Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı
-
Upload
wwwtipfakultesi-org -
Category
Documents
-
view
1.465 -
download
1
Transcript of Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı
![Page 1: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/1.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ/ERZURUM
DOÇ.DR.DUYGU ARIKAN
1
TÜBERKÜLOZ VE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI
![Page 2: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/2.jpg)
TÜBERKÜLOZ NEDİR ?
tüberküloz Mycobacterium tuberculosis
denilen bir basille oluşan, tedavi edilmezse ölümle de sonlanabilen,
bulaşıcı bir hastalıktır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
2
![Page 3: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/3.jpg)
Tüberküloz bilinen en eski hastalıklardan biri olmasına;
sebebinin kesin olarak bilinmesine;
50 yıldır tedavisinin mümkün olmasına;
korunabilir bir hastalık olmasına karşın
dünyada en yaygın ve ölümcül bulaşıcı hastalıklardan
biri olmaya devam etmektedir
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
3
TÜBERKÜLOZ HALA ÖNEMLİ BİR SORUN MUDUR ?
![Page 4: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/4.jpg)
1993 yılında Dünya Sağlık Örgütü (DSO), dünyanın
birçok bölgesinde tüberkülozun kontrol altında olduğunu
ve önemli derecede ihmal edildiğini ortaya koyarak
tüberkülozun kontrolü konusunda acil durum ilan
etmiştir
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
4
DÜNYADA TÜBERKÜLOZUN DURUMUNEDİR?
![Page 5: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/5.jpg)
Bugün, dünya nüfusunun üçte biri vücudunda tüberküloz mikrobunu taşımaktadır.
Her yıl yaklaşık 9 milyon kişi tüberküloz hastalığına yakalanmakta ve 1,7 milyon insan tüberkülozdan ölmektedir. Bunların çoğu Asya, Afrika ve Latin Amerika’ dadır.
Dünya Sağlık Örgütüne göre tüm tüberkülozlu vakaların %10-20’sini çocuklar oluşturmaktadır.
Dünya’da her yıl 15 yaşın altında bir milyon 500.000 çocuğun öldüğü tüberküloz basili ile enfekte olduğu ve bildirilmektedir
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
5
DÜNYADA TÜBERKÜLOZUN DURUMUNEDİR?
![Page 6: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/6.jpg)
Bir yaşın altındaki bebeklerde akciğer tüberkülozu
görülme oranı yaklaşık yüzde 40’dır.
Dünya Sağlık Örgütü Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010
Raporu” verilerine göre ülkemizin de içinde yer aldığı
DSÖ Avrupa Bölgesi’nde 2009 yılı tüberküloz insidansı
ortalaması yüz binde 47’dir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
6
DÜNYADA TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR?
![Page 7: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/7.jpg)
Dünya genelinde 2009 yılı tüberküloz insidansı
ortalaması yüz binde137’dir
DSÖ tüberkülozu durdurma stratejisinin hedeflerinden
biride 2050 de tüberkülozu yok etmektir
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
7
DÜNYADA TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR?
![Page 8: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/8.jpg)
Türkiye'de her yıl yaklaşık 17 bin kişi tüberküloz
hastalığına yakalanmaktadır.
Türkiye'de 10-15 milyon nüfusun enfekte olduğu, yani
vücutlarında tüberküloz mikrobu olduğu tahmin
edilmektedir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
8
TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR?
![Page 9: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/9.jpg)
TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN DURUMUNEDİR?
DSÖ tahminlerine göre Türkiye'de 2010 yılı tüberküloz
insidansı yüz binde 28, tüberküloz prevalansı yüz binde
24'tür ( 11).
Ülkemizde Verem Savaş Dispanserlerinde izlenen
olguların 2005 yılı verilerine göre %6’sı 15 yaşın
altındadır (5).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
9
TÜRKİYE'DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU NEDİR?
![Page 10: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/10.jpg)
TÜRKİYE’DE DURUM(TÜRKİYEDE VEREM SAVAŞ 2010 RAPORU)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
10
![Page 11: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/11.jpg)
TB HASTALARININ YAŞ GRUPLARINA VE CİNSİYETE GÖRE OLGU HIZLARI (100.000’DE), 2009 HASTALARI(SAĞLIK BAKANLIĞI,TÜRKİYE VEREM SAVAŞ 2011 RAPORU)
ERKEK VE KADINLARDA YAŞ GRUPLARINA GÖRE OLGU HIZLARI, 2009
5,1
44,743,6
32,135,9
31,5
4,3
52,5
6,5
2,9
25,3 24,4
17,420,4
27,531,4
0
10
20
30
40
50
60
70
0-4 5--14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+
YAŞ GRUBU
OL
GU
HIZ
I (1
00
.00
0'd
e)
Erkek Kadın
![Page 12: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/12.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
12
Yaş grubu HASTALIĞIN YERİ TOPLAM
AKCİĞER AKCİĞER DIŞI AC+AC DIŞI
SAYI % SAYI % SAYI % SAYI
0-4 126 56.5 88 39.5 9 4.0 223
5-14 370 50.3 329 44.8 36 4.9 735
15-24 2.292 64.3 1.137 31.9 133 3.7 3.562
25-34 2.479 66.0 1.139 30.3 139 3.7 3.757
35-44 1.616 63.9 817 32.3 94 3.7 2.527
45-54 1.694 64.5 832 31.7 102 3.9 2.628
55-64 1.135 59.6 715 37.5 55 2.9 1.905
65 ve + 1.194 57.8 791 38.3 80 3.9 2.065
10.906 62.7 5.848 33.6 648 3.7 17.402
Tablo:TB Olgularında Yaş Gruplarına Göre Hastalığın Tutulum Yerinin Dağılımı, 2009(verem savaş,2011 raporu)
![Page 13: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/13.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
13
Verem Sadece Akciğerlerde mi Hastalığa Neden Olur?
Solunum yolu ile alınan mikrop, daha sonra kan ve lenf dolaşımı yolu•İle lenf bezi•beyin zarı• dalak•Karaciğer• kemik ve böbrek gibi diğer organlarda hastalığa neden olur
![Page 14: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/14.jpg)
TÜBERKÜLOZDA BULAŞMA
Tüberkülozda bulaşma hayatın ilk 2 yılında ve adölesan dönemde fazladır. Çocuklardaki tüberküloz enfeksiyonunun kaynağı büyük oranda erişkinlerdir. Çoğunlukla evdeki bir akraba, bazen de bir bakıcı, komşu, öğretmen ya da yuva personeli gibi çocukla yakın teması olan bir tüberkülozlu basil saçarak bulaşmaya neden olabilir.
genellikle çocuklar bulaştırıcı değildir. M. tuberculosis’e bağlı enfeksiyon sınırlandırılamazsa
hastalık ortaya çıkar . sığırların süt ve bu sütlerden yapılan süt ürünleri ile de
bulaşabilir (m.bovin)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
14
TÜBERKÜLOZDA BULAŞMA
![Page 15: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/15.jpg)
Erişkinlerden farklı olarak çocuklarda ilk 5 yaşta
enfeksiyon varsa hastalanma riski yüksektir.
Enfekte olan çocuğun yaşı ne kadar küçük ise hastalık
gelişme riski o kadar yüksektir (3,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
15
TÜBERKÜLOZDA BULAŞMA
![Page 16: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/16.jpg)
TÜBERKÜLOZ
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
16
YATAKTANBARDAKTANTABAKTANKAŞIKTANEL SIKIŞMA İLE
BULAŞMAZ
![Page 17: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/17.jpg)
beslenme yetersizliğinin
kızamık, suçiçeği gibi viral ya da boğmaca gibi
bakteriyel enfeksiyonların
steroid kullanımının
ruhsal ve fiziksel travmaların ve benzeri bazı
etkenlerin direnci kırması hazırlayıcı rol oynayabilir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
17
Çocuklarda tüberkülozun ortaya çıkmasında
![Page 18: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/18.jpg)
Hastalığının özellikle çocuklara çok kolay
bulaşabilmesi ve erişkin yaşlarda alevlenen tüberküloz
olgularında basillerin büyük oranda çocukluk evresinde
alınmış olması çocuklardaki primer tüberküloz
olgularının tanınmasının önemini arttırmaktadır (7,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
18
![Page 19: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/19.jpg)
Hastaya ait faktörler: Balgamda basil sayısının fazla
olması, canlılığı, virülansı bulaşmayı artırır
Ortama ait faktörler: Ortamın havalandırılması basili
seyreltir. Ultraviyole, güneş ışığı canlı basil sayısını
azaltır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
19
BULAŞRICILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
![Page 20: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/20.jpg)
Kaynağa yakın olma karşılaşılan basili artırır (aile
bireylerinde latent enfeksiyon ve hastalık uzak
temaslılara göre daha fazladır).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
20
BULAŞRICILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
![Page 21: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/21.jpg)
Hedef kişiye ait faktörler: Hastalığa/basile kişisel
direnç (önceki hastalık, koruyucu tedavi, BCG, TB dışı
enfeksiyonlar) bulaşmayı azaltır. Hastalanmayı artıran
durumlar ve diğer hastalıklar bulaşmayı artırabilir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
21
BULAŞRICILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
![Page 22: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/22.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
22
Kuru öksürük ve hafif dispneAteş, gece terlemesiiştahsızlıkBebeklerde kilo almada zorluk gelişme geriliği •Yorgunluk, halsizliksolunum seslerinde azalma solunum sıkıntısı
VEREM HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
![Page 23: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/23.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
23
Çocuklarda lenfo-hematojen yayılım sık olduğundan akciğer dışı organların tutulumu fazla görülür ve bunlara ait klinik bulgular eşlik edebilir. (9).
VEREM HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
![Page 24: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/24.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
24
Diğer organlara bulaşan veremde, baş ağrısı, kusma, boyun veya koltuk altında lenf bezi şişliği gibi şikayetler ortaya çıkabilir.
Karaciğer ve dalakta büyüme Eklem ve kemiklerde hassasiyet, hareket
kısıtlılığı Menenjit belirtileri Gözlerde iltihaplanma görüntüsü Deri bulguları
TÜBERKÜLOZ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR ?
![Page 25: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/25.jpg)
TÜBERKÜLOZUN TANISI
tüberkülin deri testi (PPD) ve interferon gama salınım testinin (İGST) pozitif olması ile anlaşılır.
Enfekte çocukta hastalığa ait belirti ve bulgu yoktur. Akciğer grafileri normaldir
akciğer parankiminde veya lenf nodlarında kalsifikasyon ve/veya granülom görünümü olabilir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
25
TÜBERKÜLOZDA TANI
![Page 26: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/26.jpg)
Özellikle küçük çocuklarda (en çok ilk bir yılda olmak üzere 5 yaşa kadar) hematojen yayılım olasılığı yüksektir.
Tanı için, semptomlar, tüberküloz hastası ile temas öyküsü, risk faktörlerinin var olup olmadığı bilgisi, fizik muayene bulguları, tüberkülin cilt testi, radyolojik bulgular ve mikrobiyolojik bulgular kullanılır (9,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
26
TÜBERKÜLOZDA TANI
![Page 27: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/27.jpg)
Balgam muayenesikesin tanı balgamda tüberküloz basillerinin gösterilmesi ile
konulur—çıkaramıyorsa bronş lavajı uygulanır veya açlık mide suyunun
incelenmesi yapılır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
27
TÜBERKÜLOZDA TANI
Tüberküloz
Tüberküloz basili içeren bir balgam örneğinin mikroskop görüntüsü
![Page 28: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/28.jpg)
Röntgen filmi: tüberkülozlu bir hastanın akciğer
grafisinde hastalıkla ilgili bulgulara
rastlanabilir.
Tüberkülin deri testi (PPD): kişinin tüberküloz
mikrobu ile karşılaşıp karşılaşmadığını öğrenmemizi
sağlar. Sol kola
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
28
TÜBERKÜLOZDA TANI
![Page 29: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/29.jpg)
yapılan test 48-72 saat sonra ölçülür. Hastanın
yakınmaları ile hastalıktan şüphelenilir. Verem savaşı
dispanserlerinde tanı işlemleri, tedavi, ilaçlar ve takip
ücretsizdir (9,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
29
TÜBERKÜLOZDA TANI
![Page 30: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/30.jpg)
PPD testi BCG’lilerde15 mm ve üzeri
PPD testi BCG’sizlerde10 mm ve üzeri
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
30
pozitif
![Page 31: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/31.jpg)
TÜBERKÜLOZDA TANI
Verem mikrobunun tuttuğu akciğer dışı diğer organlara göre tetkikler yapılmaktadır.
Lenf bezi için lenf bezi biyopsisi, akciğer zarı için akciğer zarının biyopsisi, üriner sistem için idrar kültürü, periton için periton sıvısının incelenmesi,
Tüberküloz menenjit için beyin omurilik sıvısının incelemesi gibi
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
31
![Page 32: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/32.jpg)
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ (DGT)
Verem savaş Dispanseri (VSD) hekimi, DGT’ nin yeri, zamanı, uygulayıcısını aile ile birlikte ve onlara en uygun şekilde belirler. DGT sağlık personeli tarafından uygulanamıyorsa bu görev aileden bu sorumluluğu taşıyacak bir kişiye verilir. Hasta için Verem Savaş Dispanseri tarafından hazırlanan ve içinde günlük ilaç poşetleri ve “DGT izlem formu” olan “DGT paketi” DGT gözetmenine ulaştırılır. DGT gözetmeni,
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
32
DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ(DGT)
![Page 33: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/33.jpg)
ilaçların dozları, olası yan etkileri, tedavinin süresi ve
kontroller konusunda bilgilendirilir. Doğrudan Gözetimli
Tedavi (DGT) gözetmeni ve hasta ya da velisi, ilaç
içirilince, günlük olarak DGT formuna imza atarlar. Aile
bireyi tarafından DGT yapılıyorsa, sık aralıklarla
denetlenmesi, ilaç sayımı yapılması ve DGT’nin düzenli
uygulandığından emin olunması gerekir (8,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
33
![Page 34: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/34.jpg)
ERZURUM’DA DGT UYGULAMASI Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
34
![Page 35: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/35.jpg)
TÜBERKÜLOZLU ANNEDEN DOĞAN BEBEK
Bebekte aktif hastalık düşünülmüyorsa ve tüberküloz deri testi (PPD) negatif ise izoniazid(H), ile koruma tedavisi (profilaksi) başlanır.
Bebek üç aylık olunca tekrar klinik olarak ve PPD ile değerlendirilir. PPD pozitif ise aktif hastalığın olup olmadığı araştırılmalıdır.
Hastalık yoksa PPD sonucuna bakılmaksızın izoniazid(H), 6 aya tamamlanır.
Koruma tedavisinin altıncı ayının sonunda tekrar PPD yapılır ve negatif bulunursa BCG(verem aşısı) uygulanır (12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
35
![Page 36: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/36.jpg)
EMZİREN ANNELERDE
bütün temel (birinci seçenek) ilaçlar güvenle kullanılabilir.
Tüberküloz ilaçları anne sütünde çok düşük düzeylerde bulunur. Bunun bebeğe zarar verici etkisi yoktur. Ancak koruyucu etkisi de olmadığı unutulmamalıdır (12).
Sosyal koşulları uygun olan ailelerde, annenin balgamının teorik olarak negatifleşeceği iki haftalık tedavi süresince bebekten ayrı tutulması önerilir. Bu dönemde
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
36
![Page 37: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/37.jpg)
annenin sağılan sütü bebeğe verilebilir. Sosyal koşulları
uygun olmayan ailelerde ise anne ve bebek bir arada
kalabilirler ve anne cerrahi maske takarak bebeği emzirir
(9).
Bildirim ve kayıt
Tüberküloz, bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Tanı
konduktan sonra bir hafta içinde İl Sağlık Müdürlüğüne
bildirilir (9,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
37
BİLDİRİM VE KAYIT
![Page 38: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/38.jpg)
TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ
Tüberküloz hastalığı düzenli ilaç kullanmakla 6-9 ayda tamamen iyileşir.
İlaçlarını düzenli kullanan hastalar başkalarına hastalık bulaştırmaz.
çocukların tedaviside kullanılan temel ilaçlar
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
38
TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ
pirazinamid(Z),
pirazinamid(Z),
Rifampisin(R),
Rifampisin(R),
Ethambutol(E),
Ethambutol(E),
izoniazid(H),
izoniazid(H),
Streptomisin(S),
Streptomisin(S),
![Page 39: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/39.jpg)
Tüberküloz menenjit,
plevral ve perikardial tüberküloz
ve miliyer tüberküloz tedavisinde
antitüberküloz ilaçlarla birlikte oral kortikosteroidler 4-
6 hafta süreyle kullanılır.
M.bovis enfeksiyonuda benzer şekilde tedavi edilir.
Çocuklarda tüberküloz tedavisinde, tutulan organ ve
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
39
TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ
![Page 40: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/40.jpg)
bulaştırıcı olduğu düşünülen erişkinlerdeki tüberküloz
ilaç direnci gözetilmelidir. Eğer basil yükünün fazlalığını
gösteren mikroskobi pozitifliği ya da kavite varsa,
ülkemizde çocuklara da tedaviye dört ilaçla
başlanmalıdır. Son yapılan bir derlemede çocuklarda
etambutolün güvenli bir şekilde kullanılabileceği
gösterilmiştir; bununla birlikte, etambutolün görme alanı
muayenesi yapılabilen çocuklarda kullanılması uygundur
(1, 3, 9).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
40
TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ
![Page 41: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/41.jpg)
Kullanılan ilaç dozları, tabletlerin ve şurupların
kullanımını kolaylaştıracak şekilde yaklaşık doz
yapılabilir.
Kilo aldıkça dozlar arttırılır. Tedaviye uyum önemlidir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
41
TEDAVİ
![Page 42: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/42.jpg)
Hastanın kapsül ya da tabletleri rahatça yutamaması
durumunda bir kaşığa kapsül içi dökülerek ya da
tabletler ezilerek konulabilir.
İçme zorluğu nedeniyle mecbur kalınırsa, meyve suyu
ya da çocuğun seveceği başka bir besine karıştırılıp
verilebilir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
42
TÜBERKÜLOZDA TEDAVİ
![Page 43: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/43.jpg)
İlaçlar; ışık görmeyen, serin, kapalı bir yerde saklanmalıdır.
Her sabah aç karnına, aynı saatte içilmeli, yemek 1 saat sonra yenmelidir.
Sütle ve antiasit türü mide ilaçları ile birlikte alınmamalıdır. Bunlar, ilacın etkinliğini azaltmaktadır. Eğer ilaç midesine dokunuyorsa süt veya antiasitler ilaç alımından 2 saat önce ya da sonra alınmalıdır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
43
![Page 44: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/44.jpg)
Çocuklar, vücut ağırlıklarına göre daha yüksek dozlara
daha iyi tahammül gösterirler. Daha az yan etki görülür
Düzenli bir tedavi ile %95-99 iyileşme sağlanır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
44
GENELLİKLE TEDAVİ BAŞLANDIKTAN 15-20 GÜN SONRA BULAŞTIRICILIK
ORTADAN KALKAR
![Page 45: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/45.jpg)
İlaca Dirençli Tüberküloz
Uygun tamamlanmayan tedavi (tek ilaçla tedavi, yetersiz ilaç kombinasyonları ile tedavi ve tedaviye aralar vermek) ile ilaç direnci gelişmektedir.
İlaca dirençli tüberkülozu olan hastaların tedavisi; daha uzun sürmesi, daha çok yan etki yaratması, daha pahalı olması ve bazen ameliyat da gerektirmesi nedeniyle daha zordur. (1, 9,12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
45
İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ
Türkiye de Dirençli TB SorunuCiddi Boyutlarda
![Page 46: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/46.jpg)
Toplumsal Korunma: Bulaştırıcı olan tüberkülozlu
hastaları bulmak ve bunları etkin bir şekilde tedavi
ederek bulaştırıcı durumdan çıkarmakla mümkündür.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
46
TÜBERKÜLOZDA KORUNMA
![Page 47: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/47.jpg)
Kişisel Korunma: Bireysel korumada BCG ile aşılama
ve ilaçla koruma (kemoprofilaksi) kullanılmaktadır.
a) BCG ile aşılama: Ülkemizde BCG aşısı doğumdan
sonra ikinci ayını bitiren bebeklere yapılır
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
47
TÜBERKÜLOZDA KORUNMA
![Page 48: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/48.jpg)
Aşı zamanı geçirilirse, 6 yaşa kadar yapılabilir.
Ancak bu durumda, önce tüberkülin deri testi (PPD)
yapılması gerekir
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
48
TÜBERKÜLOZDA KORUNMA
![Page 49: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/49.jpg)
b) İlaçla Koruma: Enfekte olmayan sağlam kişilerde, ve
enfekte olan fakat hastalanmamış kişilerde aktif
tüberküloz hastalığı gelişme olasılığını azaltmak için
yapılan koruyucu tedavidir. İlaçla koruma tedavisinde
genellikle izoniyazid kullanılır. Toplam koruma tedavi
süresi 6 aydır (2,10).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
49
VEREM HASTALIĞINDAN KORUNMA
![Page 50: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/50.jpg)
TARAMALAR
Tüberküloz hastalarının temaslıları ceza ve tutukevlerinde kalanlar sağlık çalışanları bağışıklığı baskılayan hastalığı olanlar (AIDS, kronik
böbrek yetmezliği vb.) ya da bağışıklığı baskılayıcı tedavi uygulananlar (TNF alfa inhibitörü kullananlar, hemodiyaliz hastaları, vb.)
huzurevinde kalanlar maden ocaklarında çalışanlar,
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
50
TARAMALAR
![Page 51: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/51.jpg)
akıl hastanelerinde uzun süre kalanlar göçmenler, mülteciler, sığınmacılar tüberküloz insidansı yüksek ülkelerden gelenler evsizler alkolikler, ilaç bağımlıları Risk gruplarında yılda bir kez tarama yapılması
gerekmektedir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
51
TARAMALAR
![Page 52: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/52.jpg)
İSTEĞE BAĞLI VE RAPOR AMACIYLA YAPILAN TARAMALAR
Fabrikalar
askere giriş
yurt başvuruları, çocuk yuvası ve kreş başvuruları
bazı esnaf grupları
heyet raporu başvuruları
işe giriş vb. (9).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
52
![Page 53: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/53.jpg)
Tüberküloz düşünülen çocukta mutlaka aile taraması
yapılmalıdır.
Gebelerde Tüberküloz tedavisi
Tüberküloz tanısı konan gebede en kısa sürede tedaviye başlanmalıdır. Streptomisin dışındaki tüm temel ilaçlar gebelikte güvenle kullanılabilir.
Gebelik döneminde tedavi alan anneler, bulaştırıcılıkları ortadan kalkacağı için doğum sonrasında bebeklerine tüberküloz bulaştırmamış olacaklardır (12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
53
![Page 54: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/54.jpg)
Doğum yaptıktan sonra tüberküloz tanısı konan
annelerin bebeklerinde de tüberküloz araştırılmalı;
hastalık saptanırsa bebek de tedavi edilmeli, hastalık
saptanmamışsa koruyucu tedaviye alınmalıdır ( 12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
54
![Page 55: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/55.jpg)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
55
ocilt döküntüsü, kaşıntı, İştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısıo görme bozukluğu, bulanık görme, kırmızı/yeşil renk ayırımında bozulmaogrip benzeri yakınmalar, eklem ağrısıo parmaklarda uyuşma, ağız çevresinde uyuşmao Kulakta çınlama ve işitme kaybıdır.
En sık görülen yan etkiler;
TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR? YAN ETKİ ÇIKMASI HALİNDE NE YAPILMALIDIR
![Page 56: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/56.jpg)
kanamaya eğilim
ilaca bağlı sarılık ve böbrek yetmezliğidir.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
56
Daha nadir görülen
yan etkiler;
![Page 57: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/57.jpg)
Yan etkilerin birçoğu tedaviyi tamamen bırakmayı
gerektirmez.
İlaca devam edilip edilmeyeceğine ancak tedaviyi
düzenleyen ve/veya takip eden doktor karar verebilir
(12).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
57
TÜBERKÜLOZ TEDAVİSİNİN YAN ETKİLERİ VAR MIDIR? YAN ETKİ ÇIKMASI HALİNDE NE YAPILMALIDIR
![Page 58: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/58.jpg)
Tüberküloz tanısı ile izlenen çocuğun aşılarının düzenli o yeterli beslenmesi önemlidir.
ağır tüberküloz vakaları hastaneye yatırılır. Ancak aktif tüberkülozu olan çocukların temas sporları
gibi aktivitelere katılmaları kısıtlanır. Etkili tedavi başlandıktan sonra ve bulgular geriledikten
sonra çocuk okula dönebilir. Hemşire çocuğu ve aileyi tanı yöntemlerine hazırlar ve
PPD testini uygular
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
58
HEMŞİRELİK BAKIMI
![Page 59: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/59.jpg)
Ayrıca radyolojik çalışmalara yardım eder ve laboratuvar incelemeleri için gereken örnekleri alır.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda balgam örneğini almak güçtür. Bu çocuklara nazogastrik sonda takılarak gastrik lavaşla açlık mide suyu alınır.
Aileye çocuğun bakımında sağlık ekibi ile işbirliği yapmasının önemi açıklanır. Çünkü tedavinin başarısı ilaç tedavisine bağlıdır.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
59
HEMŞİRELİK BAKIMI
![Page 60: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/60.jpg)
Aktif tüberkülozu olan çocuğun ilaçlarını aldığından
emin olmak için hemşirenin yakın izlem yapması
gereklidir. Yakın izlem en az iki hafta boyunca her gün,
daha sonra tedaviye uyum varsa haftada ikiye indirilerek
yapılmalıdır (1, 3, 13).
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
60
HEMŞİRELİK BAKIMI
![Page 61: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/61.jpg)
TEŞEKKÜRLER
61
Çarşamba 3.Temmuz.2013
![Page 62: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/62.jpg)
KAYNAKLAR
1-Aksaray ,N., Özgür, Ö.( 2011).Tüberküloz Tanısı. J Pediatr Inf ; 5 (Suppl 1): 54-8
2-Bakırtaş, A., Can, D., Gülen, F., Kiper, N., Pekçan S.,Yalçın, E.(2008) Çocuk ve tüberküloz.
Türk Toraks Derneği Eğitim Kitapları Serisi, Ankara: Aves Yayıncılık
http://www.toraks.org.tr/uploadFiles/book/file/2422011194634-12_cocuk_ve_tuberkuloz.pdf)
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
62
![Page 63: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/63.jpg)
3-Çavuşoğlu, H.(2011). Çocuk Sağlığı Hemşireliği. 10.Baskı.Cilt I, Ankara: Sistem Ofset
basımevi
4- Dye, C., Scheele ,S., Dolin, P., et al. (1999).Global burden of tuberculosis. Estimated
incidence, prevalence, and mortality by country. JAMA 282:677-686.
5-Gümüşlü F., Özkara Ş.İ Özkan S., Baykal F., Güllü Ü.(2007). Türkiye’de Verem Savaşı Raporu
2007. Ankara: Sağlık Bakanlığı Verem Savaşı Daire Başkanlığı.
6-Kılıçaslan, Z.(2007).Dünyada ve Türkiye’de tüberküloz. ANKEM Dergisi21(ek 2):76-80
7-Nelson, LJ., Wells, CD.(2004) Global epidemiology of childhood tuberculosis.Int J Tuberc
Lung Dis 8: 636-47.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
63
![Page 64: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/64.jpg)
8-Özkara, S., Aktas, Z., Özkan, S., Ecevit, H.(2003)
Türkiye’de Tüberkülozun Kontrolü için Başvuru Kitabı.
Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları
9-Özkara, Ş., Türkkanı, M H., Musaonbaşıoğlu, S.
(2011).Tüberküloz Tanı ve Tedavi Rehberi, Ankara:
Sağlık Bakanlığı Yayınları
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
64
![Page 65: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/65.jpg)
10-.Singh, V., Patra, S. ( 2011 ) A Relook at Preventive
Therapy for Tuberculosis in Children. Indian J Pediatr
78:205–210
11-Tahaoğlu, K., Kongar, N., Elbek, O., Tümer Ö,
Kılıçaslan Z.(2012)Türk Tabipler Birliği Tüberküloz
Raporu,1.Baskı Ankara: Türk Tabipler Birliği Yayınları
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
65
![Page 66: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/66.jpg)
12-TC Sağlık Bakanlığı (2011).Verem (Tüberküloz)
Hastaları ile Hasta Yakınlarını Bilgilendirme Rehberi ve
Veremli Hastaların Hak ve sorumlulukları, Ankara:
Sağlık Bakanlığı Yayınları
13-Törüner, E K., Büyükgönenç, L.(2012). Çocuk
Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. 1.Baskı, Ankara:
Göktuğ Yayıncılık
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
66
![Page 67: Tüberküloz ve hemşirelik yaklaşımı](https://reader034.fdocument.pub/reader034/viewer/2022052200/55af45481a28ab57208b46c1/html5/thumbnails/67.jpg)
14-Türkkanı, M H., Güllü, Ü., Yıldırım, A., Baykal, F., Özkara, Ş.
(2010).Türkiye’de Verem Savaşı Raporu 2010.Ankara: Sağlık Bakanlığı
Verem Savaşı Daire Başkanlığı.
15-Türkkanı, MH., Musaonbaşıoğlu, S., Yıldırım, A., Baykal F.(2011).
Türkiye’de Verem Savaşı Raporu 2011. Ankara:Sağlık Bakanlığı Verem
Savaşı Daire Başkanlığı.
16-.World Health Organization (2006) The Stop TB Strategy: Building on
andenhancing DOTS to meet the TB-related Millennium Development
Goals. Geneva: World Health Organization.
Çarşam
ba 3
.Tem
muz.2
013
67