TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

60
TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ? Doç.Dr.Kayıhan Pala Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı [email protected] TORAKS DERNEĞİ 8.YILLIK KONGRESİ 29 Nisan 2005, Antalya

description

TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?. Doç.Dr.Kayıhan Pala Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı [email protected]. TORAKS DERNEĞİ 8.YILLIK KONGRESİ 29 Nisan 2005, Antalya. BU ÜLKEYİ TANIDINIZ MI ?. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Page 1: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Doç.Dr.Kayıhan PalaUludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

Halk Sağlığı Anabilim Dalı[email protected]

TORAKS DERNEĞİ 8.YILLIK KONGRESİ29 Nisan 2005, Antalya

Page 2: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

BU ÜLKEYİ TANIDINIZ MI ? Sağlık hizmeti sunumu ile finansmanı birbirinden

ayrılıyor Sağlık Bakanlığı sağlık hizmet sunumundan

çekiliyor Genel Pratisyenlik/Aile hekimliği uygulamasına

geçiliyor Genel Sağlık Sigortası kuruluyor

Temel Teminat Paketi hazırlanıyor Katkı Payı alınmaya başlanıyor

Gönüllü (Özel) Sağlık Sigortaları devreye giriyor Özel Emeklilik Sigortaları devreye giriyor I. ve II. basamak ve hastane hizmetleri birbirinden

ayrılıyor

BULGARİSTAN

Page 3: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Doğumda beklenen yaşam ümidi(Yıl)

Ülke 1970-1975 1995-2000

Ukrayna 70,1 68,1

Bulgaristan 71,0 70,8

Letonya 70,1 69,6

Estonya 70,5 70,0

Belarus 71,5 68,5

Ermenistan 72,5 72,4

Kazakistan 64,4 64,1WHO, 2001

Page 4: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

YAPISAL UYUM PROGRAMLARI (YUP)

Ekonomisi açık veren çevre kapitalist ülke

Uluslar arası finans çevreleri

YAPISAL UYUM PROGRAMLARI

BORÇ

Page 5: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

YAPISAL UYUM PROGRAMLARI

Kamusal harcamanın kısılması Devalüasyon (Yerel paranın

değersizleştirilmesi) Devletin küçültülmesi

(ÖZELLEŞTİRME) Kamu hizmetlerinden yararlanma için

kullanıcı ödentilerinin zorunlu kılınması Ticaretin liberalleştirilmesi

Page 6: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

YUP’un sağlık durumu üzerine olan etkileri

IMF/WB programlarını uygulayan bazı ülkelerde BÖH’ün değişimi

Ülke Bebek ölüm hızı (Binde) Değişim (%)

1980 1985

Etyopya 146 168 15,1

Mali 154 174 26,5

Madagaskar 71 109 53,5

Uganda 97 108 11,3

Tanzanya 103 110 6,8

Somali 146 152 4,1

Kenya 87 91 4,6

Kaynak : Loewenson 1993Kaynak : Loewenson 1993

Page 7: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

0

10

20

30

40

50

60

1980 1985 1990 1995 2000 2005

%

SAĞLIK

EĞİTİM

FAİZ

TÜRKİYE : BÜTÇE HARCAMALARI İÇİNDE SAĞLIK, EĞİTİM VE FAİZİN PAYI (%)

Kaynak : Maliye BakanlığıKaynak : Maliye Bakanlığı

Page 8: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bütçesine Göre

Döner Sermaye Gelirlerinin Değişimi (1993-2003)

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Yataklı tedavi Kurumları İstatistik Yıllıkları

YILLAR %

29,1

41,6

96,7101,8

89,898,6

123,7

140,7

201,9 198,4

214,3

0

50

100

150

200

250

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Page 9: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Sağlık Reformu – Sağlıkta Dönüşüm Programı

Küresel finans hareketinin, Toplum Hekimliği ilkelerine aykırı olarak sağlık sektöründe yeniden yapılanma operasyonları:

1. Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinin Aile Hekimliği ile özelleşmesi

2. Hastane ve Sağlık İşletmelerinin özelleşmesi

3. Sağlık Finansman Kurumu – Genel/Özel Sağlık Sigortası ile fon sisteminin kurulması

www.hasuder.org www.hasuder.org

Page 10: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

MÜDAHALELER :

1. Sözleşmeli çalışan sağlık insan gücü

2. Devletin “Sağlık hizmeti sunmayı” bırakması,

3. Aile hekimliği/doktorluğu sistemine geçiş

4. Sosyal (Genel) Sağlık Sigortası

5. Kamu hastanelerinin özelleştirilmesi

6. Ve “Rekabet”

a World Bank

project

Page 11: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Projesi Çalışma Grubu Raporu /2003, sayfa 2 :

..,Her iki Bakanlık üst düzey yöneticileri ve

teknik çalışanları ile Dünya Bankası Teknik Çalışma Grubuyla birlikte hazırlanan,Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı tarafından da onaylanan değerlendirme kapsamında beş ana başlık saptanmıştır.

..,

Page 12: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Rapor No.24358-TUTürkiye : Yaygınlığı ve Verimliliği İyileştirmek Amacıyla Sağlık Sektöründe Yapılan Reformlar

Haziran 2002

İnsan Geliştirme Sektörü Birimi

Avrupa ve Orta Asya Bölgesi

Dünya Bankası Dökümanı

Page 13: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SOSYAL GÜVENLİK ÖRGÜTLERİNİN BİRLEŞTİRİLMESİ

SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığının sunduğu

çeşitli sağlık sigortaları ile devlet

memurlarına sunulan hizmetler ve Yeşil Kart

gibi refah programları birleştirilerek tek bir

zorunlu sosyal sağlık sigortası sistemi, ya da

Sağlık Fonu haline getirilmelidir.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 14: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

TEMEL HİZMETLER PAKETİ

Sağlık hizmetleri temel hizmetler paketi çerçevesinde sunulmalıdır.

Çok sayıda hizmetin aslında hemşireler ve diğer paramedikal personel tarafından da verilebileceği tespit edilirse (Araştırmalarla), muhtaç alanlarda hemşireleri lokal işe alma ve eğitme yoluna gidilmeli ve ana ve çocuk ölüm ve hastalanma oranını azaltacak temel hizmetler paketi bunlar aracılığıyla sunulmalıdır.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 15: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Kamu hastanelerinin özerkleştirilmesi

Hastanelerin verimliliğini iyileştirmek için, tüm SB ve SSK hastanelerine hem idari ve mali açıdan hem de sağlık hizmetlerini üretip yönetmek için gereken girdilerin temini bakımından özerklik tanınmalıdır. İlk aşamada hastane kurumunun geneline özerklik tanınmalı, ikinci aşamada ise her

tesise ayrı ayrı özerklik tanınmalıdır.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 16: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Sözleşmeli personel

Sağlık tesislerinde bulunan tüm

personel ilgili kurumun sözleşmeli

personeli olacaktır.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 17: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Sağlık Bakanlığı “Hizmet” sunmayacak !

Sağlık Bakanlığı’nın başlıca görevi ve sorumluluğu politika hazırlamak ve düzeni denetlemek olmalıdır. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı’nın odaklanması gereken diğer alanlar arasında kalite kontrolü ve tüketicinin eğitilmesi sayılabilir.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 18: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Hizmet” sunmayacak !

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sağlık sektöründeki temel görevi ise evrensel sağlık sigortası sisteminin yönetimine ve işlevlerine denetim ve rehberlik sağlamaktır.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 19: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

AİLE HEKİMLİĞİ

Türkiye’deki temel sağlık uzmanlarına temel hizmet paketini Türkiye’de sunarken , hem evde hem de hastanede bakılan hastaların tedavisinde çeşitli sağlık hizmeti sektörlerinin bütünleştirilmesini sağlayacak imkanlar verilmelidir. Bunu başarmanın bir yolu “aile hekimliği” kavramının ve uygulamasının benimsenmesidir.

Dünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TUDünya Bankası (Haziran 2002): Rapor No.24358-TU

Page 20: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM : Yasal Düzenlemeler

• …• Eleman Temininde Güçlük

Çekilen Yerlerde Sözleşmeli Sağlık Personeli Çalıştırılması Yasası

• Sosyal Güvenlik Kurumu Teşkilat Kanunu

• Emeklilik Sigortası Sistemi ve Emeklilik Sigortaları Kurumu Kanunu

• SSK Yasası• İş Yasası• İşyeri Hekimliği Yönetmeliği

VE KAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNUKAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNUTASARISITASARISI......

• Bütçe Uygulama Talimatı• Performansa dayalı

ücretlendirme• Bireysel emeklilik yasası • Sağlık insangücü ihalesi• Sağlık Bakanlığı

taşınmazlarının satılması hakkındaki yasa (5220)

• Aile doktorluğu pilot uygulama

• SSK Hastanelerinin devri• ...

Page 21: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

CUMHURBAŞKANI GERİ GÖNDERMESEYDİ?

Kanun BilgileriKanun Numarası 5227 Başlığı KAMU YÖNETİMİNİN TEMEL İLKELERİ VE

YENİDEN YAPILANDIRILMASI HAKKINDA KANUNKabul Tarihi15/07/2004Kabul Edildiği Birleşim

22.Dönem 2.Yasama Yılı 116.Birleşim Cumhurbaşkanlığına Gidiş Tarihi 21/07/2004Cumhurbaşkanlığından Geliş Tarihi 03/08/2004 Cumhurbaşkanınca Yapılan İşlem Geri Göndermehttp://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar.durumu?kanun_no=5227

Page 22: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

KAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNU

(II) SAYILI CETVELTAŞRA TEŞKİLÂTI OLMAYAN BAKANLIKLAR

1. Dışişleri Bakanlığı,2. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı,3. Sağlık Bakanlığı,4. Ulaştırma Bakanlığı,5. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı,6. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,7. Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı,8. Kültür ve Turizm Bakanlığı9. Çevre ve Orman Bakanlığı

www.tbmm.gov.tr www.tbmm.gov.tr

Page 23: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

KAMU YÖNETİMİ TEMEL KANUNU

Geçici ve Son HükümlerGEÇİCİ MADDE 1. - Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte;a) Sağlık Bakanlığı taşra teşkilatının görev ve yetkileri, eğitim

hastaneleri hariç, sağlık evi, sağlık ocağı, sağlık merkezi, dispanser ile hastaneler araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları, bütçe ödenekleri ve kadroları ile birlikte olmak üzere personeli il özel idarelerine,

Devredilmiştir.Birinci fıkranın (a) bendinde il özel idarelerine devredilen sağlık evi,

sağlık ocağı, sağlık merkezi ve dispanser gibi koruyucu sağlık hizmeti veren tesisler il özel idarelerince Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen esas ve usullere göre bina, araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları, bütçe ödenekleri ve kadroları ile birlikte olmak üzere personeli belediyelere devredilebilir.

Page 24: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

BİR HEKİM İSTİHDAMI/EĞİTİMİ DİNAMİĞİ OLARAK

“TÜRKİYE’DE”

PERFORMANSA DAYALI ÜCRETLENDİRME

Page 25: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

“PERFORMANS” DEĞİL

“HİZMET BAŞI ÖDEME”

Page 26: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

“PERFORMANSA DAYALI ÜCRETLENDİRME” : BEKLENEN SONUÇLAR

1. Daha fazla hasta muayene edilecektir.

2. Daha fazla ilaç yazılacaktır.

3. Daha fazla hasta opere edilecektir.

4. Daha fazla tetkik yapılacaktır.

5. Puanı yüksek olan girişimler öncelenecektir.

6. Hastanelerde “high-tech” tıbbi teknoloji kullanılacaktır.

7. Sağlık ocaklarına hızla (Gereksinimin ne olduğuna dikkat edilmeksizin) teknoloji sokulacaktır.

8. Sağlık çalışanları arasında yaratılan rekabet zemini çalışma barışını bozacaktır.

Page 27: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

İLK KANIT: İLAÇ HARCAMALARI

Üretici fiyatlarıyla kişi başına yıllık ilaç tüketimi: 2002 45 dolar 2003 60 dolar 2004 85 dolar

Tüketici fiyatlarıyla 2004’te cebimizden çıkan para 8.8 milyar dolar

Page 28: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Hekim

Hemşire

Ebe

Sağlık Memuru

Tıbbi Sekreter

Hizmetli

Toplam

Döner sermaye uygulamasının sağlık ocağı çalışanları arasındaki ilişkilere etkisi Değişme

olmadı

Ilişkiler olumluetkilendi

Ilişkiler olumsuzetkilendiFikri yok

Diğer

Pala,K., Sarısözen,D., Türkkan, A., Günay,N. “Bursa Merkez Sağlık Ocaklarında Çalışanların Döner Sermaye ve Aile Hekimliği İle İlgili Düşünceleri, IX.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara, 2004.

Page 29: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Döner sermaye gelirlerinden sağlık çalışanlarına aktarılan pay, çalışanların biraz olsun gelirlerini artırmakla birlikte;

özlük haklarının yükseltilmesi için kalıcı bir çözüm değildir.

Kalıcı bir çözüm değildir çünkü; Emeklilik dönemine yansımamaktadır, Süreklilik göstermemektedir (Sosyal güvenlik

kuruluşlarından gelen paralar dağıtılmaktadır, bu kuruluşlardan sürekli para gelmesi söz konusu olmayabilir),

Eşitsiz dağılmaktadır, Geleceği belirsizdir (!) ve Kişinin sağlık sorunları yaşamasından büyük

ölçüde etkilenmektedir.

Page 30: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

GELECEK

SAĞLIK ÇALIŞANLARI?

Page 31: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?
Page 32: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?
Page 33: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

DANIŞTAY’DAN HİZMET ALIMINA DURDURMA

Danıştay, sağlık ve yardımcı sağlık personeli tarafından yerine getirilmesi gereken hizmetlerin satın alma yoluyla gördürülmesine ilişkin Sağlık Bakanlığı tebliğinin yürütmesini durdurdu.

Yüksek mahkeme, tebliğin dayanağı olan Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükmünün iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne götürme kararı verdi.

Page 34: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

“SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM” SÜRECİNDE

TIP EĞİTİMİ?

Page 35: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Öğrencilerden 148’i (% 91,4) gelecekte uzman olmak isterken, yalnızca 4’ü (% 2,5) pratisyen hekim olarak çalışmayı düşünmektedir. Beş öğrenci ise (% 3,1) hekimlik yapmak istememektedir.

Seçilmek istenen uzmanlık alanı

Cinsiyet

Toplam Kadın Erkek

Sayı % Sayı % Sayı %

Kadın-doğum 22 35,5 7 10,9 29 23,0

Kardiyoloji 4 6,5 18 28,1 22 17,5

Göz 7 11,3 9 14,1 16 12,7

Üroloji -- 0,0 9 14,1 9 7,1

KBB 3 4,8 5 7,8 8 6,3

Dermatoloji 6 9,7 2 3,1 8 6,3

Çocuk 4 6,5 3 4,7 7 5,6

Diğer 16 25,7 11 17,2 27 21,5

Toplam 62 100,0 64 100,0 126 100,0

Öğrencilerin uzmanlaşmayı istedikleri tıp dallarının dağılımı

Pala, K., Tokyay, A., Aslan, G. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Gelecek İle İlgili Düşünceleri, IX.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara, 2004.

Page 36: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Öğrencilerin % 80,9’unun (131 kişi) gelecekle ilgili endişesi var.

0 10 20 30 40 50 60 70%

ÇALIŞMA KOŞULLARININ ZORLUĞU

BİLGİ VE BECERİ YETERSİZLİĞİ

GEÇİM SIKINTISI ÇEKMEK

İŞSİZ KALMAK

UZMAN OLAMAMAK

SİYASİ BASKI ALTINDA KALMAK

ENDİŞE DUYULAN KONU

Pala, K., Tokyay, A., Aslan, G. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Gelecek İle İlgili Düşünceleri, IX.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara, 2004.

Page 37: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

KALKINMADA ÖNCELİKLİ BÖLGEDE ÇALIŞMA

Doğduğu bölge Asla çalışmayı düşünmüyor

Marmara 22 (% 48,9)

Karadeniz 3 (% 13,0)

Doğu Anadolu 2 (% 11,8)

Güneydoğu Anadolu 1 (% 6,3)

Akdeniz 2 (% 16,7)

Ege 7 (% 53,9)

İç Anadolu 12 (% 40,0)

Yurt dışı 1 (% 25,0)

Toplam 50 (% 31,3)Pala, K., Tokyay, A., Aslan, G. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Gelecek İle İlgili Düşünceleri, IX.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara, 2004.

Page 38: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

NEREDE

NEREDE

Pe

rce

nt

50

40

30

20

10

0

ÇALIŞMAK İSTEDİĞİ BÖLGE

Pala, K., Tokyay, A., Aslan, G. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Gelecek İle İlgili Düşünceleri, IX.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Ankara, 2004.

Page 39: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

GENEL SAĞLIK SİGORTASI

(Bazı özellikler...)

Page 40: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SİGORTAYA DAYALI SAĞLIK SİSTEMİ

TEMEL ÖZELLİKLER

Finansman temel olarak çalışanlardan ve işverenden toplanan “Prim” ile sağlanır. Prim öde(ye)meyenler sağlık ve diğer sosyal

hizmetlerden yararlanamaz. Sağlık hizmetlerinde kapsam altına alınan

hizmet “TEMEL TEMİNAT PAKETİ”ne göre belirlenir.

Sağlık hizmeti almak isteyenden ayrıca “Katkı Payı” alınır.

Page 41: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Katkı Payı (Kullanıcı ödentileri)

Dünya Bankası, kamu tarafından ücretsiz sağlanan sağlık hizmetlerinin, kullanıcı ödentisi ile sağlanmasının “verimliliği” artıracağını iddia etmesine karşın (Akin, 1987); beklenen olası yarar gerçekleşmemiş; hizmeti kullanma sırasında yoksulların zenginlerden daha fazla ödediği saptanmıştır (Kutzin,1997).

Page 42: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SOSYAL SİGORTAYA DAYALI

SAĞLIK SİSTEMİ

VAROLAN ÜLKELER : AVUSTURYA BELÇİKA FRANSA ALMANYA (1883)

LUKSEMBURG HOLLANDA İSVİÇRE

GEÇİŞ DÖNEMİNDEKİ ÜLKELER :

İSRAİL

TÜRKİYE ...

Kaynak : DSÖ,1998Kaynak : DSÖ,1998

Page 43: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SİGORTAYA DAYALI FİNANSMAN

DÖRT ÖNEMLİ ÖZELLİK :1. Sosyal sigortanın zorunlu tutularak,

sigorta riskinin yayılması,2. Kamu kuruluşları ya da “Kar amacı

gütmeyen” kuruluşlar aracılığıyla sigorta sağlanması

3. İşverenlerin tümünden sürekli/düzenli olarak prim toplanması,

4. Adil bir gelir dağılımı.

WHO : European Health Care Reform, Analysis of Current Stategies, 1997.WHO : European Health Care Reform, Analysis of Current Stategies, 1997.

Page 44: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Sosyal sağlık sigortası kapsamındaki gruplar ve sorunlarGrup Teknik ve yönetsel sorunlar

İşçiler

Sanayi çalışanları Sorun yok

Beyaz yakalılar Kabul etme sorunu

Tarım işçileri Kayıt, gelir değerlendirme, ödeme gücü

Denizciler Yüksek riskli iş

Maden işçileri Yüksek riskli iş

Kayıt-dışı çalışanlar Kayıt, gelir değerlendirme

Serbest çalışanlar

Zanaatkarlar Kayıt, gelir değerlendirme

Çiftçiler Kayıt, gelir değerlendirme, ödeme gücü

Küçük işyeri sahipleri Kayıt, gelir değerlendirme

Diğer bağımsız işçiler Kayıt, gelir değerlendirme

Özel gruplar Memurlar Sorun yok

Askeri personel Sorun yok

Çalışmayan nüfus

Emekliler Ödeme gücü

İşsizler Kayıt, ödeme gücü

Sakatlar Kayıt, ödeme gücü

Yoksulluk yardımı alanlar Ödeme gücü

Öğrenciler Ödeme gücü

Eğitim gören erişkinler Ödeme gücü

WHO, SOCIAL HEALTH INSURANCE A GUIDEBOOK FOR PLANNINGWHO, SOCIAL HEALTH INSURANCE A GUIDEBOOK FOR PLANNING

Page 45: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE FİNANSMAN MODELİNE GÖRE

SAĞLIKLA İLGİLİ GÜVENCE KAPSAMINDAKİ NÜFUS (%) ÜLKE SAĞLIKLA İLGİLİ GÜVENCE

KAPSAMINDAKİ NÜFUS (%)

VERGİYE DAYALI FİNANSMAN

DANİMARKA 100.0

FİNLANDİYA 100.0

NORVEÇ 100.0

İSVEÇ 100.0

İNGİLTERE 100.0

SOSYAL SİGORTAYA DAYALI FİNANSMAN

AVUSTURYA 99,0

BELÇİKA 99,0

FRANSA 99,5

ALMANYA 92,2

Page 46: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Hollanda hükümeti sağlık harcamalarını kısıyor(BMJ  2003;327:641) 

Hollanda’daki merkez sağ koalisyon hükümeti sağlık harcamalarında büyük kesintiler yapacağını açıkladı.

Birçok sağlık hizmeti paralı hale gelecek, …

21 yaş üzerindeki kadınlar artık doğum kontrol hapları için para ödeyecekler. Araştırmacılar ise, doğum kontrol haplarının kamu sağlık sigortası kapsamından çıkarılmasının,  180,000 kadının hapları kullanmaktan vazgeçmesine neden olacağını ileri sürdüler.

1 Ocak 2004’ten itibaren kamu sağlık sigortası yetişkinler için diş sağlığı hizmetlerini, invitro fertilizasyon tedavisinin ilk aşamasını ve fizyoterapiyi kapsamayacak. Ambulans dışında hastaneye nakil ücretleri de kapsam dışında bırakılıyor. Bazı kronik hastalıklılar da uzun dönemli hastane ya da ev bakım hizmetleri için ödeme yapmaya başlayacaklar.

Page 47: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Almanya’da sağlık sistemi reformu(BMJ 2003;327:250)

Hükümet ve muhalefet partileri arasında aylardır süren görüşmeler, sağlık harcamalarını azaltma yönünde tartışmalı bir anlaşmayla sona erdi. İkinci Dünya Savaşı’nın sonundan bu yana Alman sağlık sisteminde yapılan en radikal reformla hükümet, önümüzdeki yıl sağlık harcamalarını 9.9 milyar euro azaltacağını ve 2007’ye kadar kesintilerin 23.1 milyar euro’yu bulacağını duyurdu.

 Yeni düzenlemeye göre hastalar tedavi için daha fazla ücret ödeyecekler. Hastalar genel pratisyene her gidişleri için 10 euro ödeyecekler, ayrıca ilaçlar için ödedikleri para da artacak. Hastanede kaldıkları her gün için de 10 euro ödeyecekler. Dahası, takma diş ve meslek hastalığı tazminatı gibi birçok sağlık ödemesi devlet sağlık sigortası kapsamının dışına çıkarılıyor.

Page 48: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

GSS İÇİN SAYILARLA TÜRKİYE:

Kaçak çalışan 11.405.000 kişi (% 52,6)

İşsizlik oranı : % 11,5 (Türkiye geneli)

İşsizlik oranı : % 15,2 (Tarım dışı sektör)

(DİE Ocak 2005)

Page 49: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

GSS İÇİN SAYILARLA TÜRKİYE:

KAYIT-DIŞI EKONOMİ : % 61

(Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı 2002 Raporu)

Page 50: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

Gelir dağılımı

Ülke Gini Katsayısı

Mısır 0,320

Hindistan 0,338

Çin 0,376

Türkiye 0,490

Kaynak : DPTKaynak : DPT

Page 51: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

TAHSİLAT ORANI (%)

70,00

72,00

74,00

76,00

78,00

80,00

82,00

84,00

86,00

88,00

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Kaynak : www.ssk.gov.tr/sskBilgiBankasi/9999/0/20050328_100726.xls

TÜRKİYE’DE PRİM TAHSİLATI : SSK SSK PRİM GELİRLERİNİN TAHSİLAT ORANI (%)

Page 52: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

TÜRKİYE’DE PRİM TAHSİLATI : BAĞ-KUR

BAĞ-KUR (2000) ESNAF/SANATKAR

(1479)TARIM (2926)

BORÇSUZ SİGORTALI (%) 14,5 8,4

BORÇLU SİGORTALI (%) 64,8 38,6

HİÇ PRİM ÖDEMEYENLER (%) 20,7 53,0

Kaynak : BAĞ-KUR 2000 İstatistik YıllığıKaynak : BAĞ-KUR 2000 İstatistik Yıllığı

Page 53: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

6,5 milyon Bağ-Kur’lu tedavi olamıyor6,5 milyona yakın Bağ-Kur sigortalısı ve hak sahibi, prim borcu nedeniyle sağlık hizmetlerinden yararlanamıyor.NTV, 24 Nisan 2005

CHP’nin soru önergesini yanıtlayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu, 6 milyon 453 bin 312 kişinin prim borcu nedeniyle Bağ-Kur’un sağlık hizmetlerinden yararlanamadığını açıkladı.

Page 54: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

TÜRKİYE’DE SAĞLIKLA İLGİLİ SOSYAL GÜVENCESİ

OLMAYANLAR

% 32,8

SAĞLIK BAKANLIĞI ULUSAL SAĞLIK HESAPLARI HANEHALKI ARAŞTIRMASI 2002SAĞLIK BAKANLIĞI ULUSAL SAĞLIK HESAPLARI HANEHALKI ARAŞTIRMASI 2002

Page 55: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

GSS TÜRKİYE İÇİN UYGUN BİR FİNANSMAN YÖNTEMİ DEĞİLDİR :

Türkiye’de gelir dağılımında büyük bir adaletsizlik söz konusudur.

Türkiye’de “kayıt-dışı” ekonomi egemendir.

Türkiye’de tarım işçisi çok fazladır. Türkiye’de işsiz sayısı çok fazladır. Türkiye’de prim toplanamamaktadır.

Page 56: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE TOPLAM SAĞLIK HARCAMASI VE BEBEK ÖLÜM HIZI, 2000

ÜLKE Toplam Sağlık Harcaması BÖH (Binde)PPP US $ % GSYİH

ÇEKOSLOVAKYA 977

FİNLANDİYA 1698

MACARİSTAN 847

İRLANDA 1774

MEKSİKA 494

POLONYA 578

SLOVAK CUM. 591

TÜRKİYE 446Kaynak : OECD HEALTH DATA 2004

Page 57: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE TOPLAM SAĞLIK HARCAMASI VE BEBEK ÖLÜM HIZI, 2000

ÜLKE Toplam Sağlık Harcaması BÖH (Binde)PPP US $ % GSYİH

ÇEKOSLOVAKYA 977 7,1

FİNLANDİYA 1698 6,7

MACARİSTAN 847 7,1

İRLANDA 1774 6,4

MEKSİKA 494 5,6

POLONYA 578 5,7

SLOVAK CUM. 591 5,5

TÜRKİYE 446 6,6Kaynak : OECD HEALTH DATA 2004

Page 58: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

ÇEŞİTLİ ÜLKELERDE TOPLAM SAĞLIK HARCAMASI VE BEBEK ÖLÜM HIZI, 2000

ÜLKE Toplam Sağlık Harcaması BÖH (Binde)PPP US $ % GSYİH

ÇEKOSLOVAKYA 977 7,1 4,1

FİNLANDİYA 1698 6,7 3,8

MACARİSTAN 847 7,1 9,2

İRLANDA 1774 6,4 6,2

MEKSİKA 494 5,6 23,3

POLONYA 578 5,7 8,1

SLOVAK CUM. 591 5,5 8,6

TÜRKİYE 446 6,6 41,9Kaynak : OECD HEALTH DATA 2004

Page 59: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

SAĞLIK SİSTEMLERİNDE DÖNÜŞÜM : TÜRKİYE

Türkiye’nin, sağlık alanında daha fazla özelleşmek yerine, kamu sağlık sistemlerinin eksiklerinin giderilmesi ve gelişimini böylece sürdürmesi genel beklentidir.

Savaş, B. Serdar et al. In Thomson, S. And Mossialos, E., eds. Savaş, B. Serdar et al. In Thomson, S. And Mossialos, E., eds. Sağlık Sistemlerinde Dönüşüm : Türkiye. Kopenhag, Avrupa SağlıkSağlık Sistemlerinde Dönüşüm : Türkiye. Kopenhag, Avrupa SağlıkSistemleri Gözlemcisi, 4(4)(2002).Sistemleri Gözlemcisi, 4(4)(2002).

Page 60: TÜRKİYE’DE SAĞLIK POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER : NEREYE GİDİYORUZ?

“Ülkemizde politikacılar ve

hükümetler sağlık hizmetlerinin

genel bütçeden finansmanını,

birinci basamak sağlık

hizmetlerinin geliştirilmesine

öncelik verilmesini ve nitelikli

sağlık yöneticileri kadrosu

oluşturulmasını kabul etmeden

ve inançla uygulamadan sağlık

hizmetlerinde beklenen ve

gereken gelişme sağlanamaz”.

Prof.Dr.Nusret Fişek