/644

DENİZE GİDİP DÖNEN MAVİLERİNBİRE İNDİRGENEN ÜÇLÜĞÜ

Yalanlı dolanlı alçak doğruca yaşanmamış birBir gözsüz kulaksız elsiz ayaksız güdük bir günBütün yitiklerim karalarım üstüste üstüste bütün karışıklığımGelip geçtiğim macera şu kadar binler yıllıkŞu kadar binler yıllık karalarım karışıklığım üstüsteUsul usul insan insan ölüm ölüm üstüsteŞu kadar güneş şu kadar su yılanı şu kadar düzenBen sebepliyim denizlere aylara kavgalara umutsuzluğaBir maviyi durup dururken birine benzetiyorumBir balığın ağzını anıyorum durup dururkenSerinliyorum

Ben üç yer tasarlamıştım üçü de sana bana uygunBiri günebakanlarda biri otuz yaşta birini sormaBirini sorma gün gelir ben söylerimDaha usta olurum daha yiğit o zaman söylerimBu kırgın karanlığı bir ışıtalım ilkinYeniden şehirler kuralım şimdikilerine benzeyenBaştan başlayalım susamlara ekmeklere

denizaşırılarına sevmelereGidip dönelimBelki bir yerde bir tohumda bir durumda belkiBelki o ses o yudum o yumuşak döşekler yeşil yeşillerBen taş çekerim yılmam çamur kararım yol döşerimBakarsın göneniriz gidip dönelimBen yılmam taş çekerim çamur kararım benSenin de gürül gürül saçların var nasıl olsa.

Page 130: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 130/644

GÜNEŞİ KÖTÜ O EVLER

O benim bildiğim sevdiğim bellediğim güneş diye bellediğimgüneş değildi odad

Mor tozlu halılarda iplik döküntülerinde oymalı cıgaramasalarında o değ

Perdenin arkalarındaki oydu bir çıksam karşılaşacaktım oyd

vurulurdum çıksO benim bildiğim sevdiğim güneş diye bellediğim güneşdeğildi odanın içind

Bu güneşi değiştiren evlerde terzilik yapılır giyimler provaed

Acılı gülümser kızlar ağır ayak gebeler kumaş iğneler teyel a

Hiç içilmeyen likörler saklanır büyük camlı dolaplardaAldım kendimi oralara götürdüm ben bu evlerde döner kebayiyem

Çocukları sevmek gelmez içimden gülsuyu koklayamam dusaçlarımı tararım b

Eski zaman adamlarını eski zaman kadınlarını eski zamanla

düşünürAğır kumaşlardan sultanî elbiseler içinde kimbilir nasıl busoğuk güneşler gibi soğuk sevişirle

Nasıl kalkıp kalkıp çiçek sularlardı geceler karanlıklarındaKimbilir serinlemek içinElbet serinlerlerdi

Ben bu evlerde döner kebap yiyemem ölürümTıraş olurum en güzel giyimlerimi giyerim oturur beklerim

Page 131: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 131/644

Alırım karşıma bir bir belletirim dalların yeşermesini

kuzuları mutluluğu ölmemÖlüme karşı durmayı en çok en çok onu yenmeyiO karanlıklarda kalmış yaşamak yerlerini bulurum çıkartır

gösterirElbet bellerlerdiBen o evlerde döner kebap yiyemem yiyemem

Ben prova yapamam iplik dökemem acılı acılı gülememgülersDurur kuruntularımı beslerim mutsuzluğumu süsler

 büyütürüBir o güne beslerim o ak pak güneşeO her şeyin birden serpilip ortaya döküldüğü gelişeceği gizl

kalmış uçların bir bir belireceği günlSular gibi dururum.

Page 132: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 132/644

ESKİ KIRIK BARDAKLAR

İşte bu ellerimle yalnızım bu inanmazsan bakBu saçlarımla bu iyi giyimlerimle paralarımlaSen varsın ya sen çoğu kez yetmiyorsunUzakta mısın sen misin söylemiyorsunBakışın mı eksik dudakların mı anlamıyorum

O adamlar geliyor aklıma karanlık iri yarıO gemiler ipleri yelkenleri dümenleri dökükUnuttuğum kırlangıç kuşları kırık bardaklarBir ahşap evde taşlıkta yaz günleri bilmesemBir testiden soğuk soğuk sular sızdığını bilmesemGüç dayanırım

Bu durum tek başıma beni suçlandırıyorİşte gör sabah akşam başucumdayım

Bakın bu ikide birde bozulan güneşBu durup dururken sokan yılan

Bu kırık bardaklar çöplüklerdeAşkın şiirin ölümün en kolayına gitmekCaddeleri sevmediğim kadınlarda yitirdiğimBiliyorum sebebini bir bir biliyorumÖyle kolay kendisi kurtulması söylemesi öyle kolayKolaylığından sıkılıyorum

Kurtulmak elimden gelmiyor

Page 133: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 133/644

GOGE BAKMA DURAĞI

İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalımŞu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarındanBebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarındanDurmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtarŞu aranıp duran korkak ellerimi tut

Bu evleri atla bu evleri de bunları daGöğe bakalım

Falanca durağa şimdi geliriz göğe bakalımİnecek var deriz otobüs durur inerizBu karanlık böyle iyi afferin Tanrıya

Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorumHırsızlar polisler açlar toklar uyusunHerkes uyusun bir seni uyutmam bir de ben uyumamHerkes yokken biz oluruz biz uyumayalımNasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklardaBeni bırak göğe bakalım

Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalımTuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorumBu senin eski zaman gözlerin yalnız gibi ağaçlar gibiSuların ısınsın diye bakıyorum ısınıyorSeni aldım bu sunturlu yere getirdim

Sayısız penceren vardı bir bir kapattımBana dönesin diye bir bir kapattım

Page 134: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 134/644

AKÇABURGAZLI YEKTANIN MAHKEME KARARINIALDIĞINDA SÖYLEDİĞİ MEZMURDUR

Önce onların yanında çok iyi yüz gördüm.Beni kapıdan karşılayıp ağırlarlardı.Sofralarına konuk ederlerdi.Onlar iki kişiydi ben birdim.Bana elmadan sıkılmış soğuk sular sunarlardı. Kapılarını

kapım bellemiştim. Evlerinde oturacak yerim vardı.Önce onların yanında çok iyi yüz gördüm.Evleri gürültülü şehirden iki bin ayak uzaktaydı.Tahtadan yapılmıştı.Beni kapıdan alırlardı, hoş geldin derlerdi, onları

sevindirirdim.Birlikte yaşıyorlardı, çocuksuzdular.Birinin adı Gülbeyaz'dı, o kadındı, öbürünün adı Sinan'dı, o

erkekti.Ben otuzunda Yekta'ydım,Akçaburgazlıyım, oradan geldim,

Herkes bir yerlidir çünkü, Ben, Yekta bunu pek hoş buluyordum.Sonra az ışıklı odalarına çıkardık. Bana yeniden hoş gel

Yekta, bizi sevindirdin senin yanında birçok şeyleri halıyoruz derlerdi. Serin örtülü minderlere oturmak ayakta dururduk. Beklerdik. Perdeleri beyaz nakışlı o

du. Halıları bütün odanın döşemesini usulca mor morterdi. Patlıcan örnekleri ve turuncu güneşler vardı üst

Page 135: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 135/644

irden hepimizin akima o denizler gelirdi. Ayakta durmayıistemezdik. Serin örtülü minderlere otururduk.

Bana serin örtülü minderlerimizin üstüne otur derlerdi.Bana elmadan sıkılmış soğuk sular sunarlardı. Evlerinde

oturacak yerim vardı.Tütün sunarlardı.Bir dinlenme zamanı kadar birbirimizi duyardık. Alışmak içi

zorluk çekmezdik. Çünkü karşıt yerlerimiz kalmamıştı bilirdik. Girintilerimiz çıkıntılarımız uygundu. Sussak dses çıkarmazdık.

Karanlık her yere girerdi. Çünkü her yerde gece olur, Ben,Yekta bunu pek hoş buluyordum.

Karanlık, serin örtülü minderleri sarmalayan az ışıklılığı a

demezdi. Çünkü biz öyle bellemiştik. Halı da az ışıklı lırdı, onun güneşleri, patlıcanları da, minderlerin serinde. Az ışık, bizim, yani onların ve benim, Yekta'nm, kağımız yer değildi. Birbirimizin ışıktan kaçıracak yerlmiz yoktu. Az ışıkta da çok ışıkta da değişmezdik.

Hep tıpkı kalırdık.

Orda buluşmayı severdik yalnız.Sarı bir kuşları vardı.Adına kanarya derlerdi. Küçük bir kafeste odayı doldururdu"Ama ben onların ölümlü, yanılgan insan,Geçen ve bir daha geri gelmeyen bir rüzgâr olduklarını unuttum."Çünkü unutmak bana göreydi.

Çünkü ben de ölümlüydüm. Ben, Yekta, bunu pek hoş buluyordum.

Page 136: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 136/644

u unutmak değildi, içinde olmaktı onun.Önceleri daha iyi mi idi, bilmiyorum.Gidip geldiğim,Durulduğum koyu geceler vardı. Yıkık değildim.Yıkılıp yeniden kurulmamıştım ama, yıkık değildim.Gaz lâmbaları yakardık

nsiz çalgılar çalardık geceye.

Tekliğimiz ayışığına boğulur giderdi.eker teker üçer kişi olurduk. Öyle de iyiydi.en ona, Gülbeyaz kadına, eski yalnızlığımı söylerdim.en söyledikçe eskirdi,

Uzaklaşırdı.Onunla. Gülbeyaz'la bakışır ısınırdık.

onra yanılgan insanlığım başladı.Birinde üç gece dört gündüz orada, evde kaldım.Uç gece dört gündüz Sinan'ın yatağında kaldım.Gülbeyaz'la Allahın emri olduk.Ne o beni kandırmıştı,Ne ben onu baştan çıkarmıştım, ikimiz de bildiklerimizin ö

sine, bulduklarımızın üstüne çıkmak istemiştik. Bir nsanlığı vardı sanıyorduk bütün olanların belki. Aaslında bütünlüklerimize bahaneydik. Sinan uzaktaySinan çemberimizin dışındaydı. Sonra ne bulduk.

Page 137: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 137/644

üregeldikçe kutsal gibi,Kesildikçe kirli, utandırıcı.Ama utancından kaçmayı biliyorduk.Kutsal gibiliği üç gece dört gündüz kurtlar gibi bizi kovaladı.

onunda öyle bulduk.Utandırıcılığı öbür insanlardan değildi.Karşılaştırmadan değildi.

irdenbire kendi boşluğundandı,Gelip geçen avutuculuğundandı. Beklemesi vardı.Kanaryayı görmek ayaklarımızı dolaştırıyordu.Minderler serin değildi artık. Ben, Yekta, bunu pek

hoş bulmuyordum.Ama dördüncü gecenin yalnız sabahında yine,

O, GülbeyazBenim ilk aklıma gelendi.O kıyıdaki denizlerin mavisiydi artık.Önce ve birden değişen dağlar oldu.stemek ve vermek başlamıştı çünkü.

Alamamak başlamıştı çünkü.

Gitgide düzelirdi biliyorduk.Bunu bekliyorduk.Yeni yeni yerler bulmuştuk birbirimizdeOnunla, yani Gülbeyaz'la ben.Kaybettiğimizi bir zaman unuttururdu.Bir zaman yerine yenilerini koyardı

Artık çok ışıktan kaçıyorduk. Gizleyecek yerlerimiz olmuştubirbirimizden. Hem ikimizin ondan, yani Sinan'dan, he

Page 138: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 138/644

Yine bir eksikliğimiz tamamlanmıştı galiba. İyice seçemiyordama, anlıyorduk. Uzun yaz gecelerinin durgunluğugeniş yapraklarının salıntısı ile tamamlayan gizli bitkgibiydik. Kaçmamız telâşlı değil sevindiriciydi önce. Bo zaman, Tanrının, benim yapıma kattığı tatların, benötedenberi durmakta olduğunu, daha ötelere kadar durmakta süregideceğini farkettim. Bu beni kendi yan

da yüceltiyordu. Gülbeyaz benim toprağımı işleyen kmaydı. Günah olamazdı yaptığımız. Ben onun çeliğgöreydim ancak. Biz her şeye inanmıştık. Her şey binandırıyordu ama, O'nun, Gülbeyaz'm yanma artık

Serin minderlerde oturmaya gitmiyordum.Akşamüstleri yakıcı kırlardan suvata inen kır hayvanları gib

gidiyordum.Kapıları benim çeşmemdi.Ekmeğimi edindiğim ocaktı.Bir bu benim dengemi sarsıyordu.Beni ateş sıcağında kavuruyordu.Suvata inen yanık kır hayvanları gibi gitmemeliydim.

Kapısı ekmeğimi edindiğim ocak olmamalıydı.Benim bu kavurgan sanılarım belki gizlediğimizdendi.nandığımı kurtarmalıydım.

Beni bulup çıkaran, ekleyip bütünleyen,Bu duyguyu Kurtulursa eğer bu güçlülüktüArı duru etmeliydim, temizlemeliydim.

Page 139: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 139/644

Önce onlardan çok iyi yüz gördüm.Beni elimden tutar belliyordum.Ona, Sinan'a Bizi kov dedim.Onun kovduğu bizi ödeyecekti.Onun gözünde kovulmuş olacaktık ama, biz kendimizi

kutsanmış belleyecektik.O, Sinan bizi kovmadı.

nsanların adaletini, yani öcü, aramaya başvurdu.Bizi yakaladılar.Yani Gülbeyaz'ı ve beni, Beni. Akçaburgazlı Yekta'yı,

otuzunda.Yargıçların katına diktiler umudum nerdedir.Bizim inanarak ettiğimizi yerlere çaldılar, ululuğu nerdedir.

Biz onu bulmuştuk, tükürdüler.Bizi kirlettiler, yazıklar oldu bize.Benim donumu ve Gülbeyaz'ın donunuVe yattığımız yatağın örtüsünüYüreksiz kişilere gösterip onları güldürdüler.Halbuki biz o örtülerde yatarken,

Aklımız en ulu yerlerdeydi gücümüz.

Page 140: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 140/644

Page 141: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 141/644

Kİ DALGA KATI ARASINDA YAPACAĞINI

AŞIRAN AKÇABURGAZLI YEKTANINÖYLEDİĞİ MEZMURDUR

Başının o ağrısı beni görüncedirUygunsuz bir aralıktan kaçamak bakıyorum katran ağaçl

 boşluğun düzeni evcil güvercinlerin gelip gelip su iç

mermer olukların bizi kandırdığıKaçmıyoruz. Bu yüzeyden su içmeler yetiyor da ondan galibErince vaktimiz yok uçaklar hemen kalkıp hemen varıyorElimizde bir ufak bavulla şurdayız burdayız

Bu balık bolluğunda bir tutam ot mu

Sessiz çiğlikli upuzun kervanların kan içinde taşıyıp getirduygunsuz maceramızın gelip geçtiği yerleri çan sesleriürkütüp uyandıran doygunluğu

Bir tutam ot muKarışsın. Beşinci kardeşim kendi umurunda değilElele tekbaşına ağlamaklı barışta unutkan

Gelip gelip gidiyorlar

"Birden hatırlıyorum sıcaktı Tuttuğu tuttuğum her yerlerimiz Boynumuz ağızlarımız ellerimiz Yalanda karanlık odalarda 

Eşit aralıklarla avunuyoruz Yetiyor "

Page 142: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 142/644

Başının o ağrısı beni görüncedir

Bana baktıkça yalnızlığın geliyor aklınaO kavurgan umut kesici güçlülük alıp alıp harcayamadıdağınık gizli izlenimlerin seni bilmediğin yönlere iteleyuğultulu kaynaşmaları

Anlat ellerin sıcak sıcak sokulBuna hazırız eskidikçe değişmez oluyor kabul

Anlat ellerin sıcak sıcakBenimki de bir tutam otÇabuk ol vakit dar uçaklar kalkıyor.

Page 143: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 143/644

BİR KANTAR MEMURU İÇİN) İ N C İ L 1

ski kışlalarda bu güz öğleleriDuruma en aykırı oynak şarkılar

ıcak çaylardan soğuk gazozlardan beklediğimizNe beklediğimiz arayıp bulduğumuzVazgeçip kıyıya iniyoruz2

Üç güvercin kuşu var üstelik su gökleri direklerAdamlar oturmuşlar sandal boyuyorlarAdamlar oturmuşlar bir kırmızı uydurmuşlarDenizin mavisine yangın ateşiYanlarında testileri yanlarında düzen yanlarında ekmekMutsuzluğa gerekecek ne varsa yanlarında

eş kişiyiz beş kişi miyiz üstümüz başımızKiminin eli suda kiminin gözleri karaenim bütün caymalarım yanımda geçemiyorum onlardan

Yanımda durdular mı sevmemi önlüyorlar3Rahat oluyorum

Müjde anlamında değildir.Sıkıldık mı hep böyle bir şeyler yapmak gereğini duyarız yahu

 boşluk duygusuna kapılınca, Nâsıra'lı Isa'yı peygamber edbudur, güneş altında yalnız kalınca böyle korktu, peygamberl

Page 144: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 144/644

Kim var kim yok artık alaturka bahçelerde

O havuzlu mermerli çardaklı bahçelerde korkusuzBeş kişiyiz sıkıntıdayız beş kişiyizKararsız mıyız yetersiz miyiz beş kişiyizNerede sevsek işte diye bağırıyorlar4

4 Islak taşlara sürttüm ayağımıYaralı taylar gibi tepindimNe yapsam aklıma kediler geliyorduGözlüklü tumturaklı adamlar geliyordu Önce durgunduk ekmeğimiz vardıunumuz hamurumuz tatlıydıyatağımız kararlıydıBen alıp başımı Akçaburgaz'dan gelmiştimO Hümeyra başka yerliydi

Başgöz olduk çatı kurduk Tanrı tanık olduEkmeğimiz vardıYatağımız kararlıydı hep öyle kaldı

Sürek avında ürkek ince dört ayaklılar sürer gibi onda kenni yenecek dizüstü aşka getirecek kendinde bulup deli deliyerlerine gizlediği bir duyguyu kovalıyordum

Ne yapsam aklıma kediler geliyorduGözlüklü somurtkan adamlarŞehrin uğultusunu arkamda sanıyordumBazan böyle sanıyordum korkular terler abanıyordu üstümeB kli d l d

Page 145: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 145/644

Ne zaman gelip dursak ne zaman inansak

Bu öğlen sonraları döneniyoruzBu eski kışlalarda bu öğlen sonralarıNedir bu pencerelerden gördüğümüz

Kaygusuz gibi rahat gibi ilmek ilmekAma gidip geldikleri bulup verdikleri sordukları gecelerAma değildim aslında uyumuştumUyandım birden duvarları buldum

Aşılmaz yerleri buldum gücümü tanıdımSağmal davarlarım sağ olsun dedimVerimli tarlalarım var olsun dedimKarışık şehirlerim büyüsünBenim çerden çöpten toplayıp aşka kattığımBeni dağlara sürdükleri vakitO vakit

Kurtlara çakallara kodukları vakitO vakitBenim katıldığım bütün türküler söylenmez olur şehirlerdenGeceleri kapandım çıkamadım önceYeni yeni içkiler kardım onları içtimBir yanda eski sular vardı önlerine durdumAşılmadım devrilmedim yanımdan geçtiler

Ne arıyorsam onda vardıNe aradığımı bilmezken onda öğrendim

Page 146: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 146/644

Adamlar asılmış adamlar kurutulmuşNe uzun gemiler bunlar ne uzun sularNe uzun eller aklımızda duruyor

Önce Hümeyra vardı onunla çatı kurdukOnunla ev kurunca yanılmadıkDurgunluğumuzda iyiydik onunla benim dünyamız o kadardı

çekler vardı çocuklar vardı bu dünyada gizli resimler sokak

dan meydanlardan geçilirdi sevmek gelir gider bir düş gibiyanmazdık serinlerdikKötü değildi engebesiz uzar giderdiOtlar yoncalar uzar giderdiSurlar uzar giderdiBir eksik yeri kalırdı uzadıkçaSonra o çıktı geldi

O Azra kızkardeşi çıktı geldiOnunla duvarlar kediler çıktı geldiOnunla o eksik geldiOnunla bir yerim çıktı geldiEskiden unuttuğum bayram ürpermeleri türedi bende kuşkula

uyandılar zamansız acıkmalara tutuldum örtülerim ısıtmaz gsilerim gönendirmez oldu

İstediğim onu kötülüğe kandırmak değildiOnunla yatmak değildi

Page 147: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 147/644

eniz kıyısında en uzak denizlerin unutulmuş

denizlerin kıyısındusuzum karnım aç

Ellerim kollarım tükenecektiKaranlık çalgılar gibi susacaktımOnu bir izlemesem kuşatmasamGözlerine bakmaktan geçsemBozulmuş ordulara dönecektimKaçacak sığınacak yerim olmayacaktı

Diri tutmak için gizlice üflediğim ateşim sönecektiKaim nehirlerde rüzgârsız kalmış dökülmüş yelkenlere

 benzeyecektimSusacaktım kovalanacaktımTahılsız kalmış değirmen taşları kadar acıklı olacaktımTanrıdan uzak kalacaktımOnun bana veremediğini bir unutsam

Derin denizlerde yüzdüm ıslandım çıktımAzra beni gördü ıslanmıştımŞehirlerde karşılaştık şehirlerde kaldıkBen kandırmadım sonunda o inandıBen Azra'yım bak dediKadınım seninleyim istersen al dediAlmadım

Bir buna inansın yeter diyordum işte yettiHümeyra kendi suyunda varsın aksın

Page 148: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 148/644

ütün gecelerimi ayırdığım

Aklıma düştükçe uykularımdaeni yandan yana döndüren mutsuzluk5

Ateş basıyor şakaklarımau benden önce kaybolup giden

Gelirsen iyi olur dinleniriz

Karpuzları böleriz kan gibiu eski kışlaları unuturuzYeniden yaparız daha iyisiO güneşler daha da ortalıktaAklıma düştükçe uykularımdaAteş basıyor

Boııinı güneşlerim ne yandan doğarBenim kutsal çeşmelerim akarKaçmıyorum gücümle gidiyorumBenim ısıtıcı güneşlerim doğar

Benim kutsal çeşmelerim akarAkçaburgaz'dan geldimHiçbir şey kirletmedimBaşka yerlere giderim.

Bastonuma dayandım, bu meydanda gökyüzünün görünüşü homa gitmiyordu, çatılar çatılar çatılar bölüp duruyordu, hemşer

rim de sevmeyecekti biliyordum, bastonumla gösterdim, şu şuyapıları yıkın dedim işçilere, yerlerine yenilerini koyacağım, bu A

Page 149: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 149/644

Yasağın aşkları zorlamasıÖnce varken sonradan gömdüğümüzÖnünde gerilediğimizUnuttuğumuz utandığımızAma bırakmadığımızBu yumuşaklığım sanki defineler içinde

Sanki gömülü sandıklarda kararıyorumKorkunç bir ormanın uğultusu içinde boğuluyorum ağaçlar

sular bakmadığım yerlerde çiçek

dınları vardı, bir de atları vardı, bir de inekleri vardı, bir de kunyacak koyunlarıyla koçları vardı, bir de örtünecekleri vardı, bir

aşkları vardı, bir daire kurdular, tütünleri tüttü, çatıları, ağaçlarızarlarla aşkla yonttular, aşkları böylece erince vardı, sonra büyüAkçaburgaz, başkaları geldi onları görüp, kötü adamlar gelmama kötüyü iyi yapan şeyler yitti, her şeyleri üstüste kodular,yolları yaptılar, çeşmeleri akıttılar, bakkal dükkânları açtılar, tedükkânları açtılar, nalbant dükkânları açtılar, tamirci dükkânaçtılar, mahkeme yaptılar, yasalar kodular, bir şeyin bu kadar

içinde gitgide küçüldüğünü yittiğini sezinliyorlardı ama bulayorlardı bulamıyorlardı da değil umursamıyorlardı onsuz olu

Page 150: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 150/644

Page 151: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 151/644

üzel bir merdivenin altıncı basamağında

Mermerden sularla bir altıncı basamağındaüyük yapıların büyük büyük pencerelerine karşıu çelişmeleri çok seviyoruz

Deniz kıyısındayız gitmiş gemilerin ardındanüzgâr bulamadan kötü rüzgârlarla gitmiş gemilerineş kişiyiz öyle miyiz beş ortada beş sıkıntıya

ehirde havagazı abonesiyizenim numaram 44741 öbürlerini bilmiyorumGazete alıyoruz okuyoruz ekmek alıyoruz yiyoruzAybaşı oldu mu paralarını ödüyoruz

u akıyor ellerimizden ayaklarımızdan

irbirimize karşı durup akıyoru göksel ağıtlar yaşamamızdan akıntımızdanÇiçekler mi var camlar mı önümüzde

u muydu uzaklaşanÜfleyin yelkenleri dolduralımÜfleyin dolduralım

Üfleyin

Page 152: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 152/644

BÜYÜK KAVRULMUŞ...

üyük, kavrulmuş soy kırlar gelir aklıma hep, heptükenince insan dayamklığı

Ağır bakır kalkanlarımızla, demir kargılarımızla döğüşüpdöğüşüp geri çekilin

Yorgun kollarımın en genç bir yerlerinde bir kan şeritleri

akmaya ince inaşlar yeni sulara kadar, hızla zamana, körlüğe, kötülüğe kuttutsaklığ

Nedir senden başka kurtardığımız bu dengesiz savaştan, buyağmadan ne

enden gayrı, ey, bir içimi genç ormanları yüzyıllığa büyütendiri su, sendskimeden, küçülmeden; mutluluktan, özgürlükten, kuşakla

 birbirine düğümleyir kadını, bir sesi, bir suçu, bir şeyi en çok o şey yapan güç

yalnız şende

eni arayan sular, seni kışlar, seni adamlar, seni sonunda bozulmuş ordular

anki ay dökülür diri balıklara, sanki gümüş şeyleri güneşlergüneşler ış

Yorgun kuşamlarımla, kanlarımla, gelirim, uzanır senin saba

gecene yatar

Page 153: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 153/644

TOPRAK ÇÖMLEK HİKÂYESİ

K ı r ı k

.. sigara içerler. En çok sevdikleri, denizi örtmeye yaradığı iketen ipliğinden örülü perdelerle o küçük porselen vazo

 bir de o sarı çamur çömlekti. Ben o vazoları Çin'den gel

 biliyorum, öyle olmaları hoşuma gidiyor belki de ondBirinin üzerinde erkeğine karşı ağır, ipeksi giysilerinsoyunan, ince, büyük saçlı bir kadın var, lâcivert turukarışığı, nasıl zarif, nasıl hazır ve erkekcil. Büyük yu

 balıkları geçiveriyordu birden insanın aklından, üremevsimlerinde derin denizlere istekle koşan büyük, erk

dişi yunus balıkları. Öteki hep kırmızıydı, sürekli, bal bir kırmızı. Birbirine girişmiş iki üç gece vardı içinışıltılı, suskun, iri yunusların uğrayamayacağı sığlıklaancak bulunabilecek bir suskunluk. Çömleği ise anlmam. Anlatılamaz zaten. Yeri gelince duyuluverir.

Ben hep gözlerinden uzağa götürürüm onları bile bile. Ara

larını bilmek beni sevindirir. Bir zaman sonra yine yatağyatıldığmda görülebilecek bir uzağına koyarlardı. Onla bulunduğu ortamda sevişmek hoşlarına gidiyordu. kaldırıyordum, onlar oraya getiriyorlardı. Aradıklarını mek beni hem sevindiriyor, hem katlanamıyorum. Bir bkatlanamıyorum galiba. Bu olmasa o kadar derinime

mez, beni o kadar çaresiz, o kadar yalnız bırakamaz buvişmeleri

Page 154: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 154/644

Keten örgülü perdeleri denizi örtüyor onun için seviyorlar, byorum, söyledim. Her şeylerini o kadar iyi biliyorum kendi yaşadığımı sanıyorum. Sevişirken deniz dağıtıonları sanıyorum, bir de açıklığına, gizlisizliğine katlamıyorlar. Hele yatağı nasıl seviyorlar kimbilir. Loş odavazoların, çömleğin ülkelerinde, birinden öbürüne gigelerek, onlardan dağılıp yayılan tükenmez zamanda, marsız, ince siyah bir ağaçtan, beyaz tentenelerin çevreleği yatakta nasıl akıp gidiyorlar kimbilir. Koyu vişne reörtünün serinliğine uzanıyorlar, donuk parıl bakır kırmsigara küllükleri, keten örgü perdelerle örtülmüş yakın deniz, uzak sokaklar ve içeri bırakılmayan o güneşler.

Yataklar, bir yatan olmadıkça içlerinde hep bir hüzün verir

sana. Ama onlar bu hüzün içinde gitgide daha çok birbirine sarılmak isteğini, gereksinmesini, bundan kaçınılmlığı duyarlar. Yatakların yataklı hüzünlerin getirdiği yalnlık kokusu, avunmak istemelerinin ateşini, doyuruculuıııı arttırır. Yatağı doldururlar. Yatağın karşısına düşen nada, birbirlerinin bacaklarını, omuzlarını, göğüslerini,

sıkı, istekle saran kollarını, utangaçlığı, bir orman uğulsunda, önüne durulmaz bir çavlan akıntısında, yitmiş b birlerine borçlu gözlerini ister istemez, daha çok kaçamisteklerle gördükçe, sevişmelerine, küçük küçük günahda katılırmışçasına, sarsılırlar, tadları artar, deniz gitgunuttukları bir şey olur. Sonra o ormanaltı serinliğine v

dılar mı, iki porselen vazoya, sarı çamur çömleğe bakarBirinin balıklar gibi diri, aç gençliği, öbürünün hiçbir ş

Page 155: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 155/644

Ama ben Yekta, bunları neye kuruyorum. Andıkça içlenmeinlemem artıyor. Şimdi bu odada oturmayı seviyorum. koltukta, hem de, bu resmin karşısında. Eskiden bilmdim bu resmin böyle güzel idiğini. Bu mor lekeler beni dlendiriyor sanki. Akçaburgaz yalnızlığıma benziyor. Gvazolar yataklarına göre. Belki de benim varlığımdır, nim varlığımdan önlerine duran engeldir onların istedik

rini bileyip, önüne durulmaz, doyulmaz eden.Şimdi konukları var içeride. Onun için, benim için neler söyyecekler kimbilir. Uzaklarında çok kalmasa.

Page 156: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 156/644

Page 157: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 157/644

Faliha ...Bu iki başlı aykırılık töreye tabiataBu gizlemek, bu gizlenen ilintiBir gün ağulayacak onu korkarımHem kimselere anlatamaymca mutluluğuEksik kalmıyor mu döküp saçamaymcaPazarlara çıkaramayıncaGözlerimde ağzımda götüremeyince dükkânlara

Yalnızlık mı demeli bilmem sürgün mü demeli yoksaO elleri ayıklayınca yatağındanO duvarlara dönünce surlar gibi surlar gibiO rahatlığı bulanınca akmaz sularınSizden yana değilim Rüksan öyle sanıyorum

Rüksan Ötesini umursamıyorumO şavkıma o güneşler balkımasıO dilim dilim gemi ateşleri bir vursun yaşamamaŞehirleri bir bir bırakır gider gibiÜzülmeden az hüzünlü bırakır gider gibiBir yeni dağlara ormanlara hayvanlara gider gibi

Kumlar gibi canlılar gibi öyle gibiBir bunu düşünüyorum işte bir bunuBir doyurgan yalnızlık geliyor aklıma yerimde duramıyorumDağbaşı yalnızlığı değil su kenarı yalnızlığı değil bir şehir y

nızlığı, boşluğu, ancak istekle takılan gerdanlıklar gibi yunda göğüste pırıl pırıl, bizi yiyen geliş gidişlere sok

gecelerine kötü aşklara karşı kuşanılmış bir yalnızlık, yeden doğurganlığımızı hazırlayan hatırlatan kırgın be

Page 158: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 158/644

elki yılgınlık kabullenmişlik daha iyisini bilememeklik bir

parir bilsem aşktandır bu durulma bu yalnızlık ondakiir bilebilsem kimdir nerdedir

Ölü müdür diri midir bir bilsemGider bulurum benim yalnızlığımı

aliha Tıpkı düşünemiyorum elimden gelmiyorAma size hak verebilmek sevindiriyor beniir şeylerin usul usul avuttuğunu duyuyorumir yel esiyor sanki ince bir akşamüstü yeli

çli kır resimleri geliyor aklıma

Neclâ Aman bırakın Tanrı aşkına, hiçbirinizi anlamıyorum, ada düpedüz bir aldatma var işte o kadar. Ben asıl kocasını dünüyorum. İyi dayanıyor doğrusu, talihli kadın yani. Ama dikodunun önünü almak mümkün değil elbet. Herkes neöylüyor, ben de ayıplıyorum doğrusu. Aman çok hoş şey keş. Hem nerdeyse gelir şimdi kapatalım.

Adile Şu denizin uğultusu olmasaUnuttuğum pek çok şey olacak

u saçlarıma üzülüyorumazı günler oluyor yetmiyor yaşamama

Page 159: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 159/644

Page 160: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 160/644

Siz Şerminciğim, o sarı delikanlıyı sevemediniz bir türlü aiyi de gizlediniz. Beni kınarken şimdi neler geçiyor aklından acaba. Bu işin sevmeyince sevemeyince ayıp olduğugünah olduğunu nasıl acı acı duyuyorsunuz anlıyorum

Siz Neclâ Hanım, sizi günün birinde birden bırakıp giden bede bıktığı için giden o güzel tatar oğlanı yüzünden kinlniz sevmeye, kocanız ne yapıyordu o zaman. Kimsel

duyurmadım sanıyorsanız öyle sanmayın artık.Suzan Hanım. Mehlika Hanım bütün yanılmış kadınlarSizler sizler sizler hepinizÇok rahatım artıkDeniz akşamlan gibi rahatımKötü rüzgârlara karşı koruyorum teknemi

Yaşlı teknemi ama iyi sevgili teknemiBirinden aldığım bitkisel huzuru insanca öbürüne taşıyorumOnda bulduğumu bilsenizYalnız ona söylerim o kadar güzelBen böyle öğrendim bitkilerdenAlakanat şen balıklardan böyle

Artık töreler değil örneğimÖrneğim uçmakKendi kurduğum her şey beni mutlu ediyorUmurumda değil başka hiçbir şey hiçbir şeyBu gece de işte istekle onu bekliyorum

Page 161: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 161/644

ı 6 ı

K a n d a n U z a k t a

u duyduğum onun sesiydi. Coşkun söylüyordu. Bir kırgınyok değil içimde. Buluyorum nedenini. En çok sevilen mamak. O adam da bu yüzden satın almıştı tabancayı. Öce deniz kenarında düşündü. Uzun uzun düşündü. BizAkçaburgaz dolaylarından Yayabölüklü. Dört çocuklu

lıkçı. Kuru yiyecek alıp satardı anası babası yoktu otuzblerinde.Bir gece sokağa çıktığında her yeri karanlık gördü. Çünkü dü

yası öyleydi artık. Bir at arabasının ardına takıldı. Hep kdisi anlatıyordu bunları. Arabadan bir kol sarkıyormArabacı yokmuş. Yorgun atlarla birlik yürümüş. Den

çıkmışlar. Çünkü deniz yakında. Çünkü başıboş atlarla a balar başıboş her şey sonunda denize çıkar. Kol cansız skıyordu. Avuçlar bir şeyden boşalmış gibi güçsüz tenAtlar denize başladılar. Önce toynakları bilekleri dizleri.

Aklına birden dört çocukluluğu geliyordu. Gizli bir umut giBuz kayalarda baston sapı gibi. Birden bir avuntu den

kuşatıveriyordu bunalmış yüreğini. Kendisinin kıyıldgeceler kıyıldığı yataklar gelince ama o boşalmış avucu rüveriyordu hep.

Atlar ağır ağır suya karıştılar. Cansız kolun avucun birden vindiğini parmakların kasılıp gevşediğini gördüğünü sdı. Atlar durdular. Denizi göğüslemişlerdi artık. Islak

şumlarının madenleri parlıyordu. Çünkü ıslanmış madler daha çok parlardı

Page 162: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 162/644

Page 163: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 163/644

Erhan O zaman sen yoktun

Bütün kadınlar vardı o zamanBir, kadınların yanında iyi oluyordumBaşka hiçbir yerde değilBaşka hiçbir şey sızamazdı padişah karanlığımaŞimdi bir senin yanında iyi oluyorumBaşka hiçbir yerde değil

Bu korkutuyor beniHem mutlu ediyorstiyorsan İste, istemeni istiyorum işte gücümşte babamdan kalan istekste iste

Adile İstiyorum başka türlüsü mümkün değil zatenDenizi işte perdeyle kapıyorumSızamasm dünyamızaBu uzak loşluk içinde sabırsızlandığını görüyorum.Saçlarımı çözüyorum bakŞimdi

Page 164: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 164/644

Hep en iyi bugün diyorum

Hep öyle diyorum hepHep öyleYıldız çekirdekleri ekinlerUzak boylamları sarsan rüzgâr uzaktaUzakta uzaktaMermer sarayları dolduran katı ışık

Bir atın dolu dizgin sağrısıu köprüleri eski deniz tuzuBoynumdan birden ağzınla yayılıp yaşamamı tazeleyen

ateş, senin padişah karanlığına sızıyorum bu ateşle ne hemen etli yapraklarıyla medar bitkilerinin büyük terlemsi geliyor aklıma, ateş ateş bir balık ellerimden usul

serin kayıyor dip sularına, ıslanıyorum ıslanıyorum, esden kendini unutturan bir duygu yavaş yavaş sarmaşıkgibi dolanıyor sarıyor her yerimi, tanıyorum seviniyorurahatsız oluyorum, ıslanıyorum ıslanıyorum ama ne güne rahat ne büyük ıslanıyorum kadınca ıslanıyorum gödoğru bir koşuda.

Bana sonra o uzak resimleri anlatGöl kıyılarındaKavruk bozkırlara yağmur yağmasını

eni birden sıcaklığından ayırmakıcaklığında tanımak birden seni

Balkonlu geceler olur değil mi

slıklar olur değil mienin yokluğun olmaz değil mi

Page 165: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 165/644

Page 166: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 166/644

Page 167: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 167/644

Şimdi kimi acıyor kimi kınıyor beni hangileri haklıhangileri iyi ama iyiyi haklıyı aramak her zaman gerekli m

ya benim yaşamamKalktım bu büyük kente geldim

ozlarla böceklerle kalktım geldimYalınız sedef kabuklarla geldim

u kenttir toprak çanaklardan ayrıldımüyük yapraklardan sular beni sevindirsin

Gemilerin limandan çıkışları beni sevindirsinKaranlığa uğramayan ezgiler beni sevindirsinYalnızlığım sığmadı kenteÇünkü dağlara alışıktı bana alışıktı

irden evlere sokaklara çarptıüzüldü çirkinleşti kıvrıldı

Çünkü kentlerin yalnızlığı korkaktırAkçaburgaz'da mutluydum onunlaHoşnuttum ondan

ığlarda balık yavruları gibi kuşkusuzir oraya bir buraya bir ormanaunaldıkça bozgunsuz avuntularım vardıski haydutları bilirdimir zamanlar Akçaburgaz dolaylarını denize doğru

kasıp kavururlarYalnızlıklarını orman ateşlerinde yakarlardıKorkularla yakarlardıKara sağrılı atları dağlara göreydi

ehir uzaktan sevdikleriydi

Page 168: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 168/644

onra ben kalktım bu büyük kente geldim

Çünkü kişi büyük kentlere de gelmeliKendi güzel yalnızlığı için gelmeliKalktım bu büyük kente geldimAkçaburgaz yalnızlığımı da getirdim

Dövündü kısırlaştı gariplediAnladım yalnız avutamazdım onu

O deniz mavisinden neden kaçıyorlar sanki oysa onavutması büyütmesi ince yaşamaya durgun isteklere karması

Adile'yi buldum sevdimYalnızlığım onun şehrine ısındıYapılar önüme durmuyordu artık

okaklar aldatamıyorduelki ısınmadım ama katlanıyordumn çok geceleri sevmemden anlıyordum bunuonra Adile uzaklaşmadırhan'ı buldu ama uzaklaşmadı

Ama ikiye bölündü

enden aldığı güveni onda harcıyordu belki, ondan aldığı sehuzurla bana dönüyordu gene, benden ona ondan bailettikleri yahut ilettiğini sandıkları onu mutlu ediyordenizin gereği yoktu sevişmesinde ben vardım çünkilençsiz, yakınmasız hatta kinsiz, genç Erhan'ı kıvandırçeken eti vardı, onun kendisinde mutlu olduğunu görm

 bilmek bir çeşit aşk gibi sarıyordu onu oysa bana da rekliydi o bilgi böylece sardıkça onu kendi etinin ta

Page 169: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 169/644

Benim bir suyum vardı akıyordu

Bir toprağı yeşertip akıyorduBir yerlerde birikmeden akıyorduÖyle sakin öyle ince öyle güvende akıyorduYine akıyor ama yanıldımYine akıyor ama otlar cılızGüneşler soluk günlerde aksak gibi

Bir avuntu buldum avunuyorumKatlandıkça arınıyorumKatlanmanın tadında acısında arınıyorumBir yerlerim temize çıkıyor sanki öyle güzelKara kara geceler abandıkça üstümeArapkanlı duygular abandıkça

Öksüzoğlan balıkları gibi kuytulara kaçıyorumAkçaburgaz yalnızlığıma sarmıyorum

Page 170: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 170/644

AKÇABURGAZLI YEKTANIN YALNIZLIĞINAKARA TAŞTAN TAPINAK KURDUĞUNDA

ÖYLEDİĞİ MEZMURDUR

Karşımızda binler mumluk bir lâmba yanıyorN'apalım akşamdır. Uydurulmuş yıldızların çöreklendiğElini elime alıp Davut'la mızıka dinlediğimizBenim kenarından bir ucunu kaldırıp baktığım

sonra ürküp birden indirdiğ

iz küçük adamlarız. Davut'la ben. Şiirler okuruz.Âşık olmuşluğumuz vardır. Sapıtmışlara

peygamber olduğum

Yoklukların sonuna vardığımız kapkara masmavi gözlerlBilmişliğimiz yoktur. Bağışlayıp inandılar. Hamd ederizGelip dikilen bu ucuz akşamla yeni bir hüzne

 başlıyoruz.

Ama Davut yok. Yalan söyledim. Davut ölmüş.

Kaldırıp gömmüşler mi? Bilemiyorum.Yakıp savurmuşlar mı? Bilemiyorum.O kalabalıkların toptan günahkâr olduğu yahut

 bağışlandAkımsı kalın kumaşların kanlanıp kumlara belendiğiO kıvırcık sakallar ve kargılar döneminde

O bakırlar dönemindeO hep birden sayılmanın erinci döneminde

Page 171: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 171/644

Bu gidişe ben, tekbaşıma ayak uyduramadım

Pencerelerde bir elleri öbür kulaklarında kıvılkıvıl böcek kurtları yavrulaKaranlık bir yelkenden hızla boşalan kıllı tükenmez rüzgŞehirler. Yolları boyunca dükkânlar açtık,

mostralar düzdBilimleri sürdük getirdik çılgın ateş yalnızlığımızdan

O bizi dövüp sövemiyen acemi, haydi yufkayürekli Tanrılar kat

Kaldım. Durmadan Davut'u büyütüp öldürdüm.Başka üç kişi daha öldürdüm.Sonunda durdum sana başladım.

Sana başladım. Akşam mıydı?Gelip gelip gidiyordu havuzların balıklı boşluğuHeykellerin ayıpsız çıplaklığıDavutsuzduk. Umutsuzduk. Umutsuz kalmak iyiydi.İyiydi, dinlendiriyordu. Dönendiriyordu.Kara kara kuyulara kapandık. Korktuk. Çıkmadık.

Bu benim gerçeğim. Durmayıp şarkı söylemek.Durmayıp yalnız kalıyorum. Ufacık, yeşilli adalarda.Yalnız kalmaya savaşıyorum. Kadınlarla. Erkeklerle.

ÇocuklaTarihlerle, Bilimlerle, Kalabalıkla savaşıyorum.

Büyük tapmaklar kuruyorum. Kara taştan. Kaimarabalar koşuyoru

Page 172: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 172/644

ATLIKARINCA

Tel cambazı istiyordu ki dünya istediğibi olsun. Bile bile aldanmaya vardırıyoişi. Ama olmuyordu kendisi vardı.

Önceleri terliydi avuçlarımdan kayıyordu

onra sonra hem alıştım hem sevdimDedim ki ne iyi bu kadındır gecenin yarısındaEtleri var beyaz gergin sıcaklığı var öp öp ısmKaranlık sokakları kötü lokantaları ısınmış rakıları

düşündüm göğsümden iki düğme çözdümGittim bir ormanı dört ucundan tutuşturdum geldim

Burada bana göre bir şeyler vardıOturdum

Bu ellerimi nereye koysam yakışmıyorDedim ki en iyisi kucağında dursun

u kravatımı çiviye as gel

igaramı yak birlikte at arabalarını düşünelimarı pirinçten pırıltılı koşumlarını düşünelimBir zamanlar bilerek unuttuğum 'Küçük Deniz Sokağı'nıDenizi odun depolarını demli çaylarıBen iyiyim bunlar da iyi şeyler sen nasılsınKolların çıplak değildi ama hiç de zararı yoktu

Bir gülünce tanıyordum sen değildin ne yapsamelimden gelmiyor

Page 173: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 173/644

Yabancılığın daha alımlıydı belki

Ama seni bir ormanda yakalasaydımlk günlerin ilk çiçeklerin tadındaKandırdılar 23 lira 10 kuruşumu aldılar iki kadehe90 kuruşu da ben tutup garsona verdim

Sonunda şehre vardım gökyüzüne fişekler atıyorlardı

Bir kalabalık vardı sarıydı utanmazdı geçkindiBöylesi daha yakışıyor bildiklerimeGün doğsun bir arınayım istiyorumGüneş tozlu caddeler kaygılarım beni bir arıtsın istiyorumşte tam böyle istiyorum

Page 174: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 174/644

YEŞİL BADANADA KURTULMAK

B o z g u n

Sanki döşenmiş odalarda akşam güneşleriÖyle soğuk öyle kış günü.Yalana inciden gerdanlıkları öyle kırık

Öyle sulardan çayırlardan uzak öyle darmadağınÖyle namussuz öyle anasının gözü,Öyle bellediğim öyle kovduğum kırıp dökemediğimVaktimin ortasına giren bu karanlık resimDağda bozulup kalmış köhne otobüslere benzeyenÖyle tutkusuz öyle isteksiz öyle zifir şaşılır.

Duramıyorum hemen sokağa çıkıyorumAğaçlara kuşlara kâğıthelvacılara çıkıyorum,Çakıltaşları renkli cam kırıkları kilit parçaları,Kuzuların sevip sevip yediği otlardan topluyorumKuzulara vereceğimden değil, yok değil,

Böyle çocukların sevdiği işler yapmak pek hoşuma gidiyorYa da evde kalıp kocaman kalçalı kadın resimleri yapıyorumO da hoşuma gidiyor.

T e r l i k s i z K a d ı n l a r K o r o s u

Bi i ı lak to ukla ı ı o ayıkla ü tü de ya

Page 175: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 175/644

175

K u r t u l m a y a H a z ı r l ı k

Gittim kitapçılarda gazeteleri, dergileri karıştırdımKırmızı beyaz yollu tentelerin altına serilmiş

ir dergide bir şiir okudum sevdim, İnsan öpmeli,sevmeli, sonra bol sularla yıkanmalı diyord

Nasıl.

Güzel, güzel resimler vardı.aktım ışıdım.Degas'mn bir kadını, belli öpülmüş sevilmiş kandırılmış,Ama, sonra da yıkanmış Bursa havluları ile kurulanıyordu.Öyle bir sevdim, içim bile gıcıklanmadı.

ir kalabalık bir kalabalık deniz gibi.

Durdum evlerin katlarını saydım.eş altı yedi.

Her katta bir kadın bir erkek aklıma geldi.Ama öyle dümdüz değil. Bildiğimiz gibi değil öyle.

aşka türlü geldi.osis kokuları, bira kokuları, kavun kokuları geldi.

Kavun kokuları geldi, tütün, lâvanta kokuları geldi.Ah derim ne derseniz deyin ben işimi bilirim.Artık birçok şeylere hazırım. Ölümden ötede.

ir başka sefer gidip sinemaların girişlerine duracağım, öntabanca bıçak dövüşen sonra sevişen kadın erkek resimlene bakacağım. Uzun uzun.

onra dalacağım kalabalığa.Ya hep bildiğimiz o yere gideceğim

Page 176: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 176/644

176

Y e ş i l B a d a n a d a K u r t u l m a k

Kapıyı açtım mutsuz değilim geldimYorgun olmalıydım dövüşmüş olmalıydımÖyle değilim ama bırak öyle belliyeyimÖnce oranı gördüm önce orandan öpeceğimÖnce orandan başka yerden değil.

Yolda beygirler için balya balya ot taşıyan kamyonlar gördüBak sana renkli renkli camlar getirdimBak sana akşam gazeteleri getirdimYedi katlı evlerin balkonların şenliğini getirdimO haylaz kalabalığın varagele yaşamasınıAl sana ışıkların yakıldığı vakti getirdim.

T e r l i k s i z K a d ı n l a r K o r o s u

Yaşamanın bu türlüsünü en güzel belledik,Çıplak topuklarımız üşümüş ya aldırmayın

Bir ayna verin saçlarımıza bakalım,Çocuklarımızı kurdelelerle süsleyelim,Pembe yanaklarını kokulu sabunlarla ovalım,Oramı öp oramı biraz daha sevmeliyim artıkGel birlikte aradığımız şeyleri bulalım.

Page 177: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 177/644

ÖLÜMLÜ YAŞAMAYA HERGÜNKÜ ÇAĞRI*

Halbuki birçok şey söylenebilirdi. Yadsınırdı örneğin. Burmadım denirdi. Yalvarırdı, kaçardı hiç değilse insan. Türile çağırabilirdi. Herif sokağın ortasında yatıyordu. Kan içinatıyordu. Tıpkı ölmüş gibi. Belki de ölmüştü. Öldüyse eğer, emalara gidemiyecekti. Sıkıldı mı oturup ağlayamıyacak

açları kandan yapış yapıştı. Hem geceydi hem karanlıktı. irekte bir lâmba yanıyordu. Bildiğimiz lâmbalardan. Bir ulut. Halbuki birçok şey söylenebilirdi. Polis dirseğimi sık

Ama hiç acımadı. Artık rahattım. Ayaklarım yerdeydi. Elle ulurdu yaşadığım. Bir korkuyordum, bir korkuyordum. Tit

mek geliyordu içimden. Üstelik korkmaktan hoşlanıyordu

irşeyler özlüyordum korktuğum zaman. Muz gibi, tüylü tüü şeftali gibi, sıcacık kadın gibi. Ama değildi, bunlar değilNeydi bilmiyorum. En iyisi bir duvara yaslanıp sigara içmek

olis dirseğimi sıktı. Birçok şey söylenebilirdi. Denebilirdi erifin parası vardı benim yoktu, karıma sulanıyordu namuz, anama avradıma sövdü durup dururken, senin geçmişin

edi. Ama ben tuttum ne dedim oysa.

İ n c e Z i n c i r

Herif düpedüz beni aldattı 

Yalnız beni mi ya hepimizi Ense tıraşı uzamıştı inandım

Page 178: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 178/644

Bir selâm versem bütün ışıkları yanar gözbebeklerinin 

Kopmuş gemilerimi birer birer rıhtıma bağlar  Merhaba dedim yüzüme baktı Çektim herifi vurdum.

Halbuki sarhoş olsaydım vurmazdım  Adamakıllı ağlasaydım yahut 

 Mavi tulumbalar gibi Bir ışık boydan boya yolu donattı Ortada ben yoktum şaşırdım Paltosu eskiydi sevindim 

 Merhaba dedim yüzüme baktı Cebinde gazeteleri vardı 

Çektim herifi bir daha vurdum

 Adamın kanı aktı şaşırdım Dünya öyle güzel ki Sevişmek var ölmek var İç çekmeleri var şaraplarla 

Bir kadının oh demesi var içinden Koptuğu yerden başlamak Yaşamak için herşey 

 Merhaba dedim yüzüme baktı Çektim herifi vurdum

Aslında bir ben vardım sokakta bir de polis. Beni yenimuştum Önce yoktum elbet Bir de sokak lâmbası ile o bu

Page 179: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 179/644

Page 180: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 180/644

Artık bütün iş buluttaydı anlıyorsunuz. Üstelik onlaöyledikleri beni hiç ilgilendirmiyordu. Ama doğrusu bulu

neler söyleyeceğini merak ediyordum. Bir bildiği var gibiyPolis ona baktı söyledi sonunda.

Ö l ü m l ü Y a ş a m a y a Ö v g ü

Herkesin aşkının bir parça azımsandığı yerdeBen üç kişi biliyorumBen bir ekmekle tuz biliyorumBir de aşk biliyorum (Dedi)

Benim işim gece gündüz gökyüzünde durmaktır  Meryem oğlu Isa'nın ballandıra ballandıra anlattığı yerdeyimKöhne ama güneşli sokaklara bayılıyorum Şarkıların adam öldürmek için yettiği kenar sokaklara 

 Meymenet sokağı böyle bir sokaktır 29 Ekim bayramında gider üstünde dolanırım 

14 Temmuz gecesi ne yapar yapar Van Gogh’un cümbüşüne  giderimYıldızlı yüzler hava fişekleri dereler gibi akıp giden sevgiEzberlediğim esenlikleri sonra bir bir anarımEzberlediğim dudakları sonra bir bir anarımBu bir adamın türküsüdür

Bu adamın türküsü nedir bilmiyorumBu adam da türküsünü bilmiyor

Page 181: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 181/644

Polis "Eh evet evet dedi. Anladığım bana yetecek sanırıarkılara tellim güvendim zaten, insanlar bir orda doğrusuöylerler. Sevildiklerini kovulduklarını küçüklüklerini, büyüüklerini, ne getirdilerse dünyaya şarkılariyle getirdiler." Sokâmbası haince güzel bir gölgesini çiziyordu polisin. Işığın saınlığında kapkara bir gölge. Toprakta. Bundan aydınlık glamazdı sanıyorum. Dedim ki, daha bir diyeceğim var dedi

öyle dedi. Söyledim.O t u r d u m H e r K o p u ğ u D ü ğ ü m l e d i m

Çoktandır lıerşeyim uzaktaVakitli vakitsiz aynalara bakıyorum

Dönüyorum bir daha bakıyorumBir kadın gelse ayaklarıma kapansa ölseDaha önce yitirdiğim bir vakit aklıma geliyorDönüyorum bir daha bakıyorumÖrneğin defneler parkta yahut lâz kirazlarıGüneş vurmuş çıplak sokaklar kat kat evler

Duvarlara oyulmuş kadersiz heykellerin patlak gözlenSu kurbağaları gelip geçen bir çizgi gözlerimden inceBana birşeyler hatırlatmaya uğraşıyorlar

 Ama hatırlar mıyını benim aklım varÖyle birşey yok elbet hatırlamamLâz kirazının da kırmızı balıkların da çabası boşuna

Ne varsa şurada var diyorumDönüyorum oraya bir daha bakıyorum

Page 182: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 182/644

182

S o n u ç İ ç i n G i r i ş

Bizim mavi giyimlerle güneşlendiğimiz yerdeDişlerimizin arasında bir çöple güneşlendiğimiz yerdeNe insan tükenir ne gökyüzüBir çift al beygirin çektiği bir kupa geçtiğindeYa da yaseminler satılan bir köşebaşında akşamüzeri

Yoğun duygularla evrenle karşı karşıyaKan çirkin değil

S o n u ç

Ben insanım bu kaygılarım da geçerYalan söyledim geçmez değişirHer gelen gün üşenmeden bir daha yeniler beniBugün vurduğum adamYarın boğulduğum denizUtanmam sevinirim tek başıma

Utanmam sevinirim

Page 183: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 183/644

ELEFONDA İYİ LOŞ ODA

izin loş evlerinize bayılıyorum akşam gibi loş bir şeyler bekgibi öyle

armısak demetlerinden artakalmış güneşler gelip dururkapınıza eşinir kişner döner ö

Ağlar mısınız şarkı mı söylersiniz şimdilerde hay sizi andımışıd

elefon çalar bir gelin alayını haber verirler Carmen'den biraryaya durursun

Hay sizi andım sevindimOysa ne resim sergisi umurumdaydı ne bizleri kapıdan üfüre

şu şe

Herkesin gözü benim sevdiğimde oysa benim sevdiğiminayrılığı yok oysa ben hem sevmeyi hsusmayı biliyoru

iz olmasaydınız ben ne yapardım oysa bu loş günde buyardımsız avuntusuz bung

Ya sizi anmalıydım ya bir yangına hortum tutmalıydım

alevlere ateşlere külliz kimsiniz bu orman bozgunu yeşil perdeleri nasıluydurdunuz Allah aşk

Baktıkça bir yeşil oluyor ne elden ne koldan ne mermerdenBeni elimden tutun taş yollardan geçirin evinize götürün su

verin ba

Bu ne yeşil piyano çalarsınız sesiniz güzeldir loştur aralıktır ben duyarım bir

Page 184: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 184/644

Bütün duygularımın başı darda perdeleri daha sıkı örterseniz

kurtulurHay sizi andım kurtuldumYoksa hiç yeri yokken şimdi karlı dağları düşünmeye

koyulacaktSizin o loş odalarınız var ya yatak odanız yemek odanız hasp

 balkonları

Akarap kadınların çamaşır serip ütülediği loş avluları andırıSizin o loş odalarınız var ya kurtuldumArtık uçakları hoş görürüm

Page 185: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 185/644

KANLI OYUN

Sonunda o en diri anlamına varırımSonunda ölümün yaşamanın gelip geçmeninSonunda yaban denizlerin sürek avlarınınSonundaKuzuların o doğar doğmaz arayıp yediği

En güzel kuşları tüylendirip uçuranBir yere geliyorum boş tenekelerKirli sular bulanık sular temiz sularBir yere geliyorum karşı geçe bozgunUç çağın kocaman kocaman yatan gölgesiAkşamüstleri ellerim boş değil

Topraklar taşlar altın tozları benden uzaklarBir türkü beriden bana benden ötelereÜçe kadar sayıyorum bu geçedeyimKorkmuyorum kaçak değilim iğretiyim

Bu türküye kimseyi katmıyorumSonunda böylesi daha iyiKısrak sağrılarını düşünmek daha iyiHayvan yemlerini otları düşünmek daha iyiSarsmayın iğretiyim daha iyi

Sonunda belki bulamamBelki istemem

Page 186: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 186/644

BÜYÜK EV ABLUKADA

(Ekmek vardı tereyağı vardı utanılacak bir şey yoktuBir şey daha yoktu ama kavrıyamıyordum)

şte böyle olmak en iyisidir olmaklarınBir küçük çocuğu tuttum otobüsten indirdim

(İndirmiştimYok olan önemli bir şeydi Allah kahretsin)

Tüm kavgasız tüm duruk tüm başıboşÜç sayı kötü bir sayı iyi şiir dinledimÇıkıp okudular durup dinledimBitmeseydi daha dinlerdim kötü mötüSaat kaç diye sordular birisi beş yani dedi

(Ha kavgada ha aşktaBu gök bomboş ha kavgada ha aşkta)

Göğe baktım yerli yerindeHaydutlar dalavereciler yerli yerindeVurguncular haymlar vurdumduymazlar öyleyi dedim içim rahatladı

Düzen bozulmamış dedim sevindimTenhaca bir bölgelerinden şehre girdim

(Ben herkese varımBaşka türlü olmuyor inanmayın)

Bakın bu şehri ben kurdum ben büyüttüm ama sevemedim(Ekmek vardı tereyağı vardı söylemiştim bu önemlidirUtanılacak bir şey yoktu kime anlatmalıyım)

Page 187: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 187/644

(Sonra karısı öldü o çocuğunYalnızdı güçsüzdü herkesler gibiydi

Kirlendi kötülendi sarhoşladı pis karılara dadandıAnladık onu ölenden başkası kurtaramazÖlen de kurtarmamıştı)

Bak ben seni nerenden kurtaracağım şaşacaksınŞimdi bu taşları biz çektik değil mi ocaklardanBu asfaltı biz döktük biz onardık değil miBu yapıları oniki kat yapmak bizim aklımızdıBiz kurduk istersek umursamayız ya

(Abluka burda başlıyordu çünkü)Ekmek yiyelim tereyağı yiyelim çocuk büyütelimSen beraber yatacağımız yatakları hazırlaSen bir onu yap yeter bak göreceksin.

Page 188: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 188/644

YORGUNDUM YOKTUM...

Yorgundum yoktum inip çıkardım denizlerde sabahlara göredeğil siz gelenede

Güçsüzdüm isteksizdim kötülüklerle ölümle adamlarlagüçsüzdüm savaşma

O kırallara benzerdim ki uyruğu dağılmış utancında acısındayenilme

Ülkesi basılmış atları öldürülmüş kadınları büyük özlemliçocuk yapma

Siz osunuz ki sizi ancak cayılmaz en yerinde sözler biçimleranl

lk çağların bakır kuşakları gibi sağlam savaşlar gibi önündedurulmaz de

Ozanların kadınlarına bulup söyledikleri o katıksız özdenlikyüzyıllar

Tükenmiş tahtlara denizleri üfleyen ipekten aşk ölümündenkandan i

Yıldızım benim, kaybolmuş gecelerimi sizin usta elleriniz bulu

Kırlardan büyüyen çimenlerden çocuklardan bir gülden ayrıdüşünemiyorum

Dünyada bir sizin baktığınız taylar büyüyor bir sizinuyuduğunuzda sabah olu

Page 189: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 189/644

KANKENTLERİ

Kan akıyor penceresi karanlık evlerdenÖlü kadınların üstüne tuğlaların üstüneDenizse aydınlık ve İncili ve mavi taşradaKana doğru ürkek en güzel yaban balıklarBu kandır akıttığımız sıkıntılı pazarlarda

Üstüste yergökyüzüne içki şişelerine

Kan içinde elleri ve obur parmaklarıBoşnak değil çocuklar dondurmacılardaMezarlı eyüplerde ve deniz kenarlarında

arışın kafaları ama analı babalı

Kan akıyor ahşap yapılardan sokaklara sokaklaraMavi ülkeleri tatsız kısa pantolonlarda

Kan akıyor oluklardan öyle kanBoyanır batmış gemiler perşembesiBir teşbih bir zımba bir yazı makinesi

Çektikçe böyle katil kırallarıağrıları tuzlu kara koşumlu atlar

Uyandıkça kan uyandıkça ölü kadınlar sevmesi

Ağaçlarda, gemiler sularında, lokantalardaKentlerin kan üstüne kan yaması

Ölü kadınların öpölü çocuklar doğurmasıK b l k k ll d l d

Page 190: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 190/644

O ZAMAN AV BİTTİ

Öyle çalıştılar ki bir kadını hak ettiler şuralarda buralardaıcağıyla bir kadını, elleri ayakları doğurganlığıyla tenha

Kadınlar bütün güçlerin vardığı, yeniden bir baktığımızdünya

Bütün arabaları iten bütün güneşleri getiren ahşap konaklara

Durduğu yerde besleyici, kendine yeten, haydi dedirten hepadamlMerdivenler güzel oldu, masalar pek uygun, sevgiyle baktıla

parlayan ışıklNasıl köpüren sabunlarımıza nasıl yerli yerinde aynalara

Eksikli penceresiz su içinde adamlarTükenik adamlar gecede kente başladılar

Güç güç dayanırlardı erkekler, kadınların kendisi olmasa

Yürekler, dayanmalar, küçük küçük yumurtalar dökülürdüsokaklAma ona akşam mı demeli öyle, karasız dağsız hele eşkıyala

inmemişse yollHani dağdan inmiş herifler biri bıyıklı öbürü daha dahaKorkudan bir türlü doğal anlam katan tıkalı yaşamalara

Göğüslere kulak memelerine lâvanta çiçeği kokutmaklaAkşam mı denir ara sokaklarda pis lokantalara

Page 191: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 191/644

ir otçuk olmayınca çayırdan bir göz seyretmeyince balıktan

Akşam mı denir yükselen küflü kentli buğuya kalabalıktan

Ama bardaklar yıkanır dahaGazeteler birden eskir yorgun sebzeler sulanır tablalardaAdamın biri dalar lokantaya şarap der öbürü girer o daha

Akşam derler kadınlar erkekler doluşurlar yataklara

orgunlar tükenmezkalemleri tüketirler kaygılarındanusarlar yazmazlar kırk odalı evlerde artık akşama

saygılarınd

unlar kimin kovaladığı sürüler böyle kaçmasız dünyalardaDalyanlar dolup dolup boşaldıkça dip sularıylaOrmanları boşaltan önüne durulmaz telâşla

n güzel şeye en yakın, birden o kadar uzak dağınık sayfalar

Kolalı yakalarda dimdik, yağlarda kaygan bütün günkuytular

Alıp gittikleri sabun bulup döndükleri köpük ne faydaDüzen içinde ölü, huysuz alıngan düzen dışındaOnlar yalın onlar birörnek onlar yalnız satır başlarındaKadınlar olmasa güç dayanırlar tuğlalara kâğıtlara

denizgök uyumunKadınları düşünmeyin durmadan alışverişte onlar

Page 192: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 192/644

Su tükenir güneş bilinir el sevilirKaçılır yüzyıllık avcılardan evlere girilir

Akşam dediler gökyüzü diyenleri doğruladıBüyük kapılı evlere koşuştukO yorgun o tükenmez merdivenler saatindeNeyimiz varsa balıktan değil neyimiz varsa tütündenKalabalığı silkeledik üstümüzden geceye buyurduk

O zaman sis bastı, suları durdurduk, kurtulduk.Susamlı bitkileri, pencereleri düşündük umutlandık. İy

gece vardı. Alıp başını gelmiş yılkıları kuytulara sürdBütün balıklar ürktüler.

Bir yabanlık vardı tüfeklerimizde. Kadınlar atlarının üstündeşapkalarının alımlı tüylerini elledi

Dizlerimiz sulardan akıyordu. Ama ne atlardı. Doru donlarcam kesmesi yeleler. Aynı at üstünde hem kaçıyor hem valıyorduk kendimizi. Vurulan bir karacanın hayvansı sduyurdu kendini herkese. İrkilmez miydik?

Page 193: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 193/644

O zaman kadınlar gizliden göğüslerini ellediler. Güçlerindgönendiler. Bu yetti onlara. Ağ sallandı, balık vurdu. Taşanların ot kesen ön dişleri durdu. Kuşlar açıldı. Torbakana belendi. Ormanı bozduk.

ağır kadınlar denize karşı konuştular.Köşebaşlarında bakışlar kaldı. Adamlar kaçıştı heryerlerden.

Av bitti. Ormanı boşalttılar. Gelip dinlendiler.Uzun parklarda tükenmemiş geyik yoktu bugünlük.

Adamların bakmasiyle birden dirildi, güzelleşti, güçlendi kdınların saçları. Kadın kadın ısındılar, güvendiler, yörelene bakıp gülümsediler hatta. Kimi "Ha evet" dediler. Grektiklerini bilmektendi onların güçleri.

onradan en güzel unuttukları olacak anları dolduruyorlardı.

özlerin sözlerin dayanılmaz kösnüsü idi artık bizi burayaçekip getiren, konuşmak konuşmak

Page 194: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 194/644

KANADA MENEKŞELİ İYİ UZUN BALKON

Aklım hep geçmiş yazlara değiniyor "sis basmış kıyılarda plak, garip, beyaz çiçekler" bir yer baktım

Uzun uzun arkama atıyorum üstü biralı ufak masaları, kâcapon fenerlerini "ben böyleyim"

Kravatlı adamlar girince o lokantaya kavunları gözlüyoru

herifler bir ufalıyor kavunlardan ıssız bahçeleri getirin"hızar sesleri duyuyorum birden"O bütün huzursuzluğumuz olan şehir boşaltıyor ayak sesi

mirlerini yorgun yüreklerimizeonra trenler kalkıyor "oh yaşadığım" o yazlardan kanada m

nekşeleri tohumlarını taşıyor uzun şehre bakan balkonla

Beni bırakın lokantada ama siz bu menekşeleri neye beslersişehre karşı uzun balkonlarda, ne eksiğiniz var ki sizin, imozayıklarmız, işte Seurat'mız, işte aşkçıl akşamınız sterlin, neye büyütürsünüz anlamıyorum

Neye o kırlar, o dövüşken o vahşi apaçi prensi, neye o derin fes almalar sürünüp duruyor kadın göğsünüze

Neye o balkonlara açıyorum kapınızıNeye büyütürsünüz anlamam "belki anlarım" ama bunları yüttüğünüz güven veriyor bana, bir yerlerim doğrulanıkanada menekşelerine tutkunuzu, onlarsız bir gün edemdiğinizi gördükçe "şehir"

Hiçbir şeylerim hep tamam olsa bile ben de beslerdim o m

nekşeleri yem verir sular büyütürdüm şehre karşı iyi uzbalkonlarda özgürlüğümü mü insanlığımı mı ilkelliğ

Page 195: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 195/644

yi ki ay ay büyütürsünüz onları beni de kurtarırlar sizi de hir gökyüzlerini de, kim isterlerse onu kurtarırlar, yapr

taşrasından yeşil taşırlar durmadan şehre bakan iyi uz balkonlara

yi ki büyütürsünüz ay ay ayAdamlar toplandıkları vakit 13.30'larındı saat, koyu kravatl

 bağlamışlardı koyu renk değil gömleklerine, tavşan ren bir içkinin içinden konuşuyorlardı, kesinsiz konuşuyorl

dı. Kanada menekşeleri şehrin rüzgârında. Ben olsam ik bir sulara bakardım. Kenarda masalarda duran sürahili lara. Ben, ben olduğum için öyle yaptım zaten. Oh, evfarkına varmadınız Mrs. aldattım hepinizi dinlermiş gyapıp kravatları. Aykırılığımız içinde bir kanada menekleri vardı bir de o sular, o gurbette, o aldatılmış, o ayrılmo içilme suları.

Gözlerimi elimle örttüm hazırlandım, kravatlı adamları bırtım, onların ansıttığı, diri diri yaşattığı ormanlara döndü

aşka ormanlara.

Page 196: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 196/644

196

İ G M A

Yaşatan gücünü seven ellerini ayırdetmiş durmadanParklardan boşalan fabrikalardan ve lokantalardanHer şeye uygun ve habersiz kesin bando mızıka kalabalığındEv adamları lâtince sulara başladığı zamanAydınlıkta üç kişi yanyana geçince beyaz sokaklardanKarpuz marpuz gibi yemişleri düşünüp rahatlayan

Dışarlıklı sularla ceneviz korkusundanMutluluğuna surlar çekmiş en sahi byzantion

O Kankentlerinde her orman sonuKorkup kapandıkça kanakoşan adamlardanSıkıntılı bira şişelerine bıkkın dadananElleri boşalınca kalemden tornadan kâğıt ve demir paradanDuyguları aşktandı çok aşktanMozayık göklerinde yabancı akşam kuşları falan filânBakır kapıları örtünce subaşıları son avcının ardındanznikli teslisçilerden ve adalarlı hekimlerden daha avutkan

Bütün kurtuluşu başlardı ondan

Bütün kurtuluşu ondan yani aşkî karanlıktan

Page 197: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 197/644

DÜNYADA*

Kent sabahıdır, bilmemek olmaz, çıkardıKendisiyle bir uğultuyu çıkarırdı sokaklara

ıkanmış o ağız kokularından, çoğalmalardanen bir susun, bağırmak benim işim

Ağırım, isyanlara doğruyum, yataklardanımüstüme sinmişliğin var

şe yaramaz şeylerin güzelleştirdiği dünyada

en bakma ey, mutlaka seslenmeliyimAşka hiç benzemiyen o yalnızlıktan

üstüme sinmişliğin varir eve girmek, orda yatmak, büyütmek bir bakışmayı

Dağınık dağınık dağınık eviçlerindeoplandıkça dağılan eviçlerindeen bir içkiydim herkesi geçerdimoplandıkça dağılan eviçlerinde

Direne direne gelen en diri ortaçağdanüstüme sinmişliğin var

Her sabah bir intihardır çıkışlarım, dünyadaüstüme sinmişliğin var

ürekli denizler, sürekli olmalar, sanki öyle birşeyn güzel kalan yastıkta bozulmuş saçlardan

irşeyi bırakmak, birşeyi almaya gelmek sonraonra yasak balkonları göz ucuyla ölçmek

Page 198: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 198/644

Ben uzun zamanlardayım aslındaVazolar, ufak masalar, taşlar zamanındaBir nehir çoğalır giderdi sıkıntımızdanBir kent bu yüzden büyürdü, dünyadaBir ihtilâl ölüverirdi birden bizdeO sokaklardan

üstüme sinmişliğin varSanki bin yıllık sinmişliğin var

onuna vardıkça artan o konuşmalardanGüncelerin kestiği, ekmeklerin aşındırdığıDünyada

en birşeydiıı, bakılır sevilirdin

Tozların alınırdı, ürpertilirdinKonuşmak bizi çıkılmaz bir sokağa götürürdüBir yalnızlığa böyleKim varsa bir yalnızlığa giderdi, dünyadaKim varsa bir isyandı, dünyadaBütün çiçekler, bütün kelimeler bir isyandı

Ey bakın, ey bakın bakın bakınDünyadaNe zaman

Ben seni uyuttum, seni karıştırdım, seni şaşırdımBirşeyler akıp akıp giderdi, dünyada

Başvurduğum birşeydin, yalnızlığım gibiyanında sonsuz durduğum

Page 199: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 199/644

MAYA*

Anlaşılır gibi değildi adamınTakvim resimlerinde mayıs tutkusuBütün bir güldü sanki gidip gelenNeşenin hiç yakışmadığı gözlüklü ellerineNeşenin hiç yakışmadığı diyorum

Bir leyleğin hüznü anılırdı ancakUzarsa aşk suları

yavaşça akşama karışıyor. Seviniyor ve karışıyor,ce gülümsemesi, gözlükleriyle. Çatal bıçak sesleri

 biraz saçları dökülmüş. Ak ve yakın umduğu yer. Bardaklar ve çiçekler. Ve balkon... Ve balkoAğlamak özgürlükse ve kimse yoksa, umuda döyordu bu cesur ölüm korkusu

Neşenin hiç yakışmadığı ellerinde...

denizden yitirdiğimiz bunca yerden sonra, büyölümler ve kahramanlık gerilerde kalınca, hiçbir yakışmıyan neşenin,

Hiç yakışmadığı ellerinde.

Page 200: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 200/644

Page 201: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 201/644

Page 202: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 202/644

Page 203: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 203/644

Bir Kalır uzun resimlerde anısı sakallarımızınUrban içinde Üşüyüp Üşüyüp kaldığımızın

Bir Kalır yanık yağlar kokusu şehirlerdeUzun nehirlere binip uzaklaşmadıkça

Bir Kalır yabancı yataklarda o otellerMeydanlar heykeller sizin olmadığınız o her yer

O çok yalınç gerçekli gelip gitmeler

Bir Kalır uzun duvarlar ve onların dipleriBir Kalır Yılgın Adamların hep "Evet" dedikleri

Çok üşürdük hep üşürdük üşümekti bütün yaşadığımızÜşürdü ellerimiz aşkımız sonsuz uzun sakallarımız

Tükenir dağınık diriliği kaşıntımızın bir günBir Kalır uzun kitaplarda anısı çok Üşüdüğümüzün

ÇOK ÜŞÜMEK

Page 204: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 204/644

UYANINCA ÜŞÜMEK

Kurutulmuş bir çiçektiniz sanki, göğünüzü getirdimKarşılıklı bakışan sulardan ve en iyisi

ırmayla süslenmiş bir eski zaman ceketi örttümstlerinize

sındınız, uyudunuz, ölmediniz gülümsemeyle

zun bir araba atlarını itiyordu veize baktım.Yaprağın bir soğuku yadırgayan yeşili ancak üstümüzdeydiDumandan karanlıktan uykunuz uzuyordu, sıcaktan

yuyordunuz...e evler birbirlerinden eskirlerse

e eskiden olmak tükenirse,e yalnızlığınızın bütün yakılmış mumları erirse,e sırmalı uykudan usul usul uyanırsanızorkmayın...

O zaman lokantalar var daha başkaAkşamla. Ve dindiren şarkısı kendi olmanın

üyük ve kesin cezalanışı yani sevincinUzun içkilerde, uykulu zehirlerde, bir yıl sonra ve her yerdeYaşamak yani,

ağırmak, gürültüler, geçip gitmesi bir beyaz resmin veökmek,izi titreten taşra aydınlığı yahut birdenbire

Karışıp yalanışıltısma yaşamanın hani...olgun gece, uzun ve yuvarlak gece ve o su

Page 205: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 205/644

YAVAŞÇA OLUYOR ELLERİME

Susuz bir aklık başlayınca aramızdanyavaşça oluyor ellerime bulaşması,bir eksiyle yüklü minüskül H harfindenbir meydan çarpmasından,beni hatırlamakların

Bunlar bizim kızlarımızdırKara güller önlerinde karaaçları çılgınca ikiye ayrılmış,hiçbir şey eski açıklığında değil ki

yavaşça oluyor ellerime bulaşması,bir ot sesinden bir at akşamından,am şehir içinde, otobüs durağında,

birden ulaşılmaz gençlikleri her şeyin...Yapmayın... Nasıl inanırım eşitliğine!.Her yerde gençtir o Büyük Su.Kıyıdadır,boyalı sandallar ve sabah çocuğu kıyısmdadırKırları ve ormanı geçince hemen,ehir bitince yani çok kolay

yani lokantalar bitince sayın örtüleriyle,kuzuların danaların kıyma yapıldığı kasaplardan sonraelmalardan karpuzlardan biraz ötede

yani uzakta...hiçbir şey artık eski açıklığında değil ki

Page 206: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 206/644

KURTARMAK BÜTÜN KAYGILARI

Sularsa akmak birgün birgün birgünBirgün dağlara çıkmak birer birer dağlara çıkmak birgünÇıkmak çıkmak birer birer birgün dağlara dağlara birgünBirgün birer dağlaraAh nasıl dağlara birgün

Ey yorgun atlar, ey geri dönenler, sayı bilmeyen çocuklar

Ey birgünÇiçek açmak birgünDağlara dağlara birer birer dağlara

Otları büyümek birgünBirgün köyler kentler yıkanık damlar geri dönmek birgünBirgün yeni dönmekBirgün dağlara çıkmak birer birer çıkmak çıkmak

u yürümek güneş bilmekYeniden orda otlarda orda yeniden orda orda

Bitkin bir gül bulmak ve geri dönenler birgünEy yorgun atlar, sayı bilmeyen çocuklarEy bütün hazır elbiseciler ey,Birgün olmak, küskün keşişlerden olmamak birgünDağlara dağlara çıkmak sular köprüler sular birgün çıkmakEski kaba arabalardan inip birgün çıkmak

Dağlara dağlara dağlara başka hiçBirgün dağlara

Page 207: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 207/644

AKABAKAN

U n u l m a z

Derin, mavi gözlerdi bütün akabakan. Ak, büyük avcılardangizlenmiş bir geyikti.

O zaman bütün İstanbulistan Vizansiyadan kalan sarıdaydı.

Vizansiyanın rengi eski bir yapraktır.Düşünün bir surarkası sokağında binüçyüz yıl kaldık.Asmalar karardılar, öldüler,Çılgın taşralar gelip geçtiler

iz durduk, ölmedik.Atmeydanlarına sığmayan bunaltılar, marangoz tezgâhların

ardına sokulup, aslankafalı koltukbaşları, denizbabtasvirleri, meşin önlük, pergel, incirrakısı, evlilik, saat kve hadi bakalım adalara...

Üçyüzonsekizbinyediyüzseksensekiz parça gemi donattılarUnulmaz, deli bir âşığın kararmış akşamüstü dikildi önlerineDurdular.

Düşünün, daracık bir surarkası sokağında 1300 yıl kaldıkHiç çıkmadık, hiç çıkmadık, hiç güneş, hiç ağaç, hiç çıkmadık

300 hiç çıkmadık...

Page 208: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 208/644

208

Y a k ı n 11sı

Ey kahraman deniz, ne zaman düşünsem karşımdasın ölçüsüyalvaçlığınla!.

Ey en tatlı sevişlisi yaşamış kadınların!..Büyük karanlık çöküyor ve hâlâ eksiklerim var benim.Bu uçurumsuz ve deneysiz gidip gelmelerde.

"bacağıma bıçak sokuyorum. Etimin ağır ağır düzelmesyenilenmesini, onun o gizli ve kutsal savaşını hazla izlirum. Sonra bir daha."

Yabancı bir canın yaşarlığı hep köşebaşlarmda,doğumum, durmadan doğumum başlıyor benim...

Ey bilene bilene tükenen bıçak!.Bir şeyler yap,Eskimeden gökyüzünün kutlu maviliği...

Page 209: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 209/644

LLERİMDE BİR ÇALGI

ıcak mı? Sıcak mı? İçin de sıcak mı? Durduğun yerde misiYakalım karanlığın kıllarını, ıslansın, her şey ve böcekuzaklaşacak mı? Durduğun yerde misin? Dağılınca solgiğrentimiz su dumanlarıyla, sevişenlere, Bu bir iğrentiyumak yumak kıllara ve yapışkan sulara ve başkasız k

maya göğün altında herkes iki büklüm kaçışacak mDurduğun yerde misin?

Ak mı?

Dağıtır iğrentimizin rüzgârı dağınık suratları. Bir hadımlar nuçsuz yatmalarma dururlar. Oturur hain ellerimle kaşa

larım tombul sağrılı dişi atları. Dururlar. Ve esmerleşirlSaçları çocukluğumun kestanelerine uzar. Büyük kazanlda kolyeli insan eti kavururlar. Kokusu bütün kokusu şındırır balkonları, ütülü pantolonları, yatakta rahatlaPul pul dökülür iğrentimizin gökyüzü... Bir çocuklar a

 belki çıkmaz sokakları. Pul Pul dökülür iğrentimizin göğ

Atlar, tayfalar, ağaçlar kendi dişileriyle birleşirler...

Kanın!.. Senin kanın, uzatır yapışkan geceyi bir tabakta. Boyuuzar, tırnaklarım kirli, tütüne alışmışım geri çeviremem. lerimde bir çalgı, caddelerde bir sülün. Büyük ölümün dişleri takırdar uzakta. Kopkoyu bir sislerin içlerine da

rım. Ne varsa bunda, böyle başkasız olmakta. Kopkoyu i ki d i l i i l i d l

Page 210: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 210/644

SLAKTI TÜTÜNLERLE SÜLÜNLER..

Bu karanlık bir şeydi!.. Bu karanlık bir şeydi!.. Bu karanir şeydi!.. Ne iyi!.. Kara bir yapıların ve ıslak sülünlerin önüe duygunluğuma bir şeylerin değindiği.

Islak bir halat atarlardı, boynuma, ıslak, iğrenirdim. yi!.. Yalnızlıksız bir ıslak halat, suları beni ıslatan. Bu boşl

aç kez kadın, kaç kez erkek. Kirletilmiş, ıslak yatakların altıizlenerek bir ıslak kedinin yavaş yavaş tüylendiği. Bu karanir şeydi. Ne iyi!.. Islak bir kadının etimi sevindirdiği. Bu anlık bir şeydi. Yaşanan!..

Bu karanlık bir şeydi!.. Ne iyi!..

Uykumu şeyler bulandırır. Eski, çuval, çuval, eski kapkn, ıslak...Kaç gündür soğuk ve karanlık. Kaç gündür ıslak...

Su geçer, götürür doyumsuz aklığımı ağaç köklerinin bierinliğine. Su geçer...

Bu karanlık bir şeydi!.. Ne iyi!.. Adamın ıslak tabaklaralataları geri çevirdiği. Bütün yeşilleri geri çevirdiği. Karanir şeydi, gözlerimin görmesi sonsuz tozunu giysilerin. Uyk

mu şeyler bulandırır. Ş.e.y.l.e.rL Ellerim koyu bir suların içinaranlık bir şeydi. Ne iyi!.. Sıkıntım ıslak ambarlardan boz

eraziler ve tahıllar... andırır.Ölüm tadında değil yattığımız Bir süs belki çocuksuz

Page 211: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 211/644

Bu karanlık bir şeydi. Ne iyi!.. Birinin durmadan ıslata

yalnızlığını denediği, sularım toprağa aksınlar dediği. Bu ranslak bir şeydi...

Ey benim yengici sıkıntım!.. Uzun boylu ve ıslak atlabilmem nerelerden kişnediği...

Sen yitme!..

Sen yitme!..Büyük ıslantımı besle...Sen yitme!..

Otlar gibi kal, sülünler gibi kal, ıslak donlar gibi kal!..Sen kaldıkça!..Bu karanlık bir şey. Ne iyi!..

Sevmemek, tozlu, ıslak halılara uzanmak... Eski, çuval, tüyırmakların çamurlar çamurlar çamurlar çamurlar çamurgetirdiği...

Sen kaldıkça........ Ne iyi!.

Page 212: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 212/644

BİR BARBAR KENDİN TARTAR

BİR BARBAR AŞAĞLARDA,

EY Susam!.. EY Karanlık!.. EY Borçlarını Ödemeyenler!..en o ses misin en aşağılardan gelen!..

karıştırın bütün otları o aşağlardayıkın benim güvenimi,

oğuk bir at olsun seslendiğim ses, yıkın!..

 ben koşarım aşağlara, koşarımyıkanacak boğulacak su bulsam...

EY Her şey!.. EY Beni Gülünç Eden Bitki Sapları!..

Sessiz katlanmalarıyla... İçimde ölmüş çocukları sallayanvazgeçilmez uğursuz şarkının salıncağı!..Ben durmadan en utandırıcı şeyleri hatırlasam.nasıl camsı gürültülerle olacak her şey,ve sularla,ve nasıl artık arınamaz kirlenmiş olurum o zaman, yıkın!..

 ben koşarım aşağlara, koşarımyıkanacak boğulacak su bulsam

Page 213: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 213/644

2 1 3

EY Bütün Kadınlar Uzak!.. Güneşi övmüyorum. Ve

kanım ne güzel akıyor... ıslak taşlıklarda. Sanki her şey,anki her şey!., katıyürekli karcıların, yani büyükecimenlerin

uzaklardan getirip sunduğu kanlı pahalı bir tabak...Ey Yanan Bir şey,

anan ve içilen bir şey,

aranlıktı kanım bir şey,üneşe başkaldırmıştı kanım (..... ) sanarak.

Ben artık büyük kıyıları boylasam.

 ben koşarım aşağlara, koşarımyıkanacak boğulacak su bulsam...

y Kimse Yok!.. Ey Bir Mavinin UnutulmasındanArta Kalan!..

Y Sen Var mısın?..Y Olma!..

Ah, yağmur başlayacak

Ah, yağmur başlayacakAh, yağmur başlayacakAh, yağmur başlayacakAh, yağmur başlayacakAh, yağmur başlayacakAh, yağmur başlayacak

l d

Page 214: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 214/644

EY Sür Atlarını Bacaklarımdan Bağlayıp Karışık ölümsık

ııslakgülünçlüğü renkli camların!.. Bir göl bulacağız sonunddevelerin suyunu içip tuzunu bıraktığı,kirli ayakparmak aralarını yıkadığı cünüp adamların, burun

kıllı...Benim kanım gülünç ve kahraman lekeler bırakacak

öbürkülerin yanında,

amlar nasıl olsa kırılacakonra yatacağı geceye gidecek herkes

ben ne yapsam ne yapsam ne yapsam...

Senden Haber Ver, Ey Yaralı Kahraman Atlar!.. Ey Büyü

Yaralarını Yalayan Atlar!.. Otoburlukla kana karışmayan atlaarabanızı çekiyordunuz,

ygırlarınızı iştahla uyandıran kalçalarınızda büyük yaralar.Kuyulara eğiliyoruz, ve büyük övgüsünü yapıyoruz küç

yıkıntısının soğuk ışıklı kulüplerin, ve kara küplerin ve etekkısa, koltukları tüylü kadınların ve kötü dükkânlar

karanlığının...

ğilmiş, çiçek toplayan bir çocuk bulsam...

 ben koşarım aşağlara, koşarımyıkanacak boğulacak su bulsam...

Page 215: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 215/644

AY ÖLÜR YILGINLIKTAN

Ay ölür şimdi. Yani ölmek!.. Uzuneski geçmişi bir suyun.arışmamak çirkin bir akşam olur ve tabaklarda.

Donar yemişlerde ispirtoYakılmaz ışık o saatlerde ispirto.

ülünlerin soğuk akşamlara döküldüğü o ovalarda

Kent uygarlığının akşamı otlara döner, küçük karaltılarmor evlerde soğuk sobaların uzayan küllerini dağıtır,aşralı bir çocuğun eksik bilgisinde.

Ay ölsün...

Ay ölür şimdi. Uzuneski saldırışlı, ağlaması gökyüzünden,

imsesiz ve hüzünlü bir at yelesi bakışları ve kösnüyeiç benzemeyen bir uzun,deniz kıyısı. İspirtoKalçaları dar ama ne zararı var, hacamatlı bir kadın,doğuramaz artık eski bir evlerde,ski bir savaş evinde ispirto

lleri boş sularda, karanlıklar ve yılgınlıklar taşıyanosta vagonlarını bulur,ülünlerin soğuk akşamlara döküldüğü o ovalardaüyük denize bakmak, mavi kalmak gibi,atarsa. Kimsesiz ve bir at

Ay ölsün...

Page 216: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 216/644

Ay ölür şimdi. Mağara tükenir ağan yalnızlığında geçmişleri

El yadırgar ayasını, bir şey yavaşça inerse.O hüzündür.Erken gitmenin ve geç kalmanın, uzuneski posta vagonlarınd

930 tarihli bir gazete bulmanın veşi gücü tütün kokan adamların.

Sülünlerin soğuk akşamlara döküldüğü o ovalarda

Adam bulanır ve bozar orucunu küfüre, ve pencerelerden bakıldığındinsel güçleri artar yaşlı kadınların, o yaklaştıkça

ardaklardave bir atAy ölsün...

Ay ölür şimdi. Belki girdiğin kapıdan bir gök müydü?Bir gök müydü ki başını eğdiğin, eksik bir ağız mıydı,ve

ir at mıydı? Sanki!..Yüzde üç buçuk faiz ispirto

Gitgide güçleşen simyası burda olmanın, ışıksız kapılarıngüneş yoksulu sahanlıkların sana verdiği ürküden,Birden alınan kentlerin dükkânları nasıl kapanırsa,

lülerle dolunca sonsuz ülken, ey Mağribî, kanının hiçuğramadığı bir yerlerinde, çadırları ve bir ağacı

ırakmanın sızısı.

ülünlerin soğuk akşamlara döküldüğü o ovalardaTıpkı kösnüye doymuş kösnülere benzeyince bir resimsiz kita

Page 217: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 217/644

Gel dur önüme, sen benim sahiliğimsinL Isırdığım,ir kauçuk düşmanlığıdır!..aşamamız baştanbaşa senin övgündür,y kutsal bencillik!.. Seniırakmak niye?.. Suları ve seni bırakmak,

Niye?..

Aşkın akan suları, doyurgan yabanıllığı savaşların ve büyükutkular geçer onarıcı gölgende

y en gerekli yapısı tanrıların, Ben!..Nem varsa sanadır!., yıkılmış birlikler, kırılmış bardaklar

len kadınlar,

an.....

Page 218: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 218/644

ÖVGÜ, ÖLÜYE

Yorgun bir askerkılığında ayakların vardı. Herkes. O, bir ay çiçeğidirayı ve çiçeği alınmış, sakalları artık tükenmişuzamaktan. Neden evleri yadırgamış ve barbargecelerine özlemli. Aslında her yeri uygun sarılara

ve otobüslere.

Ayakların vardı. Numarası bir kalıba uygun amarahatsız. Başta sabırsız ve kahraman. Sondageceyi uzun uzun bölen ve sonuna gitmeyen.Öbür ayaklan kışkırtmayan. Sakalları artık

ükenmiş uzamaktan.

Birdenbire o sabahlardı, peynirlerin kötükâğıtlara sarıldığı dükkânlardı. Önlüklükadınların sevinçsiz şarkılarla çocuklardoğurduğu, yaşamayı isteksizce uzatan. Aysız,

ve çiçeksiz vazgeçmelere boynumuzu uzattığımız.

Ölü,ölüye neresinden yanaşmalı. Donuk ve çekici, sonsuzölü. Bütün kumsalların ve asfaltların vekarantinaların, yeleklerin ve saat kösteklerinin,

gölgelerin ölüsü. Bulaştığımız bir şey. Her yönüimon mu kokardı? Vardı

Page 219: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 219/644

Yabancılar ve tırnaklar geldi. Bütün suçlar

övüldü. Pisliği göklere çıkardılar, katıldık.Ve dondurmalar dondu...

Sen belki de sonsuz bir çinisin, kerestelerinolmadığı, tabelâsız dükkânların ve uzayıp gidenduran bir zamanın... Tanrısal umutsuzluktan.

Suyu büyük bakraçlara konunca gökten korkan, seney, acemi duvar resmi, senin sakalların tükenmişuzamaktan. Kent özlüyor seni, para kazanansın,kırallar küçülüyor, para kazanansın, paraharcamaksın peynirlerin kötü dükkânlarasarıldığı o kâğıtlarda. Alış ölüye,

ölüye...

Ölü en güzel. En alışılacak. Ayakların vardı, korkak.Ellerin nasıl olsa yıkılmış gitmiş para saymaktan,cıvatadan, balatadan, üremesiz kadın okşamaktan,opraktan,

ağır gelişen, karşı koymayan miskin topraktan,ölü yiyici topraktan. Asıl ölüye nasıl yanaşmalı oopraktan. Trenler süslü, vagonların kopuk...

Ayakların vardı. Pisti yıkanmamaktan. Kutsal kitaprmaklarından. Her yanın pisti ölüye bulaşmaktan.

Birdenbire, o narlardı, dipdiri, umulan, sonsuz

erinçli ırmak boylarından bir adamın dışarık i i ü i h

Page 220: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 220/644

"Küçük kuşlar gümüş parmaklıklar ardında

 bütün atlar, bütün, bukağılandı,kimseler kormadı yanlış olmaktanölü unutuldu sokak ortasında...Ben hiç kırlangıç olmadım. Hiç sesim çıkmadıkırallar oturup içki içtiler,uyruklar oturup içki içtiler.

Alkol çünkü bir büyük uğraştıŞaşmayan bir sen misin uslu denizeölüyü sokak ortasında bıraktıkçoğalttık süpürgeleri ve tozlarıkandan ve kireçten resimler yaptık.

Üşürdük elbet hep ıslaktık..."

Sonra kanlarmış,sakallarıydı,göklerin cinsel andacı...

Bıkkınlık yürürse ayaklarıyla, o kıyıcı duygusugökler sofrasından artık olmamn, üleşilmeninbeş on paya, Tanrıya iğreti konukluk, talaşla tozyürürse, uzayan ıssızlığı işe yaramamanın, yürürse

ayaklarıyla, duralım ve bağıralım,

Page 221: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 221/644

Page 222: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 222/644

ve çöl yürürse üstüne ey,

ramvaylardan ve tartışmalardan korkan, ey Mağribî,ayakların vardı senin, pis ayakların, kaçmayayarayan,Senin sürülerin vardı Beytlehem kıtlığım otlayanuzlu ama fenerli, enlemli boylamlı denizlerinçinde kaybolunamıyan,

sen bir koyun gibi tuzların kokusunu sanırdınşe yaramazdın... Gazallerin sakin otlardı, tulumezgileriyle uyuklayan, senin ayakların vardı,alışmış, hep yürümesi ölüye...

"küçük odalarda, kuzuların otladığıresimler karşısındaoyuncaklar çocuksuzluktan hüzünlenirken

 bir çocuğu döver yatışırdınsavaş yerine, alkol yerine

güçlenirdinsarışın gözlü, hazır, büyük kafalı..."

Gemilerin uzun uzun taşıdığı bir ölü..

Page 223: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 223/644

ERZİLER GELDİLER

erziler geldiler. Kırılmış büyük şeylere benzeyen şeylerleaha çok koyu renklere ve daha çok ilişkilereir kenti korkutan ve utandıran şeylerle.

Kumaşlar bulundu ve uyuyan kediler okşandı. Sonrasonsuz çalgısı sevinçsizliğin.

Çay içmeye gidenler vardı akşamüstü, parklara gidenler deDuruma uymak kısaltıyordu günlerini artamayan eksilmeyen bir hüzün

orgun ve solgundular, kumaşları buldular, kenti doldurdulaO çelenk onbin yıllıktı, taşıyıp getirdilerÖlülerini gömmüşlerdi, kalabalıktılar, tozlarını silkmediler

ütün caddeler boşaldı, herkes yol verdi,

"Tanrıtanır kadınlar ve cumhuriyetçilerpiyangocular, çiçek satın alanlar,

 balıkçılar ağlarım, paraketelerini, ırıplarmı, oltalarınızokalarını, çevirmelerini ve kepçelerini topladılar.

Sigaralarım yere atıp söndürdüler sigara içenler."

ir şey vardı ısınmaz kalın kumaşların altında, kesip biçtileratron çıkardılar, karşılaştırdılar,

Katlanılmaz bir uykunun sonunu kesip biçtilerarkılara başladılar ölmüş olan bir at için

Makaslarını bırakmadılarekleniyorlardı

Page 224: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 224/644

Tüylerin karaparlaktı. Koşumların,

kokulu yağlarla ovulup parlatılannasıl yakışırdı sağrılarına ve göke.Göke bir ululuk katardı sonsuz biçimin, at!

Toynaklarını liflerle ovardıkSenin karaya boyanırdı koşuşunUyandırırdı bütün karaları ve denizleri.

Çılgın kişnemeni duyardık sonsuzun yanıbaşındanNe güzel gözlerin vardı Kara at!Binlerce kişi, çocuklar, kadınlar, erkekler görkemli yahutdarmadağın giysileriyle herkeskörler ve cüzzamlılar,

 bütün kutsal kitaplar kalabalığı,ermişler, kargışlılar ve günahlılargebe kadınlar, vâz edenlerve dondurmacılar ve at cambazları vetecimenler ve kıralcılar ve gemicilerleTanrıtanımazlar ve tefeciler ve

yalvaçlar..ormanlardan ve kıyılardan ve kıraç yerlerden gelmişsenin mutlu ovanı dolduruphaykırırlardı.Büyük sesler içinde sen, geçerdin..."

Terziler geldiler. Bu güneşler odaların dışındaydı artık.Herkes titrek ve sabırsız titrek ve sabırsız evlerinde

Page 225: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 225/644

"Ey artık ölmüş olan at! dediler

Senin eyerin ne güzeldi.Dişi keçi derisinden, ofir altınıyla süslüNasıl yaraşırdı belinin soylu çukurluğunaSeninle öteleri ansırdık.Öteler, baklanın ve pancarm duyarlığıKedinin vardığı erişilmez kişilik

Güneşli bir damda,içimizden gemiler kaldırırdın,Suyunu büyük şölenlere tazelerdikBayramımızdın. Kuburlukların

 bütün kişniş ve badem doluydu.Şimdi dar dünya

Ölümün büyük hızı kesildi."

Terziler geldiler, Ateş ve kan getirmediler.Hüzünleri kan ve ateşti ama. Uğultulu bir şeyEkspresler garlarda kaldı, ilâçlar çıldırdılarKenti bir baştan bir başa dolaştım, tıs yok

Bütün odalara dağıldılar. Sürahiler tozlu, pabuçlar kurumuşyerlerde kırpıntılar,

"oyulmuş yakalar, kolevlerinden arta kalanlarvatka pamukları, verevine şeritler, kopçalar,düğmeler, ilikler

iplik döküntüleri, kumaş parçalan,karanlık akşamüstüleri e sabahlar

Page 226: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 226/644

"Ey artık ölmüş olan at! dediler

Koşuşun büyütürdü dünyayı senin!Sen nasıl da koşardın.Biz güneyde yatardık, sen koşardınHangi at güzelse ondan da güzeldinKuyruğun parlak savruluşuyla bölerdi

 bir karaya göğü

ve yüceltirdi, ince bezekli kuskununu.Gemin güzel sesler çıkarırdı güzelağzında,herkesi sevinçle haykırtan.Başın yaraşırdı düşüncemize vegözlerine saygıyla bakardık..."

Terziler geldiler. Durgunluktu o dökük saçık giyindikleriYarım kalmışlardı. Tamamlanmadılar. Toplu odalarını sevdilÖlümü hüzünle geçmişlerdi, ateşe tapardılar.Kent eşiklerindeydi, ağlayışını duydularKestiler, biçtiler, dikmediler ve gitmediler,

iğnelerine iplik geçirip beklediler;

Page 227: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 227/644

"Ey artık ölmüş olan at! ded iler

En güzeli oydu işte, yüzününsavaşla ilişkisi.Boydanboya bir karşıkoyma, dengeve istekli bir azalma. Onu bilirdik.O ağaç senin kanınla beslenirdi,hepimizi besleyen.

Bir ülkeyi yeniden yaratırdı şaşkınlığımızsenin karşında,alışverişin, alfabenin, iplik döküntülerinin veher şeyi düzeltmeye kalkışmanın yok ettiği..."

Page 228: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 228/644

Page 229: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 229/644

H e r  PAZARTESİ

(62 67 NOTLARI)

Page 230: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 230/644

Page 231: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 231/644

ÖNDEYİŞ

akşam, azıcık!., alnımın azıcık yüksek kaldığıâstiklerin, benzinlerin, bonoların azıcık ufaldığı

Bir odada, azıcık!., günlükten ve grevdenNüfus kâğıdı, terazi ve peynir beklemekten

Ellerimle koparıp aldığım, sahip olduğum ışıkBir odada azıcık!..

Page 232: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 232/644

BAĞLI KALMANIN YERİ

Akıyor şarkısı büyük bedenin,Kovuşturulan şarkısı. Bir meydanaHep meydanlara. Meydanlara.Nasıl bakıyorsa bir koltuk bir duvara,Başkaldırmanın sınırlandırıldığı bir dünyada

Akıyor...Kovuşturulan bir kan gibi.Bir pasaport, bir okyanus ve biraz uçakVe biraz ilkel şarkı,Ve biraz "geçmiş yazlar, kiraz ağaçları"Neyi kurtarabilir.

Kovuşturma. Suçlu ve atak...ki taraf da kararlı. Ve atak...Akıyor kan gibi, büyük şarkısı, kan gibiBeden akıyor, kendisi akıyor sulara,Yadsınan beden. Olebilen.Başkaldıran...

Tek başkaldıran...

"Yatılan bir yataktan kalkmak,Mektuplar açıp okumakBiraz çocuklar sevmekDaracık katlarda oturmak

Biraz kutsal kitap okumamakDuvarlara resimler çakmak

Page 233: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 233/644

Page 234: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 234/644

BİR DUYMAK

Eylül karmaşası!..

bir solgun geminin belirsiz su kesiminde,kendisi hatırlanan bir soğuk, bir soğuk ki,ve etlerin,

sonuçsuz bir ayaklanmaya yöneltildiği bir akşam,bir akşam kikendisi hatırlanan bir alkol ve bir okulkendisi hatırlanan beyaz yahut mavi bir alkol.

Ölüm aşka bir karşılıktır ve aptalca,

sapsarı boyaları evet boyaları o bazı resimlerinbirtakım resimlerin.Kalabalıklar ve dönemler vearınıp gitmeye çalışan bir ölüo solgun geminin su kesiminde

o güzel imgesi mutsuzluğun, Karşısında alkolden utandığım Portrait of an unknovvn

Eylül karmaşası!..

Page 235: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 235/644

SON ÜÇÜ BEŞ

"Son çamaşırları ipten aldılar,çorapları ve patikleri ipten aldılar.Nasıl olsun? Onlara göre değil.Bu böyle bir karanlık iyi. Her şey ölü!..Gibi.

Çizmelerin ve pudraların düşkün göründüğüve ayaltında alım satımın.Üstelik,Çocukların bile diabetis mellitüs'tenöldüğü.

Ey yaşlı kararsızlık, anla tenhalığını,

korkunç sessizlik,ve işte son akşam saatiyıldızlara geç kalmış olmanın."

Hepsi geldi yerlerini aldılar memesini tutan bir kadın çocuksuzluğunu ve memesizliğini tutan bir kadın

çocuklarını andı ansızın başkaları katlanır metrelerini ceplne koydular ölçtüler biçtiler öyle koydular gök onlarddı Toplantı üçe kadar sürdü yani üçe kadar toplandılar belki de üçü geçiyordu ama onlar üçe kadar sandılar Karşılıklı olmak yoktu karşılıklı değildiler tek ya olmak ya olmamak yoktular yok gibi vardılar

Artık su geçmişti (bir anı sanılan su) yapılarbitmişti Ah çirkin sonuç

Page 236: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 236/644

Kıyılardan gelen gelin, ne güzelsin!..

Ne güzel bir alayın var ardında. Ne güzelsin!..Gelişin, o sonsuz biçim!.. Seni övmeliL Yaşadığımızsın,gizlice...Göklere, dumanlara, sertliklere karşı, seni övmeliLMutlu gemilerin son akşamı, son dirlik!..Son belli belirsiz umutsuzluğu yaralı kalplerimizin...)

Son bayrak Hurmaları ölülerini ve gömecek olduklarınıandılaOturum üçte bitti yani tam üç'e kadar toplandılar Ah, yaralı kalpler

belki de üç'ü beş geçiyordu ama onlar üç'e kadar sandılar

"Birden. Çamaşırları ütülemediler, buruşuk.Artık nehirler mi kapandı... Ne yazık!..Sahi, bir resimden. Artık. Mutluluğun ayıp göründüğü birden geçip yiten son eski zaman.

Son akşam saati. Son buğu. Her şeyölü. Öfkenin sonsuz bir anlam gibigöründüğü. Çocukların bile öldüğü...Son."

Oturum nehirlerden konuşularak bitti üçte evet belki

üçü beş geçe belki üçü beş geçe d l d t l ö l di

Page 237: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 237/644

Nehirler,

kapanınca saat kaç?.. Üçü beş!..Bu son muydu?.. Üç'ü beş?.. Ne yazık üç'ü beşe...Bir daha yok mu üç'ü beş?..Demek, bu, son üç'ü beş!..

Senin salatanı seviyorum sevgilim,geceni de,

Demek bu son üç'ü beş?.. Geç kalmayalım, çabukolalım!..)Ne yaptılar?.. Ah sonsuz sonuçsuzluk yaşlı kararsızlık ne yaptılar ne yapardılar Oturum üçte bitti Belki üç'ü beş geçe Ne oturdular

söz istemediler yakındılar inandılar

"Sakin akşam kimi olsa götürürdü bir yüzün,

 bir diri hüznün ağır ağır öldürüldüğükimin öldürüldüğü.

Son akşam saati. Bitmez sevecenlik.Yıkanmış çamaşırları giydirdilergiydiler.kadehler ve çatal bıçaklar, kunduralar ve

 bir şeyin sadece kendi anlamında görüldüğü..."

Gece geldi gelmişti sevindiler oturum bitti bitmişti ö i t dil ö l i l di ü kü

Page 238: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 238/644

Page 239: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 239/644

ÇAĞDAŞ YERİ MIZRAĞIN

Tam mızrağın deldiği yerdi, birden parladı. Odadaİlkel bir silâhın birden çağdaş olduğu. Kanla.Bir sızı. Sağ elimde bir haritaydı. Kanla.Aranan bir şey Kan. ve Benzin istasyonuUzaktan geçiriyorum anısını, Sallanıyordu

Anlamadığım bir şeydi. Sallanan...Bir duvarın birdenbire ak olduğu.Ey benzin istasyonu.Aşklar bitti sevinçler bitti, ey orman!..Aklık gibi, ayırt edilmeden taşınan.

Gelir şimdi ölmüş bilinen bütün şarkıcılarBir uygarlığı yeterince anlatmaya. Bütün şarkıcılar,Flâvtacılar flâvtacılar flâvtacılar.Beklenen hangi utkudur, ey orman!..Hangi? O giyimli yabancı adamlardan.Hangi çağdaş uykusuzluk, ey orman,

Alkolün yarım yamalak tesbit ettiği akşamlardan.Bir caddede, bir çılgınlıkta, bir duvar önündeBir uyanış gibi kendiliğinden taşman. Bütün herkeslerin "ihtilâl" diye

ortalara döküldüğü bir akşam Bir yanlış gibi kendiliğinden taşman. Ey orman,

Bütün imamların ve kardinallerin çıplak olduğubi i bi b t iğ tiliği ğ

Page 240: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 240/644

Page 241: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 241/644

KUŞUN YERİ BEKLEMEK

Bir yerden bir yere giden adamlarBölüşüp bir prensesin yaşamasınıkadınları çamaşır yıkamadılarO sonsuz çalgılar, sonsuz duvarlarTanınmamış kimlikler, üstelik yaşanmamış, kuşun

yeri gülmek. Ve damlar ve bacalar tüten damlar.Yaşanmış bir dağ yolu, mermerden, çamaşırdanAra sokaklarda bilmeden yaşamak taşıyanBir yerden bir yere giden adamlar. her şey düzgün sanılır bir trende hızlı bir trende

uykusuzluk, suçlar, kahvaltı üstüne kahveler kahveler

her şeyi ölçüsüz kılan o büyük oteldi. bir sokak başıydı belki, belki bir türbansonra sular, kokular, faturalar. Hep.

Bir yerden bir yere giden adamlar,bir küçük kuşun şaşkın uykusunda sıralandılar.

O sonsuz duvarlar. Sen beni öv!..Bir kuşun uykusu nasıl incedir.Kıvırınca boynunu o sonsuz karanlıklarave kaçar sonsuz üzengilerden kuş.Dağdan... yatan bir adamın sonsuzsoğukluğu

Kedilerle birlikte. Artık,Kimin anısı olur bütün gelecekler Bir anısı

Page 242: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 242/644

242

Karşıtlığın anlamında, yüksekten

Bir yerden bir yere giden adamlar.Ekleyip, durmadan ekleyip.. bırakınca parkların ışıkboyalı sularınıOnlar. Artık sonsuz avcılarıdır kelebeklerin.O. Hiçbir şeyi anlamayan. Şehri. Örneğin,kurşuna dizilmeyi. Hem itilmeyi, hem sevilmeyi. Hem

bir sıcak yaz günü denizde ölününce. Denizde bütün kötülükler ölmeyince.Sabah, sen her şeyi biliyorsun!..O uzaklaşanın yeri tutulmalıO adamların bıyıkları varsayılmalı. Kinlerive çocukları. ölmeseler bıyık bırakırlardı

Herkes ölürken ki herkes ölür Bir yerden bir yere giden adamlarBölüşüp bir sıkıntı yolculuğun uzamasını...

Page 243: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 243/644

AHDİ ATİK

tekvin

ve öyle bir yaz geçirdik Tanrının BahçesindeBozuk paralarda sinemalarda gerçeklerde

Uzak görüşlülüğüne inanıp suların her şeydi tazeyalnızlığımız değil

bomboş ellerimizde sonsuz düzenleranlaşamadık erinçin ve karşı koymanın gerekçesinde

korkusuz belki ama umutsuz değil ve uykusuzaklımız kendimizin yapacağı bir şeylerde

dünyanın bütün saatleri onikilerde

her şeylere bir başlangıçtık ve bir sonduk

ve kimbilirdi aşk nerde oteller nerde

biz bir acıydık acımız idi bütün fenerlerdeve kimbilirdi aşk nerde oteller nerde

Page 244: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 244/644

indik ve yorgun argın ve saygımız idi yok

boşalmış istanbulda gökte ve her yerde

dünyanın bütün saatleri onikilerde

bir nefesin bütün uykusu kendini yontu sanan bir taştıyalnızlığımız değil

bütün çocuklar uyudular gelinler ere vardılarsonra bir sabah ölmüş olduğumuzu okuduk gazetelerde

kimbilirdi aşk nerde oteller nerde

ah, büyük gök yoksulsun suyumuz bile değilsinve maviliğin ve karanlığın ve karşıtlığın nerdeah yüzgöz olduğumuz sanki karımız denizve karşımız ve arkamız ve her yerimiz

kimbilirdi aşk nerde oteller nerde

Page 245: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 245/644

245

öç

uzakta. Kimsenin ölmediği o yerdeUzakta. Hayvanat Bahçesindedoğurur kendine aykırı filyıkanmaya su dağıtılırdı, herkes,kendi akşamını çıkarırdı karanlıktan.

Kargış, o güzel bitki, ona tapardık!..Kalabalık ölülere dirilere bölünürdüUzakta. Çok kesilen kâğıtlar ülkesinde...

ular o yanlış kökleri çürütürdü.

ve kimsenin hiç görmediği yerde,onun bir kan tadı idi sesindebenzin ve banka dağıtılırdı, herkes,göçen, yerleşen bir şey değilherkes kaçışandı yalnızlıktan.

Kadınlar erkeklerle idi, yalnızlıktanherkes herkesle idi yalnızlıktan...

Kargış, o güzel bitki!

ve sonra duvarları dibinde ölünürdü.Ölüm idi kolayca yenen kişiyi,

Page 246: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 246/644

levililer

...  saçlarınızı ve tırnaklarınızı büyütünüz dedilerbüyük olsun,büyüttük...ve trenlerde gidiniz ve otobüslerde ve gazeteokuyunuz!..

ve hep gidiniz!..

ve atlar ve tüfekler ve sözler eskidi bir gün.O gün. Artık büyüdünüz dediler...o gün artık büyüdünüz dediler...

... ve bir gün yalnız kalındı bütün ilişkilerdeve kimbilirdi aşk nerde oteller nerde?..

Eğlendik köhne uçaklarla, kokulu sabunlarla yıkandıksaçlarımızla, yeleklerimizle kıvandık...

O yağmakaranlık büyürdü durmadan,"Yalnızdık, Kimsesizdik, Bağışlanmalıydık..."

Ama kimbilirdi aşk nerde, oteller nerde?..

... şeyi indirdik, ses, boş, adı biryerlere yazıldı,

eskiyen nesi varsa onundu, aldı yürüdü, gene de...

Page 247: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 247/644

sayılar

Nasıl çoktuk iyiydik, nasıl kalabalıktık boldukBir tuz ve bir sakal.Durakta...

Yaşayan bir kediye ağıt. Sonuç.

Sevinçli şapkalara, tüylü kumaşlara, bir adamın sonevine bir çalgıdır bıraktığımız. Sonuç.

Ey ey, siz, bütün gemilerin kocaman kaptanları. Sonuç,ey en güzel ölügemici.Sinemalar, defterler, yollar doldu bizimle.

Gelişen bir ağıt.

Askerler ve mızıkacılar için. Sonuç.Kimbilirdi aşk nerde oteller nerde..Artık ellerimiz kimbilir hangi güvertede, karanlık

geceyi bir suyla açıklamaya uğraşıyor. Sonuç.

Gelişen bir ağıt.

Ben ll 'l e gideceğim sen 17'yle mi?..Sen beni seversin

atlar öldüğünde vek b k l bil

Page 248: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 248/644

Page 249: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 249/644

ve bir post bir bedeni ısıtır

bir kentte güneş battı mıydıbeyaz eller işler ve lokantalar

 ben iki kişiyim dövüşürüm durmadan

y çılgın durak kalın

övmemi bekleyin ve kaimller ve ayaklar ve kıllar kaimüyük bir şeye geliyoruz bulut gibiaklanan ve güvenilen bir şey

herkes ölürken herkes kalırken bile kalın

kimbilirdi aşk nerde oteller nerde..

Page 250: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 250/644

ATLARI SEVEN BİR ÇOCUK

Bir güneşlenmek yeri!.. Deniz. Uzak anımsamalar!.."Haziran bu yıl da geç gelecek, biliyorum."Sizin burnunuzda bir tütün kokusu, her yerinizdeBir tütün kokusu,Bay deniz kestanesi.

Ve uzaktaki şemsiyesi bir balmumu arısının...

Bir güneşlenmek yeri!..Gazozlar hâlâ sıcak, hâlâ öğleden sonra "ne iyi"Demek hâlâ yakınmaya hakkım var.Kelimeler soluk. Bir şey mi yapmalıyım?

Evden mi kaçmalıyım?(Saçlarını taradı, güneşe baktıKendi sürecini yaşayan bir bakla)"Gel al güzel deniz aygırı, yaman pegasussonsuz kargaşamı."

Atları çok seven bir çocuk...

"Senin resmin var ya uzayıp gidiyor duvarlarımdaMarionetshire'da Harlech Castle'ın batı kulesiAşağılık zapartasıyla amcamın."Bir sülüğe can çekiştiren eski geçmiş, eski eski

ve tuzda ölüm,Sardunyayı sulayan eski eski

Page 251: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 251/644

“Amca"

Nasıldı iki tekerlekli arabalar..."Senin bildiğin bir şey var, bana demiyorsunSöz gelişi aldım bir kayayıBir kayayı ne yapmalıyım, demiyorsun...Oysa ben senden daha çok şey bilirim büyücüler üstüneEvine sadece geceleri gelen ve sıcak şaraplar içen..."

Surları yıktınız mı, akşamSarı bir başlangıçtır, gitgide karaya dönen.Karaya ve çocuklar bile, ve küçük yaramazlıklar bile, ve hak"Siz bize hiç inanmadınız ki, hiç inanmadınız ki, hiçOysa bir aktır karaya dönen, oysa çocuklar daha lirique'tir

Shakespeare'den. Sonra,Makedonya falanjistlerinden daha kahraman..."

Beyaz atm gölgesi, sen dur!..Artık bir aldanışa kanmayan gözlerimden. Dur!.."Duvarlarım,

Gel al cepkenimi güzel at, duvarlarım bütün senin olsunDuvarlarım, bütün ukalâ resimleriyle, babamın sıkıştırdığı,Babamla annemin kavgalarından ufak bir kırmızı,Ufak bir kırmızı, duvarda, ufak bir kırmızıUfak bir kırmızı..."Yemeğe!..Evdenm i kaçmalıyım? Kaçmamalıyım

Page 252: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 252/644

"Hiç anlamadığım Mondrian, serzenişçi Matisse

Bulanık Siyahkalem, hergele Miro,Atlar gidiyor..."Sonsuz bilincine yaşamanın.O atlar."Sonra gazeteleri görüyorum, bütün gizleriSavaşa başlamak gerek galiba.

Yarın. Yarından tezi yok. Baltamı ve bıçağımıve Atlarımı..."

"Amcam kravatını düzeltti, babam eski bir evde.Bir yepyeni kıştı ıslıkları değerlendirenNe eğlendik ne eğlendik

Elbisesi çok eskiydi..."

Ne akşamı? "baba"Haziran gecikecek biliyorum...

"Ama başka bir şeyi de değiştiriyor,

Atları atlarıAtları..."

Page 253: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 253/644

KADIRGA

K e n d i s i 

Bir şafak artığı gibi sanki yoktu. Kullanılırdıİçkisi ve eti kötüydü, TanrıÇabuk kocaltırdı kadınını...

G e ç m i ş i 

Kahraman kadırga. KadırgaSonsuz yüzölçümü...

Aşkları ve savaşları birimleyen.Karaların ve denizlerin ve kadınların en sıcakYerlerini bilen.Hayvanların ve makinalarmBütün sonuçları başlangıca bağlayan, kahraman...Çocukluk ve olgunluk ve ergenlik sularından

Başarısız bir deniz akşamına hiçbir şeyi kalmayanEn başarısız bir deniz akşamınaElinden almmış bir akşama(Anısı bir otobüs yolculuğudur, biraz yaklaşmadırBiraz gölgeler ve askerlik)Başarısız bir kahraman

Kadırga!..

Page 254: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 254/644

2 5 4

D e n i z i 

Zamanı ölçen makinalarlauzu ve üzüm kütüklerini ölçtüler,

ve insanıçocukları ve tüfekleriiş karınlı çocukları ve gürbüz tüfekleri...

V a k t i

Karışık bir yadırgamadır orda burda, şehirlerdeCoğrafyada.

skenderiye feneri dolaylarında tuzsuzlukturve dayanıksızlıktır japon denizinde,ve her yerde aşkı cinayetlerle küçümsenenkötü tütünler içipzehirlenen.OL

Kahraman kadırgaAyakaltı meyhanelerinde.

Page 255: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 255/644

255

S o n u

O sürer. Pirinç çivili bıçak sapları gibi.(Bir akşamüstü otobüsten indim,gittim bir denizin kıyısına oturdumbir herhangi denizin.Bir hazin ve hazırlıksız oturdum.

Ellerim sularında.Hazırlık bir savaş çantasıydı ancak, sırtımdaydıÇantama çamaşırlarımı katlayıp kodum.245 bin 890 bin falan...Zayıflığım bir mayıs sonu akşamıydı sankiBiraz serinlik, biraz demode etek.

Ucuz bir şarabın herkese verdiği ucuz şaşkınlık Birlikte çıkmamıştık, sonra buluştukPantolonumun düğmesini ilikledim, kravatım yoktudüzeltemedim... Dedim ki, Ellerim sularında...) önce omuzluklar, kusursuzyenilmez ve kesin bir şarap ısmarlar gibiyahut kurşuna dizer gibi, kesin Öyle kesin, alıştığı bir şey.

Page 256: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 256/644

Su kesiminin hemen altında

Tam onun işe yaradığı yerde, çağrıldığıyosun tutmuş dümenin yanında. (Deniz bana uyanıklık verirdiazdı ama verirdi.birden sarılırdı karanfillerFi otları, deniz böcekleri,

Birden bütan kokuları, bir damarda.)

Satın aldıkça güçlü veMutlu. Satın aldıkça...Yoksa kahraman.Akşamlara doğru her zaman kara...

Şensin, kahraman kadırga!..

Page 257: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 257/644

ÖLÜ YIKAYICILAR

ö l ü m ü n b i r i n s an d a d oğ r u l ad ı ğ ı

İyi ki geldiniz burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veöyle solgunuz...

Perdeleri kaldırdık. ÖlümIslaktı dünyada. Denizsiz bir salı günüydü.Camlan açtık, öyle kaldı artık.Denizsiz bir salı kimler için önemli?Ölü, boşluğumuzu doldurdu birden,

Kolasız, yakışıksız (ölü yıkayıcılar gelince)Sigara masalarında, tenteneler,duvarlarda aile fotoğrafları, ölüye uygunsuz.Camları açtık, öyle kaldı artık. Tâ ki,bir kadın su içsin evinde. Adın biravunmadır omuzlarımda ve anlağımda, büyük su

Bazan bir ölüm büyük bir yadırgamadır şehirlerde.

"Geldiler. Büyük ocaklarım kurdular bir atı ürküttüler ve yusufçukları.Denize gitti onlar.Ölünün çenesini bağlamışlardı, uzattılar.

Karnına bıçak koydular, kara saplı aradılar. Apış aralarını sildiler, temizlediler.

Page 258: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 258/644

Sokak başlarını tazelediler bitkin sonuçlar

— Bir de fonde de pouvoir, nasıl ölür kimbilir?ayaklarını yıkadıktan sonra. Umulm azTersaneden bir işçi, bir otelden bir garsonve benve bir su.UzungaıTar, uzunavlular, uzunsessiz

Yitirdiğimiz o son duyarlık, o sessiz başkaldırma ölümeve kaçamak bir bakış, çekici külrengineölünün ağzındaki.

"Uzun sessiz ölüyü yıkadılar.Direnmedi. Anısı tükenmedi. Sürdü."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veöyle solgunuz...

ç e k i c i d ü z e n s i z l i ğ i b i r ö l ü y e g i t m e n i n  1935'tebir akşam, bir salı akşamı sanırım ahah ben şalakım biraz galibaKafiyeye ve ölüme inanırım.

Bütün sular bir geçmiş'tir, bütün incelikler.Tchoban Kolonyası ve karpuz lâmbalar.

Page 259: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 259/644

Bir adam işiyorsa tam bana ve ölüme göre.

Bir mermer zamansız ansınıyorsa.

"O  gece trende sendikalar ve ölüm ve deniz kapkara hayatını yaşarken deniz karave kadınlar evliliklerini 

ve polis gizliliğini Bir kentten bir küçük anı ve akşamüstü lehçeleri.."

1935'te bir akşam,Sarı bıyık, dar, istafilina ve sekiz düğmeli gocuk.

Ölüm her şeye çok uygun, aldanmaya katlananave çok gevşek.

"Öliiyü yıkadılar Direnmedi. Anısı sürdü. Tabutuna koydular.''

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veöyle solgunuz...

t ü k e n m e z k a f i y e n i n k a z a n d ı r d ı ğ ı

Ölümden konuşulacaktı elbet, hem de durmadan

Page 260: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 260/644

"Eğlenelim gel gülüm 

Önümüzde bak ölüm Sen bana bir vido çek Hızlansın deli gönlüm Eğlenelim gel gülüm."

Ölümden konuşulacaktı elbet. Çünkü ölüm

Son çare değildi mutluluğa.Savaş yeniden anlamlanıyordu. Bir eski bahçedeBir eski trende ve bir eski zamanda.Bir eski zaman,O hain tutarlılığını kabaca hatırlatmadan.Bir ölünün ilk akşamıydı birden dünyada,

Zaman bir tedhiş miydi, aldırmadım,bir tedhiş miydi, aldırmadım.

Sizi bir yerde görmüştüm öyle sanırımSizi bir zamanda görmüştüm öyle sanırımTerbiyeli ve saçlarınız kıvırcık değil

öyle sanırım.Ben iş kovalarım orda burda. Baremliyim, orda burdaSicil numaralarım var orda burda. Belki oralarda

Belki Yeşil Ördek meyhanesinde. Belki bir karakolda,Belki bir ölüm ilâmnda.

Oralardadır.Hep anlamsız şiirler yaşarım, karanlık, orda burda

Page 261: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 261/644

Evet belki Yeşil Ördek meyhanesinde, 1935'te

 bir akşamüstü lehçesinde, çok uzak, çok beyazçok ıstakoz.Belki bir karakolda dövülürken,Belki bir benzin istasyonunda,Yağlarda, mazotlarda.

Deniz uzar şimdi mavi haritalarda, uzamalıdır.Oysa ne gereği var ölümden konuşmamanın, birazBöylece biraz daha yoğun yaşar olmanın, birazkafiyeli. Ne var?Sadece korkuyorum biraz, yani korkağıyımBir güzel sonuca uygun olmanın...

"Ölüyü yıkadılar. Direnmedi. Anısı sürdü.Tabutuna koydular. Direnmedi.İmam yakardı, el kaldırdık.Sordu. İyidir, dedik.”

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veÖyle solgunuz...

Ben hep biraz aptalımdır deniz üstünde, denizakıllıdır da ondan.

Hiçbir şeye bağlı olmayan kendi, çekici sorumsuzluğu.Bir gemi gider gider ve deniz yaşar böylece

Page 262: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 262/644

2Ö2

Biliyorum, biliyorum

Ölüm için şimdilik yorgunum.Yani herkes kadar son çarşıya bakmadan.Bir deniz ufalır ölüm karşısındaBen ölümü bir kente övüyorum. Bir küçük çocuğa,Sokakta ezilen, parçalanmış başı ve alfabesizabıtlara geçmiş

Her gün değişen şarkılarla avunan, her gün ısmarlananGazoz!..Lodos büyütüyor deniz maceramızı ve deniziVe küçük mescitlerden büyük camilere koşan bizi.Ve kafeteryalarda paramız yetmeyince, bizi...

"Ölüyü yıkadılar. Direnmedi. Anısı sürdü.İmam yakardı. El kaldırdık.Sordu. İyidir dedik.Omuzlarımıza aldık götürdük."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuz

Her şey öyle uzun, biz soğukuz veÖyle solgunuz...

on lar öy l e i k i ayn ı görüntü  b i r b i r i y l e ç ak ı ş m ı y or b i r t ü r l ü

İki şeyin birbirinden ayrımı vardı o zaman

Page 263: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 263/644

Bu tren kaç sterlin bayım?

Sanırım 1935'te bir akşam.Bu tren ne kadar kutsal bayım?Yani kaç dolarlık mı?

"O mermerden hatırlanır artık, bir dağ evinden çıkan evli bir adam gibi.

Ve gizli bir suçtan bir parça kişilik çıkaran.Ve gazete başlıklarından artan.Sonsuz düzen kimi haklı çıkarır.Tren durmadan uzuyor, geç kalıyoruz. Demir ve alkol alıyoruz.Ne yazık, bir haziran da biter sonunda,

Ve ey gök sen benim çizdiğimsin sonundaNerde şimdi o çılgın gündoğumu, o herkesin karmakarışıkolduğu, kirazlara ve sulara günlerce bakılan dönem."

Değil mi bayım?Evet Bayım

Seçim ne zaman?Değil mi bayım?Bu ayın ya sekizinde, ya on unda

Bitse artık yaptığımız, bütün resimler anlamsızBitse artık yapmadığımız.Sabah olsa,Sabah olsa Çay içsek.

Page 264: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 264/644

Ya sekizinde ya onunda

ya sekizinde ya onundademek ya sekizinde, ya onunda

Bir sabah, istasyonda, bir yazlık istasyonunda...Ölüm ne zaman?

"Ölüyü yıkadılar. Direnmedi. Anısı siirdii. Omuzlarımıza aldık götürdük.Tabutu gıcırdadı. Zorla götürdük.Götürdük, el bağladık.Namazını kıldık."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veÖyle solgunuz...

t ay y ar b e y i n d ü n y ay a a l ı ş kan l ı ğ ı

O gece trende sendikalar ve ölümKarışık bir akşam gibiydi lokanta vagonundaEksik bir tansık ayırıyordu hepimiziHerkes Almanyaya giden bir mektuptu sanki

Bakın Tayyar Bey sizin saatiniz kaç?Olsa olsa yirmibirotuz.

Page 265: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 265/644

Bir mektup alınca yahut

Kapımız çalınıncaÇok uzaklardan gelen bir sucu gibiEllerimiz acır acır.

"Ölüyü yıkadılar. Direnmedi. Anısı sürdü. Tabutu gıcırdadı. Zorla götürdük. 

Götürdük, el bağladık.Namazını kıldık. Er kişi niyetine. Çitlembik ağaçlarını gördük."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz ve

Öyle solgunuz...

ü ş ü r ü z s u ç l u l u k t a n  s u ç l u y u z y a ş a m a k t a n

Çitlembik ağaçlarını gördük.Cenaze namazında bir İsevî. Durgun.Törenlere alışkın.Bir avuntu ile tutulan.Kimileri yorgun gemilere benzerAlkolün dürtüsüyle umutlanan.

1935'te,sadece bir İsevîye mahsus bir akşam

Page 266: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 266/644

“İğrenirim şiirden, kelime oyunlarındansudan, sabundan, sabah içilen sodalardanve bir çağda yaşamaktan.Ve Shakespeare'den...Suları, dağları, suları anmamaktan.Üşürsün, suçluluktan,Bana aşklı bakışlarla bakmamaktan.Artık ellerimi seviyorum, artıkbüyük ışığı.Artık büyük yanılmayı ve çılgınlığıArtık başkaldırmayı ve suçumubunalmaktan."

"Ölüyü yıkadılar. Yıkadık. Direnmedi.  Anısı sürdü. Zorla götürdük.Namazını kıldık. Er kişi niyetine. Çitlembik ağaçlarını gördük.

 Aldık. Götürdük.Gömütüne getirdik. Toprağa koyduk. Yağmurdu. Islandık."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veÖyle solgunuz...

Page 267: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 267/644

267

f o n d e de p o uv o i r ' ı n  

a k ı l a l m a z y o l c u l u ğ u

Bütün, bütünlemeler bir yanaSarışın bir bar kadını ile lokanta vagonundaBir imza koyarım 100.000Ben sadece imza koyarım, başkasının adına.

Bu tren kaç yıldır yürüyor.Menü!..Tavalar, ıskaralar, haşlamalar, vesaireBenim yetkim ne sanki trenler uzunsaÖyle değil mi bayım?İşte siz de hurdasınız ben de hurdayım.

Değil mi bayım?Bir gün örneğin kendi adıma bir imzaBen yokum.Ben hep verilen bir yetkiyi yaşarım.

"Siz bayan Ceylân af buyurun, 

içkiler karışık,bir çocuğun kırmızı yorganı eskidi artık."

Venezuela başkaldırmasında 400 kişi öldürüldü iseDeğil mi bayan Ceylân? Ben buna ne yaparım?

Ben sonsuz bir eğitim yaşarım.Anımız büyük büyük kalınca duvarlara

Page 268: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 268/644

"Çitlembik ağaçlarım gördük. Oysa

kırmızı yorganı eskidi bir bebeğin.Ben biliyorum. 604 gümüş Roma sikkesikayboldu müzelerden. Ki o sadeceŞarap ve köle almaya yarayan bir Romaparasıydı.Korkuyorum duyarlığımdan ve tanrısızlığın

adını anmaktan.Sonsuz düzenini sürdürürken bir denizeski çağlardan..."

"Yağmurdu ıslandık.Kazıcılar oradaydılar. Kazdık.

Korktuk ve ağladık.Toprak kara ıslaktı. Yakardık."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuzHer şey öyle uzun, biz soğukuz veÖyle solgunuz...

b i r mektup

"...artık büyük geliyor giysilerim kardeşim kardeşim kardeşim utanıyorum artık utanıyorum 

Bakışım bulmazsa bir bakışı Dağdır. Adamın biri vardı. Öldii!..

Page 269: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 269/644

Bir köpekle yatar gibi kendi kendimle

Sanki ucuz, sanki karanlıkbir kaplan soluğu ile yaşıyordum o tazeliği.Ah yazlar ne güzeldir kimbilir. Suç olmasaO trenler, o kaçmalar, o deniz yağmurlarıO kötü mektuplar, psikanalizler. 1930...Ne yapsak o!.. Serinlik...

O serinsizlik...Bakır ve tahtadan yanılmış bir ayışığı,belki bir mevsim belki bir anı yetiyor anılmamıza.Savaş suçsuzluktur işte belki..."Neresi dediniz hâlâ mı tren?Ah evet hâlâ tren ah evet hâlâ o deniz

Hâlâ bir tenha akşam, bir trenino çekici yabancı akşamı.Yani hâlâ bir ölü akşamı."

"Yağmurdu ıslandık.Kazıcılar oradaydı. Kazdık.

Korktuk ve ağladık.Toprak kara ıslaktı. Yakardık. Açılan çukuru gördük. Derindi.Tabutu tuttuk."

İyi ki geldiniz, burada bulundunuz

Her şey öyle uzun, biz soğukuz veöyle solgunuz...

Page 270: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 270/644

270

d ğ l t

Çılgın!.. Bir dağdan gelen ses!..Kimliği karışık. Bir ölünün içindeyiz.Ellerim tükenirse ne güzel!..Kıyı adamlarına içki götürüyorum.

"Bir köpeğe bir ağıt Bir kadına bir ağıt Bir kıyıya bir ağıt Bir doğu kentine bir ağıt Bir batı kentine bir ağıt Bir kantine bir ağıt."

Coşkun süreç bütün bağışlamazlığım almış gidiyor.Su hazır.Herkes kendi azlığını almış gidiyor.O trenler, uzun şeylerin aldandığı,Bir boşluğu betimleyen ey en güzel resim.

Akşamımız kıyı alışverişlerinin en gözde malı.Bir çöl bitkisinin gövdesinde rahat buluyorum sırtımıÖlüme temiz değilim.

"Bir gün bir şeyler aranırsa Bu benim korktuğumdur."

Ah sonsuz düzen

Page 271: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 271/644

271

ö l ü ak ş am ı n ı n d u r g u n l u ğ u n a

1935'te bir akşam.Bir salı akşamı sanırım.Perdeleri kapadık. Öyle kaldı artık.Duvarların uzaklığında ve durgunluğunda1935'te bir akşam.

öylekaldık.

Page 272: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 272/644

P a z a r t e s i

benim adımı bağışla

YENİLGİ GÜNLÜĞÜ

"sabah uyandırıldığında pazartesiydibunu iyice bildi, ağzı çirişliyersiz, ürkek, yeni yaratılmış gibicoşkun bir göke uyumsuz ama kararlıdurmaya, direnmeye, aşk olmaya sanki

elleri ve beyni hemen çalışkan kesildisonra birden bir ışık bir ışık bir ışık

hazır bir biçimlenmeyi aldı geldiçünkü anlar gibiydim biraz yenildihemen bir coşkuya gidiverir alışkanlığı

oturur tıraş olur, ekmek kızartıp yerkolunda sonsuz bir güç, elinde hünerolağan sanıverir doyumsuz karanlığınanırım böyle başlar bütün pazartesiler

yenilmenin tohumunu taşır her pazartesi

çünkü yoktur dağların ve yaratılışın öncesinsan uzatır ellerini bir perdeyi çeker

Page 273: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 273/644

Karanlık!

aldım kocaman yaprakları yatağıma getirdimbir çeşit zina gibi yaratılışlaki ben kocaman balıklar tuttum, sonra bıraktımakşamları işi bıraktığım sorumsuzluk adına

benim adımı bağışla,

beni iklimler coğrafyasının ta kendisisanırım suyum başkalarınca ısıtılırpazartesi.

kendimi bir yılların içlerine kapadımkendimi koyverdim bir sulara

çok öldüm çok dirildim anlamadımkendimi kendi akrostişime adadımkendimi gerekçesiz oralara buralara

karanlığı düşündüm, kimler yapardı onukaranlık bir simge değildir, bir yaşama

durmadan bağırırım ona, bağırırımölümü ve gömülmeyi ayırdetmem ama.aldım pazartesi akşamı bir okka sucuköncesiz ve beceriksiz geldim odama

seni en sona sakladım alçakgönüllü ışık

hızını hiç kesmeden avadanlıklarımı bileyengeliyorum, bana hazırlanan her şeye hazırım

Page 274: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 274/644

274

Salı

birden karışmış gördüm, karışmış olduğunu gördümotobüs duraklarıyla reklâm levhalarınıntutunduğum bir sarmaşık değildibir kayıştı otobüste

güdümlü bir sağnak saat beşleri beklerdiyaz kış herkesin elleri sudadizlerime tutunup kalktım.bir ses değişmesinin en güzeli vardı göklerdedizlerime tutunup dizlerimeattım pazartesi alışkanlığını

bir vurgunum, ve aşkıyeni yeni tanınıyordu suların gökebirden karışmış olduğunu gördüm, bildimkadınla erkeğin, emekle evrak çantasınınbir yarı karanlıkta

vakit akşamdı, ikinci günvakit akşamdı.birden bazı yerlerde ışıklar yandıayrıldım.

eve döndümevi buldum.

Page 275: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 275/644

2 75

Ç a r ş a m b a

aslında buydu beni geliştirenlut gölünün ve karanlık resimlerin karşısındaordan uzayıp geldikçe kararan resimlerin karşısındaher gün seslendiğimiz isimlerin karşısında(sinek kovalayan bir berber çırağı gibi

bütün işi gücü sinek kovalamak olanustasından sinen ve sinek kovalayan.)birden perdeleri açan bir sevgisizlikşaşılacak bir balık iriliğindebiraz yaralı bir balık iriliğindebu temmuz nasıl olsa birkaç yıl sürer

akşamları ve sabahları birtakım ilişkilere değiştirenyani birbaşma kalmanın mutsuzluğunu.

İstesem ne olur kurtulmayı serin değil ki bildiğim sokaklar, sinekli renkli camlar gecesinden, keten ter mendilinden

uzayıp gelen resimlerin karanlığındanve rumeli beylerbeyindenve taksitle satışlardankurtulmak.kurtulmak!bir sonsuz kelime

bilmediğim bir eski zaman dilindenbir güzel aşk ölümü belki

Page 276: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 276/644

hiçbir şeye hazırlıklı değildik

oyunlar oynandı, gökler kapandı, yenildikama şehirlere koy verdiler bir menekşeyibir menekşeyio zaman başından sezdik yenilgiyi

o zaman şehre çıktım bir elimde fırça

bir elimde sinekliköbüründe bir sinema biletikim varsa gelsin artık yeniden oynayalımhızım bir araba dolusu aşk gibidirgölün rengiyle asfaltı karıştırıpkızım, ne varsa hep yeniden boyayalım.

aslında buydu beni geliştiren, aşksızlık!..aşksızlık büyütür beniyeni bir aşka doğru veöyle sanıyorum ancak birkaç yıl sürerinsanın sebepli umutsuzluğu

üçüncü gün. yorgunev aklımda, gitmeyi unuttum.

Page 277: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 277/644

277

P e r ş e m b e

uygundur uçakların uçtuğu bugünsonsuz bir karmaşanın üstündeniplere asılı çocuk bezlerininiplere asılı kadın külotlarınınişçi tulumlarının

üstündencılız çocuklara havalardan öğütler atarakve 60 bin ile 70 bin arasında bir sayıdaölümler atarakuygunduryersiz bir hamaratlık, bir görev duygusu

bir sarı lâle kadar makbulseakşamüstü bir kadına sunulanuygundur uçakların uçtuğu,uçsunlar.

çaresizlik değil yenilgi, (sonradan övülecek)

herkesin içinde yürekle buluştuğu bir yerdiben masamı topladım, saatimi kurdum(Tanrım, saatim olmasaydı ne olurdum?)biraz sevinç ve alacalıkkarşıya geçmek için tam 39 yıl bekledimarabalar, otobüsler, bisikletler, beygirler

soluk soluğa geçiyorlardıgeçsinler

Page 278: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 278/644

o zaman sanılır ki bir olumsuzluk akşamını seçtik

biraz kolay sanılan biraz alımlı, biraz parlayanbaktıkça içinde şişelerin ve kırgınlıkların kımıldadığıkışlaların ve karakolların kımıldadığı.polisin bandosunu alkışladık caddelerdeçiçek falan satın aldıkdurduk ve yenilgiden umutlandık

başkaları başka şeyleri seçtilerseçsinler

öyle sanıyorum her şey biterbir doğurgan hücre vebir yanlışlık daima kalır.

yer, kuru toprak, sonra yeşerdikçarşamba günü sanki her şeyimiz tamdımotorlar sirenler gidip gelişlerkoyduğunu koyduğun yerde buluşlarbelki güzel birtakım şeyler

ama artık vakit akşamdı,uygundur uçakların uçtuğu artıkuçsunlar.

geldim, oturmadım, çiçekleri suladımbir onlar kalsın dedim akşamı beğendim

Page 279: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 279/644

279

Cuma

ne söylenebilir! tam çağıydı, olağandık,sabahlarda süzgündük, ancak akşamlarda vardıkherkes bir yüzdü, bir yanılmadan, toplandılarorada biz de vardık.

ne söylenebilir! her şey düzeliyor sandık,odalarda çok geniş alanlarda dardıkhiçbir şeye yeterince inanılmadan, toplandılarorada biz de vardık.

ne söylenebilir! tam çağıydı, belli aldandık,

otlarla yeşerdik, güllerle sarardık,bir uykudan doyarak uyanılmadan, toplandılarorada biz de vardık.

ben sokakları severim, deniz boyundaher şey bir eskidir, ellerim acır onları taşımaktan

ben sözümona sokakları severim deniz boyundaoysa ensem ve şakaklarım döküldü kaşımaktanbir genelgeyim, gündüzüm ve gecem birbir anı bile değilim eski olmaktan.

gücüm tazelenmedi, suratım eski, yırtık,

her şeyleri bıraktım, geniş kıyılara dadandım,aşk diye geceleri çözümledim, aldandım,

Page 280: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 280/644

C u m a r t e s i  

yarın pazaryarınki pazarın sessizliği...

28o

Page 281: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 281/644

P a z a r t e s i

kanatır akışını akarsuların çıplak şimdikibaşarılmamış bir geçmişten artakalan şaşkınlıkşimdiki çıplak, yarı aydınlanmış bir duvardakibir yenilgiden çıkarılmış bir deney bir yaşlılıksoluğunu ağartırdı bir altın damarının

(bir alıntı)"Bir adamı söylerdibir kitaba konuyduhep böyle kalmasaydıhep böyle ne olurdu"

karşımda bir harita, kahverengi ve mavineresi başkasının ve neresi benimki(özel)artık buldum herkesin çılgınca sezdiğikıyısında dolaştığı yüksek çin duvarını

artık herkesin belli belirsiz bezdiğiartık kendim ısıtıyorum sularımı.

karartılmış, yerlere vurulmuş yenilgi, seniyeni bir tanrı sayan soydandı o. seni,betondan ve çelikten

pazartesi günleri bir mutlu gebeliktenakşama sabaha uygulayan, seni

Page 282: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 282/644

mermerden yanılan, pelikülden, insan onurundan

mermere yenilen, peliküle, insan onurunaseçim sandıklarına, otuzüç dönülü plâklarayenile yenile şaşkın, şimdiki çıplakbir yaşlılıkağartır soluğunu bir altın damarının,yenile yenile şaşkın

arta arta kendi diline aktardığı,sıkıntısına, seni.o, bir yanılma sanıldı, sabaha bırakıldı(sabaha kaldım)bir çerçeveyi ansıyordu, baktıkça kımıldamayan..

"kutsal yenilgi!., şimdiki,o'na bağımsızlığını hatırlatıyorsun şimdiher şeye yeniden başlamanınkanattıkça..."

Page 283: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 283/644

GÜNEŞİ BOL ÜLKE

Büyük kelimelerle söylenir ancak, sonsuzbaşkaldırması alexandrinlerin,Denizler kıyısında, Marsilyanm kıyısındaSakallı ve üstüste ölülerin kıyısındaSakallı ve üstüste ölülerin kıyısında

Sakallı ve üstüste ölülerin kıyısındaBüyük sözlerle söylenir, kişiyi sınırsızyarımadalara götüren sancak. Oran'la Cezayir arasındaParis'le Lyon arasındaSivas'la İstanbul arasında,Denizlerle öbür denizler arasında,

Bir insanla bir insan arasındaÇığlığı ve ağlaması ve kumları ve sargılarıtükenince dinlerin,Kara yük vagonları, şiş karınlı şilepler,sınırsız giysileriyle adamlarkişiyi kişi yapan şeyleri taşıyacak...

Ancak bir ormandır Akdenizi tüketirBasık sokaklarda silâh ve güneşKentlerde o büyük gücü alfabeninÇocuklar, kanayan kadınlar, kanayan kadınlarYoğrulan ekmekleri ve etleri ve sebzeleri

ve iyi akşamlarıve sizi tüketir.

Page 284: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 284/644

Page 285: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 285/644

Page 286: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 286/644

286

III

İçinde sizin de olduğunuz geceSonsuz bir kaynaktır, bir çizgiye

Köprüleri ayakta tutan güç veDükkânları işleten, gizlice

Babaları onurlu kılan ve gizliceVe anaları mutlu kılan gizlice

Kompresörleri ve yolları uygulayan biribirineAdamları çıkaran koskoca iskelelere

Nüfus sayımlarına, ateşböceklerineSuya ve ateşe doğru o gem almaz düşünce

Ey o büyük düşünce!..

Size bağlı değildir...

IV

Ben oturmaya geldiğimi sanırdım. Hoş geldim.

Ve İstanbul dolaylarında, birtakım odalardaGüllerin ve ayazmaların ve savaşların

Page 287: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 287/644

Geceyi kimlerin böldüğünü

Uzun saçlı aldanışların böldüğünüVe büyülü bayramların böldüğünüÇoğu zaman çiçeklerle veÇoğu zaman gülücüklerle kutlanan

Ve ben patlak gözlü mübaşirlerin

Mutsuzluğunu sanırdım evlerindeVe bazılarının sırf bu yüzden öldüğünüVe kendi askerlerimizSınırlarda ve oralardaykenKaputları ve postalları kendiliğindenSekiz düğmeli ve sırım bağlı sanırdım

Ve çocuklar hiç umulmazkenHiç hiç umulmazken

Yapılan bir şeydi gündüzümüz veGecemiz isteğimizce kullanılmazkenVe biz bir şeye katılırken.

Yüzüm küçük, ufak, öyle sanırdım.Böyle, hep böyle durmaya geldiğimi sanırdımDağlara sürerken yeşilliği ilkyazÇocukların sakalları çıkmaya başlarkenBando mızıkalar çalınırkenHer şeyin yapılmasına katılırdım

Biraz hüzünlü, biraz şaşkın, biraz şenHer şeyin yapılmasına katıldığımı sanırdım.

Page 288: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 288/644

BÜYÜK SAAT

Tarihi bir olmaz akış gibi,Oh sanki evrenin en son gecesini yaşadımSanki dinozorlar ve ben ve en hızlısı öbürlerininBir ilkel eşitlikte buluştuk. (Evrenin kendi kurduğu gecesini.)Ben! Çocukları sevdim yaşadım. Dünyaya alışmadım

Kuru güller gibi yersiz ve inceydim biraz. Hepbunu duydum. Bunu yaşadım. Pastanelerde şurda burda.Oturdum emekli konsoloslarla iskambil oynadım.Emekli konsoloslar, kutu yapımcıları büyük pastanelere,hamurkârlar, pabuççular, polis hafiyeleri, kesekâğıtçılarSaraçlar, kurşun dökücüler, muhasebeciler, su yolcuları

Şarkı düzenleyenler, saat tamircileri!..Şimdi tarihte saat kaç?

Tarihi bir olmaz akış gibi,Tarihin yanlışı olmazdı biliyorum. Olsaydı!Yanlışı olmaz gecikir. Ancak. Bir yapma incelik gecesinde

Danteller ve tüllerle ve krizantemle vebelki de bir mektupla Lady Montague'den vebayram şenlikleriyle. Oysa ben, Kış geldiDağlara filân gittim. Gözlükleri sevdim,Coin de feu'lü bankerler kullansın diye. Incil'i veAquinolu Thomas'ı okurken. Ve titrek yaşlı kadınlar,

La dame aux Camelias'yı dinlenme yurtlarında.

Page 289: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 289/644

Sırf bir haziran doğru çıksın diye,

Oturdum, bütün bir gün dikiş diktim.Gözlükleri ve saatleri sevdim, okşar gibi sildim camlarımOkşar gibi siliyorum, gözlükçüleri ve saatçileriSaatime bakıyorum, hiç kızmıyorum, hiç kızmıyorumBiraz geri kalmış, düzeltiyorum.

Tarihi yersiz bir alkış gibiGeçmişte ve Akdenizde çalkalanan. Onaltı toplu kalyonlardaHatalı bir sekstant gibi. Kahramandık. Başa çıkılmazdık.

AcırdCerbe dolaylarında ve Celâli dağlarında ve oralarda.Ve Amasya'da. Başının sözü edilirken şehzade Mustafa'nın

Ve Hacı Bektaş kulları bunalırken veMustafa Kemal bunalırken Amasya'da.Halk içinde bir büyük imkânı kaçırdık. Amabütün cinselliğimle Akdenizi avuçluyorum. Bütün. ŞimdiAkdeniz.Ortak. Öyle büyük ki zaten bütün uluslara yeter,

Tuzu ve karidesi ile karides malûm deniz tekesiVe bütün cinsel isteğimle Akdenizi avuçluyorum.Hazırlanıyorum h âlâ yanılmışların ve hazırların gecesineÖlmüş bütün babaları suçluyorum. Babalarlane zorum var aslında. Ben ki ölmüş bütün biçimleri

kullanıyorum

Güneş vuruyor başıma artık. OrtalıktayımGüneş vuruyor

Page 290: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 290/644

Tarihi bir hazin balkıma gibi

Biliyorum kafiyeyi bozduğumu.Başka şeyleri de bozduğumu. Ve biliyorum kihüzün varsa içinde, bozukluk bile hoşuna gider Naci'ninBiliyorum ki bozukluk bağışlanır, sevilir bileİçinde bulunan herkesin ölmüş olduğu eski fotoğraflardaVe Akdenize yelken basan kotralarda

Kuytu mağaralarında KaradenizinSessizlik ve görülmezlik bir büyük bahanedir.Adam, şarkısını söyler ve çeker giderBir büyük meydana çıkınca gözbebeğiVe sıkıntısı bir oda sabahına. Tatsız veYanlış geçirilmiş bir geceden.. Ve

Kim bilebilir bir ufak pirinç tableteBozulmaz adımı yazdığımı.Yani eramilden birinin mührüneYemenden yahut yunandan kalmışYani sonsuz girdi çıktısından mütarekeninKim bilebilir bir aldanışın sonunda adımı

Bir köprününEnikonu bir köprünün korkuluğuna kazdığımıVe bütün tüller, iskarpinler ve seçme şaraplarVe danteller ve röprodüksiyonlar vekocaman çiçekli balkonlar ve bir tüylü şapka içinSoğuk denizlerde balina avlarını ve büyük kırımları

Şimdi saat kaç?Yıldızlar evet diyor uzaklarda.

Page 291: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 291/644

BİLİRİM BİR KIŞA HAZIRLANMAYI

Sana bir boyun atkısı gerek. Çünkü kış geldi.Ve sular bir uzun geçmişe hazırlanır. Nerdeyse.Bir çocuk ölür. Bir kadın hastalanır. Odalarbulutlanır.Su içmekten. Uzak. Bir köfte kokusundan

İnsanuzakbir memleket havasından.Belli belirsiz bir şeylerden utanır.Yapışkan ve dayanıksız bir vidanın eşliğindeGece.

Hatırlarız bir günlerde üşümediklerimizi.Üşümeyeceklerimizi.

Kimilerine bir şarkı gibi gelir bütün bunlar. Oysa.Bir kez daha söylüyorum üstümüze yağanları.Uzuneski.

Olumsuz. Güneşlere aykırı.Haziran mintanları. Kopkoyu kent garları.Alınıp götürülenler. Yerlerine konanlar.Anladığımız ve.Şaştığımız kalabalıklar. Bir korkuaşka benzer yalınlığı. Bir korku.

Kuduz korkusu gibi sudan.Bir korku.

Page 292: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 292/644

Yarı aç yarı tok dolaştığımız bir Ankara'da

Bir haşhaş gibi sanki. Bir acı su.Bir yağmur cömertliğiyle Anadolu'dandolaşır içimizi.Onların akşamları.

Yaralı olmak

yerinde olmamakuzun gecikmesi son kesinliğin bir sabah biliyoruz elbet neyi bölüştüğümüzügöz göze

 bakışınca. Biliyoruzneyi bölüştüğümüzü.

Konuşmasak da.

Şimdi tutalım bu diriliği artık. Zamanıdır.Zamanıdır. Nerdeyse kar başlar. Küçük kuşlar ölür.Semerciler ve dilsizler ölür.Seninle ben kalırız. Yeni bir yaşamaya.

Gökler ve kentler ufalır. Seninle ben kalırız.O şarkı sanılanlar bir kavga halini alır.Nerdeyse kar başlar.Birini düşünür gibi oluruz. BiliyorumEllerin de üşür. Biliyorum amaIsıtabilirsin onları. O ateşte.

Hazırsın da. Biliyorum. Amasana bir boyun atkısı gerek. Kış geldi.

Page 293: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 293/644

HEMOFİLİ

O ölüm şimdi mi demektir. Kurutur. Askerleri ve sulakları.Onların kanlı kaputlarını ve ekmek torbalarınıAskerleri. Yani o hep özlenen coğrafyasızlarıİstanbul'un ve Anadol'un bir yerlerinde,gezgin ve ihtiyar şarkıcılar gibi.

Gözümün en yaşlı yaşı akar. En beklemiş. Gününü.Bir hasır iskemlede. Bir keçede oturarak.Yüzyıllar biriminde. O şimdi kabaran.Bir tarih çarşısı gibi.Ayakları suda. Elleri ayasız. Alır önüne.Hint ipeği ile Venedik aynasını,

ve bilerek mavisini denizin, bozluğunu toprağınhatırlar geçmiş kanlarını. Hatırlarım geçmiş kanlarımıAltında.Sapsarı saçlarıyla. Bir direnmenin kanlı başı.Gövdesinden ayrılmış. Uzun bir ırmak akışının. UzunUzun.

Bir ırmağın karşısı gibi.Kimi evlerin göründüğü. Büyük. Kimileriningörünmediği. Küç

Evlerin içi gibi.Kimi askerler gibi. Gönüllü yahut kurradan.Son düğümünü atıp bir kilimin.

Bir kıyı postanesinde mektup atar gibi.(Sana inanmışlığını bir büyük olaydır)

Page 294: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 294/644

"Gözümün altında mordan bir leke

Sular geniş bir aşkın coğrafyasında

Beşinci akşamımız daha güzel olacakKimsenin ummadığı bir tadın ortasında

Silerim morartırım bu aşk demektir

Bahar mı dedin, yakın. Bak ben hazırım bile."

O ölüm bir yenilginindir. Kanayıp gider. Ve durdurulmamalı.Her akşam. Tozdan topraktan ve dükkânlardan arınınca.Durmaz. Hazlar içinde bile. Bir bedene sarılınca.Kurutur. Bütün plâncıların ve matematikçilerin

ve bütün aya bakarak. Kendini bir evrensel kurtuluş sananlarBütün suçlamaları omuzlayarak. Bir tarih çarşısı gibi.Kendini bir evrensel kurtuluş sananların.Sandviç yiyerek, biçimsel kazaklar giyerekve içtikleri.

Kurutulmamalıdır.OdununAlkoleDönüşümünüBeceren ülke...

"Ben güzel bir ülkenin habercisi olurumYa güzel bir akşamın içki dağıtıcısı

Page 295: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 295/644

O ölüm bir. Sonunda gördük. Denizden çıkarılmış bir heykel

Belki uyuduğumuz bir eylül gecesinde bitirilmiş.Parlatılmış. Yahut. Uyumadığımız bir akşamda. Bitirilmiş.Şehrin ışıkları yanarken. Sen oradayken.Mantonun düğmeleriyle oynarken. Sessiz bir kırılmada. SankO akşamı bir tutam tuza değiştiğimiz. Sanki.Bir söğüt dalının sallanışı. Bir uzun

ırmağın.Beni şimdi uyutma artık. Kes serçe parmağımı. Tuz.Üstüne. Uyutma. Bas.Uyumamalıyım. Bas.Karşısı gibi...

"Ben herkesi tanırım adım şuradanGelip geçen bir şeyim, bir yer tutarımBir askerim gönüllü yahut kurradanKururum. Boşluklara ve suya silâh atarım."

O ölüm. Bir akşamda. Parmak izli kadehlerin. Keçelerin

Ve kayatuzunun. Donuk. Dalgaların. Ve sonsuz konuşmalarıortalığı kaplamış olduğu bir akşamda.Ve böylece kaybettiğimiz.Bütün öğrenilmişliklerin bir incelik adına harcandığı. Biriskele sancak akşamında. Bir akşamda. Parlatılmış. Senoradayken. Ve herkes bir sessiz çanta gibi taşınırken.

Bizim suçluluğumuz. Düşmüş bir şehrin suçluluğu. Eksikbir yasanın suçluluğu. Eksik bir kahramanlığın.

Page 296: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 296/644

"Buldum güzelliğini ırmağı beyazladım

Kurtulmanın ve seninle yatmanınKınama, yeni farkındayım, ırmağı beyazladımBoşluğunu, boşluğa ve suya silâh atmanın."

O. Perşembeye bir kadındır. Onunla yatmalıyım. Yatarımonun

Çoğalmak için. Ve ikimiz için. Aralıksız bütün bir perşembe.Sabahlardan akşamlara kadar. Dünyayı çoğaltmak için.

DünyanSabırsız. Bir en yaşlı ülkesinde. Uzun. Bütün perşembe.

Otellekarşısında. O uzun ırmağın. Keçeciler ve bakırcılarçarşısında. Bütün perşembe. Cumaya abdest alırım. Uzun.Çoğalmak için. Hep. Kanattığım bir yara gibi. Yatarım.Hep kendiliğinden kanayan. Ve herkesin.Kendini bir kurtuluş sanışıgibi.Ve kendi ölümünü.Bir uzun. Uzunca.Bir ırmağınKarşısı gibi...

Page 297: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 297/644

HERKES

Hazırlıksız yakalandılar uzun sesleri vardıuzun kolları ve uzamış sakallarıKim uyanırsa öyle derin bir uykudanOğuştururdu gözlerini elbetBir kara tavşan gibi

havuç tarlasında elbetBir kara tavşan ki havuçsuzBir kara gözlü çocuk kiBizansı elemiş yeniçerilerleBüyük fetihlere kan vermişBir perçemli çocuk kiBir perçemsiz çocuk kiÜniformasız ve yalınayak askerlerleKi gözlerinde gözlük taşımamışKi apışarasmda kasıkbağıKi kursağında kandil simidiyüreğinde ölüm acısıHazırlıksız yakalandılar

Ben bir akşamın mostrasını bilirimSesler ve pahalı çiçekler arasındaOnun aşkı bir güneşe yakışırBir eski zamana yakışırKesin buğdaylar, arpalar arasındaVazgeç gönlümü karartmaktan

Page 298: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 298/644

Page 299: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 299/644

FEDERICO GARCIA LORCA İÇİN ÜÇ ŞİİR

S e s s i z a k a n s u l a r a g a z e l

Ah işte her şey orda...Ben severim omuzlarımı birgünSırmaları, apoletleri olmasa da.

Ben severim omuzlarımı bir günGöçen bir maden direğinin altında

Su akar kendir tarlalarındanAh her şeyim...

Ben severim omuzlarımı bir günSavaşta, bir başka omuzun yambaşındaYatakta bir ince omuzun yambaşında

Yol uzun, hava sıcakKırbaçlarım atımı varırım Kurtuba'ya...

ndiğini görürsem bir gün sığırcıklarınve sürüler halinde, ovayansanların dünyayı bölüştüklerini hatırlarım

Bir daha...

Sevişirim ölürüm, savaşırım ölürümDoldururum çantama kara ekmek ve peynir

Page 300: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 300/644

300

a a t b e ş t e  

a k ş a m l e y i n

Ah ellerim ve kalbimHer şey orada kaldı.Keçeler keçeler ve portakallarKireç döktüler yere. Kara gözlüm, kalbim,

Halkımın fakir akşamlarıdır, biliyorumKanlı bir mendil diye bağlanan gözlerimeKireç döktüler yere,Bir duvarın dibindeBir deppoy'un önündeKiraz ağaçlarına ve sığırcıklara karşı...

Bir halkın gösterişsiz, sessiz cömertliğindeÖlüm nasıl söylenirse öylespanyol dilinde

ve her dilde...

o b r a s  c o m p l e t a s

Artık kat'iyen biliyoruz;Halk adına dökülen kan

Sapı güldalı güzelliğinde bir bıçaktır.Dişlerin arasında

Page 301: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 301/644

Page 302: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 302/644

Aklığın, eskimez bir kış güzelliğinde

Sıcak evler, karlı yollar, bağlılıklar adınaBir zorbalığa direnmek adına,AnlaşılmazsaSöğütler yeşermez, balıklar bırakmaz döllerini

Ellerin bir gezinmedir uykularda

Kimine korkudur, ısınmak kimineEskimez bir kış güzelliğindeKuzey yarımkürenin çok koyu mavi bir gecesindeBüyük bir alanda, küçük bir cezaevindeVe çok yabancı dilden iki istasyonarası biletindeBiliyorum nasıl yaşadığını senin Türkçe yokken

Mahzun ve yaşamaklı eskimez elbetÜlkeni dirençle yaşamak, ülken olmayınca sözlüğünde

Sen bir ağlayış gibisin nedenBir çocukluğu sürüklüyorsun kanındaBir güvercin gibi parlar şaşkınlığın

Ölüme yakınlığında bir köylünün, uymasındaGök durur ve boncuklar durur pazarlardaİğdır'da Orta Anadolu tarlalarındaAkşam oldu muydu gaz lâmbası yakılırNerde olursa olsun artık. CoğrafyadaSürekli bir gurbet vardır.

Page 303: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 303/644

Eskimezsin bir mayıs serpintisi gibi

Bir mayıs serpintisi ki sağlıklıAğustos günlerini hazırlayan. GülleriniSürer gurbetçiliğin.Halksız bir yazarın acısını taşıyanKalebent bir şehzade gibi mahzunBörklüce gibi sabırsız haklılığında

Öyle bir şeyBiraz uzak, biraz çıplak, ve yayan.

Page 304: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 304/644

MALATYALI ABDO İÇİN BİR KONUŞMA

Her şey akıp gider

Oh onlar birer ayçiçeğidir yüzleri  güneşe ve aya dönen Hep güneşe

Ve ben ruhçulara göre şaşkınZevcelere göre alkoliktimEvet gerçekten hayatımda çok içtimNe kadar içtim, ne kadar duraklardan geçtimöfkenin ve sevincin özrüne sığınıp

Ama. Bir akşam oldu muydu iyi bir akşamyani saksı çiçeklerinin üzerine tozlar konanve çalışmışsam o gün, dürüst ve İslâm kalmışsambu iyi bir başlangıçtır derim aşk yapmaya.Sular ısıtılmalı güğümlerde ve karımbirtakım moda dergilerinden bile olsa karım

güneşin batışını farketmeli ve denizbir kavga gibi girmeli aramızafarketmeli ki iyi bir güneş iyi bir yataktırbenim kollarımave fayton seslerini duymalıdır loşluğa gidenbenim kollarıma.

Bilmem yetkim var mıdır söylemeye onun

Page 305: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 305/644

Oysa şimşekler çaktı mıydı Balkar'ın üzerinden

sular tarlaları bozdu muyduve bir kadın azıcık davet taşıdı mıydıneden söylememeli, Anadolu'dagecelerin zifaf olmaması imkânsızdıVe kocaman bıyıklarıylaayışığım zorlayan

Çoğalma duygulan

Bu arada tiyatrolar oynanırhakedilmiş gece ayasını kaşındırır insanınve birden karşı karşıya gelirRomeo ile Kerem ve ben

 bir düzeni eğitimli bir adam olarak kabullenensusarım aşklarına her ikisininaraya koca gözlü bir küçük kız girmesesevmek başka bir yetenektir hemen anlarım.Hemen anlarım, hiç yanılmamve çarşılarda, cami avlularında

ahşap çatılar altında nice kültürler gelişmiştir bilirim. Ama bir akşamhakedilmemiş bir akşamdürüst ve İslâm kalmamışsamyeter kendimi yargılamama

 bir şey yapmam

 biraz daha beklerim.

Page 306: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 306/644

Her şey akıp gider, bir katı hüzün kalır

Her zaman geceleyin kalır o, bazan gündüzün kalır

Beyaz gömleklerin ve kayıt defterlerininbanka sıralarının ve sıra beklemelerin

Ve bir düzenle yüzyüze gelmenin anısı

Bugün başka şey ve başka bir şeydir yarın

Ah! İşte öyle bakmayınBir geçmişi anmaya var mısınızBiraz benimle, biraz benimle, biraz uzak ama yarınGeçer gidersiniz uzaklardasınız.

Ben de bu dünyaya geldim geleliBenden böylece işte ne umarsınız.

Ah! Her şey akıp gider, bir tarlalar ve sevda kalırNe sevdadır ne bıçaktır, utançlardır saklanır

Çocuklar bir gecedirler girerler yatağımıza.Birisi sağımıza, birisi uykumuza ve biri mirasımıza

Ve gizli bir başeğmedir sizde aşkkilimlerle ve orkidelerle oyalanan

Bizde bunun kim farkına varır.

Page 307: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 307/644

Koca bıyıklarıyla indi Malatya'dan

Çarşılar ve ortahalli evlersemaverler ve hamurtahtaları uyanmadan.Malatya'nın Kâhta kasabasından ve Kâhta'nınuzun, silik, uzunsilik, uzun

 bir davalı mezrasından.Güldü ve bülbüldü

yolları ve dağları yassılaştıran,Bense bir şehirden bir oğlansonunun nereye varacağı belli olmayan,adı ya büyük bir aşka karışanya da hiç hatırlanmayan.Soyumuz geçerlidir biliyorum geçerlidir,

sık sık unutulan soyumuzgeçerlidir bir kıyıda bir sandal gibi bağlanan.

Gelirdi.Malatya'nın Kâhta kasabasından

Kocaman bıyıklarıyla,adı bir kanuna hemen uygulananKâhta'nınve o sonsuz bülbülü avucunda taşıyanve o sonsuz gülü avucunda taşıyanYani koca bıyıklarıyla güllü ve bülbüllü bir adam

Gelmiş geçmiş bütün öbür şeylerinher şeysini bir parça kendinde taşıyan

Page 308: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 308/644

Banka bağışı sıralarda oturdular oturdular

ürkek ve şaşkın girdiler röntgen odasınafakülte hastanesinde ikiyüzbir sıra numarasındao kız çocuğuyla kucağındakocaman gözleri, babasınınkocaman bıyıklarını yadırgatmayan,öyle dağlı aşklara alışkın öyle müslüman

kocaman bir kız çocuğuşöyle kivilâdî kalça çıkığından daha kahraman.

İnsan tükenir sanırım bir çiçeğe durmadan baksa bile bir güzel aşk okusa bile.

Biz nerden tükeniriz adımız saydamhele akşam oldu muydu çok daha saydam,kapanır gideriz sözlükteki bir aşk anlamınave tabancamız yok.Bilmeyiz silâhı yerinde kullanmayıKimbilir silâhı yerinde kullanmayı

dağlı aşklardan ve kan davalarından başka?ve kadınını bir alet gibi güzel kullanankucağında iki yaşında bir çocukkocaman bıyıklı bir adam.

ben de bu dünyaya geldim geleli

Page 309: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 309/644

"giderdi

bir atlı giderdi dünyayı umursayan ve terkisinde gebe kalınan büyük bir atlı

Durup bütün kinsizliğiyle.Kucağında büyük gözlü bir kız çocuğuyla koşuşan

elleri paraya alışkın olmayankocaman bıyıklı bir adam.

Ne kadar hoyratsınız ve uzaktasınız, bu çok az bir şeydir biliyorum belki balkona asılan çamaşırlar

ve bir otobüs parası biliyorum

Senin sonun çamaşırlar asılı bir balkona varırdı bir sokağın en güzel adına varırdı biraz İslâm, biraz yaban ve cünüpve batı ve para en güzel kurtuluştu."

Page 310: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 310/644

Ben de bu dünyaya geldim geleli

Ucu mor püsküllü marpucum mu varYa bir savaş çıkar bozar dengemiYa bir ahu gözlü kıyar canıma

Ah! Şimdi bakmayın kocaman bıyıklarımaKucağımda kuş gözlü bir küçük kız

Kentlerde o anasız ben kadınsızTumturak bir nasır boğazımda

Her şey akıp gider bir katı hüzün kalırHer zaman geceleyin kalır o, bazan gündüzün kalır

Ben de bu dünyaya geldim geleliÖlmezsem, öldürmezsemKim benim farkıma varır?

Page 311: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 311/644

AĞITLAR TOPLAMI

Bütün öğle vakitleri gelir geçerLokmalardan ötürü kanlı kanlıSular mavi gök mavi ve her şeyden önceSıcakta bir adam su içerBütün öğle vakitlerinde bir adam

Ödenmesi de dayanması da gamlı

Bir ufak su kovası bir baltabütün öğle vakitleri gelir geçerHatıran bir güldür bana.Hatıran bir güldür bana.

Çünkü seni sorarım katlandığım her şeydenBazan uzak yerlere giderim ben, uzakKış gelir yerlere kül dökerimSevinirim kolay çaresizlikten

Page 312: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 312/644

312

( c e n ı a l ' e a ğ ı t )

Böyle miydi bir akşam saatininSöğüt'te ahşap odalardaKırgın çocuk odalarındaBir tutsaklık manzumesine varması.Kalın çalar saatler, kaşık tutmalar adına

Babaların ve anaların hastalığı adınadeniz bir özdeyiştir, az kullamlır

Kimbilir böyle midir bir akşam saatininBir piyanoyla sevişmesi, bilirizUçar gider bir eski deniz, bir deniz akşamı

Bir hüznün provası yapılır bir yeni ilişkideDeniz karşısında denizsizlik, susulurBelki sadece bir düğmeninDüdüklerin, ışıkların, işaretlerinYerinde olmayışından... birden sonbahar.

Ayırdığım elmalar eşit gökyüzüneSıkıntıya, suya ve insan yüzüneİnandığım bir akşam şaşkınlığıdırhatırlarım atkılar ve caddeler ortasındayalnızlıktan kavrulmuş benizleri

Page 313: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 313/644

313

( e d i p ' e a ğ ı t )

Antep'in üzümleri ve Anadolu hüzünleriSoldurur bütün öbür hüzünleriBir gece kulübünde, çok ufak bir yerdeNerdeyse bir kıyı ölçüsündeBir kadın yüzüne ve denize bakaraktan

Buluruz yalnızlığımızı bir günBir caddenin kalabalıklığımBir geçmişin bulanıklığınıÖfkeyle karşılarız, keyifle taşırız.

Ben sorarım bir gün, nasıldır bir müslümanın gömülmesi

Toprak kazılıp yani dünya çözülüpÖlüme ancak bir yağmur kadar üzülüp, gömülmesiKi her müslüman öldüğünde yağmur yağar

Page 314: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 314/644

Page 315: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 315/644

315

Hatıran bir güldür bana

Ellerin bir yakınlıktırGeçmişi ular gecelerimeHatıran bir güldür banaBüyük caddeleri sevdiren banaBütün özürleri bulduran banaSağlam kılan soyumuzu

Ben artık herkesi tanırımÇünkü kış geldiÇünkü kış sonsuzdur, öğretir.

Benim şu ellerim bir şaşkınlıktırKadını ve kızı ve suyu tanımaz, dayanır

Page 316: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 316/644

316

( t o n ı r i s ' e a ğ ı t )

Bayram bir yanlış tanımlamadırSadece gökyüzü gibi.Bir lodos sürdürürken her yerde akşamınıBir ayı resmini anlatırken birisi köşebaşlarındaBalıkların gecesini yani çocukların gecesini

Bir kuytuya bir pul gibi yapıştırılanGelen gider mi, ölen ölür müBir şey eksilmez mi? Ben sorarım

Ben sonsuz karlardayım, iyi dururumBeni bir yanlışlık bağlar rıhtıma

Birisi olmasa ben ne olurum

Page 317: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 317/644

3 ı 7

( k e n d i m e a ğ ı t )

Ölümüm bir kandil olacakAkşamlar, akşamlar, akşamlar olacakSevmenin en güzel yaşlılığı, ölümünYaşaman gibi sakin, sessiz, kendiliğinden

Umman öyle ister, kavga öyle isterBiz varız diye her şey bir şey isterSeviyorsak bir gün bütün balıklarıTutulmuş balıkları, tutulmamış balıklarıbir ince sızı damıtır gibi denizdenkayıklardan, kayalardan ve denizden

Biz ki bir sahipsiz hatırayızTopraktan, iç savaşta ve bendenizden.

Page 318: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 318/644

BİR HAZİRAN TÜKETİMİ ÜSTÜNE

Nasıl hatırlamazdı birisiBir gün, bir yaprağı yaşadığını

Verimli bahçesinde mutsuzluğunOkuyup eksildiğini, gazeteleri.

Haziran sancılı bir ülkedir kalbimizekısa öğle vakitlerinde yaşadığımızBir kırmızı diye kullandığımızve ara sıraöyle sandığımız.

Nasıl hatırlamazdı uğultuları veZabıt kâtipleri arasındaBir gün, bir yaprağı yaşadığını

ve kapıyı açınca çöp tenekesi

bir haziran tenekesiyeşil salataların vekalkan düğmelerinin vedeniz ölülerinin doldurduğuveçekip içine en olumsuz sürekliliği

omuzsuz ve süreksiz bir adamkemer yerine askı kullanan bir adam

Page 319: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 319/644

Nasıl hatırlamazdı gidip gelmeler ve

basımevlerinden ve limonatalardan veçarşambalardan ve limonata satanlardan veadliye saraylarından artanbir günü,bir yaprak gibi yaşadığını.

O güvercin bir at gibi bitirdi haziranıbüyük burun deliklerinde bir telâşı soluyarakbizim özenle azar azar kullandığımızkırmızı bir şey diye kullandığımızBir delikanlının azar azar kullandığı veGüllerin limonların ve hastanelerin

reçetelerle, dolmuşlarla ve güzelliklerle veherkesin öyle sandığı.

Page 320: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 320/644

BİR İNTİHAR AKŞAMI ÜSTÜNE SÖYLENTİ

Kısacık yoğun bir akşamherkesin yüzünün bir anıya karıştığıyoğun bir akşambana bir memur gibi davrandılar hastanelerdeve bir intihar üstüne söylenti

bütün kıyıları dolaştı durdukısacık bir akşam

Kısacık serin bir akşamkelebeklerin atlarla yarıştığıyoğun bir akşam

bazı mektuplar damgalandı postanelerdeoturuldu birtakım şarkılar söylendibir adam bir kadının kapısını vurdukısacık bir akşam

Neyi söylesem bir kahramanlıktı

içinde azıcık buluştuğumuzbir bulutla bir kâğıt peçete arasındakısacık yoğun bir akşamşaşırdım hüznümü nerelere bıraksambir yanda kasıklarımın sarsılmaz gücü vekısacık yoğun bir akşam

Page 321: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 321/644

Her şey bir unutkanlıktı

arada bir deliler gibi kavuştuğumuztüfekle vurulmuş bir parsın yarasındakısacık yoğun bir akşambiliyordum bir soğuktu nereye varsambir yanımda bir el bir yanda vazgeçilmez bir sancı vekısacık yoğun bir akşam

Kim karışırdı gerçekliğineyaşadığım sonsuzluğunve oturuldu birtakım şeyler söylendiimlâ kurallarıyla mutsuzluk üstünekısacık bir akşam

o kadar kısa bir akşamduraladım ne yapsam

Kim karışırdı gerçekliğinesu terazilerindeki ensizliğinve fotoğraflar çekildi ben çıkmadım herkes eylendi

araba vapurlarıyla denizsizlik üstünekısacık bir akşamo kadar kısa ki bir akşam

yüzümü bir suyun ardında buldumkıyılar bu yüzdendir öyle dediler

kısacık yoğun bir akşamserin bir akşam sonra öyle söylediler...

Page 322: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 322/644

322

YEŞİLE GEÇİT

Derin ve kapanıktılar büyükgeçitlerden geçtikOrtada ortak bir güneşBulunmaz bilinmez bir kokuÇok eski çok uzak

Her şey çok uzak çok eskiBüyük ve ulaşılmaz sankiLokanta bahçelerine bakanKızamıklı evlerdeIslatılmış çamaşırlarladonlar mendiller vesaire

Bir çinko leğendekibaşeğmemiz yeni çıktıGarların kokusundanMeyvahoşlarm kokusundanAdımız tatile çıktıÇok sakin göllerdeki

Ot yeşile donanır elbetbırakılırsaParıldar güneşte bıçakO şehirler ki motorlarıylaBir şanlı adım gibi ordan oraya

eksik motorlarıylaeksik çelenkleriyle

Page 323: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 323/644

323

Eskir herkesin yalnızlığı

öyle kisu bulunmaz ateş yanmazEskimiş bir gazete gibi berberdekiBir ses gelir ve kaldırırBir suikast uyandırırEllerim akılalmaz bir ustalıkla

Açar bir bombanın kapsülünüBir çiçek demetiniBir eli tutarBaşka hiçbir şey tutmamış gibi

Şehirleri bilirsiniz

Güçsüzdür onlar sabahlarıGünışığı ve ağır sebze kamyonlarıAnsızın bastırır sanki onlarıSüte ve gazeteye alışkınMagazinlere ve apartman kapıcılarınaVe bütün ıvır zıvırlar anlamsız yorumsuz ve uzak

Jokeyler uykuda, makinistler kıvrakAteşin kendi yanmasındanduyduğu şeyleri duyarakBir simitçi fırınından ilk çocukSokağa fırlayınca ancak...

Page 324: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 324/644

Ona bir iki tane resim getirin

birisi denizden olsun mutlaköbür dördü dağlardanki arınsın kötü sulardaGüneşle tutunduğu yosunKi onun yeşili açıncael açınca yeşil sulara

Terli tozlu çırılçıplakbir kasaba sabahınaBüyük uykusunu uyuyup uyanıncaO, onbinlerce sesinUyuyup uyanınca ancak

Oh akşam güneşi seninleyimSon yıllarda öyle kesip astılar kiKırdılar kırdılar göküDenizi ve gökü kırdılarOrmanı ve bozkırıve birsürü boku kırdılar

Bir gün bir otun gölgesindeTren gibi bir şeylerdeKaçtığımı sandım

O saat beşlerde gelirKedileri ve silâhları sever

onları bulurDükkânlarda sözgelişi

Page 325: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 325/644

O saat beşlerde gelir

Her saat beşte gelirBir elinde yeşile kesmiş bir otBir elinde pırıl pırıl bir bıçak.Suyun ve radyoaktiviteninuyuduğu bir saatteessiz lâstik pabuçlu

ym onbiri gibi

Saat beşte ey güneşsizlikeninle birlikteyim seninleir koşuyu paylaşıyorumeninle bir dirimi yarışıyorum

Yerde ve gökteSavaşta ve barıştaUykulu ve güneşliBir sabah gibiEy bilmediğim bir yerde başaklanan buğdaySana yaraşıyorum

Page 326: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 326/644

HER İKİ ADIMDA BİR UYGUNSUZLUĞUNU

(YALNIZLIĞINI) ALGILAYAN BİRİSİNE GAZEL

İlkin tarlaların ve otlakların ve suvatlarınAh benim güzel cahilliğimBitmeyeceğini sanırdım karanlık olmadıkça

Yaralı kalbim gürbüzdü sevişkendiBir şehir akşamında karanlık olmadıkça

Irmak boylarında gider gelirdim gider gelirdimElimde ceset çekmeye yarayan bir uzun kanca

Ne tarihsel badanaya ne pantolonlu aşkaAh benim güzel şaşkınlığım

Irmak boylarında gider gelirdim gider gelirdimRahatlamazdım bir türlü bir ceset bulmadıkça

Ben size hep söyledim bu benim aşkımSaate karşı alkol suya karşı tabanca

Page 327: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 327/644

Page 328: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 328/644

Page 329: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 329/644

Ah ellerim, ah beni hatırlayan herkes

Bir kötü romanda beşinci kişi gibiyim filânve beni tanımayan herkes

Ben aranan bir şeyim bir parça analjezik,sesim dükkânsızlığm sesidir bir parça aralıktahta kepenkli tahta kepenksiz bir parça aralık

Sokaklarda.Havralarda.Yataklarda.Dünyada.

ve onun hüznü bir haydudun hüznüdür

biraz da kendinin yaptığı

Page 330: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 330/644

HIZLA GELİŞECEK KALBİMİZ

Hızla gelişecek kalbimizKalbimiz hızla.Sürgünlerin umutsuzluğundaKırık kalpler, yaralılar, onulmazlarFarksız çarpanların umutsuzluğunda

Ve köprübaşlarının umudunda.Sular bitse bile, çiçekler atılırken oralaraTemiz bir ilişkinin bulutsuzluğundaVe eski dağlarda, eski dağlarda kışKovalarken ülkesiniHızla gelişecek kalbimiz.

Kendi öz hüznümüzün ılık tarlasındaBozkır dayanıklılığımızın tarlasındaKalbimiz.Ellerimiz ayaklarımız arasında.Ve kimsenin bölemediği şarkıyıGüllerin, buğdayların ve acının şarkısını

Bir Haziran uygulayacak sesimize.Sütçünün sesiyle birlikteŞoförün sesiyle birlikteErkenci işçilerin sesiyle birlikteSabaha başlamış sarhoşların sesiyle birlikteYaman sarhoşların sesiyle birlikte

Ve yeni uyanmışların ve yeni doğmuşlarınve herkesin ve herkesin

Page 331: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 331/644

Yıkıntılara karışan eski bir bahar

Büyük olmaya elverişli bir baharEskiden yaşanılmış ve her şeye rağmeninsanlara göre bir bahar.Suların kana kestiği yahutSuların kana kestiği bir bahar.Hızla gelişecek kalbimiz

Bir mavilik kalıbındaBir odada, en olağan bir odadaEn sade, en insanca bir odadaBir kadınla bir erkeğin olduğu bir odadaBir kadınla bir erkeğin,bir kadınla bir erkek olduğu

Ellerin ve omuzbaşlarmmbirbirini bulduğu.Birden gerçekliğini algılayarakSaat çalınca ve görünce güneşiBirden vazgeçilmezliğini algılayarakÖnemli ve gerekli buluşunu kendini

birden hatırlayarak.Geleceğe hazırlayınca olanca göğüslerinive her şeye ve ölüme. KalbimizHızla gelişecekÇağımıza pek uygun bir hızlaGelişecek kalbimiz.

Page 332: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 332/644

332

Bütün çalar saatlerin

Derin ve güzel bir su'yu vurduğu zamandaHızla gelişecek kalbimiz.

Bütün başeğmelere ve bütünkötü kış akşamlarına karşı, ama.Dönerlerin, uskurların, tornaların

durduğu bir zamanda.Nalçalı postallara, bozkırlaraappendixlere, sargı bezlerine veyaşamaya doğruHızla gelişecek kalbimiz.Sonsuz anısına büyük hayatın

kısacık sanılan büyük hayatınHızla gelişecek kalbimiz.KalbimizYenileyecek sonsuzluğunuVe hızla gelişecek

Page 333: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 333/644

Hızla gelişecek kalbimiz

Ağlattığı bir şey gibi tombul çocuklarınÇağdaş her şeyin vurgusuna uyarakBir kesit gibi ölümdenBir utku gibi aşktanÖyle yalın. HızlaCinsleri çekici kılan, biraz da kutsal

kadın berberlerine, yünlü kumaşlaraKorkuluklu köprülere, kedilereVe çiçeklere, dürüstlüğeBir öğle vakti kadar sağlam ve kalınBüyük bir savaştan sonrakadının ve erkeğin birlikte olduğu

Bir büyük savaştan

Kalbimiz.Yerin ve gökün altedilmez bir dirilikte olduğuTutkumuz, direnmemiz, ellerimiz, kalbimiz.Kalbimiz

Kalbimiz hızla gelişecek.

Page 334: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 334/644

BİRAZ DAHA

Kullanmam ucuz özgürlüğü sana sığınırımAzarladığım bir dünyayı suya bırakıpGünlük dövüşü en uygun yerinde keserekVe kan biraz daha akar durur, akmalıdırBir çaresizlik sanırım, öfkem büyür uğunurum

Oysa bir çiçek bir güzel dünyaya bakmalıdırVe kuytulardan, unutulmaktan tek tekÖlülerimiz toplanacaktır.

Senin yıldızların güneşlere dönüşürEn karışık en bozgun bir öğle uykusunda bile

Ve sonsuz sevinç taşıyan bir çığlıktırBir suyun bir başka suya karışmasıKanları çökelirken bir soylu tabaktaBir bahar anlatıcısınınBir mutluluk dülgerininGecelerde ve yalnızlıklarında hepsi üşür

Ölülerimiz toplanacaktır.

Ne kadar hüzün geçmişse dünyadanNe kadar acı geçmişse yaşayacağızHepsini yeniden, bir bir dünyadaDünyadan ve dünyayla sana sığınırım

Acılardan ve hüzünlerden değilKaçmalardan ve korkulardan değil

Page 335: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 335/644

Haberlere, yorumlara ve büyük tirajlara

Asalak otlara karşı, türeyip gidenBir sun'i ilkahla üreyip gidenBir soya, bir sanrıya karşıKuşanıp kahramanca tek silâhını, kanınıDiri bir su gibi gidenleri hatırlarımOdalarda ve güzel bir dünyada

Sararırken bir başına eski güneşYıldızımız uzak bir iklimdeBir tüfek olacaktır. Bir tüfekÖlülerimiz toplanacaktır.

Ve bizim bir haziranımız

Bir yıl kadar yetecektir dünyayaÇünkü yoğun ve ateşle yaşanmışÇünkü ellerimiz, başımız ve kanımızHayasız pençelerini kokuyla gizleyenBir olgu olmayacaktır sanaÖlülerimiz toplanacaktır

Doldurulan bir kıyı gibi.Anılacaktır bir general pantolonundanNasıl sezgiler ve gerekçeler çıkardığımızNasıl kırgın ve nasıl umutlu olduğumuzBir şenliğin başlangıcından ve sonundan

Sığınmamız da anılacaktır.

Page 336: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 336/644

Ölülerimiz toplanacaktır

Kenar köşe kasaba hanlarındanDeniz en güzel aşkken ayışığmaKüçük ve karanlık odalarda öldürülenlerDirenerek ve akarak ölenlerYüceltilecektirAnılacaktır ölümleri

Bir şehir akşamında herkes kaçışırkenOrmanlar bir çözülmeye bozulurkenKaranlığa kanıyla karşı duranKanıyla ışıtan, yalazlayan karanlığıYalnız ve dayanıklı gecelerinde üşüyen

Ölülerimiz toplanacaktır.

Biraz daha kan, kan ve suyun akışıEy suyun güvenli akışıSana bir yamaç gerekmez miKi sonun özlemine hızla varsın

Ki sen varsın, akıtılmış kanlarla varsınVe kan ve akışın o soylu tabaktaOrmansız bir halka sunulacaktırBir orman olarakOna sığınılacaktır.

Page 337: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 337/644

Sana sığınılacaktır kırılıp toplanınca

Sana sığınıyorum kırılıp toplanıncaDeğil sonsuz girdiçıktısına yaşamalarınEy en güzeli, en gürü bütün çeşmelerinAym ve denizin sahibi ve su içmelerinSana sığınılacaktırVe kuytularda, dağlarda, alanlarda

Akıtılan ve akıp gelen kanlardaBir sabah büyük büyük ateşler yanıncaEller temizlenecektirBir tören olacaktırÖlülerimiz toplanacaktır.

Page 338: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 338/644

DİVAN

Page 339: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 339/644

Page 340: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 340/644

Page 341: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 341/644

münacat

birden hatırladık seninle buluşamadığımız günlerigel ey büyük bakış yüce suskunluk gel artık beri

kentleri ve kasabaları ve köyleri çevirdik senin adınakapıları tutmaktan artık herkesin nasır oldu elleri

olsun daha da tutarız sen varsan düşüncemizde ama geltutarız karaları ve denizleri ve yaşayan yürekleri

kendin karşı koydun yaptığın saraylara zindanlara tellereyine kendin kullan artık kendi yaptığın tüfekleri

bozgun bir şubat sensin, ekmek ve kan senden, ekim sensinnerende taşır büyütürsün nerende sonsuz gelecekleri

hatırla, kendini hatırlat, o büyük haklılığı denize gidenhatırla, karada ve denizde onardığın her yeri

hatırla, karada büyük taşları üstüste kodun, hatırlayürüttün canalıcı denizlerde cesur gemileri

"... senin hüznün bir yazgıdır, bir eski zamandırbüyüksün artık büyük dirimine beni inandır

bir değişmezlik sanırsın çoktan beri her şeyi oysa

Page 342: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 342/644

gecikmiş bilgeliğin yaşamış bir eski ağacı hatırlatır

ki sen emzirirsin duyguyu, sen beslersin kalemlerisen yarattın, şendeyiz, suyumuz, toprağımız kanımız sendeney yüce bekleyiş, sanki bu kalın eller kimin elleri

artık bize soluk ver, bizi besle, kendini hatırla

ey biraz yavaş, biraz kutsal, beklerken az sevinçliseni bağışlamam çünkü ben büyük bir dirim taşırımçünkü ben ey derim ve severim ey demeyi bilenleri

 biz bir aşk nedir biliriz seninle, biz biliriz

ey kim varsa orda o tek olanın adına çekin kürekleri

Page 343: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 343/644

343

naat

ipekler tel tel biraraya geldiler dokunmak üzerelâle nerdeyse menekşeye, gül suya dokunmak üzere

kılıç kesti kan koktu bir atlı dörtnala uzaktangünbatımının büyük eşitsizliğinden yakınmak üzere

bütün dertler söylendi çareleri bir bir yazıldıson büyük toplantıda bir bir okunmak üzere

kimseye başvurulmadı herkes birbaşına kaldı, evetsonradan hep birlikte kurtulunmak üzere

oysa bir çiçek vardı bahçelerde kendini dererdisevinçle. Kendini tek haklıya bir gün sunmak üzere

Page 344: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 344/644

çağrılmış'a

gökyokuş solan penceresi çağrılmışölmüş ölünce ölü annesi çağrılmış

öyle ki bir kırgın çocuk gibi Konyalıbayramlara hep bayramertesi çağrılmış

Konyalı bir çocuk gibi, Konyalı birergen gibi, Konyalı bir adam

Konyalı bir kocamış gibi kırdakendisi konmuş kırda gölgesi çağrılmış

gölgesi donuk sönük denize uzaksanki babası bırakılmış eniştesi çağrılmış

ey solak hendese büyük yılkıhazırlan çünkü artık kendisi çağrılmış

Page 345: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 345/644

sulfata'ya

acım sessiz bir güneş batmasıdır ölsüneksik ve kötü bir güneş batmasıdır ölsün

her yerlerim bir yaşlık gibidir denizdenbulantım yanlışlıktan bir deniz tutmasıdır ölsün

sulfata karnımı avuçla güneşimi ver sulfataham zerdaliler ve kavunlar ve bataklar ölsün

ay çıkar dağlara vurur ey Mustafabu gece Mustafa'nın sanki son yatmasıdır ölsün

sulfata acımı dindir acını kat banaeksik ve kötü gemilerin gitmesidir ölsün

ben ki çarşılara giderim armut kokarımkavuniçi duygular ve yataklar ölsün

toysun adm deliye çıkar bir gün bilsenesaat beşleri düşün yalnız öbürleri ölsün

sulfata hatırla acımı sen bir haziransınsulfata öbürleri bir bayram haftasıdır ölsün

ben dağlara çıkarım dağlarda bağırırım

Page 346: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 346/644

yokuş yol'a

güllerin bedeninden dikenlerini teker teker koparırsandikenleri kopardığın yerler teker teker kanar

dikenleri kopardığın yerleri bir bahar filân sanırsanKürdistan'da ve Muş Tatvan yolunda bir yer kanar

Muş Tatvan yolunda güllere ve devlete inanırsaneşkıyalar kanar kötü donatımlı askerler kanar

sen bir yaz güzelisin, yaprakların ekşi, suda yıkanırsanportakal incinir, tütün utanır, incirler kanar

bir yolda el ele gideriz, o yolda bir gün usanırsanpadişahlar ve Muşlar kanar, darülbedayiler kanar

Muş Tatvan yolunda bir gün senin akşamın ne kiorada her zaman otlar otlar ergenlikler kanar

el ele gittiğimiz bir yolda sen gitgide büyürsenbenim içimde çok beklemiş, çok eski bir yer kanar

Page 347: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 347/644

şurdan burdan hazırlanma'ya

sanırım hazırlandık artık yeterörneğin her şeylere bir kırmızı gül yeter

alanlar daraltılsa ve duvarlar daörneğin her şeylere bir kırmızı gül yeter

 benim sonsuz tirenim at başlı kediağlayanlar ağlamadı gülenler gülmedi

çözdüm bir uzak bakışı güllere bakangüller soldu o bakış kaldı ötelere akan

dövüldük nasırlandık artık yeterörneğin her şeylere bir karanlık yeter

seni taşırım artık bir gül gibi beyazsınoh becerikli parmakların en doğru şeyleri yazsın

 bulurum bilirim en solgun ânını bir gülünsuların yaptığı beyaz kanım bir gülün

su bitti gül susadı her şey bitti bir kurt ihtiyarladı ve soğuk bölgelere gitti

sonsuz haziranı bir ormanın durma bana gelörneğin her şeylere bir kırmızı gül yeter

Page 348: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 348/644

iyimser bir sonuç'a

 ben bir gün giderim ki neyim kalıreksik bıraktığım her şeyim kalır

yaz günü kim ister ki öldüğünüeksik bıraktığım her şeyim kalır

yaşamam bir beyazlık gibi sankieksik bıraktığım her şeyim kalır

genişlerim dağılırım beyazım ben bir gün giderim ki neyim kalır

 ben bir gün giderim ki ey diri atelbette benim de bir şeyim kalır

Page 349: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 349/644

biten bir yaz'a

benim kararlılığım bir sonuca idisular içirdim olmadı ben anamı isterim

herkes bir kıyısından tuttu çekti büyüttü kentiköprülerden geçirdim olmadı ben anamı isterim

bir karışçık sularda büyüttüm her şeyiuğrulardan kaçırdım olmadı ben anamı isterim

kimseler tutmadı elimden koskoca bir yaz bittiyaylalara göçürdüm olmadı ben anamı isterim

kalbim koskoca bir yaz bitti kalbimaklımdan neler geçirdim olmadı ben anamı isterim

Page 350: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 350/644

büyüyüp giden hüzün'e

bir güzel aşk yılının ortasındabir kestane ekerim büyür gider

ortaçağdan bir deniz hartasındabir iki harf bulurum büyür gider

biliyorum ikimiz arasındabir deste gül mü ne var büyür gider

sen bir aklık gibisin sırasındaboynun ve dediklerin büyür gider

ölür gider çinisi bir soylununbize bir mavi kalır büyür gider

ve içilir bir devin sofrasındaarayerde bir hüzün büyür gider.

Page 351: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 351/644

karışık saatler'e

soyluluğumu anımsıyorum. Bir gece farkettimsinemada mıydı bir şehirde mi bilmiyorum

önce her şeyi ben hazırlıyorum sonra geliyorlarsaat ikide mi, içkide mi, on birde mi bilmiyorum

karışıklık! Keçileri seviyorum tuz gibisusuzlukta mı, şöyle akşamlarda mı bilmiyorum

her şey bozuktur bir öğle yürüyüşündegünlerin akıttığı ırmaklardan mı bilmiyorum

ben tutunurum saatsiz bir yelkovanasaat ikide mi, kırılmada mı, on birde mi bilmiyoru:

adm bir güzelliğe yakışır elbet yakışırbir intiharda mı, bir şiirde mi bilmiyorum

Page 352: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 352/644

içeri giren'e

kapılarda bıraktılar her şeyleri her şeyleriey üzünç yalnız bir seni mi aldılar içeri

saatler bir açık deniz gibi kimseden yana değilher zaman süslü püslü her zaman oldukça geri

 beni bir su başına götürün bir su başınaöyle yapın ki sileyim orada hendekleri

 beni şarkılarla türkülerle aşkla donatınpırıl pırıl yara almaz olsun bedenimin her yeri

eski kaleler eski bölümler ve eski çarşılar bir coşkunluk diye bir odak diye bulsunlar beni

ey aklımın tarihi ey su geçirmez gücümunutmadın unutmadın silâh tutan elleri

seni bu mazgalın nöbetine koyuyorumsen bir akşamsefası olarak gözetle saatleri

 bana hüzün ver beni kucakla beni hep tazeleey üzünç artık nasılsa bir seni almışlar içeri

Page 353: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 353/644

tükenen'e

kurşun eritip fesleğen dökmeye eski uzak bir yaz akşamıbir yaşlı baba çıkar gelir bir uykudaki akış tükenir

camiler ve motorlar birbirine karışır bir mayıs ortasılahanalar ve arnavutlar ve sudaki sevinçli akış tükenir

çok görmeye başlar kendi coşkunluğunu bir doru beygirartık herkesin birbirine kullandığı yumuşak bakış tükenir

bir adam haklı söyler bir adam kayıplara karışır sabahlarıbir duruma hazırlanan incirsiz anlamsız bir yokuş tükenir

sağlam dur ayakların ne güzel ey kimsesiz dönen askerdenişlemler tükenir hazır ol tükenir rahat ve alkış tükenir

alış iskemlelere otobüs duraklarına su sırasına tarlalardatarlalarda otobüs duraklarında koca dünyada itiş kakış tüken

ben yavru bir ayıydım, halılarda yürürdüm, öğrendimölmem

öğrendim ki limanlarda savaşlarda gemilerde değiş tokuştüke

ey bana kendimi vermeyen dünya ey sağlam dokunulmazlığbilirsin bilirim çamurlu sıcaksız haince bir kış tükenir

Page 354: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 354/644

sonsuz biçim'e

sarsıldım son uykusunu uyuyunca arabistanmher eylem bir hamut gibi yerli yerinde kalınca

sarsıldım son uykusunu uyuyunca bir hastanıneklemlerin yerini eklemsizlikler alınca

ey güzel mavi güneş, sen çekici misin bir ustanınçekimserlik artınca kahramanlık azalınca

durdum sarı güller gibi ilkyazına bir hastanın biraz askerce, biraz aşk gibi, biraz kalınca

ey soyumdan ve aşkımdan yana olan kalbimher şeyden umut kesilir her şey kırık sen ufalınca

oysa son provasını yapıyoruz bir büyük destanınsonsuz bir biçim olacak o herkes katılınca

Page 355: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 355/644

ben ne güzel işerim güneşe karşıarkamda medrese duvarı önümde çarşı

bir sürekli kaşınmadır yaşadığımtörelere ve alışkanlığa karşı

geldim gittim geldim bir şey bulmadımüzüldüğüme ve yorulduğuma karşı

ah aklıma her şey gelir, her şey gelirdoğan güne karşı batan güne karşı

sözde kirlettiğimiz bütün her şey duruyorbak ne diyorum sana, ele güne karşı

biz duralım biz sürekliyiz duralımdurukluğa, tüberküloza ve uranyuma karşı

durduk, ateş besledik, kuşları sürekledikarkamız medrese duvarı önümüz çarşı

güneşe güneşe karşı

su yorumcuları'na

I

Page 356: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 356/644

su yorumcuları'na

II

 biz bir parça acemi bir su yorumcusuyuzöteden beriden dayanıklılık taşırız durmadan

ellerimiz bir türkü gibi öyle, kendiliğindenuzun bir gündüzü farkedenlerin en sonuncusuyuz

ay batar, çünkü rüzgâr bir menekşeye dönüşür, biliriz bunuçünkü mavi gözlü ve deli sekiz kardeşin onuncusuyuz

ah büyük tarla, ah büyük deniz, ah büyük çalgı, bil!

senin en son alacağın biçimin sabırlı yontucusuyuz

sezgilerimiz ve ellerimiz sonsuz bir alışkanlık gibi. İlerdeaşkın ve tüberkülozun ve uranyumun bulucusuyuz

karalarımız ve aklarımız bir duvarı yıkmaktır, anlatılır

 biz, çılgın bir yürüyüşün en tetik yolcusuyuz

eririz tükeniriz, toplanır yaratırız. Bu bize aşktır biz belki de en uzun yaşamalı bir su'yuz

Page 357: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 357/644

altı parmaklı çocuk'a

benim odur inandığım yalnız denizse denizdenizin yanı kışlagüzellik altı parmaklı çocuk kalkar giderizdenizin yanı kışla

şenle ben eskiyen bir paspas gibi biteriz

yağmurla yaşlaaltıncı parmağımızı bir gün keserizyağmurla yaşla

artık biliyoruz bir gün doğduğumuzu biz dealtıyla beşle

neden bunca doğum sancısını böyle çekerizaltıyla beşle

altıparmaklı çocuk doğumun tamdır tay gibiağlamayla ateşleneden bütün güzel ölümleri biz gömeriz

ağlamayla ateşle

kar yağar ölüm gelir gider eksikler devralınırkavgayla dost güneşledağlar kayalar kalır su kalır biz kalırızkavgayla dost güneşle

kar yağar ormanlara kar yağar kışlalara

Page 358: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 358/644

dikilitaşlar'a

 balkonlar bir suya açılır sözgelişi bu iyidir bir ağustos terlemesine karşı sözgelişi su iyidir

yankılanır bütün yanılgıları geçmişlerin buna karşı sözgelişi öğle uykusu iyidir

kentlerin yani düzenin geliştirilir bir sevdasıoysa biliriz ne şu iyidir ne bu iyidir

karşılarım bir yanlış akşamı bir otobüs durağında bir kadının paltosu bir adamın arzusu iyidir

neyi değiştirir arzuların yerli yerinde olmasıkalkmak iyidir, taşmak iyidir, akarsu iyidir

ey direnmek, korkmamak, göllere göllere gitoralarda anlarsın kemerler ve akarsu iyidir

Page 359: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 359/644

bağırma'ya

uyun çekirdeği nedir elbet yine bir sudurnsanın gözü ve gözyaşı engine bir sudur

ağırdık neler beslenmedi ki sesimizdenki bizim böyle bağırmamız yangına bir sudur

gül aldı geldi hazdan yelpazesini tavşan ürktüağırdık ama bağırmamız tavşan yüreğine bir sudur

ağırdık sokak ve kır kesimleri kulak verdilerbağırmamız çünkü bir herifin tüfeğine bir sudur

bunca yıl karşılaştık ama yetmedi demek bizeünkü sandık ki herkes kendi kendine bir sudur

şikleri öğrendik sonra aştık koskoca yapılarıbağırmamız bir karşı koymanın çeliğine bir sudur

hoşgeldin başlangıçsız dönem yakıştm kendineu bizim bağırmamız senin dengi dengine bir sudur

Page 360: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 360/644

cahil beşir'e

benim bildiğim her şeyin adı bir yeşilay gelir yaz gecesi ortalarda dolaşır

ay gelir ortalarda dolaşıray gelir ortalarda

sevdiğim kara gözlü sevdiğimin adı Beşiryazın kirli gömlek giyer kışın ortalarda üşür

kış gelir ortalardayaz gelir ortalarda

sevgilim kara gözlü bir gömleği var yeşilyaz kış onu giyer yalnız onu değişir

kış ortalardaay ortalarda

kuzu Beşir, pamuk Beşir, hemşeri Beşirağlama Beşir, dur Beşir, ağlama alnın kırışır

alnın bir şey değil Beşirgönlün buruşur

yazın kışın, pazarlarda cumalarda aklım karışırartık bildim Beşir bize ağlamamak yaraşır

Page 361: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 361/644

düzenbozan'a

güneş biterse elbet ertesi kalırya perşembe kalır ya pazar kalır

incelir bir zincirin bir halkasıbir tutam su kalır azar azar kalır

bir mavi yaz gömleği azar azar incelirbir adam mavi yaz gömleksiz gezer kalır

birden bir ormana çıkılır sanki gökyüzübir terliye, bir ağustos sızar kalır

ve okuyan ve güldüren ve savaşaney okuyan ey güldüren ey savaşan

çözülür sağlam sanılan simyası bir duruşunsesini yitirmeyen bir güçlü hızar kalır

bir akşam bir bulgu gibi sunulur bizeoysa bir yanlışlık birini ezer kalır

oysa kimi su kemerlerine kimi bir iç denizeon bin dirim taşıyan bir kanal

ve eski tulumlar ve kötü şaraplar vurunca size

Page 362: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 362/644

ürkek ırmaklar'a

suya gittim, sulara gittim, aklım satırbaşındasen kaç yaşındasın söyle bana, ay kaç yaşında

ay kaç yaşındasatırbaşında

mısır sapından ayırdım sandal çektim denizesöyle sen kaç yaşındayken gelmiştin bize

sen kaç yaşında bizeindin denize

büyük şehirde dururum farkeder şaşkın olurumaklım başıma gelir bir kıyıya inince

kıyının sonsuzluğunu görüncefarkeder şaşkın olurum

sular toprağa dökülür otlar donanır serpilirırmaklar çamurlu ırmaklar iner dağlardan gelir

iner dağlardandağlardan gelir

Page 363: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 363/644

kimbilir denizini karasını dağları sevmeyincehep bir mavi bencillik hep bir göz bir kıyıyı görünce

ay oğlan, ay adamım!sevip de ölmeyince

benim adım tavuskuşu ne yazı bilirim ne kışısağ pazımda kolera, solumda çiçek aşısı

ay kadın, ay kadınım!ne yazı bilirim ne kışı

şaştığı budur belki bir altın kafesçiningel seninle ayışığında bir güzel işeyelim

bir güzel ayışığındabir güzel kafesçinin

Page 364: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 364/644

baharı bekleyen'e

ben kışın güzelliğini söylerim ne gelirse dilimeçünkü kış bir hazırlıktır soluğuma kıpkırmızı gülüme

nice kırmızı ayaklar gelip geçti o gün katar katarkış günleri sözgelişi ben bir çöp bile almadım elime

altı kız bir ayışığı def çalıp şarkılar söyledilerberi yanda ormanlar yanardı, ciğerpareler lime lime

artık su uyur aşk uyanır mendilim kana boyanırbilirim bu baharda da herkes hasetlenir halime

ve ellerim batık bir suda akar gözlerim her şeye bakarbahar bir gelsin yeter artık eksikse de bırak elleme

su uyur düşman uyumaz suların dibi güllerde"imrenir dururdum eski gecelerime"

altı kız bir oğlan def çalıp şarkılar söyledilerbaktım birinin kara bir gecesi düşüvermiş mendilime

şimdi elimde baston silâh, başımda şapka öyleağzımda kurşun hızında seçtiğim her kelime

şu. hiç kimse durmazsa her şey yürür, bu aşk demektirher şey kullanılmazsa dirim bir ihanettir ölüme

Page 365: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 365/644

ıslak çeltikler'e

 benim bir sevincim var yüzün artık akşam bir çocuğun gülüşünü görüyorsun nereye baksam

kıyımız uzak ve kuytuda ellerimiz sanki yokellerimiz yok ama senin ellerini bir tutsam

 bazı çocuklar doğar bilirim bazı çocuklar doğmazdoğmayan çocuklar için bilmem ne yapsam

ey çavlan. bitmeyen temmuz güneşi, ey aslansilkin, sakla harmanını, çocuğunu sakla

ey aslan, suya kaptır kendini ellerin sanki yok bir güzel günde mızıkalarla bir alanda dursam

sen yoksun gazeteler yok geçmişin razı değil bilmem ki doğmayan çocukları ben mi doğsam

Page 366: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 366/644

bir oda güneşi'ne

adına hatırlama dediğimiz o metalparıltılıdır, avcılık gibi bir şeylere karışır

suyun erimesidir, öteki bir yalnızlığın sularınasularına hüzünlerine ve doğumlarına karışır

satınalabildiğim hiçbir şey yok ne haberkendimden başka sütümden başka kim karışır

ve karışır gelir eksik yüzüşü bir balığınekime güneşe odaya ve güneşle odaya karışır

bir kırmızıyı bir akşama bozarım rahatlarımçünkü o zaman kırmızılar ve akşamlar birbirine karışır

ey büyük mavi, ey gök müsün nesiney açıklık seninle kim yarışır

Page 367: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 367/644

kırlara gitme'ye

şte ben buna aşk derim herkes dururonsuzluğun and'ı durur son ses durur

atarım savaş artığı madalyaları giderimünkü sivil bir askerdi rahmetli pederim

şte ben buna aşk derim sakallarım vardırdünya bir orman kadardır bir su kadardır

ki aşılır korkunç köprüsüzlüğü bir çavlanmemmuzun gülünçlüğü ve hüznü haziranın

ey kim bakar kısa boyuma kim bakar pirinçlereıhtımlarda insanlarla aşk yapan vinçlere

yatarım akasyaların altında bütün bir güney ne olur alın beni alın buralardan götürün

Page 368: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 368/644

beklemiş bir paket cıgaramn son umudu'na

işte suyumuzu kestiler ama masamda yine bir çiçekbir çiçeğin akşamı elbet bir çiçeğe benzeyecek

nasıl güzel nasıl diri bir çiçekdipdiri adamlardan biri bir çiçek

evet ben son ve kesin umuduyum bir paket cıgaramnbir köhne camekânda sararmış alıp içmemi bekleyecek

sonsuz bir camekândabaşlangıçsız bir çiçek

alırım seni tüttürürüm bir gün güzel tütünsöyle kim var bunu benden daha iyi bilecek

ey kalın duman gün şenindir

kim var senden daha doğru tütecek

ben gelirim seni alırım büyük alanlara giderizseninle ben o kavruk biçim bir de o diri çiçek

ne sandın bütün alanlar bizimdirbiziz ne varsa kalan biziz ne varsa gerçek

Page 369: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 369/644

ki hüznü bir mavilik duygusuna bozar gideriz bizçünkü biliriz yılkılarımız serin yaylalarda üreyecek

yağmurlar yağar o serin yaylalaraçünkü serin yaylalarda otlar büyüyecek

bir çiçek bahçesinin elinden tutarız biz, biz olmasak kim nekim pundunu bulup paralara kötü pazarlıklara böyle sövecek

ey eski camekân ey diri çiçekbiz olmasak şunlara bunlara kim sövecek

ben seni alırım sakin evime koyarım sakin sonra giderizgözlerim mavi, senin dumanın mavi, yüreğimiz bir okka çiçe

suyun da denizin de mavi ve avuçlarınbiliyorsun bir gün gökyüzü değişecek

işte sürahiyi kırdılar suyumuz kesik hadi bakalımey camekân seninle biziz ancak bunları yenileyecek

hadi bakalım ey durgun çiçekhangi ıslak mendil bunları söyleyecek

Page 370: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 370/644

terleyen'e

senin baktığın tez olsun, sen aşkını belirleyenkış ortasında her şeyden yanar gibi terleyen

andın gizli kapaklı kaç yüzyıldır sürüyorgizlisin güçlüsün, kar altında bahar gibi terleyen

aşkın derin sularda batmış bir geminin anısıdıruzak doğudan, kanlı sudan, çölden döner gibi terleyen

hüseyinin haşanın ateşini bir humma gibi duyupbir çöl susuzluğunu ve aşkı anar gibi terleyen

sarardın kaç yazlar geçti bütün olanların üstünden, sendorukta terleyen deniz dibinde bir fener gibi terleyen

terledin, aşkın sularla su gibi aktı ama tükenmediey ölümsüz utku, ey yaban atlara biner gibi terleyen

kim bakar çeltiklere kim bakar küçük çocuklara, sen.olmasan. her damarından teker teker kanar gibi terleyen

yeni insan sensin, eski kanların her şeye alışık çünkükırkbir basamaklı bir merdivenden iner gibi terleyen

Page 371: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 371/644

37i

susuzluk'a

sen beni hazırlama sakın sen de bana gelölmüş ölü olmuş hüseyne haşana gel

elleri koku dağıtırdı nasıl bir kokusuya gel kana gel bir yeni haşana gel

o öldü çünkü bir gülü tutmuştu bilmedensen istersen her gün gel her sene gel

gel beyazlıkları elle türlü kokuları biçgünler karardığında davran hep sana gel

ne yap yap hazırla kendini anladın mıne yap yap meselâ ısıtıp dökündüğün sularla bile bana gel

hatırlanmış bir gül ben de hatırlarım kolaydırölmüş mü ölmemiş mi hüseyne haşana gel

hüseyin de öldü ölür haşan da öldü ölürölen ve dirilen o bitmez insana gel

Page 372: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 372/644

372

delta'da

ne kadar su içinde yattım ne kadar kulak verdimne kadar umdum umutlandım, o büyük o güzel şehir geliyo

seni sevdim çünkü saatin bir zamanı haber veriyorsaatin artık sol kolunda her şeyi bir bir veriyor

ne bakışlar ne uzaklar ne onun en güzel aksine uzaklar ne akisler her şeyi hiçbir veriyor

ne ki akşam ne ki yıllar işte güneşler doğuyor ammaittiğim her kötü aşkı bir yeni cihangir veriyor

 bu aşkın ölümdür kafiyesi, dağlara filân denk gelirtükenmez çünkü doğruluğunu ne zamandır veriyor

 ben hep acemiyimdir aşk kafiyesinde sanki acemio aşk ki ormanlarda tükenmez kafiyesini teker teker veriyor

şimdi bir uzak geçmişi anışım sahici bir çiçektiro çiçek dipdiri ergenliğini bak hanidir veriyor

ne demişlerse yalan, ne demişlerse en uzun bekleyişeyaşayıp derlediği yazıp ezberlediği her şeyi satır satır veriyo

ilk defa böyle güzel böyle tenha bir kamışbir donanmış ya gününe a ıcık yer eriyor

Page 373: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 373/644

373

ağzında bir su tadı, yitik bir anne gibisanki ellerini ve aşkını pazar pazar veriyor

kanı aktır, ölü yüzü pırıl pırıl ayışığındakuşçuk canını kaç gecedir azar azar veriyor

gel ey çakmaktaşı, ateşle çok beklemiş kavımıhazır olmalıyım, dağlardan doruklardan o büyük nehir geliy

Page 374: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 374/644

ne değişir

ben kan diye başlamak isterim oysa gülün derdi başkadırlâle bahardan yanadır çiğdem güneşten konu değişir

hepsine pekâlâ amma bilirim gülün derdi uydurmakıpkırmızı en çok yakışırken kendine onu değişir

lâle mayıs ayıdır mora turuncuya filan boyanırpek güvenmem yabancıdır bakarsın yönü değişir

çiğdem cefaya katlanır alışmıştır kendi yeşilinehaklıdır bakımsızdır yağmurun durmadan günü değişir

hoş olsun bütün verdikleri aldıkları şu çiçekleringül susar çiğdem uyanır tüfek başlar konu değişir

hep böyle süreceği sanılır bu gül hikâyesininhep böyle sürer gerçi amma bir gün sonu değişir

Page 375: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 375/644

rubai

oturdum şöyle böyle, saatim sol yanımdabiliyorum şimdi bazı atlılar kanıyor uzaktabeşotuz altıonbeş karanlık şöyle böyleşöyle böyleden fazla bir şeyler akıyor kanımda

rubai

sonunu bulmuşken duvarları boyadıko zaman biraz serpinti idi yağmurun adıkimdi nerde idi o büyük anahtarcıgemiler geldi geçti bir türlü bulamadık

rubai

yük gemileri geçti, biz uzaktan dolduk boşaldıkönce yıldık yükten ve şilepten korkuyla ufaldıkama bizdik bizdik denize maviyi gemiye yükü verenhızlandı sonumuz hızlandı iyice, yani çoğaldık

Page 376: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 376/644

rubai

hazırladım hazıra durdum giydirdim gölgemikuş çığlığı senin bölgen sorma benim bölgemiaşklar telef olup gider sokak köpeği gibigitsin. Harcansın bazı şeyler. Sen dur e mi

rubai

haydi ben geldim oturup konuşalım ey gökbütün altın tarlası bütün komşularımlatarla tapan ırgat esnaf bütün komşularımlain dolaş bir yerlerde buluşalım ey gök

Page 377: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 377/644

baharat yolu

Ben eskiden bilirdim tiryaki bir aktar vardıuzun birtakım saplar ve hazin kokular satardı

bir aşktı günden geceye hazırlayıp durduğusağlam aşkları ahşap bir duman olarak savurduğu

elleri üçbeş yüz insanın nemli karanlık gecesindeoysa o nemlerle ne renkler parıldardı bir yol gecesinde

Haritasız bir coğrafya henüz, kansız bir aracılıkçünkü Akdeniz acemilere ve büyük odalara açık

Kervanlar gümüş bir ağıt gibi İllirya'dan Anadolu'danatlar, tüccarlar ve kılıçlar hiç köprüsüz geçerlerdi sudan

Ey canım büyük suların ve geniş yolculukların adıdantelli kadınların ve adamların ağzında bir iklimin tadı

Ve aktarın düşlerinin birleşmesi büyük başkentlerlesivri burunlu ve para kesesi kullanan bazı kişilerle...

Dantel ve aranış, zencefil ve tarçın ve misk ü amberbir kaleyi almaya, bir bayrağı kaldırıp indirmeye yeter

Herkesin önce bir cinselliğe yatkın cömertliği

Page 378: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 378/644

Herkesin ağzında Avrupa'da bir yabancı acılıkve Akdeniz bütün tüccarlara ve el değmemişlere açık

Kervanlar sevinçli bir tunç olarak Anadolu'dandeveleri ve uzun saçlarıyla köprüsüz geçerlerdi sudan

Önce Bizans, sonra İznik, sonra ovalar belkihepsinin bir pusula ve bir varıştı akimdaki

Aldılar geldiler giysileri ve at kişnemeleriylekeselerinde altın ve bol ceplerinde kişnişleriyle

—Aktarın büyükbabası da kendi gibi aktardıahşap bir dükkânda bir yol bulmayı satardı...

Adalardan adalara, aktarlardan aktarlara ve bir rüzgârakarıştılar müslüman Mezopotamya ve hıristiyan Roma

Anadolu bir geçitti amansız bir sultan buyruğunabirisi kırkbirinci düğümü atarken bir kısrağın kuyruğuna

Bir dağın arkası güç aşılırdı, aşklar da aşılırdıtarçınla, büyük güneşlerle mavi pilâvlar pişirilirdi

Bir ülkede bir kraliçe bir mektubu okurdumektupta firengili aşklar ve yeminler olurdu

Güzel kelimeler solgun yüzler ve fetihler çağı

Page 379: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 379/644

Bir şövalye çelik zırhında gerinirdi hızlakuzeyde aşk da geçerdi mevsim de hızla

Kraliçe büyük hışırtıları ve yanında şairleridokuz bölümlü şatolarında bir ileri bir geri

Baharat Yolu bir gün elbet daha da kısalacaktıo sıcak ülkeler ve baharları onların olacaktı

Suyu alınmış yemişler, güneşte kurutulmuş nesnelerkoyu yeşiller, asya kırmızıları, gecelerle tükenmeyen kösnül

Ve aktarın düşlerinin birleşmesi büyük başkentlerlesivri burunlu ve para kesesi kullanan bazı kişilerle

Büyük macerası insanoğlunun büyük kalma tutkusuey canım ey yengeç dönencesinin büyük tutkusu

Büyük avcılarla kaplan dişi ve pazar toplayankadınlarını ve çocuklarını azar azar toplayan

Neyin varsa gitti gidecek kadirbilmez metropollereşimdi ananasa, bibere, daha sonra petrollere

Hazırla artık büyük ve geniş o mavi elbiseniher şeyin öyle eski öyle köklü öyle koruyor seni

Senin hü nün bir ya gıdır bir eski amandır

Page 380: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 380/644

Page 381: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 381/644

İncelik ve zencefil ve firengi, petrol ve bakırönce Akdeniz yöresini ve sonra her yeri sardı

Sonunda yeniden geldiler, ekmek ve şirkettilerçok uzak gittiler, Baharat Yolu'nun başına gittiler

Papazlar, krallar ve Avrupa'nın bütün kopuklarıgökleri sevmenin ve gülleri sevmenin ülkesine vardı

Artık bir okşama değildi koca gözlü Akdeniz'in rüzgârıbütün rüzgârlar Konya'dan aşağı Kilikya'dan yukarı

Rüzgâr hep o rüzgâr, Hint denizinde kaldırır sularısevindirir kuytu limanlarda kadınsız korsanları

Baharat Yolu korsanlarla uzadı, kanallarla kısaldısonunda ne kaldı, bahar görmemiş ölülerden başka, ne kaldı

Suları gemilerle geçtiler birçokları boğuldukalanlar kurtuldu, ölenler bir eski hikâye oldu

Irmaklar, aktarlar, askerler ve bir akşamın yarısıırmaklar, aktarlar ve bir akşamın sadece yarısı...

Page 382: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 382/644

sâdâbâd'a kaside

hazır bulunanların hepsi bahar mevsimini tanıdılâle uzun boylu nazdan, gül kendi ismini tanıdı

su güneye yöneldi hazdan, çiçekle birlik aktılarhazır bulunanlar pişmanlıkla kalubelâsını tanıdı

bahar bir nisan olarak geldi, gönderi renk renk doluumut öylece umutsuzluk biçimindeki hasmını tanıdı

yakınmalar bitti, el pençe divan durdular gelişen şeyeaşklar aşkları, otlar otları yani ki herkes hışmını tanıdı

kimin aklı bir bahardan daha çok olabilir sorarımo yeşili ve pembeyi birlikte görünce resmini tamdı

İstanbul'un öyledir baharı, çaresiz alkış tuttularten uyandı, herkes kendi olan cismini tanıdı

ne denmiş, akıp giden her suyla akıp giderimçünkü sevdim çünkü bu yüzden güçlü bileklerim kanadı

sahici mi elinde tuttuğun o kartal kanadısen tuttun acıdan benim ellerim kanadı

bir geceyi geçirmek için bin türlü kalp ilâçladö ü dü d bil l i k d

Page 383: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 383/644

ey yaz güneşine bıraktığın alnın bana gelalnımdan damla damla süzülen terlerim kanadı

yüreklerimiz bir dağ serinliği taşırken birliktebirden boşta bırakılan bir yerlerim kanadı

kanasın varsın ne varsa biraz kanamalıdırbenim bunca yıldır günlerim gecelerim kanadı

hazır bulunanların hepsi evet dediler el bağladılarbenim hepsinin üstünde iliklenmeyen düğmelerim kanadı

ey yaz gecesi gel artık gidelim suya girelimçünkü biliyorum sahici elindeki o kartal kanadı

ey güzel bahar gökü seni her şeyle birleştiriyorumçünkü ey yaz gecesi çünkü her yerlerim kanadı

bahar hep bir anı sanılır nerde olsa gerçektir aslındaİstanbul mesirelerinde ve Muş'ta aynıdır tadı

Page 384: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 384/644

meclis-i mebusa'na

aldım bir kânunusâniyi bir güzel inceledimrüstem paşa kanunuesasi ve şair nedim

kar adam gibi yağar, kar, İstanbul karı incedenmeyyit yokuşu alaturkası ve pera düzmecesinden

ve kıralmış bıyıklı ve osmanlı kocalaralıp gelirlerdi bir geceyi bir şarkıcının sesinden

herkesin akşamı ya bozulurdu ya bozulmazdıherkesin sesi nasıldı o zamanlar en incesinden

bitti kurtulmadık şimdi ses yok hatırlayınbir kadın sesi, olmamış bir yaz akşamını resimleyen

Page 385: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 385/644

salihat-ı nisvandan saffet hanımefendi'ye

hatırlarım bir akşam bir yokuşa durmuştumiri atlarınız macardı dantelleriniz alman

ne göksuda bülbül dinlemek ne abdülhak şinasi beyıpılık bir sevgi geçerdi arasıra içimden o zaman

siz ne zaman öldünüz allahaşkma yani ne zamankirli karlar bile erimemişti haber yoktu nisandan

rüştü paşaydı deli rüştüye çıkmıştı adı osmanlı ordusundao zaman hamitti padişah kocamın bıyıkları kocaman

o günlerde her şey akıp giderdi biz de şaşardıkhürriyet meşrutiyet otuzbir mart falan filan

gemiler de öyle boğazdan aşağı boğazdan yukarıbıyıklarını burardı umursamazdı paşa kocam o zaman

rüştü paşaydı sakallıydı belki sadece sakallıydıki sakallar geçmişinde herhalde bir orman

bir oğul bir kız iki gelin bir damat İsviçre lozannasıl ağladığımı ben bilirim bir yangının ardından

uykularım bölünüyor artık şu konağı bekliyorum

Page 386: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 386/644

hatırlarım bir akşam bir yokuşa durmuştumiri atlarınız macardı dantelleriniz alman

bahriye nazırı tevfik paşa mütarekeler filandünya nasıl çekilirdi ayaklarımın altından

annemin sonsuz giysileri bir telâşı bileyen tramvayben ne güzel çocuktum yalnızlıkların ardından

yeniköyde bir yalı fatihte evler ayışıklı bir zamanrüştü paşaydı adı yıldız'da ve dömeke'de kahraman

herkes ne zaman ölür elbet gülünün solduğu akşamaldım anlayamadım öldüm anlayamadım almadığım akşam

daha önce hiç ölmedim temmuzum ve incilerimlegöksuyu ışıklarla teşrif ettiğimiz akşam

ne zaman gülüm solar ne zaman deniz ne zaman akşamne zaman gemilerdi ne zaman paşa kocam

artık başucum dinlendirir bir şamdanın süsünüsöyle ey göksu akşamı hafız burhan ölüm ne zaman

mevlûtlar okunur dalgalar kalır bir geminin ardındanöldüm ben saffet hanımefendi salihatı nisvandan

Page 387: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 387/644

Page 388: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 388/644

senin şarkın bir avcı borusudur ormanları tutarbüyür, yankılanır, bir kale yıkıntısında saygıyla durur

ey en bilge sesi gelip duran sonra akan sularınbilirsin her akşam nasıl öksüz, nasıl güçlükle olur

her akşam nerden baksan yine de bir eksiği doldururbabalar geri çekilir, anneler onlara teslim olur

saçlarımı hep kestim tutacak kadar kalmasın dedimçünkü bir başkaldırma ancak saçlarından tutulur

gölleri bölümlediler ve sonra suya gittiler çoğubabalar hep perşembe, anneler hep cuma olur

Page 389: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 389/644

bozkır tayfasıdır

 ben denizi şimdi gördüm çünkü bozkırdan geldimkervankıran bozkır'dan, o bozkırdan geldim

pederim bahriye tayfası hamidiye salgınındaöldü, anam da öldü bense tâ şurdan geldim

yetmiş gün filan yürüdüm gece gündüz durmadankıyıya bugün vardım ama bak çok yorgun geldim

talihsiz gündönümü, kuzeye göçen lâle derler ben doğudan güneyden yani ben burdan geldim

şimdi sen şaşırırsın bir lâleye bakınca, benzordayım kan taşırım yenerim ordan geldim

 beni hiç beklemezdin şimdilerde, öyleydim zatenama artık kıyıdayım, işte bak birden geldim

Page 390: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 390/644

kıyıdaki elma'ya bir ses

ey canımın güftesi eylülün ikinci haftasıydı o sırabana gülümseyerek getirdiğin bir bardak suydu o sıra

hatırla denize hiç bakmadık çünkü kıyısmdaydıkbir elma kendi kendine büyür dururdu o sıra

bir kıyı ikindisiyle bir elma öyle kendiliğindenbüyürler bir öfkenin ya da bir dağın yanısıra

bir kıyının beslerliği bir elmadan ayrılmaz gibi amaelma soğuk bir kış akşamında bile yenir ısıra ısıra

bir öfkeyi diriler durmadan elma, ovadan gelirelbet küfelerle sandıklarla hüzünlerle ardı sıra

ey geçmişten gelen konuk sonsuz düğmelerimi tutyerlerini yadırgayan sonsuz iliklerin adına

ey canımın güftesi denize hiç bakmadık hatırlatek pencereli bir odada elma yedik ısıra ısıra

elmanın topraktan süzdüğü gemilerin denizlerde gezdiğibir tatildi bir geçiştirmeydi yalnızlıktı bir kusura

neydi ne doğruydu nerden vardık yakışmıyor konuşmak bizöyle barışlar okuyup yalnızlığı yaşamak kara kara

Page 391: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 391/644

kışındır

şimdi bu kışa girişin hüznü müdür o mudur acababu iri iri sevmekler deniz o eski mühür o mudur acaba

mavi isterse mavi kalsın ister ölümle değişsin kendiniellerim bu hüzünde her şeye karşı kırgın kaba saba

çocuklar vardı çarşıya indiğimde hemen hemen günsonuellerini verdin tuttum tamam ağzım da ver bir daha

durup durup yüceltiyorsun şu korkak şafağımıincelmiş bir mor olarak çıkıyorum böylece her sabaha

şimdi bu hüzün nedir sanki kara kazağım sırtımdaişte bir duman, bizi tüten, işte bir duman ki kapkara

kışa nasıl başlanır bahçelerde, çiçekler nasıl başlarsabir balıkçı denizin dibine öyle başlar her defa

şimdi bu kışa girişin hüznü müdür o mudurbenim her duygum biraz hüzün gibidir. Meselâ

Page 392: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 392/644

gecenindir

elbet kendisi korkar gecenin karanlıktançünkü korkusu karanlıktandır her gecenin

sabahın seher vakti var gecenin nesi varüstelik ağması bir doğum gibi zor gecenin

ister mi kararsın bir yalnız çayır gibibilirim karanlık içine ağır ağır kor gecenin

suyu gizler adımlarını örter adamlarınbütün dünyayı dolduran çocukları var gecenin

o bir iyi çarpandır elliyi binlere filân çoğaltıryıldızını yak bak neler yaptığını gör gecenin

elbet kendisi korkar gecenin karanlıktanama aşk gecenin hüzün gecenin gökle yer gecenin

gece, büyük utku, sonsuz bilinen karanlıklaraaydınlıklara büyük bir tutkusu var gecenin

dost değildir sanılır her iki taraftan dadostluğu bir de kendisine sor gecenin

dostluk gizlemektir korumaktır gecenin sözlüğündesavaşçılar adına ellerinden öperim hor gecenin

Page 393: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 393/644

tomris uyar için bir şiir kurma çalışması

seni sonsuz biçiminde buldum o biçimi almıştınsandviçlerle, kötü şehirle, terle başbaşa kalmıştın

yürüdü üstüne herkesin neonu, herkesin babaannesiherkesin en eski olan kökü, en eski hanesi

yeşili bozup suya çevirdin, akşamı sonsuz uzattınne buldunsa o akşama uygun, ne buldunsa ona kattın

perdeler uzundu, rüzgâr kısa, masalar üç bacaklımasalar dört bacaklı, rüzgârlar uzun, perdeleri kısalttın

sen bir atmacanın en uzun çığlığısın her türlü göktegöğü büyüttün, otobüsleri aldın, şehirleri ufalttın

yıkılan bir kedi bir süre olarak doldurur sesiniseversin bir kanaryanın sesinden çok kendisini

denizi ve ormanı, açlığı ve başkaldırmayı ayırmadın bırakılmış bir köşebaşmm en güzel tanımıdır adın

seversin diye söylerim her şeyi, sana uygun olsunçünkü her şeyin birbirine uygununu sen bulursun

gel ellerini ver en güzel ellerini öyleruhum ateş yüreğim kokum birlikte öyle

Page 394: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 394/644

çokluk şenindir

özenle soyduğum şu elma söyle şimdi kimindirözenle ne yapıyorsam bilirsin artık şenindir

suya giden bir adam meselâ omuzunu eğri tutsagüneş su ve adamın omzundaki eğrilik şenindir

ayağa kalkarsın, adına uygunsun ve haklısınkararan dünya bildiğin gibi sık sık şenindir

kararan dünya, yeni bir güle bir ateş parçasıdırbir ateş parçasından artakalan soylu karanlık şenindir

bir deneyli geçmişi aldın geldin yeniyi güzel boyadınben bilirim sen de bil ilk aydınlık şenindir

benim sevdiğim su senin suyunun öz kardeşidirsenin soyunun bıraktığı güçler artık şenindir

çünkü bir silâh gibi tutarsın tuttuğun her şeyiher yeri bir uyarma diye tutan ıslık şenindir

şenindir ey sonsuzveren ne varsa hayat gibitutma soluğunu, genişle, öz ve kabuk şenindir

ey en güzel görüntüsü çiçeklere dökülen bir çavlanmaşkım sonsuzum bu dünyada ne var ne yok şenindir

Page 395: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 395/644

395

gemi, gemi

ormanın uğultusu eşittir kentin uğultusunabelki fazladır bile kentin şusuna busuna

herkes silâhını aldı geldi bir alana oturduketrafta yangınlar ve kötü tütün kokuları sıra sıra

eğri bıyıklar eğreti bıyıklar saf saf oldularevet dediler bir sakalın taptaze namusuna

etrafta yangınlar yeni bir dünya gibibir tüfek ağlayan bir çocuktu arasıra

bir çocuk neden ağlar, açlıktan bir çocuk, bir kadın ağaçlıktan

kırda oluşan öfke tezgâhta tüten mermigirdiler usul usul bir tüfeğin namlusuna

bize çiçek getirin onlara çiçek getirdilerherkes sevinç duydular yeni bir çiçeğin kokusuna

analar doğurganlığıyla musonlar yaşlığıylayeni bir korku kattılar onların korkusuna

bir çocuk neden korkar, yaşayamamaktan

Page 396: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 396/644

önce hep giderlerdi bir sanrıya başkoyuphep vâdeden bir harmaniyenin ardısıra

ama kim buldu kim uyuştu Büyük Ayı'ylakim vardı bir gün ahşap gemilerle Mısır'a

kentin sevişirliği ava alışkın bir tazınınalışkınlığı bir taze kanın tüten buğusuna

herkes en öldürücü silâhını aldı geldi, o alana oturduyeltendiler doğruluk bulmaya bir düzmece hesap pusulasın

artık kırda oluşan öfke tezgâhta tüten mermigirerler usul usul bir tüfeğin namlusuna

ey yaşlı gemi ey en sağlam ey külhan ey gelenbir güzel örnek getir canterburry piskoposuna

azgın sular bir şey değil, bozuk pusulalardan bir gemi neden korkar, yükünü taşıyamamaktan

Page 397: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 397/644

bomboş bir sayfaya fahriye

bu sayfaya her şeyi yazdım her şeyi söyledimkırmızı kiremitleri evcil domuzları bir bir elledim

bitmez bir uzunhava sanrısı verdiler banao eski havayı aldım kendimce tazeledim

atılmış bir ok oldu bendeki bu dağ tutkusudurdum en olumsuz şeyleri en güzel ezberledim

Page 398: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 398/644

Page 399: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 399/644

hatırlanır elbet şuralarda buralarda böyle dedimben çok uzak güneylerin geçmişinden geldim

senin geçmişin uzun, elini hemen elime ver geç kalmaçoktan beri beklediğin o diri gülümseyiş işte bendim

Page 400: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 400/644

Page 401: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 401/644

TOPLANDILAR

(70 73 NOTLARI)

Page 402: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 402/644

Page 403: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 403/644

KAR ALTINDA, EVDE

güzel yorgan iğnesigüzel karanfil sapıgüzel geçmiş bir vakitgüzel öğle sonrasıtoplanıp bir odanınen güzel geçmişine

dünyayı ısıtalım

bir abdullah çocuğunbüyük güzel gözleribir hatice çocuğunbüyük güzel gözleri

biri denize yakınbiri denize uzaktoplanıp bir denizinen güzel geçmişinedünyayı ısıtalım

Page 404: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 404/644

404

güzel kara saçlarıorman kolcularının

 bozkırı betimleyengüzel devedikenisen kendi güzel bozkıryaramda açan lâlegüzel konuşmalarıgece yolcularının

güzel bir ağıt olaney gece dağlarınıney güzel hancılarıkimi denize uzakkimi dağlara yakıntoplanıp geçmişine

kendi güzel bir hanındünyayı ısıtalımdünyayı ısıtalımkendi güzel dünyayı

Page 405: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 405/644

LKİN

bunu kimse söylemedi, belki düşündüçünkü vardır insanın yaşamasındauyku ve öfke gibi vardırkimse söylemedituzunu çoğaltan bir denizdenasıl batarsa güneş öyleben de kaçırdımki gözüm bütün güngünboyu lekelerdekaçırdım ama şöyle de söylenebilirşiirin bütün geçmişinin dışındaartı eksi bütün değerlerin dışındaönceden açıklanan her şeyin dışındaörneğin en sıcak ülkelerin yazındaen soğukların kışındayanarım üşürüm berbat olurumhiçbir şeye yaramamama yine seni severimo zaman sen de beni sevevet.

Page 406: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 406/644

KİM ÇAĞIRIYOR MAVİYİ

kim düzenliyor bu uyuşmazlığı, kiminellerim bir iki harf yazıyor hızlıcanerden baksan zehir gibi kapkaratuzla ekmek arasında suyla benim aramdamaviyi çağıran kim şimdi, kiminuygunsuz elleri dolaşıyor aramızda

şimdi bu her şey nedirdükkânların bankaların borsalarm adı neyeşilin tadı hani, gölün sevinci nerdeşimdi durup dururken nedir bugündüzü hızlandıran, geceyi bölen öfkemaviyi çağıran kim, kimdir çağıran maviyi

asıl mavi kimi çağırıyor, asıl onun adı ne

Page 407: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 407/644

KALMAK İÇİN BİR YAZI

epeski bir yorum: atlar ve kediler ve serçeler vekuytularda uyuklayan köpekler ve yıllarla

acının ve sevincin üçüz kardeşi olan kendisi her sokakta bir selâm olarak alınmaktadır

ve deniz diplerinin yeşil basıncıdır ve bazı bulutlarındoğudan kuzeye yoğunlaşmasıdır

epeski bir yorum: sıcak bir eylül değişmesidir bireşkıya yatağının en uzun günleri

aşkın öbür adı artık kentlerde kaybedilmiş bir savaşıntarihi olarak anlatılmaktadır

ve eski ceketlerin utancı oymalı askılara parlak tüylüşapkalarla birlikte asılmayınca

epeski bir yorum: kan, kusar güneşin öfkesini, hatırlaronu otlarla bakımsız kıyılarla

çünkü şöyle böyle de olsa bir elin ince boyunlu birsürahiyi doldurduğu hatırlanmaktadır

ben ne diyorum: çaylar, dereler böyle sakin vekararlıyken ovada, koruyorsa yatağını

günün biçtiği kefen uyuyorsa uysal geceninkurumuş ve hüzün dolu bedenine

şuramda bir sancı, şuramda, atların kişnemesi gibi asîgece karanlığında

kalayım kalayım diyorum olmuyorb d

Page 408: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 408/644

BİR YILIN EN SOĞUK AKŞAMINDA

AŞK ÖVGÜSÜNasıl yadsınabilir yüreklerde gezinmesitozlu bir gümüş tabağın, çiçeksiz bir sardunyanınbir kadifenin avuçları kamaştıran anısııpışık caddelerden, armağanlık çiçeklerdenkanı çekilir gibidir eski dünyanınkalabalıkta, yarışsız bir hipodrom ıssızlığındabir suyun durmadan durmadan aktığı sanısıgeceyi, egemen geceyi hazırlayan akşamıbir altın yüzük gibi sıyırmak taşbebeklerdenköşebaşları acımasız bir yüzdürler sunarlar kendilerinidünyada, bir güneş yılının en soğuk akşamı.

İki kişinin birbirine baktığı akşam saatindeuzakta bir ırmak bir tomruğu taşıyordur elbettebir yer sızlıyor belleğimde seni bir yerden tanıyorumişte ellerin birini öldürenin elleribir merdiven taşıyan birinin elleribelki biçimli ama ağzın ilgilendirmiyor benisen su mu içerdin süte ekmek mi batırırdıno büyük nehir sürerken kütükleriseni tanıyorum elbet ama neye yararuzun zamandır buluşmamıştıkhem insan ne kadar taşıyabilir şuncacık yüreğindebunca gemiler bunca tirenler gazeteler

Page 409: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 409/644

HADİ İZMİR'E.

yorgunsun hoş gelmişsinkara gece nöbetinden hoş gelmişsinyat uyu yerin hazırhak etmişsin uykuyuhelâl olsun uykun bahtiyar sağlığın

ama bir uzak iskelede başka olurken denizsakla uykunu biraz o uzak iskeleye

bak sakın telâşlanmabitiverdi iki aylık bir çocuğun kendisibir şey değil bir çocuğun iki aylık tanrısıbitiverdi iki aylık bir çocuğun kendisihaydi kalk, sakla biraz haydi kalk haydi dedimaçıp sonsuz bir camı bir uzak iskeleyeşimdi tam sırasıdır her şey hazırken böyleşimdi bunu gömelim

nasılsa girdi bu karaşafak aramızahaydi şimdi ölüm vakti değil aramızdaölüm ki bir olağan acının anısıdırşimdi anıya yer yok aramızda

ne güzel uyurduk biz kavgasız gürültüsüzbir yara bile olsa şuramızda buramızdasular gibi karışık olan uykumuzda

Page 410: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 410/644

haydi kalk yoruldum bir patlıcan nasıl büzülürsebostanda durup da olmayı beklerken haydi kalk

haydi kalk dedim senden aldım kendimdenölümü bir güzel ezberledimanladım yorgunsun kara gece nöbetindençocuk öldü ben yoruldum ölüm nöbetindensaatini kurdum, saatini de kurdum haydi kalk haydi kalkşimdi bunu gömelim

neden öldü ben hurdaydım sen ordaydmbelki de bahar filan vardır erzincanda ne bilelimhadi kalk tirenler kalkıyor duyuyorumbiliyorumyorgunsun her geceden, biriken her geceden

haydi kalk şimdi bunu gömelimhaydi kalk bitiverdihaydi kalk yorgun güzelim haydi kalkhadi artık öldüm biliyor musunhadi kalkİzmirlere filân gidelim

Page 411: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 411/644

4 i ı

KAR SESİ

yitirdiği suyunu verdim onaacı mermerden damıttığım, yeniden çelikartık elleri her yerde ve sevinci boleylülün son konuğu üç beş gecelikanlatılmaz nasıl haykırıyor durmadan

kardan geri, çığlığı kardan geriçıplaktı süvariydi çok eskiden dağlardasonra talim yerinde bir ileri bir gerikentlere hiç girmemiş, yüzü ata boyalıçığlığı kardan gerisonra girdi apansız, arpasız beygir gibi

ne de güzel evleri, sonradan döndü geriatının nah gümüşten ve mıhı altındansilkinerek bin yıllık bir çekinin altındanmahmuzlayıp yeniden çıplak dağlara doğrumeydan saati nerde artık o nerde şimdi

yepyeni bir takvimin ilk yaprağı o şimdi

şimdi nereye atsa bir su bulur elleriçığlığı kardan geriama yağmurdan da ileriduyduğu gümbür gümbür silâh sesleri

 bir gün elbet gelir

Page 412: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 412/644

SÖZCÜK

hiç duymamıştı o sözcüğü, motorlara kum yüklerken söylermişçi

freni patlayınca bir ağır kamyonun, şoförün ağzında cıgara gduma

ilkin vaftizci yahya, sonra yahyanın kendisi sonra spartaküsroma'ya doğ

sonra incelmiş, hazırlanmış, keskinleşmiş gelmiş birdövüşçünün ağzın

şimdi denir ki, dumanlar eskitilmiş, suları kötüye kullanmışyemişçi

şeftren amcasına sövmüş, partizanın biri yılmış artık

dövülmektherkesi bir bir ele vermiş sonra su kalmış boğazında dili

tutulmölmüş, o söylemiş sonunda en doğrusunu, belki kanlı bir aşk

niyeti

oysa şimdi her yerde arabalar gidip geliyor, yükleri boşaltıyor

bağ budayanlar makas tutarken eldiven kullanıyorlar artıkbaşka şeyler de var bombalarla kötü silâhlarla ilgilive ne dersek diyelim artık bulunmuştur aşkların en güzelikent, kent baştan ezberlememiş o sözcüğü alışveriş dalgasınd

ustalaşınca artık, o tek sözcük bilirmiş, her şeye birden yeterlli id i d l bi k ti ğ k d

Page 413: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 413/644

yeni sezdi bir yazmanın yazısını, okudu doğru bulup ezberle

ve artık bütün aşirete olumlu bir düş sağlayabilir çekinmedekendi göğünün güneşi, kendi zamanı, kendi dumanıcıgarasmın sönmed

kış soylusunun yaz çıplağının denize bakar bakmaz birininaynı sesle haykıracağı bir aydınlığın vazgeçilmez simgesiörneğin bir şimşek anlamında, doğuya giden bir katar

anlamınkara, yeşil, çarpıntılı ve durmadan hüzünlüdurmadan dayanan, bir uykusuzluk haline gelene kadar

hiç duymamıştı, duymamış oldu gene de. eskimesindiri kalsın ateş gibi yakıp geçen arkasıartık tohum, döller kendiliğindensaatler sabahı çalar bazı kentlerdebir baltanın parıltısı karışır suyun sesineve hüznü kine dönüştürür elleri ustalıklayepyeni bir dirim hızındabirisi onu haykırır durmadan

Page 414: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 414/644

KAZI

eskide bir gün, şurdan burdan konuştuklarımızı hatırlıyorumgüneşten ve dönencelerden ve kıyılara giden kimselerdenyaz olsa neyse, kar soluk bir gülüşün kefenini yırtıyorve durgun bir suya dönüşmüş bir akşam beni kıskandırıyoreskimekten yassılmış bir tepenin hüznüyle hüzünleniyorumki ellerimiz bu sırada hayatı ve ölümü andırıyor

suyun akışı, kıyının ve sevincimin akışı nereye varıyor

şimdi üstümüzden geçip ötelere giden bu kuşların adı nesonra kuşların ve her şeyin ve aşkın adını kim veriyorkimdir nerdedir var mıdır bütün bunların usta yazıcısıbiliyor musun gitgide yaralanıyoruz şurdan burdan

biliyor musun şimdi eskide, çok eskide o dinlence yüzüylededemin en büyük haminnesi, ağır ağır saçlarını tarıyor.

Page 415: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 415/644

KAVŞAKTA

artık gelince biliyorum, önceleri korkardımşöyle ufak bir şey, sudan kaçmış ayışığıotuzbeşbin atlının dağdan gelen yankısıönceleri açılıp gider sanırdım her şeyiher şeyi açılıp gider sanırdım, bir kez şiire konmuşsamenekşeler, bademler, büyük adamlar, kutsal olan ne varsa

şimdi bir çekiç ve bir alan yetiyor çaresizliği anlamayaörneğin bir eczanede bir koku duyuyorumtamam.

oysa ben eczaneye bir ilâç için girmiştimsirozluyum, ya da mitral darlığım var, ülserliyim belki de

niyetim bin yıl direnmektir bu halde bileromaymış, bizansmış, cumhuriyetmiş, bilmem neymiş, bahanturuncu bir çiçek açarmış bir yerde akşamüzerlerieskiden büyük adamlar geçmiş topuz gibiymiş her biri(o koku)hangi budala söylüyor artık bu sözleri

el ettim birisine, bir başkasına giymediğim şapkamı çıkarttımne dağları tanıdım, ne denizleri ne öteyi beriyidaha demin uyanmıştım, az önce, baktımvakit akşam.

Page 416: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 416/644

hayrola yunus kâzım, hayrola karlı dağlarhayrola karlı dağlar, hayrola yunus kâzım

geceniz bereketli olsun, gününüz sağlamben geldim gittim işe yaramayan şeyler topladımkancalı iğne, balık oltası, tabanca, bomba filândağ gölgesi, köşebaşı, odun ve dumanbu arada başağı tanrı bildim, mührümle onayladımağaçlara ve otlara çocuklar gibi baktım

kurda kozaya öyle, kalem kâğıda öylederken bir ihanet gibi vurdu gözüme her şeyanlatamam.

ilâç milâç bok püsürşuramda bir şeyler var

sahiden bir şeyler varhaykırmadan anlatamam.

Page 417: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 417/644

DENİZE ÖNSÖZ

birden bileklerimde duydumdenizin engin kelepçesiniki kıyı arasında bir yerde

asyayla amerika gibi iki kıyıaradaki okyanus da olsazaten zamanım yoktubir türkü söylüyordumeskiyen taşlar üstüne

hızım kesilmiştihızım hep kesilirdi karanlık basıncauzakta bir yerde açan bir gülün

uzakta bir yerde yakılan bir lâmbanınellerime dolanırdı kokusu, ışığıoynak terazisinde akan zamanınkiyi ikiyle çarpardım durmadan

artık kaçınılmaz bir ustalığa vardım

acı çekmede ve rüzgârı tanımadaolumsuz şeyleri tartışmadaüstüme yoktur biliyorum

bir coşkunluğum kaldı, onlar dao kadar sınırlı ki

çiçeklere, halka ve sulara değginb k bi k

Page 418: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 418/644

birden nasıl duydumsa duydum

denizin engin kelepçesinigüneybatıdan esen bir rüzgâra uydumçarparak kendi sesini topraklara, ağaçlaradenizi ve bahçe lokantalarınısığınılmaz yaparakşaşmaz bir doğrulukla evleri evler yapan,indim kalesindenevimde gazeteler okudum

imdi ey beni sargılayan teknedilimi dil yapan hançersulayıp eskittiğin tarlayı gösteryakıp söndürdüğün lâmbayı gösteriçinde yaşayıp düşündüğün odayı gösterbir damarım boşalıyorbiri doluyor

bir bardaktan bir bardağa soğuk bir süt aktarır gibi

Page 419: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 419/644

GÜVERTEDEN BİRİ

Suyu bir araç diye kullanan gemiye yaklaşık olarakotuzbin kişi bindi

Ormanlar bölgesinden onbin, yağışlı topraklardan sekizve tuz göllerinden onbeşbindi

Dolunay, salkımsöğüt, elverişli rüzgâr, şişe mantarı, yoğun

uykusunda şehir, deniz ve gemiHerkes tanık, işte bir daha söylüyorum, gördüm usul vekaranlık, yemin bile ederim

O da bindi.

Ne kadar sürer bir kurdun özgürlük rüyası, pençeleri

yabancı güvertede aşınırsa şimdiHele gemi zâbitleri ve tayfalar, kokulu büyük sigaralarınıgülüşerek birbirlerinden yakıyorlarsa

Ne kadar sürebilir ölümün en son düşünülmesi gereken bir kurtuluş olduğu

Bazıları susmayı aldılar, kimileri "evet" demeyi, avunup

yansılamayı, herkes bir türlü silâhO da bir silâh edindi.

Page 420: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 420/644

Ey bir yelkende kurutulmuş güneş anısının giderilmezakşamsızlığı

Elimden en son alacağın işte bu, soyuma yaraşandoğurgan coşkunluktur

Karanlık kendi kuytularına ve yaz, baygın dalgınlığınaçağırsa bile özlemli ellerimi

Otuzbin kişinin yarısını ve zâbitanın ve tayfalarıntümünü ergeç yenerim

O yendi.

Şimdi bir geminin kıç kasarasında biliyorumO, bir yolcuya bir savaşı anlatıyordurKanın bir cephe olarak kullanıldığıVe ölümün bir silâh olarak.

Page 421: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 421/644

Denize bakıyorum, tersine bir yaşamanın tadsızlığı bir hüzünolarak alıyor içimde yer

Bu yüzden meyve suyu içiyorum durmadan ve galiba bu yüzddurmadan seçimlere gidiyoru

Ayı oynatanları seyrediyorum, dağın dizginlerini, bilmedensatın alıyorum salon çiçekler

Ve sanırım bu ilk bende olmuyor, çünkü denize bulaştım, bunellerimin maviliğinden anlıyoru

Aşk filimlerine ve röntgen filimlerine ve her ırktan ve her çeşgemi tayfasına alıştığımd

diyorumO da derdi.

Birtakım adamlar ki elleri ceplerinde ve artık gözleri patlamışuygarlıkt

Mavilik ve hendese ve gemilerin gidip gelmesi bir tutku olarayer alıyor yaşamaların

Denize bakıyorum, ve bir eski kralın düşüne girdiğimi iyice

 biliyorum sabaha kaBir otelin onuncu katmdan atılan bir aşk mektubu usulca

önüme düşüyor kıyıArtık okunmaz mı güllerin eskimiş yasası, geçerli değil mi

tiyatroda önemli bir öge olan merdivdiyorum

O da derdi.

ŞEHİRDEN BİRİ

Page 422: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 422/644

Denize bakıyorum, başımız dönüyor her şeyden, imkândan kullanılmamış sınırsızlık

Atıyorum sinema biletlerini, matinenin de suarenin de ve saaldığım bütün çiçek

Uzun uzun soluduğum bu akşam bir başkasının eskidenyaşadığı bir akşamı andırı

Sevmenin, umudun, mutluluğun bir ağustos perşembesiolduğu gibi köşebaşlarm

diyorumO da diyor.

Şimdi bir köşede bir bakkalda biliyorumO, bir kadına bir savaşı anlatıyordurHüznün bir cephe olarak kullanıldığı

Ve yoksulluğun bir silâh olarak.

Page 423: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 423/644

Page 424: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 424/644

ben şimdi diyorum ki bir bak şu alanlarasokaklara köprülere kiremitsiz damlarataşlara sopalara amanvermez silâhlaraşehir haritasına trafik lâmbasına kan içinde adamlarakan içinde adamlarakan umutsuzlukturona kendini hazırlane kadar yalnız olduğumuzu hep hatırla

açlıkları yoklukları kırımlarıörneğin sensiz olmak ömrümün bir akşamındabir bölgeden birine giden orduları uçaklarlayalanlar ihanetler karmakarışık limanlariki şeyin apansız karşı karşıya geldiği dünyada

ben şimdi diyorum kibuna inanmak gerekbir susam gibi boyuna sulamak umutsuzluğuve direnmekhep direnmek devam etmek adına

diyorum ki acılığı eksilmesin ağzımızdanboyuna tükürmek içinboyuna

Page 425: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 425/644

ACININ COĞRAFYASI

kente kapandık kaldık tutanaklarla bellisirk izlenimlerinden seçmen kütüklerindenyüzlerimiz temmuzdan ötürü sallanır ve uzarve her köşe bir tuzaktırbirer darağacıdır her meydan saatiöğle vaktini kesinlikle gösteren

oysa hep güçlü dağları görmenin zamanıdır

çığlığım uzun uzun kalır içimdeyani güller giyinmiş bir adam nerde ben nerderüzgâr bir dirimi dört yöne bölerken tepelerdeve gece duruşmasından yeni çıkmışken

sabahın terazisi eksik tartar gölgemi

artık öyle açık ki kuşkuya yer yokkim gelirse gelsin acıya hep yer vardırtutanaklarda duvar diplerinde ve bazı yerlerdeörneğin çukurova ve mekong köylerinde

acıdır ağacın gölgesini yapanbunu herkes bilir

kutsal acı beslegen acı sütünü emiyoruzyatıyoruz seninle terli döşeklerdesaati seninle kuruyoruz bir çalar saati

sen donatıyorsun kalbimizikalbimiz çoğu zaman yeterli ve ürkek

Page 426: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 426/644

kente kapandık kaldık iki cadde iki alan bir saatmutsuzluk acıya varana kadar

artık yeminimiz bir tatar gölgesi gibiöyle bir gölge ki belki çok dardırkısa vakitlerinde aceleci akşamın

artık öyle açık ki kuşkuya yer yokacıya hep yer vardır aramızda

dört cepli yeleğim aynı kolaylıkla taşır her şeyibozuk paraları da umutsuzluğu daaynı kolaylıkla tutmuş gibi olurumgüneşin yedi renk ayasını

biliyor musun güçlü dağları görmenin zamanıdır

şimdi bir bağırsan çok iyi biliyorumya da üstüste silâh atsankent tepinir belki bütün kuşlar uçarbelki değil mutlakaamabir tanesi mutlaka kalır

Page 427: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 427/644

VAKTİN ÇAĞRISI

şimdi burda kar yağıyorsa her yerde yağıyordur ve vakitdar

su geçirmez çizmeleri de vardır aman vermezyıldırımçekenleri

ve polisleri, polisten kaçanları ve düzgün cümle yapanlarıanayasaya giriş, felsefeye başlangıç ve statik okuyanları

ağaç okşayanları, ekmek dilimlemeyi ve yemeyi sevenleriaradabir ateş gibi yakıp geçmeden tarihin kundurasımevsim sonu ucuz satışları, indirimli fiyatları ve hiç

düşlemedbir incir ağacının bütün bir yaz süren denizli rüyasınıdoğduğu yerin yitik anısını bulduğunu sanarak

sevenler vardırdördüncü boyuta göre bilevakit dardır

denizlere en tutkun adamın bile çok zaman uykusu vardırbir çırpıntı gibi gelip gider düşlerinin kumlarda yattığı

o adsız şehir, halkının boylu boyunca kumlarda yattığıbaşkalarının o uğultulu şehre biraz kuzeyden baktığıne kadar suya girseler ıslanmayançımacıları, dalyan toplayanları, vapur yürütenlerisuya bakıp rüzgâr söyleyenleri, yağmuru yanılmadan bilenle

Page 428: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 428/644

yağmura şemsiyesiz çıkanlarıbakkal çıraklarını, meyhane komilerini, deniz adamlarını

zinli yürüyüşleri, sağlıksız grevleri ve aynen lokavtlarıdoğduğu yerin yitik anısını bulduğunu sanaraksevenler vardırvakit dardır

her şeyin acısı birden gelişir ve hız verir kanma

çiçeğin susuzluktan kuruması, kedinin açlığı ve eylül ortasıbir yanlışlık, bir kırgınlık, bir izin akşamının ilk karasısıkılgan ölümün kuluçkadaki kuşunun çatlamayan ilk

yumurtaşte akreple yelkovanın, örümcekle sineğin saat onikideki ara

ancak coşkunluğa vakit vardır

ey onun adsız bir ot olarak yüzyıllardır sürgün veren sabrıdurumunun dağlara bir akşam olarak vuran gölgesiey usta berberlerin bileyli usturası, lâğımcılar kazmasıey bileycilerin en hüzünlüsü, kıvılcımlar ustasıey en tıraşlı mücellit kalfası

bir fakülte rozetinde gülümseyen kırmızı, uslu kırmızıgülüşünüz bir mağaranın karanlık tarihini aşıyor artıkbir şehrin güneyi ve batısı vardırvakit dardır

bizim tasalarımızın eskidir tarihçesi

sonunda umutlanmak, başında gül bahçesibir bayrama su veriyor bir gümüş çeşme

Page 429: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 429/644

ANLATI

o herif saatine baktıherhalde üçe beş vardıherifin eni haritalarda

 belli başlı haritalardadoğudan batıya kadardı

nasıl hatırlamazsın nasıl bir çiçeğin sapını birlikte dişledikgüneşi gübre gibi emenkapıların arkasında kaldıkyanlış anahtarlar gibinasıl hatırlamazsın

 birlikte sıtma geçirdiğimizikarnımızı güneşten koruyarakcılız kollarımızı

ceketi göbeğine dardıakşamın solgun ineğini

ve dingin bahçesini o ineğinsütünü sevincini sağardıgeceyi ve gündüzü

 bümbüyük düşünü yine solgun bir kamışın

nasıl hatırlamazsın

hüzünlü solumalarıl k ll

Page 430: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 430/644

herif baştanberi vardısuyu o tutardı, ışığı o satardıkâğıdı bir basımevinde paraya çevirincegemileri buğdaydan petrole çevirincesen de kimsin, diye sorardı

 bak: her şeylerini alıp geldiler bir şeyleri eksik kaldışimdi uzakta bir haftalık ölülerve mermiler sandık sandıkmayıs bizim ülkemizde bir kuşturdurmadan öter öter öterhatırla, biz sıcaktan ve kuştan ölmeyiz

 bizim vaktimiz ne zaman, hatırla

sadece direnmekten usandık

herifin kemerinde bir ordu vardısoysuz bir tabanca yerineve tartışma uzayıncahong kong'da mudanya'da

elini hemen beline atardıo zaman bir buzul, yaşlı bir buzul

 bilinmedik bir dağ başındausul usul kayardıherifin saati vardıdurmadan saatine bakardı

Page 431: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 431/644

nasıl hatırlamazsın bir gün öldüğümüzügök kadar çok yıldızlıçok yıldızlı bayraklarıiyi pişmiş bir tavuk gibi böldüğümüzühatırla kendi yüzünüen doğru haritayıen doğru yeryüzününasıl hatırlamazsın

 biz de saate baktıkalanlar alabildiğine, o zaman biz

 biz o zaman şu kadardıkve cılız kollarımızölümler, kıyımlarla

 bir güneş yaptı aydanne hazırlanıyorsa, bilne hazırlanıyorsaorada biz de vardık

Page 432: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 432/644

SUNAK

ilkin bir kadını kestiler soyup giysilerinisonra kitapları yaktılar, suları kestilersu bir ulusun özlemidir bu yüzden dağlara bakarlarbir silâh olarak alınır satılırve ıslatır esirgemeden bir rençberin boğazını

oysa ay bir ateş gibi yağıyorusul usul terliyor bir batık gemikan sızıyor bir halkın dinmeyen uğultusundanve eskiden bir şehire geldiğimi hatırlıyorumbir şehire yerleştiğimi hatırlıyorumrüzgârın eskittiği bir şemsiyeyle

suyun paslandırdığı bir silâhlaherkes gibi bir avuç bedenimleyarım dirimler yarım ölümler taşıyarakbir denizin altındanoldukça ağır bir denizin altındanağzı tıkalı bir sürahi gibi

suyun yüzüne çıktığımı

şimdi artık neyi hatırlasam bir anı oluyorörneğin bir adamın içkiye düşkünlüğünübir kadının sunuluşunu soyularakkanım mı harlatıyor ben mi üflüyorum

gidip toparlıyorum bir yerlerden başkaldıran gölgemi

Page 433: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 433/644

sokaktayım ve herkes alışkın

hatta bekliyor onu durmadanbir soylunun serinleme alışkanlığıylabir ağustos akşamındadurmadan kurban, durmadan sunutükenmeyen açlığına düzenindöğüşmeyi ve kanı hazırlıyor

aşkın son kertesinionu, durmadan

şimdi ey eski gümüş, batık gemi, diyorum kiher yerde seni hatırlıyorum durmadansaat kaç olursa olsun, takvim ne derse desinaçlıkta, bir bıçağın kabzasında ve dağdadurmak istediğimi hatırlıyorum durmadanitilirken ve dövülürken ve kovalanırkengüneş batarken ve doğarkenbir parmaklığa dayayıp ellerimidurmak istediğimi hatırlıyorum durmadanitilirken ve dövülürken ve kovalanırkengüneş batarken ve doğarkenbir parmaklığa dayayıp ellerimidurmak istediğimi

sunak inceltir coğrafyasınıakşam bir dinginliğe benzer kendiliğinden

Page 434: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 434/644

434

II

dünyayı en çok sevdiğim zamanher şeyi en çok unuttuğum zaman sanılırçünkü kuşların güzle güneye gittiğine inanılıroysa taş kırmanın ve otel inşa etmenin mevsimi yokturcepte tabanca da cıgara paketi arar gibi aranıradamoğlu hırçın bir kış gibidir

doğrusu hırçın bir kış niteliğindedir

birden akidesi parlayınca fosforundünyanın elbette sonu vardıryani sunak temizlenir kandansunmanın önü alınır

en denize yatkın küreklerleustaca biçilmiş kerestelerve usturlâpm en âlâsı iskenderiyedenve haritanın en makbulu kanla yoklanansonu vardır

imdibu böyle nasıl bir bahardırbütün sürgünlerin lâhana olarak hesaplandığıbütün harfler anlamını yitirmişbütün sokaklar geliş geçişe dardırve acılar bütün etkisini yitirmiş

gemiler bütün limanların uğraşı

Page 435: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 435/644

435

III

dünya bir sunaktırsonunda kalemlerin bile sunulduğuişte benim kanım ortadaakmıyor artık

IV

sakinim bütün gece boyunca başımı değişmeyen düşüme koyuncalâleler kızıllaşır menekşeler morlaşırsütçü gelmez kapıya vurmazgazeteci de öyle

 bilirim

dünyanın sonu vardır.

Page 436: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 436/644

BAZİLİKA

herkese yeni bir selâmödden kısaltıldıyanlış bir gündoğusunundenizden taşıyıp getirdiği daha bu sabahceketsiz bir cesetten, göklerin sahibindenhüzünlü bir umuttan kısaltıldı

 bir yıl sonu akşamı sankiherkese yeni bir selâm

 bir bedenle değiştirilen bir son olarakuzak asyadan bir korku, ortadoğudan bir sanrıtuzu bolca lûttan kısaltıldı

ovaların yeşertisi ve bâkirliği kızlarıntemmuzda doğmuş birinin yünden harmaniyesi

 bir ölü kokusuyla şehirlere taşınırkenromada kilikyada giritte nevşehirdeurfa derler bir yer vardır güneyde, orada

acımasız nemruttan kısaltıldı

kaç yıldır denemez kaç bin yıldır ömrüsuya toprağa durmak ateşe yamanmaktırelinde bir ölümle dolaşır durur

 bir bedenle değiştirilen bir ölümle

 bir gün dar bir odada bir gün bir alandaelinde kalır ölüm

Page 437: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 437/644

gemilerle mektuplarla taşındı bizansaonyedinci yüzyıla

rahatça tazelendi çünküçok renkli bir buluttan kısaltıldı

 büyük stepte, alplerin kuzeyinde ve güneyindekutsal yarımadada niğdede ve aksarayda

 bir orman gürül gürül emerken toprağını

 bir yunus denizini dolaşırken o balkıması yeri göğü yücelten bir hamuttan kısaltıldı

ey dirim ey dirim tek tanrı sensintanrı şendin her defa

Page 438: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 438/644

KARŞILIKLI ÇEKİLMİŞTİ DUVARLAR

Dokuz metre, yedi arşın, yirmibir verst, beş yardaDoksan kilo, kırkbir şinik, altmışüç pud, bir okkaOnbeş kapik, kırkbir şiling, otuzbeş sent, yüz paraÜçyüz dekar, bir mil kare, yirmi dönüm, sonbaharTepemizden gürültüyle geçti uçaklar

Seni bildim bir altının bağışlamaz sesiydinAmcan nerde baban var mı, kimin hemşerisiydinYedidokuz, ikiyüzüç, yüz ton gibi bir şeydinHatırla ne güzeldi, deniz dağlar ve rüzgârTepemizden gürültüyle geçti uçaklar

İşte burda bıraksam ya sonsuz şiir adınaIrmakları hüzünlerle uyuşturan adınaAma nerde o bilgelik! bin ton gibi bir şeydinAlfa gibi, elif gibi, mega gibi bir şeydinÖlüm gibi, zulüm gibi, açlık gibi olanlarTepemizden gürültüyle geçti uçaklar

O annesi tam ölürken saçlarını okşadıBir kız sevdi, koca kenti bıkmadan arşınladıKim derdi ki ondan böyle bir savaşçı çıkacakİçi dışı kardan beyaz, kandan kızıl, duvarlarTepemizden gürültüyle geçti durdu uçaklar.

Page 439: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 439/644

Bre ağalar bre beyler paşalar Şöyle dağlar kimlerin dağlarıdır Ölenler ulu Tanrının kulları Kalanlar bu dünyanın sağlarıdır

hey hayri bey hayri bey

bir gelin aldın soylu bir evdenelinde gül gölgesinden mendilisandığında sedefli nalınısu içerken görkemliayışığında inceve soğuk pencerelere dayamış alnını

senin suyun işkodra'da falan ısındıvarsın artık selânik'te soğusunsen ki salıpazarlı bir kerimin oğlusun

"hatırla hayri bey hephep yalnız kaldığımız,

 bu dünya kimin olsa bizimdeğildir, uzaktır bize,

 bizim olmadıkça tepeden tırnağa."

hey hayri bey hayri beybir elinde dikiş iğnesi öbür eli acemi

alıp götürdüler bir dalgınlığabir dalgınlığa o güzel gülü

HAYRİ BEY

Page 440: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 440/644

"oradan oraya taşınan kanları hatırla, kılıçları,hatırla yemen'leri, içkileri veresiye aldığımızı

hatırla, hatırla hep en son gidenleri, kimin nesiydigötürdüğün, taşıyıp getirdiğin kime, bir

 bayram gecesinde lime lime, üniformanda sıcak,pera'da buz gibi, tabancanla, ve soğuk iklimindeaşksızlığın, sana bir tarih gibi geldiğinihayri bey."

hey hayri bey hayri bey aslındayüreğin akıntıda bir balık gibi diriuzar durur bir yemin gibi karanlıktabıyığının çekiştirdiğin her teliserin mart geceleri nemli koğuşlarda

avanos testileri gibi terler durursun

hey hayri bey hayri beysen bu gidişle harbiyeden kovulursunya da bir gün bir miralay olursunkorursun ara sokakları ahşap evleri

yıldızlar ağır ağır gelirken geceleriay gibi taptaze atlarla uzaktanve dağlar ve mavzerler ve kurşunlarhey hayri bey hayri beybir eli kurşundan hızlıöbürü daha yavaş

bak şu utkulu savaşların ettiğinekaçınırsan ettiğini bulursun

Page 441: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 441/644

hey hayri bey hayri beyosmanlıda kolağası hayri bey

ayışığmda kırbıyıklı güneşlerde delieli her silâha yatkın ayakları çizmelihey hayri bey hayri beyhey gözleri yaradılıştan sürmelitophane karakolunda isyandan maznunseni bir de elâziz'de filân görmeli

"iklim bozuldu, yenilendi belki, akşamın vakti erkentiren iki günde geliyor van'dan. sularhemen ısınıyor, soğuk artık ayışığmda daha görkemli.her şey biliniyor ve hiçbir şey kalmadı hatırlanmayanhayri bey. gemileri kıyıya çektik hayri bey,

susuzları sulamadık hayri bey. meşrutiyet rakısıve hareket ordusu hayri bey. uzun bir gerinmeningözyaşartan sonrası hayri bey.veliaht prens reşat. sadrazam prens halim.hayri bey, bir karanlık

 bir karanlık.

aldığım bir avuç deniz suyu bir boğucu göl oluyorelimde, sanki kimsesizim."

hey hayri bey hayri beytabancan fransız çıplağıbıyığın alman

esnafın biraz selçuk biraz ermenitüccarın galatadan camilerin mahyalı

Page 442: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 442/644

Bre ağalar bre beyler paşalar Su üstünde yüzüp durur şişeler Bu durgunluk yazımızı kışeyler Bu buğular öfke buğularıdır

hey hayri bey heyri bey bir eli bomboş, birinde dikiş iğnesikendisi hep kendisi, değişen güveyisisolgunluk ve hatırlanmayan bir şeyartık hatırlanmayansonu çok değiştirilmiş bir masal gibi

 bütün bunların en iyisi ben bu gece ölürümgider yastığımı bulurum.

"biliyorum her şeyi birlikte gördük, yaşadık.hürriyet delisiyle tütün rejisi, eşkıyadenenleri dağda ve şehirde, sonraları şehirde.uzun boylu adamların atlara binişi, sonralarısenin bir elinde zeynelabidin'in cümbüşü.

 bir elinde sabah kahvesi, kendine biraz aykırıama çok çok kırmızı, ovalardan getirilen bitkilerdensulardan damıtılan.içine akışını bilmediğin bir katı sızıipek yüklü bir kervanın dağlı moğollarıneline düştüğünde, keçi saçlı moğolların,

duyduğun öfke, hayri beyd d h k l i bi "

Page 443: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 443/644

hey hayri bey hayri beybu gece mutlaka ay tutulur

bu gece mutlaka ay tutulurben bu gece ölürümben bu gece ölürsem hayri beysenin gibi ölürsemölünce seninle yaşıt olurum

"hatırla her zaman yalnız kaldığımızı, bir gemi kalksın, senin uysal başkaldırmanı götürsün, draç'tan beyrut'a bir gemi navlunsuz götürsün,anılman her zaman bir sızı olsun uzakta,çok uzakta, tabancalı hayri bey

çok uzakta.hep yalnız kaldığımızı."

Bre ağalar bre beyler paşalar Sizin mi hep bu sevinçler neşeler Bir gün olur kırılırsa şişeler 

Dağlar bildik celâlî dağlarıdır

Page 444: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 444/644

BİR AMCANIN VE ONUN KARISININÖLÜMÜNE AĞIT

arama mustafa kardeş aramao sen değilsino sen değilsin

şimdi bırak toplu tüfekli bir oyundan sonradullar dinlensin

kara kara yalnız yalnızdullar dinlensin

osmanlıdan vurduk yokuş aşağıyokuş aşağıyokuş aşağı

paris dolaylarında verdik molayıverdik molayı

verdik ya bir öküz gibi yorulduktan sonrayalnız ve kara

kullar dinlensin

arama hey mustafa kardeş aramao sen değilsino sen değilsin

hey mustafa kardeş aramayepyeni bir kuşağı üretecek

döller dinlensinl d ğil k d ğil

Page 445: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 445/644

445

ELLİ İKİ HANE

su gelir çiçekleniryazmalar çarşılanırtürküyle karşılanırbizim orda kaysılaroy farfara farfarasu verin çayırlara

ay durur menziliyleherkese ak yüzüylesen aysan açık davranya ondan ya bizimle

oy farfara farfaraateş düşer çarşılara

ve bir gün şunu buldumaşka benzer neşesiyalnızdım çok yalnızdımaşk başka mavi başka

oy farfara farfaraherkes düştü yollara

ve karpuzlar ve bostankırk gün yaşanan destan

d l

Page 446: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 446/644

446

 ben seni kaç yıl sevdimaya kattım ve sevdimyalnızdım çok yalnızdımay başka mavi başka

oy farfara farfaraöldüm yalvara yalvara

oy farfara farfaraateş düştü şalvarahadin ağalar dedimhadin herkesler dedimöldüm yalvara yalvaraöldüm yalvara yalvara

öldüm yalvara yalvara

Page 447: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 447/644

YANIK TARLALAR'A

Kim koparır bu üzümleri bağlardanAh tarlalar tarlalar tarlalar

Şehirden biraz uzakta ve eski hanlardanAh tarlalar tarlalar tarlalar

Ellerin bir üzüm gibi işler sessiz çalışkanAh elinin altındadır yemyeşil baharlar

Kim başlattı bu hüzünleri o yanlış bağlardanAh tarlalar tarlalar tarlalar

Olmamak gibi şehirlerden olmak gibi dağlardanAh gelinli tarlalar gelincikli tarlalar

Alın başınızı göklere gidin dualardanAh tarlalar tarlalar tarlalar

Durdum bazı şeyleri söylemek içinVakit tamdıHurda bir otobüsü onarmakBir çiçeği sulamak için durdumHaritalarda ırmakları maviye boyamakElimde tuttuğum gümüş

Parıldayan altın karşıdaBir kah ede bir iskemleye oturdum

Page 448: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 448/644

Elleri kalın kaim ve duaya alışkınen güzel döneminde aşkm

Dağlardan geldiler.Çul çaput ve saç sakal halinde geldilerGarları, otobüs duraklarını, otelleriPazarları, bankaları, caddeleriVe zoraki karmaşıklığını gördülerKan dökmenin ve ucuza gitmenin

Hatırla beni!Hep onları bekledimAğzımda kullanılmamış bir sesElimde bir bıçakŞehir bir ihanet gibi karşımda

Ah tarlalar tarlalar tarlalar

Page 449: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 449/644

Page 450: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 450/644

ne var ki artık çok iyi anlıyorumşimdilik aslolan mutsuzlukturşimdilik ve daha birkaç zamanbirtakım adamların geleceği zamana kadarceplerinde tütün ve kavli çakmak taşıyan

şimdihey gidi İstanbul

hey gidi istanbulun topkapısışimdilik ve daha birkaç zamanşimdilik çaresizliğin sevgilimhüzün olarak farkedilen birikiminde

Page 451: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 451/644

yine de kötü bir kış geçirmedik sanıyorumaltın düştü örneğinkarlar beyaz yağdı, direndi uzun zamangeleceğin sevgisi bir aklık olarak başladısevgilim senin ellerin bir keçi sever kadar tazesevgilim kolera yavaşladıüstelik birkaç kez de aya gidildigelindi bile

şimdi ey benim badem gözlümsu çiçeği, kızamık, boğmaca geçirmişimancak ölünce hatırlanan sarışınımaltın sarısının beyaza dönüştüğü şu günlerdesabah sabah aç karnına ölünen şu günlerdekararlı yüreğin bir manşeti yadırgarkensilâh kullanmayı isterken ellerin şu günlerdesana onu da öğretirimyüreğin kıpır kıpır yerinde duramazken

saçını taramamaktan aktardığın sıkıntısarı bir boya halinde parmaklarına yayılırkenöyle bir sarı boya ki kanlardan damıtılmışve kanların bağışlamaz dirimini taşıyansana bir türkü söyliyeyimgüzel olmasın gerçek olsun

beklet kendini hazır durd b li i b d l l bi lik d

KIŞTAN KALAN SOĞUKLUK

Page 452: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 452/644

bir tarihte bir dağ yamacında

onikibinsekizyüzelliüç kişi öldü yamaç yeşildi çünkü bir bahara başlıyorduölenlerin bir kısmı, tüfeksiz, onların bir kısmıtüfek müfek bir yana donsuz gömleksizdisayı bilmezlerdi toptandılarböylece bir yerlerde toplandılar

 yürekleri uzun bir süre atmadıaslındaçoğu da insan olduğundan yüreksizdi

bir sürü alan ve ova bir sürü ağaçaltı ve ormanölmemeye bir sürü bahaneörneğin suyu görünce hemen ayaklarını soktularçünkü gölgeli bir su her zamanbitmemiş bir yapıda eski bir zamançünkü sonu buysaölmek elbette gereksizdi

Page 453: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 453/644

bilirim hoşuna gitmiştir bu ilkel türküilkelliği bütün bir yaz ve kış yaşanan

çünkü sağlıklı bir güneşe taparsın senher bir ışını şiir yazanlara umut ve hüzün verenbir karanfil olarak sürer gider belleğindeatı ve insanı doyuran çavdarsevgilim hazırlığın tamdırve şiire artık saygın yok

üstelik ben de seninleyim bu konudapazardan kârsız dönen köylüler gibi

kanın ateşin ve seslerin böyle cömertçe kullanıldığıböyle sorumsuzca kullanıldığı bir dönemdeherkesin şimdilik hakkı vardır hüzünlenmeye

yukarda dediğime bakma aslındabaşarısız boktan bir kış geçirdikkanımız bile doğru dürüst akmadıbir sürü çocuğu öldürdüler

Page 454: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 454/644

PAZARLIKSIZ

gün çiçekle başladı, iki demet leylâklatam zamanı

125 kuruşluk birer demetpazarlık etsem bir liraya alırdımama sepeti tâ dördüncü kata çıkardı çocuklarve en güzellerini seçtiler sözün gelişi

sonra bir cigara yakıp cumhuriyet gazetesi okudum"bu cumhuriyet sözüne oldum bittim gülerim"sonrasonra olanca gücüyle abandı üstümebahar mı desem, çaresizlik mine deniz kaldı deniz diye ne gök

"bunları klâsiktir diye söylüyorum"ne orman kaldı elimde ne ortadoğu

artık hiçbir zaman iyi bir yağmur yağmayacakçok iyi biliyorumçok iyi biliyorum

atların toynakları iyi kesilmeyeceknalları acıtacak yumuşak mayalarınıevli kadınlar daha çok hüzünlenecek sinemalardaçok iyi biliyorum

Page 455: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 455/644

ey benim sonsuzu ezberleyen kardeşimanamın babamın bittiği sınıremekli subay, kültür ataşesiöğrenci, su yolcusu, allah kerimve kırlara düşen amansız yıldırımbirinizin eli

yani hepinizin eliancak hepinizin eliyle çünkü

pazarlık etsem 75 kuruşa da alabilirdimiki demet leylâkama pazarlıksız günlerdeyizevet gün bir ölüyle ve kötü bittipazarlıksız

Page 456: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 456/644

ÖLÜM YIKANMASI

kadınlarla yatanlar kazandı ve parlamentocularşimdilikgüneşin doğuşunu ve batışını hiçleyipve sonra sessiz sedasız dünya işleriorman kanunu evlenmek filân gibi

şimdi bunların hepsi olur, nasır gibidirsen bana bir haber ver geçtiğin yerlerdenyollar güvenli mi buğdaylar nasılpilleri var mı radyolarınözellikle pilleri var mı radyolarınbak olduğu gibi söyle elin nerelerde

aklının akşamı nerde batıyorbaşkakaç çocukla yetiniyor herkesherkes gülmüyor mu bazı şeyleredaha iyisi denizin mavisihangi ellerde şimdilik

daha doğrusu ölenler için

sen şimdilik elimi bırakmasen deyince anlıyorsunne dediğimidayanıksız duvarları düşünüyorum

62 santimlik toplara dayanıpbir yabanî incire dayanamayan

Page 457: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 457/644

şimdi, nasıl olsa yıkayacaklar biliyorumçünkü kimleri kimleri yıkadıklarını gördüm

yıkamak boyun eğdirmektir onlar adınaönce tanrı adına sonra öbürü sonra doğaöyleyse, hiç değilseölen o gözüpekler gibikahramanlar gibi demiyorumkahramanlık ancak birlikte olmaktır çağımızda

kahramanlar çağrılırenlem boylam farkları tepelenerekve en iyi tütünleri içereken iyi silâhları kullanarakve yıkarak sûzidil efsanesinive estetiğini Lessing'in

ve 89 devrimlerini aşarakdenizin, ilk girdiğin denizinkaç kulaç olduğunu sezinleyerek

en azından yıkanmaya hazır olmalıyımnallanmaya hazırlanan at gibi

bedenimi cömertçe kullanmalıyımyani ölümeyani rahatça ölmeye

Page 458: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 458/644

Page 459: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 459/644

ŞAŞIYORUM GÖZYAŞINA

artık şaşıyorum gözyaşınahiç unutamam çünkü pazarcılarınhaftanın her günü öteye beriyegözyaşı taşıdığını

yukarlarda en uzaklarda

 bir orman kaçkınınınormana sığındığını

mülküm benimörneğin senin gözyaşın bir hayvandırönümden uzun tüyleriyle kaçan

sularımı kana kana akıttığım dağlarahaziranın onunda

 bir çocuğumuz olacağını biliyordumayrıca biliyordum kiçocuğumuz olsa da olmasa da

 bir bölüğü çocuktur insanların

artık şaşıyorum gözyaşınamutsuzluğun harcını pekiştirençaresizliğin gözyaşına

 binlerce beygir bir ovayı arşınlarkenyepyeni dişleriyle binlerce tay

ve sonsuz giyimiyle büyük hayatkuşanırken en mavisini

Page 460: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 460/644

şimdi artık serinle mülkümçıkar pabucunu ve gözyaşını

ellerin bir demet güvercin olarakuçursun uzaklara yukarlara sevdamızıtaşınmaz hiçbir şeyini tutmaaldığın soluk verdiğin kadar olsundağlar ve ateş ve kan varkenşakaklarım Zonguldak gibi uğuldarken

şaşıyorum gözyaşına

Page 461: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 461/644

AÇLIK ÇOĞUNLUKTADIR

gülü çiğdemi filân bıraksardunyayı karidesi filân bırakacıyı ve ölümleri bırakoy pusulalarını ve seçimleri bırakevetseçimleri özellikle bırakçünkü açlık çoğunluktadır

her kişinin ukalâ ömrüyeter sanılır çiçeklenmeyeve dünyanın karanlığındanbir aşk bahanesiyle kurtulmayakaçıp giden baharların anısıelden ele devredilen bir gençlik duygusulâleler sümbüller bütün öbür boklar püsürlerhakkım var mıdır bunları söylemeyevardırgüneş doğarken ve batarkenyazdan kışa girerken ve kıştan çıkarkenve dağda ve kırdahakkım vardırçünkü en azından dünyadandölsüz katırlar geçeryüklü vagonlar geçer

demir yüklü şilepler geçerd l i i l l i f l l

Page 462: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 462/644

sevişmek o yüzden gereklidirevet açlık, yok olsun bütün inceliklermendiliniz var mı, kabak ogratenböf strogonof mantar fileminyongüneş görmemiş midyemidye görmemiş güneşve soygun halindeki otel malzemelerive altın arayıcılarve istedikleri yerlerdeyüksek graviteli petrol bulanlarhem thames kıyısındahem mekong deltasındabir kalça fotoğrafına bunlarla birlikte bakanlarçoğunlukta değildiraçlık çoğunluktadır

artık her şeyi yaşadıkve birlikte düşündükve düşündük ki her şey cehennembir bakışta*

ve cehennembaşarılmamış bir savaştırdünyanın ortasında kullanılmamış bir sucehennem, insanın kendi ciğeriat sırtında taşınan ölükundağa girmeyen bebe

karanlıklarda açan çiçeklerinbi i ölü ü dö ü ü

Page 463: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 463/644

işte o zaman diyorum kigelişin şen olsun seninher şey esirgesin seniçünkü açlık çoğunluktadırve ezecektir gücüyle dünyayıikimize bir aşk elbette yetmez

türlü şeylerin savunulduğudiriliğe eşitliğe tokluğaartık ayıp olan tokluğaçünkü açlık çoğunluktadırAçlık.

Page 464: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 464/644

BİR KIRMIZI ÖRTÜ

herkes geçkin bir kışı yaşıyorİstanbul'da türkiye'degeçkin bir kış nedir meselâ

hüzün bile pahalı

karlar bile bulgursuyüreğin tam ortasında bir iplikdokuz düğüm dokuzu da turnalıvarış bir gülün başlangıcına değil

suya eşitlik beklerken en azından

gözleri kapalıdüğmesi eksikken en güzel gömleğiminçocuklar bağıra çağıra sokakları doldurmamışve herkes tütün içiyor durmadanson defa duyuyorum alnımdakeçilerin önüne durulmaz tuzsuzluğunu

çünkü elbet çocuklar bağıra çağıratutmalı bütün köşeleripiyango satanların köşelerinipezevenklerin tuttuğu köşelerigazetelerin tuttuğu köşeleri

Page 465: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 465/644

şimdi çok değil ama karamsarım bazı şeyleri yaşayamam

elim ellisinde bir adamın kalbini yokluyıdüzgün atışlı ağaçlı herkesle birlik

biliyorsun

sonra bütün bunların üstünebize yakışmayan bir bezginlik

ellerim gene de vazgeçilmez bir suda benden ayrı yüzüyorlar dupduru bir bozguna yukardan bakıyorum

kimseye yakışmayan bir bezginlik

beyaz bir örtü gibi üstümüzdedaha kötüsükırmızı bir örtü gibi

Page 466: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 466/644

ÇILGINHÜZÜNLÜ

çünkü yaşamak gibi bir şeydi yaptığıanasız bir tay gibi coşkun ve hüzünlüakşamın dinginliğini otluyordu o zaman

her sabah denize çıkar, bir elma yerdi

hüznünü ve çılgınlığını elmanıngözünü yumsan ağzında duyarsın

ellerine bakma artıkçünkü kar yağıyorçılgın hüzünlü

 büyük kentleri düşünse de rahatlaşaişte her şey nasıl haince karıştırılmışkirli çamaşırlarla sabunlar ayrı semtlerdesaatin sonunda meydansuyun sonu ilerde

 böyle yaşamak zordur elbet anlıyorumçılgın ve hüzünlü

çünkü bakışları yazda geçmiş bir geceyi andırıyoryaşanmış mı temmuzda mı belli değilçılgın ya da hüzünlü

Page 467: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 467/644

şimdi dolaşıp duruyor aramızdakıpkırmızı bir duygu olarakdoğudan batıya bir güz halindeçılgın ve hüzünlü

biraz dağ yollarını öğrenmesi gerekirkahırçeker mekkâri katırları gibionlar ki hiçbir şeyleri yokkorkunca çılgın sevinince hüzünlü

kar dindigerçekten dindiellerine bakabilirsin artık

Page 468: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 468/644

BİR ŞEYLE MUKAYYETİZSERBEST DEĞİLİZ EFENDİM

şaştım, senin hançerin bu kadar mıydıvarmadı yüreğime

için suçlu bir deniz gibidokunma yüreğime

tabansızım, aklım başımda, ellerimuyanık bir atmaca gülüşünde

ellerin boyalı da olsa kentten de gelsendağdan değilsindokunma yüreğime

şu ölenler kimdi, şu şarkı nerden sanadokunma yüreğime

sondur bu akşamlar, geceler diriltir beni bir kuşun sesinde

sen nerdesin hepimiz nerdeyizgüneş oyalıyor ikindiyi

 bir kuş sesinde

Page 469: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 469/644

469

ÖNCE : DAVRANMAK

su kalktı ve ateş yükseldişimdi sizin oralarda, önüne durulmaz yangınınonun dayısı da bugünlerde ölmüştüo zaman haydin arkadaşlarsen de haydi, saçları sarı olanhaydin madenciler, öfkeliler, petrolcüler

geceyi bilenler, postacılar, balıkçılarötekinden berikinden cigara isteyenlertütüncüler tütüncülervaktimiz yok, terkosçularey vakti çok iyi bilen müezzinler"sizin yeni bir ezanınız yok mu"

kalkın kızkardeşler, eltilersaygıdeğer halalar, eniştelerbulgur kaynatanlar, durmadan aya bakanlardavranıngörümceler, dayılar, ateş pervaneleriitfaiye neferleri, şarapçılar,

hamdedenler, sürahiciler ve çocuklarıdavranınMüşerrefi vurdular

çünkü Müşerrefi vurdulardavranın

ay bir görünüp bir kayboluyor

Page 470: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 470/644

DURMAK

ne ısıtıyor ne bir nefes veriyorgeçtiğimiz cuma günükaranlık mayıshüzünlü bir fotoğraf çektirdik sanki1917'deanneannen, büyükbaban, şenle benamcanın kızı leylâ, evlâtlık, eniştenartık beni bırak.

arkamızda kuğulu nilüferli bir gölellerim ayaklarım suya karışmışsuyu ilk gürmüşçesineötemizde bir kaçak oduncununpırnal meşeleriyle dolu rüyasışimşekler de olsa olurdu yagökyüzü hartasını belirleyenyoktuonun yerine düğmelerimizi parlattık

şimdi arkadaşlar kaç günümüz varresimleri almayaçünkü cemile nerdetayfun dasakız çiğnemekten bembeyaz olan dişlerimkapkara kesildi artık küfürden

h d k l d

Page 471: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 471/644

BİRÇOK ÖLÜM İÇİN RASLANTI

I

tam üç gün sırtüstü yattımölmeyi düşündümölümü değil ölmeyisular kara kara denizlerhiçbir şey olmamanın yeniliğio arada radyo da dinledim gazete okudumiçki bile içtim bolca bir boşluk gibiiyi vatandaş iyi bir koca oldumderken birden bildimgülü değil ölüyü gözlüyorlarhüseyin doğru söylüyorumgülü değil ölüyü gözlüyorlarilk günden biliyordum ama gene bekledimgülü değil ölüyü gözlüyorlarölümle gül kardeştir çünkü bizim şiirimizdebiri öbürüne kan verir

Page 472: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 472/644

ve ölüm daha büyük ve daha kırmızı olur güldenve sığmaz her mezara

bunlar sadece ölüyü gözlüyorlargülleri değilbir kötü mezara konulan gülleri değilyoksa gülün ne önemi varbir açlığı koyulaştırmaktan başkaonlar ölüyü gözlüyorlar

çünkü gerçeklik katıyor halkın sözlüğüne"eğer yarim ben gider de gelmezsemkırmızı güllerde ara rengimi"diyecek kadaro kadar kisaçları bile uzamıyor korkudan

II

gülü değil ölüyü gözlüyorlarölüler gözleniyor

Page 473: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 473/644

KAR ERİMEDİ

Kar erimedi direndi, üç gün direndioysa güneş ne kadar kızgındı üç gün(Yusuf bol bol su çarptı yüzüne)saçaklarda, bir balkon kuytusundagücünü saklayıp soğutarak üç günküçük bir serçenin ayakizlerini taşıyarak

üç gün(Öbürü, ağzında bir bataklık tadıordan oraya dolaştı durdu)Kar erimedi direndi.

Oysa birtakım odalarda kuytularda

alabildiğine ısıtılmış,dişleri kana alıştırılıyordu birinin(Sinan, beni öldürdüler diye bağırdı)Kar sürdürdü, erimedisokaklara dağıtarak uygar beyazlığınıkokusunu bir korku gibi uzatarak

(Annesini görünce loş koridorlarda, ağladıama üzülme, dediSesi kalındı ve gerekliydi)Kar erimedi.

Page 474: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 474/644

Kışa alışkın kar, soluğun sonsuz!belleğine büyük güvenimiz var!

(Oysa Kemal bey, her şey tamamdır demişti)uzun süren akşamlar gibi(Battal bir cigara istedi)tabancaların ve kuşların birlikteipeğin ve bakırın birliktesayıların ve sonsuzluğun birlikte

bulunduğu dünyadaüç gün

(Mehmet, bu iş burada bitmez dediyüzü, damgalanmamış pul güzelliğindeydi)Kar erimedi.

Sonsuz bir üç gün.

Page 475: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 475/644

FERİDE'YE NİNN İ*

feridenin simidini aldılarninni de feridem ninniferidemi gül dalında buldularninni de feridem ninnigül dalı nerde kalsınbıraktığımız yerdeninni feridem ninniuyu feridem ninniölümden korkma ninni

kimin de hakkı var ninnisoldan sağa saymayaninni feridem ninniuyu feridem ninnisokaklar orman gibiuyu güzelim ninnikimin hakkı var ninnininni feridem ninnibir kasket ormanı ninnitrampet borazan ninniyirmiüç nisanlarda bunları aldatmayaninni bebeğim ninniölümden korkma e mi

Page 476: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 476/644

elinde naylon torbaVakko markalı, ninni

üstelik de taburdanesi var torbasında:okuma kitabıyla değişmez fakirliğininni de feridem ninniölümden korkma ninniben ölüyüm feridem

benden mi korkarsın, ninnieski ağabeyinden ninnievet de feridem ninni

sokakta kalma diyehorlanma diye ninni

ölüp gitmez mi bir ağabeyninni feridem ninni

Page 477: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 477/644

Gazete*

Page 478: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 478/644

Page 479: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 479/644

Page 480: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 480/644

480

t e f r i ka

öyle bir gün geçti kihiç unutmam artık

t e m m u z d a

 bileycileri bırakın bırakın efendiler bileycileri

ulan bileycilerdörtyol ağzı şairleri

daha ucuz mupahalı mı bırakmayın, kıvılcım üretenler

t e f r i ka

öyle bir gün geçti kihiç unutmam artık bir bütün yaz bile olabilir

Page 481: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 481/644

481

vurun

vurun ağzına imparatorungelecek günler için iyi konuşmadı

 bütün imparatorlar gibigiysileri görkemli olanve çiçeklikimisinin yıldızlı

o s ı rada

üstelik gemilero denizden bu denize gelirkenM /S, S /S , ve yelkenli

 bu unutulmamalı

son

adını kendilerinin koyduğu güzel aşkgene kendilerinin kaldıgök el ve aşk olarak

Page 482: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 482/644

Page 483: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 483/644

GazeteII 

Page 484: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 484/644

Page 485: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 485/644

485

m e y l â c ab i r î ' n i n h ay a t ı n d an u m u t k e s i l d i

Suriyeli zengin belki biraz İngilizamerikalı zengindul

 belsoğukluğu, mafia, iflâs ve kızılkabulhayatından umut kesildi

denizlerde aranıyor cesedi.

" bü t ü n s an a t l a r ı n kay n ağ ı , d an s t ı r " d e d i .

... derken hep birlikte yere kapandılar bir süre öyle kaldılaro da öyle kaldı, nureyef

önce kadınlar kalktıkollarını kaldırdılar önceerkeklerini bastırdılar yere

 başlarınıkoştular, erkekler yerdeydiçocuklar ve erkeklertoz duman ateş ve karanlık

 bir kartalın bakışı bir doruğu buldugöklerde bir homurtu.

Page 486: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 486/644

486

bu l m aca

kırmızıyla yeşil gibi uzun bir şeyuzar anısı soyaçekmeleringitgide kısalan bir şey olur yeni dilde

 bugünyarın gibi bir şeyumuttan soyutlanmış

kendi kendine olan bir şeyp ü f no k t a s ı : t r a ns i s t o r

... şimdi şöyle bir şey... ben buradayken birinin amcası

sözgelimi van'da albayVietnam'da albaygökyüzü orda da var, bu kesino gökyüzü kiçıplaklık gibio kadar olur

o kadar ki, ormanların gümbürtüsü başıma vurur başka bir ülkede, bir anakarada bir şey kaybedilirsonra daha küçültülür

 biraz daha

sonra birdenbire

Page 487: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 487/644

GazeteIII 

Page 488: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 488/644

Page 489: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 489/644

489

s e ç i m s on u ç l a r ı

açlıktır, çünkü yıldırmayanson sütü anneninağacın son yaprağıardında umut mumu t komayanve tok insanların

rahatlıkla söz ettiği açlıkduyurur kendini rahatlıklayani çoklukla.suyun sayının ve ekmeğin önemive insanların.

(devamı 13. sayfada)

pa l as p an d ı r a s

şehremininde yakalandı götürdülero zaman uzun saçları vardışimdi bilmiyorum

o insanların.gündüzleri bir tuhaftır elbetgeceleri başka bir ülkede geçer.

der t or tağ ı

"... siz edebiyatı yazı yazmayı hâlâ soylu bir uğraşsanıyorsunuz. Oysa...

Page 490: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 490/644

490

s e ç i m s on u ç l a r ı ( ı . s ay f ad an )

ve biliyor musun kırk milyon sandıktanMSHPCAHPMCGPBP

 bir bulutun gezici lehçesini andırangeçen haziranda bir kış günüdurup durup arkasına bakan.

h a f t an ı n p l âk l a r ı

(okuyucuların seçtiği)"Sev kardeşim sev kardeşimelini ver bananeşe getirdim sanaye, iç, gül, oyna..."(okuyucuların seçmedikleri)"bonsoir Marie, Marie bonsoiriyi Marie, iyi geceler Mariedaha iyi geceler, en iyi

 bak Marie iyi geceler

Herkes en iyi uyurken Marie bak sen de uyu Mariesonra fena olur..."

t e f r ika

öyle şeyler gördük kit t k

Page 491: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 491/644

4 9 i

spor

 bir koca küreyi savurduşimdilik faysaloğluBrandt ayaklandıve hakemi çağırdıFenerbahçe 3 0doğu batı berabere

sanat s ay fas ı

tiyatro bir okuldurSolon muydu söyleyenBrecht miyoksa Vietnam Halk Cephesi mikabarıp dağbaşlarmdan

 belki de ormanlardan belki bir ilkçağ bestecisi kimbilirhalka akim berrak suyunu içiren

y a z ı n d a g e r e k s i z bir k ur um: e l e ş t i r me .

... ve diyor ki ayrıcaeleştirmenler yoksundur bağımsızlıktançünkü bir ölçüt değildir kendilerive zaten olamazlar yokluklarındansuya basmışsa ayakları, ıslanmazhi l kl kl d

Page 492: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 492/644

492

t e f r i ka

öyle şeyler gördük kiunutmam artıkunutmayalım artık.

(b ir inc i sayfadan)

denebilir ki dünyanın yaradılmışlığıçok daha eski değildir insandansonundaherkesin başından başladığı

 bir çevren vardır ortadasözgelimi sıcaklığın yayılıyor ya sıcaklığıma ben de bir nefeste boşaltıyorum sıcaklığımıhiç küçümsemeden, hiç utanmadan boyunane sıcaklığından, ne sıcaklığımdano arada durmadan konuşuluyor biliyorumetin pahalılığından, suyun sıcaklığındanve ölmüş annesi ses veriyor evli kızınaölümün yeni alıştığı sıcaklığındanağaçlar da büyüyor, tırnak etleri de birtakım saçlar da uzaklardaherkesi bir başka neden

 bir başka hüzne götürüyorçok kimse bıkıyor günden akşam olmadan. biliniyor o ayrı bir sorundur gerçi

Page 493: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 493/644

493

( ü çü n cü s ay f ad an )

... elbet böyle derdi efendinin biriotlar, ağaçlar, kuşlar, balıklar varken ve her birive her birinerde olursa olsun ışığın tadını yaşarkenışık olmanın tadını alan karanlık gibi

 bir köylükten bir kente göçerken bir yorganın duyduğu haz gibi

(şebekemi yitirdim, şebekemi yitirdim, şebekemi bulankullansın. Hükümsüz değildir.)

herkesin gelip gittiği.

Page 494: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 494/644

HAŞAN MUTLULUĞU

sen hainsin haşan, haşan senölüler evlerden morgamorgtan mezarlara giderkenhaşankendini mavi sanıpmasmavi sanıpmavinin uzak bir kıyısında

 büyük gürültünün tam ortasındahaşan senaçların kanı pompalarla çekilirken

çıktığın yerdeki ormanaslında denizden almıştır sesinikararmış bir toprağın bitki örtüsükederlendirir baktığın suyuiçtiğin suyu nemlendiremez bilehayatın hain bir ayraçtırkatıldığın konuyahaşan

haşan, mutluluktur senin adınnasıl oluyorsa o anlamda bir gün ısıtılmış bir tabakta bir gün serin bir yataktakanların ve mutsuzluğun sağladığı,

Page 495: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 495/644

haşan, haşan oğlu haşanyarım dönmeli ve doğuya bakmalı

güneştir sabahı çağırırışık tutar geceyealacakaranlığın küçük hüznüöfkeye dönüşür bir yürektekamçı parlaralacakaranlığın küçük hüznü

yapışır bir ağacın köklerineköklerine haşan,emzirir onu.

haşan, sonuncu haşansözgelimi mustafa'mn kardeşi olan haşan

ölülerin de gözleri vardır haşan beyaz da çirkin olabilirsakindir uzay ve karnı tokturher şeyi hazırlamıştır

 beklemekten başka yapacak işi yoktursen haşan

sen haşansenin hiç başka işin yokturmutluluktan başkamutlu ol haşan

Page 496: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 496/644

PARAMPARÇA

uzun bir günü bölüştükdoğayla ben ikimiz

 bir de çocuk

sımsıcak paramparça

kaynayıp yuvarlanıp gidiyordu denizevlerle dolu bir kıyının yanısıra

uysal ve alafranga bir denizelbette parlıyordu arasıra

öyle ki bir tenha saatçininaralıklı ve kırmızı akşamında

ama sımsıcak paramparça

ne olduysa oldu sessiz ve uzun öpüştük

 belki bir tatilde belki bir masadaikimiz

çünkü çaylaklar henüz göçmüştü güneyden belki vakit akşamdıve baharın zevki var

k ki

Page 497: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 497/644

birden düşündüm bilmek

neye yarar dalga olmayıdalga sonsuz bir birim olmalıdırkıyıda ya da uzakta

kırmızıyım ve durmadan ufalanırımergin bir yaz gününde sımsıcakta

harun ne kadar iyi bir adam bilmez miyim

sımsıcak ve paramparça

yani paramparça

Page 498: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 498/644

KALBİNDİR

her şey benim kalbimdirsöküp aldığım kardankardan söküp aldığımçocuksuz bir anne gülüşüyleher şey benim kalbimdirçünkü pek yaraşmaz bu dünyaya

doğru mu değil mi bilmiyorumkentler büyüyüp gidiyor ya aldırma

 başka bir yaşama tutturmalı diyorumköprü korkuluklarınaufak buluşmalara yaslanan

yani tuzun amcası, sevincinöz kardeşi olanen küçük bir kuşun gözleriyledünyaya baktığın zamanher şey benim kalbimdir

her şey benim kalbimdir ki bilirimkimsenin olmadığı bir yerdeölümü denemek isterdinhiç değilse bir defanisansız bir serçe gibiherkesin gözlerine saçlarına

avuçlarına dolanani l d l d

Page 499: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 499/644

imdi ey mayısımın son haftası

dağda tükenmezdi geçmiş zamanbilemezsinnasıl algılıyorum çıplaklığınıllerim nasıl değiyor uçlarına

bir yerden bir mavi gibibir yerden bir rüzgâr

herkes nasıl sanırsa kendini öyleastamam öyle tastamamher şey benim kalbimdir diyorum

her şey kalbimdir diyorumve işte o zamanölüme eşitliyorum aklığını

Page 500: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 500/644

UZUNUZAK

ona kaç kez söyledim babasının adınıoysa hiç umurumda değil babasıçünkü hüsam gibi neşeli Süleyman gibi deliyolumu gözlemekten alm camlara yapışmışoysa ne gereği var yağmur her zaman yağaruzunlukturgecede, uzaklarda

 babasının adı hiç önemli değil oysa bütün hesaplar ölümsüzlük üstüne kurulmuşsakâğıt ve kalem ve kitapsuç âleti sayılıyorsademek ki çadırın bir kazığı temmuzdaöbürü nisanda

 belki bulunmaz sanılan bir gecedeyitirilen bir oylumun ardındauzunluk belki de uzaklarda

o zaman böyle deyip yola çıktılarörneğin perdelerin biri uzun biri kısasaf kükürtten bir akşamlahiçbir şeyi uzatmadan uzunboyluuzunluk gecedeydi, uzaklarda

hi kl b ö kü ü

Page 501: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 501/644

50i

sonu

 bildim söyledim ve utanmadımradyodan daha yarayışlı olduğunu onahatırladım durmadan hatırladım

 bir zaman yenildiğimizi bir çiçek sapı olduğumuz zaman

durmadan hatırladım ki onun utkusueski bir denizcinin gözüyleuzunluktuama değildi uzaklarda

Page 502: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 502/644

MEKTUP'*’

romalı bir U göğüsleyebilir ancakU'nun yumuşaklığınıTacitvs'takiLvcretivs'taki U olarakgecenin her kuşatmasındaçarpışıp çarpışıpgeri çekilmeyincedeğişir kendini V'yleçünkü daha bir güçlülüktürköşeli olmak

konumuz nedir ne değildirherhalde değildir ateşi yeniden bulmaksuyun sözlüğündeki anaforhatırlatmadan bulurken bizisinemalar filimler geçerlerbazan paris'te bazanmecidiyeköyü'nde filânpazar da kurulur elbet bu aradadomates yeşil fasulyanaylon terlik köfte ve dumanzürih'te mürih'te birtakım anlaşmalaraimzalar konulduğu zamangüneş açık bir şarkıdır aklımdasen de yanımdasmdır ama

kl d

Page 503: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 503/644

elki yerden ve göktenelki senden ve benden

belki ikimiz birlikte olmaktan

yalnızlık ne zordur ne de ayıptıren gene de bunu bir aşk mektubu bil

ama bil ki biziz bu uzaklığı yapan

Page 504: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 504/644

504

BENİ

yaparsın elbetbu işindir seninçocuk, onbeş tanedüşük ve hüzün sayısız

al beni, bağışla, yongala

kötü yumurtana sar beniyolum ağaçlıklı olsun yalnızkaranlık da olsa olur

kır beni

ey en güzel mavideğil

ey en güzel sarıdeğil

ey en güzel bakışdeğil

ey en güzel

kin'in ve ağzınla bir ormanda bekliyorum seniorda kır beni

Page 505: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 505/644

SENİN SOL YANINDA

gelecekte bir gün gülümserizçünküağaçlar birer capon kılığındao duyduğumuz tanbur sesi gerçektirve atlar kestanelerine sahipgerçek güzel atlaryarımdünya beygirler

önce birbirimizegözlerin gene öyledirdokuz beyitli bir gazel gibiaç beyti boyun eğmemekle başlayan

saçların karadeğilcigaran hiç sönmez

dünya da hiç sönmeznerden nereye gitsenbırakmaz yörüngede yeriniahşap bir yapı çökse bileateşi elinden tutar

çünkü kızışır kayaların kinibelki iki tane direk kalır amaay vurur üstlerine onların

Page 506: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 506/644

ay vururken üstlerine onlarınotuzbeş kadar yıldız

bırakıp dünyaya bakmayıbirer düğme olur senin gömleğindeay gibi parlarormanını sayıklarken bir kolcu

ne yaparsın

günlerim hep böyle geçtidomuz gibialışkın ve acımasızsuyun kabardığı yerde dağdağın durduğu yerde denizbir kara mandanın hırsını

adım gibi ezberledimhaklıydı kara mandabıçağa dönen lâlebildiğim tek şey uzun bir şeydiçığlıktı sevinçti kavgaydıtüfekteki kayış gibi uzun bir şeydi

ve uzun uzun kötü kokardıbu yüzden hiçbir şey uymazdıgözlerimin bebeğine

ey gözlerimin bebeğihatırla bana geldiğini

küçük bir anahtar unuttuğunuküçük ama çok önemli

Page 507: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 507/644

AĞAÇLAR UYUYOR

kalktım kiakılalmaz bir kış sonukuru fasulyeler soğanlar sarmısaklariliz veriyor

patatesler bile

herkesin göğsü vururyi olmasa bile

patatesler bile

çılgın bahar, kanımı eskittin tazeliğinleadm biraz sonra geçecek defterimdeah o nasıl hazin bir yapraktınasıl yapraktıartık unutmam

gecelerimdekıyıdan ve yeşilden ve denizden boğuluyone sabah var ne akşamkalktım kievetne sabah var ne akşamimdi ben bundan sonra

hangi türküyü çalsam

Page 508: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 508/644

MOSMOR

dudakları mosmordu bunca soğuktan sonraonu doğruluyorduhızla gelen ve hızla uygulananölümün

 bir kuşu bile ürkütmediği yerde

mosmordu

önüne gelen eleştiriyorduHyppolite Taine, Plehanov, şu buölen kardeşlerin birçoğuve alemdar polis karakolu

ve kullanmasını bilmediğimiz deniz veoysa bunlar birçok yerde yaşanıyorduamamosmordu

kâğıt da mosmordu

onsekiz kere falan katlanıyordukatlandıkça artıyordu morluğuölümün ve kâğıdın durukluğundan

sonunda annemizi bulduk birçok insanın kıstırıldığı bir alanda

mosmordu

Page 509: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 509/644

kiminin elinde tasmakiminin kazma kürek...

o anda menekşe moryenilgi mosmordu

kendini anlatmalıdır herkesölüler bile kaçınamaz bundanel ayak parmaklarımı say on tane

ellerim ikiden fazlaikiden fazla amayenildiğinden olacakmosmordu

Page 510: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 510/644

BİR SÜREĞEN İLKBAHAR

Dursun Ali'yi mi sordunuz nevşehir"den, dışardadır,almanya

"karanfil suyu neyler"i söyler durmadannevşehir koca bir şehir, bakmadan kim geçebilir yanından

Seyfettin'i mi sordunuz, dışardadır, almanya'da"adına gül denen menekşe"yi hatırlar durmadanaslında ne menekşe ne güldür hatırlanantopluca bir coşkunluğa varıldığı zaman

şöyle ki, bir türkü sanki alır götürür kimsesizliğimünşen'de, kölün'de, şutgard'da falan

ateş sönmez rüzgârın sesinden, tersine parlarönüne durulmaz olur artık harından

ha, Süleyman'ı sorduysanız, o içerdedir, türkiye'deMuzafferi sorduysanız, o da içerdedir, türkiye'de

Haşan da içerdedir, türkiye'dedir, Mümtaz da türkiye'deBehice de öyle ülseri depreştiği zaman

yeni bir türkü bozar gider beyazlığın adınışakır şakır bir yağmur gibi belleklerde kalan

ve hatırlanır bir atm susuzluğu

Page 511: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 511/644

Mevlût'u mu sordunuz, içerdedir, türkiye'deokunuruzun bir gün olarak ağustosta, içerdeYusuf u sorduysanız, rize'den, o dışardadır, almanya'dagelecektir tabancasıylakarısı buradadır, türkiye'de, çocuklarıyla

Murat'ı sorarsanız, içerdedir, türkiye'deher allahm günü beşe bölerek uykusuzluğunu"gülün narkını" hesaplıyor durmadan

şimdi, ayışığı bir kız çocuğu adının tercümesidir, ammakendisiyle uyuşulmaz değildir hiçbir zaman

kardeşleri görünümündedirler bir âsi karanlığınhepsiDursun Ali, Seyfettin, Muzafferle Süleyman

hepsi solgundur evet, karanlıktadır şimdi hepsinerden biliyorum derseniz, işte ordan burdan

ben söyledim bunu, kâtip yazdı, öbürleri bildilerçünkü nasıl bir yazdı, kaçıncıydı koşup geldiler

Mustafa nasıl yazdı Behiç'in sesini, bilmedim miçünkü bana kalırsa kötü bir yazdı

ü kü h k idi li k kl l l l

Page 512: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 512/644

önce diyelim ki şiir bir kuşkudurbir otobüs yolcusunun kimliğini taşır

bir şarkı olup bir sonbahardaonulmaz bir güzelliğe ulaşırve yitirip rengini bir akşam saatindeolur olmazlaşırkardan almaz belki renginive düşmez

şimdi biz haberi nerden verelim dersenizsolgun ama aydınlık olanlardan

 bir taraf olanlardansöğütlerden de olur, kavaklardan dave çamlardan

yırtılıp giden adamlardanve durup duran adamlardaniçerden, dışardan türkiye'den, almanya'danve solgun ama aydınlık olanlardan

Mahir'i sorarsanız, dışardadır, türkiye'de*

Page 513: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 513/644

UMUTTUR

"sen beni sevdikçe ey yar derdim artar daima"çünkü beni sevsen degüvenmezsin bana bilirimama artan her şeyle birlikte yanlışlık da artarmeselâ her su gözyaşı olur

her dönem bir hazin geçişsuya boşversem yanılsamaaya baksam bir bulutsevgisizlikle birlikte yanlışlığın hükmü başlar

bir düşün kaç kişiyiz bildirilerde

şimdilik kaç paralığız hele akşam oluncabunca sütsüzün kahrını çektik düşün kigene de soluğumuzbir orman yangını sanılır oralarda buralardaezildik gerçi ama horlanamadık bunu hatırlarsınmutlaka hatırlarsın bunu

tut ki enver bırakır tehdidiniethem başlar

Page 514: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 514/644

Page 515: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 515/644

aslında bir alıştırmadır umutöbürlerinin azıcık nefes diye bağışladığıbaharı beklemeye benzerhain ve olmayanadır çünküumutsuzluğu taşır yanındaoysa nasıl olsa gelecektir bahar denen tarihönüne durulmaz mantığıyla doğanınyeşilden olma birimsudan gelen itmeyle

umut yokturkimse yoktur umut etmemeyi önleyecekçünkü umut kaçınılmaz gelecektirbütün gümbürtüsüyleumut kaçınılmaz gerçektir çünkübiri Asya'da biterken sözgelişi, Şili'de öbürkü başlar

Page 516: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 516/644

Page 517: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 517/644

K a y a y i   D e l e n   İ n c i r

Page 518: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 518/644

Page 519: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 519/644

DENİZİ ANLATIYOR

adı çok duyulmuş bir ozan değildiTonyalı balıkçılar arasındaonlar ki her türlü balığı tutarlardı denizdenama iyi bir ozandıbütün söylentilerin tersinedenizde de olabilirdi sandalla

uzun geçmişli denizdegün batımmda var olanve gün doğumunda da

Page 520: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 520/644

ALIŞTIRDILAR BİR KERE

alıştırdılar bir keresigara alkol afyon tarih esrar marihuanaeroin tarih kokain morfin seksonaltı silindir hız deniz kayağı dağnerde olursa olsun kırım kıyımçiçeklerle sapları

artık söylemek zorundayız

aşk bağımlıdır ay'lave senin bir gün ölmeyeceğinmutlu ediyor beni

 belki bu rüzgârdan gelendirşuraya buraya sallarken her şeyiörneğin beni seniışıklı reklâmlarla

 bakla çiçeklerini

 biliyor musun ulaşamadım bir türlüyani İstanbul'a bir türlü

şimdi karanlığım da belleğim de yokotlar mı dereler mi

kim yaşadı o tadına doyulmaz günleribir turuncunun dinginliğindeki

Page 521: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 521/644

Page 522: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 522/644

sonra ölüm konuşulur fısıltılar düzeyindeaşkın adı geçmez ama belleğin bir yerlerindedir

çocuk gibi defne dalı gibi rüzgâr gibi bir şey olaraklâmbanın sönmesini durdurur ocaktaki ateşi tazelersusulur saygı duyulur oturulur oturulur

ey evsiz eski bahçe bir evin olmalıdırsuya da dayanıklı ateşe de ve hayata

çatlak tabakların eskimiş giysilerin kokusunu taşımakaradut defne ve tüylü ayvagecikmiş önemsenmemiş yıpranmış aşkları hep hatırla

nasıl kıpkızıldı bir sabah tanyeri hiç unutmamdeli gibi vuruyordu ahşap kaplamalara

Page 523: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 523/644

SONSUZ GİRİŞİM

sonsuz girişim kendi adımım uyguluyorkendini sevilmeye atamış bir şaşkıngüneşin doğuşuna seviniyorüstelik bir ceylanın gözünü seviyorbir ineğin ıslak burnunualışılmış diye

tam o sırada bütün görkemiyletemmuz geliyorsanki gitmemek üzerekoltuğunda taze nohutve hazirandan kalma çiçekleriylefındık, karpuz vesaire

hiç sevmiyorum ortodoks ihtiyar karılarıyaşlı kadınları demek daha kibar bir deyimama hiç sevmiyorum yaşlı ortodoks karılarıbaşlarında bir topuzapışaralarında bir maden sanki

Taksim'de gelip gidiyorTünel'de gelip gidiyorsonra bir yerdesonra bir yerde gelip gitmiyorrüzgârdatavanarasmda

uçkurunu çözerkengelip gitmiyor

Page 524: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 524/644

ne yapılır yanideli atlara binsem olmuyor

yok sayıyorum, varlaryani o başı ceviz topuzlu kuru karılarkuru da değilçözük ve bağlııslak topukları pomzayla ufalanmayanıslak pomzaları ufalayan

sonuç bir olgudurçay ve oralet tiryakilerini yorumlayanyorumladığı

herkes nasıl durmuşsa öyle söyler

 ben de nasıl durdumsa öyle söyledimağaçlar, çiçekler güzeldi derkenayırmak istemedim onlarıoysa bilirdim tek tek adlarınısütleğeni övseydim sözgelimiküstümotu küserdi bana

ölçülerim içinde bütün güzellikleritanıdıktan sonraisyan bir yaşamadır boylu boyuncauskuradenizepulluğa

motor sesine

Page 525: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 525/644

martın yirmibirinde yaz gökleri geldi bu yumuşak bir giriştir bir şiir isteğineiçinde olumsuz bir umut taşırkan yazmak istemiyorumyaz gökleri nasıl göklerdir

herkese bildiğinceyani yaz gökleri ölmeyincekan yazmak istemiyorum

beyaz bulutludur derindirbir yerden bir yere gider durmadanyaz gökleribir yerden biri yere gelir durmadan yumuşak bir giriştir yaşamayasürdürmek içinkan yazmak istemiyorumkuşlar da vardır içinde

KAN YAZMAK

Page 526: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 526/644

526

sadece kuşlar mı, haydin siz de

mavi bir ölümü de taşıryaz göklerimavi kırmızı ya da daha dirikan yazmak istemiyorumyaz göklerigüneyde daha çok maviaslı daha da çok mavine kadar uzun ve görkemline kadar dişikan yazmak istemiyorumyaz gökleri

 bir ölümü

ölüm mü yaz gökleri mi beyaz bulutlu dişi görkemlielimde hüzünsüz bir çakmaktaşıkan yazmak istemiyorumölü ya da diri

Page 527: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 527/644

PARLAK VE KARA

parlak ve kara mıydı mor muyduyaşadığım neydi sahidiyedüşündüm birdenbiresağa yatık bir yazı değil

sola yatık bir yazı değildik kafalı bir yazı değilbaşı eğik bir yazı değilya hepsi ya hiçbirigaliba solgun bir gramatikaözellikle akşamüstleri

kara mıydı mor muydu hatırlamıyorumama mutlaka parlaktıbir metropolün akşam göğü gibiölçeği sevgi olan bir haritabir yapıda kendiliğinden bir tuğla

sular sıçratıyordum etrafaüstümü başımı ıslatıyordumgemilere biniyordum durup dururkenama gemiler kalkmıyorüstüm başım ıslanmıyor o başka

insanın kendini bir kentte sanmasıdenizaltında bir ülkedir

Page 528: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 528/644

SÖYLENİR

söylenir ve yarım kalırbütün aşklar yeryüzündebir kaktüs bol sudan nasılnasıl çürürse öyle

en sevdiğim temmuzdu aylardan

hazirana benzediği için birazbiraz da kendiliğindenbelki de müşteriye iyi davrananefendi bir bakkal kimliğinde

nasıl mutlu oldum iki yaz

nasıl mutlu oldum kardeşlersalkımsöğüt bir ben ikibir üçüncü var mıydı bilmiyorumüçüncü vardı elbetbir yaban ördeğinin sevincini taşıranbir sonbahar gibi köpüren

temmuza benzese deöyle oldum ki anlatamamsıcak yazsolgun bir coğrafya gibi belleğimdeşapkalar çiçekler eski elbiselergeçmişi olan eski elbiseler

denizden çıkan bir ışıkunutulmuş bakımsız arka bahçeler

Page 529: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 529/644

belki de bitip tükenmeyenbir fetih dönemindeatlar nasıl kişnerseyani durgun bir suyunerguvandan aldığı renklegidip geldim caddelerdeFatih nerdeydi Samatya nerdenerden gidilirdi Üsküdar'adüşünüp durdum günlerce

anlatamam ormanların ettiğininasıl dayandım o mutluluğatükenmez bir ışık olan mutluluğadeniz ve ışık olankarmakarışık bir mutluluğanasıl

şimdi bir şarap gibiyimcoğrafyasızeskimeye bırakılmış fıçısında

Page 530: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 530/644

SANTİGRAD 100

bir öpüşmenin tadımağzında hep kuranlardoğamazlar sonsuz giysisini begonyanınbir çiçeğin açamazlığını duyarlardurmadan korkunç bir fırtına olarakyoğun bir buğu olarak

kayıp gider sonunda birinci tekil kişive kokular uçup giderbir garip boşluk kalıro kokuyu anımsatançiçeklerden yapraklardanoylumunu yitiren adamlardanöbür kalanlar için doyulmaz sanılan

belki önemli değil ama çekip gidelimkedilerin kendilerinin olan akşamına

Page 531: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 531/644

HANGİ SORUYU, NİYE

hangi soruyu yanıtlasam yetersiz kalıyor yanıtımgünün tarihini bile söylemiyorum o yüzden soruluncasuya dönüşmesi ne demekse kar billurlarınıno demektir sanki zamanın çalışkan tedirginliğibir odada bir sofada bir yerde yerle gök arasında

elimde zümrüte benzer bir şeyleri tutarkenneyi kanıtlasam bilmiyorum azgın bir tüfek gibi

başka ne verebilir haydi soruyorum o diriliğigöğüs kafesini zorlaya zorlaya çığlığa hazırlayankulağı en uzak su sesini duymaya hazırlayan

çakıltaşları geliyor elime hayat kadar olumlu ve hayvanbu gelen silâh sesiydi evet ne kadar da benziyordunsan sesine

aynen onun vahşiliği yumuşaklığı ve kendindenliği

ürperti içindeyim kar düştüelle tutulur artık gece mavisikalkıp bir şeyler yapmalıyım mutlakatek başına ayaklanan bir adam gibiışıksız bir sahnede mim oynayan

Page 532: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 532/644

o gemi eski bir gemidir denizin bahçesinde unutulmuştanırım çok eskiden tanırım kendisinibu bahçede madensel düşlerdir onu tek oyalayanoysa çoktan tarihe karışmıştır görkemli su kesitikösnüsü kemik kabuklu midyeleri bile doyurmayan

Şu halatı bırak elinden diyor bırakŞu halatı bırakıyor elinden adamEn güzel yanlışlıkları kuşanarak

günün tarihi akşam şimdi söyleyebilirim yanılmadan

Page 533: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 533/644

533

YAPI

H. Turgut Uya

bir çocuk adı Hayri'ydi onunbir çocuk için hayli büyük bir adama büyüyecekti nasılsa

severdi adını ayrıcagörmediği dedesinin adıymışHayri çocukbir apartmanın yapılışım izliyorduevlerinin karşısındaki arsayı iyicekazdılar öncebir sürü adamlar gelipbir kamyonun üstündesarı bir kamyonunsonra kocaman bir araç getirdilerkazmaya adamların gücü yetmeyincebir adam ölçtü biçti güzelim arsayıbir başkası imli bir sırık tutuyordu elindebirden aklına geldi Hayri'ninbir atın artık acıkmış olabileceğiörneğingeçen yaz yağmurların yağdığı dönemdeKınalar köyünde gördüğü ıslanmış atınderisinden buğular çıkan atınbir keresinde kendi de

Page 534: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 534/644

hemen evine koştu Hayriatın acıkmasını düşleyipkendi açlığını duydu belkikendi vücudunun ülkesindetıpkı atın acıktığı gibi

ertesi gün bahardıyani her yerde kirazlar vardıHayri uyup kendi vaktinin ölçeğinegeçti arsanın karşısına yinearsa oyulmuştu ya da kazılmıştıkazılan yerlere uzun demirler atılmıştıbir kişi kaldıramayınca bir demirionun yardımına koşuyordu öbürüsonra üçü beşi derken hepsiyeniyorlardı demiridemir ve toprak yenildikçepazularmın sertliğini duyuyordu Hayrigeçmişte yaşadığı bir gün gibi farkediyordupazular tek tek değilhep birlikte ve hepsiçileğin çilleribileycinin kıvılcımlarıkuşların kış sıcaklığı gibibir gün annesinin dedesi deböyle şeyler duymuştu belkibiraz uykuya benzeyenk d d b k

Page 535: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 535/644

inşaat teskeresi elbetkarılmış harcı taşıyorlardı yukarı

tam bu sırada suların aktığınıbir çocuğun dondurma yediğini düşlüyordu Hayriher şeyin en tazesi dururken içinde

ertesi gün yazdıartık ne demeli

Hayri duramazdıbir adamın sendelediğini görüncekoştuteskerenin koluna yapıştısağ kolunda pazusu olanca güçlüsol kolu onu geçme çabasında

katıldıkatılmanın sevincine ulaştısonra birdeneski evler ve eski çarşılarbir daha eskidiler

pek abartma olmasın amaHayri akşama kadar çalıştıasılsız bir hüzündü vardığıvarlığıvarla yok arasındakiremit gibi bir duygu turuncu

kiremit taşıdı kum taşıdıyoruldu çocuk uykusunda

Page 536: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 536/644

536

hiç de kötü sayılmazdı oysadünyada bir şeylerin birbirine benzerliği

örneğin sendeleyen adamın yerinibir başkasının hemen alıverdiğisular da benzerlerdi birbirlerinebazan ağaçlar da

bütün halılardaki güzelliği

bütün örgülerdeki güzelliğiuykusunda gördüğü bir çiçeklefarkediverdi birdenbire

bu çiçek yarın açacakkoskoca bir tarih olacakkoskoca bir yatak

koskoca bir halı

Hayri o halıda yuvarlandı durduannesi uyandırmasa ne olurdudördüncü kat bittiadamlar Hayri işçiler sözünü bilmiyor daha

borular çıkardılar yukarısular kesildigüneş çöktüHayri ansızın bir yunusu hatırladıkendi derisi içinde terleyenkendi derisine dar gelen

beşinci kata çıktıbeşinci kata çıktı

Page 537: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 537/644

tambilinen bir bilmece gibi

Hayri'nin önünden tirenler gemilerelele çarçabuk hiç durmadanhiç durmadanbir limon gibi kendiliğindenbir elma gibi tatlanarakbütün elmalar gibi tatlanarak elbirliğiyle

Hayri'nin önündenertesi gün kıştısevgiye bir güzellemeydi yılbitmiştiHayri yapıya baktı.tek başına ama

sevgileriyle yüklü:kapılar ve pencereler takıldısıvalar ve boyalar yapıldıyıldızlar ve bulutlar da takıldıgün bir sevinç olarak bittiHayri de sevinçle titredi derinden

anladıbu yapıdaonu yapanlaroturacaktı

Page 538: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 538/644

538

SİBERNETİK

üç kere üç dokuz ederbilirsinbirin karesi birdirkare kökü debilirsin"mutlu aşk yoktur"

bilirsin

ama baharda ya da dışardasonsuz göğün altındaaşkın aşkla çarpımınedendir bilinmez

garip bir biçimdehep sonsuzdur

kare kökü de yoktur

Page 539: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 539/644

NEDENSE

nedensebir kadını sevmeye hep memelerinden başlbir şeyi hatırlatmak mı onayoksa bir şeyi hatırlamak mıbilmiyorumama nasıl bir şeyse güzel bir şey

üstelik sonsuz da

Page 540: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 540/644

şten değil aşk şiiri yazmaklk sözü bir bulsam

mermer desem değil biliyorumbi dakka desem değilceketimi verir misin değilbirden önümde bir yaz günü açılıyor

bahçede kuruyan çamaşırlarınyere değdiğikoşup kaldırıyorum uçlarınıeriğin yaprakları değiyor yüzümedeğsin varsın hepsi geçernasılsa kuzey buz denizinde

beyaz bir gemihatırlıyordur ilk seferini oralara

aşk bir sonbahar kimliğindesürdürüyor egemenliğinibirden bir bakıyoruz ki

her şey yerli yerindeotobüsler tirenler yerindedükkânlar yerli yerindeacılar yerli yerindeçamaşırlar yerli yerinde

ŞTEN DEĞİL AŞK

Page 541: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 541/644

BİR METİN NASIL YAZILMALI

omris için bir öykü yazılacaksao öykü güzel bir öykü olmalı

kendi verdiği deftere elyazısıylatopraktan çıkarılmış bir elyazısıylataze bir yazı

gümüş para gibi eski amaGüzel bir öykü nasıl yazılırişte bir soru?

Önce kurttan kurtlardan söz etmeli galibayaşlanmaya koşuşan genç ve derin soluklu kurtlardanbir balığın adı geçebilir sonra

nasıl bir balık?yenmeyen.sonsuz giysisiyle bir adabarbunyasıkandökücü bir denizaygırı ile birlikte

hiç söz etmemeli poliyesterden plastiktenama

bir dana kemiği hiç unutulmamalıkeyifle eti sıyrılacakelbet sonra rakı dasusuz ve imkânlıbir ev:çatısı unutulmuş

bir kedi!patileri tüylü toprağa basmamaktan

Page 542: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 542/644

bir ayı girmelidir öyküyeayıcı, ayıcının yedeği ve palavracı bir çocukla birlikte

vaktin bir yaz günü akşamüstü olduğu unutulmamalıbir resim!kırmızı ve mavisi bolhınzır bir su terazisi

(suyu tartmadığından bu gerekmeyebilir

 belki de gerekir, bilmiyorum ki.)ama öyle mengene desimetre sibernetikve çamaşır makinası kesinlikle olmamalı.Evet! eksiksiz bir deniz ve gökyüzübaşkişileri öykününnerden geldikleri belli olmayan

uyrukları da belli değilkalın ya da ince hiçbir manto konulmamalı öyküyeama uzak şapkalardanuzak aşklardan uzak anıştırmalar bulmalı

öyle ki bir kentin en kesin saatlerinde bile bir çiçekle bir kuşun varlığı gibi

iğne iplik kesinlikle giremez öyküyeteyel meyel ilik düğme hakeza

Alkol kendiliğinden gireren alımlı biçimleriyleve hiç çıkmazçıkmasın varsın

Page 543: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 543/644

Ölüm

olsa da olur olmasa daama güzel bir ölümseşaşkın bir ölümse yaşamaktanya bir geyikse bu ölümne olursa olsuno bir parantezle çıkar aradan

yeri sonra saptanırtarihte ya da coğrafyadayani hayatla birlikte

nasıl biter öykü, bitmeli:tomris gelir ya da başka birisi

 bir tabağa çorba koyar tencereden

ama kesinlikle üçler kepçeyidolunay giderkesin kuşlar ve çiçekler hüzünleniryani gece olur bir bakımahaziran iğdelerde koyu koyu demlenir

kiracılar ve ev sahipleri ve mobilyacılar uyurlar

gemi adamları suları kesip evlerine giderve öykü biter.

Page 544: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 544/644

SON GÜNLERDE

son günlerde pek önem veriyorum cinselliğefarkındayımdemek ki geç kalmışım bu konudakişisel sorunum diye de erteleyememvaktim yok ertelemeye zaten

 bunca hanlar hamamlar kervansaraylar

ve saraylarçöken bunca hanedan, pil takılan partilerşuramda bir şeyi uyarıyor

Turgut diyorum kendi kendimesenin şu halin var ya

tıpkı bir insan resmine benziyornesi benziyor diye soruyorumkendi kendimeotlardan ve ağaçlardan diye yanıtlıyorumsütleğen çobançantasıakasya melissa kekik ve nane

incecik bir ot bilmediğimadı yok belki dünyada bir tane

Page 545: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 545/644

şimdi başka bir onur

hanlar saraylar üstünekim oturur hanlardakim oturur saraylardahepsi bir bir bellibundan bana neöyle mi

ilkbahar gibi yalvaçgüz gibi din değiştirenöyle mi

hangi pabucum ayağıma uymuyorhangi merhabaya merhaba demedim

niçin herkesin saçları solgunve ömrü kısaişte bütün mesele burda

kimin saçları solgunkimin ömrü kısa

derken bir bahçedeyaşadığımı hatırladımsolgun ve bodur bir ayvabir kuşdudubir erik

ayva her yıl üç beş tane verirdidut zaten kuşlara

Page 546: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 546/644

ACIYOR

Mutsuzluktan söz etmek istiyorumDikey ve yatay mutsuzluktanMükemmel mutsuzluğundan insansoyununsevgim acıyor

Biz giz dolu bir şey yaşadık

Onlar da orada yaşadılarBir dağın çarpıklığını

 bir sevinç sanarak

En başta mutsuzluk elbetKasaba meyhanesi gibi

Kahkahası gün ışığına vurup daötede beride yansımayanYani birinin solgun bir gülden kaptığı firengiÖbürünün bir kadından aldığı veremBütün işhanlarının tarihçesiBütün söz vermelerin tarihçesi

sevgim acıyor

Yazık sevgime diyor birisiGüzel gözlü bir çocuğun bileo kadar korunmuş bir yazı yoktuNe denmelidir bilemiyorum

sevgim acıyorGe ile e e eli idiyo

Page 547: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 547/644

Tavrım bir şeyi bulup coşmaktırSonbahar geldi hüzünKış geldi kara hüzünEy en akıllı kişisi dünyanınBazan yaz ortasında gündüzünsevgim acıyorKimi sevsemKim beni sevse

Eylül toparlandı gitti işteEkim filan da gider bu gidişleTarihe gömülen koca koca atlarTarihe gömülür o kadar

Page 548: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 548/644

YAZA GİRMEDEN YAZDA

yaza girmeden yazda ve ilkbahardasuyun yattığı yataktakuşun çaldığı ıslıktaelin sevgilimelincaddede sokakta ve hatta sonbahardamayısta ekimde hele ilkbahardapazar günü salı günü ve cumadağlarda kıyılardanerde olursa orda sevgilimsavaşta ve barıştasavaşta ve barıştadenizde ve karadaher zaman yazılır aşk şiiriçünkü aşk yazılgandırve her zaman ortadapazar perşembe cumaama elini tutuncaneden korkarım bir su alır bedenimi götürürmayısta ekimde hele sonbahardaey dünya kuşkusu gözleri maden sanagörkemli bir kente bakar gibi bakarım

 bağışla

Page 549: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 549/644

BİR YAZI ANLAMAK

kışsaordur bir yazı anlamak

gerçekten kurtulamadım o yaz günündenpapatya firengi ve haritalaruskunluk uzay ve bütün öbür şeyler

kim nasıl tanıyorsa beni öyleydim işteağ tarafımda deniz solumda rüzgârldığım son solukla

kıvılcım gibiydim cıgaraydımolur olmaz şeylerive eski yalıları yakmayaanıdığım hiç kimsestemiyordu sorulmasını

geldiği ülkenin

en sor haziran

Page 550: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 550/644

duruldumsonraları Selânikli bir kadının elinden

bildiğimiz rakıyı içtimo ne günler güneşlero ne şarkılardıSelânik kaç paraİstanbul umurumda mıbir zamanlar

bir çocuk olduğum geçti aklımdano da çocuktu bir zamanlarbir yazı anlamakzordur ve anlamlıdırbana kalırsaen saygın işidir bir kişinin

çünkü güneş ve kalın maviinsana hiçbir şey hatırlatmazöyle ki toparlar hayatm kalbinive o zamançökelir yaz

tutarak kendi kalbiniumutlar sarıya bırakır kendinigül uzar karanfil kokaro zaman sorarımşimdi mi

ve bizbir yazı o zaman anlarız belki

Page 551: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 551/644

AYAĞIMIN TOZUYLA

yağımın tozuyla girdiğim mevsim yazdıryumuşaktırnsana her şeyi yanlış anımsatırünkü bellek yanılmaya hazırdıralkona koyduğumuz turşukşirken ekşirken güneşi parlatır

ve insan batırır sedef kakmalı bir gemiyiki sahibi dünya güzeli bir kadındır

ysa denize bir mevsim yeterular geçer balıklar geçerasık bir akşamüstü bir iskelede

herkes dostuna bir şeyler anlatır

üyük gölge verir büyük renklerevincin sonu yazdırüyük sevincinysa başı sayılırasıktır akşamüstüdür oymalıdır

suya dayanmazma bana kalırsa dayanmalıdır

imdi nedir ilk bakışta yitirileny gözleri madeny ilk güneş saatinin çubuğu

de ki aşk pusudadır ve bir dükkândalü ü lüğü üh ü ü k

Page 552: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 552/644

Page 553: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 553/644

VAKİTSİZ UYKULARDAN

vakitsiz uykulardan uyandır benikara üstüne kara gök üstüne gökşimdi herkesin dolaştığı bu yerdebir taşra öğlesini yoğunca yaşıyorumuzayıp gidiyor yorgun bir kamyon

elbette vakitsiz yıl sonu yaklaşıyorsakın sana ne deme sakın demegöğün toprağın denizin olduğu her yerdedemek ki insanlara yurt olan her yerdesaatin adı eşit her yerde

koy verme beni vakitsizdir mutlakauyandır çürüyenlerimi bir bir tazeleen sert sesini edin en zorlu tavrını alkayayı çıkartmıştık tepeye kadarufacık ufacık bir şeyitecek kadar.

Page 554: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 554/644

GÖK, BULUT, SU

senin bardağına koyduğum suo suyun rengi başkadırtut ki İğdır düzlerinde bir çadırSivas yöresinden bir ölümya da kaçak bir Bitlis cigarasıçünkü o göğün ve bulutun

birlikte uykusudur

seni ilk haziranda görmüştümşapka giymemiştin çünkü yazdızaten hiç giymezdin belki dekimin dünyayı görecek hali vardı oysa

sokaklar mavilik demetleri şunlar bunlarşunlar bunlar diyorsam unutulmaz şeylerdi haörneğin çiçekti herşeyin ilk yarısıellerim ceplerime gitti durup dururkenyani herkesin aşk aşk dediği buysa

şarkı bile söyleyebilirdim bir tavanarasmdaçocuk gözlerindeki şaşkınlığı tadarakyani ancak günlerce koşarsam duyabilirdimaramızda ne varsakıyıya bile inerdim anlıyor musun bir cuma günükıyıya inmeye hiç alışkın olmadan

 bütün kurda kuşa börtü böceğe bir bir bakarak

Page 555: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 555/644

şimdi senin bardağına koyduğum su var

bu suyun rengi başkadırben ne soğuk demirciyim ne terzi kalfasıne marangoz ne bir gemi tayfası

istedim olamadım o başkayani ne bulut ne gök ne çadır ve ölümellerimin rengi biraz kırmızı da

galiba ondan

Page 556: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 556/644

GÜNLER GEÇER

günler geçer ve çalışır şafağın değirmenikim bilebilir ki kimi neyi eskittiğiniben ne kadar önemserdim kendimi hay allahsen ne kadar kumraldın aynalarda hay allahtemmuz tam bu işe göredir bana kalırsagel bağışlayalım birbirimizi

Page 557: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 557/644

BİR ÇAY BAHÇESİNDE

bir çay bahçesinde demode böyle demek zorundayım çünkü

çağdaş ve demodeayağa kaldırdığı duygular gibidemode çay bahçesi olur mu demegarsonu üzgün ceketli

ocakçı köşede bir başınakıyıda değil, değil de masalar sankikalabalık bir kentin tam ortasındadeniz de vardı sözümona çocuklu anneler

 biraya isteksizce katılan votkaEdip'le Mefharet sonra geldiler

neler söyler insana bütün bunlar bilmiyorumyalnızlığı arttırmaktan başkaüstelik bir yaz günüdurup dururken sana seni sevdiğimi söyledimsonradan uzun uzun düşüneceğim

 bunun gülünçlüğünü

ama ayrıldıktan birkaç saat sonraunuttum yüzünü"olağan" deme sakın haseni yeniden sevmeye hazırım demektir bubu dünyada

tek başıma

Page 558: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 558/644

BİLİYOR MUSUN

biliyor musunaşk şiiri yazmaktan bıktımbir gün şöyle bir baktımyazdığım bütün şiirler öylebir sarsılma, nedir bubir otuz aşk şiiri dahakendimi hiç suçlamadım

peki o zaman ben nedendereceler sokayım koltuğumun altınaateşim varsa zateney gözleri madençünkü aşk bir suçlamadırsonuna kadar yaşanmamışsabir bardak birada yeni bir denizve yağmureski bir denizde yeni bir adayaşanmamışsa

sözgelimi Galata'dan Afrika'ya gidiyordumkorsanları kralları ve bazı ülkelerive bütün madenlerive kendi sonumuiyi görmüyordum sonunda

her türlü madenili d bi ü ü kâğ tl

Page 559: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 559/644

RASGELE DEĞİL, KAR ÖDÜLÜ

rasgele değil yemin ederimdünya içindeyaşayamayacağım kadar büyük buve ölüm yerleşti dudaklarımaağzıma mı deseydim

akşamlarsa işte öyleherkesin bildiği gibibir otelden bir otele taşmanbavullar gibi

hüznümü titretiyorum

yani hüznüm beni titretiyorbir hüznü titriyorum yaniferacesinden içi görünençok müslüman bir kadın gibikanım akıyor içimdeçok müslüman bir kadın gibi

kanım içimdebir gökdelenin yetmişbirinci katındayer yatağında uyur gibi

şükür ey sonlu şölenbüyük hayataldığın verdiğinden çokörneğin bir gün Alanya'da

Page 560: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 560/644

NEDİR SONSUZDAN BİR ÖNCE

nedir sonsuzdan bir önceki sayının adıdiyelim sonsuz eksi bir

sonsuz eksi birhayatın adıdır bu

gece bütün şablonuylageldi üzerimizeormanlar taş kesilip kömüre durdularve petrole kesti planktonların hepsigazyağı tunç dumanne kadar sürdü ki ateşin yengisibir türlü yeterince yaşanamayansonsuz eksi bir

hatırla desemneydi hatırlanacak olandört başı mamur bir av partisigörkemli otellerin alacalı lobisikalın bir sevda ince bir mevsim sonutahıl ve değirmenkırılıp dökülmüş bir iskeletkalbiyle birliktebir temmuz ortasınasılsa öyle

k h k

Page 561: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 561/644

Page 562: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 562/644

NE VAR Kİ AVUCUNDA

ölesiye çalıştın ya da hiç çalışmadınhiçbir sevinç sevinç n e hiçbir şey yokşu gecenin ucundave öteki boşluklar ürpertiyor insanıtek başına olmanın dengesine vurunca

evet şimdi ne var bakalım avucunda:dövüş mü, yenilgi mi, bir bulut parçası mıaşkın fotoğrafı olan bir mayıs sonrası mıbir türkü mü, bir asker matarası mıterhis tezkeresi mi, karakol sırası mıbecerikli bir anahtar mı, polis tabancası mı?

şimdi nerde, ne zaman, nasıl bir kadınbir adam da olabilirmutlu olabilmiştir bir (tek) başkasıylagökler başıboş bir fanus gibiçılgın bir kürre gibi gidipher yanımızı boş bırakınca

bomboş bırakıncayalnızlık çoğalan bir yunus gibi etrafını sarıncane var avucunda:soylu dedenin anısı mı, bir sultan sofrası mıpasaport şubesinde bir sıra numarası mıgökkuşağı, tüberkülin, intihar dalgası mı?

Page 563: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 563/644

olağan bir öğle sonu sonsuzluk

bir bitimlilik olarak kapıya dayanıncane elverir, kim kurtarır kişiyi bundankurtarmamayane var ki avucundaağır kamyonlar ve sürücüleri midağda yitenler ve yol göstericileri mi

evde kalmış kızlar ve görücüleri mi?imdi:son buzul erirken durduranlarıhatırla!

hani kan vericileri, kan vericileri

ve kanı alıcıları da unutma.

Page 564: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 564/644

HİÇ SEVMEM

hiç sevmem o yengeç sanılan hayvanıacıklı bir anıdır denizlerdeSully Prudhomme'dan kalanne suçu var Prudhomme'un dersenizhiç işte

başarısı adındadır onunyengeçyan yan yürüdüğündeoteli ve lobisiyle birlikteyengeçyüzme bilmeyen tek deniz hayvanıdenizlerin korkak derinliğindeağzı her yana alışıkşımarık bir otomobil renginde

ne var ki ne ışıklar görmüştür dünyaSerez'de İstanbul'da Berlin'degün gelip sular da topraklar da aydınlanıncayengecin dur denilecek keyfine

ve bir akşamüstütelli pullu bir kırlangıç temizliyorsunuzve bir bakıyorsunuzyengeç

Page 565: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 565/644

565

BİR AŞKIN EN VERİMSİZ GÜNLERİNDE

evet bir aşkın en verimiz günlerindeverimsiz bir soruaşk bir soruverimsiz aşk ne demeko zaman şöyle bir kral hatırlanabilirelmayı ısırarak yemeyen

ülserliyaşamak gidiyordur elden

kim kimden alacaklıkim kime borçlusonu nereye varır utançların

kralın bir elmasıbir bıçağıbir de tacı vardırörter rasgele dünyayı

dünya örtülmez

hiç örtülmezkendini uzun boylu sanan kim varsabırakmalı bu rüyayı

kardeşi ölürses yok ormanlarda

karısı ölürses yok

Page 566: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 566/644

KIRLARDAN GELİYORLAR

kırlardan geliyorlar ellerinde sümbülteberelbette kırlardan kırlardan geleceklerbaşka türlü nasıl güzelleşir bu akşamüstlerisöyleyin nasıl dayanılır dükkânlara depolarabu katran kokusu başka türlü nasıl geçer

sonsuza varmadan bir önceyiz sankio sayının da bir adı vardı unuttumher şey öyle saydam öyle madenselkapıların kilitleri açık ve herkes uykusuzhepsinin elinde bir saat bir sümbülteber

eskiden şaşardık bazı şeylerin yokluğunaartık bu yokları var etmeyi usladıkağaçları budadık ormandan balıkları tuttuk denizdenhani bazı açılmaz sanılan kapıları omuzladıkçünkü herkesin elinde bir saat bir sümbülteber

hey koca dünya nasıl avucumuzdasınnasıl da parlıyorsun ey gözleri madençözdüğüm bütün bulmacalardan zorludur yüreğinelbette kırlardan gelecekler kırlardankırlardan gelecekler ellerinde sümbülteber

ey güzelim sümbül ve teber ey canımgördüğüm sanki o değildi

Page 567: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 567/644

İHBAR

(1)

ali geldi ilk onu gördümakşamüstü haziranın beşisonra feyyazla Süleymanhüsnü yakup tekin lâle mustafakayhanve kardeşiadını bilmiyorumtayfun salim ve eczacı kerimüçünde geldilerdi onlar başkaaliden sonra ahmet sonra suphiküçük yakup öbür salim öbür mustafaekrem naci nihat kim varsameselâ overlokçu İbrahimiktisattan selimgüneş bir çelik çizgi dışardaatkestaneleri titreşirdoğrusu önce korktuksonra birer güçlü köşe tutupbahardaoturdukadam gibi konuştukali küçük yakup ahmet selimsuphi tâci hilmi İbrahimbattal deniz hüseyinİ

Page 568: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 568/644

İHBAR(2)

(ihbar (ı)'i defterine çekip bana imzalaadını bilmediğim genç kıza ve Sinan'a)

sözler dilimde gezerbaşka ne kaldı

yıldım su borusu gibi dayanıklı olmaktanbaşka ne kaldı

evet öyleydi adı adlarıdurmadan kitap okurlardıyumrukları şimşir yürekleri maden

bir divriğide görmüştümbir de onlarda zatenhepsinin başında kasketbaşka ne kaldısözler dilimde gezer

evet öyleydi adıadlarıormanı konuşmaya oturmuştukorman ki dünya ormanızıpkından aydınlıktan divriğiden

bak haşan n'olur baksen ben Ömer

Page 569: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 569/644

benim sırtımda tabutosmanm elinde mavzeraşağı yukarı böyleadı adlarıunuttuğum yüzlerce kitap belkibelki o kadar tüfekne kadar yakışırdık değil mi haşanöldürülmezsek

Page 570: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 570/644

ALINTILARLA

"insan en çok sabahları arar sevdiği kadını"1diyor birisi, katılıyorum o sabahlaraöğleler kaba yaşanır, kalındırakşamüstleri ince hüzünlüçiçekler alınıp verilebilirsabahtır yalnızlık

nasıl sabah nasıl yalnızlıkve şiirsel hiçbir yanı yok sanılırvar mıdır, vardırvardır, ama çiçeklerle değilkendi başınazımpara taşı gibi acımasız

ne aklıma gelse bir bakıyorum unutmuşumtren penceresinden bir tarlaeskiyip atılmış bir gömlek hiç unutmam

"hiç unutmam hiç unutmam hiç unutmam"2

diyor birisi, yineliyorumhiç unutmam hiç unutmam hiç unutmamçünkü hiç unutmam hiç unutmam hiç unutmayıninsan nasıl direnir başka"hiç unutma"

bir zamanlar Kars'ta bir otel odasındabir gezgin kokucunun bana verdiği

Page 571: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 571/644

sanki ama ne adınahayatın kendisi adına

sonsuz bir törenle susuyorumsonsuz dirim için, o sonsuz adama

sonra duyguya, ele benzer şeyler giriyor hayatımael midir duygu mudurevet bazı kişiler kararsız ama

benim seçmediğim sanılır hayatımda

"el altından el ilânı dağıtıyor"4birisi, almıyorum allahaşkınaalamam, neden alamambiliyorum hiçbir şey yapamam tek başıma

biliyorum beni kendi başıma sanan birisidurmadan hata yapıyorserçeye kumruya öküze sormadan

insanın kendi seçtiği toprakdoğrusu, toprağın kendi seçtiği insan

dirimin geleceğini doğruluyor durmadan

"her şeyden biraz kalır"1’diyor birileri, çoğulluk haklılıktırkavanozda biraz kahvekutuda biraz ekmek

insanda biraz acıinsanda biraz mutluluk

Page 572: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 572/644

İŞTE HERKES YÜZ YÜZE

İşte herkes yüz yüze şimdi geceylekarşılıksız suçlamalarla avutuyor kendini'senin aşkındır" diyor uzun iççekişlerle birisibirisi 'her şey uzakta artık'İstanbul karagümrükte bir evdebelki de başka bir yerinde dünyanın'hayır' diyor birisi ama neyebir oyun sanrısı gidip geliyorgidip geliyordeniz dibinde bile terlenen bölgelerde

'ölsen ne yaparsın' diyor birisi'her gün ne yaparsın'tut ki avukatsın İstanbul barosuna kayıtlısın'ellerindeki ve göğsündeki çeşmeler' diyor biri'suçsuz çıkarmıyor seni'tut ki almanyaya bir mektup atmışsın'ilkinde doğrusuna rastlamadım ki'diyor birisidışarlarda bir omcanın dibindebir üzüm tanesi çürüyor azar azargece çürüyor'sonrası iyi olsa ne yazar'diyor birisi

Page 573: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 573/644

marmara ereğlisinden geliyor birisi

güzel bir yer olsa gerek marmara ereğlisigeceyle başka bir kentte karşılaşıncane marmara kalıyor ne ereğlisibir caminin taşıyıcı sütunu altındaya da bir içkievindeölümle başlayacak bir yalnızlığın

tadını duyuyor ağzında'ölüm bir kazadır' diyor birisiivmesi artıyor umarsızlığın'ne ki herkesin başına gelir'

'arada bir adım sorsalar' diyor birisi

belki de öyle birini tanıyorumdurgeçmişinde cakalı ayak izlerisonsuz denecek kadar sürekligünden geceye geçerken şaşkınhatta nedense öfkeli'bir gemi düşlüyor da ondan' diyor birisi

'hep günden geceye kalkan'ama nerde öyle bir gemi

'beni bir gün bir yerde bulurlar1diyor birisisağında gazetesi solunda bir ağustos bahçesi

göğsünde dünyayla ilişkisidarmadağınık saçma s.ıpaıı toz gibi

Page 574: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 574/644

574

VS... VS...

inanmazsınızona olmayacak bir yerde rastladım*benim mi, ahmet gibi bir addır adımömrümün bir bölümünde basbayağı topalladımsaçmaydı oysa, ne gereği vardı

'dünya ne kadardı' dedim'mavi kadar' dedieli yüzü düzgündüanladığımca, iyi yürekliydiçok uzun bir şey daha söyledi doğrusu anlamadım'birtakım insanların bir yerlerden

 bir başka yerlere gittiğinive bunun nedenlerini...' vs.kocamış biri gibi her şeyi bildiğini

 bir ilâç gibi duydum kanımda'yaşlı kadınların şamdanları da götürmekte direttiğinidamatların bunu saçma bulup gelinlerin ağladığını

galiba eski şeylerin yeniden gözden geçirilmesigerektiğini' vs... vs...'bir düşün dedi, her şeyin çarçabuk görülmesi zorunluluğun

 bir durağın yerinin değiştirilmesinin kaçınılmaz olduğunuüstelik eski damatlarla kaynanalar öldülerhem öyle bir öldüler ki toz gibi

aman canım işte her şeyi her şeyi...ah canım işte vesaireyi vesaireyi...'

Page 575: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 575/644

tamam ama şimdi nasıl rahat yaşayabilirim

onun bütün söylediklerini hatırlamadan

aman canım işte her şeyi her şeyi...

gelsem bilmiyorum bulabilir miyim seniyine orada mısın ara sıra...

Page 576: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 576/644

576

BİN YIL

sıcak pazar sabahları gönendiriyordubin yıllık bir kent gibi

"sende bu sevinç oldukçaçok direnirsin ölüme"

oysa sevinç değildi buışığıydı bir gaz lambasınınonu öyle tanıdı öyle bildisolgundu ama dirençliydiçözümsüz bazı gecelerigöçleri kırımları ölümleribir su inceliğinde tarttıve olumlu kıldı

kimdi çünkü ölümlü kıldı aynı zamanda"ve hayatı böylece somutladı" dedi birisi

bütün bunları kim söyler kibakır ve kâğıt toplayan bir hurdacının ardındanduyguların çıkmazda olduğu bir akşamüstükiremitler incelir yağmurlardanoluklar paslanır

"ama" demiş birisi"su koşar ama taş yorulur"

ne demek olursa olsunl b k h

Page 577: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 577/644

EKİNOKS

yazı orda geçirdik kışa gerek kalmadısafça acemice şarkılar söylendi oyunlar oynandısözde sevinç haline getirildi yıllanmış hüzünleraşklar unutuldu ve bazılarına yeniden başlandı

"insan yaşlandıkça kurtulur" demiş birisikorkudan belki yılgınlıktan ve başka bir şeylerden

oysa yaşlandıkça bulunur mavinin en iyisiakasya çürür tren hızlanır eller ufalır gibikim yitirir sözgelimi bir başkasının bulduğunuevet kim yitirir kim bulur

herhangi bir akşam alacası değil ki bu

imdi ey kış diyorum seni de orda geçirseydikkim düşünecekti bir kumsaldasabahın tanıksız kendi kendine olduğunu

"oysa" diyor birisi"sabah yeniden hatırlamadır yaşamayı"

bana kalırsa "oysa" diyenlerden hep korkmalı"oysa ölüm var" da diyebilir aynı kişi

Page 578: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 578/644

oysa ölüm yakın olmamalısüzgün ve uzun şeylerden de korkmalı bana kalırsa

uzun süren devrimlerden süzgün aşklardanve bunlara benzeyen başka şeylerdenakasya hemen çürümeli tren birden hızlanmalışimdi ey kış diyorumne kadar sürersen süryaz güzeldi ve sapsarıydı

herkes doydu ve eylendi oyunlar oynandıoteller ve sokaklar da sapsarıydıkimler ne konuştu ne yitirdi ne kazandı

ama bir şey vardı eksilen ya da çoğalankumun altında mı denizin üstünde mi masalarda mı

"dünya bir sanrıdır" diyor birisi"belki bir sancı"

ne bırakmıştım orda sahimor gibi soylu bir şey mi

 bir eziklik mi yoksa

herkes ne kadar da mutluydu "oysa"

ne bıraktıysam o kadar kaldı orda

Page 579: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 579/644

Page 580: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 580/644

GELMİŞ GELECEK ZAMAN

Gelmiş geçmiş bütün yaşama ustalarızamanı tarif ediyor bizeuzun ve kırık bir ağızlasöyledikleri her şey denize akıyorzamansız denize

oysa şiirin çok ilgisi var zamanlane hatırlar ne unutur

 bir tarihte birinin yaşadığını bir aşk yaşandığını bir tarihteyani kaba saba bir anlatımlasaçma duygular yaşadığımız bir mekândadenizin de zamanlı olduğunu

çünkü Zeynep diye bir kız çocuk"canavarın zamanı yoktur" demiştiyıllarca araştırdım bulamadım aslını belki de haklıydı, kimbilir

Page 581: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 581/644

HÜZÜN, SEVİNÇ VE COŞKUNLUK İÇİN

"öyle pek derin değil ölüm denilen ırmaksezmeksizin geçivereceğiz öte yana"

 bu kadar bile değilsezmeksizin yaşanır bile ara sırayalnız akşamın alacasında

 bir sakız sardunyasının tozunda

 birdenbire Gümüşhane'deya da Üsküdar'ın ortasındayenilgiyle bitince kavga

ölüm ölümüstün değilsin aşka

sevinç çılgın bir taraktır saçlarımdaoradan oraya savurur parmaklarımıcaddeleri karışlarım ürkütmezyarasını okşarım birininsevgilimin saçlarım da

ve uzakta bir kış gecesinde bir mutlunun düşlerine girdiğimi anlarım birdenbire Kars'taya da Ordu'nun Perşembe'sindeürperten bir dalgaıslatır hepimizi

ıslatır ne kelime

Page 582: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 582/644

582

ODUN

adamlar dağdan odun indirdilerodunun bir yanı orman bir yanı subekle abdurrahman geliyorum

odunun bir yanı sevinç çığlığıbir yanı ölüm korkusu

bekle neriman geliyorum

adamın bir yanı elleri kollarıbir yanı buram buram odun kokusubekle koku geliyorum

odunu kesiyorlar odun parçalanıyorbir parçası odun öbürü baltanın utkusubekle odun geliyorum

kadını erkeği kocamışı delikanlısıdün neydi günlerden pazar öyleyse bugün pazartesi

bekleyin geliyorum

tarife hiç gerek yokyolu biliyorum

Page 583: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 583/644

KİMSEDE GÖRMEDİĞİM

kimsede görmediğim bir şiiryüzü al ve akşamı aşıyoreski bir tanrı gibi kendi dinindeuzun süren bir dönemi düşlüyor olmalıiçindeki bir içkinin sıcaklığındasuskunluğu bir başkaldırı olmalı

elleri ayakları sinemalara bulaşmışromanlara bulaşmışgenel helalara bulaşmışdağları iyi bilmediğindendenizleri anımsamış olmalıgözleri o yüzden çırpıntılı

kara başlıklı geçmişsonsuz gelecekşimdi burda vakit gece ya

 bir yerlerde mutlakaey gözleri maden

gündüz olmalıtaşın içinde bir gündüzdemirin ağacın

Page 584: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 584/644

584

BASINÇ

 bir ülke! denizden arınmış bir durum! ölüm gibi bir ses! uzunluk değerinde

Page 585: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 585/644

KIRMIZI, YUVARLAK

bir tanesi yuvarlak biri kırmızıyidir güzeldir sonsuzdur diyelim

diyelim kidünya yuvarlak ve kırmızışimdibiz kimlerden alacağız alacağımızı

ilkin anamızı

Page 586: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 586/644

toprak aktı damperlinin kasasındanusulca kendi onuruylatoprak akıyorduçocukların dirsek kiri diz kiriyüzlerinin sevinç yalazasıbuğday başak ve harman

kıyı tümsek dağ koruganaktı toprak

anası ana güneşbabası baba suaktı toprak

elbet akacaktı toprakdamperlinin kasasındanve her yerdenyıldızlar kadar inceve evrene uygun

boş kutular şişeler kâğıtlarlatüketilmiş kâğıt ve şişelerleaktı toprak inşaat çukurunaaktı toprak

diriydi ama güvenliydi aktı

apaktı toprak

AKTI

Page 587: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 587/644

GÜLÜN KANINDAN

gülsuyu, gülün kızkardeşi özbeöz bir buğu olarak tenlerde uçuşan

gülyaprağı, gülün çocuğu özbeözyaşarmış gibi hep kendi okşanan

güldalı, dikenli ama güllüince dirençli ve kahraman

yeni bir soydandı yepyenikendi mezarmda kendi açan bir güldü ilhansabah da kırmızı akşam da kırmızı

hep kırmızı kalacak solmadan

evet "süslü püslü ve şık bir bayan"en güzel reçelleri yapıyormuş gülün kanından

Page 588: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 588/644

KİM VARSA 

kim varsa sur içindedir yüzükleri elmas taşlı kolyeleri deriden ya da gümüş ya da peridrol ve amonyaklı akşam sazları gibi su içinde ya da dışında 

görgülü ya da çıplak ayaklı ister mayıs kadar genç ister aralık gibi yaşlı yeleği klaptanlı olsunkasası üç şifreli 

geçmişli ve tabancalı olsunalıp giderler çünküetekleri akar da sur içindedir doruk

doruk sur içindedir

mikyas yeniden önemini kazanır kenti dünya diye büyütürsek yani etekleri akar da 

doruk sur içindedir

Page 589: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 589/644

HAZIRLANDIN DİYELİM

hazırlandın diyelim bir yolculuğa"bu, yalnızlığa da olabilir" diyor birisi 

dayanıklı mısın bakalım silahın nedir ilkin asfalt ve beton bir bakarsın önün ardın su kesilir yüzme de bilmezsin ayrıca

"çocukluktan kalma şeyler bunlar" diyor matrağa düşkün biri 

"nasıl olsa yenilir"Oysa kavradığım her şeyin adını bilmek biraz bunaltıyor beni örneğin bir atom santralı projesi Hollanda'daki bir caz konseri öleceğimi biliyorum nasıl olsa ama gölgemi önüme düşürüyor güneş önümden gelirken şaşırıyorum gövdemi

matrağa alışkınım aslında ama ille kayayı delen incir, suları aşan gemi!

Page 590: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 590/644

Page 591: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 591/644

D ü n  Y o k  m u

Page 592: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 592/644

Page 593: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 593/644

DURMA SUSUZLUĞA 

Durma susuzluğa giden gemi git, çağın bol olsun ne kadar gidersen o kadar iyi her şeyi git her şeyi git her şeyi zaten dönemezsin ya bir daha gelme e mi

şimdi burda tükenen ayışığı başka bir takvimde tükenmemiştir- dünyanın neresinde mi? bir halatını elinden tutarlar oraya götürürler seni

belki oraya taşı gölgeni çünkü uzaklarda sanıyorlar yaptığın şiiri

Page 594: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 594/644

BİR GÜN, BİR YERDE

bir gün bir yerde şiiri gördüğümdehayatı da birlikteyalan söyleyememya param yoksa diye düşünürümyani para satmalma gücü

ürkerimörneğin yaşlı ağaçlar yaşlı deniz yaşlı çınar yaşlı ben yaşlı çevre bir uyum ya da başkaldırma

sonunda kalkar gideriz

Page 595: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 595/644

595

TUT Kİ BEN

tut ki sen bir şiiri çok iyi yazsan ya da çok iyi bir şiir yazsan bir saatin aralıksız işleyişi bir çocuğun bir sokak kedisini sevişi bilmem ki sanki güzel bir akşam gibi 

onun için her akşamı iyi yaşamalıyım yani kıskanılan onu demek istediğim hepsi

Page 596: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 596/644

en değerli vakitlerinizi bana ayırdınızsağolunuz efendim 

gökyüzünün sonsuz olduğunu bana öğrettinizöğrendim

yeryüzünün sonsuz olduğunu öğrettinizöğrendim 

hayatın sonsuz olduğunu öğrettinizöğrendim 

zamanın boyutlarının sonsuzluğunu ve havanın bazan kuşa döndüğünü öğrettiniz

öğrendim efendim

ama sonsuz olmayan şeyleri öğretmedinizefendim 

baskının zulmun kıyımın açlığın bir yerlere kıstırılıp kalmanın susturulmanın aşk mutluluğunun ve eski hesapların aritmetiğin bile

bunları bulmayı bana bıraktınızsize teşekkür ederim

SONSUZ VE ÖBÜRÜ

Page 597: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 597/644

"BİR ANGLO-SAKSON ÖLÇÜSÜ ÜZERİNE GÜZELLEME"

bir-onaltı, bir-sekizüç-onaltı, bir-çeyrekneden onaltı tanrım, onyedi olsa)

kaç bin tane yaz gitti hey gidi heybunlar yüzünden ve birlikte

kimi şöyle kimi böyle gitti parmaklarımınbeş-onaltı, üç-sekizdaha niceleri gidecekyaz gibi bile değil, öylesanki kendi başına bir şeyyedi-onaltı yarım parmak

(yarım parmaklarım hey Tanrımkonu komşu da geldioturup dertleştik misevilen bir bedendi hey gidi heyşimdi nasıl sonuna kadar soymakyarım parmaklarla bir kadını)

dokuz-onaltı, beş-sekizşu kadar bir şey yaniay kadar bir şey yaniay kadar bile değilonbir-onaltı, üç-çeyrek

Page 598: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 598/644

şurda ayağımızın dibindeoturan bir şeydi yaşamak

yani sonuna kadar soymak-benim bir dayım vardı yunanistana giderdiarasıra giderdi elbeton parmaklıydıonbeş-onaltı, bir parmakbir parmak var ya

hırsla başladık bu işebu iş yani yaşamakbir parmak bir parmak bir parmak

suyun rengi akmaktır evet akmak...

ama bir planya, onaltı yaş, dört parmak

Page 599: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 599/644

KALIP DURUYORUZ..

kalıp duruyoruzöyle kalıp gibi duruyoruz ve işkencebir naylon havan kalıbı gibiiçinde sarmısak ve ceviz dövülenüç dört kalıp bir işkencegökte ay elbet vardır vazgeçemeyiz

sonra planya tezgâhı ve şaltersonra çocuklar sonra maden çubuğuağaçlar yanmıştır elbet uzak ormanlardave güneş yanmıştırkalıp dururuz diyelim bir piston kalıbı

bayram yemekleri vardır elbet vazgeçemeyizorman da vardır deniz de vardırbir kadının garip bir lehçeyle söylediğiyollar da vardır elbetyollar da vardırtürkülerini kendinin söylediği

kalıp dururuzbasımevlerindeki kasalarında bekleyen kapital harflerin durduğu gibi satırbaşlarında yerini bekleyen gökte ay ve güneş yerde biz yani mutlu muyuz mutsuz muyuz 

ey yerden ve gökten yetişenler söyleyin si ne di orsunu

Page 600: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 600/644

HİÇSİZLİĞE

Tanrı sen ne kadar güzelsin bir hiç olarakormansın belki bilmiyorumbelki ormanda bir ağaçsın şuncacıkbir pazartesi günüsüninsanları dupduru edemeyen

bütün karayollarında ve demiryollarındagider gelirim bütün dünyadaama biliyorum Kırşehir'de mezarsınbir kilisesin Kapadokya'dasözgelimi yumurtada zarsınustasın sabahları yapmada

en katı yoklukları koyarak insanın içineakşamüstlerinde biraz gaddarsınsular ve zamanlar kararırken

ne yapalımbari bağışlayalım birbirimizi

Page 601: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 601/644

DENİZİN YANLARI

denize atılan yaralı balıkçırpındı durdu yarasıylapeşinde üçgen gibi kan kokusuyladoğrusu kan tadıylave olmayan usturmaçasıylarıhtımlara vurdu durmadan

bütün çocukların nedense şımardığı bir akşamağzından hoyratça çekilen olta yarasıyla

ağzından hoyratça çekilen olta yarasıylamısır şeklinde bir mumunuzun olduğunu farketti

nerde geçerse geçsin bir yılbaşı yolculuğusonu hüzündür durmadanve korkunç bir uyku verecek onane yaşamışsa yaşadığınındapdaracık aralığındaöyleyse ne yapsın o zaman

gitsin bir pazartesi gibigitsin uyusun ölene kadarbir denizin taşrasında o zaman

git uyu ölene kadar bir denizin taşrasındakendin seç denizini ve taşranı ama

sanırım ölüm bazan bir şakayık bile olur oralardazengindir cömerttir yani

Page 602: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 602/644

602

UNUTULMAZ SÖZLER

unutulmaz sözlerdirağaçların eskitipsuların tazelediğibir boru sesi gibi her varolanmeselâ akşamın kuytusundaya da bir kenarda duran ormanın sözü gibi

geçen yıl ne demiştibir otelin taraçasındatam tamına unutulmaz sözler

tam tamına bir uçak geçiyordu tepemizden o sırada 

öğleden sonraydı vakti hatırlıyorum kendiliğinden bir saray gibiydi güneş yarısını duydum yalnızca

sanki eski bir yüzyılda birinin birine söylediğiyd i 

belki de değildi tam tamına

Page 603: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 603/644

GÜZEL BİR AKŞAM

güzel bir akşam, kimseye sormadan ikindisi tutarlı ve anlamlı açık renkli yavaş kırılmadan- bir akşam nasıl tutulur kırılmadan 

böyle ince böyle görkemli sonsuz gülüş kendi acısını da taşıyor yanında 

utanıyorum yüzüm kızarıyor utançtan yakın geçmişin bir tarihçisi olarak karşılara bakıyorum durmadan

sürsün artık akşamın süsü ne yapalım postacılar dolaşsın sokaklarda 

hiç kimseye yazılmamış mektuplar için adres var, ölü değil, ama yok olan

nasıl olsa önüne duramam bu hoyratlığın o zaman sür ey akşamın süsü ama ne kadar becerikli olursan ol 

salt karanlığın yüzünden öldüremezsin bir cengâver karabatağı

Page 604: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 604/644

DÜNYADA DÜN YOKTUR

aslında sözcüklerin büyüsü beni kandırandünyada dün yok mudur, vardırdünkü ellerim ayaklarım gibi vardırdünkü bir tren bileti gibiçünkü dün Onun gittiği trenin ardındandüzleri ovaları düşünüp

sanki ne kadar dağlandım

çünkü uzak güneş yakın ay dün yoktular ama dünvardı kendi başına 

işte yarım kafiyeli kırık şarkılar bir hüznün günden geceye göçü bir aynalı çarşıda hep duran zaman- sizi göremedim uzun zamandır 

işte şunlar bunlar çünkü dün vardır

ama Mehmet'in gittiği gemi döndüğü zaroanbelki leylâklar da vardır, olacaktırrenkli gözlüklerle dolaşacaktır belki insanlarellerini eski dünlere uzatıpbirbirleriyle eski dünleri konuşup ya da

giyilen bir ceketi hatırlayıpdünkü bir kahkahaya gülündüğü zaman

Page 605: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 605/644

YALNIZ AT

yalnız at hep yalnız dolaşırgüneyi arar durmadanbir gün güzün de geleceğini bilmedengüz kıştan daha kıskançtır belirsiz renkleriyleürpertir onun yelesiniama belki de ürkek bir beygirdir ootların ve suların arkasındagecesini kendi yapar belki

birden bir saat sesi

bu önce suyunu uyandırır geçmiş adalarda kalan suyunu bir ivme gibi kendiliğinden olmadık otlakları dolaşırlar tekbaşına ve hep birlikte unutmak istedikleri şeyleri konuşurlar boncuk ve zincir gibi sonunda ikisinden biri

belki bahçelerden belki kokulardan anlıyor söyle ona bir şey mi bitti

eyersizdirpançosuz bir MeksikalI gibi

Page 606: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 606/644

GALİBA BEN DE

duygusal olmasından korkarak-kırsal bir yerde sararmış 

özellikle öğle yemeğinde- "seni çok özleyeceğim" dedim "ben de"

doğrusu belki de ve nedense duygululuk küçültücü geliyor insana ne kadar eylülü üst üste yığsan böyle olamaz belki Feyyaz diyor ki oysa "ben bir ağlama ustasıyım" galiba ben de

Page 607: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 607/644

BIKTIM BÖYLE.

Üç yıl sonra mıydı bilmiyorum ama ekimin onbeşiydi onu buluyorum ekimin onbeşiydi ama ekimin onbeşinde ne oldu bilmiyorum herkesin sular gibi dağıldığı ama herkesin bir sur önünde miydik bir yolda mı semtini bilmediğim bir karakolda mı sonra topluca bir bahçede durduk

bıktım böyle sayrılıklardanateşim çıksa neyse neneyi bıraksam aklımdan bir suya karışıyorbir büyük savaşta Kıbrıs kıyılarındavurulan ve ölen bir askerinçelik miğferi gibidipte ışıltısını görüyorum yalnızelimi eteğimi çekiyorum bahçedensazlıklara vuruyorum belleğimi

zalim bir ilkyazdı ama yaşadığımız işte bunu unutmamalı unutmamalı bir ölüm nefes alırken bir dudakta öbür bütün şeyleri nasıl anlatmalı miğferin paslandığını usul usul 

bir yangının söndüğünü l l l k ld ğ

Page 608: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 608/644

ŞİMDİ BİZ

şimdi biz sımsıkı bir dönemdeyiz doğrusu hak etmiştik bunu denebilir ama hiç kimse inciri durduramaz o her zaman büyür ve tadla yenir ve örneğin kara kuru bir adam göklere bakabilir durmadan keza bir akasya göklere doğru büyür gece gündüz ayırmadan örneğin yaşınız kaç der birisi yani kaç yaşmdasımz demek ister siz göğe bakarsınız o kadar

sonsuzluk başlamıştır artık eski bahçelerdedurgunluk değildir ki sonsuzlukeski bahçelerdeerikler ve baldıranlar arasındaahşap bile olsa bir evdebirbirleriyle dövüşürken yer örümcekleripershinglerle SS-20'ler gibi

birisi bir camı açar birden haykırır sen de varsın ey hayat tıpkı ölüm gibi

Page 609: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 609/644

Page 610: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 610/644

şimdi ne zaman aşk düşünse-artık çoğu ölmüş-eski kadınlar geliyor aklınaumutsuzluk mu bir uyarma mı ölümdensolgun bir yurtsama mı yoksaamansız kış ve terli yaz gecelerindekoygun uykular içindeterziler son ütüsünü vururken zamanınıhlamur ve herhalde pazen kokuları buğusundaonlardan biri midir sarıldığı kadınyarı dolgun yarı saydam

-bir konsolun gözünü çekiyor biri, kolları bir taze fındık kırıyor altın dişiyle, esmer biri kaptan kocasını uğurlarken İskenderun'a

eski anneler ve onların komşuları sitemli ninniler ve yaz bahçeleriyle bir umut mu verirlerdi çocuklara

sevişmek bir balkon halinde geliyor önüne beline kadar sarkıyor yedinci kattan düştü düşüyor

NE ZAMAN DÜŞÜNSE

Page 611: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 611/644

b ir  g u l u n

bir gülün serüvenidir belkibir ölümle başlayaneşkin bir pegasusun kişnemesiylebirden her şey derinlerde bir ormanböylece suyun dibindeki yalnızlık

onarıyor kendini durmadanbir çılgın gidip gelmedir artıkkent aşağı kent yukarıbir haziran gecesine alışıkinsanlar horlanıyorelbet enginar çiçekleniyor bu arada

suyun gibi gözlerinden kapılandayalı döşeli esen bir evdebir kitap okurken bir akşamüstütam ortasındaçiğliksiz sesiyle duyulanve dayayıp başını koltuğun arkasınabir gün başka bir yerde olmak duygusu

neyle eşleşiyor ölümle miyoksa bir şey mi isteniyor zamandan

Page 612: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 612/644

BAKIN ARTIK

bakın artık terör bittine tüfek kaldı ne tabancabir uzunluk halinde her şeyher şey uyumla buluşuyor bir bakıncasoygun bitti kıyım bittiölüm bitti- ölümün ömrü bir gün

nasıl olsa dayanırsın Oktay- Oktay adı da pek yakışmıyor şiire ama ne yapalım gerçekama bak terör bittiölüm usulca çekildi aramızdan- ölümün ömrü bir günkişinin bir günlük özgürlüğü yüz lira ceza yasalarındasen enflasyonu hesaplayıp ikiyüz ver böylece onurlanmış olursun bir daha terör bitti ölüm bitti- ölümün ömrü bir gün galiba aşk ömür boyunca

ama ne dersin Oktay / biten başka bir şeyler var mı daha

Page 613: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 613/644

GÜZ AVLANIP GİDİYOR

güz avlanıp gidiyor işte ne bıldırcın ne ot ne o güz avlanıp gidiyor eski odalarda kararan örtülerde her mekân çökerken bahçe bahçe güz avlanıp gidiyor

sözgelimi bencennetteki payımdan ödüyorumbu akşam saatinin mutluluğunuhatırlarım susuz bir yaz geçmişti bir tarihteherkesin bu yüzden bir yerlere göçtüğübiz çok azdık bir yerlere göçemedikolduğumuz yerde kaldıkyazın susuz geçtiği o tarihtesonra bizi kaldırdılar oradan beni deyol yalnızdı hayvanlar da biz debir baktık inanılmazher yanımız gece

demek ki güz avlanıp gidiyor öyleyse sıra kimde

Page 614: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 614/644

GECENİN ŞARKISI

gecenin şarkısı markisi kimindir hangi şarkısı üstelikgecenin şarkısı senin olsun ben istememüstelik o şarkı herkesindirçünkü bulutlar konuşurkuşlar uyur

ses uyanırşimdi kimindir gecenin şarkısı

kimi hüzzamdan bir şarkı besteler uykusunda otlar büyürocaklara girilir madenlerde 

ne düşler görür insan kimbilir

gece onundur

Page 615: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 615/644

KİM NASIL

kim nasıl rahatsız ediyor kendisini çökmüş bir devletin burçlara çektiği bayrak gibi gülünç de geliyor oysa annesi öldü babası da çoktan

otobüsler çalışıyor işte

bakkallar fırınlar dadağsa dağ denizse denizbonolar ve senetler gelip gidiyor işteküçük bir kız şato yapıyor kıyıdazeytinler yatırılıyor salamurayayani değişen ne var ortalıkta

vakit öğle de olsa akşam da işte tedirgin kendisi neden

kim nasıl nerden

kimbilir hangi aşkın hangi dizesinden

Page 616: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 616/644

6 ı 6

İLKYAZ MI

ilkyaz mı dedim rastgele patlayan fesleğenleri görünce sonsuzdur kesin yürekdelen duygularla el ele kışkış elbette 

ya da öyle ya güz

onu sevdalılara sor

ama bana kalırsa

bir çocuğun yaz teri gibidirkurur geçer gider

Page 617: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 617/644

KİMİN ADINI

kimin adım hatırlamaya kalksam Ahmet geliyor aklıma oysa Ahmet onaltıncı yüzyılda Galata'da yaşamış bir terlikçidir belki belki uzun menzillerde bir posta tatarı üzümden sıkılmış bir su gibi kendiliğinden

 öyle kisanki bir çığlık duyuyorsun uzaktan Ahmet'in asıl adını haykırıyor

oysa ben kırlarda hiç dolaşmadımel ele yanak yanağa yazıkçok gülünç bir şey amaAhmet'in pembe gömleği geliyor aklımahem pembe hem çiçeklikara çizgiliydi hem de

önce güldüm sonra düşündümbunca erinçten bunca sevinçten sonraböyle bir gömlekonun olabilirdi olsa olsaki kendisi oturmuşcevizli pasta tarifi ezberliyorbir takvim yaprağından

Page 618: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 618/644

HER GECE

her gece yatağın yere yakın başucunda büyülü bir şey görüyordu sanki deniz dibi oynak akışkan eski bir kadının anısını çağrıştırıyor sonra görkemli çarşıları anımsatıyor yaşlı bir kadın elinden çıkmış 

tığ işi bir yatak örtüsünü yüzyıllık parlak ışıldayan bir duvar

önce lambanın ışıması sandı ama değildiyanında yatan oydu bunu yaratan

bilir misiniz aşk şiiri yazmaktan utanıyoruz artık ne kadar ayıp değil mi

ama lambanın duvara öyle yansıması ne güzeldi 

aşkmış gibi

Page 619: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 619/644

BİNLERCE

binlerce pazartesi geçti ömrümde hangisiydi o çıkaramıyorum bir kiraz yediğimi hatırlıyorum kurtluydu demek oldukça eski

bir de saçmasapan şeyler 

bir kızın dizaltım örneğin bir adamın çirkin sigara içişini

nasıl yaşanıyor bu vesayetti dünyadahangi çılgınlar nasıl dayanıyor bunakimsenin soyunu sopunu bulmak görevim değil

kendi öykümü düzenlemek yetiyor banagüzel bir öğle vaktieski güzel bir akşamı hatırlayaraksonra dopdolu şeylerdamacanalar gibiiçim kabarıyor

sonu olsun diyorumneyin sonu amahiç değilse bu taş basamakların

Page 620: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 620/644

Page 621: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 621/644

Son Şiirler *

Page 622: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 622/644

Page 623: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 623/644

ÇORBA*

-Ş eh r i ba n K ama i

en içt en say gıy

hacer'anım durmadan çoğalttı çorbayıoysa çok sıcak yaz günleriydi, yalnızdık

denebilir ki çorbaya ne gerek vardızaten terliyorduk durmadanama nasıldır bilmiyorumçorba garip bir kıvamlayaz tadmdaydıyani kış gibi uygar, dokunaklı

sanki bozkırda mataraydıdolu mu boş muonu bilemem

çorbayı içtik elbetgeçen yüzyılda bana benzeyen biri de

içmiştir elbet onun "usul ve füruu" da belkibir tülbentin hafif yelde kuruduğunu düşleyerekküçücük işhanı odalarındaküçücük lokantalardabir yalnız insanın elini ararkenbulduğunu sandığı sıcaklık

sürer gider çorba sıcaklığıylaağustosa karşın

Page 624: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 624/644

ağustosgidip dönen bir ad takvimde daha doğrususabahları gelip akşamları gider -v e hep eylüle ulaşır nedense- evlerin tenha saatlerinde bıkkın saatlerindene bungun ara sokakları Beyoğlu'nun ne denizin akıl almaz çağrısı büyük gürültü sessiz işler sarışın masa saatlerinde aşk umulmadık bir şeydir sarışın masa saatlerinde

gündüz kendi ucuna varır bütün anneanneler tetikte

ya mumlar yanmazsa eskileri hatırlamak gerekli olur ... Şişli'de bir tarihte... 

otobüslerle dolmuşlarla birlikte 

mendiller kesme sürahiler eski nişanlılar süren kocalar

... mendiller demiştim değil mi evet onlaryaz mevsimi bir akşamüstü rastgelesevildik nişanlılar

oturmazlardı

Page 625: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 625/644

çığlık ne olur sonunda hacer'anım 

kırılırbir kentin ara sokaklarından toplanır kırıkları toplanır ama birleştirilemez bir denize bakarsın ya arada bir uzun süre sonra bitince ona benzer bir şey

çoğalt hacer'anım çorbayı tazele güz güneşi geldi gidiyor işte inanır mısın hüzünlü bir aşk gibi insanın bir mendil bile kalmıyor elinde

hacer'anım

bu yıl da iyisin değil mi

Page 626: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 626/644

DİLEKÇESİ ***

Urdu'ca bir ıslık çalınıyordu duydum yalnız ama kararlı bir ezgi oğluma söyledim şaşkınlıkla

- ıslığın dili yoktur, baba dedi

ama şu ıslık nece olursa olsun Urdu'caydı kesinlikle öbür dillerin hiçbiri değildi derinden ve yalnızdı bilemem

"gel, tarihi yıkalım diyordu sanki ya da yıkayalım" belki 

anlayamadım doğrusu ama dediği mutlak şuydu

"kaç unutulmaz günü vardır insanın kaç unutulmaz yaz ve kış günü ömründe kaç tane mutluluğu birer birer"- ama baba ıslığmdili yoktur dedi**

şimdi düşünelim sevgilim filan değil serin gölgeler değil terli sevişmeler de değil işte bütün olmazlardan sonra kar altında kalan bir pabuç mu insanın şurası

Page 627: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 627/644

o ıslık var ya Urdu'ca değil doğru 

sadece tarihleri yıkalım diyor ona* kalırsa "ama yıkayalım da olabilir"

peki yıkmayalım gücümüz yetmez zatenyıkayalım olur pekiama hangi görkemli suyladenizden gelenle mi denize karışanla mı

ıslığı susturdum çünkü ben çalıyordum, kestim çünkü Urdu'cayı bilmiyordum ama Urdu'ca beni biliyordu belki

apaydınlıktı ortalıkoğluma dedim ki samanlığı kapattımkurtlara ve haydutlaranasıl mı kapattım, gene Urdu'cayani becerebildiğim kadar, ıslıkla

Page 628: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 628/644

SİZE OLMAYAN

sana olmayan özlem bir şeye benzemiyor- bilinir ben yoğun içki severimne kavurucu ne umursanmaz ne de bir şey kuyruksuz uçurtma gibi sokaktan biri geçiyormuş gibi başka bir özlemin öznesi sanki

aşk bazan imkânsız görünür kişiye hepten biten birinden sonra yeni bir duygu ilişkisi ister inanın ister inanmayın dayanılmaz bir hüzün verir insana öyle bir hüzün dağ başında bir otunki- ömrümde rastladığımı varsaydığım birtakım duyguları anlattımsa bundan ne çıkar ki

bir de şu var elbet Jale'nin özlemi nereye bilemembir özlemin saçmalığını eleştirerekyalnız bir baharda bahar akşamındaakşamın kendisinden başkanereye varabilirim kihangi erince hangi hangi

Page 629: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 629/644

çiçeğin çan biçimindeki tacı düştü çan sesi çıkarmadı ama düştüğünde şaştım sonra anladım çünkü geceydi düştüğünde drezilya güzelim çiçek1geceye saygısından mı

- üç gün gözledim düştü düşecek geceye saygısından mıydı acaba gecenin yalıtkanlığından mı yoksaşiire uygun şeyler bulmak güçleşti galiba dünya mı tükendi yeniden mi başlamalı şiire örneğin bir sunanın soluklanışı bunu anlatmak ya da kimseye birşey demiyor dünyada

- yazarken bana bile demiyor garip

ÇİÇEKÇİNİN YALANCILARI

1 Adı konusunda ben Erdal'ın yalancısıyım, o da elbet çiçekçinin. Yani şiire e

tik bir hava versin diye uydurmadım. Uydurdu ise çiçekçi uydurdu, sağolKim bilebilir dünyadaki bütün çiçeklerin adım. Bu çiçeği ilk ben görsey

Page 630: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 630/644

oysa ben bunları düşünürken buzullar çatlıyor doruklarda 

Taşlıtarla'da bir minibüs üç kişiyi eziyor- ama o bana dedi ki2 

bunlar en kötü alışkanlıklar ekimle nisan arasındaşimdi yaşayanlar nasıldır peki 

ve Hüseyin evine gidemiyor artık

- çünkü o üç kişi arasında o zaman ver elini Taşlıtarla

şimdi güzelim drezilyanm ne ilişkisi ne bağlantısı var bütün bunlarla ama güzelim drezilyanm çanı ama o 

düştüğünde çan sesi verecek bir zaman gecenin tam ortasında

\

Page 631: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 631/644

- ama siz n e kadar say ar sanız o kada r 

bu yaşta hakkım yok ki mutlu olmaya her şey taze ve güzel ve çılgın olmaya hazır benim,

- ama her yaşta mutlu olmaya hakkı vardır '

peki, o zaman insanın kalbi nerdedirAtina'da mı, İskenderiye'de miİ.S. 1900'de Azapkapı'da mı İstanbul'da

- ama insan kalbinin içindedir

peki, ne yazdınız ne yaşadınız bu güne kadarne güzel şeyler mibütün olta balıkçıları ölüp gittilerhiçbir şeyleri kalmadı hiçolta misina kerteriz dümen

denizleri bile- ama kerterizleri yoktu ki zaten

sigaranı mı sordun sönmüş şurda duruyor sönmüş orda duruyor işte

- ama ne kadar ahşap ev arsa yakar yine de

OTUZYEDİ GÜN KAÇ GÜNDÜR 

Page 632: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 632/644

hiç kararmış filân değilim üstelik sevinçliyim tazeyim diriyim karpuz taşıyan bir kamyon gibi aceleciyim ama şunu kaç kişi hatırlar meselâ: kanlı ellerini önlüğüne silip kesimden sonra

güvercini düşünen memedali'yi münihle nizip arasında

evet önümüz bahardır biliyorumleylâklar açacak biliyorumkiraz da çıkacak yakında

iyi şeyler söylemek de gerek biliyorumsevgilim güzelim birtanem biliyorum daşimdilik bağışla.  y 

BAHARDA 

Page 633: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 633/644

633

ADI

inanmazsınız"Bunlar bir yaz içinde oldu

Ben o zaman otuzbir yaşındaydım"

Page 634: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 634/644

ARAMIZDAKİ

Sevgilim sevgilim kuzey sanrısı gibidir geceyi beşe filan böler sonra ayılar hüzünden ölmez sevgilim sevgilim açlıktan ölür onlar

işte bundan ötürü hüznü artık bir ayıya bıraktım sevgilim sevgilim bir ayıyaister ormanda kullansın ister buzdağkıda

hayatın kutlu olsun sevgilimki sana değişe değişe aktımkimi zaman bir japon gibi uykusuz kaldım-uykusuz kalır mı onlar bilmem aslında-

sevgilim sevgilimbir orman gibi çoğal aramızdasen çoğal aramızdaşehirden bir çocuk olarak şurda burdabir sabuntozu markasında köpürerekçınarın tutsaklığını

ve menekşenin sevincini yaşaili ili

Page 635: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 635/644

DÖRTLÜLER 

YEŞİL ÜSTÜNE

b i r ço c u ğ u n  

dalgın bir çocuğun düşüdür o 

yeşil bir şey gibi gider gelir insana o sorduğunuz neyse bana işte o!

o k o s k o c a  

kim hatırlar o koskoca zamanı denizlere yeşillere bile sığmayan şimdi uzunca bir kutuda olmalıdır yeşil gözlü kara sarı bir adamla

o,  yeşili aldı o'na götürdü o, ben mavi'yi isterim dedi o, gitti döndü gene o'na yeşil'den başka kalmamış dedi

Page 636: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 636/644

ADIN

adınsonu gelmez bir tartışma herkesinbildiğinde direndiği bir yanılma kutsal bir yanılma ki çözümü

dünyanın son gecesinde şimdilik kimsenin bilmediği

sayrıların ve sağlıklıların eşit olduğu son gecesinde kayanın en büyüğünün 

en küçük taşla eşit\ olduğu gecesinde sevmenin ya da sevmemenin eşit olduğu gecesinde

o zaman öyle bir ses çıkarmak isterim ki yoklukta bile kalsın...

yani ben öyle bir kediyim ki gözlerim büyüyüp küçülmüyor yanisonsuzluğun acısını çekmiyorum

Page 637: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 637/644

AŞK İÇİN

aşk için söylediğim her şeyi bir daha söylerim sakin mutsuz ya da yırtıcı herkesin ağzındaki o sonsuz acı belki de bundandır

nasıl ayrı yaşarım inandığım şeylerden onları elbette bir daha bir daha söylerim usul usul ve usla birlikte akıcı kandır

aşk isterim, aşk olsun isterim 

yaşamanın sonu ölümün başlangıcı kıyılarda yürürüm, sindiririm kıyıları

of güçlü macun içine kat benikanım koyulaştırsın kırmızıyıanadoluda bir yerden bir yere giden biri

belki bir kirazı hatırlarbir denizi kesinlikle hatırlamazbelki hepsini birden hatırlar da bilemezne zamandır

akşolsun ne zaman 

aşkolsun tiyatro geceleri aşkolsun "bravo" sesleri 

Page 638: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 638/644

aşkolsun bildiğim ışıkbiz birden türeriz istanbulda ve heryerdegörünmez bir mutsuzluğu söylerizbilge kayalarlaçarpılan ebonitleroluşturur tersliğimiziey canım, güzel yüzlümsuyunda denizleri bulduğumbilmediğim yerlerimdeki sancıbana bir şey söyle güleyimbir şey daha söyleinandır

bir şey daha söyle istersen^ beyaz olabilir suya falan benzeyebilir bir adaya benzeyebilir.

Page 639: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 639/644

NOTLAR

Page 640: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 640/644

Page 641: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 641/644

YAD (Sayfa 15)

Turgut Uyaı'ın, yayımlanan ilk şiiri olan bu şiir (Yedigün,  sayı 46, Haziran 1947)  Arz-ı Hal’in ilk basımında (Arz-ı Hal ve Akşam Üzeri Tüküsü, Turgut Uyar- M. Çetin Tezcan, Kaynak Dergisi ve Yayınları, Akara 1949) yer almadığı gibi, Büyük Saat’e   (Can Yayınları, İstanb1984) de alınmamıştır.

YASİN EFENDİ (Sayfa 20) Arz-ı Hal’in ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat’e  alınmamıştır.

SONNET (Sayfa 21)Bu ithaf, Büyük Saat baskısında yoktur.

MERSİYE (Sayfa 22)

 Arz-ı Hal’in ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat'e alınmamıştır.

MEMUR KARISI (Sayfa 23) Arz-ı Hal’in ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat'e alınmamıştır.

TURNAM SENİNLE (Sayfa 40)

Türkiyem’m   ilk basımında (İstanbul, Varlık Yayınları, 1952) yer alan şiir, Büyük Saat'e alınmamıştır.

Page 642: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 642/644

GECELERDE (Sayfa 63)Türkiyem’in ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat'e alınmamıştır.

KASABA KÜÇÜK, SONBAHARDA (Sayfa 78)Yeditepe'de (15 Eylül 1952, Sayı 21) yayımlanan bu şiir, Türkiyem veyük Saat baskılarında yer almamıştır.

SOKAKTAN GEÇEN KADIN (Sayfa 79)Kaynakta   (15 Nisan 1953, Sayı 77) yayımlanan bu şiir, Türkiyem veyük Saat baskılarında yer almamıştır.

MÜSTEHCEN ŞİİR (Sayfa 80)

Kaynak ta (15 Temmuz 1953, Sayı 83) yayımlanan bu şiir, TürkiyemBüyük Saat baskılarında yer almamıştır.

NUTUK (Sayfa 81)Yeditepe'de (1 Kasım 1953, Sayı 48) yayımlanan bu şiir, Türkiyem veyük Saat baskılarında yer almamıştır.

GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA (Sayfa 82)Türkiyem'in ilk basımında yer alan bu şiir Büyük Saat’e  alınmamıştır.

GAZİ PAŞAYA AĞIT (Sayfa 84)Türkiyem’in ilk basımında yer alan bu şiir Büyük Saat'e alınmamıştır.

CİNAYET (Sayfa 86)Kaynakta (Ağustos 1954, Sayı 97) yayımlanan bu şiir, Türkiyem ve

BİR GARİP ÖLMÜŞ DİYELER (Sayfa 62)Türkiyem'in ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat'e alınmamıştır

Page 643: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 643/644

BAHAR İÇİN DEDİĞİM (Sayfa 114)Bahar Şiirleri Antolojisi'nde  (Tahir Hayrioğlu-Erdoğan Alkan, İstan

Sıralar Matbaası, 1958) yayımlanan bu şiir, Dünyanın En Güzel Arabnı  (Ankara, Açık Oturum Yayınları, 1959) ve Büyük Saat  baskılaalınmamıştır.

TEL CAMBAZININ RÜZGÂRSIZ AŞKLARA VARDIĞINI ANLATIR ŞİİRDİR (Sayfa 115)

Kaynak'ta (Ekim 1954, Sayı 99) yayımlanan bu şiir, Dünyanın En G Arabistanı  ve Büyük Saat  baskılarına alınmamıştır. Ayrıca, başlıktaalan "Canbaz" kelimesi, izleyen şiirlerdeki yazıma uyularak "Cbaz" yapılmıştır.

KESİKSİZ ÖVGÜ (Sayfa 120)

Bu ithaf, Büyük Saat basımında yoktur.

ÖLÜMLÜ YAŞAMAYA HER GÜNKÜ ÇAĞRI (Sayfa 177)Dünyanın En Güzel Arabistanı'nın ilk basımında yer alan bu şiirinyük Saat'e alınması unutulmuştur.

DÜNYADA (Sayfa 197)

Türk Dili'nde (1 Ekim 1960, Sayı 109) yayımlanan bu şiir Dünyanın

Güzel Arabistanı  ve Büyük Saat baskılarında yoktur.

MAYA (Sayfa 199)Türk Dili'nde (1 Kasım 1960, Sayı 110) yayımlanan bu şiir DünyanınGüzel Arabistanı  ve Büyük Saat baskılarında yoktur.

AÇLIK ÇOĞUNLUKTADIR (Sayfa 461)Bu dize, Toplandılar"m ilk basımında "ilk bakışta" biçimindedir.

Page 644: Turgut Uyar - Büyük Saat

8/10/2019 Turgut Uyar - Büyük Saat

http://slidepdf.com/reader/full/turgut-uyar-bueyuek-saat 644/644

MEKTUP (Sayfa 502)Toplandılar'm  ilk basımında yer alan bu şiir, Büyük Saat'e alınmamışt

BİR SÜREĞEN İLKBAHAR (Sayfa 510)Bu dize, Toplandılar’m   ilk basımında, "Kaynak'ı sorarsanız, dışardadtürkiye'de/evet..." biçimindedir.

SON ŞİİRLER (Sayfa 621)Büyük Saat'ten sonra çeşitli dergilerde yayımlanan bu şiirler, TomUyar ve Seyyit Neyir tarafından hazırlanan Sonsuz ve Öbürü  (İstanbBroy Yayınları 1985) adlı kitapta yer almıştır.

ÇORBA (Sayfa 623)Türk Dili'nde (Ocak 1982) yayımlanan bu şiirin Büyük Saat'e  alınmunutulmuştur; Kayayı Delen İncir   (Can, 1994) basımında ise "çığlık

olur sonunda hacer'anırrTdan itibaren on iki dize eksiktir.