trêng trung häc c së trÇn phói.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang04/16/giao_an_ngu... · Web...

TuÇn 1 - Bµi 1

cæng trêng më ra a/ Môc tiªu cÇn ®¹t: (LÝ Lan)

Gióp h/s:- C¶m nhËn vµ hiÓu ®îc nh÷ng t×nh c¶m thiªng liªng, ®Ñp ®Ï cña cha

mÑ ®èi víi con c¸i.- ThÊy ®îc ý nghÜa lín lao cña nhµ trêng ®èi víi mçi con ngêi. - TÝch hîp víi phÇn tõ ghÐp vµ liªn kÕt trong v¨n b¶n.

b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp.

*KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña h/s. *Bµi míi:

TÊt c¶ chóng ta ®Òu ®· tr¶i qua c¸i buæi tèi vµ ®ªm tríc ngµy khai gi¶ng träng ®¹i vµ thiªng liªng chuyÓn tõ mÉu gi¸o lªn líp 1. Cßn v¬ng vÊn trong trÝ nhí cña chóng ta bao båi håi xao xuyÕn, c¶ lo l¾ng vµ sî h·i, m¬ hå. B©y giê nhí l¹i, cã lÏ chóng ta sÏ mØm cêi vµ thÊy thËt ng©y th¬, thËt ngät ngµo. ThÕ cßn t©m tr¹ng cu¶ mÑ nh thÕ nµo khi cæng trêng më ra ®Ó ®ãn ®øa con yªu cña mÑ?

? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ Tg & Tp?

- Gv: §©y lµ v¨n b¶n nhËt dông ®îc viÕt theo ph¬ng thøc biÓu c¶m. §ã lµ dßng ch¶y c¶m xóc cña lßng

I) Giíi thiÖu chung1. T¸c gi¶: Lý Lan.2. T¸c phÈm:- lµ bµi b¸o in trªn b¸o “Yªu trÎ”- 166 - TPHCM - 1/9/2000.- §©y lµ 1 trong 4 v¨n b¶n nhËt dông trong CT ng÷ v¨n líp 7.II) §äc, hiÓu v¨n b¶n1. §äc, kÓ: §äc:- §äc ®óng chÝnh t¶, giäng nhÑ nhµng, tha thiÕt, ®Çy t×nh th¬ng

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

mÑ ®èi víi con th¬ qua ®éc tho¹i néi t©m cña mÑ.

- Lu ý c¸c chó thÝch lµ tõ l¸y, tõ ghÐp (1,2, 7, 10).

? V¨n b¶n nµy viÕt vÒ viÖc g×? (th¶o luËn nhãm).

? VËy diÔn biÕn t©m tr¹ng ®ã nh thÕ nµo?

HS theo dâi ®o¹n ®Çu.

? Trong ®ªm tríc ngµy khai trêng lÇn ®Çu tiªn cña con, t©m tr¹ng cña 2 mÑ con ®îc biÓu hiÖn ntn?

? Râ rµng lµ 2 t©m tr¹ng hoµn toµn kh¸c nhau. VËy t¹i sao ngêi mÑ l¹i kh«ng ngñ ®îc?a)V× mÑ qu¸ lo sî cho con.b) V× mÑ b©ng khu©ng xao xuyÕn khi nhí vÒ ngµy khai trêng cña m×nh.

yªu.- Gv ®äc, h/s ®äc, nhËn xÐt , söa: KÓ:V¨n b¶n nµy kh«ng cã cèt truyÖn, kh«ng cã sù viÖc, khi kÓ, cÇn chó ý diÔn biÕn t©m tr¹ng cña ngêi mÑ.2. Chó thÝch:

3. Bè côc:- T©m tr¹ng cña mÑ trong ®ªm kh«ng ngñ tríc ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña con:- Khi mÑ ng¾m con ngñ, nghÜ vÒ con.- MÑ nhí l¹i ngµy ®i häc ®Çu tiªn cña m×nh.- MÑ nghÜ vÒ ngµy khai trêng ë níc ngoµi.- MÑ nghÜ ®Õn ngµy mai cña con.4. Ph©n tÝch:* T©m tr¹ng cña ngêi mÑ trong ®ªm kh«ng ngñ tríc ngµy khai tr-êng ®Çu tiªn cña con:Trong ®ªm tríc ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña con:- MÑ: thao thøc kh«ng ngñ, suy

nghÜ triÒn miªn.Con: Thanh th¶n, nhÑ nhµng, v« t.


2

c) V× mÑ qu¸ bËn dän dÑp nhµ cöa.d) V× mÑ võa tr¨n trë, suy nghÜ vÒ con, võa b©ng khu©ng nhí vÒ ngµy xa. ? MÑ ®· kh«ng ngñ vµ mÑ ®· suy nghÜ g× khi ng¾m con say giÊc?

? Vµ trong suy nghÜ triÒn miªn, mÑ ®· nhí vÒ ®iÒu g×?

? Tõ t©m tr¹ng b©ng khu©ng xao xuyÕn ®ã, bµ mÑ nghÜ vÒ 1 ngµy khai trêng ë níc NhËt. H·y t×m c©u v¨n gióp em nhËn thÊy sù chuyÓn ®æi t©m tr¹ng cña mÑ?? Trong niÒm mong íc cña mÑ vÒ quang c¶nh ngµy khai trêng sÏ diÔn ra ë níc ta, cã 1 c©u v¨n nãi lªn ®îc tÇm quan träng cña nhµ trêng ®èi víi thÕ hÖ trÎ. §ã lµ …? Em hiÓu c©u v¨n ®ã nh thÕ nµo? (Th¶o luËn nhãm)

- Ph¬ng ¸n d.

- MÑ b©ng khu©ng, xao xuyÕn ©u yÕm nh×n con th¬ ngñ víi nh÷ng phót gi©y h¹nh phóc nhÊt cña ngêi mÑ, cña t×nh mÉu tö.- MÑ xóc ®éng nhí l¹i tuæi th¬, ®Õn th¬× c¾p s¸ch tíi trêng, ®Õn ngµy khai gi¶ng mµ mÑ tõng tr¶i qua.- MÑ nhí ®Õn bµ ngo¹i còng nh mÊy chôc n¨m sau con sÏ nhí ®Õn mÑ nh ®ªm nay. Vµ bao kû niÖm tuæi th¬ cø ng©n nga trong mÑ ®Ó mÑ l¹i muèn truyÒn çi r¹o rùc, xao xuyÕn Êy sang cho con, ®Ó trong trÝ nhí bÐ th¬ Ên tîng niÒm vui ngµy khai trêng in ®Ëm suèt ®êi).- MÑ nghÜ ®Õn ngµy khai trêng ë níc NhËt.- “ Ai còng biÕt r»ng…”- §ã lµ çch chuyÓn ®æi rÊt tù nhiªn t¹o sù liÒn m¹ch gi÷a çc ý trong ®o¹n v¨n.- ¦íc m¬ trÎ em nhËn ®îc sù ch¨m sãc, gi¸o dôc víi tÊt c¶ t×nh th¬ng yªu cña x· héi.

- “§i ®i con,…”=>sù tin tëng, khÝch lÖ con: Con mÑ sÏ tõ m¸i Êm gia ®×nh ®Õn víi m¸i trêng th©n yªu, sÏ ®îc lín lªn.ThÕ giíi kú diÖu cña hiÓu biÕt


3

? H·y nªu nh÷ng nhËn xÐt vÒ çch d®, thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña ngêi mÑ trong v¨n b¶n?? Bµi v¨n gióp em hiÓu ®îc g×?

H/s ®äc ghi nhí.

? qua ph©n tÝch v¨n b¶n, ta ®· hiÓu nhiÒu vÒ t©m sù cña ngêi mÑ. Cã ph¶i ngêi mÑ ®ang trùc tiÕp nãi víi con?Çch viÕt nµy cã t¸c dông ntn?

? TØm hiÓu chñ ®Ò cña v¨n b¶n, ®¸nh dÊu vµo :A.Vai trß cña nhµ trêng ®èi víi con ngêi.B.T/c s©u nÆng cña mÑ >< con.C.C¶ hai ý trªn.

phong phó, cña nh÷ng t/c míi, con ngêi míi, quan hÖ míi sÏ më ra, sÏ ®Õn víi con. Con cña mÑ sÏ dÇn bíc vµo ®êi.III) Tæng kÕt - Ghi nhí- NT: Çch thÓ hiÖn t©m tr¹ng nhá nhÑ, s©u l¾ng.- ND: HiÓu ®îc tÊm lßng th¬ng yªu s©u nÆng cña ngêi mÑ ><con, vai trß to lín cña nhµ trêng >< cuéc ®êi cña mçi con ngêi.* Ghi nhí: SGK.

IV) LuyÖn tËp- RÊt nhiÒu lêi t©m sù cña ngêi mÑ t-ëng nh lµ ®èi víi con. Nhng thùc ra ngêi mÑ ®ang t©m sù víi chÝnh m×nh. => Lµm næi bËt t©m tr¹ng n/v, kh¾c ho¹ t©m t t×nh c¶m, nh÷ng ®iÒu s©u th¼m khã nãi trùc tiÕp.

- Ph¬ng ¸n A.

*H íng dÉn vÒ nhµ - ViÕt ®o¹n v¨n triÓn khai c©u chñ ®Ò:“ Bíc qua çnh cæng trêng lµ mét thÕ giíi kú diÖu sÏ më ra”- Lµm bt1- So¹n : :MÑ T«i”- §äc thªm : “Trêng häc”, "§a con vµo líp häc" - NguyÔn SÜ §¹i.- H¸t tËp thÓ: "Ngµy ®Çu tiªn ®i häc".


4

.................................................o0o..........................................................

mÑ t«i

(Etm«n®«®¬ Amixi)a/ Môc tiªu cÇn ®¹t

Gióp hs:- HiÓu ®îc t¸c dông lêi khuyªn cña bè vÒ lçi cña mét ®øa con víi mÑ.

ThÊm thÝa nh÷ng t×nh c¶m thiªng liªng, s©u nÆng cña bè mÑ dµnh cho con c¸i.

- Khai th¸c nghÖ thuËt cña mét bøc th mang tÝnh v¨n häc ®Ó thÊy ®îc sù thuyÕt phôc cña lêi th.

- TiÕp tôc tÝch hîp víi tõ ghÐp vµ c¸ch liªn kÕt v¨n b¶n.b/ TiÕn tr×nh bµi d¹y

æ n ®Þnh líp . KiÓm tra bµi cò. ? Bµi häc s©u s¾c nhÊt mµ em rót ra ®îc qua v¨n b¶n “ Cæng trêng më

ra” lµ g×? Bµi míi. “Riªng mÆt trêi chØ cã mét mµ th«i Vµ mÑ em chØ cã mét trªn ®êi”

§óng vËy , trong cuéc ®êi cña mçi chóng ta, ngêi mÑ cã mét vÞ trÝ vµ ý nghÜa hÕt søc lín lao, thiªng liªng vµ cao c¶. Nhng kh«ng ph¶i khi nµo chóng ta còng ý thøc hÕt ®îc ®iÒu ®ã. Cã lÏ chØ ®Õn khi m¾c lçi lÇm cta míi nhËn ra tÊt c¶. Bµi v¨n “MT” sÏ gióp chóng ta c¶m nhËn thÊy bµi häc nh thÕ.

Hs ®äc chó thÝch *? Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶?

I) Giíi thiÖu chung1. T¸c gi¶:- Etm«n ®« ®¬ Amixi (1846 - 1908)


5

- 1866 lµ sÜ quan qu©n ®éi - 1868 rêi qu©n ngò ®i du lÞch tíi nhiÒu níc - 1891 gia nhËp ®¶ng x· héi ý víi m® chiÕn ®Êu cho c«ng b»ng xh, v× h¹nh phóc cña ndl®.? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n?- “Nh÷ng…” lµ cuèn nhËt ký cña Et 11 tuæi. Trong ®ã cã 6 bøc th cña bè vµ 3 bøc th cña mÑ göi cËu con trai. Çch viÕt th nµy lµ çch gd tÕ nhÞ, s©u s¾c, thêng cã ë çc gia ®×nh trung lu, trÝ thøc.

GV HD HS ®äc: CÇn thÓ hiÖn ®îc nh÷ng t©m t vµ t×nh c¶m buån, khæ cña

ngêi cha trøíc lçi lÇm cña con vµ sù tr©n träng cña ngêi cha víi mÑ cña Enric«.- Chó ý çc chó thÝch lµ tõ ghÐp mµ dÔ nhÇm lµ tõ l¸y vµ çc chó thÝch lµ thµnh ng÷.

? Theo em , vb cã bè côc ntn?

lµ nhµ v¨n, nhµ ho¹t ®éng xh, nhµ v¨n ho¸ lín cña níc ý.- Sù nghiÖp v¨n ch¬ng cña «ng rÊt ®¸ng tù hµo, trªn nhiÒu thÓ lo¹i.

2. V¨n b¶n “MÑ t«i”:- TrÝch trong “Nh÷ng tÊm lßng…”-1886- Vb lµ trang nhËt ký cña Emric«.- Thuéc thÓ lo¹i vb nhËt dông.

II) §äc - hiÓu v¨n b¶n1. §äc:

2. Chó thÝch.

3. Bè côc:Gåm 2 phÇn:- PhÇn ®Çu : 3 c©u: M® viÕt th cña bè vµ c¶m xóc cña E khi ®äc th ®ã.- PhÇn sau: Toµn v¨n bøc th vµ ý nghÜa cña bøc th ®ã.4. Ph©n tÝch:- Qua bøc th ngêi bè göi cho con,


6

? §äc vb, c« cø b¨n kho¨n, h×nh nhgi÷a nhan ®Ò vµ néi dung vb kh«ng phï hîp bëi néi dung v¨n b¶n lµ 1 bøc th ngêi bè göi cho con mµ nhan ®Ò l¹i lµ “MÑ t«i”? (Hs th¶o luËn)? Vµ ë phÇn ®Çu trang nhËt ký Enric« ®· cho chóng ta thÊy m® viÕt th cña bè lµ g×?? §äc th cña bè E ®· cã c¶m xóc ntn?? Qua th, bè béc lé th¸i ®é g× ®èi víi E? (phiÕu ht). a) C¨m tøc b) Ch¸n n¶n c) Lo ©u d) Nghiªm kh¾c buån b·.? T×m nh÷ng c©u v¨n thÓ hiÖn th¸i ®é cña bè?

? Cã ý kiÕn cho r»ng, qua nh÷ng lêi nãi ®ã, ngêi bè thÓ hiÖn thiÕu ty thg E? Em suy thÕ nµo?

? Ngoµi viÖc béc lé th¸i ®é cña m×nh bè cßn dµnh phÇn lín bøc th®Ó gîi nhí vÒ mÑ. T¹i sao l¹i nh vËy?

h×nh tîng ngêi mÑ hiÖn lªn thËt cao c¶.- Ngêi mÑ chÝnh lµ tiªu ®iÓm mµ c¸c nh©n vËt vµ chi tiÕt ®Òu híng tíi ®Ó lµm s¸ng tá.- Bè viÕt th cho E v× E ®· v« lÔ, thiÕu kÝnh träng mÑ. Bè nghiªm kh¾c c¶nh c¸o E.- E xóc ®éng v« cïng.

- d.

- Bè rÊt ®au lßng khi E m¾c lçi. (Sù … nh mét nh¸t dao ®©m vµo tr¸i tim bè vËy).=>Bè rÊt yªu th¬ng con, rÊt kiªn quyÕt, nghiªm kh¾c víi E vµ nãi cho E biÕt râ nçi ®au ®ín, ®¾ng cay cña m×nh.- Bè nãi víi con b»ng giäng th tr×u mÕn, yªu th¬ng. ¤ng nh¾c l¹i tªn con nhiÒu lÇn vµ b»ng nh÷ng lêi thñ thØ, tha thiÕt khiÕn cho lêi gi¸o huÊn cø thÊm s©u vµo t©m hån con. §ã chÝnh lµ 1 trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho E xóc ®éng v« cïng.-Bè gîi l¹i kû niÖm vÒ mÑ.-Bè chØ cho E thÊy nçi bÊt h¹nh cña tuæi th¬ må c«i mÑ vµ nçi ©n hËn khi nhí l¹i ®· cã lóc lµm mÑ ®au


7

( Hs th¶o luËn)? Bè dïng çch nãi ntn?

? Qua ®ã em c¶m nhËn ®îc nh÷ng g× vÒ h/a ngêi mÑ vµ ý thøc ®îc tr¸ch nhiÖm cña kÎ lµm con ntn?

? Vµ h/a ngêi mÑ cø lín dÇn trong t©m trÝ con ®Ó ®Õn cuèi th bè ®· khuyªn E ntn?? §äc xong bøc th em nhËn thÊy ®iÒu g× ®· khiÕn E xóc ®éng v« cïng?( C©u hái sgk, tr¶ lêi a,c,d)? Cã ý kiÕn cho r»ng, bøc th lµ mét nçi ®au cña ngêi bè, mét sù tøc giËn cùc ®é nhng còng lµ lêi yªu th¬ng tha thiÕt. NÕu em ®· tõng cã lçi víi mÑ, em cã xóc ®éng bëi bøc th nµy ko?? Cho ®Õn lóc nµy em ®· hiÓu v× sao bè l¹i dïng h×nh thøc viÕt th cho em?

lßng.- Ta thÊy nh÷ng lêi gi¸o huÊn cña ng-êi bè E thËt gÇn gòi, c¶m ®éng nhcña chÝnh ngêi cha chóng ta vËy, bëi truyÒn thèng ®¹o lÝ ngêi VN ta cã nhiÒu nh÷ng lêi khuyªn: “ C«ng cha…. Cho trßn ch÷ hiÕu…”còng thËt gi¶n dÞ mµ s©u s¾c.- §óng vËy chóng ta cÇn hiÓu ®îc tÊm lßng ngêi mÑ dµnh cho con, lo cho con vµ ®iÒu nµy ®· tõng ®îc diÔn t¶ thËt c¶m ®éng qua vb “MT”.=>Lßng mÑ bao la víi ®øc hy sinh v« bê. Con çi k. ®îc v« lÔ víi cha mÑ.- Bè khuyªn E xin lçi mÑ mét çch kiªn quyÕt.

- §¶m b¶o sù kÝn ®¸o tÕ nhÞ mµ l¹i cã thÓ nh¾c nhë ®îc nhiÒu lÇn.=> §©y chÝnh lµ mét bµi häc vÒ çch øng xö.ChÝnh bëi vËy, nhan ®Ò vb lµ "MT" mµ chóng ta vÉn c¶m nhËn ®îc t×nh cha Êm ¸p.


8

? Em cã biÕt nh÷ng c©u th¬ nµo viÕt riªng ®Ó dµnh tÆng bè?

? Häc v¨n b¶n nµy em cã nh÷ng c¶m nhËn g× ?

Bè d¹y cho biÕt nghÜ Réng l¾m lµ mÆt bÓ Dµi lµ…

(X Quúnh)III.Tæng kÕt

MÑ t«i lµ bµi ca tuyÖt ®Ñp ®Ó l¹i trong chóng ta h/a cao ®Ñp th©n th-¬ng cña ngêi mÑ hiÒn, ngêi cha mÉu mùc. V¨n b¶n ®· gi¸o dôc chóng ta bµi häc hiÕu th¶o, ®¹o lµm con. TÊt c¶ ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸ch viÕt th tÕ nhÞ mµ s©u s¾c ®¹t hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao.

* IV. LuyÖn tËp- §äc diÔn c¶m ®o¹n th thÓ hiÖn vai trß lín lao cña ngêi mÑ.- KÓ l¹i sù ©n hËn cña em trong mét lÇn lì g©y lÇm lçi ®Ó bè mÑ buån.- §äc thªm: “Th göi mÑ”, “V× sao hoa cóc…”

- H¸t: ChØ cã mét trªn ®êi.

H íng dÉn vÒ nhµ: - Lµm bµi tËp SGK- T¹i sao l¹i nãi: c©u: “ThËt ®¸ng xÊu hæ…” lµ mét c©u thÓ hiÖn sù liªn

kÕt c¶m xóc lín nhÊt cña ngêi cha víi mét lêi khuyªn dÞu dµng? C©u chuyÖn t©m tr¹ng ®ã cã hîp lý k.?

- Su tÇm nh÷ng lêi th¬, c©u h¸t nãi vÒ c«ng cha nghÜa mÑ.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

...............................................o0o...................................................... TiÕng viÖt:


9

tõ ghÐp

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- Trªn c¬ së «n tËp kh¸i niÖm tõ ghÐp ®· ®îc häc ë líp díi, häc sinh

hiÓu thªm vÒ çc lo¹i tõ ghÐp vµ nghÜa cña çc lo¹i tõ ghÐp ®ã.- LÊy çc vÝ dô trong çc v¨n b¶n ®· häc lµm ng÷ liÖu.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: ? ë líp 6 em ®· hiÓu bvÒ tõ ghÐp. H·y nªu kh¸i niÖm vÒ lo¹i tõ nµy?* Bµi míi:Trªn c¬ së nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tõ ghÐp, giê häc h«m nay, chóng ta sÏ

cïng t×m hiÓu kÜ h¬n vÒ cÊu t¹o vµ nghÜ© cña çc lo¹i tõ ghÐp.

- Häc sinh ®äc vÝ dô 1 SGK.

? X¸c ®Þnh çc tõ ghÐp cã trong 2 VD a, b thuéc phÇn 1.

? C« cã thªm tõ ghÐp “bµ néi”. H·y so s¸nh nÐt nghÜa gièng vµ kh¸c nhaugi÷a 2 tõ “bµ néi”, “bµ ngo¹i”?

? Qua ®ã em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ vai trß cña 2 tiÕng trong mçi tõ ghÐp trªn?? Tõ nhËn xÐt trªn, em h·y gäi tªn cho 2 tõ ghÐp ®ã?? T¬ng tù nh vËy, em h·y so s¸nh

I. çc loai tõ ghÐp :1. VÝ dô : SGK

2. NhËn xÐt :

- bµ ngo¹i, th¬m phøc.

- bµ néi- bµ ngo¹i + NÐt chung nghÜa lµ bµ.+ NÐt nghÜa riªng lµ do t¸c dông bæ sung nghÜa cña çc tiÕng "néi", "ngo¹i".+ “bµ” – tiÕng chÝnh.+ “néi”, “ngo¹i” – tiÕng phô.

=> §ã lµ 2 tõ ghÐp CP.

- “th¬m phøc”- “th¬m ng¸t” => Hai tõ ghÐp CP.


10

2 tõ ghÐp “th¬m phøc” vµ “th¬m ng¸t”?? Trong çc tõ ghÐp CP ®ã, em thÊy vÞ trÝ cña çc tiÕng C, P th-êng nh thÕ nµo?? Nh vËy, em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ghÐp chÝnh phô?( G lu ý trêng hîp mét sè tõ ghÐp CP H¸n ViÖt cã vÞ trÝ çc tiÕng CP ngîc l¹i: lôc qu©n, h¶i qu©n …)- HS theo dâi phÇn 2.

? Çc tiÕng trong 2 tõ ghÐp “quÇn ¸o”, “trÇm bæng” cã ph©n ra tiÕng C-P kh«ng?

? Dùa vµo kÕn thøc ®· häc, em h·y gäi tªn 2 tõ ghÐp ®ã?? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ghÐp ®¼ng lËp? Bµi tËp nhanh:X¸c ®Þnh tõ ghÐp §L, CP trong ®o¹n th¬: “Xu©n nµy vui TÕt l¹i vui quª Lai chuyÖn lµm ¨n, chuyÖn héi hÌXanh biÕc ®Çu xu©n h¬ng m¹ sím GiËu tÇm xu©n në, bím vµng hoe”. (NguyÔn BÝnh).? VÏ s¬ ®å tõ ghÐp vµ nªu ®Æc ®iÓm tõ ghÐpCP, tõ ghÐp §L.

+ TiÕng chÝnh thêng ®øng tríc, TiÕng phô thêng ®øng sau.

- Tõ ghÐp CP: cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh. TiÕng chÝnh ®øng tríc, tiÕng phô ®øng sau.

- Tõ ghÐp:“quÇn ¸o”, “trÇm bæng” kh«ng ph©n ra tiÕng chÝnh, tiÕng phô mµ çc tiÕng b×nh ®¼ng víi nhau vÒ mÆt ng÷ ph¸p.=> §ã lµ 2 tõ ghÐp ®¼ng lËp.

* Tõ ghÐp ®¼ng lËp: cã çc tiÕng b×nh ®¼ng vÒ mÆt ng÷ ph¸p, kh«ng ph©n tiÕng chÝnh, tiÕng phô, cã thÓ ®¶o vÞ trÝ çc tiÕng.

3. Ghi nhí: SGKII. nghÜa cña tõ ghÐp :


11

? So s¸nh nghÜa cña tõ “bµ ngo¹i” víi nghÜa cña tiÕng “bµ”.

? Cho 1 vÝ dô tõ ghÐp C-P vµ so s¸nh nghÜa theo çch trªn?? Em cã nhËn xÐt chung vÒ nghÜa cña tõ ghÐp C-P nh thÕ nµo?

? Víi çc tõ ghÐp §L, nghÜa cña tõ ghÐp so víi nghÜa cña çc tiÕng t¹o nªn nã nh thÕ nµo?

§ã còng chÝnh lµ nhËn xÐt vÒ nghÜa cña tõ ghÐp §L.? Nªu ghi nhí vÒ nghÜa cña tõ ghÐp. Nh¾c l¹i néi dung chÝnh cña bµi häc.

1) VÝ dô:2) NhËn xÐt:

- “bµ ngo¹i”: Ngêi phô n÷ sinh ra mÑ m×nh.- “bµ”: ngêi phô n÷ sinh ra bè hoÆc mÑ m×nh.=> NghÜa cña tõ “bµ ngo¹i” hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh “bµ”.- VD: mÑ - mÑ nu«i.

* NghÜa cña tõ ghÐp C-P hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh. Çc tiÕng trong tõ ghÐp C-P cã t/c ph©n nghÜa.- “QuÇn”: trang phôc cho phÇn díi c¬ thÓ.- “¸o”: trang phôc cho phÇn trªn c¬ thÓ.=> “quÇn ¸o”: trang phôc nãi chung.=> NghÜa cña tõ “quÇn ¸o” kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña çc tiÕng.

3. Ghi nhí: SGK

III. luyÖn tËp:Bµi tËp 1

- Ph©n cho 2 dÉy chuÈn bÞ 2 phÇn: ghÐp C-P, ghÐp §L. - Cö ®¹i diÖn lªn b¶ng.

Bµi tËp 2 Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

12

- Th¶o luËn theo bµn.- Trß ch¬i “ç mËp tÊn c«ng”.- Ph©n biÖt trêng hîp kh«ng ph¶i lµ tõ ghÐp C-P:

“bót mùc”, “¨n uèng”, “tr¾ng xanh”, “vui t¬i”. Bµi tËp 3

- T¹o tõ ghÐp §L.- PhiÕu häc tËp.

Bµi tËp 4- “s¸ch, vë” lµ 2 DT chØ sù vËt tån t¹i díi d¹ng ç thÓ nªn cã thÓ dïng

çc sè tõ 1, 2 …®Ó ®Õm ®îc.- “s¸ch vë” lµ tõ ghÐp §L chØ chung c¶ lo¹i nªn kh«ng thÓ dïng sè tõ

®Õm.Bµi tËp 5

Kh«ng ph¶i mäi thø hoa mµu hång ®Òu gäi lµ hoa hång.“hoa hång”: tõ ghÐp C-P chØ tªn gäi cña 1 lo¹i hoa.

Bµi tËp 6Çc tõ ghÐp: “m¸t tay”, “m¸t lßng”…thuéc trêng nh÷ng tÝnh chÊt cßn

çc tiÕng t¹o nªn nã l¹i cã thÓ thuéc trêng nh÷ng sù vËt.Bµi tËp 7

M¸y h¬i níc than tæ ong b¸nh ®a nemIV. h íng dÉn vÒ nhµ : - Hoµn thµnh bµi tËp.- ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông tõ ghÐp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

.......................................o0o..........................................

TiÕt 4: tËp lµm v¨n:

liªn kÕt trong v¨n b¶n

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh thÊy ®îc:


13

- Muèn ®¹t ®îc m® giao tiÕp th× v¨n b¶n ph¶i cã tÝnh liªn kÕt . Sù liªn kÕt Êy cßn ®îc thÓ hiÖn trªn c¶ 2 mÆt: h×nh thøc ng÷ ©m vµ néi dung ý nghÜa.

- CÇn vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó bíc ®Çu x©y dùng ®îc nh÷ng v¨n b¶n cã tÝnh liªn kÕt.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò:

- Em hiÓu v¨n b¶n lµ g×? V¨n b¶n cã nh÷ng t/c nµo?( V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi miÖng hay bµi viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt, cã

liªn kÕt, m¹ch l¹c, vËn dông pthøc biÓu ®¹t phï hîp ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých giao tiÕp). V¨n b¶n cã tÝnh liªn kÕt, tÝnh m¹ch l¹c.

* Bµi míi: Mét trong nh÷ng t/c quan träng nhÊt cña v¨n b¶n lµ tÝnh liªn kÕt. Bëi v×

chóng ta sÏ kh«ng thÓ hiÓu ®îc mét c¸ch cô thÓ vÒ vb¶n, còng nh khã cã thÓ tlËp ®îc nh÷ng v¨n b¶n tèt, nÕu nh v¨n b¶n Êy thiÕu tÝnh liªn kÕt. VËy ….

- §äc VD a (SGK).

? §äc mÊy c©u ®ã trong th, Enric« ®· hiÓu bè muèn nãi g× víi m×nh cha?? Enric« cha hiÓu th× t¹i lý do nµo?a) V× cã c©u v¨n viÕt cha ®óng ng÷ ph¸p.b) V× cã c©u v¨n néi dung cha thËt râ rµng.c) V× gi÷a c¸c c©u cha nèi liÒn víi nhau, g¾n bã víi nhau.

I. liªn kÕt vµ ph ¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n :

1. TÝnh liªn kÕt cña v¨n b¶n :a, VÝ dô: SGK.b, NhËn xÐt:- cha.

- Ph¬ng ¸n C.


14

+ Gi¶i nghÜa: Liªn kÕt”: kÕt l¹i víi nhau. (kÕt : buéc l¹i, th¾t l¹i).

? Em cã thÓ ®èi chiÕu VD a nµy víi nguyªn b¶n ®· häc ®Ó thÊy VD nµy cßn thiÕu çc ý nµo? VËy muèn cho VD a trë thµnh ®o¹n v¨n cã thÓ hiÓu ®îc th× cÇn ph¶i t¹o cho VD cã yÕu tè liªn kÕt.

? Qua VD em hiÓu liªn kÕt lµ g×? Liªn kÕt v¨n b¶n nghÜa lµ nh thÕ nµo?GV: ChuyÓn ý: Ngêi viÕt cÇn ph¶i biÕt sö dông ph¬ng tiÖn g× ®Ó t¹o nªn tÝnh liªn kÕt trong v¨n b¶n?

? Trë l¹i VD a, em cã thÓ nªu râ cÇn söa nh÷ng ®iÓm nµo ®Ó VD a trë thµnh v¨n b¶n hiÓu ®îc?

Nhng nÕu mét v¨n b¶n chØ cã sù liªn kÕt vÒ néi dung ý nghÜa ®· ®ñ cha. XÐt VD 2b :? H·y so s¸nh nh÷ng c©u trong VD b víi nh÷ng c©u t¬ng ®¬ng trong v¨n b¶n “CTMR” ?? C©u v¨n ë VD b thiÕu yÕu tè nµo? dïng sai ë tõ ng÷ nµo?

=> Çc c©u v¨n ®· ®îc viÕt ®óng ng÷ ph¸p, néi dung ý nghÜa tõng c©u v¨n chÝnh x¸c, râ rµng nhng cha t¹o nªn ®îc v¨n b¶n. Bëi v× gi÷a çc c©u trong VD ®ã kh«ng nèi liÒn víi nhau, kh«ng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau. (thiÕu tÝnh liªn kÕt).

d. Ghi nhí: SGK.- Liªn kÕt lµ g¾n liÒn, g¾n chÆt víi nhau.- Liªn kÕt v¨n b¶n lµ …

2. Ph ¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n:

a, VÝ dô: VD a (SGK), VD 2b.

b, NhËn xÐt:+ Trong VD a:- Çc ý víi nhau, çc ý víi chñ ®Ò kh«ng g¾n liÒn nhau.- Çc diÔn biÕn, t×nh tiÕt kh«ng g¾n liÒn phôc vô cho chñ ®Ò.=> ThiÕu liªn kÕt vÒ néi dung ý nghÜa.

+ Trong VD 2b:


15

? Em cã thÓ bæ sung vµ thay thÕ cho VD b hoµn chØnh nh thÕ nµo?? VËy ®Ó v¨n b¶n cã tÝnh liªn kÕt cÇn ph¶i b¶o ®¶m nh÷ng yªu cÇu g×- HS ®äc.

- ThiÕu tõ ng÷ chØ tr×nh tù sù viÖc. ( tõ “b©y giê”)- Dïng tõ ng÷ ®Ó thay thÕ thiÕu chÝnh x¸c (dïng “®øa trÎ” thay “con” trong trêng hîp nµy lµ kh«ng phï hîp).=> ThiÕu liªn kÕt vÒ h×nh thøc.

*) Ghi nhí: sgk

III. luyÖn tËp :

Bµi tËp 1 VÝ dô thiÕu tÝnh liªn kÕt vÒ h×nh thøc (thø tù çc c©u kh«ng hîp lý).

Tõ ®ã dÉn tíi thiÕu tÝnh liªn kÕt vÒ néi dung ( dïng ý c©u nµy ®Ó t×m c©u tiÕp theo).

Söa: 1- 4 - 2 - 5 - 3Bµi tËp 2

Cã 2 ý kiÕn:+ A- §o¹n v¨n ®· cã sù liªn kÕt v× çc c©u trong ®o¹n ®Òu cã “mÑ t«i”.+ B- §o¹n v¨n cha cã sù liªn kÕt v× çc c©u trong ®o¹n kh«ng nãi cïng mét néi dung. ( Th¶o luËn nhãm).

Bµi tËp 3- X¸c ®Þnh ®o¹n v¨n thiÕu tÝnh liªn kÕt ë ph¬ng diÖn nµo?( Ph¬ng diÖn h×nh thøc: ThiÕu tõ ng÷ chØ n/vËt vµ tõ ng÷ ®Ó

chuyÓn ý.- Çc tõ ng÷ ë chç trêng, trong nguyªn v¨n, lÇn lît: bµ, bµ,ch¸u ,bµ , bµ,

ch¸u, thÕ lµ.Bµi tËp 4


16

- §äc 2 c©u v¨n: “§ªm nay mÑ kh«ng ngñ ®îc. Ngµy mai lµ ngµy khai trêng cña con”.? Cã ý kiÕn cho r»ng: Hai c©u trªn viÕt vÒ 2 kh«ng gian, thêi gian kh¸c

nhau víi 2 sù viÖc, 2 nh©n vËt kh¸c nhau. Cã ph¶i sù liªn kÕt gi÷a chóng thiÕu chÆt chÏ? VËy v× sao chóng vÉn ®îc ®Æt c¹nh nhau trong v¨n b¶n ®· häc?

( NÕu t¸ch, chØ cã 2 c©u trªn th× chóng lµ 2 c©u rêi nhau. Nhng 2 c©u nµy ®îc ®Æt trong v¨n b¶n khi cßn cã c©u thø 3 ®øng tiÕp sau kÕt nèi 2 c©u trªn thµnh 1 thÓ thèng nhÊt lµm cho toµn ®o¹n v¨n trë lªn liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau.)

* H íng dÉn vÒ nhµ: - Hoµn thµnh bµi tËp.- ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n vµ chØ râ tÝnh liªn kÕt trong ®ã (h×nh thøc, néi

dung ).- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo. ...................................................o0o......................................

..............

TuÇn 2 - Bµi 2 TiÕt 5, 6: v¨n b¶n:

cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- ThÊy ®îc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh, s©u nÆng cña 2 anh em

trong c©u chuyÖn; c¶m nhËn ®îc nçi ®au ®ín, xãt xa cña nh÷ng b¹n nhá ch¼ng may r¬i vµo hoµn c¶nh gia ®×nh bÊt h¹nh.


17

- BiÕt th«ng c¶m vµ sÎ chiavíi nh÷ng ngêi b¹n cã hc¶nh nh vËy- ThÊy ®îc çi hay cña truyÖn ë çch kÓ ch©n thËt, c¶m ®éng theo

ng«i thø nhÊt víi çc chi tiÕt thÓ hiÖn t©m tr¹ng nh©n vËt còng nh sù s¸ng t¹o cña bè côc vµ chuyÓn m¹ch trong v¨n b¶n.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò: ? H·y nªu bµi häc mµ em c¶m nhËn ®îc qua v¨n b¶n “ MÑ t«i”.- KiÓm tra so¹n bµi.* Bµi míi:

H¹nh phóc biÕt bao khi nh÷ng trÎ th¬ ®îc sèng yªn vui díi m¸i Êm gia ®×nh trong t×nh th¬ng yªu cña bè, mÑ. Vµ ®au khæ biÕt bao ®èi víi nh÷ng ®øa con th¬. khi bè mÑ bá nhau khiÕn chóng ph¶i sèng trong c¶nh chia ly. Chóng ta sÏ cïng sÎ chia nçi ®au nµy víi 2 b¹n Thµnh vµ Thuû trong v¨n b¶n.

Häc sinh ®äc chó thÝch.? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ

Tg & Tp?

- GV HD HS ®äc, T2 Tp.=> §äc giäng xóc ®éng xen nh÷ng lêi béc lé th¸i ®é th¶ng thèt, ®au ®ín cña t©m tr¹ng nh©n vËt.

I. giíi thiÖu chung :1. T¸c gi¶: Kh¸nh Hoµi2. V¨n b¶n:- §îc trao gi¶i nh× trong cuéc thi viÕt vÒ quyÒn trÎ em do ViÖn KHGD vµ Tæ chøc cøu trî trÎ em ë Thuþ §iÓn – 1992 trao.- Lµ v¨n b¶n nhËt dông nãi vÒ quyÒn trÎ em.

Ii. ®äc vµ hiÓu v¨n b¶n :1. §äc, tãm t¾t v¨n b¶n: - Bè mÑ chia tay nhau, Thµnh vµ Thuû còng ph¶i xa nhau.- §å ch¬i cña 2 anh em, trong ®ã cã 2 con bóp bª, còng ph¶i bÞ chia ®«i.- D»n vÆt, ®au khæ, 2 anh em ra trêng t¹m biÖt c« gi¸o vµ çc b¹n cña Thuû.- Thuû quyÕt ®Þnh nhêng ®å ch¬i cho


18

- Chó ý çc chó thÝch lµ çc tõ ghÐp.

? TruyÖn viÕt vÒ ai? ViÖc g×? ?Ai lµ nh©n vËt chÝnh? (Th¶o luËn nhãm).

? TruyÖn cã kÕt cÊu nh thÕ nµo?

? Nªu çc sù viÖc chÝnh?

? TruyÖn ®îc kÓ theo ng«i nµo?

anh vµ do vËy, nh÷ng con bóp bª kh«ng bÞ chia ®«i.2. Chó thÝch: SGK.

3. KÕt cÊu & ng«i kÓ:a, T×m hiÓu kÕt cÊu cña truyÖn:- §©y lµ c©u chuyÖn c¶m ®éng cña 2 anh em chia tay nhau khi mÑ cïng em sÏ ph¶i rêi gia ®×nh sau khi bè mÑ li dÞ.* Nh©n vËt chÝnh: 2 anh em.* Cèt truyÖn: Më truyÖn: Tõ ®Çu…lm¬ th«i. Th©n truyÖn: TiÕp… nh vËy. KÕt truyÖn: cßn l¹i.+ Cã sù viÖc, cã t×nh tiÕt.+ Cã më ®Çu, cã kÕt thóc.* Çc sù viÖc chÝnh:- ChuÈn bÞ cho mét cuéc chia li, b¾t ®Çu lµ mét ®ªm mÊt ngñ cña 2 nh©n vËt chÝnh.- Chia ®å ch¬i – chia bóp bª.- LuyÕn tiÕc kû niÖm.- Chia tay c« gi¸o vµ çc b¹n cña Thuû.- MÑ vµ em Thuû ra ®i.- Thµnh ë l¹i trong nçi ®au khæ, mÊt m¸t.b, Ng«i kÓ trong truyÖn:- TruyÖn ®îc kÓ theo ng«i thø nhÊt vµ lµ lêi cña 1 trong 2 nh©n vËt chÝnh cña truyÖn.

? Çch dïng ng«i kÓ nh vËy cã => T¹o lªn tÝnh ch©n thùc, c¶m ®éng;


19

t¸c dông g×?

? C©u chuyÖn më ®Çu b»ng chi tiÕt nµo?? Çch t¹o t×nh tiÕt më ®Çu c©u chuyÖn nh vËy cã t¸c dông g×?

? LÖnh chia ®å ch¬i Êy ®· dÉn Thµnh ®Õn víi t©m tr¹ng nh thÕ nµo?? Vµ qua lêi kÓ cña Thµnh em cã thÓ hdung cuéc sèng cña 2 anh em tríc ®ã nh thÕ nµo?

? Hoµn c¶nh ®· ®æi thay, song t×nh c¶m cña 2 anh em Thuû vµ Thµnh ntn? §îc thÓ hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt nµo?

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ cuéc sèng cña çc em tríc ®ã?? Th¸i ®é cña 2 em khi ®îc lÖnh cña mÑ chia ®å ch¬i ®îc biÓu hiÖn ntn?? Em cã c¶m xóc g× khi ®äc

diÔn t¶ s©u s¾c nh÷ng ®au khæ, t×nh c¶m trong s¸ng cña Thuû vµ Thµnh tríc bi kÞch gia ®×nh.4. Ph©n tÝch: a. H×nh ¶nh hai ®øa trÎ:* LÖnh chia ®å ch¬i cña mÑ: ®ã lµ mét sù viÖc hÕt søc ®ét ngét, bÊt ngê.- Më ®Çu b»ng t×nh tiÕt g©y bÊt ngê, b¾t ngêi ®äc ng¹c nhiªn vµ muèn dâi theo dbiÕn cña c©u chuyÖn ®Ó t×m hiÓu nguyªn nh©n. (§ã chÝnh lµ çch vµo bµi cã tÝnh nªu vÊn ®Ò).- Thµnh nh×n cÆp m¾t xng hóp v× khãc nhiÒu cña em vµ nhí l¹i: §ªm qua c¶ 2 anh em ®Òu khãc v× gia ®×nh tan vì.- Gia ®×nh kh¸ gi¶, anh em vui vÎ yªu th-¬ng nhau.

* T×nh c¶m cña 2 anh em:- Th©n thiÕt, th¬ng yªu, chia sÎ, quan t©m tíi nhau.- Kû niÖm Thuû v¸ ¸o cho anh, Thµnh gióp em häc bµi, ®ãn em ®i häc vÒ.- Trong ®ªm qua, khi nghe em g¸i khãc th× Thµnh ®au khæ, “níc m¾t…” .- Mê s¸ng, Thµnh rãn rÐn ra vên. Thuû “lÆng lÏ”, anh “kÐo em ngåi xuèng”.- Khi em nhí, mong ®îc gÆp vµ chµo bè th× Thµnh xãt xa nh×n em. => Gia ®×nh kh¸ gi¶, anh em vui vÎ yªu th¬ng nhau). - Khi ®îc lÖnh cña mÑ chia ®å ch¬i, Thµnh vµ Thuû nhêng nhau.


20

®Õn ®o¹n nµy?

? Cã ý kiÕn cho r»ng c¶nh chia ®å ch¬i ®· nãi lªn t×nh anh em th¾m thiÕt cña Thµnh vµ Thuû. Em cã ®ång ý ko? Chóng ta h·y cïng chøng kiÕn c¶nh nµy._ LÇn thø hai, lÖnh chia ®å ch¬i cña mÑ l¹i vang lªn. VËy mµ t¹i sao 2 anh em vÉn kh«ng chÞu nghe lêi?

? Trong sù viÖc nµy, th¸i ®é cña Thuû ®îc béc lé rÊt râ. Em h·y ph©n tÝch?

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ th¸i ®é ®ã cña Thuû?

? MÆc dÇu vËy, cuèi cïng Thuû ®· chän c¸ch gi¶i quyÕt ntn?? Qua ®©y em cã nhËn xÐt g× vÒ nh©n vËt nµy?

? Tuy vËy anh em Thµnh vµ Thuû vÉn ph¶i xa nhau. H·y t×m c¸c chi tiÕt thÓ hiÖn t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cña 2 em trong cuéc chia li nµy?

- Trong ngµy h«m qua, kû niÖm gi÷a 2 anh em thËt ngät ngµo, trµn ®Çy h¹nh phóc. ThÕ mµ h«m nay th«i, hai ®øa trÎ d-êng nh ®· “giµ” ®i rÊt nhiÒu tríc nçi ®au, tríc tai ho¹ gi¸ng xuèng ®Çu chóng – cha mÑ ly h«n. ThËt lµ xãt xa!* C¶nh chia ®å ch¬i:

- Hai anh em muèn dµnh toµn bé kû niÖm cho ngêi m×nh th¬ng yªu.- Chóng kh«ng chia ®å ch¬i ®ång nghÜa víi viÖc chóng kh«ng muèn chia tay nhau.- Thµnh nhêng 2 bóp bª cho Thuû. Mét mÆt Thuû kh«ng muèn 2 bóp bª ph¶i xa nhau. MÆt kh¸c Thuû l¹i sî kh«ng cã vÖ sü g¸c cho anh Thµnh. => §ã lµ th¸i ®é béc lé t©m tr¹ng ®Çy m©u thuÉn cña 1 trÎ th¬ khi ph¶i chÞu søc Ðp t×nh c¶m qu¸ lín.- Thuû nhêng c¶ 2 bóp bª cho anh.

=> Thuû lµ em bÐ g¸i giµu lßng vÞ tha, th¬ng anh, th¬ng c¶ nh÷ng con bóp bª v« téi vµ thµ m×nh chÞu chia l×a chø kh«ng ®Ó bóp bª ph¶i chia tay.* Cuéc chia li ®Çy n íc m¾t + Thuû: - run lªn bÇn bËt, kinh hoµng. - CÆp m¾t tuyÖt väng, hai bê mi sng mäng.


21

? Nh÷ng chi tiÕt ®ã thÓ hiÖn ®iÒu g×?

? Mang trong lßng nçi ®au v« bê, Thµnh vµ Thuû trë l¹i trêng cò t¹m biÖt c« gi¸o vµ çc b¹n cña Thuû? Em h·y t×m chi tiÕt c¶m ®éng nhÊt trong cuéc chia tay nµy? (Th¶o luËn). ? Emcã c¶m xóc g× vÒ cuéc chia li nµy?

- Lçi nµy thuéc vÒ ai?(HS th¶o luËn).? §Ó diÔn t¶ thËt s©u s¾c nh÷ng ®iÒu ®ã, ngêi viÕt ®· lùa chän çch kÓ ntn?? ViÖc ®a vµo ®o¹n v¨n miªu t¶ c¶nh buæi s¸ng lóc Thµnh vµ Thuû ®ang buån vµ c¶nh ®êng

- nh ngêi mÊt hån. - mÆt t¸i xanh nh tµu l¸+ Thµnh: - thao thøc. - níc m¾t tu«n trµo nh suèi. - cêi cay ®¾ng, khãc nÊc lªn.=> nçi ®au ®ín ®Õn tét cïng cña Thµnh vµ Thuû?

+ Chia tay c« gi¸o vµ çc b¹n: - C« gi¸o t¸i mÆt, níc m¾t giµn giôa.- Çc b¹n khãc oµ.

- Cã thÓ nãi ®©y lµ mét c¶nh buån tª t¸i, g©y xóc ®éng m¹nh mÏ. Cha mÑ bá nhau, anh em li t¸n, cã bè th× kh«ng cã mÑ. §èi víi Thuû, hoµn c¶nh khiÕn em ph¶i bá häc gi÷a trang ®êi tuæi th¬. SÏ kh«ng cßn mét bÐ Thuû ng©y th¬ rÝu rÝt bªn anh trai sau mçi buæi tan trêng. Thay vµo ®ã lµ mét bÐ Thuû lang thang ®Çu ®êng xã chî ®Ó tù kiÕm kÕ sinh nhai. Nçi ®au ®ã kh«ng chØ riªng cña Thµnh vµ Thuû mµ ®ã lµ nçi ®au cña nhiÒu trÎ th¬ hiÖn nay, nçi ®au cña toµn XH.

- KÓ theo ng«i thø nhÊt çch kÓ kÕt hîp gi÷a hiÖn t¹i víi qu¸ khø, kÕt hîp miªu t¶ & kÓ.


22

phè khi 2 anh em Thµnh thuû ra khái cæng trêng cã ý nghÜa nh thÕ nµo?

? Qua ®©y t¸c gi¶ muèn nh¾n göi ®iÒu g×?

? Nªu ý nghÜa cña v¨n b¶n?? Kh¸i qu¸t l¹i thµnh c«ng cña nghÖ thuËt kÓ chuyÖn.

- Cuéc sèng vÉn b×nh yªn, ®êi vÉn ®Ñp víi dßng ch¶y thêi gian, s¾c mµu, c¶nh vËt vÉn tù nhiªn. ChØ riªng gia ®×nh Thµnh vµ Thuû, chØ riªng 2 em ®ang chÞu ®ùng tÊn bi kÞch v« cïng lín. VËy çc em biÕt ngá cïng ai?=> Çch t¹o h×nh ¶nh, c¶nh vËt ®èi lËp víi t©m tr¹ng con ngêi cµng lµm kh¾c s©u t©m tr¹ng. - Mçi ngêi cta h·y l¾ng nghe vµ chó ý h¬n n÷a nh÷ng g× ®ang diÔn ra ®»ng sau sù hèi h¶ cña c/s thêng ngµy ®Ó mµ cã thÓ san sÎ nçi ®au cïng ®ång lo¹i. Vµ nhÊt lµ nh÷ng ngêi lµm cha, lµm mÑ h·y cè g¾ng tíi møc cã thÓ, ®õng ®Ó h¹nh phóc tuét khái tay nh÷ng trÎ th¬ v« téi.

IiI. tæng kÕt:Trong v¨n b¶n: Lêi kÓ gi¶n dÞ,

kh«ng cã xung ®ét ån µo, phï hîp t©m tr¹ng nh©n vËt. Çch kÓ chuyÖn kh¸ tù nhiªn, ch©n thËt, nhiÒu chi tiÕt bÊt ngê. Lùa chän ng«i kÓ t¹o tÝnh ch©n thùc qua con m¾t vµ suy nghÜ cña ngêi trong cuéc. YÕu tè miªu t¶ ®îc khÐo lÐo gµi xen vµo gi÷a çc yÕu tè tù sù nh»m béc lé t©m tr¹ng, c¶m xóc, suy nghÜ cña nh©n vËt.

* Ghi nhí: SGK.

iV. luyÖn tËp :

? Trong truyÖn nh÷ng con bóp bª kh«ng chia tay, vËy ®iÒu ®ã cã m©u thuÉn víi nhan ®Ò?


23

? H×nh ¶nh nh÷ng con bóp bª gîi cho em suy nghÜ g×?=> Bóp bª trong s¸ng, ng©y th¬, v« téi hay chÝnh lµ Thµnh vµ Thuû?

Chóng kh«ng cã lçi song chóng lµ nh÷ng n¹n nh©n ph¶i chÞu ®ùng nçi khæ ®au.

- §äc bµi ®äc thªm.* H íng dÉn vÒ nhµ : - ViÕt ®o¹n v¨n dt¶ c¶m xóc cña em khi häc xong v¨n b¶n.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

..................................................o0o.......................................... TiÕt 7: tËp lµm v¨n:

bè côc trong v¨n b¶n

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh hiÓu:

- TÇm quan träng cña bè côc trong v¨n b¶n. Trªn c¬ së ®ã cã ý thøc x©y dùng bè côc khi tlËp v¨n b¶n.

- ThÕ nµo lµ mét bè côc rµnh m¹ch vµ hîp lý ®Ó bíc ®Çu x©y dùng ®îc nh÷ng bè côc rµnh m¹ch, hîp lý cho c¸c bµi lµm v¨n.

- TÝnh hîp lý vµ phhæ biÕn cña d¹ng bè côc 3 phÇn, nhiÖm vô cña mçi phÇn trong bè côc ®Ó tõ ®ã cã thÓ lµm MB, TB, KB ®óng híng h¬n, ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò:

? Em hiÓu thÕ nµo lµ liªn kÕt vµ ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n ?- KiÓm tra btËp.* Bµi míi:Tõ nh÷ng n¨m häc tríc, c¸c em ®· ®îc lµm quen víi c«ng viÖc x©y

dùng dµn bµi. Mµ dµn bµi chÝnh lµ kÕt qu¶, h×nh thøc thÓ hiÖn cña bè côc. VËy bè côc trong v¨n b¶n lµ g× vµ cÇn cã nh÷ng yªu cÇu nh thÕ

nµo ?


24

* Häc sinh ghi l¹i çc bíc trong l¸ ®¬n xin gia nhËp ®éi TNTP Hå ChÝ Minh.

? Theo em nh÷ng néi dung Êy cã cÇn ®îc s¾p xÕp theo mét trËt tù kh«ng?( Gi¸o viªn cã thÓ ®¶o trËt tù mét vµi néi dung ®Ó häc sinh x¸c ®Þnh).->Nh vËy, kh«ng thÓ tuú thÝch muèn ghi néi dung nµo tríc, néi dung nµo sau còng ®îc.? VËy v× sao l¹i ph¶i theo trËt tù ndung ®ã?

? Em cho biÕt mét bè côc ®¹t yªu cÇu lµ nh thÕ nµo?

- §äc thÇm vÝ dô:? Em h·y so s¸nh 2 vÝ dô trªn víi 2 v¨n b¶n kÓ trong ng÷ v¨n líp 6?( ? Mçi b¶n kÓ trong 2 vÝ dô trªn gåm mÊy c©u? Çc c©u trong mçi vÝ dô cã tËp trung trong mét ý thèng nhÊt kh«ng? ý cña ®o¹n v¨n nµy víi ®o¹n kia cã ph©n

I. bè côc cña v¨n b¶n * §¬n xin gia nhËp ®éi TNTP Hå ChÝ Minh:- Quèc hiÖu.- Tªn ®¬n.- N¬i göi ®¬n ®Õn.- LÝ do, nguyÖn väng.- Lêi høa.- Lêi çm ¬n.

Ngµy th¸ng Ký tªn

- Nh÷ng néi dung trªn cÇn ®îc s¾p xÕp theo mét trËt tù hîp lý.

- Cã nh vËy ngêi ®äc v¨n b¶n míi cã thÓ hiÓu vµ chÊp nhËn néi dung Êy ®îc. - Vµ chÝnh sù s¾p ®Æt néi dung çc phÇn trong v¨n b¶n theo mét tr×nh tù hîp lý ®-îc gäi lµ bè côc.

* Ghi nhí: SGK.

II. nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n :- VÝ dô 1, 2 – SGK tr 29.- So s¸nh 2 vÝ dô víi 2 b¶n kÓ trong SGK:+ Çc c©u v¨n trong mçi vÝ dô kh«ng tËp trung 1 ý thèng nhÊt.+ ý cña ®o¹n nµy víi ®o¹n kia rêi r¹c nhau, kh«ng m¹ch l¹c.+ §o¹n kÓ lén xén, kh«ng t¹o høng thó vµ khã tiÕp nhËn.


25

biÖt ®îc víi nhau kh«ng?).? VËy 2 ®o¹n kÓ nµy cã bè côc cha?(Vµ ®ã cha ph¶i lµ v¨n b¶n).? VËy cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g× ®Ó bè côc cña v¨n b¶n ®îc rµnh m¹ch vµ hîp lý?? Trªn c¬ së ®ã, em h·y s¾p xÕp l¹i 2 ®o¹n kÓ trªn theo bè côc hîp lý ®Ó t¹o thµnh 2 v¨n b¶n. ( Nh vËy, khi kh«ng cã bè côc th× nh÷ng chuçi lêi nãi hay bµi viÕt kh«ng thÓ trë thµnh v¨n b¶n).- HS ®äc.

? Qua ph©n tÝch çc v¨n b¶n tù sù, miªu t¶ ®· häc, em thÊy v¨n b¶n thêng cã bè côc nh thÕ nµo?? Nªu nvô cña tõng phÇn: MB, TB, KB trong 2 kiÓu v¨n b¶n trªn?? Theo em, cã nhÊt thiÕt ph¶i ph©n biÖt rµnh m¹ch 3 phÇn trong 1 bè côc kh«ng? ? Cã b¹n nhËn xÐt r»ng MB chØ lµ sù tãm t¾t, rót gän cña TB, cßn KB ch¼ng qua chØ lµ sù lÆp l¹i lÇn n÷a cña MB. Em thÊy nhËn xÐt ®ã thÕ nµo?

Cha t¹o ®îc v¨n b¶n cã bè côc.

* Ghi nhí: SGK.III. çc phÇn cña bè côc:

- Thêng gåm 3 phÇn:+ Më bµi.+ Th©n bµi.+ KÕt bµi.

- MB kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù th«ng b¸o ®Ò tµi cña v¨n b¶n mµ cßn cè g¾ng lµm sao cho ngêi ®äc, ngêi nghe cã thÓ ®i vµo ®Ò tµi ®ã mét çch dÔ dµng, tù nhiªn, høng thó vµ Ýt nhiÒu h/dung híng ®i cña bµi.

KB kh«ng chØ cã nhiÖm vô nh¾c l¹i ®Ò tµi hay ®a ra nh÷ng lêi høa hÑn, nªu c¶m tëng … mµ ph¶i lµm cho v¨n b¶n ®Ó l¹i Ên tîng tèt ®Ñp => §ã lµ bè côc hîp lý

* Ghi nhí: SGK.


26

- HS ®äc.

IV. luyÖn tËp:Bµi tËp 1:

? Cã thÓ cho biÕt v× sao nh÷ng bµi v¨n cña em cha ®îc ®iÓm cao?- Cha biÕt s¾p xÕp çc ý cho rµnh m¹ch, hîp lý. - Bè côc cha c©n ®èi.- ThiÕu tÝnh liªn kÕt.

Bµi tËp 2:? Nh¾c l¹i bè côc cña v¨n b¶n “Cuéc chia tay …”. => §ã lµ bè côc rµnh

m¹ch vµ hîp lý.? Theo em, bè côc Êy b¾t ®Çu b»ng chi tiÕt: “MÑ t«i giäng kh¶n ®Æc

…”?? Em cã thÓ kÓ l¹i c©u chuyÖn Êy theo mét bè côc kh¸c ®îc kh«ng?(VD: - MÑ vµ em Thuû ra ®i, chØ m×nh Thµnh ë l¹i.

- Thµnh nghÜ vÒ nh÷ng sù viÖc ®· x¶y ra: + Cuéc sèng g/® ®ang yªn Êm, anh em vui vÇy. + Bè mÑ th«ng b¸o viÖc li h«n. + Th¸i ®é, t©m tr¹ng cña 2 anh em. + Chia ®å ch¬i...).

Bµi tËp 3:- §äc vµ nhËn xÐt dù ®Þnh bè côc b¶n bço cña b¹n.

=> Cha thËt rµnh m¹ch vµ hîp lý:+ Çc ®iÓm 1,2,3 ë th©n bµi míi chØ kÓ l¹i viÖc häc tèt chø cha ph¶i lµ

tr×nh bµy kinh nghiÖm häc tèt.+ §iÓm 4 l¹i kh«ng ph¶i nãi vÒ häc tËp.- Söa:

+ Thñ tôc chµo mõng, tù giíi thiÖu.+ Nªu llît tõng kinh nghiÖm häc tËp – chó ý kh«ng ®Ó kinh nghiÖm bÞ

lÉn vµo nhau.


27

+ Rót ra kÕt luËn: Nhê cã vËy mµ viÖc häc tËp cña b¹n ®· cã tb vµ kq cô thÓ ntnµo?

+ NguyÖn väng muèn ®îc nghe, trao ®æi, gãp ý. * H íng dÉn vÒ nhµ : - HiÓu bµi, thuéc ghi nhí.- Hoµn thµnh bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

...................................................o0o.....................................................TiÕt 8: tËp lµm v¨n:

m¹ch l¹c trong v¨n b¶n

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:

- Cã nh÷ng hiÓu biÕt bíc ®Çu vÒ m¹ch l¹c trong vb¶n vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lµm cho v¨n b¶n cã m¹ch l¹c, kh«ng ®øt ®o¹n, quÈn quanh.

- Chó ý ®Õn sù m¹ch l¹c trong c¸c bµi tËp lµm v¨n.- Sö dông v¨n b¶n ®· häc lµm ng÷ liÖu ®Ó h×nh thµnh lý thuyÕt.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu v× sao mçi v¨n b¶n cÇn cã bè côc?? Nªu nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó mét v¨n b¶n cã bè côc rµnh m¹ch, hîp lý.? Theo em, v¨n b¶n “Cuéc chia tay …” cã thÓ chia lµm mÊy ®o¹n lµ

hîp lý?A: Ba ®o¹n (c¨n cø vµo cuéc chia tay kh«ng thµnh cña bóp bª).B: Bèn ®o¹n (c¨n cø vµo h/® cña 2 anh em).C: S¸u ®o¹n (c¨n cø vµo d/biÕn t/tr¹ng cña 2 anh em).

* Bµi míi:- Nh vËy qua bµi tËp võa lµm, c/ta ®· hiÓu v/trß q/träng cña bè côc trong

v¨n b¶n. Vµ nãi ®Õn bè côc lµ nãi ®Õn sù s¾p ®Æt, ph©n chia. Nhng c¸c phÇn ®îc ph©n chia Êy tuy rµnh m¹ch nhng l¹i cÇn ph¶i cã liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. Bµi häc …..


28

- Lu ý: “ M¹ch l¹c”

? VËy m¹ch l¹c trong v¨n b¶n cã t/c g×?

? Cã ý kiÕn cho r»ng, trong v¨n b¶n m¹ch l¹c lµ sù tiÕp nèi cña çc c©u, çc ý theo mét tr×nh tù hîp lý. ý kiÕn cña em thÕ nµo?? §Ó ®¶m b¶o tÝnh m¹ch l¹c trong v¨n b¶n, çc phÇn vÉn ph¶i cã n/vô cô thÓ, tøc lµ v¨n b¶n ph¶i cã bè côc. VËy em h·y ®iÒn vµo « trèng trong b¶ng SGK nh÷ng néi dung thÝch hîp.( Gi¸o viªn ®a b¶ng phô, HS l/lît ®iÒn hoÆc nªu ý kiÕn cho néi dung tõng « trèng.- NhÊn m¹nh yªu cÇu m¹ch l¹c trong 2 kiÓu v¨n b¶n tù sù vµ miªu t¶).

* Theo dâi v¨n b¶n “Cuéc …”? H·y cho biÕt toµn bé SV trong v¨n b¶n xoay quanh SV chÝnh nµo?

I. M¹ch l¹c trong v¨n b¶n:- “M¹ch l¹c” – nghÜa ®en: M¹ch m¸u trong c¬ thÓ. Trong v¨n b¶n còng cã çi g× ®ã gièng nh m¹ch m¸u trong c¬ thÓ lµm çc phÇn cña v¨n b¶n thèng nhÊt l¹i- Trong v¨n b¶n : + Tr«i ch¶y thµnh dßng, thµnh m¹ch. + TuÇn tù ®i qua kh¾p çc phÇn, çc ®o¹n. + Th«ng suèt, liªn tôc, kh«ng ®øt ®o¹n. * Ghi nhí: M¹ch l¹c trong v¨n b¶n lµ sù tiÕp nèi cña çc c©u ….

+ yªu cÇu vÒ m¹ch l¹c:- Trong v¨n b¶n tù sù: çc SV nèi kÕt nhau mét çch hîp lý theo diÔn biÕn.- Trong v¨n b¶n miªu t¶: çc diÖn quan s¸t nh»m liªn kÕt ®Ó t¹o çi nh×n chØnh thÓ.

II. çc ®iÒu kiÖn ®Ó cã mét v¨n b¶n m¹ch l¹c:

- Trong v¨n b¶n “Cuéc …”çc bé phËn ®Òu liªn quan ®Õn sù chia


29

? M¹ch kÓ trong v¨n b¶n cã chç bÞ thay ®æi (VD ……) nhng em thÊy m¹ch chñ ®Ò v¨n b¶n vÉn ®îc gi÷ v÷ng? V× sao?

* Trong v¨n b¶n Êy, m¹ch v¨n ®îc thÓ hiÖn dÇn dÇn, ®îc dÉn d¾t khÐo lÐo: - MÑ b¾t 2 anh em chia ®å ch¬i. - Hai con ®au ®ín qu»n qu¹i. - C¶nh vËt trong buæi s¸ng ®au lßng cña 2 con. - Nh÷ng kû niÖm ªm ®Òm gi÷a 2 anh em. - Chia bóp bª vµ nh÷ng kû niÖm vÒ ®å ch¬i nµy? - Chia tay c« gi¸o vµ çc b¹n cña Thuû. - Phót chia tay cuèi cïng.

=> Qua bè côc trªn, chóng ta nhËn thÊy m¹ch l¹c v¨n b¶n ®ã lµ: Cuéc chia tay cña 2 anh em vµ kh«ng chia tay cña nh÷ng con bóp bª lu«n cã nh÷ng diÔn biÕn míi mÎ.? Tãm l¹i, m¹ch l¹c trong v¨n b¶n lµ g×?

tay ®ín ®au vµ tha thiÕt.- M¹ch kÓ bÞ thay ®æi nhng m¹ch chñ ®Ò v¨n b¶n vÉn ®îc gi÷ v÷ng v× vÉn tËp trung vµo mèi t/c kh«ng thÓ chia c¾t cña 2 anh em vµ ph-¬ng tiÖn liªn kÕt lÆp l¹i : §ã lµ lÖnh cña ngêi mÑ.

=> Çc bé phËn trong v¨n b¶n nhÊt thiÕt ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, (cã thÓ theo çc mèi liªn hÖ thêi gian, kh«ng gian, t©m lÝ, ý nghÜ) miÔn lµ sù liªn hÖ Êy hîp lý, tù nhiªn.* Ghi nhí: SGK.

III. luyÖn tËp: Bµi tËp 1:

- Häc sinh nhí l¹i v¨n b¶n “MÑ t«i”.- §äc VD 1, 2 tr 33.- Chñ ®Ò chung xuyªn suèt çc phÇn, çc ®o¹n, çc c©u trong v¨n b¶n lµ

g×? Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

30

- M¹ch l¹c trong çc v¨n b¶n ®ã lµ:+ “ MÑ t«i”: ThÓ hiÖn ë sù truyÒn c¶m vÒ t/c me >< con.+ “L·o n«ng”: ThÓ hiÖn ë lêi khuyªn cña cha >< con.

+ Vb cña TH: S¾c vµng trï phó, ®Çm Êm cña lµng quª vµo gi÷a ngµy mïa, trong mïa ®«ng.

- Tr×nh tù tiÕp nèi cña çc phÇn, çc ®o¹n, çc c©u trong v¨n b¶n cã gióp cho sù thÓ hiÖn chñ ®Ò ®îc liªn tôc kh«ng, hÊp dÉn, th«ng suèt kh«ng? (Vai trß cña çc phÇn MB, KB).

Bµi tËp 2:Trong v¨n b¶n “Cuéc ..”, t/gi¶ ®· kh«ng thuËt l¹i tØ mØ nguyªn nh©n

dÉn ®Õn sù chia tay cña 2 ngêi lín kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho t¸c phÈm thiÕu m/l¹c mµ cßn kh«ng lµm cho ý tø chñ ®¹o cña v¨n b¶n (xoay quanh cuéc chia tay cña 2 ®øa trÎ vµ 2 con bóp bª) kh«ng bÞ ph©n t¸n, gi÷ ®îc sù thèng nhÊt, t¹o lªn sù m¹ch l¹c cña c©u chuyÖn. (Gi¸o viªn gîi: ? T×m ý chñ ®¹o cña v¨n b¶n. ? NÕu cã sù thuËt l¹i…. th× ¶nh hëng nh thÕ nµo ®Õn ý chñ ®¹o?).

IV. h íng dÉn vÒ nhµ : - Häc, hiÓu bµi, thuéc ghi nhí.- Hoµn thµnh bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.........................................o0o.....................................................


31

TuÇn 3 - Bµi 3 TiÕt 9: V¨n b¶n nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh

A. Môc tiªu bµi häc- Gióp häc sinh:

+ HiÓu kh¸i niÖm ca dao, d©n ca.+ N¾m ®îc néi dung, ý nghÜa cña mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt

tiªu biÓu cña ca dao, d©n ca qua nh÷ng bµi ca dao vÒ chñ ®Ò t×nh c¶m gia ®×nh.

+ Liªn hÖ gi¸o dôc t tëng cho häc sinh.+ Häc sinh thuéc nh÷ng bµi ca dao trong chñ ®Ò vµ biÕt thªm

mét sè bµi ca dao ngoµi chñ ®Ò.B. TiÕn tr×nh bµi d¹y* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò:? Qua v¨n b¶n "Cuéc........."t¸c gi¶ K H muèn nh¾n göi chóng ta ®iÒu

g×?- KT so¹n v¨n.* Bµi míi:Trong d©n gian nhu cÇu béc lé t×nh c¶m cña nh©n d©n lao ®éng rÊt

cao, rÊt cÇn thiÕt. Bëi v× ®ã lµ ®Æc ®iÓm truyÒn thèng cña nh©n d©n ta tõ ngµn xa. Nh÷ng c©u h¸t ru, nh÷ng bµi d©n ca, nh÷ng ®iÖu hß, nh÷ng lêi t©m sù ®îc thèt lªn tõ tr¸i tim nh÷ng con ngêi lao ®éng b×nh dÞ nhng rÊt biÕt tr©n träng gi¸ trÞ cuéc sèng nh t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh yªu quª


32

h¬ng ®ång ruéng...Tõ ®ã mµ ca dao, d©n ca ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn phong phó tõ mu«n ®êi ®Õn nay.

- §äc: nhÑ nhµng, tha thiÕt phï hîp víi thÓ th¬, ®Æc trng cña ca dao vµ phï hîp víi viÖc diÔn t¶ t×nh c¶m gia ®×nh. - §äc chó thÝch. HiÓu vÒ ca dao, d©n ca -> gi¶i thÝch v× sao gäi lµ nh÷ng c©u h¸t...

- Giíi thiÖu mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt thêng gÆp trong ca dao; So s¸nh, Èn dô, th¬ lôc b¸t -> KÕt cÊu ng¾n gän, h×nh ¶nh cô thÓ giµu biÓu c¶m, ng«n ng÷ b×nh dÞ, nh©n vËt tr÷ t×nh.* §äc 4 bµi ca dao vµ cho biÕt mçi bµi ca dao nãi vÒ t×nh c¶m nµo trong gia ®×nh?? Bµi ca dao lµ lêi cña ai, nãi víi ai, nãi vÒ ®iÒu g×? ( Th¶o luËn)? §äc bµi ca dao em nhËn thÊy ©m hëng quen thuéc nµo?

? Trong lêi ru Êy, t¸c gi¶ d©n gian ®· dïng nghÖ thuËt g×?? Em ®· hiÓu c¸c h×nh ¶nh "nói, biÓn, cï lao chÝn ch÷". VËy theo

I. Giíi thiÖu chung:(SGK)II. §äc hiÓu v¨n b¶n1) §äc

2) Chó thÝch: SGK

3) Ph©n tÝch:

* Bµi 1

- Bµi ca dao mang ©m hëng cña lêi ru ngät ngµo, thÊm thÝa. C«ng cha - nh nói. NghÜa mÑ - nh níc, "cï lao chÝn ch÷"

=> NghÖ thuËt so s¸nh.

- Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh rÊt phï hîp víi ®èi tîng so s¸nh => C«ng cha nghÜa mÑ


33

em cã thÓ ®æi c¸c h×nh ¶nh so s¸nh kh«ng? VËy v× sao t¸c gi¶ d©n gian l¹i chän h×nh ¶nh so s¸nh ®ã? (Gvdg).? Em cã hiÓu v× sao lêi nh¾c nhñ ®ã l¹i ®îc thÓ hiÖn trong lêi ru?

? Bµi ca dao lµ t©m tr¹ng cña ai?

? T©m tr¹ng ®ã ®îc béc lé trong hoµn c¶nh thêi gian, kh«ng gian, qua hµnh ®éng nçi niÒm nµo cña nh©n vËt tr÷ t×nh?? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ hoµn c¶nh ®ã?

? Qua ®ã, t×nh c¶m ®îc béc lé trong bµi ca dao nh thÕ nµo?

? T¹i sao nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi ca dao l¹i cã t©m tr¹ng nh vËy?( Gi¸o viªn g¾n vµo hoµn c¶nh x· héi phong kiÕn víi nh÷ng ngêi ®i ë, ngêi con g¸i lÊy chång xa kh«ng ®îc tù quyÕt ®Þnh ®iÒu g×).? §äc bµi ca dao, em muèn chia

lín réng v« cïng. §¹o lµm con ph¶i hiÓu ®-îc ®iÒu ®ã ®Ó ®¸p ®Òn sao cho xøng ®¸ng.- §Ó qua ®ã bµi ca dao muèn thÓ hiÖn t×nh mÑ, t×nh cha s©u nÆng (Liªn hÖ:" CTMR vµ MT). * Bµi 2- T©m tr¹ng cña ngêi con xa nhµ nhí quª, nhí mÑ: + Thêi gian : chiÒu chiÒu. + Kh«ng gian : ngâ sau. + Ho¹t ®éng : tr«ng. + Nçi niÒm : ruét ®au chÝn chiÒu.- "chiÒu chiÒu: lóc r¶nh rçi c«ng viÖc th-êng hay gîi nhí.- Ngâ sau: n¬i v¾ng vÎ, dÔ béc lé m×nh.- Tr«ng: ngãng, híng, dâi m¾t xa, s©u.- Ruét: nçi nhí th¬ng nhiÒu bÒ.=> TÝnh chÊt méc m¹c, gi¶n dÞ, ®Çy ¾p yªu th¬ng: Nçi buån xãt xa, ®au l¾ng tËn ®¸y lßng kh«ng biÕt ngá cïng ai.

* Bµi 3- H×nh ¶nh so s¸nh: "nuéc l¹t": Mèi quan


34

sÎ víi nh©n vËt tr÷ t×nh ®iÒu g×? (Th¶o luËn)- Bµi 3 diÔn t¶ nçi nhí «ng bµ. T×nh c¶m ®ã ®îc diÔn ®¹t th«ng qua nh thÕ nµo?- Em hiÓu h×nh ¶nh "nuéc l¹t" lµ g×?

? Ph©n tÝch t¸c dông cña çc h×nh ¶nh so s¸nh, çch nãi vµ çch dïng tõ ng÷ nh vËy?? Qua ®ã em hiÓu nçi nhí th¬ng ë ®©y nh thÕ nµo?(Liªn hÖ:Bµi h¸t cã «ng bµ, cã ba m¸).

? T×m nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh thÓ hiÖn t×nh c¶m anh em?? Çch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo?? Vµ sù g¾n bã gÇn gòi Êy cßn v× lý do g×?

? Nh¾c l¹i nh÷ng h×nh ¶nh nghÖ thuËt næi bËt trong ca dao?? Chñ ®Ò chung cña 4 bµi ca dao lµ g×?HS ®äc.

hÖ huyÕt thèng trong gia ®×nh.- §ã lµ h×nh ¶nh ®îc dïng phæ biÕn trong d©n gian: nhÞp cÇu, ng«i ®×nh...- Çch nãi t¨ng cÊp: "bao nhiªu.....bÊy nhiªu".- Tõ ng÷ "ngã lªn": sù t«n kÝnh.=> Nçi nhí th¬ng thµnh kÝnh, ch©n t×nh méc m¹c cña con ch¸u víi «ng bµ ,tæ tiªn.

* Bµi 4- Anh em: cïng chung mét nhµ nh thÓ ch©n tay=> T×nh c¶m anh em g¾n bã gÇn gòi, thiªng liªng. - Anh em th¬ng yªu nhau th× mÑ cha phÊn khëi. Vµ ®ã lµ 1 trong nh÷ng çch thÓ hiÖn sù hiÕu th¶o cña ch¸u con, kh«ng ph¶i cø biÕu cña ngon vËt l¹...III. Tæng kÕt:

* Ghi nhí: SGK.


35

IV. LuyÖn tËp:- §äc thuéc lßng, diÔn c¶m nh÷ng bµi d©n ca trªn.- Su tÇm nh÷ng bµi ca dao cã cÆp tõ "bao nhiªu...bÊy nhiªu".- Thi su tÇm ca dao.- H¸t d©n ca: Lý chiÒu chiÒu.

* H íng dÉn vÒ nhµ: - HiÓu, gi¶i thÝch néi dung, nghÖ thuËt 4 bµi ca dao.- TiÕp tôc su tÇm ca dao cïng chñ ®Ò.- TËp chuyÓn thÓ ca dao thµnh lêi ru, c©u h¸t.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo..............................................o0o......................................................

TiÕt 9 V¨n b¶n:

nh÷ng c©u h¸t

vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi

A. Môc tiªu bµi häc- Gióp häc sinh:


36

+ Cñng cè kh¸i niÖm ca dao, d©n ca.+ N¾m ®îc néi dung, ý nghÜa cña mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt

tiªu biÓu qua nh÷ng lêi ca trong bµi.+ Chó ý khai th¸c tõ l¸y biÓu c¶m vµ c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt.+ T¹o cho häc sinh cã c¶m gi¸c nh ®îc du lÞch qua nhiÒu vïng,

miÒn cña ®Êt níc.B. TiÕn tr×nh bµi d¹y* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò:- ThÕ nµo lµ ca dao, d©n ca.- Tr×nh bµy nh÷ng nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu thêng gÆp trong ca dao,

cho vÝ dô.- Nªu ý nghÜa chung nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh.* Bµi míi:NÕu nh t×nh c¶m gia ®×nh ®îc ®Ò cao vµ chiÕm 1 lîng phong phó

trong ca dao th× cã lÏ song hµnh víi nã chÝnh lµ t×nh yªu mµ ngêi d©n dµnh cho quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi m×nh. Ngêi lao ®éng ViÖt Nam ®· göi g¾m tÊt c¶ t×nh yªu cña m×nh qua nh÷ng bµi ca dao, nh÷ng c©u h¸t ngät ngµo: "B¹n ¬i h·y ®Õn quª h¬ng chóng t«i..."

I. §äc, hiÓu v¨n b¶n1) §äc:Giäng ®äc vui t¬i, xen nh÷ng c¶m xóc tù hµo, yªu mÕn, say mª.2) Chó thÝch: SGK3) Ph©n tÝch:? C¸c bµi ca dao nãi vÒ nh÷ng vïng, miÒn, ®Þa ph¬ng nµo?Gi¸o viªn chia nhãm häc sinh chuÈn bÞ ®i du lÞch (còng cã thÓ b¾t

th¨m ®iÓm du lÞch cña tæ).+ Tæ 1: ®i xuyªn B¾c Bé.+ Tæ 2: ®i Hµ Néi.+ Tæ 3: ®i HuÕ.+ Tæ 4: vÒ vïng quª lóa TB. Bµi 1


37

- NhËn xÐt vÒ bµi 1, em ®ång ý víi ý kiÕn nµo?+ A. Bµi ca lµ lêi cña 1 ngêi vµ chØ cã 1 phÇn.+ B. H×nh thøc ®èi ®¸p nµy kh«ng phæ biÕn trong ca dao, d©n ca. ? Em hiÓu thÕ nµo vÒ h×nh thøc h¸t ®èi ®¸p?? Trong bµi nµy, çc chµng trai, c« g¸i ®· ®èi ®¸p vÒ nh÷ng g×?

? Hä cã çch hái ®¸p nh thÕ nµo?? Nhê c©u ®èi ®¸p em ®· ®îc ®Õn víi phong c¶nh nh thÕ nµo?? Qua lêi ®èi ®¸p, em cã nhËn xÐt g× vÒ çc chµng trai, c« g¸i trong bµi ca.

+ Bµi ca cã 2 phÇn

+ H×nh thøc ®èi ®¸p cã nhiÒu trong ca dao, d©n ca.

- Trai g¸i thö tµi nhau vÒ hiÓu biÕt kiÕn thøc vÒ ®Þa lý, lÞch sö.

- Ngêi hái biÕt chän nh÷ng nÐt tiªu biÓu cña tõng ®Þa danh.

(Hä lµ nh÷ng ngêi hiÓu biÕt, lÞch l·m, tÕ nhÞ. Hä cïng chung niÒm tù hµo vÒ quª h¬ng ®Êt níc. §ã lµ c¬ së vµ lµ çch ®Ó hä bµy tá t×nh yªu løa ®«i).

Bµi 2

? T¸c gi¶ d©n gian ®· dïng tõ ng÷ nµo ®Ó diÔn t¶ c¶nh ®i xem Hµ Néi?

? Çch dïng tõ ng÷ “rñ nhau” ®· gióp em h×nh dung kh«ng khÝ, quang c¶nh nh thÕ nµo? (Rñ nhau ®i cÊy ®i cµy Rñ nhau ®i t¾m hå sen

- “Rñ nhau”.Gäi nhau cïng ®i -> ®«ng vui, hå hëi -> C¶nh Hµ Néi lµ niÒm say mª chung, muèn chia sÎ t×nh c¶m vÒ Hµ Néi víi mäi ngêi, víi nh÷ng ai yªu mÕn Hµ Néi.


38

………………………”

? V× sao l¹i cã kh«ng khÝ ®«ng vui, hå hëi nh vËy?

? Em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ c¸ch t¶ c¶nh trong bµi nµy (VD: t¸c gi¶ d©n gian cã dïng nh÷ng h×nh ¶nh miªu t¶ kh«ng?).

? C©u cuèi bµi ca “Hái ai …” gîi cho em suy nghÜ g×? (Th¶o luËn).(Nh¾n nhñ t©m t×nh víi mäi ngêi vÒ t×nh yªu ®èi víi quª h¬ng, víi ngêi cã c«ng, víi quª h¬ng ®Êt níc. Nh¾c nhë ch¸u con gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc => T¹o sù xóc ®éng truyÒn c¶m tíi ngêi ®äc, ngêi nghe.

- Gîi nhiÒu h¬n t¶. Nh¾c ®Õn hå….. hîp thµnh mét kh«ng gian võa thiªn t¹o võa nh©n t¹o th¬ méng vµ thiªng liªng -> Gîi lªn ©m vang lÞch sö vµ v¨n ho¸.

- Dïng ®¹i tõ “ai” -> Nh¾n nhñ, nh¾c nhë mäi ngêi nhí ¬n vµ gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc.

Bµi 3

? §Ó miªu t¶ xø HuÕ, t¸c gi¶ d©n gian ®· sö dông tõ ng÷ vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo?? Qua tõ l¸y ®ã em h×nh dung nh÷ng g× vÒ phong c¶nh n¬i ®©y?

? C¸ch so s¸nh “Non xanh…” cã ý nghÜa nh thÕ nµo?? §¹i tõ phiÕm chØ “Ai” gãp phÇn t¹o lªn ý nghÜa c©u cuèi nh thÕ nµo?

- Tõ l¸y : “quanh quanh”.- So s¸nh xø HuÕ – tranh ho¹

®å.- §¹i tõ : Ai.

->HuÕ víi kh«ng gian ®Ñp, lý tëng víi c¶nh s¬n thuû bao la, kho¸ng ®¹t, thanh b×nh. Con ngêi víi t×nh yªu quª h¬ng, lßng tù hµo vÒ xø së, muèn chia sÎ, kÕt b¹n víi mäi ngêi.


39

(Kh«ng chØ nãi vÒ xø HuÕ mµ dÞ b¶n c©u ca dao cßn cã kh«ng gian réng h¬n: Ai v« xø NghÖ th× v«).

Bµi 4

? Çch sö dông tõ ng÷ ë bµi 4 gièng vµ kh¸c bµi 3 ë ®iÓm nµo?? Víi çch sö dông tõ ng÷ nh vËy, bµi ca dao ®· dÉn em tíi th¨m phong c¶nh nh thÕ nµo?? Trong khung c¶nh ®Çy chÊt th¬ ®ã, em thÊy næi bËt h×nh ¶nh nµo?).

- Sö dông tõ l¸y, ®iÖp tõ, ®¶o ng÷.=> C¶nh ®Ñp réng dµi, to lín, trï phó ®Çy søc sèng cña çnh ®ång quª lóa trong buæi ban mai.

- H×nh ¶nh so s¸nh t¬ng ®ång:C« g¸i – chÏn lóa ®ßng ®ßng.=> søc trÎ trung, xinh t¬i, trµn c¨ng nhùa sèng.( H×nh ¶nh c« g¸i thËt m¶nh mai, bÐ nhá so víi çnh ®ång réng lín kia. Song chÝnh bµn tay lao ®éng cña con ngêi bÐ nhá Êy ®· t¹o lªn søc sèng cho çnh ®ång. H×nh ¶nh c« g¸i nh ®iÓm s¸ng tËp trung sù chó ý cña mäi ngêi. C« thËt ®Ñp, c« lµ hån sèng cña çnh ®ång quª h¬ng).

? Khi ®äc bµi ca dao cã 2 ý kiÕn sau:- A. Bµi ca lµ c¶m høng cña chµng trai tríc sù réng lín cña çnh ®ång vµ

vÎ ®Ñp cña c« g¸i, anh muèn bµy tá t×nh c¶m.- B. C¶m xóc cña c« g¸i tríc thiªn nhiªn, tríc çnh ®ång réng lín, c« thÊy

m×nh thËt nhá bÐ, c« lo l¾ng.? Nªu ý kiÕn cña em? (Th¶o luËn).

IV. Tæng kÕt - ghi nhí:? §äc l¹i vµ t×m nÐt nghÖ thuËt chung cña 4 bµi ca?


40

? Qua 4 bµi ca em c¶m nhËn ®îc nh÷ng g× vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi cña ngêi d©n ®êi xa?

IV. luyÖn tËp:? ViÕt ®o¹n v¨n nãi vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi cña

m×nh.? H¸t bµi “ViÖt Nam quª h¬ng t«i”.V. h íng dÉn vÒ nhµ: - Häc, hiÓu bµi.- Söa, hoµn thµnh ®o¹n v¨n.- Su tÇm ca dao vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi.- Su tÇm nh÷ng c©u ca dao cã më ®Çu “Th©n em”.

TiÕt 11: TiÕng ViÖt:

Tõ l¸yA. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:- N¾m ®îc cÊu t¹o cña 2 lo¹i tõ l¸y: Tõ l¸y hoµn toµn vµ tõ l¸y bé phËn.- HiÓu ®îc c¬ chÕ t¹o nghÜa cña tõ l¸y tiÕng ViÖt.- BiÕt vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ cÊu t¹o vµ c¬ chÕ t¹o nghÜa cña

tõ l¸y ®Ó sö dông tõ l¸y cho tèt.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò.? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp? Cã mÊy lo¹i tõ ghÐp?- Lµm bµi tËp.? ThÕ nµo lµ tõ l¸y?( §ã lµ nh÷ng tõ cã sù hoµ phèi ©m thanh, cã 1 tiÕng gèc cã nghÜa.

VËy tõ l¸y gåm nh÷ng lo¹i nµo, ®Æc ®iÓm cô thÓ ra sao?).* Bµi míi:I.C¸c lo¹i tõ l¸y:


41

Quan s¸t lÇn lît vÝ dô 1,2 råi nhËn xÐt.

- §äc vÝ dô 1.? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ®Æc ®iÓm ©m thanh cña çc tiÕng trong mçi tõ l¸y: quanh quanh, ®¨m ®¨m, mÕu m¸o…

? B»ng kiÕn thøc ®· häc, em gäi tªn çc tõ l¸y trªn lµ g×?? T¬ng tù em h·y nhËn xÐt thªm vÒ çc tõ l¸y: MÕu m¸o, liªu xiªu.

? §ã lµ lo¹i tõ l¸y nµo?- VËy em thÊy cã nh÷ng lo¹i tõ l¸y nµo?

- Trong çc tõ l¸y : “bÇn bËt,…”

T¹i sao kh«ng nãi : “bËt bËt…”

Nªu ghi nhí cña bµi.

- VÝ dô 1:

* Çc tõ l¸y: “quanh quanh, ®¨m ®¨m”.+ Hoµn toµn gièng nhau vÒ mÆt ©m thanh.+ TiÕng gèc ®îc l¸y l¹i hoµn toµn. Tõ l¸y toµn bé.

* Çc tõ l¸y: “mÕu m¸o, liªu xiªu,”+ Bé phËn cña tiÕng gièng nhau.+Cã tiÕng gèc.+ Cã thÓ kh«ng cã tiÕng gèc: l¶ng l¶ng => Tõ l¸y bé phËn.

* VÝ dô 2:"bÇn bËt, th¨m th¼m”. L¸y toµn bé nhng trong çc

tiÕng cã sù biÕn ©m cho dÔ nãi, xu«i tai, t¹o sù hµi hoµ vÒ ©m.

* Ghi nhí: SGK.

II. nghÜa cña tõ l¸y:

? Häc sinh ®äc vÝ dô lµ tõ l¸y trong SGK.- Gi¶i nghÜa çc tõ l¸y trªn.? Qua ®ã em thÊy nghÜa cña tõ l¸y ®îc t¹o thµnh nhê yªó tè nµo?? Cho nhãm tõ l¸y “li ti, ti hÝ”. H·y t×m nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ nghÜa,vÒ thanh?

1) VÝ dô: SGK.2) NhËn xÐt:

- NghÜa cña tõ l¸y ®îc t¹o thµnh do sù m« pháng ©m thanh.- NghÜa tõ l¸y gi¶m nhÑ so víi nghÜa cña tõ gèc.

- NghÜa tõ l¸y nhÊn m¹nh h¬n so víi


42

? Çc tõ l¸y trong nhãm “ha h¶ “cã ®Æc ®iÓm g×?? X¸c ®Þnh tiÕng gèc trong çc tõ l¸y trªn?? Tõ ®ã em rót ra ghi nhí g×?Bµi tËp nhanh: T×m 2 tõ l¸y biÓu hiÖn 2 nÐt nghÜa cña tõ l¸y so víi nghÜa tõ gèc.

nghÜa cña tõ gèc.

- Ghi nhí: SGK

III. luyÖn tËp: Bµi tËp 1- Tæ 1- Häc sinh ®äc, x¸c ®Þnh tõ l¸y.(Lu ý çc trêng hîp dÔ nhÇm). Bµi tËp 2- Tæ 2- §iÒn çc tiÕng ®Ó t¹o tõ l¸y.

(Lu ý ph©n biÖt: th©m thÊp, thÊp tho¸ng). Bµi tËp 3- Tæ 3

- Häc sinh gi¶i thÝch nghÜa tõ råi ®iÒn tõ hîp lý.

IV. h íng dÉn vÒ nhµ: - HiÓu bµi.- T×m tõ l¸y trong v¨n b¶n:" Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h-

¬ng, ®Êt níc, con ngêi".- ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông tõ l¸y.

- Hoµn thµnh bµi t©p.- ChuÈn bÞ viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 1.

TiÕt 12


43

TËp lµm v¨n: qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n

bµi viÕt sè 1 (ë nhµ)A. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:- N¾m ®îc çc bíc trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n ®Ó cã thÓ tËp lµm

v¨n mét çch cã ph¬ng ph¸p vµ hiÖu qu¶ h¬n.- Cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®· ®îc häc vÒ liªn kÕt, bè

côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò.? ThÕ nµo lµ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n? CÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g× ®Ó

mét v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c?? KTBT.* Bµi míi:Chóng ta ®· ®îc t×m hiÓu vÒ liªn kÕt, bè côc vµ m¹ch l¹c trong v¨n

b¶n. TÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc ®ã lµ gióp çc em cã thÓ vËn dông ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n. VËy qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n …I. çc b íc t¹o lËp v¨n b¶n

? Khi lµm v¨n, çc em ®· thùc hiÖn nh÷ng bíc nµo?

? Trong ®ã, bíc nµo em thÊy khã h¬n c¶?? VËy ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n Êy, chóng ta cïng xÐt vÝ dô

? Tr×nh bµy bè côc cña v¨n b¶n nµy?

+ Çc bíc khi lµm v¨n:- X¸c ®Þnh môc tiªu.- LËp dµn ý.- T¹o v¨n b¶n.- KiÓm tra, söa.

1) VÝ dô: V¨n b¶n “Cuéc…..”2) NhËn xÐt:- Bè côc: 4 phÇn.- ViÕt vÒ quyÒn trÎ em.


44

? V¨n b¶n nµy viÕt cho ®èi tîng nµo? ? ViÕt vÒ néi dung g×?

? Môc ®Ých ngêi viÕt v¨n b¶n ®ã lµ g×?

? Theo em tríc khi viÕt, t¸c gi¶ ®· cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ nh thÕ nµo?

? Sau khi x¸c ®Þnh ®ñ 4 vÊn ®Ò trªn, em thÊy t¸c gi¶ v¨n b¶n “Cuéc….” cã sù t×m ý, s¾p xÕp vµ diÔn ®¹t nh thÕ nµo?

? Çch kÓ nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo?

? Qua ®ã em hiÓu r»ng, sau khi ®Þnh híng chÝnh x¸c cho v¨n b¶n, ngêi viÕt cÇn ph¶i lµm g×?

? Nhng nÕu cã ý, kh«ng cã dµn bµi ®· lµ mét v¨n b¶n cha? VËy khi t¹o thµnh v¨n b¶n cã yªu cÇu g×? Vµ sau khi ®· t¹o ®îc v¨n b¶n çc em ®õng quªn kiÓm tra ®Ó tù ph¸t hiÖn lçi vµ söa.

- ViÕt cho mäi ngêi trong x· héi chóng ta.- Môc ®Ých: Kªu gäi mäi ngêi h·y quan t©m ®Õn quyÒn lîi cña con trÎ vµ tr¸ch nhiÖm cña bè mÑ.+ §Þnh híng cho bµi viÕt:- T¸c gi¶ ®· x¸c ®Þnh râ 4 vÊn ®Ò: viÕt cho ai? viÕt ®Ó lµm g×? viÕt vÒ çi g×? viÕt nh thÕ nµo?

( Gîi ý : v¨n b¶n cã 1 hay nhiÒu ®o¹n, viÕt vÒ 1 hay nhiÒu sù viÖc. Trong mçi ®o¹n cã çch diÔn ®¹t nh thÕ nµo?

- T¶ xen kÓ lÓ .- T¶ hiÖn t¹i råi vÒ qu¸ khø, sau

®ã quay l¹i hiÖn t¹i.- Khi th× nh©n vËt kÓ, khi th×

nh©n vËt ®èi tho¹i.- Ngêi kÓ ë ng«i thø nhÊ)t.

+ T×m ý.+ LËp dµn ý.+ S¾p xÕp ý, diÔn ®¹t çc ý cho phï hîp.+ §¹t ®îc yªu cÇu:- §óng chÝnh t¶ - S¸t bè côc - §óng ng÷ ph¸p- Cã liªn kÕt, m¹ch l¹c- Dïng tõ chuÈn x¸c.- Lêi v¨n trong s¸ng.


45

? Nªu ghi nhí.+ kiÓm tra, söa bµi.*Ghi nhí: SGK

III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1Häc sinh th¶o luËn, cho ý kiÕn.

Bµi tËp 2B¸o ço ®ã cha phï hîp:a) Cha x¸c ®Þnh ®óng néi dung b¸o ço.(cha cã ®Þnh híng ®óng).b)Cha x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng nghe b¸o ço.

Bµi tËp 3 a) Dµn bµi cÇnviÕt râ ý nhng cÇn ng¾n gän.b) Çc phÇn, çc ý ph¶i ®îc viÕt thµnh 1 hÖ thèng thèng nhÊt. Bµi tËp 4

Nªu nh÷ng viÖc cÇn thùc hiÖn khi t¹o v¨n b¶n:“ Thay mÆt En viÕt th cho bè”

(Néi dung nãi vÒ nçi ©n hËn:- Çm ¬n bè v× bè ®· gióp hiÓu râ h¬n vÒ mÑ.- Tr©n träng, biÕt ¬n mÑ.- Xin lçi bè mÑ.- Høa kh«ng t¸i ph¹m.

- CÇu mong bè tha thø.Ba× häc ®êng ®êi...)IV. h íng dÉn vÒ nhµ. - Häc, hiÓu bµi- TËp t¹o v¨n b¶n? ChuÈn bÞ bµi viÕt ®Ó luyÖn tËp t¹o v¨n b¶n vµ viÕt

bµi sè 1 ë nhµ...................................................o0o.................................................

Bµi viÕt sè 1- bµi viÕt ë nhµ

A. môc tiªu bµi häc.- Häc sinh viÕt ®îc bµi v¨n tù sù, miªu t¶ nh»m:


46

+ ¤n tËp çch lµm bµi v¨n tù sù vµ bµi v¨n miªu t¶ vÒ çch dïng tõ, ®Æt c©u, liªn kÕt, bè côc, m¹ch l¹c trong v¨n b¶n.

+ RÌn häc sinh kü n¨ng t¹o v¨n b¶n theo çc bíc.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* Bµi míi:

Gi¸o viªn ®äc, chÐp ®Ò, häc sinh chÐp vµo vë vµ vÒ nhµ lµm bµi.* §Ò bµi:

Thay lêi ngêi mÑ kÓ vÒ cuéc chia taycña Thµnh vµ Thuû trong v¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”-K. Hoµi.* Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh tiÕn hµnh çc bíc:

I. t×m hiÓu ®Ò: - ThÓ lo¹i : ph¬ng thøc biÓu ®¹t tù sù cã kÕt hîp víi biÓu c¶m.

- Néi dung: KÓ vÒ cuéc chia tay cña Thµnh vµ Thuû dùa theo v¨n b¶n “Cuéc…”- Ng«i kÓ: nh©n vËt t«i – ngêi mÑ.

II. lËp ý, lËp dµn ý:1)Më bµi:

- Nh©n vËt t«i giíi thiÖu hoµn c¶nh, t©m tr¹ng cña m×nh.2) Th©n bµi:- Nh©n vËt t«i lÇn lît tr×nh bµy çc sù viÖc xung quanh cuéc chia tay gi÷a 2 ®øa con Thµnh vµ Thuû mµ chÝnh nh©n vËt t«i lµ mÑ-ngêi ®· chøng kiÕn tÊt c¶.+ Hai con khãc trong ®ªm mÑ h×nh dung ra t©m tr¹ng suy nghÜ cña çc con.

+ MÑ yªu cÇu chia ®å ch¬i vµ ph¶n øng cña 2 con.+ Çch chia ®å ch¬i cña 2 con.+ C¶nh 2 con ra trêng tõ biÖt c« gi¸o vµ çc b¹n.+ C¶nh Thµnh ë l¹i, Thuû quyÕt ®Þnh ®Ó bóp bª cho anh.- ë mçi sù viÖc , ngêi mÑ ®Òu g¾n vµo nh÷ng suy nghÜ t©m tr¹ng

cña m×nh.3) KÕt bµi:


47

- Cã thÓ ®a ra lêi høa cña mÑ víi 2 con: T¹o ®iÒu kiÖn cho em Thuû ®îc ®i häc, cho 2 anh em sím ®îc gÆp l¹i nhau, em Thuû sÏ ®îc gÆp bè... - BiÓu ®iÓm:

+ §iÓm 8,9,10: §¶m b¶o bè côc, ý chÝnh, lêi v¨n trong s¸ng diÔn ®¹t lu lo¸t. C¶m xóc cña ngêi mÑ ch©n thµnh, c¶m ®éng, ch÷ viÕt ®Ñp.

+ §iÓm 6,7: §¶m b¶o çc sù viÖc, ®«i chç diÔn ®¹t cßn lóng tóng, h×nh ¶nh, lêi v¨n cha gîi c¶m nhiÒu. Ch÷ ®Ñp, kh«ng sai chÝnh t¶.

+ §iÓm 5: Cßn m¾c lçi c©u, lçi diÔn ®¹t; ®¶m b¶o ®ñ sù viÖc, biÕt dïng tõ ng÷, diÔn ®¹t phï hîp ng«i kÓ. Ch÷ cha ®Ñp.

+ §iÓm 3,4: Ch÷ xÊu, sai chÝnh t¶. Bµi thiÕu ý; diÔn ®¹t cha tèt; cßn m¾c nhiÒu lçi c©u, lçi dïng tõ, lêi v¨n cha giµu h×nh ¶nh, c¶m xóc s¬ sµi.* Häc sinh vÒ nhµ lµm bµi, tiÕt sau thu

TuÇn 4 - Bµi 4 TiÕt 13 V¨n b¶n: nh÷ng c©u h¸t than th©n

A. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:- N¾m ®îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt tiªu

biÓu cña nh÷ng bµi ca vÒ chñ ®Ò than th©n.- Tõ ®ã häc sinh hiÓu thªm cuéc sèng cµng ngµy cµng cã h¹nh phóc

cña ngêi lao ®éng ngµy nay.- Thuéc çc bµi ca trong v¨n b¶n.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:- §äc thuéc lßng diÔn c¶m nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt

níc, con ngêi.- Nªu c¶m nhËn cña em vÒ bµi ca dao em thÝch nhÊt.- B¸o ço kÕt qu¶ su tÇm ca dao.


48

* Bµi míi: Ca dao, d©n ca lµ tiÕng h¸t yªu th¬ng, tiÕng h¸t t©m t×nh cña ngêi

lao ®éng. Kh«ng nh÷ng chØ lµ tiÕng h¸t ®îc cÊt lªn ®Ó thÓ hiÖn niÒm vui trong lao ®éng s¶n xuÊt, tríc c¶nh ®Ñp cña quª h¬ng, ®Êt níc mµ ®ã cßn lµ tiÕng h¸t than th©n cña nh÷ng cuéc ®êi, nh÷ng c¶nh ngé khæ cùc, ®¾ng cay.i. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:1) §äc:

§äc giäng thÓ hiÖn nçi xãt xa, th¬ng c¶m cho nh÷ng th©n phËn nghÌo khæ.2) Chó thÝch: SGK. 3) Ph©n tÝch: Bµi 1

? Trong ca dao, ngêi n«ng d©n th-êng mîn h×nh ¶nh con cß ®Ó nãi vÒ cuéc ®êi cña hä.Em cã thÓ ®äc nh÷ng bµi ca dao nh vËy?? Em cã hiÓu v× sao ngêi lao ®éng l¹i thêng hay mîn h×nh ¶nh con cß ®Ó nãi vÒ th©n phËn cña hä kh«ng?? C¸ch sö dông h×nh ¶nh nh vËy gäi lµ biÖn ph¸p tu tõ g×?

? ë bµi ca dao cuéc sèng cña cß ®îc diÔn t¶ qua nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo?? Nh÷ng h×nh ¶nh ®ã cã mèi quan hÖ víi nhau ra sao? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ h×nh ¶nh “bÓ ®Çy, ao c¹n”? §ång thêi t¸c gi¶ d©n gian cßn dïng lo¹i tõ nµo ®Ó miªu t¶.

- Con cß thêng gÇn gòi víi cuéc sèng cña ngêi n«ng d©n, nã lÆn léi trªn luèng cµy hay lîn bay trªn ®ång lóa.- Con cß-> ngêi n«ng d©n (Èn dô): Con cß, ngêi n«ng d©n ®Òu g¾n bã víi ruéng ®ång, ®Òu chÞu th¬ng, chÞu khã.

- níc non mét m×nhth©n cß th¸c ghÒnh- bÓ ®Çy ao c¹n-“lËn ®Ën” – tõ l¸y


49

? Th«ng qua ®ã bµi ca dao gióp em hiÓu ®iÒu g×?? Cã ý kiÕn cho r»ng tiÕng h¸t than th©n cµng trë nªn n·o nÒ, ¸m ¶nh, lêi tè ço ®ay nghiÕn lªn ¸n téi ¸c bän vua quan cµng râ khi ë 2 c©u cuèi bµi ca dao ®· sö dông ®iÖp tõ, tt, ®¹i tõ rÊt thµnh c«ng. Em h·y lµm râ ý kiÕn ®ã?? Em cã biÕt bµi ca dao nµo còng thµnh c«ng nhê sö dông ®¹i tõ “ai”: “Ai ¬i cã biÕt hay ch¨ng ……………………….”

=> Nçi khæ, lµm ¨n c« ®éc, vÊt v¶ cña ngêi lao ®éng xa.

- Ph¶n kh¸ng, tè ço x· héi ¸p bøc, bÊt c«ng.

- §óng, …vµ mét lÇn n÷a chóng ta gÆp çch sö dông ®¹i tõ phiÕm chØ “ai” mang gi¸ trÞ biÓu c¶m rÊt cao.

Bµi 2- §äc bµi ca dao 2 vµ so s¸nh víi bµi ca dao 1. T×m ®iÓm gièng nhau

gi÷a 2 bµi.a) Cïng lµ tiÕng h¸t than th©n.

+ b) Cïng sö dông h×nh ¶nh Èn dô, ®iÖp tõ. c) H×nh ¶nh Èn dô bao giê còng ®i kÌm víi miªu t¶ bæ sung.d) Cïng cã nhiÒu h×nh ¶nh Èn dô. ? VËy em h·y x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô trong bµi?? Em hiÓu ý nghÜa çc h×nh ¶nh Èn dô nµy nh thÕ nµo?Bªn c¹nh biÖn ph¸p tu tõ, Èn dô t¸c gi¶ cßn sö dông thµnh c«ng biÖn ph¸p tu tõ, ®iÖp ng÷ . Em h·y t×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn phÐp tu tõ ®ã?

+ H×nh ¶nh Èn dô:- Con t»m: Th©n phËn suèt ®êi bÞ bßn rót søc lùc.- Con kiÕn: Th©n phËn nhá nhoi, suèt ®êi xu«i ngîc mµ vÉn nghÌo.- Con h¹c: Cuéc ®êi phiªu b¹t, cè g¾ng v« väng.- Con cuèc: ThÊp cæ, bÐ häng, nçi oan kh«ng ®îc soi tá.


50

? C¸ch sö dông ®iÖp ng÷ nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo?? VËy víi bµi ca dao thø 2, t¸c gi¶ d©n gian ®· béc lé t©m tr¹ng g×?? H×nh ¶nh so s¸nh nµo lµm em c¶m ®éng h¬n c¶? (Th¶o luËn):( Cã lÏ c¶m ®éng vµ ®au ®ín oan øc nhÊt lµ tiÕng kªu ra m¸u cña con chim cuèc. Con chim ®en ®ñi, nhá bÐ, lÇm lòi, ch¹y nhanh cun cót, róc s©u m·i vµo gi÷a bôi tre, bê ao ®Ó råi tõ ®ã väng ra kh¾c kho¶i ®Òu ®Òu ®Õn thª th¶m biÕt bao tiÕng cuèc …. Suèt tra hÌ, suèt ®ªm hÌ).

+ §iÖp ng÷:- Th¬ng thay”: Giäng ®iÖu bµi

ca ®Çy xãt th¬ng.- “kiÕn ¨n ®îc mÊy”: Gi¸ trÞ tè

c¸o ph¶n kh¸ng cµng trë lªn s©u s¾c m¹nh mÏ.

=> Sè phËn, cuéc ®êi cña kh«ng Ýt kiÕp ngêi lam lò sau luü tre xanh víi bao nçi khæ cùc, oan khiªn.

Bµi 3

? Tõ “em” trong bµi ca dao cho chóng ta thÊy nh©n vËt tr÷ t×nh lµ ai?? T×m nh÷ng bµi ca dao kh¸c cã h×nh ¶nh “th©n em”?? Trong bµi 3 nµy “th©n em” ®îc diÔn ®¹t qua biÖn ph¸p tu tõ nµo?? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ h×nh ¶nh “tr¸i bÇu tr«i”. h×nh ¶nh so s¸nh nµy cã ý nghi· biÓu c¶m gièng h×nh ¶nh “chÏn lóa” ë bµi ca dao ®· häc kh«ng?? Qua h×nh ¶nh so s¸nh ®ã, em nhËn thÊy t©m tr¹ng cña c« g¸i nh thÕ nµo?

- “Th©n em” – “tr¸i bÇu tr«i”: so s¸nh “giã dËp sãng dåi”: h×nh ¶nh Èn dô=> Sãng giã cuéc ®êi => t¬ng lai mê mÞt, biÕt bao lo l¾ng, xãt xa.


51

II.tæng kÕt:

? Kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®îc sö dông thµnh c«ng trong v¨n b¶n nµy?

? Qua ®ã em hiÓu nh÷ng g× vÒ cuéc sèng cña ngêi lao ®éng trong x· héi phong kiÕn xa?

? Th«ng qua lêi than th©n, ngêi lao ®éng bµy tá ®iÒu g×?

- BiÖn ph¸p tu tõ Èn dô, ®iÖp ng÷.

- Ngêi lao ®éng trong x· héi phong kiÕn lµm lông cùc khæ, kh«ng ®ñ sèng, kh«ng ®îc ai th«ng c¶m, th©n phËn yÕu ®uèi bÞ dËp vïi.

- §· biÕt o¸n tr¸ch nhng cha m¹nh mÏ. * Ghi nhí:SGK.

Ii. luyÖn tËp:1)Nªu ý nghÜa bµi 1: A: ý nghÜa than th©n

+B: ý nghÜa than th©n, tè ço. C: ý nghÜa tè ço. D: ý nghÜa than th©n vµ tè ço nhÑ nhµng.2) ý nghÜa cña ®iÖp tõ th¬ng thay trong bµi 2. A: §ång c¶m s©u s¾c víi th©n phËn ngêi kh¸c. B: C¶m th¸n vÒ nçi khæ cña ngêi kh¸c. C: NhÊn m¹nh nçi khæ cña ngêi kh¸c.+D: Th«ng c¶m víi nh÷ng nçi khæ kh¸c nhau cña con ngêi.VI.h íng dÉn vÒ nhµ: - Häc thuéc vµ hiÓu nghÖ thuËt vµ néi dung çc bµi ca dao. Nªu c¶m nghÜ

vÒ bµi em thÝch nhÊt?- §äc bµi ®äc thªm.- Su tÇm nh÷ng bµi ca dao cïng chñ ®Ò.


52

- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.- ..............................................o0o.........................................................

TiÕt 14 V¨n b¶n:

nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕmA. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:- N¾m ®îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt tiªu

biÓu cña nh÷ng bµi ca vÒ chñ ®Ò ch©m biÕm.- Gi¸o dôc häc sinh kh«ng nh÷ng kh«ng häc theo mµ cßn ®¶ ph¸ ngêi

xÊu, thãi h tËt xÊu cßn tån t¹i trong x· héi ngµy nay.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:? Em h·y ®äc thuéc lßng nh÷ng bµi ca dao than th©n vµ cho biÕt

nh÷ng thµnh c«ng vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña nh÷ng bµi ®ã.? Nªu c¶m nghÜ vÒ mét trong sè c¸c bµi ca dao than th©n ®· häc. *Bµi míi:Ngoµi nh÷ng c©u h¸t ®Çy t×nh th¬ng yªu hay nh÷ng c©u h¸t than

th©n chóng ta ®· t×m hiÓu, ca dao d©n ca cßn cã nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm thÓ hiÖn kh¸ ®Æc s¾c nghÖ thuËt trµo léng d©n gian ViÖt Nam nh»m ph¬i bµy nh÷ng hiÖn tîng ngîc ®êi, phª ph¸n nh÷ng c¸i xÊu, nh÷ng ngêi xÊu.i.®äc hiÓu v¨n b¶n:1) §äc:ThÓ hiÖn giäng chª bai, giÔu cît, mØa mai, hµi híc.1) Chó thÝch: SGK1) Ph©n tÝch:

? §äc 4 bµi ca dao chñ ®Ò nµy, em thÊy chóng cã ®Æc ®iÓm gièng víi lo¹i v¨n b¶n nµo chóng ta ®· häc? (Gièng víi truyÖn cêi, ngô ng«n).


53

VËy 4 bµi ca dao nµy nh»m chª cßi nh÷ng ®iÒu g× vµ d¹y chóng ta bµi häc nh thÕ nµo?

Bµi 1

? Bµi ca dao 1 nãi vÒ chuyÖn g×?? Trong chuyÖn mèi l¸i Êy, em gÆp h×nh ¶nh nµo?? T¸c gi¶ x©y dùng 2 nh©n vËt nµy víi biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo?? VËy em hiÓu 2 h×nh ¶nh Èn dô Êy nh thÕ nµo?? Vµ nh©n vËt chó t«i Êy ®îc giíi thiÖu qua nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ nµo?? Khi giíi thiÖu vÒ nh©n vËt chó t«i, t¸c gi¶ d©n gian ®· sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo?? Víi nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®ã, t¸c gi¶ d©n gian ®· thÓ hiÖn ®iÒu g× qua c©u ca dao?

+ H×nh ¶nh Èn dô:- C« yÕm ®µo: c« g¸i trÎ trung xinh t-¬i.- Chó t«i: . ®éc th©n (cha cã vî). . hay: töu, chÌ ®Æc, ngñ tra.-H×nh ¶nh ®èi lËp: íc ngµy ma, ®ªm dµi.=> §iÖp ng÷ chÕ giÔu h¹ng ngêi nghiÖn ngËp vµ lêi biÕng mµ l¹i íc cao sang.

Bµi 2

? Trong bµi 2 ®èi tîng ®îc chÕ giÔu lµ ai?? ChÕ giÔu «ng thÇy bãi b»ng c¸ch nµo? Em cã c¶m gi¸c g× khi ®äc bµi?Qua c¸ch nh¹i lêi thÇy bãi, t¸c gi¶ d©n gian v¹ch trÇn b¶n chÊt bãi to¸n lµ trß g×?? Th«ng qua ®ã em hiÓu tÖ n¹n nµo

Nh¹i lêi «ng thÇy bãi -> Dïng gËy «ng l¹i ®Ëp lng «ng -> g©y cêi, v¹ch trÇn b¶n chÊt bÞp bîm cña trß bãi to¸n.


54

trong x· héi cÇn phª ph¸n? (Th¶o luËn).

Bµi 3

? Bµi ca dao nãi vÒ sù viÖc g×?? Trong ®¸m tang Êy cã h×nh ¶nh nh÷ng con vËt nµo? Çc h×nh ¶nh Êy ®îc x©y dùng b»ng biÖn ph¸p tu tõ nµo?? Th«ng qua çc h×nh ¶nh Èn dô ®ã, em thÊy hiÖn lªn nh÷ng h¹ng ngêi nµo trong x· héi?? Ngoµi ra bµi ca dao cßn sö dông çch nãi phãng ®¹i. TÊt c¶ nh»m phª ph¸n ®iÒu g×?? Hñ tôc nµy cã cßn diÔn ra vµ tån t¹i trong x· héi ngµy nay? (Th¶o luËn).

+ H×nh ¶nh Èn dô:- con cß: ngêi n«ng d©n.- cµ cuèng: kÎ tai to mÆt lín.- chim ri, chµo mµo: nh÷ng tªn tay sai.- anh Nh¾t, chim ChÝch: nh÷ng anh mâ sai vÆt.+ Çch nãi phãng ®¹i.=> §¸m ma mµ nh ®¸m héi => Ch©m biÕm hñ tôc ma chay rêm rµ.

Bµi 4

? ë 2 c©u ®Çu, h×nh ¶nh nµo ®îc dïng ®Ó miªu t¶ ch©n dung cËu cai?(Çch ®Æc t¶)? Qua ®ã em h×nh dung nh thÕ nµo vÒ nh©n vËt nµy?? §äc tiÕp sang 2 c©u cuèi bµi ca dao, em cã cßn c¶m nhËn nh vËy kh«ng?? NhËn xÐt çch x©y dùng h×nh ¶nh nh©n vËt.

CËu cai:- Nãn dÊu l«ng gµ- Ngãn tay ®eo nhÉn.=> Oai vÖ, sang träng

- Ba n¨m - mét chuyÕn sai- ¸o mùîn, quÇn thuª.=> H×nh ¶nh ®èi lËp

=> Th¸i ®é mØa mai cã pha chót th-¬ng h¹i cña ngêi d©n víi nh÷ng kÎ tay


55

? Th«ng qua h×nh ¶nh ®èi lËp ®ã em thÊy th¸i ®é cña nh©n d©n nh thÕ nµo?

sai.

Ii.tæng kÕt - ghi nhí:

? 4 bµi ca dao ®· thÓ hiÖn nghÖ thuËt ch©m biÕm d©n gian tµi t×nh nh thÕ nµo?? ChÕ giÔu nh÷ng thãi h tËt xÊu nµo?

- H×nh ¶nh Èn dô tîng trng, çch nãi ngîc vµ phãng ®¹i.

- ChÕ giÔu, phª ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu cña con ngêi.

* Ghi nhí: SGK.III. luyÖn tËp:- Trong çc bµi ca dao trªn, t¸c gi¶ d©n gian kh«ng trùc tiÕp nãi ®Õn

ai mµ chØ lµ çc ®èi tîng v« danh? T¹i sao l¹i nh vËy? (Th¶o luËn)

- Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng víi truyÖn cêi cña çc c©u h¸t ch©m biÕm trªn.

- Bµi tËp: SGK.IV. h íng dÉn vÒ nhµ: - Häc thuéc chïm ca dao.- Su tÇm çc bµi ca dao cïng chñ ®Ò.- «n tËp ca dao.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 15 TiÕng ViÖt:

§¹i tõA. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:


56

- N¾m ®îc thÕ nµo lµ ®¹i tõ, çc lo¹i ®¹i tõ tiÕng ViÖt.- Cã ý thøc sö dông ®¹i tõ phï hîp trong çc t×nh huèng giao tiÕp.B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:

- Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ l¸y? Çc lo¹i tõ l¸y? Cho vÝ dô?- Cho tiÕng gèc “nhá”. H·y t¹o ra çc tõ l¸y råi ®Æt c©u víi mçi tõ l¸y

®ã? * Bµi míi:Trong tiÕng ViÖt, cã nh÷ng tõ ®îc dïng lµm tªn gäi sù vËt, sù viÖc,

hiÖn tîng,… nhng cã nh÷ng tõ chØ dïng ®Ó trá hoÆc hái vÒ sù vËt, sù viÖc, hiÖn tîng Êy. VËy nh÷ng tõ dïng ®Ó hái hoÆc trá ®ã lµ tõ loai g×?

I.thÕ nµo lµ ®¹i tõ?

Häc sinh kÕt hîp võa ®äc vÝ dô võa tr¶ lêi c©u hái.? Tõ “nã” trong vÝ dô a trá ai?? Tõ “nã” trong vÝ dô b trá con vËt g×?? Tõ “thÕ” trong vÝ dô c trá sù viÖc g×?? Tõ “ai” trong vÝ dô d dïng ®Ó lµm g×?? Nh÷ng tõ ®ã cã ý nghÜa chØ g×?

? Nhê ®©u mµ em biÕt ®îc ý nghÜa cña nh÷ng tõ trªn?? Çc tõ ng÷ “….” cã chøc vô ng÷ ph¸p g× trong c©u?

1) VÝ dô: SGK.2) NhËn xÐt:a) Tõ “nã” trá “em t«i”.(CN)b) Tõ “nã” trá “con gµ”.(§N)

c) Tõ “thÕ” trá sù viÖc mÑ b¾t chia ®å ch¬i.

b) Tõ “ai” ®Ó hái (trá nh÷ng bän vua quan).=> HiÓu ®îc çc tõ trªn lµ nhê vµo ng÷ c¶nh cô thÓ. Nh÷ng tõ “…” kh«ng lµm tªn gäi sù viÖc, hiÖn tîng mµ dïng ®Ó trá çc sù viÖc, hiÖn tîng.- Tõ “ai” dïng ®Ó hái.- Gi÷ vai trß ng÷ ph¸p nh cña çc tõ ng÷ mµ chóng thay thÕ ( CN, VN, §N,....) trong


57

=> Chóng ta võa t×m hiÓu mét sè vÝ dô trong ®ã cã nh÷ng tõ dïng ®Ó trá çc sù viÖc, hiÖn t-îng, dïng ®Ó hái vµ nh÷ng tõ ®ã cã chøc vô ng÷ ph¸p nh nh÷ng tõ ®îc chóng thay thÕ. => §¹i tõ.? Em hiÓu thÕ nµo lµ ®¹i tõ?? §¹i tõ cã thÓ ®¶m nhiÖm vai trß ng÷ ph¸p g×?Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh ®¹i tõ vµ chøc vô ng÷ ph¸p cña ®¹i tõ ®ã trong vÝ dô sau:a) Xanh lµ mµu s¾c cña níc biÓn? Nã khiÕn nhiÒu nhµ th¬ liªn tëng ®Õn tuæi xu©n vµ bÊt diÖt. ( “nã” - CN). ( “nã” chØ mµu s¾c xanh).b) Mäi ngêi ®Òu nhí nã. (“nã”- BN).

v¨n c¶nh.

* Ghi nhí: SGK.

Ii. çc lä¹i ®¹i tõ:Qua phÇn 1, em thÊy cã mÊy lo¹i ®¹i tõ? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?1)§¹i tõ dïng ®Ó hái:

a) VÝ dô – NhËn xÐt:? Çc ®¹i tõ “ai”, “g×” hái vÒ g×?

? §Æt c©u cã ®¹i tõ “ai”, “g×”?? X¸c ®Þnh ®¹i tõ trong c©u sau:B¹n cã bao nhiªu ®iÓm 10 trong th¸ng 9.? Cã thÓ thay “ bao nhiªu” b»ng tõ nµo?

- §¹i tõ “ai”, “g×” hái vÒ ngêi, sù vËt.


58

? VËy nh÷ng ®¹i tõ “bao nhiªu”, “mÊy” ®îc dïng ®Ó hái vÒ g×?

? Em nhí l¹i khi DÕ Cho¾t t¾t thë, DÕ MÌn ®· th¶ng thèt: “Sao? Sao?” C¸c c©u ®Æc biÖt dïng ®¹i tõ “Sao” hái vÒ g×?? §Æt c©u cã ®¹i tõ “thÕ nµo” vµ cho biÕt ®¹i tõ ®ã dïng ®Ó hái vÒ c¸i g×?

? Cho vÝ dô cã ®¹i tõ “®©u”, “bao giê” (trªn b¶ng, gi¸o viªn kÎ b¶ng) Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh ®¹i tõ “ Ai lµm cho bÓ………….”( Hái vÒ ngêi, sù viÖc kh«ng x¸c ®Þnh ®îc ®¹i tõ phiÕm chØ).

- §¹i tõ “bao nhiªu”, “mÊy” hái vÒ sè l-îng.

- §¹i tõ “Sao”, “thÕ nµo” hái vÒ ho¹t ®éng, t/c, sù viÖc.

- §¹i tõ “®©u”, “bao giê” hái vÒ thêi gian, kh«ng gian.

c) Ghi nhí: SGK.2)§¹i tõ dïng ®Ó trá:a) VÝ dô-nhËn xÐt? Dùa vµo hiÓu biÕt cña m×nh, em h·y s¾p xÕp cho hîp lý?

- T«i, tao, chóng nã - Trá ngêi, sù viÖc.- BÊy, bÊy nhiªu - Trá sè lîng.- VËy, thÕ - Trá h/®, t/c.- §©y, b©y giê - Trá kh«ng gian, thêi gian.

b) Ghi nhí: SGK:- Lu ý: + §¹i tõ trá a cßn ®îc gäi lµ ®¹i tõ nh©n xng 3 ng«i 2 sè.

-> BT (a).


59

+ Nh÷ng danh tõ chØ ngêi biÓu thÞ quan hÖ hä hµng cã thÓ ®îc dïng nh ®¹i tõ xng h«.

-> BT 2.Iii. luyÖn tËp: Bµi tËp 1Ph©n biÖt nghÜa cña ®¹i tõ ‘”m×nh” trong 2 vÝ dô sau:- “CËu gióp ®ì m×nh víi” -> m×nh - ng«i thø nhÊt chØ b¶n th©n.

- “ M×nh vÒ cã nhí ta ch¨ng Ta vÒ ta nhí hµm r¨ng m×nh cêi” -> m×nh - ng«i thø 2 chØ ngêi ®èi tho¹i.Bµi tËp 2Häc sinh th¶o luËn:

§Æt c©u:+ B¹n An häc giái, ngoan ngo·n nªn ai còng yªu b¹n.

+ T«i biÕt lµm sao b©y giê.

+ Cã bao nhiªu b¹n th× cã bÊy nhiªu tÝnh t×nh kh¸c nhau.Bµi tËp 3

Th¶o luËn vÒ c¸ch xng h« thÕ nµo cho lÞch sù.- Bµn biÖn ph¸p kh¾c phôc c¸ch xng h« thiÕu lÞch sù.

Bµi tËp 4ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông ®¹i tõ.Ii. h íng dÉn vÒ nhµ:

- Hoµn thµnh bµi tËp.- HØÓu lÝ thuyÕt.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo. (Gi¸o viªn giao t×nh huèng: ViÕt th (tiÕt 16).

TiÕt 16 TËp lµm v¨n:

luyÖn tËp t¹o lËp v¨n b¶nA. môc tiªu bµi häc.Gióp häc sinh:


60

- Cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn viÖc t¹o lËp v¨n b¶n vµ lµm quen h¬n n÷a víi çc bíc cña qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n.

- Díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn, häc sinh cã thÓ t¹o lËp 1 v¨n b¶n t¬ng ®èi ®¬n gi¶n, gÇn gòi víi ®êi sèng vµ c«ng viÖc häc tËp hµng ngµy cña çc em.

B. tiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra chuÈn bÞ t×nh huèng ë nhµ:

* Bµi míi:I. chuÈn bÞ:? Em h·y nªu nh÷ng yªu cÇu cÇn ®¹t khi t¹o lËp v¨n b¶n?

(- S¸t víi bè côc. - Cã tÝnh liªn kÕt.- ViÕt ®óng ng÷ ph¸p. - DiÔn ®¹t m¹ch l¹c. -- -- §óng chÝnh t¶. - Lêi v¨n trong s¸ng).

- Dïng tõ chÝnh x¸c.? §Ó ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã, khi muèn t¹o lËp mét v¨n b¶n,

chóng ta cÇn tiÕn hµnh theo tr×nh tù nµo?- T×m hiÓu ®Ò (x¸c ®Þnh môc tiªu).- T×m ý.- LËp dµn ý.- T¹o v¨n b¶n.- Söa.

II. thùc hµnh:? §Ò v¨n: ViÕt th cho mét ngêi b¹n ®Ó b¹n hiÓu vÒ ®/ cña m×nh.1 ) T×m hiÓu ®Ò: - Th viÕt cho ai? (ngêi b¹n ë níc ngoµi).

- Th viÕt vÒ çi g×? (viÕt vÒ ®/ m×nh).- ViÕt th ®Ó lµm g×? ( ViÕt ®Ó b¹n hiÓu vÒ ®/ m×nh).2 ) T×m ý: §Þnh híng theo SGK.- Khu«n khæ: 1000 tõ.


61

- Néi dung viÕt vÒ:+ TruyÒn thèng lÞch sö.+ C¶nh s¾c thiªn nhiªn.+ §Æc s¾c vÒ v¨n ho¸, phong tôc.

(Chän néi dung 2 : ViÕt vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn).3) LËp dµn ý:a) Më bµi:- Lµ bøc th nªn em më bµi cÇn tù nhiªn , gîi c¶m, kh«ng gîng g¹o kh«

khan.VD: §äc s¸ch b¸o, xem truyÒn h×nh vÒ nh÷ng h×nh ¶nh ®/ b¹n mµ

liªn tëng ®Õn ®/ m×nh vµ muèn b¹n cïng biÕt, cïng chia sÎ.b) Th©n bµi:Em sÏ giíi thiÖu víi b¹n vÒ c¶nh s¾c thiªn nhiªn ViÖt Nam trong

4 mïa.- Mïa h¹: C©y l¸ xanh t¬i, trµn c¨ng nhùa sèng, hoa phîng ®á rùc vµ

nh÷ng c¬n ma rµo bÊt chît (c¶ nh÷ng trËn b·o khñng khiÕp hay nh÷ng ngµy n¾ng ch¸y da "cua ngoi lªn bê").

- Mïa Thu: Nh÷ng ngµy tùu trêng víi nh÷ng cÆp s¸ch c¨ng phång æi, sÊu; ®ªm tr¨ng r»m trung thu víi.....Hoa cóc vµng t¬i, n¾ng vµng t¬i, l¸ thu vµng r¬i.

- Mïa §«ng: C©y cèi tr¬ trôi, kh¼ng khiu ñ søc sèng cho mïa xu©n tíi. (Riªng c©y bµng chËm ch¹p ®îi tËn lóc nµy míi kho¸c ¸o mµu ®á th¾m ®Ó khi cã tõng ®ît giã bÊc trµn vÒ th× rung lªn tõng ®ît, trót l¸ tr¶i ®Çy -> liªn tëng tíi rõng phong ®á ë níc Nga. Vµ sau sù chia ly ®au ®ín Êy lµ cuéc sèng cña nh÷ng chåi non "kho¸c ¸o mµu xanh biÕc" bËt dËy gi÷a trêi xu©n.

- Mïa Xu©n: lµ mïa ®Ñp nhÊt...c) KÕt bµi:KÕt luËn vÒ c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn ®èi víi VN.Lêi chóc, lêi mêi.d) ViÕt bµi:- Gi¸o viªn giao nhiÖm vô cho tõng nhãm chuÈn bÞ tõng ®o¹n.- Häc sinh tr×nh bµy, nhËn xÐt, söa.


62

(Cã thÓ chØ cÇn chän c¶nh s¾c tiªu biÓu trong 1,2 mïa mµ kh«ng cÇn ®ñ c¶ 4 mïa trong n¨m).

d) Söa:( KÕt hîp khi häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ cña nhãm m×nh).

IiI. h íng dÉn vÒ nhµ: - Hoµn thµnh v¨n b¶n viÕt th vÒ....- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

.....................................................o0o............................................................TuÇn 5 - Bµi 5

TiÕt 17. v¨n b¶n:

s«ng nói níc nam, Phß gi¸ vÒ kinh

a/ Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp h/s:

- C¶m nhËn ®îc tinh thÇn ®éc lËp, khÝ ph¸ch hµo hïng, kh¸t väng lín lao cña d©n téc trong 2 bµi th¬.

- Bíc ®Çu hiÓu vÒ 2 thÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt vµ ngò ng«n tø tuyÖt.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: Gi¸o viªn ph¸t phiÕu TN.Bµi 1: Ca dao lµ g×?A: TiÕng h¸t tr÷ t×nh cña ngêi d©n ViÖt Nam.B: ThÓ lo¹i th¬ tr÷ t×nh d©n gian.C: PhÇn lêi cña bµi h¸t d©n gian.D: Th¬ lôc b¸t vµ lôc b¸t biÕn thÓ truyÒn miÖng cña tËp thÓ t¸c gi¶.Bµi 2: §óng hay sai?A: Ca dao tr÷ t×nh cã m« tÝp phæ biÕn: thuyÒn, bÕn, chiÒu chiÒu,

th©n em, cß …B: CÊu tróc phæ biÕn trong ca dao lµ cÊu tróc ®èi ®¸p (nam, n÷).C: ThÓ th¬ 4, 5 tiÕng/c©u kh«ng cã trong ca dao.* Bµi míi:


63

- ë ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 6, c¸c em ®· häc nh÷ng v¨n b¶n VH trung ®¹i nµo?

-> ë thêi trung ®¹i ®ã, níc ta cßn cã mét nÒn th¬ rÊt phong phó vµ hÊp dÉn. VËy th¬ trung ®¹i VN cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g× vÒ néi dung vµ h×nh thøc. Chóng ta sÏ cïng ®Õn víi b/häc h«m nay.

I. giíi thiÖu chung

§äc chó thÝch bµi SNNN.? Th¬ trung ®¹i VN ®îc tr×nh bµy th«ng qua h/thøc nµo? (ch÷ viÕt, thÓ th¬?)(G/v ph©n biÖt nhanh víi thÓ: thÊt ng«n tø tuyÖt, ®êng luËt).? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt vµ ngò ng«n tø tuyÖt.

? C¨n cø vµo h/biÕt cña em vÒ 2 thÓ th¬, c/ta nhËn d¹ng thÓ th¬ cña 2 bµi SNNN vµ PGVK (ë b¶n phiªn ©m).

- §äc giäng chËm, ch¾c, hµo hïng, ®anh thÐp vµ høng khëi.(nhÞp 4/3; 2/2/3-TN; 2/3, 3/2-NN.KÕt hîp ®äc bµi nµo nªu nhÞp th¬ vµ chó thÝch bµi ®ã).

+ Th¬ trung ®¹i VN:- ViÕt b»ng ch÷ H¸n hoÆc ch÷ N«m.- Cã nhiÒu thÓ: ThÊt ng«n tø tuyÖt, ngò ng«n tø tuyÖt, ...

- ThÊt ng«n tø tuyÖt: 4 c©u C¸ch 7 ch÷/ c©u gieo vÇn- Ngò ng«n tø tuyÖt: ch÷ cuèi 4 c©u cña c©u 5 ch÷ /c©u 1,2,4 hoÆc 2,4 hiÖp vÇn

- "SNNN": thÊt ng«n tø tuyÖt.- "PGVK": ngò ng«n tø tuyÖt.

Ii. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:1, §äc:

2, Chó thÝch: SGK.

3, Ph©n tÝch:Bµi 1: S«ng nói n íc Nam


64

+ Giíi thiÖu vÒ t/g bµi th¬:(3 h/s ®äc phiªn ©m, ®äc phÇn dÞch dÞch nghÜa, ®äc th¬).? “Nam quèc …” ®îc xem nh lµ b¶n TN§L ®Çu tiªn ë níc ta. VËy em hiÓu TN§L lµ g×?

? VËy néi dung TN§L trong bµi th¬ nµy gåm mÊy ý? C¸c ý ®ã t¬ng øng víi c¸c c©u th¬ nh thÕ nµo?(ý1: kh¶ng ®Þnh c/quyÒn cña d©n téc VN- c©u 1, 2.ý2: kh¶ng ®Þnh ý chÝ b¶o vÖ c/quyÒn cña d©n téc - c©u 3, 4.

? §äc c©u th¬ 1 vµ 2.Cã ý kiÕn cho r»ng, ®äc th¬ lµ ph¶i t×m ®îc nh·n tù cña c©u th¬, bµi th¬.Vµ ë bµi th¬ nµy nh·n tù n»m ë ngay c©u thø nhÊt. §ã lµ ch÷ g×?(Nam quèc: níc Nam - ®ã lµ 1 níc chø kh«ng ph¶i lµ 1 quËn, huyÖn cña Trung Hoa - (LÞch sö líp 6).? Nh vËy ë c/t/t/nhÊt, ®iÒu g× ®· ®îc kh¶ng ®Þnh? ? §äc tiÕp c©u th¬ thø 2, em hiÓu ý nghÜa c©u th¬ nµy ntn?(Ch©n lý nµy ®· thµnh sù thËt hiÓn nhiªn trong thùc tÕ nhng cµng râ

(Lý Thêng KiÖt).

- TN§L lµ lêi tuyªn bè vÒ c/quyÒn cña mét ®Êt níc.

- Bµi Th¬ gåm 2 ý:+ Nªu t tëng chñ quyÒn cña d©n téc ViÖt Nam.+ X¸c ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña ch©n lý ®ã.

+ C¶nh b¸o qu©n x©m lîc.+ Kh¼ng ®Þnh ý chÝ b¶o vÖ chñ quyÒn cña chóng ta.

+ C©u 1, 2:- “§Õ”: ý thøc ®éc lËp, b×nh ®¼ng, ngang hµng, kh«ng chÞu phô thuéc vµo níc lín.- “Nam ®Õ c”: Vua níc Nam xö lý mäi c«ng viÖc cña níc Nam.=> Kh¼ng ®Þnh níc VN thuéc chñ quyÒn cña ngêi VN, ®ã lµ ®iÒu hiÓn nhiªn, lµ ch©n lý.


65

rµng h¬n, v÷ng ch¾c h¬n khi ®· ®îc ghi chÐp vµ Ên ®Þnh t¹i "Thiªn th". T¹o ho¸ - tù nhiªn vÜnh h»ng ®· c«ng nhËn nh vËy. ThuËn thiªn, hîp nh©n lµ bÊt di bÊt dÞch. Nhí khi xa, cha «ng ta chiÕn th¾ng qu©n Minh x©m lîc ch¼ng ph¶i nhê thÕ vµ lùc ®· m¹nh vµ ®· ®îc truyÒn thuyÕt ho¸ qua h/¶nh thanh g¬m "ThuËn Thiªn" cña §LQ ®ã sao.)

? Ch©n lý hiÓn nhiªn vµ thiªng liªng ®· ®îc kh¼ng ®Þnh. Sang c©u thø 3 vµ c©u thø 4, t/g nªu ®iÒu g×?? Em cã thÓ d/xíng hai c©u 3 vµ 4?? Em nhËn thÊy giäng ®iÖu cña ng-êi viÕt ntn?? Qua ®ã thÓ hiÖn ý chÝ c¶m xóc d/t ntn?? Qua viÖc ph©n tÝch chóng ta thÊy bµi th¬ thiªn vÒ biÓu ý nhng ®ång thêi còng ®· béc lé c¶m xóc cña ng-êi viÕt. VËy theo em çch b/c¶m nµy lé râ hay Èn kÝn?(Çch b/c¶m Èn kÝn. Dêng nh chØ cã ý tëng, nhng c¶m xóc, th¸i ®é m·nh liÖt, ý chÝ s¾t ®¸ ®· tån t¹i b»ng çch Èn vµo bªn trong ý tëng ®ã. -> Häc tËp h/thøc b/c¶m.)

- Vµ çch biÓu ý , biÓu c¶m nh vËy cã ®îc thÓ hiÖn trong bµi th¬ thø 2. Chóng ta cïng ...

+ C©u 3, 4: Lò giÆc tµn ngîc l¹i d¸m x©m lîc, d¸m lµm tr¸i ch©n lý th× nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i chuèc lÊy sù thÊt b¹i th¶m h¹i.=> Lêi c¶nh ço ®anh thÐp, kiªn quyÕt -> thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng gi÷ v÷ng chñ quyÒn d©n téc.

Bµi 2: Phß gi¸ vÒ kinh


66

+ §äc, giíi thiÖu vÒ t/gi¶ b/th¬.- Trong b/th¬, TQK ®· nh¾c tíi nh÷ng c/c«ng g×?C¸ch nh¾c l¹i c/c«ng ntn?(Mçi trËn th¾ng chØ nªu mét c/c«ng næi bËy. Trong thùc tÕ trËn Ch¬ng D¬ng x¶y ra sau nhng vÞ tíng l¹i ®i tõ hiÖn t¹i ®Ó gîi nhí vÒ c/th¾ng tr-íc.)? Qua ®ã, em cã thÓ h/dung ®îc t©m tr¹ng cña t/gi¶?

? Tõ t©m tr¹ng ®ã, t/gi¶ muèn göi g¾m ý tëng, suy nghÜ g× qua 2 c©u th¬ tiÕp theo?(§ã lµ ý tëng thËt trong s¸ng, gi¶n dÞ, minh b¹ch xuÊt ph¸t tõ ®¸y lßng, tõ tr¸i tim yªu níc vµ hïng khÝ cña 1 nhµ quý téc, vÞ tíng lÜnh tµi ba, nhµ chÝnh trÞ, ngo¹i giao xuÊt s¾c ®êi TrÇn. §ã lµ ph¬ng ch©m, lµ kÕ s¸ch gi÷ níc vµ dùng níc mu«n ®êi cña cha «ng ta.)Nãi nh 1 nhµ th¬: "GiÆc ®· xong råi trêi xanh thµnh tiÕng h¸t" vµ "ta n¾m tay nhau x©y l¹i ®êi ta"

(TrÇn Quang Kh¶i).

+ ChiÕn th¾ng: Ch¬ng D¬ng, Hµm Tö - hai chiÕn c«ng vang déi n¨m 1285, sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña kÎ thï.=> T©m tr¹ng mõng vui, phÊn chÊn cña vÞ tíng qu©n ®Çy mu lîc.

+ §éng viªn x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt níc trong h/c¶nh hoµ b×nh vµ niÒm tin s¾t ®¸ vµo sù bÒn v÷ng mu«n ®êi cña ®Êt níc.

? Qua ®ã em cã suy nghÜ g× vÒ mong íc cña t/gi¶.(Tinh thÇn yªu chuéng hoµ b×nh, hy väng vµo t¬ng lai t¬i s¸ng, tin ë

søc m¹nh d©n téc. Vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· cïng t¹o lªn hµo khÝ §«ng A - hµo khÝ nhµ TrÇn).

III. tæng kÕt – ghi nhí: * §äc ghi nhí: SGK.


67

- Nh vËy c¶ 2 bµi th¬ ®Òu thiªn vÒ biÓu ý vµ Èn kÝn c¶m xóc m·nh liÖt. VËy c/ta cÇn ghi nhí nh÷ng gi¸ trÞ nµo ë 2 bµi th¬?

- Hai bµi th¬ ®· båi ®¾p trong em nh÷ng t/c nµo? (Th¶o luËn).(Tù hµo vÒ t/thèng ®Êu tranh gi÷ níc, q/t©m b/vÖ chñ quyÒn ®/níc

m×nh. T/thèng yªu chuéng h/b×nh, hy väng, tin tëng vµo sù bÒn v÷ng vµ t-¬ng lai t¬i s¸ng cña d©n téc).

IV. luyÖn tËp:- §äc d/c¶m 2 b/th¬ - Nªu c¶m xóc cña em vÒ b/th¬?- KÓ thªm nh÷ng bµi TN§L cña d©n téc ta?( Bµi “Ço B×nh Ng«” – NTr; TN§L cña Hå Chñ TÞch 02/9/45).- Em biÕt nh÷ng bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt hay ngò ng«n tø tuyÖt nµo

kh¸c?V. h íng dÉn vÒ nhµ : - ViÕt ®o¹n v¨n nªu c/nghÜ cña em vÒ 1 trong 2 bµi th¬?.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 18. tiÕng viÖt:

tõ h¸n viÖt


- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ yÕu tè H¸n ViÖt.- N¾m ®îc çch cÊu t¹o ®Æc biÖt cña tõ ghÐp HV.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: - Em hiÓu thÕ nµo lµ ®¹i tõ? Nªu çc lo¹i ®¹i tõ? Cho VD?- Nªu çc nguån vay mîn cña tiÕng ViÖt? Cho VD vÒ tõ mîn?-> Tõ VD chuyÓn ý sang bµi míi.* Bµi míi:


68

I. ®¬n vÞ cÊu t¹o tõ h¸n viÖt :Häc sinh ®äc l¹i phiªn ©m bµi NQSH.? Em h·y gi¶i thÝch ý nghÜa cña çc tiÕng: Nam, quèc, s¬n, hµ.

? Trong çc tiÕng trªn, em thÊy tiÕng nµo cã thÓ ®îc dïng nhmét tõ?(Cã thÓ dïng ®éc lËp ®Ó ®Æt c©u).? TiÕng nµo kh«ng thÓ dïng ®éc lËp ®Ó ®Æt c©u?? T×m nh÷ng tõ ghÐp HV cã nh÷ng yÕu tè trªn råi ®Æt c©u víi çc tõ ghÐp ®ã? (quèc kú, s¬n l©m, hµ giang).§äc phÇn 2:? Em hiÓu nghÜa cña tiÕng “thiªn” trong “thiªn th” lµ g×?- Trong çc tõ ghÐp “thiªn niªn kû”, “thiªn ®« chiÕu” yÕu tè “thiªn” cã nghÜa lµ g×?- Qua ®ã em cã n/xÐt g× vÒ m/q/h gi÷a çc y/tè “thiªn”.- Gi¶i thÝch l¹i k/n ®ång ©m kh¸c nghÜa em ®· ®îc häc?- Qua ®ã em cÇn ghi nhí ®iÒu g×?

1. VÝ dô :

Nam: ph¬ng Nam.Quèc: níc.S¬n: nói.Hµ: s«ng.2. NhËn xÐt :- TiÕng “nam” cã thÓ dïng ®éc lËp ®Ó t¹o c©u. (T«i vÒ Nam)

- Çc tiÕng “quèc, s¬n, hµ”kh«ng dïng ®éc lËp mµ chØ lµ y/tè c/t¹o lªn t/ghÐp HV.

- “thiªn”: (thiªn th) – trêi.- “thiªn”: (thiªn niªn kû” – ngh×n.- “thiªn”: (thiªn ®« chiÕu” – dêi.- “thiªn”: (thiªn lÖch) – nghiªng lÖch.=> Çc y/tè HV “thiªn” ®ång ©m kh¸c nghÜa.

3, Ghi nhí:

Ii. tõ ghÐp h¸n viÖt :1, VÝ dô:


69

? H·y t×m çc tõ ghÐp HV trong 2 v/b¶n th¬ t/®¹i võa häc?? Gi¶i nghÜa çc tõ ghÐp HV ®ã?

- Dùa vµo k/thøc ®· häc vÒ t/ghÐp §L vµ t/ghÐp CP, em h·y gäi tªn çc t/ghÐp HV trªn?- C« cã çc t/ghÐp HV: ¸i quèc, … theo em chóng thuéc lo¹i t/ghÐp nµo?- X¸c ®Þnh y/tè C, P trong çc t/ghÐp ®ã vµ n/xÐt vÒ vÞ trÝ çc tiÕng C, P trong mçi t/ghÐp?? So víi trËt tù th/thêng cña t/ghÐp CP TV th× ntn?(T/ghÐp CP TV y/tè chÝnh ®øng tríc, y/tè phô ®øng sau).? Qua ®ã em rót ra ghi nhí g×? (Nh¾c l¹i n/dung bµi).

2, NhËn xÐt:- s¬n hµ: s«ng nói.- x©m ph¹m: lÊn chiÕm. - giang san: s«ng nói.=> T/ghÐp HV §L.

- thiªn th: s¸ch trêi T/ghÐp- t¸i ph¹m: l¹i vi ph¹m CP HV.- ¸i quèc: yªu níc T/ghÐp HV- thñ m«n: gi÷ cöa. chÝnh phô C P

=> T/ghÐp CP HV thêng cã y/tè chÝnh ®øng tríc, y/tè phô ®øng sau vµ cã c¶ t/ghÐp CP HV cã y/tè phô ®øng tríc y/tè chÝnh.

3, Ghi nhí: SGK.

III. luyÖn tËp :Bµi tËp 1:

Ph©n biÖt nghÜa cña çc y/tè HV ®ång ©m.1, Hoa: - Hoa: ChØ sù vËt, c/quan s/s¶n cña c©y h¹t kÝn (h¬ng hoa) - Hoa: ChØ sù b/bÈy (hoa mü).2, Phi: - phi: bay (phi c«ng). - phi: tr¸i víi lÏ ph¶i (phi ph¸p). - phi: vî thø cña Vua ( V¬ng phi).3, Tham: - tham: ham muèn (tham lam).


70

- tham: dù vµo (tham gia).Bµi tËp 2+3:

Gi¶i nghÜa y/tè HV råi t×m t/ghÐp HV cã y/tè ®ã: - c: ë (c tró, ®Þnh c, …).

Bµi tËp 4:§Æt c©u vµ viÕt ®o¹n v¨n cã s/dông tõ HV.IV. bµi vÒ nhµ :- Häc, lµm bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 1


- Cñng cè l¹i nh÷ng k/thøc vµ k/n¨ng ®· häc vÒ v/b¶n t/sù hoÆc m/t¶, vÒ t/lËp v/b¶n, vÒ c¸c t/phÈm v/häc cã l/quan ®Õn ®Ò bµi vµ vÒ c¸ch s/dông t/ng÷, t¹o c©u.

- §¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng b/lµm cña m×nh so víi y/cÇu cña ®Ò bµi.- Qua ®ã, cã ®îc nh÷ng k/nghiÖm vµ q/t©m cÇn thiÕt ®Ó lµm tèt

h¬n nh÷ng bµi sau.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê.* Bµi míi:§Ò bµi:Thay lêi ngêi mÑ, kÓ vÒ cuéc ch/tay gi÷a Thµnh & Thuû trong v/b¶n:

“Cuéc chia tay …” cña K/H. - H·y nh¾c l¹i 5 bíc t¹o lËp v/b¶n? - Víi ®Ò bµi nµy, tríc khi viÕt em ®· cã ®Þnh híng cô thÓ ntn? - §Ó t¹o lËp v/b¶n theo ®Ò trªn, em cÇn huy ®éng nh÷ng k/thøc nµo? - Nh¾c l¹i


71

nh÷ng y/cÇu c/thiÕt cña mét v/b¶n?- So víi çc y/cÇu ®ã, em ®· ®¹t ®îc nh÷ng y/cÇu nµo, cßn m¾c ph¶i lçi so v¬Ý çc y/cÇu nµo?(Gi¸o viªn nhËn xÐt chung).- §©y lµ b/viÕt ®Çu tiªn trong ch¬ng tr×nh NV líp 7, çc em l¹i kh«ng ®îc «n cô thÓ vÒ v¨n t/sù nªn cã nh÷ng bì ngì. Tuy vËy mét sè bµi viÕt t¬ng ®èi kh¸.Cô thÓ: Mét sè bµi ®· biÕt viÕt theo ph/thøc t/sù cã g¾n víi viÖc nªu c/xóc, biÕt thay lêi n/vËt nhËn ®Þnh s/viÖc th«ng qua çc chi tiÕt, h/¶nh trong v/b¶n.Mét sè bµi ®· cã d/®¹t kh¸ m/l¹c, t¹o ®îc l/kÕt chÆt chÏ.Mét sè bµi viÕt tr×nh bµy ®Ñp, ch÷ viÕt râ rµng, kh«ng sai chÝnh t¶. NhiÒu bµi viÕt kh«ng m¾c lçi c©u, lçi dïng tõ.Çc em ®· biÕt ®Æt m×nh vµo ng«i kÓ n/v ®Ó tr×nh bµy d/b s/viÖc cho hîp lý. BiÕt ®a ra nh÷ng c¶m xóc ch©n thËt, tù nhiªn, kh«ng khu«n s¸o.- NhiÒu bµi viÕt cßn l/tóng khi lùa chän çch xng h« cho hîp lý víi ng«i kÓ míi cña v/b¶n. Lêi cña n/v kÓ chuyÖn ®«i khi kh«ng t/c¶m (v× ®©y lµ lêi mÑ kÓ vÒ çc em).- Ch÷ viÕt mét sè bµi qu¸ cÈu th¶, sai chÝnh t¶ nhiÒu. Cã bµi viÕt rÊt l/cñng, cha tho¸t ý. Trong bµi cña mçi h/s m¾c lçi g×? Nªu híng ®Ó söa lçi, líp nhËn xÐt , cïng söa.- §äc 2 bµi ®Ó líp th¶o luËn:+ Bµi yÕu: + B¹n ®· m¾c nh÷ng lçi g×?(Çch d/® ntn? C©u v¨n cã c/xóc cha? §· viÕt ®óng y/cÇu thÓ lo¹i cha? §· biÕt xen vµo ph/thøc b/® kh¸c kh«ng? Lçi c©u, lçi tõ, lçi c/t¶ cô thÓ …).

+ Bµi kh¸:B¹n ®· th/c«ng ë nh÷ng mÆt nµo?B¹n ®· kÓ s/viÖc theo tr×nh tù nµo?B¹n ®· biÕt lång xen c¶m xóc vµo ë nh÷ng c©u nµo?

§äc l¹i nh÷ng t/ng÷ gîi c¶m, nh÷ng h/¶nh g©y Ên tîng.- H/s trao ®æi bµi chÐo cho nhau, cïng ®äc, cïng rót k/nghiÖm.- KÕt qu¶ cô thÓ:+ §iÓm 9, 10: 0 bµi. + §iÓm 8: 5 bµi (Th Anh, Hång §øc, Nô ...).+ §iÓm 7: 10 bµi.+ §iÓm 6: 17 bµi+ §iÓm 5: 5 bµi.* §äc bµi kh¸:- Nô, Hång §øc.


72

*. Yªu cÇu vÒ nhµ :- Tù söa bµi cña m×nh.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m


- HiÓu ®îc v¨n b/c¶m n/sinh lµ do nh/cÇu b/c¶m cña c/ngêi.

- BiÕt p/biÖt b/c¶m trùc tiÕp vµ b/c¶m gi¸n tiÕp còng nh p/biÖt çc y/tè ®ã trong v¨n b/c¶m.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: - §äc l¹i bµi c/dao : “Ngã lªn …” vµ cho biÕt bµi c/dao lµ lêi cña ai? Nãi

vÒ ®iÒu g×?-> G/v chuyÓn ý: Tõ çch b/lé t/c trong bµi c/dao …* Bµi míi:Thêng thêng, tríc mét s/viÖc, c/chuyÖn, h/tîng nµo ®ã, ngêi ta ®Òu cã

nh÷ng s/nghÜ, c/xóc, ®/gi¸ vÒ nã. §ã chÝnh lµ b/c¶m.(HoÆc: Häc 2 v/b¶n NQSH vµ PGVK çc em ®· thÊy ë 2 v/b¶n nµy …).

I. nhu cÇu biÓu c¶m vµ v¨n biÓu c¶m :- §äc 2 c©u c/dao.- Mçi c©u c/dao ®ã t/hiÖn t/c g×?

- Ngêi ta thæ lé nh÷ng t/c ®ã ®Ó lµm g×?

1. Nhu cÇu biÓu c¶m cña con ng êi: a, VÝ dô:Hai c©u c/dao+ “Th¬ng thay …”

+ “§øng bªn ni ®ång ngã …”

b, NhËn xÐt (KÕt hîp khi ®a VD).


73

- Theo em khi nµo ngêi ta cã n/cÇu b/c¶m?(Gi¶i nghÜa: nhu, cÇu, biÓu, c¶m).

- Cã ph¶i bÊt cø thø t/c nµo ®îc b/hiÖn ®Òu lµ b/c¶m kh«ng?(Lu ý h/s p/biÖt: “§Ñp” kh«ng cã nghÜa lµ chØ khen, chØ yªu. Mµ biÕt chª, biÕt ghÐt ®óng lóc, ®óng ®èi tîng ®ã còng lµ t/c ®Ñp.

- Vµ ng/ta cã thÓ b/c¶m b»ng nh÷ng ph/tiÖn nµo? (ca h¸t, vÏ tranh, …)

+ “Th¬ng thay …”

Nçi c¶m th«ng tríc nh÷ng bÊt h¹nh cña ®ång lo¹i.+ “§øng bªn ni ®ång ngã …”

C¶m xóc phÊn chÊn, yªu ®êi, yªu q/h¬ng, ®/níc cña ngêi d©n l/®éng.

=> Nhu cÇu b/c¶m lµ mong muèn ®îc bµy tá nh÷ng rung ®éng cña m×nh thµnh lêi.

- ChØ nh÷ng t/c ®Ñp, trong s¸ng ®-îc b/hiÖn míi ®îc gäi lµ b/c¶m.

- V¨n b/c¶m chØ lµ 1 trong v« vµn c¸ch b/c¶m cña c/ngêi.

2. §Æc ®iÓm chung cña v¨n biÓu c¶m:* H/s ®äc 2 ®o¹n v¨n.

? Hai ®o¹n v¨n trªn b/®¹t nh÷ng n/dung g×?? T/c g× ®· ®îc b/®¹t ë 2 ®o¹n v¨n?(G/v tr×nh bµy b¶ng:§V NDB§ TCB§ CB§

a, VÝ dô:Hai ®o¹n v¨n trang 72.b, NhËn xÐt:- §o¹n 1: + Nçi nhí th¬ng da diÕt ®èi víi 1 ngêi b¹n ®· chuyÓn trêng ®Õn häc ë 1 n¬i xa. => + T×nh b¹n ch©n thµnh,


74

? Néi dung cña 2 ®o¹n v¨n cã ®/®iÓm g× kh¸c so víi n/dung cña v/b¶n t/sù vµ v/b¶n m/t¶?

? Çch b/c¶m ë 2 ®o¹n v¨n cã gièng nhau kh«ng?(- ChØ ra çc t/ng÷ vµ h/¶nh liªn tëng cã g/trÞ b/c¶m trong 2 ®o¹n v¨n).? Çc çch b/c¶m thêng gÆp nhiÒu trong nh÷ng kiÓu v/b¶n nµo?

? Nªu ghi nhí 3, 4.

tha thiÕt. + ViÕt th.- §o¹n 2: + C¶m xóc cña ngêi ch/sü khi nghe tiÕng ngêi con g¸i h¸t d©n ca trong ®ªm khya. + T×nh yªu q/h¬ng, ®/níc s©u nÆng. + Tuú bót.

- C¶ 2 ®o¹n v¨n ®Òu kh«ng kÓ chuyÖn g× h/chØnh mÆc dï cã gîi l¹i nh÷ng k/niÖm hoÆc cã m/t¶ nhng m/t¶ mµ liªn tëng, gîi c/xóc.

- §o¹n 1: B/c¶m trùc tiÕp: Gäi tªn ®èi tîng b/c¶m, nãi th¼ng t/c cña m×nh (th tõ, nhËt ký, v¨n chÝnh luËn,…).- §o¹n 2: B/c¶m gi¸n tiÕp th«ng qua chuçi h/¶nh liªn tëng, tëng t-îng. (çc t/phÈm VH).c, Ghi nhí: SGK.

II. luyÖn tËp :Bµi tËp 1:

- §o¹n a: ChØ t¶ vµ kÓ thuÇn tuý vÒ hoa H¶i ®êng nh mét ®Þnh nghÜa khoa häc (kh«ng ph¶i lµ v¨n b/c¶m).

- §o¹n b: Qua t¶ vµ kÓ nh»m b/hiÖn vµ kh/gîi t/c yªu hoa ®Ó mong ®îc ®ång c¶m t×nh yªu quý nh÷ng g× d©n gi·, quen thuéc trong cuéc sèng cña c/ngêi. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

75

+ X¸c ®Þnh çch b/c¶m ë VD b:- B/c¶m tr/tiÕp: “dõng l¹i ng¾m, ngÈn ng¬ ng¾m” hoa H¶i ®êng.- B/c¶m gi¸n tiÕp: T/g ®· biÕn hoa H/® thµnh biÓu tîng cña t/c b»ng çch

g¾n thªm cho nã nh÷ng s/s¸nh Èn dô. ré lªn …. nh mét lêi chµo.Hoa H¶i ®êng cã … h©n hoan say ®¾m. r¹ng rì … m¸ lóm ®ång tiÒn.

Bµi tËp 2:Nhí l¹i çch b/c¶m trong 2 v/b¶nVHT§ võa häc.(C¶m xóc Èn kÝn trong ý tëng, n»m trong ý tëng. ý tëng vµ c¶m xóc

hoµ vµo lµm mét).III. h íng dÉn vÒ nhµ : - Su tÇm nh÷ng v/b¶n b/c¶m (th¬, c/dao, v¨n xu«i, …).- Häc, hiÓu ghi nhí.- Hoµn thµnh bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

tuÇn 6 - Bµi 6 TiÕt 21 v¨n b¶n:


76

bµi ca c«n s¬n

vµ thiªn trêng v·n väng

a/ Môc tiªu bµi häc:

Gióp h/s:C¶m nhËn ®îc hån th¬ t/thiÕt vµ sù hoµ nhËp nªn th¬, thanh cao cña

NguyÔn Tr·i víi c¶nh trÝ C«n S¬n qua ®o¹n th¬; C¶m nhËn ®îc c¸ch b/hiÖn c/xóc tr/tiÕp trong v¨n b/c¶m.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:

* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: - §äc d/c¶m 2 v/b¶n “NQSH” & “PGVK”.- Nªu g/trÞ b/ý & b/c cña 2 bµi th¬.* Bµi míi: Qua mét sè bµi c/dao, c/ta ®· ®îc ®Õn víi nhiÒu miÒn quª ®/níc, víi

nh÷ng c¶nh ®Ñp tr÷ t×nh, nªn th¬. Quª h¬ng H/D¬ng th/yªu cña c/ta còng lµ ®Þa danh ®îc t×m ®Õn nhiÒu song kh«ng ph¶i chØ ®îc p/¸nh trong c/dao, d/ca mµ cßn ®îc ghi nhËn qua xóc c¶m cña nh÷ng bËc chÝ nh©n, chÝ sü. “Bµi ca C«n S¬n” cña danh nh©n v¨n ho¸ NguyÔn Tr·i lµ mét v/b¶n nh thÕ.

I. giíi thiÖu chung :

* H/s ®äc chó thÝch? Em h·y nªu nh÷ng h/biÕt vÒ NguyÔn Tr·i?(G/v g/thiÖu qua vÒ v/¸n LÖ Chi Viªn).

1. T¸c gi¶:NguyÔn tr·i (1380-1442) hiÖu lµ øc Trai con cña NguyÔn Phi Khanh, quª ë th«n Chi Ng¹i –

Céng Hoµ - ChÝ Linh – H/D¬ng. ¤ng tham gia k/nghÜa Lam S¬n vµ trë thµnh n/vËt l/sö lçi l¹c toµn tµi hiÕm cã nhng cuéc ®êi l¹i kÕt thóc mét c¸ch oan khèc. ¤ng ®Ó l¹i sù nghiÖp v¨n ch¬ng


77

? Em h·y nªu xuÊt xø cña “Bµi ca C«n S¬n” (tõ HV = “Bµi ca C«n S¬n”).(G/v g/thiÖu thªm: T¹i sao NT vÒ ë, Èn vµ t©m tr¹ng cña «ng thêi Êy ntn?).

? Em cã n/xÐt ntn vÒ b¶n dÞch cña ®o¹n trÝch?(Nh¾c l¹i nh÷ng h/biÕt ®· häc vÒ t/th¬ lôc b¸t).-> C¸c em cÇn nhí ®îc c¸ch gieo vÇn vµ luËt cña lôc b¸t ®Ó c/ta sÏ cã phÇn tËp lµm th¬ l/b¸t sau.

®å sé. ¤ng lµ danh nh©n v/ho¸ t/giíi.

2. T¸c phÈm:

- S¸ng t¸c trong t/gian NT vÒ ë Èn t¹i q/nhµ.- Nguyªn v¨n b»ng ch÷ H¸n víi 30 c©u th¬ ®îc viÕt b»ng t/th¬ kh¸c.

- §o¹n trÝch lµ b¶n dÞch th¬ gåm 4 cÆp lôc b¸t.

II. ®äc hiÓu v¨n b¶n :

§äc theo thÓ th¬ l/b¸t, ©m ®iÖu nhÑ nhµng, tha thiÕt, ngîi ca, tù hµo.

“Tr÷ t×nh”

? Häc c/dao, c/ta ®· hiÓu vÒ n/v tr÷ t×nh vµ ®èi tîng ®Ó tr÷ t×nh (§ã lµ n/v trùc tiÕp bµy tá c¶m xóc cña c¶nh vËt ®îc nãi tíi).

VËy trong ®o¹n th¬ nµy, n/v tr÷ t×nh lµ ai? ®èi tîng tr÷ t×nh lµ g×?? T/gi¶ s/dông tõ “ta” víi dông ý nghÖ thuËt g×?

? Em hiÓu “ta” lµ ai, ngêi Êy lµm

1, §äc:

2, Chó thÝch: SGK.

3, Ph©n tÝch:

- Nh©n vËt tr÷ t×nh:"Ta" (®iÖp) -> NguyÔn Tr·i.- §èi tîng tr÷ t×nh: C¶nh vËt C«n s¬n.

- NguyÔn Tr·i sèng Èn dËt ë C«n S¬n lµm th¬ giíi thiÖu c¶nh vËt


78

g×, nghÜ g×?(“Ta” sèng Èn dËt, rçi r·i mét çch bÊt ®¾c dÜ v× øc Trai kh«ng khi nµo mµ kh«ng suy nghÜ, kh«ng lo l¾ng cho d©n, cho níc. Song vèn lµ mét thi sü bÈm sinh, ®©y lµ dÞp NT ®îc th¶nh th¬i, th¶ hån th¬ vµo c¶nh vËt thiªn nhiªn.

? H·y liÖt kª çc ho¹t ®éng cña n/v tr÷ t×nh?

? Qua ®ã, em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh cña n/v "Ta" trong c¶nh C«n S¬n?? Vµ em hiÓu ®îc t/c cña t/g ®èi víi cuéc sèng ntn?(Sau nµy, chóng ta l¹i b¾t g¾p sù hoµ hîp Êy trong th¬ Tè H÷u: "Rõng xanh hoa chuèi ®á t¬i§Ìo cao n¾ng ¸nh dao gµi th¾t l-ng Ngµy xu©n ... "§óng lµ: Ngêi trong c¶nh, c¶nh v× cã ngêi mµ ®Ñp h¬n, nªn th¬ h¬n, giµu søc sèng h¬n).

? Bëi cã sù hoµ hîp nªn t/g ®· cã nh÷ng lêi th¬ giíi thiÖu rÊt râ vÒ c¶nh vËt C«n S¬n. Em h·y x¸c

ë C«n S¬n vµ ®Ó béc lé t©m tr¹ng cña m×nh.

- Ta+ nghe suèi ch¶y.+ ngåi trªn ®¸ rªu ªm+ n»m trong rõng th«ng m¸t+ ng©m th¬ díi bãng tróc r©m

=> Ta vµ c¶nh trÝ C«n S¬n lång ghÐp, sãng ®«i, hoµ quyÖn vµo nhau. §ã lµ mèi quan hÖ hoµ hîp gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn.

- C¶nh C«n S¬n:

+ suèi r× rÇm - tiÕng ®µn cÇm

+ ®¸ rªu ph¬i - chiÕu ªm

+ th«ng nh nªm.

+ bãng m¸t tróc r©m.

=> Çch so s¸nh liªn tëng =>


79

®Þnh c¸c vÎ ®Ñp ®ã?

? C¸c c¶nh ®Ñp Êy ®îc miªu t¶ b»ng nghÖ thuËt g×?? Qua ®ã em nhËn thÊy c¶m xóc cña t/g ntn?(§ã lµ mét thiªn nhiªn, mét C«n S¬n l©u ®êi, nguyªn thuû, thanh cao, m¸t mÎ, trong lµnh).

? Bµi th¬ ®· ®Ó l¹i trong em Ên tîng g×?? §Æt tªn cho bøc tranh trong bµi th¬?

Nhµ

th¬ cã mét t©m hån hoµ nhËp víi thiªn nhiªn, t×m kiÕm sù thanh th¶n t¬i m¸t cho t©m hån n¬i thiªn nhiªn t¬i ®Ñp.

4, Tæng kÕt - Ghi nhí:

SGK.

Gi¸o viªn chuyÓn ý: NÕu "Bµi ca C«n S¬n" lµ c¶m xóc cña mét danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi, mét tÊm lßng yªu níc, yªu quª th× chóng ta b¾t gÆp ë "TTVV" mét t©m hån th¾m thiÕt t×nh quª cña mét «ng vua thanh cao b×nh dÞ.

H íng dÉn tù häc:

Thiªn trêng v·n väng.

? T×m hiÓu thÓ th¬ cña bµi? (Gièng víi bµi NQSH).? Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña bµi th¬?

? Trong hoµn c¶nh Êy, nh÷ng c¶nh vËt ®îc miªu t¶ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh nµo?(VÒ ¸nh s¸ng, mµu s¾c, ©m thanh, c¶nh vËt).? Côm tõ “cã dg kh«ng” ë c©u

- ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt.- Chó thÝch tr 76.

- C¶nh chiÒu trong xãm.- C¶nh chiÒu ngoµi ®ång.


80

th¬ thø 2 cã ý nghÜa lµ g×?

? Qua ®ã em c¶m nhËn ntn vÒ bøc tranh th«n d· n¬i ®©y?? §ã lµ sù sèng n¬i th«n quª n/t/n?

? T/g bµi th¬ lµ mét vÞ vua. VËy qua bµi th¬, em hiÓu thªm g× vÒ «ng, vÒ thêi ®¹i nhµ TrÇn trong lÞch sö d©n téc?(-> TiÕp thªm hµo khÝ §«ng A).? Nªu ghi nhí cña bµi?

=> - M¬ mµng yªn tÜnh. - Tho¸ng ®·ng trong s¹ch.=> Cuéc sèng b×nh yªn, h¹nh phóc, con ngêi hoµ hîp víi thiªn nhiªn.

- T¸c gi¶ cã t×nh c¶m yªu mÕn ©n t×nh víi quª h¬ng.

* Ghi nhí: SGK.

IIi. tæng kÕt:

? NhËn xÐt chung vÒ néi dung 2 bµi th¬?

? TÊm lßng cña c¸c t¸c gi¶?(Liªn hÖ víi tÊm lßng cña TrÇn Quang Kh¶i qua “Phß Gi¸ vÒ Kinh”.

- C¶ 2 bµi th¬ ®Òu vÏ lªn nh÷ng c¶nh trÝ hÕt søc ®Ñp, yªn ¶, thanh b×nh, mang søc sèng hån quª.- Mét vÞ tíng tµi, mét danh nh©n v¨n ho¸, mét vÞ - tÊt c¶ ®Òu giµu lßng yªu quª h¬ng, yªu d©n vµ mong muèn d©n cã ®îc cuéc sèng thanh b×nh.

Iv. luyÖn tËp :

§äc diÔn c¶m 2 bµi th¬.? Lùa chän ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña hai v¨n b¶n nµy?Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m…

- ViÕt ®o¹n v¨n nªu c¶m nghÜ cña em vÒ bµi th¬?

V. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Hoµn thµnh ®o¹n v¨n.


81

- Häc thuéc, hiÓu giíi thiÖu néi dung, nghÖ thuËt cña 2 bµi th¬.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 22 TiÕng viÖt:

tõ h¸n viÖt

(TiÕp)

A/ Môc tiªu bµi häc:

Gióp häc sinh:- HiÓu ®îc çc s¾c th¸i ý nghÜa riªng biÖt cña tõ H¸n ViÖt.- Cã ý thøc sö dông tõ H¸n ViÖt ®óng ý nghÜa, ®óng s¾c th¸i, phï hîp

víi hoµn c¶nh giao tiÕp; tr¸nh l¹m dông tõ H¸n ViÖt.


* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ yÕu tè H¸n ViÖt? Cho VD tõ ghÐp HV? Gi¶i nghÜa, ®Æt

c©u?- Lµm bµi tËp.* Bµi míi:

I. sö dông tõ h¸n viÖt t¹o s¾c th¸i:

1. VÝ dô:

? X¸c ®Þnh çc tõ HV cã trong tõng VD.

? T×m tõ thuÇn ViÖt cã nghÜa t-¬ng ®¬ng?? Em thö thay çc tõ thuÇn ViÖt ®ã vµo vÞ trÝ çc tõ HV vµ nhËn xÐt?? Nh÷ng tõ HV ®ã ®· t¹o nªn

a, Phô n÷ ViÖt Nam anh hïng.

b, Cô lµ nhµ CM l·o thµnh. Sau khi cô tõ trÇn, nh©n d©n ®· mai t¸ng.

c, B¸c sü ®ang kh¸m nghiÖm tö thi.

d, §ªm qua c« Êy bÞ thæ t¶.


82

nh÷ng s¾c th¸i g×?

2. NhËn xÐt:

? Cßn ë VD b, dïng tõ HV t¹o s¾c th¸i g×?(§äc çc VD em hiÓu thªm hoµn c¶nh lÞch sö x· héi xa).

- Çc tõ HV ®îc dïng trong çc c©u v¨n ®· t¹o nªn nh÷ng s¾c th¸i: Trang träng, t«n kÝnh, tao nh· tr¸nh ghª sî th« tôc.

- Çc tõ HV ®îc dïng t¹o s¾c th¸i cæ xa, phï hîp víi kh«ng khÝ x· héi xa.

3. Ghi nhí:

Qua t×m hiÓu VD, em thÊy viÖc sö dông tõ HV t¹o lªn s¾c th¸i biÓu c¶m n/t/n?(Dïng tõ HV cÇn chó ý hoµn c¶nh giao tiÕp).

SGK.

Ii. kh«ng nªn l¹m dông tõ h¸n viÖt:

1. VÝ dô:

Nªn chän çch giao tiÕp nµo?? Khi con nãi chuyÖn víi mÑ?

? Khi b¹n bÌ nãi chuyÖn víi nhau?

? Khi nãi víi mét bµ cô ë n«ng th«n?

- Con ®Ò nghÞ mÑ.- Con muèn ®îc mÑ thëng.

- Mãn nµy b¹n thÊy cã ngon kh«ng?- Mãn nµy cã hîp khÈu vÞ b¹n kh«ng?

- Ch¸u võa tõ phi trêng vÒ ¹.- Ch¸u võa tõ s©n bay vÒ ¹.

2. NhËn xÐt:

? Qua VD trªn , em cã rót ra nhËn xÐt g× vÒ çch sö dông tõ HV.

- Cã trêng hîp sö dông tõ HV kh«ng ®óng chç, ®óng lóc, kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp khiÕn lêi nãi thiÕu tù nhiªn.


83

3. Ghi nhí:

? Nªu ghi nhí. SGK.

IiI. luyÖn tËp :

Bµi tËp 1:

Cho häc sinh ph©n biÖt tõng cÆp tõ trong ngoÆc ®¬n lµ lo¹i tõ nµo?- VD:

+ Tõ HV : Th©n mÉu; phu nh©n.+ Tõ thuÇn ViÖt cã nghÜa t¬ng ®¬ng: MÑ; Vî.

(? T¹i sao trong trêng hîp nµy l¹i kh«ng dïng tõ HV?? T¹i sao trong trêng hîp nµy l¹i kh«ng thÓ dïng tõ thuÇn ViÖt.=> Dïng tõ HV phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp.

Bµi tËp 2:

- Ghi nhanh ra giÊy: +5 tªn gäi cña 5 b¹n trong líp. +3 tªn gäi cña 3 tØnh thµnh níc ta.

- Qua ®ã em thÊy ®Ó ®Þnh danh thêng dïng lo¹i tõ nµo?- V× sao chóng ta thÝch dïng tõ HV ®Ó ®Þnh danh.(Nh vËy cã ph¶i lµ l¹m dông tõ HV kh«ng?).

Bµi tËp 3:

X¸c ®Þnh c¸c tõ HV t¹o s¾c th¸i cæ:Gi¶ng hoµ, cÇu h«n, hoµ hiÕu, nhan s¾c tuyÖt trÇn.

Bµi tËp 4:

- VD a, b: ThiÕu tù nhiªn, kh«ng phï hîp hoµn c¶nh giao tiÕp.- T×m tõ HV cã nghÜa t¬ng ®¬ng:

+ b¶o vÖ = gi÷ g×n.+ mÜ lÖ = ®Ñp ®Ï.

Bµi tËp 5:

ViÕt ®o¹n v¨n (chñ ®Ò häc tËp) cã sö dông tõ HV.( Th¶o luËn nhãm).


84

Iv. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Mçi häc sinh tù viÕt mét ®o¹n v¨n cã sö dông tõ HV.- HiÓu çch sö dông tõ HV.- Hoµn thµnh bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 23 tËp lµm v¨n:

®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m


Gióp häc sinh:- HiÓu ®îc çc ®Æc ®iÓm cô thÓ cña bµi v¨n biÓu c¶m.- HiÓu ®îc ®Æc ®iÓm cña ph¬ng thøc biÓu c¶m lµ thêng mîn c¶nh

vËt, ®å vËt, con ngêi ®Ó bµy tá t/c (kh¸c víi v¨n miªu t¶ lµ t¸i hiÖn ®èi tîng ®îc miªu t¶).


* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: - ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? Nªu tÝnh chÊt cña v¨n biÓu c¶m?- Cã nh÷ng çch biÓu c¶m nµo?* Bµi míi:

I. t×m hiÓu ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m :

1. VÝ dô:

- Häc sinh ®äc bµi v¨n: Bµi v¨n “TÊm g¬ng” - SGK.

2. NhËn xÐt:

? Bµi v¨n ®· biÓu ®¹t t/c g×? - Bµi v¨n kh«ng ph¶i lµ ®Ó miªu t¶ tÊm g¬ng mµ chØ mîn tÊm g-¬ng ®Ó ca ngîi ®øc tÝnh trung


85

? §Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m ®ã, t¸c gi¶ bµi v¨n ®· lµm n/t/n?

? Çch lùa chän h×nh ¶nh nh vËy cã t¸c dông g×?

? Nªu bè côc bµi v¨n?? PhÇn më bµi, kÕt bµi cã quan hÖ víi nhau n/t/n?

? PhÇn th©n bµi ®· nªu nh÷ng ý g×? Nh÷ng ý ®ã liªn quan ®Õn chñ ®Ò bµi v¨n n/t/n?

? Tõ ®ã, ®äc bµi v¨n ngêi ta hiÓu ®iÒu g×?? Nªu ghi nhí vÒ ®Æc ®iÓm v¨n biÓu c¶m.

thùc cña con ngêi, ghÐt thãi xu nÞnh, dèi tr¸.- T¸c gi¶ chän ®îc mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa tîng trng v× tÊm g¬ng cã ®Æc ®iÓm lµ ph¶n chiÕu sù vËt mét çch kh¸ch quan trung thùc. Do ®ã ®em vÝ tÊm g¬ng víi ngêi b¹n trung thùc.

- Çch lùa chän h×nh ¶nh nh vËy gióp cho viÖc biÓu ®¹t t/c ®îc râ rµng, dÔ hiÓu, s©u s¾c.

- Bè côc bµi v¨n gåm 3 phÇn:+ PhÇn MB: Nªu th¼ng phÈm chÊt cña g¬ng.+ PhÇn KB: Kh¼ng ®Þnh l¹i chñ ®Ò ®· nªu.+ PhÇn TB: Nªu lîi Ých cña tÊm g¬ng ®èi víi con ngêi. Hai vÝ dô vÒ 2 nh©n vËt M§C vµ TC lµ vÝ dô vÒ mét ngêi ®¸ng träng, mét ngêi ®¸ng th¬ng nhng nÕu soi g¬ng th× g¬ng còng kh«ng v× t×nh c¶m mµ nãi sai sù thËt, r»ng hä cã g¬ng mÆt xÊu xÝ.

=> Ngoµi tÊm g¬ng thuû tinh tr¸ng b¹c cßn cã g¬ng l¬ng t©m.

c, Ghi nhí:

SGK. (ý 1, 2, 3).

Ii. çc çch biÓu c¶m :

1. VÝ dô 2:


86

§äc vÝ dô SGK.

2. NhËn xÐt:

? §o¹n v¨n biÓu hiÖn t/c g×?? T/c ë ®©y ®îc biÓu hiÖn b»ng çch nµo?? V× sao em cã nhËn xÐt ®ã?

? VËy cã thÓ cã nh÷ng çch biÓu c¶m nµo?

- NiÒm ®au khæ cña ®øa con ph¶i xa mÑ, ph¶i sèng víi ngêi kh¸c vµ lu«n bÞ b¾t n¹t -> T/c ®ã ®îc biÓu thÞ b»ng çch thæ lé trùc tiÕp qua nh÷ng tiÕng kªu, lêi than, qua c©u hái biÓu c¶m. T/c ®ã rÊt râ rµng, trong s¸ng.

2. Ghi nhí: ý 4.

IiI. luyÖn tËp :

§äc bµi v¨n: “Hoa häc trß”.? Bµi v¨n thÓ hiÖn t/c g×?(Nçi buån nhí khi xa trêng, rêi b¹n lóc nghØ hÌ).? T×nh c¶m Êy ®îc biÓu hiÖn theo çch nµo?(gi¸n tiÕp th«ng qua miªu t¶ hoa phîng).? Hoa phîng ®îc miªu t¶ n/t/n?? Qua viÖc miªu t¶ ®ã thÓ hiÖn c¶m xóc g×?(Hoa phîng ®îc dïng lµm h×nh ¶nh Èn dô ®Ó thÓ hiÖn t×nh c¶m =

Hoa phîng g¾n bã víi s©n trêng, víi häc sinh, víi nh÷ng ngµy hÌ chia tay nhí nhung da diÕt.)

- C¶m xóc bèi rèi thÉn thê.- C¶m xóc c« ®¬n, trèng tr¶i.- C¶m xóc buån nhí, dçi hên.

? T×m nh÷ng c©u v¨n gióp t¸c gi¶ biÓu hiÖn nh÷ng c¶m xóc ®ã?? Qua ®ã , em hiÓu v× sao t¸c gi¶ l¹i gäi hoa phîng lµ hoa häc trß?(Hoa phîng lµ biÓu tîng cña sù chia ly ngµy hÌ ®èi víi häc trß.)? H·y t×m m¹ch ý cña bµi v¨n?(§ã lµ s¾c ®á cña hoa phîng ch¸y lªn trong nçi buån nhí cña häc trß lóc

chia tay.


87

Phîng cµng ®á, nçi buån cµng t¨ng. Phîng vµ häc trß sãng ®«i, g¾n bã, chia sÎ niÒm vui, nçi buån).

? Bµi v¨n biÓu c¶m theo çch nµo? (C¶ trùc tiÕp vµ c¶ gi¸n tiÕp).

? H·y t×m nh÷ng c©u v¨n biÓu hiÖn t/c trùc tiÕp, gi¸n tiÕp Êy).(Cã nh÷ng c©u v¨n biÓu hiÖn trùc tiÕp nçi nhí nhung. Toµn bµi l¹i dïng

hoa phîng ®Ó biÓu c¶m gi¸n tiÕp nçi lßng).=> §ã lµ çch biÓu ®¹t t/c mang tÝnh nghÖ thuËt cao, truyÒn c¶m

s©u s¾c.

Iv. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Su tÇm 2 bµi v¨n, ®o¹n v¨n biÓu c¶m.- Häc tËp çch biÓu c¶m gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc sö dông h×nh ¶nh

Èn dô, tîng trng.- ViÕt mét ®o¹n v¨n biÓu c¶m.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


®Ò v¨n biÓu c¶m

vµ çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m


Gióp häc sinh:- N¾m ®îc çc kiÓu ®Ò v¨n biÓu c¶m.- N¾m ®îc çc bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m.


* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: §äc v¨n b¶n “Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i.? V¨n b¶n nµy ®îc viÕt theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?


88

? §èi tîng biÓu c¶m lµ g×?? T×nh c¶m ®îc biÓu hiÖn qua v¨n b¶n ®ã lµ t/c n/t/n?? NÕu lÊy nhan ®Ò cña v¨n b¶n lµm mét ®Ò v¨n biÓu c¶m th× em cã

®ång ý kh«ng?? DÊu hiÖu biÓu c¶m cña ®Ò nµy ë ®iÓm nµo?-> ChuyÓn ý bµi míi.

- §äc çc ®Ò v¨n SGK. Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp cho çc nhãm chuÈn bÞ t×m hiÓu ®Ò v¨n.

I. ®Ò v¨n biÓu c¶m vµ çc b íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m:1. §Ò v¨n biÓu c¶m:a, VÝ dô:Cho çc ®Ò v¨n:a1, C¶m nghÜ vÒ dßng s«ng quª h¬ng.a2, C¶m nghÜ vÒ ®ªm trung thu.a3, C¶m nghÜ vÒ nô cêi cña mÑ.a4, Vui buån tuæi th¬.a5, Loµi c©y em yªu.

b, NhËn xÐt:

Ph¸t hiÖn: - DÊu hiÖu biÓu c¶m. - §èi tîng biÓu c¶m. - T/c cÇn b/h. - Çch biÓu c¶m.

- DÊu hiÖu biÓu c¶m: Qua çc tõ ng÷: “C¶m nghÜ, yªu, vui, buån”.- ®èi tîng biÓu c¶m: Dßng s«ng quª h¬ng.- T/c cÇn biÓu hiÖn: Yªu mÕn, tù hµo.

- D¹ng ®Ò: Lé, Èn.

Gi¸o viªn kh¸i qu¸t:

Nh vËy chóng ta nhËn thÊy cã 2 d¹ng ®Ò biÓu c¶m:- D¹ng ®Ò lé: Lµ nh÷ng ®Ò cã s½n tõ ng÷ yªu cÇu biÓu c¶m

nh: c¶m nghÜ, t×nh c¶m, th¸i ®é biÓu c¶m, suy nghÜ, nhËn xÐt.


89

- D¹ng ®Ò Èn: Lµ nh÷ng ®Ò trong ®ã kh«ng cã s½n nh÷ng tõ nªu râ yªu cÇu thÓ lo¹i, ph¬ng thøc biÓu ®¹t nhng cã nh÷ng tõ béc lé c¶m xóc: yªu, mÕn, vui, buån, th¬ng, nhí.

Nh÷ng ®Ò Èn nh trªn nÕu chØ bá ®i tõ ng÷ nªu c¶m xóc sÏ cã thÓ trë thµnh ®Ò v¨n miªu t¶ hoÆc ®Ò v¨n tù sù.

VD: Loµi c©y em yªu. (BiÓu c¶m).Loµi c©y nhµ em. (Miªu t¶).Vui buån tuæi th¬. (BiÓu c¶m).Tuæi th¬ t«i (Tù sù).

=> Qua ®ã , em thÊy viÖc t×m hiÓu ®Ò v¨n cã ý nghÜa n/t/n?

- T×m hiÓu ®Ò v¨n gióp hiÓu râ yªu cÇu, ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña ®Ò ®Ó kh«ng bÞ l¹c ®Ò.,- T×m hiÓu ®Ò v¨n gióp x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng tõ ng÷ nªu yªu cÇu träng t©m cña ®Ò.

? Nªu ghi nhí? c, Ghi nhí:SGK

2. Çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m:

a, §Ò v¨n: C¶m nghÜ vÒ nô cêi cña mÑ.

b, NhËn xÐt:? Nªu çc bíc khi tiÕn hµnh t¹o lËp v¨n b¶n. (Gåm 5 bíc).? X¸c ®Þnh ph¬ng thøc biÓu ®¹t mµ ®Ò yªu cÇu. §èi tîng biÓu c¶m? ? X¸c ®Þnh tõ ng÷ träng t©m cña ®Ò.

? LÇn lît tr¶ lêi çc c©u hái.? H×nh dung vµ hiÓu thÕ nµo vÒ nô cêi cña mÑ.

? Em nhËn thÊy nÐt ®Ñp chung

Çc bíc tiÕn hµnh:B íc 1: T×m hiÓu ®Ò. - Ph¬ng thøc biÓu ®¹t: BiÓu c¶m.- §èi tîng biÓu c¶m: Nô cêi cña mÑ.

B íc 2: T×m ý: Ghi nhí ý 3:


90

vÒ h×nh ¶nh ngêi mÑ lµ g×?

? §äng l¹i s©u ®Ëm nhÊt trong em lµ Ên tîng g× vÒ mÑ”.

? H·y nªu c¸c s¾c th¸i nô cêi cña mÑ.

+ Tríc nh÷ng tiÕn bé cña em, mÑ në nô cêi n/t/n?

? Tríc nh÷ng nçi buån cña em, mÑ cã cêi kh«ng. §ã lµ nô cêi mang s¾c th¸i g×?? Cã ph¶i lóc nµo mÑ còng cêi vui.

? Lóc nµo th× v¾ng nô cêi cña mÑ? Khi ®ã em cã c¶m gi¸c n/t/n?

? Lµm sao ®Ó lu«n ®îc thÊy nô cêi cña mÑ.

? Em dµnh cho mÑ t/c n/t/n?

- MÑ lµ ngêi ®¶m ®ang, giµu ®øc hy sinh.

- Ên tîng s©u ®Ëm nhÊt trong em lµ nô cêi cña mÑ.

- §ã lµ nô cêi yªu th¬ng, khÝch lÖ ®èi víi nh÷ng tiÕn bé cña con.

(Nh÷ng tiÕn bé cña em ®Òu ®-îc mÑ dâi theo: Em tëng tîng nô cêi cña mÑ khi em míi lät lßng; khi em chËp ch÷ng nh÷ng bíc ®Çu tiªn; khi em bi b« cÊt lªn tiÕng ®Çu tiªn gäi mÑ. Em nhí nô cêi cña mÑ khi ®a em vµo líp 1; khi em vÒ khoe mÑ ®iÓm 10 chÝnh t¶ ®Çu tiªn ®á t¬i trªn trang vë. Em nhí nô cêi cña mÑ khi em tha víi mÑ vÒ kÕt qu¶ häc tËp cuèi n¨m.)- Khi em buån, mÑ cêi an ñi, ®éng viªn, khÝch lÖ.

- Khi em cha ngoan, khi gia ®×nh cã viÖc ph¶i lo, khi mÑ èm -> V¾ng nô cêi cña mÑ -> Em thÊy lßng m×nh trèng tr¶i, ©n hËn, …

- B¶n th©n em cè g¾ng lµ niÒm vui, niÒm tù hµo cña mÑ.

- Em lu«n yªu th¬ng vµ kÝnh


91

? H·y s¾p xÕp çc ý trªn thµnh dµn bµi.

? Gi¸o viªn tr×nh bµy mét vµi ®äan mÉu:+ Chia nhãm ®Ó häc sinh tiÕn hµnh viÕt ®o¹n theo nhãm.+ Çc nhãm cö ®¹i diÖn lªn tr×nh bµy ®o¹n v¨n cña nhãm m×nh. (NhËn xÐt, söa)? Nh¾c l¹i ghi nhí toµn bµi.

träng mÑ.

B íc 3; LËp dµn ý.

a, Më bµi:Nªu c¶m xóc vÒ nô cêi cña mÑ.b, Th©n bµi:Nªu çc biÓu hiÖn s¾c th¸i nô c-êi cña mÑ:- Nô cêi vui, yªu th¬ng.- Nô cêi khuyÕn khÝch.- Nô cêi an ñi.- Khi v¾ng nô cêi cña mÑ.- Lµm sao ®Ó lu«n ®îc thÊy nô cêi cña mÑ.c, KÕt bµi:T/c dµnh cho mÑ.* Ghi nhí: SGK.B íc 4: ViÕt bµi.

* Ghi nhí: SGK.3. Ghi nhí chung: SGK.

IiI. luyÖn tËp :

§äc bµi v¨n. ? X¸c ®Þnh ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña bµi v¨n? ? §Æt nhan ®Ò cho bµi v¨n. ? T×m bè côc?

III. h íng dÉn vÒ nhµ :


92

- TriÓn khai çc ý ®Ò trªn thµnh çc ®o¹n v¨n vµ tiÕn hµnh bíc viÕt bµi.

- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo

TuÇn 7 - Bµi 7 TiÕt 25, 26: v¨n b¶n:

sau phót chia ly vµ b¸nh tr«i níc

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- C¶m nhËn ®îc nçi sÇu chia ly sau phót chia tay, gi¸ trÞ tè ço chiÕn

tranh phi nghÜa, niÒm kh¸t khao h¹nh phóc løa ®«i.- Gi¸ trÞ nghÖ thuËt ng«n tõ trong ®o¹n trÝch: SPCL vµ bíc ®Çu hiÓu

thÓ th¬ song thÊt lôc b¸t.- ThÊy ®îc vÎ xinh ®Ñp, b¶n lÜnh s¾t son, th©n phËn ch×m næi cña

ngêi phô n÷ trong bµi “BTN”.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: ? Nh¾c l¹i hiÓu biÕt cña em vÒ çc thÓ th¬ TNTN, TNBC ®· häc? -> Giíi thiÖu thÓ th¬ míi: STLB.* Bµi míi:

Bµi 1: Sau phót chia lyI. giíi thiÖu chung :

1. T¸c gi¶ :Häc sinh ®äc chó thÝch.? Qua chó thÝch, em hiÓu nh÷ng g× vÒ t¸c gi¶?

- §Æng TrÇn C«n lµ t¸c gi¶ v¨n b¶n nguyªn t¸c b»ng ch÷ H¸n. ¤ng lµ ngêi Hµ Néi, sèng vµo khëi ®Çu thÕ kû XVIII.- §oµn ThÞ §iÓm (1705-1748) lµ t¸c gi¶ b¶n diÔn N«m. Bµ lµ ngêi


93

- Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ ch÷ N«m.

- V¨n b¶n ®îc diÔn N«m theo thÓ th¬ nµo?

phô n÷ cã tµi, cã s¾c.2. T¸c phÈm :- Nguyªn t¸c b»ng ch÷ H¸n.- §îc diÔn N«m.- VB “Sau …” lµ ®o¹n trÝch theo thÓ th¬ song thÊt lôc b¸t.

? Em hiÓu g× vÒ thÓ th¬ STLB.(Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ cÊu tróc, vÇn, nhÞp trong thÓ th¬ nµy).

Ii. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:1.§äc:

§äc giäng thÓ hiÖn nçi buån chia ly theo nhÞp song thÊt lôc b¸t.2. Chó thÝch :

SGK.3. Ph©n tÝch :

? NÕu nãi r»ng STLB lµ thÓ th¬ gåm nhiÒu khæ vµ CPNK lµ v¨n b¶n gåm nhiÒu khóc ng©m th× ®o¹n trÝch SPCL nµy cã mÊy khóc ng©m? Häc sinh ®äc.? §©y lµ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh nµo?? T©m tr¹ng ®ã diÔn ra ntn?(Ngêi phô n÷ cã chång thuéc triÒu ®×nh phong kiÕn, theo lÖnh vua ph¶i ®i chinh chiÕn xa x«i).? T©m tr¹ng Êy ®îc diÔn t¶ th«ng qua c¸c h×nh ¶nh nµo?

? Nh÷ng h×nh ¶nh ®ã ®îc x©y dùng th«ng qua biÖn ph¸p nghÖ

- V¨n b¶n nµy gåm 3 khóc ng©m, mçi khóc ng©m gåm 4 c©u th¬.

a, Khóc ng©m thø nhÊt:

T©m tr¹ng cña ngêi vî khi tiÔn chång ra trËn: nhí th¬ng, kh¾c kho¶i, c« ®¬n.

Chµng ThiÕp ®i vÒ câi xa buång cò ma giã chiÕu ch¨n

=> PhÐp ®èi => thÊm ®Ém nçi


94

thuËt g×?? Çch x©y dùng h×nh ¶nh ®èi lËp nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo?(Çc h/® ®Òu lµ sù thËt. Hai c¶nh vËt – mét thËt b×nh thêng, mét mÞt mï do tëng tîng ra. Nh-ng tÊt c¶ ®Òu thÊm ®Ém t©m tr¹ng buån khæ ai hoµi cña ngêi vî trong nçi chia ly v« väng).? Trong v« väng, ®«i m¾t cña ngêi vî dâi theo chång cña nµng thÊy nh÷ng g×?? Vµ dêng nh ®ã còng chÝnh lµ nh÷ng h×nh ¶nh mµ ngêi chång c¶m nhËn ®îc. Song tÊt c¶ vÉn chØ lµ “m©y biÕc, nói xanh”. Em hiÓu 2 h×nh ¶nh nµy cã ý nghÜa nh thÕ nµo?? Trong kh«ng gian Êy, h×nh ¶nh ngêi thiÕu phô ra sao?(T¶ c¶nh ngô t×nh lµ biÖn ph¸p ®îc çc nhµ th¬ sö dông nhiÒu. Nãi nh NguyÔn Du “Ngêi buån …” -> Giíi thiÖu v¨n b¶n “Q§N”.

Häc sinh ®äc.? Sù viÖc nµo ®îc nh¾c tíi trong khóc ng©m nµy?? Mét lÇn n÷a, em gÆp biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo?

? Ngoµi ra, ë khóc ng©m nµy,

chia ly v« väng.

“m©y biÕc, nói xanh” h×nh ¶nh mang tÝnh chÊt íc lÖ tîng tr-ng -> ChØ sù xa çch kh«ng gian vêi vîi, th¨m th¼m => th©n phËn bÐ nhá c« ®¬n trong c¶m gi¸c trèng tr¶i cµng t¨ng lªn.

b, Khóc ng©m thø 2:

VÉn lµ sù chia l×a, ly biÖt gi÷a thiÕp vµ chµng: ThiÕp ChµngBÕn Tiªn T¬ng chèn Hµm D-¬ng


95

t¸c gi¶ cßn sö dông nghÖ thuËt g×?(§ã lµ çc biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông nhiÒu trong thÓ th¬ §êng luËt cña v¨n häc trung ®¹i.)

? Qua ®ã t¸c gi¶ muèn béc b¹ch ®iÒu g×?(Nh÷ng bÕn, nh÷ng c©y gîi liªn tëng ®Õn kh«ng gian chia ly xa x«i, çch trë kh«ng dÔ g× gÆp l¹i. Víi sù thay ®æi vÞ trÝ cña çc tõ theo lèi båi hoµn vßng trßn ®· thÓ hiÖn t©m tr¹ng buån triÒn miªn cña kÎ ë, ngêi ®i).Häc sinh ®äc.? VÉn lµ mét mµu xanh ly biÖt song ë khóc ng©m nµy ngêi ®äc nhËn thÊy mét vÎ g× khang kh¸c. §ã lµ ®iÒu g×?? T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p, h×nh ¶nh nµo ®Ó më réng kh«ng gian ®ã?? Qua ®ã em cã c¶m nhËn g×?? Nhng cã ý kiÕn l¹i cho r»ng, hiÓu nh vËy vÒ s¾c xanh lµ sai. ýkiÕn em nh thÕ nµo?(Mµu xanh thêng ®îc dïng ®Ó t-îng trng cho mµu hy väng. Song ë ®©y, s¾c xanh Êy l¹i tr¶i ra mªnh m«ng, ®¬n ®iÖu vµ gîi

Tr«ng ngo¶nh=>PhÐp ®èi, ®iÖp ng÷, ®¶o ng÷.

=> T×nh vî chång th¾m thiÕt kh«ng muèn rêi xa. Song sù thËt chia ly l¹i v« cïng nghiÖt ng·.

c, Khóc ng©m thø 3:

- Kh«ng gian ly biÖt ®îc më réng ra:

- Tõ l¸y: xanh xanh.- §iÖp ng÷: cïng, l¹i, xanh, ngµn d©u.=> Kh«ng gian v« cïng réng, tr¶i dµi ®¬n ®iÖu mét s¾c xanh – s¾c xanh tuyÖt väng.


96

c¶m gi¸c hoµn toµn ngîc l¹i.)? §äc c©u th¬ cuèi v¨n b¶n cã b¹n ®· ph¸t hiÖn ra ®¹i tõ “ai” ®Ó hái, song cã b¹n l¹i kh«ng ®ång ý nh vËy. ý kiÕn cña em? “Ai” lµ thiÕp, lµ chµng, lµ tÊt c¶ nh÷ng ngêi chinh phô, nh÷ng ngêi thiÕu phô ch¸n ghÐt nçi sÇu chia ly do nh÷ng cuéc chiÕn tranh phong kiÕn phi nghÜa g©y nªn.)? Nªu nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña v¨n b¶n?? V¨n b¶n lµ tiÕng nãi cña ai? Nãi vÒ vÊn ®Ò g×?-> Gi¸o viªn chuyÓn ý sang híng dÉn tù häc bµi “B¸nh tr«i níc”.

“ ai sÇu h¬n ai”?=> C©u hái tu tõ, ®¹i tõ “ai” mang gi¸ trÞ biÓu c¶m ®îc ®iÖp l¹i, vang lªn gÇn nh tiÕng thë dµi cña ngêi thiÕu phô ®èi mÆt tríc thùc t¹i c« sÇu.

4. Tæng kÕt - Ghi nhí : SGK

Bµi 2: B¸nh tr«i n íc ( Híng dÉn tù häc)

§äc chó thÝch SGK.

Giäng vui, tù hµo ë c©u ®Çu, ë 2 c©u gi÷a giäng nhá dÇn, c©u cuèi lªn giäng mét chót thÓ hiÖn sù kh¼ng ®Þnh.

- Th¶o luËn vÒ ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña bµi th¬. (BiÓu c¶m th«ng qua miªu t¶).- T¸c gi¶ ®· miªu t¶ sù vËt nµo?

* Giíi thiÖu t¸c gi¶:- Hå Xu©n H¬ng – bµ chóa th¬ N«m.* Giíi thiÖu bµi th¬:ThÓ th¬: TNTT.* §äc:

* Ph©n tÝch:

- B¸nh tr«i níc: Tr¾ng, trßn, Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

97

T×m h×nh ¶nh?- Em nhËn thÊy h×nh ¶nh ®îc miªu t¶ cã tÝnh chÊt n/t/n?- Cã ý kiÕn cho r»ng, t¸c gi¶ ®· sö dông h×nh ¶nh b¸nh tr«i níc lµ h×nh ¶nh Èn dô. Em hiÓu ý kiÕn ®ã n/t/n?(Liªn hÖ víi c/dao => bíc tiÕn bé).- §øng tríc nh÷ng ngêi phô n÷ nh vËy, em cã th¸i ®é n/t/n?(Tr©n träng vÎ ®Ñp, phÈm chÊt trong tr¾ng cña hä, c¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng bÊp bªnh, ch×m næi mµ hä ph¶i chÞu ®ùng).- Em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶ qua bµi th¬?(Hå Xu©n H¬ng lµ ngêi phô n÷ tµi s¾c song cuéc ®êi chÞu nhiÒu thiÖt thßi, cay ®¾ng. MÆc dï vËy, bµ lµ mét phô n÷ cøng cái, ®Çy niÒm tin vµo phÈm gi¸ cña m×nh còng nh cña nh÷ng ngêi phô n÷ thiÖt thßi trong x· héi phong kiÕn xa.)

ch×m, næi, r¾n, n¸t, lßng son. => T¶ thùc võa nãi vÒ chÊt liÖu, c¸ch thøc, chÊt lîng cña b¸nh => ®Ñp m¾t, ngon miÖng.

- B¸nh tr«i níc ( h×nh ¶nh Èn dô) => ngêi phô n÷: phÈm chÊt cao quý, th©n phËn ch×m næi, bÊp bªnh song vÉn ®Çy niÒm tin vµo phÈm gi¸ cña m×nh.

* LuyÖn tËp:

? Qua 2 bµi th¬, em hiÓu thªm g× vÒ h×nh ¶nh ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn? (Th¶o luËn).

? So s¸nh víi vai trß ngêi phô n÷ trong x· héi ngµy nay. * H íng dÉn vÒ nhµ :? ViÕt ®o¹n v¨n nªu c¶m nghÜ cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi phô n÷ ë 1

trong 2 bµi th¬.? ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


98

TiÕt 27: tiÕng viÖt:

quan hÖ tõ


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc thÕ nµo lµ quan hÖ tõ.- N©ng cao kü n¨ng sö dông quan hÖ tõ trong ho¹t ®éng ng«n ng÷ cô

thÓ.

b/ tiÕn tr×nh bµi d¹y:

* æ n ®Þnh líp .* KiÓm tra bµi cò:- H·y nªu çc s¾c th¸i biÓu c¶m khi sö dông tõ ng÷ HV? Cho VD cô

thÓ.- CÇn lu ý nh÷ng g× khi sö dông tõ ng÷ HV.- KiÓm tra bµi tËp.

* Bµi míi:

Häc sinh ®äc VD:? Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë TH, em h·y x¸c ®Þnh çc QHT trong VD?? ë mçi VD, çc QHT ®îc dïng ®Ó lµm g×? (T¹o MLK gi÷a nh÷ng tõ ng÷, bé phËn nµo trong c©u?).

? Qua çc VD, em h·y cho biÕt QHT dïng ®Ó biÓu thÞ çc ý nghÜa g×?Gi¸o viªn cã thÓ nªu thªm çc VD trong ®ã cã dïng çc QHT biÓu thÞ ý nghÜa kh¸c nh: ®iÒu kiÖn – kÕt qu¶; t¬ng ph¶n.

I. thÕ nµo lµ quan hÖ tõ?

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt: Çc quan hÖ tõ:a, “cña”: nèi ®Þnh ng÷ víi trung t©m, chØ sù së h÷u. b, “nh” nèi bæ ng÷ víi trung t©m, chØ sù so s¸nh.c, “bëi …nªn” nèi 2 vÕ cña c©u ghÐp - chØ quan hÖ nh©n qu¶.

3. Ghi nhí:


99

Cho häc sinh kh¸i qu¸t ®iÒn tiÕp vµo dÊu … trong ghi nhí.

- Häc sinh ®äc ghi nhí.

Ii. sö dông quan hÖ tõ

Häc sinh nhËn xÐt çch sö dông QHT th«ng qua phiÕu häc tËp.- Gi¸o viªn lu ý: Trong cÆp QHT cã QHT phô thuéc vµ QHT t¬ng øng. Khi dïng cã thÓ v¾ng mÆt QHT t¬ng øng nhng kh«ng thÓ v¾ng mÆt QHT phô thuéc -> sÏ kh«ng râ ý nghÜa chØ m/q/h nµo. VD: NÕu t«i ®Õn th× chóng ta …

(Quan hÖ: ®iÒu kiÖn – kÕt qu¶.) T«i ®Õn th× chóng ta cïng ®i.

(Kh«ng cßn m/q/h/trªn.)? VËy khi nãi, viÕt sö dông quan hÖ tõ cÇn chó ý nh÷ng g×?

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt: - Cã trêng hîp b¾t buéc ph¶i sö dông QHT (b, d, g, h).- Cã trêng hîp kh«ng b¾t buéc ph¶i sö dông QHT (a, c, e, i).- QHT cã thÓ dïng theo cÆp.

(Ph©n biÖt QHT víi ®éng tõ).

3. Ghi nhí: SGK.

Iii. bµi tËp:

Bµi tËp 1

Häc sinh lµm bµi tËp theo nhãm. X¸c ®Þnh çc QHT trong ®o¹n v¨n.Bµi tËp 2

§iÒn çc QHT vµo chç trèng (dùa vµo thãi quen sö dông ng«n ng÷): víi, vµ, víi, víi, nÕu, th×, vµ.

L u ý: NÕu t«i l¹nh lïng th× nã bá ®i => quan hÖ ®iÒu kiÖn - kÕt qu¶.Víi: Khi t«i l¹nh lïng th× nã l¶ng ®i. => Tr¹ng ng÷ chØ thêi gian.

Bµi tËp 3


100

C©u dïng ®óng: b, d, g, i, k, l.

Bµi tËp 4

ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông QHT.

*. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Hoµn thµnh bµi tËp.- HiÓu bµi häc.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


luyÖn tËp çch lµm v¨n b¶n biÓu c¶m


Gióp h/sinh: LuyÖn tËp çc thao t¸c lµm v¨n biÓu c¶m:Cã thãi quen ®éng n·o, tëng tîng, suy nghÜ, c¶m xóc tríc mét ®Ò v¨n

biÓu c¶m.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp.* Bµi míi :

I. chuÈn bÞ ë nhµ:

§Ò v¨n: Loµi c©y em yªu!

Ii. thùc hµnh trªn líp:

1. T×m hiÓu ®Ò:

§äc l¹i ®Ò v¨n!? Nªu çc bíc tiÕn hµnh.? Ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña ®Ò - Ph¬ng thøc biÓu ®¹t: BiÓu


101

nµy yªu cÇu lµ g×?? Em hiÓu ph¬ng thøc biÓu ®¹t Êy th«ng qua tÝn hiÖu nµo?? §èi tîng biÓu c¶m lµ g×?? Em cÇn biÓu hiÖn t×nh c¶m nµo?

c¶m.

- TÝn hiÖu: tõ “yªu”.

- §èi tîng biÓu c¶m: loµi c©y nµo ®ã mµ em chän.

2. T×m ý:

? Em yªu loµi c©y nµo?

? V× sao em yªu loµi c©y ®ã?

- Loµi c©y em yªu: c©y ¨n qu¶, c©y che bãng m¸t, c©y c¶nh, …- Lý do em yªu loµi c©y ®ã: v× vÎ ®Ñp cña c©y, Ých lîi cña c©y, v× c©y g¾n víi kû niÖm, …

3. LËp dµn ý:

a, Më bµi:

Nªu c«ng viÖc cô thÓ cña phÇn më bµi?? Cã thÓ bá ý: “Nªu lý do mµ em thÝch loµi c©y ®ã” ®îc kh«ng?(Kh«ng: V× nh vËy cha biÓu hiÖn ®îc c¶m xóc kh¸i qu¸t cña m×nh vÒ loµi c©y Êy.)

- Nªu tªn gäi cña loµi c©y mµ em ®· chän.- Lý do em yªu thÝch loµi c©y ®ã.

b, Th©n bµi:

? ë phÇn nµy, em tiÕn hµnh viÕt nh÷ng g×?? §Ó biÓu c¶m ®îc, em cÇn sö dông c¸c ph¬ng tiÖn biÓu c¶m nµo?? Khi miªu t¶, em cÇn chó ý ®iÒu g×?

? Nªn sö dông tõ ng÷ n/t/n ®Ó miªu t¶ cho gîi c¶m?

( Th¶o luËn nhãm).? Trong cuéc sèng nãi chung vµ víi riªng

- C¸c ®Æc ®iÓm gîi c¶m cña c©y (loµi c©y trong cuéc sèng cña em, cña mäi ngêi.)- KÕt hîp miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m.

- ChØ miªu t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm gîi c¶m chø kh«ng miªu t¶ chi tiÕt.VD: - C©y cho bãng m¸t: miªu t¶ bãng l¸, t¸n


102

em, loµi c©y ®ã cã ý nghÜa nh thÕ nµo? l¸. - C©y cho tr¸i ngät: miªu t¶ hoa tr¸i.

c, KÕt bµi:

? T×nh c¶m kh¸i qu¸t mµ em dµnh cho c©y?? Trong bµi nµy, em sÏ sö dông nh÷ng tõ ng÷ nµo ®Ó biÓu c¶m trùc tiÕp (Th¶o luËn nhãm nhá).

- T×nh c¶m kh¸i qu¸t em dµnh cho c©y:

4. ViÕt bµi:

- Gi¸o viªn cã thÓ nªu mÉu mét ®o¹n.- Häc sinh viÕt bµi (theo nhãm ph©n c«ng).- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy ®o¹n viÕt ®îc.

5. Söa bµi:

iii. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Hoµn thµnh bµi viÕt theo ®Ò trªn!- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn 8 – bµi 8 TiÕt 29: v¨n b¶n:

qua ®Ìo ngang


Gióp h/sinh: - H×nh dung ®îc c¶nh tîng ®Ìo Ngang, t©m tr¹ng c« ®¬n cña Bµ

huyÖn Thanh Quan lóc qua ®Ìo.- Bíc ®Çu hiÓu ®îc thÓ th¬ ThÊt ng«n b¸t có §êng luËt.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:


103

- §äc thuéc lßng diÔn c¶m v¨n b¶n “Sau phót chia ly”.- Cho biÕt thµnh c«ng vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. * Bµi míi :- Nªu c¸c thÓ th¬ v¨n häc trung ®¹i ®· häc?- Tõ ®ã giíi thiÖu thÓ th¬ míi.

I. Giíi thiÖu chung:

1. T¸c gi¶:

§äc chó thÝch: SGK?? Nªu nh÷ng th«ng tin vÒ t¸c gi¶.

2. Bµi th¬:

? Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo?? So s¸nh ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi nh÷ng thÓ th¬ cña v¨n häc trung ®¹i mµ em ®· häc?

- ThÓ th¬ ThÊt ng«n b¸t có §êng luËt.+ CÊu t¹o gåm 4 phÇn: ®Ò, thùc, luËn, kÕt.+ PhÐp ®èi: c©u 3 vµ 4; c©u 5 vµ 6.+ HiÖp vÇn: c©u 1, 2, 4, 6, 8.

Ii. ®äc hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

- §äc chËm, ®óng nhÞp th¬: 4/3; 2/2/3.- Cuèi bµi ®äc nhá dÇn, l¾ng l¹i ë côm tõ “ta víi ta”.

2. Chó thÝch:

SGK.

3. Ph©n tÝch:

- Nªu nh÷ng ý chÝnh cña v¨n b¶n?( Miªu t¶ c¶nh ®Ìo Ngang. Tõ ®ã béc lé t©m tr¹ng cña t¸c gi¶).

? §äc bµi th¬, em thÊy c¶nh ®Ìo Ngang ®îc miªu t¶ vµo thêi ®iÓm nµo trong ngµy?? Thêi ®iÓm ®ã cã lîi thÕ g× trong

* C¶nh ®Ìo Ngang:- Thêi ®iÓm: “bãng xÕ tµ” – Buæi chiÒu t¹o buån nhí.


104

viÖc béc lé t©m tr¹ng?(Nhí l¹i khi chóng ta häc ca dao: “ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sauTr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu”? Trong buæi chiÒu muén víi ¸nh n¾ng yÕu ít nh vËy , t¸c gi¶ ®· lµm hiÖn lªn kh«ng gian ®Ìo Ngang qua nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo?? ë ®©y, nhµ th¬ ®· sö dông phÐp tu tõ nµo?? Em hiÓu “chen” lµ n/t/n?? Qua ®ã, em h×nh dung khung c¶nh ®Ìo Ngang ra sao?? ë ®Ìo Ngang kh«ng chØ cã c¶nh vËt mµ cßn cã sù sèng. §äc nh÷ng c©u th¬ gióp em hiÓu ®iÒu nµy?? Sù sèng ë ®Ìo Ngang ®îc miªu t¶ tËp trung qua nh÷ng tõ ng÷ nµo?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷, h×nh ¶nh?(“lom khom” gîi d¸ng h×nh vÊt v¶, nhá nhoi cña ngêi tiÒu phu gi÷a n¬i v¾ng vÎ.“l¸c ®¸c” gîi sù tha thít, Ýt ái, hoang s¬.)? Ngoµi nh÷ng tõ l¸y gîi h×nh, 2 c©u th¬ cßn sö dông thµnh c«ng nghÖ thuËt g×?? Tõ ®ã, em h×nh dung ra sù sèng n¬i ®Ìo Ngang n/t/n?(§óng vËy, theo bíc ch©n cña n÷ sü, dâi theo ¸nh m¾t quan s¸t, t¶

- C¶nh vËt:Cá c©y chen ®¸, §iÖp ng÷ “chen”.L¸ chen hoa => C¶nh vËt mang søc sèng hoang s¬, v¾ng vÎ.

- Sù sèng:“lom khom – tiÒu vµi chó”“l¸c ®¸c - chî mÊy nhµ”.=>Tõ l¸y gîi h×nh, ®¶o ng÷, phÐp ®èi => Sù sèng Ýt ái, tha thít, hoang s¬.


105

c¶nh theo tr×nh tù tõ gÇn ®Õn xa cña nhµ th¬, chóng ta thÊy ®îc c¶nh ®Ìo Ngang thËt hoang s¬ v¾ng vÎ. Tuy cã dÊu hiÖu cña cuéc sèng con ngêi nhng dêng nh chÝnh dÊu hiÖu ®ã l¹i cµng lµm t¨ng thªm vÎ heo hót qu¹nh v¾ng bëi chÝnh sù Ýt ái, tha thít cña nã.)Vµ chóng ta b¾t gÆp bót ph¸p “lÊy ®éng t¶ tÜnh” trong nhiÒu v¨n b¶n kh¸c ( Th¬ NguyÔn KhuyÕn, “ChiÒu xu©n” cña Anh Th¬.)? Cã ý kiÕn nhËn xÐt: ChÝnh c¶nh vËt, sù sèng ®Ìo Ngang ®· cho chóng ta thÊy phÇn nµo t©m tr¹ng cña Bµ huyÖn Thanh Quan. Theo em, ®ã lµ t©m tr¹ng g×?? Vµ cã ph¶i n÷ sü chØ cã t©m tr¹ng nh vËy kh«ng? §äc tiÕp 4 c©u th¬.? Em nhËn thÊy ©m thanh g×?? Khi miªu t¶ ©m thanh Êy t¸c gi¶ sö dông tõ cã MQH n/t/n? BiÖn ph¸p tu tõ g×?? Em hiÓu n/t/n vÒ h×nh ¶nh Èn dô nµy?(Cã thÓ nãi nh÷ng ©m thanh buån buån, kh¾c kho¶i triÒn miªn kh«ng døt chÝnh lµ c¸ch diÔn ®¹t Èn dô thµnh c«ng ®Ó nãi vÒ t©m hån ngêi nghÖ sü nÆng lßng hoµi cè, nhí níc, th¬ng nhµ trong buæi chiÒu buån n¬i hoang s¬ v¾ng

=> T©m tr¹ng cña t¸c gi¶: Buån man m¸c tríc c¶nh ®Ñp mµ hoang s¬ v¾ng lÆng.

- ¢m thanh:TiÕng chim quèc - nhí níc.TiÕng chim ®a ®a - th¬ng nhµ=> tõ ®ång ©m, Èn dô, phÐp ®èi. => Nçi nhí níc th¬ng nhµ bån chån trong d¹ vµ mét niÒm hoµi cæ s©u nÆng.


106

vÎ).Vµ qua ®©y chóng ta hiÓu thªm ®îc thµnh c«ng trong viÖc sö dông phÐp ®èi cña thÓ th¬ nµy.? C¶nh ®Ìo Ngang ®îc miªu t¶ theo bíc ch©n ®i, theo ¸nh m¾t nh×n víi c¶nh vËt, sù sèng, ©m thanh. Vµ ë 2 c©u th¬ cuèi, toµn c¶nh ®Ìo Ngang ®· hiÖn lªn?? B»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®èi lËp nhau, c©u th¬ ®· gîi lªn ®iÒu g×?

- Toµn c¶nh ®Ìo Ngang: Trêi, non, níc h×nh ¶nh “ta víi ta” ®èi lËp.Gi÷a sù mªnh mang, xa l¹, tÜnh v¾ng cña c¶nh víi sù nhá bÐ, ®¬n chiÕc cña con ngêi, con ngêi mang t©m sù s©u kÝn, nÆng nçi lßng nhí n-íc th¬ng nhµ.

? NhËn xÐt vÒ côm tõ “ta víi ta”ë cuèi bµi th¬?

4,T æng kÕt - Ghi nhí : SGKNªu nh÷ng thµnh c«ng vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬?

Iii. luyÖn tËp:

? Bµi th¬ ®· viÕt theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?(Bµi th¬ ®· t¶ c¶nh thiªn nhiªn trong mét buæi chiÒu tµ qua çi nh×n,

çi c¶m trùc tiÕp cña nhµ th¬. Th«ng qua c¶nh ®ã, t¸c gi¶ béc lé t©m tr¹ng cña m×nh). Nªu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ qua ®o¹n v¨n.

? Cã ý kiÕn cho r»ng: Bµi th¬ kÕt hîp c¶ 2 h×nh thøc biÓu c¶m gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp. Em h·y lµm râ ý kiÕn trªn?

? KÓ tªn nh÷ng v¨n b¶n còng ®îc viÕt theo ph¬ng thøc: t¶ c¶nh ngô t×nh.

IV . h íng dÉn vÒ nhµ :

- Hoµn thµnh çc ®o¹n v¨n trªn.- HiÓu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


107

TiÕt 30: v¨n b¶n:

b¹n ®Õn ch¬i nhµ

(NguyÔn KhuyÕn)


Gióp h/sinh c¶m nhËn:- T×nh b¹n ®Ëm ®µ, hån nhiªn, d©n d· mµ s©u s¾c, c¶m ®éng.- Nô cêi hãm hØnh, th©n mËt nhng ý tø s©u xa cña t¸c gi¶.- TiÕp tôc t×m hiÓu vÒ thÓ th¬ TNBC§L.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:- §äc thuéc lßng diÔn c¶m bµi th¬ “Q§N” – BHTQ.- Nªu nh÷ng c¶m nghÜ cña em vÒ bµi th¬.* Bµi míi :

I. giíi thiÖu chung:

1.T¸c gi¶:

§äc chó thÝch.Nªu hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶?

Lµ nhµ th¬ cña hån quª VN.

1. Bµi th¬:

T×m hiÓu c¸ch hiÖp vÇn, nghÖ thuËt ®èi trong bµi th¬?

ThÓ th¬: TNBC§L.

II. §äc hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

§äc giäng chËm r·i, ng¾t ®óng nhÞp th¬, pha giäng hãm hØnh vui vÎ.

2. Chó thÝch:


108

(Chó ý: Níc c¶: níc ®Çy, to. Kh«n : kh«ng thÓ. Rèn : cuèng, çnh hoa bao bäc.)

3. Ph©n tÝch:

? §äc c©u th¬ thø nhÊt, em gÆp thêi gian nh thÕ nµo?? Thêi gian ®ã cã ý nghÜa n/t/n? (ChØ lµ ®Ó nh¾c nhë thêi gian hay tá c¶m xóc g×?).

? Tõ nµo ®îc dïng ®Ó xng h«?

? Trong niÒm vui Êy, çch xng h« nh vËy biÓu ®¹t ®iÒu g×?? Qua ®ã, em hiÓu t×nh c¶m b¹n bÌ ë ®©y n/t/n?? VËy em nhËn thÊy c©u th¬ më ®Çu cã g× ®Æc biÖt?(C©u th¬ kh«ng chØ lµ mét th«ng b¸o b¹n ®Õn ch¬i nhµ mµ cßn lµ mét tiÕng reo vui, tho¶ lý khi bao l©u míi ®îc b¹n tíi ch¬i. C©u th¬ më ®Çu mét çch hÕt søc tù nhiªn nh lêi nãi thêng ngµy.=> §ã lµ phong çch th¬ NguyÔn KhuyÕn: tù nhiªn, thanh th¶n.)? Theo néi dung cña c©u th¬ thø nhÊt chóng ta h×nh dung ra mét cuéc tiÕp ®·i b¹n bÌ nh thÕ nµo?? Thùc tÕ trong bµi th¬ cã nh vËy kh«ng? §äc tiÕp.? T¸c gi¶ ®· dïng ph¬ng thøc biÓu ®¹t g× ®Ó nãi vÒ hoµn c¶nh cña m×nh?

- “§· bÊy l©u nay”: NiÒm chê ®îi b¹n ®Õn ch¬i ®· tõ l©u.

- “B¸c”: BiÓu hiÖn sù th©n t×nh, gÇn gòi, t«n träng b¹n bÌ.

=> T×nh b¹n th©n thiÕt lµ bÒn chÆt.

- Khi b¹n ®Õn nhµ: chî - xa trÎ - v¾ng cã ç - kh«ng chµi ®îc v× ao s©u.


109

? Em hiÓu n/t/n vÒ hoµn c¶nh cña nhµ th¬? (Th¶o luËn).- Cã thÓ ®ã lµ sù thËt cña hoµn c¶nh.- Cã thÓ ®ã lµ çch nãi cho vui vÒ sù thËt kh«ng cã g×?? Vµ cã ý kiÕn cho r»ng: 6 c©u th¬ thiªn vÒ kÓ vµ t¶ nhng ®· nh x©y dùng ®îc mét kÞch tÝnh lªn cao? Em h·y cho biÕt c¨n cø cña ý kiÕn ®ã?(B¹n ®Õn ch¬i nhµ, chñ nh©n hå hëi nhng ®Ó tiÕp ®·i b¹n th× tÊt c¶ ®Òu thiÕu v¾ng. Vµ çi “kh«ng” ®· ®îc ®Èy lªn ®Õn tËn cïng lµ ngay c¶ “miÕng trÇu lµ ®Çu c©u chuyÖn” còng kh«ng cã nèt.)? Th«ng qua ®ã, em c¶m nhËn ®îc t¸c gi¶ lµ ngêi n/t/n?? Víi giäng th¬ hãm hØnh, nhµ th¬ ®· gióp chóng ta më réng tÇm m¾t vÒ phong c¶nh mét lµng quª. §ã lµ phong c¶nh n/t/n? (Th¶o luËn)(Khung c¶nh ªm ¶ thanh b×nh, cã vên c©y, ao ç, cã …).? Cã lÏ chÝnh v× vËy mµ NguyÔn KhuyÕn ®-îc mÖnh danh lµ nhµ th¬ cña lµng c¶nh VN.? Vµ trong c¶nh quª Êy, chóng ta gÆp t×nh b¹n, t×nh quª rÊt s©u s¾c. C©u th¬ nµo trong bµi nãi lªn ®Çy ®ñ nhÊt t/c ®ã?

? §äc c©u th¬ nµy chóng ta cã c¶m gi¸c n/t/n?

cã gµ - kh«ng b¾t ®îc v× vên réng. Cã rau qu¶ - cha ®Õn kú thu ho¹ch.+ trÇu kh«ng cã!(=> phÐp ®èi t¶ thùc).

=> T¸c gi¶ lµ ngêi hµi híc, hãm hØnh, cã t×nh b¹n ch©n thµnh, chÊt ph¸c, kh«ng v× cña c¶i, kh«ng v× sang hÌn.

- “B¹n ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta”.- C¶m gi¸c ng¹c nhiªn råi vì lÏ. TÊt c¶ mäi çi thiÕu thèn bçng tan ®i hÕt bëi çi cÇn nhÊt, tr«ng chê nhÊt ®· cã ®ñ -


110

? T×nh b¹n Êy ®îc biÓu ®¹t tËp trung nhÊt ë côm tõ “ta víi ta”. Em hiÓu ý nghÜa cña côm tõ nµy n/t/n?? So s¸nh ý nghÜa côm tõ: “ta víi ta” ë v¨n b¶n nµy víi v¨n b¶n "Q§N”?(- Trong “Q§N”: ta víi ta tuy 2 mµ lµ 1 ngêi, mét c¸i t«i c« ®¬n, riªng lÎ, thÇm kÝn.- Trong “B§CN”: ta víi ta lµ 2 ngêi, chñ nh©n vµ b¹n trong tiÕng cêi vui, trong t×nh b¹n trong s¸ng, thiªng liªng).

? Nªu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬.

t×nh b¹n hoµ hîp, kh«ng t¸ch rêi.

- “Ta víi ta”: Trùc tiÕp thÓ hiÖn c¶m xóc, t©m tr¹ng cña chñ thÓ tr÷ t×nh, gîi më d ba cho ngêi ®äc.

4.Tæng kÕt - Ghi nhí: SGK.

III. luyÖn tËp:

- Nh¾c l¹i thµnh c«ng trong viÖc sö dông phÐp ®èi ë thÓ th¬ TNBC?- So s¸nh c¸ch sö dông tõ ng÷ cña v¨n b¶n Q§N vµ B§CN víi “SPCL”.(Bµi th× sö dông ng«n ng÷ b¸c häc víi nh÷ng tõ HV t¹o s¾c th¸i biÓu

c¶m cao, bµi th× sö dông ng«n ng÷ b×nh d©n, gi¶n dÞ mµ tinh tÕ. TÊt c¶ ®Òu ®¹t ®Õn ®é tinh luyÖn, t¹o Ên tîng ®Ñp).


- ViÕt ®o¹n v¨n nªu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬.- HiÓu gi¸ trÞ cña bµi th¬.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 31+32:

viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 2


111


- Häc sinh viÕt ®îc bµi v¨n biÓu c¶m vÒ thiªn nhiªn, thùc vËt nh»m thÓ hiÖn t/c yªu th¬ng dµnh cho thiªn nhiªn, m«i trêng. §ã lµ t×nh c¶m trong truyÒn thèng cña nh©n d©n ta.

- RÌn kü n¨ng tr×nh bµy mét bµi v¨n biÓu c¶m.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:KiÓm tra chuÈn bÞ cña häc sinh.* Bµi míi :- Gi¸o viªn ®äc, chÐp ®Ò lªn b¶ng.§Ò v¨n: Loµi c©y em yªu.Gi¸o viªn lu ý häc sinh:- Chän loµi c©y mµ em yªu nhÊt.1. X¸c ®Þnh çc yÕu tè miªu t¶. T¶ çi g× ®Ó béc lé c¶m xóc ®èi víi c©y.2. X¸c ®Þnh çc yÕu tè kÓ.3 Çc yÕu tè miªu t¶, tù sù chØ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó biÓu c¶m.4. Tu©n thñ çc bíc lµm bµi:

- T×m hiÓu ®Ò.- T×m ý.- LËp dµn ý.- ViÕt bµi.- Söa bµi.

* Dµn bµi:

A. Më bµi:

Giíi thiÖu loµi c©y em yªu.Nªu t×nh c¶m chung cña em ®èi víi loµi c©y ®ã.

b. Th©n bµi:

- Miªu t¶ vÎ ®Ñp cña c©y -> béc lé c¶m xóc.- KÓ vÒ gi¸ trÞ cña c©y vµ kû niÖm ®èi víi c©y -> béc lé c¶m xóc.

c. kÕt bµi:


112

- Nªu nh÷ng h×nh dung, liªn tëng xung quanh h×nh ¶nh c©y ®ã.- T×nh yªu mµ em dµnh cho c©y.* BiÓu ®iÓm:+ §iÓm 9, 10:

- §¹t yªu cÇu xuÊt s¾c.- DiÔn ®¹t m¹ch l¹c, liªn kÕt chÆt chÏ.- Ng«n ng÷ trong s¸ng.- C©u ®óng ng÷ ph¸p, diÔn ®¹t linh ho¹t.- Ch÷ viÕt ®Ñp, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶.

+ §iÓm 7, 8:- Hoµn thµnh theo yªu cÇu cña ®Ò.- Cã liªn kÕt chÆt chÏ.- Cã m¹ch l¹c tuy ®«i chç cßn diÔn ®¹t cha hay.- Ch÷ viÕt ®Ñp, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶.- Kh«ng cã lçi c©u.

+ §iÓm 5, 6:- Thùc hiÖn ®îc yªu cÇu cña ®Ò.- Bè côc gän.- DiÔn ®¹t cha lu lo¸t.- Cßn m¾c mét vµi lçi c©u, lçi dïng tõ.- Ch÷ viÕt cha ®Ñp, cßn m¾c lçi chÝnh t¶.

+ §iÓm 3, 4:- BiÕt lµm bµi ®óng thÓ lo¹i nhng ý cßn s¬ sµi.- Liªn kÕt cha chÆt chÏ.- ThiÕu m¹ch l¹c.- Ch÷ viÕt xÊu, cßn m¾c nhiÒu lçi chÝnh t¶.- M¾c nhiÒu lçi c©u, lçi dïng tõ.

+ §iÓm 1, 2:- L¹c ®Ò, xa ®Ò.- Bµi lñng cñng, thiÕu ý, thiÕu liªn kÕt.- Tr×nh bµy xÊu.

** Häc sinh lµm bµi, gi¸o viªn theo dâi thu bµi. - Nh¾c nhë viÖc chuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


113

tuÇn 9 – bµi 8+9 TiÕt 33:

ch÷a lçi vÒ quan hÖ tõ


Gióp h/sinh: - ThÊy râ çc lçi vÒ QHT thêng gÆp.- Th«ng qua luyÖn tËp, n©ng cao kü n¨ng sö dông QHT.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:1. Em hiÓu thÕ nµo lµ quan hÖ tõ?2. Khi sö dông QHT em cÇn chó ý nh÷ng g×? Cho VD?* Bµi míi :

§äc 2 VD.? Hai c©u thiÕu QHT ë chç nµo? Söa l¹i cho ®óng.(Lu ý : §©y lµ nh÷ng VD thÓ hiÖn cã nh÷ng c©u b¾t buéc ph¶i dïng QHT.)? Trong c©u trªn, nÕu c« dïng QHT kh¸c cã ®îc kh«ng? V× sao?(Kh«ng ®îc - kh«ng thÓ hiÖn ®óng MQH gi÷a çc ý.)

I. çc lçi th êng gÆp vÒ QHT:

1. ThiÕu QHT:

VD:1, §õng nªn nh×n h×nh thøc mµ ®¸nh gi¸ kÎ kh¸c.2, C©u tôc ... víi x· héi xa,

2. Dïng QHT kh«ng thÝch hîp vÒ nghÜa:

- Nhµ em ë xa trêng nh ng bao giê em còng ®Õn ®óng giê.


114

? §äc tõng VD.? Trong VD nµy, QHT dïng ®Ó lµm râ MQH nµo?? VËy dïng QHT "vµ" (VD 1), QHT "®Ó" (VD 2) cã hîp lý kh«ng?? Em thay b»ng nh÷ng QHT nµo?

? §äc vµ nhËn xÐt ng÷ ph¸p cña çc VD. (C©u thiÕu CN - sai ng÷ ph¸p).

? Em söa l¹i nh÷ng c©u ®ã?- (Bá QHT).- Thªm CN kh¸c cho c©u.

? Nh÷ng c©u VD sai ë ®©u?? Em h·y söa l¹i cho ®óng?(QHT "kh«ng nh÷ng"(2) kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt: thay b»ng QHT "mµ cßn").? Nh¾c l¹i nh÷ng lçi thêng gÆp khi sö dông QHT?

? Thªm QHT thÝch hîp vµo çc VD?

? Thay çc QHT dïng sai b»ng nh÷ng QHT kh¸c?

(nh/ bé - t¨ng tiÕn)- Chim s©u rÊt cã Ých cho n«ng d©n v× (bëi v×) nã diÖt s©u ph¸ h¹i mïa mµng. (k/qu¶ - nguyªn nh©n).

3. Thõa QHT:

C©u 1: C©u ca dao "C«ng cha ..." cho ta thÊy c«ng lao to lín ...C©u 2: Qua c©u ca dao "C«ng ..." em cµng thÊy ®îc c«ng lao to lín ...

4. Dïng QHT mµ kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt:

Nam kh«ng nh÷ng giái vÒ m«n To¸n mµ cßn giái vÒ m«n V¨n.

II. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:VD 1: ... tõ ®Çu ...VD 2: ... víi cha mÑ ...Bµi tËp 2:VD 1: "víi" thay b»ng "nh"VD 2: "Tuy" thay b»ng "nÕu"VD 3: "b»ng" thay b»ng "qua"Bµi tËp 3:VD 1: Thªm QHT "nhng" vµo gi÷a 2 vÕ.VD 2: Bá QHT "víi"


115

? Ch÷a l¹i çc c©u v¨n cho hoµn chØnh?

? NhËn xÐt çch sö dông QHT trong çc VD. (§óng, sai.)

VD 3: Bá QHT "qua"Bµi tËp 4:a, §b, §c, S (thõa QHT "cho").d, S (thõa QHT "cña").


- Hoµn chØnh bµi tËp.- Tù söa bµi TLV cña m×nh, nhËn xÐt çch sö dông QHT.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 34:

xa ng¾m th¸c nói l


Gióp h/sinh: - VËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n miªu t¶ vµ v¨n biÓu c¶m

®Ó ph©n tÝch ®îc vÎ ®Ñp cña th¸c níc nói L vµ qua ®ã thÊy ®îc mét sè nÐt trong t©m hån vµ tÝnh çch nhµ th¬ LÝ B¹ch.

- Bíc ®Çu cã ý thøc vµ biÕt sö dông phÇn dÞch nghÜa (kÓ c¶ phÇn dÞch nghÜa tõng ch÷) trong viÖc ph©n tÝch t¸c phÈm vµ phÇn nµo trong viÖc tÝch luü vèn tõ HV.


* æ n ®Þnh líp :

* KiÓm tra bµi cò:

1, Em h·y ®äc l¹i v¨n b¶n phiªn ©m "S«ng nói níc Nam".


116

2, H·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ thÓ ThÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt?

* Bµi míi:

? §äc phÇn giíi thiÖu vÒ t/g LÝ B¹ch?? Em hiÓu nghÜa cña tõ "tiªn th¬" lµ g×?? Nªu ®Æc ®iÓm chung cña th¬ LÝ B¹ch?

? Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo?

- §äc b¶n phiªn ©m chÝnh x¸c víi giäng phÊn chÊn, hïng tr¸ng, ngîi ca, nhÞp 4/3 hoÆc 2/2/3.NhÊn m¹nh: "väng, sinh, qu¶i, nghi, l¹c".- §äc b¶n dÞch th¬ theo nhÞp 4/3.

- Gi¶i nghÜa yÕu tè HV trong SGK.

? V¨n b¶n nµy ®îc t¹o b»ng ph-¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?? Miªu t¶ c¸i g×? §iÒu g× ®îc biÓu c¶m?

? C¨n cø vµo ®Çu ®Ò bµi th¬ vµ

I. giíi thiÖu chung

1. T¸c gi¶:

LÝ B¹ch (701-762) ®îc mÖnh danh lµ "tiªn th¬".

2 Bµi th¬:

ThÓ thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt.

II. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

2 Chó thÝch:

3. Ph©n tÝch:

- Miªu t¶: Th¸c nói L.- BiÓu c¶m: T/c cña t/g vÒ th¸c níc, thiªn nhiªn, ®/n.

a, C¶nh th¸c nói L :

- Nhµ th¬ ®· ®øng tõ xa (cã thÓ lµ tõ ch©n nói) ®Ó quan s¸t vµ


117

c©u th¬ thø 2, em h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ ®øng ng¾m th¸c níc cña t¸c gi¶?

? VÞ trÝ ®ã cã lîi thÕ n/t/n trong viÖc ph¸t hiÖn nh÷ng ®Æc ®iÓm cña th¸c níc?

? Vµ ®øng tõ xa, t/g quan s¸t thÊy c¶nh nµo tríc tiªn? V× sao cã tªn gäi HL?? H·y t×m ý th¬ miªu t¶ c¶nh nói HL?? §äc c©u th¬, em nhËn thÊy mèi t¬ng quan nµo?

? VËy c¶nh vËt ®îc miªu t¶ ë nói HL n/t/n?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh nµy?? H×nh ¶nh ®îc miªu t¶ vÒ nói HL nµy ®· t¹o nÒn cho viÖc miªu t¶ ë 3 c©u sau n/t/n?? Trªn nÒn c¶nh nói rùc rì, hïng vÜ ®ã c¶nh th¸c nói L hiÖn ra qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo?? So s¸nh víi b¶n phiªn ©m, em cã thÊy c©u th¬ dÞch thiÕu ®iÒu g×?("Qu¶i" lµ treo - c©u th¬ dÞch thiÕu ý ch÷ nµy).Tõ "qu¶i" cã vÎ nh tÜnh, biÕn

miªu t¶ th¸c HL.

- VÞ trÝ nµy kh«ng cho phÐp kh¾c ho¹ c¶nh vËt mét c¸ch chi tiÕt nhng l¹i cã lîi thÕ lµ dÔ ph¸t hiÖn ®îc vÎ ®Ñp toµn c¶nh.

C¶nh nói HL«;

"N¾ng räi HL khãi tÝa bay".

- Sù t¬ng quan gi÷a tªn gäi ®Ønh nói vµ ®Æc ®iÓm cña c¶nh vËt ®îc miªu t¶.- Nói HL ®îc mÆt trêi chiÕu s¸ng lµm n¶y sinh khãi ®á tÝa.=> ®ã lµ mét c¶nh tîng hïng vÜ, rùc rì, léng lÉy, huyÒn ¶o nh thÇn tho¹i. Vµ trªn nÒn c¶nh ®ã, h×nh ¶nh miªu t¶ chñ ®¹o hiÖn ra.

"Xa tr«ng dßng th¸c tríc s«ng nµy".

- §øng xa tr«ng dßng th¸c nh


118

c¶nh ®éng thµnh "tÜnh" - çi tµi cña thi sÜ.? Tuy vËy, em vÉn cã thÓ h×nh dung ®îc nÐt nµo vÒ dßng th¸c nói L?? §äc tiÕp c©u th¬ thø ba, em thÊy h×nh ¶nh nµo?

? Cã ý kiÕn cho r»ng, ®äc c©u th¬ thø ba kh«ng nh÷ng chóng ta thÊy ®îc h×nh ¶nh cña th¸c níc mµ cßn h×nh dung ®îc ®Æc ®iÓm cña nói L vµ ®Ønh HL? V× sao?

? VËy qua ®ã, em hiÓu nhµ th¬ ®· sö dông kh¶ n¨ng nµo ®Ó viÕt lªn ®îc h×nh ¶nh th¬ nh vËy?? Vµ chÝnh c¶nh tîng m·nh liÖt kú ¶o cña dßng th¸c ®· kÝch thÝch thªm n÷a trÝ tëng tîng cña nhµ th¬? Theo em ý kiÕn ®ã ®ù¬c thÓ hiÖn th«ng qua h×nh ¶nh th¬ nµo?? Em hiÓu g× vÒ h×nh ¶nh th¬ nµy?(C©u th¬ cuèi nµy ®îc coi lµ "danh có" v× nã ®· kÕt hîp tµi t×nh çi ch©n vµ çi ¶o, çi

mét dßng s«ng treo tríc mÆt:"Níc bay th¼ng xuèng ba ngh×n thíc"=> Søc sèng m·nh liÖt cña th¸c níc. §ã lµ mét c¶nh tîng m·nh liÖt, kú ¶o cña thiªn nhiªn.

- Con sè "ba ngh×n thíc" lµ con sè íc pháng hµm ý rÊt cao, lµm t¨ng thªm ®é nhanh, søc m¹nh, thÕ ®æ cña dßng níc. Tõ ®ã ng-êi ®äc h×nh dung ®îc thÕ nói cao vµ sên nói dèc ®øng n/t/n?

=> ViÕt víi sù t¸o b¹o cña trÝ t-ëng tîng.

"Tëng d¶i Ng©n Hµ tuét khái m©y".

- Con th¸c treo ®øng tríc mÆt kh¸c nµo nh con s«ng Ng©n Hµ tõ trªn trêi r¬i xuèng. . §©y còng lµ h×nh ¶nh m·nh liÖt, k× vÜ cña thiªn nhiªn.


119

h×nh vµ c¸i thÇn, t¶ ®îc c¶m gi¸c kú diÖu do h×nh ¶nh th¸c níc gîi lªn.Ch©n - v× sù xuÊt hiÖn cña h×nh ¶nh d¶i Ng©n Hµ ®· ®îc chuÈn bÞ tõ 2 c©u th¬ ®Çu: Ngän nói HL cã m©y mï bao phñ nªn th¸c níc tõ xa tr«ng nh 1 vËt treo l¬ löng, gièng nh tõ trªn m©y tu«n xuèng.¶o - bëi d¶i Ng©n Hµ lµ dßng s«ng ®Çy sao s¸ng trong huyÒn tho¹i cæ xa.C©u th¬ ®· huyÒn tho¹i ho¸ mét h×nh ¶nh t¹o vËt trÇn gian vµ ®· trÇn gian ho¸ mét h×nh ¶nh cña huyÒn tho¹i.)- Song nh c¶m nhËn ban ®Çu cña chóng ta ®ã lµ bµi th¬ kh«ng chØ miªu t¶ c¶nh th¸c nói L mµ miªu t¶ ë ®©y chØ lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó gióp nhµ th¬ béc lé c¶m xóc. VËy t/c cña nhµ th¬ tríc th¸c nói L n/t/n?? Em h·y t×m l¹i trong b¶n dÞch th¬ còng nh trong b¶n phiªn ©m nh÷ng ®éng tõ?? Chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc chñ thÓ cña nh÷ng h/® ®ã kh«ng?? §©y lµ kiÓu c©u g× mµ em ®· biÕt?=> ®©y lµ bót ph¸p thêng gÆp trong th¬ §êng: Dïng c©u rót

b, T×nh c¶m cña nhµ th¬ tr íc th¸c nói L : - C¸c ®éng tõ: "Ng¾m, tr«ng, t-ëng" => Chóng ta nh thÊy ®îc sù cã mÆt cña nhµ th¬ n¬i th¸c níc ®Ó thëng ngo¹n vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn víi sù say mª kh¸m ph¸ nÐt ®Ñp tr¸ng lÖ b»ng vÎ ®¾m say, m·nh liÖt.


120

gän CN mµ vÉn thÓ hiÖn ®îc chñ thÓ tr÷ t×nh.? Çc ®éng tõ ë ®©y mang ý nghÜa th«ng thêng hay mang ý nghÜa nµo tríc nh÷ng vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn?? Qua ®ã, em hiÓu t/c cña t/g dµnh cho thiªn nhiªn n/t/n?? B»ng t/c ®ã, nhµ th¬ ®· mang tíi cho chóng ta mét h×nh ¶nh th¸c nói L - mét hiÖn tîng thiªn nhiªn n/t/n?(Cao réng, m·nh liÖt, hïng vÜ, phi thêng).? Tõ ®ã, em hiÓu g× vÒ vÎ ®Ñp t©m hån vµ tÝnh çch nhµ th¬?? Qua ph©n tÝch v¨n b¶n, em h·y cho biÕt néi dung næi bËt nµo, NT ®Æc s¾c g× trong v¨n b¶n nµy?? Em häc tËp nh÷ng g× vÒ çch t¶ t×nh, t¶ c¶nh ®Æc s¾c cña nhµ th¬?(T¶ c¶nh b»ng trÝ tëng tîng m·nh liÖt, t¸o b¹o t¹o ra çc h×nh ¶nh th¬ phi thêng. Th«ng qua t¶ c¶nh ®Ó t¶ t×nh. T×nh khi t¶ c¶nh lµ çi t×nh ®¾m say. T×nh g¾n bã víi c¶nh. T×nh vµ c¶nh hoµ quyÖn trong nhau.

- T¸c gi¶ lµ ngêi cã t©m hån nh¹y c¶m, thiÕt tha víi nh÷ng vÎ ®Ñp rùc rì, tr¸ng lÖ, phi thêng cña thiªn nhiªn ®ång thêi lµ ngêi cã tÝnh çch m·nh liÖt, hµo phãng.

4. Ghi nhí: SGK.

III. luyÖn tËp:

§äc thªm: Phong KiÒu d¹ b¹c.


121

IV. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Häc thuéc bµi th¬.- HiÓu néi dung, NT, thÓ th¬.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 35:

tõ ®ång nghÜa


Gióp h/sinh: - HiÓu ®îc thÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa; hiÓu ®îc sù ph©n biÖt gi÷a tõ

®ång nghÜa hoµn toµn vµ tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn.- N©ng cao kü n¨ng sö dông tõ ®ång nghÜa.



* KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê.

* Bµi míi:

? §äc l¹i b¶n dÞch th¬ "Xa ...". Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë bËc TiÓu häc, h·y t×m tõ ®ång nghÜa víi mçi tõ "räi, tr«ng"?

? Em nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña c¸c cÆp tõ räi - chiÕu; tr«ng - nh×n?

I. thÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa:

1. VÝ dô:

- Cho 2 ®éng tõ:+ räi+ tr«ng

2. NhËn xÐt:

- "räi" - ®ång nghÜa víi "chiÕu".- "tr«ng" - nt "nh×n".=> C¸c cÆp tõ cã nghÜa gièng nhau.


122

? Tõ "tr«ng" trong b¶n dÞch th¬ "Xa ..." cã nghÜa lµ "nh×n ®Ó nhËn biÕt". Ngoµi ra, em cßn biÕt tõ "tr«ng" cã nh÷ng nghÜa nµo?? Víi mçi nghÜa trªn, em h·y t×m çc tõ ®ång nghÜa víi tõ "tr«ng" nhiÒu nghÜa?? Qua ®ã, em cã nhËn xÐt g× vÒ hiÖn tîng ®ång nghÜa cña 1 tõ nhiÒu nghÜa? Nªu ghi nhí?

? Em cã thÓ lÊy VD çc nhãm tõ ®ång nghÜa? (H/s lµm BT nhanh theo nhãm). (BT 1).? G/v ®a tõ, yªu cÇu h/s t×m tõ ®ång nghÜa víi tõ g/v ®a ra?(VD: gan d¹ - dòng c¶m. yªu s¸ch - ®ßi hái. ®a - trao.)=> Tõ ®ång nghÜa cã thÓ lµ tõ ®¬n, tõ phøc, cã thÓ lµ ®ång nghÜa HV, thuÇn ViÖt hoÆc HV// thuÇn ViÖt.? Em t×m ®îc tõ ®ång nghÜa b»ng çch nµo?(Gi¶i nghÜa tõ hoÆc t×m tõ cã nghÜa t¬ng ®¬ng).

? §äc 2 VD SGK-114.? So s¸nh nghÜa cña 2 tõ "qu¶ -

coi sãc, gi÷ g×n yªn æn:coiTr«ng mong :mong nh×n ®Ó nhËn biÕt : nh×n.

- Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu nhãm tõ ®ång nghÜa kh¸c nhau.

3. Ghi nhí: SGK.

Ii. çc lo¹i tõ ®ång nghÜa:

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt:


123

tr¸i" trong c¸c VD?? Qua ®ã em cã nhËn xÐt g×?

? NghÜa cña tõ "bá m¹ng" vµ "hi sinh" trong 2 VD cã g× gièng nhau, kh¸c nhau?

? VËy cã mÊy lo¹i tõ ®ång nghÜa? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?? T×m mét sè tõ ®Þa ph¬ng ®ång nghÜa víi tõ "toµn d©n" hoÆc tõ mîn ®ång nghÜa? (B 2, 3).H×nh thøc: 1 h/s ®a tõ "toµn d©n"; Häc sinh kh¸c t×m tõ ®Þa ph¬ng ®ång nghÜa ( vµ ngîc l¹i).? Theo em, ®ã lµ nh÷ng tõ ®ång nghÜa thuéc lo¹i nµo? (®ång nghÜa hoµn toµn).

? Qua néi dung phÇn 2, em thÊy khi sö dông cÇn lu ý lo¹i tõ ®ång nghÜa nµo?? V× sao tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn l¹i cÇn ®îc c©n nh¾c

a, "qu¶ - tr¸i": hai tõ ®ång nghÜa cã thÓ thay thÕ cho nhau v× s¾c th¸i gièng nhau -> tõ ®ång nghÜa hoµn toµn.

b, "bá m¹ng - hi sinh": hai tõ dång nghÜa nhng s¾c th¸i kh¸c nhau (+ hi sinh - s¾c th¸i trang träng v× lý tëng; + bá m¹ng": s¾c th¸i khinh bØ -> chÕt v« Ých.)=> §ång nghÜa kh«ng hoµn toµn.

3. Ghi nhí: SGK-114.

Ii. sö dông tõ ®ång nghÜa:

1. VÝ dô:

Thö thay c¸c tõ ®ång nghÜa cho nhau.

2. NhËn xÐt:

CÇn c©n nh¾c khi sö dông tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn v× s¾c th¸i biÓu c¶m kh¸c nhau.


124

khi sö dông?? VÝ dô: "Sau phót chia li" sao l¹i kh«ng ph¶i lµ "Sau phót chia tay"?("chia li" võa mang s¾c th¸i cæ xa võa diÔn t¶ ®îc çi c¶nh ngé bi sÇu cña ngêi chinh phô tuy c¶ 2 tõ ®Òu cã nghÜa "rêi nhau, mçi ngêi ®i mét ph¬ng".)? T×m tõ ®ång nghÜa thay thÕ tõ in ®Ëm trong BT 2?( ®a - trao, göi. ®a - tiÔn. ®i - mÊt, tõ trÇn.)? Cñng cè ghi nhí.? Ph©n biÖt nghÜa cña çc tõ trong nhãm ®ång nghÜa?? §ã lµ nh÷ng nhãm tõ ®ång nghÜa thuéc lo¹i nµo?? Ph©n biÖt ph¹m vi sö dông tõ ®ång nghÜa trong nhãm theo nh÷ng ph¹m trï ng÷ nghÜa nhÊt ®Þnh:VD: "yÕu ®uèi" - chØ ... tinh thÇn. "yÕu ít" - chØ ... søc khoÎ. "xinh" - chØ ... h×nh thøc. "®Ñp" - chØ ... phÈm chÊt.

3. Ghi nhí: SGK-115.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 4

? "Çch sö dông çc tõ trong nhãm tõ ®ång nghÜa?


125

? Ph©n biÖt nghÜa cña tõng tõ trong nhãm ®Ó sö dông cho phï hîp.(Ba nhãm a, b, c : Çc tõ ®ång nghÜa cã møc ®é kh¸c nhau, nghÜa cña tõ nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña tõ kia).

Nhãm d: CÆp tõ ®ång nghÜa thuÇn ViÖt vµ HV -> sö dông phï hîp ng÷ c¶nh.)

Bµi tËp 9.? Ch÷a lçi dïng tõ sai: Sai v× çch sö dông tõ ®ång nghÜa cha phï hîp

vÒ ý nghÜa. (nÐt nghÜa riªng cña tõng tõ trong nhãm.)nghÜa xÊu hëng l¹c - hëng thô.tiªu cùc bao che - che chë.NghÜa réng gi¶ng d¹y - d¹y.nghÜa râ rµng, ®Çy ®ñ tr×nh bµy - trng bµy.


- Hoµn thµnh bµi tËp.- HiÓu vÒ tõ ®ång ghÜa.- ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông tõ ®ång nghÜa víi tõ "t¸c gi¶".- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 36:

çch lËp ý cña bµi v¨n biÓu c¶m


Gióp h/sinh: - T×m hiÓu nh÷ng çch lËp ý ®a d¹ng cña bµi v¨n biÓu c¶m ®Ó cã

thÓ më réng ph¹m vi, kü n¨ng lµm v¨n biÓu c¶m.- TiÕp xóc víi nhiÒu d¹ng v¨n biÓu c¶m, nhËn ra çch viÕt cña mçi

®o¹n v¨n.



* KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê.

* Bµi míi:


126

* Häc sinh ®äc ®o¹n v¨n biÓu c¶m.? §o¹n v¨n nãi vÒ c©y tre VN trªn bíc ®êng ®i tíi t¬ng lai cña ®Êt níc. ViÖc liªn tëng ®Õn t-¬ng lai c«ng nghiÖp ho¸ ®· kh¬i gîi cho t¸c gi¶ nh÷ng c¶m xóc g× vÒ c©y tre?? H×nh ¶nh c©y tre trong hiÖn t¹i cã ý nghÜa n/t/n?(§ã còng chÝnh lµ nh÷ng c¶m xóc vÒ c©y tre).? VËy t¸c gi¶ ®· biÓu c¶m trùc tiÕp b»ng çch nµo?(Liªn hÖ víi t¬ng lai.)

* §äc ®o¹n v¨n biÓu c¶m.? T/g ®· nhí l¹i con gµ ®Êt vµ ®· gióp chóng ta h/dung sù say mª cña «ng n/t/n >< ®å ch¬i d/gian ®ã?

? ViÖc håi tëng qu¸ khø ®· gîi lªn c¶m xóc g× trong t/gi¶?? Em cã thÓ nhí l¹i mét v¨n b¶n ®· häc còng sö dông çch biÓu c¶m nµy? ("Cuéc ...").

* §äc ®o¹n v¨n biÓu c¶m 1, 2.

I. nh÷ng çch lËp ý th êng gÆp cña bµi v¨n biÓu c¶m:

1. Liªn hÖ víi t ¬ng lai:

- Kh¼ng ®Þnh sù g¾n bã "cßn m·i" cña c©y tre >< d/t (bãng m¸t trªn ®êng, khóc nh¹c t©m t×nh, cæng chµo th¾ng lîi, ®u tre bay bæng, s¸o diÒu cao vót, ...)

H×nh ¶nh c©y tre trong hiÖn t¹i lµ biÓu trng ®Ñp ®Ï, gîi c¶m trªn bíc ®êng .. cña d/t.

2. Håi t ëng qu¸ khø vµ suy nghÜ hiÖn t¹i:

- Suy nghÜ "®îc ho¸ th©n ..." -> thÓ hiÖn kh¸t väng trë thµnh ng-êi nghÖ sü thæi kÌn ®ång.- Ph¸t hiÖn tÝnh mong manh cña ®å ch¬i.-> Liªn tëng ®Õn linh hån cña nh÷ng ®å ch¬i ®· chÕt.

3. T ëng t îng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc:

- Aximi ®· gîi l¹i kû niÖm , chÝnh lµ çch bµy tá t×nh c¶m >< c«


127

? Trong ®o¹n v¨n cña m×nh, Amixi ®· sö dông trÝ tëng tîng ®Ó bµy tá lßng yªu mÕn c« gi¸o n/t/n?(§ã lµ nÐt ®Ñp v¨n ho¸ trong q/hÖ gi÷a c/ngêi víi c/ngêi nãi chung, gi¸o viªn - häc sinh nãi riªng).

? NguyÔn Tu©n thÓ hiÖn t/c >< Tæ quèc n/t/n, b»ng çch nµo?? T×m ®o¹n v¨n em ®· häc cã çch biÓu c¶m nh thÕ?(Trong v¨n b¶n "Cæng ...").

* §äc ®o¹n v¨n biÓu c¶m.? Trong ®o¹n v¨n, t/g ®· gîi t¶ nh÷ng nÐt nµo vÒ "U t«i"?? Vµ tõ sù quan s¸t Êy cã t/d b/h t/c n/t/n ?(Khi ®· trëng thµnh, ngêi con chît hiÓu ra mét çch s©u s¾c, c¶m ®éng vÒ nh÷ng hy sinh thÇm lÆng cña ngêi mÑ vµ cµng xãt xa ©n hËn vÒ nh÷ng lçi lÇm, sù v« t©m cña m×nh).? Cã mét n/v ®· cã çch biÓu c¶m nh thÕ? Em h·y t×m ?( V¨n b¶n: "MÑ t«i").? §äc nh÷ng c©u ca dao cã çch b/c¶m t¬ng tù?(Nh÷ng c©u h¸t t/c g/®.)? §Ó t¹o ý cho bµi b/c¶m, kh¬i

gi¸o (b¾t nguån tõ ký øc): T«n vinh c« gi¸o, nghÜ vÒ c« nh vÒ chÝnh ngêi mÑ.

- NguyÔn Tu©n liªn tëng 2 vïng ®Êt cùc B¾c vµ cùc Nam cña Tæ quèc -> T×nh yªu ®/níc vµ kh¸t väng thèng nhÊt ®Êt níc -> Kh¬i dËy ë ngêi ®äc niÒm tù hµo, ý thøc tr¸ch nhiÖm >< Tæ quèc m×nh.

4. Quan s¸t, suy ngÉm:

T/g gîi t¶ bãng d¸ng, khu«n mÆt ngêi ®· giµ (th«ng qua quan s¸t).=> ThÓ hiÖn lßng th«ng c¶m vµ sù hèi hËn v× m×nh ®· thê ¬, v« t×nh.=> Con ngêi tù gi¸o dôc m×nh.

5. Ghi nhí: SGK.


128

nguån cho m¹ch c¶m xóc n¶y sinh, ngêi viÕt thêng lµm theo nh÷ng c¸ch nµo?

? LËp ý cho ®Ò: C¶m xóc vÒ v-ên nhµ.? Qua tëng tîng hoÆc quan s¸t trùc tiÕp:? Nh÷ng g¾n bã cña khu vên >< gia ®×nh em, b¶n th©n em ?

Ii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1

- X¸c ®Þnh, h×nh/d khu vên (®· cã, ®ang cã hoÆc m¬ íc).- G¾n bã cña khu vên >< gia ®×nh, b¶n th©n em.


- Häc, hiÓu bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

bµi 10

TiÕt 37:

c¶m nghÜ trong ®ªm thanh tÜnh


Gióp h/sinh: - ThÊy ®îc t×nh c¶m quª h¬ng s©u lÆng cña nhµ th¬.- ThÊy ®îc mét sè ®Æc ®iÓm NT cña bµi th¬.- Bíc ®Çu nhËn diÖn bè côc thêng gÆp (2/2) trong mét bµi th¬ tuyÖt

có, thñ ph¸p ®èi vµ t¸c dông cña nã.




? Em ®· häc nh÷ng v¨n b¶n nµo ®îc viÕt theo thÓ lo¹i tuyÖt có ?


129

-> §ã lµ nh÷ng v¨n b¶n ®îc viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt (tuyÖt có) §êng luËt -> ChuyÓn sang bµi míi.

* Bµi míi:

? Nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ LÝ B¹ch ?(Gi¸o viªn lu ý thªm: H×nh ¶nh tr¨ng trong th¬ LÝ B¹ch.)

? Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo ?? Gi¸o viªn giíi thiÖu h×nh thøc th¬.Cã thÓ: So s¸nh niªm, luËt ë th¬ TNTT §êng luËt víi niªm luËt cña bµi th¬ nµy ?

* Giäng ®äc chËm, buån, t×nh c¶m, nhÞp 2/3.(§äc c¶ phiªn ©m, dÞch nghÜa, th¬).

- Gi¶i nghÜa yÕu tè HV.

? §äc 2 c©u th¬ ®Çu, em h×nh dung ®îc thêi gian NT, kh«ng gian NT ë ®©y lµ g× ?? Kh«ng gian NT Êy cã nÐt g× ®Æc biÖt ?


1. T¸c gi¶:

2. Bµi th¬:

- H×nh thøc th¬: Ngò ng«n tø tuyÖt cæ thÓ.

- Bè côc: 2/2. (Khai, thõa, chuyÓn, hîp - vai trß cña c©u th¬ thø 3 trong v¨n b¶n.)


1. §äc:

2. Chó thÝch:

3. Ph©n tÝch:

a, Hai c©u ®Çu:

- Kh«ng gian trµn ngËp ¸nh tr¨ng s¸ng => §ªm tr¨ng s¸ng mang vÎ ®Ñp dÞu ªm, m¬ mµng, yªn tÜnh.


130

? Qua ®ã, em c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña ®ªm tr¨ng nµy n/t/n ?? T¹i sao t¸c gi¶ t¶ tr¨ng mµ l¹i gióp em c¶m nhËn ®îc c¶ mét ®ªm thanh tÜnh ?(Tr¨ng lµ sù sèng thanh tÜnh cña ®ªm vµ ®ªm nay n¬i n¬i ®Òu trµn ngËp ¸nh tr¨ng -> c¶nh tîng s¸ng sña, yªn tÜnh cña ®ªm.)? Vµ thëng ngo¹n ¸nh tr¨ng s¸ng Êy, t¸c gi¶ cã c¶m gi¸c n/t/n ?? §äc ®Õn c©u th¬ thø 2 nµy, cã ý kiÕn cho r»ng c©u th¬ kh«ng chØ mang vÎ t¶ c¶nh thuÇn tuý mµ ®· cã nh÷ng suy t, c¶m nghÜ cña con ngêi. ý kiÕn cña em nh thÕ nµo ?? V× sao em l¹i hiÓu h×nh ¶nh "s¬ng" lµ biÓu hiÖn suy t cña nh©n vËt tr÷ t×nh ?(S¬ng -> ®ªm l¹nh -> 1 ¸nh tr¨ng nh l¹nh -> con ngêi c¶m thÊy l¹nh -> buån, c« ®¬n.)

? Qua ®ã, em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch miªu t¶ cña nhµ th¬ ?? So s¸nh b¶n dÞch th¬ víi b¶n phiªn ©m, cã b¹n nhËn thÊy mét nÐt thiÕu. Em h·y chØ râ ?(B¶n dÞch th¬ thªm vµo ®éng tõ "räi", "phñ" -> c©u th¬ thiªn vÒ t¶ c¶nh mµ lµm mê nh¹t ý vÞ cña phÇn chñ thÓ tr÷

"Ngì ... s¬ng" ?

- Trong ®ªm khuya thanh tÜnh, nhµ th¬ tr»n träc kh«ng ngñ ®îc. Vµ viÖc miªu t¶ ¸nh tr¨ng s¸ng l¸ng m¬ mµng nh vËy ®· thÓ hiÖn t×nh c¶m yªu quý, th©n thiÖn, gÇn gòi víi thiªn nhiªn cña t¸c gi¶.

§ång thêi t¸c gi¶ cã sù liªn tëng "tr¨ng - s¬ng" -> Sù suy ngÉm, ngì ngµng tríc c¶nh ®Ñp cña thiªn nhiªn.

- T¶ c¶nh xen t¶ t×nh. C¶nh t×nh hµi hoµ quyÖn víi nhau.

b, Hai c©u cuèi:

- "¸nh tr¨ng" giê chuyÓn thµnh "vÇng tr¨ng".


131

t×nh thÓ hiÖn Èn qua ®éng tõ "nghi - ngì".)- Song dï sao chóng ta còng ®· c¶m nhËn ®îc çi t×nh cña thi gia. VËy ®ã lµ t/c cô thÓ nµo ?

* §äc 2 c©u th¬ cuèi.? T¸c gi¶ cßn tiÕp tôc miªu t¶ ¸nh tr¨ng n÷a hay kh«ng ?? Tõ h×nh ¶nh "¸nh tr¨ng" ®Õn h×nh ¶nh "vÇng tr¨ng" gîi ra ®iÒu g× ?

? Vµ chÝnh v× vËy, tríc vÇng tr¨ng s¸ng Êy nh©n vËt tr÷ t×nh cã hµnh ®éng g× ?

? Hµnh ®éng nµy gîi lªn trong em ®iÒu g× .

? Vµ khi b¾t gÆp h×nh ¶nh vÇng tr¨ng s¸ng, thi sÜ cã c¶m gi¸c n/t/n ?? C¶m gi¸c nµy diÔn ra n/t/n ? Em c¶m nhËn ®iÒu ®ã qua h×nh ¶nh th¬ nµo ?

? T¸c gi¶ ®· sö dông cÆp tõ "ngÈng - cói" cã m/q/h n/t/n ? T/d ?

? T¹i sao nh×n tr¨ng mµ t¸c gi¶ l¹i nhí vÒ quª h¬ng ? (Th¶o luËn vai trß c©u th¬ thø 3 trong bµi th¬.)(- Kû niÖm tuæi th¬. - Tr«ng gièng nh t¸c gi¶: lÎ loi, c« ®¬n.)

- ¸nh tr¨ng ngËp trµn kh«ng gian, cßn vÇng tr¨ng cao vêi vîi, lÎ loi trªn bÇu trêi mªnh m«ng th¨m th¼m.

"NgÈng ®Çu ..."T¸c gi¶ nh kiÓm nghiÖm vÒ çi ®iÒu nghi thÞ ë trªn: ¸nh tr¨ng hay s¬ng ®ªm ?

- Vµ khi ®· b¾t gÆp vÇng tr¨ng s¸ng, t¸c gi¶ nhí quª h¬ng.

"§ª ®Çu" - "ngÈng ®Çu ..."

->CÆp tõ tr¸i nghÜa -> t¹o phÐp ®èi -> kho¶nh kh¾c diÔn ra hai hµnh ®éng. Mét hµnh ®éng h-íng ngo¹i, mét híng néi - nçi nhí quª s©u th¼m.

Th«ng qua c¶nh vÇng tr¨ng s¸ng mµ gîi ®îc nçi buån trèng tr¶i, c« ®¬n cña ngêi con xa xø. Nçi buån ®ã lu«n thêng trùc trong lßng, chØ cÇn cã mét c¬ héi, dï lµ rÊt nhá còng cã thÓ ïa ®Õn, trµo d©ng.

- Çc ®éng tõ: nghi, cö,


132

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch biÓu ®¹t t×nh c¶m trong 2 c©u th¬ nµy ? Tõ HV "cè h¬ng" ®Ó nguyªn trong b¶n dÞch th¬ cã ý nghÜa n/t/n ?

? Cã ý kiÕn cho r»ng: Bµi th¬ v¾ng mÆt chñ thÓ tr÷ t×nh nhng qua çc ®éng tõ ®îc sö dông, h×nh ¶nh chñ thÓ tr÷ t×nh Êy nh thÊp tho¸ng ®©u ®©y. ý kiÕn cña em thÕ nµo ?(Em cã thÓ kh«i phôc ®îc nh÷ng c©u rót gän thµnh phÇn CN Êy.ChÝnh çc §T Êy ®· t¹o lªn m¹ch ý cho c¶ bµi th¬ - cïng chñ thÓ tr÷ t×nh.)? Em häc tËp çch viÕt, çch s¾p xÕp ý trong v¨n b¶n nµy n/t/n ?(T¹o ra m¹ch ý b»ng çch sö dông nh÷ng ®/t cña cïng chñ thÓ.)=> §ã còng lµ çch thêng ®îc sö dông trong v¨n th¬ cæ vµ v¨n th¬ nãi chung.

? Nªu kh¸i qu¸t gi¸ trÞ nghÖ thuËt, néi dung cña bµi ?

* §äc l¹i bµi th¬.? So s¸nh b¶n dÞch th¬ víi b¶n dÞch th¬ kh¸c (chØ cã 2 c©u th¬ lôc b¸t.)? §äc th¬ LÝ B¹ch, em c¶m nhËn g× vÒ t©m hån vµ tµi n¨ng cña «ng ?

®ª, t.

=> C©u rót gän CN => T¹o m¹ch ý cho bµi th¬.

4, Ghi nhí:

iii. luyÖn tËp:

- LÝ B¹ch lµ ngêi cã t×nh yªu thiªn nhiªn, t×nh yªu quª h¬ng s©u lÆng.

- Th¬ cña «ng cã h×nh thøc c« ®óc, lêi Ýt, ý nhiÒu.


133

? Em cßn biÕt bµi th¬ nµo kh¸c còng ®îc viÕt theo chñ ®Ò "Väng nguyÖt hoµi h¬ng" ?

iv. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Thuéc bµi th¬.- HiÓu c¸c yÕu tè HV trong v¨n b¶n phiªn ©m.- HiÓu gi¸ trÞ cña bµi th¬.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 38:

ngÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª

a/ môc tiªu bµi häc:

Gióp h/sinh: - ThÊy ®îc tÝnh ®éc ®¸o trong viÖc thÓ hiÖn t×nh c¶m quª h¬ng

s©u lÆng cña nhµ th¬.- Bíc ®Çu nhËn biÕt phÐp ®èi trong c©u cïng t¸c dông cña nã.




- §äc thuéc diÔn c¶m bµi th¬ "C¶m nghÜ ..." cña LÝ B¹ch.- Em c¶m nhËn ®îc nh÷ng g× vÒ ND, NT cña bµi th¬ ?

* Bµi míi:

- §äc- Lu ý vÒ t¸c gi¶.

? Em cã biÕt bµi th¬ nµy cã cïng chñ ®Ò víi bµi th¬ nµo ? §ã lµ chñ ®Ò g× ?


1. T¸c gi¶:

- H¹ Tri Ch¬ng lµ mét vÞ quan ®Ó l¹i gÇn 20 bµi th¬.

2. Bµi th¬:


134

? Qua so¹n bµi, em cã hiÓu ®îc hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña bµi th¬ ?? ThÓ th¬ nguyªn t¸c, b¶n dÞch th¬.? So s¸nh víi thÓ th¬ bµi "TÜnh ...".? So s¸nh bè côc víi bµi "TÜnh ..." ?(2/2)

Giäng chËm, buån, c©u 3 giäng h¬i ng¹c nhiªn; c©u 4 giäng h¬i cao h¬n vµ nhÊn giäng h¬n mét chót ë "nµo, ch¬i".- §äc phiªn ©m, b¶n dÞch th¬.

? Gi¶i nghÜa yÕu tè HV ?

Bµi th¬ nh mét c©u chuþªn nhá kÓ vÒ mét chuyÕn th¨m quª.? ë 2 c©u th¬ ®Çu, t/g kÓ vÒ ®iÒu g× ?? Cuéc ®êi ngêi trë vÒ ®· ®îc kÓ l¹i qua nh÷ng h×nh ¶nh th¬ nµo ?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch sö dông tõ ng÷ trong çc h×nh ¶nh th¬ trªn ?? Sö dông çc cÆp tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông g× ?? T¸c dông cña phÐp tiÓu ®èi trong c©u th¬ thø nhÊt lµ n/t/n ?? Vµ víi kho¶ng çch thêi gian nh vËy, b¶n th©n con ngêi t¸c

Nguyªn t¸c: ThÓ TNTT §êng luËt.B¶n dÞch th¬: th¬ lôc b¸t.


1. §äc:

2. Chó thÝch:

3. Ph©n tÝch:

a, Hai c©u th¬ ®Çu:- KÓ vÒ cuéc ®êi ngêi trë vÒ:

- TrÎ – giµ CÆp tõ tr¸i nghÜa ®i – trë l¹i -> t¹o phÐp tiÓu ®èi => nhÊn m¹nh kho¶ng çch thêi gian sù thay ®æi con ngêi.

- Tãc mai ®· rông” hay m¸i ®Çu ®· b¹c tr¾ng, pha mµu s¬ng khãi.


135

gi¶ cã thay ®æi g× ?(ë b¶n dÞch th¬ ngêi dÞch ®· thay h×nh ¶nh "tãc mai rông " b»ng h×nh ¶nh "s¬ng pha m¸i ®Çu" còng víi ý ®Ó thÓ hiÖn sù ®æi kh¸c cña con ngêi sau thêi gian. Song h×nh ¶nh "s¬ng" cßn Èn dô muèn nãi tíi nh÷ng kh¾c nghiÖt cña thêi gian, gian tru©n cña cuéc ®êi ph¶i ch¨ng chÝnh lµ s¬ng giã nhuém m¸i ®Çu kia b¹c tr¾ng.)? Tuy vËy, nhµ th¬ vÉn kh¼ng ®Þnh vµ kÓ l¹i rÊt râ vÒ nh÷ng g× kh«ng thay ®æi trong «ng ?? Em hiÓu "giäng quª" ë ®©y lµ g× ?? VËy h×nh ¶nh "giäng quª kh«ng ®æi" cã ý nghÜa n/t/n ?? ë c©u th¬ thø 2, chóng ta l¹i b¾t gÆp h×nh ¶nh ®èi. Em h·y chØ râ ?? Qua b/p ®èi lËp ®ã em hiÓu ý nghÜa g× ?

? Nhng trong bµi th¬ cña t¸c gi¶ khi nãi vÒ nh÷ng thay ®æi cña b¶n th©n, tuy kh¼ng ®Þnh ®îc t×nh c¶m bÒn bØ víi quª h¬ng song chóng ta vÉn nhËn thÊy Èn sau lµ nçi buån man m¸c. Theo em ®ã lµ nçi buån g× ? V×

- “giäng quª kh«ng ®æi”

=> VÉn mang b¶n s¾c quª, chÊt quª, hån quª kh«ng thay ®æi.

Tuæi t¸c, søc khoÎ thay ®æi >< t×nh quª h¬ng kh«ng thay ®æi.

-> Kh¼ng ®Þnh sù bÒn bØ cña t×nh c¶m con ngêi víi quª h¬ng: g¾n bã, thuû chung.

- Xa quª h¬ng ®»ng ®½ng 50 n¨m trêi ®Õn khi trë l¹i ®· ë tuæi giµ -> Nçi buån s©u xa khi kh«ng cßn ®îc g¾n bã l©u dµi víi quª h¬ng.

- T×nh yªu quª h¬ng bÒn chÆt.


136

sao ?

? Cuéc ®êi t¸c gi¶ víi nh÷ng chuyÖn buån, vui ®· ®îc th«ng qua nh÷ng lêi kÓ rÊt ch©n thùc. Vµ qua ®ã chóng ta cã thÓ c¶m nhËn ®îc t×nh c¶m nµo cña thi gia ?(Häc sinh th¶o luËn nhãm.)(§ã kh«ng ph¶i chØ lµ t×nh quª cña riªng H¹ Tri Ch¬ng, t×nh quª cña riªng LÝ B¹ch mµ cã lÏ ®ã lµ t×nh c¶m lu«n thêng trùc trong t©m hån mçi con ngêi, ®Æc biÖt lµ trong mçi ngêi con xa xø väng nhí vÒ cè h¬ng hoÆc béc lé khi ®îc trë vÒ m¶nh ®Êt cè h-¬ng.)

? Víi H¹ Tri Ch¬ng, khi trë vÒ quª h¬ng sau hµng nöa thÕ kû xa quª ®»ng ®½ng v× nghÜa "trung qu©n", «ng ®· gÆp sù viÖc g× ?? H×nh ¶nh ®Çu tiªn mµ t¸c gi¶ gÆp ë lµng lµ bän trÎ. ¤ng cã Ên tîng n/t/n vÒ chóng ?? Theo em, Ên tîng cu¶ t¸c gi¶ vÒ bän trÎ lµng lµ Ên tîng n/t/n ?(TiÕng cêi, lêi chµo hái cña bän trÎ lµng nh mét mãn quµ ®Çy ý nghÜa, ®Çy t×nh quª mµ t¸c gi¶ ®ãn nhËn ngay sau gi©y phót ®Çu tiªn trë l¹i quª nhµ. TiÕng c-

a, Hai c©u cuèi:KÓ vÒ sù ®ãn tiÕp cña quª h-¬ng qua h×nh ¶nh lò trÎ lµng:

TrÎ con: GÆp mÆt – kh«ng biÕt Cêi hái – gäi “kh¸ch”=> Ên tîng ®Ñp ®Ï, râ, gîi lªn b¶n s¾c quª h¬ng.

- GÆp mÆt kh«ng biÕt, chµo “kh¸ch” -> t×nh huèng bÊt ngê qua phÐp ®èi h×nh ¶nh.

=> Gîi nçi buån trong lßng t¸c


137

êi, giäng nãi cña lò trÎ thËt hån nhiªn, trong s¸ng, ch©n thËt. Nã kh«ng nh÷ng gîi lªn b¶n s¾c quª h¬ng mµ cã lÏ cßn gîi lªn trong t¸c gi¶ nh÷ng kû niÖm ®Ñp thêi th¬ Êu.)? Song cã ý kiÕn cho r»ng: Trong lêi kÓ vÒ bän trÎ lµng, t¸c gi¶ ®· gµi vµo ®ã mét t×nh huèng. Theo em, ®ã lµ t×nh huèng nµo ?? T¹i sao l¹i coi ®ã lµ t×nh huèng ? BPNT g× ? (Häc sinh th¶o luËn.)? Theo em ®ã lµ t×nh huèng cã tÝnh chÊt n/t/n ?? T×nh huèng Êy gîi trong t¸c gi¶ c¶m xóc n/t/n ?(Víi LÝ B¹ch, «ng xa quª, nhí quª vµ buån, c« ®¬n bëi t×nh quª Êy, ®ã lµ ®iÒu dÜ nhiªn. Cßn víi H¹ Tri Ch¬ng, c¶ ®êi lµm quan to ®îc Vua nÓ träng, nhng kh«ng quªn ®îc quª h¬ng mµ cuèi ®êi xin tõ quan vÒ lµng bëi t×nh quª s©u lÆng. Êy vËy mµ ngay trªn m¶nh ®Êt quª h¬ng «ng mang nÆng mét c¶m gi¸c c« ®¬n, l¹c lâng, xa l¹ trong con m¾t cña ngêi quª h¬ng, nh÷ng ngêi lÏ ra ph¶i rÊt lµ th©n thiÕt. Tõ ®ã cã thÓ thÊy ë H¹ Tri Ch-¬ng dêng nh ®ã kh«ng chØ lµ nçi buån mµ lín h¬n, trë thµnh

gi¶:- Buån v× nh÷ng ngêi quen biÕt cò nay cã lÏ ®· “v¾ng” nhiÒu.

- Trë vÒ quª h¬ng mµ bÞ xem nh lµ kh¸ch.

=> Kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m quª h¬ng th¾m thiÕt, bÒn bØ.

4. Ghi nhí:


138

mét nçi ®au, nçi ®au kh«ng dÔ chia sÎ cïng ai.)? Vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã tËp trung biÓu ®¹t t/c nµo cña t/gi¶ ?

? Kh¸i qu¸t gi¸ trÞ bµi th¬ ?? Bµi th¬ cã phong c¸ch biÓu c¶m nµo ®¸ng chó ý ?

? Qua bµi th¬, em c¶m nhËn nÐt ®Ñp t©m hån nµo trong th¬ §-êng ?

Iii. luyÖn tËp:

- Th«ng qua lêi kÓ nhÑ nhµng, cã phÇn vui vÎ t¹o lªn nçi ®au s©u s¾c, thÇm kÝn.

Trong cuéc ®êi mçi con ngêi ®iÒu thiªng liªng nhÊt cã lÏ lµ quª h¬ng, lµ t×nh quª h¬ng kh«ng thÓ thiÕu v¾ng. Vµ t×nh yªu quª h¬ng Êy thÓ hiÖn qua t×nh yªu ®èi víi thiªn nhiªn, con ngêi cña quª h¬ng, qua nh÷ng kh¸t väng thÊm ®Ém chÊt nh©n ®¹o, nh©n v¨n.

? Häc xong c¸c bµi th¬ ®ã, em cã thÓ nãi ®«i ®iÒu vÒ t×nh quª h-¬ng trong em (cã thÓ diÔn ®¹t th«ng qua mét bµi th¬, bµi h¸t nµo ®ã).


- Häc bµi th¬.- HiÓu néi dung, NT.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 39:

tõ tr¸i nghÜa


Gióp h/sinh: - HiÓu thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa.- Sö dông tõ tr¸i nghÜa trong khi nãi vµ viÕt.


139


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra bµi cò:- ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? Cho vÝ dô ?- T×m tõ ®ång nghÜa nªu tÝnh çch t¾t ? T×m tõ chØ tÝnh çch ngîc l¹i ?* Bµi míi :

- §äc l¹i b¶n dÞch th¬ “TØnh d¹ tø” vµ “Håi h¬ng …”

? T×m çc cÆp tõ tr¸i nghÜa trong 2 v¨n b¶n ®ã ?? Nªu t¸c dông cña viÖc sö dông cÆp tõ tr¸i nghÜa trong 2 v¨n b¶n ®ã ?

I. thÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa:

1. VÝ dô:

SGK.

2. NhËn xÐt:

cö t¹o tiÓu ®èi -> hai hµnh ®ª ®éng -> hai tr¹ng th¸i tr¸i(hai h/®) ngîc nhau -> t©m t t¸c gi¶. trÎ T¹o tiÓu ®èi -> kho¶nggiµ çch thêi gian lµm con(hai t/c) ngêi thay ®æi. - Çc tõ tr¸i nghÜa ®ã ®Òu dùa trªn c¬ së chung vÒ nghÜa.- Dïng cÆp tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông nhÊn m¹nh ý. Rau giµ - rau non. Cau giµ - cau non.

- Mét tõ nhiÒu nghÜa tham gia vµo nhiÒu nhãm tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau.


140

3. Ghi nhí:

SGK.

II. sö dông tõ tr¸i nghÜa:

- T¹o thÕ ®èi.- T¹o tÝnh c©n ®èi , t¬ng ph¶n trong thµnh ng÷.- Lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ch¬i ch÷.

- Cã hiÖn tîng tr¸i nghÜa l©m thêi: “ThiÕu … giµu …

… n« lÖ … anh hïng …”

Ghi nhí:

SGK.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:Lµnh, r¸ch.GiÇu nghÌo

Bµi tËp 2: NhËn xÐt c¸c tõ “t¬i, yÕu - hiÖn tîng g× ?X¸c ®Þnh tõ tr¸i nghÜa trong tõng trêng hîp, tõng nÐt nghÜa.=> Lu ý: Tr¸i nghÜa trong v¨n c¶nh cô thÓ.

Bµi tËp 3: - §iÒn tõ tr¸i nghÜa ®Ó t¹o thµnh ng÷ hoµn chØnh:=> Cã tõ tr¸i nghÜa thuÇn ViÖt. Cã tõ tr¸i nghÜa H¸n ViÖt.

Bµi tËp 4: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n cã tõ tr¸i nghÜa.Th¶o luËn theo nhãm tr×nh bµy.


141


- Häc bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tËp nãi.

TiÕt 40:

luyÖn nãi

v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ngêi.


Gióp h/sinh: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸ch lµm bµi v¨n PBCN vÒ sù vËt, con ngêi.- LuyÖn tËp ph¸t biÓu miÖng tríc tËp thÓ, bµy tá c¶m xóc, suy nghÜ

vÒ sù vËt, con ngêi.


* æ n ®Þnh líp. * KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña häc sinh.* Bµi míi :- Häc sinh nªu l¹i ®Ò bµi ®· chuÈn bÞ.§Ò bµi: C¶m nghÜ vÒ thÇy, c« gi¸o, nh÷ng ngêi l¸i ®ß ®a thÕ

hÖ trÎ cËp bÕn t¬ng lai.

? Nªu c¸c thao t¸c tiÕn hµnh ? (4 thao t¸c)? Nªu thÓ lo¹i cña ®Ò ?? Nªu ®èi tîng biÓu c¶m cña ®Ò ?

Trªn c¬ së häc sinh ®· chuÈn

I. t×m hiÓu ®Ò:

- ThÓ lo¹i: BiÓu c¶m vÒ SV, con ngêi.- §èi tîng: ThÇy,c« gi¸o.

II. t×m ý, lËp dµn ý:

1. Ph©n biÖt v¨n nãi vµ v¨n viÕt:


142

bÞ ë nhµ, gi¸o viªn cïng häc sinh x©y dùng mét dµn bµi chung cho c¶ líp.

- Chó ý nghi thøc chµo hái, c¶m ¬n.

- Gi¸o viªn chia c«ng viÖc cô thÓ cho tõng nhãm.

- C¸c nhãm th¶o luËn, tr×nh bµy trong nhãm.- Gi¸o viªn ph¸t phiÕu ®iÓm ®Ó häc sinh cho ®iÓm c¸c b¹n trong nhãm.- Sau ®ã G/V tæng kÕt ®iÓm cña c¶ líp.

- Mçi nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tríc líp.- Mét häc sinh tr×nh bµy toµn bµi. G/V, H/S nhËn xÐt, söa.

2. Nªu yªu cÇu cña giê luyÖn nãi:

- Néi dung:- H×nh thøc:

3. LuyÖn nãi:

a, Trong nhãm:

b, Trong líp:

* h íng dÉn vÒ nhµ :

- TiÕp tôc luyÖn nãi theo tæ.- ViÕt ®Ò trªn thµnh bµi hoµn chØnh.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

..........................................................................................................................

............................TuÇn 11 - Bµi 11

TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸. (Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca)

A/ Môc tiªu bµi häc


143

Gióp häc sinh: - C¶m nhËn ®îc tinh thÇn nh©n ®¹o vµ lßng vÞ tha cao c¶ cña nhµ th¬ §ç Phñ

- Bíc ®Çu thÊy ®îc vÞ trÝ vµ ý nghÜa cña nh÷ng yÕu tè miªu t¶ vµ tù sù trong th¬ tr÷ t×nh.

- Bíc ®Çu thÊy ®îc ®Æc ®iÓm cña bót ph¸p §ç Phñ qua nh÷ng dßng th¬ miªu t¶ vµ tù sù.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp .*. KiÓm tra bµi cò- KÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm th¬ §êng em ®· ®îc häc ? Nãi ®«i ®iÒu vÒ

c¸c t¸c gi¶ cña nh÷ng bµi th¬ Êy?- Chñ ®Ò chung cña nh÷ng bµi th¬ §êng ®· häc lµ g×? Nªu c¶m nhËn

cña em vÒ bµi “Håi h¬ng ngÉu thø” “H¹ Tri Ch¬ng”*. Bµi míi

I) Giíi thiÖu chung.§äc chó thÝch SGK? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ §ç Phñ.

- Gv nãi thªm vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬, thÓ th¬- Cho h/s xem tranh “ThiÕu L¨ng H¶i §êng” Vµ “Th¬ v¨n …l¹”- G/T chung vÒ bót ph¸p th¬ §ç Phñ: Bót ph¸ hiÖn thùc tinh thÇn nh©n ®¹o cao c¶.

- §äc giäng võa ph¶i , võa t¶, võa béc lé c¶m xóc buån b·, bÊt lùc, cay ®¾ng cña nhµ th¬ trong 3 khæ ®Çu. Giäng t¬i s¸ng phÊn

1)T¸c gi¶§ç Phñ (712-770) lµ nhµ th¬ næi tiÕng ®êi §êng ë Trung Quèc «ng lµ nhµ th¬ hiÖn thùc vÜ ®¹i- Thi sö thi th¸nh.2) Bµi th¬ (760)ThÓ th¬: Cã thÓ vÇn nhÞp c©u ch÷ ®Òu kh¸ tù do phãng kho¸ng.

II)§äc, hiÓu v¨n b¶n1)§äc


144

trÊn h¬n ë khæ th¬ cuèi

PhÇn 1: 18 c©u ®Çu( Nçi thèng khæ cña ngêi nghÌo trong ho¹n n¹n).PhÇn 2: 5 c©u cuèi.(¦íc väng cña nhµ th¬)Trong phÇn thø nhÊt nµy em thÊy t¸c gi¶ ®a ra nh÷ng néi dung nµo ?(3 néi dung t¬ng øng cña 3 ®o¹n) §äc khæ th¬ 1? Trong khæ th¬ nµy t¸c gia kÓ hay t¶? Qua lêi kÓ cña ®o¹n t¶ ®ã em hiÓu nhµ cña §P bÞ ph¸ trong hoµn c¶nh nµo? Mét c¨n nhµ kh«ng chèng chäi næi víi giã thu th× ®ã lµ c¨n nhµ nh thÕ nµo cña mét chñ nh©n cã hoµn c¶nh ra sao?? Em h·y t×m c¸c h×nh ¶nh th¬ miªu t¶ c¶nh nhµ bÞ ph¸.

? H×nh ¶nh c¸c m¶nh tranh ®ã gîi lªn mét c¶nh tîng ntn?? Qua ®ã em cã thÓ h×nh dung ®îc t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ lóc nµy?(§· bao n¨m b«n ba xu«i ngîc, ch¹y lo¹n mu sinh m·i gÇn ®ã, nhê sù gióp ®ì cña ngêi th©n §P míi dùng ®îc 1 ng«i nhµ tranh nho nhá, vËy mµ giê ®©y thiªn nhiªn v« t×nh l¹i cíp ®i cña «ng ng«i nhµ “t×nh

2)Chó thÝch sgk 3)Bè côc :2 phÇn

4)Ph©n tÝch:

a)Nçi thèng khæ cña ngêi nghÌo trong ho¹n n¹n .*C¶nh nhµ bÞ giã thu ph¸:- Nhµ th¬ võa kÓ võa t¶:- “Th¸ng t¸m thu cao giã thÐt giµ”- Bay mÊt líp tranh nhµ

- Nhµ ®¬n s¬ kh«ng ch¾c ch¾n cña chñ nh©n nghÌo.

- M¶nh tranh lîp nhµ: bay sang s«ng treo tãt ngän rõng, quay lén vµo m¬ng.->C¶nh tîng tan t¸c,tiªu ®iÒu vµ sù bÊt ngê luèi tiÕc lo ©u, bÊt lùc cña «ng giµ §P.


145

nghÜa Êy”.? Cã ph¶i chØ cã thiªn nhiªn v« t×nh con ngêi ntn?

? §äc ®o¹n 2 ? §· khæ v× nhµ tèc m¸i nhµ th¬ cßn khæ thªm v× lý do nµo n÷a?? Ta cã nªn tr¸ch lò trÎ th«n nam kh«ng ? V× sao?? (Lò trÎ nghÞch gîm thõa giã bÎ m¨ng x« vµo cíp giËt. Qua ®ã cho chóng ta h×nh dung ®îc c¶nh tîng cuéc sèng x· héi thêi §P…trÎ em ®ãi nghÌo thÊt häc trµn nan? Vµ trong cuéc sèng khèn khæ ®ã h/a «ng giµ §P ®ã lµ con ngêi ntn?? Em cã thÓ hiÓu v× sao t¸c gi¶ l¹i uÊt øc nh vËy?( §ã lµ nçi cay ®¾ng xãt xa cho th©n phËn cña m×nh vµ cho nh÷ng c¶nh ®êi nghÌo khæ, bÊt lùc trong thiªn h¹)Sù nghÌo khã bÊt lùc cßn ®îc thÓ hiÖn râ h¬n trong khæ 3.§äc ®o¹n 3? Qua lêi th¬ ®äc em h×nh dung ra mét kh«ng gian nh thÕ nµo?? Cã ý kiÕn cho r»ng ®o¹n 3 kh«ng chØ cho chóng ta h×nh dung mét kh«ng gian cô thÓ n¬i t¸c gi¶ ®ang sèng khi nhµ bÞ tèc m¸i mµ cßn gîi liªn tëng.Theo em liªn tëng ®ã lµ g×.?

*C¶nh cíp giËt khi nhµ bÞ giã thu ph¸:

- TrÎ con trong lµng x« nhau cíp giËt tõng m¶nh tranh ngµy hÐ m¾t chñ nhµ.->Cuéc sèng khèn khæ ®¸ng th-¬ng.

->H×nh ¶nh nhµ th¬ giµ yÕu, ®¸ng th¬ng t©m tr¹ng ®Çy uÊt øc

*C¶nh ®ªm trong nhµ ®· bÞ ph¸ tèc m¸i:- Kh«ng gian bÞ b¨ng tèi giµy ®Æc bao phñ vµ l¹nh lÏo .

->Gîi liªn tëng vÒ mét thùc tr¹ng x· héi ®en tèi, bÕ t¾c, ®ãi khæ.


146

? C¸i khæ ®îc miªu t¶ vÒ ngêi trong ®o¹n th¬ nµy nh thÕ nµo?

? Tríc hoµn c¶nh sèng nh vËy nhµ th¬ ®· béc b¹ch lßng m×nh . C©u th¬ nµo tËp trung ý th¬ ®ã?? Em hiÓu n/t/n vÒ c©u th¬ “®ªm dµi ít ¸t sao cho trãt”.Víi niÒm mong mái Êy t¸c gi¶ ®· thÓ hÞªn cô thÓ h¬n íc väng g×? §äc khæ 4 ? §äc khæ th¬ cã thÓ ph¸t hiÖn ra m¹ch ý bÊt ngê thay ®æi, ý kiÕn cña em n/t/n?? T¸c gi¶ m¬ íc ®iÒu g×?? M/® cña niÒm m¬ íc Êy lµ g×?? Em hiÓu kÎ sÜ nghÌo lµ nh÷ng ngêi n/t/n?? V× sao §P l¹i cã niÒm m¬ íc Êy?? Cã ngêi cho r»ng m¬ íc Êy thËt viÔn väng? Em cã t¸n thµnh ý kiÕn Êy kh«ng ?? Lêi than cña nhµ th¬ ë 2 c©u cuèi chøng tá ®iÒu g×?(¦íc väng Êy tuy cao c¶ nhng còng thËt chua xãt, ko biÕt nã cã trë thµnh hiÖn thùc trong xhpk bÕ t¾c ®Çy bÊt c«ng Êy ko).? Qua t×m hiÓu bµi th¬ em c¶m nhËn ®îc nh÷ng néi dung s©u s¾c nµo?? Em häc tËp ®îc g× ë n/t biÓu c¶m trong v/b nµy?

Ma thu dÇm dÒ, sïi sôt, l¹nh cµng thªm l¹nh. Ch¨n cò l¹i bÞ bän trÎ ®¹p cµng r¸ch thªm.

C©u hái tu tõ: NiÒm mong mái cho ®ªm khæ nµy chãng hÕt vµ nçi d»n vÆt tríc thùc tr¹ng c/s bÕ t¾c cña t¸c gi¶.b) ¦íc väng cña nhµ th¬

- Theo m¹ch c¶m xóc tõ ®Çu bµi th¬ cã thÓ kÕt thóc b»ng tiÕng thë dµi bu«ng xu«i hay o¸n vang hoÆc Êm øc nhng ë ®©y m¹ch th¬ bÊt ngê thay ®æi: T¸c gi¶ ®a vµo íc m¬ cña m×nh:- ¦íc ng«i nhµ rÊt réng thËt v÷ng ch¾c ®Ó che cho kÎ sÜ nghÌo trong thiªn h¹.->Lßng nh©n ¸i cña §P thËt c¶m ®éng vµ thiÕt thùc cô thÓ. M¬ ø¬c Êy cßn thÓ hiÖn tinh thÇn vÞ


147

tha, tíi møc x¶ th©n v× ngêi kh¸c cu¶ t¸c gi¶.

5) Ghi nhí

(Th¶o luËn nhãm, chØ ra ph¬ng thøc biÓu ®¹t trong trong ®o¹n th¬, trong tõng bµi th¬ )

III) LuyÖn tËp? Em biÕt bµi th¬ nµo cña t¸c gi¶ ViÖt Nam còng mang tÝnh chÊt

nh©n ®¹o nh th¬ §P vµ còng cã çch biÓu c¶m nh thÕ?(Th¬ HCM: “Em bÐ trong nhµ lao TD”; “ Ngêi b¹n tï…”? Cã ý kiÕn cho r»ng: §P kh«ng chØ lµ nhµ th¬ cña thêi ®¹i, nhµ th¬

hiÖn thùc vÜ ®¹i mµ cßn lµ mét nhµ tiªn tri çch m¹ng qua bµi th¬ võa häc.(¦íc väng cao c¶ cña nhµ th¬ ®· thµnh hiÖn thùc).? Bµi tËp 2 SGK*.HDVN

- ¤n tËp çc v¨n b¶n t¸c phÈm tr÷ t×nh d¹ng trung ®¹i( tõ bµi 4 – 10).- §äc kü thuéc lßng çc v¨n b¶n- §äc kü hiÓu çc chó thÝch ghi nhí.- Tr¶ lêi l¹i çc c©u hái sau mçi v¨n b¶n hiÓu néi dung, NT.- ChuÈn bÞ kiÓm tra v¨n.

TiÕt 42

A/ Môc tiªu bµi häc Qua bµi kiÓm tra:- §¸nh gi¸ ®îc kh¶ n¨ng nhËn thøc cña hs vÒ çc v¨n b¶n t¸c phÈm tr÷

t×nh d©n gian vµ trung ®¹i (B 4 – B 10). (Tõ ®ã hiÓu biÕt vÒ néi dung t t-ëng vµ nghÖ thuËt trong çc v¨n b¶n ®ã).

- RÌn cho hs kü n¨ng ghi nhí, tæng hîp vÊn ®Ò KH vµ kü n¨ng diÔn ®¹t (viÕt) nh÷ng v/® ®· ®îc t×m hiÓu.


148

- Trªn c¬ së bµi lµm cña Hs,Gv cã híng ®Ó bæ xung båi dìng cho çc em.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y*. æ n ®Þnh líp *. Kt chuÈn bÞ cña H/s (giÊy, bót, «n tËp)*. Bµi míi.- G/v nªu yªu cÇu tiÕt kiÓm tra.- G/v ®äc ®Ò, ph¸t ®Ò cho h/s.§Ò bµi:C©u 1: Em h·y khoanh trßn vµo ch÷ çi ®Çu ph¬ng ¸n tr¶ lêi ®óng:ThÓ th¬ bµi “B¸nh tr«i níc” lµ:A. Song thÊt lôc b¸tB. ThÊt ng«n tuyÖt có §êng luËt.C. TuyÖt có §êng luËt.D. ThÊt ng«n b¸t có §êng luËt.C©u 2:- Cho ®o¹n th¬:… “ Còng tr«ng l¹i mµ còng ch¼ng thÊy

ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u Ngµn d©u xanh mÊy mét mµu Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai”…

a) Cho biÕt thÓ th¬.ThÓ th¬ ®ã ®îc kÕt hîp tõ çc thÓ th¬ nµo? Nªu nguån gèc cña çc thÓ th¬ ®ã?

b) Nªu c¶m nhËn cña em ( b»ng ®o¹n v¨n 5 – 7 c©u) vÒ t¸c dông cña biÖn ph¸p n/t n«Ø bËt trong ®o¹n th¬.

C©u 3: ViÕt ®o¹n v n (5 -7 c©u) nªu c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “TÜnh d¹ tø” – Lý B¹ch§¸p ¸n vµ biÓu ®iÓmC©u 1: 2® §¸p ¸n: B,C.C©u 2: 4®. a, (2®):

- ThÓ th¬: song thÊt lôc b¸t- KÕt hîp 2 thÓ th¬: + Lôc b¸t – ViÖt Nam + ThÊt ng«n §êng luËt.


149

(Cã thay ®æi vÒ vÇn (lng- tr¾c); nhÞp ë 2 c©u song thÊt. b, (2®) ViÕt ®îc t/d cña çc b/p n/t thµnh c«ng: §iÖp ng÷.

- §iÖp ng÷: cïng, thÊy xanh, ngµn d©u.- HiÖu qu¶: T« ®Ëm nçi buån triÒn miªn kÐo dµi kh«ng døt.

C©u 3: 4®. ViÕt ®o¹n v¨n: ®¶m b¶o ®ù¬c diÔn ®¹t lu lo¸t, diÔn ®¹t ®¶m b¶o ý chÝnh cña bµi th¬: Tõ ng÷ nhÑ nhµng, gi¶n dÞ mµ tinh luyÖn-> nçi lßng nhí quª cña ngêi con xa xø trong ®ªm tr¨ng thanh tÜnh.

TiÕt43 Tõ ®ång ©m

A/ Môc tiªu bµi häc Gióp hs:- HiÓu ®ù¬c thÕ nµo lµ tõ ®ång ©m.- BiÕt çch x¸c ®Þnh nghÜa cña tõ ®ång ©m.- Cã th¸i ®é cÈn träng, tr¸nh g©y nhÇm lÉn hoÆc khã hiÓu do hiÖn t-

îng ®ång ©m.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp. *. KiÓm tra bµi cò:- ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa? Nªu çch sö dông tõ tr¸i nghÜa?- Cho 1 vd tõ tr¸i nghÜa sau ®ã t×m çc cÆp tõ tr¸i nghÜa?- Nh¾c l¹i k/n tõ nhiÒu nghÜa -> chuyÓn bµi míi.*. Bµi míi

§äc vÝ dô.? Em h·y t×m çc tõ thay thÕ (®ång nghÜa) víi tõ “lång” trong vd 1 vµ 2?(lång1: Vôt, phi, nh¶y,…)(lång2: chuång, rä,..,)? Em hiÓu nghÜa cña 2 tõ lång ®ã ntn?

I.ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m?1) VÝ dô:a- Con ngùa ®ang ®øng bçng lång lªn.b- Nhèt con gµ Êy vµo lång…2) NhËn xÐt:- “Lång" 1 nh¶y dung lªn .. lµ ®i- “Lång" 2 Sv dïng ®Ó nhèt gia cÇm,


150

? Em h·y so s¸nh nghÜa cña 2 tõ lång vµ cho biÕt cã ph¶i ®ã lµ h/tg tõ nhiÒu nghÜa kh«ng? V× sao?? Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ®ång ©m?

Bt nhanh.? Em h·y gi¶i nghÜa çc tõ “s¸ng, trong,..“ Nh÷ng ®«i m¾t s¸ng thøc ®Õn s¸ng”.“ Sao ®Çy hoµng h«n trong m¾t trong”.“ Mçi h×nh trßn cã mÊy ® êng kÝnh ChÌ nµy nÊu b»ng ® êng kÝnh ”? Nhê ®©u mµ em ph©n biÖt ®îc nghÜa cña çc tõ ®ång ©m trong çc vÝ dô trªn?? C©u “§em ç vÒ kho” nÕu t¸ch khái ng÷ c¶nh cã thÓ hiÓu thµnh mÊy nghÜa?( kho 1: lµ ®Ó chØ hµnh ®éng lµm chÝn thøc ¨n cã vÞ mÆn.kho 2: n¬i chøa ®å)? Nªu ghi nhí?

Bt nhanh.Gi¶i thÝch ý nghÜa cña tõ “ch¶”“ Trêi ma ®Êt thÞt tr¬n nh mìDß ®Õn hµng nem ch¶ muèn ¨n.”- “ch¶” cã 2 çch hiÓu:+ “ch¶” chØ mét mãn ¨n.+ “ch¶” mang ý nghÜa phñ ®Þnh.=> hiÖn tîng ch¬i ch÷ nhê tõ ®ång ©m.

Gv thªm vÝ dô kh¸c:

gia sóc,.. - lµ dt.- Kh«ng ph¶i h/tg tõ lång nhiÒu nghÜa v× çc nÐt nghÜa kh«ng liªn quan g× ®Õn nhau.

=>2 tõ “lång” ®ång ©m.

3) Ghi nhí

II.Sö dông tõ ®ång ©m:1) Nx: Ph©n biÖt ®îc nghÜa cña tõ ®ång ©m lµ ®Æt trong ng÷ c¶nh cô thÓ.

2) Ghi nhí: SGK.


151

“…Lîi th× cã lîi nhng r¨ng …”? T×m tõ ®ång ©m víi c¸c tõ trong v¨n b¶n “ Bµi ca nhµ tranh…” III. LuyÖn tËp:

Bµi 1:- Thu: + thu 1 – thu tiÒn.+thu 2 – mïa thu.- Cao: + cao1 – cao d¸n.+ cao2 - c©y cao bãng c¶.- Tranh: + M¸i tranh.+ Bøc tranh.+ Tranh nhau.- Sang:+ sang s«ng.+ giµu sang.- Nam: + Nam giíi+ Ph¬ng nam.

Bµi tËp 2 - Gi¶i nghÜa tõ “cæ”

+ “cæ”: bé phËn cña c¬ thÓ nèi ®Çu víi th©n: cæ vÞt. + BiÓu tîng cña sù cøng cái : cøng cæ

+ Bé phËn cña ¸o, giµy bao quanh cæ hoÆc cæ ch©n: cæ ¸o+ Bé phËn eo l¹i cña phÇn ®Çu cu¶ mét sè ®å vËt: cæ chai.

=> Tõ “cæ” nhiÒu nghÜa, c¸c nÐt nghÜa chØ lµ 2,3,4 cã quan hÖ víi nghÜa chÝnh 1 theo quan hÖ ho¸n dô – nghÜa 2, 3; quan hÖ Èn dô: 4.

- Tõ ®ång ©m víi tõ “cæ” : Cæ [ cæ vÞt; ®å cæ]

Bµi tËp 3.


152

§Æt c©u víi tõ ®ång ©m:Chóng ta cïng ngåi vµo bµn ®Ó bµn c«ng viÖc s¾p tíi.Lò s©u h¹i ®· chui s©u xuèng ®Êt.N¨m nay em t«i lªn n¨m tuæi.

Bµi tËp 4- CÇn hiÓu ®îc anh chµng kia ®· mîn hiÖn tîng tõ ®ång ©m ®Ó kh«ng

tr¶ l¹i çi v¹c.+“v¹c” çi v¹c : ®å vËt (thêng lµm b»ng ®ång) ®Ó nÊu ¨n.+Çi v¹c: tõ gäi mét con vËt cïng hä nhµ cß chuyªn sèng ngoµi ®ång.=> Ph¶i nãi râ: “çi v¹c cña con lµ b»ng ®ång thÕ anh chµng kia sÏ ph¶i

chÞu thua.Bµi tËp 5

-ViÕt ®o¹n v¨n cã s/d tõ ®ång ©m.+ ThuÇn viÖt:+ H¸n viÖt:IV. HDVN:- Häc, hiÓu bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 44 Çc yÕu tè tù sù , miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶mA/ Môc tiªu bµi häc Gióp h/s:- HiÓu vai trß cña çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m vµ cã ý

thøc vËn dông chóng.- LuyÖn tËp vËn dông 2 yÕu tè ®ã.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp *. Kt bµi cò: kÕt hîp trong giê.*. Bµi míi:


153

§äc l¹i bµi th¬: “ Bµi ca…”. cña §ç Phñ.? Em h·y nhí l¹i vµ chØ ra çc yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi th¬? Trong tõng ®o¹n th¬?? Trong mçi ®o¹n th¬, çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ Êy cã ý nghÜa n/t/n?Gv cho h/s t×m hiÓu tõng ®o¹n th¬. ý nghÜa cña tõng yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong ®o¹n th¬ ®ã.=> Çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ cã vai trß lµ ph¬ng tiÖn ®Ó t¸c gi¶ béc lé c¶m xóc, kh¸t väng lín lao, cao quÝ.? KÓ l¹i biÓu c¶m bµi th¬ “ bµi ca...” b»ng v¨n xu«i.

§äc ®o¹n v¨n:? Em h·y x¸c ®Þnh çc yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong ®o¹n v¨n?? ë ®o¹n 1, t¸c gi¶ t¶ bµn ch©n cña bè víi nh÷ng chi tÝªt nµo?

? Qua çc chi tiÕt ®ã, t¸c gi¶ ®· biÓu

I)Tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m:1, VÝ dô 1:Bµi th¬ “Bµi ca..” - §P2, NhËn xÐt:+ §o¹n 1:- 2 dßng ®Çu: kÓ- 3 dßng sau: t¶=> Vai trß t¹o bèi c¶nh chung , lµm nÒn cho t©m tr¹ng .+ §o¹n 2:- 3 dßng ®Çu: kÓ kÕt hîp biÓu c¶m qua çc tõ “ khinh, x«, nì, cÊp” : Th¸i ®é víi bän trÎ cíp tranh.- 2 dßng cuèi: BiÓu c¶m trùc tiÕp : sù uÊt øc v× giµ yÕu.+ §o¹n 3:- 6 dßng ®Çu : kÓ xen biÓu c¶m qua çc tõ ng÷ thÓ hiÖn nçi khæ: “ ®ªm ®en ®Æc, l¹nh tùa s¾t, ®¹p lãt n¸t, dµy…døt”.- 2 c©u cuèi: biÓu c¶m trùc tiÕp: sù c¨m phÉn + §o¹n 4:- ThuÇn tuý biÓu c¶m: T/c cao thîng, vÞ tha v¬n lªn s¸ng ngêi.- VÝ dô 2: §o¹n v¨n biÓu c¶m cña Duy Kh¶i NhËn xÐt 2:+ Çc yÕu tè miªu t¶: Nh÷ng ngãn ch©n, gan bµn ch©n, mu bµn ch©n .+ Çc yÕu tè tù sù: Bè tÊt bËt ®i tõ… khi bè vÒ..=>Sù th«ng c¶m s©u s¾c vµ t×nh


154

hiÖn t×nh c¶m thÕ nµo víi bµn ch©n vÊt v¶ cña bè?? ë ®o¹n 2 t¸c gi¶ kÓ viÖc ®i lµm nghÒ cña bè víi çc chi tiÕt nµo? Qua ®ã, t¸c gi¶ ®· t/c thÕ nµo víi “nghÒ vÊt v¶” cña bè?? §o¹n v¨n biÓu c¶m trªn ®· lËp ý theo çch nµo?? Víi niÒm håi tëng vÒ c/® lam lò vÊt v¶ cña 1 ngêi cha ®· chi phèi tù sù trong miªu t¶ ntn?

=> Tù sù cña miªu t¶ nh»m khªu gîi c¶m xóc, do c¶m xóc chi phèi chø kh«ng nh»m môc ®Ých kÓ chuyÖn, miªu t¶ ®Çy ®ñ sù vËt phong c¶nh.

? Qua çc nhËn xÐt trªn em h·y kh¸i qu¸t l¹i néi dung ghi nhí cña bµi.

Yªu cÇu häc sinh ph¶i biÕt kÕt hîp tù sù miªu t¶ ®Ó biÓu c¶m:

th¬ng ®èi víi ngêi cha.

+ §o¹n v¨n miªu t¶, tù sù trong niÒm håi tëng vÒ qu·ng ®êi vÊt v¶, lam lò cña ngêi cha.

- T/c Êy ®· chi phèi m¹nh khiÕn cho çc yÕu tè ®ã tù sù, miªu t¶ ®Çy xóc ®éng vµ gîi c¶m. T/c lµ chÊt keo g¾n bã çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ thµnh mét m¹ch v¨n nhÊt qu¸n cã tÝnh liªn kÕt.

3)Ghi nhí: SGKII) LuyÖn tËp

Bµi tËp1KÕt hîp trong giê ph¸t triÓn v/d 1

Bµi tËp 2:- Tù sù: chuyÖn ®æi tãc rèi lÊy kÑo mµu.- Miªu t¶: c¶nh ch¶i tãc cña mÑ, h×nh ¶nh mÑ xa.- BiÓu c¶m lßng nhí mÑ kh«n ngu«i.

ë bµi tËp 2 nµy trªn c¬ së bµi tËp mÉu, häc sinh ph©n tÝch vµ cã thÓ viÕt bµi theo ®Ò tµi kh¸c g¾n víi cuéc sèng cña b¶n th©n häc sinh

III) H íng dÉn vÒ nhµ:


155

- Häc hiÓu bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn12. Bµi 11+12TiÕt 45 C¶nh khuya

R»m th¸ng giªng (Hå ChÝ Minh)

A/ Môc tiªu bµi häc Gióp hs:- C¶m nhËn vµ ph©n tÝch ®îc t×nh yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi lßng yªu

níc, phong th¸i ung dung cña Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn trong hai bµi th¬.- BiÕt ®îc thÓ th¬ vµ chØ ra ®îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña

hai bµi th¬.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp. *. KiÓm tra bµi cò:- §äc bµi th¬ ®· häc cã h/a tr¨ng vµ nªu c¶m nhËn cña em vÒ h/a tr¨ng

trong bµi th¬ ®ã? ( TÜnh d¹ tø).- Nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ th¬ TN tø tuyÖt ( tuyÖt có) vµ kÓ

tªn nh÷ng t¸c phÈm th¬ võa häc ®îc c¸c t¸c gi¶ viÕt theo thÓ th¬ nµy?=> ChuyÓn ý bµi míi

*. Bµi míi:

§äc chó thÝch.Em hiÓu nh÷ng g× vÒ t/g Hå ChÝ Minh

? §äc chó thÝch em hiÓu hoµn c¶nh s/t¸c hai bµi th¬ n/t/n?? Cho biÕt hai bµi th¬ ®îc s/t¸c theo thÓ th¬ nµo?

I)Giíi thiÖu chung:1. T¸c gi¶: (1980 – 1969) lµ nhµ c¸ch m¹ng vÜ ®¹i, danh nh©n VHTG, nhµ th¬ lín.2. T¸c phÈm:- S/t¸c 1947, 1948 t¹i ViÖt B¾c.- ThÓ th¬: thÊt ng«n tø tuyÖt.- Bµi "C¶nh khuya" viÕt b»ng ch÷ ViÖt.


156

? NhËn xÐt vÒ nhÞp, vÇn cña 2 bµi.(c©u khai, thõa, chØ, hîp)

Giäng ®äc chËm r·i, thanh th¶n vµ s©u l¾ng.Bµi 1: nhÞp th¬: ¾, 4/3, 2/5.Bµi 2: 4/3, 2/2/3, - b¶n phiªn ©m 2/2/2; 2/4/2 - b¶n dÞch th¬.Gi¶ nghÜa tõ HV.§äc bµi th¬.? Nhan ®Ò bµi th¬ lµ “CK”. VËy ®ã lµ nh÷ng c¶nh nµo?? §äc 2 c©u th¬ ®Çu vµ cho biÕt 2 c©u th¬ ®ã t¶ c¶nh g×, ë ®©u?? C¶nh khuya ®ã ®îc miªu t¶ b»ng nh÷ng h/a g×?? Miªu t¶ h/a tiÕng suèi trong tg ®· sd biÖn ph¸p nt nµo?? BiÖn ph¸p n/t so s¸nh Êy ®· cã t¸c dông n/t/n (So s¸nh tiÕng suèi víi tiÕng h¸t lµ lÊy con ngêi lµm chñ, lµm cho ©m thanh cña thiªn nhiªn, tiÕng suèi xa còng trë nªn gÇn gòi, th©n mËt nh con ngêi, gièng con ng-¬× trÎ trung, trong trÎo).? T×m c¸c c©u th¬ kh¸c t¶ tiÕng suèi. ? NÕu nh ë c©u th¬ ®Çu, chóng ta nhËn thÊy trong th¬ B¸c cã nh¹c th× ë c©u th¬ thø 2 c/ta l¹i ®îc ng¾m nÐt vÏ tµi hoa cña mét bËc ®¹i nh©n. NÐt vÏ c¶nh tr¨ng b»ng NT ng«n tõ Êy ®îc t/g x©y dùng qua biÖn ph¸p tu

- Bµi "R»m …" nguyªn b¶n viÕt b»ng ch÷ H¸n .II) §äc hiÓu v¨n b¶n1, §äc:

2, Chó thÝch.3, Ph©n tÝch: v/b1: C¶nh khuya.

a) Hai c©u ®Çu:- Bøc tranh c¶nh khuya nói rõng:

- TiÕng suèi - nh tiÕng h¸t- Tr¨ng lång cæ thô.- Bãng lång hoa.=> So s¸nh -> tiÕng suèi nghe nh tiÕng h¸t con ngêi,vui t¬i ®Çy søc sèng.


157

tõ nµo ?? §iÖp tõ “lång” gióp em h×nh dung c¶nh tîng n/t/n?( §iÖp tõ “lång” thËt hay, thËt ®¾t, bëi nã khiÕn cho bøc tranh ®ªm tr¨ng rõng khuya kh«ng chØ cã tõng bËc cao thÊp, s¸ng tèi hoµ hîp quÊn quýt mµ cßn t¹o vÎ lung linh …chØ cã 2 mµu tr¾ng ®en mµ ngêi ®äc cã thÓ h×nh dung ®ñ tr¨m mµu, ngh×n s¾c.? §äc th¬ §T§: “Tr¨ng dµi NguyÖt..? vµ víi 2 c©u th¬ cña m×nh B¸c ®· t¹o ®îc mét vÎ ®Ñp thiªn nhiªn n/t/n?

§äc 2 c©u th¬ cuèi:? Hai c©u th¬ nµy nãi vÒ t©m tr¹ng nµo cña B¸c?? Theo em “Ngêi cha ngñ” v× lÝ do g×?? NÕu “Ngêi cha ngñ ®Ó thëng ngo¹n thiªn nhiªn th× em c¶m nhËn ®îc c¶m xóc t©m hån nµo cña t/g?? Song 1 c©u th¬ thø 3 trong bµi th¬ tø tuyÖt cã ý kiÕn nhËn xÐt r»ng Ng-êi chuyÓn ý rÊt tµi t×nh .VËy em c¶m nhËn c¸i tµi ë ®©y lµ g×?(Sö dông ®iÖp ng÷ b¾c cÇu, chuyÓn h¼n ý th¬ sang c©u kÕt, chuyÓn h¼n sang híng míi rÊt tù nhiªn vµ bÊt ngê).? Víi viÖc s/d ®iÖp nh vËy, em c¶m nhËn ®îc nÐt ®Ñp nµo kh¸c trong t©m hån B¸c?

- §iÖp tõ “lång” -> bãng tr¨ng lung linh, huyÒn ¶o mµ l¹i Êm ¸p.

=> Thiªn nhiªn trong trÎo, t¬i s¸ng gÇn gòi. C¶nh vËt nh cã linh hån.

b) Hai c©u cuèi: H/a con ngêi trong ck- §N: “Ngêi cha ngñ”- thëng ngo¹n vÎ ®Ñp thiªn nhiªn -> say ®¾m hoµ hîp víi thiªn nhiªn.

- Lo nçi níc nhµ -> T×nh yªu níc th-


158

Ho¸ ra, Ngêi cha ngñ, ko ngñ ®îc ko chØ v× say mª thëng ngo¹n tiÕng suèi, ¸nh tr¨ng tinh khiÕt mµ chñ yÕu lµ v× lo nçi níc nhµ cßn bao nçi gian lao.? Chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu ®ªm ko ngñ cña B¸c. H·y ®äc nh÷ng bµi th¬ mµ em biÕt nãi vÒ ®iÒu naú?? Vµ ®Õn ®©y, em cã thÓ nªu nh÷ng c¶m nhËn cña m×nh vÒ bµi th¬ ntn?

Bµi th¬ ®îc viÕt theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?( Hai c©u ®Çu biÓu c¶m qua miªu t¶,------------cuèi biÓu c¶m trùc tiÕp).? Vµ ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµy còng nh nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ B¸c cã ®îc lÆp l¹i ë bµi th¬ thø 2? Chóng ta cïng t×m hiÓu?

? §äc b¶n phiªn ©m vµ dÞch th¬, em cã sù so s¸nh nµo vÒ thÓ th¬, vÒ tõ ng÷? (Thªm : lång léng, b¸t ng¸t,ng©n.ThiÕu mét ch÷ “xu©n”, “yªn ba”.)? Tuy vËy, ®©y còng lµ b¶n dÞch th¬ kh¸ thµnh c«ng. VËy chóng ta cïng ®i t×m hiÓu.

? §äc hai c©u th¬ ®Çu. Em thÊy 2 c©u th¬ gîi cho em h×nh dung c¶nh ®Ñp g×?? VÇng tr¨ng “NguyÖt chÝnh viªn” gîi

êng trùc trong t©m hån t/g.

- Theo thÓ th¬ có F¸ c¸ch - Bµi th¬ ®îc sö dông thµnh c«ng bót ph¸p so s¸nh, ®iÖp ng÷ víi nh÷ng nÐt nh¹c, nÐt ho¹ ®· t¹o nªn vÎ ®Ñp ®ªm tr¨ng khuya VB vµ thÓ hiÖn ®îc t×nh yªu thiªn nhiªn hoµ quyÖn víi t×nh yªu ®Êt níc trong con ngêi HCM.

4)Ph©n tÝch v/b2: R»m th¸ng giªng.a)Hai c©u ®Çu: C¶nh ®ªm r»m TG.

- “nguyÖt chÝnh viªn”: Ko gian b¸t ng¸t trµn ngËp ¸nh tr¨ng.


159

t¶ kh«ng gian ntn?? Thêi ®iÓm “NCV” ®· soi tá mét c¶nh tîng n/t/n?? Em l¹i nhËn thÊy phÐp tu tõ nµo ®-îc s/d ë ®©y?? Sù lÆp l¹i cña tõ “xu©n” ®· t¹o nªn s¾c th¸i ®/b nµo cña ®ªm RTG?? Nh vËy h/a “xu©n” cßn ®îc em hiÓu th«ng qua biÖn ph¸p tu tõ nµo?? Cã b¹n ®· nhËn thÊy r»ng trong hai c©u th¬ ®Çu nµy, t/g ®· th«ng qua miªu t¶ mµ béc lé c¶m xóc . ý kiÕn cña em ?( , c¶m xóc cña t/g ®· gîi lªn tõ c¶nh xu©n).? Víi c¶m xóc nh vËy t/g tiÕp tôc vÏ lªn c¶nh tîng g× ë 2 c©u th¬ cuèi?

? Song h/a th¬ kh«ng h¼n chØ lµ ®Ó vÏ thªm nÐt ®Ñp cña ®ªm tr¨ng mµ nã cßn g¾n víi h/a th¬ kh¸c “bµn viÖc qu©n”. Em hiÓu n/t/n vÒ h/a nµy?( Th× ra ®©y ®©u ph¶i lµ cuéc du ngo¹n ng¾m tr¨ng th«ng thêng. §©y lµ nh÷ng phót nghØ ng¬i hiÕm hoi cña vÞ l·nh tô trªn ®êng vÒ sau nh÷ng cuéc häp bµn quan träng vµ bÝ mËt, khÈn tr¬ng vÒ nh÷ng v/® liªn quan ®Õn vËn mÖnh cña ®Êt n-íc)

? §äc tiÕp c©u th¬ cuèi.? C©u th¬ gîi h×nh dung cña em vÒ mét c¶nh tîng n/t/n?

- S«ng níc trêi xu©n lÉn vµo nhau -> §iÖp tõ “xu©n” h/a Èn dô -> sù s¸ng sña, trong trÎo, ®Çy ®Æn, cao réng trµn ngËp søc xu©n.

=> C¶m xóc nång nµn tha thiÕt víi vÎ ®Ñp thiªn nhiªn.

b) Hai c©u cuèi: H/a con ngêi…“Yªu ba th©n xø” Giíi k/k mê ¶o, huyÒn bÝ cña ®ªm tr¨ng.

- “®µm qu©n sù” – Bµn viÖc sinh tö cña ®Êt níc.

“D¹ b¸n qui lao nguyÖt m¸n thuyªn” -> Con thuyÒn chë ngêi kh¸ng chiÕn t¾m ¸nh tr¨ng, lít trªn s«ng tr¨ng.TÊt


160

( Gv: s/s víi c©u th¬ trong P/kiÒu d¹ b¹c)? Nh vËy, con ngêi, c¶nh vËt ë ®©y cã sù g¾n bã, hoµ hîp. Qua ®ã ta còng biÕt thªm vÒ t©m hån B¸c.

? §äc c¶ 2 bµi th¬ em nhËn thÊy ý nghÜa chung nµo? (Th¶o luËn)

? Ngoµi ra trong mçi bµi th¬, em ®Òu nhËn thÊy vÎ ®Ñp riªng. H·y chØ râ nh÷ng ®Æc s¾c Êy?( Th¶o luËn)? §äc nh÷ng c©u th¬ kh¸c viÕt vÒ tr¨ng mµ em biÕt?

c¶ cïng to¶ s¸ng cho nhau.

=>T©m hån cña B¸c lu«n réng më giao hoµ víi thiªn nhiªn. Suy réng ra ®ã lµ vÎ ®Ñp cña t/y ®Êt níc.

5) Tæng kÕt hai bµi th¬: CK vµ RTG.- VÎ ®Ñp cña ®ªm tr¨ng chiÕn khu ViÖt B¾c.- T×nh yªu tha thiÕt cña t/g dµnh cho thiªn nhiªn, C/m¹ng.- ThÓ th¬ TNTT võa mang phong c¸ch cæ ®iÓn võa hiÖn ®¹i víi c©u chuyÓn, c©u kÕt ®Òu s¸ng t¹o.- Trong th¬ B¸c võa cã nh¹c võa cã ho¹.

6) Ghi nhí: SGK

III)LuyÖn tËp:(KÕt hîp víi q/t ph©n tÝch).VI. HDVN.- Häc thuéc 2 bµi th¬.- HiÓu g× n/d, n/t.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.( KTTV).

TiÕt 46 KiÓm tra tiÕng viÖt

A/ Môc tiªu bµi häc Qua bµi kiÓm tra nh»m:


161

- §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nhËn thøc cña HS vÒ çc kiÕn thøc ®· häc trong c/t NV7- phÇn TV tõ ®Çu häc kú.

- H/s kiÓm tra ®îc nhËn thøc cña m×nh. Gv biÕt ®îc nh÷ng chç cßn khiÕm khuyÕt cña çc em ®Ó cã híng båi dìng.

- RÌn kÜ n¨ng viÕt, biÕt tËp hîp v/® cho h/s.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp *. KiÓm tra bµi: K/t sù chuÈn bÞ cña h/s.*. Bµi míi:- G/v nªu yªu cÇu cña tiÕt kiÓm tra:- G/v ®äc ®Ò, ph¸t ®Ò cho h/s:§Ò bµi:C©u1: §äc kÜ ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái:… “§å ch¬i cña chóng t«i còng ch¼ng cã nhiÒu. T«i dµnh hÇu hÕt cho

em: bé tó l¬ kh¬, bµi ç ngùa, nh÷ng con èc biÓn vµ bé chØ mµu. Thuû ch¼ng quan t©m ®Õn chuyÖn ®ã, m¾t nã cø r¸o ho¶nh nh×n vµo kho¶ng kh«ng, thØnh tho¶ng l¹i nÊc lªn khe khÏ…”

a) X¸c ®Þnh çc quan hÖ tõ, ®¹i tõ, tõ l¸y trong ®o¹n v¨n.b) T×m tõ ghÐp HV trong ®o¹n v¨n, gi¶i nghÜa vµ ®Æt c©u víi tõ HV ®ãC©u 2:

Tù cho VD vµ x¸c ®Þnh çc tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång ©m trong çc vÝ dô Êy? C©u3: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( tõ 5 – 7 c©u) cã sö dông tr¹ng ®ã Ýt nhÊt mét tõ l¸y, 1 tõ HV, 1 cÆp tõ tr¸i nghÜa.

* §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm:C©u 1: 3®:a) (1.5®)- QHT: cña, cho , vµ.- §¹i tõ: chóng t«i, t«i, nã.- Tõ l¸y: khe khÏ.b) (1.5®)- T×m tõ ghÐp H/v: quan t©m:


162

- Gi¶i nghÜa : chó ý nhiÒu ®Õn mét çi g× ®ã.- §Æt c©u : C« gi¸o rÊt quan t©m ®Õn chóng t«i.C©u2: 3®:Tù cho VD, x¸c ®Þnh ®îc tõng mèi quan hÖ gi÷a çc tõ: 0.5® - cho VD.

0.5® - x® ®óng. C©u3: ViÕt ®o¹n v¨n cã m¹ch ý, d/® lu lo¸t, s/d ®îc tõ theo y/c: 4®.

*. GV nh¾c nhë h/s lµm bµi, thu bµi.

TiÕt 47 Tr¶ bµi: TËp lµm v¨n sè 2.

A/ Môc tiªu bµi häcQua giê tr¶ bµi:- Gióp h/s tù ®¸nh gi¸ ®îc n¨ng lùc viÕt v¨n biÓu c¶m ( vÒ sù vËt ) cña

m×nh, H/s tù söa ®îc nh÷ng lçi trong bµi viÕt cña çc em.- Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m, kÜ n¨ng liªn kÕt v¨n b¶n vµ çch

t¹o m¹ch c¶m xóc trong v¨n biÓu c¶m.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp *. Bµi míi:- H/s ®äc thuéc lßng ®Ò bµi ®· lµm: Loµi c©y em yªu!- Gv chÐp ®Ò lªn b¶ng.- H/s nh¾c l¹i dµn ý ®· x©y dùng khi viÕt bµi v¨n nµy (3h/s)- G/v thèng nhÊt ý kiÕn ghi lªn b¶ng.- Gv nhËn xÐt chung vÒ bµi lµm cña h/s, sau ®ã tr¶ bµi. Cho h/s ®äc l¹i

bµi cña m×nh (5’) sau ®ã G/v ch÷a chung.I. NhËn xÐt u ®iÓm:§©y lµ bµi viÕt ®Çu tiªn vÒ v¨n biªñ c¶m song mét sè em ®· tá ta hiÓu

çch lµm thÓ lo¹i nµy.


163

+ Cô thÓ: Mét sè bµi viÕt ®· biÕt dùa trªn çc ph¬ng thøc miªu t¶ vµ tù sù ®Ó biÓu c¶m. Bµi viÕt cã c¶m xóc, t¹o ®îc sù ®ång c¶m >< ngêi ®äc; Mét sè bµi viÕt t¹o ®îc m¹ch ý, cã sù diÔn ®¹t kh¸ tr«i ch¶y.

- V©n Anh , Thä.- HuyÒn, Thu Trang.+ Cã c©u v¨n biÓu c¶m tèt:- C©y bµng Êy g¾n liÒn víi tuæi th¬ cña em.- Nh×n vÎ x¸c x¬ cña c©y mµ em xãt xa nh chÝnh m×nh bÞ ®au vËy.- C©y cam ®· cho em h¬ng th¬m tinh khiÕt vµ nh÷ng ®o¸ hoa tr¾ng

xinh xinh, giê c©y l¹i cho em vÞ ngät m¸t cña nh÷ng tr¸i chÝn ®Çu mïa.II. NhËn xÐt khuyÕt ®iÓm:- §a sè nhiÒu bµi viÕt míi chØ ch¹m ®Õn phÇn biÓu c¶m – nghÜa lµ biÓu

c¶m cßn mê nh¹t.- Mét sè bµi viÕt cha tá ra lµ biÕt ph©n biÖt gi÷a v¨n miªu t¶, v¨n tù sù

víi v¨n biÓu c¶m.- Ch÷ viÕt cña mét sè bµi lµm cßn xÊu, cßn sai chÝnh t¶. ( cã nh÷ng lçi

sai chÝnh t¶ rÊt ®¸ng tiÕc: em trång – em chång. Ra qu¶ - gia qu¶).- Cßn m¾c lçi diÔn ®¹t lñng cñng, cha tho¸t ý.+Gv ®a tõng môc, y/c h/s xem bµi cña m×nh m¾c lçi g×, ®äc lçi, H/s

cïng G/v söa.III. Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc 2 bµi: (1 bµi kh¸ vµ 1 bµi TB, y)H/s ph¸t biÓu ý kiÕn:+ VÒ bµi TB:? Em nhËn thÊy bµi lµm ®ã ®· viÕt theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?- Miªu t¶?- Tù sù?- BiÓu c¶m?? ChØ râ çc yÕu tè miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m trong bµi.? KÕt luËn vÒ ph¬ng thøc biÓu ®¹t ®óng, cha ®óng y/c cña ®Ò.+ VÒ bµi kh¸:- §óng kiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m (chØ râ çc c©u cã yÕu tè biÓu c¶m trùc

tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp)


164

- Kh«ng (Ýt) cã çc lçi vÒ c©u, liªn kÕt.- Söa gióp mét vµi chç diÔn ®¹t cha thËt hay.

IV) Häc sinh trao ®æi bµi cho nhau, cïng ®äc vµ cïng rót kinh nghiÖm:

VI. KÕt qu¶ cô thÓ:

Líp (S2 ) §iÓm9, 10 §iÓm 7, 8 §iÓm 5, 6 §iÓm 3 ,4 §iÓm 1, 27 0 11 18 4 0

V) Híng dÉn vÒ nhµ:

- VÒ tù söa hÕt çc lçi trong bµi.- ViÕt l¹i thµnh bµi v¨n hoµn chØnh.

TiÕt 48 Thµnh ng÷

A/ Môc tiªu bµi häc Gióp h/s:- HiÓu ®îc ®Æc ®iÓm vÒ cÊu t¹o vµ ý nghÜa cña thµnh ng÷.- T¨ng thªm vèn thµnh ng÷, cã ý thøc sö dông thµnh ng÷ trong giao tiÕp,

trong çc ho¹t ®éng ng«n ng÷ kh¸c.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y.*. æ n ®Þnh líp . *. KiÓm tra bµi cò: K/t bµi ch÷a cña h/s.*. Bµi míi:

H/s ®äc v/d trong SGK.- NhËn xÐt vÒ cÊu t¹o cña côm tõ “lªn th¸c xuèng ghÒnh” trong c©u ca dao?

I)ThÕ nµo lµ thµnh ng÷ ?1, VÝ dô:- Côm tõ “lªn th¸c xuèng ghÒnh”

2, NhËn xÐt:


165

? Cã thÓ thay mét vµi tõ trong côm tõ nµy b»ng nh÷ng tõ kh¸c ®îc kh«ng?? Cã thÓ thªm xen vµo trong côm tõ mét vµi tõ kh¸c ®îc kh«ng?? Cã thÓ thay ®æi vÞ trÝ cña çc tõ trong côm tõ ®îc ko?? Tõ ®ã em rót ra nhËn xÐt g× vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña côm tõ ®ã.? Côm tõ ®ã cã ý nghÜa lµ g×? T¹i sao l¹i nãi “lªn th¸c xuèng ghÒnh”?? Em hiÓu nghÜa cña côm tõ ®ã b»ng çch nµo?? Em cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng ®2 võa ph©n tÝch ®îc cña côm tõ “LTXG” .-> §ã lµ thµnh ng÷. Bµi tËp nhanh:- Gi¶i nghÜa çc thµnh ng÷ sau vµ cho biÕt em hiÓu nghÜa çc thµnh ng÷ ®ã theo çch nµo?+ Níc ®æ ®Çu vÞt. ( Èn dô)+ Nhanh nh chíp. (so s¸nh)+ Da måi tãc s¬ng (ho¸n dô)? T×m xem trong v/d sau cã

- Kh«ng thÓ thay mét vµi tõ trong côm tõ nµy b»ng nh÷ng tõ kh¸c.

- Kh«ng thÓ thªm hay bít tõ nµo (ë) trong côm tõ ®ã.

- Kh«ng thÓ thay ®æi vÞ trÝ çc tõ trong côm tõ ®ã.

=> Côm tõ ®ã cã tÝnh cè ®Þnh

=> ý nghÜa: Tr«i næi, lªnh ®ªnh, phiªu d¹t

=>(kh«ng hiÓu theo nghÜa ®en cña côm tõ mµ hiÓu theo phÐp chuyÓn nghÜa Èn dô).

3) Ghi nhí: SGK.


166

s/d thµnh ng÷ kh«ng?“MN lµ m¸u cña…S«ng cã thÓ c¹n, nói cã thÓ mßn ...-> Cã s/d thµnh ng÷: “S«ng c¹n, ®¸ mßn”.? Qua ®ã em cã lu ý g× vÒ tÝch cè ®Þnh cña thµnh ng÷?

§äc çc vd Sgk.

? X¸c ®Þnh vai trß ng÷ ph¸p cña TN trong çc v/d?

? Ph©n tÝch çi hay cña viÖc s/d thµnh ng÷ trong çc v¨n b¶n?

? Nªu ghi nhí?? Çi hay cña TN ®îc t¹o nªn nhê çc yÕu tè nµo?(TN s/d tõ tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa, tõ HV, ®iÓn tÝch, ®iÓn cè,..)

? BT nhanh:? Cho vÝ dô TN.? T×m vµ gi¶i nghÜa çc

L u ý: TÝnh cè ®Þnh cña thµnh ng÷ kh«ng ph¶i lµ cøng nh¾c mµ vÉn cã thÓ thay ®æi qua s¸ng t¹o cña ngêi s/d TN.

II. Sö dông thµnh ng÷:

1, VÝ dô: SGK.

2, NhËn xÐt:- Thµnh ng÷ lµm thµnh phÇn c©u: CN, VN, phô ng÷ trong côm tõ

- Thµnh ng÷ thêng ng¾n gän, hµm sóc, cã tÝnh h×nh tîng, tÝnh biÓu c¶m cao

3, Ghi nhí: SGK:

III. LuyÖn tËp:

Bµi tËp1:a, S¬n hµo h¶i vÞ Nem c«ng ch¶ phîng.b, KhoÎ nh voi: Tø cè v« th©n:

- Mãn ¨n quý hiÕm, ®Ñp m¾t.- RÊt khoÎ.


167

thµnh ng÷ trong çc v/d:

- GV h/d h/s kÓ çc t/n cã liªn quan ®Õn çc thµnh ng÷.- §Æt c©u víi çc thµnh ng÷ ®ã.

- Kh«ng cã ai th©n thÝch.

Bµi tËp2:- Chóng ta ®Òu lµ dßng dâi con Rång ch¸u Tiªn c¶ Êy mµ.- §õng ®¸nh gi¸ b¹n bÌ theo kiÓu thÇy bãi xem voi Êy.

Bµi tËp 3:

- Trß ch¬i: Thi ®iÒn nhanh.Bµi tËp 4:

- Trß ch¬i: §êng lªn ®Ønh Phan xi p¨ng.+ Chia lµm 2 nhãm, mçi thµnh ng÷ ®óng ®îc tÝnh b»ng mét bËc thang –

Mçi H/s ®îc qu¶n trß gäi lªn nãi 1 thµnh ng÷. Bªn nµo ®îc nhiÒu h¬n, bªn ®ã sÏ lªn ®Ønh tríc.)

Bµi tËp 5:VËn dông thµnh ng÷ viÕt ®o¹n v¨n (lµm th¬ lôc b¸t)

VD: Giµu hai con m¾t ®g’ cha Ngµn c©n treo sîi tãc t¬ sao bÒn

Thiªn biÕn v¹n hãa thµnh tiªn Mét ®iÒu nhÞn sÏ lµm nªn chÝn ®iÒu lµnh.

*. HDVN: - Häc bµi.

- Hoµn thiÖn bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn13 Bµi 12TiÕt 49 Tr¶ bµi kiÓm tra v¨n, bµi kiÓm tra tiÕng viÖt


168

A/ Môc tiªu bµi häcQua phÇn tr¶ bµi gióp hs:

Cñng cè ®îc kiÕn thøc ®· häc trong phÇn v/b vµ TV tõ ®Çu häc kú ®Õn nay.

LuyÖn cho hs kÜ n¨ng ph¸t hiÖn lçi, söa lçi cña m×nh .B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y. *. æ n ®Þnh líp *. Kt bµi tËp bµi thµnh ng÷.*. Bµi míi:- GV treo b¶ng phô ghi hai ®Ò bµi v¨n vµ TV.- Hs ®äc ®Ò bµi v¨n.- Gv ®a ra ®¸p ¸n cña ®Ò v¨n (b¶ng phô).- Hs ®äc ®Ò bµi TV.- Gv ®a ra ®¸p ¸n cña ®Ò TV (b¶ng phô).- Gv tr¶ bµi.Gv nhËn xÐt u, khuyÕt ®iÓm chung.I. NhËn xÐt u ®iÓm:

- §a sè çc bµi lµm tr×nh bµy kh¸ râ rµng, ch÷ viÕt s¹ch, nhiÒu ba× lµm cã ch÷ viÕt ®Ñp.

( YÕn, V©n Anh, K Nhung, H¬ng, Nhi, Thang, Hµ).- §a sè häc sinh hiÓu bµi, n¾m ch¾c kiÕn thøc nªn bµi lµm kh¸ tèt. NhiÒu

bµi viÕt ®¹t ®iÓm cao.II. NhËn xÐt khuyÕt ®iÓm:

- Çc em míi chØ cã kÜ n¨ng ghi nhí kiÕn thøc mét çch chuÈn x¸c nhng cha thùc sù cã kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc ®Ó ®Æt c©u, viÕt ®o¹n. V× vËy çc ®o¹n v¨n çc em tù t¹o lËp cha thËt hay. §Æc biÖt, phÇn tr×nh bµy c¶m nhËn k/q’ vÒ t/v VH cßn cha ®¹t yªu cÇu (cÇn ph¶i cè g¾ng v× chóng ta s¾p häc vb c¶m vÒ t/p vh).

- VÉn cßn tån t¹i nh÷ng bµi lµm cÈu th¶ vÒ tr×nh bµy, non yÕu vÒ kiÕn thøc: ( Lg Hoµ, §øc, Nam, ChiÕn, HËu, Nguyªn, ThÕ Huy, VQ Anh.)

III. Söa lçi cô thÓ:- H/s ®äc bµi cña m×nh (5’) vµ ph¸t biÓu nh÷ng lçi c« ®· chØ ra.- H/s ®a lçi c¶ líp cïng söa mét sè lçi phæ biÕn.


169

- H/s trao ®æi bµi cho nhau ®Ó cïng nhau söa lçi.- Gv kÕt luËn chung.

IV. KÕt qu¶ cô thÓ:Líp §iÓm 9 - 10

V - TV§iÓm 7 - 8V - TV

§iÓm 5 - 6V - TV

§iÓm 4 - 3V - TV

7 0 9 12 11 21 13 0 0V. §äc bµi lµm kh¸ vµ bµi lµm yÕu:Yªu cÇu h/s lµm l¹i bµi: §øc, Hoµ, HËu, Nguyªn, ThÕ Huy.V. híng dÉn vÒ nhµ: - Tù söa lçi trong bµi lµm.- Lµm l¹i 2 bµi hoµn chØnh.

- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt50 Çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc.

A/ Môc tiªu bµi häcGióp h/s:BiÕt tr×nh bµy c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc.TËp tr×nh bµy c¶m nghÜ vÒ mét sè t¸c phÈm ®· häc trong ch¬ng

tr×nh. *. TiÕn tr×nh bµi d¹y.

A. æn ®Þnh líp .B. Kt phÇn ch÷a bµi kt.C. Bµi míi:

? Bµi v¨n viÕt vÒ bµi ca dao nµo?? §äc liÒn m¹ch bµi ca dao?? §äc liÒn m¹ch bµi v¨n biÓu c¶m ®ã?? §äc bµi v¨n em thÊy t/g ®· ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña m×nh theo çch

I).T×m hiÓu çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc.1, Bµi v¨n: C¶m nghÜ vÒ mét bµi ca dao.2, NhËn xÐt:- LËp ý qua sù håi tëng.


170

lËp ý nµo?? Víi çch lËp ý nh vËy t/g ®· tëng t-îng, liªn tëng, suy ngÉm vÒ çc h/a,chi tiÕt cña bµi ca dao. Em h·y chØ ra çc yÕu tè ®ã trong bµi v¨n?§ã chÝnh lµ ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi ca dao.? §äc bµi v¨n vµ x¸c ®Þnh bè côc?? Nªu ý cña tõng phÇn?

? Qu¸ tr×nh t×m hiÓu bµi v¨n em rót ra ®îc nghi nhí g× vÒ çch PBCN vÒ 1 tp’ VH vµ bè côc cña 1 bµi v¨n PBCN vÒ tpVH.? Ph©n biÖt PBCN vÒ TPVH víi ph©n tÝch t¸c phÈm VH.

- H×nh thµnh c¶m xóc tõ nh÷ng chi tiÕt, h/a..PBCN vÒ bµi ca dao b»ng çch tëng t-îng, liªn tëng, suy ngÉm, vÒ nd, ht cña bµi ca dao Êy.

- Bè côc: 3 phÇn: + MB: Giíi thiÖu h/c’ tiÕp xóc tp’. + TB: Nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ do tp gîi lªn. + KB: Ên tîng chung vÒ tp’.

3, Ghi nhí: SGK,

II.LuyÖn tËp:Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ C¶nh khuya cña Hå ChÝ Minh.

Gîi ý:- Em gÆp bµi th¬ trong hoµn c¶nh nµo?- C¶m xóc , Ên tîng chung nhÊt cña em vÒ bµi th¬ lµ g×?- Trong bµi th¬ cã nh÷ng nd chÝnh nµo?- Em cã t.c g× tríc h/a thiªn nhiªn trong bµi th¬?- Em nhËn thÊy ©m thanh tiÕng suèi trong bµi th¬ ®îc gîi ra cã g× míi

mÎ hÊp dÉn?- H/a’ tr¨ng, hoa, cæ thô quÊn quýt, sinh ®éng t¹o cho em c¶m gi¸c ntn?- C¶nh vµ t×nh trong bµi th¬ t¹o mèi t¬ng quan ra sao?- Qua ®ã em hiÓu t©m hån cña B¸c ntn?- Em cã c¶m xóc g× tríc t©m hån cao c¶ cña Hå ChÝ Minh?- Toµn bµi th¬ ®· t¹o cho em suy nghÜ ntn?


171

(H/s tr¶ lêi c¸c c©u hái ®Ó t×m ý, tù lËp dµn ý, chuÈn bÞ cho giê luyÖn nãi.)*.ChuÈn bÞ bµi : TiÕng gµ tra, bµi viÕt sè 3.

TuÇn14 Bµi 13. TiÕng gµ tra

1.12.05 ( Xu©n quúnh) *. Môc tiªu bµi häc Gióp h/s: - C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp trong s¸ng, ®»m th¾m cña nh÷ng kØ niÖm vÒ tuæi th¬ vµ t×nh c¶m bµ ch¸u ®îc thÓ hiÖn trong bµi th¬. - ThÊy ®îc nghÖ thuËt biÓu hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc cña t/g qua nh÷ng chi tiÕt tù nhiªn, b×nh dÞ.

*. TiÕn tr×nh bµi d¹y. A. æn ®Þnh líp .B. Kt bµi cò:

§äc 2 bµi th¬ C¶nh khuya vµ RTG cña B¸c?? Cho biÕt c¶m nhËn cña em vÒ 2 bµi th¬?

( Tr×nh bµy gän trong3’)C. Bµi míi:

H/s ®äc chó thÝch *? Chó thÝch cho em hiÓu nh÷ng g× vÒ t/g Xu©n Quúnh?? Ngoµi lêi giíi thiÖu trong SGK em cßn cã nh÷ng hiÓu biÕt nµo kh¸c vÒ t/g XQuúnh?? Em biÕt nh÷ng bµi th¬ nµo cña XQuúnh?? H·y nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña bµi th¬ TGT?? Bµi th¬ ®ù¬c s¸ng t¸c theo thÓ th¬ nµo? Em ®· häc bµi th¬ nµo còng ®îc

I)Giíi thiÖu chung.1, T¸c gi¶:Xu©n Quúmh (1942 – 1988) lµ nhµ th¬ c÷ xuÊt s¾c trong nÒn th¬ hiÖn ®¹i VN.2, T¸c phÈm:Ra ®êi nh÷ng n¨m 1960, ®Êt níc ta b¾t ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn chèng ®Õ quèc MÜ ®Çy cam go.+ ThÓ th¬: 5 ch÷ tù do.


172

viÕt theo thÓ th¬ 5 ch÷ tù do?(§ªm nay B¸c ko ngñ- Minh HuÖ).

§äc giäng vui vÎ, båi håi, ph©n biÖt lêi m¾ng cña bµ víi lêi kÓ, t¶ cña nhµ th¬ trong vai ngêi chiÕn sü.NhÞp th¬ 3/2, 2/3, nhÊn m¹nh ë nh÷ng c©u, tõ ®îc lÆp l¹i.Gi¶i nghÜa nh÷ng tõ khã trong SGK.

? ChØ ra bè côc cña bµi th¬;(§o¹n1:Tõ ®Çu… “Nghe gäi…th¬”§o¹n2: TiÕp… “§i qua…so¹t”§o¹n3: PhÇn cßn l¹i).§äc ®o¹n 1:? Tiªu ®Ò bµi th¬ ®· ®a chóng ta ®Õn víiMét ©m thanh ®ã lµ TGT.VËy ©m thanh Êy ®îc ®Æt trong (t), (k) nghÖ thuËt nµo?? Thêi gian, (k) gian Êy t¹o c¶m gi¸c g×?? T¹i sao trong mu«n vµn ©m thanh cña kh«ng gian yªn b×nh Êy mµ t/g l¹i chØ l¾ng nghe thÊy TGT?? Vµ víi ngêi chiÕn sÜ trªn ®êng hµnh qu©n ©m thanh Êy ®· mang ®Õn nh÷ng niÒm c¶m xóc nµo?? ë ®©y, t/g ®· sd bp nghÖ thuËt g×?? Bp nt ®iÖp ng÷ Êy cã t/d ntn?( Gv b×nh)? Vµ trong c¶m xóc Êy, kØ niÖm tuæi th¬ lµ c¶m xÝc s©u ®Ëm nhÊt!

III. §äc, hiÓu v¨n b¶n.1, §äc.

2, Chó thÝch:3, Ph©n tÝch bè côc: 3 ®o¹n:§1: TGT cÊt lªn trªn ®êng hµnh qu©n.§2: TGT gîi vÒ kØ niÖm Êu th¬.§3: TGT gîi suy t4, Ph©n tÝch bµi th¬.a) ¢m thanh tiÕng gµ tra cÊt lªn trªn ®êng hµnh qu©n.TiÕng gµ tra- tiÕng gµ nh¶y ë xãm v¾ng =>Mét (t), (k), yªn b×nh ªm ¶ cã sù sèng rÊt ®çi th©n quen.

TiÕng gµ tra: Nghe – xao ®éng n¾ng tra bµn ch©n ®ì mái. gîi vÒ tuæi th¬.(§iÖp ng÷ ) =>nhÊn m¹nh, kh¬i dËy c¶m xóc cña nhµ th¬, g©y


173

T54.§äc ®o¹n2.? Quan s¸t khæ 1 cña ®o¹n2.Em thÊy TGT ®· gîi h/a’ th©n th¬ng nµo trong kØ niÖm?? H/a’ th©n th¬ng ®ã hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt nµo?

? Em ph¸t hiÖn ra nh÷ng bpnt nµo ®-îc sd trong khæ th¬?? Nh÷ng bpnt ®ã cã t¸c dông g×?? Tõ h/a’ bøc tranh gµ gîi cho em liªn tëng ®Õn ®iÒu g×?? Ngoµi h/a’ th©n th¬ng vÒ æ trøng, vÒ nh÷ng con gµ m¸i, nh÷ng khæ th¬ tiÕp theo cña ® 2 cßn cho biÕt TGT gîi h/a th©n th¬ng nµo n÷a trong lßng t/g’?? H/a’ ngêi bµ hiÖn lªn g¾n liÒn víi nh÷ng kØ niÖm nµo?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c©u m¾ng cña bµ?? Chi tiÕt bµ m¾ng yªu gîi cho em c¶m nghÜ g×?? V× sao ngêi ch¸u nhí kØ niÖm nµy?? Ngoµi kÝ øc vÒ nh÷ng lêi m¾ng yªu cña bµ, trong t©m trÝ ngêi ch¸u , h/a ngêi bµ cßn hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt nµo?? H/a’ ®ã gîi cho em suy nghÜ g× vÒ ®øc tÝnh cña bµ?? Ngoµi sù tÇn t¶o, tiÕt kiÖm em cßn nhËn thÊy ë bµ cã ®øc tÝnh nµo n÷a? §äc khæ th¬ tiÕp theo.

ra nh÷ng liªn tëng nt kh¸c nhau.

b, TiÕng gµ tra gîi vÒ nh÷ng kØ niÖm th¬ Êu.TiÕng gµ tra:+ H/a’ nh÷ng con gµ m¸i víi nh÷ng qu¶ trøng hång.

- … h«ng nh÷ng trøng.- Nµy – m¸i m¬- hoa ®èm - tr¾ng. M¸i vµng – ãng nh mµu n¾ng.=> §¶o ng÷, ®iÖp ng÷, so s¸nh, tÝnh tõ chØ mµu s¾c => TiÕng gäi gÇn gòi th©n th¬ng, g¾n bã => Bøc tranh gµ nhiÒu mµu s¾c.=> VÎ ®Ñp t¬i s¸ng ®Çm

Êm, hiÒn hoµ, b×nh dÞ cu¶ lµng quª.

+ H/a’ ngêi bµ:

Lêi bµ m¾ng:- Gµ ®Î nhiÒu – lang mÆt.=>Lêi m¾ng yªu ch©n thËt, gi¶n dÞ mµ s©u s¾c -> T/y cña bµ dµnh cho ch¸u.

- Tay bµ khum, dµnh,.. - ch¾t chiu,


174

? V× sao bµ l¹i cã nçi lo Êy vµ v× sao bµ l¹i mong ®iÒu ®ã?? Tõ ®ã gîi cho em suy nghÜ g×?(Cuéc sèng vÊt v¶, khã kh¨n………………=> c/s cña níc ta trong h/c’ chiÕn tranh).? Vµ trong cuéc sèng khã kh¨n Êy, chÝnh sù tÇn t¶o, nçi lo, niÒm mong -íc cña bµ lµ ®Ó mang l¹i cho ch¸u niÒm vui. §äc l¹i khæ th¬ thÓ hiÖn niÒm vui Êy?? Cã ý kiÕn cho r»ng, nh÷ng khæ th¬ ®Çu cña ®o¹n 2 lµ biÓu c¶m gi¸n tiÕp, cßn khæ th¬ nµy lµ biÓu c¶m trùc tiÕp.Em cã ý kiÕn ntn?? C¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp ë khæ th¬ nµy ®îc biÓu hiÖn th«ng qua tõ ng÷ nµo?? V× sao ch¸u l¹i cã niÒm vui Êy?? §ã lµ nh÷ng q ¸o ntn?? V× sao ®ã lµ nh÷ng quÇn ¸o b×nh thêng mµ ch¸u l¹i vui ®Õn vËy?? Qua ®ã em hiÓu ®îc t×nh c¶m bµ dµnh cho ch¸u, ch¸u dµnh cho bµ vµ t×nh bµ ch¸u ë ®©y ntn?( Th¶o luËn)Nh vËy TGT ko chØ gîi vÒ nh÷ng kØ niÖm Êu th¬ mµ cßn tiÕp tôc gîi lªn nh÷ng g× kh¸c n÷a?§äc ®o¹n 3.? §ã lµ nh÷ng suy t g×?? V× sao t/g l¹i cã thÓ nghÜ TGT – mang bao nhiªu h¹nh phóc?

=> chÞu th¬ng, chÞu khã, tiÕt kiÖm.

- Bµ lo…,mong//-> nçi lo, niÒm mong íc rÊt ®êi thêng => t×nh yªu th¬ng thÇm lÆng, gi¶n dÞ.

(“¤i”…, “sét so¹t” ) Tõ l¸y, tõ biÓu c¶m trùc tiÕp=> NiÒm vui kh«n xiÕt => NiÒm biÕt ¬n cña ch¸u > < bµ.

-> Bµ: yªu th¬ng, lo l¾ng, hiÓu t©m lÝ trÎ th¬ cña ch¸u.Ch¸u: kÝnh träng, biÕt ¬n bµ vµ h/a vÒ bµ in ®Ëm trong


175

? H/a’ “giÊc…trøng” cã ý nghÜa g×?

? Ngoµi ra, ngêi ch¸u cßn suy t vÒ ®iÒu g× n÷a? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bp nt t/d sd?? §iÖp ng÷ ®ã cã t¸c dông ntn?(Gv b×nh)

? Nh×n l¹i toµn bµi th¬, em nhËn thÊy sd thÓ th¬ 5 ch÷ trong bµi cã g× ®Æc biÖt?( ThÓ th¬ 5 ch÷ cã sù ph¸ c¸ch b»ng nh÷ng dßng 3 ch÷; TGT)

lßng ch¸u.T×nh bµ ch¸u: s©u nÆng, th©n thiÕt.

c) TGT gîi nh÷ng suy t:+ VÒ h¹nh phóc:TGT – may h¹nh phócGiÊc ngñ hång s¾c trøng §ã lµ niÒm hp ®îc sèng b×nh yªn trong t×nh yªu th¬ng, ®ã lµ giÊc m¬ tíi nh÷ng ®iÒu tèt lµnh, vui vÎ.

+ VÒ cuéc chiÕn ®Êu.V×:

- TQ- Xãm lµng- bµTiÕng gµ, æ trøng

®iÖp ng÷ => kh¼ng ®Þnh môc ®Ých c/® cao c¶ nhng rÊt b×nh dÞ.

? VËy ©m thanh TGT ®îc lÆp l¹i mÊy lÇn?? ViÖc nh¾c l¹i 4 lÇn nh vËy cã t/d g×?(T¹o m¹ch ý, m¹ch c¶m xóc cho bµi th¬)? Víi m¹ch ý xuyªn suet nh vËy, dßng c¶m xóc cña t/g ®· ®îc lËp theo híng nµo?(hiÖn t¹i -> håi tëng qu¸ khø -> suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i).? Trong dßng c¶m xóc Êy em b¾t gÆp nh÷ng h/a’ th¬ ®Ñp nµo?(NhËn xÐt vÒ tÝnh tõ hang -> s¾c mµu cña hiÖn t¹i).

? Nªu kh¸i qu¸t thµnh c«ng vÒ néi dung nt cña bµi th¬?

5, Tæng kÕt:Ghi nhí: SGK


176

III) LuyÖn tËp.1, BtËp tr¾c nghiÖm: H/a’ xuyªn suèt, næi bËt nhÊt trong bµi th¬.A. Ngêi bµB. TiÕng gµ tra.C. Ngêi ch¸u.D. æ trøng hång.2, ViÕt tõ 3 – 5 c©u c¶m nhËn vÒ khæ th¬ cuèi cïng trong bµi* VN: Häc bµi.ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt55: ®iÖp ng÷

*môc tiªu bµi häc :Gióp h/s: HiÓu ®îc thÕ nµo lµ ®iÖp ng÷ vµ gi¸ trÞ cña ®iÖp ng÷BiÕt sö dông ®iÖp ng÷ khi cÇn thiÕt*tiÕn tr×nh bµi d¹y .A.æn dÞnh líp:B. KT bµi cò:§äc bµi th¬TGT cho biÕt thµnh c«ng NT næi bËt trong khæ 1,khæ

cuèi?C.Bµi míi:

Cho 2 vÝ dô 2 ®o¹n trÝch trong TGT.? Cã nh÷ng tõ ng÷ nµo ®îc lËp l¹i?? Nhí l¹i vµ nªu t¸c dông cña viÖc lÆp l¹i?

+ §iÖp ng÷ vµ t¸c dông cña ®iÖp ng÷.1, VÝ dô: SGK.2, NhËn xÐt:“Nghe” – lÆp l¹i 3 lÇn: nhÊn m¹nh c¶m xóc.“v×”- lÆp l¹i 4 lÇn: nhÊn m¹nh môc


177

(GV b×nh)

=>§ã lµ phÐp ®iÖp ng÷.

? Em hiÓu thÕ nµo lµ phÐp ®iÖp ng÷?? Ph©n biÖt phÐp ®iÖp ng÷ vµ ®iÖp ng÷ -> Tªn gäi th«ng thêng lµ ®iÖp ng÷.? Cho vd ®iÖp ng÷ em ®· gÆp.( BT nhanh) Gv ®a VD: lçi lÆp tõ

-> ph©n biÖt.? ChØ ra cÊu t¹o cña çc ®iÖp ng÷ trong çc vd?

? Em hiÓu ntn vÒ nghÜa cña çc tõ ng÷: “nèi tiÕp, chuyÓn tiÕp, çch qu·ng”.? Gv ®a vd cña ba tªn gäi ®iÖp ng÷ ®Ó h/s tù x®.? Trë l¹i víi çc vd mµ h/s võa t×m ®Ó chØ ra çc d¹ng ®iÖp ng÷?? Nh¾c l¹i kiÕn thøc toµn bµi.

®Ých chiÕn ®Êu cña ngêi chiÕn sÜ. PhÐp ®iÖp ng÷.

3, Ghi nhí: SGK.

*) CÊu t¹o cña ®iÖp ng÷: cã thÓ lµ tõ, ng÷, c©u, ®o¹n.II) Çc d¹ng ®iÖp ng÷:1, VÝ dô: SGK.2, NhËn xÐt:Cã 3 d¹ng ®iÖp ng÷ thêng gÆp:

- §iÖp ng÷ nèi tiÕp.- §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp.- §iÖp ng÷ çch qu·ng.

3, Ghi nhí: SGK.

II. LuyÖn tËp:Bµi tËp 1 + 2- X¸c ®Þnh ®iÖp ng÷. x¸c ®Þnh çc d¹ng ®iÖp ng÷.- Ph©n tÝch t¸c dông cña nh÷ng ®iÖp ng÷ Êy.Bµi tËp 3- Ch÷a lçi lÆp tõ trong ®o¹n v¨n.C1: VÊn ®Ò hiÖn tîng lÆp nhng lÆp cã dông ý nghÖ thuËt. Nh çch dïng chØ tõ “nµy” ®iÖp l¹i trong bµi th¬ TGT.


178

VD: Nµy lµ nh÷ng ®o¸ cóc vµng rùc rì.Nµy lµ nh÷ng b«ng thîc dîc víi tÇng tÇng c¸nh hµng xÕp khÝt bªn nhau.Nµy lµ…C1; viÕt gän l¹i:…Nµo hoa cóc, hoa thîc dîc, hoa ®ång tiÒn vµ c¶ hoa hang. Hoa lay ¬n n÷a.Bµi tËp 4:Trªn c¬ së bµi tËp 3 häc sinh tù viÕt ®o¹n v¨n cã sö dông ®iÖp ng÷ cña m×nh§äc bµi, nhËn xÐt, söa. Häc sinh chuÈn bÞ bµi: PBCN vÒ “ C¶nh khuya” cña Hå ChÝ Minh cho

giê luyÖn nãi..................................................................................................................................................

TiÕt56: luyÖn nãi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc

*. Môc tiªu bµi häc :Gióp häc sinh:

- Cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸ch lµm bµi PBCN vÒ t¸c phÈm v¨n häc.- LuyÖn tËp ph¸t biÓu miÖng tríc tËp thÓ, bµy tá c¶m xóc suy nghÜ vÒ

t¸c phÈm v¨n häc TiÕn tr×nh bµi d¹y.A. æn ®Þnh líp .B. KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña häc sinh.C. Bµi míi: - Häc sinh nªu ®Ò bµi ®· chuÈn bÞ.- §Ò bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “ C¶nh khuya” cña Hå ChÝ

Minh. ? §øng tríc ®Ò bµi nµy em x¸c ®Þnh cÇn mÊy thao t¸c.TiÕn hµnh thao t¸c. T×m hiÓu ®Ò.? §Ò bµi thuéc thÓ lo¹i g×?? §èi tîng biÓu c¶m cña ®Ò lµ g×?Trªn c¬ së dµn ý h/s ®· chuÈn bÞ ë

I. T×m hiÓu ®Ò:- ThÓ lo¹i: V¨n biÓu c¶m vÒ t¸c

phÈm v¨n häc- §èi tîng biÓu c¶m: Bµi th¬


179

nhµ, gv cïng h/s x©y dùng mét dµn ý chung cho c¶ líp.

? Nªu nh÷ng ý chÝnh ë phÇn më bµi?? Bµi th¬ ®Ó l¹i trong em Ên tîng chung lµ g×?? Nªu nh÷ng néi dung chÝnh cña bµi th¬?? §øng tríc h×nh ¶nh thiªn nhiªn vµ t©m hån B¸c em cã nh÷ng c¶m xóc g×?? Bøc tranh thiªn nhiªn cã nh÷ng h/a’ nµo mµ gióp em cã c¶m xóc Êy?? Nh÷ng h/a’ Êy ®îc miªu t¶ th«ng qua bp nt ®Æc s¾c g×?? Tõ nh÷ng h/a’ Êy em liªn tëng ®Ðn nh÷ng g×?? V× sao em l¹i cã t/c nh vËy?? §øng tríc ®ªm cha ngñ cña B¸c em hiÓu thªm g× vÒ Ngêi?? NÐt thµnh c«ng cña nghÖ thuËt ®iÖp ng÷ “cha ngñ” ë ®©y lµ g×?? Liªn tëng ntn??ë phÇn nµy em cÇn nªu ý nµo?

- GV híng dÉn HS ph©n biÖt v¨n nãi vµ v¨n viÕt.

? Y/c 1 giê luyÖn nãi cÇn ®¶m b¶o vÒ nh÷ng mÆt nµo? ? Nªu c¸c y/c cô thÓ vÒ néi dung, h×nh thøc.

-Lu ý: Nghi thøc chµo, hái, c¶m ¬n.- GV chia c«ng viÖc cô thÓ cho

tõng nhãm HS cô thÓ.

“ C¶nh khuya”- HCMII. T×m ý, lËp dµn ý

A. Më bµi- Bµi th¬ “ CK” B¸c viÕt n¨m

1947 t¹i ViÖt B¾c.- Bµi th¬ ®Ó l¹i trong em Ên tîng

rÊt s©u s¾cB. Th©n bµi.1/ Ng¹c nhiªn, thÝch thó khi ng¾m bøc tranh thiªn nhiªn ®Ñp

- TiÕng suèi- so s¸nh víi tiÕng h¸t xa- Êm ¸p cã hån.

- Tr¨ng- lång bãng c©y, hoa.- C¶nh vËt ®an dÖt vµo nhau.- Bøc tranh lung linh, huyÒn ¶o.- TiÕng suèi trong th¬ NguyÔn

Tr·i 2/ Xóc ®éng, c¶m phôc tù hµo vÒ B¸c .- B¸c cha ngñ- thëng ngo¹n tr¨ng

( V× Ngêi lµ thi sÜ).- Lo cho ®Êt níc ( V× Ngêi lµ vÞ

l·nh tô).- NhiÒu ®ªm kh«ng ngñ cña B¸c ( “§ªm nay B¸c kh«ng ngñ” – Minh HuÖ)“ Kh«ng ngñ ®îc”- HCM

C. KÕt bµi.-Kh¸i qu¸t c¶m xóc cña em vÒ bµi CK. III) LuyÖn nãi.


180

- C¸c nhãm th¶o luËn, chuÈn bÞ tr×nh bµy.

- Mçi nhãm cö nhãm trëng ®iÒu hµnh, th kÝ ghi chÐp.

- GV ph¸t phiÕu ho¹t ®éng nhãm: Tªn- c«ng viÖc- u- khuyÕt- dù kiÕn ®iÓm

- Gv thèng kª ®iÓm cho c¶ líp.- §¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bµi tr-

íc líp.- Mét HS tr×nh bµy toµn bµi. GV theo dâi, nhËn xÐt, söa. HDVN: + LuyÖn nãi theo tæ. +ViÐt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh. +So¹n bµi tiÕp theo.

1/ Ph©n biÖt v¨n nãi vµ v¨n viÕt.2/ Nªu yªu cÇu cña giê luyÖn nãi+Néi dung: theo dµn ý.+H×nh thøc: M¹ch l¹c, râ rµng, biÓu c¶m.3/ LuyÖn nãi.a)Nhãm+Nhãm 1: Më bµi+Nhãm2: PBCN vÒ h×nh ¶nh thiªn nhiªn.+Nhãm 3: PBCN vÒ t©m hån B¸c+ Nhãm 4: KÕt bµi.b) C¶ líp.

..........................................................................................................................

.............................

TuÇn 15 Bµi 13, 14TiÕt 57 V¨n b¶n:

Mét thø quµ cña lóa non : Cèm (Th¹ch Lam)

A/ Môc tiªu bµi häc.Gióp HS :

C¶m nhËn ®îc phong vÞ ®Æc s¾c, nÐt ®Ñp v¨n ho¸ trong mét thø quµ ®éc ®¸o vµ gi¶n dÞ cña d©n téc.

ThÊy vµ chØ ra ®îc sù tinh tÕ, nhÑ nhµng mµ s©u s¾c trong lèi v¨n tuú bót cña Th¹ch Lam.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y.A. æ n ®Þnh líp.


181

B. KT phÇn c«ng viÖc ë nhµ ( trang 56) C. Bµi míi

? PhÇn chó thÝch trong bµi cho em hiÓu nh÷ng g× vÒ t/g Th¹ch Lam?? Ngoµi ra em cßn cã nh÷ng hiÓu biÕt thªm nµo kh¸c vÒ t¸c gi¶ nµy?? Nªu xuÊt xø cña t¸c phÈm nµy?

? LÇn ®Çu tiªn trong ch¬ng tr×nh NV, em ®îc biÕt thÓ lo¹i tuú bót. VËy qua chó thÝch em hiÓu g× vÒ thÓ lo¹i nµy?

? Em cã biÕt nh÷ng bµi tuú bót nµo kh¸c?( “Vò trung tuú bót” - Phan §×nh Hæ. “Th¬ng nhí mêi hai” – Vò B»ng.§Æc biÖt lµ tuú bót cña NguyÔn Tu©n – TuyÓn tËp NguyÔn Tu©n.)

- §äc víi giäng thËt t×nh c¶m, tha thiÕt, trÇm l¾ng, chËm, ªm.

- Gi¶i nghÜa tõ khã trong SGK – chó ý tõ H-V.

I. Giíi thiÖu chung:1, T¸c gi¶:Th¹ch Lam – NguyÔn Têng L©n (1910 – 1942) lµ nhµ v¨n næi tiÕng.2, T¸c phÈm:Bµi “Mét …” rót tõ tËp tuú bót “Hµ Néi…” (1943).II. §äc hiÓu v¨n b¶n:1, ThÓ lo¹i:Tuú bót: Ghi chÐp vÒ h/a’, sù viÖc cã thËt, diÔn ra xung quanh cã chó träng thiªn vÒ biÓu hiÖn c¶m xóc, suy nghÜ cña t¸c gi¶ tríc h/a’ sù viÖc Êy.- Ng’ giµu h/a’, chÊt tr÷ t×nh.

2, §äc:

3, Chó thÝch:

4, Bè côc: 3 ®o¹n:§1: Tõ ®Çu… “nh chiÕc thuyÒn


182

? Em h·y cho biÕt bè côc cña bµi tuú bót nµy?? Bµi tuú bót viÕt vÒ çi g×?? S/d nh÷ng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?(Miªu t¶, kÓ, nhËn xÐt, b×nh luËn, næi bËt nhÊt lµ biÓu c¶m).

- Ph©n tÝch theo bè côc

? Theo dâi ®o¹n 1 cña bµi vµ cho biÕt t¸c gi¶ ®· më ®Çu bµi viÕt vÒ cèm b»ng nh÷ng h/a’ chi tiÕt nµo?

(4 c©u v¨n ®Çu)? Em thÊy nguån c¶m høng cña t¸c gi¶ gîi lªn tõ chi tiÕt nµo trong ®ã?

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch më ®Çu cña bµi tuú bót.? Çch më ®Çu nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo?

? Vµ víi sù ®ång c¶m cña t¸c gi¶ em cßn nhËn thÊy ®o¹n v¨n nµy gÇn gòi víi thÓ lo¹i VH nµo?

( gÇn gòi víi thÓ th¬)? -> Em cÇn häc tËp çch më bµi nh vËy cho bµi biÓu c¶m cña m×nh.

rang” C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña Cèm.§2: TiÕp … “nhòn nhÆn” – C¶m nghÜ vÒ gi¸ trÞ cña Cèm.§3: Cßn l¹i. – C¶m nghÜ vÒ sù th-ëng thøc Cèm.

5, Ph©n tÝch:a) C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña Cèm:

- “H¬ng th¬m cña l¸ sen trong lµn giã mïa h¹” -> gîi c¶m høng: H¬ng vÞ Cèm.-> Dßng c¶m gi¸c vµ tëng tîng-> më ®Çu thËt tù nhiªn vµ gîi c¶m.

- Khªu gîi c¶m xóc vµ tëng tîng cña ngêi ®äc, thÓ hiÖn sù tinh tÕ trong c¶m thô Cèm cña t/g’.

- Dïng çc ®éng tõ, tÝnh tõ thÝch hîp: (lít, thÊm nhuÇn, vá xanh, tr¾ng th¬m…)- 3 c©u t¶, mét c©u hái tu tõ,=> T/g’ lµ ngêi thanh nh·, nh¹y c¶m, tinh tÕ víi t/y s©u nÆng


183

? Vµ còng trong ®o¹n v¨n nµy, em cßn häc tËp ë t¸c gi¶ çch sö dông tõ ng÷ ntn? Çch t¹o c©u ra sao?? Qua ®ã em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶ Th¹ch Lam.(Tõ ®ã gv giíi thiÖu víi h/s vÒ phong çch cña Th¹ch Lam.)? Vµ víi t×nh yªu Êy t/g ®· ®i vµo giíi thiÖu vÒ Cèm lµng Vßng.? Em ®· khi nµo ®îc thëng thøc mãn ®Æc s¶n lµng Vßng nµy ch-a? Em cã nhËn xÐt g× vÒ s¶n phÈm nµy?? Cßn trong ®o¹n v¨n nµy t/g ®a chóng ta ®Õn víi Cèm lµng Vßng qua nh÷ng lêi giíi thiÖu ntn?

? ë ®©y t/g kh«ng ®i s©u t¶ çch thøc kÜ thuËt lµm Cèm mµ dõng l¹i vµ quan s¸t, t¶ vÒ c« hµng Cèm xinh xinh. VËy theo em dông ý cña t/g lµ g×?? §Ó tõ ®ã Cèm cã ý nghÜa g× trong cuéc sèng cña Ngêi Hµ Néi 36 phè phêng?? Tõ ý nghÜa ®ã, nhµ v¨n ®· ®i vµo giíi thiÖu nh÷ng nÐt cô thÓ cña Cèm ->® 2.

? Trong ®o¹n 2, t/g ®· nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ tôc lÖ dïng hång Cèm lµm ®å sªu tÕt cña nd ta?? Khi giíi thiÖu c¶m xóc vÒ gi¸ trÞ

dµnh cho mét vïng n«ng th«n Hµ Néi.

- Cèm g¾n liÒn víi vÎ ®Ñp cña ng-êi lµm ra Cèm- C« g¸i lµng Vßng – duyªn d¸ng, lÞch thiÖp.

=> VÎ ®Ñp cña ngêi t«n lªn vÎ ®Ñp cña Cèm -> Cèm trë thµnh thø v¨n hãa Èm thùc.

b, C¶m xóc vÒ gi¸ trÞ cña cèm.- Cèm lµ thø qïa quª thiªng liªng.- Cèm hång: lµm ®å sªu tÕt.( Hoµ hîp t¬ng xøng vÒ mµu s¾c, vÒ h¬ng vÞ)=> Sù g¾n bã,hµi hoµ trong tèt duyªn ®«i løa t¹o h¹nh phóc bÒn l©u.


184

cña Cèm t/g dïng lèi viÕt nµo?(lêi b×nh luËn).

? Theo dâi 2 lêi b×nh luËn, nhÊt lµ lêi b×nh thø 2 em nhËn thÊy sù hoµ hîp, t¬ng xøng cña Cèm ----- ®îc t¸c gi¶ ph©n tÝch trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo?? Sù hoµ hîp Êy t¹o nªn gi¸ trÞ nµo cña Cèm?? Qua ®ã, t/g muèn truyÒn ®¹t tíi c/ta th¸i ®é, t/c nµo trong øng xö víi thø quµ d©n téc lµ Cèm.? Bªn c¹nh th¸i ®é ®ã, t¸c gi¶ cßn muèn göi g¾m tíi chóng ta ®iÒu g× ? §äc....(Phª ph¸n, chª cêi, ®¸ng tiÕc cho nh÷ng tôc lÖ ®Ñp ®ang mÊt dÇn vµ thay b»ng nh÷ng thø bãng bÈy, hµo nho¸ng, th« kÖch, ®¾t ®á do thãi häc ®ßi). Vµ ®iÒu phª ph¸n ®ã cµng lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña Cèm. §Ó sau ®ã t¸c gi¶ ®i vµo bµn vÒ thëng thøc Cèm.

? T¸c gi¶ bµn vÒ sù thëng thøc Cèm trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo ?? T×m nh÷ng chi tiÕt t¸c gi¶ bµn vÒ çch ¨n Cèm?? V× sao l¹i ph¶i cã çch ¨n nh vËy?

=> Tr©n träng vµ gi÷ g×n Cèm nh mét vÎ ®Ñp v¨n ho¸ d©n téc.

c, C¶m nghÜ vÒ sù th ëng thøc Cèm:- Çch ¨n Cèm:- Çch mua Cèm:- ¡n tõng chót Ýt, thong th¶, ngÉm nghÜ => c¶m hÕt ®îc çc thø h-¬ng vÞ ®ång quª kÕt tinh ë Cèm.

-> Çi nh×n v¨n ho¸ víi viÖc th- Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

185

? §äc c©u v¨n thÓ hiÖn sù ngÉm nghÜ cña t¸c gi¶ khi thëng thøc Cèm ? (ThÊy thu l¹i ... trªn bå.)? Em thÊy t¸c gi¶ ®· thÓ hiÖn çch thëng thøc Cèm b»ng Ên t-îng tõ nh÷ng gi¸c quan nµo ?(Khøu, xóc, thÞ).? Qua ®ã, em nhËn thÊy sù tinh tÕ, th¸i ®é tr©n träng cña t¸c gi¶ ... ®· ®îc thÓ hiÖn n/t/n ?? Víi çch thÓ hiÖn ®ã, t¸c gi¶ thuyÕt phôc ngêi mua Cèm ®iÒu g× ?

? Tõ c¶m nghÜ cña nh©n vËt vÒ "MËt ... " ®· mang l¹i cho em nh÷ng hiÓu biÕt nµo ?? Em nhËn thÊy nÐt ®Ñp riªng nµo trong tuú bót cña Th¹ch Lam ?? Qua ®ã, em hiÓu g× vÒ nhµ v¨n nµy ?

? Em thÝch ®o¹n v¨n nµo, c©u v¨n nµo nhÊt trong bµi tuú bót ? (Häc sinh tr¶ lêi ).? C©u v¨n " Cèm lµ thøc quµ ...", gióp em cã c¶m nhËn g× vÒ nhËn xÐt Êy. -> Häc tËp çch t¹o c©u v¨n ®Æc s¾c, chèt l¹i ý trong v¨n

ëng thøc mãn ¨n b×nh dÞ - Cèm.

- Mua Cèm: nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve.-> Cèm nh mét thø gi¸ trÞ tinh thÇn ®¸ng ®îc tr©n träng, gi÷ g×n.6, Ghi nhí: SGK tr 163.

iii. luyÖn tËp:


186

biÓu c¶m.


- Häc bµi.- Su tÇm nh÷ng c©u th¬, ca dao, bµi viÕt nãi vÒ Cèm.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 58: Ch¬i ch÷

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ ch¬i ch÷.- HiÓu ®îc mét sè lèi ch¬i ch÷ thêng dïng.- Bíc ®Çu c¶m thô ®îc c¸i hay cña phÐp ch¬i ch÷.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò: - Cho vÝ dô vÒ hiÖn tîng tõ tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa. “TiÕng giµ nhng nói vÉn cßn non”.+ “Giµ” tr¸i nghÜa víi “non”.+ “nói” ®ång nghÜa víi “non”.=> PhÐp ch¬i ch÷.* Bµi míi:

* §äc vÝ dô SGK.

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña c¸c tõ “lîi” trong bµi ca dao ?

I. thÕ nµo lµ phÐp ch¬i ch÷ :1. VÝ dô:

1. NhËn xÐt: ”lîi” 1: Ých lîi, lîi léc.“lîi” 2: PhÇn thÞt trong khoang miÖng


187

? ViÖc dïng tõ “lîi” trong vÝ dô lµ dùa vµo hiÖn tîng g× cña tõ ng÷ ?? Çch sö dông tõ “lîi” nh trªn ®· t¹o lªn çch hiÓu nh thÕ nµo ?

-> Çch sö dông tõ ng÷ nh vËy gäi lµ ch¬i ch÷.

? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ ch¬i ch÷ ?(§äc ghi nhí SGK.)

? Vµ çch ch¬i ch÷ nh vÝ dô trªn lµ dïng tõ ng÷ ®ång ©m. Ngoµi ra cßn nh÷ng çch nµo n÷a ?

* §äc çc vÝ dô cã lèi ch¬i ch÷.? ChØ râ lèi ch¬i ch÷ trong çc vÝ dô ?

? NhËn xÐt vÒ hiÖn tîng tõ ng÷ ®îc sö dông trong tõng lèi ch¬i ch÷ ?? Nªu t¸c dông cña tõng lèi ch¬i ch÷ trong çc vÝ dô ?

®Ó r¨ng c¾m chÆt vµo ®ã.-> Hai tõ “lîi” ®ång ©m -> t¹o çch hiÓu vµ tr¶ lêi kh«ng khíp víi ý hái -> chÊt hµi híc, ch©m biÕm nhÑ nhµng mµ s©u s¾c: Bµ l·o ®· giµ råi th× cÇn g× ph¶i tÝnh chuyÖn lÊy chång n÷a.

3. Ghi nhí: SGK.

II. çc lèi ch¬i ch÷ :1. VÝ dô: SGK.2.NhËn xÐt:VD a:-“ranh tíng”: lèi nãi trÖch ©m víi “danh tíng”, “ranh” : tÝnh çch xÊu => giÔu cît Nava.VD b: §iÖp phô ©m “m” trong tÊt c¶ çc tiÕng -> t¹o c¶m gi¸c miªn man, mÞt mê.

VD c:Lèi nãi l i -> çch hiÓu bÊt ngê, thó vÞ.VD d: HiÖn tîng tõ tr¸i nghÜa, nhiÒu nghÜa.SÇu riªng – vui chung: lét t¶ tr¹ng th¸i t©m lý vui síng cña t¸c gi¶.


188

? Qua ®ã, em thÊy çc lèi ch¬i ch÷ thêng gÆp lµ g× ?- Gi¸o viªn cã thÓ nªu thªm vÝ dô:+ Ch¬i ch÷ … tõ ®ång nghÜa. “§i tu PhËt … ThÞt chã … thÞt cÇy th× kh«ng”+ Ch¬i ch÷ … tõ nhiÒu nghÜa. “T«i trë vÒ quª B¸c lµng Sen ¤i hoa Sen ®Ñp cña bïn ®en”

(Tè H÷u).

* §äc bµi th¬.? X¸c ®Þnh tõ ng÷ dïng ®Ó ch¬i ch÷ ?? Ch¬i ch÷ b»ng çch nµo ?

* §äc 2 vÝ dô.? X¸c ®Þnh çc tiÕng chØ sù vËt gÇn gòi nhau ?? §ã cã ph¶i lµ hiÖn tîng ch¬i ch÷ kh«ng ?

3. Ghi nhí: SGK.

III. luyÖn tËp :Bµi 1:Dïng tõ ng÷ ®ång nghÜa ®Ó ch¬i ch÷: liu ®iu, r¾n, thÑn ®Ìn, …

Bµi 2:

a) thÞt, mì, giß, nem, ch¶: chØ thøc ¨n liªn quan ®Õn chÊt liÖu thÞt.b) Nøa, tre, hãp, tróc: chØ c©y cèi thuéc hä tre.=> Ch¬i ch÷ sö dông hiÖn tîng ®ång ©m.ch¶ : thøc ¨n.ch¶ : kh«ng Sù liªn tënghi hãp : tªn gäi c©y. ng÷ nghi·hi hãp : mét tr¹ng th¸i. lÝ thó.

Bµi 3:Thµnh ng÷ : “Khæ tËn cam lai”“cam” : qu¶ cam.“cam” :ngät, síng. => §ång ©m.

Bµi 4:- Th¬ Bµ huyÖn Thanh Quan.- Ca dao.


189

? X¸c ®Þnh lèi ch¬i ch÷ trong bµi th¬.

- Häc sinh tù cho vÝ dô.

Iv. h íng dÉn vÒ nhµ : - §äc, hiÓu bµi.- BiÕt t¹o sù ch¬i ch÷.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 59, 60 lµm th¬ lôc b¸t

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- HiÓu ®îc luËt th¬ lôc b¸t.- Cã c¬ héi tËp lµm th¬ lôc b¸t.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æn ®Þnh líp:* KiÓm tra bµi cò:? Nªu nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c nhÊt cña ca dao ? (Sö dông thÓ th¬ d©n téc: lôc b¸t).? §äc mét vµi bµi ca dao viÕt theo thÓ th¬ lôc b¸t ?* Bµi míi:


190

* §äc kü bµi ca dao.

? Bµi ca dao ®îc viÕt theo thÓ th¬ lôc b¸t ? ? CÆp th¬ lôc b¸t mçi dßng cã mÊy tiÕng ? V× sao gäi lµ lôc b¸t ?

? Nh¾c l¹i quy ®Þnh tiÕng b»ng, tiÕng tr¾c ?? X¸c ®Þnh tiÕng b»ng, tr¾c, vÇn cña bµi ca dao ?

? Nªu luËt b»ng, tr¾c, gieo vÇn ?(TiÕng lÎ tù do. TiÕng ch½n theo luËt).

? T¬ng quan thanh ®iÖu gi÷a tiÕng thø 6 vµ thø 8 ?

? Qua ®ã em cã nh÷ng ghi nhí g× vÒ luËt th¬ lôc b¸t ?

I. luËt th¬ lôc b¸t :1. VÝ dô: Bµi ca dao SGK.2.NhËn xÐt:- Lôc : 6 CÆp th¬ mét dïng 6 tiÕng - B¸t : 8 ë trªn, dïng 8 tiÕng ë díi- S¬ ®å b»ng, tr¾c, vÇn cña bµi ca dao: Anh ®i anh nhí …B B B T B B(v1)T B B T T B(v1)B B(v2)T B T T B B(v2)T B T T B B(v2)B B 2 4 6 8- LuËt b»ng tr¾c : ë tiÕng thø 2 –

b»ng, tiÕng thø 4 lµ tr¾c (cã thÓ ngo¹i lÖ ngîc l¹i).- Gieo vÇn ë tiÕng thø 6 vµ 8.- Trong c©u 8 tiÕng: tiÕng thø 6 thanh bæng -> tiÕng thø 8 thanh trÇm. (hoÆc ngîc l¹i).3. Ghi nhí:

L u ý häc sinh ph©n biÖt th¬ lôc b¸t víi v¨n vÇn 6/8.

- Gi¸o viªn cho vÝ dô, häc sinh th¶o luËn.+VÝ dô 1:Con mÌo, con chã cã l«ngBôi tre cã m¾t nåi ®ång cã quai

(§ång dao).+ VÝ dô 2:TiÕc thay h¹t g¹o tr¾ng ngÇn


191

§· vo níc ®ôc, l¹i vÇn than r¬m. (Ca dao).

-> VÝ dô 1: Cã luËt b»ng, tr¾c, thanh, cã sè c©u lôc, b¸t nhng kh«ng cã gi¸ trÞ biÓu c¶m (chØ gióp trÎ em nhËn biÕt ®îc c¸c SV quen thuéc) => Kh«ng ph¶i lµ th¬ lôc b¸t – chØ lµ v¨n vÇn.

-> VÝ dô 2: Sö dông h×nh ¶nh Èn dô -> lêi than th©n, tr¸ch phËn hÈm hiu cña c« g¸i, sù th«ng c¶m cña ngêi th©n, ngêi yªu c« -> th¬ lôc b¸t.

II. luyÖn tËp :

Bµi 1:VÝ dô a):§iÒn thªm tiÕng thø 5, thø 6 cña c©u b¸t.- TiÕng thø 6 : vÇn “a” => “nhµ”, “mµ”, “lµ”. thanh trÇm. ë nhµ, kÎo mµ, nh lµ.VÝ dô b):- TiÕng thø 6 : vÇn “ªn”

=> tiÕn lªn kh«ng ngõng, míi nªn th©n ngêi, luyÖn rÌn h¨ng say.

VÝ dô c):T¹o sù ®èi hoÆc phèi c¶nh:Gieo vÇn “im”.- Trong s©n mÌo míp lim dim m¾t chê.- Hoa th¬m, cá ngät kiÕm t×m ®©u xa.- MÑ ngåi kh©u ¸o, em t×m c©u th¬.Bµi 2:- Ph¸t hiÖn sai ë ®©u söa cho ®óng luËt.C1 VD a: gieo vÇn “oai” mµ viÕt “b»ng” -> xoµi. VD b: gieo vÇn “anh” mµ viÕt “lªn” -> thµnh.C2 VD a: söa vÇn “oai” c©u lôc -> vÇn “«ng” – “ba trång”. VD b : söa vÇn “anh” c©u lôc -> vÇn “iªn” – “thÇn tiªn”.Bµi 3:- Tæ chøc thi 2 ®éi.+ H×nh thøc 1: Thi ®äc th¬ lôc b¸t (5 phót).


192

+ H×nh thøc 2: Trªn c¬ së nh÷ng c©u th¬ lôc b¸t võa ®äc thi ngÉu høng lµm th¬. (Cã thÓ lÊy lu«n c©u lôc võa ®äc råi ®éi kia lµm c©u b¸t kh¸c ).

§éi nµo th¾ng sÏ ®îc quyÒn xíng c©u lôcGi¸o viªn lµm träng tµi, söa, cho ®iÓm.(Gi¸o viªn lu ý çc em nh÷ng vÇn dÔ gieo: “a”, “an”, “¬i”, “non”,… Mét

sè vÇn khã gieo tiÕp: “ª”.)


- §äc, tËp lµm th¬ lôc b¸t.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn 16 Bµi 14, 15TiÕt 61

chuÈn mùc sö dông tõ

A/ Môc tiªu bµi häc.Gióp HS : - N¾m ®îc çc yªu cÇu trong viÖc sö dông tõ.- Trªn c¬ së nhËn thøc ®îc çc yªu cÇu ®ã, tù kiÓm tra thÊy ®îc

nh÷ng nhîc ®iÓm cña b¶n th©n trong viÖc sö dông tõ, cã ý thøc dïng tõ ®óng chuÈn mùc, tr¸nh cÈu th¶ khi nãi, viÕt.




- KiÓm tra bµi vÒ nhµ (tr 60).

* Bµi míi:

- Häc sinh ®äc vÝ dô SGK.

I. sö dông ®óng ©m, ®óng chÝnh t¶:

- VD a: dïi -> vïi (sai cÆp phô


193

? Çc tõ in ®Ëm trong çc c©u dïng sai n/t/n ?

- Gi¸o viªn chia b¶ng phô ®· hÖ thèng (sau khi häc sinh tr¶ lêi):

Tõ dïng sai

Lçi sai ë Nguyªn nh©n

Söa

=> Khi sö dông tõ cÇn chó ý nh÷ng g× ? (§óng ©m, ®óng chÝnh t¶).

- §äc çc vÝ dô.

? Çc tõ in ®Ëm trong nh÷ng vÝ dô sai n/t/n ?

? H·y söa l¹i b»ng çch thay nh÷ng tõ kh¸c thÝch hîp ?

Gi¸o viªn cho häc sinh gi¶i nghÜa çc tõ in ®Ëm, t×m tõ kh¸c thÝch hîp (cã gi¶i nghÜa).

+ Lµm viÖc theo nhãm.

+ Çc nhãm b¸o ço kÕt qu¶, gi¸o viªn ghi vµo b¶ng phô chung.

VD:

Tõ dïng sai

NghÜa cña tõ

Tõ thÝch hîp

NghÜa cña tõ

©m ®Çu d -> v - ph¸t ©m theo vïng Nam bé).- VD b: tËp tÑ -> bËp bÑ, tËp toÑ (sai v× gÇn ©m nhí kh«ng chÝnh x¸c).- VD c: kho¶ng kh¾c -> kho¶nh kh¾c(sai v× gÇn ©m nhí kh«ng chÝnh x¸c).

II. sö dông tõ ®óng nghÜa:

- VD a: + s¸ng sña: nhËn biÕt b»ng thÞ gi¸c. + t¬i ®Ñp: nhËn biÕt b»ng t duy, c¶m xóc, liªn tëng.=> dïng tõ "t¬i ®Ñp".

- VD b: + cao c¶: lêi nãi (viÖc lµm) cã phÈm chÊt tuyÖt vêi. + s©u s¾c: NhËn thøc vµ thÈm ®Þnh b»ng t duy, c¶m xóc, liªn tëng.- VD c:+ biÕt: nhËn thøc ®îc, hiÓu ®îc. + cã: tån t¹i (çi g× ®ã).


194

=> Khi sö dông tõ cÇn chó ý: (®óng nghÜa).

- §äc vÝ dô:

? Nh÷ng tõ ®îc dïng sai nh thÕ nµo ?

? Söa l¹i b»ng çch thay tõ kh¸c cho thÝch hîp ?

- B¶ng phô:

VD:

Tõ NghÜa cña tõ

S¾c th¸i

Tõ thÝch hîp

NghÜa cña tõ

S¾c th¸i

=> Chó ý sö dông tõ ®óng ...

- §äc vÝ dô.

? X¸c ®Þnh chøc vô ng÷ ph¸p cña çc tõ in ®Ëm ? X¸c ®Þnh tõ lo¹i cña çc tõ in ®Ëm ?

? V× sao çc tõ ®ã l¹i bÞ dïng sai ?

- B¶ng phô:

IiI. sö dông tõ ®óng s¾c th¸i biÓu c¶m, hîp phong çch:

- VD a:+ l·nh ®¹o: ®øng ®Çu çc tæ chøc hîp ph¸p, chÝnh danh -> s¾c th¸i t«n träng.+ cÇm ®Çu: ®øng ®Çu çc tæ chøc phi ph¸p, phi nghÜa -> s¾c th¸i khinh bØ.- VD b:+ chó hæ: tõ ®Ó nh©n ho¸ -> s¾c th¸i ®Ñp -> kh«ng phï hîp víi v¨n c¶nh.+ con hæ, nã: gäi tªn con vËt-> s¾c th¸i b×nh thêng -> phï hîp v¨n c¶nh.

Iv. sö dông tõ ®óng tÝnh chÊt ng÷ ph¸p cña tõ:

- VD a: hµo quang (danh tõ) -> kh«ng trùc tiÕp lµm vÞ ng÷ -> hµo nho¸ng.


195

VD:

Tõ Tõ lo¹i

Chøc vô

ng÷ ph¸p

KÕt luËn

Söa

=> Sö dông tõ ®óng chøc vô ng÷ ph¸p.

Do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ lÞch sö, ®Þa lý, phong tôc tËp qu¸n, mçi ®Þa ph¬ng cã nh÷ng tõ ng÷ riªng gäi lµ tõ ®Þa ph¬ng. VD: ...

? VËy trong trêng hîp nµo kh«ng nªn sö dông tõ ®Þa ph¬ng ?

VD: Cho t«i mua chôc b¸t.

Kh«ng nªn dïng: Cho t«i mua chôc chÐnt.(Tõ Nam bé).

? Do hoµn c¶nh lÞch sö, v¨n ho¸, cã sè lîng lín tõ H¸n ViÖt.

? T¹i sao chóng ta kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt ?

VD:

+ Cha mÑ nµo ch¼ng th¬ng con.

Kh«ng nªn dïng:

+ Phô mÉu nµo ch¼ng th¬ng con.

- VD b: ¨n mÆc (®éng tõ) -> kh«ng cã bæ ng÷ qua quan hÖ tõ "cña" -> çch ¨n mÆc.- VD c: th¶m h¹i (tÝnh tõ) -> kh«ng thÓ lµm bæ ng÷ cho tÝnh tõ "nhiÒu" -> bá tÝnh tõ "nhiÒu".- VD d: sù gi¶ t¹o phån vinh -> trËt tù tõ sai -> sù phån vinh gi¶ t¹o.

v. kh«ng l¹m dông tõ ®Þa ph ¬ng, tõ h¸n viÖt:

- Trong çc t×nh huèng giao tiÕp trang träng vµ trong çc v¨n b¶n chuÈn mùc (hµnh chÝnh, chÝnh luËn) kh«ng nªn sö dông tõ ®Þa ph¬ng.

- ChØ dïng tõ H¸n ViÖt trong nh÷ng trêng hîp t¹o s¾c th¸i phï hîp. NÕu tõ H¸n ViÖt nµo cã tõ tiÕng ViÖt t¬ng ®¬ng mµ phï hîp v¨n c¶nh th× nªn dïng tõ tiÕng ViÖt.


196

+ Gi¸o viªn nªu l¹i m«t sè vÝ dô tõ:

- GÇn ©m, gÇn nghÜa (h/s ®· t×m hiÓu) => Gi¶i nghÜa => Sö dông ®óng nghÜa.

- Nh÷ng tõ cã thÓ ®¶o trËt tù, kh«ng thÓ ®¶o, kh«ng nªn ®¶o ...

* Ghi nhí chung:

VI. luyÖn tËp:

- VD:+ hån nhiªn - tiÕng cêi hån nhiªn cña trÎ th¬.+ tù nhiªn - anh Êy cø tù nhiªn ...

- §¶o ®îc:+ ao íc - íc ao.- Kh«ng ®¶o ®îc:+ hån nhiªn- Kh«ng nªn ®¶o:+ ng¬ ng¸c - ng¸c ng¬.(s¾c th¸i ý cã bÞ thay ®æi).

VII. h íng dÉn vÒ nhµ : - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 62:

«n tËp v¨n b¶n biÓu c¶m


Gióp h/sinh: - ¤n l¹i nh÷ng ®iÓm quan träng nhÊt vÒ lý thuyÕt lµm v¨n b¶n biÓu c¶m.- C¸ch lËp ý vµ lËp dµn bµi cho mét ®Ò v¨n biÓu c¶m.- C¸ch diÔn ®¹t trong bµi v¨n biÓu c¶m.





197

- KiÓm tra bµi vÒ nhµ (tr 62).

* Bµi míi:

? ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m, ®¸nh gi¸ ?

? Muèn bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m vµ sù ®¸nh gi¸ cña m×nh tríc hÕt cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè g× ? T¹i sao ?=> C¶m xóc lµ yÕu tè ®Çu tiªn vµ hÕt søc quan träng trong v¨n biÓu c¶m. §ã lµ sù xóc ®éng cña con ngêi tríc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn vµ cuéc sèng. ChÝnh sù xóc ®éng Êy ®· lµm n¶y sinh nhu cÇu biÓu c¶m cña con ngêi.

? Nh¾c l¹i nh÷ng yªu cÇu cña v¨n b¶n miªu t¶, tù sù ?

*C©u 1: Kh¸i niÖm v¨n biÓu c¶m ?Lµ kiÓu v¨n b¶n bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m vµ sù ®¸nh gi¸ cña con ngêi ®èi víi thiªn nhiªn vµ cuéc sèng.* C©u 2:- C¸c yÕu tè cÇn cã ®Ó qua ®ã h×nh thµnh vµ thÓ hiÖn c¶m xóc, th¸i ®é, t×nh c¶m cña ngêi viÕt lµ tù sù vµ miªu t¶.

* C©u 3: Ph©n biÖt v¨n b¶n biÓu c¶m víi v¨n b¶n miªu t¶, v¨n b¶n tù sù ?- V¨n tù sù lµ yªu cÇu kÓ l¹i mét sù viÖc, mét c©u chuyÖn cã ®Çu, cã ®u«i, cã ng«n ng÷, diÔn biÕn, kÕt qu¶ nh»m t¸i hiÖn nh÷ng sù viÖc hoÆc nh÷ng kû niÖm trong kÝ øc ®Ó ngêi nghe, ngêi ®äc cã thÓ hiÓu vµ nhí, kÓ l¹i ®îc.- V¨n miªu t¶ yªu cÇu t¸i hiÖn ®èi tîng nh»m dùng mét ch©n dung ®Çy ®ñ, chi tiÕt, sinh ®éng vÒ


198

? VËy trong v¨n b¶n biÓu c¶m cã yÕu tè tù sù vµ miªu t¶, t¹i sao chóng ta kh«ng gäi lµ v¨n tù sù, miªu t¶ tæng hîp ?? Trong v¨n b¶n biÓu c¶m, tù sù, miªu t¶ ®ãng vai trß g× ?

* Cho bµi ca dao: "Con s«ng kia bªn lë bªn båi ........................................... BiÕt r»ng bªn ®ôc, bªn trong, bªn nµo"? T×m hiÓu çc biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông ?

? Çc h×nh ¶nh trong bµi ca dao cã ý nghÜa g× ?

? T©m tr¹ng cña ngêi viÕt nh thÕ nµo ?

? Ph¬ng thøc biÓu ®¹t cña bµi ca dao lµ g× ?

®èi tîng Êy ®Ó ngêi ®äc, nghe cã thÓ h×nh dung râ rµng vÒ ®èi tîng Êy.

- Trong v¨n biÓu c¶m, tù sù vµ miªu t¶ chØ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ngêi viÕt thÓ hiÖn th¸i ®é, t×nh c¶m, sù ®¸nh gi¸.- Tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m cã vai trß nh çi cí, çi nÒn cho c¶m xóc. Do ®ã nã thêng kh«ng t¶, kh«ng kÓ, kh«ng thuËt ®Çy ®ñ nh khi nã cã t çch lµ mét kiÓu v¨n b¶n ®éc lËp. * C©u 4:§Æc trng cña v¨n b¶n biÓu c¶m :

- Bµi ca dao cã sö dông: + §iÖp ng÷. + Èn dô. + Tõ tr¸i nghÜa.

- ý nghÜa tîng trng, ¸m chØ nh÷ng sù kiÖn trong ®êi sèng t×nh c¶m cña con ngêi.- T©m tr¹ng ph©n v©n xen håi hép b©ng khu©ng.-> Bµi ca dao trªn lµ mét v¨n b¶n biÓu c¶m, rÊt gÇn gòi víi v¨n b¶n tr÷


199

? Qua ®ã em cã nhËn xÐt g× vÒ ®Æc trng cña v¨n biÓu c¶m ?

t×nh.

* C©u 5: LuyÖn tËp v¨n b¶n biÓu c¶m.§Ò bµi: C¶m nghÜ mïa xu©n ?? Nªu c¸c thao t¸c cÇn tiÕn hµnh.

I. t×m hiÓu ®Ò

- KiÓu v¨n b¶n: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ.- §èi tîng biÓu c¶m: Mïa xu©n.

II. t×m ý:

1. Mïa xu©n cña thiªn nhiªn:

- C¶nh s¾c, thêi tiÕt, khÝ hËu, c©y cá, chim mu«ng, ...

2. Mïa xu©n cña con ng êi:

- Tuæi t¸c, nghÒ nghiÖp, t©m tr¹ng, suy nghÜ, ...

3. C¶m nghÜ:

- ThÝch hay kh«ng thÝch mïa xu©n ? V× sao ? Mong ®îi hay kh«ng ? V× sao ?

- KÓ hoÆc t¶ ®Ó béc lé c¶m nghÜ thÝch hay kh«ng thÝch ? Mong ®îi hay kh«ng mong ®îi ?

* Gi¸o viªn giao cho häc sinh lËp dµn ý theo nhãm.- Tr×nh bµy dµn ý.- Thèng nhÊt dµn ý.


- Hoµn chØnh dµn ý.- ViÕt bµi, söa bµi.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp

TiÕt 63:


200

v¨n b¶n

sµi gßn t«i yªu

(Minh H¬ng)


Gióp h/sinh: - C¶m nhËn ®îc nÐt ®Ñp riªng cña Sµi Gßn víi thiªn nhiªn, khÝ hËu

nhiÖt ®íi vµ nhÊt lµ phong c¸ch cña ngêi Sµi Gßn.- N¾m ®îc nghÖ thuËt biÓu hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc qua nh÷ng hiÓu

biÕt cô thÓ, nhiÒu mÆt cña t¸c gi¶ vÒ Sµi Gßn.



* KiÓm tra bµi cò: - TiÕt 62.

* Bµi míi:

- Qua chó thÝch, em hiÓu nh÷ng g× vÒ t¸c gi¶ viÕt vÒ Sµi Gßn - thµnh phè Hå ChÝ Minh?

? Em cã thÓ kÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm viÕt vÒ Sµi Gßn - thµnh phè Hå ChÝ Minh ?

? Nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ tuú bót ?

* §©y lµ bµi tuú bót cÇn ®îc ®äc víi giäng hå hëi, vui t¬i, h¨m hë, s«i ®éng, chó ý c¸c tõ ng÷ ®Þa ph¬ng.

- Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh gi¶i


1. T¸c gi¶:

- Lµ mét nhµ b¸o.

2. T¸c phÈm:

- Lµ bµi më ®Çu trong tËp tuú bót-bót kÝ "Nhí Sµi Gßn" tËp 1 cña Minh H¬ng.


1. §äc:

2. Chó thÝch:


201

nghÜa tõ khã theo SGK.

? Theo em, bµi tuú bót nµy cã bè côc nh thÕ nµo ?

(Bè côc v¨n b¶n kh¸ m¹ch l¹c, theo c¶m xóc cña ngêi viÕt tríc nh÷ng mÆt kh¸c nhau cña Sµi Gßn.)

* §äc ®o¹n v¨n.

? §o¹n v¨n ®Çu tiªn nµy, t¸c gi¶ ®· bµy tá nh÷ng c¶m nhËn chung vÒ thiªn nhiªn vµ cuéc sèng n¬i Sµi Gßn ?

? T¸c gi¶ ®· so s¸nh Sµi Gßn víi nh÷ng ai vµ nh÷ng çi g× ? T¸c dông cña so s¸nh Êy ?

? Bªn c¹nh sù so s¸nh Êy, t¸c gi¶ cßn cã nh÷ng c¶m nhËn vÒ thiªn nhiªn, khÝ hËu Sµi Gßn. Em h·y t×m çc chi tiÕt, h×nh ¶nh nãi vÒ ®iÒu Êy ?

(Nh÷ng c¶m nhËn vÒ thêi tiÕt nhthÕ nµo ? Qua ®ã , em thÊy thêi tiÕt cña Sµi Gßn cã ®Æc ®iÓm g× ?)

? Ngoµi nh÷ng nÐt riªng, thêi tiÕt Sµi Gßn cßn cã ®iÒu g× kh¸c

3. Bè côc: 3 ®o¹n.- §o¹n 1: Nh÷ng Ên tîng chung bao qu¸t vÒ Sµi Gßn.

(Tõ ®Çu ®Õn "hä hµng".)- §o¹n 2: §Æc ®iÓm c d©n vµ phong çch ngêi Sµi Gßn.

( TiÕp ®Õn "1975".)- §o¹n 3: Sµi Gßn - ®« thÞ hiÒn hoµ, ®Êt lµnh -> T/g cña T/g.

(phÇn cßn l¹i).

4. Ph©n tÝch:

a, Ê n t îng chung bao qu¸t vÒ Sµi Gßn:

- So Sµi Gßn víi nhiÒu thµnh phè kh¸c trªn ®Êt níc ta, so víi 5000 n¨m tuæi cña ®Êt níc -> nhÊn m¹nh ®é trÎ trung, cßn xu©n cña Sµi Gßn.

- Thêi tiÕt: n¾ng sím ngät ngµo, giã léng buæi chiÒu, c¬n ma nhiÖt ®íi µo µo vµ mau døt -> nÐt riªng.

- Trêi ®ang buån b·, bçng nhiªn trong v¾t l¹i nh thuû tinh -> sù thay ®æi nhanh chãng, ®ét


202

biÖt ?

? Kh«ng khÝ, nhÞp ®iÖu cuéc sèng ®a d¹ng cña thµnh phè trong nh÷ng thêi kh¾c kh¸c nhau ®îc t¸c gi¶ c¶m nhËn ra sao ?

? Khi nªu c¶m nhËn vÒ Sµi Gßn, t¸c gi¶ ®· sö dông ng«n ng÷ nghÖ thuËt g× ?

? Nhê çch sö dông nh÷ng nghÖ thuËt Êy t¸c gi¶ ®· bµy tá t×nh c¶m cña m×nh nh thÕ nµo ?

(§äc ®o¹n v¨n, chóng ta còng ®îc l©y phÇn nµo çi t×nh c¶m thiÕt tha Êy >< Sµi Gßn - ®« thÞ mµ cã thÓ cha mét lÇn chóng ta ®îc ®Æt ch©n tíi -> §ã chÝnh lµ thµnh c«ng cña ®o¹n ®Çu tiªn cña bµi tuú bót nµy: Gîi ®îc sù ®ång c¶m n¬i ngêi ®äc.)

? Vµ víi t×nh yªu nång nhiÖt Êy t¸c gi¶ tËp trung nãi vÒ nÐt næi bËt nµo ?

* §äc ®o¹n 2:

? §äc c©u v¨n t¸c gi¶ nªu nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm c d©n Sµi Gßn?

? Em hiÓu t¹i sao ë ®©y chØ

ngét cña thêi tiÕt.

- §ªm : Tha thít tiÕng ån.- Giê cao ®iÓm: n¸o ®éng, dËp d×u xe cé.- Buæi s¸ng tinh s¬ng: kh«ng khÝ m¸t dÞu, thanh s¹ch.-> §iÖp tõ, ®iÖp cÊu tróc c©u.

-> T×nh yªu nång nhiÖt, tha thiÕt víi Sµi Gßn.

b, Phong çch ng êi Sµi Gßn:

- "ë trªn ®Êt nµy ... Sµi Gßn c¶"-> Sù hoµ hîp, héi tô kh«ng ph©n biÖt nguån gèc.- Ngêi Sµi Gßn nãi chung: hÒ hµ, dÔ d·i, Ýt dµn dùng, ch©n thµnh, th¼ng th¾n.- Çc c« g¸i Sµi Gßn: ch©n thµnh,


203

toµn ngêi Sµi Gßn mÆc dï kh«ng Ýt ngêi gèc n¬i kh¸c ?

? Vµ ®· lµ con ngêi Sµi Gßn, nhÊt lµ c¸c c« g¸i Sµi Gßn th× nÐt phong c¸ch næi bËt lµ g× ?

? Em h·y t×m c©u v¨n thÓ hiÖn râ nhÊt ®Æc ®iÓm riªng cña c d©n Sµi Gßn.

? Vµ tÊt c¶ nh÷ng h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm ®ã ®· t¹o nªn mét Sµi Gßn cã ®Æc ®iÓm chung vÒ con ngêi ra sao ?

? Víi mét lo¹t nh÷ng c¶m nhËn hÕt søc tinh tÕ vÒ thiªn nhiªn, c¶nh vËt, con ngêi Sµi Gßn t¸c gi¶ ®· béc lé t×nh yªu cña m×nh dµnh cho thµnh phè nµy. Song ë ®o¹n cuèi t×nh yªu Êy ®îc kh¼ng ®Þnh ®Çy ®ñ h¬n n÷a? * §äc ®o¹n cuèi.

? ë trong ®o¹n nµy em cã nhËn thÊy t¸c gi¶ muèn göi g¾m tíi chóng ta ®iÒu g× ?

? Nãi ®Õn ý nµy, em cã liªn tëng ®Õn mét c©u thµnh ng÷ nµo ®ã ?

(§Êt lµnh chim ®Ëu.)

? VËy hiÖn tîng trªn cho thÊy

béc trùc, cëi më, vÎ ®Ñp tù nhiªn mµ ý nhÞ.

-> "Sµi Gßn bao giê còng ... kÐo ®Õn".

-> Søc sèng, nÐt ®Ñp riªng cña thµnh phè, cña con ngêi n¬i thµnh phè Êy.

c, Sµi Gßn ®Êt lµnh, ®« thÞ hiÒn hoµ:- Sµi Gßn lµ n¬i ®Êt lµnh nhng rÊt Ýt chim.

-> VÊn ®Ò m«i trêng vµ T/y cña T/g dµnh cho thiªn nhiªn, m«i tr-êng.


204

®iÒu g× ?

? Thµnh phè cã nhiÒu ngêi hµo phãng nhng hiÕm hoi dÇn chim chãc. §äc nh÷ng ý v¨n nµy, em thÌm ®îc nghe ©m thanh g×, thÌm ®îc cã c¶m gi¸c nh thÕ nµo ?

(H·y nhí ®Õn mét v¨n b¶n ®· häc trong líp 6: Lao xao - Duy Kh¸n.)

? Tuy cã nh÷ng khã kh¨n nh vËy nhng u ®iÓm cña Sµi Gßn vÉn lµ c¬ b¶n. Vµ víi nh÷ng u ®iÓm Êy, chóng ta hiÓu ®îc t¸c gi¶ muèn kh¼ng ®Þnh ®iÒu g× ?

? §o¹n tuú bót ®· cã nh÷ng thµnh c«ng nµo ?

- Trªn c¬ së nh÷ng hiÓu biÕt, t×nh yªu cña em ®èi víi Sµi Gßn th«ng qua sù ®ång c¶m víi Minh H¬ng, em h·y häc tËp nhµ v¨n truyÒn t×nh yªu dµnh cho quª h-¬ng m×nh sang mäi ngêi b»ng mét ®o¹n v¨n viÕt vÒ t×nh c¶m cña m×nh dµnh cho mét miÒn quª nµo ®ã mµ em yªu nhÊt.

=> Kh¼ng ®Þnh t×nh yªu Sµi Gßn dai d¼ng vµ bÒn chÆt víi m¬ íc mäi ngêi ai còng yªu Sµi Gßn cña t¸c gi¶.

5. Ghi nhí:

III. luyÖn tËp:

- §o¹n v¨n: MiÒn quª em yªu.(Giíi h¹n 5-7 c©u.

ChuÈn bÞ trong 5 phót).

Iv. h íng dÉn vÒ nhµ:

- Hoµn thµnh ®o¹n v¨n.- Häc, hiÓu bµi.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


205

..........................................................................................................................

...................... TiÕt 64 V¨n b¶n:

mïa xu©n cña t«iA/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:- C¶m nhËn ®îc nÐt ®Æc s¾c riªng cña c¶nh s¾c mïa xu©n ë Hµ Néi

vµ miÒn B¾c ®îc t¸i hiÖn trong bµi tuú bót.- ThÊy ®îc t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc thiÕt tha s©u ®Ëm cña t¸c gi¶

®îc thÓ hiÖn qua ngßi bót tµi hoa, tinh tÕ, giµu c¶m xóc vµ h×nh ¶nh.B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò:- Qua v¨n b¶n “Sµi Gßn t«i yªu”, t¸c gi¶ Minh H¬ng ®· gióp em hiÓu

nh÷ng g× vÒ Sµi Gßn – thµnh phè Hå ChÝ Minh ?- KT ®o¹n v¨n ?* Bµi míi:- Cã rÊt nhiÒu h×nh ¶nh dêng nh trë thµnh c¸i cí ®Ó mäi ngêi béc lé

c¶m xóc. NÕu nh LÝ B¹ch nh×n tr¨ng mµ …

- §äc chó thÝch vµ nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Vò B»ng.

? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n ?(§©y lµ t¸c phÈm ®îc ®¸nh gi¸ lµ xuÊt s¾c nhÊt cña Vò B»ng. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh, ®Êt níc bÞ chia c¾t, sèng ë Sµi Gßn, nhµ v¨n ®· göi vµo trang s¸ch nçi niÒm th¬ng


1. T¸c gi¶:

- Vò B»ng (1913-1984) lµ nhµ v¨n, nhµ b¸o cã së trêng vÒ truyÖn ng¾n, tuú bót, bót ký.2. T¸c phÈm:

- TrÝch trong tËp “Th¬ng nhí mêi hai” (1960-1971).- V¨n b¶n “Mïa xu©n cña t«i”lµ ®o¹n trÝch trong bµi “Th¸ng giªng m¬ vÒ tr¨ng non, rÐt ngät”.


206

nhí da diÕt, quÆn xãt vÒ ®Êt B¾c, vÒ Hµ Néi, vÒ gia ®×nh víi lßng mong mái ®Êt níc hoµ b×nh, thèng nhÊt nh t©m sù sau:

"Ai ®i vÒ B¾c ta theo víiTh¨m l¹i non s«ng, ®Êt L¹c Hång

Tõ thuë mang g¬m ®i më câiNgµn n¨m th¬ng nhí ®Êt Th¨ng Long"

(Huúnh V¨n NghÖ)

- Bµi v¨n nµy lµ mét bµi tuú bót.? Em h·y nh¾c l¹i ®Æc ®iÓm chung cña thÓ tuú bót ?

? Lµ thÓ v¨n biÓu c¶m nªn khi ®äc bµi nµy chó ý giäng chËm r·i, s©u l¾ng, mÒm m¹i, h¬i buån se s¾t, chó ý giäng phï hîp víi nh÷ng c©u c¶m trong bµi.

* Gi¶i nghÜa tõ theo SGK.

- Bµi nµy chØ lµ mét ®o¹n trÝch nªn kh«ng cã bè côc hoµn chØnh. Song theo em bµi nµy cã thÓ chia lµm mÊy ®o¹n ?


1. §äc:

2. Chó thÝch:

3. Bè côc: 3 ®o¹n.

- §o¹n 1: Tõ ®Çu ®Õn “…mÌ luyÕn mïa xu©n” ?(T×nh c¶m cña con ngêi víi mïa xu©n – quy luËt tÊt yÕu.)- §o¹n 2: TiÕp … “më héi liªn hoan”.(C¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa xu©n ë ®Êt trêi vµ lßng ngêi.)- §o¹n 3: Cßn l¹i.(C¶nh s¾c riªng cña ®Êt trêi mïa xu©n.)

4. Ph©n tÝch:


207

* §äc ®o¹n 1:? §o¹n v¨n viÕt vÒ mét quy luËt tÊt yÕu ®ã lµ t×nh yªu dµnh cho mïa xu©n. Trong ®o¹n v¨n t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ?? T¸c dông cña viÖc sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã ?? Em cã hiÓu v× sao mïa xu©n l¹i ®-îc mäi ngêi ®Òu dµnh cho t×nh yªu nh vËy kh«ng ?? Nhng liÖu ®ã cã ph¶i lµ nh÷ng lý do c¬ b¶n ®Ó khiÕn t¸c gi¶ mÌ luyÕn mïa xu©n ? -> §o¹n 2.

? T¸c gi¶ ®· gîi t¶ c¶nh s¾c mïa xu©n ®Êt B¾c, Hµ Néi qua çch lËp ý nµo ?? Trong dßng håi øc cña nhµ v¨n vÒ mïa xu©n ®Êt B¾c, mïa xu©n Hµ Néi, nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt nµo lµ ®Æc trng, tiªu biÓu nhÊt ?

? V× sao em l¹i cho r»ng ®ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®Æc trng, tiªu biÓu nhÊt ?

a) T×nh yªu mïa xu©n – quy luËt tÊt yÕu:- NghÖ thuËt ®iÖp ng÷, ®iÖp kiÓu c©u.

-> Giäng v¨n duyªn d¸ng mµ vÉn kh«ng kÐm phÇn m¹nh mÏ -> Kh¼ng ®Þnh quy luËt tÊt yÕu cña t×nh c¶m con ngêi: Yªu mïa xu©n, mïa ®Çu cña t×nh yªu, h¹nh phóc, tuæi trÎ, cña ®Êt trêi vµ lßng ngêi.

b) C¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa xu©n ®Êt B¾c - mïa xu©n Hµ Néi:- Ma riªu riªu, giã lµnh l¹nh, cã tiÕng nh¹n kªu trong ®ªm xanh, cã tiÕng trèng chÌo, cã c©u h¸t huª t×nh cña c« g¸i ®Ñp nh th¬ méng. Cã çi rÐt ngät ngµo. Cã bµn thê, ®Ìn nÕn, h-¬ng trÇm.

-> NÐt ®Æc trng c¶ trong thiªn nhiªn vµ sinh ho¹t cña con ngêi. Trong thêi tiÕt khÝ hËu cã çi l¹nh cña mïa ®«ng cßn v¬ng l¹i nhng cã çi Êm ¸p, nång nµn cña khÝ xu©n, h¬i xu©n víi t×nh c¶m gia ®×nh yªu th¬ng, th¾m thiÕt.“Nhùa sèng cña con ngêi c¨ng lªn


208

? Vµ víi nh÷ng nÐt ®Æc trng Êy, mïa xu©n ®em l¹i mét søc sèng cho thiªn nhiªn vµ con ngêi nh thÕ nµo ?

? T¸c gi¶ ®· sö dông h×nh ¶nh nh thÕ nµo ?? Giäng v¨n trong ®o¹n nµy ra sao ?(Qu¶ lµ mïa xu©n bao giê còng thËt tuyÖt vêi vµ c¶m xóc cña con ngêi trong mïa xu©n lµ bÊt tËn.Víi Vò B»ng, th«ng qua nhiÒu çch kh¸c nhau, suy tëng vµ håi nhí trong t×nh c¶nh vµ t©m tr¹ng buån, xa, båi håi ®· bao n¨m th¸ng tr«i qua, xa çch c¶ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian nhng nhí ®Õn mïa xu©n th¸ng Giªng lµ çi miªn man r¹o rùc, x«n xao vµ Êm ¸p l¹i hiÖn vÒ, sèng l¹i trong lßng. Vµ nhµ v¨n cho chóng ta ®îc sèng cïng trong dßng c¶m xóc miªn man ®ã ®Ó mµ c¶m nhËn thËt râ nÐt søc sèng cña thiªn nhiªn vµ con ngêi trong mïa xu©n.)? Trong c¶ mïa xu©n tuyÖt vêi cña ®Êt B¾c, cña Hµ Néi Êy t¸c gi¶ tËp trung niÒm th¬ng nhí vµo thêi ®iÓm nµo nhÊt -> §o¹n 3.

? Em ®· häc bµi th¬ "Nguyªn tiªu" cña B¸c. H·y ®äc l¹i bµi th¬ Êy ?? Cßn ë ®©y, Vò B»ng viÕt vÒ mïa xu©n sau ngµy r»m th¸ng Giªng nh thÕ nµo ? -> §äc ®o¹n 3.

Tim dêng nh … Con ngêi sèng l¹i vµ … Lßng anh Êm … Ra ngoµi … yªu th¬ng”.-> H×nh ¶nh gîi c¶m, so s¸nh cô thÓ, giäng v¨n kÓ, t¶, biÓu c¶m nhÞp nhµng, hµi hoµ, tr«i ch¶y tù nhiªn theo dßng c¶m xóc.-> Søc sèng cña thiªn nhiªn vµ con ngêi trong th¸ng Giªng mïa xu©n.

c) C¶nh s¾c, h ¬ng vÞ mïa xu©n Hµ Néi sau ngµy r»m th¸ng Giªng:


209

? Cã g× kh¸c nhau gi÷a c¶nh s¾c vµ h¬ng vÞ mïa xu©n Hµ Néi tríc vµ sau ngµy r»m th¸ng Giªng ?* Gi¸o viªn treo b¶ng phô, so s¸nh.

C/s¾c, HV, c/sèng Tríc RTG

§µo T¬i nhuþ phong.Cá: mít xanh.Trêi: nåm.Ma: phïn.NÒn trêi: ®ïng ®ôc nh mµu pha lª B÷a c¬m: cã thÞt mì, da hµnh.Cóng lÔ: Mµn ®iÒu vÉn treo, cha ho vµng.C/sèng: nhiÒu trß vui diÔn ra.

? C¶nh s¾c nµo lµm em thÝch thó nhÊt ? V× sao ?

(Häc sinh th¶o luËn 5 phót.)? C¶nh s¾c ®ã ®îc nhí l¹i theo tr×nh tù nµo ? §Æc ®iÓm cña c¸ch kÓ, t¶ nµy ?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch quan s¸t vµ c¶m nhËn cña t¸c gi¶ ?? Em hiÓu ®îc t¸c gi¶ lµ ngêi nh thÕ nµo ?

? Qua t×m hiÓu ®o¹n trÝch em h·y nªu nh÷ng c¶m nhËn næi bËt nhÊt vÒ c¶nh mïa xu©n vµ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ?? Cho biÕt nÐt ®Æc s¾c trong ngßi

- Sau r»m th¸ng Giªng.

+ h¬i phai nhuþ vÉn cßn phong.+ nøc mïi h¬ng ngan ng¸t.+ hÕt nåm.+ Xu©n.+ Trong, cã nh÷ng nµn ¸nh s¸ng hång.+ Gi¶n dÞ cã thÞt th¨n … b¸t canh trøng.+ Mµn ®iÒu ®· cÊt, lÔ ho¸ vµng ®· tèt.+ £m ®Òm thêng nhËt.

-> BiÖn ph¸p so s¸nh víi sù quan s¸t vµ c¶m nhËn tinh tÕ -> sù thay ®æi, chuyÓn biÕn cña mµu s¾c vµ kh«ng khÝ, bÇu trêi, mÆt ®Êt, cá c©y trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n -> T¸c gi¶ am hiÓu kü cµng vµ rÊt yªu thiªn nhiªn, tr©n träng sù sèng vµ biÕt tËn hëng nh÷ng vÎ ®Ñp cña cuéc sèng.

5. Ghi nhí: sgk.


210

bót cña nhµ v¨n Vò B»ng ?

III. luyÖn tËp :

- §äc thªm mét ®o¹n trong bµi "Th¸ng Giªng m¬ vÒ tr¨ng non, rÐt ngät".- §äc thªm bµi th¬ "Xu©n" - NguyÔn BÝnh.- ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n: Mïa xu©n cña em!


- Hoµn thµnh ®o¹n v¨n.- Häc, hiÓu bµi.- Su tÇm nh÷ng ®o¹n v¨n, th¬ hay vÒ mïa xu©n.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

tuÇn 17 – bµi 16+17 TiÕt 65:

luyÖn tËp sö dông tõ


Gióp h/sinh: - ¤n tËp tæng hîp vÒ tõ th«ng qua mét hÖ thèng bµi tËp thùc hµnh.- RÌn luyÖn çc kü n¨ng vÒ dïng tõ, söa lçi dïng tõ.- Më réng vèn tõ, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng diÔn ®¹t viÕt v¨n b¶n

biÓu c¶m vµ v¨n b¶n nghÞ luËn sÏ häc ë häc kú II.


* æ n ®Þnh líp: * KiÓm tra bµi cò:- KiÓm tra bµi luyÖn tr 64.* Bµi míi:I. §äc çc bµi tËp lµm v¨n cña em tõ ®Çu n¨m ®Õn nay :- Ghi l¹i nh÷ng tõ em ®· dïng sai (vÒ ©m, vÒ chÝnh t¶, vÒ nghÜa, vÒ

tÝnh chÊt ng÷ ph¸p vµ vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m). Nªu çch söa nh÷ng lçi ®ã.- Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lËp thµnh b¶ng theo mÉu:Sai vÒ Lçi cô thÓ Söa lçi Tæng sè lçi


211

- Tõ dïng sai ©m.- Tõ dïng sai chÝnh t¶.…………………..

II. §äc bµi tËp lµm v¨n cña çc b¹n cïng líp:- NhËn xÐt vÒ çc trêng hîp dïng tõ kh«ng ®óng nghÜa, kh«ng ®óng

tÝnh chÊt ng÷ ph¸p, kh«ng ®óng s¾c th¸i biÓu c¶m vµ kh«ng hîp t×nh huèng giao tiÕp trong bµi lµm cña b¹n.

- LËp b¶ng theo mÉu:Sai vÒ Lçi cô thÓ Söa lçi Tæng sè lçi

- Dïng tõ kh«ng ®óng nghÜa.- Dïng tõ kh«ng ®óng tÝnh chÊt ng÷ ph¸p……………………………………

- ë mçi phÇn, gi¸o viªn cho häc sinh tham gia trß ch¬i:I. Trß ch¬i:Ai chuÈn h¬n.- Gi¸o viªn cho th ký tæng hîp kÕt qu¶, tæng lçi cña tõng nhãm.- §¸nh gi¸ çch söa lçi cña tõng nhãm.- Cho ®iÓm thi ®ua çc nhãm víi nhau.II. Trß ch¬i: Ç mËp tÊn c«ng.- Mét lçi lµ b¹n bÞ sa xuèng ba bËc thang.- B¹n tù söa ®îc mét lçi chÝnh x¸c th× ®îc lªn mét bËc.- Thi ®ua theo 2 d·y chÐo nhau. (Mçi d·y cö 2 b¹n cÇm bµi cña 2 b¹n

®èi d·y ®äc vµ ph¸t hiÖn lçi.)- NÕu kh«ng ph¸t hiÖn ®îc lçi cña b¹n mµ ®Ó chÝnh d·y chñ ph¸t hiÖn

lçi -> d·y kh«ng ph¸t hiÖn bÞ sa xuèng 3 bËc.- D·y ph¸t hiÖn ®îc lçi mµ d·y kia kh«ng söa ®îc lçi -> sa xuèng tiÕp 3

bËc.- D·y tù ph¸t hiÖn ®îc lçi ®îc lªn 2 bËc.- D·y tù söa ®îc lçi ®îc lªn 2 bËc.

IIi. gi¸o viªn cung cÊp thªm mét sè vÝ dô ®Ó häc sinh söa lçi dïng tõ:

1. Lçi dïng tõ sai ©m, sai chÝnh t¶: Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

212

- Nhãm tõ gÇn ©m, gÇn nghÜa:+ håi phôc, kh«i phôc, kh¾c phôc, khuÊt phôc …+ xuÊt gia, xuÊt gi¸.+ xuÊt s¾c, xuÊt chóng.+ bµng quang – bµn quan.

2. Dïng tõ sai nghÜa:- xö trÝ – xö lý.- thµnh qu¶ - hiÖu qu¶, kÕt qu¶

3. Dïng tõ thõa:- ngµy sinh nhËt- ®ªm d¹ héi

IV. h íng dÉn vÒ nhµ : - Su tÇm çc lçi sö dông tõ thêng gÆp vµ söa lçi.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 66 tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 3

A/ Môc tiªu bµi häc:Gióp häc sinh:

- ThÊy ®îc n¨ng lùc lµm v¨n biÓu c¶m vÒ mét con ngêi thÓ hiÖn qua nh÷ng u ®iÓm, nhîc ®iÓm cña bµi viÕt.

- BiÕt b¸m s¸t yªu cÇu cña ®Ò ra, yªu cÇu vËn dông çc ph¬ng thøc tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m trùc tiÕp ®Ó ®¸nh gi¸ bµi viÕt cña m×nh & ch÷a l¹i nh÷ng chç cha ®¹t.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y:* æ n ®Þnh líp: * Bµi míi:- Häc sinh ®äc l¹i ®Ò v¨n, çc yªu cÇu néi dung vµ bè côc chung.

§Ò v¨n: C¶m nghÜ vÒ ngêi th©n.

I. NhËn xÐt chung:


213

- §a sè häc sinh lµm bµi ®óng yªu cÇu cña thÓ lo¹i v¨n biÓu c¶m.- Mét sè bµi cã c¶m xóc kh¸ ch©n thµnh, phong phó.- Mét sè bµi cßn sa vµo kÓ viÖc (sa vµo v¨n tù sù).- Ch÷ viÕt ®a sè râ rµng, cã nh÷ng bµi ch÷ viÕt ®Ñp nhng vÉn cßn

mét sè bµi ch÷ viÕt cÈu th¶, xÊu.- Tr¶ bµi.

II. NhËn xÐt u, khuyÕt ®iÓm tõng mÆt cô thÓ :

1. X¸c ®Þnh thÓ lo¹i:* §äc bµi cña mét vµi em.? Cã ph¶i lµ bµi v¨n miªu t¶ kh«ng? V× sao?? Cã ph¶i lµ bµi v¨n tù sù kh«ng? V× sao?? Cã ph¶i lµ bµi v¨n biÓu c¶m kh«ng? V× sao?? Trong bµi v¨n b¹n ®· chän ®Ó kÓ vµ miªu t¶ çc chi tiÕt nµo cña ng-

êi th©n? Nh÷ng chi tiÕt ®ã cã giµu søc biÓu c¶m kh«ng?? Çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong bµi lµm cña b¹n cã hiÖu qu¶ nh thÕ

nµo trong viÖc biÓu ®¹t c¶m xóc?? X¸c ®Þnh trong bµi lµm cña em çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµ cho biÕt

t¸c dông cña çc yÕu tè ®ã trong biÓu c¶m?

2. Bè côc:Nh¾c l¹i yªu cÇu cña ®o¹n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi?? Çc ®o¹n cña b¹n cã phï hîp yªu cÇu kh«ng?? Çc ®o¹n cña em cã phï hîp víi yªu cÇu cña ®Ò kh«ng?? Em cßn thiÕu ý nµo so víi yªu cÇu cña bè côc.

3. Dïng tõ:Çc nhãm trao ®æi bµi cho nhau.? Trong bµi cña b¹n em ph¸t hiÖn nh÷ng lçi dïng tõ nµo? (Dïng tõ sai;

dïng tõ cha chuÈn; dïng tõ cha hay).? Em cã thÓ gióp b¹n söa nh÷ng lçi dïng tõ ®ã nh thÕ nµo?

4. Lçi chÝnh t¶:? Ph¸t hiÖn lçi chÝnh t¶ trong bµi cña b¹n?? Lçi ®ã lµ do nguyªn nh©n nµo? (Kh«ng hiÓu râ nghÜa cña tõ; tõ gÇn

©m; …)


214

?Söa lçi chÝnh t¶?

5. Lçi c©u:? C©u nµo bÞ sai: (thiÕu TP; thõa TP; d/® tèi nghÜa; c©u qu¸ dµi;…)? Söa lçi c©u?

6. Bµi ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt biÓu c¶m nh thÕ nµo? (Dïng c¸ch trùc tiÕp; gi¸n tiÕp; so s¸nh; …)* Gi¸o viªn ®äc bµi kh¸.* Yªu cÇu lµm l¹i bµi.

III. h íng dÉn vÒ nhµ : - Söa lçi trong bµi cña m×nh- T×m mét ®Ò biÓu c¶m & viÕt bµi hoµn chØnh

TiÕt 67+68 «n tËp

t¸c phÈm tr÷ t×nhA/ Môc tiªu cÇn ®¹tGióp häc sinh:- Bíc ®Çu n¾m ®îc kh¸i niÖm tr÷ t×nh vµ mét sè ®Æc ®iÓm nghÖ

thuËt phæ biÕn cña t¸c phÈm tr÷ t×nh, th¬ tr÷ t×nh.- Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ duyÖt l¹i mét sè kü n¨ng ®¬n gi¶n

®· ®îc cung cÊp vµ rÌn luyÖn, trong ®ã cÇn ®Æc biÖt lu ý c¸ch tiÕp cËn mét t¸c phÈm tr÷ t×nh.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y æ n ®Þnh líp. KiÓm tra bµi cò: KÕt hîp trong giê. Bµi míi. C©u 1:? Nªu tªn t¸c gi¶ cña nh÷ng t¸c phÈm sau:(Gi¸o viªn ®a b¶ng phô, häc sinh lÇn lît ®iÒn).Ph¸t b¶ng phô giÊy A4 cho häc sinh cã ®Ò s½n tªn t¸c phÈm ®Ó häc sinh ®iÒn tªn t¸c gi¶.


215

STT Tªn t¸c phÈm Tªn t¸c gi¶

C©u 2:S¾p xÕp l¹i ®Ó tªn t c phÈm khíp víi néi dung t tëng, t×nh c¶m ®ù¬c biÓu hiÖn. (Gi¸o viªn ®a b¶ng phô, ph¸t b¶ng phô giÊy A4. Híng dÉn häc sinh dïng

nÐt g¹ch nèi tªn t¸c phÈm víi t tëng, t×nh c¶m ®îc biÓu hiÖn cho hîp lý.)C©u 3:S¾p xÕp tªn t¸c phÈm (hoÆc ®o¹n trÝch) khíp víi thÓ th¬.( TiÕn hµnh nh víi c©u 2).C©u 4: H·y t×m nh÷ng ý kiÕn mµ em cho lµ kh«ng chÝnh x¸c.(Çc ®¸p ¸n: a, e, i, k lµ nh÷ng ý kiÕn kh«ng chÝnh x¸c).? NÕu c©u i lµ cha chÝnh x¸c th× gi¶i thÝch nh thÕ nµo vÒ trêng hîp

truyÖn KiÒu cña NguyÔn Du?? Cã ý kiÕn cho r»ng ca dao, ch©m biÕm, trµo phóng kh«ng thuéc thÓ

lo¹i tr÷ t×nh? ý kiÕn cña em?? Ca dao vµ th¬ tr÷ t×nh kh¸c nhau ë nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n nµo?C©u5: §iÒn vµo chç …

a) Kh¸c víi t¸c phÈm tr÷ t×nh cña çc ç nh©n nhµ th¬ thêng ®îc ghi chÐp l¹i ngay lóc lµm ra, ca dao (tr÷ t×nh) tríc ®©y lµ nh÷ng bµi th¬, c©u th¬ cã tÝnh chÊt tËp thÓ vµ truyÒn miÖng.

b) ThÓ th¬ ®îc ca dao tr÷ t×nh sö dông nhiÒu nhÊt lµ lôc b¸t.c) Mét sè thñ ph¸p nghÖ thuËt thêng gÆp trong ca dao tr÷ t×nh lµ so

s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷, ®iÖp c©u, tiÓu ®èi, c êng ®iÖu, nãi gi¶m, c©u hái, tu tõ, ch¬i ch÷, çc m« tÝp, …

? Mçi thñ ph¸p nghÖ thuËt em h·y cho VD?

* Ghi nhí: SGK – 182.? Th¬ lµ g×?? V¨n xu«i lµ g×?? Th¬ tr÷ t×nh lµ g×?? Th¬ tù sù, truyÖn th¬ lµ g×?? V¨n xu«i tr÷ t×nh, tuú bót lµ g×?


216

? Ca dao tr÷ t×nh lµ g×?? Ca dao vµ th¬ kh¸c nhau vµ cã ®iÓm chung g×?? T×nh c¶m trong c©u th¬ ch©n chÝnh, cã gi¸ trÞ lµ nh÷ng t×nh c¶m

g×?? T×nh c¶m trong th¬ ®îc biÓu hiÖn theo nh÷ng c¸ch nµo?? Chñ thÓ tr÷ t×nh lµ g×? Nh©n vËt tr÷ t×nh lµ g×? Cã khi nµo chñ

thÓ tr÷ t×nh vµ nh©n vËt tr÷ t×nh lµ mét hoÆc kh¸c nhau?? Thëng thøc tiÕp nhËn t¸c phÈm tr÷ t×nh ph¶i theo con ®êng nµo?

Cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g×? B»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p nµo?? Cã thÓ nµo chØ c¨n cø vµo b¶n th©n hoÆc ngîc l¹i kh«ng cÇn ®äc

trùc tiÕp kü cµng, v¨n b¶n t¸c phÈm tr÷ t×nh mµ còng cã thÓ hiÓu ®óng s©u s¾c ®îc kh«ng?

? T¹i sao ngêi ViÖt thëng thøc th¬ tr÷ t×nh cã thÓ ®äc, l¹i thÝch ng©m, cã khi l¹i thÝch h¸t.

C/ Híng dÉn vÒ nhµ:+ Su tÇm mét bµi th¬, mét bµi h¸t phæ th¬, mét bµi d©n ca mµ em

thÝch nhÊt, thuéc nhÊt.+ ViÕt bµi v¨n ng¾n: BiÓu c¶m vÒ t¸c phÈm tr÷ t×nh ®ã.+ ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn 18 - Bµi 16, 17 TiÕt 69 + 70

«n tËptiÕng viÖt. Ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ngA/ Môc tiªu cÇn ®¹tGióp häc sinh:- HÖ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc TiÕng ViÖt ®· häc ë häc kú I vÒ tõ ghÐp,

tõ l¸y, ®¹i tõ, quan hÖ tõ.- TÝch hîp víi phÇn v¨n ë bµi ¤n tËp th¬ tr÷ t×nh víi phÇn TLV ë bµi kiÓm

tra tæng hîp.- LuyÖn tËp c¸c kü n¨ng tæng hîp vÒ gi¶i nghÜa tõ, sö dông tõ ®Ó nãi, viÕt.

B/ TiÕn tr×nh bµi d¹y


217

æ n ®Þnh líp. KiÓm tra bµi cò : KÕt hîp trong giê.. Bµi míi. Gi¸o viªn cho häc sinh vÏ l¹i s¬ ®å (vÏ ®Õn ®©u «n l¹i kiÕn thøc cô thÓ

®Õn ®ã).I Tõ Phøc lµ G×?(Lµ tõ gåm 2 tiÕng trë lªn kÕt hîp víi nhau).? Cã mÊy lo¹i tõ phøc? Cho VD?(Hai lo¹i tõ phøc: tõ ghÐp; tõ l¸y).VD - tõ ghÐp: Nói ®åi, c¸ r«.

- tõ l¸y : Lao xao; ®×u hiu.? Tõ ghÐp cã mÊy lo¹i? Cho VD?(Cã 2 lo¹i tõ ghÐp: - GhÐp chÝnh phô: C©y bëi, m¸y kh©u.

- GhÐp ®¼ng lËp: Nói s«ng, ®á ®en.? Tõ l¸y cã mÊy lo¹i? Cho VD?(Cã 2 lo¹i: - L¸y toµn bé : Xanh xanh, ®o ®á.

- L¸y bé phËn: §Ñp ®Ï, b©ng khu©ng.=> Trong tõ phøc c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ ý nghÜa th× gäi lµ tõ

ghÐp, cã quan hÖ lÆp ©m th× gäi lµ tõ l¸y. Gi÷a tõ ghÐp vµ tõ l¸y thêng cã mét sè tõ trung gian.

Ii. §¹i tõ:? §¹i tõ lµ g×? VD?(Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó chØ sù vËt, h®, tc hoÆc dïng ®Ó hái. VD: T«i, Êy, ®©u, nµo).? Cã mÊy lo¹i ®¹i tõ ? VD ?(Cã hai lo¹i ®¹i tõ lµ ®¹i tõ ®Ó chØ, ®¹i tõ ®Ó hái).+ §¹i tõ ®Ó chØ.- ChØ ngêi, sù vËt : T«i, nã, tí, …- ChØ sè lîng : BÊy, bÊy nhiªu.- ChØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù viÖc: VËy, thÕ.+ §¹i tõ ®Ó hái.- Hái vÒ ngêi, sù vËt : Ai, g×, nµo, ...- Hái vÒ sè lîng : bao nhiªu, mÊy?


218

- Hái vÒ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù viÖc: Sao, thÕ nµo.+ Ngoµi chøc n¨ng dïng ®Ó chØ vµ hái, ®¹i tõ cßn cã thÓ ®ãng çc

vai trß ng÷ ph¸p nh: CN, VN, ®Þnh ng÷, bæ ng÷, …- VD: + Chóng t«i ®i tham quan.

CN + Líp chóng t«i cã hai b¹n ®Òu tªn Lan.

§N + D¹o nµy nã vÉn thÕ.

VN + Hoa khen nã kh«ng ngít.

BNIii. Quan hÖ tõ: ? Quan hÖ tõ lµ g× ? VÝ dô ?(Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó liªn kÕt çc thµnh phÇn cña côm tõ, çc thµnh

phÇn cña c©u hoÆc c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n, ®o¹n v¨n víi ®o¹n v¨n trong bµi).VÝ dô: vµ, víi, cïng, nh, do, …? Vai trß, t¸c dông cña quan hÖ tõ ? Quan hÖ tõ cã sè lîng kh«ng lín nhng tÇn sè sö dông rÊt cao. Nã lµ mét

trong nh÷ng tõ c«ng cô quan träng cho viÖc diÔn ®¹t.Nhê cã quan hÖ tõ mµ lêi nãi, c©u v¨n ®îc diÔn ®¹t chÆt chÏ h¬n,

chÝnh x¸c h¬n, gi¶m bít sù hiÓu lÇm khi giao tiÕp.+ Cho häc sinh so s¸nh quan hÖ tõ víi danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ.(theo

SGK-tr 201.)

IV. tõ h¸n viÖt:

1) Gi¶i nghÜa: - Dùa vµo ng÷ c¶nh – tõ ®ång ©m.VÝ dô:

+ thiªn 1: trêi (thiªn nhiªn).+ thiªn 2: lÖch (thiªn vÞ).+ thiªn 3: ngh×n (thiªn lý).+ thiªn 4: dêi (thiªn ®«).

- Dùa vµo çch dÞch nghÜa:VÝ dô:


219

Phô tö: cha con.2) Ph©n biÖt çc yÕu tè (tõ) thuÇn ViÖt çc víi yÕu tè (tõ) H¸n ViÖt.

- MÉu: NguyÖn quyÕt cøu nguy. (Çc yÕu tè nµo cã chøa vÇn cña 4 tõ trªn lµ yÕu tè H¸n ViÖt. Ngo¹i lÖ: nguyÒn, chuyÒn, chuyÖn lµ thuÇn ViÖt. - TÊt c¶ çc tiÕng cã kÕt hîp víi vÇn "Õt" ®Òu lµ thuÇn ViÖt. (ngo¹i lÖ: "kÕt"). - TÊt c¶ çc tiÕng cã kÕt hîp víi vÇn "ng" ®Òu lµ thuÇn ViÖt. (ngo¹i lÖ: "-ng, øng, ngng".) V. tõ tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa, ®ång ©m: - Tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång nghÜa, ®ång ©m lµ g× ? ? T¸c dông cña tõng lo¹i tõ trªn ? VÝ dô ? (diÔn ®¹t chÝnh x¸c vµ sinh ®éng t tëng, t×nh c¶m cña m×nh.) - Mét çch më réng vèn tõ cã hoÖu qu¶. - ThÊy râ sù giµu ®Ñp vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t tinh tÕ cña tiÕng ViÖt. Vi. thµnh ng÷: - Kh¸i niÖm thµnh ng÷ ? §Æc ®iÓm thµnh ng÷ ? (Giµu tÝnh h×nh tîng, tÝnh biÓu c¶m.) Vii. ®iÖp ng÷ vµ ch¬i ch÷: (Gióp c©u v¨n, th¬ hµm sóc, dÝ dám, cã duyªn,...) * ch ¬ng tr×nh ®Þa ph ¬ng: RÌn chÝnh t¶. * ¤n tËp , chuÈn bÞ kiÓm tra häc kú.

TiÕt 71+72:

kiÓm tra häc kú


- Bµi kiÓm tra nh»m ®¸nh gi¸ ®îc häc sinh ë nh÷ng ph¬ng diÖn sau:

+ §¸nh gi¸ viÖc n¾m çc néi dung c¬ b¶n cña c¶ 3 phÇn trong s¸ch gi¸o khoa Ng÷ V¨n 7 tËp I.


220

+ Xem xÐt sù vËn dông linh ho¹t theo híng tÝch hîp c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña c¶ 3 phÇn: V¨n, TiÕng ViÖt, TËp lµm v¨n.

+ §¸nh gi¸ n¨ng lùc vËn dông ph¬ng thøc biÓu ®¹t ®· häc ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n. BiÕt vËn dông kiÕn thøc vµ kü n¨ng Ng÷ v¨n ®· häc mét c¸ch tæng hîp, toµn diÖn.


- §Ò bµi cña phßng Gi¸o dôc Gia léc.


221

TuÇn 19 - Bµi 18 TiÕt 73

Tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ lao ®éng s¶n xuÊt

A/ Môc tiªu cÇn ®¹tGióp häc sinh:- HiÓu s¬ lîc thÕ nµo lµ tôc ng÷.- HiÓu néi dung, mét sè h×nh thøc nghÖ thuËt (kÕt cÊu, nhÞp ®iÖu, c¸ch

lËp luËn) vµ ý nghÜa cña nh÷ng c©u tôc ng÷ trong bµi häc.- Thuéc lßng nh÷ng c©u tôc ng÷ trong v¨n b¶n.




? Em hiÓu thÕ nµo lµ ca dao-d©n ca ?? Ca dao thêng ®îc tr×nh bµy qua h×nh thøc nµo ?? §äc mét sè c©u ca dao ?

* Bµi míi:

- Häc sinh ®äc chó thÝch SGK.

? Qua phÇn chó thÝch em cã thÓ cho biÕt ®Æc ®iÓm h×nh thøc cña tôc ng÷ lµ g× ?

(GV: CÇn ph©n biÖt tôc ng÷ víi thµnh ng÷ v× chóng cïng gièng nhau mét sè ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc.)

- Còng cã nh÷ng c©u tôc ng÷ ®-îc diÔn ®¹t th«ng qua h×nh thøc th¬ lôc b¸t -> dÔ lÉn víi ca dao.

i. giíi thiÖu chung:

* §Þnh nghÜa vÒ tôc ng÷: Lµ VHDG.

+ VÒ h×nh thøc:

- TN lµ mét c©u nãi ng¾n gän, cã kÕt cÊu bÒn v÷ng, cã h×nh ¶nh, cã nhÞp ®iÖu, diÔn ®¹t mét ý trän vÑn.


222

=> Ph©n biÖt TN nhê néi dung cña nã.

? Nªu ®Æc ®iÓm vÒ néi dung cña tôc ng÷ ?

(Nªu vÝ dô, ph©n tÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng.)

? TN thêng ®îc sö dông trong h/c giao tiÕp nµo ? Cã t/d g× ?

? Em ®äc mét sè c©u tôc ng÷ mµ em biÕt.

(Lu ý thªm vÒ vÇn, ®èi trong tôc ng÷).

§äc râ rµng, døt kho¸t, thÓ hiÖn ®îc vÇn, ý ®èi trong tõng c©u TN.

Gi¶i nghÜa tõ trong SGK.

Gi¶i nghÜa thªm tõ "tÊc" vµ mét sè tõ HV: "canh tr×, canh viªn, canh ®iÒn".

Trong v/b nµy cã 8 c©u TN, em cã thÓ chia chóng thµnh mÊy nhãm ?

? H·y ®Æt tªn cho 2 nhãm TN em võa chia ®îc ?

? §äc nh÷ng c©u TN vÒ thiªn

+ VÒ néi dung:

- TN diÔn ®¹t nh÷ng kinh nghiÖm vÒ c¸ch nh×n nhËn cña nh©n d©n ®èi víi thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt, con ngêi, x· héi.

- Cã nh÷ng c©u tôc ng÷ chØ cã nghÜa ®en nhng còng cã nhiÒu c©u tôc ng÷ cßn cã nghÜa bãng.

+ VÒ sö dông:

TN ®îc n/d sö dông vµo mäi ho¹t ®éng x· héi, gióp lêi nãi thªm hay, s©u s¾c.


1. §äc:

2. Chó thÝch:

3. Ph©n tÝch:

Nhãm 1: C©u 1, 2, 3, 4 lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn.

Nhãm 2: C©u 5, 6, 7, 8 lµ nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ lao ®éng s¶n xuÊt.

a) Nhãm 1:

- C¸ch nh×n nhËn, suy ®o¸n, ®óc


223

nhiªn trong v/b vµ cho biÕt ®ã lµ c¸ch nh×n nhËn cña nh©n d©n ta vÒ hiÖn tîng nµo trong thiªn nhiªn ?

? VËy nh©n d©n ta ®· cã kinh nghiÖm g× vÒ thêi gian qua c©u TN 1 ?

? Ngêi ta cã thÓ vËn dông kinh nghiÖm nµy nh thÕ nµo ?

? §äc c©u 2, 3, 4 em hiÓu ®îc nh÷ng kinh nghiÖm nµo ?

(§Æt trong ®iÒu kiÖn khi KHKT cha ph¸t triÓn, cha «ng ta chñ yÕu ®óc rót kinh nghiÖm qua cuéc sèng hµng ngµy mµ t¹o lªn ®îc nh÷ng kho b¸u, tói kh«n nhvËy ®ñ cho thÊy trÝ tuÖ cña ngêi lao ®éng tuyÖt vêi ®Õn møc nµo.

Ngµy nay, KHKT ®· ph¸t triÓn, cã thÓ chóng ta kh«ng cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng lêi nh nh÷ng c©u TN trªn ®Ó l¹i nhng chóng ta vÉn ghi nhËn thµnh qu¶ mµ nh©n d©n lao ®éng xa ®· ®Ó l¹i.)

? Vµ em cã thÓ vËn dông kiÕn thøc khoa häc ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh ch©n lý cña nh÷ng c©u tôc ng÷ trªn ?

rót kinh nghiÖm vÒ thêi gian, thêi tiÕt cña cha «ng ta.

C©u 1:

- Vµo th¸ng 5 (¢m lÞch) ngµy dµi, ®ªm ng¾n vµ th¸ng 10 (ngîc l¹i).

- VËn dông kinh nghiÖm c©u tôc ng÷ ®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc cho chñ ®éng vµ gi÷ g×n, b¶o vÖ søc khoÎ cho con ngêi trong mçi thêi ®iÓm kh¸c nhau.

C©u 2, 3, 4:

+ Nh×n mét sè hiÖn tîng trong thiªn nhiªn mµ ®o¸n ®îc thêi tiÕt:- Nh×n sao -> n¾ng hay ma.- Cã r¸ng mì gµ -> b¸o s¾p cã b·o.- Cã kiÕn bß vµo th¸ng 7 -> cã lôt léi.

(VÝ dô: Dùa vµo kiÕn thøc ®Þa lý em cã thÓ gi¶i nghÜa v× sao ®ªm th¸ng 5 dêng nh ng¾n h¬n vµ ...

Hay dùa vµo kiÕn thøc sinh häc,


224

§äc 4 c©u TN trong nhãm 2 ?

? Qua nh÷ng c©u TN nµy em nhËn thÊy nh÷ng kinh nghiÖm nµo cña n/d trong l/®/s/x ?

? C©u 5, 6, 7 cïng ®a ra nh÷ng kh¼ng ®Þnh n/t/n ?

? Qua nh÷ng c©u TN, em cã thÓ phÇn nµo hiÓu ®îc cuéc sèng cña ngêi d©n lao ®éng xa ?

(§ã lµ cuéc sèng cña nh÷ng ngêi n«ng d©n lµ chñ yÕu víi nghÒ lµm vên, trång lóa, trång khoai -> t¹o lªn nÒn v¨n minh lóa níc.)

? NÒn kinh tÕ cña níc ta ngµy nay ®· cã nhiÒu ®æi míi theo híng tiªn tiÕn. VËy ý nghÜa cña nh÷ng c©u tôc ng÷ ®ã trong cuéc sèng lao ®éng s¶n xuÊt ngµy nay lµ g× ?

? §äc 8 c©u TN, em nhËn thÊy chóng ®Òu cã h/t chung lµ g× ?

em cã thÓ gi¶i thÝch hiÖn tîng kiÕn bß ra khái tæ, di c vÒ n¬i cao r¸o lµ b¸o s¾p cã lôt léi).

b) Nhãm 2:

C©u 5:

§Êt ®îc coi nh vµng, quý nh vµng -> §Êt lµ vµng nhê cã søc lao ®éng cña con ngêi. Vµ con ngêi cÇn yªu quý ®Êt ®ai.

C©u 5, 6, 7:

Kh¼ng ®Þnh thø tù cña çc nghÒ, cña çc yÕu tè trong trång lóa, vµ tÇm quan träng cña thêi vô, ®Êt ®ai trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

(Ngµy nay chóng ta ¸p dông m« h×nh VAC ®Ó cïng lóc ®¹t ®îc 3 çi lîi; tiÕn hµnh ®ång bé çc c«ng ®o¹n, yÕu tè trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó thu ®îc kÕt qu¶ cao, tiÕn hµnh khai hoang, lÊn biÓn vµ cã nh÷ng c«ng tr×nh tÇm cì c¶i t¹o ®Êt ®ai, lµm giµu cho ®Êt vµ nhê ®Êt mµ giµu lªn.)

c) T×m hiÓu mét sè h×nh thøc diÔn ®¹t cña çc c©u tôc ng÷ trong v¨n b¶n:


225

(- VÒ kÕt cÊu ?)- VÒ vÇn ?- VÒ t¹o vÕ ®èi nhau ?(Sö dông tõ tr¸i nghÜa ®Ó t¹o ®èi ®Æc biÖt lµ XD ®èi qua KC). - VÒ sö dông h×nh ¶nh th«ng qua çc biÖn ph¸p tu tõ ?

=> §©y lµ nh÷ng c©u TN vÒ TN & L§SX, ®óc rót nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u cña nh©n d©n ta vµ qua çch t×m hiÓu, em thÊy chñ yÕu th«ng qua nghÜa ®en víi nh÷ng n/d hÕt søc phong phó, bæ Ých. Vµ cã nh÷ng c©u tôc ng÷ vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ ®èi víi thùc tiÔn.

- KÕt cÊu ng¾n gän, lêi Ýt, ý nhiÒu.- Sö dông nhiÒu vÇn lng.- Çc vÕ thêng ®èi xøng nhau c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi dung.

- H×nh ¶nh cô thÓ, sinh ®éng. Cã çch nãi qu¸.(C©u 1, 5.)

Iii. luyÖn tËp:

- Thi ®äc thuéc lßng nh÷ng c©u tôc ng÷ trong v¨n b¶n.- §äc bµi ®äc thªm.- Thi ®äc nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ TN hay L§SX mµ em biÕt.(Trß ch¬i: §äc tiÕp søc). Thêi gian 3 phót/1 ®éi.


- Häc thuéc bµi. HiÓu ý nghÜa cña c©u TN.- Su tÇm vèn tôc ng÷ trong nh©n d©n.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo (theo SGK tr 6).

TiÕt 74:

ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng

(phÇn v¨n vµ tËp lµm v¨n)


Gióp h/sinh:


226

- BiÕt çch su tÇm ca dao, tôc ng÷ theo chñ ®Ò vµ bíc ®Çu biÕt chän läc, s¾p xÕp, t×m hiÓu ý nghÜa cña chóng.

- T¨ng thªm hiÓu biÕt vµ t×nh c¶m g¾n bã víi ®Þa ph¬ng, quª h¬ng m×nh.


* æ n ®Þnh líp :* KiÓm tra bµi cò:- Em h·y nªu ®Þnh nghÜa vÒ tôc ng÷ ?- §äc nh÷ng c©u TN trong v¨n b¶n ®· häc vµ gi¶i nghÜa 2 c©u tôc ng÷

trong 2 nhãm ?- KT phÇn chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh.

* Bµi míi:

- Gi¸o viªn chia häc sinh trong líp thµnh 4 nhãm. Mçi nhãm cö 1 nhãm tr-ëng, 1 th ký.

- Bèc th¨m ®Ó çc nhãm kiÓm tra chÐo nhau: Thèng kª theo mÉu biªn b¶n sau: (15 phót).

Ch¬ng tr×nh ®Þa ph¬ng(PhÇn v¨n vµ tËp lµm v¨n)

Tªn nhãm:Tªn häc sinh Sè lîng su

tÇm ca dao, d©n ca, tôc ng÷

ChÊt lîng(mang tÝnh ®Þa ph¬ng)

Çch s¾p xÕp

Dù kiÕn ® nh gi

(Bèc th¨m vµ cè g¾ng kh«ng ®Ó çc nhãm KT chÐo trïng nhau).- Çc nhãm kiÓm tra b¸o ço kÕt qu¶ qua ghi chÐp trong biªn b¶n, gi¸o

viªn thèng nhÊt chung. (5 phót).Nhãm Sè ®iÓm A Sè ®iÓm B Sè ®iÓm C

- Gi¸o viªn nhËn xÐt nh¾c nhë qua kÕt qu¶ trªn vµ kiÓm tra ®¹i diÖn ®iÓm A, B, C. (5 phót).

- Thi tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ su tÇm ®îc. Cö ra mét Ban gi¸m kh¶o (®¹i diÖn 4 nhãm) ®Ó chÊm ®iÓm.


227

- BiÓu ®iÓm: + 1 c©u ca dao d©n ca hay TN cña ®Þa ph¬ng ®îc 10 ®iÓm.

+ 1 c©u ca dao d©n ca hay TN kh«ng cña riªng ®Þa ph¬ng ®îc 2 ®iÓm.

+ §äc trïng lÆp - kh«ng ®îc tÝnh ®iÓm.(Mçi ®éi cã 3 phót tr×nh bµy díi h×nh thøc tiÕp søc.)- Thèng kª kÕt qu¶, trao phÇn thëng cho ®éi th¾ng vµ ®éng viªn ®éi cha

th¾ng.- Gi¸o viªn tæng kÕt rót kinh nghiÖm.- Nh¨c nhë vÒ nhµ:+TiÕp tôc su tÇm nh÷ng c©u TN, CD-DC ®Æc s¾c cña ®Þa ph¬ng.+ ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn.* Gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n mét sè c©u TN, CD-DC cña ®Þa ph¬ng ®Ó

cung cÊp thªm cho häc sinh:VD: - Th¸ng 9 ®«i m¬i, th¸ng 10 mång n¨m (ngµy cã r¬i). - Th¸ng 9 ¨n r¬i, th¸ng 10 ¨n ruèc. - ¨n c¬m c¸y th× ng¸y o o. - ¨n c¬m thÞt bß th× lo ngay ng¸y.

- Da gang mét ch¹p th× hång Chiªm cÊy tríc TÕt th× lßng ®ì lo Th¸ng hai ®i tËu tr©u bß

Cµy ®Êt cho ¶i m¹ mïa ta gieo.- Cuèi thu trång c¶i, trång cÇn ¨n ®ong s¸u th¸ng cuèi xu©n th× tµn BÊy giê rau muèng ®· lan L¹i ¨n cho ®Õn thu tµn th× th«i- Con ¬i nhí lÊy lêi cha Mång n¨m th¸ng chÝn thËt lµ b¶o r¬iBao giê cho ®Õn th¸ng mêiTh× con vµo léng ra kh¬i mÆc lßng.

TiÕt 75+76:


228

tËp lµm v¨n:

t×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn


Gióp h/sinh: HiÓu ®îc nhu cÇu nghÞ luËn trong ®êi sèng vµ ®Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n nghÞ luËn.




- Em h·y nh¾c l¹i çc ph¬ng thøc t¹o lËp v¨n b¶n ®· häc ?

* Bµi míi:

Häc sinh ®äc phÇn a.

? Em h·y nªu thªm çc c©u hái vÒ nh÷ng vÊn ®Ò t¬ng tù ?

(Häc sinh th¶o luËn theo bµn, mçi bµn nªu ra mét c©u hái).

- NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ c©u hái ®ã.

? GÆp çc vÊn ®Ò vµ c©u hái nh trªn, em cã thÓ tr¶ lêi b»ng çc kiÓu v¨n b¶n ®· häc nh miªu t¶, tù sù, biÓu c¶m kh«ng ?

I. : nhu cÇu nghÞ luËn vµ v¨n b¶n nghÞ luËn

1. Nhu cÇu nghÞ luËn:

- Theo b¹n, nh thÕ nµo lµ mét ngêi b¹n tèt ?

- V× sao häc sinh ph¶i häc thuéc bµi vµ lµm bµi ®Çy ®ñ tríc khi ®Õn líp ?

- B¹n cã nªn qu¸ say mª víi çc trß ch¬i ®iÖn tö hay “chat” trªn m¹ng kh«ng ?

- Chí nªn nãi chuyÖn riªng trong líp. B¹n ®ång ý kh«ng ?

- Kh«ng thÓ dïng çc kiÓu v¨n b¶n … ®Ó tr¶ lêi çc c©u hái trªn v× b¶n th©n çc c©u hái buéc ngêi ta ph¶i tr¶ lêi b»ng lý lÏ, t duy kh¸i


229

? §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nh thÕ, hµng ngµy em thêng gÆp nh÷ng kiÓu v¨n b¶n nµo ?

? Em cã thÓ ®a ra 1 VD vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn mµ em biÕt ?

(Cã thÓ lÊy lu«n 1 sè VD ngay trong SGK.)

*§äc v¨n b¶n “Chèng n¹n thÊt häc ...”.

? B¸c Hå viÕt bµi nµy nh»m môc ®Ých g× ?

? B¸c viÕt cho ai ®äc, ai thùc hiÖn ? (toµn thÓ nh©n d©n VN).

? §Ó thùc hiÖn môc ®Ých Êy, bµi viÕt nªu ra nh÷ng ý kiÕn nµo ?

? Nh÷ng ý kiÕn Êy ®îc diÔn ®¹t thµnh nh÷ng luËn ®iÓm nµo ?

? T×m c¸c c©u v¨n mang luËn ®iÓm ®ã ?

? §Ó luËn ®iÓm cã søc thuyÕt phôc, bµi viÕt ®· nªu ra nh÷ng lý lÏ nµo ?

niÖm, sö dông nghÞ luËn th× míi ®¸p øng yªu cÇu tr¶ lêi, ngêi nghe míi tin vµ hiÓu ®îc.

-> V¨n b¶n nghÞ luËn.

- C¸c kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn thêng gÆp: Chøng minh, gi¶i thÝch, x· luËn, b×nh luËn, phª b×nh, héi th¶o, …

2. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn ? §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn:

a) VÝ dô:

V¨n b¶n: “Chèng n¹n thÊt häc ...”.

b) NhËn xÐt:

+ Môc ®Ých: Chèng n¹n thÊt häc vµ n©ng cao d©n trÝ.

+ LuËn ®iÓm:

- Mét trong nh÷ng c«ng viÖc ph¶i lµm lµ n©ng cao d©n trÝ. (C©u kh¶ng ®Þnh).

- Bæn phËn cña ngêi d©n VN lµ ph¶i cã kiÕn thøc ®Ó tham gia vµo c«ng cuéc x©y dùng níc nhµ vµ tríc hÕt ph¶i biÕt ®äc, biÕt viÕt. (C©u chøa ®ùng ý kh¼ng ®Þnh mét t t-ëng, mét ý kiÕn.)


230

? Nh÷ng lý lÏ Êy ®Æt ra ®Ó tr¶ lêi çc c©u hái nµo ?

- TiÕn bé lµm sao ®îc ?

- BiÕt ch÷ ®Ó lµm g× ? V× sao ph¶i cÇn häc ch÷ quèc ng÷ ?

- Lµm çch nµo ®Ó nhanh chãng biÕt ch÷ quèc ng÷ ?

- V× sao phô n÷ cµng cÇn ph¶i häc ?

- Ai sÏ ®¾c lùc gióp ®ì ?

? §Ó çc lý lÏ Êy t¨ng tÝnh thuyÕt phôc, bµi viÕt ®· nªu ra nh÷ng dÉn chøng nµo ?

=> Trong bµi v¨n nghÞ luËn, ngêi viÕt ph¶i nªu ®îc nh÷ng vÊn ®Ò g× ?

? T/g cã thÓ thùc hiÖn môc ®Ých cña m×nh b»ng v¨n b¶n kÓ chuyÖn, biÓu c¶m, miªu t¶ hay kh«ng ? V× sao ?

(Çc v¨n b¶n trªn ®Òu khã cã thÓ vËn dông ®Ó thùc hiÖn ®îc môc ®Ých trªn, khã cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò kªu gäi mäi ngêi chèng n¹n thÊt häc mét çch gän ghÏ, chÆt chÏ, râ rµng, ®Çy ®ñ nh vËy).

? Em h·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn ?

+ Lý lÏ:

- ChÝnh s¸ch ngu d©n cña thùc d©n Ph¸p ®· lµm cho hÇu hÕt ngßi d©n VN mï ch÷ -> l¹c hËu, dèt n¸t.

- Ph¶i biÕt ®äc, biÕt viÕt quèc ng÷ th× míi cã kiÕn thøc ®Ó tham gia x©y dùng níc nhµ.

- Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc ®· héi ®ñ vµ rÊt phong phó: gãp søc vµo b×nh d©n häc vô.- §Æc biÖt phô n÷ cµng cÇn ph¶i häc.- Thanh niªn cÇn sèt s¾ng gióp ®ì.

+ DÉn chøng:- 95% d©n sè VN mï ch÷.- §a ra nhiÒu çch lµm b×nh d©n häc vô.


231

* H/s ®äc v¨n b¶n.

? §©y cã ph¶i lµ bµi v¨n nghÞ luËn kh«ng ? V× sao ?

? T¸c gi¶ ®Ò xuÊt ý kiÕn g× ? Nh÷ng dßng, c©u v¨n nµo thÓ hiÖn ý kiÕn ®ã ?

? §Ó thuyÕt phôc, ngêi viÕt ®· ®-a ra nh÷ng lý lÏ, dÉn chøng nµo ?

? Bµi nghÞ luËn nµy cã nh»m gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò trong x· héi kh«ng ? Em cã t¸n thµnh ý kiÕn cña ngêi viÕt kh«ng ?

c) Ghi nhí: SGK.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:

- V¨n b¶n: CÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi.

+ §©y lµ bµi v¨n nghÞ luËn v×:- Nªu ra ®îc vÊn ®Ò ®Ó bµn luËn vµ gi¶i quyÕt lµ mét vÊn ®Ò x· héi thuéc lèi sèng ®¹o ®øc.- §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn t¸c gi¶ sö dông kh¸ nhiÒu lý lÏ vµ dÉn chøng, lËp luËn ®Ó tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh.+ ý kiÕn ®Ò xuÊt:- CÇn ph©n biÖt thãi quen tèt vµ xÊu.- CÇn t¹o thãi quen tèt vµ kh¾c phôc thãi quen xÊu tõ nh÷ng viÖc tëng chõng rÊt nhá.+Lý lÏ:Cã thãi quen tèt vµ thãi quen xÊuCã ngêi biÕt ph©n biÖt … rÊt khã.Thãi quen thµnh tÖ n¹n.T¹o ®îc thãi quen tèt lµ rÊt khã.NhiÔm thãi quen xÊu th× rÔ.H·y tù xem l¹i m×nh ®Ó t¹o nÕp sèng v¨n minh, ®Ñp cho x· héi.+ D/c:- Nh÷ng biÓu hiÖn trong cuéc


232

* G/v kiÓm tra ®o¹n v¨n nghÞ luËn do häc sinh su tÇm (V¨n b¶n cã nªu ra ®îc vÊn ®Ò ®Ó b×nh luËn vµ gi¶i quyÕt mang tÝnh x· héi; cã nªu ®îc lý lÏ vµ dÉn chøng ?)

* H/s ®äc v¨n b¶n.

- BT tr¾c nghiÖm:

ý kiÕn nµo ®óng ? V× sao ?

* G/v híng ®Én häc sinh t×m hiÓu v¨n b¶n ®Ó tr¶ lêi, lý gi¶i cho ý kiÕn ?

? X¸c ®Þnh môc ®Ých cña v¨n b¶n ?

? C¸ch tr×nh bµy, diÔn ®¹t ? (Cã lý lÏ, dÉn chøng nh thÕ nµo).

sèng hµng ngµy cña thãi quen tèt, thãi quen xÊu.+ Bµi viÕt ®· nh»m tróng mét vÊn ®Ò trong x· héi ta: NhiÒu thãi quen tèt ®ang bÞ mê dÇn, mÊt dÇn ®i hoÆc bÞ l·ng quªn. NhiÒu thãi quen xÊu míi n¶y sinh vµ ph¸t triÓn..+ Chóng ta t¸n thµnh ý kiÕn ®ã. CÇn phèi hîp nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu tæ chøc vµ tiÕn hµnh ®ång bé ë mäi n¬i, mäi lóc. Mçi ngêi cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng tù gi¸c, thiÕt thùc ®Ó x©y dùng nÕp sèng n¨n minh, lÞch sù.

Bµi tËp 2:

Bµi tËp 3:V/b: Hai biÓn hå.a) §ã lµ v¨n b¶n miªu t¶ 2 biÓn hå ë Paletxtin.b) §ã lµ v¨n b¶n kÓ chuyÖn 2 biÓn hå.c) §ã lµ v¨n b¶n biÓu c¶m vÒ 2 biÓn hå.d) §ã lµ v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ cuéc sèng, vÒ 2 c¸ch sèng qua viÖc kÓ chuyÖn vÒ 2 biÓn hå.+ Lý gi¶i: V¨n b¶n cã t¶ hå, t¶ cuéc sèng tù


233

? Nh¾c l¹i nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña v¨n b¶n nghÞ luËn ?

nhiªn cña con ng¬i quanh hå nh-ng kh«ng chñ yÕu nh»m ®Ó t¶, kÓ hay ph¸t biÓu c¶m tëng vÒ hå.Môc ®Ých cña v¨n b¶n: Lµm s¸ng tá vÒ 2 çch sèng: çch sèng ç nh©n vµ çch sèng sÎ chia, hoµ nhËp.- Çch sèng ç nh©n: Lµ sèng thu m×nh, kh«ng quan hÖ, ch¼ng giao lu thËt ®¸ng buån vµ chÕt dÇn, chÕt mßn.- Çch sèng hoµ nhËp, sÎ chia lµ çch sèng më réng, trao, nhËn lµm cho t©m hån con ngêi trµn ngËp niÒm vui.

* Bµi vÒ nhµ:- Su tÇm thªm 2 v¨n b¶n nghÞ luËn vµ chÐp vµo vë.- §äc çc v¨n b¶n nghÞ luËn trong SGK (bµi 20, 21).- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

tuÇn 20 – bµi 19 TiÕt 77: v¨n b¶n:

tôc ng÷

vÒ con ngêi vµ x· héi


Gióp h/sinh:


234

- (So s¸nh)- HiÓu néi dung, ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc diÔn ®¹t (Èn dô, nghÜa ®en, nghÜa bãng) cña nh÷ng c©u tôc ng÷ trong bµi.

- Thuéc lßng nh÷ng c©u tôc ng÷ trong v¨n b¶n.- Su tÇm nh÷ng c©u tôc ng÷ cïng chñ ®Ò.




- ThÕ nµo lµ tôc ng÷ ?- §äc thuéc 8 c©u tôc ng÷ ®· häc ? Theo em c©u nµo hay nhÊt ? V× sao ?- NhËn xÐt chung vÒ vÇn vµ ®èi trong 8 c©u tôc ng÷ ®· häc ?

* Bµi míi:

- §äc to, râ rµng, chËm r·i, chó ý vÇn lng vµ ®èi.

(Tõ "mÆt" - nghÜa ho¸n dô (mÆt cña) trong tõ nhiÒu nghÜa).

? §äc 9 c©u tôc ng÷, em thÊy néi dung cña chóng nãi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò g× ?- Tôc ng÷ vÒ phÈm chÊt con ngêi (c©u 1, 2, 3).- Tôc ng÷ vÒ häc tËp, tu dìng (c©u 4, 5, 6).- Tôc ng÷ vÒ quan hÖ øng xö (c©u 7, 8, 9).

? §äc vµ cho biÕt c©u tôc ng÷ ®Ò cao c¸i g× ? §Ò cao b»ng c¸ch nµo ?

I. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

2. Chó thÝch:

SGK.

3. Ph©n tÝch:

a, Nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ phÈm chÊt con ng êi:

* C©u 1:

- §Ò cao gi¸ trÞ con ngêi so víi mäi thø cña c¶i th«ng qua phÐp so s¸nh vµ nh©n ho¸.- Phª ph¸n nh÷ng ai coi cña nÆng


235

? Qua c©u tôc ng÷, d©n gian ®· ®óc kÕt kinh nghiÖm g× ?

? Em cã biÕt nh÷ng c©u tôc ng÷ nµo cã ý nghÜa t¬ng tù ?

* §äc c©u tôc ng÷.

? Em hiÓu "gãc con ngêi" lµ nh thÕ nµo ?

(chØ d¸ng vÎ, ®êng nÐt, mét phÇn tÝnh t×nh, ...).

? Em thÊy, ë con ngêi, r¨ng vµ tãc lµ nh÷ng chi tiÕt rÊt nhá. VËy mµ chóng lµm nªn "gãc con ngêi". Qua ®ã em hiÓu nghÜa cña c©u tôc ng÷ lµ g× ?

? §äc c©u tôc ng÷, em nhËn ra h×nh thøc diÔn ®¹t quen thuéc nµo ?

? T×m hiÓu ý nghÜa c©u tôc ng÷ nµy, em cÇn lu ý ®iÒu g× ?

? Qua c©u tôc ng÷ d©n gian muèn khuyªn chóng ta ®iÒu g× ?? T×m c©u tôc ng÷ t¬ng tù ?? Cã mét bµi ca dao nãi vÒ th©n phËn cña ngêi nghÌo khæ mµ

h¬n ngêi.- Yªu quý, t«n träng, b¶o vÖ con ng-êi.

* C©u 2:

- C¸i r¨ng, c¸i tãc lµ mét phÇn thÓ hiÖn h×nh thøc, tÝnh t×nh, t×nh tr¹ng søc khoÎ cña con ngêi.

- Ngêi ta ®Ñp tõ nh÷ng thø nhá nhÊt.-> Khuyªn mäi ngêi hoµn thiÖn, thÓ hiÖn m×nh hoÆc nh×n nhËn, ®¸nh gi¸, b×nh phÈm con ngêi tõ nh÷ng ®iÒu nhá nhÊt.

* C©u 3:

- VÇn lng.- §èi rÊt chØnh (dïng tõ tr¸i nghÜa, vÕ ®èi xøng nhau).- NghÜa ®en: Dï ®ãi vÉn ph¶i ¨n uèng s¹ch sÏ. Dï r¸ch vÉn ph¶i mÆc s¹ch sÏ.- NghÜa bãng: Dï nghÌo tóng vÉn ph¶i sèng trong s¹ch kh«ng ®îc lµm ®iÒu téi lçi, xÊu xa, bËy b¹.- H·y biÕt gi÷ g×n nh©n phÈm dï trong bÊt kú hoµn c¶nh nµo.

b, Nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi


236

muèn chÕt trong s¹ch. §äc bµi ca dao ®ã ?

? C©u tôc ng÷ 4 ®· sö dông tõ ng÷ nh thÕ nµo ?? Çch sö dông ®iÖp ng÷ t¹o vÕ ®èi lËp cã t¸c dông g× ?? Trong 4 vÕ, d©n gian ®· ®a ra 4 h/®. Em cã nhËn xÐt g× vÒ 2 h/® "¨n, nãi".? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ còng nãi vÒ viÖc ¨n, nãi cña con ngêi ?

? Em hiÓu "gãi, më" ë vÕ 3, 4 lµ nh thÕ nµo ?

? Tãm l¹i, c©u tôc ng÷ khuyªn con ngêi ta ®iÒu g× ?

? Em hiÓu nghi· cña c©u tôc ng÷ nµy lµ g× ?? Çch diÔn ®¹t cña c©u tôc ng÷ cã g× ®¸ng chó ý ?

? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷, TN kh¸c t¬ng tù ?

? §äc c©u tôc ng÷ nµy, em cã nhËn thÊy mèi quan hÖ víi c©u 5

häc vÒ viÖc häc tËp, tu d ìng:

* C©u 4:

- Sö dông ®iÖp ng÷ "häc", 4 vÕ ®èi lËp -> nhÊn m¹nh viÖc häc hái mét çch toµn diÖn, tØ mØ.

- "¡n vµ nãi" lµ 2 h/® thuéc vÒ b¶n n¨ng cña con ngêi -> VÊn ®Ò ®a ra tëng nh ®¬n gi¶n, kh«ng cÇn ®Ó ý, cµng kh«ng cÇn ph¶i "häc" thÕ mµ l¹i ph¶i häc mét çch nghiªm chØnh -> ngêi cã v¨n ho¸.- "Gãi, më" - nghÜa ho¸n dô -> biÕt lµm mäi viÖc mét çch khÐo lÐo, giái giang.

=> Con ngêi cÇn ph¶i häc hái, rÌn luyÖn ®Ó chøng tá lµ ngêi lÞch sù, cã v¨n ho¸, thµnh th¹o c«ng viÖc, biÕt ®èi xö.

* C©u 5:

- Çch diÔn ®¹t suång s·, võa th¸ch thøc võa nh mét lêi ®è -> ®Ò cao vai trß cña ngêi thÇy trong viÖc gi¸o dôc, ®µo t¹o con ngêi.

* C©u 6:

- Cïng ®Ò cao viÖc häc tËp ë c¶ thÇy vµ b¹n.- Ph¶i tÝch cùc, chñ ®éng trong häc


237

nh thÕ nµo ? (M©u thuÉn hay bæ sung cho nhau ?)? T¸c gi¶ d©n gian muèn khuyªn chóng ta ®iÒu g× ?

? Em hiÓu "th¬ng ngêi ", "th¬ng th©n" lµ nh thÕ nµo ?? C©u tôc ng÷ ®Æt "th¬ng ngêi" tríc "th¬ng th©n" cã dông ý g× ?? Qua ®ã em hiÓu ®iÒu g× ?? T×m nh÷ng c©u tôc ng÷ kh¸c t-¬ng tù ?? X· héi chóng ta ®· cã nh÷ng h/® nµo ®Ó chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña c©u tôc ng÷ ?

* §äc 2 c©u tôc ng÷ vµ cho biÕt.? NÐt h×nh thøc chung cña 2 c©u tôc ng÷ nµy lµ g× ?

? C©u 8 cho ta biÕt ®iÒu g× víi lêi khuyªn cña d©n gian ?

? Trong c©u 9, em hiÓu "mét" vµ "ba" theo nghÜa nh thÕ nµo ?

? C©u tôc ng÷ nªu lªn mét ch©n lý sèng nµo ?

? §äc nh÷ng c©u tôc ng÷ ca dao t¬ng tù ?

tËp.

- Muèn häc tèt, kh«ng chØ häc ë thÇy mµ cÇn më réng sù häc ra xung quanh, ra nh÷ng ngêi b¹n bëi b¹n gÇn ta, cïng tuæi víi ta, ta dÔ häc hái nhiÒu ®iÒu, nhiÒu lóc ë b¹n.

c, Nh÷ng kinh nghiÖm vµ bµi häc vÒ kinh nghiÖm øng xö:

* C©u 7:

- H·y sèng nh©n ¸i, th¬ng yªu ngêi kh¸c nh chÝnh b¶n th©n m×nh.

* C©u 8 + c©u 9:

- Sö dông h×nh ¶nh Èn dô:+ "Qu¶" - thµnh qu¶.+ "C©y" - con ngêi.-> Mäi thø chóng ta hëng thô ®Òu do c«ng søc cña con ngêi -> cÇn tr©n träng vµ biÕt ¬n.

- "mét" - sù ®¬n lÎ.- "ba" - sù liªn kÕt.

=> §oµn kÕt sÏ t¹o thµnh søc m¹nh, chia rÏ sÏ kh«ng viÖc nµo thµnh c«ng.


238

- §äc thuéc lßng 9 c©u tôc ng÷ trong bµi.- Thi ®äc nh÷ng c©u tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi.(Trß ch¬i "C¸ mËp tÊn c«ng").- §äc bµi ®äc thªm.

Ii. luyÖn tËp:


- TiÕp tôc su tÇm nh÷ng c©u tôc ng÷ cïng chñ ®Ò.- HiÓu ý nghÜa c¸c c©u tôc ng÷.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 78:

rót gän c©u


Gióp h/sinh:


239

- N¾m ®îc c¸ch rót gän c©u.- HiÓu ®îc t¸c dông cña c©u rót gän.




-Em h·y ®Æt mét c©u ®¬n, mét c©u ghÐp vµ ph©n tÝch cÊu t¹o c¸c c©u ®ã ?

* Bµi míi:


240

TiÕt 78:

rót gän c©u


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc c¸ch rót gän c©u.- HiÓu ®îc t¸c dông cña c©u rót gän.




-Em h·y ®Æt mét c©u ®¬n, mét c©u ghÐp vµ ph©n tÝch cÊu t¹o c¸c c©u ®ã ?

* Bµi míi:

Cho 2 c©u: (1). 2 VD: (4).

(B¶ng phô).

? T×m xem trong 2 c©u ®· cho cã tõ ng÷ nµo kh¸c nhau ?? Tõ "chóng ta" ®ãng vai trß g× trong c©u (b) ?

? T×m nh÷ng tõ ng÷ cã thÓ lµm chñ ng÷ trong c©u (a) ?? Qua ®ã em thÊy tôc ng÷ cã nãi riªng mét ai kh«ng hay nã ®óc rót nh÷ng kinh nghiÖm chung, ®-

I. thÕ nµo lµ c©u rót gän:

1. VÝ dô:

a) Häc ¨n, häc nãi, ... (Tôc ng÷).b) Chóng ta häc ¨n, häc nãi, ...

2. NhËn xÐt:

- C©u b cã thªm tõ " chóng ta" lµm TPCN.- C©u a v¾ng CN.- Nh÷ng tõ ng÷ cã thÓ lµm CN trong c©u a lµ: em, chóng em, ngêi ViÖt Nam, ...- CN trong c©u a ®îc lîc bá v× c©u tôc ng÷ lµ lêi khuyªn cho tÊt


241

a ra nh÷ng lêi khuyªn chung ?? VËy, em cã thÓ lý gi¶i v× sao chñ ng÷ trong c©u (a) ®îc lîc bá ?

(Th¶o luËn nhãm).

* XÐt tiÕp VD (4).? Trong nh÷ng c©u in ®Ëm, thµnh phÇn nµo cña c©u ®îc lîc bá ? V× sao ?? Thªm tõ ng÷ thÝch hîp ®Ó t¹o ®îc nh÷ng c©u ®Çy ®ñ ?? Chóng ta võa t×m hiÓu mét sè vÝ dô, çc c©u 1a, 4a, 4b ®îc gäi lµ nh÷ng c©u rót gän.? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ c©u rót gän ?

Bµi tËp nhanh: Cho 2 c©u tôc ng÷:1- Th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n.2- Tèt gç h¬n tèt níc s¬n.

? Em h·y so s¸nh thµnh phÇn ®îc lîc bá trong 2 c©u tôc ng÷ ?? Em thö kh«i phôc thµnh phÇn bÞ lîc bá trong 2 c©u trªn ?(C©u hái yªu cÇu 2 cho lµm theo nhãm qua b¶ng phô).

? §äc l¹i çc c©u thiÕu thµnh phÇn trong phÇn 1.

? Çc c©u ®ã bÞ thiÕu thµnh

c¶ mäi ngêi ViÖt Nam, lµ lêi nh¾c nhë mang tÝnh ®¹o lý truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam.

- Çc TP ®îc lîc bá:+ ë VD 4(a): TP vÞ ng÷- "®uæi theo nã".+ ë VD 4(b): nßng cèt c©u:"M×nh ®i Hµ Néi".+ LÝ do: Lµm cho c©u gän h¬n, nhng vÉn hiÓu ®îc.

3. Ghi nhí:

SGK.

II. çch dïng c©u rót gän:

1. VÝ dô:

SGK.

2. NhËn xÐt:

- Çc c©u thiÕu chñ ng÷. Çc CN ®Òu khã kh«i phôc.

- Kh«ng nªn rót gän c©u nh vËy


242

phÇn nµo ? Em thö kh«i phôc c©u ?? Cã nªn rót gän c©u nh vËy kh«ng ? V× sao ?? ë vÝ dô 2, em cã ®ång ý víi c©u tr¶ lêi cña ngêi con kh«ng ? V× sao ?? Em cã thÓ thªm tõ ng÷ thÝch hîp vµo ®Ó c©u tr¶ lêi ®îc lÔ phÐp ?

? Qua çc vÝ dô, em cÇn lu ý nh÷ng g× khi dïng c©u rót gän ?

? Nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ c©u rót gän vµ çch dïng c©u rót gän ?

v× lµm cho c©u khã hiÓu.- C©u tr¶ lêi cña ngêi con ®· bÞ rót gän trë nªn thiÕu lÔ phÐp.

3. Ghi nhí:

SGK.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:

§äc 4 c©u tôc ng÷.? Trong 4 c©u tôc ng÷ ®ã, c©u nµo lµ c©u rót gän ?(T×m xem c©u nµo cã ®ñ chñ ng÷, vÞ ng÷.)? Th¶o luËn nhãm:Çc c©u b), c), d) cã thµnh phÇn nµo ®îc rót gän ?Rót gän c©u nh vËy ®Ó lµm g× ?Kh«i phôc thµnh phÇn bÞ rót gän ?VD b): Rót gän CN - Chóng ta / ¨n qu¶...VD c): Rót gän CN - Ai (ngêi) / nu«i lîn ¨n c¬m n»m, ...VD d): Rót gän nßng cèt - Chóng ta nªn nhí r»ng tÊc ®Êt, ...

Bµi tËp 2:

§äc 2 ®o¹n th¬.? T×m c©u rót gän trong 2 VD ®ã ?? Kh«i phôc TP c©u bÞ rót gän ?


243

? Th¶o luËn: V× sao trong th¬, ca dao thêng cã nhiÒu c©u rót gän nh vËy ?

VD a): (T«i) bíc tíi ... (thÊy) cá c©y ...

(thÊy) lom khom ... (thÊy) l¸c ®¸c ... (T«i) nh con quèc quèc ®au lßng nhí níc. (T«i) ... (T«i) dõng ch©n. (T«i) (c¶m thÊy chØ cã) mét ...

VD b): (Ngêi ta) ®ån r»ng ... (Vua) ban khen r»ng ... (Quan tíng) ®¸nh giÆc ... (Quan tíng) trë vÒ gäi mÑ ...

=> Th¬, ca dao chuéng lêi diÔn ®¹t sóc tÝch, sè ch÷ trong 1 dßng th¬ rÊt h¹n chÕ nªn thêng cã nhiÒu c©u rót gän.

Bµi tËp 3:§äc truyÖn cêi.CËu bÐ vµ ngêi kh¸ch trong c©u chuyÖn hiÓu lÇm nhau bëi v×: khi tr¶

lêi kh¸ch, cËu bÐ ®· dïng 3 c©u rót gän khiÕn ngêi kh¸ch hiÓu lÇm ý nghÜa.=> Ph¶i cÈn thËn khi dïng c©u rót gän v× dïng c©u rót gän kh«ng

®óng cã thÓ g©y hiÓu lÇm.

TiÕt 79:

§Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn


Gióp h/sinh: NhËn biÕt râ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bµi v¨n nghÞ luËn vµ mèi quan hÖ cña

chóng víi nhau.



244



? Em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ v¨n b¶n nghÞ luËn ?? Tr×nh bµy VD em su tÇm ®îc vÒ VBNL ?

* Bµi míi:

* §äc l¹i V/b: "Chèng n¹n thÊt häc ".? Em h·y t×m ý chÝnh cña bµi viÕt ?

? ý chÝnh ®ã thÓ hiÖn díi d¹ng nµo ?? Çc c©u v¨n nµo ®· cô thÓ ho¸ ý chÝnh ®ã ?

? Vai trß cña ý chÝnh trong bµi v¨n nghÞ luËn ?? Nh÷ng yªu cÇu ®Ó ý chÝnh cã tÝnh thuyÕt phôc ?=> Trong v¨n b¶n nghÞ luËn, ngêi ta thêng gäi ý chÝnh lµ luËn ®iÓm.

? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ luËn ®iÓm ?(Cã luËn ®iÓm chÝnh - lín - tæng qu¸t bao trïm toµn bµi. Cã luËn ®iÓm phô -nhá - lµ bé phËn cña luËn ®iÓm chÝnh).

Bµi tËp nhanh T×m çc luËn ®iÓm: TV giµu ®Ñp: + TV giµu thanh ®iÖu.

I. luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn: 1. LuËn ®iÓm:

* VD: V/b: "Chèng n¹n thÊt häc ".- ý chÝnh cña bµi lµ: Chèng n¹n thÊt häc - tr×nh bµy díi d¹ng nhan ®Ò.- Çc c©u v¨n cô thÓ ho¸ ý chÝnh:+ Mäi ngêi ViÖt Nam ...+ Nh÷ng ngêi ®· biÕt ch÷ ...+ Nh÷ng ngêi cha biÕt ch÷ ...- ý chÝnh thÓ hiÖn t tëng cña bµi v¨n nghÞ luËn.

- Muèn cã tÝnh thuyÕt phôc, ý chÝnh ph¶i râ rµng, s©u s¾c, cã tÝnh phæ biÕn

*. Ghi nhí: SGK.

2. LuËn cø:- TriÓn khai luËn ®iÓm b»ng


245

+ TV uyÓn chuyÓn, tinh tÕ. + TV hãm hØnh.

? Trong v¨n b¶n trªn, ngêi viÕt ®· triÓn khai luËn ®iÓm b»ng çch nµo ?

? Vai trß cña lý lÏ vµ dÉn chøng n/t/n ?-> d/c vµ l/l lµ luËn cø.? T×m trong v¨n b¶n ... çc luËn cø ?(Do chÝnh s¸ch ngu d©n ... Nay níc ®éc lËp råi ...)

? Qua ®ã, em thÊy muèn t×m luËn cø cÇn ph¶i dùa vµo çi g× ?

? Muèn cã tÝnh thuyÕt phôc, LC cÇn ph¶i ®¹t yªu cÇu g× ?

? Nªu ghi nhí.

? LuËn ®iÓm vµ çc luËn cø thêng ®îc diÔn ®¹t díi nh÷ng h×nh thøc nµo vµ cã tÝnh chÊt g× ?

-> §ã chÝnh lµ çch lËp luËn.

? VËy em cã thÓ nãi râ, lËp luËn cã vai trß g× ?

nh÷ng lý lÏ, dÉn chøng cô thÓ.

- DÉn chøng vµ lý lÏ lµm c¬ së cho luËn ®iÓm, gióp cho luËn ®iÓm ®¹t tíi sù s¸ng râ, ®óng ®¾n, cã søc thuyÕt phôc.

- LuËn cø tr¶ lêi çc c©u hái:+ V× sao ph¶i nªu ra luËn ®iÓm ?+ Nªu ra luËn ®iÓm ®Ó lµm g× ?+ LuËn ®iÓm Êy cã ®¸ng tin cËy kh«ng ?

- LuËn cø ph¶i cô thÓ, sinh ®éng, cã tÝnh hÖ thèng vµ b¸m s¸t luËn ®iÓm.

*. Ghi nhí: SGK. 3. LËp luËn:

- LuËn ®iÓm vµ çc luËn cø thêng ®îc diÔn ®¹t thµnh çc lêi v¨n cô thÓ. Nh÷ng lêi v¨n ®ã cÇn ®îc lùa chän, s¾p xÕp, tr×nh bµy mét çch hîp lý ®Ó lµm râ luËn ®iÓm.

- LËp luËn cã vai trß cô thÓ ho¸ luËn ®iÓm, luËn cø thµnh çc c©u v¨n, ®o¹n v¨n cã tÝnh liªn kÕt vÒ h×nh thøc vµ néi dung ®Ó ®¶m b¶o cho mét m¹ch t tëng nhÊt qu¸n, cã søc thuyÕt phôc.

- Mét sè h×nh thøc lËp luËn phæ biÕn: diÔn dÞch, quy n¹p, tæng-


246

? Trong bµi, em gÆp h×nh thøc lËp luËn nµo ?

? Nªu ghi nhí.

* Häc sinh ®äc l¹i v¨n b¶n.

- X¸c ®Þnh luËn cø, luËn ®iÓm.

- X¸c ®Þnh c¸ch lËp luËn?

Bµi tËp

1) ë v¨n b¶n nghÞ luËn, ®èi tîng lµ:

- Mét c¶nh- Mét chuyÖn.- Mét c¶m xóc- Mét vÊn ®Ò.2) ë v¨n b¶n nghÞ luËn, ngêi viÕt chñ yÕu dïng:- Lý lÏ - H×nh ¶nh- DÉn chøng - Chi tiÕt

ph©n-hîp, lo¹i suy, so s¸nh, …*. Ghi nhí: SGK.

II. luyÖn tËp:

Bµi 1 : X¸c ®Þnh luËn ®iÓm, luËn cø vµ c¸ch lËp luËn trong v¨n b¶n: CÇn t¹o ra …+ LuËn ®iÓm: CÇn t¹o ra …+ LuËn cø:- Cã thãi quen tèt vµ thãi quen xÊu.- Cã ngêi biÕt ph©n biÖt tèt vµ xÊu … khã söa.- T¹o ®îc thãi quen tèt lµ rÊt khã … dÔ.- Cã nªn xem l¹i m×nh ngay tõ mçi ngêi …

IIi. Bµi vÒ nhµ:

- HiÓu ®Æc ®iÓm cña luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn trong v¨n b¶n nghÞ luËn.- X¸c ®Þnh luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn trong v¨n b¶n:

Häc thÇy, häc b¹n.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 80:


247

®Ò v¨n nghÞ luËn

vµ çch lËp ý cho bµi v¨n nghÞ luËn


Gióp h/sinh:Lµm quen víi çc ®Ò v¨n nghÞ luËn, biÕt t×m hiÓu ®Ò vµ çch lËp ý

cho bµi v¨n nghÞ luËn.




-Nªu ®Æc ®iÓm cña luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn trong v¨n b¶n nghÞ luËn ?

- KiÓm tra bµi vÒ nhµ tiÕt tríc ?

* Bµi míi:

§äc vÝ dô SGK.

? Çc ®Ò v¨n nªu trªn cã thÓ xem lµ ®Çu ®Ò, ®Ò bµi ®îc kh«ng ?

? VËy chóng ta c¨n cø vµo ®©u ®Ó nhËn ra çc ®Ò trªn lµ ®Ò v¨n nghÞ luËn ? Gîi ý:? Çc vÊn ®Ò trong 11 ®Ò trªn xuÊt ph¸t tõ ®©u ?

I. t×m hiÓu ®Ò v¨n nghi luËn:

1. Néi dung vµ tÝnh chÊt cña ®Ò v¨n nghÞ luËn:

a, VÝ dô:

- 11 ®Ò v¨n trong SGK.

b, NhËn xÐt:

- §Ò v¨n nghÞ luËn cung cÊp ®Ò bµi cho bµi v¨n nªn cã thÓ dïng ®Ó lµm ®Ò bµi. Th«ng thêng ®Ò bµi cña mét bµi v¨n thÓ hiÖn chñ ®Ò cña nã -> 11 ®Ò trªn cã thÓ lµm ®Ò bµi.

- Çc vÊn ®Ò nªu ra ®Òu b¾t


248

? Ngêi ta ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò Êy nh»m môc ®Ých g× ? Nh÷ng vÊn ®Ò Êy gäi lµ g× ?? Em h·y x¸c ®Þnh luËn ®iÓm cña çc ®Ò ®ã ?( Lu ý: Cã ®Ò bµi luËn ®iÓm lín gåm çc luËn ®iÓm nhá h¬n, vÝ dô: ®Ò 2, 8, 9, 10).

? Nh vËy, cã nh÷ng ®Ò bµi, mçi luËn ®iÓm ®Òu bao hµm nhiÒu luËn ®iÓm nhá h¬n. Nhng còng cã nh÷ng ®Ò bµi chØ cã mét luËn ®iÓm.

? Em thÊy ë tõng ®Ò, th¸i ®é, t/c cña ngêi viÕt cÇn béc lé nh thÕ nµo ?

ChØ râ th¸i ®é, t/c trong çc ®Ò trªn ?

=> §ã lµ tÝnh chÊt cña ®Ò v¨n nghÞ luËn.

? VËy em hiÓu, tÝnh chÊt cña ®Ò v¨n cã ý nghÜa g× ®èi víi viÖc lµm v¨n ?

Trªn b¶ng, gi o viªn tr×nh bµy theo b¶ng:

§Ò v¨n NL LuËn ®iÓm

TÝnh chÊt

=> Ngêi viÕt cÇn cã th¸i ®é, t/c phï hîp: kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, t¸n thµnh, ph¶n thµnh, ph¶n ®èi,

nguån tõ cuéc sèng x· héi.- Môc ®Ých ®a ra lµ ®Ó ngêi viÕt bµn luËn, lµm s¸ng râ.- Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã gäi lµ luËn ®iÓm.

* TÝnh chÊt cña ®Ò nghÞ luËn:- Cã ®Ò bµi: luËn ®iÓm bao gåm 2, nhiÒu luËn ®iÓm nhá h¬n; chØ cã mét luËn ®iÓm.- Víi tõng ®Ò, th¸i ®é, t×nh c¶m cña ngêi viÕt còng kh«ng gièng nhau.

- T/c cña ®Ò nh lêi khuyªn, tranh luËn, gi¶i thÝch, ... cã tÝnh ®Þnh híng cho bµi viÕt, chuÈn bÞ cho häc sinh th¸i ®é, giäng ®iÖu, ...


249

thµnh, thµnh, ph¶n ®èi, chøng minh, gi¶i thÝch, tranh luËn.

? Trªn ®©y, chóng ta ®· tiÕn hµnh t×m hiÓu ®Ò v¨n nghÞ luËn. VËy em hiÓu t×m hiÓu ®Ò ®Ó lµm g× ?

? §Ò nªu lªn vÊn ®Ò g× ?

? §èi tîng vµ ph¹m vi nghÞ luËn ë ®©y lµ g× ?

? Khuynh híng t tëng cña ®Ò lµ kh¼ng ®Þnh hay phñ ®Þnh.

? §Ò nµy ®ßi hái ngêi viÐt ph¶i lµm g× ?

? §Ò bµi nªu ra ý kiÕn (l/®) nh chóng ta ®· t×m hiÓu. VËy em cã t¸n thµnh ý kiÕn ®ã kh«ng ?

? H·y nªu ra çc luËn ®iÓm nhá h¬n gÇn gòi víi luËn ®iÓm cña ®Ò bµi ?

? CÇn ®Æt ra nh÷ng c©u hái nµo ®Ó x¸c ®Þnh luËn cø cho ®Ò trªn ?(HS th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi çc

*. Ghi nhí: SGK.

2. T×m hiÓu ®Ò cô thÓ:

- §Ò v¨n nghÞ luËn: Chí nªn tù phô.

- LuËn ®iÓm: Chí nªn tù phô.

- §èi tîng vµ ph¹m vi nghÞ luËn: tÝnh tù phô cña con ngêi.- Khuynh híng t tëng cña ®Ò: kh¼ng ®Þnh.- Ngêi viÕt ph¶i x¸c ®Þnh: luËn ®iÓm, luËn cø, çch lËp luËn.

II. lËp ý cho ®Ò v¨n nghi luËn: §Ò bµi: Chí nªn tù phô.

1. X¸c lËp luËn ®iÓm:

- Chí nªn tù phô.

+ Tù phô lµ g× ?+ T¸c h¹i cña tÝnh tù phô ®èi víi mäi ngêi.+ Víi chÝnh b¶n th©n con ngêi cã tÝnh tù phô.

2. T×m luËn cø:

- Tù phô lµ g× ?- V× sao khuyªn chí nªn tù phô ?- Tù phô cã h¹i nh thÕ nµo ?


250

c©u hái.)

? Nªn b¾t ®Çu lêi khuyªn tõ ®©u ?(Theo thø tù tr¶ lêi c¸c c©u hái t×m luËn cø).

? LËp ý cho bµi v¨n nghÞ luËn lµ lµm g× ?

GV híng dÉn häc sinh ®äc bµi tham kh¶o. DÉn d¾t häc sinh t×m hiÓu ®Ò, lËp ý theo hÖ thèng c©u hái.

- Tù phô cã h¹i cho ai ?- LiÖt kª nh÷ng ®iÒu cã h¹i do tù phô vµ chän lý lÏ, dÉn chøng quan träng nhÊt.

3. X¸c ®Þnh lËp luËn:

*. Ghi nhí: SGK.IiI. luyÖn tËp: T×m hiÓu ®Ò vµ lËp ý cho ®Ò bµi ?S¸ch lµ ngêi b¹n lín cña con ngêi.

1. T×m hiÓu ®Ò:

- LuËn ®iÓm: S¸ch lµ ngêi b¹n lín cña con ngêi.- §èi tîng, ph¹m vi NL:- Khuynh híng, t tëng cña ®Ò: Kh¼ng ®Þnh.

2. LËp ý:

* X¸c ®Þnh luËn ®iÓm:

- S¸ch tho¶ m·n nhu cÇu hëng thô vµ ph¸t triÓn t©m hån:+ S¸ch gióp häc tËp, rÌn luyÖn hµng ngµy.+ Më mang trÝ tuÖ, t×m hiÓu thÕ giíi.+ Nèi liÒn qu¸ khø, hiÖn t¹i, t¬ng lai.+ C¶m th«ng, chia sÎ víi con ngêi, d©n téc, nh©n lo¹i.


251

? S¸ch lµ g× ?? S¸ch cã Ých lîi g× >< con ngêi ?? Víi b¶n th©n em, s¸ch cã t¸c dông nh thÕ nµo ?? NÕu kh«ng cã s¸ch, mäi ngêi vµ b¶n th©n em sÏ nh thÕ nµo ?? Th¸i ®é cña em ®èi víi s¸ch ra sao ?- LËp luËn theo tr×nh tù c¸c luËn cø trªn.

(H/s tËp x©y dùng mét vµi luËn cø theo nhãm vµ tr×nh bµy).

+ Th gi·n, thëng thøc, trß ch¬i.+ CÇn biÕt chän s¸ch vµ quý s¸ch, biÕt ®äc s¸ch.

* T×m luËn cø:

* LËp luËn:

Iv. h íng dÉn vÒ nhµ:

- Hoµn thiÖn bµi tËp trªn.- T×m hiÓu ®Ò vµ lËp ý: §Ò 2.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta


Gióp h/sinh:


252

- HiÓu ®îc tinh thÇn yªu níc lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc ta. N¾m ®îc nghÖ thuËt nghÞ luËn chÆt chÏ, s¸ng gän, cã tÝnh mÉu mùc cña bµi v¨n.

- Nhí ®îc c©u chèt cña bµi vµ nh÷ng c©u cã h×nh ¶nh so s¸nh trong bµi v¨n.




- §äc thuéc 9 c©u TN vÒ con ngêi vµ x· héi. Gi¶i thÝch nghÜa cña 1 c©u em cho lµ lý thó nhÊt ?

? Nªu mèi quan hÖ gi÷a 2 c©u: "Kh«ng thÇy ..." vµ "Häc thÇy ..."

* Bµi míi:

? Nh¾c l¹i thÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn ? -> §©y lµ mét bµi v¨n nghÞ luËn mÉu mùc.

? Em h·y nh¾c l¹i nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña Hå Chñ TÞch.? Nªu xuÊt sø cña v¨n b¶n ?

- §äc giäng m¹ch l¹c, râ rµng, døt kho¸t nhng vÉn thÓ hiÖn t/c. Lu ý çc ®/tõ, çc quan hÖ tõ, çc h×nh ¶nh so s¸nh.

Gi¶i nghÜa tõ khã theo SGK.

Gi¸o viªn giíi thiÖu.


1. T¸c gi¶: Hå ChÝ Minh.

2. V¨n b¶n: Lµ ®o¹n trÝch trong "B¸o ço chÝnh trÞ " do Hå Chñ TÞch ®äc trong §¹i héi lÇn thø II §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam.


1. §äc:

2. Chó thÝch: SGK.3. ThÓ lo¹i:NghÞ luËn x· héi - chøng minh


253

HS chia ®o¹n, GV giíi thiÖu çch gäi tõng ®o¹n vµ n/v k/q cña tõng ®o¹n.

HS ®äc ®o¹n 1.? VÊn ®Ò chñ chèt mµ t/g nªu ra ®Ó nghÞ luËn lµ v/® g× ?? LuËn ®iÓm Êy ®îc cô thÓ ho¸ b»ng nh÷ng c©u v¨n nµo trong v¨n b¶n ?? Qua ®ã, em nhËn thÊy t/g ®· nªu vÊn ®Ò b»ng çch nµo ?? Nªu t/d n/t cña çch nªu Êy ?? Trong c©u v¨n më ®Çu cña phÇn nªu vÊn ®Ò, t/g nãi ®Õn t/c yªu níc qua tõ ng÷ nµo ?

? Em hiÓu thÕ nµo lµ t/c: "nång nµn yªu níc" vµ "truyÒn thèng quý b¸u" ?

? Vµ truyÒn thèng yªu níc Êy ®îc t¸c gi¶ nhÊn m¹nh trªn lÜnh vùc nµo ?? Trong lÜnh vùc ®ã, t/g ®a ra h×nh ¶nh tiªu biªñ nµo thÓ hiÖn lßng yªu níc cña nh©n d©n ta ?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch sö dông tõ ng÷ trong ®o¹n më

mét vÊn ®Ò chÝnh trÞ, x· héi.4. Bè côc: 3 phÇn.- Nªu vÊn ®Ò.- Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.- KÕt thóc vÊn ®Ò. 5. Ph©n tÝch:a, Nªu vÊn ®Ò: §o¹n 1.

+ VÊn ®Ò NL (luËn ®iÓm): TruyÒn thèng yªu níc cña nh©n d©n ta.+ VÊn ®Ò ®îc thÓ hiÖn trong c©u 1 vµ c©u 2.

=> Çch nªu vÊn ®Ò trùc tiÕp, râ rµng, rµnh m¹ch, døt kho¸t vµ kh¼ng ®Þnh.

- “Nång nµn yªu níc” – t×nh yªu níc ë ®é m·nh liÖt, s«i næi, d©ng trµo.- “TruyÒn thèng quý b¸u”: nh÷ng gi¸ trÞ ®· trë lªn v÷ng bÒn, qua nhiÒu thÕ hÖ, thµnh tµi s¶n chung.

- ThÓ hiÖn trong lÜnh vùc ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m: kÕt thµnh lµn sãng, lít, nhÊn ch×m, …=> H×nh ¶nh so s¸nh rÊt chÝnh x¸c, míi mÎ, ®/tõ phï hîp gîi sù linh


254

®Çu ?

? VËy em cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i vai trß vµ ý nghÜa cña ®o¹n nªu vÊn ®Ò ?? Vµ em ®äc ®îc c¶m xóc nµo cña t/g trong ®o¹n v¨n ?

§äc ®o¹n 2, 3.? T¸c gi¶ ®· lµm râ luËn ®iÓm "lßng yªu níc ..." b»ng çch nµo ?

(§a ra çc luËn cø.)? Em thÊy t¸c gi¶ ®· cã çch lËp luËn theo tr×nh tù nµo ?

(Tr×nh tù thêi gian).? Theo dâi ®o¹n 2, em cã thÓ nhËn thÊy t¸c gi¶ ®· lËp luËn b»ng çch nµo ?? ë c©u 2, t¸c gi¶ ®· sö dông çch nªu d/c nh thÕ nµo ?? Çch nªu dÉn chøng nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo ?

? ë c©u 3, t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p tu tõ g× ?

- ë ®o¹n v¨n thø 3 trong v¨n b¶n,

ho¹t, mÒm dÎo, bÒn ch¾c mµ m¹nh mÏ.=> §©y lµ çch nªu vÊn ®Ò mÉu mùc.+ Nªu vÊn ®Ò:- T¹o luËn ®iÓm chÝnh cho bµi v¨n.- Bµy tá nhËn xÐt chung vÒ luËn ®iÓm Êy.- Béc lé c¶m xóc, t/c, …/- (Rng rng, tù hµo vÒ lßng yªu níc m·nh liÖt cña nh©n d©n ta ?).

b, Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: §o¹n 2, 3:

+ §o¹n 2: 3 c©u.- C©u 1: Nªu ý kh¸i qu¸t më ®Çu ®o¹n, mang tÝnh chÊt giíi thiÖu, tr×nh bµy.- C©u 2: Nªu dÉn chøng, chøng minh.

( Nªu dÉn chøng theo tÝnh chÊt liÖt kª, nªu tªn ngêi anh hïng d©n téc liªn tiÕp -> t¹o c¶m xóc tù hµo, phÊn chÊn.)- C©u 3: Nh¾c nhë toµn d©n ghi nhí c«ng lao, uèng níc nhí nguån (ch¬i ch÷, ®iÖp ng÷ -> tiÕng nãi thiªng liªng cña nói s«ng hoµ trong tiÕng B¸c kÝnh yªu).


255

em nhËn thÊy nÐt ®Æc s¾c nµo trong hÖ thèng lËp luËn vµ dÉn chøng cña t¸c gi¶ ?( VD: d/c theo:- Løa tuæi. - Kh«ng gian. Võa cô thÓ, - NhiÖm vô. võa toµn diÖn.- Con ngêi.- ViÖc lµm).

? Em cã nhËn xÐt chung g× vÒ çch nªu dÉn chøng ?? ë c¶ 2 ®o¹n v¨n nµy, 2 luËn cø ®îc lËp luËn theo çch nµo ?

? Vµ khi tr×nh bµy çc luËn cø, em nhËn thÊy t¸c gi¶ cã c¶m xóc nµo ?

? ë phÇn kÕt thóc vÊn ®Ò, B¸c ®· viÕt ®iÒu g× ?

? Çch so s¸nh nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo ?? Tõ ®ã ngêi ®Ò ra nhiÖm vô g× ?

+ §o¹n 3: 5 c©u.- C©u 1: So s¸nh, c©n ®èi tõng cÆp, tõng vÕ l¹i cã t¸c dông chuyÓn ý, chuyÓn ®o¹n rÊt gän, khÐo, l¹i võa nªu ®îc ý kh¸i qu¸t cho ®o¹n 3.- C©u 2, 3, 4: Nªu d/c b»ng çch:+ LiÖt kª theo løa tuæi, kh«ng gian, …+ M« h×nh liªn kÕt: Tõ … ®Õn …(Cïng lµm s¸ng tá chñ ®Ò ®v: Lßng yªu níc cña nh©n d©n ta trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p).- C©u 5: Kh¸i qu¸t chung.=> Trong çc luËn cø cña v¨n b¶n, t¸c gi¶ ®· cã çch liÖt kª dÉn chøng rÊt phong phó, toµn diÖn, liªn tôc mµ kh«ng rèi, võa kh¸i qu¸t, võa cô thÓ, hÖ thèng.- LËp luËn: tæng – ph©n - hîp.

- C¶m phôc, ngìng mé lßng yªu n-íc cña ®ång bµo ta tõ xa ®Õn nay.

c, KÕt thóc vÊn ®Ò: §o¹n 4.

- So s¸nh tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta víi çc thø cña quý.

-> §Ò cao tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta.

- §Ò ra nhiÖm vô: Lµm cho tinh thÇn yªu níc cña tÊt c¶ mäi ngêi ®Òu ®îc thùc hµnh vµo c«ng


256

? Em cã nhËn xÐt n/t/n vÒ c¸ch KTV§ ?

? Tãm l¹i bµi v¨n nghÞ luËn nµy cã nÐt NT nµo ®Æc s¾c ?

*Th¶o luËn:? Lµ ngêi yªu níc, em nhËn thøc thªm ®iÒu yªu níc nµo tõ v¨n b¶n ?- V¨n b¶n nµy thuyÕt phôc ngêi ®äc do ?

viÖc kh¸ng chiÕn.

=> KÕt thóc vÊn ®Ò tù nhiªn, hîp lý s©u s¾c, gi¶n dÞ, râ rµng, dÔ hiÓu, thuyÕt phôc: N©ng cao luËn ®iÓm, ®Ò ra nhiÖm vô.

6. Tæng kÕt:- Bè côc chÆt chÏ, lËp luËn m¹ch l¹c.- LuËn cø râ rµng.- Giäng v¨n tha thiÕt, giµu c¶m xóc.- TruyÒn tíi ngêi ®äc tinh thÇn yªu níc.*. Ghi nhí: SGK.

Iii. h íng dÉn luyÖn tËp:

- §äc thuéc lßng c¸c ®o¹n trong v¨n b¶n.- TËp viÕt ®o¹n v¨n liÖt kª theo m« h×nh liªn kÕt “Tõ … ®Õn …”

*. VÒ nhµ: - Häc, hiÓu bµi. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 82:

c©u ®Æc biÖt


257


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc kh¸i niÖm c©u ®Æc biÖt. - HiÓu ®îc t¸c dông cña c©u ®Æc biÖt.- BiÕt c¸ch sö dông c©u ®Æc biÖt trong nh÷ng t×nh huèng cô thÓ.




- ThÕ nµo lµ c©u rót gän ? Cho vÝ dô c©u rót gän ?? ViÕt ®o¹n ®èi tho¹i cã sö dông c©u rót gän phï hîp ?

* Bµi míi:

H/s ®äc v¨n b¶n.

? Th¶o luËn nhãm: C©u g¹ch ch©n cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ?A. §ã lµ c©u BT, cã ®ñ CN, VN.B. §ã lµ c©u rót gän, lîc bá c¶ CN, VN.C. §ã lµ c©u kh«ng thÓ cã CN, VN.

? Em hiÓu thÕ nµo lµ c©u ®Æc biÖt ?L u ý: - Sö dông c©u rót gän vµ c©u ®Æc biÖt ®Òu ph¶i ®Æt trong ng÷ c¶nh cô thÓ.- CÇn ph©n biÖt c©u rót gän víi

I. thÕ nµo lµ c©u ®Æc biÖt:

1. VÝ dô:

§o¹n v¨n: ¤i, em Thuû ! TiÕng kªu …. Em t«i bíc vµo líp.

2. NhËn xÐt:

- Lo¹i ngay ph¬ng ¸n A. - §ã kh«ng ph¶i lµ c©u rót gän v× kh«ng thÓ kh«i phôc (kh«ng thÓ t×m ®îc) CN vµ VN bÞ rót gän.- §ã lµ c©u kh«ng thÓ cã CN, VN.=> §ã lµ c©u ®Æc biÖt.

3. Ghi nhí: SGK.

Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh c©u ®Æc biÖt: RÇm ! Mäi ngêi ngo¶nh l¹i nh×n. Hai chiÕc xe m¸y®· t«ng vµo nhau. ThËt khñng khiÕp !


258

c©u ®Æc biÖt nhê viÖc cã thÓ hay kh«ng thÓ kh«i phôc thµnh phÇn bÞ thiÕu trong c©u.VD: + Mét ®ªm mïa xu©n. Trªn dßng s«ng ªm ¶, c¸i ®ß cò … + - ChÞ gÆp anh Êy bao giê ? - Mét ®ªm mïa xu©n.

? Víi bµi tËp nhanh ë phÇn I, gi¸o viªn ®a ra ®o¹n v¨n sau ®Ó so s¸nh: Hai chiÕc xe m¸y ®Òu l¹ng l¸ch, phãng nhanh vît Èu. Bçng mét tiÕng rÇm khñng khiÕp vang lªn. Chóng ®· t«ng vµo nhau.? §o¹n v¨n ®· sö dông c©u v¨n ®Æc biÖt béc lé ®îc c¶m xóc râ h¬n.? Gi¸o viªn cho häc sinh ph©n tÝch vÝ dô trong SGK.

? Nªu c¸c t/d khi sö dông c©u ®Æc biÖt ?

Bµi tËp nhanhX¸c ®Þnh t¸c dông cña viÖc sö dông c©u ®Æc biÖt: Giã. Ma. N·o nïng. (NCH).=> LiÖt kª, th«ng b¸o sù ph¸t triÓn cña sù viÖc, hiÖn tîng. §ång thêi t¹o c¶m xóc

II. t¸c dông cña c©u ®Æc biÖt:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

- VD 1: X¸c ®Þnh thêi gian, n¬i chèn.- VD 2: LiÖt kª, th«ng b¸o, …- VD 3: Béc lé c¶m xóc.- VD 4: Gäi ®¸p.

3. Ghi nhí: SGK.

Iii. luyÖn tËp:


259

Bµi tËp 1+ 2

X¸c ®Þnh c©u ®Æc biÖt, c©u rót gän vµ t¸c dông cña c©u ®Æc biÖt.

a) + Kh«ng cã c©u ®Æc biÖt. + Cã 3 c©u rót gän: “Cã khi ®îc trng bµy …”. “Nhng còng cã khi …”. “NghÜa lµ ph¶i ra søc …”.(Kh«i phôc: Rót gän CN: C©u 1, 2: Tinh thÇn yªu níc. C©u 3 : Mäi ngêi chóng ta. )

Bµi tËp 2

b) + C©u ®Æc biÖt: Ba gi©y … Bèn gi©y … N¨m gi©y … L©u qu¸ !(x¸c ®Þnh thêi gian, béc lé c¶m xóc.) + Kh«ng cã c©u rót gän.

c) + Kh«ng cã c©u rót gän. + C©u ®Æc biÖt: Mét håi cßi. KÓ viÖc (têng thuËt).

d) + C©u ®Æc biÖt: L¸ ¬i ! ( Gäi ®¸p + t/c th©n thiÕt.). + C©u rót gän: - H·y kÓ chuyÖn. (CN: b¹n). - B×nh thêng l¾m … (CN: Cuéc ®êi t«i.).

Bµi tËp 3

ViÕt ®o¹n v¨n t¶ c¶nh quª h¬ng em. Trong ®ã cã vµi c©u ®Æc biÖt.- Häc sinh lµm theo nhãm.- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy.

iV. h íng dÉn vÒ nhµ :

- Häc, hiÓu bµi.- Lµm bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

..........................................................................................................................

.....................

TiÕt 83:


260

Bè côc vµ ph¬ng ph¸p lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn


Gióp h/sinh: - BiÕt c¸ch lËp bè côc vµ lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn.- N¾m ®îc mèi quan hÖ gi÷a bè côc vµ ph¬ng ph¸p lËp luËn cña bµi v¨n nghÞ luËn.




? Nªu c¸ch lËp ý cho mét bµi v¨n nghÞ luËn.- KiÓm tra bµi tËp vÒ nhµ.

* Bµi míi:

- Häc sinh ®äc l¹i v¨n b¶n: “Tinh thÇn yªu níc …”

? Bµi v¨n cã mÊy phÇn ? Néi dung cña mçi phÇn lµ g× ?? Mçi phÇn cã mÊy ®o¹n ?? Mçi ®o¹n cã nh÷ng luËn ®iÓm nµo ?

I. mèi quan hÖ gi÷a bè côc vµ lËp luËn:

1. VÝ dô: V¨n b¶n: “Tinh thÇn yªu níc …”

2. NhËn xÐt:

+ Bµi v¨n gåm 3 phÇn.# Nªu vÊn ®Ò:- Nªu vÊn ®Ò.- K/® gi¸ trÞ cña vÊn ®Ò.- So s¸nh, më réng vµ x¸c ®Þnh ph¹m vi biÓu hiÖn næi bËt cña vÊn ®Ò.# Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: Chøng minh truyÒn thèng yªu níc anh hïng trong lÞch sö d©n téc ta.- Trong qu¸ khø lÞch sö.


261

? Tõ ®ã, em h·y nh¾c l¹i bè côc cña mét bµi v¨n nghÞ luËn ?

GVsö dông b¶ng phô (theo SGK – tr 30)Hµng ngang ...,hµng däc…,lËp luËn theo cÊch nµo?? Tõ ®ã, em thÊy vai trß cña lËp luËn trong v¨n b¶n nghÞ luËn lµ nh thÕ nµo?? Mqh gi÷a lËp luËn vµ bè côc lµ g×?

? Nªu ghi nhí?

§äc bµi v¨n.

? Bµi v¨n nªu lªn t tëng g×?? T tëng Êy thÓ hiÖn ë nh÷ng luËn ®iÓm nµo? Cô thÓ ho¸ b»ng nh÷ng c©u v¨n nµo?

- Trong thùc tÕ cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.# KÕt thóc vÊn ®Ò:- So s¸nh, kh¸i qu¸t gi¸ trÞ cña vÊn ®Ò.- Çc biÓu hiÖn kh¸c nhau cña vÊn ®Ò.- X¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm, bæn phËn cña mäi ngêi.

=> §ã chÝnh lµ bè côc cña bµi vµ çch nªu vÊn ®Ò, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, .. lµ çch lËp luËn cña bµi.+ Çc çch lËp luËn.- Quan hÖ nh©n - qu¶.- Quan hÖ tæng - ph©n - hîp.- Suy luËn t¬ng ®ång.=> Ph¬ng ph¸p lËp luËn lµ chÊt keo g¾n çc phÇn, çc ý cña bè côc.

=> Mèi quan hÖ gi÷a bè côc vµ lËp luËn t¹o thµnh mét m¹ng líi liªn kÕt trong v¨n b¶n nghÞ luËn.

3. Ghi nhí: SGK.

ii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1

V¨n b¶n: “Häc c¬ b¶n míi cã thÓ trë thµnh tµi lín”.- LuËn ®iÓm: Häc c¬ b¶n míi cã thÓ trë thµnh tµi lín.- Çc luËn ®iÓm nhá :+ ë ®êi cã nhiÒu ngêi ®i häc, nh-


262

? Bµi cã bè côc mÊy phÇn? H·y cho biÕt çch lËp luËn ®îc sö dông trong bµi ?

ng Ýt ai …+ NÕu kh«ng cã c«ng …+ ChØ cã thÇy giái …- Çc luËn cø:+ §¬-Vanh-xi muèn häc cho nhanh, …+ Em nªn biÕt r»ng trong 1000 …+ C©u chuyÖn vÏ trøng …- Bè côc: 3 phÇn.+ Më bµi: ë ®êi cã nhiÒu ngêi ®i häc, nhng Ýt ai …tµi+ Th©n bµi: “danh ho¹ … mäi thø”.+ KÕt bµi: phÇn cßn l¹i.- Çch lËp luËn:+ Quan hÖ t¬ng ph¶n so s¸nh.+ Quan hÖ nh©n qu¶.


- Häc, hiÓu bµi.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

......................................................................................................

..................................................

TiÕt 84

LuyÖn tËp vÒ ph¬ng ph¸p lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn


Gióp häc sinh :

Qua luyÖn tËp mµ hiÓu s©u thªm vÒ kh¸i niÖm lËp luËn .


*. æn ®Þnh líp:

*. KiÓm tra bµi cò:


263

?Tr×nh bµy bè côc trong bµi v¨n nghÞ luËn? ?Thêng gÆp çc çch lËp luËn nµo trong bµi v¨n nghÞ luËn?

*.Bµi míi:

? Nh¾c l¹i thÕ nµo lµ lËp luËn ? Häc sinh t×m hiÓu çc vÝ dô ?

? Trong çc c©u, bé phËn nµo lµ luËn cø, kÕt luËn, thÓ hiÖn t tëng cña ngêi nãi ?

? Mèi quan hÖ gi÷a luËn cø ®èi víi kÕt luËn lµ nh thÕ nµo ?

? VÞ trÝ cña luËn cø vµ kÕt luËn cã thÓ thay ®æi cho nhau kh«ng ?

? TH mèi quan hÖ : + nh©n – qu¶, (a, b, c). + t¬ng ®ång. (d, e)

(Häc sinh th¶o luËn nhãm.)

Häc sinh th¶o luËn nhãm.

- T×m hiÓu VD SGK tr 33.? ë môc 2I, em ®· bæ sung çc luËn cø cho çc kÕt luËn. VËy em

I, LËp luËn trong ®êi sèng:1) ChØ râ nhiÖm vô cña tõng bé phËn trong c©u:a, H«m nay trêi m a ,chóng ta kh«ng LC KL®i ch¬i c«ng viªn n÷a.b, c, (T¬ng tù).- Mqh gi÷a luËn cø-kÕt luËn lµ nh©n-qu¶. Cã thÓ thay ®æi vÞ trÝ gi÷a luËn cø vµ kÕt luËn .2, H·y bæ sung luËn cø cho çc kÕt luËn:

3,ViÕt tiÕp kÕt luËn cho luËn cø :

=>Trong ®êi sèng, h×nh thøc biÓu hiÖn m/q/h gi÷a luËn cø vµ luËn ®iÓm thêng n»m trong mét cÊu tróc c©u nhÊt ®Þnh .Mçi luËn cø cã thÓ ®a tíi mét hoÆc nhiÒu luËn ®iÓm (vµ ngîc l¹i)II, LËp luËn trong v n nghÞ lu©n: +So s¸nh :


264

h·y so s¸nh çc kÕt luËn ®ã víi çc luËn ®iÓm võa ®äc.

? T/d cña luËn ®iÓm trong v¨n nghÞ luËn ?

-> Do luËn ®iÓm cã tÇm quan träng nªn ph¬ng ph¸p lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn ®ßi hái ph¶i khoa häc vµ chÆt chÏ. Nã ph¶i tr¶ lêi çc c©u hái: V× sao mµ nªu ra luËn ®iÓm ®ã ? LuËn ®iÓm ®ã cã nh÷ng néi dung g× ? LuËn ®iÓm ®ã cã c¬ së thùc tÕ kh«ng ? LuËn ®iÓm ®ã sÏ cã t¸c dông g× ? Muèn tr¶ lêi çc c©u hái ®ã th× luËn cø ph¶i thÝch hîp, s¾p xÕp chÆt chÏ.

Häc sinh kÓ l¹i truyÖn.? X¸c ®Þnh luËn ®iÓm ?

? Tr×nh bµy çc luËn cø ?

- §Òu lµ nh÷ng kÕt luËn.- ë môc I2: L¬× nãi trong giao tiÕp h»ng ngµy thêng mang tÝnh ç nh©n vµ cã ý nghÜa hµm Èn.- ë Môc II: LuËn ®iÓm trong v¨n nghÞ luËn thêng mang kÕt qu¶ vµ ý nghÜa têng minh.

=>T¸c dông cña luËn ®iÓm: - Lµ c¬ së ®Ó triÓn khai luËn cø.- Lµ kÕt luËn cña lËp luËn.

=>Trong v¨n nghÞ luËn, lËp luËn thêng ®îc diÔn ®¹t díi h×nh thøc mét tËp hîp c©u; lËp luËn ®ßi hái tÝnh lÝ luËn, chÆt chÏ ,têng minh.

Iii. luyÖn tËp:

X¸c ®Þnh luËn ®iÓm vµ çch lËp luËn cho truyÖn ngô ng«n: “Õch ngåi ®¸y giÕng”.1) LuËn ®iÓm:Çi gi¸ ph¶i tr¶ cho nh÷ng kÎ dèt n¸t, kiªu ng¹o. 2) LuËn cø: - Õch sèng l©u ngµy trong giÕng, bªn c¹nh nh÷ng con vËt bÐ nhá.- Çc loµi vËt nµy rÊt sî tiÕng


265

vang ®éng cña Õch.- Õch tëng m×nh ghª gím nh mét vÞ chóa tÓ.- Trêi ma to, níc dÒnh lªn, ®a Õch ra ngoµi.- Quen thãi cò, Õch nghªnh ngang ®i l¹i kh¾p n¬i, ch¼ng thÌm ®Ó ý ®Õn xung quanh.- Õch bÞ tr©u giÉm bÑp.3) LËp luËn: - Theo tr×nh tù thêi gian vµ kh«ng gian, b»ng nghÖ thuËt mét c©u chuyÖn kÓ víi nh÷ng chi tiÕt, sù viÖc cô thÓ vµ chän läc ®Ó rót ra luËn ®iÓm mét çch kÝn ®¸o.( §©y lµ çch lËp luËn ®Æc biÖt cu¶ truyÖn ngô ng«n: Kh«ng lËp luËn trùc tiÕp mµ lËp luËn gi¸n tiÕp b»ng c©u chuyÖn kÓ víi nh÷ng nh©n vËt, chi tiÕt, lêi tho¹i chän läc vµ ®Çy dông ý. LuËn ®iÓm sÏ ®îc rót ra tõ ®ã mét çch kÝn ®¸o, s©u s¾c mµ thó vÞ.)


- Häc, hiÓu bµi.- X¸c ®Þnh luËn ®iÓm, çch lËp luËn: “S¸ch lµ …”, “ThÇy bãi …”.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


266


sù giµu ®Ñp cña tiÕng viÖt


Gióp h/sinh:- HiÓu ®îc trªn nh÷ng nÐt chung sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt qua sù

ph©n tÝch, chøng minh cña t¸c gi¶.- N¾m ®îc nh÷ng ®iÓm næi bËt trong nghÖ thuËt nghÞ luËn cña bµi

v¨n: lËp luËn chÆt chÏ, chøng cø toµn diÖn, v¨n phong cã tÝnh khoa häc.




? §äc thuéc mét ®o¹n trong v¨n b¶n : “Tinh thÇn yªu níc …”? Nªu thµnh c«ng vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n

* Bµi míi:

? Em h·y ®äc chó thÝch vµ cho biÕt nh÷ng ®iÒu em hiÓu vÒ t¸c gi¶ ?

? Nªu xuÊt sø cña v¨n b¶n ?


1. T¸c gi¶:

§Æng Thai Mai (1902-1984).

2. V¨n b¶n:

§o¹n trÝch trong bµi nghiªn cøu: “TiÕng ViÖt – mét biÓu hiÖn hïng hån cña søc sèng d©n


267

*. §äc râ rµng, m¹ch l¹c khi thÓ hiÖn nh÷ng c©u dµi, nhiÒu thµnh phÇn phô; giäng nhÊn m¹nh khi ®äc tíi nh÷ng c©u më ®Çu, c©u kÕt luËn.

(Nh©n chøng: ngêi lµm chøng.)

- Häc sinh t×m hiÓu thÓ lo¹i v¨n b¶n.

? X¸c ®Þnh bè côc cña v¨n b¶n ?

? Theo dâi phÇn nªu vÊn ®Ò cña v¨n b¶n, em h·y cho biÕt c©u më ®Çu v¨n b¶n nãi lªn ®iÒu g× ?(Hai c©u ®Çu ®Æt ngêi ®äc vµo nh÷ng c©u hái: Nh÷ng lý do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c Êy lµ g× ? V× sao chóng ta l¹i cã thÓ tù hµo vµ tin tëng vµo t¬ng lai cña tiÕng ViÖt ?).? Vµ nh÷ng c©u hái trªn sÏ ®îc tr¶ lêi tËp trung trong ®o¹n v¨n ?

? Em h·y t×m c©u v¨n kh¸i qu¸t phÈm chÊt cña tiÕng ViÖt ?

téc” – 1967.


1. §äc:

2. Chó thÝch: SGK

3. ThÓ lo¹i:

- NghÞ luËn chøng minh.

4. Bè côc: 3 phÇn.

5. Ph©n tÝch:

a, Nªu vÊn ®Ò:

* C©u 1, 2: Gîi dÉn vÊn ®Ò.

* C©u 3: Kh¸i qu¸t phÈm chÊt cña tiÕng ViÖt (luËn ®Ò).

- 2 luËn ®iÓm:+ TiÕng ViÖt giµu, hay.+ TiÕng ViÖt ®Ñp.- C¸ch gi¶i thÝch b»ng qu¸n ng÷,


268

? Trong luËn ®Ò trªn t¸c gi¶ ®· x©y dùng mÊy luËn ®iÓm ?

? T/chÊt gi¶i thÝch cña ®o¹n v¨n ®îc thÓ hiÖn b»ng côm tõ nµo ?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch gi¶i thÝch Êy ?? Gi¶i thÝch vÒ çi ®Ñp cña tiÕng ViÖt nh thÕ nµo ?

? Gi¶i thÝch vÒ çi hay cña tiÕng ViÖt nh thÕ nµo ?(§ã lµ çch gi¶i thÝch kh«ng chØ s©u s¾c mµ cßn mang tÇm kh¸i qu¸t rÊt cao thÓ hiÖn çi nh×n vµ tÇm v¨n ho¸ rÊt uyªn b¸c.)? Em nhËn thÊy nÐt ®Æc s¾c trong ®o¹n v¨n lµ g× ?

? §o¹n v¨n cã çch lËp luËn nh thÕ nµo ?

? §Ó chøng minh cho vÎ ®Ñp, vÎ hay cña tiÕng ViÖt, t¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng luËn cø nµo ?

? §Ó chøng minh cho vÎ ®Ñp cña tiÕng ViÖt, t¸c gi¶ dùa trªn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nµo trong cÊu t¹o cña nã. ? T¸c gi¶ ®a ra mÊy dÉn chøng ?

®iÖp ng÷ rÊt khóc chiÕt, m¹ch l¹c.+ Nãi thÕ cã nghÜa lµ nãi r»ng …+ Nãi thÕ còng cã nghÜa lµ nãi r»ng … §Ñp: + NhÞp ®iÖu (hµi hoµ vÒ ©m hëng, thanh ®iÖu). + Có ph¸p (tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn trong çch ®Æt c©u).Hay: + §ñ kh¶ n¨ng ®Ó diÔn ®¹t t tëng, t×nh c¶m, … + Tho¶ m·n cho yªu cÇu cña ®êi sèng …

=> Nªu vÊn ®Ò rÊt m¹ch l¹c, mÉu mùc víi 3 néi dung ®îc liªn kÕt rÊt chÆt chÏ. 2 c©u ®Çu – dÉn vµo ®Ò; c©u thø 3 – nªu luËn ®iÓm; c©u 4, 5 – më réng, gi¶i thÝch tæng qu¸t vÊn ®Ò. (§i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ).

b, Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:

B1: TiÕng ViÖt rÊt ®Ñp.

- Giµu chÊt nh¹c.- RÊt uyÓn chuyÓn trong c©u kÐo


269

? Em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ çch lùa chän dÉn chøng nh vËy ?

? TiÕp theo, t¸c gi¶ chøng minh vµ gi¶i thÝch vÎ ®Ñp cña tiÕng ViÖt ë nh÷ng ph¬ng diÖn nµo n÷a ?

? Em h·y gióp t¸c gi¶ b»ng çch ®a ra nh÷ng c©u v¨n, th¬, tôc ng÷, … cô thÓ ? (Th¶o luËn nhãm).

? Theo dâi ®o¹n tiÕp theo vµ cho biÕt t¸c gi¶ quan niÖm nh thÕ nµo vÒ 1 thø tiÕng hay ?

? Dùa trªn çc chøng cø nµo ®Ó t¸c gi¶ x¸c nhËn çc kh¶ n¨ng hay ®ã cña tiÕng ViÖt ?

? H·y gióp t¸c gi¶ lµm râ thªm çc kh¶ n¨ng ®ã b»ng çc dÉn chøng cô thÓ ? (Th¶o luËn nhãm).

-> §Æc ®iÓm “hay” rÊt gÇn gòi víi ®Æc ®iÓm “giaï” mµ cè Thñ t-íng Ph¹m V¨n §ång nªu ra.

? Qua ph©n tÝch çc luËn cø trong v¨n b¶n, em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ çch lËp luËn cña t¸c gi¶ ?

+ D/c:- NhËn xÐt cña nh÷ng ngêi ngo¹i quèc sang th¨m níc ta.- TrÝch lêi cña 1 gi¸o sü níc ngoµi.

=> 2 d/c rÊt kh¸ch quan vµ tiªu biÓu.

- HÖ thèng nguyªn ©m vµ phô ©m kh¸ phong phó.- Giµu thanh ®iÖu.- Có ph¸p c©n ®èi, nhÞp nhµng.- Tõ vùng dåi dµo.

B2: TiÕng ViÖt rÊt hay:- Tho¶ m·n nhu cÇu ...- Tho¶ m·n yªu cÇu …

+ D/c:- Phong phó, dåi dµo vÒ cÊu t¹o …- Tõ vùng míi t¨ng nhanh.- Ng÷ ph¸p uyÓn chuyÓn …

+ LËp luËn:- Dïng lý lÏ vµ dÉn chøng khoa häc.- ThiÕu d/c cô thÓ, sinh ®éng.


270

-> LËp luËn cã phÇn kh« cøng, trõu tîng vµ khã hiÓu >< ngêi ®äc th«ng thêng -> V¨n ch¬ng b¸c häc.

? Bµi nghÞ luËn mang l¹i cho em nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c nµo vÒ tiÕng ViÖt ?

? NghÖ thuËt nghÞ luËn næi bËt cña v¨n b¶n ?

? Qua ®ã em hiÓu t¸c gi¶ lµ ngêi nh thÕ nµo ?

? NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i lµm g× ®Ó gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt ?

c, KÕt thóc vÊn ®Ò:

Kh¼ng ®Þnh søc sèng m¹nh mÏ, l©u bÒn, kh¶ n¨ng thÝch øng cña tiÕng ViÖt trong tiÕn tr×nh lÞch sö ViÖt Nam. (1 c©u).

6. Tæng kÕt:

Ghi nhí: SGK

*. H íng dÉn luyÖn tËp vµ vÒ nhµ:

- T×m ®äc:+ TV … - Lu Quang Vò.+ TV … - Ph¹m V¨n §ång.+ Gi÷ g×n … - Hå ChÝ Minh.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 86:

thªm tr¹ng ng÷ cho c©u


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc kh¸i niÖm tr¹ng ng÷ trong c©u.- ¤n l¹i c¸c tr¹ng ng÷ ®· häc ë TiÓu häc.


271




? ThÕ nµo lµ c©u ®Æc biÖt ? Ph©n biÖt gi÷a c©u ®Æc biÖt vµ c©u rót gän ?

? Cho vÝ dô, ph©n tÝch t¸c dông cña viÖc sö dông c©u ®Æc biÖt ?

* Bµi míi:

Häc sinh ®äc vÝ dô.

? X¸c ®Þnh tr¹ng ng÷ trong mçi c©u ?

? Çc tr¹ng ng÷ t×m ®îc Êy bæ sung cho c©u nh÷ng néi dung g× ?

? Cã thÓ chuyÓn çc tr¹ng ng÷ ®ã sang nh÷ng vÞ trÝ nµo trong c©u ?

? Nªu dÊu hiÖu nhËn biÕt tr¹ng ng÷ ?

? Em h·y kh¸i qu¸t çc ®Æc ®iÓm cña tr¹ng ng÷ ?

? X¸c ®Þnh tr¹ng ng÷ trong çc cÆp c©u ?

I. ®Æc ®iÓm cña tr¹ng ng÷:

1. VÝ dô: SGK, tr 39.

2. NhËn xÐt:

a) Díi bãng tre xanh, ®· tõ l©u ®êi.b) tõ ngh×n ®êi nay.

=> TN cã vai trß bæ sung ý nghÜa cho nßng cèt c©u (vÒ thêi gian, kh«ng gian, …)- TN cã thÓ ®øng ë ®Çu, cuèi, gi÷a c©u vµ ®îc nhËn biÕt b»ng qu·ng ng¾t h¬i khi nãi vµ dÊu phÈy khi viÕt.3. Ghi nhí: SGK, tr 39.

Bµi tËp nhanh

T«i ®äc b¸o h«m nay. §N ( Kh¸c víi: T«i ®äc b¸o, h«m nay).- H«m nay, t«i ®äc b¸o. TN

Ii. luyÖn tËp:


272

? §äc vÝ dô.

? X¸c ®Þnh vai trß ng÷ ph¸p cña côm tõ “mïa xu©n” trong çc vÝ dô ?

Bµi tËp 1

a) “Mïa xu©n …” : CN, VN.b) “Mïa xu©n …” : Tr¹ng ng÷c) “Mïa xu©n …” : Bæ ng÷.d) “Mïa xu©n!” : C©u ®Æc biÖt.

Bµi tËp 2

X¸c ®Þnh vµ gäi tªn çc tr¹ng ng÷.- Nh b¸o tríc mïa vÒ : TN çch thøc.- Khi ®i … xanh : TN thêi gian.- Trong çi vá xanh kia : TN ®Þa ®iÓm. (Kh«ng gian.)- Díi ¸nh n¾ng : TN n¬i chèn (kh«ng gian). Víi kh¶ n¨ng thÝch øng : TN çch thøc.

Bµi tËp 3

- Th¶o luËn nhãm: ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông tr¹ng ng÷.


- Häc, hiÓu bµi.- Cho vÝ dô vÒ tr¹ng ng÷.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

...................................................................................................................................................... TiÕt 87 + 88:

t×m hiÓu chung

vÒ phÐp lËp luËn chøng minh


Gióp h/sinh:


273

N¾m ®îc môc ®Ých, tÝnh chÊt vµ çc yÕu tè cña phÐp lËp luËn chøng minh.




? ë 2 v¨n b¶n: “Tinh thÇn yªu níc …” vµ “Sù giµu ®Ñp …” çc t¸c gi¶ ®· lµm c«ng viÖc g× ?

* Bµi míi:

? Trong ®êi sèng, khi cÇn chøng tá ngêi kh¸c tin r»ng lêi nãi cña em lµ thËt th× em ph¶i lµm g× ?

? VËy qua ®ã, em cã thÓ cho biÕt thÕ nµo lµ chøng minh ?

Gi¸o viªn nªu mét sè t×nh huèng ®Ó häc sinh th¶o luËn.- Häc sinh bÞ kiÓm tra vë bµi tËp – nãi lµ quªn -> chøng minh ®Ó c« gi¸o vµ çc b¹n tin lµ quªn thËt, kh«ng ph¶i cha lµm mµ nãi dèi.? §ã lµ chøng minh vÊn ®Ò trong cuéc sèng. Cßn trong v¨n b¶n nghÞ luËn, khi ngêi ta chØ ®îc sö dông lêi v¨n th× lµm thÕ nµo ®Ó chøng tá mét ý kiÕn nµo lµ ®óng sù thËt vµ ®¸ng tin cËy ?- Häc sinh ®äc bµi v¨n

? LuËn ®iÓm c¬ b¶n cña bµi

I. môc ®Ých vµ ph ¬ng ph¸p chøng minh: Khi bÞ ngêi kh¸c nghi ngê, chóng ta cÇn ®a ra nh÷ng b»ng chøng ®Ó thuyÕt phôc. B»ng chøng Êy cã thÓ lµ nh©n chøng, vËt chøng, sù viÖc, sè liÖu, …=> Chøng minh lµ ®a ra b»ng chøng ®Ó lµm s¸ng tá, ®Ó chøng tá sù ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò.

*. Ph©n tÝch v¨n b¶n: “®õng sî vÊp ng·”.+ LuËn ®iÓm: §õng sî vÊp ng·.


274

chøng minh nµy lµ g× ?? H·y t×m nh÷ng c©u mang luËn ®iÓm ®ã ?

? §Ó khuyªn ngêi ta “®õng sî vÊp ng·” bµi v¨n ®· lËp luËn nh thÕ nµo ? Çc sù thËt dÉn ra cã ®¸ng tin cËy kh«ng ?

? Môc ®Ých cña ph¬ng ph¸p lËp luËn chøng minh lµ g× ?(Ngêi ®äc tin ë luËn ®iÓm m×nh nªu ra).

? Qua ®ã em hiÓu phÐp lËp luËn chøng minh lµ g× ?

- Häc sinh ®äc bµi v¨n.

? X¸c ®Þnh luËn ®iÓm ?? T×m çc c©u v¨n cô thÓ ho¸ luËn ®iÓm ®ã ?

? T×m hiÓu çc luËn cø trong bµi ? Çc luËn cø Êy cã hiÓn nhiªn, cã søc thuyÕt phôc kh«ng ?

? Çch lËp luËnchøng minh cña bµi nµy cã g× kh¸c so víi bµi “§õng sî …”

+ LuËn ®iÓm nhá- §· bao lÇn b¹n vÊp ng· …- VËy xin b¹n chí lo thÊt b¹i.- §iÒu ®¸ng sî h¬n lµ b¹n …

+ Ph¬ng ph¸p lËp luËn chøng minh:- VÊp ng· lµ thêng vµ lÊy vÝ dô mµ ai còng tõng tr¶i qua ®Ó chøng minh.- Nh÷ng ngêi næi tiÕng còng tõng vÊp ng· nhng vÊp ng· kh«ng g©y trë ng¹i cho hä trë thµnh næi tiÕng (nªu ra vÝ dô vÒ 5 danh nh©n).=> Çc sù thËt cã ®é tin cËy vµ søc thuyÕt phôc cao.

Ghi nhí: SGK

Ii. luyÖn tËp:Bµi v¨n: Kh«ng sî sai lÇm.

+ LuËn ®iÓm: Kh«ng sî sai lÇm.+ Çc luËn ®iÓm nhá:- Mét ®êi mµ kh«ng cã sai lÇm lµ ¶o tëng.- Sai lÇm cã 2 mÆt: Tæn thÊt vµ ®em ®Õn bµi häc.- ThÊt b¹i lµ mÑ cña thµnh c«ng.- Kh«ng liÒu lÜnh, cè ý ph¹m sai lÇm.- BiÕt suy nghÜ, rót kinh nghiÖm,


275

(Dïng lý lÏ vµ ph©n tÝch ®Ó chøng minh. Kh«ng cã dÉn chøng cô thÓ.)

t×m con ®êng tiÕn lªn.- Kh«ng sî sai lÇm míi lµm chñ sè phËn.+ Ph¬ng ph¸p luËn luËn chøng minh: Dïng lý lÏ ®Ó chøng minh.

*. Híng dÉn häc sinh ®äc thªm v¨n b¶n: “Cã hiÓu ®êi míi hiÓu v¨n”*. VÒ nhµ:- Häc, hiÓu bµi.- T×m b»ng chøng vµ lý lÏ cÇn cã ®Ó chøng minh: C« gi¸o – ngêi mÑ hiÒn thø hai cña em.(- Nh÷ng sù viÖc, c©u chuyÖn cã thËt vÒ c« gi¸o ®èi víi häc sinh ë líp, ë trong vµ ngoµi giê häc.- C« gi¸o ®èi víi riªng em.- Th¸i ®é, t×nh c¶m, nÐt mÆt, … cña c« ®Òu cø y nh lµ mÑ em: th©n yªu, ®é lîng, dÞu dµng mµ nghiªm.- Th¸i ®é, t×nh c¶m cña em ®èi víi c«.)

......................................................................................................

.................................................tuÇn 23 – bµi 22

TiÕt 89:

thªm tr¹ng ng÷ cho c©u


Gióp h/sinh:


276

- N¾m ®îc c«ng dông cña tr¹ng ng÷ (bæ sung nh÷ng th«ng tin t×nh huèng vµ liªn kÕt çc c©u çc ®o¹n trong bµi )

- N¾m ®îc t¸c dông cña viÖc t¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng (nhÊn m¹nh ý, chuyÓn ý hoÆc béc lé c¶m xóc).




- Em h·y nªu ®Æc ®iÓm cña tr¹ng ng÷ ? Cho vÝ dô ?- Tr×nh bµy ®o¹n v¨n cã sö dông tr¹ng ng÷ ?

* Bµi míi:

? Trong c©u, tr¹ng ng÷ cã vai trß nh thÕ nµo ? (lµ thµnh phÇn phô, thµnh phÇn kh«ng b¾t buéc cñac©u).? §äc vÝ dô trang 45, x¸c ®Þnh tr¹ng ng÷, gäi tªn tr¹ng ng÷ ®ã vµ cho biÕt v× sao kh«ng nªn hoÆc kh«ng thÓ lîc bá çc tr¹ng ng÷ ®ã ?

? Trong mét bµi v¨n nghÞ luËn,

I. c«ng dông cña tr¹ngng÷:

1. VÝ dô: SGK - trang 45.

2. NhËn xÐt: Çc tr¹ng ng÷ lµ:- Thêng thêng, vµo kho¶ng ®ã (tr¹ng ng÷ thêi gian).- S¸ng dËy (tr¹ng ng÷ thêi gian).- Trªn giµn hoa lý (tr¹ng ng÷ ...).- ChØ ®é 8, 9 giê (tr¹ng ng÷ thêi gian).- Trªn nÒn trêi trong trong (tr¹ng ng÷ ®/®.)- VÒ mïa ®«ng (tr¹ng ng÷ thêi gian).=> Kh«ng nªn lîc bá tr¹ng ng÷ v×: - Bæ sung ý nghÜa thêi gian gióp cho néi dung miªu t¶ cña c©u chÝnh x¸c h¬n.- Cã t¸c dông t¹o liªn kÕt c©u.

- Gióp cho viÖc s¾p xÕp çc luËn Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

277

em ph¶i s¾p xÕp luËn cø theo nh÷ng tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Tr¹ng ng÷ cã vai trß g× trong viÖc thÓ hiÖn tr×nh tù lËp luËn Êy ?

? VËy em h·y kh¸i qu¸t c«ng dông cña tr¹ng ng÷ ?

Bµi tËp nhanh:Ph©n tÝch cÊu tróc thµnh phÇn çc c©u sau:a) T«i ®i häc b»ng xe ®¹p . BNb) B»ng xe ®¹p, t«i ®i häc. Tr N=> Trong thùc tÕ thêng gÆp çch nãi a), Ýt gÆp çch nãi b). NÕu kh«ng cã dÊu phÈy ®Ó ng¨n çch tr¹ng ng÷ víi nßng cèt c©u sÏ nhËp nh»ng gi÷a tr¹ng ng÷ vµ bæ ng÷.

? §äc vÝ dô.

? C©u in ®Ëm trong vÝ dô cã g× ®Æc biÖt ?(X¸c ®Þnh thµnh phÇn cÊu tróc cña c©u 1 vµ so s¸nh 2 c©u trong ®o¹n v¨n).? Thùc hiÖn ®éng t¸c ghÐp 2 c©u.? H·y cho biÕt t¸c dông cña viÖc

cø trong v¨n b¶n nghÞ luËn theo nh÷ng tr×nh tù nhÊt ®Þnh vÒ thêi gian, kh«ng gian hoÆc çc quan hÖ nguyªn nh©n – kÕt qu¶, suy lý, …

3. Ghi nhí: SGK

Ii. T¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng:

1. VÝ dô: SGK - trang 46.

2. NhËn xÐt:

- Tr¹ng ng÷ cña c©u 1 vµ c©u 2 cã quan hÖ nh nhau vÒ ý nghÜa ®èi víi nßng cèt c©u 1.- Cã thÓ ghÐp c©u 2 vµo c©u 1 ®Ó t¹o thµnh mét c©u cã 2 tr¹ng ng÷.- ViÖc t¸ch tr¹ng ng÷ 2 thµnh mét c©u riªng cã t¸c dông nhÊn m¹nh ý nghÜa cña tr¹ng ng÷ ®ã vµ t¹o


278

t¸ch tr¹ng ng÷ trªn thµnh c©u riªng.

? Nh÷ng tr¹ng ng÷ ®øng ë vÞ trÝ nµo trong c©u thêng cã thÓ ®îc t¸ch ra thµnh c©u riªng.

Nªu ghi nhí?Bµi tËp nhanh:

NhËn xÐt çch t¸ch çc tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng.1. V× èm, Lan kh«ng thÓ ®i häc. §· 3 ngµy råi. (nhÊn m¹nh thêi gian).2. ChÞ nãi víi t«i. B»ng giäng ch©n t×nh.

NhËn xÐt: C©u 1 nh»m nhÊn m¹nh thêi gian, gióp c©u gän, râ nghÜa h¬n. C©u 2 kh«ng nªn t¸ch v× sau khi t¸ch ý cña c©u kh«ng râ.

nhÞp ®iÖu cho c©u v¨n ®ång thêi cã gi¸ trÞ tu tõ.

- Çc tr¹ng ng÷ cã thÓ t¸ch thµnh c©u riªng thêng ®øng ë cuèi c©u.

3. Ghi nhí: SGK

IV. luyÖn tËp:

Bµi 1

Nªu c«ng dông cña tr¹ng ng÷ trong çc vÝ dô:(a, b chØ tr×nh tù lËp luËn.)

Bµi 2

T¸c dông cña nh÷ng c©u do tr¹ng ng÷ t¹o thµnh.a) N¨m 72 .. .: NhÊn m¹nh thêi ®iÓm hy sinh cña nh©n vËt “bè ch¸u”.b) Trong lóc … : NhÊn m¹nh th«ng tin ë nßng cèt c©u.

Bµi 3


279

- ViÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã sö dông tr¹ng ng÷.


- Häc, hiÓu bµi.- Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo (híng dÉn chuÈn bÞ bµi kiÓm tra tiÕng ViÖt).

...........................................................................................................................................

TiÕt 90:

kiÓm tra tiÕng viÖt


Gióp h/sinh: - Cñng cè mét sè kiÕn thøc tiÕng ViÖt ®· häc: Tõ ghÐp, tõ l¸y, phÐp tu

tõ, yÕu tè H¸n ViÖt, thµnh ng÷. - RÌn kü n¨ng ghi nhí, tæng hîp kiÕn thøc vµ tr×nh bµy bµi kiÓm tra

mang tÝnh khoa häc.



* Bµi míi:

- Gi¸o viªn ®äc ®Ò, ph¸t ®Ò in s½n cho häc sinh.

I. §Ò bµi:§äc kü ®o¹n v¨n vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái:"... Thêng thêng, vµo kho¶ng ®ã trêi ®· hÕt nåm, ma xu©n b¾t ®Çu

thay thÕ cho ma phïn, kh«ng cßn lµm cho nÒn trêi ®ïng ®ôc nh mµu pha lª mê. S¸ng dËy, n»m dµi nh×n ra cöa sæ thÊy nh÷ng vÖt xanh t¬i hiÖn ë trªn trêi, m×nh c¶m thÊy r¹o rùc mét niÒm vui s¸ng sña. Trªn giµn hoa lý, vµi con ong siªng n¨ng ®· bay ®i kiÕm nhÞ hoa. ChØ ®é t¸m chÝn giê s¸ng, trªn


280

nÒn trêi trong trong cã nh÷ng lµn s¸ng hång hång rung ®éng nh çnh con ve míi lét."

(Vò B»ng - "Mïa xu©n cña t«i").1) §o¹n v¨n trªn cã mÊy tõ l¸y, liÖt kª çc tõ l¸y ®ã:A. 2 tõ l¸y.B. 3 tõ l¸y.C. 4 tõ l¸y.2) §o¹n v¨n trªn cã mÊy tõ ghÐp, liÖt kª çc tõ ghÐp ®ã:A. 8 tõ ghÐp.B. 9 tõ ghÐp.C. 10 tõ ghÐp.3) Cã mÊy h×nh ¶nh so s¸nh ®îc sö dông trong ®o¹n v¨n:A. 1.B. 2.C. 3.

II. ®äc kü çc vÝ dô sau:- K×m d¹ .... Xu©n ... thiªn. ("Nguyªn tiªu" - Hå ChÝ Minh).- Thiªn lÝ m·.1) Cho biÕt nghÜa cña çc yÕu tè thiªn ?2) Mçi yÕu tè "thiªn" ®ã, t×m 2 tõ ghÐp H¸n ViÖt.

IiI t×m 3 thµnh ng÷ nãi vÒ viÖc "häc":

IV. §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm:C©u I:- (1 ®) 1) B: 3 tõ l¸y: ®ïng ®ôc, r¹o rùc, s¸ng sña.- (2 ®) 2) C: 10 tõ ghÐp: b¾t ®Çu, thay thÕ, lµm cho, pha lª, cöa sæ,

xanh t¬i, c¶m thÊy, niÒm vui, siªng n¨ng, rung ®éng.- (1 ®) 3) B: 2 h×nh ¶nh so s¸nh:+ nÒn trêi ®ïng ®ôc nh mµu pha lª mê.+ Nh÷ng lµn sãng ... nh çnh con ve míi lét.C©u II.


281

- (2 ®) Xu©n thiªn: trêi (thiªn nhiªn, thiªn t¹o, ...)- (2 ®) Thiªn lÝ : 1000 (thiªn tuÕ, thiªn thu).C©u III. 3 thµnh ng÷:Häc nh vÑt, häc ra r¶ nh cuèc kªu, häc thuéc nh ch¸o ch¶y.* Häc sinh lµm bµi, gi¸o viªn quan s¸t, thu bµi, chÊm bµi.* Häc sinh vÒ nhµ lµm l¹i bµi kiÓm tra. ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 91:

Çch lµm bµi v¨n lËp luËn chøng minh


Gióp h/sinh:

- ¤n l¹i nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt (vÒ t¹o lËp v¨n b¶n, vÒ v¨n lËp luËn chøng minh, ...) ®Ó viÖc häc çch lµm bµi cã c¬ së ch¾c ch¾n h¬n.

- Bíc ®Çu n¾m ®îc çch thøc cô thÓ trong viÖc lµm mét bµi v¨n lËp luËn chøng minh, nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý vµ nh÷ng lçi cÇn tr¸nh trong lóc lµm bµi.




- Em h·y tr×nh bµy ph¬ng ph¸p lËp luËn chøng minh ?- KiÓm tra bµi tËp tiÕt 92.

* Bµi míi:

? Khi muèn t¹o lËp v¨n b¶n, em ph¶i tiÕn hµnh nh÷ng bíc nµo ?

I. çc b íc lµm bµi v¨n lËp luËn chøng minh:


282

(4 bíc)

-> Víi bµi v¨n LLCM còng cã 4 bíc nh vËy.

? T×m luËn ®iÓm mµ ®Ò nªu ra ?

? Yªu cÇu cña ®Ò lµ g× ?

? C©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh ®iÒu g× ?

? Muèn chøng minh th× cã çch lËp luËn nh thÕ nµo ?? Víi luËn ®iÓm nh thÕ, bµi viÕt cÇn cã nh÷ng luËn cø nµo ?(X¸c ®Þnh luËn cø b»ng çch tr¶ lêi çc c©u hái.)

? "ChÝ" cã nghÜa lµ g× ?

? "Nªn" cã nghÜa lµ nh thÕ nµo ?

? Mèi quan hÖ gi÷a "chÝ" vµ "nªn" lµ nh thÕ nµo ?

? Mét ngêi cã thÓ ®¹t tíi kÕt qu¶, thµnh c«ng ®îc kh«ng nÕu kh«ng theo ®uæi mét môc ®Ých, mét lý

- §Ò bµi: Nh©n d©n ta thêng nãi: "Cã chÝ th× nªn". H·y chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña c©u tôc ng÷ ®ã.

1. T×m hiÓu ®Ò, t×m ý:

a, X¸c ®Þnh yªu cÇu chung cña ®Ò:

+ LuËn ®iÓm: t tëng, ý chÝ quyÕt t©m häc tËp, rÌn luyÖn.

+ Yªu cÇu: CM tÝnh ®óng ®¾n cña luËn ®iÓm ®ã.

b, C©u tôc ng÷ kh¼ng ®Þnh vai trß, ý nghÜa to lín cña "chÝ" .... thµnh c«ng.

c, Cã 2 çch lËp luËn (SGK tr 48).

d, Çc luËn cø:

- ChÝ: cã nghÜa lµ hoµi b·o, lý t-ëng tèt ®Ñp, ý chÝ, nghÞ lùc, sù kiªn tr×.

- Nªn: cã nghÜa lµ kÕt qu¶, thµnh c«ng.

- Ai cã çc ®iÒu kiÖn (chÝ) th× sÏ thµnh c«ng (nªn).


283

tëng tèt ®Ñp nµo ?

? Mµ trong cuéc ®êi, em nhËn thÊy trong bÊt cø viÖc nµo còng ®Òu cã nh÷ng mÆt nµo ?

? §øng tríc khã kh¨n cña c«ng viÖc, em cÇn x¸c ®Þnh th¸i ®é nh thÕ nµo ?

? Trong thùc tÕ ®êi sèng, em ®· gÆp nh÷ng tÊm g¬ng nµo biÕt nªu cao ý chÝ mµ nhê vËy hä ®· cã thµnh c«ng ?

(LÊy dÉn chøng tõ trong ®êi sèng vµ trong thêi gian, kh«ng gian kh¸c nhau.)

- H/s viÕt ®o¹n tr×nh bµy, nhËn xÐt.

(Sinh ho¹t theo nhãm. mçi nhãm mét nhiÖm vô. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy.)

? Qua çc bíc tiÕn hµnh víi ®Ò v¨n trªn, em h·y nªu nh÷ng ý cÇn ghi nhí ?

- Em sÏ tiÕn hµnh çc bíc nh võa lµm.

G/v cho h/s çc nhãm tù chän 1 trong 2 ®Ò, th¶o luËn nhãm. Tr×nh bµy ý kiÕn th¶o luËn.

- NÕu bÊt cø viÖc g×, dï gi¶n ®¬n nhÊt nhng kh«ng cã chÝ, kh«ng chuyªn t©m, kiªn tr× th× kh«ng lµm ®îc.

- BÊt kú mét viÖc nµo còng ®Òu cã thuËn lîi vµ khã kh¨n (v¹n sù khëi ®Çu nan).

- NÕu gÆp khã kh¨n mµ bá dë th× sÏ ch¼ng lµm ®îc viÖc g× c¶.

- Mét sè tÊm g¬ng biÕt nªu cao ý chÝ, nhê vËy mµ hä thµnh c«ng: Häc sinh nghÌo vît khã, vËn ®éng viªn - vËn ®éng viªn khuyÕt tËt, nhµ doanh nghiÖp, nhµ khoa häc, ...

2. LËp dµn bµi: SGK tr 49.

3. ViÕt bµi:

TËp viÕt tõng ®o¹n.

4. §äc l¹i vµ söa ch÷a:

* Ghi nhí:

II. luyÖn tËp:

Cho 2 ®Ò v¨n - SGK tr 51


284

(Lu ý h/s: ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ vµ ®o¹n th¬ trong 2 ®Ò v¨n cã ý nghÜa gièng víi ý nghÜa cña c©u tôc ng÷ trong ®Ò võa lµm.)


- Hoµn thiÖn bµi luyÖn tËp vµo vë.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 92:

luyÖn tËp lËp luËn chøng minh


Gióp h/sinh:

- Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn chøng minh.

- VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt ®ã vµo viÖc lµm mét bµi v¨n chøng minh cho mét nhËn ®Þnh, mét ý kiÕn vÒ mét vÊn ®Ò x· héi gÇn gòi, quen thuéc.




KiÓm tra bµi tËp tiÕt 91 vµ kiÓm tra phÇn chuÈn bÞ ë nhµ cho tiÕt 92.

* Bµi míi:

- Cho ®Ò v¨n: Chøng minh r»ng nh©n d©n ViÖt Nam tõ xa ®Õn nay lu«n sèng theo ®¹o lý: "¡n qu¶ ..." vµ "Uèng níc ...".

- Trªn c¬ së h/s ®· chuÈn bÞ ë nhµ, G/v híng dÉn c¸c em thùc hµnh trªn líp.

I. t×m hiÓu ®Ò, t×m ý:


285

+ §Ò yªu cÇu chøng minh vÊn ®Ò g× ?

? Em hiÓu 2 c©u tôc ng÷ trªn lµ g× ?

? Yªu cÇu lËp luËn chøng minh ë ®©y ®ßi hái ph¶i lµm nh thÕ nµo ?

? T×m ý (t×m çc luËn cø) dùa vµo nh÷ng c©u hái nµo ?

? Em hiÓu "Uèng níc ..." vµ "¡n qu¶ ..." lµ cã néi dung nh thÕ nµo ?

? Chän çc biÓu hiÖn cña ®¹o lý trªn trong thùc tÕ ®êi sèng ?

+ Yªu cÇu cña ®Ò:

Chøng minh luËn ®iÓm: Lßng biÕt ¬n nh÷ng ngêi ®· t¹o ra thµnh qu¶ ®Ó m×nh ®îc hëng - ®ã lµ mét ®¹o lý sèng ®Ñp ®Ï cña d©n téc ViÖt Nam.

+ Yªu cÇu lËp luËn chøng minh:

§a ra nh÷ng lý lÏ vµ dÉn chøng thÝch hîp ®Ó ngêi ®äc, ngêi nghe thÊy ®îc luËn ®iÓm trªn lµ dóng ®¾n, lµ cã thËt.

+ T×m luËn cø:

- Hai c©u tôc ng÷ víi lèi nãi Èn dô b»ng h×nh ¶nh s©u s¾c, kÝn ®¸o nªu lªn bµi häc vÒ lÏ sèng ®¹o ®øc vµ t×nh nghÜa cao ®Ñp cña con ngêi. §ã lµ lßng biÕt ¬n, nhí vÒ céi nguån ...

§ã lµ mét truyÒn thèng lµm nªn b¶n s¾c, tÝnh çch vµ vÎ ®Ñp phÈm chÊt t©m hån cña ngêi ViÖt Nam.

- Çc dÉn chøng:

+ Con ch¸u kÝnh yªu vµ biÕt ¬n tæ tiªn, «ng bµ, cha mÑ.

+ Çc lÔ héi v¨n hãa.

+ TruyÒn thèng thê cóng tæ tiªn.

+ T«n sïng vµ nhí ¬n anh hïng, nh÷ng ngêi cã c«ng lao trong sù nghiÖp dùmg níc vµ gi÷ níc (ngµy


286

? Nh vËy em ®· cã thÓ chän çch lËp luËn theo tr×nh tù nµo ?- Thêi gian l/s.- Kh«ng gian ®Þa lý.(Cã ngêi trång c©y -> ngêi ¨n qu¶. Cã nguån -> cã níc.-> Tr×nh tù thêi gian).

? §¹o lý "..." gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× ?

Trªn c¬ së bµi ®· chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh, g/v cho triÓn khai viÕt theo ®o¹n dùa trªn nh÷ng ý võa x©y dùng.

- Ho¹t ®éng theo nhãm.- B¸o ço kÕt qu¶.- Söa.

27/7 hµng n¨m.)

+ Toµn d©n biÕt ¬n §¶ng, B¸c Hå, çch m¹ng.

+ Häc trß biÕt ¬n thÇy c« gi¸o.

- Çch lËp luËn:Theo tr×nh tù thêi gian tõ xa xa ®Õn nay.

Ii. lËp dµn ý:

A. Nªu vÊn ®Ò:- Nªu luËn ®iÓm.

B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:- Tr×nh bµy çc luËn cø.

C. KÕt bµi:- Kh¼ng ®Þnh, ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña luËn ®iÓm.

Iii. viÕt bµi:

IV. söa bµi:


- Hoµn thµnh bµi viÕt víi ®Ò trªn.- ChuÈn bÞ bµi viÕt sè 5.- So¹n bµi tiÕp theo.


287


®øc tÝnh gi¶n dÞ cña b¸c hå


Gióp h/sinh:

- C¶m nhËn ®îc qua bµi v¨n mét trong nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp cña B¸c Hå lµ ®øc tÝnh gi¶n dÞ: gi¶n dÞ trong lèi sèng, trong quan hÖ víi mäi ngêi, trong viÖc lµm vµ lêi nãi, bµi viÕt.

- NhËn ra vµ hiÓu ®îc nghÖ thuËt nghÞ luËn cña t¸c gi¶ trong bµi, ®Æc biÖt lµ c¸ch nªu dÉn chøng cô thÓ, toµn diÖn, râ rµng, kÕt hîp víi gi¶i thÝch, b×nh luËn ng¾n gän mµ s©u s¾c.

- Nhí vµ thuéc mét sè c©u v¨n hay, tiªu biÓu trong bµi.




- KiÓm tra bµi viÕt hoµn chØnh ®Ò v¨n tiÕt 92.

* Bµi míi:

* H/s ®äc SGK.

? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Ph¹m V¨n §ång ?

? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n ?


1. T¸c gi¶:

Ph¹m V¨n §ång (1906-2000) lµ nhµ c¸ch m¹ng næi tiÕng, nhµ v¨n ho¸ lín cña d©n téc.

2. V¨n b¶n:

TrÝch trong bµi diÔn v¨n lÔ kû niÖm


288

? G/v nªu yªu cÇu ®äc: M¹ch l¹c, võa râ rµng, võa s«i næi c¶m xóc. Lu ý nh÷ng c©u c¶m.

Bæ sung:- nhÊt qu¸n: thèng nhÊt, kh«ng kh¸c biÖt tõ tríc ®Õn sau.- t¬m tÊt:

(Kh«ng cã phÇn C: KÕt bµi.)

? X¸c ®Þnh luËn ®iÓm cña bµi v¨n ? C¸ch nªu luËn ®iÓm ? T¸c dông ?

? §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå ®îc nhÊn m¹nh vµ më réng nh thÕ nµo tríc khi chøng minh ?

? H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn sù nhËn ®Þnh cña t¸c gi¶ vÒ ®øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c ?

? Qua lêi nhËn ®Þnh ®ã, em thÊy t¸c gi¶ cã th¸i ®é nh thÕ nµo ?

? Trong phÇn GQV§ t¸c gi¶ ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo trong lèi sèng gi¶n dÞ cña B¸c ?

80 n¨m ngµy sinh Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ...


1. §äc:

2. Chó thÝch: SGK.

3. ThÓ lo¹i:

NghÞ luËn chøng minh.


5. Ph©n tÝch:

+ LuËn ®iÓm: §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå.

a, Nªu vÊn ®Ò:

- C¸ch nªu vÊn ®Ò trùc tiÕp.

- Gi¶i thÝch, më réng phÈm chÊt gi¶n dÞ Êy: Trong s¸ng, thanh b¹ch, tuyÖt ®Ñp.

- T¸c gi¶ tin ë nhËn ®Þnh cña m×nh (®iÒu rÊt quan träng ...) vµ tá râ sù ngîi ca ®èi víi Hå Chñ TÞch.


+ 3 luËn ®iÓm nhá:- B¸c gi¶n dÞ trong t¸c phong sinh


289

? §Ó lµm râ luËn ®iÓm nhá thø nhÊt, t¸c gi¶ ®· ®a ra nh÷ng luËn cø nµo ? Víi nh÷ng dÉn chøng nµo ?

? Çc chøng cí nµy ®îc nªu cô thÓ b»ng nh÷ng chi tiÕt nµo ?

? §äc ®o¹n: "Nhng chí hiÓu lÇm r»ng ..."

? §o¹n nµy lµ lý lÏ hay dÉn chøng ?

(Gi¶i thÝch, b×nh luËn b»ng lý lÏ ®¸nh gi¸ ý nghÜa vµ gi¸ trÞ cña lèi sèng cña B¸c Hå -> ngêi ®äc nh×n vÊn ®Ò ë tÇm bao qu¸t, toµn diÖn h¬n.)

? §Ó thuyÕt phôc ngêi ®äc, t¸c gi¶ ®· ®a ra nh÷ng dÉn chøng nµo ?

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch ®a dÉn chøng ?

? ë ®o¹n nµy, t¸c gi¶ tiÕp tôc ®a ra h×nh thøc b×nh luËn vµ biÓu c¶m. H·y x¸c ®Þnh ?

("ë viÖc nhá ®ã ... Mét ®/s nh vËy ...")

ho¹t.- B¸c gi¶n dÞ trong quan hÖ víi mäi ngêi.- B¸c gi¶n dÞ trong çch nãi vµ viÕt.

B1: B¸c gi¶n dÞ trong t¸c phong sinh ho¹t.

- B÷a c¬m vµ ®å dïng.- Çi nhµ.- Lèi sèng.

+ B÷a c¬m: ®¹m b¹c, tiÕt kiÖm, chØ cã vµi ba mãn ®¬n gi¶n d©n d·, ...

+ Çi nhµ: sµn gç tho¸ng m¸t, chØ cã vµi ba phßng, ...

+ Lèi sèng: Tù m×nh lµm viÖc tõ lín ®Õn nhá.

B2: B¸c gi¶n dÞ trong quan hÖ víi mäi ng êi:

- ViÕt th cho mét ®ång chÝ.- Nãi chuyÖn víi çc ch¸u miÒn Nam.- §i th¨m nhµ tËp thÓ cña c«ng nh©n.- §Æt tªn cho ngêi phôc vô.

=> §a danh s¸ch liÖt kª tiªu biÓu => næi râ con ngêi B¸c: tr©n träng, tØ mØ, yªu quý tÊt c¶ mäi


290

-> Kh¼ng ®Þnh lèi sèng gi¶n dÞ cña B¸c, bµy tá t×nh c¶m cña ng-êi viÕt -> T¸c ®éng tíi t×nh c¶m c¶m xóc cña ngêi ®äc, ngêi nghe.

? T¸c gi¶ nªu lý lÏ vµ dÉn chøng ®Ó lµm s¸ng tá luËn ®iÓm nµy nh thÕ nµo ?

? T¹i sao t¸c gi¶ dïng nh÷ng c©u nãi nµy ®Ó chøng minh cho luËn ®iÓm trªn ?

? Çch nãi gi¶n dÞ nh vËy cã t¸c dông nh thÕ nµo ?

? Trong ®o¹n nµy, lêi b×nh luËn: "Nh÷ng ch©n lý gi¶n dÞ ... cã ý nghÜa nh thÕ nµo ?

(§Ò cao søc m¹nh phi thêng cña lèi nãi gi¶n dÞ vµ s©u s¾c -> kh¬i dËy lßng yªu níc, ý chÝ çch m¹ng -> kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng cña B¸c.)

? V¨n b¶n ®· mang l¹i cho em nh÷ng hiÓu biÕt míi mÎ, s©u s¾c nµo vÒ B¸c Hå ?

? Em häc tËp ®îc g× tõ çch nghÞ luËn cña t¸c gi¶ ?

ngêi.

B3: B¸c gi¶n dÞ trong çch nãi vµ viÕt:

Nh÷ng c©u nãi næi tiÕng cña B¸c:- "Kh«ng cã g× ..."- "Níc ViÖt Nam lµ mét ..."

=> Lµ nh÷ng c©u cã néi dung ng¾n gän, dÔ nhí, mäi ngêi ®Òu biÕt -> V× B¸c muèn cho quÇn chóng nh©n d©n hiÓu ®îc, nhí ®-îc, lµm ®îc -> TËp hîp, l«i cuèn, c¶m ho¸ lßng ngêi.

6. Tæng kÕt:

Ghi nhí: SGK.

Iii. luyÖn tËp:

* H·y dÉn nh÷ng c©u th¬, bµi th¬, mÈu chuyÖn vÒ B¸c ®Ó chøng minh ®øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c ?


291

- "B¸c Hå ®ã chiÕc ¸o n©u gi¶n dÞ Mµu quª h¬ng bÒn bØ, ®Ëm ®µ." (Tè H÷u).

- "T«i nãi ®ång bµo nghe râ kh«ng" (02/9/1945 - Hå ChÝ Minh).

- B¸c thêng ®Ó l¹i ®Üa thÞt gµ mµ ¨n trän mÊy qu¶ cµ xø NghÖ. Tr¸nh nãi to vµ ®i rÊt nhÑ ë trong vên."

(ViÖt Ph¬ng.)

- "Hßn ®¸ to ..."


- Häc, hiÓu bµi.- TiÕp tôc su tÇm nh÷ng ...- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 94:

chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc kh¸i niÖm c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng.- N¾m ®îc môc ®Ých cña viÖc chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ

®éng.



292



- KiÓm tra bµi vÒ nhµ tr 93.

* Bµi míi:

* §äc 2 vÝ dô a, b.

? X¸c ®Þnh CN cña 2 c©u trong 2 vÝ dô ?

? Em h·y so s¸nh ý nghÜa cña 2 c©u ?? ý nghÜa cña CN trong 2 c©u kh¸c nhau nh thÕ nµo ?? Em hiÓu t¹i sao l¹i gäi c©u b lµ ...?

-> (C©u a, b lµ mét cÆp lu«n lu«n ®i víi nhau. NghÜa lµ cã thÓ ®æi c©u chñ ®éng -> c©u bÞ ®éng vµ ngîc l¹i).? VËy em h·y kh¸i qu¸t l¹i ®Æc ®iÓm cña c©u chñ ®éng vµ c©u bÞ ®éng ?

Bµi tËp nhanh: X¸c ®Þnh c¸c c©u sau vµ t×m c©u t¬ng øng ?- Ngêi l¸i ®ß ®Èy thuyÒn ra xa.- MÑ may ¸o cho em bÐ.- NhiÒu ngêi tin yªu Lan.

I. c©u chñ ®éng vµ c©u bÞ ®éng:

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt:

- Hai c©u cã néi dung miªu t¶ gièng nhau.- ë c©u a: CN lµ chñ thÓ cña hµnh ®éng.- ë c©u b: CN lµ ®èi tîng cña hµnh ®éng.

-> C©u a lµ c©u chñ ®éng.

C©u b lµ c©u bÞ ®éng t¬ng øng.

3. Ghi nhí: SGK.

Ii. Môc ®Ých cña viÖc chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng:

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt:


293

* H/s ®äc vÝ dô:? Em h·y so s¸nh ý nghÜa 2 c©u a vµ b ?

? Gäi tªn 2 c©u a, b ®ã ?

? Em h·y chän c©u a hay b ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n ?? V× sao em chän çch ®iÒn ®ã ?=> ChuyÓn ®æi nh vËy gãp phÇn lµm cho viÖc giao tiÕp trë lªn sinh ®éng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.

? Nªu ghi nhí ?BT VD

Nhµ m¸y ®· s¶n xuÊt ®îc mét sè s¶n phÈm cã gi¸ trÞ. Çc s¶n phÈm nµy ®îc kh¸ch hµng ch©u ¢u rÊt a chuéng.

( Kh¸ch hµng ë ...)

- Hai c©u a vµ b t¬ng øng nhau.- C©u a - c©u chñ ®éng.- C©u b - c©u bÞ ®éng.

- §iÒn c©u b vµo ®o¹n v¨n v× nã t¹o liªn kÕt c©u: Em t«i lµ chi ®éi trëng, lµ ... Em ®îc mäi ngêi yªu mÕn.

3. Ghi nhí:

Iii. luyÖn tËp:

- Bµi tËp SGK.

? X¸c ®Þnh çc c©u bÞ ®éng?? Lý do sö dông ?§o¹n 1: "Cã khi ®îc trng bµy ..."§o¹n 2: "T¸c gi¶ "MÊy vÇn th¬" liÒn ®îc ..."=> Tr¸nh lÆp kiÓu c©u ®· dïng tríc ®ã, ®ång thêi t¹o liªn kÕt tèt h¬n

gi÷a çc c©u trong ®o¹n.

BT bæ sung:

1) So s¸nh 2 çch viÕt:


294

- ChÞ d¾t con chã ®i d¹o ven rõng, chèc chèc dõng l¹i ngöi chç nµy mét tÝ, chç kia mét tÝ.

- Con chã ®îc chÞ d¾t ®i d¹o ven rõng, chèc chèc dõng l¹i ngöi ...2) Ph©n biÖt çc c©u:Nã bÞ thÇy ph¹t.Nã bÞ ph¹t. C©u bÞ ®éng.C¬m bÞ thiu.Nã ®îc ®i b¬i. (C©u b×nh thêng.)


- Häc, hiÓu bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 95+96:

viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5

v¨n lËp luËn chøng minh.


Gióp h/sinh:- ¤n tËp vÒ çch lµm bµi v¨n lËp luËn chøng minh, còng nh vÒ çc kiÕn

thøc V¨n vµ TiÕng ViÖt cã liªn quan ®Õn bµi lµm, ®Ó cã thÓ vËn dông kiÕn thøc ®ã vµo viÖc tËp lµm mét bµi v¨n lËp luËn chøng minh cô thÓ.

- Cã thÓ tù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n tr×nh ®é tËp lµm v¨n cña b¶n th©n ®Ó cã ph¬ng híng phÊn ®Êu ph¸t huy u ®iÓm vµ söa ch÷a khuyÕt ®iÓm.



* KiÓm tra chuÈn bÞ cña häc sinh

* Bµi míi:


295

§Ò v¨n:

H·y chøng minh r»ng: Ca dao, d©n ca ViÖt Nam thÓ hiÖn s©u s¾c t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc.

I. dµn ý:

A. Më bµi:

- Nªu luËn ®iÓm: Ca dao, d©n ca ViÖt Nam thÓ hiÖn s©u s¾c t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc.

- Gi¶i thÝch, më réng luËn ®iÓm: Cã nhiÒu çch thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc. Trong ca dao, t×nh c¶m Êy ®îc thÓ hiÖn b»ng sù ngîi ca, tù hµo vÒ vÎ giµu ®Ñp cña quª h¬ng. ®Êt níc.

B. Th©n bµi:

- X©y dùng çc luËn cø th«ng qua çc ý (çc dÉn chøng).- S¾p xÕp d/c theo tr×nh tù kh«ng gian phï hîp.1- Giã ®a cµnh tróc la ®µ..........................................2- §êng v« xø NghÖ quanh quanh.3- §ång Th¸p mêi cß bay th¼ng çnh ...4- Lµng ta phong c¶nh h÷u t×nh.

+ Ph©n tÝch çc dÉn chøng trªn lµm næi bËt vÎ giµu ®Ñp cña tõng miÒn quª -> thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc cña ngêi d©n.

C. KÕt bµi:

- Kh¼ng ®Þnh l¹i luËn ®iÓm.

- Liªn hÖ, c¶m nghÜ, rót ra bµi häc: Ca dao ®· båi dìng t©m hån, lßng yªu níc trong mçi con ngêi ViÖt Nam. NhiÖm vô cña mçi ngêi ...

Ii. yªu cÇu:

- X¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c luËn ®iÓm cÇn ph¶i chøng minh.

- Tõ luËn ®iÓm chÝnh, x©y dùng mét hÖ thèng luËn ®iÓm phô hîp lý, râ rµng, m¹ch l¹c ®ñ lµm s¸ng tá luËn ®iÓm chÝnh. T×m ®îc hÖ thèng dÉn chøng tiªu biÓu. ®Çy ®ñ, ®îc s¾p xÕp hîp lý, cã kh¶ n¨ng lµm s¸ng râ tõng luËn ®iÓm. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

296

- Ch÷ viÕt ®óng chÝnh t¶.

-Lêi v¨n cÇn râ ý, ®óng ng÷ ph¸p.

- C¸ch ph©n tÝch dÉn chøng râ rµng, tr¸nh lÆp.

Iii. biÓu ®iÓm:

+ §iÓm 9, 10:- Bµi viÕt ®¹t yªu cÇu.- DiÔn ®¹t lu lo¸t.- ý v¨n trong s¸ng gi¶n dÞ, dÔ hiÓu, cã søc thuyÕt phôc.

+ §iÓm 7 - 8:- Bµi viÕt ®¹t yªu cÇu.- DiÔn ®¹t lu lo¸t.- Ph©n tÝch dÉn chøng cha s©u, cha thuyÕt phôc cao.

+ §iÓm 5, 6:- Bµi viÕt ®¹t yªu cÇu.- DiÔn ®¹t, chuyÓn ý cha nhuÇn nhuyÔn.- Ph©n tÝch dÉn chøng cßn s¬ sµi, thiÕu thuyÕt phôc.

+ §iÓm 3, 4:- §· biÕt híng lµm bµi.- DiÔn ®¹t cßn lñng cñng, ý rêi r¹c.- Ph©n tÝch dÉn chøng cßn hêi hît, cha ph¸t hiÖn ®îc ý.

+ §iÓm 1, 2:- Bµi kh«ng ®¹t yªu cÇu nµo.

* G/v híng dÉn h/s lµm bµi, thu bµi.

* VÒ nhµ: ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.



297

ý nghÜa v¨n ch¬ng

(Hoµi Thanh)


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc quan niÖm cña Hoµi Thanh vÒ nguån gèc cèt yÕu, nhiÖm vô vµ c«ng dông cña v¨n ch¬ng trong lÞch sö loµi ngêi.

- HiÓu ®îc phÇn nµo phong c¸ch nghÞ luËn v¨n ch¬ng cña Hoµi Thanh.




- Nªu c¸c luËn ®iÓm nhá trong bµi "§øc tÝnh ..."-> Giíi thiÖu bµi.

* Bµi míi:

* Häc sinh ®äc chó thÝch.

? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ ?

? Nªu xuÊt xø cña v¨n b¶n?

(Lµ v¨n b¶n nghÞ luËn chøng minh).

(NghÞ luËn v¨n ch¬ng).

* §äc rµnh m¹ch, xóc c¶m.

? Bè côc gièng víi v¨n b¶n nµo ?


1. T¸c gi¶:

Hoµi Thanh (1909-1982) tªn thËt lµ NguyÔn §øc Nguyªn - nhµ v¨n, nhµ phª b×nh v¨n häc lín ë níc ta.

2. V¨n b¶n:

TrÝch trong "V¨n ch¬ng vµ h/®" - 1936.


1. §äc:

2. Chó thÝch: SGK.


4. Ph©n tÝch:


298

* §äc ?

? T¸c gi¶ ®i t×m ý nghÜa v¨n ch-¬ng b¾t ®Çu tõ c¸i g× ?

? C©u chuyÖn ®ã cho thÊy t¸c gi¶ muèn c¾t nghÜa nguån gèc v¨n ch¬ng n/t/n ?

? Tõ ®ã t/g kÕt luËn n/t/n ?

? §Ó lµm râ h¬n luËn ®iÓm Êy t/g ®· lµm g× ?

(Nªu tiÕp nhËn ®Þnh vÒ vai trß t/c trong s¸ng t¹o v¨n ch¬ng).

? Nªu mét sè vÝ dô ®Ó chøng minh cho quan niÖm v¨n ch¬ng nh©n ¸i cña t/g ?

(Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, than th©n, ...).

? Em h·y t×m nh÷ng c©u v¨n mµ trong ®ã t/g bµn vÒ c«ng dông cña v¨n ch¬ng ?(Mét ngêi h»ng ngµy ... V¨n ch¬ng g©y cho ta ...)

? T¸c gi¶ ®· nhÊn m¹nh nh÷ng c«ng dông nµo cña v¨n ch¬ng ?

a, Nªu vÊn ®Ò:

- Nguån gèc cèt yÕu cña v¨n ch-¬ng.

- V¨n ch¬ng lµ niÒm xãt th¬ng cña con ngêi tríc nh÷ng ®iÒu ®¸ng th¬ng.

- Xóc c¶m yªu th¬ng m·nh liÖt tríc c¸i ®Ñp lµ gèc cña v¨n ch¬ng.

- Nh©n ¸i lµ nguån gèc chÝnh cña v¨n ch¬ng.

- NhËn ®Þnh vÒ vai trß t/c trong s¸ng t¹o v¨n ch¬ng.


C«ng dông cña v¨n ch¬ng:

- Kh¬i dËy nh÷ng tr¹ng th¸i xóc c¶m cao thîng cña con ngêi.

- RÌn luyÖn më mang thÕ giíi t/c


299

? Trong ®ã em thÊy c«ng dông l¹ lïng nµo cña v¨n ch¬ng (lµm giµu t/c).

? Trong x· héi, v¨n ch¬ng cã c«ng dông n/t/n ? T×m nh÷ng c©u v¨n nãi vÒ c«ng dông Êy ?(Cã kÎ nãi ........NÕu pho lÞch sö loµi ngêi ...

? Nãi tãm l¹i t/g ®· gióp chóng ta hiÓu thªm nh÷ng ý nghÜa s©u s¾c nµo cña v¨n ch¬ng ?

? Bµi viÕt cã nÐt nghÞ luËn ®Æc s¾c nµo ?

(ThiÕu nh÷ng dÉn chøng cô thÓ. VËy em cã thÓ bæ sung mét sè dÉn chøng cô thÓ.)

? V¨n b¶n ®· më ra cho em nh÷ng hiÓu biÕt míi mÎ, s©u s¾c nµo vÒ ý nghÜa v¨n ch¬ng ?

? Qua ®ã em hiÓu t/g lµ ngêi n/t/n ?(Am hiÓu v¨n ch¬ngCã quan ®iÓm râ rµng, chÝnh x¸c.Tr©n träng ®Ò cao v¨n ch¬ng.)

- T×m thªm çc dÉn chøng cô

cña con ng¬×.

- Lµm giµu t/c con ngêi.

- Giµu nhiÖt t×nh c¶m xóc nªn cã søc cuèn hót ngêi ®äc.

- Lµm ®Ñp vµ hay nh÷ng thø b×nh thêng.

- Çc thi nh©n, v¨n nh©n lµm giµu sang cho lÞch sö nh©n lo¹i.

=> V¨n ch¬ng lµm giµu t/c con ngêi. V¨n ch¬ng lµm ®Ñp, giµu cho cuéc sèng.

5. Tæng kÕt, ghi nhí:

- Çch vµo ®Ò bÊt ngê mµ tù nhiªn, hÊp dÉn, xóc ®éng.

- Çch ®a luËn cø theo lèi suy tëng s©u s¾c.

- Çch lËp luËn võa cã lý lÏ võa cã c¶m xóc, h×nh ¶nh.

- V/c cã gèc lµ t/c nh©n ¸i vµ c«ng dông ®Æc biÖt.

Iii. luyÖn tËp:


300

thÓ:

VÝ dô:

- Chóng ta cã thÓ thÊy râ c/s cña n/d VN qua ca dao, tôc ng÷, ..., qua nh÷ng v¨n b¶n "Vît ..."; "S«ng níc Cµ ..."

- S¸ng t¹o ra sù sèng míi: "DÕ MÌn ..."; "Lao xao", ...

- Båi dìng t×nh yªu thiªn nhiªn: "C«n S¬n ca"

-> Båi dìng t/y q/h/®/n, yªu con ngêi, yªu hoµ b×nh.


- Häc bµi.- ChuÈn bÞ kiÓm tra v¨n.

TiÕt 98:

kiÓm tra v¨n


Gióp h/sinh:

- KiÓm tra c¸c v¨n b¶n ®· häc tõ ®Çu häc kú II (tôc ng÷ vµ v¨n b¶n nghÞ luËn chøng minh).

- TÝch hîp víi tiÕng ViÖt ë c¸c lo¹i c©u, víi TLV nghÞ luËn chøng minh).

- RÌn kü n¨ng kÕt hîp lµm bµi tr¾c nghiÖm vµ bµi tù luËn, tr¶ lêi c©u hái vµ viÕt ®o¹n v¨n ng¾n.




301

* KiÓm tra chuÈn bÞ cña häc sinh:

* Bµi míi:

- §Ò bµi: PhÇn I: Tr¾c nghiÖm.

Bµi 1: §¸nh dÊu vµo ý kiÕn kh«ng ®óng víi nhËn xÐt vÒ tôc ng÷ díi ®©y:A. Lµ nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, cã h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu.B. Lµ nh÷ng c©u h¸t thÓ hiÖn ®êi sèng t×nh c¶m phong phó cña ngêi

lao ®éng.C. TruyÒn ®¹t nh÷ng kinh ngiÖm cña nh©n d©n vÒ ®êi sèng x· héi.D. C¶ 3 ý kiÕn trªn.

Bµi 2: Bµi v¨n "Tinh thÇn yªu níc ..." ®îc viÕt trong thêi kú nµo ?A. Kh¸ng chiÕn chèng Mü.B. Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p.C. Thêi kú ®Êt níc ta x©y dùng CNXH ë miÒn B¾c.D. Nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX.

Bµi 3: T¸c gi¶ §Æng Thai Mai ®· chøng minh sù giµu cã vµ phong phó cu¶ tiÕng ViÖt vÒ nh÷ng mÆt nµo ?

A. Ng÷ ©m.B. Tõ vùng.C. Ng÷ ph¸p.D. C¶ 3 ý kiÕn trªn.

Bµi 4: Dßng nµo nãi ®óng nhÊt nh÷ng nguyªn nh©n t¹o lªn søc thuyÕt phôc cña bµi v¨n: "§øc tÝnh ..."

A. B»ng dÉn chøng tiªu biÓu.B. B»ng lý lÏ hîp lý.C. B»ng th¸i ®é, t/c cña t/g .D. C¶ 3 nguyªn nh©n trªn.

Bµi 5: ViÕt ®o¹n v¨n chøng minh r»ng: Tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi sö dông thµnh c«ng h×nh ¶nh Èn dô.

§¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm:

Bµi 1: B.(1,5 ®iÓm).


302

Bµi 2: B. (1,5 ®iÓm).Bµi 3: D.(1,5 ®iÓm).Bµi 4: D.(1,5 ®iÓm).Bµi 5: Dµn ý (4 ®iÓm).

* Më ®o¹n: Nªu luËn ®iÓm: Tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi ... Èn dô.

* Th©n ®o¹n: Chøng minh luËn ®iÓm b»ng çc dÉn chøng:1) ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y:("¨n qu¶ " - hëng kÕt qu¶."Trång c©y" - t¹o ra kÕt qu¶) => §îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ tèt ®Ñp

ph¶i biÕt ghi nhí c«ng ¬n.

2) "§ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m".(("®ãi, r¸ch" - hoµn c¶nh sèng tóng thiÕu, nghÌo khæ. "s¹ch, th¬m" - nh©n çch, phÈm chÊt trong s¹ch => Dï trong

hoµn c¶nh khã kh¨n vÉn ph¶i gi÷ nh©n çch.Cã thÓ chøng minh b»ng ca dao, tôc ng÷, thµnh ng÷ kh¸c.

* KÕt ®o¹n: Kh¼ng ®Þnh l¹i nÐt nghÖ thuËt thµnh c«ng cña tôc ng÷.

TiÕt 99:

chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng (TiÕp theo)


Gióp h/sinh: - N¾m ®îc çc çch chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng.- Thùc hµnh ®îc thao t¸c chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ

®éng.




? ThÕ nµo lµ c©u chñ ®éng ? C©u bÞ ®éng ? Cho vÝ dô ?? Môc ®Ých cña viÖc chuyÓn ®æi ... ?


303

* Bµi míi:

- H/s ®äc vÝ dô SGK - b¶ng phô.

? Hai c©u trong 2 vÝ dô cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?(Gîi ý: - Néi dung miªu t¶ cña 2 c©u n/t/n ? Chñ ®Ò ? - Sè lîng tõ ng÷ trong 2 c©u n/t/n ?)

? Theo em 2 c©u trªn lµ c©u chñ ®éng hay c©u bÞ ®éng ?? VËy em h·y t×m c©u chñ ®éng t¬ng øng víi 2 c©u bÞ ®éng trªn ?

? Tõ ®ã em thÊy tõ mét c©u chñ ®éng cã thÓ cã mÊy çch chuyÓn ®æi sang c©u bÞ ®éng ?

? Nªu ghi nhí cña bµi ?

? Nh÷ng c©u sau cã ph¶i lµ c©u bÞ ®éng kh«ng ? V× sao ?a) B¹n em ®¹t ®îc gi¶i nhÊt.b) Tay em bÞ ®au.(Kh«ng cã c©u chñ ®éng t¬ng øng).

Bµi tËp nhanh: ChuyÓn ®æi c©u: Bµ ®· dän c¬m.

I. çch chuyÓn c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng:

1. §äc vÝ dô:

SGK tr 64.

2. NhËn xÐt:

- So s¸nh 2 c©u:+ Gièng nhau:- Chñ ®Ò: Çnh mµn ®iÒu.- Néi dung miªu t¶.+ Kh¸c nhau:- C©u a cã dïng tõ "®îc".- C©u b kh«ng dïng tõ "®îc".

- Cã 2 çch chuyÓn ®æi tõ c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng.

3. Ghi nhí: SGK.


304

Çch 1: C¬m ®· ®îc dän.Çch 2: C¬m ®· dän.

- H/s nªu l¹i ghi nhí.

a) Mét nhµ s v« danh ®· x©y ng«i chïa Êy tõ thÕ kû XIII.

b) Ngêi ta lµm tÊt c¶ çnh cöa chïa b»ng gç lim.

a) ThÇy gi¸o phª b×nh em.

b) Ngêi ta ®· ph¸ ng«i nhµ.

Ii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:

+ ChuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng theo 2 çch:

C©u a)- Çch 1: Ng«i chïa Êy ®îc x©y ...- Çch 2: Ng«i chïa Êy x©y tõ ...C©u b)

- Çch 1: TÊt c¶ çnh cöa chïa ®îc lµm ...- Çch 2: TÊt c¶ çnh cöa chïa lµm b»ng ...

Bµi tËp 2:

- C©u bÞ ®éng dïng "bÞ, ®îc".C©u a)

Çch 1: Em ®îc thÇy gi¸o phª b×nh (tÝch cùc).Çch 2: Em bÞ thÇy gi¸o phª b×nh (tiªu cùc).C©u b)

Çch 1: Ng«i nhµ Êy ®îc ngêi ta ph¸ ®i.Çch 2: Ng«i nhµ Êy bÞ ngêi ta ph¸ ®i.

Bµi tËp 3:

- ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n nãi vÒ lßng say mª v¨n häc cña em - dïng c©u bÞ ®éng.VÝ dô: "TÊt c¶ nh÷ng bµi th¬ hay ®Òu ®îc em thuéc lßng".


305


- Häc bµi, hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 100:

luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n chøng minh


Gióp h/sinh: - Cñng cè ch¾c ch¾n h¬n nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch lµm bµi v¨n lËp

luËn chøng minh.- BiÕt vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt ®ã vµo viÖc viÕt mét ®o¹n v¨n

chøng minh cô thÓ.



* KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ ë nhµ cña häc sinh:

* Bµi míi:

? Nh¾c l¹i nh÷ng yªu cÇu ®èi víi mét ®o¹n v¨n chøng minh ?

I. h íng dÉn chuÈn bÞ:

+ Yªu cÇu ®èi víi ®o¹n v¨n chøng minh:

- §o¹n v¨n kh«ng tån t¹i ®éc lËp Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

306

? §äc kü v¨n b¶n, bµi ghi: "ý nghÜa v¨n ch¬ng".

? T×m hiÓu ý nghÜa cña mét sè t¸c phÈm ? "DÕ MÌn ...'; "Cæng trêng më ra"; "Cuéc chia tay ..."; "Tinh thÇn yªu níc ..."; ...

Mçi t¸c phÈm kh¸i qu¸t b»ng 1, 2 c©u ng¾n gän.

? LËp 2 bè côc kh¸c nhau cho bµi: T×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc chøa chan trong v¨n häc. H·y chøng minh qua çc t¸c phÈm v¨n xu«i ®· häc trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n.

§Ò bµi: V¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m ta kh«ng cã, luyÖn nh÷ng t×nh c¶m ta s½n cã. H·y chøng minh.

H/s lµm viÖc theo nhãm.

? NghÞ luËn chøng minh g× ?

riªng biÖt mµ chØ lµ mét bé phËn cña bµi v¨n => Cè h×nh dung ®o¹n v¨n mµ m×nh viÕt n»m ë vÞ trÝ nµo cña bµi v¨n ®Ó viÕt phÇn chuyÓn ®o¹n.

- CÇn cã c©u chñ ®Ò nªu luËn ®iÓm cña ®o¹n. Çc c©u kh¸c tËp trung lµm s¸ng tá cho luËn ®iÓm.

- Çc lý lÏ, dÉn chøng ph¶i s¾p xÕp hîp lý, râ rµng, m¹ch l¹c.

Ii. luyÖn tËp trªn líp:

* T×m hiÓu ®Ò:

- NghÞ luËn chøng minh mét vÊn ®Ò VH.


307

? LuËn ®iÓm lµ g× ?

? M/® chung: Híng tíi ai ? ThuyÕt phôc ai ?

? M/® cô thÓ cÇn ®¹t cña bµi ?

? Tõ ®ã, em x¸c ®Þnh ®îc mÊy luËn ®iÓm nhá ?

? Cã cÇn gi¶i thÝch ®iÒu g× ?

(Nh÷ng t×nh c¶m ta ®ang cã, ta cha cã lµ g× ?

V¨n ch¬ng ®· båi dìng, rÌn luyÖn nh÷ng t/c Êy cho ta n/t/n ?)

CÇn chøng minh luËn ®iÓm 1 n/t/n ?

- LuËn ®iÓm: ý nghÜa cña v¨n ch¬ng lµ båi dìng t×nh c¶m cho ngêi ®äc.

- Môc ®Ých: Híng tíi ngêi ®äc, thuyÕt phôc hä vÒ t¸c dông to lín vµ l©u bÒn cña v¨n ch¬ng.

- B»ng nh÷ng dÉn chøng trong thùc tÕ vµ VH, lµm s¸ng râ tÝnh ®óng ®¾n cña luËn ®iÓm vÒ t¸c dông cña v¨n ch¬ng.

- Hai luËn ®iÓm nhá.

* LËp dµn ý:

a) Nªu vÊn ®Ò :

- DÉn vÊn ®Ò.- Nªu ý kiÕn cña HT.

b) GQV§:

+ Chøng minh: "V¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m mµ ta kh«ng cã".- Ta lµ ai ?- Nh÷ng t×nh c¶m mµ ta kh«ng cã lµ g× ?- V¨n ch¬ng h×nh thµnh trong ta t×nh c¶m Êy n/t/n ?+ ChuyÓn ý.


308

+ CM luËn ®iÓm 2:- Cô thÓ, nh÷ng t×nh c¶m ta ®ang cã lµ g× ?- V¨n ch¬ng ®· cñng cè, rÌn luyÖn nh÷ng t×nh c¶m ta ®ang cã n/t/n ?-DÉn chøng chøng minh cô thÓ.

c) KTV§:

- C¶m xóc vµ t©m tr¹ng cña em trong vµ sau mçi lÇn ®îc ®äc mét t¸c phÈm v¨n ch¬ng hay.

- Më réng ra t¸c dông cña v¨n ch-¬ng lµ g× ?

* H/s viÕt ®o¹n v¨n theo nhãm.

- Gäi c¸c ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, söa.- Cã ®¸nh gi¸, cho ®iÓm qua c¸c nhãm.- Th ký tæng hîp kÕt qu¶.- Tuyªn d¬ng nhãm tÝch cùc.

* VÒ nhµ:

- Hoµn thµnh bµi viÕt (hoµn chØnh).- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


309

tuÇn 26 – bµi 25 TiÕt 101:

«n tËp v¨n nghÞ luËn


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc luËn ®iÓm c¬ b¶n vµ çc ph¬ng ph¸p lËp luËn cña çc bµi v¨n nghÞ luËn ®· häc.

- ChØ ra ®îc nh÷ng nÐt riªng ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt nghÞ luËn cña mçi bµi ®· häc.

- N¾m ®îc ®Æc trng chung cña v¨n nghÞ luËn qua sù ph©n biÖt víi çc thÓ v¨n kh¸c.




- KÕt hîp trong giê.

* Bµi míi:

I. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:

- §äc kü çc v¨n b¶n ®· häc tõ tuÇn 18-24, lËp b¶ng, ®iÒn vµo « trèng theo mÉu. (B¶ng 1).

- §èi s¸nh víi çc v¨n b¶n tù sù, tr÷ t×nh ®· häc líp 6, 7 ®iÒn vµo b¶ng 2.

- §äc kü ghi nhí.


B¶ng hÖ thèng 1:

- G/v tr×nh bµy b¶ng phô.

- H/s lÇn lît ph¸t biÓu ý kiÕn tõ phÇn chuÈn bÞ cña m×nh cã bæ sung ®iÒu chØnh.

- G/v ph¸t cho h/s b¶ng hÖ thèng 1 hoµn chØnh in s½n.


310

B¶ng hÖ thèng 2:

- Lµm t¬ng tù nh víi b¶ng 1.

- "Nh÷ng nÐt nghÖ thuËt nghÞ luËn ®Æc s¾c cña 4 v¨n b¶n nghÞ luËn ®· häc."

B¶ng hÖ thèng 3:

- G/v cho thªm cét: Tªn bµi, vÝ dô (yªu cÇu ë phÇn chuÈn bÞ)

- TiÕn hµnh nh víi 2 b¶ng trªn.

- KÌm h×nh thøc thi: KÓ nhiÒu vÝ dô.

(Cã th ký ghi chÐp nhãm nµo kÓ ®îc nhiÒu, kÓ chÝnh x¸c.)

? Ph©n biÖt sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a v¨n nghÞ luËn vµ c¸c thÓ lo¹i tù sù, tr÷ t×nh ?

- (Ghi nhí: SGK - 67.)

Iii. luyÖn tËp:

Bµi 1:

Mét bµi th¬ tr÷ t×nh lµ t¸c phÈm v¨n ch¬ng trong ®ã:

A. Kh«ng cã cèt truyÖn vµ nh©n vËt.

B. Kh«ng cã cèt truyÖn nhng cã thÓ cã nh©n vËt.

C. ChØ biÓu hiÖn trùc tiÕp t×nh c¶m.

D. Cã thÓ biÓu hiÖn trùc tiÕp, gi¸n tiÕp t/c ...

Bµi 2:

Bµi th¬ "§ªm nay B¸c ..." lµ:

A. Th¬ tr÷ t×nh.

B. Tù sù b»ng v¨n vÇn.

C. Th¬ tù sù.

D. Tù sù - Tr÷ t×nh.


- ¤n tËp. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

311


TiÕt 102

dïng côm chñ - vÞ ®Ó më réng c©u


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ dïng côm C-V ®Ó më réng c©u (tøc lµ dïng côm C-V ®Ó lµm thµnh phÇn c©u hoÆc thµnh phÇn côm tõ.)

- N¾m ®îc çc trêng hîp dïng côm C-V ®Ó më réng c©u.




? Nªu çc çch chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng ?

? Tr×nh bµy ®o¹n v¨n ...

* Bµi míi:

? §äc vÝ dô.

? T×m çc côm danh tõ cã trong c©u v¨n ?

? Ph©n tÝch cÊu t¹o cña çc côm danh tõ ®ã ?

? Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phô ng÷ trong mçi côm danh tõ ?

? Phô ng÷ cña côm danh tõ cã cÊu t¹o n/t/n ?

I. thÕ nµo lµ dïng côm c-v ®Ó më réng c©u:

+ CÊu t¹o cña côm DT.

§N tríc Trung t©m

§N sau

Nh÷ng

Nh÷ng

t×nh c¶m

t×nh c¶m

ta kh«ng cã

ta s½n cã


312

Nªu ghi nhí cña bµi.

Bµi tËp nhanh:

X¸c ®Þnh côm C-V lµm ®Þnh ng÷:

- C¨n phßng t«i ë rÊt ®¬n s¬.

- Nam ®äc quyÓn s¸ch t«i cho m-în.

* §äc çc vÝ dô.

X¸c ®Þnh çc côm C - V lµm thµnh phÇn c©u, thµnh phÇn côm tõ ?

? VËy çc thµnh phÇn c©u nµo cã thÓ ®îc cÊu t¹o b»ng côm C - V.

Bµi tËp nhanh:

X¸c ®Þnh côm C-V, gäi tªn.

MÑ / vÒ khiÕn c¶ nhµ ®Òu vui.

C V / C V

CN BN

+ CÊu t¹o cña ®Þnh ng÷ sau:

- Ta / kh«ng cã.

C V

- Ta / s½n cã.

C V

*. Ghi nhí:

ii. çc tr êng hîp dïng côm c-v ®Ó më réng c©u:

a) ChÞ Ba ®Õn. CN

b) Tinh thÇn rÊt h¨ng h¸i. VN

c) Trêi sinh l¸ sen ®Ó ... Bæ ng÷.

d) Çch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng. §Þnh ng÷.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:

X¸c ®Þnh çc côm C-V vµ gäi tªn:

a) ChØ riªng nh÷ng ngêi ... - ®Þnh ng÷.

b) Khu«n mÆt ®Çy ®Æn - VN.


313

c) C¸c c« g¸i lµng Vßng ... - ®Þnh ng÷.

... tõng l¸ cèm s¹ch sÏ, ... - bæ ng÷.

d) Mét bµn tay ®Ëp m¹nh ... - CN.

h¾n giËt m×nh. - bæ ng÷.

Bµi tËp 2:

ViÕt ®o¹n v¨n cã sö dông c©u më réng thµnh phÇn bëi côm C-V.

VD: T«i ®îc mÑ trao thëng vµo cuèi kú I.


- Häc bµi.- Hoµn thiÖn bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 103

Tr¶ bµi: tËp lµm v¨n sè 5;

Kt tiÕng ViÖt; Kt v¨n.


Gióp h/sinh:

- Qua viÖc nhËn xÐt, tr¶ vµ ch÷a 3 bµi kiÓm tra viÕt trong 3 tiÕt tríc ®ã, thuéc c¶ 3 ph©n m«n: TV, TLV vµ VH gióp h/s cñng cè nhËn thøc vµ kü n¨ng tæng hîp ng÷ v¨n ®· häc ë häc kú I vµ 5 tuÇn ®Çu häc kú II.

- RÌn kü n¨ng ph©n tÝch lçi sai trong bµi lµm cña b¶n th©n h/s, biÕt tù söa lçi.



* Bµi míi:


314

+ G/v ®· tr¶ h«m tríc, cung cÊp ®¸p ¸n; Yªu cÇu h/s ë nhµ ®äc l¹i bµi, x¸c ®Þnh u, khuyÕt ®iÓm.

+ KiÓm tra viÖc ®äc l¹i bµi ë nhµ cña h/s.

+ Gäi mét sè h/s tr×nh bµy u, khuyÕt ®iÓm trong bµi lµm cña m×nh.

I. bµi kiÓm tra tiÕng viÖt:

*. ¦u ®iÓm:

- PhÇn tr¾c nghiÖm ®a sè lµm ®óng.- Tr×nh bµy râ rµng.- Bµi tËp vÒ tõ HV ®· cã nh÷ng ghi nhí c¬ b¶n vÒ nghÜa cña tõ, biÕt

x¸c ®Þnh tõ, ®Æt c©u.- KÕt qu¶ nh×n chung kh¸.

*. KhuyÕt ®iÓm:

- PhÇn x¸c ®Þnh tõ ghÐp cßn lóng tóng, nhÇm lÉn.- Tr×nh bµy c©u 2 (tõ HV) thiÕu khoa häc.- Gi¶i nghÜa thµnh ng÷ cha kü, cha s¸t.*. Häc sinh lªn b¶ng ch÷a l¹i bµi:

- Bèn em ch÷a lÇn lît.

Ii. bµi kiÓm tra v¨n:

*. ¦u ®iÓm:

- Ch÷ viÕt cã tiÕn bé h¬n.- Tr×nh bµy bµi tËp tr¾c nghiÖm tèt h¬n.- §· bíc ®Çu biÕt sö dông v¨n b¶n ®Ó lµm d/c trong v¨n CM.

*. KhuyÕt ®iÓm:

- PhÇn tù luËn tr×nh bµy cßn s¬ sµi. §· biÕt nªu d/c song ph©n tÝch d/c cha râ ý (cha lµm næi bËt h×nh ¶nh Èn dô).

*. Häc sinh ch÷a miÖng bµi tËp tr¾c nghiÖm.

*. §äc ®o¹n v¨n viÕt kh¸.

Iii. bµi tËp lµm v¨n sè 5:

*. Häc sinh ®äc l¹i ®Ò bµi


315

*. H íng dÉn häc sinh t×m hiÓu ®Ò:

- ThÓ lo¹i: Chøng minh mét vÊn ®Ò v¨n häc.

- §èi tîng: Ca dao, d©n ca VN thÓ hiÖn s/s¾c t/y/q/h/®/n.

- Ph¹m vi: Ca dao, d/c VN.

*. Nªu dµn ý (tiÕt 95+96):

- Häc sinh nªu dµn ý mµ ®· chuÈn bÞ ë nhµ.

*. H/s tù nhËn xÐt ®¸nh gi¸ bµi viÕt cña m×nh:

(VÒ néi dung, h×nh thøc).

*. Gi¸o viªn tæng hîp nhËn xÐt chung:

+. ¦u ®iÓm:

- Çc em ®· n¾m ®îc ®Æc trng cña kiÓu bµi: NghÞ luËn chøng minh; biÕt vËn dông d/c vµ ph©n tÝch d/c.

- BiÕt tr×nh bµy çc luËn cø ®Ó phôc vô cho luËn ®iÓm.

- Mét sè bµi cã çch lËp luËn kh¸ linh ho¹t, l« gÝch vÊn ®Ò cao.

- Ch÷ viÕt cã tiÕn bé h¬n.

+. Nh îc ®iÓm:

- §a sè cha biÕt dõng l¹i ®Ó gi¶i thÝch kh¸i qu¸t v/® nªu ra: T/y/q/h/®/n thÓ hiÖn trong ca dao, d©n ca qua viÖc ngîi ca, tù hµo vÒ sù giµu ®Ñp cña q/h/®/n.

- Mét sè bµi cha ph©n tÝch kü d/chøng, míi chØ biÕt nªu ra d/c vµ p/tÝch qua loa.

- NhiÒu bµi cha biÕt k/qu¸t vÊn ®Ò, n©ng t/c q/h/®/n trong ca dao, d©n ca thµnh t/c chung cña mäi ngêi VN yªu tha thiÕt q/h/®/n m×nh.

*. H/s ch÷a lçi cô thÓ:

- Lçi chÝnh t¶, lçi dïng tõ, ®Æt c©u, lçi liªn kÕt, ...

*. §äc bµi kh¸:

*. Mét sè häc sinh lµm l¹i bµi:


316

*. H/s vÒ nhµ:

- Tù söa lçi cña m×nh.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 104:

t×m hiÓu chung

vÒ phÐp lËp luËn gi¶i thÝch


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc môc ®Ých, tÝnh chÊt vµ c¸c yÕu tè cña phÐp lËp luËn gi¶i thÝch.

- RÌn kü n¨ng nhËn diÖn vµ ph©n tÝch c¸c ®Ò bµi nghÞ luËn gi¶i thÝch (so s¸nh víi nghÞ luËn chøng minh).




- ThÕ nµo lµ phÐp lËp luËn chøng minh ? Ph¬ng ph¸p chøng minh mét vÊn ®Ò n/t/n ?

- §Æt mét ®Ò v¨n chøng minh ?

* Bµi míi:

- Trong ®êi sèng, nh÷ng khi nµo ngêi ta cÇn ®îc gi¶i thÝch ?

I. môc ®Ých vµ ph ¬ng ph¸p gi¶i thÝch:

1. Môc ®Ých:

- Khi gÆp mét hiÖn tîng míi l¹ con ngêi cha hiÓu th× nhu cÇu gi¶i thÝch n¶y sinh. (Cã c¶ vÊn ®Ò xa


317

? H·y nªu mét sè c©u hái vÒ nhu cÇu gi¶i thÝch hµng ngµy ?(? V× sao cã ma ?? V× sao em kh«ng lµm bµi tËp ?)

? Muèn tr¶ lêi çc c©u hái Êy cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn g× ?

* Trong v¨n NL, ngêi ta thêng yªu cÇu gi¶i thÝch çc vÊn ®Ò t tëng, ®¹o ®øc lín nhá, ... VËy ph¬ng ph¸p gi¶i thÝch lµ g× ?

* §äc bµi v¨n.

? Bµi v¨n GT vÊn ®Ò g× vµ gi¶i thÝch n/t/n ?

? P/p G/t cã ph¶i lµ ®a ra çc ®Þnh nghÜa vÒ lßng khiªm tèn kh«ng ? V× sao ?

? LiÖt kª çc biÓu hiÖn ®èi lËp víi "Khiªm tèn" cã ph¶i lµ çch gi¶i thÝch kh«ng ? V× sao ?

? ViÖc chØ ra çi lîi, çi h¹i cña kh«ng "khiªm tèn' cã ph¶i lµ gi¶i

x«i, c¶ nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi.)

- Môc ®Ých cña gi¶i thÝch lµ ®Ó nhËn thøc, hiÓu râ sù vËt hiÖn t-îng. Nhng ®Ó ®¹t hiÖu qu¶, lµm ngêi nghe ®ång t×nh, ngêi ta còng chøng minh ®iÒu m×nh gi¶i thÝch sao cho ngêi nghe tin phôc.

2. Ph ¬ng ph¸p gi¶i thÝch:

a, VÝ dô:

Bµi v¨n: "Lßng khiªm tèn".

b, NhËn xÐt:

- Bµi v¨n GV v/®: "Lßng khiªm tèn" vµ gi¶i thÝch b»ng çch so s¸nh çc sù viÖc, hiÖn tîng trong ®êi sèng hµng ngµy.

- Çch gi¶i thÝch:

+ §a ra ®Þnh nghÜa vÒ lßng khiªm tèn v× nã tr¶ lêi cho c©u hái "Khiªm tèn lµ g× ?".

+ §a ra çc biÓu hiÖn ®èi lËp víi lßng "khiªm tèn".

+ ChØ ra çi lîi, çi h¹i cña kh«ng khiªm tèn (Lµm cho ngêi ®äc hiÓu khiªm tèn lµ g×?).


318

thÝch kh«ng ?

? Qua nh÷ng ®iÒu trªn, em hiÓu thÕ nµo lµ lËp luËn gi¶i thÝch ?

* §äc bµi v¨n: "Lßng nh©n ®¹o".

? Bµi v¨n GT vÊn ®Ò g× ?

? Cã thÓ ®Æt nh÷ng c©u hái ®Ó khªu gîi G/T n/t/n ?

(Lßng nh©n ®¹o lµ g× ? Nh÷ng hoµn c¶nh nµo t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó con ngêi thÓ hiÖn lßng nh©n ®¹o. Cô thÓ ®ã lµ t/c n/t/n ?

Mçi ngêi ph¶i ph¸t huy lßng nh©n ®¹o cña m×nh n/t/n ?).

c, Ghi nhí:

SGK tr 71.

ii. luyÖn tËp:

Bµi v¨n: "Lßng nh©n ®¹o".

- Gi¶i thÝch "lßng nh©n ®¹o".

- Çch gi¶i thÝch:

+ §a ra ®Þnh nghÜa "lßng nh©n ®¹o".

+ §a ra çc c¬ héi ®Ó con ngêi ®îc thÓ hiÖn lßng nh©n ®¹o.

+ Mäi ngêi cÇn ph t huy lßng nh©n ®¹o.

- H/s ®äc thªm 02 v¨n b¶n gi¶i thÝch:"ãc ph¸n ®o¸n vµ ãc thÈm mü""Tù do vµ n« lÖ".

- Th¶o luËn nhãm:+ X¸c ®Þnh vÊn ®Ò gi¶i thÝch.+ Çch gi¶i thÝch trong tõng v¨n b¶n.


- Häc, hiÓu bµi.- T×m hiÓu v/® gi¶i thÝch vµ çch gi¶i thÝch trong 2 v¨n b¶n ®äc

thªm.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


319

tuÇn 27 – bµi 26 TiÕt 105 + 106:

sèng chÕt mÆc bay


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc gi¸ trÞ hiÖn thùc, nh©n ®¹o vµ nh÷ng thµnh c«ng nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n nµy.

- RÌn kü n¨ng ®äc, kÓ tãm t¾t truyÖn, ph©n tÝch nh©n vËt trong truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i.




- Em h·y nªu nh÷ng quan niÖm vÒ ý nghÜa v¨n ch¬ng cña Hoµi Thanh ?

- Häc xong v¨n b¶n "ý nghÜa ..." em cã nh÷ng c¶m nhËn thªm g× vÒ ý nghÜa v¨n ch¬ng ?

* Bµi míi:

- §äc phÇn chó thÝch, em hiÓu ®îc nh÷ng g× vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn ?

(ThÓ lo¹i v¨n xu«i, truyÖn ng¾n xuÊt hiÖn ë níc ta tõ l©u. §ã lµ nh÷ng truyÖn ng¾n trung ®¹i mµ


1. T¸c gi¶:

2. V¨n b¶n:

- "Nh b«ng hoa ®Çu mïa cña truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i VN".


320

çc em ®· häc ë ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 6. TruyÖn ng¾n hiÖn ®¹i ViÖt Nam b¾t ®Çu h×nh thµnh chñ yÕu tõ ®Çu thÕ kû XX.)

- Chó ý ph©n biÖt çc giäng ®äc:

+ Giäng kÓ - t¶ cña t¸c gi¶.

+ Giäng h¸ch dÞch cña quan phô mÉu.

+ Giäng sî sÖt, khóm lóm cña thÇy ®Ò, d©n phu.

- T×m çc t×nh tiÕt chÝnh trong truyÖn.

(Häc sinh th¶o luËn, tr¶ lêi.)

- KÓ tãm t¾t truyÖn theo tr×nh tù vµ theo çc t×nh tiÕt chÝnh, chuyÓn thµnh ng«i kÓ thø ba.

G/v híng dÉn mét sè chó thÝch tiªu biÓu.

- Theo em v¨n b¶n nµy gåm mÊy ®o¹n ? ý nghÜa mçi ®o¹n ?

- T¸c gi¶ ®· ®Æt c¶nh ®ª s¾p vì vµo thêi gian, kh«ng gian, ®Þa ®iÓm nµo ?

- Nh÷ng chi tiÕt ®ã cã ý nghÜa g× ?


1. §äc, tãm t¾t truyÖn:

2. Chó thÝch:

SGK.

3. Bè côc: 3 ®o¹n.

4. Ph©n tÝch:

a, C¶nh ®ª s¾p vì:

- Thêi gian: GÇn mét giê ®ªm. (khuya kho¾t, t¨ng thªm khã kh¨n).

- Kh«ng gian: Trêi ma tÇm t·, níc s«ng NhÞ Hµ lªn to (thiªn tai d÷ déi).

- §Þa ®iÓm: Khóc s«ng lµng X, phñ X. (Kh«ng ph¶i chØ cã mét n¬i cô thÓ nµo.)

=> §ªm khuya, ma giã tÇm t·, níc s«ng lªn cao kh«ng ngít, t×nh thÕ


321

- Qua ®ã gîi c¶nh tîng n/t/n ?

- Qua phÇn so¹n bµi, em ®· hiÓu thÕ nµo lµ NT ®èi lËp t¬ng ph¶n vµ t¨ng cÊp. VËy nh÷ng chi tiÕt trªn ®· ®îc x©y dùng t¬ng ph¶n, t¨ng cÊp n/t/n ? T¸c dông cña NT Êy ?

(PhÇn më ®Çu nµy cã vai trß th¾t nót - t¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò ®Ó tõ ®ã c¸c sù viÖc kÕ tiÕp sÏ x¶y ra ).

- Nh trªn ®· thÊy, trªn qu·ng ®ª s¾p vì, c¶nh tîng ®îc miªu t¶ n/t/n ?

- Trong ®o¹n miªu t¶ Êy, t/g ®· sö dông nh÷ng h×nh thøc miªu t¶ g× ?

? Qua ®ã t/g dùng lªn c¶nh d©n ®ang lo chèng chäi víi níc cøu ®ª n/t/n ?

? T/g miªu t¶ c¶nh ®ã cã ý nghÜa g× ?

(ChuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn c¶nh tr¸i ngîc ë trong ®×nh.)

cùc kú khÈn cÊp.

>< - Hµng tr¨m d©n phu ®ãi kh¸t, mÖt lö, cè g¾ng liªn tôc tõ chiÒu, ít nh chuét lét, nhèn nh¸o, sî h·i, bÊt lùc.

=> T« ®Ëm sù bÊt lùc cña søc ngêi tríc søc trêi, sù yÕu kÐm cña thÕ ®ª tríc thÕ níc.

b, C¶nh trªn ®ª vµ trong ®×nh tr íc khi ®ª vì:

* C¶nh trªn ®ª:

- H×nh ¶nh nhèn nh¸o.

- ¢m thanh: hçn ®én.

- Ng«n ng÷: NhiÒu tõ l¸y tîng h×nh, kÕt hîp ng«n ng÷ biÓu c¶m.

-> D©n ®ang lo chèng chäi víi trêi ®Ó cøu ®ª - c¶nh tîng thËt th¶m h¹i.

* C¶nh trong ®×nh:

- ChuyÖn quan phñ ®îc hÇu h¹.

- ChuyÖn quan phñ ch¬i tæ t«m.

- ChuyÖn quan phñ nghe tin ®ª vì.

* Quan phñ ®îc hÇu h¹:

+ Ch©n dung:


322

? ChuyÖn g× ®ang x¶y ra ë trong ®×nh ?

? Trong chuyÖn quan phñ ®îc hÇu h¹, em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt dùng l¹i ch©n dung, h×nh ¶nh quan phñ ?

? C¸c chi tiÕt ®ã ®· gîi lªn h×nh ¶nh mét viªn quan phô mÉu n/t/n ?

(§ã kh«ng ph¶i chØ lµ h×nh ¶nh mét viªn quan phô mÉu mµ ®ã lµ b¶n chÊt chung cña tÊt c¶ bän quan l¹i, nh÷ng kÎ cho m×nh c¸i quyÒn lµm cha mÑ d©n trong x· héi phong kiÕn thèi n¸t tríc kia.)

- ë trong ®×nh, h×nh ¶nh quan phô mÉu nh vËy, cßn ë ngoµi ®ª, h×nh ¶nh d©n ®en nh chóng ta ®· thÊy. T/g l¹i mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh sù thµnh c«ng khi x©y dùng nh÷ng h×nh ¶nh t¬ng ph¶n, tr¸i ngîc -> T¨ng thªm ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn.

? H×nh ¶nh quan phñ cµng ®îc lµm râ h¬n qua nh÷ng chi tiÕt vÒ cö chØ, lêi nãi khi ngµi ®¸nh tæ t«m. H·y t×m nh÷ng chi tiÕt ®ã ?

? Nh÷ng chi tiÕt nµy cã quan hÖ

- Uy nghi, chÔm chÖ ngåi.

- ... ch©n ph¶i duçi th¼ng ra ®Ó cho tªn ngêi nhµ quú ë díi ®Êt mµ g·i.

+ §å vËt:- b¸t yÕn hÊp ®êng phÌn.- tr¸p ®åi måi.- èng thuèc b¹c.- ®ång hå vµng..........................

=> BÐo tèt, nhµn nh·, thÝch hëng l¹c, h¸ch dÞch.

* Quan phñ ch¬i tæ t«m:

+ Cö chØ:

- X¬i b¸t yÕn xong, ngåi khÓnh vuèt r©u, rung ®ïi.

+ Lêi nãi: "õ"; "g¾t "mÆc kÖ".

=> Quang c¶nh lóc mau, lóc khoan, ung dung, ªm ¸i, khi cêi, khi g¾t cña bµn tæ t«m >< tiÕng kªu vang trêi dËy ®Êt ë ngoµi ®ª.


323

n/t/n víi c¶nh ®ang diÔn ra ë bªn ngoµi ?

? §äc ®o¹n v¨n nµy, em thÊy t/g ®· sö dông ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ?

(Miªu t¶, kÓ chuyÖn xen nh÷ng lêi b×nh luËn vµ biÓu c¶m.)

? Qua ®ã, em nhËn thÊy ë t/g th¸i ®é g× ?

((Th¸i ®é mØa mai, phª ph¸n cña t¸c gi¶.)

? Khi ®ª vì, c¶nh tîng ®îc miªu t¶ n/t/n ?

? T/g ®· kÕt hîp ng«n ng÷ miªu t¶ víi ng«n ng÷ biÓu c¶m lµm næi bËt ®iÒu g× ?

? Êy vËy mµ trong ®×nh khi nghe tin ®ª vì, quan phô mÉu - quan ®i hé ®ª - cã th¸i ®é ra sao ?

? Víi ng«n ng÷ ®èi tho¹i vµ nghÖ thuËt t¬ng ph¶n, t¨ng cÊp, t/g ®· cho chóng ta thÊy râ ®iÒu g× ?

(M©u thuÉn bÞ ®Èy tíi cao trµo, nót truyÖn ®îc th¾t chÆt ®Ó më nót (kÕt thóc truyÖn) cµng cã ý nghÜa s©u s¾c.)

c, Khi ®ª vì:

- Kh¾p mäi n¬i níc trµn lªnh l¸ng, xo¸y thµnh vùc s©u, nhµ cöa tr«i b¨ng, lóa m¸ ngËp hÕt.

- KÎ sèng kh«ng chç ë, ngêi chÕt kh«ng n¬i ch«n, t×nh c¶nh th¶m sÇu.

=> Gîi t¶ c¶nh lôt do ®ª vì vµ tá lßng ai o¸n c¶m th¬ng.

- Quan phô mÉu: §æ tr¸ch nhiÖm cho cÊp díi, cho d©n, ®e do¹ vµ vÉn ...say sa víi v¸n bµi s¾p ®îc ï to.

=> TÝnh c¸ch tµn nhÉn, v« l¬ng t©m cña quan phñ -> Tè c¸o bän quan l¹i v« tr¸ch nhiÖm.

5. Tæng kÕt:

Ghi nhí SGK


324

? Em h·y kh¸i qu¸t gÝa trÞ cña truyÖn ng¾n ?

(Ph¶n ¸nh hiÖn thùc, cã gi¸ trÞ nh©n ®¹o; X©y dùng nh©n vËt b»ng nhiÒu h×nh thøc ng«n ng÷ nhÊt lµ ®èi tho¹i; dïng biÖn ph¸p t¬ng ph¶n, t¨ng cÊp.)

Iii. luyÖn tËp:

- Th¶o luËn nhãm:

Nhan ®Ò v¨n b¶n lÊy tõ c©u tôc ng÷ quen thuéc nµo ? V× sao t/g l¹i chØ dïng mét vÕ cña c©u tôc ng÷ ®Ó lµm nhan ®Ò truyÖn.

- Lµm bµi tËp 1 (83).


- Lµm bµi tËp 2 (83)..- Häc, hiÓu bµi.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 107:

c¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc c¸ch thøc cô thÓ trong viÖc lµm mét bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch.

- BiÕt ®îc nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý vµ nh÷ng lçi cÇn tr¸nh trong lóc lµm bµi.

- TiÕp tôc rÌn kü n¨ng, t×m hiÓu ®Ò, t×m ý, lËp dµn ý, ph¸t triÓn ý thµnh ®o¹n, bµi v¨n.




325


- ThÕ nµo lµ phÐp lËp luËn gi¶i thÝch ? Nªu nh÷ng yªu cÇu cña mét bµi v¨n LLGT ?

- KiÓm tra bµi tËp vÒ nhµ ?

* Bµi míi:

- G/v yªu cÇu h/s ®äc ®Ò bµi SGK.

* H/s ®äc thÇm môc (1) trong SGK.

? X¸c ®Þnh thÓ lo¹i cña ®Ò ?

? §Ò yªu cÇu gi¶i thÝch vÊn ®Ò g× ?

? Em x¸c ®Þnh çch gi¶i thÝch >< v/®Ò trªn lµ g× ?

I. çc b íc lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch:

*. Cho ®Ò bµi:

- Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: "§i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n".

1. T×m hiÓu ®Ò, t×m ý:

- ThÓ lo¹i: Gi¶i thÝch.

- V/® cÇn gi¶i thÝch: C©u tôc ng÷ "§i ... kh«n".

- Çch giaØ thÝch:

+ Nªu kh¸i niÖm "sµng", "®µng".

+ T×m hiÓu nghÜa ®en cña c©u tôc ng÷.

+ T×m hiÓu nghÜa bãng cña c©u tôc ng÷.

+ Lêi khuyªn ë ®©y lµ g× ?

+ Qua ®ã thÓ hÞªn kh¸t väng g× cña ngêi d©n.

+ §i ®Ó häc, ®Ó hiÓu biÕt h¬n ®ã lµ kh¸t väng nhng häc nh÷ng g×, häc nh thÕ nµo ?

+ Liªn hÖ víi nh÷ng c©u ca dao, TN cã n/d t¬ng tù.


326

Dùa vµo dµn ý SGK, G/v cã thÓ híng dÉn ngîc l¹i b»ng çch gióp çc em ®Æt c©u hái ®Ó t¹o thµnh dµn ý. (Tõ ®ã çc em biÕt çch lËp dµn ý víi nh÷ng ®Ò kh¸c.)

H/s lÇn lît tr¶ lêi çc c©u hái ®Æt ra -> t×m ý cho dµn bµi.

- §äc çc ®o¹n mÉu trong SGK.

2. LËp dµn ý:

a, Më bµi:

- CÇn giíi thiÖu chung vÒ tôc ng÷ n/t/n ?

- Sau ®ã giíi thiÖu vÊn ®Ò - c©u TN n/t/n ?

- §a vÊn ®Ò b»ng çch nµo ?

b, Th©n bµi:

- "§i mét ngµy ®µng" nghÜa lµ g×? "®µng" nghÜa lµ g× ?

- "§i mét ngµy" lµ ®i ®©u ?

- "Mét sµng kh«n" nghÜa lµ g× ? "sµng" lµ ®å vËt n/t/n ?

- V× sao l¹i "§i mét ..." ?

- CÇn ph¶i ®i n/t/n ?

- CÇn ph¶i häc nh÷ng g× ? Häc nh thÕ nµo ?

- Lêi khuyªn cña c©u TN lµ g× ?

- ThÓ hiÖn kh¸t väng cña ngêi d©n xa n/t/n ?

- Liªn hÖ víi nh÷ng c©u CD, TN kh¸c.

c, KÕt bµi:

- ý nghÜa cña c©u TN >< ngµy nay.

3. ViÕt bµi:


327

- ViÕt tõng ®o¹n theo nhãm. Nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy.

- H/s nhËn xÐt.

- G/v nhËn xÐt, söa.

- Qua bµi tËp, em thÊy cÇn ghi nhí nh÷ng g× vÒ çch lµm bµi LLGT ?

H/s tiÕn hµnh luyÖn tËp ngay víi ®Ò trªn b»ng çch çc em viÕt theo nhiÒu kiÓu më bµi, kÕt bµi hay çc ®o¹n trong th©n bµi.

4. §äc vµ söa bµi:

5. Ghi nhí:

SGK

Ii. luyÖn tËp:


- Hoµn chØnh thµnh bµi viÕt.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 108:

luyÖn tËp lËp luËn gi¶i thÝch,

viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 (ë nhµ).


Gióp h/sinh:

- Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ çch lµm bµi v¨n LLGT.

- VËn dông ®îc nh÷ng hiÓu biÕt ®ã vµo viÖc lµm mét bµi v¨n gi¶i thÝch cho mét nhËn ®Þnh, mét ý kiÕn vÒ mét vÊn ®Ò quen thuéc víi ®êi sèng cña çc em.


328




- KiÓm tra bµi luyÖn tiÕt 104; KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ ë nhµ tiÕt 105.

* Bµi míi:

- H/s ®äc ®Ò v¨n.

- G/v híng dÉn t×m hiÓu ®Ò, t×m ý.

? §Ò yªu cÇu gi¶i thÝch vÊn ®Ò g× ?

? H·y t×m çc tõ then chèt trong ®Ò vµ chØ ra çc ý quan träng cÇn ®îc gi¶i thÝch ?

? Em suy nghÜ g× vÒ h×nh ¶nh "ngän ®Ìn s¸ng" ?

? V× sao s¸ch lµ "ngän ®Ìn ..." ?

? V× sao nãi ®Õn s¸ch lµ nãi ®Õn trÝ tuÖ cña con ngêi ? (TrÝ tuÖ lµ g× ?).

? Mäi quyÓn s¸ch ®Òu cã thÓ ®îc coi lµ "ngän ®Ìn ..." kh«ng ? V× sao ?

I. bµi luyÖn tËp:

- §Ò v¨n: Gi¶i thÝch c©u nãi: "S¸ch lµ ngän ®Ìn s¸ng bÊt diÖt cña trÝ tuÖ con ngêi."

1. T×m hiÓu ®Ò:

- Gi¶i thÝch c©u nãi.

- "S¸ch lµ ngän ®Ìn s¸ng bÊt diÖt cña trÝ tuÖ con ngêi."

2. T×m ý:

- TrÝ tuÖ: tinh tuý, tinh hoa cña con ngêi.

- S¸ch chøa ®ùng trÝ tuÖ con ng-êi: S¸ch ghi l¹i nh÷ng hiÓu biÕt quý gi¸ nhÊt mµ con ngêi th©u th¸i ®îc trong s/x, trong c/®, trong çc m/q/h/x/h. Nh÷ng hiÓu biÕt s¸ch ghi l¹i kh«ng chØ cã Ých cho mét thêi mµ cho mäi thêi. Nhê cã s¸ch, ¸nh s¸ng Êy cña trÝ tuÖ sÏ ®îc truyÒn l¹i cho çc ®êi sau. (VD: ...)

=> S¸ch lµ ngän ®Ìn s¸ng bÊt diÖt. "Ngän ®Ìn s¸ng" kh«ng bao


329

giê t¾t, räi chiÕu, soi ®êng, ®a con ngêi ra khái tèi t¨m cña sù kh«ng hiÓu biÕt.

-> NhiÖm vô:

- Ch¨m ®äc s¸ch ®Ó hiÓu biÕt nhiÒu h¬n -> Sèng tèt h¬n.

- CÇn ph¶i chän s¸ch tèt, s¸ch hay ®Ó ®äc v× kh«ng ph¶i s¸ch nµo còng lµ "ngän ®Ìn ...", thËm chÝ cã nh÷ng s¸ch cßn cã h¹i.

- Khi ®· cã s¸ch tèt, ®äc s¸ch tèt cÇn tiÕp nhËn ¸nh s¸ng trÝ tuÖ trong s¸ch, cè hiÓu néi dung s¸ch vµ lµm theo s¸ch.

3. LËp dµn ý:

- Dïng çc ý võa t×m ®îc, s¾p xÕp thµnh dµn bµi.

4. ViÕt bµi:

- G/v chia nhãm, giao nhiÖm vô viÕt tõng ®o¹n cho mçi nhãm.- Çc ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy bµi viÕt.- Mét h/s tËp hîp thµnh bµi hoµn chØnh.- G/v nhËn xÐt, söa.

ii. viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 (ë nhµ):

§Ò bµi: H·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: "Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim".

* Híng dÉn h/s t×m hiÓu ®Ò, t×m ý.

* G/v nªu y/cÇu cña bµi lµm.

§¶m b¶o ®îc çc ý:- Nªu ®îc vÊn ®Ò cÇn gi¶i thÝch.- BiÕt gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: nghÜa ®en, nghÜa bãng.


330

- Biªt rót ra lêi khuyªn tõ c©u tôc ng÷.- BiÕt tù ®èi chiÕu, so s¸nh xem m×nh cÇn rÌn luyÖn ®øc tÝnh kiªn tr×

n/t/n ?- Liªn hÖ víi nh÷ng c©u CD, TN t¬ng tù.- ý nghÜa cña c©u TN ®èi víi mäi ngêi.

* H/s th¶o luËn, thèng nhÊt nh÷ng ý chÝnh cña bµi lµm.* H/s vÒ nhµ viÕt bµi, giê sau nép bµi.* ChuÈn bÞ bµi luyÖn nãi.

tuÇn 28 – bµi 27 TiÕt 109 + 110:

nh÷ng trß lè hay lµ varen

vµ phan béi ch©u


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc gi¸ trÞ cña ®o¹n v¨n trong viÖc kh¾c ho¹ s¾c nÐt 2 nh©n vËt Varen vµ Phan Béi Ch©u víi 2 tÝnh c¸ch, ®¹i diÖn cho 2 lùc lîng x· héi phi nghÜa vµ chÝnh nghÜa - thùc d©n Ph¸p vµ nh©n d©n VN - hoµn toµn ®èi lËp trªn ®Êt níc ta thêi Ph¸p thuéc.




- Ph©n tÝch vµ chøng minh ®Æc s¾c cña truyÖn ng¾n "Sèng chÕt mÆc bay" qua 2 biÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt.

- Gi¶i thÝch ý nghÜa s©u s¾c vµ lÝ thó nhan ®Ò truyÖn ng¾n "Sèng chÕt mÆc bay".

* Bµi míi:



331

- Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t/g NguyÔn ¸i Quèc ?

* G/v giíi thiÖu 2 nh©n vËt trong t¸c phÈm:

Nhµ çch m¹ng næi tiÕng Phan Béi Ch©u (1867-1940) bÞ bän Thùc d©n Ph¸p b¾t cãc ë Thîng H¶i (TQ) råi ®a vÒ Hµ Néi, kÕt ¸n tï chung th©n. §ã còng lµ thêi gian viªn toµn quyÒn míi §«ng D-¬ng Varen s¾p sang thuéc ®Þa nhËm chøc. H¾n høa h·o, høa huyÒn r»ng sÏ chó ý tíi vô ¸n Phan Béi Ch©u.

* G/v híng dÉn ®äc:

Lêi kÓ chuyÖn võa b×nh th¶n võa dÝ dám, hµi híc; lêi ®¸m ®«ng tß mß b×nh th¶n nh÷ng c©u c¶m th¸n; lêi ®éc tho¹i cña Varen trong cuéc nãi chuyÖn víi Phan Béi Ch©u; lêi v¨n t¸i bót ... cÇn ®äc víi giäng phï hîp.

- G/v ®äc mÉu - h/s ®äc - h/s nhËn xÐt - g/v söa.

* G/v chó ý mét sè tõ ng÷ khã trong bµi.

1. T¸c gi¶:

- NguyÔn ¸i Quèc ®îc coi lµ c©y bót më ®Çu cho v¨n xu«i hiÖn ®¹i VN ®Çu thÕ kû XX.

2. T¸c phÈm:

- ViÕt b»ng tiÕng Ph¸p, çch dùng truyÖn vµ çch hµnh v¨n thËt míi mÎ.

ii. ®äc hiÓu v¨n b¶n:

1. §äc:

2. Chó thÝch:

3. ThÓ lo¹i:

- TruyÖn ng¾n VN hiÖn ®¹i.

3. Bè côc:

- Varen chuÈn bÞ sang nhËn chøc


332

- PhÇn ®Çu truyÖn nh¾c tªn 2 nh©n vËt Varen vµ Phan Béi Ch©u. SGK ®· giíi thiÖu 2 ngêi nµy n/t/n ?

? Varen høa sang VN ch¨m sãc Phan Béi Ch©u v× lý do g× ?

? T¸c gi¶ ®· b×nh luËn viÖc nµy n/t/n ?

(¤ng høa thÕ ... vµ ra lµm sao.)

? Qua ®ã t/g muèn tá th¸i ®é g× ?

? §o¹n më ®Çu truyÖn cã ý nghÜa g× ?

- Th«ng b¸o vÒ viÖc Varen sang

toµn quyÒn §«ng D¬ng.

- Cuéc gÆp gì gi÷a Varen vµ PBC trong nhµ tï Ho¶ Lß (Hµ Néi).

- Tõ ®Çu ... trong tï: Tin Va ren sang VN.

- TiÕp ... lµm toµn quyÒn: Trß lè cña Varen ®èi víi PBC.

- §o¹n cßn l¹i: Th i ®é cña Phan Béi Ch©u.

5. Ph©n tÝch:

a, Tin Varen sang VN:

- Varen toµn quyÒn Ph¸p t¹i §«ng D¬ng tõ 1925.

- PBC lµ l·nh tô phong trµo yªu níc VN ®Çu thÕ kû XX.

=> Hä cã 2 ®Þa vÞ x· héi ®èi lËp.

- C«ng luËn Ph¸p ®ßi hái.

- Varen võa míi nhËn chøc muèn lÊy lßng d luËn.

=> Kh«ng tin, ngê vùc th¸i ®é thiÖn chÝ cña Varen.

b, Trß lè bÞch cña Va ren ®èi víi


333

VN cïng lêi høa hÑn cña Varen.

- Gieo th¸i ®é ngê vùc vÒ lêi høa ®ã.

? Em hiÓu thÕ nµo vÒ nghÜa cña côm tõ "Nh÷ng trß lè" ?

Cã nghÜa lµ nh÷ng trß hÒ, nh¶m nhÝ, tåi tÖ, kÖch cìm mµ ngêi lµm trß cµng diÔn cµng béc lé sù v« duyªn vµ lè bÞch, tøc cêi.

(G/v híng dÉn h/s theo dâi ®o¹n Varen ®Õn xµ lim Hµ Néi gÆp Phan Béi Ch©u).

? Trong ®o¹n v¨n xuÊt hiÖn mÊy h×nh thøc ng«n ng÷ ?

(Hai h×nh thøc ng«n ng÷.)

? §ã lµ nh÷ng h×nh thøc ng«n ng÷ nµo ?

(- Ng«n ng÷ b×nh luËn cña ngêi kÓ chuyÖn.

- Ng«n ng÷ ®éc tho¹i cña Varen.)

? ChØ ra c¸c lêi v¨n cô thÓ ?

(- Ng«n ng÷ b×nh luËn: "¤i ... x¶y ra chuyÖn g× ®©y".

- Ng«n ng÷ ®éc tho¹i: "T«i ®em ... lµm toµn quyÒn".

? Em h·y nhËn xÐt lêi v¨n b×nh luËn cña t¸c gi¶ ?

PBC:

- NghÖ thuËt b×nh luËn: dïng biÖn ph¸p t¬ng ph¶n, ®èi lËp gi÷a 2 tÝnh c¸ch.

- Th¸i ®é cña ngêi b×nh luËn: Khinh rÎ kÎ ph¶n béi lµ Varen - Ca ngîi ngêi yªu níc PBC.

- Môc ®Ých b×nh luËn:

+ V¹ch ra sù lè bÞch trong nh©n


334

? Theo dâi ®o¹n v¨n vµ nhËn xÐt vÒ lêi lÏ cña Varen ?

? Qua ng«n ng÷ gÇn nh ®éc tho¹i cña Varen, ®éng c¬, tÝnh çch cña Varen ®îc béc lé n/t/n ?

? B»ng ng«n ng÷ ®éc diÔn tríc Phan Béi Ch©u, Varen ®· diÔn trß lè cuèi cïng cña m×nh n/t/n ?

(- KÎ ph¶n béi lÝ tëng ®ª tiÖn nhÊt l¹i ®i khuyªn b¶o kÎ trung thµnh víi lÝ tëng cao c¶ nhÊt.

- Lêi høa ch¨m sãc PBC kh«ng chØ lµ lêi høa su«ng mµ cßn lµ trß bÞp bîm ®¸ng cêi.)

? Trong khi Varen nãi, PBC cã nh÷ng biÓu hiÖn nµo ?

(- Nh×n Varen ... im lÆng döng d-ng.

§«i ngän r©u mÐp ngêi tï nhÕch

çch Varen

+ Kh¼ng ®Þnh chÝnh nghÜa cña Phan Béi Ch©u.

- §ã lµ h×nh thøc ®èi tho¹i ®¬n ph¬ng, gÇn nh lµ ®éc tho¹i, tù nãi mét m×nh, v× PBC kh«ng hÒ nãi l¹i ®iÒu g× ?

- ThÓ hiÖn sù vuèt ve, dô dç, bÞp bîm mét çch rÊt tr¾ng trîn cña Varen.

- Mét kÎ thùc dông ®ª tiÖn, s½n sµng lµm mäi thø chØ v× quyÒn lîi ç nh©n.

c, Th¸i ®é cña PBC:

- Dïng h×nh thøc im lÆng phít lê


335

lªn ...

MØm cêi mét çch kÝn ®¸o.

Nhæ vµo mÆt Varen.)

? Qua h×nh thøc øng xö ®ã, th¸i ®é, tÝnh çch cña PBC ®îc béc lé ra sao ?

? Lêi b×nh cña t¸c gi¶ tríc hiÖn t-îng "im lÆng", "döng dng" cña PBC ®· thÓ hiÖn giäng ®iÖu n/t/n vµ ®iÒu ®ã cã ý nghÜa g× ?

? KÕt thóc truyÖn cã lêi t¸i bót, gi¸ trÞ cña lêi t¸i bót nµy lµ g× ?

(Chi tiÕt TB ®îc nªu nöa cã nöa kh«ng, thùc chÊt lµ mét chi tiÕt t-ëng tîng nhng l¹i xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt tÝnh çch cña 2 nh©n vËt. NÕu cuéc gÆp kia cã thÓ x¶y ra th× çi t¸t, b·i níc bät khinh bØ cao ®é kia còng hoµn toµn cã thÓ x¶y ra.)

? Em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× qua c©u chuyÖn ?

? TruyÖn ng¾n thµnh c«ng bëi BPNT nµo ?

coi nh kh«ng cã Varen tríc mÆt => Béc lé th¸i ®é khinh bØ vµ b¶n lÜnh kiªn cêng tríc kÎ thï.

- Giäng ®iÖu hãm hØnh, mØa mai gãp phÇn lµm râ thªm th¸i ®é, tÝnh çch cña PBC.

6. Tæng kÕt:

- Néi dung:

+ §¶ kÝch viªn toµn quyÒn Varen víi çc hµnh ®éng lè bÞch cña y.

+ Ca ngîi nh©n çch cao quý cña nhµ yªu níc PBC.

- NghÖ thuËt:

+ Çch viÕt truyÖn b»ng h cÊu t-ëng tîng trªn c¬ së sù thËt.

+ Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt t¬ng ph¶n ®Ó kh¾c ho¹ nh©n vËt vµ lµm næi chñ ®Ò cña t¸c phÈm.

+ KÕt hîp ng«n ng÷ nh©n vËt víi ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn - t¸c gi¶.


336

* Ghi nhí: SGK.

Iii. luyÖn tËp:

1) (H/s th¶o luËn nhãm):- Trong truyÖn th¸i ®é cña t¸c gi¶ ®èi víi PBC: c¶m phôc, tr©n träng.ThÓ hiÖn qua çc lêi b×nh luËn.

2) (§· gi¶i thÝch trong bµi gi¶ng).


- Häc thuéc bµi.- TËp ph©n tÝch sù ®èi lËp gi÷a 2 nh©n vËt.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 111:

dïng côm chñ vÞ ®Ó më réngc©u

luyÖn tËp (TiÕp)


Gióp h/sinh:

- Cñng cè kiÕn thøc vÒ dïng côm C-V ®Ó më réng c©u.- Bíc ®Çu biÕt çch më réng c©u b»ng côm C-V.




- ThÕ nµo lµ dïng côm C-V ®Ó më réng c©u? Cã thÓ dïng côm C-V më réng c©u trong çc trêng hîp nµo ?

* Bµi míi:

G/v híng dÉn h/s lµm bµi tËp.


337

Bµi tËp 1:

(H/s lªn b¶ng lµm.)

X¸c ®Þnh vµ gäi tªn çc côm C-V lµm thµnh phÇn:

a)- KhÝ hËu níc ta Êm ¸p ... (Côm C-V lµm CN). Ta trång trät, thu ho¹ch ... (Côm C-V1-V2 lµm bæ ng÷).

b)- Çc thi sÜ ca tông ... (Côm C-V lµm §N cho DT "Khi".)TiÕng chim kªu, tiÕng suèi ch¶y ... (Côm C-V lµm BN cho §T "lÊy".)

c)- Nh÷ng tôc lÖ tèt ®Ñp Êy mÊt dÇn. (Côm C-V lµm BN.) Nh÷ng thøc quý cña ®Êt m×nh ...

Bµi tËp 2:

(Häc sinh lªn b¶ng lµm)

Gép çc c©u cïng cÆp thµnh c©u cã côm C-V lµm TP

a)- Chóng em häc giái khiÕn cha mÑ vµ thÇy c« rÊt vui lßng.

b)- Nhµ v¨n Hoµi Thanh kh¼ng ®Þnh r»ng çi ®Ñp lµ çi cã Ých.

c)- TiÕng ViÖt rÊt giµu thanh ®iÖu khiÕn cho lêi nãi cña ngêi ViÖt Nam chóng ta du d¬ng, trÇm bæng nh mét b¶n nh¹c.

d)- Çch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng ®· khiÕn cho tiÕng ViÖt cã mét bíc ph¸t triÓn míi, sè phËn míi.

Bµi tËp 3:

Gép mçi cÆp c©u hoÆc vÕ c©u thµnh mét c©u cã côm C-V lµm thµnh phÇn c©u hoÆc thµnh phÇn cña côm tõ.

a)- Anh em hoµ thuËn khiÕn hai th©n vui vÇy. (Më réng CN vµ BN).

b)- §©y lµ c¶nh mét rõng th«ng ngµy ngµy biÕt bao nhiªu ngêi qua l¹i.

c)- Hµng lo¹t vë kÞch nh "Tay ngêi ®µn bµ", "Gi¸c ngé", "Bªn kia s«ng §uèng" ... ra ®êi ®· sëi Êm cho ¸nh ®Ìn s©n khÊu ë kh¾p mäi miÒn ®Êt níc.

*. H íng dÉn vÒ nhµ :

- ¤n l¹i lý thuyÕt.


338

- Hoµn chØnh bµi tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 112:

LuyÖn nãi:

bµi v¨n gi¶i thÝch mét vÊn ®Ò.


Gióp h/sinh:

- N¾m v÷ng h¬n vµ vËn dông thµnh th¹o h¬n çc kü n¨ng lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch, ®ång thêi cñng cè nh÷ng kiÕn thøc x· héi vµ v¨n häc cã liªn quan ®Õn bµi luyÖn tËp.

- BiÕt tr×nh bµy miÖng mét vÊn ®Ò x· héi (hoÆc v¨n häc), ®Ó th«ng qua ®ã tËp nãi n¨ng mét çch m¹nh d¹n, tù nhiªn, tr«i ch¶y.




* Bµi míi:

- §Ò bµi: V× sao nh÷ng tÊn trß lè mµ Varen bµy ra víi Phan Béi Ch©u l¹i ®îc NguyÔn ¸i Quèc gäi lµ "nh÷ng trß lè" ?

I. t×m hiÓu ®Ò, lËp dµn bµi:

G/v híng dÉn häc sinh.

1. T×m hiÓu ®Ò:

- ThÓ lo¹i: NghÞ luËn gi¶i thÝch.

- VÊn ®Ò gi¶i thÝch: Trß lè lµ g× ? Varen ®· gië çc trß lè g× ? Gi¶i thÝch çc trß lè ®ã ë chç nµo ?

2. LËp dµn ý:

a, Më bµi:


339

- XuÊt xø cña ®Ò.- Nªu néi dung kh¸i qu¸t.

b, Th©n bµi:

Çc trß lè cña Va ren bµy ra lµ:- Lêi høa kh«ng chÝnh thøc ®Ó vua sù yªn vÞ chøc Toµn quyÒn.- Mét kÎ ph¶n béi giai cÊp, l¹i ban ¬n cho mét vÞ thiªn sø, anh hïng

d©n téc.- MiÖng nãi: T«i ®em tù do ®Õn cho «ng, tay l¹i n©ng çi g«ng to

kÖch ë cæ PBC.- Lè h¬n c¶ lµ lêi dô dç: H·y hîp t¸c víi Ph¸p ®Ó thùc hiÖn sù khai ho¸

vµ c«ng lý ®Ó x©y ...... b¶n th©n Varen.- Çc triÕt lý bÞp bîm, tr¾ng trîn "ý tëng hµo hiÖp ...".

c, KÕt bµi:

- Kh¼ng ®Þnh tÝnh çch ®èi lËp cña 2 nh©n vËt.- Suy nghÜ cña b¶n th©n.

II. luyÖn nãi:

- G/v chia:+ Nhãm 1: Më bµi - KÕt bµi.+ Nhãm 2: PhÇn 1 - Th©n bµi.+ Nhãm 3: PhÇn 2 - Th©n bµi.

- §¹i diÖn cña mçi nhãm tr×nh bµy.

- C¶ líp nhËn xÐt bµi nãi cña tõng ngêi.

- G/v :+ NhËn xÐt tõng bµi nãi - cho ®iÓm.+ Kh¸i qu¸t chung giê luyÖn nãi.


- Hoµn chØnh bµi lµm.- Xem tríc bµi tiÕp theo.


340

tuÇn 29 – bµi 28 TiÕt 113:

ca huÕ trªn s«ng h¬ng


Gióp h/sinh:

- ThÊy ®îc vÎ ®Ñp cña mét sinh ho¹t v¨n ho¸ ë cè ®« HuÕ, mét vïng d©n ca víi nh÷ng con ngêi rÊt ®çi tµi hoa.




- KÓ tãm t¾t trß lè trong truyÖn ng¾n "Nh÷ng trß lè hay lµ Varen vµ Phan Béi Ch©u". T¹i sao t¸c gi¶ l¹i ®Æt tªn cho tiÓu phÈm ch©m biÕm cña m×nh nh vËy ?

- Qua t¸c phÈm em cã thÓ kh¸i qu¸t n/t/n vÒ 2 nh©n vËt Varen vµ Phan Béi Ch©u ?

* Bµi míi:

? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm ?

? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ xø HuÕ ? Em hiÓu g× vÒ ca HuÕ ?

* G/v híng dÉn ®äc: §äc chËm r·i, râ rµng, m¹ch l¹c, lu ý nh÷ng c©u ®Æc biÖt, nh÷ng c©u rót


1. T¸c phÈm:

- §¨ng trªn b¸o "Ngêi Hµ Néi".

2. Ca HuÕ:

- D©n ca HuÕ nãi riªng vµ vïng Thõa Thiªn nãi chung. Lµ mét sinh ho¹t ®éc ®¸o cña cè ®« HuÕ.


1. §äc:


341

gän.

* G/v ®äc mét ®o¹n mÉu.

* H/s ®äc, häc sinh nhËn xÐt, gi¸o viªn nhËn xÐt, söa.

- G/v híng dÉn häc sinh mét sè tõ khã.

- X¸c ®Þnh thÓ lo¹i cña v¨n b¶n ?

? Nªu bè côc cña v¨n b¶n ?

- ChØ ra çc ph¬ng thøc biÓu ®¹t trong ®o¹n v¨n ?

- PhÇn thø nhÊt: NghÞ luËn chøng minh.

- PhÇn thø hai: KÕt hîp miªu t¶ víi biÓu c¶m.

- PhÇn ®Çu v¨n b¶n t¸c gi¶ giíi thiÖu vÒ HuÕ víi chóng ta n/t/n ?

- Xø HuÕ næi tiÕng vÒ nhiÒu thø nhng ë ®©y t¸c gi¶ chó ý ®Õn sù næi tiÕng nµo cña xø HuÕ ?

? T¹i sao t¸c gi¶ quan t©m ®Õn d©n ca HuÕ ?

D©n ca mang ®Ëm b¶n s¾c t©m hån vµ tµi hoa ë mçi vïng ®Êt.

2. Chó thÝch:

3. ThÓ lo¹i: Bót ký.

- KiÓu v¨n b¶n: NhËt dông.

4. Bè côc:

- Tõ ®Çu ®Õn "LÝ hoµi nam": Giíi thiÖu HuÕ, çi n«i cña d©n ca.

- TiÕp ... ®Õn hÕt: Nh÷ng ®Æc s¾c cña ca HuÕ.

5. Ph©n tÝch:

a, HuÕ - çi n«i cña d©n ca.

- D©n ca HuÕ.

- ChÌo c¹n, bµi thai, hß ®a kinh: buån b·.


342

HuÕ lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i d©n ca næi tiÕng cña níc ta.

? Em h·y t×m trong bµi viÕt mét sè lµn ®iÖu ca HuÕ cã ®Æc ®iÓm næi bËt ?

? Em cã nhËn xÐt chung g× vÒ ca HuÕ ?

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ trong phÇn v¨n b¶n nµy ?

? Qua ®ã, t¸c gi¶ ®· chøng minh ®îc nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt nµo cña d©n ca HuÕ ?

? Bªn c¹nh c¸i n«i d©n ca HuÕ, em cßn biÕt nh÷ng vïng d©n ca næi tiÕng nµo cña níc ta ?(D©n ca quan hä B¾c Ninh.D©n ca ®ång b»ng B¾c bé.D©n ca miÒn nói.)

- Hß gi· g¹o, ru em, gi· v«i, gi· ®iÖp ... :n¸o nøc nång hËu t×nh ngêi.

- Hß l¬, hß «, xay lóa, hß nÖn ...: gÇn gòi víi d©n ca NghÖ TÜnh, thÓ hiÖn lßng khao kh¸t, nçi mong chê hoµi väng thiÕt tha cña t©m hån HuÕ.

- Nam ai, nam b×nh, qu¶ phô, t-¬ng t khóc, hµnh v©n: Buån man m¸c, th¬ng c¶m, bi ai, v¬ng vÊn,...

- Tø ®¹i c¶nh: Kh«ng vui, kh«ng buån.

=> B¾t nguån tõ cuéc sèng, thÓ hiÖn kh¸t khao cña con ngêi.

- Dïng biÖn ph¸p liÖt kª kÕt hîp víi lêi gi¶i thÝch, b×nh luËn.

- Phong phó vÒ lµn ®iÖu.

- S©u s¾c thÊm thÝa vÒ néi dung, t×nh c¶m.

- Mang nh÷ng nÐt ®Æc trng cña miÒn ®Êt vµ t©m hån HuÕ.

b, Nh÷ng ®Æc s¾c cña ca HuÕ:


343

? PhÇn tiÕp theo cña v¨n b¶n giíi thiÖu víi ta ®iÒu g× vÒ ca HuÕ ?

? §o¹n v¨n nµo cho ta thÊy tµi nghÖ ch¬i ®µn cña çc ca c«ng vµ ©m thanh phong phó cña çc nh¹c cô ?

? Cã g× ®éc ®¸o trong çch th-ëng thøc ca HuÕ ?

? §iÒu ®ã cho thÊy ca HuÕ næi bËt víi vÎ ®Ñp nµo ?

( - Çch thëng thøc ca HuÕ võa d©n d· võa sang träng, gi÷a mét thiªn nhiªn vµ lßng ngêi trong s¹ch.

- Ca HuÕ ®· ®¹t tíi vÎ ®Ñp hoµn thiÖn trong çch thëng thøc.)

? Ca HuÕ ®îc h×nh thµnh tõ ®©u ?

(Nh¹c d©n gian: lµ çc lµn ®iÖu d©n ca, nh÷ng ®iÖu hß ... thêng s«i næi, l¹c quan, vui t¬i.

Nh¹c cung ®×nh, nh· nh¹c lµ nh¹c dïng trong nh÷ng buæi lÔ t«n nghiªm trong cung ®×nh cña vua chóa, n¬i t«n miÕu cña triÒu ®×nh phong kiÕn, thêng cã s¾c th¸i trang träng, uy nghi.)

- Dµn nh¹c gåm ®µn tranh, ®µn nguyÖt, t× bµ, nhÞ, ..

- Çc ca c«ng cßn rÊt trÎ, nam mÆc ¸o dµi the, quÇn thông ...; N÷ mÆc ¸o dµi, kh¨n ®ãng.

- TiÕng ®µn lóc khoan lóc nhÆt lµm nªn tiÕt tÊu xao ®éng tËn ®¸y hån ngêi.

* Çch thëng thøc ca HuÕ:

- Quang c¶nh s«ng níc ®Ñp, huyÒn ¶o vµ th¬ méng.

- Nghe vµ nh×n trùc tiÕp çc ca c«ng: çch ¨n mÆc vµ çch ch¬i ®µn.

- Ca HuÕ b¾t nguån tõ nh¹c d©n gian vµ nh¹c cung ®×nh.

- Dïng phÐp liÖt kª dÉn chøng ®Ó


344

? NhËn xÐt ®Æc ®iÓm ng«n ng÷ trong nh÷ng ®o¹n v¨n nµy ?

? Tõ ®ã nÐt ®Ñp nµo cña ca HuÕ ®îc nhÊn m¹nh ?

? T¹i sao cã thÓ nãi: Nghe ca HuÕ lµ mét thó tao nh· ?

(Ca HuÕ thanh cao, lÞch sù, nh· nhÆn, sang träng vµ duyªn d¸ng tõ néi dung ®Õn h×nh thøc, tõ ca c«ng ®Õn nh¹c c«ng, tõ giäng ca ®Õn trang ®iÓm, ¨n mÆc ...ChÝnh v× thÕ nghe ca HuÕ lµ mét thó tao nh·.)

? Khi viÕt lêi cuèi v¨n b¶n “Kh«ng gian nh l¾ng ®äng ... kÝn ®¸o, s©u th¼m” t¸c gi¶ muèn b¹n ®äc cïng c¶m nhËn sù huyÒn diÖu nµo cña ca HuÕ trªn s«ng H¬ng ?

Ca HuÕ khiÕn ngêi nghe quªn c¶ kh«ng gian, thêi gian, chØ cßn c¶m thÊy t×nh ngêi.

Ca HuÕ lµm giµu t©m hån con ngêi, híng t©m hån nh÷ng vÎ ®Ñp cña t×nh ngêi xø HuÕ.

Ca HuÕ m·i m·i quyÕn rò bëi vÎ ®Ñp bÝ Èn cña nã.

? Sau khi ®äc v¨n b¶n nµy, em hiÓu thªm nh÷ng vÎ ®Ñp nµo cña HuÕ ?

lµm râ sù phong phó cña c¸ch diÔn ca HuÕ.

=> Thanh lÞch, tinh tÕ.

TÝnh d©n téc cao trong biÓu diÔn.

6. Tæng kÕt:


345

- HuÕ næi tiÕng vÒ ©m nh¹c d©n gian vµ cung ®×nh.

- Qua ©m nh¹c, con ngêi HuÕ cµng thªm thanh lÞch, tr÷ t×nh.

- Ngêi ®Õn th¨m HuÕ còng thªm phÇn hiÓu biÕt v¨n ho¸, trë lªn thanh lÞch, tµi t×nh h¬n.

? Häc v¨n b¶n ®· gîi lªn t×nh c¶m nµo trong em ?

? V¨n b¶n cã nh÷ng nÐt thµnh c«ng nµo vÒ ND vµ NT ?

(H/s ®äc ghi nhí.)

* Ghi nhí: SGK.

Iii. luyÖn tËp:

- Hai bøc ¶nh chôp trong v¨n b¶n cã ý nghÜa g× ?

Minh ho¹ thªm cho hai nÐt ®Ñp cña v¨n ho¸ HuÕ, ®ã lµ cè ®« HuÕ vµ ca HuÕ trªn s«ng H¬ng.

- §Þa ph¬ng n¬i em ®ang sinh sèng cã nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca nµo ?



TiÕt 114:

liÖt kª


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc thÕ nµo lµ phÐp liÖt kª, t¸c dông cña phÐp liÖt kª.


346

- Ph©n biÖt ®îc çc kiÓu liÖt kª: liÖt kª theo tõng cÆp / liÖt kª kh«ng theo tõng cÆp, liÖt kª t¨ng tiÕn / liÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn.

- BiÕt vËn dông phÐp liÖt kª trong nãi vµ viÕt.




* Bµi míi:

- Gi¸o viªn ghi VD ra b¶ng phô.

- Gäi häc sinh ®äc VD.

? NhËn xÐt cÊu t¹o vµ ý nghÜa cña çc bé phËn trong c©u in ®Ëm ?

? ViÖc t¸c gi¶ nªu ra hµng lo¹t sù viÖc t¬ng tù b»ng nh÷ng kÕt cÊu t¬ng tù nh trªn cã t¸c dông g× ?

? ViÖc nªu ra hµng lo¹t çc sù viÖc t¬ng tù b»ng nh÷ng kÕt cÊu t¬ng tù gäi lµ phÐp g× ?

(G/v lý gi¶i: tu tõ có ph¸p.)

- G/v ph¸t phiÕu häc tËp: Bµi tËp nhanh.

X¸c ®Þnh phÐp lÞªt kª trong ®o¹n v¨n vµ nªu t¸c dông ?

I. thÕ nµo lµ phÐp liÖt kª:

1. VÝ dô:

- B¸t yÕn hÊp ®êng phÌn.

- Tr¸p ®åi måi ch÷ nhËt ®Ó më.

2. NhËn xÐt:

- VÒ cÊu t¹o: cã m« h×nh có ph¸p t¬ng tù nhau.

- VÒ ý nghÜa: cïng miªu t¶ nh÷ng sù vËt xa xØ, ®¾t tiÒn.

- T¸c dông: lµm næi bËt sù xa hoa cña viªn quan, ®èi lËp víi t×nh c¶nh d©n phu ®ang lam lò ngoµi ma giã.

3. KÕt luËn:

- S¾p xÕp hµng lo¹t tõ, côm tõ ®Ó diÔn t¶ ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n.

* Ghi nhí: SGK.


347

“Bëi v× kh«ng lóc nµo lµ lóc kh«ng cã m¸y bay sôc t×m, hÔ chóng nh×n thÊy mét dÊu hiÖu nµo chøng tá cã con ngêi ®ang sèng, dï lµ mét çi th×a gß b»ng vá na-pan s¸ng chãi hoÆc mét tÝ ®Êt r¬i v·i, mét luèng khoai ®ang ®µo dë, chóng còng kh«ng tiÕc g× bom, Ýt ra còng lµ vµi trËn ph¸o cèi. §Êt ®¸ t¬i vôn ra, cµng t¬i vôn h¬n, cµng tr¬ trôi h¬n, cµng hoang tµn h¬n.”

=> T« ®Ëm tÝnh chÊt bÒ bén cña hiÖn thùc vµ tÝnh chÊt ¸c liÖt cña chiÕn tranh.

- G/v ghi VD lªn b¶ng phô, häc sinh ®äc.

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o çc phÐp liÖt kª ë VD 1 ?

Ii. çc kiÓu liÖt kª:

1. VÝ dô:

1a: tinh thÇn, lùc lîng, tÝnh m¹ng, cña c¶i.

1b: Tinh thÇn vµ lùc lîng, tÝnh m¹ng vµ cña c¶i.

2a: tre, nøa, tróc, mai, vÇu.

2b: H×nh thµnh vµ trëng thµnh.

Gia ®×nh, hä hµng, lµng xãm.

2. NhËn xÐt:

VD 1:

a - LiÖt kª theo tr×nh tù sù viÖc kh«ng theo tõng cÆp.

b - LiÖt kª theo tõng cÆp thêng cã quan hÖ ®i ®«i trong nhËn thøc (cã quan hÖ tõ “vµ”.)


348

? Thö ®¶o thø tù çc bé phËn trong phÐp liÖt kª ë VD 2 vµ cho biÕt ý çc phÐp liÖt kª Êy cã g× kh¸c nhau ?

? VËy qua VD, ta thÊy cã mÊy kiÓu liÖt kª ?

? Bµi häc h«m nay ta cÇn ghi nhí mÊy ý ?


a - DÔ dµng thay thÕ çc bé phËn liÖt kª.

b - Kh«ng dÔ dµng thay ®æi çc bé phËn liÖt kª, bëi çc hiÖn tîng liÖt kª ®îc s¾p xÕp theo møc ®é t¨ng tiÕn.

=> Kh¸c nhau vÒ møc ®é t¨ng tiÕn.

3. KÕt luËn:

- LiÖt kª theo tõng cÆp vµ liÖt kª kh«ng theo tõng cÆp.

- LiÖt kª t¨ng tiÕn vµ liÖt kª kh«ng t¨ng tiÕn.

* Ghi nhí: SGK.

IV. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1(H/s th¶o luËn theo nhãm)

- LÞch sö ta ®· cã nhiÒu cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i chøng tá tinh thÇn yªu níc cña d©n ta. Chóng ta cã quyÒn tù hµo vÒ nh÷ng trang lÞch sö vÎ vang thêi ®¹i Bµ Trng, Bµ TriÖu, TrÇn Hng §¹o, Lª Lîi, ...

- Tõ xa ®Õn nay mçi khi Tæ quèc bÞ x©m l¨ng th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ, to lín, nã l ít qua mäi sù nguy hiÓm, khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n n íc vµ lò c íp n íc.

Bµi tËp 2(H/s lªn b¶ng lµm)

a- PhÐp liÖt kª: ... díi lßng ®êng ... ch÷ thËp.

Trong ®o¹n trÝch t¸c gi¶ sö dông 2 phÐp liÖt kª.


349

b- §iÖn giËt, dïi ®©m, dao c¾t, löa nung, ...

Bµi tËp 3

(H/s lµm theo nhãm, mçi nhãm lµm mét c©u)

Nhãm 1: c©u a.Nhãm 2: c©u b.Nhãm 3: c©u c.

§¹i diÖn tõng nhãm ®øng lªn tr×nh bµy, gi¸o viªn nhËn xÐt söa.


- Häc thuéc bµi.- Hoµn chØnh bµi tËp vµo vë.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 115

t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n hµnh chÝnh


Gióp h/sinh:

Cã ®îc hiÓu biÕt chung vÒ v¨n b¶n hµnh chÝnh: môc ®Ých, néi dung, yªu cÇu vµ çc lo¹i v¨n b¶n hµnh chÝnh thêng gÆp träng cuéc sèng.




* Bµi míi:

? Khi nµo ngêi ta viÕt çc v¨n b¶n th«ng b¸o, ®Ò nghÞ vµ b¸o ço ?

I. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

* Th«ng b¸o: TruyÒn ®¹t th«ng tin tõ


350

? Mçi v¨n b¶n nµy nh»m môc ®Ých g× ?

? Ba v¨n b¶n nµy cã g× gièng nhau vµ kh¸c nhau ?

? H×nh thøc tr×nh bµy cña 3 v¨n b¶n nµy cã g× kh¸c víi v¨n b¶n truyÖn, th¬ mµ em ®· häc ?

V¨n b¶n hµnh chÝnh:

- ViÕt theo mÉu (tÝnh quy íc).

- Ai còng viÕt ®îc (tÝnh phæ cËp).

- Çc tõ ng÷ ®Òu gi¶n dÞ, dÔ hiÓu (tÝnh ®¬n nghi·).

cÊp trªn xuèng cÊp díi hoÆc th«ng tin cho c«ng chóng réng r·i ®Òu biÕt.

* §Ò nghÞ: ®Ò ®¹t nguyÖn väng lªn cÊp trªn hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt.

* B¸o ço: ChuyÓn th«ng tin tõ cÊp d-íi lªn cÊp trªn.

* Môc ®Ých cña çc v¨n b¶n:

- Th«ng b¸o: Phæ biÕn th«ng tin, th-êng kÌm theo híng dÉn vµ yªu cÇu thùc hiÖn.

- §Ò nghÞ: Tr×nh bµy nguyÖn väng, thêng kÌm theo lêi c¶m ¬n.

- B¸o ço: TËp hîp nh÷ng c«ng viÖc ®· lµm ®îc (s¬ kÕt, tæng kÕt) ®Ó cÊp trªn biÕt, thêng kÌm theo sè liÖu tû lÖ phÇn tr¨m.

* §iÓm gièng nhau:

TÝnh khu«n mÉu.

* §iÓm kh¸c nhau:

Kh¸c nhau vÒ môc ®Ých, néi dung, yªu cÇu.

V¨n b¶n truyÖn th¬:

- Thêng cã sù s¸ng t¹o cña t¸c gi¶ (tÝnh ç thÓ).

- ChØ çc nhµ v¨n, nhµ th¬ míi viÕt ®îc (tÝnh ®Æc thï).


351

? Em cßn thÊy lo¹i v¨n b¶n nµo t¬ng tù nh 3 v¨n b¶n trªn kh«ng ?

(§¬n tõ, biªn b¶n, hîp ®ång, giÊy biªn nhËn, giÊy khai sinh, ...)

? Ba v¨n b¶n nªu trªn ngêi ta gäi lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh, qua VD em h·y rót ra ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n hµnh chÝnh ?

? Lo¹i v¨n b¶n nµy thêng ®îc tr×nh bµy n/t/n ?

- C¸c tõ ng÷ thêng gîi ra liªn tëng, t-ëng tîng, c¶m xóc (tÝnh biÓu c¶m, ®a nghÜa).

3. KÕt luËn:

*. Ghi nhí:

SGK

Ii. luyÖn tËp:

(Häc sinh th¶o luËn theo nhãm)

- T×nh huèng 1: Th«ng b¸o.- T×nh huèng 2: B¸o c¸o.- T×nh huèng 3: BiÓu c¶m.- T×nh huèng 4: §¬n tõ.- T×nh huèng 5: §Ò nghÞ.- T×nh huèng 6: Tù sù, miªu t¶


- Häc thuéc bµi.- Hoµn chØnh bµi tËp vµo vë.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 116

tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 6


Gióp h/sinh:


352

- Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®· häc vÒ çch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch, vÒ t¹o lËp v¨n b¶n, vÒ çch sö dông tõ ng÷, ®Æt c©u, ...

- Tù ®¸nh gi¸ ®óng h¬n vÒ chÊt lîng bµi lµm cña m×nh, vÒ tr×nh ®é tËp lµm v¨n cña b¶n th©n m×nh, nhê ®ã cã ®îc nh÷ng kinh nghiÖm vµ quyÕt t©m cÇn thiÕt ®Ó lµm tèt h¬n n÷a nh÷ng bµi sau.



* Bµi míi:

I. ®Ò bµi:

H·y gi¶i thÝch ý nghÜa c©u tôc ng÷ "ThÊt b¹i lµ mÑ thµnh c«ng".

Ii. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ bµi lµm cña häc sinh:

- G/v gäi h/s t×m hiÓu ®Ò, XD l¹i bè côc bµi lµm.- So víi yªu cÇu, bµi lµm cña em cã nh÷ng u, khuyÕt ®iÓm cô thÓ

g× ?- Trong bµi lµm cña m×nh, ®©u lµ chç em cßn yÕu nhÊt ?- Em cßn ph¶i cè g¾ng vÒ nh÷ng mÆt nµo ®Ó cã thÓ viÕt tèt mét bµi

gi¶i thÝch ?

1. u ®iÓm:

- X¸c ®Þnh ®îc çc luËn ®iÓm cña bµi.- X©y dùng bè côc bµi t¬ng ®èi râ rµng.- LËp luËn chÆt chÏ.- Ph©n biÖt ®îc v¨n gi¶i thÝch víi v¨n chøng minh.

2. Nh îc ®iÓm:

- DiÔn ®¹t cha thËt lu lo¸t.- Dïng tõ, ®Æt c©u cha chÝnh x¸c.- Mét sè bµi cßn sa sang chøng minh nhiÒu.

3. Ch÷a lçi cô thÓ:

a, Lçi diÔn ®¹t:


353

- Ch¼ng ai thÝch thÊt b¹i c¶. Cã ngêi ph¹m sai lÇm th× ch¸n n¶n. Cã kÎ thÊt b¹i råi th× tiÕp thÊt b¹i thªm. Nhng cã ngêi biÕt rót kinh nghiÖm, t×m con ®êng kh¸c ®Ó tiÕn lªn...

b, Lçi dïng tõ:

- Thµnh, TuÊn Hng, ...

4. Tr¶ bµi:

- häc sinh trao ®æi bµi ®Ó söa lçi.


- Söa l¹i c¸c lçi trong bµi lµm.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TuÇn 30 TiÕt 117+118 v¨n b¶n:

quan ©m thÞ kÝnh


Gióp h/sinh:

- HiÓu ®îc mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña s©n khÊu chÌo truyÒn thèng.

- Tãm t¾t ®îc néi dung vë chÌo "Quan ©m thÞ KÝnh"; néi dung, ý nghÜa vµ mét sè ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt (m©u thuÉn kÞch, ng«n ng÷, hµnh ®éng nh©n vËt, ...) cña trÝch ®o¹n "Nçi oan h¹i chång".





354

? V× sao nãi thëng thøc ca HuÕ trªn s«ng H¬ng lµ mét thó vui tao nh· ?

? KÓ tªn nh÷ng lµn ®iÖu d©n ca HuÕ ?

* Bµi míi:

? Em hiÓu thÕ nµo lµ chÌo ?

(ChÌo ®îc n¶y sinh vµ phæ biÕn réng r·i ë B¾c bé).

- Dùa vµo phÇn chó thÝch, nªu ra ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña chÌo ?

(VD: Nh©n vËt l·o th× mÆc ¸o ®iÒu, quÇn lôa b¹ch.

Nh©n vËt n÷ chÝnh mÆc ¸o hång lång xa ®en.)

? Dùa vµo phÇn tãm t¾t SGK, em h·y tãm t¾t l¹i vë chÌo ?


1. Kh¸i niÖm:

ChÌo lµ lo¹i kÞch h¸t, móa d©n gian, kÓ chuyÖn, diÔn tÝch b»ng h×nh thøc chÌo s©n khÊu (tríc kia diÔn ë s©n ®×nh).

2. §Æc tr ng c¬ b¶n cña chÌo:

a, ChÌo thuéc lo¹i s©n khÊu kÓ chuyÖn ®Ó khuyÕn gi¸o ®¹o ®øc:

-TÝch truyÖn cã tÝnh gi¸o huÊn theo quan niÖm "ë hiÒn gÆp lµnh, ë ¸c gÆp ¸c"

- Th«ng c¶m víi sè phËn ngêi lao ®éng.

b, ChÌo thuéc lo¹i s©n khÊu tæng hîp çc yÕu tè NT:

c. ChÌo thuéc lo¹i s©n khÊu íc lÖ vµ çch ®iÖu cao:,

-ThÓ hiÖn ë nghÖ thuËt ho¸ trang, nghÖ thuËt h¸t vµ móa.

d. ChÌo thuéc lo¹i s©n khÊu cã sù kÕt hîp chÆt chÏ çi bi vµ çi hµi:

- Çi bi: H×nh ¶nh cuuéc ®êi ®au th-¬ng, ngêi n«ng d©n, ngêi phô n÷.


355

- G/v híng dÉn ®äc: ®äc theo kiÓu ph©n vai.

- Ngêi dÉn chuyÖn: §äc tªn çc nh©n vËt, çc lêi chØ dÉn lµn ®iÖu d©n ca, hµnh ®éng trong ngoÆc ®¬n. Giäng chËm, râ, b×nh th¶n.

- Nh©n vËt ThiÖn SÜ: Giäng hèt ho¶ng, sî h·i.

- Nh©n vËt ThÞ KÝnh: Giäng tõ ©u yÕm, ©n cÇn, chuyÓn sang ®au ®ín, nghÑn tñi, thª th¶m råi buån b· chÊp nhËn vµ cã phÇn b×nh tÜnh, k×m nÐn khi ®· quyÕt ®Þnh hµnh ®éng.

- Nh©n vËt Sïng bµ: Giäng nanh näc, ¸c ®éc, lÊn lít, cã lóc qu¸t thÐt, cã lóc ®ay nghiÕn ch× chiÕt, cã lóc th¾t buéc, kh¼ng ®Þnh vu h¨m, cã lóc h¶ hª, kho¸i tr¸.

- Nh©n vËt Sïng «ng: lÌm bÌm v× nghiÖn ngËp, a dua víi vî, tµn nhÉn th« b¹o, ®¾c ý v× lõa ®îc th«ng gia M¨ng «ng khèn khæ.

- Nh©n vËt M¨ng «ng:

+ Hai c©u ®Çu: giäng mõng vui h·nh diÖn v× con g¸i.

+ Çc c©u sau: Giäng ng¹c nhiªn, ®au khæ vµ bÊt lùc, cam chÞu.

- Çi hµi: tËp trung ë vai hÒ.

3. Tãm t¾t vë chÌo:

- ¸n giÕt chång.- ¸n hoang thai.- Oan t×nh ®îc gi¶i - ThÞ KÝnh lªn toµ sen.


1. §äc:


356

- G/v ®äc dÉn chuyÖn.- H/s ®äc c¸c vai.

- G/v chó ý mét sè tõ khã cho häc sinh.

? Em h·y cho biÕt vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch ?

(§o¹n trÝch n»m ë nöa sau phÇn I)

? §o¹n trÝch cã thÓ chia lµm mÊy phÇn ?(Chia lµm ba ®o¹n nhá).

? VÒ néi dung, vë chÌo "Quan ©m ThÞ KÝnh" mang ®Æc ®iÓm nµo cña c¸c tÝch chÌo cæ ?

? Nh©n vËt cña vë chÌo nµy mang nh÷ng tÝnh chÊt chung nµo cña nh©n vËt chÌo cæ ?

- ThÞ KÝnh vµ Sïng bµ ¨n mÆc, ®i ®øng n/t/n theo quy íc cña chÌo cæ ?

(- ThÞ KÝnh mÆc ¸o hång lång xa ®en, t thÕ ngay th¼ng, ®Ó qu¹t che kÝn ®¸o.

- Sïng bµ d¸n cao ë th¸i d¬ng, ®¶o

2. Chó thÝch:

3. VÞ trÝ vµ bè côc ®o¹n trÝch

a, C¶nh ThÞ KÝnh xÐn r©u mäc ngîc n¬i c»m chång.

b, C¶nh vî chång Sïng ¤ng - Sïng bµ dån dËp vu oan cho con d©u, ®uæi ThÞ KÝnh vÒ nhµ cha mÑ ®Î.

c, ThÞ KÝnh quyÕt ®Þnh tr¸ h×nh Nam tö ®i tu.

4. Gi¸ trÞ cña vë chÌo:

* TÝch truyÖn xoay quanh trôc "bÜ cùc th¸i lai". Nh©n vËt ThÞ KÝnh ®i tõ nçi oan tr¸i ®Õn ®îc gi¶i oan thµnh PhËt.

* Nh©n vËt:

- ThÞ KÝnh lµ ngêi phô n÷ mÉu mùc vÒ ®¹o ®øc ®îc ®Ò cao trong chÌo cæ. §ã lµ vai "n÷ chÝnh".

- Sïng bµ lµ vai "mô ¸c" b¶n chÊt tµn nhÉn, ®éc ®Þa.

- Lµ vë chÌo tiªu biÓu, mÉu mùc cho NT chÌo cæ ë níc ta.


357

m¾t nhiÒu, d¸ng ®i ìn Ño.)

? Tõ ®ã em hiÓu g× vÒ gi¸ trÞ cña vë chÌo "Quan ©m ThÞ KÝnh" ?

- Theo dâi ®o¹n ®Çu cho thÊy tríc khi m¾c oan, t×nh c¶m cña ThÞ KÝnh ®èi víi ThiÖn SÜ n/t/n ?

? Chi tiÕt nµo nãi lªn ®iÒu ®ã ?

- Quan s¸t sù viÖc c¾t r©u chång cho biÕt:

+ V× sao ThÞ KÝnh lµm viÖc nµy ?

+ Cö chØ cho thÊy ThÞ KÝnh lµ ngêi n/t/n ?

? Tríc khi m¾c oan, ThÞ kÝnh lµ ngêi phô n÷ cã nh÷ng ®øc tÝnh g× ?

- Sù viÖc c¾t r©u chång cña ThÞ KÝnh ®· bÞ Sïng bµ khÐp vµo téi nµo ?

? Chi tiÕt nµo chøng tá ®iÒu ®ã ?

? Sïng bµ ®· luËn téi ThÞ KÝnh c¨n cø vµo nh÷ng ®iÓm nµo ?

(- Cho r»ng ThÞ KÝnh lµ lo¹i ®µn bµ h ®èn, t©m ®Þa xÊu xa.

- Cho r»ng ThÞ KÝnh lµ con nhµ thÊp hÌn kh«ng xøng víi nhµ m×nh.

5. Ph©n tÝch:

a, Tr íc khi m¾c oan:

- ThÞ KÝnh yªu th¬ng chång b»ng mét t×nh c¶m ®»m th¾m.

- ThÞ KÝnh ngåi qu¹t cho chång.

- C¾t r©u chång:

+ Muèn lµm ®Ñp cho chång m×nh.+ TØ mØ, ch©n thËt trong t×nh yªu.

=> t×nh yªu th¬ng chång trong s¸ng, ch©n thËt.

- Mong muèn cã h¹nh phóc løa ®«i tèt ®Ñp.

b, Trong khi bÞ oan:

* Sïng bµ:

- Téi giÕt chång

+ Chi tiÕt (c©u nãi): C¸i con mÆt søa gan lim nµy ! Mµy ®Þnh giÕt con bµ µ ?


358

- Cho r»ng ThÞ KÝnh ph¶i bÞ ®uæi ®i.)

? H·y t×m nh÷ng lêi buéc téi cô thÓ cña Sïng bµ ?

(Tuång bay mÌo m¶ gµ ®ång l¼ng l¬. Mµy cã trãt say hoa ®¾m nguyÖt §· trªn d©u díi Béc hÑn hß ... Trøng Rång l¹i në ra RångLiu ®iu l¹i në ra dßng liu ®iu Mµy lµ con nhµ cua èc Con g¸i ná måm th× vÒ víi cha Gäi M¨ng téc phã vÒ cho r¶nh.)

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch luËn téi cña Sïng bµ ?

? Cïng víi lêi nãi, Sïng bµ cßn cã nh÷ng cö chØ nµo ®èi víi ThÞ KÝnh ?

? TÊt c¶ cö chØ, lêi nãi Êy cho thÊy Sïng bµ lµ ngêi n/t/n ?

? Sïng bµ thuéc lo¹i nh©n vËt nµo trong chÌo cæ ?

(Nh©n vËt "mô ¸c" b¶n chÊt tµn nhÉn ®éc ®Þa.)

? Nh©n vËt nµy g©y c¶m xóc g× cho ngêi xem ?

(Ghª sî sù tµn nhÉn, lo cho ngêi hiÒn lµnh nh ThÞ KÝnh.)

=> Tù nghÜ ra téi ®Ó g¸n cho ThÞ KÝnh.

- Lêi lÏ l¨ng nhôc, hèng h¸ch.

- Cö chØ:+ Dïi ®Çu ThÞ KÝnh ng· xuèng.+ ThÞ KÝnh ch¹y theo van xin, dói tay ng· khuþu xuèng.

=> Sïng bµ: ®éc ®Þa, tµn nhÉn, bÊt nh©n.

* ThÞ KÝnh:

- Lêi nãi:+ L¹y cha, l¹y mÑ ! Con xin tr×nh cha mÑ ...+ Giêi ¬i ! MÑ ¬i, oan cho con l¾m mÑ


359

? Khi bÞ khÐp vµo t«Þ giÕt chång, ThÞ KÝnh ®· cã nh÷ng lêi nãi, cö chØ nµo ?

? NhËn xÐt tÝnh chÊt cña nh÷ng lêi nãi, cö chØ ®ã ?

? Nh÷ng lêi nãi vµ cö chØ cña ThÞ KÝnh ®îc nhµ chång ®¸p l¹i n/t/n ?

? Em h·y h×nh dung vÒ th©n phËn ThÞ KÝnh trong c¶nh ngé nµy ?

? Qua ®ã ®øc tÝnh nµo cña ThÞ KÝnh ®îc béc lé ?

? ThÞ KÝnh thuéc lo¹i nh©n vËt ®Æc s¾c nµo trong chÌo cæ ?

(Nh©n vËt "n÷ chÝnh" b¶n chÊt, ®øc h¹nh nÕt na, gÆp nhiÒu oan tr¸i.)

? C¶m xóc cña ngêi xem ®îc gîi tõ nh©n vËt nµy lµ g× ?

(Xãt th¬ng, c¶m phôc ThÞ KÝnh. C¨m ghÐt sù bÊt nh©n bÊt nghÜa cña gia ®×nh Sïng bµ.)

¬i.+ Oan thiÕp l¾m chµng ¬i.

- Cö chØ:+ VËt v· khãc.+ Ngöa mÆt rò rîi.+ Ch¹y theo van xin.

=> Lêi nãi rÊt hiÒn, rÊt Ýt. Cö chØ yÕu ®uèi, nhÉn nhôc.

* Th¸i ®é cña nhµ chång:- Chång: im lÆng.- MÑ chång: cù tuyÖt (Th«i im ®i !... l¹i cßn oan µ, ...)- Bè chång: a dua víi mÑ chång.

* ThÞ KÝnh:- §¬n ®éc gi÷a mäi sù v« t×nh.- Cùc kú ®au khæ, bÊt lùc.

=> NhÉn nhôc. Trong oan øc vÉn ch©n thùc, hiÒn lµnh gi÷ phÐp t¾c gia ®×nh.

- Sù viÖc Sïng bµ cho gäi M¨ng «ng ®Õn tr¶ ThÞ KÝnh.


360

? Theo em, xung ®ét kÞch trong ®o¹n nµy thÓ hiÖn cao nhÊt ë sù viÖc nµo ? V× sao ?

(Sù viÖc nµy béc lé cùc ®iÓm tÝnh çch bÊt nh©n bÊt nghÜa cña Sïng bµ, ®ång thêi béc lé nçi bÊt h¹nh lín nhÊt cña ThÞ KÝnh.)

? Em thö b×nh luËn vÒ b¶n chÊt cña xung ®ét nµy ?

(- §ã lµ xung ®ét gi÷a quyÒn lùc cña kÎ thèng trÞ víi ®Þa vÞ nhá män cña kÎ bÞ trÞ trong gia ®×nh còng nh trong x· héi phong kiÕn.

- Xung ®ét nµy t¹o thµnh nçi ®au thª th¶m cho kÎ bÞ trÞ. §ã lµ xung ®ét bi kÞch.)

? Sau khi bÞ oan, ThÞ KÝnh cã nh÷ng cö chØ n/t/n ?

(Quay vµo nh×n tõ çi kØ ®Õn s¸ch, thóng kh©u, råi cÇm lÊy chiÕc ¸o ®ang kh©u dë, bãp chÆt trong tay cïng lêi nãi: "Th¬ng «i ! BÊy l©u ... cho ®Õn nçi t×nh thÕ run rñi ...)

? Nh÷ng cö chØ, lêi nãi ®ã ph¶n ¸nh nçi ®au nµo cña ThÞ KÝnh ?

? ý ®Þnh kh«ng vÒ víi cha, ph¶i sèng ë ®êi míi mong tá râ ngêi ®oan chÝnh, ®· chøng tá thªm ®iªï g× ë ngêi phô n÷ nµy ?

- Nçi ®au nuèi tiÕc, xãt xa cho h¹nh phóc løa ®«i bÞ tan vì.

=> Kh«ng ®µnh cam chÞu oan sai. Muèn tù m×nh t×m çch gi¶i oan. ThÞ KÝnh kh«ng cßn nhu nhîc mµ ®· quyÕt liÖt trong tÝnh çch.

- §i tu ®Ó cÇu PhËt tæ chøng minh cho sù trong s¹ch cña m×nh.


361

? Çch gi¶i oan mµ ThÞ KÝnh nghÜ tíi lµ g× ?

? Con ®êng ThÞ KÝnh chän ®Ó gi¶i oan cã ý nghÜa g× ?

(- Ph¶n ¸nh sè phËn bÕ t¾c cña ngêi phô n÷ trong x· héi cò.

- Lªn ¸n thùc tr¹ng x· héi v« nh©n ®¹o ®èi víi nh÷ng ngêi l¬ng thiÖn.)

? Theo em, cã çch nµo tèt h¬n ®Ó gi¶i tho¸t nh÷ng ngêi nh ThÞ KÝnh khái ®au th¬ng ?

(Häc sinh th¶o luËn nhãm)

(Lo¹i bá nh÷ng kÎ nh Sïng bµ. Lo¹i bá quan hÖ mÑ chång nµng d©u kiÓu phong kiÕn. Lo¹i bá x· héi phong kiÕn thèi n¸t.)

? Qua vë chÌo, em biÕt g× vÒ nh÷ng ®Æc s¾c cña nghÖ thuËt chÌo cæ ?

? Em hiÓu g× vÒ sè phËn cña ngêi phô n÷ ®øc h¹nh trong x· héi cò ?

(BÞ ¸p bøc ruång bá v× bÊt kú lý do g×.)

? Ng«n ng÷ chÌo trong trÝch ®o¹n nµy cã g× ®Æc biÖt ?

6. Tæng kÕt:

- TÝch truyÖn mang ý nghÜa ca ngîi phÈm chÊt ®øc h¹nh cña ngêi phô n÷, phª ph¸n ¸p bøc phong kiÕn.

- Nh©n vËt mang tÝnh quy íc:

ThiÖn (n÷ chÝnh) - ¸c (mô ¸c).

- Ng«n ng÷: Dïng v¨n vÇn ®i liÒn víi çc lµn ®iÖu h¸t.

IV. luyÖn tËp:

1. Tãm t¾t ng¾n gän ®o¹n trÝch "nçi oan h¹i chång".:


362

- Häc sinh tãm t¾t, g/v nhËn xÐt, söa.

- ThiÖn SÜ häc khuya mÖt mái, thiÕp ngñ, ThÞ KÝnh qu¹t cho chång, dïng dao c¾t sîi r©u mäc ngîc trªn m¸ chång.

- ThiÖn SÜ giËt m×nh la ho¶ng - Vî chång Sïng «ng, Sïng bµ ch¹y vµo.

- Sïng bµ mét m×nh ®¹o diÔn vµ biÓu diÔn líp kÞch ®Æc s¾c vu oan con d©u.

- Sïng «ng lõa M¨ng «ng sang ®Ó b¾t nhËn con g¸i vÒ .

- ThÞ KÝnh gi¶ trai lªn chïa ®i tu.

2. Gi¶i thÝch "Oan ThÞ KÝnh":

Oan cïng cùc, bÕ t¾c, kh«ng cã c¸ch nµo thanh minh, oan gi¶i.


- Häc thuéc bµi.- T×m xem vë chÌo.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 119

dÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm phÈy


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc c«ng dông cña dÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm phÈy- BiÕt dïng dÊu chÊm löng vµ dÊu chÊm phÈy khi viÕt.



363



? ThÕ nµo lµ phÐp liÖt kª ? Cã mÊy kiÓu liÖt kª ?- Lµm bµi tËp.

* Bµi míi:

- G/v viÕt VD lªn b¶ng phô.

- H/s ®äc, nhËn xÐt VD.

? Trong c©u a) dÊu chÊm löng dïng ®Ó lµm g× ?

? C©u b) dÊu chÊm löng dïng ®Ó lµm g× ?

? C©u c) dÊu chÊm löng dïng ®Ó lµm g× ?

? VËy trong v¨n th¬ dÊu chÊm löng ®îc sö dông cã c«ng dông g× ?


(G/v cho häc sinh ®äc çc vÝ dô viÕt trªn b¶ng phô.)

? Cho biÕt chøc n¨ng cña dÊu ; trong çc vÝ dô ?

? Çc bé phËn c©u ®îc ng¨n çch bëi çc dÊu ; cã quan hÖ víi nhau n/t/n ?

? VÝ dô nµo cã thÓ thay thÕ dÊu ;

I. dÊu chÊm löng:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

a) Tá ý cßn nhiÒu vÞ anh hïng d©n téc n÷a cha ®îc liÖt kª.

b) BiÓu thÞ sù ng¾t qu·ng trong lêi nãi cña nh©n vËt do qu¸ mÖt vµ ho¶ng sî.

- Lµm giµu nhÞp ®iÖu c©u v¨n, chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn bÊt ngê cña tõ "bu thiÕp".

3. KÕt luËn:

* Ghi nhí: SGK.

Ii. dÊu chÊm phÈy:

1. VÝ dô: SGK.

2. NhËn xÐt:

a) §¸nh dÊu ranh giíi gÜa 2 vÕ cña mét c©u ghÐp.

b) Ng¨n çch çc bé phËn liÖt kª cã nhiÒu tÇng ý nghÜa phøc t¹p.

a) Cã thÓ thay dÊu ; b»ng dÊu , ®îc


364

b»ng dÊu phÈy. VÝ dô nµo kh«ng thÓ thay thÕ ®îc ? V× sao ?

? DÊu ; cã t¸c dông g× ?

vµ néi dung cña c©u kh«ng bÞ thay ®æi.

b) Kh«ng thay ®îc v×:

- Çc phÇn liÖt kª sau dÊu ; b×nh ®¼ng víi nhau.

- Çc bé phËn liÖt kª sau dÊu , kh«ng thÓ b×nh ®¼ng víi çc phÇn nªu trªn.

- NÕu thay th× néi dung dÔ bÞ hiÓu lÇm.

3. KÕt luËn:

* Ghi nhí: SGK.

Bµi tËp nhanh:

Cho 2 c©u ghÐp - x¸c ®Þnh c©u ghÐp nµo cã thÓ sö dông dÊu ; ng¨n çch 2 vÕ, c©u ghÐp nµo kh«ng cÇn dïng dÊu ;

a) NÕu Lan häc giái bè mÑ rÊt vui.

b) V× b¹n Lan häc giái, h¸t hay vµ lµ tay bãng bµn cõ kh«i mäi ngêi ®Òu yªu quý b¹n Êy.

IV. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:(Häc sinh lªn b¶ng lµm.)

a) BiÓu thÞ sù sî h·i, lóng tóng.b) C©u nãi bÞ bá dë.c) BiÓu thÞ phÇn liÖt kª kh«ng viÕt ra.

Bµi tËp 2:(Häc sinh lªn b¶ng lµm.)


365

a), b), c) ®¸nh dÊu ranh giíi çc vÕ cña mét c©u ghÐp.

Bµi tËp 3:

(Häc sinh lµm theo nhãm => ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy.)


- Häc thuéc bµi.- Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp.- T×m çc vÝ dô cã sö dông dÊu chÊm phÈy, dÊu chÊm löng.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 120

v¨n b¶n ®Ò nghÞ


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n ®Ò nghÞ (môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ çch lµm lo¹i v¨n b¶n nµy);

- HiÓu çc t×nh huèng cÇn viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ;

- BiÕt çch viÕt mét v¨n b¶n ®Ò nghÞ ®óng quy çch;

- NhËn ra ®îc nh÷ng sai sãt thêng gÆp khi viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ.




? V¨n b¶n hµnh chÝnh lµ g× ?? Em biÕt nh÷ng lo¹i v¨n b¶n hµnh chÝnh nµo ?

? Tr×nh bµy bè côc chung cña mét v¨n b¶n hµnh chÝnh ?

* Bµi míi:

- H/s ®äc 1.1 SGK.

? Em cã nhËn xÐt g× vÒ chñ thÓ cña

I. ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n ®Ò nghÞ:


366

2 v¨n b¶n ®Ò nghÞ ?

? Hä viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ ®Ó lµm g× ?

? Yªu cÇu cña mét v¨n b¶n cÇn ®¸p øng nh÷ng g× ?

? Çch tr×nh bµy néi dung cña 2 v¨n b¶n ®Ò nghÞ nµy n/t/n ?

? Trong 4 t×nh huèng nªu ra, t×nh huèng nµo ph¶i viÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ ?

(T×nh huèng a, c.)

? Nªu ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n ®Ò nghÞ ?

(- Häc sinh ®äc ghi nhí.) - §äc v¨n b¶n.

? Mét v¨n b¶n ®Ò nghÞ thêng cã nh÷ng môc nµo ?

? Çc môc trong v¨n b¶n ®Ò nghÞ ®-îc tr×nh bµy theo mét thø tù n/t/n ?

? So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau cña 2 v¨n b¶n ®Ò nghÞ ?

? Çc môc quan träng nhÊt lµ g× ?

- Chñ thÓ cña 2 v¨n b¶n ®Ò nghÞ lµ tËp thÓ líp 7C vµ çc gia ®×nh trong mét ®Þa bµn d©n c.

- Môc ®Ých: Tr×nh bµy, ®Ò nghÞ nh÷ng ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc kh«ng thÓ tù quyÕt ®Þnh ®îc.

- Néi dung tr×nh bµy ng¾n gän, râ rµng.

* Ghi nhí: SGK.

II. çch lµm v¨n b¶n ®Ò nghÞ:

*. Çc môc b¾t buéc ph¶i cã:

a- Quèc hiÖu.

b- §Þa ®iÓm, ngµy, th¸ng, n¨m.

c- Tªn v¨n b¶n.

d- §Ò nghÞ ai, ®Þa chØ.

e- §Ò nghÞ ®iÒu g× ? §Ò nghÞ ®Ó lµm g× ?(Nªu cô thÓ, râ rµng, kh«ng thõa, kh«ng thiÕu.)

h- Ngêi ®Ò nghÞ kÝ, ghi râ hä tªn.


367

? Nªu ghi nhí. * Ghi nhí : SGK.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1

So s¸nh lÝ do viÕt ®¬n vµ lÝ do viÕt ®Ò nghÞ:

- LÝ do gièng nhau: C¶ 2 ®Òu lµ nh÷ng nhu cÇu, nguyÖn väng chÝnh ®¸ng.

- LÝ do kh¸c nhau:

+ NguyÖn väng cña c¸ nh©n + NguyÖn väng nhu cÇu cña tËp thÓ .

Bµi tËp 2

ChØ ra chç sai trong v¨n b¶n vµ söa:

KÝnh göi: C« gi¸o chñ nhiÖm líp 7A1

C¸i bµn mµ hiÖn nay chóng em ngåi häc ®ang bÞ lung lay rÊt nhiÒu do ch©n ghÕ ®· bÞ mät s¾p gÉy.

V× vËy, chóng em ®Ò nghÞ c« b¸o lªn nhµ trêng thay cho chóng em mét ghÕ kh¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho chóng em häc tËp.

Chóng em rÊt mong ®îc c« quan t©m, gi¶i quyÕt sím.

Chóng em tr©n träng c¶m ¬n c« !

(Häc sinh th¶o luËn nhãm.)

* ThiÕu:

+ Quèc hiÖu;+ §Þa danh, ngµy, th¸ng, ...+ Tªn v¨n b¶n ...; Ai ®Ò nghÞ ?+ KÝ tªn.


- Häc bµi.- ViÕt mét v¨n b¶n ®Ò nghÞ.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


368

TuÇn 31 - bµi 30 TiÕt 121

«n tËp v¨n häc


Gióp h/sinh:

N¾m ®îc nhan ®Ò çc t¸c phÈm trong hÖ thèng v¨n b¶n, néi dung c¬ b¶n cña tõng côm bµi, nh÷ng giíi thuyÕt vÒ v¨n ch¬ng, vÒ ®Æc trng thÓ lo¹i cña çc v¨n b¶n, vÒ sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt thuéc ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n líp 7.




* Bµi míi:

* C©u 1: (Häc sinh tù hÖ thèng, ghi vµo vë.)

* C©u 2: Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh kÎ b¶ng «n tËp.

Kh¸i niÖm §Þnh nghÜa - B¶n chÊt

1. Ca dao - d©n ca

- Th¬ ca d©n gian; nh÷ng bµi th¬ - bµi h¸t tr÷ t×nh d©n gian do quÇn chóng nh©n d©n s¸ng t¸c - biÓu diÔn vµ truyÒn miÖng tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c.

- Ca dao lµ phÇn lêi ®· tíc bá ®i tiÕng ®Öm, l¸t, ...

2. Tôc ng÷ - Nh÷ng c©u nãi d©n gian ng¾n gän, æn ®Þnh, cã nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh, thÓ hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ mäi mÆt, ®îc vËn dông vµo ®êi sèng, suy nghÜ vµ lêi ¨n, tiÕng nãi hµng ngµy.

3. Th¬ tr÷ t×nh

Mét thÓ lo¹i v¨n häc ph¶n ¸nh cuéc sèng b»ng c¶m xóc trùc tiÕp cña ngêi s¸ng t¸c. V¨n b¶n th¬ tr÷ t×nh thêng cã vÇn ®iÖu, nhÞp ®iÖu, ng«n ng÷ c« ®äng, mang tÝnh çch ®iÖu


369

cao.

4. Th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i ViÖt Nam

- §êng luËt (thÊt ng«n, ngò ng«n, b¸t có, tø tuyÖt,..., lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t, ng©m khóc, 4 tiÕng, ...

- Nh÷ng thÓ th¬ thuÇn tuý ViÖt Nam: lôc b¸t, 4 tiÕng (häc tËp tõ ca dao, d©n ca).

- Nh÷ng thÓ th¬ häc tËp cña Trung Quèc: §êng luËt, hµnh, ...

5. Th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt

- 7 tiÕng/c©u, 4 c©u/bµi, 28 tiÕng/ bµi;- KÕt cÊu: c©u 1 - khai, c©u 2 - thõa, c©u 3 - chuyÓn, c©u 4 - hîp;- NhÞp 4/3 hoÆc 2/2/3;- VÇn: ch©n (7), liÒn (1-2), c¸ch (2-4), b»ng.

6. Th¬ ngò ng«n tø tuyÖt §êng luËt

T¬ng tù nh th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt §êng luËt chØ kh¸c:

- 5 tiÕng/c©u, 4 c©u/bµi, 20 tiÕng/bµi;- NhÞp 3/2 hoÆc 2/3;- Cã thÓ gieo vÇn tr¾c.

7. Th¬ thÊt ng«n b¸t có

- 7 tiÕng/c©u, 8 c©u /bµi, 56 tiÕng/bµi;

- VÇn: b»ng, tr¾c, ch©n (7), liÒn (1-2), c¸ch (2-4-6-8);

- KÕt cÊu: 4 liªn. C©u 1-2: ®Ò, c©u 3-4: thùc, c©u 5-6: luËn, c©u 7-8: kÕt.

- LuËt b»ng tr¾c: nhÊt (1); tam (3); ngò (5); bÊt luËn (tù do); nhÞ (2), tø (4) lôc (6) ph©n minh.

- Hai c©u (3-4 vµ 5-6) ph¶i ®èi nhau tõng vÕ, tõng tõ, tõng ©m thanh mét.

8. Th¬ lôc b¸t

- ThÓ th¬ d©n téc cæ truyÒn b¾t nguån tõ ca dao, d©n ca;- KÕt cÊu theo tõng cÆp: C©u trªn 6 tiÕng (lôc), c©u díi 8 tiÕng (b¸t);- VÇn b»ng, lng (6-6); ch©n (6-8); liÒn;- NhÞp 2/2/2/2; 3/3/4/4; 2/4/2; 2/4;- LuËt b»ng tr¾c: 2B - 2T - 6B - 8B.

9. Th¬ - KÕt hîp cã s¸ng t¹o gi÷a thÓ th¬ thÊt ng«n ®êng luËt vµ th¬ Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

370

song thÊt lôc b¸t

lôc b¸t;- Mét khæ 4 c©u;- VÇn 2 c©u song thÊt;- NhÞp ë 2 c©u 7 tiÕng.

10. TruyÖn ng¾n hiÖn ®¹i.

- Cã thÓ ng¾n, rÊt ng¾n, dµi, h¬i dµi;

- Çch kÓ chuyÖn linh ho¹t, kh«ng gß bã, kh«ng hoµn toµn tu©n theo tr×nh tù thêi gian, thay ®æi ng«i kÓ, nhÞp v¨n nhanh, kÕt thóc ®ét ngét.

11.PhÐp t-¬ng ph¶n nghÖ thuËt

- Lµ sù ®èi lËp çc h×nh ¶nh, chi tiÕt, nh©n vËt, ... tr¸i ngîc nhau, ®Ó t« ®Ëm, nhÊn m¹nh mét ®èi tîng hoÆc c¶ hai.

12. T¨ng cÊp trong nghÖ thuËt

Thêng ®i cïng víi t¬ng ph¶n.

* C©u 3: Nh÷ng t×nh c¶m, th¸i ®é thÓ hiÖn trong çc bµi ca dao - d©n ca ®· häc: (häc sinh ®øng t¹i chç tr×nh bµy).

- Nhí th¬ng, kÝnh yªu, than th©n tr¸ch phËn, buån b·, hèi tiÕc, tù hµo, biÕt ¬n, ...

(Cho häc sinh ®äc mét sè bµi ca dao yªu thÝch.)

* C©u 4: Nh÷ng kinh nghiÖm cña nh©n d©n ®îc thÓ hiÖn trong tôc ng÷:

1. Kinh nghiÖm vÒ thiªn nhiªn thêi tiÕt.

- Thêi gian th¸ng n¨m vµ th¸ng mêi; dù ®o¸n n¾ng, m-a, b·o, gi«ng, lôt, ...

2. Kinh nghiÖm vÒ lao ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp

- §Êt ®ai quý hiÕm, vÞ trÝ çc nghÒ: lµm ruéng, nu«i ç, lµm vên, kinh nghiÖm cÊy lóa, lµm ®Êt, trång trät, ch¨n nu«i, ...

3. Kinh nghiÖm vÒ con ngêi x· héi

- Xem tíng ngêi, häc tËp thÇy b¹n, t×nh th¬ng ngêi, lßng biÕt ¬n, ®oµn kÕt lµ søc m¹nh, ...

* C©u 5: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa,) Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

371

a) Nh÷ng gi¸ trÞ lín vÒ t tëng, t×nh c¶m thÓ hiÖn trong c¸c bµi th¬, ®o¹n th¬ tr÷ t×nh cña ViÖt Nam vµ Trung Quèc (th¬ §êng) ®· häc.

- Lßng yªu níc vµ tù hµo d©n téc;

- ý chÝ bÊt khuÊt, kiªn quyÕt ®¸nh b¹i mäi qu©n x©m lîc;

- Th©n d©n - yªu d©n, mong d©n ®îc khái khæ, no Êm, nhí quª, mong vÒ quª, ngì ngµng khi trë vÒ, nhí mÑ, nhí th¬ng bµ, ...

- Ca ngîi c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn: §ªm tr¨ng xu©n, c¶nh khuya, th¸c hïng vÜ, ®Ìo v¾ng, ...

- Ca ngîi t×nh b¹n ch©n thµnh, t×nh vî chång thuû chung chê ®îi, vêi vîi nhí th¬ng, ...

(Häc sinh cho VD vÒ mçi khÝa c¹nh.)

* C©u 7: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa.)

TiÕng ViÖt giµu vµ ®Ñp bëi:

- HÖ thèng nguyªn ©m, phô ©m kh¸ phong phó;- Giµu thanh ®iÖu;- Có ph¸p c©u TV rÊt tù nhiªn, c©n ®èi, nhÞp nhµng;- Tõ vùng dåi dµo c¶ vÒ 3 mÆt th¬, nh¹c, ho¹: gîi ©m thanh , h×nh d¸ng,

mµu s¾c.

* C©u 6

- Gi¸ trÞ chñ yÕu vÒ t tëng, nghÖ thuËt cña t¸c phÈm v¨n xu«i ®· häc.

TT Nhan ®Ò v¨n b¶n -

T/g

Gi¸ trÞ t tëng Gi¸ trÞ nghÖ thuËt

1 Cæng trêng më ra (LÝ lan)

- Lßng mÑ th¬ng con v« bê, íc mong con häc giái nªn ngêi trong ®ªm tríc ngµy khai gi¶ng lÇn ®Çu tiªn cña ®êi con.

- T©m tr¹ng ngêi mÑ ®îc thÓ hiÖn ch©n thùc nhÑ nhµng mµ c¶m ®éng ch©n thµnh, l¾ng s©u.


372

2 MÑ t«i

(Ðt-m«n-®«-®ê Ami-xi)

- T×nh yªu th¬ng, kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thËt lµ thiªng liªng. ThËt ®¸ng xÊu hæ vµ nhôc nh· cho kÎ nµo chµ ®¹p lªn t×nh th¬ng yªu ®ã.

- Th cña bè göi cho con; nh÷ng lêi phª b×nh nghiªm kh¾c nhng thÊm thÝa vµ ®Ých ®¸ng ®· khiÕn cho con hoµn toµn t©m phôc khÈu phôc, ¨n n¨n hèi hËn v× lÇm lçi cña m×nh víi mÑ.

3 Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª

(Kh¸nh Hoµi)

- T×nh c¶m gia ®×nh lµ v« cïng quý gi¸ vµ quan träng;

- Ngêi lín, c¸c bËc cha mÑ h·y v× con c i mµ cè g¾ng cã thÓ tr¸nh nh÷ng cuéc chia ly - li dÞ.

- Qua cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª - cuéc chia tay cña nh÷ng ®øa trÎ ng©y th¬ téi nghiÖp mµ ®Æt vÊn ®Ò g×n gi÷ gia ®×nh mét c¸ch nghiªm tóc vµ s©u s¾c.

4 Sèng chÕt mÆc bay

(Ph¹m Duy Tèn)

Lªn ¸n tªn quan phñ v« tr¸ch nhiÖm g©y lªn téi ¸c khi lµm nhiÖm vô hé ®ª; c¶m th«ng víi nh÷ng thèng khæ cña nh©n d©n v× vì ®ª.

- NghÖ thuËt t¬ng ph¶n vµ t ng cÊp;

- Bíc khëi ®Çu cho thÓ lo¹i truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i.

5 Nh÷ng trß lè hay lµ Va ren vµ Phan Béi Ch©u

- §¶ kÝch toµn quyÒn Va ren ®Çy ©m mu thñ ®o¹n, thÊt b¹i, ®¸ng cêi tríc Phan Béi Ch©u; ca ngîi ngêi anh hïng tríc kÎ thï s¶o tr¸.

- TruyÖn ng¾n hiÖn ®¹i viÕt b»ng tiÕng Ph¸p;

- KÓ chuyÖn theo hµnh tr×nh chuyÕn ®i cña Va ren;

- Cuéc gÆp gì ®Çy kÞch tÝnh trong tï gi÷a Va ren vµ Phan Béi Ch©u.

6 Mét thø quµ cña ... Cèm

- Ca ngîi vµ miªu t¶ vÎ ®Ñp vµ gi¸ trÞ cña mét thø quµ quª ®Æc s¶n mµ

- C¶m gi¸c tinh tÕ, tr÷ t×nh ®Ëm ®µ, tr©n träng n©ng niu, ...


373

quen thuéc ViÖt Nam. - Bót kÝ - tuú bót, hay vÒ v¨n ho¸ Èm thùc.

7 Sµi Gßn t«i yªu

(Minh H¬ng)

- T×nh c¶m s©u ®Ëm cña t¸c gi¶ ®èi víi Sµi Gßn qua sù g¾n bã l©u bÒn, am hiÓu têng tËn vµ c¶m nhËn tinh tÕ vÒ thµnh phè nµy.

- Bót kÝ, kÓ, t¶, giíi thiÖu vµ biÓu c¶m kÕt hîp kh¸ khÐo lÐo, nhÞp nhµng;

- Lêi v¨n gi¶n dÞ, dïng ®óng møc c¸c tõ ng÷ ®Þa ph-¬ing.

8 Mïa xu©n cña t«i

(Vò B»ng)

- VÎ ®Ñp ®éc ®¸o cña mïa xu©n miÒn B¾c vµ Hµ Néi qua nçi sÇu xa xø cña mét ngêi Hµ Néi

- Håi øc tr÷ t×nh, lêi v¨n giµu h×nh ¶nh, giµu c¶m xóc, giµu chÊt th¬, nhÑ ªm vµ c¶m ®éng ngät ngµo.

9 Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng

(Hµ¸nh Minh)

Giíi thiÖu ca HuÕ - mét sinh ho¹t vµ thó vui v¨n ho¸ rÊt tao nh· ë ®Êt cè ®«.

- V¨n b¶n giíi thiÖu- thuyÕt minh: m¹ch l¹c gi¶n dÞ mµ nªu râ nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña vÊn ®Ò.

* C©u 8: (Häc sinh tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ ë nhµ - G/v nhËn xÐt, söa.)

- Nguån gèc cèt yÕu cña v¨n ch¬ng lµ lßng th¬ng ngêi vµ th¬ng mu«n vËt, mu«n loµi.

- V¨n ch¬ng s¸ng t¹o ra sù sèng, s¸ng t¹o ra nh÷ng thÕ giíi kh¸c, nh÷ng ngêi, nh÷ng sù vËt kh¸c, ...

- V¨n ch¬ng g©y cho ta nh÷ng t×nh c¶m ta kh«ng cã, luyÖn nh÷ng t×nh c¶m ta s½n cã.


- ¤n tËp tiÕp, lµm c¸c c©u: 9, 10.- ¤n tËp kiÕn thøc kü h¬n.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


374

TiÕt 122 TiÕng viÖt

dÊu g¹ch ngang


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang;- BiÕt dïng dÊu g¹ch ngang, ph©n biÖt dÊu g¹ch ngang víi dÊu g¹ch

nèi.




? Nªu c«ng dông cña dÊu chÊm löng ? ... dÊu chÊm phÈy ?- Lµm BT 3.

* Bµi míi:

- G/v ghi VD lªn b¶ng phô, h/s ®äc VD.

? Trong c©u a dÊu g¹ch ngang ®îc dïng ®Ó lµm g× ?

? Trong c©u b dÊu g¹ch ngang ®îc dïng gièng c©u a kh«ng ?

? C©u c, d dÊu g¹ch ngang dïng ®Ó lµm g× ?

? DÊu g¹ch ngang cã nh÷ng c«ng dông nµo ?

I. c«ng dông cña dÊu g¹ch ngang:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

a- DÊu g¹ch ngang ®îc dïng ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch.

b- DÊu g¹ch ngang ®îc dïng ®Ó ®¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt;

c- DÊu g¹ch ngang ®îc dïng ®Ó lÞªt kª;

d- DÊu g¹ch ngang dïng ®Ó nèi c¸c bé phËn trong liªn danh.

3. KÕt luËn:


375

(Häc sinh ®äc ghi nhí.)

Bµi tËp nhanh

X¸c ®Þnh t¸c dông cña dÊu g¹ch ngang

Tõ n¬i ®©y, tiÕng th¬ cña Xu©n DiÖu - thi sÜ t×nh yªu - sÏ hoµ nhËp víi tiÕng th¬ giµu chÊt tr÷ t×nh cña d©n ca xø NghÖ, ©m vang m·i trong t©m hån bao ®«i løa giao duyªn.

(T¸ch phÇn gi¶i thÝch.)

? Trong VD d ë môc I, dÊu g¹ch nèi gi÷a çc tiÕng trong tõ Va ren ®îc dïng lµm g× ?

? Çch viÕt dÊu g¹ch nèi cã g× kh¸c víi dÊu g¹ch ngang ?

? VËy ph©n biÖt dÊu g¹ch ngang víi dÊu g¹ch nèi n/t/n ?


Bµi tËp nhanh

§Æt dÊu g¹ch ngang, dÊu g¹ch nèi vµo çc vÞ trÝ thÝch hîp.

1. Sµi Gßn hßn ngäc ViÔn §«ng ®ang tõng ngµy, tõng giê thay da ®æi thÞt.

*. Ghi nhí: SGK.

Ii. Ph©n biÖt dÊu g¹ch ngang víi dÊu g¹ch nèi:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

DÊu g¹ch nèi çc tiÕng trong tªn riªng níc ngoµi.

- DÊu g¹ch nèi ng¾n h¬n dÊu g¹ch ngang.

3. KÕt luËn:

*. Ghi nhí: SGK.


376

2. Nghe Ra ®i « vÉn lµ mét thãi quen thó vÞ cña nh÷ng ngêi lín tuæi.

Iii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1: (Häc sinh ®øng t¹i chç lµm).

a- Dïng ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch, gi¶i thÝch.b- Dïng ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch, gi¶i thÝch.c- Dïng ®Ó ®¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña nh©n vËt vµ bé phËn chó

thÝch, gi¶i thÝch.d- Dïng ®Ó nèi çc bé phËn trong mét liªn danh (Tµu Hµ Néi -Vinh).e- Dïng ®Ó nèi çc bé phËn trong mét liªn danh (Thõa Thiªn -HuÕ).

Bµi tËp 2: (Häc sinh lªn b¶ng lµm).

Dïng ®Ó nèi çc tiÕng trong tªn riªng níc ngoµi.


- Häc thuéc bµi.- Lµm bµi tËp 3.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 123 tiÕng viÖt:

«n tËp tiÕng viÖt


Gióp h/sinh: - HÖ thèng hãa kiÕn thøc vÒ çc kiÓu c©u ®¬n vµ çc dÊu c©u ®·

häc.




(KÕt hîp trong phÇn «n tËp)


377

* Bµi míi:

I. «n tËp:

1. Çc kiÓu c©u ®¬n ®· häc:

- (G/v híng dÉn häc sinh kÎ b¶ng «n tËp.)

- §Æt çc c©u hái vÒ kh¸i niÖm vµ vÝ dô.

STT

Çc kiÓu

c©u ®¬n

Ph©n lo¹i Kh¸i niÖm VÝ dô

1 Ph©n lo¹i theo môc ®Ých nãi

C©u nghi vÊn

Dïng ®Ó hái - CËu häc bµi cha ?

C©u trÇn thuËt

Dïng ®Ó nªu mét nhËn ®Þnh cã thÓ ®¸nh gi¸ theo tiªu chuÈn ®óng hay sai.

- Anh Êy lµ ngêi b¹n tèt.

C©u cÇu khiÕn

Dïng ®Ó ®Ò nghÞ yªu cÇu ... ngêi nghe thùc hiÖn hµnh ®éng ®îc nãi ®Õn trong c©u.

- Cho t«i mîn çi bót ch× !

- Chóc mõng b¹n nh©n ngµy sinh nhËt !

C©u c¶m th¸n

Dïng ®Ó béc lé c¶m xóc mét çch trùc tiÕp

- Trêi «i ! Nã ®au ®ín qu¸ !

- A ! MÑ ®· vÒ.

2 Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o

C©u b×nh thêng

C©u cÊu t¹o theo m« h×nh CN + VN

Anh Êy / ®i häc ®Òu. CN VN

C©u ®Æc biÖt

C©u kh«ng cÊu t¹o theo m« h×nh CN + VN

Ma ! Giã ! SÊm, chíp ... chóng t«i vÉn ®i.

2. Çc dÊu c©u ®· häc:

- (G/v híng dÉn häc sinh kÎ b¶ng «n tËp.) Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

378

- §Æt c©u hái «n l¹i phÇn c«ng dông cña çc dÊu c©u vµ cho vÝ dô.

S

TT

Çc dÊu c©u

C«ng dông VÝ dô

1 DÊu chÊm

§îc ®Æt ë cuèi c©u trÇn thuËt lµm dÊu hiÖu kÕt thóc c©u. Trong mét ®o¹n v¨n khi viÕt hÕt mét c©u trÇn thuËt ta ph¶i ®Æt dÊu chÊm.

Hoa lµ mét häc sinh ngoan. B¹n Êy lu«n ®oµn kÕt víi b¹n bÌ.

2 DÊu phÈy

DÊu ®îc dïng trong c©u ®¸nh dÊu ranh giíi mét sè bé phËn c©u ®Ó diÔn ®¹t ®óng néi dung, môc ®Ých cña ngêi nãi:

- Thµnh phÇn phô cña c©u víi nßng cèt c©u;

- Tr¹ng ng÷ víi nßng cèt c©u;

- H« ng÷ víi nßng cèt c©u;

- H« ®¸p víi nßng cèt c©u;

- Mét tõ ng÷ víi bé phËn chó thÝch cña nã;

- Ranh giíi gi÷a çc tõ ng÷ cã cïng chøc vô nh nhau trong c©u.

T©y B¾c, mét hßn ngäc ngµy mai cña Tæ Quèc, ®ang chê ®îi chóng ta, thóc giôc chóng ta.

3 DÊu chÊm phÈy

- §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc vÕ cña mét c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p;

- §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p.

Cèm kh«ng ph¶i thøc quµ cña ngêi véi; ¨n cèm ph¶i ¨n tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ.

4 DÊu chÊm löng

- Tá ý cßn nhiÒu sù vËt, hiÖn tîng t-¬ng tù cha liÖt kª hÕt;

- ThÓ hiÖn chç lêi nãi bá dë hay ngËp ngõng, ng¾t qu·ng;

- BÈm ... quan lín ... ®ª vì mÊt råi.


379

- Lµm gi·n nhÞp ®iÖu c©u v¨n, chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn cña mét tõ ng÷ biÓu thÞ néi dung bÊt ngê hay hµi híc, ch©m biÕm.

5 DÊu g¹ch ngang

- §Æt gi÷a c©u ®Ó ®¸nh dÊu bé phËn chó thÝch, gi¶i thÝch trong c©u;

- §Æt ë ®Çu dßng ®Ó ®¸nh dÊu lêi nãi trùc tiÕp cña n/v hoÆc ®Ó liÖt kª;

- Nèi çc tõ n»m trong mét liªn danh.

§Ñp qu¸ ®i, mïa xu©n ¬i - mïa xu©n cña Hµ Néi th©n yªu.

Ii. luyÖn tËp:

Bµi tËp 1:

T¹i sao nãi c©u sau ®©y lµ c©u ®Æc biÖt:

"Mét ®Ìo ... mét ®Ìo ... l¹i mét ®Ìo"

(Hå Xu©n H¬ng).

(Kh«ng theo m« h×nh CN + VN vÉn nªu trän vÑn mét sù viÖc.

Bµi tËp 2:

ViÕt mét ®o¹n v¨n ®èi tho¹i (néi dung tù chän) cã çc kiÓu c©u ph©n lo¹i theo môc ®Ých nãi.

Bµi tËp 3:

Phôc håi dÊu g¹ch ngang trong çc c©u sau ®©y vµ nªu râ t¸c dông:

- T«i lu«n lu«n tr¸nh An nãi nh÷ng cuéc ch¬i ¶nh hëng ®Õn häc tËp.- T×nh h÷u nghÞ ViÖt Lµo Kh¬-me anh em ®êi ®êi bÒn v÷ng.- Ban An líp trëng líp t«i tuy nhá ngêi nhng nhanh nhÑn.


- ¤n tËp kü.


380

- Hoµn chØnh bµi tËp vµo vë.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo: ¤n tËp tiÕng ViÖt (tiÕp).

TiÕt 124

v¨n b¶n b¸o ço


Gióp h/sinh:

- N¾m ®îc ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n b¸o ço: môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ çch lµm lo¹i v¨n b¶n nµy.

- BiÕt çch viÕt mét v¨n b¶n b¸o ço ®óng quy çch;

- NhËn ra nh÷ng sai sãt thêng gÆp khi viÕt v¨n b¶n b¸o ço.




? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n ®Ò nghÞ ? Çch lµm v¨n b¶n ®Ò nghÞ ?

* Bµi míi:

- Häc sinh ®äc v¨n b¶n SGK.

? ViÕt b¸o ço ®Ó lµm g× ?

? B¸o ço cÇn ph¶i chó ý nh÷ng yªu cÇu g× vÒ néi dung vµ h×nh thøc tr×nh bµy ?

? H·y dÉn ra mét sè trêng hîp cÇn viÕt b¸o ço trong sinh ho¹t vµ häc tËp ë trêng, líp em ?

I. ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n b¸o ço:

- §Ó tr×nh bµy vÒ t×nh h×nh, sù viÖc vµ çc kÕt qu¶ ®· lµm ®îc cña mét ç nh©n hay cña mét tËp thÓ.

- VÒ néi dung ph¶i nªu râ: ai viÕt, ai nhËn, nhËn vÒ viÖc g× vµ kÕt qu¶ ra sao.

- VÒ h×nh thøc ph¶i ®óng mÉu, s¸ng sña, râ rµng.


381

(Khi cÇn ph¶i s¬ kÕt, tæng kÕt mét phong trµo thi ®ua hoÆc mét ®ît ho¹t ®éng c«ng t¸c nµo ®ã.)

* Häc sinh ®äc çc t×nh huèng trong SGK.

? T×nh huèng nµo ph¶i viÕt b¸o ço ?

(T×nh huèng b v×:

- C« gi¸o chñ nhiÖm cÇn biÕt t×nh h×nh häc tËp, sinh ho¹t cña líp trong 2 th¸ng cuèi n¨m;

- TËp thÓ líp ph¶i tËp hîp çc kÕt qu¶ phÊn ®Êu vÒ 3 mÆt trªn thµnh v¨n b¶n ®Ó c« gi¸o biÕt.)

? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n b¸o ço ?


? Çc môc trong v¨n b¶n b¸o ço ®îc tr×nh bµy theo mét thø tù nµo ?

? §iÓm gièng vµ kh¸c nhau cña 2 v¨n b¶n lµ g× ?

(Gièng nhau vÒ çch tr×nh bµy çc môc.Kh¸c vÒ néi dung cô thÓ.)

*. Ghi nhí:

SGK.

Ii. çch lµm v¨n b¶n b¸o ço:

1. T×m hiÓu çch lµm v¨n b¶n b¸o ço:

- Quèc hiÖu;- §Þa danh, ngµy, th¸ng, n¨m;- Tªn v¨n b¶n b¸o ço;- N¬i göi;- LÝ do, diÔn biÕn, kÕt qu¶;- KÝ tªn, ghi râ hä tªn, chøc vô.


382

? Tõ 2 v¨n b¶n trªn h·y rót ra çch lµm mét v¨n b¶n b¸o ço ?


? Mét v¨n b¶n b¸o ço cÇn cã çc môc nµo ?

(H/s ®äc SGK.)

? Tªn v¨n b¶n b¸o ço thêng ®îc viÕt n/t/n ?

? Çc môc trong v¨n b¶n b¸o ço ®îc tr×nh bµy ra sao ?

? Çc kÕt qu¶ cña v¨n b¶n b¸o ço cÇn tr×nh bµy n/t/n ?

(H/s ®äc SGK.)

*. Ghi nhí:

SGK.

2. Dµn môc mét v¨n b¶n b¸o ço:

3. L u ý:

- Tªn v¨n b¶n cÇn viÕt ch÷ in hoa, khæ ch÷ to.

IV. luyÖn tËp:

T×m hiÓu v¨n b¶n sau:Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam

§éc lËp -Tù do - H¹nh phóc

b¸o ço vÒ vô ch¸yX¶y ra lóc 23h30', ngµy 15-12-2005 t¹i sè nhµ 07, hÎm 12, phêng X

KÝnh göi: UBND thµnh phè §ång kÝnh göi UBND phêng

Vµo 23h30', ngµy 15-12-2005 ®· x¶y ra vô ch¸y t¹i sè nhµ 07, hÎm 12, thuéc phêng X. Tuy vô viÖc x¶y ra bÊt ngê nhng lùc lîng phßng ch¸y ch÷a ch¸y (PCCC) t¹i chç ®· kÞp thêi cøu ch÷a vµ sau 1 giê, ngän löa ®· ®îc dËp t¾t.


383

Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ban ®Çu, nguyªn nh©n lµ do sù bÊt cÈn cña chñ nhµ khi sö dông bÕp ga du lÞch ®· cò n¸t.

HËu qu¶ cña vô ch¸y lµ:

- VÒ ngêi: cã 2 ngêi bÞ báng nÆng, 3 ngêi bÞ th¬ng nhÑ.

- VÒ tµi s¶n: ThiÖt h¹i íc tÝnh kho¶ng 20 triÖu ®ång.

Chóng t«i ®· kÞp thêi ®a nh÷ng ngêi báng nÆng ®i cÊp cøu. Tríc m¾t ®· tæ chøc quyªn gãp gióp çc gia ®×nh bÞ n¹n mét sè tiÒn lµ 5 triÖu ®ång.

Nay UBND phêng X xin b¸o ço s¬ bé t×nh h×nh vô ch¸y ®Ó UBND thµnh phè ®îc râ.

Chóng t«i sÏ tiÕp tôc chØ ®¹o çc ngµnh chøc n¨ng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc hËu qu¶ vô ch¸y vµ tÝch cùc phßng ngõa kh«ng ®Ó x¶y ra çc vô viÖc t¬ng tù.

t/m UBND phêng X chñ tÞch

KÝ tªn

*. NhËn xÐt:

- Ngêi göi: UBND phêng X.- Ngêi nhËn: UBND thµnh phè.- Néi dung: VÒ vô ch¸y.- H×nh thøc: ThiÕu môc 2: ®Þa danh vµ ngµy, th¸ng, n¨m.- Lo¹i b¸o ço: ®ét xuÊt.


- N¾m ch¾c çch thøc viÕt mét v¨n b¶n b¸o ço.- ViÕt 01 b¶n b¸o ço - chñ ®Ò tù chän. - ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.


384

TuÇn 32 - bµi 31 TiÕt 125+126

LuyÖn tËp: lµm v¨n b¶n ®Ò nghÞ, b¸o ço


Gióp h/sinh:

- Th«ng qua çc bµi tËp thùc hµnh, biÕt çch x¸c ®Þnh çc lo¹i t×nh huèng viÕt VBBC hoÆc VB§N, biÕt çch viÕt 2 lo¹i v¨n b¶n trªn ®óng theo çc mÉu quy ®Þnh.

- ViÕt v¨n b¶n b¸o ço, ®Ò nghÞ theo mÉu.



* KiÓm tra bµi cò: (Xen kÏ trong giê luyÖn tËp).

* Bµi míi:

I. lý thuyÕt

- Gi¸o viªn cho häc sinh theo dâi 2 v¨n b¶n:

VB1: B¸o ço vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng chµo mõng ngµy 20/11.

VB2: GiÊy ®Ò nghÞ GVCN líp trêng THCS TrÇn Phó.

? Dùa vµo 2 v¨n b¶n, em h·y cho biÕt sù gièng vµ kh¸c nhau gi÷a VB§N vµ VBBC.

(Häc sinh th¶o luËn theo bµn).

*. so s¸nh 2 lo¹i v¨n b¶n b¸o ço vµ ®Ò nghÞ:

- XÐt 2 v¨n b¶n:

+ B¸o ço vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng chµo mõng ngµy 20/11.

+ GiÊy ®Ò nghÞ GVCN líp trêng THCS TrÇn Phó.

- Gièng nhau:

+ §Òu lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh;

+ §Òu viÕt theo mét mÉu chung (tÝnh quy íc).

- Kh¸c nhau:


385

? VËy khi viÕt 2 lo¹i v¨n b¶n nµy cÇn tr¸nh sai sãt g× ? Nh÷ng môc nµo cÇn chó ý trong mçi lo¹i v¨n b¶n ?

+ VÒ môc ®Ých:

. VB§N: ®Ò ®¹t nguyÖn väng.

. VBBC: tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ ®· lµm ®îc.

+ VÒ néi dung:

. VB§N: Ai ®Ò nghÞ ? §Ò nghÞ ai ? §Ò nghÞ ®iÒu g× ?

. VBBC: B¸o ço cña ai ? Víi ai ? ViÖc g× ? KÕt qu¶ nh thÕ nµo ?

=> Khi viÕt ®óng thø tù çc môc.

- VB§N, BC: môc 4+5+6 lµ nh÷ng môc quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu

Ii. luyÖn tËp:

* ë líp

Bµi tËp 1 (SGK - tr 138).

G/v yªu cÇu häc sinh ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp 1: nªu nh÷ng t×nh huèng ph¶i lµm VB§N vµ VBBC.

(H/s tù béc lé).

Bµi tËp 2 (SGK - tr 138).

G/v cho häc sinh th¶o luËn nhãm (thêi gian 15 phót).

Nhãm 1: ViÕt v¨n b¶n b¸o ço (chñ ®Ò tù chän).Nhãm 2: ViÕt v¨n b¶n ®Ò nghÞ (chñ ®Ò tù chän).

- Gäi häc sinh 2 nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy.

- Häc sinh nhËn xÐt, söa sai.

(Híng dÉn: Ph¶i viÕt ®óng thø tù çc môc. Tr×nh bµy s¸ng sña, néi dung râ rµng.

Bµi tËp 3 Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

386

G/v yªu cÇu häc sinh ®äc bµi tËp 3 trªn b¶ng phô.

- Gäi häc sinh lªn b¶ng khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng vµ ch÷a lçi sai.

(Híng dÉn:

a) Ph¶i viÕt VB§N v× v¨n b¶n nµy cã néi dung ®Ò xuÊt 1 nguyÖn väng.

b) Ph¶i viÕt VBBC v× v¨n b¶n nµy cã néi dung b¸o ço kÕt qu¶ ®· lµm ®îc víi GVCN líp.

c) ThiÕu: ViÕt ®¬n ®Ò nghÞ BGH biÓu d¬ng, khen thëng b¹n H.

Bµi tËp 4 (Bµi tËp bæ trî).

Bæ sung çc môc cßn thiÕu trong 2 v¨n b¶n sau:a) V¨n b¶n 1:

KÝnh göi: BG§ Së L§-TBXH§ång kÝnh göi: Phßng Tµi vô, phßng KÕ ho¹ch

ThÓ hiÖn sù chØ ®¹o cña BG§ Së, TT xóc tiÕn viÖc lµm ®· tr×nh ®Ò ¸n ...

T/M trung t©m

Gi¸m ®ècb) V¨n b¶n 2:

B¸o çoVÒ t×nh h×nh rÇy n©u ph¸ h¹i lóa hÌ thu

KÝnh göi: UBND huyÖn X

Ngµy 25/3/2006, qua kiÓm tra diÖn tÝch trång lóa hÌ thu, UBND x· Hng §¹o ®· ph¸t hiÖn kho¶ng 10 ha lóa hÌ thu ®· bÞ rÇy n©u ph¸ ho¹i ...

T/M UBND x·

Chñ tÞch Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 7 – TrÇn ThÞ Kim Dung-THCS ThÞ TrÊn

387

(Híng dÉn:- VB 1 cÇn bæ sung:1 Quèc hiÖu;2. §Þa danh, ngµy, th¸ng, n¨m;3. Tªn v¨n b¶n;4. KÝ tªn vµ ghi râ hä tªn (6).

- VB 2 cÇn bæ sung:1. Quèc hiÖu;2. §Þa danh, ngµy, th¸ng, n¨m;3. KÝ tªn vµ ghi râ hä tªn .


- «n tËp nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó chuÈn bÞ thi KSCL häc kú II vµ cuèi n¨m.

- ChuÈn bÞ tÊt c¶ c¸c c©u hái tiÕt 127, 128: ¤n tËp phÇn TLV.

TiÕt 127+128

¤n tËp: phÇn tËp lµm v¨n


Gióp h/sinh:

- HÖ thèng ho¸ vµ cñng cè l¹i nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ v¨n b¶n biÓu c¶m - ®¸nh gi¸ vÒ v¨n b¶n nghÞ luËn;

- NhËn diÖn v¨n b¶n, t×m hiÓu ®Ò, t×m ý vµ lËp dµn ý;

- Ph©n biÖt luËn ®Ò, luËn ®iÓm, luËn cø, luËn chøng, c¶m xóc, t/c¶m, ...

- So s¸nh, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÓu lo¹i v¨n b¶n.





388

(KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh).

* Bµi míi:

I. vÒ v¨n biÓu c¶m:

1. Lý thuyÕt:

- G/v híng dÉn häc sinh h×nh dung l¹i toµn bé ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña v¨n biÓu c¶m qua viÖc t×m hiÓu 6 c©u hái SGK - tr 139.

* C©u 1: G/v gäi häc sinh lªn b¶ng thèng kª tÊt c¶ c¸c bµi v¨n xu«i lµ bµi v¨n biÓu c¶m.

1. Cæng trêng më ra;2. MÑ t«i;3. Mét thø quµ cña lóa non - Cèm;4. Mïa xu©n cña t«i;5. Sµi Gßn t«i yªu.

* C©u 2:

a. Trªn c¬ së häc sinh ®· chuÈn bÞ ë nhµ, gi¸o viªn cho häc sinh tù béc lé c¶m nghÜ cña m×nh vÒ mét VBBC mµ m×nh thÝch nhÊt.

b. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña VBBC:

- VÒ môc ®Ých: BiÓu hiÖn t×nh c¶m, t tëng, th¸i ®é vµ ®¸nh gi¸ cña ngêi viÕt ®èi víi ngêi vµ viÖc ngoµi ®êi, TPVH.

- VÒ c¸ch thøc:

+ BiÕn ®èi tîng biÓu c¶m thµnh h×nh ¶nh béc lé t×nh c¶m cña m×nh.

+ Khai th¸c nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña ®èi tîng biÓu c¶m -> béc lé t/c¶m vµ sù ®¸nh gi¸.

* C©u 3+4: Gäi häc sinh ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu.

X¸c ®Þnh vai trß cña yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m.

H íng dÉn : YÕu tè miªu t¶ vµ tù sù: Vai trß kh«ng thÓ thiÕu (.) v¨n biÓu c¶m - nh»m khªu gîi c¶m xóc, t×nh c¶m, thÓ hiÖn c¶m xóc, t©m tr¹ng.


389

VD: - Mïa xu©n cña t«i - yÕu tè miªu t¶.

- Cæng trêng më ra, Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng - yÕu tè tù sù.

* C©u 5: Khi muèn bµy tá t×nh c¶m cña m×nh ®èi víi mét ®èi tîng nµo ®ã, ph¶i nªu lªn ®îc ®iÒu g× cña ®èi tîng Êy.

- HD:

+ Víi con ngêi: Nªu ®îc vÎ ®Ñp ngo¹i h×nh, vÎ ®Ñp lêi nãi, cö chØ, hµnh ®éng, vÎ ®Ñp t©m hån, tÝnh çch.

+ Víi c¶nh vËt: VÎ ®Ñp riªng, Ên tîng ®èi víi c¶nh quan vµ con ngêi ...

- Häc sinh tù nªu mét sè dÉn chøng.

* C©u 6: T×m çc ph¬ng tiÖn tu tõ trong 2 v¨n b¶n: "Sµi Gßn t«i yªu" vµ "Mïa xu©n cña t«i".

- HD:

+ VB "Sµi Gßn ...": so s¸nh, ®èi lËp, t¬ng ph¶n, c©u c¶m, ...

+ VB "Mïa xu©n ...": hái tu tõ, ®iÖp, c©u v¨n nhÞp nhµng, ...

- H/s th¶o luËn ®Ó t×m ra nh÷ng chi tiÕt cã chøa çc ph¬ng tiÖn tu tõ Êy.

2. Bµi tËp

* C©u 7 + c©u 8: G/v kÎ s¬ ®å vÒ ®Æc ®iÓm cña VBBC lªn b¶ng; H/s lªn b¶ng ®iÒn.

Néi dung Môc ®Ých Ph¬ng tiÖn

Më bµi Th©n bµi KÕt bµi

C¶m xóc, t©m tr¹ng, t×nh c¶m vµ ®¸nh gi¸, nhËn xÐt cña ngêi viÕt

Cho ngêi ®äc thÊy râ néi dung biÓu c¶m vµ ®¸nh gi¸ cña ng-êi viÕt

C©u c¶m, so s¸nh, t-¬ng ph¶n, trïng ®iÖp, c©u hái, tu tõ , t/t biÓu hiÖn c¶m xóc, t©m

- Giíi thiÖu t/g, t/p.

- Nªu c¶m xóc, t×nh c¶m, t©m tr¹ng vµ ®¸nh gi¸

- TriÓn khai cô thÓ tõng c¶m xóc, t tëng, t×nh c¶m.

- NhËn xÐt, ®¸nh gi¸

Nªu Ên tîng s©u ®Ëm nhÊt


390

tr¹ng, ... kh¸i qu¸t cô thÓ.

Ii. vÒ v¨n nghÞ luËn:

1. Lý thuyÕt:

* C©u 1:

- Ghi nhan ®Ò c¸c bµi v¨n nghÞ luËn trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7 - tËp 2:

+ Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta;+ Sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt;+ §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå;+ ý nghÜa v¨n ch¬ng.

- G/v cã thÓ më réng gióp häc sinh hiÓu: nhiÒu c©u tôc ng÷ còng lµ nh÷ng v¨n b¶n nghÞ luËn ng¾n gän, c« ®óc nhÊt.

* C©u 2:

- Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp 2.

- Cho häc sinh th¶o luËn nhãm ®Ó t×m ra c¸c d¹ng kh¸c nhau cña VNL

N1: NghÞ luËn nãi; Häc sinh tù béc lé.N2: NghÞ luËn viÕt.

* C©u 3:

Häc sinh lªn b¶ng lµm

- Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña mét bµi v¨n nghÞ luËn: luËn ®Ò, luËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn, ...

- Trong ®ã lËp luËn lµ yÕu tè chñ yÕu. Bµi v¨n nghÞ luËn cã søc thuyÕt phôc, cã ®anh thÐp, s©u s¾c, thÊm thÝa, chÆt chÏ hay kh«ng phô thuéc phÇn lín vµo tr×nh ®é vµ Nt l/l cña ngêi viÕt.

* C©u 2:

- Gi¸o viªn chÐp bµi tËp lªn b¶ng phô. Häc sinh lªn b¶ng khoanh trßn vµo ®¸p ¸n ®óng.


391

- LuËn ®iÓm: Lµ nh÷ng ý kiÕn thÓ hiÖn mét quan ®iÓm, mét t tëng nµo ®ã ®îc nªu ra díi h×nh thøc c©u P§/K§.

=> C©u a-d: luËn ®iÓm;

C©u b; c©u c¶m;

C©u c: cha ®Çy ®ñ, cha râ ý.

* C©u 5:

Häc sinh ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu bµi tËp.

2. Bµi tËp (Häc sinh th¶o luËn -> ®a ra ý kiÕn ®óng).

* C©u 6: T×m ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a 2 ®Ò v¨n ?

- Gièng:

+ Chung 1 luËn ®Ò;+ Cïng ph¶i sö dông lÝ lÏ, dÉn chøng vµ lËp luËn.

- Kh¸c nhau:

§Ò 1 §Ò2

- KiÓu bµi: chøng minh;

- V/®Ò NL: cha râ;

- LÝ lÏ lµ chñ yÕu;

- Lµm râ b/chÊt vÊn ®Ò lµ n/t/n.

- KiÓu bµi: chøng minh;

- V/®Ò NL: ®· râ;

- DÉn chøng lµ chñ yÕu;

- Chøng tá sù ®óng ®¾n cña vÊn ®Ò lµ n/t/n.

V. híng dÉn vÒ nhµ :

- ¤n tËp tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ V¨n, tiÕng ViÖt, TËp lµm v¨n ®Ó chuÈn bÞ tèt cho kú thi KSCL.

- Lµm bµi tËp: Gi¶i thÝch c©u ca dao: "Ch¼ng th¬m còng kÓ hoa nhµiDÉu kh«ng thanh lÞch còng ngêi Trµng An".


392

TuÇn 33 - bµi 32 TiÕt 129+130

«n tËp tiÕng viÖt (TiÕp)

híng dÉn lµm bµi kiÓm tra tæng hîp


Gióp h/sinh:

- HÖ thèng hãa nh÷ng kiÕn thøc vÒ c©u, dÊu c©u;- Cñng cè kiÕn thøc tu tõ có ph¸p;- BiÕt më réng, rót gän vµ chuyÓn ®æi c©u;- Sö dông dÊu c©u vµ tu tõ vÒ c©u.




(Xen kÏ trong giê «n tËp.)

* Bµi míi:

2. (tiÕp)

d- ¤n tËp vÒ dïng côm C-V ®Ó më réng c©u:

? ThÕ nµo lµ dïng côm C-V ®Ó më réng c©u ? Cho VD minh ho¹ ?

=> Dïng côm C-V ®Ó më réng c©u lµ dïng nh÷ng kÕt cÊu cã h×nh thøc gièng c©u, gäi lµ côm C-V lµm thµnh phÇn c©u.

VD: ChiÕc cÆp s¸ch t«i míi mua rÊt ®Ñp.

C V

§N

CN VN


393

? Thµnh phÇn nµo cña c©u cã thÓ ®îc më réng b»ng côm C-V ? Cho VD minh ho¹ ?

=> Thµnh phÇn CN, VN, §N, BN ®Òu cã thÓ ®îc më réng c©u b»ng côm C-V.

VD: + CN: MÑ vÒ khiÕn c¶ nhµ vui.+ VN: ChiÕc xe m¸y nµy phanh háng råi.+ BN: T«i cø tëng nã hiÒn l¾m.+ §N: Ngêi t«i gÆp h«m qua lµ mét nhµ th¬.

- G/v chèt ý: Nhê viÖc më réng c©u b»ng c¸ch dïng côm C-V lµm thµnh phÇn c©u -> cã thÓ gép 2 c©u §L thµnh 1 c©u cã côm C-V lµm thµnh phÇn.

e- ¤n tËp vÒ chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng:

? ThÕ nµo lµ c©u chñ ®éng ? C©u bÞ ®éng ? Mçi lo¹i lÊy 1 VD ?

=> C©u chñ ®éng lµ c©u cã CN chØ chñ thÓ cña hµnh ®éng.VD: T«i ®¸nh nã.

=> C©u bÞ ®éng lµ c©u cã CN chØ ®èi tîng cña hµnh ®éng.VD: Nã bÞ t«i ®¸nh.

? Môc ®Ých cña viÖc chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng sang c©u bÞ ®éng vµ ngîc l¹i ®Ó lµm g× ?

=> Tr¸nh lÆp mét kiÓu c©u hoÆc ®Ó ®¶m b¶o m¹ch nhÊt qu¸n.

? Cã mÊy kiÓu c©u bÞ ®éng ? Cho mçi lo¹i mét vÝ dô ?=> Cã 2 lo¹i c©u bÞ ®éng.

+ C©u bÞ ®éng cã tõ "bÞ", "®îc".VD: Chó bÐ ®îc mÑ khen.Lan bÞ m¾ng.

+ C©u bÞ ®éng kh«ng cã tõ "bÞ", "®îc".VD: M©m cç ®· h¹ xuèng Bµi th¬ ®· hoµn thµnh xong.


394

- G/v chèt ý: Lu ý cã nh÷ng c©u cã tõ "bÞ", "®îc" kh«ng ph¶i lµ c©u bÞ ®éng.

VD: ¤ng bÞ ®au ch©n.C©u bÞ ®éng cã tõ "bÞ" -> hµm ý tiªu cùc.C©u bÞ ®éng cã tõ "®îc" -> hµm ý tÝch cùc.

g- PhÐp liÖt kª:

? LiÖt kª lµ g× ? Cho vÝ dô ?

=> Lµ c¸ch s¾p xÕp nèi tiÕp hµng lo¹t tõ hay côm tõ cïng lo¹i ®Ó diÔn t¶ ®îc ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau cña thùc tÕ hay cña t tëng, t×nh c¶m.

VD: §êng ta réng thªnh thang t¸m thíc §êng B¾c S¬n, §×nh C¶, Th¸i nguyªn §êng qua T©y B¾c, ®êng lªn §iÖn Biªn §êng c¸ch m¹ng dµi theo kh¸ng chiÕn.

? Cã mÊy kiÓu liÖt kª ? Cho vÝ dô ?=> 4 kiÓu: LK theo tõng cÆp LK kh«ng theo tõng cÆp LK t¨ng tiÕn

LK kh«ng t¨ng tiÕn.

VD: Häc sinh tù lÊy vÝ dô.

- G/v chèt: LiÖt kª lµ mét phÐp tu tõ có ph¸p -> Khi sö dông cÇn ph¶i chó ý tíi gi¸ trÞ biÓu c¶m cña nã.

3. ¤n tËp vÒ dÊu c©u

? Nªu t¸c dông cña tõng lo¹i dÊu c©u ?

- DÊu chÊm löng:

+ BiÓu thÞ bé phËn cha liªn kÕt;+ BiÓu thÞ lêi nãi ngËp ngõng, ng¾t qu·ng;+ Lµm gi·n nhÞp ®iÖu c©u v¨n.

- DÊu chÊm phÈy:


395

+ §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc vÕ cña mét c©u ghÐp cã cÊu t¹o phøc t¹p;

+ §¸nh dÊu ranh giíi gi÷a çc bé phËn trong mét phÐp liÖt kª phøc t¹p.

- DÊu g¹ch ngang:

+ §¸nh dÊu bé phËn gi¶i thÝch, chó thÝch cña c©u;+ §¸nh dÊu lêi nãi TT cña nh©n vËt;+ BiÓu thÞ sù liÖt kª;+ Nèi çc tõ trong mét liªn danh.

- DÊu g¹ch nèi: Nèi çc tiÕng trong 1 tõ phiªn ©m.

G/v chèt: DÊu g¹ch nèi kh«ng ph¶i lµ dÊu c©u vµ nã ®îc viÕt ng¾n h¬n dÊu g¹ch ngang.

* Cñng cè: G/v híng dÉn häc sinh çch lµm bµi kiÓm tra tæng hîp.


TiÕp tôc «n tËp ®Ó chuÈn bÞ cho kú thi KSCL.

IV. luyÖn tËp:


- §äc tãm t¾t truyÖn vµ kÓ diÔn c¶m.- Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

TiÕt 123tËp lµm v¨n:

luyÖn nãi v¨n kÓ chuyÖn


Gióp h/sinh:



396



* Bµi míi:

- II. ®äc, hiÓu v¨n b¶n:


-

2. Chó thÝch:

-


-

3. Ph©n tÝch:

- 1. Më bµi:2. Th©n bµi: 3. KÕt bµi:

a, Më truyÖn:

-

b, DiÔn biÕn truyÖn:

-

iii.tæng kÕt – ghi nhí:

SGK

IV. luyÖn tËp:

-

......................................................................................................

.....................................................

TiÕt 115:


397

t×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n hµnh chÝnh


Gióp h/sinh:

- Cã ®îc hiÓu biÕt chung vÒ v¨n b¶n hµnh chÝnh: môc ®Ých, néi dung, yªu cÇu vµ çc lo¹i v¨n b¶n ©hnhf chÝnh th¬×ng gÆp ûtopng cuéc sèng.




* Bµi míi :

- I. thÕ nµo lµ v¨n b¶n hµnh chÝnh:

1. VÝ dô:

2. NhËn xÐt:

- + Th«ng b¸o: TruyÒn ®¹t th«ng tin tõ cÊp trªn xuèng cÊp díi hoÆc th«ng tin cho c«ng chóng réng r·i ®Òu biÕt.

+ §Ò nghÞ: §Ò ®¹t nguyÖn väng lªn cÊp trªn hoÆc ngêi cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt.

+ B¸o ço: ChuyÓn th«ng tin tõ cÊp díi lªn cÊp trªn.

* Môc ®Ých cña çc v¨n b¶n:

- Th«ng b¸o: Phæ biÕn th«ng tin



-


398

2. Chó thÝch:

-


-

3. Ph©n tÝch:


a, Më truyÖn:

-


-


SGK

IV. luyÖn tËp:

-

tuÇn 2 – bµi 2 TiÕt 10: tËp lµm v¨n:



Gióp h/sinh:



399



* Bµi míi:



2. Chó thÝch:

3. Bè côc:

3. Ph©n tÝch:


a, Më truyÖn:


iii.tæng kÕt – ghi nhí: SGK

IV. luyÖn tËp:


- §äc tãm t¾t truyÖn vµ kÓ diÔn c¶m.- Hoµn thµnh bµi luyÖn tËp.- ChuÈn bÞ bµi tiÕp theo.

tuÇn 2 – bµi 2 TiÕt 10: tËp lµm v¨n:



Gióp h/sinh:



400

trêng trung häc c së trÇn phói.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang04/16/giao_an_ngu... · Web...

Documents

Transcript of trêng trung häc c së trÇn phói.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang04/16/giao_an_ngu... · Web...