V.I. Lª-NintriÓn khai ho¹t ®éng cña ban ®ã, víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc ®¶ng...

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i !

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

21

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

TËp

21

Th¸ng Ch¹p 1911 - th¸ng B¶y 1912

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

© Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1980

10102⎯447 Л 014(01)⎯80

794⎯ 80 0101020000

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lªnin (22-4-1870 ⎯ 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lªnin ⎯ Toµn tËp, tiÕng ViÖt,

VII

do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸txc¬va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70 - 80 thÕ kû XX.

* *

*

TËp 21 cña Bé s¸ch V. I. Lªnin - Toµn tËp bao gåm çc t¸c phÈm cña V. I. Lªnin viÕt tõ th¸ng Ch¹p n¨m 1911 ®Õn th¸ng B¶y n¨m 1912.

ChiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña Lª-nin nh»m phôc håi vµ cñng cè ®¶ng m¸cxÝt çch m¹ng, mét ®¶ng kiÓu míi, ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i T¬-rèt-xki, ph¶n ¸nh viÖc x©y dùng s¸ch l−îc cña ®¶ng b«n-sª-vÝch trong ®iÒu kiÖn cña cao trµo çch m¹ng.

Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lªnin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lªnin; chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 3 n¨m 2005

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia

Lêi tùa

TËp 21 trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin bao gåm nh÷ng t¸c phÈm viÕt tõ th¸ng Ch¹p 1911 ®Õn th¸ng B¶y 1912, vµo thêi kú phong trµo çch m¹ng tiÕp tôc d©ng cao.

ChiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña Lª-nin nh»m phôc håi vµ cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng, mét ®¶ng kiÓu míi, ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh chèng bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i T¬-rèt-xki, ph¶n ¸nh viÖc x©y dùng s¸ch l−îc cña ®¶ng b«n-sª-vÝch trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cao trµo çch m¹ng.

Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy lµm næi bËt ho¹t ®éng réng lín trªn lÜnh vùc t− t−ëng - chÝnh trÞ vµ tæ chøc mµ Lª-nin ®· tiÕn hµnh nh»m triÖu tËp vµ tiÕn hµnh Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Nh÷ng b−íc tiÕn quan träng trªn con ®−êng tiÕn tíi triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu nµy lµ cuéc héi nghÞ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga sèng ë ngoµi n−íc, ⎯ cuéc héi nghÞ ®ã tiÕn hµnh ë Pa-ri, vµo th¸ng S¸u 1911 d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ⎯ råi tiÕp ®ã, vµo cuèi th¸ng ChÝn, lµ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. Lª-nin ®· hoan nghªnh viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga, coi lµ trung t©m ®Çu tiªn cña ®¶ng ë Nga,

VIII Lêi tùa Lêi tùa IX

xuÊt hiÖn sau bèn n¨m ®æ vì vµ t¶n m¹n. Trong bµi "KÕt thóc sù khñng ho¶ng trong ®¶ng", bµi më ®Çu tËp nµy, Lª-nin viÕt r»ng viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga vµ viÖc triÓn khai ho¹t ®éng cña ban ®ã, víi sù gióp ®ì cña çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng nh»m triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, t¹o nªn b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn cña ®¶ng, r»ng Ban tæ chøc ë Nga thùc sù lµ trung t©m duy nhÊt vµ hoµn toµn cã thÈm quyÒn ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Lª-nin viÕt: "§iÒu chñ yÕu th× ®· lµm råi. Ngän cê ®· ®−îc gi−¬ng lªn; nh÷ng tiÓu tæ c«ng nh©n trong kh¾p n−íc Nga ®Òu ®· h−íng theo ngän cê ®ã, vµ giê ®©y kh«ng mét cuéc tÊn c«ng nµo cña bän ph¶n çch m¹ng cã thÓ ®¸nh ®æ ®−îc ngän cê Êy!" (tËp nµy, tr. 9).

Víi môc ®Ých ®oµn kÕt çc lùc l−îng cña ®¶ng ë ngoµi n−íc vµ gióp ®ì Ban tæ chøc ë Nga, th¸ng Ch¹p 1911, Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i Pa-ri d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin. T¹i héi nghÞ nµy, Lª-nin tr×nh bµy b¶n b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng vµ ®−a ra dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò ®ã. Trong b¸o ço cña m×nh, Ng−êi ®· ph©n tÝch ho¹t ®éng cña ®¶ng ë ngoµi n−íc, ®· v¹ch trÇn hµnh vi chèng ®¶ng cña çc nhãm bÌ ph¸i ë ngoµi n−íc ⎯ ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i " TiÕng nãi", ph¸i ®iÒu hoµ, ph¸i T¬-rèt-xki, ⎯ nh÷ng nhãm ®ã trong nhiÒu n¨m liÒn ®· ph¸ ho¹i ho¹t ®éng cña ®¶ng vµ ®· ®−a çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë ngoµi n−íc l©m vµo mét t×nh c¶nh khã kh¨n. Lª-nin ®· chØ râ r»ng çc tæ chøc ®¶ng chØ cã thÓ tho¸t khái t×nh c¶nh ®ã b»ng çch tËp hîp xung quanh Ban tæ chøc ë Nga vµ gióp ®ì ban Êy trong viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. Héi nghÞ ®· tËp hîp çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc thµnh mét tæ chøc thèng nhÊt vµ ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh tæ chøc ë n−íc ngoµi. B»ng mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt do Lª-nin ®Ò nghÞ vµ ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua, héi nghÞ ®· t¸n thµnh viÖc thµnh

lËp Ban tæ chøc ë Nga vµ tuyªn bè r»ng ñng hé Ban tæ chøc ë Nga lµ nghÜa vô cña mäi ng−êi ñng hé ®¶ng.

Nh÷ng biÖn ph¸p ®ã ®−îc thi hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, ®· cã ý nghÜa to lín trong viÖc ®oµn kÕt tÊt c¶ çc lùc l−îng thËt sù çch m¹ng chung quanh ngän cê ®Êu tranh b¶o vÖ ®¶ng vµ trong viÖc chuÈn bÞ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· häp ë Pra-ha tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 17 (18 - 30) th¸ng Giªng 1912. H¬n 20 tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng, trong ®ã cã tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng m¹nh nhÊt vµ cã uy tÝn nhÊt ë Nga, ®· cö ®¹i biÓu ®Õn tham dù héi nghÞ. Trªn thùc tÕ héi nghÞ ®¹i biÓu ®ã cã ý nghÜa cña mét ®¹i héi ®¶ng. V. I. Lª-nin ®· l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña héi nghÞ ®¹i biÓu. Ng−êi chñ tr× çc phiªn häp, tr×nh bµy çc b¸o ço vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng, vÒ ho¹t ®éng cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa; Ng−êi ®äc çc th«ng b¸o vµ ph¸t biÓu ý kiÕn t¹i çc buæi th¶o luËn vÒ c«ng t¸c cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ⎯ b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi, vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng ë ngoµi n−íc vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c; Ng−êi ghi chÐp çc b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng. Lª-nin lµ t¸c gi¶ çc dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ ®¹i biÓu. Nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò mµ héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua, ®Òu ®−îc Ng−êi chØnh lý l¹i cÈn thËn.

Nh÷ng v¨n kiÖn cña héi nghÞ ®¹i biÓu vµ nh÷ng t¸c phÈm kh¸c cña Lª-nin in trong tËp nµy, chøng minh râ rµng th¸i ®é s¸ng t¹o cña Ng−êi ®èi víi chñ nghÜa M¸c, viÖc Ng−êi ph¸t triÓn h¬n n÷a vµ lµm phong phó thªm lý luËn çch m¹ng b»ng nh÷ng kÕt luËn vµ luËn ®iÓm míi. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu lµ nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo häc thuyÕt m¸c-xÝt vÒ ®¶ng v« s¶n kiÓu

X Lêi tùa Lêi tùa XI

míi, vÒ chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. Trong nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã, nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch ®· ®−îc ph¸t triÓn, ®−êng lèi chÝnh trÞ vµ s¸ch l−îc cña ®¶ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cao trµo çch m¹ng míi ®· ®−îc x¸c ®Þnh râ.

Trong bµi ph¸t biÓu cña m×nh vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin v¹ch ra r»ng viÖc phôc håi phong trµo c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng diÔn ra cïng víi cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn nh»m kh«i phôc çc tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p; r»ng çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng ®· cã s¸ng kiÕn rÊt lín trong viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng, vµ nhiÖm vô phôc håi ®¶ng, phôc håi trung −¬ng ®¶ng ®ang ®−îc ®Æt ra mét çch ®Æc biÖt cÊp thiÕt do nh÷ng ®ßi hái cña ho¹t ®éng thùc tiÔn, tr−íc tiªn lµ do cã cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng tÊt c¶ çc tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga ®Òu ®−îc mêi tham dù héi nghÞ ®¹i biÓu vµ chØ cã nh÷ng ai kh«ng muèn gióp ®ì ®¶ng th× míi kh«ng tham dù héi nghÞ ®ã mµ th«i. Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· tuyªn bè r»ng héi nghÞ nµy lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng, cã nhiÖm vô thµnh lËp çc trung t©m l·nh ®¹o vµ gióp ®ì viÖc kh«i phôc çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng.

B¶n b¸o ço cña V. I. Lª-nin "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" lµ b¸o ço chÝnh t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha. Trong b¸o ço cña m×nh vµ trong nghÞ quyÕt ®· ®−îc héi nghÞ th«ng qua, Lª-nin ®· ph©n tÝch s©u s¾c t×nh h×nh chÝnh trÞ ë trong n−íc, ®· v¹ch ra sù lín m¹nh cña phong trµo çch m¹ng chèng chÕ ®é Nga hoµng, ®· nªu râ ®Æc tr−ng sù ph©n bè çc lùc l−îng chÝnh trÞ, ®· nhÊn m¹nh r»ng "nhiÖm vô giai cÊp v« s¶n d¾t dÉn n«ng d©n giµnh chÝnh quyÒn vÉn lµ nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng d©n chñ ë Nga nh− tr−íc ®©y". Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ®Ò ra nh÷ng yªu s¸ch cña c−¬ng lÜnh tèi thiÓu lµm

nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh trÞ chñ yÕu cña ®¶ng: thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ d©n chñ, ngµy lµm viÖc 8 giê, tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. NhiÖm vô cña ®¶ng lµ lµm cho nh÷ng yªu s¸ch ®ã trë thµnh nh÷ng khÈu hiÖu cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n. Héi nghÞ ®¹i biÓu kªu gäi ®oµn kÕt hÕt th¶y mäi lùc l−îng çch m¹ng vµ më réng phong trµo quÇn chóng d−íi nh÷ng khÈu hiÖu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, kªu gäi t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa cho giai cÊp v« s¶n.

NghÞ quyÕt quan träng nhÊt cña héi nghÞ ®¹i biÓu lµ nghÞ quyÕt vÒ viÖc ®uæi bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ra khái ®¶ng. Qua nghÞ quyÕt ®ã, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· thÓ hiÖn ý chÝ cña toµn ®¶ng. Khi ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña mét ®¶ng kiÓu míi, Lª-nin d¹y r»ng ®¶ng lµ mét tæ chøc l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n, ®¶ng m¹nh nhê sù ®oµn kÕt cña m×nh, nhê sù thèng nhÊt vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc trong hµng ngò cña m×nh; sù thèng nhÊt cña ®¶ng kh«ng chÊp nhËn sù tån t¹i çc ph¸i vµ phe nhãm, nã ®ßi hái hÕt th¶y mäi tæ chøc cña ®¶ng, mäi ®¶ng viªn ph¶i thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt cña ®¶ng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng, nÕu kh«ng ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi, nÕu kh«ng ®Ëp tan bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, bän triÖu håi vµ bän T¬-rèt-xki th× ®¶ng sÏ kh«ng thÓ duy tr× ®−îc sù thèng nhÊt vµ kû luËt, sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc vai trß ng−êi tæ chøc vµ ng−êi l·nh ®¹o cuéc çch m¹ng v« s¶n. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu" do Lª-nin biªn so¹n. Trong nghÞ quyÕt cã nãi r»ng b»ng hµnh ®éng cña m×nh, nhãm thñ tiªu "®· hoµn toµn tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng", r»ng ®¶ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu, "h·y v¹ch râ tÊt c¶ sù tai h¹i mµ ph¸i ®ã g©y ra cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ h·y dèc toµn lùc ra kh«i phôc vµ cñng cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p" (tr. 195 - 196).

XII Lêi tùa Lêi tùa XIII

Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha x¸c nhËn sù ®óng ®¾n cña

nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 lµ héi nghÞ ®· lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu vµ x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc tæ chøc x©y dùng ®¶ng lóc bÊy giê víi tÝnh çch lµ mét tæ chøc d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p; tæ chøc nµy x©y dùng çc héi c«ng nh©n hîp ph¸p kh¸c nhau lµm chç dùa cho m×nh ®Ó ho¹t ®éng trong quÇn chóng. Chñ nghÜa thñ tiªu lµ sù tõ bá ®¶ng bÊt hîp ph¸p, tõ bá b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, tõ bá nh÷ng nhiÖm vô cña çch m¹ng; nã ®−îc coi lµ biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng t− s¶n, cña sù sa ®o¹ trong hµng ngò nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· tæng kÕt tÊt c¶ çc cuéc ®Êu tranh tr−íc ®©y cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng l¹i bän men- sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ quyÕt nghÞ ®uæi bän chóng ra khái ®¶ng.

NghÞ quyÕt vÒ viÖc ®uæi bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ra khái ®¶ng ®· cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi viÖc b¶o vÖ vµ cñng cè ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, ®èi víi th¾ng lîi cña cuéc çch m¹ng d©n chñ vµ x· héi chñ nghÜa ë Nga. NghÞ quyÕt ®· nªu mét tÊm g−¬ng ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng l¹i chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa c¬ héi ®ñ mäi mµu s¾c.

Sù lín m¹nh cña phong trµo c«ng nh©n ®· ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu míi ®èi víi viÖc ph¸t triÓn çc h×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c ®¶ng, ®èi víi viÖc kÕt hîp chÆt chÏ h¬n n÷a ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p víi ho¹t ®éng hîp ph¸p. Trong bµi ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò tæ chøc t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin ®· nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i biÕt lîi dông mäi h×nh thøc ho¹t ®éng hîp ph¸p vµ tr−íc hÕt lµ ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma, cña çc c«ng ®oµn vµ çc héi c«ng nh©n hîp ph¸p. Ng−êi ®Ò ra nhiÖm vô thµnh lËp trong mçi héi hîp ph¸p mét chi bé d©n chñ - x· héi nhá, cã quan hÖ chÆt chÏ víi çc c¬ quan l·nh ®¹o cña ®¶ng

vµ nghiªm chØnh thùc hiÖn ®−êng lèi cña ®¶ng. Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, ®· cã mét sè söa ®æi trong ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng nh»m tiÕp tôc cñng cè ®¶ng vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a ®¶ng víi quÇn chóng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th¶o luËn çc vÊn ®Ò cña phong trµo çch m¹ng quèc tÕ vµ ®· th«ng qua nhiÒu nghÞ quyÕt quan träng. Héi nghÞ ®· kiªn quyÕt ph¶n ®èi çc hµnh ®éng kÎ c−íp cña chÕ ®é Nga hoµng vµ cña ®Õ quèc Anh lµ nh÷ng kÎ ký kÕt liªn minh víi nhau ®Ó cïng ®µn ¸p çch m¹ng ë Ba-t− (I-r¨ng). Héi nghÞ ®· chµo mõng cuéc çch m¹ng Trung-quèc n¨m 1911, ®· v¹ch râ ý nghÜa quèc tÕ cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n Trung-quèc lµ cuéc ®Êu tranh ®· ph¸ vì sù thèng trÞ cña chñ nghÜa ®Õ quèc ë ch©u ¸; héi nghÞ ®· tuyªn bè r»ng giai cÊp v« s¶n Nga víi niÒm phÊn khëi vµ mèi c¶m t×nh lín lao ®ang theo dâi nh÷ng th¾ng lîi cña phong trµo çch m¹ng cña nh©n d©n Trung- quèc. Héi nghÞ ®· nhÊn m¹nh r»ng nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n Nga vµ giai cÊp c«ng nh©n PhÇn-lan lµ thèng nhÊt víi nhau trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng vµ giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng. Çc ®¹i biÓu ®· göi lêi chµo mõng, do Lª-nin viÕt theo sù uû nhiÖm cña héi nghÞ ®¹i biÓu, ®Õn §¶ng d©n chñ - x· héi §øc nh©n dÞp ®¶ng nµy giµnh ®−îc th¾ng lîi lín trong cuéc bÇu cö Quèc héi §øc. Nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ph¶n ¸nh mét çch râ rµng nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n.

C«ng viÖc quan träng nhÊt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra- ha lµ viÖc bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®ãng mét vai trß xuÊt s¾c trong viÖc x©y dùng ®¶ng b«n-sª-vÝch, mét ®¶ng kiÓu míi. Héi nghÞ ®· tæng kÕt kinh nghiÖm lÞch sö lµ kinh nghiÖm ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña hÖ t− t−ëng, cña c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc vµ çc nguyªn t¾c tæ chøc cña ®¶ng do Lª-nin v¹ch

XIV Lêi tùa Lêi tùa XV

ra. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· kÕt thóc c¶ mét giai ®o¹n lÞch sö ®Êu tranh cña ph¸i b«n-sª-vÝch chèng l¹i ph¸i men-sª-vÝch, ®· cñng cè th¾ng lîi cña ph¸i b«n-sª-vÝch. Lª-nin ®· viÕt cho Goãc-ki: "Cuèi cïng, bÊt chÊp bän thñ tiªu bØ æi ®ã, chóng ta ®· phôc håi ®−îc ®¶ng vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. T«i hy väng r»ng ®ång chÝ sÏ chia vui víi chóng t«i vÒ viÖc nµy" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, t. 35, tr. 11). Trªn c¬ së çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu, çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng ®· thèng nhÊt l¹i. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· cñng cè ®¶ng víi tÝnh çch lµ mét tæ chøc toµn Nga. Sau khi tèng cæ bän theo chñ nghÜa c¬ héi, ®¶ng ®· cã thÓ l·nh ®¹o cao trµo ®Êu tranh çch m¹ng míi, m¹nh mÏ cña quÇn chóng. N¨m 1914, khi ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin ®· viÕt: "Tõ n¨m 1912, tøc lµ h¬n hai n¨m nay, ë Nga, trong hµng ngò nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt cã tæ chøc, kh«ng cã t×nh tr¹ng phe ph¸i n÷a; kh«ng cã nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ s¸ch l−îc trong çc tæ chøc thèng nhÊt, trong çc héi nghÞ ®¹i biÓu vµ ®¹i héi thèng nhÊt n÷a. §¶ng ®· chÝnh thøc tuyªn bè vµo th¸ng Giªng n¨m 1912 r»ng, ph¸i thñ tiªu kh«ng cßn ë trong ®¶ng n÷a, ⎯ nªn gi÷a ®¶ng vµ ph¸i thñ tiªu ®· cã sù ®o¹n tuyÖt hoµn toµn" (Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 5, tiÕng Nga, t. 25, tr. 187).

Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha ®· cã mét ý nghÜa quèc tÕ lín lao. Héi nghÞ ®· nªu lªn cho nh÷ng ng−êi çch m¹ng trong çc ®¶ng thuéc Quèc tÕ II mét mÉu mùc vÒ cuéc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa.

Trong tËp nµy cã bµi cña Lª-nin "§¹i héi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý" nãi vÒ §¹i héi XIII cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý häp vµo th¸ng B¶y 1912; ®¹i héi nµy ®· quyÕt ®Þnh khai trõ ra khái hµng ngò ®¶ng nhãm ng−êi theo chñ nghÜa c¬ héi ®øng ®Çu lµ BÝt-x«-la-ti, cùu thñ lÜnh cña ®¶ng. Lª-nin tá ý t¸n thµnh nghÞ quyÕt ®ã cña §¶ng x·

héi chñ nghÜa ý. Trong bµi b¸o cña m×nh, Ng−êi viÕt: "Çc l·nh tô cña c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ thiªn thÇn, kh«ng ph¶i lµ th¸nh, kh«ng ph¶i lµ anh hïng, mµ còng lµ ng−êi nh− tÊt c¶ ng−êi kh¸c. Hä còng cã khuyÕt ®iÓm. §¶ng söa cho hä... Nh−ng nÕu ng−êi ta kh− kh− gi÷ lÊy khuyÕt ®iÓm, nÕu ®Ó b¶o vÖ khuyÕt ®iÓm mµ lËp ra phe nhãm nh»m chµ ®¹p lªn mäi nghÞ quyÕt cña ®¶ng, lªn mäi kû luËt cña ®¹o qu©n v« s¶n, th× khi Êy sù chia rÏ lµ tÊt yÕu. Vµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa ý, sau khi thanh trõ nh÷ng phÇn tö c«ng ®oµn chñ nghÜa vµ c¶i l−¬ng çnh h÷u ra khái hµng ngò cña m×nh, ®· ®i vµo con ®−êng ®óng ®¾n" (tËp nµy, tr. 524).

Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha ®· g©y ra sù thï ghÐt ®iªn cuång cña tÊt c¶ çc nhãm vµ trµo l−u chèng ®¶ng. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ph¸i T¬-rèt-xki, ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i ®iÒu hoµ ®· tËp hîp nhau l¹i ®Ó ®¶ kÝch ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ héi nghÞ ®¹i biÓu. Trong khi ra søc ph¸ vì sù thèng nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng, lµm suy yÕu lùc l−îng cña ®¶ng v« s¶n, lµm tan r· nã, bän c¬ héi chñ nghÜa ®· tiÕn hµnh mét chiÕn dÞch ®éc ¸c chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Bän chóng m−u toan thµnh lËp mét khèi liªn minh trªn c¬ së chñ nghÜa thñ tiªu, chóng ®−a ra yªu s¸ch "c¶i tæ" ®¶ng, mµ trªn thùc tÕ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ thñ tiªu ®¶ng.

Lª-nin ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng l¹i bän ph¶n béi chñ nghÜa M¸c, bän ph¶n béi quyÒn lîi cña giai cÊp v« s¶n. Trong nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh "H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn", "Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng", "Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i b·i c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng", "Nh÷ng kÎ thèng nhÊt", "T×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng", "Tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu", "P. B. ¸c-xen-rèt v¹ch mÆt ph¸i thñ tiªu nh− thÕ nµo" vµ trong nhiÒu t¸c phÈm kh¸c, Lª-nin ®· hoµn toµn v¹ch trÇn ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i

XVI Lêi tùa Lêi tùa XVII

T¬-rèt-xki lµ nh÷ng kÎ ®· bÞ ph¸ s¶n vÒ chÝnh trÞ vµ do chÝnh s¸ch ph¶n béi cña chóng mµ ®· bÞ c« lËp víi giai cÊp c«ng nh©n. Khi chÕ giÔu nh÷ng m−u toan th¶m h¹i cña ph¸i T¬-rèt-xki, ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i "TiÕn lªn" ®Þnh lËp khèi liªn minh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, Lª-nin ®· viÕt r»ng khèi liªn minh cña bän chóng "ngay tõ tr−íc vèn ®· mang nh©n tè thÊt b¹i th¶m h¹i, v× nã ®−îc x©y dùng trªn c¬ së tÝnh v« nguyªn t¾c, sù gi¶ dèi vµ nh÷ng lêi nãi su«ng rçng tuÕch" (tr. 327 - 328).

Bän c¬ héi chñ nghÜa trong Quèc tÕ II kh«ng thÓ cam chÞu viÖc khai trõ bän thñ tiªu ra khái §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Chóng ñng hé nh÷ng lêi ph¸t biÓu cã tÝnh chÊt vu khèng cña T¬-rèt-xki chèng l¹i çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha, chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Trong bµi "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vor- wärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", trong "B¸o ço göi Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa vÒ Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", trong "Th− göi Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa" vµ trong cuèn s¸ch nhá "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", Lª-nin ®· nªu lªn t×nh h×nh thùc sù trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, v¹ch trÇn nh÷ng ®iÒu kh¼ng ®Þnh dèi tr¸ cña T¬-rèt-xki cho r»ng h×nh nh− ®¹i ®a sè çc tæ chøc ®¶ng ë Nga ®· ®i theo ph¸i thñ tiªu; vµ trªn c¬ së tµi liÖu thùc tÕ ⎯ nh÷ng sè liÖu vÒ viÖc phæ biÕn b¸o chÝ b«n-sª-vÝch vµ b¸o chÝ cña ph¸i thñ tiªu, vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp tiÒn trong c«ng nh©n ®Ó ñng hé çc b¸o cña ®¶ng vµ çc b¸o cña ph¸i thñ tiªu ⎯ Lª-nin ®· kÕt luËn r»ng ph¸i thñ tiªu "hoµn toµn chØ lµ con sè kh«ng trong phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (tr. 581). Khi b¸c bá nh÷ng lêi chèng ®èi thï ®Þch vµ sù ®¶ kÝch cña ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i T¬-rèt-xki, Lª-nin ®· chøng minh r»ng Héi nghÞ VI toµn Nga cã ®Çy ®ñ quyÒn h¹n vµ nh÷ng nghÞ

quyÕt cña nã lµ hîp ph¸p; nh÷ng nghÞ quyÕt nµy ®· b¶o ®¶m x©y dùng l¹i mét ®¶ng thùc sù m¸c-xÝt, v÷ng m¹nh nhê sù thèng nhÊt vµ ®oµn kÕt trong hµng ngò cña m×nh. Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng kh«ng mét ®¶ng d©n chñ - x· héi nµo trªn thÕ giíi l¹i ®−îc thµnh lËp mµ kh«ng cã sù ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng t− s¶n cña giai cÊp v« s¶n, r»ng çc ®¶ng v« s¶n ®ang lín m¹nh vµ ®−îc cñng cè trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i çc trµo l−u vµ çc nhãm c¬ héi chñ nghÜa, r»ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga còng ®ang tr−ëng thµnh vµ v÷ng m¹nh nh− vËy trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i çc phÇn tö chèng ®¶ng.

Nh÷ng sù biÕn çch m¹ng x¶y ra trong mïa xu©n n¨m 1912 ®· kh¼ng ®Þnh søc sèng vµ søc m¹nh cña çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha. Lª-nin ®· viÕt r»ng nh÷ng khÈu hiÖu ®Êu tranh mµ héi nghÞ ®¹i biÓu ®Ò ra, ®· ®−îc giai cÊp v« s¶n chÊp nhËn vµ "®¸nh dÊu nh÷ng b−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng míi ë Nga".

Do vô binh lÝnh b¾n giÕt c«ng nh©n t¹i çc má vµng ë Lª-na thuéc Xi-bi-ri, lµn sãng c«ng phÉn cña nh©n d©n ®· lan trµn kh¾p n−íc. Çc cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng ®· bïng lªn kh¾p n−íc Nga. Cã tíi 30 v¹n c«ng nh©n tham gia çc cuéc b·i c«ng håi th¸ng T− nh»m ph¶n ®èi vô tµn s¸t ë Lª-na, vµ trong çc cuéc b·i c«ng ngµy 1 th¸ng N¨m, sè ng−êi b·i c«ng t¨ng lªn tíi 40 v¹n. Cuéc ®Êu tranh kinh tÕ ®· kÕt hîp víi cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ. Giai cÊp c«ng nh©n ®· hµnh ®éng víi t− çch lµ ng−êi l·nh ®¹o, lµ giai cÊp tiªn phong cña toµn thÓ nh©n d©n. Trong çc bµi "B·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ" vµ "Cao trµo çch m¹ng", Lª-nin ®· chØ ra r»ng nh÷ng ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña giai cÊp v« s¶n ⎯ çc cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ vµ b·i c«ng kinh tÕ, çc cuéc tuÇn hµnh ⎯ cã mét t¸c dông to lín trong viÖc b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých sèng cßn cña giai cÊp c«ng nh©n vµ quÇn chóng nh©n d©n, còng nh− trong viÖc chuÈn bÞ tiÕn tíi nh÷ng h×nh thøc

XVIII Lêi tùa Lêi tùa XIX

®Êu tranh cao h¬n ⎯ tiÕn tíi cuéc tæng b·i c«ng, khëi nghÜa vò trang, vµ do ®ã tiÕn tíi ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn. Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng trong khi cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng c¶i thiÖn trùc tiÕp vÒ ®iÒu kiÖn sinh sèng, giai cÊp c«ng nh©n sÏ tr−ëng thµnh vÒ mÆt chÝnh trÞ, sÏ cã thªm nhiÒu kh¶ n¨ng thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu gi¶i phãng vÜ ®¹i cña m×nh. Lª-nin ®· viÕt r»ng b·i c«ng chÝnh trÞ vµ b·i c«ng kinh tÕ "ñng hé lÉn nhau, t¹o thµnh nguån søc m¹nh cho nhau. Kh«ng cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hai lo¹i b·i c«ng ®ã th× kh«ng thÓ cã ®−îc mét phong trµo thùc sù réng r·i, cã tÝnh chÊt quÇn chóng ⎯ vµ h¬n n÷a cã ý nghÜa toµn d©n" (tr. 405 - 406).

Khi v¹ch ra tÝnh quy luËt kh¸ch quan cña cao trµo çch m¹ng míi, Lª-nin ph©n tÝch çc nguyªn nh©n kinh tÕ - x· héi vµ chÝnh trÞ cña cao trµo ®ã, chøng minh r»ng toµn bé çc ®iÒu kiÖn cña cuéc sèng ë Nga ®· chuÈn bÞ cho cao trµo çch m¹ng ®ã cña quÇn chóng vµ nh÷ng cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng chØ x¸c ®Þnh døt kho¸t lµ cao trµo ®· tíi. Cao trµo çch m¹ng n¨m 1912, xÐt theo tÝnh chÊt cña nã vµ quy m« cña phong trµo b·i c«ng th× kh¸c víi cao trµo çch m¹ng n¨m 1905 ë tÝnh tæ chøc cao h¬n cña nã vµ ë tr×nh ®é gi¸c ngé chÝnh trÞ cao h¬n cña giai cÊp v« s¶n. Lª-nin viÕt: "Phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga ®· b−íc lªn mét giai ®o¹n cao h¬n. NÕu n¨m 1905, nã b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng vµ ®−a ®¬n thØnh cÇu lªn Nga hoµng theo lêi xói giôc cña tªn cè ®¹o Ga-p«n, th× n¨m 1912... phong trµo b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng vµ viÖc gi−¬ng cao ngän cê chÕ ®é céng hoµ!" (tr. 444 - 445).

T×nh thÕ trong ®ã mét cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng míi ë trong n−íc ®· chÝn muåi, còng ®· kh¸c so víi t×nh thÕ n¨m 1905. Sù phôc håi nÒn c«ng nghiÖp b¾t ®Çu tõ n¨m 1910, ®· dÉn tíi viÖc më réng vµ tËp trung s¶n xuÊt, tíi viÖc ph¸t triÓn nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn t− b¶n chñ nghÜa.

Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n ®· ph¸t triÓn vÒ sè l−îng, vµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ møc ®é tËp trung giai cÊp c«ng nh©n t¹i nh÷ng xÝ nghiÖp lín trong n−íc còng t¨ng lªn. H¬n mét nöa tæng sè c«ng nh©n lµm viÖc t¹i çc xÝ nghiÖp cã tõ 500 ng−êi trë lªn. TÝnh theo møc ®é tËp trung c«ng nh©n c«ng nghiÖp th× n−íc Nga ®· v−ît tÊt c¶ çc n−íc trªn thÕ giíi, kÓ c¶ Mü. Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ trong ®êi sèng cña giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· biÕn giai cÊp c«ng nh©n thµnh lùc l−îng quyÕt ®Þnh cña phong trµo çch m¹ng gi¶i phãng chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng.

Cao trµo çch m¹ng, nh÷ng cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña c«ng nh©n còng ®· l«i cuèn c¶ quÇn chóng n«ng d©n vµo cuéc ®Êu tranh. T×nh h×nh ë n«ng th«n ®· chøng minh mét çch kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc r»ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin ®· ph¸ s¶n; chÝnh s¸ch ®ã ®· lµm ph¸ s¶n hµng lo¹t n«ng d©n vµ lµm giµu thªm cho bän cu-l¾c. Lª-nin ®· viÕt: "Cuéc c¶i çch ruéng ®Êt cña Xt«- l−-pin, çi chÝnh s¸ch t− s¶n ®ã cña bän Pu-ri-skª-vÝch nh»m chèng l¹i ng−êi mu-gÝch, cho ®Õn nay vÉn kh«ng t¹o ra ®−îc mét çi g× v÷ng vµng c¶, ngoµi çi... n¹n ®ãi cña 30 triÖu ng−êi!" (tr. 366). M−u toan cña chÕ ®é Nga hoµng nh»m lµm gi¶m bít nh÷ng m©u thuÉn ë n«ng th«n b»ng çch di c− vµi triÖu n«ng d©n tõ vïng n−íc Nga thuéc ch©u ¢u ®Õn vïng Xi-bi-ri, ®· bÞ thÊt b¹i. N«ng d©n ®· b¸n hÕt tµi s¶n cña m×nh vµ ®i ®Õn vïng Xi-bi-ri, ®Ó råi sau ®ã tõng ®oµn tõng ®oµn l¹i kÐo nhau trë vÒ trong t×nh tr¹ng hai bµn tay tr¾ng vµ c¨m phÉn. Nh÷ng m©u thuÉn ë n«ng th«n trë nªn s©u s¾c vµ gay g¾t h¬n. VÉn nh− tr−íc ®©y, kÎ thï chÝnh cña n«ng d©n vÉn lµ ®Þa chñ - chñ n«, nh−ng ®ång thêi sù h»n thï gi÷a n«ng d©n nghÌo vµ bän cu-l¾c ®· t¨ng lªn. Trong çc bµi "Ba ®iÒu chÊt vÊn", "N¹n ®ãi", "Së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u", "Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga"", "VÊn ®Ò di c−", "So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i

XX Lêi tùa Lêi tùa XXI

d©n tuý", Lª-nin ®· ph©n tÝch s©u s¾c nh÷ng ®Æc ®iÓm cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga. Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng kh«ng thÓ nµo cã cuéc ®Êu tranh thùc sù chèng n¹n ®ãi vµ sù bÇn cïng nÕu kh«ng thñ tiªu t×nh tr¹ng n«ng d©n thiÕu ruéng ®Êt, nÕu kh«ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, kh«ng lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ cña Nga hoµng, ⎯ nÕu kh«ng lµm çch m¹ng. Lª-nin chØ ra r»ng giai cÊp n«ng d©n ngµy cµng b¾t ®Çu hiÓu râ lµ hä kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã lèi tho¸t nµo kh¸c ngoµi çch cïng víi giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh ®Ó lËt ®æ chÝnh quyÒn Nga hoµng, giµnh lÊy ruéng ®Êt.

Nh÷ng ho¹t ®éng çch m¹ng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n kh«ng thÓ kh«ng t¸c ®éng tíi c¶ qu©n ®éi. §· næ ra cuéc khëi nghÜa cña binh lÝnh ë Tuèc-ke-xtan, çc cuéc khëi nghÜa cña thuû thñ çc H¹m ®éi Ban-tÝch vµ H¹m ®éi H¾c - h¶i ®· ®−îc chuÈn bÞ, nh−ng bÞ ng¨n chÆn tr−íc do nh÷ng cuéc b¾t bí. Khi ®¸nh gi¸ tÊt c¶ çc sù biÕn ®ã, Lª-nin ®· chØ râ r»ng nh÷ng sù biÕn ®ã chøng tá t©m tr¹ng çch m¹ng cña quÇn chóng ®· chuyÓn thµnh cao trµo çch m¹ng.

Vai trß cña ®¶ng ®· t¨ng lªn ®Æc biÖt do cã cao trµo çch m¹ng míi vµ sù ph¸t triÓn cña phong trµo b·i c«ng. Lª-nin gi¶i thÝch r»ng ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n lµ lùc l−îng quyÕt ®Þnh trong viÖc chuÈn bÞ cuéc çch m¹ng s¾p tíi vµ trong viÖc giµnh tù do cho toµn d©n. NhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng lµ "chuÈn bÞ ®éi qu©n çc chiÕn sÜ çch m¹ng ë mäi n¬i, mäi chç vµ trong mäi lóc, trong mäi h×nh thøc ho¹t ®éng, trªn mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng, trong mäi b−íc ngoÆt mµ chóng ta bÞ r¬i vµo do th¾ng lîi cña bän ph¶n ®éng hay do sù ph¶n béi cña ph¸i tù do, hay do cuéc khñng ho¶ng kÐo dµi, v. v." (tr. 321).

Vò khÝ t− t−ëng m¹nh mÏ trong tay ®¶ng b«n-sª-vÝch trong sù nghiÖp cñng cè çc tæ chøc ®¶ng vµ më réng ¶nh h−ëng cña ®¶ng trong quÇn chóng lµ b¸o "Sù thËt", tê b¸o b«n-sª-vÝch ra hµng ngµy, cã tÝnh chÊt quÇn chóng, ®−îc lËp ra theo nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha vµ

theo s¸ng kiÕn cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. Sè ®Çu tiªn b¸o "Sù thËt" ph¸t hµnh ngµy 22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m) 1912 ë Pª-tÐc-bua. B¸o "Sù thËt" ®· ®ãng vai trß to lín trong lÞch sö phong trµo c«ng nh©n çch m¹ng. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao sù gi¸c ngé, nghÞ lùc vµ tinh thÇn ®oµn kÕt cña c«ng nh©n Nga, nh÷ng ng−êi ®· dïng tiÒn cña chÝnh m×nh ®Ó thµnh lËp mét tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p cã tÝnh chÊt quÇn chóng. Trong bµi "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c", Ng−êi viÕt: "LËp ®−îc tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy, nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· lµm nªn mét sù nghiÖp cã thÓ nãi kh«ng phãng ®¹i lµ cã ý nghÜa lÞch sö lín lao" (tr. 545). B¸o "Sù thËt" ®· ®−îc c«ng nh©n rÊt yªu mÕn. C«ng nh©n ®· coi b¸o "Sù thËt" lµ tê b¸o th©n thuéc cña hä, lµ ng−êi b¶o vÖ lîi Ých cña hä vµ hä s½n sµng hÕt søc gióp ®ì tê b¸o.

Lª-nin hµng ngµy l·nh ®¹o b¸o "Sù thËt", th−êng xuyªn viÕt th− trao ®æi víi ban biªn tËp, v¹ch nh÷ng thiÕu sãt, cho nh÷ng chØ thÞ cô thÓ vÒ viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c cña tê b¸o, lµm cho tê b¸o ho¹t ®éng víi tinh thÇn çch m¹ng chiÕn ®Êu. Ng−êi tËp hîp chung quanh tê "Sù thËt" nh÷ng lùc l−îng tr−íc t¸c −u tó cña ®¶ng, kiªn tr× phÊn ®Êu ®Ó tê b¸o ®−îc phæ biÕn kÞp thêi trong c«ng nh©n. §Ó sèng gÇn n−íc Nga h¬n, ®Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®¶ng vµ l·nh ®¹o tê b¸o, vµo gi÷a th¸ng S¸u 1912, Lª-nin chuyÓn tõ Pa-ri vÒ Cra-cèp. Tõ ®ã hÇu nh− ngµy nµo Ng−êi còng viÕt bµi cho b¸o "Sù thËt". Nh÷ng bµi cña Ng−êi viÕt ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu, v¹ch ra thùc chÊt cña häc thuyÕt M¸c, vai trß cña lý luËn cña chñ nghÜa M¸c, gi¶i thÝch ý nghÜa cña tÝnh tæ chøc vµ t×nh ®oµn kÕt cña giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh cña m×nh, g©y lßng tin t−ëng vµo th¾ng lîi cña cuéc çch m¹ng s¾p tíi, gi¸o dôc hµng v¹n c«ng nh©n tinh thÇn cña chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n.

D−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, b¸o "Sù thËt" ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng l¹i bän c¬ héi chñ

XXII Lêi tùa Lêi tùa XXIII

nghÜa, v¹ch trÇn vai trß ph¶n béi cña chóng trong phong trµo c«ng nh©n. Tê b¸o ®· ®øng ë trung t©m cuéc ®Êu tranh cho sù thèng nhÊt thùc sù cña giai cÊp c«ng nh©n, ®Êu tranh nh»m phôc håi ®¶ng v« s¶n cã tÝnh quÇn chóng, nh»m chuÈn bÞ toµn diÖn cho cuéc çch m¹ng. Trªn çc trang b¸o cña c«ng nh©n, Lª-nin ®· tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh cã tÝnh nguyªn t¾c s©u s¾c v× sù trong s¸ng vÒ t− t−ëng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch. Ng−êi viÕt: "Sù thèng nhÊt lµ sù nghiÖp vÜ ®¹i vµ lµ mét khÈu hiÖu vÜ ®¹i! Nh−ng sù nghiÖp c«ng nh©n cÇn sù thèng nhÊt cña nh÷ng ng−êi m¸c- xÝt, chø kh«ng ph¶i lµ sù thèng nhÊt gi÷a nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt víi nh÷ng kÎ chèng l¹i vµ nh÷ng kÎ xuyªn t¹c chñ nghÜa M¸c" (Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 5, tiÕng Nga, t. 25, tr. 79). B¸o "Sù thËt" lµ ng−êi gi−¬ng cao ngän cê t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin, lµ vò khÝ t− t−ëng s¾c bÐn trong cuéc ®Êu tranh nh»m thèng nhÊt hµng ngò ®¶ng b«n-sª-vÝch cã tÝnh quÇn chóng. B¸o "Sù thËt" ®· tiÕp tôc vµ ph¸t huy nh÷ng truyÒn thèng chiÕn ®Êu cña b¸o chÝ cña ®¶ng ®· ®−îc Lª-nin x©y dùng nªn tõ thêi kú b¸o "Tia löa"; nã ®øng ë trung t©m cña cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ tÝnh ®¶ng.

Cho r»ng viÖc tuyªn truyÒn b»ng b¸o chÝ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, Lª-nin ®· d¹y cho ®¶ng biÕt ®¸nh gi¸ cao b¸o chÝ cña c«ng nh©n, chó ý theo dâi sù ph¸t triÓn cña nã, cñng cè uy tÝn cña nã trong hµng ngò c«ng nh©n, x©y dùng nh÷ng mèi quan hÖ chÆt chÏ cña çc tê b¸o b«n-sª-vÝch víi quÇn chóng c«ng nh©n réng r·i. Ng−êi chØ ra r»ng b¸o chÝ cÇn ph¶i gi÷ mét vai trß to lín trong viÖc tæ chøc vµ ®éng viªn quÇn chóng, trong viÖc gi¸o dôc chñ nghÜa céng s¶n cho nh©n d©n. Cïng víi b¸o "Sù thËt", c¶ mét thÕ hÖ c«ng nh©n çch m¹ng ®· tr−ëng thµnh, nh÷ng c«ng nh©n nµy ®· ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i. Nh÷ng truyÒn thèng cña b¸o "Sù thËt" ®· ®−îc tiÕp tôc ph¸t huy h¬n n÷a trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi,

trong nh÷ng ®iÒu kiÖn x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n. Nh÷ng truyÒn thèng ®ã lµ mÉu mùc cña tÊt c¶ çc b¸o chÝ tiªn tiÕn, céng s¶n, çch m¹ng cña thÕ giíi.

Nh÷ng bµi viÕt cña Lª-nin vÒ çc vÊn ®Ò vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV gi÷ mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong tËp nµy. Trong çc t¸c phÈm "Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV", "Nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn ®éng bÇu cö", "C−¬ng lÜnh bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", "Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV vµ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng", "ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua", Lª-nin ®· x¸c ®Þnh s¸ch l−îc cña ®¶ng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, ®· nhÊn m¹nh r»ng trong çc cuéc bÇu cö cÇn ph¶i ho¹t ®éng mét çch ®éc lËp theo nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng do Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha ®Ò ra.

Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng bÇu cö nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch ®· t¨ng c−êng ®Êu tranh chèng bän c¬ héi chñ nghÜa m−u toan xÐt l¹i lý luËn vµ s¸ch l−îc m¸c-xÝt, m−u toan "c¾t xÐn" c−¬ng lÜnh cña ®¶ng. Khi nhËn xÐt chñ nghÜa xÐt l¹i trong thêi kú ®ã "lµ sù tõ bá mét çch hÌn nh¸t, lÐn lót, th−êng hay dïng nh÷ng lý do "thùc tiÔn" ⎯ chñ yÕu lµ nh÷ng lý do tùa hå nh− lµ thùc tiÔn ⎯ ®Ó tù biÖn hé cho m×nh" (tËp nµy, tr. 91), Lª-nin ®· chØ râ r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cÇn ph¶i lîi dông cuéc vËn ®éng bÇu cö ®Ó v¹ch mÆt bän xÐt l¹i vµ ®Ó b¶o vÖ nh÷ng c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng.

Trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, Lª-nin coi viÖc tiÕn hµnh mét çch ®óng ®¾n s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶", s¸ch l−îc tho¶ thuËn t¹m thêi víi ph¸i lao ®éng, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ §¶ng lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", s¸ch l−îc do ph¸i b«n-sª-vÝch v¹ch ra vµ tiÕn hµnh trong thêi kú vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc, lµ cã ý nghÜa lín. Khi thùc hiÖn s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶", nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®Æt ra nhiÖm vô gi¶i

XXIV Lêi tùa Lêi tùa XXV

tho¸t nh÷ng phÇn tö d©n chñ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ra khái ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. Lª-nin viÕt: "VÊn ®Ò khèi liªn minh ph¸i t¶ lµ mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c quan träng vµ ®¸ng chó ý... "Ðp buéc" quÇn chóng d©n chñ ®«ng ®¶o nhÊt trong n−íc (n«ng d©n vµ nh÷ng tÇng líp t−¬ng tù nh− giai cÊp tiÓu t− s¶n kh«ng lµm n«ng nghiÖp) "ph¶i lùa chän gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt"; tiÕn hµnh ®−êng lèi "hµnh ®éng chung" cña c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ n«ng d©n võa chèng l¹i chÕ ®é cò võa chèng l¹i giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng vµ ng¶ nghiªng, ⎯ ®ã lµ c¬ së vµ thùc chÊt cña s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶"" (tr. 115 - 116).

Trong khi b¶o vÖ chñ tr−¬ng "khèi liªn minh ph¸i t¶" chèng l¹i sù ®¶ kÝch cña ph¸i thñ tiªu, Lª-nin ®· dùa vµo mét lo¹t chØ gi¸o cña M¸c vµ ¡ng-ghen lµ nh÷ng ng−êi trong ho¹t ®éng çch m¹ng cña m×nh ®· nhiÒu lÇn ¸p dông s¸ch l−îc tho¶ thuËn t¹m thêi vµ liªn minh víi ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n ®Ó hµnh ®éng chung chèng l¹i ph¸i ph¶n ®éng. Lª-nin coi viÖc ph¸i thñ tiªu tõ bá "khèi liªn minh ph¸i t¶" lµ sù ph¶n béi sù nghiÖp cña ph¸i d©n chñ. Ng−êi chØ râ r»ng s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶" lµ b¾t buéc ®èi víi bÊt kú mét ®¶ng c«ng nh©n nµo trong bÊt kú phong trµo d©n chñ - t− s¶n nµo, r»ng mäi th¾ng lîi cña çc phong trµo gi¶i phãng, d©n chñ ®Òu lu«n lu«n g¾n liÒn víi viÖc ¸p dông ®óng ®¾n s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶". S¸ch l−îc ®ã cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã ý nghÜa quèc tÕ lín lao. S¸ch l−îc ®ã d¹y cho çc ®¶ng céng s¶n vµ c«ng nh©n biÕt ¸p dông s¸ch l−îc tho¶ thuËn cã nguyªn t¾c víi çc ®¶ng vµ çc tæ chøc kh¸c v× lîi Ých t¨ng c−êng nh÷ng vÞ trÝ cña giai cÊp c«ng nh©n, v× lîi Ých ®oµn kÕt mäi lùc l−îng tiÕn bé trong cuéc ®Êu tranh v× d©n chñ vµ chñ nghÜa x· héi.

Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch coi viÖc tuyªn truyÒn chñ nghÜa x· héi vµ tæ chøc giai cÊp c«ng nh©n lµ nhiÖm vô chñ yÕu

cña ®¶ng trong cuéc bÇu cö, còng nh− trong ®¶ng ®oµn sau nµy ë ngay trong §u-ma. Lª-nin ®· chØ râ r»ng, ®¶ng ta vµo §u-ma kh«ng ph¶i lµ ®Ó ch¬i çi trß "c¶i çch" ë §u-ma, mµ ®Ó tõ trªn diÔn ®µn cña §u-ma kªu gäi quÇn chóng ®Êu tranh, gi¶i thÝch häc thuyÕt chñ nghÜa x· héi, v¹ch trÇn mäi sù lõa dèi cña chÝnh phñ vµ cña ph¸i tù do, bãc trÇn nh÷ng thiªn kiÕn b¶o hoµng trong çc tÇng líp l¹c hËu trong nh©n d©n vµ nh÷ng gèc rÔ giai cÊp cña çc ®¶ng t− s¶n, ®Ó chuÈn bÞ mét ®éi ngò chiÕn sÜ gi¸c ngé cho cuéc çch m¹ng míi ë Nga.

Lª-nin hÕt søc chó ý gi¶i thÝch râ thùc chÊt cña nh÷ng chÝnh ®¶ng tham gia cuéc vËn ®éng bÇu cö. Trong çc bµi "Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV", "Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n", "Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III", "Çc chÝnh ®¶ng ë Nga" vµ trong nh÷ng bµi kh¸c, Lª-nin ®· nhËn xÐt çc chÝnh ®¶ng, v¹ch trÇn çc ®¶ng ph¸i h÷u cña bän Tr¨m ®en vµ bän th¸ng M−êi, v¹ch râ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña çi ®¶ng chñ yÕu cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ë Nga ⎯ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ®¶ng cña nh÷ng kÎ gi¶ nh©n gi¶ nghÜa ch¬i trß ®èi lËp. Sau khi nªu râ bé mÆt tiÓu t− s¶n cña çc ®¶ng d©n tuý ⎯ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ph¸i lao ®éng, §¶ng lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" ⎯ vµ sù ng¶ nghiªng cña chóng gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, Lª-nin ®· ®Ò ra nhiÖm vô kÐo nh÷ng ng−êi d©n chñ tiÓu t− s¶n ra khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do, ®oµn kÕt phe d©n chñ võa chèng l¹i ph¸i h÷u, võa chèng l¹i §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

§¶ng b«n-sª-vÝch ®· lîi dông cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV ®Ó ®Èy m¹nh c«ng t¸c çch m¹ng trong quÇn chóng. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gian khæ d−íi chÕ ®é Nga hoµng, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c th−êng xuyªn, khã kh¨n nh»m tËp hîp çc lùc l−îng çch m¹ng.

XXVI Lêi tùa Lêi tùa XXVII

Lª-nin ®· chó ý theo dâi nh÷ng th¾ng lîi cña phong trµo

çch m¹ng quèc tÕ. Trong bµi b¸o cña m×nh "Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tuý ë Trung-quèc", Lª-nin ®· chµo mõng cuéc çch m¹ng Trung-quèc, ®· chøng minh con ®−êng ph¸t triÓn lÞch sö tÊt yÕu cña çch m¹ng Trung-quèc. Lª-nin ®· viÕt: nh©n d©n Trung-quèc "ch¼ng nh÷ng biÕt xãt xa vÒ t×nh tr¹ng n« lÖ l©u ®êi cña m×nh, ch¼ng nh÷ng biÕt m¬ −íc ®Õn tù do vµ b×nh ®¼ng, mµ cßn biÕt ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng kÎ ®· ¸p bøc Trung-quèc hµng thÕ kû" (tr. 514). V¹ch ra chñ nghÜa kh«ng t−ëng, tÝnh chÊt sai lÇm trong mét sè quan ®iÓm cña nhµ d©n chñ çch m¹ng T«n DËt Tiªn, l·nh tô cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë Trung-quèc, Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao chñ nghÜa d©n chñ céng hoµ chiÕn ®Êu, ch©n thùc cña «ng, mèi c¶m t×nh nång nhiÖt cña «ng ®èi víi nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bÞ ¸p bøc, lßng tin t−ëng vµo chÝnh nghÜa vµ søc m¹nh cña hä. Ng−êi tá lßng tin t−ëng r»ng kh«ng mét lùc l−îng nµo trªn thÕ giíi cã thÓ quÐt s¹ch khái mÆt ®Êt chñ nghÜa d©n chñ anh hïng cña quÇn chóng nh©n d©n Trung-quèc.

Khi xem xÐt vÊn ®Ò t−¬ng quan cña nh÷ng ®éng lùc trong çc cuéc çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ë ch©u ¸, Lª-nin ®· chØ ra r»ng liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n lµ lùc l−îng quan träng nhÊt trong sù nghiÖp giµnh lÊy vµ b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc, thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch d©n chñ s©u s¾c. §ång thêi Ng−êi còng v¹ch ra vai trß nhÊt ®Þnh cña giai cÊp t− s¶n d©n téc, giai cÊp nµy mÆc dï kh«ng kiªn ®Þnh vµ cã thÓ ph¶n béi, nh−ng vÉn cã thÓ ho¹t ®éng trong phe d©n chñ ®Ó gi¶i phãng ®Êt n−íc khái chÕ ®é thùc d©n. ChØ thÞ ®ã cña Lª-nin cã ý nghÜa to lín trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi mµ giai cÊp t− s¶n d©n téc trong çc n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc kh«ng g¾n bã víi çc giíi ®Õ quèc, cã lîi Ých kh¸ch quan trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña cuéc çch m¹ng chèng

®Õ quèc, chèng phong kiÕn, vµ chÝnh v× vËy mµ hä cã kh¶ n¨ng tham gia cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chèng chñ nghÜa ®Õ quèc vµ chÕ ®é phong kiÕn.

Trong tËp nµy cßn cã in bµi b¸o xuÊt s¾c cña Lª-nin "Kû niÖm GhÐc-txen", bµi b¸o nµy cã ý nghÜa lý luËn vµ lÞch sö lín lao. Trong bµi nµy Lª-nin chia lÞch sö phong trµo gi¶i phãng ë Nga ra lµm ba thêi kú. Lª-nin ®· viÕt: thÕ hÖ ®Çu tiªn ho¹t ®éng trong çch m¹ng Nga lµ tÇng líp quý téc vµ ®Þa chñ, nh÷ng ng−êi çch m¹ng th¸ng Ch¹p vµ GhÐc-txen. "Sè nh÷ng ng−êi çch m¹ng Êy kh«ng cã bao nhiªu. Hä rÊt çch biÖt víi nh©n d©n. Nh−ng sù nghiÖp cña hä kh«ng uæng phÝ. Nh÷ng ng−êi çch m¹ng th¸ng Ch¹p ®· thøc tØnh GhÐc-txen. GhÐc-txen ®· më réng viÖc cæ ®éng çch m¹ng", mµ viÖc cæ ®éng ®ã ®· ®−îc çc nhµ çch m¹ng b×nh d©n, kÓ tõ TsÐc-n−-sÐp-xki cho ®Õn çc anh hïng trong nhãm "D©n ý", kÕ tôc, më réng vµ cñng cè. Thay thÕ hä lµ giai cÊp v« s¶n, lµ giai cÊp duy nhÊt triÖt ®Ó çch m¹ng, ®· ®øng ra l·nh ®¹o quÇn chóng vµ lÇn ®Çu tiªn ®· lµm cho hµng triÖu n«ng d©n ®øng lªn tham gia mét cuéc ®Êu tranh çch m¹ng c«ng khai.

Lª-nin nhËn ®Þnh GhÐc-txen lµ mét trong nh÷ng nhµ d©n chñ çch m¹ng Nga ®Çu tiªn "®· ®ãng mét vai trß lín lao trong viÖc chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng Nga". Ng−êi viÕt vÒ GhÐc-txen nh− lµ mét nhµ t− t−ëng kiÖt xuÊt "®· tiÕn ®Õn s¸t chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ ®· dõng l¹i tr−íc chñ nghÜa duy vËt lÞch sö". Lª-nin ®¸nh gi¸ cao ho¹t ®éng v¨n häc - chÝnh luËn vµ xuÊt b¶n cña GhÐc-txen lµ ng−êi ®· lËp ra ë Lu©n-®«n mét nhµ in Nga vµ ®· x©y dùng b¸o chÝ Nga tù do ë ngoµi n−íc.

Phª ph¸n tÝnh chÊt sai lÇm vµ kh«ng t−ëng trong häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa cña GhÐc-txen, Lª-nin viÕt r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña n−íc Nga n«ng n« håi nöa ®Çu thÕ kû XIX, GhÐc-txen ®· kh«ng thÓ nh×n thÊy giai cÊp c«ng

XXVIII Lêi tùa Lêi tùa XXIX

nh©n, kh«ng thÓ hiÓu ®−îc vai trß lÞch sö cña giai cÊp ®ã. Nh−ng vÒ cuèi ®êi, «ng còng ®· "h−íng vÒ phÝa Quèc tÕ,... vÒ Quèc tÕ do M¸c l·nh ®¹o".

* *

*

Trong tËp nµy cßn in "§Ò nghÞ vÒ ®iÒu lÖ cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc" ®−îc ®−a ra t¹i Héi nghÞ cña çc nhãm b«n- sª-vÝch ë ngoµi n−íc häp t¹i Pa-ri, lµ tµi liÖu lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a vµo Toµn tËp.

Trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" cã nhiÒu v¨n kiÖn cña Lª-nin liªn quan ®Õn viÖc chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Nh÷ng v¨n kiÖn ®ã lµ: "§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng t¹i Héi nghÞ çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc", "B¶n tãm t¾t b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ" (c«ng bè lÇn ®Çu), nhËn xÐt vÒ dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu", "B¶n tãm t¾t bµi ph¸t biÓu vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu", "Dù th¶o nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng", nh÷ng nhËn xÐt ®èi víi b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng" vµ nh÷ng tµi liÖu chuÈn bÞ cho b¶n nghÞ quyÕt vÒ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu".

Nh÷ng v¨n kiÖn ®ã cïng víi nh÷ng tµi liÖu chñ yÕu trong tËp nµy, nªu râ ho¹t ®éng lín lao cña Lª-nin nh»m chuÈn bÞ héi nghÞ ®¹i biÓu, vai trß l·nh ®¹o cña Ng−êi trong viÖc tiÕn hµnh héi nghÞ ®¹i biÓu Êy, cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng vµ kh«ng mÖt mái nh»m phôc håi vµ cñng cè ®¶ng v« s¶n kiÓu míi, vµ cã tÇm quan träng lín ®èi víi viÖc nghiªn cøu ho¹t ®éng cña héi nghÞ ®¹i biÓu.

LÇn ®Çu tiªn trong Toµn tËp còng cã in dµn bµi b¶n thuyÕt tr×nh "Cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga",

néi dung b¶n thuyÕt tr×nh ®ã trïng hîp víi nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh cña bµi b¸o "Cao trµo çch m¹ng".

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

kÕt thóc sù khñng ho¶ng trong ®¶ng

Hai n¨m tr−íc, trªn b¸o chÝ cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ng−êi ta cã thÓ thÊy nh÷ng bµi nãi vÒ "cuéc khñng ho¶ng thèng nhÊt" trong ®¶ng 1). Sù tan r· vµ sôp ®æ cña thêi kú ph¶n çch m¹ng ®· g©y ra nh÷ng sù ph©n nhãm míi vµ chia rÏ míi, ®· lµm cho cuéc ®Êu tranh ë ngoµi n−íc thªm gay g¾t, vµ kh«ng Ýt nh÷ng ng−êi thiÕu lßng tin hoÆc thÇn kinh kh«ng v÷ng ®· mÊt tinh thÇn khi thÊy t×nh h×nh néi bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi trë nªn gay go. HiÓn nhiªn lµ ngµy nay, cïng víi viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga1, nÕu ®ã kh«ng ph¶i lµ b−íc kÕt thóc cña cuéc khñng ho¶ng, th× Ýt ra ®ã còng lµ sù b¾t ®Çu cña mét b−íc ngoÆt míi vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, dÉn tíi mét t×nh h×nh tèt ®Ñp h¬n trong sù ph¸t triÓn cña ®¶ng. V× thÕ, thö nh×n l¹i mét çch tæng qu¸t giai ®o¹n ®· qua trong sù ph¸t triÓn néi t¹i cña ®¶ng vµ nh÷ng triÓn väng trong t−¬ng lai s¾p ®Õn, lµ mét viÖc hîp thêi.

Cuéc çch m¹ng ®· ®Ó l¹i mét §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bao gåm ba tæ chøc d©n chñ - x· héi riªng rÏ, ®éc lËp cña çc d©n téc vµ hai phe ph¸i ë Nga theo nghÜa hÑp cña tõ ®ã. Kinh nghiÖm cña nh÷ng sù kiÖn hÕt søc phong phó trong nh÷ng n¨m 1905, 1906 vµ 1907 ®· chøng

_______________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va,

t. 19, tr. 323 - 396.

2 V. I. Lª-nin KÕt thóc sù khñng ho¶ng trong ®¶ng 3

minh r»ng nh÷ng céi nguån s©u xa cña nh÷ng phe ph¸i Êy n»m trong çc khuynh h−íng ph¸t triÓn cña giai cÊp v« s¶n, trong hoµn c¶nh sinh sèng cña giai cÊp Êy ë thêi ®¹i çch m¹ng t− s¶n hiÖn nay. Chóng ta ®· trÌo lªn ®−îc kh¸ cao trªn ngän nói, nh−ng bän ph¶n çch m¹ng l¹i ®Èy chóng ta tõ trªn nói xuèng thung lòng. Giai cÊp v« s¶n ph¶i chØnh ®èn l¹i hµng ngò cña m×nh vµ tËp hîp l¹i lùc l−îng trong hoµn c¶nh cã çc gi¸ treo cæ cña Xt«-l−-pin vµ nh÷ng tiÕng rªn xiÕt kh«ng ngít cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc".

Hoµn c¶nh míi ®· g©y ra mét sù ph©n nhãm míi cña çc xu h−íng ë trong §¶ng d©n chñ - x· héi. D−íi ¸ch nÆng nÒ cña nh÷ng ngµy ®en tèi, nh÷ng thµnh phÇn d©n chñ - x· héi Ýt kiªn ®Þnh nhÊt, nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng t− s¶n ®ñ çc lo¹i cña giai cÊp v« s¶n ®· b¾t ®Çu t¸ch khái hai ph¸i míi. Cã hai trµo l−u thÓ hiÖn næi bËt nhÊt sù rêi bá ®ã trong phong trµo d©n chñ - x· héi: chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi2. Hai trµo l−u ®ã còng g©y ra mét çch tÊt yÕu çi khuynh h−íng muèn xÝch l¹i gÇn nhau cña nh÷ng h¹t nh©n c¬ b¶n, vÉn cßn trung thµnh víi chñ nghÜa M¸c, cña c¶ hai ph¸i. §ã lµ t×nh h×nh ®· dÉn tíi viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ håi th¸ng Giªng 1910 ⎯ lµ khëi ®iÓm cña nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc, cña nh÷ng b−íc tiÕn lªn vµ nh÷ng sù dao ®éng thôt lïi trong sù ph¸t triÓn sau ®ã cña §¶ng d©n chñ - x· héi3.

C«ng lao kh«ng thÓ xo¸ bá ®−îc vÒ mÆt t− t−ëng cña c«ng viÖc mµ héi nghÞ toµn thÓ ®· lµm, còng nh− sai lÇm rÊt lín, cã tÝnh chÊt "®iÒu hoµ chñ nghÜa" mµ héi nghÞ toµn thÓ ®· m¾c ph¶i, cho tíi nay vÉn cßn nhiÒu ng−êi ch−a hiÓu râ. Mµ kh«ng hiÓu râ ®iÓm ®ã, th× còng sÏ kh«ng thÓ hiÓu chót g× hÕt vÒ t×nh h×nh hiÖn nay ë trong ®¶ng. V× thÕ, l¹i mét lÇn n÷a chóng t«i ph¶i gi¶i thÝch râ khëi ®iÓm cña cuéc khñng ho¶ng hiÖn nay.

§o¹n trÝch dÉn sau ®©y lÊy trong bµi cña mét ng−êi thuéc "ph¸i ®iÒu hoµ", ®−îc viÕt ngay tr−íc ngµy häp héi

nghÞ toµn thÓ vµ ®−îc ®¨ng ngay sau héi nghÞ, cã thÓ gióp cho viÖc gi¶i thÝch ®ã ®−îc nhiÒu h¬n lµ nh÷ng lêi nghÞ luËn dµi dßng hoÆc nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn lÊy trong nh÷ng "v¨n kiÖn" trùc tiÕp h¬n vµ cã sè l−îng nhiÒu h¬n. §ång chÝ I-«-nèp, mét ng−êi thuéc ph¸i Bun, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña "ph¸i ®iÒu hoµ" lµ ph¸i chiÕm −u thÕ trong héi nghÞ toµn thÓ, ®· viÕt bµi "Cã kh¶ n¨ng thèng nhÊt ®¶ng hay kh«ng?" ®¨ng trªn tê "Chuyªn san tranh luËn" 4, sè 1 (19 th¸ng Ba 1910; tr. 6 ban biªn tËp chó thÝch: "bµi nµy ®−îc viÕt tr−íc ngµy häp héi nghÞ toµn thÓ"), trong bµi ®ã cña I-«-nèp cã ®o¹n nh− sau:

"MÆc dï b¶n th©n chñ nghÜa triÖu håi vµ chñ nghÜa thñ tiªu cã h¹i cho ®¶ng nh− thÕ nµo ®i n÷a, nh−ng h×nh nh− kh«ng cßn nghi ngê g× c¶ lµ çc chñ nghÜa ®ã cã ¶nh h−ëng tèt ®èi víi çc phe ph¸i. BÖnh lý häc nªu ra hai lo¹i nhät: lo¹i ®éc vµ lo¹i lµnh. Lo¹i nhät lµnh ®−îc coi lµ mét bÖnh cã Ých cho c¬ thÓ. Trong qu¸ tr×nh m−ng mñ nã ®· tËp trung tÊt c¶ nh÷ng ®éc tè trong toµn th©n l¹i, vµ do ®ã lµm cho c¬ thÓ ®−îc lµnh m¹nh. T«i cho r»ng chñ nghÜa thñ tiªu còng gi÷ mét vai trß nh− thÕ ®èi víi chñ nghÜa men-sª-vÝch, vµ chñ nghÜa triÖu håi - chñ nghÜa tèi hËu th− còng gi÷ mét vai trß nh− thÕ ®èi víi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch".

§ã lµ sù ®¸nh gi¸ t×nh h×nh do ng−êi thuéc "ph¸i ®iÒu hoµ" ®−a ra trong thêi gian häp héi nghÞ toµn thÓ, sù ®¸nh gi¸ nµy miªu t¶ chÝnh x¸c t©m lý vµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®iÒu hoµ lµ chñ nghÜa ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi trong héi nghÞ toµn thÓ. T− t−ëng c¬ b¶n trong ®o¹n trÝch nµy ®óng, ngh×n lÇn ®óng, vµ chÝnh v× nã ®óng cho nªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (ngay tr−íc ngµy héi nghÞ toµn thÓ häp, ®· hoµn toµn triÓn khai cuéc ®Êu tranh chèng c¶ chñ nghÜa thñ tiªu lÉn chñ nghÜa triÖu håi) trong héi nghÞ toµn thÓ kh«ng thÓ ®o¹n tuyÖt víi ph¸i ®iÒu hoµ. Së dÜ hä kh«ng thÓ ®o¹n tuyÖt lµ v× vÒ t− t−ëng c¬ b¶n th× hä nhÊt trÝ; hä bÊt ®ång chØ lµ vÒ h×nh thøc thùc hiÖn t− t−ëng ®ã; h×nh thøc ph¶i phôc tïng néi dung, ⎯ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· nghÜ nh− thÕ vµ hä ®· ®óng, tuy r»ng do sai lÇm cña ph¸i ®iÒu


hßa, "viÖc lµm cho h×nh thøc thÝch øng víi néi dung" ®ã ®· lµm cho ®¶ng hÇu nh− "mÊt kh«ng" hai n¨m.

Sai lÇm ®ã ë chç nµo? ë chç ®¸ng lÏ ph¶i hîp ph¸p hãa nh÷ng trµo l−u ®ang tù ch÷a khái (vµ chØ trong chõng mùc mµ hä ch÷a khái ®−îc) nh÷ng "môn nhät" vµ chØ hîp ph¸p ho¸ nh÷ng trµo l−u Êy th«i, th× ph¸i ®iÒu hoµ l¹i ®· hîp ph¸p ho¸ tÊt c¶, kh«ng trõ mét trµo l−u nµo, trªn c¬ së lêi høa su«ng lµ sÏ tù ch÷a khái. C¶ ph¸i "TiÕn lªn" 5 lÉn ph¸i "TiÕng nãi" vµ T¬-rèt-xki ®Òu ®· "ký tªn" vµo b¶n nghÞ quyÕt ph¶n ®èi chñ nghÜa triÖu håi vµ chñ nghÜa thñ tiªu, ⎯ nghÜa lµ hä ®· høa sÏ "tù ch÷a khái", ⎯ vµ thÕ lµ hÕt. Ph¸i ®iÒu hoµ "®· tin" vµo lêi høa vµ ®· lÉn lén ®¶ng víi çc nhãm nhá ë ngoµi ®¶ng, tøc lµ nh÷ng "môn nhät" nh− chÝnh hä ®· thõa nhËn. Theo quan ®iÓm chÝnh trÞ thùc tiÔn, ®ã lµ mét hµnh ®éng Êu trÜ; theo mét quan ®iÓm s©u s¾c h¬n, th× ®ã lµ mét hµnh ®éng kh«ng cã tÝnh t− t−ëng, lµ v« nguyªn t¾c, lµ mét hµnh ®éng ©m m−u: thËt vËy, nÕu ai thËt sù tin r»ng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi - chñ nghÜa tèi hËu th− lµ nh÷ng môn nhät, th× ng−êi Êy sÏ kh«ng thÓ kh«ng hiÓu r»ng môn nhän, mét khi ®· chÝn mñ, th× ph¶i rót nh÷ng ®éc tè ra khái c¬ thÓ, ph¶i th¶i çc ®éc tè ®ã ra ngoµi c¬ thÓ. Ng−êi ®ã sÏ kh«ng thÓ gãp phÇn lµm nhiÔm ®éc c¬ thÓ b»ng nh÷ng m−u toan ®Èy çc chÊt ®éc cña "môn nhät" vµo bªn trong.

N¨m ®Çu tiªn sau héi nghÞ toµn thÓ ®· thùc sù ph¬i trÇn hµnh ®éng thiÕu tÝnh t− t−ëng cña ph¸i ®iÒu hoµ. Trong suèt n¨m ®ã, nh÷ng ng−êi thùc sù lµm c«ng t¸c cña ®¶ng (⎯ tÈy röa, ch÷a ch¹y môn nhät) lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch vµ ph¸i Plª-kha-nèp. C¶ tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" 6 lÉn tê "B¸o c«ng nh©n"7 (sau khi T¬-rèt-xki ®uæi ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®i) ®Òu chøng minh sù thùc ®ã. Mét sè xuÊt b¶n phÈm hîp ph¸p n¨m 19108 mµ ai còng biÕt, còng chøng minh sù thùc ®ã. §©y kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi nãi su«ng, mµ chÝnh lµ sù thùc: cïng nhau

c«ng t¸c trong çc c¬ quan l·nh ®¹o cña ®¶ng. N¨m ®ã (1910), c¶ ph¸i "TiÕng nãi" lÉn ph¸i "TiÕn lªn"

vµ T¬-rèt-xki trªn thùc tÕ ®· t¸ch khái ®¶ng ®Ó ch¹y ®Õn chÝnh lµ víi chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi - chñ nghÜa tèi hËu th−. "Nhät lµnh" còng vÉn lµ nhät, chóng l¹i ph¸t triÓn kh«ng lµnh, v× chóng ®· kh«ng bµi tiÕt nh÷ng "®éc tè" ra khái c¬ thÓ cña ®¶ng, mµ vÉn tiÕp tôc g©y bÖnh cho c¬ thÓ ®ã, duy tr× c¬ thÓ Êy ë trong tr¹ng th¸i bÖnh ho¹n, lµm cho nã kh«ng thÓ lµm c«ng t¸c cña ®¶ng ®−îc. C«ng t¸c ®ã cña ®¶ng (trªn s¸ch b¸o c«ng khai ®èi víi mäi ng−êi) ®· ®−îc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ ph¸i Plª-kha-nèp tiÕn hµnh, bÊt chÊp c¶ nh÷ng nghÞ quyÕt "®iÒu hoµ chñ nghÜa" vµ çc ban do héi nghÞ toµn thÓ lËp ra, nh»m chèng l¹i ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn", chø kh«ng cïng lµm viÖc víi hä (bëi v× kh«ng thÓ cïng lµm viÖc víi ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi - ph¸i tèi hËu th−).

C«ng viÖc ë n−íc Nga th× nh− thÕ nµo? Mét n¨m nay, Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng häp lÇn nµo! T¹i sao? T¹i v× çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga (nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®iÒu hßa thËt xøng ®¸ng ®−îc tê "TiÕng nãi cña ph¸i thñ tiªu" «m h«n) vÉn "mêi mäc" ph¸i thñ tiªu, nh−ng mét n¨m, råi mét n¨m ba th¸ng tr«i qua mµ vÉn kh«ng thÓ "mêi" hä l¹i ®−îc mét lÇn! §¸ng tiÕc lµ trong héi nghÞ toµn thÓ, ph¸i ®iÒu hoµ tèt bông cña chóng ta l¹i kh«ng dù kiÕn tr−íc çi chÕ ®é "c−ìng bøc ph¶i ®Õn" Ban chÊp hµnh trung −¬ng. KÕt qu¶ chÝnh lµ ®i ®Õn mét t×nh h×nh v« lý, nhôc nh· cho ®¶ng, t×nh h×nh mµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· dù kiÕn trong héi nghÞ toµn thÓ, khi ph¶n ®èi sù dÔ tin vµ sù ng©y th¬ cña ph¸i ®iÒu hoµ: c«ng t¸c ë Nga bÞ ®×nh ®èn, ®¶ng bÞ trãi tay, cßn trªn çc trang cña tê "B×nh minh cña chóng ta" 9 vµ "TiÕn lªn" th× l¹i tu«n ra hµng trµng nh÷ng sù c«ng kÝch ghª tëm, cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa vµ v« chÝnh phñ nh»m chèng l¹i ®¶ng! Mét mÆt lµ Mi-kha-in, R«-man vµ I-u-ri, mÆt


kh¸c lµ ph¸i triÖu håi vµ ph¸i t¹o thÇn10, chóng ®Òu ra søc ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi, cßn nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo chñ nghÜa ®iÒu hoµ th× l¹i "mêi mäc" ph¸i thñ tiªu vµ "chê ®îi" chóng!

Trong b¶n "th«ng b¸o" ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1910, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· c«ng khai vµ chÝnh thøc tuyªn bè r»ng hä xo¸ bá b¶n hiÖp −íc ký kÕt víi tÊt c¶ çc ph¸i kh¸c. ViÖc ph¸ ho¹i b¶n "hoµ −íc" ®−îc ký kÕt trong héi nghÞ toµn thÓ, viÖc tê "TiÕng nãi"11, tê "TiÕn lªn", T¬-rèt-xki ph¸ ho¹i "hoµ −íc", ⎯ ®ã lµ mét sù thùc ®· ®−îc mäi ng−êi hoµn toµn c«ng nhËn.

GÇn nöa n¨m (®Õn th¸ng S¸u 1911) ®· tr«i qua víi nh÷ng m−u toan triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ ë n−íc ngoµi; theo b¶n hiÖp −íc th× héi nghÞ ®ã nhÊt ®Þnh ph¶i ®−îc triÖu tËp trong qu·ng thêi gian kh«ng qu¸ ba th¸ng. Ph¸i thñ tiªu (ph¸i "TiÕng nãi" ⎯ ph¸i Bun ⎯ Sv¸c-tx¬) ®· ph¸ ho¹i c¶ héi nghÞ toµn thÓ ë n−íc ngoµi. Lóc ®ã khèi liªn minh ba nhãm ⎯ b«n-sª-vÝch, Ba-lan vµ "ph¸i ®iÒu hoµ" ⎯ ®· m−u toan cøu v·n t×nh thÕ mét lÇn cuèi: triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga. Nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch vÉn bÞ thiÓu sè nh− tr−íc: tõ th¸ng Giªng 1910 ®Õn th¸ng S¸u 1911, ph¸i thñ tiªu chiÕm −u thÕ (trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng12 cã nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕng nãi" ⎯ mét ng−êi thuéc ph¸i Bun ⎯ Sv¸c-tx¬; ë trong n−íc cã "ph¸i ®iÒu hoµ" "mêi mäc" ph¸i thñ tiªu); tõ th¸ng S¸u 1911 ®Õn ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911 (thêi h¹n do toµ ¸n träng tµi cña nh÷ng ng−êi gi÷ quü quy ®Þnh)13, th× ph¸i ®iÒu hoµ, ®−îc nh÷ng ng−êi Ba-lan ng¶ theo, ®· chiÕm −u thÕ.

VÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra nh− sau: c¶ tiÒn lÉn viÖc cö ph¸i viªn ®Òu n»m trong tay T−-sca vµ M¸c-c¬ (thñ lÜnh ph¸i ®iÒu hoµ ë Pa-ri); nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chØ ®−îc b¶o ®¶m lµ ng−êi ta còng ®ång ý ph¸i c¶ hä ®i c«ng t¸c. Nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn n¶y ra trong héi nghÞ toµn thÓ quy thµnh

mét ®iÓm cuèi cïng kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc: hoÆc lµ mang hÕt søc ra mµ lµm viÖc, kh«ng "chê ®îi" ai hÕt, kh«ng "mêi mäc" ai hÕt (ai muèn vµ cã thÓ lµm viÖc theo tinh thÇn d©n chñ - x· héi, th× ng−êi Êy kh«ng cÇn ®Õn sù mêi mäc!), hoÆc lµ tiÕp tôc mÆc c¶ ®i mÆc c¶ l¹i víi T¬-rèt-xki, víi tê "TiÕn lªn", v. v.. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· chän con ®−êng thø nhÊt, vÒ ®iÓm nµy hä ®· tuyªn bè mét çch th¼ng th¾n vµ râ rµng t¹i héi nghÞ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp t¹i Pa-ri14 råi. T−-sca vµ ®ång bän th× ®· chän (vµ ®· Ðp c¶ Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc 15 ph¶i chän) con ®−êng thø hai; kh¸ch quan mµ xÐt th× con ®−êng nµy chung quy l¹i lµ mét ho¹t ®éng ©m m−u v« Ých vµ ®¸ng th−¬ng, nh− ®· ®−îc chØ ra tØ mØ trong tiÓu phÈm ®¨ng trªn tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 241).

KÕt qu¶ thÕ nµo, ngµy nay mäi ng−êi ®Òu thÊy. §Õn ngµy 1 th¸ng M−êi mét, Ban tæ chøc ë Nga ®· ®−îc thµnh lËp. Thùc ra, ban Êy lµ do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng16 ë Nga lËp ra. "Khèi liªn minh cña hai ph¸i m¹nh" (m¹nh nhê cã sù v÷ng vµng vÒ mÆt t− t−ëng, nhê c«ng t¸c ch÷a çc "môn nhät" cña hä) mµ nh÷ng ng−êi ®Çu ãc trèng rçng ®· ®iªn cuång chèng l¹i trong héi nghÞ toµn thÓ vµ sau héi nghÞ ®ã (xem b¸o "TiÕng nãi", "TiÕn lªn", "TiÕng väng cña ph¸i Bun"17, b¸o "Sù thËt" 18, v. v.), ®· trë thµnh mét sù thùc. Trong çc tæ chøc d©n chñ - x· héi kiÓu mÉu vµ tiªn tiÕn ®èi víi n−íc Nga n¨m 1910 vµ 1911, nh− çc tæ chøc ë Ba-cu vµ Ki-Ðp19, th× vui s−íng thay cho nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch, khèi liªn minh ®ã hÇu nh− ®· hoµn toµn hîp nhÊt l¹i thµnh mét khèi, ®· trë thµnh mét c¬ thÓ thèng nhÊt kh«ng thÓ chia c¾t ®−îc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ñng hé ®¶ng.


t. 20, tr. 389 - 414.


Sau khi ®−îc kiÓm tra qua hai n¨m kinh nghiÖm, nh÷ng lêi than khãc ®ßi gi¶i t¸n "tÊt c¶" çc ph¸i, chØ lµ mét lêi nãi su«ng ®¸ng th−¬ng h¹i cña nh÷ng ng−êi ®Çu ãc trèng rçng ®· bÞ çc ngµi P«-t¬-rª-xèp vµ çc ngµi thuéc ph¸i triÖu håi lµm cho ngu muéi. "Khèi liªn minh cña hai ph¸i m¹nh" ®· lµm c«ng viÖc cña m×nh vµ ®· ®i gÇn tíi chç hoµn toµn hîp nhÊt thµnh mét ®¶ng thèng nhÊt mµ ®¹i biÓu lµ çc tËp thÓ tiªn tiÕn nãi trªn. Nh÷ng sù dao ®éng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ë ngoµi n−íc ®· bÊt lùc kh«ng thÓ thay ®æi ®−îc sù thùc ®ã.

Hai n¨m sau héi nghÞ toµn thÓ mµ nhiÒu ng−êi thiÕu tin t−ëng hoÆc ngÉu nhiªn ®Õn víi phong trµo d©n chñ - x· héi, kh«ng muèn hiÓu tÝnh chÊt v« cïng khã kh¨n cña nhiÖm vô, cho lµ nh÷ng n¨m tranh c·i v« Ých, kh«ng cã lèi tho¸t vµ v« nghÜa, lµ nh÷ng n¨m tan r· vµ ®æ vì, th× l¹i lµ nh÷ng n¨m ®−a §¶ng d©n chñ - x· héi tho¸t ra khái vòng bïn dao ®éng cña chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi ®Ó b−íc lªn con ®−êng ®óng ®¾n. N¨m 1910 lµ n¨m nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng cïng lµm viÖc trong tÊt c¶ mäi c¬ quan l·nh ®¹o cña ®¶ng (c¶ chÝnh thøc lÉn kh«ng chÝnh thøc, hîp ph¸p lÉn kh«ng hîp ph¸p): ®ã lµ b−íc ®Çu cña "khèi liªn minh cña hai ph¸i m¹nh", lµ b−íc chuÈn bÞ vÒ mÆt t− t−ëng, tËp hîp lùc l−îng d−íi ngän cê thèng nhÊt, chèng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. N¨m 1911 ®em l¹i b−íc thø hai: thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga. Sù chñ to¹ cña mét ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng trong cuéc häp thø nhÊt cña ban ®ã lµ mét sù kiÖn cã ý nghÜa: b−íc thø hai, tøc lµ viÖc thµnh lËp mét trung t©m ho¹t ®éng thùc tÕ ë Nga, nay ®· thùc hiÖn xong. §Çu tµu ho¶ ®· ®−îc ®−a lªn vµ ®Æt vµo ®−êng ray.

LÇn ®Çu tiªn sau bèn n¨m ®æ vì vµ ph©n t¸n, mét trung t©m d©n chñ - x· héi ë Nga ®· ®−îc thµnh lËp bÊt chÊp nh÷ng sù truy n· kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc cña c¶nh

s¸t vµ nh÷ng có "ng¸ng ch©n" ch−a tõng thÊy cña ph¸i "TiÕng nãi", ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i ®iÒu hoµ, nh÷ng ng−êi Ba-lan vµ tutti quanti1). LÇn ®Çu tiªn ë Nga trung t©m ®ã ®· cho ra mét tê truyÒn ®¬n20 göi cho ®¶ng. LÇn ®Çu tiªn c«ng t¸c phôc håi l¹i mét çch cã hÖ thèng vµ toµn bé çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p ë ®Þa ph−¬ng ®· ®−îc triÓn khai (trong vµi ba th¸ng g× ®ã, tõ th¸ng B¶y ®Õn th¸ng M−êi 1911) ë c¶ hai thñ ®«, ë P«-v«n-gie, U-ran, Çp-ca-d¬, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, R«-xtèp, Ni-c«-lai-Ðp, ⎯ bëi v× cuéc häp cña Ban tæ chøc ë Nga ®−îc triÖu tËp sau khi ®· ®i ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ®Þa ph−¬ng ®ã, bëi v× cuéc häp ®Çu tiªn cña ban ®ã ®· diÔn ra song song víi viÖc kh«i phôc l¹i Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vµ viÖc Ban chÊp hµnh nµy tæ chøc mét lo¹t cuéc mÝt-tinh cña c«ng nh©n, víi viÖc çc khu phè ë M¸t-xc¬-va th«ng qua çc nghÞ quyÕt ñng hé ®¶ng, v. v..

DÜ nhiªn, nÕu l¹c quan mét çch nhÑ d¹ th× ®ã lµ mét ®iÒu ng©y th¬ kh«ng thÓ tha thø ®−îc; nh÷ng khã kh¨n vÉn cßn cùc kú to lín; sau khi trung t©m d©n chñ - x· héi c«ng bè tê truyÒn ®¬n ®Çu tiªn ë Nga, th× sù khñng bè cña c¶nh s¸t ®· t¨ng thªm gÊp béi, cã thÓ dù kiÕn lµ cßn cã nhiÒu th¸ng khã kh¨n, cßn cã nh÷ng thÊt b¹i míi, nh÷ng sù gi¸n ®o¹n míi trong c«ng t¸c. Nh−ng ®iÒu chñ yÕu th× ®· lµm råi. Ngän cê ®· ®−îc gi−¬ng lªn; nh÷ng tiÓu tæ c«ng nh©n trong kh¾p n−íc Nga ®Òu ®· h−íng theo ngän cê ®ã, vµ giê ®©y kh«ng mét cuéc tÊn c«ng nµo cña bän ph¶n çch m¹ng cã thÓ ®¸nh ®æ ®−îc ngän cê Êy!

§èi víi b−íc tiÕn khæng lå ®ã cña c«ng t¸c ë Nga, "ph¸i

®iÒu hoµ" ë ngoµi n−íc vµ T−-sca cïng víi Lª-®e ®· ph¶n

_______________________________________ 1) ⎯ tÊt c¶ nh÷ng kÎ kh¸c


øng nh− thÕ nµo? Hä ph¶n øng b»ng çch mét lÇn cuèi lao vµo mét ©m m−u hÌn h¹: "qu¸ tr×nh m−ng mñ" mµ I-«-nèp ®· dù ®o¸n tr−íc mét çch rÊt tiªn tri ngay tr−íc ngµy häp héi nghÞ toµn thÓ, thËt lµ khã chÞu ⎯ ®iÒu ®ã khái ph¶i nãi. Nh−ng ai kh«ng hiÓu r»ng çi qu¸ tr×nh kh«ng ®Ñp ®Ï Êy lµm cho §¶ng d©n chñ - x· héi ®−îc lµnh m¹nh, th× ng−êi ®ã ®õng lµm c«ng t¸c çch m¹ng n÷a! Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc cù tuyÖt kh«ng phôc tïng Ban tæ chøc ë Nga. ⎯ DÜ nhiªn, nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch ®· tõ bá mét çch khinh bØ nh÷ng nhµ ©m m−u ë ngoµi n−íc. ⎯ Lóc ®ã b¾t ®Çu cã nh÷ng sù dao ®éng: ®Çu th¸ng M−êi mét, nh÷ng uû viªn cßn l¹i cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc (hai ng−êi Ba-lan céng víi mét ng−êi thuéc ph¸i ®iÒu hoµ) nhËn ®−îc b¶n b¸o ço vÒ viÖc triÖu tËp Ban tæ chøc ë Nga. B¶n b¸o ço ®ã ®· thuËt l¹i toµn bé c«ng t¸c mét çch cÆn kÏ ®Õn nçi nh÷ng ®Þch thñ cña ph¸i b«n-sª-vÝch, tøc ph¸i ®iÒu hoµ mµ b¸o "TiÕng nãi" t¸n tông, còng buéc ph¶i thõa nhËn Ban tæ chøc ë Nga. ⎯ Ngµy 13 th¸ng M−êi mét 1911, Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc th«ng qua nghÞ quyÕt: "lÊy quyÕt nghÞ cña Ban tæ chøc ë Nga lµm kim chØ nam". Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc ®em 4/5 sè tiÒn cña nã nép vµo quü cña Ban tæ chøc ë Nga, ⎯ nghÜa lµ chÝnh nh÷ng ng−êi Ba-lan, chÝnh ph¸i ®iÒu hoµ còng kh«ng thÓ hoµi nghi tÝnh chÊt nghiªm tóc cña viÖc tæ chøc toµn bé c«ng t¸c.

Tuy vËy, chØ vµi ngµy sau, c¶ Ban kü thuËt lÉn Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc l¹i kh«ng chÞu phôc tïng Ban tæ chøc ë Nga!! Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i thÝch çi trß Êy?

Trong tay ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cã mét v¨n kiÖn21, sÏ ®−îc giao cho héi nghÞ ®¹i biÓu, vµ qua v¨n kiÖn ®ã cã thÓ biÕt r»ng T−-sca cæ ®éng ®õng tham gia Ban tæ chøc ë Nga, ®õng tham gia héi nghÞ ®¹i biÓu.

Cã thÓ nµo h×nh dung ®−îc mét ©m m−u hÌn h¹ h¬n thÕ n÷a kh«ng? Trong Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ë

ngoµi n−íc, hä ®· tõng b¾t tay vµo viÖc gióp ®ì triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu vµ thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga; hä ®· khoe khoang lµ sÏ mêi "tÊt c¶ mäi ng−êi", nh−ng l¹i kh«ng mêi ai c¶ (mÆc dÇu hä cã quyÒn mêi vµ ®Ò ra bÊt kú ®iÒu kiÖn g× v× hä lµ ®a sè); ngoµi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, hä kh«ng t×m ®−îc bÊt kú mét çn bé nµo; hä ®· hoµn toµn thÊt b¹i trªn çi vò ®µi mµ chÝnh hä ®· tuyÓn lùa; vµ hä ®· sa ®o¹ ®Õn møc ®i "ng¸ng ch©n" chÝnh ngay çi Ban tæ chøc ë Nga mµ hä ®· tù nguyÖn ®em giao 4/5 sè tiÒn hä cã, nh− lµ giao cho mét trung t©m cã toµn quyÒn, ®Ó triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu!!

§óng, môn nhät lµ mét çi khã chÞu, nhÊt lµ "trong qu¸ tr×nh m−ng mñ". T¹i sao çc nhµ lý luËn cña khèi liªn minh gåm tÊt c¶ mäi nhãm nhá ë ngoµi n−íc l¹i kh«ng cßn cã g× kh¸c ngoµi sù ©m m−u, ®iÒu ®ã C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, sè 24 ®· gi¶i thÝch råi. Vµ giê ®©y, nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga sÏ cã thÓ lùa chän mét çch ch¼ng cã g× lµ khã kh¨n: b¶o vÖ Ban tæ chøc ë Nga cña hä vµ héi nghÞ ®¹i biÓu cña hä, hay ®Ó cho bän T−-sca, Lª-®e cïng ®ång bän dïng nh÷ng ©m m−u ®Ó ng¨n chÆn héi nghÞ ®¹i biÓu cña hä. Çc nhµ ©m m−u tù lµm h¹i m×nh, ®ã lµ mét sù thùc, ⎯ T−-sca vµ Lª-®e ®· ®i vµo lÞch sö §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi dÊu hiÖu tï ph¹m ë sau l−ng, ⎯ nh−ng hä kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu, kh«ng thÓ ph¸ ho¹i ®−îc Ban tæ chøc ë Nga.

Cßn ph¸i thñ tiªu th× thÕ nµo? Trong suèt mét n¨m r−ìi, tõ th¸ng Giªng 1910 ®Õn th¸ng S¸u 1911, khi hä chiÕm ®a sè trong Bé phËn ë ngoµi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ cã nh÷ng "b¹n" trung thµnh lµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®iÒu hoµ trong Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng22, th× hä kh«ng lµm g× c¶, hoµn toµn kh«ng lµm g× c¶ cho c«ng t¸c ë trong n−íc! Khi hä chiÕm ®a sè, th× c«ng viÖc bÞ ngõng trÖ. Cßn khi nh÷ng ng−êi b«n-sª-


vÝch ph¸ vì Bé phËn ë ngoµi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo ph¸i thñ tiªu vµ b¾t tay vµo viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, th× ph¸i thñ tiªu b¾t ®Çu nhóc nh¾c. Vµ thËt lµ hÕt søc ®Æc s¾c khi quan s¸t xem sù "nhóc nh¾c" ®ã biÓu hiÖn ra ë chç nµo. Ph¸i Bun, lóc nµo còng phôc vô mét çch trung thµnh nhÊt cho ph¸i thñ tiªu, th× çch ®©y kh«ng l©u ®· muèn lîi dông "thêi kú rèi lo¹n" hiÖn nay (vÝ dô nh− ë nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh gi÷a hai trµo l−u thñ tiªu vµ b¶o vÖ ®¶ng, cßn ch−a ng· ngò), hä kÐo tõ n¬i nµo ®ã ra mét ng−êi Çp-ca-d¬, vµ c¶ bän kÐo nhau ®Õn thµnh phè Z. ®Ó lÊy ch÷ ký cho nh÷ng nghÞ quyÕt do T¬-rèt-xki vµ §an th¶o ra ë qu¸n CafÐ Bubenberg (thµnh phè BÐc-n¬, th¸ng T¸m 1911)23. Nh−ng hä kh«ng t×m ®−îc tæ chøc l·nh ®¹o cña L¸t-vi-a, kh«ng lÊy ®−îc ch÷ ký, vµ còng kh«ng t¹o ra ®−îc mét tê giÊy nµo víi çi tiªu ®Ò rÊt kªu:"Ban tæ chøc cña ba tæ chøc m¹nh nhÊt". Sù thùc lµ nh− vËy *.

C«ng nh©n Nga nªn biÕt r»ng ph¸i Bun ë Nga ®ang m−u toan ph¸ ho¹i Ban tæ chøc ë Nga nh− thÕ nµo! Çc b¹n h·y nghÜ xem: trong khi nh÷ng çn bé trï bÞ héi nghÞ ®¹i biÓu ch¹y kh¾p U-ran, P«-v«n-gie, Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, R«-xtèp, Ti-phlÝt, Ba-cu, th× ph¸i Bun l¹i "kÐo ra" "mét ng−êi Çp- ca-d¬" (ch¾c lµ ë trong sè nh÷ng ng−êi gi÷ "con dÊu" cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬25, vµ th¸ng Ch¹p 190826 ®· cö §an vµ ¸c-xen-rèt lµm ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ ®¹i

* Ngoµi nh÷ng kÎ thuéc ph¸i Bun kh«ng hÒ ch¸n n¶n th× trong bän nh¶y ra ph¸ nghÞ quyÕt cßn cã ph¸i "TiÕn lªn" n÷a. Trong ph¸i nµy, l¹y Chóa, ®ã kh«ng ph¶i lµ ph¸i triÖu håi! ⎯ cã mét tªn triÖu håi24 næi tiÕng ®· "nh¶y" vÒ Ki-Ðp, M¸t-xc¬-va, Ni-gi¬-ni, h¾n ®· "hßa ho·n" víi ph¸i ®iÒu hoµ vµ ®· ®i kh¾p n¬i, nh−ng kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ nµo c¶. Ng−êi ta cho biÕt r»ng, vÒ sù thÊt b¹i Êy, nhãm "TiÕn lªn" ®æ téi cho vÞ thÇn tåi do Lu-na-ts¸c-xki dùng lªn, vµ nhãm Êy ®· ®ång thanh quyÕt nghÞ ®Æt ra mét vÞ thÇn kh¸ h¬n.

biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga!) vµ ch¹y ®Õn nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a "lÊy ch÷ ký". Suýt n÷a th× bän ©m m−u Êy, nh÷ng kÎ ®· phôc vô ph¸i thñ tiªu vµ tuyÖt ®èi xa l¹ víi mäi c«ng t¸c ë Nga, thùc sù hµnh ®éng víi t− çch lµ "Ban tæ chøc" cña "ba tæ chøc", trong ®ã cã c¶ hai tæ chøc "m¹nh nhÊt" gi÷ con dÊu! HoÆc gi¶ cã thÓ lµ çc ngµi thuéc ph¸i Bun vµ ng−êi Çp-ca-d¬ Êy sÏ b¸o cho ®¶ng biÕt lµ hä ®· ®i ®Õn nh÷ng tæ chøc nµo ë Nga, ®i ®Õn vµo lóc nµo, ®· phôc håi l¹i c«ng t¸c ë ®©u, ®· b¸o ço ë ®©u? Çc ngµi th©n mÕn, xin çc ngµi thö kÓ l¹i xem!

Cßn çc nhµ l·o luyÖn trong vÊn ®Ò ngo¹i giao ë ngoµi n−íc th× xÐt ®o¸n vµ kÕt luËn víi çi vÎ quan träng cña mét ng−êi sµnh sái: "kh«ng nªn tù c« lËp", "ph¶i ®µm ph¸n víi ph¸i Bun vµ Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬".

å, nh÷ng kÎ vê vÜnh! ⎯ Cø ®Ó nh÷ng ng−êi hiÖn nay ®ang ng¶ nghiªng, ®ang

than phiÒn vÒ sù "c« lËp" cña ph¸i b«n-sª-vÝch, cø ®Ó cho hä häc tËp, suy nghÜ vÒ ý nghÜa cña lÞch sö ®¶ng trong hai n¨m Êy. å, chóng ta l¹i c¶m thÊy dÔ chÞu h¬n lóc nµo hÕt trong sù c« lËp ®ã, v× chóng ta ®· vøt bá ®−îc çi ®¸m ng−êi chuyªn trß ©m m−u v« tÝch sù ë ngoµi n−íc vµ chóng ta ®· gãp phÇn vµo viÖc ®oµn kÕt nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, U-ran, P«-v«n-gie, Çp-ca-d¬ vµ miÒn Nam n−íc Nga!

Ai kªu ca vÒ sù c« lËp, th× ng−êi ®ã kh«ng hiÓu chót nµo vÒ c«ng t¸c t− t−ëng to lín cña héi nghÞ toµn thÓ, mµ còng kh«ng hiÓu g× vÒ sai lÇm ®iÒu hoµ chñ nghÜa cña héi nghÞ Êy. Mét n¨m r−ìi sau héi nghÞ toµn thÓ, sù thèng nhÊt ë ngoµi n−íc chØ cã tÝnh chÊt bÒ ngoµi, cßn c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi ë Nga th× hoµn toµn bÞ ®×nh ®èn. Nöa n¨m hoÆc bèn th¸ng cña n¨m 1911 ®· lµm cho sù c« lËp cao ®é vÒ bÒ ngoµi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lÇn ®Çu tiªn thóc ®Èy ®−îc c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi

14 V. I. Lª-nin 15

ë Nga, lÇn ®Çu tiªn phôc håi ®−îc mét trung t©m d©n chñ - x· héi ë Nga.

Ai cßn ch−a thÊy râ sù thèi tha vµ ruçng n¸t vÒ mÆt t− t−ëng cña nh÷ng "môn nhät" nh− chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi, th× giê ®©y sÏ ®−îc më m¾t ra nhê lÞch sö nh÷ng vô lôc ®ôc bÊt lùc vµ nh÷ng vô ©m m−u th¶m h¹i mµ çc nhãm nhá "TiÕng nãi" vµ "TiÕn lªn" ®· sa vµo vµ ®ång thêi cßn kÐo vµo ®ã tÊt c¶ nh÷ng ai ®· tõng m−u toan b¶o vÖ hä.

Çc ®ång chÝ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi ñng hé ®¶ng, chóng ta h·y b¾t tay vµo c«ng viÖc! H·y vøt bá hÕt nh÷ng tµn tÝch cuèi cïng cña mèi liªn hÖ víi çc trµo l−u phi d©n chñ - x· héi vµ víi çc nhãm nhá ®ang nu«i d−ìng nh÷ng trµo l−u ®ã bÊt chÊp nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¶ng. Çc ®ång chÝ h·y ®oµn kÕt xung quanh Ban tæ chøc ë Nga, gióp ®ì ban ®ã triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu vµ t¨ng c−êng c«ng t¸c ë çc ®Þa ph−¬ng. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· qua mét c¬n èm nÆng: cuéc khñng ho¶ng ®ang chÊm døt.

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thèng nhÊt, bÊt hîp ph¸p, çch m¹ng mu«n n¨m!

"Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 25, ngµy 8 (21) th¸ng Ch¹p 1911

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi"

vÒ nh÷ng khÈu hiÖu vµ vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c cña ®¶ng d©n chñ - x· héi ë trong vµ ë ngoµi §u-ma

Lêi chÊt vÊn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u- ma III vÒ sù khiªu khÝch hÌn h¹ cña bän mËt vô cña Nga hoµng, bän ®· bÝ mËt dùng lªn vô ¸n khæ sai ®èi víi nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma II27, lêi chÊt vÊn ®ã râ rµng ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt nµo ®ã trong toµn bé ho¹t ®éng cña ®¶ng ta, còng nh− trong t×nh h×nh cña ph¸i d©n chñ nãi chung vµ trong t©m tr¹ng cña quÇn chóng c«ng nh©n.

HÇu nh− lÇn ®Çu tiªn tõ trªn diÔn ®µn cña §u-ma III vang lªn sù ph¶n ®èi kiªn quyÕt, cã tÝnh chÊt çch m¹ng c¶ vÒ giäng nãi vµ néi dung, chèng l¹i "nh÷ng «ng chñ ngµy 3 th¸ng S¸u", mét sù ph¶n ®èi ®· ®−îc toµn thÓ phe ®èi lËp ñng hé, cho ®Õn c¶ "ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua", mét ph¸i ®èi lËp «n hoµ nhÊt cña bän qu©n chñ - tù do, cña bän theo ph¸i "Nh÷ng çi mèc" ⎯ tøc lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 28, vµ thËm chÝ cho ®Õn c¶ "ph¸i tiÕn bé"29 n÷a. HÇu nh− lÇn ®Çu tiªn trong thêi kú phong ba, tõ n¨m 1908, ®Êt n−íc ®· tr«ng thÊy, c¶m thÊy, thÓ nghiÖm thÊy r»ng, do cã sù ph¶n ®èi cã tÝnh chÊt çch m¹ng cña çc ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng trong §u-ma Tr¨m ®en, mµ quÇn chóng c«ng nh©n còng chuyÓn m×nh, sù bÊt m·n næi lªn trong çc khu c«ng nh©n ë thñ ®«, c«ng nh©n tæ chøc çc cuéc mÝt-tinh (l¹i mÝt-tinh!) víi nh÷ng bµi nãi chuyÖn mang tÝnh chÊt d©n chñ - x· héi çch m¹ng (nh÷ng

16 V. I. Lª-nin VÒ nh÷ng khÈu hiÖu vµ vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c cña ®¶ng 17

cuéc mÝt-tinh cña nhµ m¸y Pu-ti-lèp, nhµ m¸y lµm d©y çp vµ çc nhµ m¸y kh¸c), xuÊt hiÖn nh÷ng lêi bµn t¸n vµ nh÷ng tin ®ån vÒ cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng (xem tin tøc Pª-tÐc-bua trong b¸o "TiÕng nãi M¸t- xc¬-va"30 cña bän th¸ng M−êi, sè ra ngµy 19 th¸ng M−êi mét).

Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma III tr−íc kia ®· nhiÒu lÇn cã nh÷ng bµi ph¸t biÓu çch m¹ng: çc ®ång chÝ cña chóng ta trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· nhiÒu lÇn thùc hiÖn rÊt tèt nghÜa vô cña m×nh; tõ trªn diÔn ®µn "nghÞ viÖn" ®en - vµng cña bän Pu-ri-skª-vÝch, hä ®· nãi mét çch th¼ng th¾n, râ rµng, gay g¾t vÒ sù sôp ®æ cña chÕ ®é qu©n chñ, vÒ chÕ ®é céng hoµ, vÒ cuéc çch m¹ng thø hai. Cµng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh døt kho¸t h¬n n÷a c«ng lao ®ã cña çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma III, khi ng−êi ta nghe thÊy nhiÒu h¬n nh÷ng diÔn v¨n c¬ héi chñ nghÜa ®ª hÌn cña bän d©n chñ - x· héi gi¶ m¹o thuéc tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", hay thuéc tê "Sù nghiÖp cuéc sèng"31, lµ bän kh«ng võa lßng víi nh÷ng lêi ph¸t biÓu nh− vËy.

Nh−ng ng−êi ta ch−a hÒ thÊy mét sù kÕt hîp nh− thÕ cña nh÷ng triÖu chøng chÝnh trÞ cña sù chuyÓn biÕn: toµn phe ®èi lËp ®Òu ng¶ theo nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi; lêi tuyªn bè vÒ t×nh h×nh xung ®ét ®¨ng trªn tê "Ng«n luËn"23 (tê b¸o "trung thùc", "cã tr¸ch nhiÖm" vµ nhót nh¸t cña ph¸i qu©n chñ - tù do); sù bÊt m·n trong quÇn chóng nh©n cã lêi chÊt vÊn trong §u-ma; nh÷ng tin tøc trªn çc b¸o chÝ bÞ kiÓm duyÖt nãi vÒ "t©m tr¹ng bÊt m·n ®¸ng lo ng¹i" ë n«ng th«n. Sau nh÷ng cuéc biÓu t×nh n¨m ngo¸i cña "ph¸i Mu-r«m-txÐp" vµ cña "nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa T«n-xt«i" ⎯ sau nh÷ng cuéc b·i c«ng n¨m 1910 vµ 1911 ⎯ sau "c©u chuyÖn" sinh viªn x¶y ra n¨m ngo¸i, th× hiÖn t−îng kÓ trªn râ rµng l¹i cµng lµm cho ng−êi ta tin ch¾c r»ng thêi kú thø nhÊt cña cuéc ph¶n çch m¹ng ë Nga, thêi kú hoµn toµn yªn tÜnh, thêi kú im l×m nh− chÕt,

thêi kú nh÷ng chiÕc gi¸ treo cæ vµ çc vô tù s¸t, thêi kú hoµnh hµnh cña thÕ lùc ph¶n ®éng vµ cña mäi thø ph¶n béi, ®Æc biÖt lµ thø ph¶n béi cña ph¸i tù do, ⎯ thêi kú ®ã ®· kÕt thóc. B¾t ®Çu thêi kú thø hai trong lÞch sö ph¶n çch m¹ng: thêi kú mµ t©m tr¹ng hoµn toµn ch¸n n¶n vµ l¾m khi sî h·i "khñng khiÕp" ®ang qua ®i, thêi kú mµ trong çc tÇng líp kh¸c nhau nhÊt vµ réng r·i nhÊt, nhËn thøc ⎯ hay nÕu kh«ng ph¶i lµ nhËn thøc th× lµ c¶m thÊy ⎯ r»ng "cø thÕ nµy m·i th× kh«ng ®−îc", "biÕn ®æi" lµ cÇn thiÕt, lµ tÊt yÕu, lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, nhËn thøc ®ã ®ang ®−îc cñng cè mét çch râ rÖt, thêi kú mµ ng−êi ta b¾t ®Çu cã khuynh h−íng ñng hé sù ph¶n kh¸ng vµ ®Êu tranh, mét khuynh h−íng cßn manh tÝnh chÊt nöa b¶n n¨ng, l¾m lóc cßn ch−a râ rÖt.

LÏ dÜ nhiªn, chóng ta sÏ khinh suÊt nÕu thæi phång ý nghÜa cña nh÷ng triÖu chøng ®ã vµ cho r»ng cao trµo ®· tíi. Cao trµo cßn ch−a tíi. Ng−êi ta c¶m thÊy r»ng ph¶n çch m¹ng kh«ng cßn cã nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng trong thêi kú thø nhÊt cña nã n÷a, nh−ng ph¶n çch m¹ng vÉn cßn thèng trÞ vµ cho m×nh lµ kh«ng thÓ lay chuyÓn ®−îc. Còng nh− tr−íc ®©y, tr−íc m¾t chóng ta vÉn lµ "nhiÖm vô gi¸o dôc, huÊn luyÖn vµ tæ chøc l©u dµi" giai cÊp v« s¶n, nh− ®· nãi trong nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p 1908 cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga33. Nh−ng sù b¾t ®Çu chuyÓn biÕn buéc chóng ta ph¶i xÐt, víi mét sù chó ý ®Æc biÖt, ®Õn th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi çc ®¶ng kh¸c vµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña phong trµo c«ng nh©n.

"Ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua", cho ®Õn c¶ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé, d−êng nh− t¹m thêi ®· thõa nhËn b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ®· ®i theo çc ®¹i biÓu c«ng nh©n rót khái §u-ma cña bän ®Þa chñ vµ §¶ng th¸ng M−êi, khái §u-ma do chÕ ®é qu©n chñ, mét chÕ ®é Tr¨m ®en s¸t nh©n cña Ni-c«-lai


R«-ma-nèp, t¹o ra ⎯ rót khái §u-ma trong khi ph¸i ®a sè sî vô khiªu khÝch bÞ lé, ®ang gië çc thñ ®o¹n x¶o tr¸ nhôc m¹.

§iÒu ®ã cã nghÜa nh− thÕ nµo? Cã ph¶i lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng cßn lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng n÷a kh«ng, hay nh− nh÷ng ng−êi c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi ®· kh¼ng ®Þnh, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ch−a hÒ bao giê lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng c¶? Chóng ta cã nªn ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô "ñng hé" nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ suy nghÜ vÒ mét khÈu hiÖu nµo ®ã nh− khÈu hiÖu "ph¸i ®èi lËp toµn quèc?", hay kh«ng?

Cã thÓ nãi, kÎ thï cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng tõ x−a vÉn dïng çi thñ ®o¹n lµ ®Èy çc quan ®iÓm cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®Õn chç phi lý vµ biÕm ho¹ chñ nghÜa M¸c ®Ó tiÖn cho viÖc tranh luËn. VÝ nh− trong nöa sau cña nh÷ng n¨m 90 thÕ kû tr−íc, khi phong trµo d©n chñ - x· héi ra ®êi ë Nga víi t− çch lµ mét phong trµo quÇn chóng, th× ph¸i d©n tuý ®· biÕm ho¹ chñ nghÜa M¸c thµnh "chñ nghÜa b·i c«ng". Vµ sù trí trªu cña lÞch sö ®· khiÕn cho nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt bÞ biÕm ho¹ thµnh "ph¸i kinh tÕ". Kh«ng ®Êu tranh th¼ng tay víi "chñ nghÜa kinh tÕ"34 th× kh«ng thÓ cøu v·n ®−îc danh dù vµ thanh danh cña §¶ng d©n chñ - x· héi. VÝ dô, sau çch m¹ng 1905, khi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, lµ sù vËn dông chñ nghÜa M¸c çch m¹ng vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cña thêi ®¹i, ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi to lín trong phong trµo c«ng nh©n, th¾ng lîi mµ giê ®©y ngay nh÷ng kÎ thï cña nã còng ph¶i thõa nhËn, th× nh÷ng kÎ thï cña chóng ta ®· biÕm häa chñ nghÜa b«n-sª-vÝch thµnh "chñ nghÜa tÈy chay", "chñ nghÜa chiÕn ®Êu", v. v.. Vµ sù trí trªu cña lÞch sö mét lÇn n÷a ®· khiÕn cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch bÞ biÕm häa thµnh ph¸i "TiÕn lªn".

Nh÷ng bµi häc ®ã cña lÞch sö khiÕn chóng ta ph¶i phßng ngõa sù xuyªn t¹c cã tÝnh chÊt biÕm häa ®èi víi nh÷ng quan

®iÓm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng vÒ th¸i ®é ®èi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (ch¼ng h¹n, xem b¸o "TiÕn lªn", sè 2). §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn râ rµng lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng, chØ cã nh÷ng ng−êi hoµn toµn dèt n¸t hoÆc bÊt l−¬ng míi cã thÓ phñ nhËn ®iÒu ®ã; gi¶i thÝch ®iÒu ®ã bÊt kú ë ®©u, kÓ c¶ trªn diÔn ®µn cña §u-ma, lµ mét nghÜa vô tuyÖt ®èi kh«ng thÓ tho¸i th¸c cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh−ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®¶ng cña ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng, vµ çi b¶n chÊt tù do chñ nghÜa ®ã cña hä ⎯ nh− ®· nhÊn m¹nh trong nghÞ quyÕt vÒ çc ®¶ng phi v« s¶n, do §¹i héi Lu©n-®«n (1907) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga35 th«ng qua, buéc chóng ta ph¶i "lîi dông" çi t×nh h×nh ®Æc biÖt vµ nh÷ng xung ®ét hay nh÷ng cä x¸t ®Æc biÖt do t×nh h×nh Êy ®Î ra, lîi dông çi chñ nghÜa d©n chñ gi¶ dèi cña hä ch¼ng h¹n, ®Ó tuyªn truyÒn chñ nghÜa d©n chñ ch©n chÝnh, triÖt ®Ó vµ nhÊt qu¸n.

Mét khi ë trong n−íc ®· xuÊt hiÖn ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng th× ph¸i d©n chñ nãi chung vµ ph¸i d©n chñ v« s¶n nãi riªng kh«ng thÓ kh«ng ph©n râ ranh giíi víi ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng ®ã; ph¸i d©n chñ kh«ng mét phót nµo ®−îc quªn ranh giíi gi÷a m×nh víi chóng. Nh−ng tõ ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ rót ra kÕt luËn r»ng cã thÓ lÉn lén ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng víi ph¸i phong kiÕn ph¶n çch m¹ng ch¼ng h¹n; r»ng cã thÓ kh«ng ®Ó ý ®Õn nh÷ng sù xung ®ét gi÷a chóng, lÈn tr¸nh, bá qua nh÷ng sù xung ®ét ®ã. ChÝnh v× ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng lµ ph¶n çch m¹ng nªn nã kh«ng bao giê cã thÓ ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong cuéc çch m¹ng th¾ng lîi; nh−ng còng chÝnh v× nã lµ ph¸i tù do, nªn nhÊt ®Þnh nã sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng "xung ®ét" víi nhµ vua, víi chÕ ®é phong kiÕn, víi giai cÊp t− s¶n kh«ng thuéc ph¸i tù do; b»ng hµnh ®éng cña m×nh, ®«i khi nã gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh mét t©m tr¹ng d©n chñ "t¶ khuynh" ë trong n−íc hoÆc ph¶n ¸nh b−íc ®Çu cña cao trµo, v. v..


Chóng ta h·y nhí l¹i lÞch sö n−íc Ph¸p; ngay trong thêi kú ®¹i çch m¹ng, ph¸i tù do t− s¶n ®· ®Ó lé tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña hä ⎯ vÒ ®iÒu nµy xin xem cuèn s¸ch rÊt hay cña Cu-nèp nãi vÒ b¸o chÝ çch m¹ng Ph¸p ch¼ng h¹n. Nh−ng kh«ng nh÷ng chØ sau cuéc ®¹i çch m¹ng t− s¶n, mµ thËm chÝ sau cuéc çch m¹ng 1848, khi tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña ph¸i tù do ph¸t triÓn ®Õn møc lµ ph¸i céng hoµ b¾n giÕt c«ng nh©n, ⎯ nh÷ng kÎ thuéc ph¸i tù do ®ã, ë cuèi thêi kú ®Õ chÕ thø hai, trong nh÷ng n¨m 1868 - 1870, b»ng sù ®èi lËp cña hä, còng ®· thÓ hiÖn sù thay ®æi t©m tr¹ng vµ thÓ hiÖn b−íc ®Çu cña cao trµo d©n chñ, çch m¹ng, céng hoµ.

NÕu hiÖn nay, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nh− §¶ng th¸ng M−êi36 chÕ giÔu hä, ®ang ch¬i çi trß "quay vÒ bªn tr¸i", th× ®ã lµ mét trong nh÷ng dÊu hiÖu vµ mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña viÖc ®Êt n−íc ®ang "quay vÒ bªn tr¸i", cña viÖc ph¸i d©n chñ çch m¹ng ®ang cùa quËy ë trong bông mÑ vµ chuÈn bÞ l¹i ra ®êi. Çi bông cña n−íc Nga Pu-ri-skª - vÝch - R«-ma-nèp lµ çi bông kh«ng thÓ kh«ng ®Î ra ph¸i d©n chñ çch m¹ng!

Tõ ®ã cã thÓ rót ra kÕt luËn thùc tiÔn g×? KÕt luËn lµ ph¶i hÕt søc chó ý theo dâi sù ph¸t triÓn cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng míi ®ã. ChÝnh v× nã míi, v× nã ra ®êi sau n¨m 1905 vµ sau thêi kú ph¶n çch m¹ng, chø kh«ng ph¶i tr−íc thêi kú ph¶n çch m¹ng, cho nªn nã ch¾c ch¾n sÏ ph¸t triÓn theo mét çch míi, ⎯ vµ ®Ó biÕt tiÕn ®−îc ®Õn çi míi ®ã, biÕt ¶nh h−ëng ®Õn çi míi ®ã, gióp ®ì cho çi míi ®ã ph¸t triÓn mét çch th¾ng lîi, th× ph¶i kh«ng ®−îc giíi h¹n trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p cò, cÇn ph¶i t×m ra c¶ nh÷ng ph−¬ng ph¸p míi, ph¶i hoµ vµo quÇn chóng, b¾t m¹ch cuéc sèng, ®«i khi kh«ng nh÷ng ph¶i ®i vµo quÇn chóng, mµ thËm chÝ cßn ph¶i ®i vµo çi phßng kh¸ch cña ph¸i tù do n÷a.

VÝ dô, çi tê b¸o "T−¬ng lai"37 cña «ng Buèc-txÐp, rÊt gièng phßng kh¸ch cña ph¸i tù do: ë ®©y ng−êi

ta bªnh vùc, theo kiÓu ph¸i tù do, çi khÈu hiÖu ngu xuÈn kiÓu ph¸i tù do, çi khÈu hiÖu cña §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ "xÐt l¹i quy chÕ ngµy 3 th¸ng S¸u"; ë ®ã ng−êi ta thÝch t¸n gÉu vÒ bän chã s¨n, vÒ c¶nh s¸t, vÒ bän khiªu khÝch, vÒ Buèc-txÐp, vÒ bom. Tuy vËy, khi mµ «ng M¸c-tèp tÊt t¶ mß ®Õn ®Êy, th× chØ cã thÓ chª tr¸ch «ng ta lµ hÊp tÊp mét çch kh«ng lÞch thiÖp, chø kh«ng ph¶i lµ dèi tr¸ vÒ nguyªn t¾c, nÕu nh−... nÕu nh− ë ®ã, «ng ta kh«ng hµnh ®éng gièng nh− mét kÎ theo ph¸i tù do. Bëi v× chØ cã thÓ bµo ch÷a ⎯ vµ ®«i khi thËm chÝ cßn cã thÓ khen ngîi n÷a ⎯ cho ng−êi d©n chñ - x· héi vÒ nh÷ng lêi ph¸t biÓu trong phßng kh¸ch cña ph¸i tù do, khi nµo ng−êi ®ã ph¸t biÓu víi t− çch lµ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh−ng trong phßng kh¸ch cña ph¸i tù do «ng M¸c-tèp l¹i thèt ra nh÷ng luËn ®iÖu bËy b¹ cña ph¸i tù do vÒ mét sù "®oµn kÕt" nµo ®ã "trong cuéc ®Êu tranh cho chÝnh çi quyÒn tù do bÇu cö vµ tù do cæ ®éng bÇu cö" ®−îc x¸c lËp trong "thêi gian bÇu cö" ("T−¬ng lai" , sè 5)!!

Ph¸i d©n chñ míi ®ang lín lªn trong mét hoµn c¶nh míi, theo mét kiÓu míi; ph¶i t×m çch gÇn gòi ph¸i ®ã ⎯ ®iÒu ®ã kh«ng cÇn ph¶i bµn c·i n÷a. Song gÇn gòi ph¸i Êy lµ ®Ó b¶o vÖ vµ tuyªn truyÒn nh÷ng khÈu hiÖu cña ph¸i d©n chñ thùc sù, chø kh«ng ph¶i ®Ó tØ tª víi hä theo kiÓu ph¸i tù do. §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i tuyªn truyÒn cho ph¸i d©n chñ míi ba khÈu hiÖu duy nhÊt xøng ®¸ng víi sù nghiÖp vÜ ®¹i cña chóng ta, duy nhÊt phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn thùc ®Ó ®¹t tíi tù do ë n−íc Nga; nh÷ng khÈu hiÖu ®ã lµ: chÕ ®é céng hoµ, ngµy lµm viÖc 8 giê, tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

§ã lµ c−¬ng lÜnh duy nhÊt ®óng ®¾n cña toµn d©n ®Ó ®Êu tranh cho mét n−íc Nga tù do. Ai kh«ng hiÓu c−¬ng lÜnh Êy, ng−êi ®ã ch−a ph¶i lµ ng−êi d©n chñ. Ai phñ nhËn c−¬ng lÜnh Êy, mµ l¹i tù x−ng lµ ng−êi d©n chñ, th× ng−êi ®ã hiÓu qu¸ râ sù cÇn thiÕt ph¶i lõa dèi nh©n d©n ®Ó thùc


hiÖn nh÷ng môc ®Ých ph¶n d©n chñ (tøc lµ ph¶n çch m¹ng) cña m×nh.

T¹i sao cuéc ®Êu tranh cho ngµy lµm viÖc 8 giê lµ ®iÒu kiÖn hiÖn thùc ®Ó ®¹t tíi tù do ë n−íc Nga? V× kinh nghiÖm ®· chøng minh r»ng kh«ng cã cuéc ®Êu tranh quªn m×nh cña giai cÊp v« s¶n, th× kh«ng thÓ cã tù do, mµ cuéc ®Êu tranh Êy l¹i g¾n liÒn víi viÖc c¶i thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh sèng cña c«ng nh©n. ChÝnh ngµy lµm viÖc 8 giê lµ mÉu mùc, lµ ngän cê cña nh÷ng sù c¶i thiÖn ®ã.

T¹i sao cuéc ®Êu tranh nh»m tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ lµ ®iÒu kiÖn hiÖn thùc ®Ó ®¹t tíi tù do ë n−íc Nga? V× nÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p c¨n b¶n ®Ó gióp ®ì hµng triÖu n«ng d©n bÞ bän Pu-ri-skª-vÝch, R«-ma- nèp vµ M¸c-cèp lµm cho ph¸ s¶n, ®au khæ vµ chÕt ®ãi ch−a tõng thÊy, th× mäi c©u nãi vÒ d©n chñ, vÒ "tù do nh©n d©n" ®Òu hoµn toµn v« nghÜa vµ gi¶ dèi. Kh«ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ®Ó chia cho n«ng d©n, th× kh«ng thÓ nãi tíi bÊt kú mét biÖn ph¸p nghiªm tóc nµo ®Ó gióp ®ì ng−êi mu-gÝch, còng kh«ng thÓ nãi tíi mét sù quyÕt t©m nghiªm tóc nµo ®Ó thanh to¸n çi n−íc Nga cña nh÷ng ng−êi "mu-gÝch", tøc lµ n−íc Nga n«ng n«, vµ x©y dùng mét n−íc Nga cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n tù do, tøc lµ mét n−íc Nga d©n chñ t− s¶n.

T¹i sao cuéc ®Êu tranh cho chÕ ®é céng hoµ lµ ®iÒu kiÖn hiÖn thùc ®Ó ®¹t tíi tù do ë n−íc Nga? Bëi v× kinh nghiÖm ⎯ mét kinh nghiÖm vÜ ®¹i, kh«ng thÓ nµo quªn ®−îc cña mét chôc trong mÊy chôc n¨m vÜ ®¹i nhÊt trong lÞch sö n−íc Nga, cô thÓ lµ chôc n¨m ®Çu cña thÕ kû XX ⎯ ®· chøng minh mét çch râ rµng vµ hiÓn nhiªn kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc r»ng chÕ ®é qu©n chñ ë n−íc ta quyÕt kh«ng thÓ dung hîp víi bÊt kú mét b¶o ®¶m s¬ ®¼ng nµo cho tù do chÝnh trÞ. LÞch sö n−íc Nga, lÞch sö l©u ®êi cña chÕ ®é Nga hoµng ®· lµm cho n−íc ta, ë ®Çu thÕ kû XX, kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét chÕ ®é qu©n chñ nµo kh¸c ngoµi çi chÕ

®é qu©n chñ cña bän Tr¨m ®en s¸t nh©n. Trong hoµn c¶nh x· héi, hoµn c¶nh giai cÊp hiÖn nay, chÕ ®é qu©n chñ Nga kh«ng thÓ hµnh ®éng mét çch nµo kh¸c ngoµi viÖc tæ chøc nh÷ng bän giÕt ng−êi ®Ó tõ gãc phè b¾n vµo çc ®¹i biÓu cña ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ cña chóng ta, hoÆc ®èt ph¸ çc ng«i nhµ trong ®ã nh÷ng ng−êi d©n chñ ®ang héi häp. ChÕ ®é qu©n chñ Nga kh«ng thÓ hµnh ®éng mét çch nµo kh¸c lµ ®¸p l¹i nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña nh©n d©n ®ßi tù do b»ng çch tæ chøc nh÷ng to¸n ng−êi n¾m ch©n çc trÎ em Do-th¸i vµ ®Ëp ®Çu çc em vµo ®¸, nh÷ng to¸n ng−êi h·m hiÕp phô n÷ Do-th¸i vµ Gru-di-a vµ mæ bông ng−êi giµ.

Nh÷ng kÎ ngu ngèc thuéc ph¸i tù do ®ang t¸n h·o vÒ tÊm g−¬ng cña mét chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn nh− lo¹i chÕ ®é ë n−íc Anh. Nh−ng nÕu nh− ë mét n−íc v¨n minh nh− n−íc Anh, mét n−íc ch−a bao giê biÕt ®Õn ¸ch ¸p bøc cña ng−êi M«ng-cæ, còng nh− ¸ch ¸p bøc cña chÕ ®é quan liªu vµ sù hoµnh hµnh cña bän qu©n phiÖt, nÕu nh− ë n−íc ®ã cÇn chÆt ®Çu mét tªn kÎ c−íp ®−îc phong v−¬ng ®Ó d¹y cho çc «ng vua kh¸c trë thµnh nh÷ng «ng vua "lËp hiÕn", th× ë n−íc Nga Ýt nhÊt còng ph¶i ®em chÆt ®Çu mét tr¨m tªn R«-ma-nèp, míi cã thÓ lµm cho bän kÕ nghiÖp chóng bá çi thãi tæ chøc nh÷ng vô chÐm giÕt cña bän Tr¨m ®en vµ nh÷ng vô tµn s¸t ng−êi Do-th¸i.

NÕu §¶ng d©n chñ - x· héi ®· häc ®−îc ®iÒu g× ®ã qua cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, th× giê ®©y nã ph¶i phÊn ®Êu ®Ó cho trong bÊt kú mét bµi diÔn v¨n nµo cña chóng ta, hay trªn bÊt kú mét tê truyÒn ®¬n nµo cña chóng ta còng sÏ kh«ng cßn çi khÈu hiÖu "®¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ" mµ tÝnh chÊt v« dông vµ kh«ng râ rµng cña nã ®· ®−îc chøng minh råi; ph¶i phÊn ®Êu ®Ó cho khÈu hiÖu: "®¶ ®¶o chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng; chÕ ®é céng hoµ mu«n n¨m" ®−îc ®Æc biÖt ®Ò ra.

Xin ®õng nãi víi chóng t«i r»ng khÈu hiÖu chÕ ®é céng


hoµ kh«ng phï hîp víi giai ®o¹n ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n. M−¬i, m−êi hai n¨m tr−íc, kh«ng ph¶i chØ cã "ph¸i d©n tuý" lµ nh÷ng kÎ thËm chÝ kh«ng d¸m nghÜ tíi khÈu hiÖu "®¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ", mµ c¶ ®Õn mét sè ng−êi d©n chñ - x· héi ⎯ gäi lµ "ph¸i kinh tÕ" ⎯ còng ®øng ra ph¶n ®èi, cho r»ng khÈu hiÖu ®ã kh«ng hîp thêi. Nh−ng tíi n¨m 1903 - 1904, khÈu hiÖu "®¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ" ®· trë thµnh "mét ng¹n ng÷ d©n gian ai còng biÕt"! Kh«ng cßn nghi ngê chót g× n÷a, viÖc tuyªn truyÒn cã hÖ thèng vµ bÒn bØ cho chÕ ®é céng hoµ hiÖn nay sÏ t×m ®−îc m¶nh ®Êt tèt nhÊt ë n−íc Nga, bëi v× quÇn chóng réng r·i nhÊt, ®Æc biÖt lµ quÇn chóng n«ng d©n nhÊt ®Þnh ®ang suy ®i nghÜ l¹i vÒ ý nghÜa cña viÖc gi¶i t¸n hai §u-ma, vÒ mèi liªn hÖ gi÷a chÝnh quyÒn Nga hoµng víi §u-ma III38 cña bän chóa phong kiÕn, víi viÖc bän M¸c - cèp vµ ®ång bän lµm ph¸ s¶n n«ng th«n. Mét h¹t gièng tuyªn truyÒn cho chÕ ®é céng hoµ, ®−îc gieo vµo ®Êt, sÏ lín lªn mau chãng nh− thÕ nµo, ®iÒu ®ã hiÖn nay kh«ng ai cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc, ⎯ nh−ng vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ ë ®ã, mµ ë chç ph¶i gieo h¹t cho ®óng, mét çch thËt sù d©n chñ.

Khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nh÷ng khÈu hiÖu vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV s¾p tíi, vµ nh÷ng khÈu hiÖu cña toµn bé ho¹t ®éng cña chóng ta ngoµi §u-ma, kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp tíi mét bµi ph¸t biÓu rÊt quan träng vµ rÊt kh«ng ®óng cña Cu-d¬-nª-txèp, ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma III. Ngµy 17 th¸ng M−êi 191139, h«m kû niÖm lÇn thø s¸u th¾ng lîi lÇn thø nhÊt cña cuéc çch m¹ng Nga, Cu-d¬-nª- txèp ®· ph¸t biÓu ë §u-ma vÒ vÊn ®Ò dù luËt b¶o hiÓm c«ng nh©n. CÇn ph¶i nãi cho c«ng b»ng ®èi víi ®ång chÝ Êy, nãi chung ®ång chÝ Êy ph¸t biÓu rÊt tèt, kiªn quyÕt b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n, nãi th¼ng sù thËt kh«ng nh÷ng vµo mÆt ®a sè trong §u-ma Tr¨m ®en, mµ vµo mÆt c¶ bän d©n chñ - lËp hiÕn n÷a. Trong khi hoµn toµn thõa nhËn c«ng

lao ®ã cña Cu-d¬-nª-txèp, chóng ta còng nªn kh«ng ngÇn ng¹i chØ ra sai lÇm cña ®ång chÝ Êy.

Cu-d¬-nª-txèp nãi: "T«i cho r»ng, khi chó ý l¾ng nghe nh÷ng cuéc tranh luËn x¶y ra trong khi th¶o luËn toµn bé nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, còng nh− khi th¶o luËn tõng ®iÒu kho¶n cña b¶n dù luËt hiÖn nay, th× c«ng nh©n sÏ ®i ®Õn kÕt luËn lµ hiÖn nay, khÈu hiÖu tr−íc m¾t cña hä ph¶i lµ khÈu hiÖu "®¶ ®¶o §u-ma ngµy 3 th¸ng S¸u; quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng mu«n n¨m". T¹i sao? T«i cho r»ng ®ã lµ v× ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n, lîi Ých cña hä chØ ®−îc gi¶i quyÕt mét çch ®óng ®¾n khi nµo vµ trong nh÷ng tr−êng hîp nµo mµ b»ng con ®−êng ®Çu phiÕu phæ th«ng, giai cÊp c«ng nh©n sÏ ®−a ®ñ sè ®¹i biÓu cña m×nh vµo c¬ quan lËp ph¸p; chØ cã nh÷ng ®¹i biÓu ®ã míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n vÊn ®Ò b¶o hiÓm cho giai cÊp c«ng nh©n".

ë ®©y, Cu-d¬-nª-txèp ®· gÆp ph¶i sù kh«ng may mµ ®ång chÝ Êy ch¾c lµ còng kh«ng l−êng tíi, nh−ng chóng t«i ®· nãi tr−íc tõ l©u råi; ®iÒu kh«ng may ®ã lµ ®· ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm mµ ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi ®· ph¹m.

Khi ®−a ra tõ trªn diÔn ®µn §u-ma çi khÈu hiÖu mµ çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng" cña ph¸i thñ tiªu ®· ®−a ra, th× Cu-d¬-nª-txèp kh«ng thÊy r»ng phÇn ®Çu (vµ c¨n b¶n nhÊt) cña khÈu hiÖu ®ã ("®¶ ®¶o §u-ma III") lµ hoµn toµn lÆp l¹i çi khÈu hiÖu ®−îc ph¸i triÖu håi c«ng khai ®−a ra ba n¨m tr−íc ®©y, vµ tõ ®ã ®Õn nay chØ cã ph¸i "TiÕn lªn", tøc ph¸i triÖu håi nhót nh¸t, lµ b¶o vÖ mét çch giÊu giÕm vµ bÝ mËt.

Ba n¨m tr−íc, ngµy 1 (14) th¸ng M−êi mét 1908, b¸o "Ng−êi v« s¶n"40, sè 38 ®· viÕt vÒ khÈu hiÖu ®ã, do ph¸i triÖu håi ®−a ra, nh− sau:

"Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo th× mét khÈu hiÖu nh− "§¶ ®¶o §u-ma" míi cã thÓ cã ý nghÜa? Gi¶ dô chóng ta cã mét §u-ma cña ph¸i tù do, c¶i l−¬ng vµ tháa hiÖp trong thêi kú cã cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng gay g¾t nhÊt, mµ ngµy nay cuéc khñng kho¶ng nµy ®· chÝn muåi ®Ó mét cuéc néi chiÕn trùc tiÕp næ ra. Trong t×nh h×nh ®ã, hoµn toµn cã


thÓ nªu ra khÈu hiÖu "§¶ ®¶o §u-ma", tøc lµ ®¶ ®¶o nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng hoµ b×nh víi Nga hoµng, ®¶ ®¶o sù thiÕt lËp "hoµ b×nh" lõa bÞp, cã thÓ lµ chóng ta sÏ kªu gäi tiÕn c«ng trùc tiÕp. Gi¶ dô, ng−îc l¹i, lµ chóng ta cã mét §u-ma tèi ph¶n ®éng, ®−îc bÇu ra trªn c¬ së ®¹o luËt bÇu cö ®· lçi thêi, vµ trong n−íc kh«ng cã mét cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng gay g¾t; lóc ®ã khÈu hiÖu "§¶ ®¶o §u-ma" cã thÓ l¹i lµ khÈu hiÖu ®Êu tranh cho mét cuéc c¶i çch bÇu cö. Nh−ng hiÖn nay ë n−íc ta, chóng ta kh«ng thÊy çi g× gièng nh− tr−êng hîp thø nhÊt hoÆc tr−êng hîp thø hai" *.

Trong tê phô tr−¬ng b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 44 (ngµy 4 (17) th¸ng T− 1909) cã dÉn nghÞ quyÕt cña ph¸i triÖu håi Pª-tÐc-bua, nghÞ quyÕt nµy ®· c«ng nhiªn quyÕt ®Þnh "b¾t ®Çu mét cuéc cæ ®éng réng r·i trong quÇn chóng cho khÈu hiÖu ®¶ ®¶o §u-ma nhµ n−íc III". Chèng l¹i kiÕn nghÞ ®ã, ngay trong tê phô tr−¬ng Êy, b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· viÕt: "KhÈu hiÖu ®ã, ⎯ trong mét thêi gian nµo ®ã, khÈu hiÖu nµy ®· l«i kÐo ®−îc mét sè c«ng nh©n ph¶n ®èi ph¸i triÖu håi, ⎯ lµ kh«ng ®óng. HoÆc ®Êy lµ mét khÈu hiÖu cña bän d©n chñ - lËp hiÕn ®ßi tiÕn hµnh c¶i çch bÇu cö d−íi chÕ ®é chuyªn chÕ (thµnh thö ®o¹n nµy ®−îc viÕt ®Çu n¨m 1909, chÝnh lµ chèng l¹i çch ®Æt vÊn ®Ò cña Cu-d¬-nª-txèp vµo cuèi n¨m 1911!)... hoÆc ®Êy lµ viÖc lÆp l¹i nh÷ng c©u ®· häc thuéc lßng vµ rót tõ thêi kú mµ çc §u-ma cña ph¸i tù do ®· bao che chÕ ®é Nga hoµng ph¶n çch m¹ng vµ ®· cè

* TiÕp ®ã, b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· b¶o vÖ khÈu hiÖu "®¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ", ⎯ khÈu hiÖu nµy giê ®©y, nh− chóng t«i ®· chØ ra, ph¶i ®−îc thay b»ng khÈu hiÖu: "®¶ ®¶o chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng; chÕ ®é céng hoµ mu«n n¨m"1).


t. 17, tr. 337.

g¾ng ng¨n c¶n kh«ng cho nh©n d©n nh×n thÊy râ kÎ thï thùc sù cña m×nh 1).

Tõ ®ã cã thÓ thÊy râ sai lÇm cña Cu-d¬-nª-txèp lµ ë chç nµo. §ång chÝ Êy ®· ®−a khÈu hiÖu c¶i çch bÇu cö cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn thµnh mét khÈu hiÖu chung, khÈu hiÖu ch¼ng cã mét ý nghÜa g× hÕt khi cßn duy tr× tÊt c¶ nh÷ng çi hÊp dÉn kh¸c cña chÕ ®é qu©n chñ R«-ma-nèp, cña Héi ®ång nhµ n−íc, cña sù léng quyÒn cña bän quan l¹i, cña çc tæ chøc Tr¨m ®en s¸t nh©n cña bÌ lò Nga hoµng, v. v.. LÏ ra Cu-d¬-nª-txèp ph¶i nãi ⎯ gi¶ ®Þnh r»ng chóng ta còng ®Æt vÊn ®Ò ®óng nh− ®ång chÝ Êy ®· ®Æt, gi¶ ®Þnh r»ng giäng ph¸t biÓu chung cña ®ång chÝ Êy kh«ng thay ®æi ⎯ ®¹i kh¸i nh− sau:

"ChÝnh lµ tõ tÊm g−¬ng cña b¶n dù luËt b¶o hiÓm, mµ c«ng nh©n l¹i mét lÇn n÷a sÏ thÊy râ r»ng kh«ng cã nh÷ng c¶i çch nh− thùc hiÖn quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, quyÒn hoµn toµn tù do lËp héi, tù do b¸o chÝ, v. v., th× nh÷ng lîi Ých trùc tiÕp cña giai cÊp m×nh, còng nh− nh÷ng quyÒn vµ nh÷ng nhu cÇu cña toµn thÓ nh©n d©n, ®Òu kh«ng ®−îc b¶o vÖ. Nh−ng khi chÕ ®é chÝnh trÞ hiÖn cã cña n−íc Nga kh«ng thay ®æi, khi bÊt kú mét quyÕt nghÞ nµo cña bÊt kú mét §u-ma nµo còng ®Òu cã thÓ bÞ b¸c bá, khi trong nhµ n−íc vÉn cßn dï chØ lµ mét chÝnh quyÒn kh«ng ph¶i do bÇu cö mµ cã, th× ng−êi ta kh«ng cã g× ®Ó hy väng thùc hiÖn nh÷ng c¶i çch ®ã, ®iÓm nµy h¸ ch¼ng ®· râ rµng hay sao".

Chóng ta biÕt rÊt râ r»ng tõ trªn diÔn ®µn §u-ma III, nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ®· ®−a ra ®−îc ⎯ vµ ®ã lµ c«ng lao cña hä ⎯ nh÷ng lêi tuyªn bè th¼ng th¾n vµ râ r»ng h¬n nhiÒu vÒ chÕ ®é céng hoµ. Tõ §u-ma, çc ®¹i biÓu §u-ma cã thÓ tuyªn truyÒn mét çch hoµn toµn hîp


t. 17, tr. 497.

28 V. I. Lª-nin 29

ph¸p cho chÕ ®é céng hoµ vµ hä ph¶i lµm nh− vËy. B»ng çch ch÷a l¹i ®¹i kh¸i lêi ph¸t biÓu cña Cu-d¬-nª-txèp, chóng t«i chØ muèn minh ho¹ r»ng, khi vÉn gi÷ giäng ph¸t biÓu chung, khi chØ ra vµ nhÊn m¹nh ý nghÜa träng ®¹i cña nh÷ng c¶i çch tuyÖt ®èi cÇn thiÕt nh− quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, tù do lËp héi, v. v. th× ®ång chÝ Êy vÉn cã thÓ tr¸nh ®−îc sai lÇm.

Mçi mét ng−êi d©n chñ - x· héi, khi ®äc mét bµi diÔn v¨n chÝnh trÞ, th× ë bÊt cø ®©u còng ®Òu ph¶i nãi tíi chÕ ®é céng hoµ. Song ph¶i biÕt çch nãi vÒ chÕ ®é céng hoµ: kh«ng thÓ nãi vÒ chÕ ®é ®ã mét çch gièng nhau trong cuéc mÝt-tinh ë nhµ m¸y vµ trong n«ng th«n C«-d¾c, trong buæi häp cña sinh viªn vµ trong ng«i nhµ cña n«ng d©n, trªn diÔn ®µn §u-ma III vµ trªn çc trang b¸o chÝ ë n−íc ngoµi. Tµi nghÖ cña mçi mét ng−êi tuyªn truyÒn vµ mçi mét ng−êi cæ ®éng lµ ë chç ¶nh h−ëng mét çch tèt nhÊt ®Õn mét thÝnh gi¶ nhÊt ®Þnh, lµm cho mét ch©n lý nµo ®ã ®èi víi hä trë nªn cã søc thuyÕt phôc m¹nh nhÊt, dÔ hiÓu nhÊt, ®Ó l¹i nh÷ng Ên t−îng râ rµng nhÊt, s©u s¾c nhÊt.

Kh«ng mét phót nµo chóng ta ®−îc quªn mét ®iÒu chñ yÕu: ph¸i d©n chñ míi ë n−íc Nga ®ang thøc tØnh ®Ó tiÕn tíi mét cuéc sèng míi vµ mét cuéc ®Êu tranh míi. Tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé ⎯ ®éi tiÒn phong cña çch m¹ng Nga vµ ng−êi l·nh ®¹o quÇn chóng nh©n d©n trong cuéc ®Êu tranh giµnh tù do ⎯ lµ ph¶i gi¶i thÝch râ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ triÖt ®Ó: x©y dùng chÕ ®é céng hoµ, thùc hµnh chÕ ®é ngµy lµm viÖc 8 giê, tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.



tay sai cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa

Khi sè b¸o nµy hÇu nh− s¾p in xong th× chóng t«i nhËn ®−îc b¸o "T−¬ng lai", sè 9. Chóng t«i ®· gäi tê b¸o Êy lµ phßng kh¸ch cña ph¸i tù do. Th× ra trong phßng kh¸ch ®ã, ®«i lóc nh÷ng tªn tay sai cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Nga còng ph¸t biÓu ý kiÕn ®Ó hßng xá mòi nh÷ng ng−êi çch m¹ng. Mét tªn tay sai nh− vËy ®· viÕt bµi x· luËn trong sè 9 cña b¸o ®ã hoan nghªnh quyÕt nghÞ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®Þnh liªn minh víi §¶ng th¸ng M−êi!! Ph¸i tù do mang bom viÕt: "Chóng t«i mong r»ng tÊt c¶ çc ®¶ng çnh t¶, kÓ c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ çc ®¶ng çch m¹ng ®Òu ph¸t biÓu ý kiÕn víi tinh thÇn nh− thÕ, vµ tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nh− thÕ"!!

Ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng l¹i kh«ng muèn nh− thÕ ! ChØ cÇn lµm sao cho c«ng chóng biÕt ®−îc thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ g×: khi nµo t¸c gi¶ bµi x· luËn b¸o "T−¬ng lai" nãi "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa chóng ta", "nh÷ng ng−êi çch m¹ng chóng ta", th× nªn ®äc lµ: "ph¸i tù do chóng ta".

Chóng t«i võa míi nhËn ®−îc nh÷ng tê b¸o ®¨ng tin V«i-l«-sni-cèp kh«ng ®−îc dù 15 phiªn häp41. Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ®· t¸n thµnh viÖc kh«ng cho dù 5 phiªn häp!!

30 V. I. Lª-nin 31

Khèi liªn minh d©n chñ - lËp hiÕn - th¸ng M−êi ⎯ nh»m kh«ng cho nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tham gia 10 phiªn häp ⎯ mu«n n¨m!!



tõ trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin

Bµi b¸o cña N.R ⎯ cèp ®¨ng trªn sè 9 - 10 cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" thuéc ph¸i thñ tiªu lµ mét sù kiÖn lín nhÊt trong phe ®ã. Bµi Êy lµ mét "Credo" thËt sù hay mét b¶n tuyªn ng«n cña ®¶ng c«ng nh©n thuéc ph¸i tù do. B¾t ®Çu tõ ®Çu, tõ viÖc ®¸nh gi¸ çch m¹ng vµ vai trß cña tÊt c¶ çc giai cÊp, vµ víi mét sù nhÊt qu¸n tuyÖt diÖu, ®i ®Õn chç kÕt thóc, ®Õn viÖc tr×nh bµy dù ¸n vÒ ®¶ng c«ng nh©n (?) hîp ph¸p, trong tÊt c¶ nh÷ng nghÞ luËn cña y, R ⎯ cèp ®Òu lÊy chñ nghÜa tù do ®Ó thay cho chñ nghÜa M¸c.

NhiÖm vô kh¸ch quan ®Æt ra tr−íc n−íc Nga lµ g×? Hoµn thµnh viÖc thay thÕ nÒn kinh tÕ nöa n«ng n« b»ng "chñ nghÜa t− b¶n cã v¨n hãa". ⎯ §ã kh«ng ph¶i lèi nãi m¸c-xÝt mµ lµ lèi nãi cña Xt¬-ru-vª hoÆc cña ph¸i tù do, bëi v× ng−êi m¸c-xÝt ph©n biÖt çc giai cÊp qua çc quan niÖm kh¸c nhau ⎯ cña nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi, cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, cña ph¸i lao ®éng vµ cña giai cÊp v« s¶n ⎯ vÒ vÊn ®Ò: chñ nghÜa t− b¶n "cã v¨n ho¸" lµ çi g×.

§iÓm mÊu chèt trong vÊn ®Ò ®¸nh gi¸ çch m¹ng lµ ë chç nµo? R ⎯ cèp lªn ¸n nh÷ng lêi than v·n vµ sù ph¶n béi cña nh÷ng ng−êi ®ang kªu lªn r»ng çch m¹ng ®· bÞ "thÊt b¹i", vµ ®Ó ®èi lËp l¹i víi nh÷ng ®iÒu ®ã... «ng ta ®−a ra çi ch©n lý vÜ ®¹i cña çc ngµi gi¸o s− nãi r»ng nh÷ng lùc l−îng x· héi míi ®ang chÝn muåi ngay c¶ trong thêi

32 V. I. Lª-nin Tõ trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin 33

kú "ph¶n ®éng". Râ rµng sù tr¶ lêi ®ã cña R ⎯ cèp ®· che giÊu thùc chÊt cña vÊn ®Ò mét çch cã lîi cho ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng lµ ph¸i hoµn toµn t¸n thµnh çi ch©n lý do R ⎯ cèp míi t×m ra. Thùc chÊt lµ ë chç, nh÷ng giai cÊp nµo trong çch m¹ng tá ra cã thÓ tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng trùc tiÕp, cã tÝnh chÊt quÇn chóng, vµ nh÷ng giai cÊp nµo ®· ph¶n béi cuéc ®Êu tranh ®ã b»ng çch trùc tiÕp, hoÆc gi¸n tiÕp ®øng vÒ phÝa ph¶n çch m¹ng. R ⎯ cèp ®· che giÊu thùc chÊt Êy, vµ b»ng çch ®ã ®· chuÈn bÞ bá qua kh«ng nãi tíi sù ph©n biÖt gi÷a ph¸i d©n chñ çch m¹ng vµ ph¸i ®èi lËp qu©n chñ - tù do "tiÕn bé".

VÒ vÊn ®Ò vai trß cña giai cÊp ®Þa chñ, R ⎯ cèp lËp tøc r¬i ngay mét çch dÔ dµng vµo nh÷ng ®iÒu phi lý. ¤ng ta nãi, tr−íc ®©y kh«ng l©u, çc ®¹i diÖn cña giai cÊp ®ã "lµ" nh÷ng chñ n« thùc sù, cßn hiÖn nay th× "hä lµ mét dóm nhá ng−êi vÉn cßn xóm quanh Pu-ri-skª-vÝch vµ M¸c-cèp II, vµ bÊt lùc (!!) phun ra mét thø n−íc bät ®· bÞ nhiÔm chÊt ®éc cña tuyÖt väng". PhÇn lín ®Þa chñ quý téc "®ang chuyÓn dÇn dÇn vµ kh«ng ngõng thµnh giai cÊp t− s¶n n«ng nghiÖp".

Trong thùc tÕ, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, bän M¸c-cèp II vµ Pu-ri-skª-vÝch ë n−íc ta cã quyÒn hµnh v« h¹n ë trong §u-ma, trong Héi ®ång nhµ n−íc l¹i cßn h¬n thÕ, trong bän Tr¨m ®en cña Nga hoµng l¹i cßn h¬n thÕ, trong viÖc cai trÞ n−íc Nga l¹i cßn h¬n thÕ n÷a. ChÝnh "quyÒn lùc vµ thu nhËp cña chóng" ®ang b¶o ®¶m çi b−íc trªn con ®−êng chuyÓn biÕn nh− thÕ cña chÕ ®é Nga hoµng sang chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n (nghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Ch¹p 1908)42. ViÖc chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ cña bän chñ n« thµnh nÒn kinh tÕ t− s¶n quyÕt kh«ng thÓ trùc tiÕp xo¸ bá ®−îc chÝnh quyÒn cña bän Tr¨m ®en Êy: chØ cÇn biÕt nh÷ng quan ®iÓm s¬ ®¼ng cña chñ nghÜa M¸c còng thÊy ®−îc ®iÒu ®ã, vµ ng−êi ta cã thÓ thÊy râ ®−îc ®iÒu ®ã dÇu chØ lµ qua kinh nghiÖm cña n−íc Phæ sau 60 n¨m "chuyÓn

biÕn" (tõ n¨m 1848). Theo R ⎯ cèp th× ho¸ ra n−íc Nga kh«ng cã chÕ ®é chuyªn chÕ, mµ còng kh«ng cã chÕ ®é qu©n chñ! R ⎯ cèp ¸p dông çi ph−¬ng ph¸p tù do chñ nghÜa cã tÝnh chÊt häc trß: c¾t bá mét çch nhÑ nhµng (ë trªn giÊy) nh÷ng hiÖn t−îng cùc ®oan trong x· héi ®Ó "chøng minh" r»ng "tho¶ hiÖp lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc".

Theo R ⎯ cèp, chÝnh s¸ch ruéng ®Êt hiÖn nay cã nghÜa lµ "mét sù tho¶ hiÖp kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc (!) ®ang hiÖn ra ë tr−íc m¾t" ⎯ sù tho¶ hiÖp gi÷a ai víi ai? "Gi÷a çc tËp ®oµn kh¸c nhau trong giai cÊp t− s¶n". Chóng t«i xin hái "nhµ m¸c-xÝt" cña chóng ta: lùc l−îng x· héi nµo b¾t buéc bän Pu-ri-skª-vÝch ®ang n¾m toµn bé chÝnh quyÒn ë trong tay, ph¶i tho¶ hiÖp? R ⎯ cèp kh«ng tr¶ lêi c©u hái ®ã. Nh−ng v× bªn c¹nh ®ã «ng ta l¹i chØ ra qu¸ tr×nh cè kÕt cña giai cÊp ®¹i t− s¶n th−¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, chØ ra "sù thèng trÞ s¾p tíi" cña giai cÊp t− s¶n "tiÕn bé - «n hoµ", cho nªn chØ cã thÓ rót ra mét kÕt luËn: R ⎯ cèp hy väng r»ng giai cÊp t− s¶n tiÕn bé - «n hoµ cã thÓ hoµ b×nh giËt lÊy chÝnh quyÒn tõ tay bän Pu-ri-skª-vÝch vµ bän R«-ma-nèp.

§iÒu ®ã thËt khã mµ tin ®−îc, nh−ng ®ã lµ sù thùc. ChÝnh çi ®iÒu kh«ng t−ëng tù do chñ nghÜa hÕt søc tÇm th−êng ®ã ®· lµm c¬ së cho çc quan ®iÓm R ⎯ cèp, mÆc dÇu «ng ta huªnh hoang r»ng «ng kh«ng cã "mét chót kh«ng t−ëng nµo". Thùc vËy, gi÷a ph¸i thñ tiªu cùc ®oan ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµy, tõ La-rin cho tíi Tsª-rª-va-nin, §an vµ M¸c-tèp, ®Òu nªu d−íi nh÷ng h×nh thøc vµ c©u có cã thay ®æi ®«i chót, chÝnh çi t− t−ëng c¬ b¶n ®ã, t− t−ëng cho r»ng giai cÊp t− s¶n sÏ hoµ b×nh giµnh lÊy chÝnh quyÒn (nhiÒu l¾m lµ víi søc Ðp "tõ bªn d−íi") ⎯ vµ N. R ⎯ cèp kh«ng cã g× kh¸c nhau.

Nh−ng trong cuéc sèng, chø kh«ng ph¶i trong kh«ng t−ëng cña ph¸i tù do, chóng ta vÉn ®ang thÊy sù thèng trÞ cña tËp ®oµn Pu-ri-skª-vÝch, mµ nh÷ng tiÕng cµu nhµu cña


bän Gu-ts¬-cèp vµ Mi-li-u-cèp cã lµm «n hoµ h¬n. Ph¸i th¸ng M−êi vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn "tiÕn bé - «n hoµ" muèn duy tr× m·i m·i sù thèng trÞ ®ã chø kh«ng muèn ph¸ huû nã. M©u thuÉn gi÷a sù thèng trÞ ®ã vµ sù ph¸t triÓn t− s¶n cña n−íc Nga ⎯ sù ph¸t triÓn râ rµng ®ang tiÕn lªn ⎯ ngµy cµng trë nªn gay g¾t (chø kh«ng ph¶i lµ ngµy cµng dÞu ®i, nh− çc nhµ lý luËn vÒ "sù tho¶ hiÖp kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc" vÉn t−ëng). ChØ cã quÇn chóng, tøc lµ giai cÊp v« s¶n l«i cuèn giai cÊp n«ng d©n ®i theo hä, míi lµ ®éng lùc gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã.

Ng−êi b«n-sª-vÝch cò vµ ngµy nay lµ mét phÇn tö thñ tiªu ®ã ®· g¹t bá nh÷ng quÇn chóng Êy mét çch rÊt dÔ dµng, gièng nh− nh÷ng gi¸ treo cæ cña Xt«-l−-pin vµ nh÷ng dßng n−íc bÈn cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc" ®· g¹t hä kh«ng nh÷ng ra khái vò ®µi chÝnh trÞ c«ng khai, kh«ng nh÷ng ra khái nh÷ng trang s¸ch b¸o cña ph¸i tù do, mµ cßn g¹t ra khái cuéc sèng n÷a. Trong sù "ph©n tÝch" cña m×nh, con ng−êi theo chñ nghÜa tù do Êy cña chóng ta nãi: n«ng d©n th× yÕu thÕ trong cuéc bÇu cö, cßn giai cÊp c«ng nh©n, th× «ng ta gi¶ ®Þnh lµ "g¸c sang mét bªn"!!

R ⎯ cèp ®· ®¶m nhiÖm viÖc chøng minh r»ng, çch m¹ng ë Nga ("b·o t¸p") mÆc dï cã thÓ x¶y ra, nh−ng kh«ng ph¶i lµ tÊt yÕu. NÕu ®em giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n "g¸c sang mét bªn", ⎯ dï lµ gi¶ ®Þnh, dï lµ "t¹m thêi", dï lµ v× "yÕu thÕ trong cuéc bÇu cö", ⎯ th× lÏ dÜ nhiªn lµ çch m¹ng kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ tÊt yÕu, mµ cßn lµ kh«ng thÓ nµo cã ®−îc! Nh−ng c¶ quyÒn lùc v« h¹n cña Pu-ri-skª-vÝch vµ R«- ma-nèp, lÉn sù ph¶n kh¸ng çch m¹ng ngµy cµng t¨ng lªn trong giai cÊp v« s¶n ®ang tr−ëng thµnh vµ trong n«ng d©n ®ang bÞ ®ãi vµ bÞ ®µy ®o¹, còng ®Òu kh«ng thÓ do sù tèt bông cña ph¸i tù do mµ biÕn khái ®êi sèng. TÊt c¶ vÊn ®Ò lµ ë chç ®−êng lèi cña mét ng−êi m¸c-xÝt, tøc lµ cña mét ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, ng−êi mµ trong mäi hoµn c¶nh, d−íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau nhÊt, c¶ trong

khi nãi chuyÖn t¹i mét cuéc mÝt-tÝnh, c¶ trªn diÔn ®µn cña §u-ma III, c¶ trong X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n hay trong mét ®oµn thÓ c«ng nh©n hîp ph¸p, hoµ b×nh nhÊt, ®Òu kªu gäi ñng hé sù ph¶n kh¸ng ®ã, cñng cè nã vµ ph¸t triÓn nã, h−íng nã mét çch ®óng ®¾n ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, ⎯ ®−êng lèi ®ã, trong çc nghÞ luËn cña m×nh, ®©u ®©u còng bÞ N. R ⎯ cèp thay thÕ b»ng ®−êng lèi cña mét phÇn tö tù do chñ nghÜa, mét kÎ kh«ng muèn thÊy nh÷ng çi bÞ buéc ph¶i rót vµo bÝ mËt, kh«ng muèn nh×n thÊy g× hÕt, trõ bän Pu-ri-skª-vÝch "®ang biÕn thµnh" "nh÷ng tªn gioong-ke cã v¨n hãa", hoÆc bän Mi-li-u-cèp "tiÕn bé - «n hoµ".

§ã chÝnh lµ sù mï qu¸ng ®Æc biÖt, ®Æc tr−ng cho toµn bé t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", cho toµn bé ®¶ng c«ng nh©n Xt«-l−-pin. G¾n liÒn mËt thiÕt víi çi quan niÖm bÞ mª muéi bëi nh÷ng h¹n chÕ cña ph¸i tù do, ®ã lµ khuynh h−íng chØ tËp trung chó ý vµo viÖc hîp ph¸p ho¸ ®¶ng c«ng nh©n. NÕu nh− "tho¶ hiÖp lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc", th× chèng l¹i ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc lµ viÖc v« Ých, vµ giai cÊp c«ng nh©n ⎯ còng nh− çc giai cÊp kh¸c cña chÕ ®é t− s¶n ®· ®−îc hoµn toµn x¸c lËp ⎯ chØ cßn cã viÖc lµ t¹o cho m×nh mét çi æ nhá ®¬n s¬ kiÓu tiÓu thÞ d©n ë trong mét gãc cña chÕ ®é Êy mµ th«i. §ã lµ ý nghÜa hiÖn thùc cña lêi thuyÕt gi¸o cña ph¸i hîp ph¸p, dÇu cho M¸c-tèp ⎯ ®−îc çc ngµi P«-t¬-rª-xèp, I-u-ri Tsa-tx¬-ki, La-rin, §an vµ ®ång bän giao cho lµm viÖc Êy ⎯ cã dïng nh÷ng lêi lÏ "çch m¹ng" ®Ó che giÊu cho lêi thuyÕt gi¸o Êy.

Trong bµi cña R ⎯ cèp, ý nghÜa hiÖn thùc Êy cña çi héi hîp ph¸p, "héi b¶o vÖ quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n", ®· râ nh− ban ngµy. Ngay c¶ khi bän Pr«-c«-p«-vÝch n¾m b¸ quyÒn l·nh ®¹o trong héi ®ã, "nhµ ®−¬ng côc" còng kh«ng cho phÐp vµ còng kh«ng ®Ó cho nã "thùc sù tån t¹i" ®−îc, ⎯ ®iÒu ®ã ®· râ. ChØ cã bän mï qu¸ng thuéc ph¸i tù do míi cã thÓ kh«ng thÊy ®iÒu ®ã. Nh−ng çi héi cña nh÷ng nhµ trÝ thøc ®ang nÊp d−íi chiªu bµi chñ nghÜa x· héi


®Ó thuyÕt gi¸o chñ nghÜa tù do trong quÇn chóng c«ng nh©n, th× thùc tÕ ®· tån t¹i råi. "Héi" ®ã chÝnh lµ nhãm céng t¸c viªn cña çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng"; "ngän cê" cña hä, tøc ngän cê t− t−ëng cña ph¸i tù do, ®· ®−îc N. R ⎯ cèp "gi−¬ng lªn" khi h¾n thuyÕt phôc r»ng kh«ng cã tæ chøc c«ng khai th× cuéc ®Êu tranh nhÊt ®Þnh (!!) sÏ mang tÝnh chÊt v« chÝnh phñ, ⎯ r»ng nh÷ng khÈu hiÖu cò ®· biÕn thµnh nh÷ng ch÷ cøng ®ê, ⎯ r»ng kh«ng thÓ ®em s¸ch l−îc quy thµnh "cuéc Èu ®¶", ⎯ r»ng trong çi "héi" míi sÏ kh«ng cã "mét chót t− t−ëng nµo (!) vÒ sù tÊt yÕu cña mét cuéc çch m¹ng b¹o lùc", v. v.. Lêi thuyÕt gi¸o tù do chñ nghÜa vµ ph¶n béi ®ã cña giíi trÝ thøc lµ mét ®iÒu cã thËt, cßn héi c«ng nh©n c«ng khai th× chØ lµ mét lêi nãi su«ng. Héi bªnh vùc theo çch cña ph¸i tù do nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n, nh÷ng lîi Ých hiÓu theo çch cña ph¸i tù do, lµ mét ®iÒu cã thËt: "héi" ®ã chÝnh lµ t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", cßn çi "tæ chøc chÝnh trÞ c«ng khai vµ réng r·i" cña c«ng nh©n ë n−íc Nga hiÖn nay th× chØ lµ mét ®iÒu m¬ −íc ng©y th¬, trèng rçng, gi¶ dèi cña ph¸i tù do.

X©y dùng çc c«ng ®oµn hîp ph¸p, ⎯ ®ång thêi hiÓu r»ng nh÷ng c«ng ®oµn ®ã hiÖn nay kh«ng thÓ nµo trë thµnh nh÷ng tæ chøc réng r·i, "cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ" hay v÷ng ch¾c ®−îc, ⎯ lµ mét viÖc cã Ých. Tuyªn truyÒn nh÷ng c©u nãi cña ph¸i tù do vÒ mét héi chÝnh trÞ cña c«ng nh©n mµ kh«ng nghÜ tíi b¹o lùc lµ mét ®iÒu trèng rçng vµ cã h¹i.

§Ó kÕt luËn, xin dÉn hai luËn ®iÓm kú quÆc. LuËn ®iÓm kú quÆc thø nhÊt. R ⎯ cèp viÕt: "NÕu cã mét kÎ nµo ®ã bÞ mï qu¸ng v× mét c¬n ®iªn cuång ph¶n ®éng, muèn buéc téi nh÷ng thµnh viªn cña héi ®ã lµ cã ý ®Þnh tiÕn hµnh mét cuéc çch m¹ng b¹o lùc, th× toµn bé søc nÆng cña lêi buéc téi v« lý, v« c¨n cø, kh«ng cã gi¸ trÞ vÒ mÆt ph¸p lý ®ã sÏ r¬i vµo ®Çu ng−êi buéc téi". ThËt lµ mét bøc tranh: søc nÆng cña nh÷ng lêi buéc téi kh«ng cã gi¸ trÞ vÒ mÆt

ph¸p lý ®ang r¬i vµo ®Çu Sª-gl«-vi-tèp vµ ®ång bän; vµ N. R ⎯ cèp, chø kh«ng ph¶i R«-®i-tsÐp, ®ang dïng "søc nÆng" ®ã ®Ó giÕt chóng...

LuËn ®iÓm kú quÆc thø hai. R ⎯ cèp viÕt: c«ng nh©n "cã nhiÖm vô ph¶i n¾m lÊy b¸ quyÒn l·nh ®¹o chÝnh trÞ trong cuéc ®Êu tranh giµnh chÕ ®é d©n chñ". R ⎯ cèp thõa nhËn b¸ quyÒn l·nh ®¹o sau khi ®· rót bá hÕt toµn bé néi dung çi b¸ quyÒn l·nh ®¹o Êy. R ⎯ cèp nãi: c«ng nh©n, çc anh kh«ng nªn chèng l¹i sù tho¶ hiÖp "kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc", nh−ng çc anh ph¶i tù x−ng lµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o, ⎯ thÕ nh−ng lµm mét ng−êi l·nh ®¹o th× chÝnh lµ ph¶i gi¶i thÝch tÝnh chÊt bÞa ®Æt cña çi t− t−ëng cho r»ng tho¶ hiÖp lµ "kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc", vµ ph¶i ®Êu tranh theo ®−êng lèi ph¶n kh¸ng cña giai cÊp v« s¶n vµ cña n«ng d©n - v« s¶n chèng l¹i nh÷ng sù tho¶ hiÖp kh«ng d©n chñ cña giai cÊp t− s¶n.

N. R ⎯ cèp sÏ lµm lîi cho sù nghiÖp ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu, còng gièng nh− I-u. La-rin ®· tõng lµm lîi cho sù nghiÖp ®Êu tranh chèng nh÷ng t− t−ëng sai lÇm vÒ ®¹i héi c«ng nh©n 43. N. R ⎯ cèp vµ I-u. La-rin ®· cã gan... tù ph¬i trÇn. R ⎯ cèp lµ mét phÇn tö thñ tiªu trung thùc. Víi sù t¸o b¹o cña m×nh, «ng Êy buéc ng−êi ta ph¶i suy nghÜ vÒ nh÷ng nguån gèc t− t−ëng cña chñ nghÜa thñ tiªu. Mét lÇn n÷a «ng ta l¹i x¸c nhËn tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga håi th¸ng Ch¹p 1908, bëi v× «ng ta ®· ®Æt mét çch cã hÖ thèng (vµ ®· gi¶i quyÕt mét çch hoµn toµn sai lÇm) ®óng nh÷ng vÊn ®Ò mµ nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã ®· ph©n tÝch vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n. R ⎯ cèp lµm cho nh÷ng nhµ ngo¹i giao cña ph¸i thñ tiªu trë thµnh ®Æc biÖt nhá bÐ d−íi con m¾t cña c«ng nh©n, v× gièng nh− çc biªn tËp viªn cña tê "B×nh minh cña chóng ta" (hay cña tê "TiÕng nãi"), nh÷ng ng−êi Êy quanh co lÈn tr¸nh, rµo tr−íc ®ãn sau, g¹t hÕt mäi tr¸ch nhiÖm vÒ "nh÷ng ®o¹n ç biÖt" trong bµi

38 V. I. Lª-nin 39

cña R ⎯ cèp hay vÒ viÖc "cô thÓ ho¸" kÕ ho¹ch cña «ng ta. Lµm nh− thÓ vÊn ®Ò chØ ë nh÷ng ®o¹n ç biÖt, v. v., chø kh«ng ph¶i ë mét ®−êng lèi thèng nhÊt, hoµn chØnh, nhÊt qu¸n ⎯ ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.



vÒ nh÷ng thñ ®o¹n ngo¹i giao cña t¬-rèt-xki

vµ vÒ mét c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng

Tê "Sù thËt" cña T¬-rèt-xki, sè 22, ®−îc xuÊt b¶n çch ®©y kh«ng l©u sau mét thêi gian dµi bÞ ®×nh chØ, ®· minh ho¹ mét çch râ rµng qu¸ tr×nh tiªu vong cña nh÷ng nhãm nhá ë ngoµi n−íc muèn x©y dùng sù tån t¹i cña m×nh trªn çi trß ngo¹i giao víi çc trµo l−u phi d©n chñ - x· héi lµ ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi.

Sè b¸o ®ã xuÊt b¶n ngµy 29 th¸ng M−êi mét (lÞch míi), tøc lµ gÇn mét th¸ng sau khi b¶n th«ng b¸o cña Ban tæ chøc ë Nga ®−îc c«ng bè. T¬-rèt-xki kh«ng hÒ nãi mét lêi vÒ b¶n th«ng b¸o ®ã!

§èi víi T¬-rèt-xki, Ban tæ chøc ë Nga kh«ng tån t¹i. T¬-rèt-xki tù nhËn lµ ng−êi ñng hé ®¶ng víi lý do lµ trung t©m cña ®¶ng ë Nga, do tuyÖt ®¹i ®a sè çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë Nga x©y dùng ra, ®èi víi y chØ lµ con sè kh«ng! Hay còng cã thÓ lµ ng−îc h¼n l¹i, çc ®ång chÝ ¹, T¬-rèt-xki vµ çi nhãm nhá ë ngoµi n−íc cña y chØ lµ mét con sè kh«ng ®èi víi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë Nga?

T¬-rèt-xki ®· dïng thø ch÷ ®Ëm nÐt nhÊt ®Ó in nh÷ng lêi cam kÕt cña y, ⎯ lµm sao mµ lóc nµo còng thÒ thèt thÕ? ⎯ nãi r»ng tê b¸o cña y "kh«ng ph¶i lµ cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i, mµ lµ ñng hé ®¶ng". Çc b¹n h·y chó ý xem qua mét chót néi dung cña sè 22, vµ çc b¹n sÏ thÊy ngay ®−îc çi m¸nh khoÐ tÇm th−êng trong trß ch¬i víi ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i thñ tiªu phi ®¶ng.

40 V. I. Lª-nin VÒ nh÷ng thñ ®o¹n ngo¹i giao cña T¬-rèt-xki 41

§©y lµ mét b¶n tin göi tõ Pª-tÐc-bua, ký tªn X. V., vµ

qu¶ng ço cho nhãm "TiÕn lªn". X. V. tr¸ch T¬-rèt-xki lµ ®· kh«ng cho ®¨ng nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi Pª-tÐc-bua göi ®Õn cho y tõ rÊt l©u råi, nghÞ quyÕt nµy ph¶n ®èi cuéc vËn ®éng thØnh cÇu. BÞ ph¸i "TiÕn lªn" buéc téi lµ "bÌ ph¸i hÑp hßi" (thËt lµ vong ©n béi nghÜa tÖ h¹i!) T¬-rèt-xki ®· quanh co lÈn tr¸nh, lÊy cí lµ tê b¸o cña y nghÌo vµ thØnh tho¶ng míi ra th«i. Trß v¶i th−a che m¾t th¸nh: chóng t«i gióp ®ì çc anh, çc anh gióp ®ì chóng t«i; chóng t«i (T¬-rèt-xki) sÏ lÆng im kh«ng nãi tíi cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng chèng l¹i ph¸i triÖu håi, vµ ng−îc l¹i, chóng t«i (T¬-rèt-xki) sÏ gióp ®ì çc anh qu¶ng ço cho ph¸i "TiÕn lªn", cßn çc anh (X.V.) sÏ nh−îng bé ph¸i thñ tiªu trong cuéc "vËn ®éng thØnh cÇu". Dïng thñ ®o¹n ngo¹i giao ®Ó b¶o vÖ hai ph¸i phi ®¶ng ⎯ ®iÒu ®ã ch¼ng lÏ lµ cã tÝnh ®¶ng ch©n chÝnh hay sao?

§©y lµ bµi x· luËn ®Çy nh÷ng c©u trèng rçng víi çi tªn rÊt kªu: "TiÕn lªn!". Trong bµi ®ã, chóng ta ®äc thÊy: "Hìi c«ng nh©n gi¸c ngé! HiÖn nay çc anh kh«ng cã mét khÈu hiÖu nµo quan träng h¬n (thÕ ®Êy!) vµ bao qu¸t h¬n (anh chµng khèn khæ Êy nãi lung tung) lµ khÈu hiÖu tù do lËp héi, tù do héi häp vµ tù do b·i c«ng". Chóng ta ®äc tiÕp: "§¶ng d©n chñ - x· héi kªu gäi giai cÊp v« s¶n ®øng lªn ®Êu tranh cho chÕ ®é céng hoµ. Nh−ng muèn cho cuéc ®Êu tranh giµnh chÕ ®é céng hoµ kh«ng trë thµnh mét khÈu hiÖu trèng rçng (!!) cña mét sè phÇn tö −u tó th× çc anh, nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé, çc anh cÇn d¹y cho quÇn chóng hiÓu, qua kinh nghiÖm, sù cÇn thiÕt cña tù do lËp héi vµ ®Êu tranh cho yªu s¸ch thiÕt th©n ®ã cña giai cÊp".

Lêi nãi çch m¹ng su«ng ®−îc dïng ®Ó che giÊu vµ bµo ch÷a cho sù gi¶ dèi cña ph¸i thñ tiªu vµ do ®ã lµm m¬ hå ý thøc cña c«ng nh©n. T¹i sao khÈu hiÖu chÕ ®é céng hoµ l¹i lµ mét khÈu hiÖu trèng rçng ®èi víi mét sè ng−êi, khi mµ chÕ ®é céng hoµ cã nghÜa lµ kh«ng thÓ gi¶i t¸n ®−îc

§u-ma? ⎯ lµ tù do lËp héi vµ tù do b¸o chÝ ⎯ lµ gi¶i tho¸t n«ng d©n khái nh÷ng hµnh ®éng b¹o lùc vµ c−íp bãc cña bän M¸c-cèp, R«-ma-nèp, Pu-ri-skª-vÝch? Sù viÖc chÝnh lµ ng−îc h¼n l¹i: çi "trèng rçng" vµ v« nghÜa chÝnh lµ çi khÈu hiÖu "tù do lËp héi" t¸ch rêi khÈu hiÖu chÕ ®é céng hoµ vµ ®−îc coi lµ khÈu hiÖu "bao qu¸t" ⎯ ®iÒu ®ã h¸ ch¼ng râ rµng hay sao?

§ßi chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng ban bè quyÒn "tù do lËp héi" lµ mét ®iÒu v« nghÜa, nÕu nh− kh«ng gi¶i thÝch râ cho quÇn chóng thÊy r»ng quyÒn tù do Êy kh«ng thÓ cïng tån t¹i víi chÕ ®é Nga hoµng, r»ng muèn thùc hiÖn thø tù do ®ã th× cÇn ph¶i x©y dùng chÕ ®é céng hoµ. ViÖc ®−a nh÷ng dù luËt vÒ tù do lËp héi ra §u-ma, nh÷ng lêi chÊt vÊn vµ nh÷ng bµi diÔn v¨n vÒ nh÷ng ®Ò tµi nh− thÕ ph¶i ®−îc chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, dïng lµm lý do vµ tµi liÖu ®Ó cæ ®éng cho chÕ ®é céng hoµ.

"Nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé cÇn d¹y cho quÇn chóng hiÓu, qua kinh nghiÖm, sù cÇn thiÕt cña tù do lËp héi"! §ã lµ luËn ®iÖu cò rÝch cña chñ nghÜa c¬ héi Nga cò rÝch, ®· ®−îc "ph¸i kinh tÕ" h¸t ®Õn nhµm tai råi! Kinh nghiÖm cña quÇn chóng lµ: çc «ng bé tr−ëng ®ãng cöa çc tæ chøc cña hä, çc vÞ tØnh tr−ëng vµ çc viªn ®éi c¶nh s¸t hµng ngµy ®Òu hoµnh hµnh b¹o ng−îc, ⎯ ®ã thùc sù lµ kinh nghiÖm cña quÇn chóng. Cßn viÖc t¸n d−¬ng khÈu hiÖu "tù do lËp héi" ®Ó ®èi lËp víi chÕ ®é céng hoµ, th× ®ã chØ lµ mét c©u nãi su«ng cña phÇn tö trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa, xa l¹ víi quÇn chóng. §ã lµ c©u nãi su«ng cña mét phÇn tö trÝ thøc ®ang t−ëng t−îng r»ng "kinh nghiÖm" cña cuéc vËn ®éng "thØnh cÇu" (cã 1300 ch÷ ký)44 hay lµ cña mét b¶n dù luËt bÞ xÕp xã lµ mét çi g× cã thÓ gi¸o dôc ®−îc "quÇn chóng". Trong thùc tÕ, çi gi¸o dôc ®−îc cho hä lµ mét thø kinh nghiÖm kh¸c, kinh nghiÖm sèng chø kh«ng ph¶i kinh nghiÖm trªn giÊy; çi gi¸o dôc ®−îc cho hä chÝnh lµ sù cæ ®éng cña çc c«ng nh©n gi¸c ngé cho chÝnh chÕ ®é céng hßa ⎯ mét


khÈu hiÖu duy nhÊt bao qu¸t xÐt theo ý nghÜa chÕ ®é d©n chñ chÝnh trÞ.

T¬-rèt-xki biÕt rÊt râ r»ng trªn çc s¸ch b¸o hîp ph¸p, ph¸i thñ tiªu chÝnh ®· kÕt hîp khÈu hiÖu "tù do lËp héi" víi khÈu hiÖu: ®¶ ®¶o ®¶ng bÊt hîp ph¸p, ®¶ ®¶o cuéc ®Êu tranh cho chÕ ®é céng hoµ. NhiÖm vô cña T¬-rèt-xki chÝnh lµ bao che cho ph¸i thñ tiªu b»ng çch nÐm çt vµo m¾t c«ng nh©n.

Víi T¬-rèt-xki th× kh«ng thÓ tranh luËn vÒ thùc chÊt ®−îc, v× y kh«ng cã mét quan ®iÓm nµo c¶. Cã thÓ vµ cÇn ph¶i tranh luËn víi nh÷ng phÇn tö thñ tiªu vµ triÖu håi cã chñ kiÕn, cßn ®èi víi mét ng−êi gië trß che giÊu nh÷ng sai lÇm cña hai lo¹i ng−êi ®ã th× ng−êi ta kh«ng tranh luËn: ng−êi ta v¹ch trÇn h¾n lµ... mét nhµ ngo¹i giao cì tåi nhÊt.

CÇn ph¶i tranh luËn víi nh÷ng t¸c gi¶ cña çc luËn ®iÓm trong b¶n c−¬ng lÜnh ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt" sè 22. Sai lÇm cña hä b¾t nguån hoÆc tõ chç hä kh«ng biÕt nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p (1908) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, hoÆc tõ chç hä ch−a hoµn toµn tho¸t khái mét sè dao ®éng vÒ t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i "TiÕn lªn".

LuËn ®iÓm thø nhÊt nãi r»ng chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u lµ "sù thèng trÞ thùc sù kh«ng h¹n chÕ cña bän ®Þa chñ quý téc kiÓu phong kiÕn", ®ång thêi sau ®ã l¹i chØ ra r»ng chóng "che ®Ëy tÝnh chÊt quan liªu chuyªn chÕ cña sù thèng trÞ cña chóng b»ng çi mÆt n¹ lËp hiÕn gi¶ cña mét §u-ma nhµ n−íc thùc tÕ ch¼ng cã quyÒn hµnh g×".

NÕu nh− §u-ma ®Þa chñ "thùc tÕ ch¼ng cã quyÒn hµnh g×" ⎯ mµ ®iÒu nµy lµ ®óng ⎯ th× t¹i sao sù thèng trÞ cña bän ®Þa chñ l¹i cã thÓ lµ "kh«ng h¹n chÕ"?

Çc t¸c gi¶ ®· quªn r»ng tÝnh chÊt giai cÊp cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng kh«ng g¹t bá chót nµo tÝnh ®éc lËp

vµ tÝnh tù chñ rÊt lín cña chÝnh quyÒn Nga hoµng vµ cña bän "quan l¹i", kÓ tõ Ni-c«-lai II cho ®Õn bÊt cø viªn ®éi c¶nh s¸t nµo. Ph¹m ph¶i sai lÇm ®ã ⎯ tøc lµ quªn mÊt chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chÕ ®é qu©n chñ, trùc tiÕp quy chÕ ®é ®ã thµnh sù thèng trÞ "thuÇn tuý" cña çc giai cÊp bªn trªn, ⎯ n¨m 1908 - 1909 cã ph¸i triÖu håi (xem phô tr−¬ng b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 44)45, n¨m 1910 lµ La-rin, hiÖn cã mét sè nhµ tr−íc t¸c ç biÖt (nh− M. A-lÕch-xan-®rèp) vµ cã N. R ⎯ cèp lµ kÎ ®· ch¹y sang ph¸i thñ tiªu.

Nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p (1908) chÝnh ®· ph©n tÝch sù thèng trÞ cña bän chóa phong kiÕn ®−îc giai cÊp t− s¶n ñng hé, sù ph©n tÝch Êy ®· chÆt ®øt ®−îc cçi rÔ cña sai lÇm ®ã.

LuËn ®iÓm thø hai viÖn vµo c−¬ng lÜnh tèi thiÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, h¬n n÷a l¹i ®Æt nhiÒu yªu s¸ch nh− lo¹i yªu s¸ch ®ßi tù do lËp héi vµ tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµo mét "vÞ trÝ ®Æc biÖt næi bËt" nh−ng l¹i kh«ng nãi tíi chÕ ®é céng hoµ. Chóng t«i nghÜ r»ng nh− thÕ kh«ng ®óng. Trong khi hoµn toµn thõa nhËn tÝnh chÊt tuyÖt ®èi cÇn thiÕt cña c«ng t¸c cæ ®éng cho quyÒn tù do lËp héi, chóng t«i cho r»ng cÇn ph¶i ®Æt khÈu hiÖu chÕ ®é céng hoµ vµo mét vÞ trÝ næi bËt nhÊt.

LuËn ®iÓm thø ba: "CÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng çch m¹ng míi cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n", nÕu kh«ng th× sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng yªu s¸ch cña chóng ta.

§iÓm cuèi cïng cùc kú ®óng, nh−ng ®ã míi chØ lµ mét nöa ch©n lý. Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt kh«ng thÓ chØ tù giíi h¹n trong viÖc nªu lªn sù "cÇn thiÕt" ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng míi cña quÇn chóng; hä tr−íc hÕt ph¶i chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y ra (nÕu g©y ra) cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng míi. Kh«ng cã cuéc khñng ho¶ng ®ã th× kh«ng thÓ nµo cã nh÷ng "ho¹t ®éng" ⎯ mµ cã thÓ nãi lµ çc ho¹t ®éng ®ã th× bao giê còng "cÇn thiÕt"!


Çc t¸c gi¶ cã nh÷ng ý ®å çch m¹ng tèt nhÊt, nh−ng

ph−¬ng ph¸p t− t−ëng cña hä l¹i cã mét sè thiÕu sãt. Nh÷ng nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p (1908) ®· rót ra kÕt luËn vÒ sù "cÇn thiÕt" cña nh÷ng ho¹t ®éng míi mét çch kh«ng ph¶i gi¶n ®¬n nh− thÕ, nh−ng l¹i chÝnh x¸c h¬n.

LuËn ®iÓm thø t−: "Cã thÓ cã mét ho¹t ®éng çch m¹ng míi nh− thÕ cña quÇn chóng trong mét t−¬ng lai t−¬ng ®èi gÇn vµ sù phª ph¸n kh«ng th−¬ng xãt... ®èi víi vai trß ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n", v. v..

Sù phª ph¸n bao giê còng cÇn thiÕt, kh«ng phô thuéc vµo chç "cã thÓ cã ho¹t ®éng", thËm chÝ ngay c¶ khi râ rµng kh«ng thÓ cã nh÷ng ho¹t ®éng cña quÇn chóng. G¾n liÒn kh¶ n¨ng ho¹t ®éng víi viÖc phª ph¸n, cã nghÜa lµ lÉn lén ®−êng lèi cña chñ nghÜa M¸c, mét ®−êng lèi bao giê còng cÇn thiÕt, víi mét trong nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh (h×nh thøc ®Æc biÖt cao). §ã lµ sai lÇm thø nhÊt. Cßn sai lÇm thø hai lµ: "ch−a ®ç «ng nghÒ ®· ®e hµng tæng": chØ nãi kh¶ n¨ng ho¹t ®éng th× ch¼ng ®−îc tÝch sù g× c¶, cÇn ph¶i chøng minh kh¶ n¨ng ®ã b»ng hµnh ®éng. Trong c−¬ng lÜnh chØ cÇn v¹ch ra r»ng cao trµo ®· b¾t ®Çu vµ nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc cæ ®éng vµ chuÈn bÞ cho nh÷ng hµnh ®éng cña quÇn chóng lµ ®ñ. Hµnh ®éng cña quÇn chóng sÏ diÔn ra trong t−¬ng lai gÇn ®©y hay kh«ng gÇn ®©y, çc sù biÕn sÏ chøng minh ®iÒu ®ã.

LuËn ®iÓm thø n¨m rÊt hay, v× ®· nhÊn m¹nh ý nghÜa to lín cña §u-ma nhµ n−íc ®−îc coi lµ mét diÔn ®µn cæ ®éng.

Chóng t«i kh«ng biÕt b¶n c−¬ng lÜnh ®ã do ai th¶o ra. Nh−ng nÕu ®ã lµ ph¸i "TiÕn lªn" ë Nga (nh− mét vµi dÊu hiÖu cho phÐp nghÜ nh− vËy), th× cÇn nhiÖt liÖt chµo mõng hä vÒ viÖc hä ®· tr¸nh ®−îc mét sai lÇm cña nhãm nhá "TiÕn lªn". Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" ®ã cßn cã l−¬ng t©m cña ng−êi ñng hé ®¶ng, v× hä ®· tr¶ lêi mét çch th¼ng th¾n, râ rµng cho mét trong nh÷ng vÊn ®Ò "hãc

bóa". Cßn nhãm "TiÕn lªn" th× l¹i ®¸nh lõa ®¶ng mét çch v« liªm sØ nhÊt, b»ng çch bªnh vùc vµ bao che cho ph¸i triÖu håi, vµ cho ®Õn nay, th¸ng Ch¹p 1911, hä vÉn ch−a tr¶ lêi th¼ng th¾n vÒ vÊn ®Ò tham gia §u-ma IV. Thõa nhËn nhãm ®ã lµ mét nhãm d©n chñ - x· héi cã nghÜa lµ nh¹o b¸ng chñ nghÜa d©n chñ - x· héi.



46 Tæng kÕt tßa ¸n träng tµi cña nh÷ng "ng−êi gi÷ quü" 47

tæng kÕt toµ ¸n träng tµi cña nh÷ng "ng−êi gi÷ quü"

Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, trong héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng th¸ng Giªng 1910, çc ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch (®−îc toµn thÓ thµnh viªn héi nghÞ nhÊt trÝ thõa nhËn lµ ®¹i biÓu cña ph¸i nµy) ®· ký b¶n hiÖp −íc víi tÊt c¶ çc ph¸i kh¸c trong ®¶ng chóng ta. HiÖp −íc ®ã ®−îc ®¨ng trªn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, sè 11, quy ®Þnh r»ng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ph¶i gi¶i t¸n ph¸i cña m×nh vµ trao tµi s¶n cña ph¸i nµy cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng víi ®iÒu kiÖn lµ tÊt c¶ çc ph¸i kh¸c còng ph¶i gi¶i t¸n vµ ph¶i chÊp hµnh ®−êng lèi cña ®¶ng, tøc lµ ®−êng lèi chèng ph¸i thñ tiªu vµ chèng ph¸i triÖu håi. Trong tr−êng hîp nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã bÞ vi ph¹m, th× b¶n hiÖp −íc ®ã, ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng th«ng qua, ®· quy ®Þnh tr−íc mét çch râ rµng lµ ph¶i tr¶ l¹i sè tiÒn ®ã cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (xem nghÞ quyÕt ®¨ng trªn C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, sè 11).

ViÖc çc ph¸i kh¸c vi ph¹m b¶n hiÖp −íc ®ã, mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt, ®· buéc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, çch ®©y mét n¨m, vµo ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1910, ph¶i ®−a ra mét b¶n yªu cÇu, tøc b¶n tuyªn bè xo¸ bá b¶n hiÖp −íc ®ã vµ ®ßi gi¶ l¹i tiÒn cho hä.

Yªu s¸ch ®ã ph¶i do toµ ¸n träng tµi cña nh÷ng "ng−êi gi÷ quü" gåm Cau-xky, Mª-rinh vµ TxÐt-kin xÐt xö. Toµ ¸n träng tµi quyÕt ®Þnh: tr−íc tiªn, tr−íc ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911, ®em giao mét phÇn tiÒn cho Ban kü thuËt vµ Ban

tæ chøc ë ngoµi n−íc sö dông råi thanh to¸n sau; nh÷ng tæ chøc nµy gåm çc ®¹i biÓu cña çc ph¸i b«n-sª-vÝch, ph¸i ®iÒu hoµ vµ nh÷ng ng−êi Ba-lan.

Trong th¸ng M−êi 1911, hai vÞ träng tµi lµ Mª-rinh vµ Cau-xky tõ chøc. Sau viÖc nµy th× vÞ träng tµi thø ba kh«ng cã quyÒn xÐt xö mét m×nh, cho nªn sau mét håi do dù còng ®· tõ chøc nèt.

Nh− vËy, ph¸i b«n-sª-vÝch, ngµy 5 th¸ng Ch¹p 1910, sau khi xo¸ bá b¶n hiÖp −íc ký víi çc ph¸i kh¸c, ®· kh«ng cßn bÞ rµng buéc bëi nh÷ng ®iÒu cam kÕt víi nh÷ng ng−êi gi÷ quü cò n÷a kÓ tõ ngµy 2 th¸ng M−êi mét 1911. V× thÕ ph¸i b«n-sª-vÝch ®· lÊy l¹i nhµ in cña m×nh vµ ®ang lÊy l¹i nh÷ng tµi s¶n kh¸c cña ph¸i m×nh.

LÏ dÜ nhiªn lµ sau khi ®· tho¸t khái mèi "liªn hÖ" víi ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi hay chØ lµ víi nh÷ng nhãm ©m m−u ë ngoµi n−íc, ph¸i b«n-sª-vÝch sÏ ®em tÊt c¶ søc lùc cña m×nh ra ⎯ nh− ho¹t ®éng cña nh÷ng thµnh viªn cña nã trong viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga ®· chøng minh ⎯ ®Ó ®oµn kÕt tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö ñng hé ®¶ng xung quanh Ban tæ chøc ë Nga vµ héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng do ban nµy triÖu tËp.

Çc ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch ®· ký b¶n hiÖp −íc t¹i héi nghÞ toµn thÓ håi th¸ng Giªng 191046.

P.S. Khi lêi tuyªn bè nµy ®· ®−îc trao cho ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, th× chóng t«i ®äc thÊy trong tê truyÒn ®¬n cña çi gäi lµ Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã bøc th− ngµy 18 th¸ng M−êi mét 1911 cña hai vÞ träng tµi cò. Tù coi m×nh lµ Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, I-g«-rÐp vµ Li-be muèn ®¸nh lõa ai, khi mµ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a vµ thËm chÝ c¶ T−-sca n÷a còng ®· rót ra khái tæ chøc ®ã? T¹i sao hä l¹i kh«ng nãi g× ®Õn viÖc rót khái ®ã? T¹i sao hä l¹i kh«ng nãi r»ng tõ ngµy 18 th¸ng M−êi

48 V. I. Lª-nin 49

mét, nghÜa lµ ®· qua hai tuÇn r−ìi kÓ tõ khi toµ ¸n ®· gi¶i t¸n! vµ v× vËy bøc th− ngµy 18 th¸ng M−êi mét 1911 kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã mét gi¸ trÞ nµo c¶? Hay cã thÓ lµ çc ngµi I-g«-rÐp vµ M¸c-tèp kh«ng thõa nhËn toµ ¸n träng tµi tr−íc ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911? Xin çc ngµi h·y nãi vµ chøng minh ®iÒu ®ã ®i! Ph¶i ch¨ng sau ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911 çc ngµi míi thõa nhËn toµ ¸n träng tµi? Tr−íc ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911, toµ ¸n träng tµi ⎯ ®−îc mäi ng−êi c«ng nhËn ⎯ ®· kÕt téi çc ngµi, bëi thÕ c¶ çc ngµi lÉn T¬-rèt-xki kh«ng ®−îc cÊp mét xu nµo, bÊt chÊp nh÷ng lêi thØnh cÇu, yªu s¸ch vµ "kh¸ng nghÞ" cña çc ngµi. HiÖn nay, çc ngµi bÞ toµ ¸n träng tµi, ⎯ mét tßa ¸n hîp lÖ vµ ®−îc mäi ng−êi c«ng nhËn, ⎯ kÕt téi, ®ang m−u toan Èn nÊp ë ®»ng sau ý kiÕn ç nh©n cña çc vÞ träng tµi cò, ý kiÕn kh«ng rµng buéc ®−îc mét ai c¶. Sau ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1911, toµ ¸n träng tµi kh«ng cßn tån t¹i n÷a, vµ vÒ mÆt ®ã th× tÊt c¶ chóng ta ®Òu quay trë l¹i víi çi t×nh tr¹ng tr−íc héi nghÞ toµn thÓ. ViÖc ng−êi gi÷ quü tr−íc ®©y vÉn cø gi÷ sè tiÒn cña ph¸i b«n-sª-vÝch lµ mét viÖc phi ph¸p.

Nh−ng thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç çc ngµi I-g«-rÐp vµ Li-be ®ang t×m kiÕm mét tin tøc "giËt g©n", cßn dùa vµo nh÷ng v¨n kiÖn chÝnh x¸c ®Ó kÓ l¹i sù viÖc xÐt xö th× hä l¹i sî. Kh«ng lõa ®−îc ng−êi th× kh«ng b¸n ®−îc hµng, ⎯ ®ã lµ c©u ch©m ng«n cña hä.



cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV

I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nÕu xÐt vÒ mÆt tån t¹i c«ng khai th× ®−îc may m¾n h¬n c¶ trong sè çc ®¶ng gäi lµ ®¶ng ®èi lËp, võa tiÕn hµnh mét b−íc cùc kú quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cña hä trong cuéc vËn ®éng bÇu cö. Theo nh÷ng nguån tin tèt nhÊt, cã c¶m t×nh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, mµ chóng ta ®· cã ®−îc, th× chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc quy ®Þnh nh− sau:

1) §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sÏ ®−a ng−êi cña hä ra øng cö ë n¬i nµo mµ nh÷ng ng−êi ®ã ®−îc ®¶m b¶o tróng cö.

2) ë nh÷ng n¬i nµo mµ øng cö viªn d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng hy väng cã ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè phiÕu, th× §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sÏ ñng hé øng cö viªn tiÕn bé nµo cã thÓ thu ®−îc nhiÒu phiÕu nhÊt, kh«ng ph©n biÖt ®¶ng ph¸i.

3) Trong tr−êng hîp øng cö viªn cña ph¸i ®èi lËp kh«ng cã hy väng g× ®−îc bÇu vµ cã nguy c¬ Tr¨m ®en, th× chØ ®−îc ñng hé øng cö viªn cña §¶ng th¸ng M−êi nÕu ng−êi ®ã lµ mét ng−êi thËt sù theo chñ nghÜa lËp hiÕn, ®iÒu nµy tuy l¹ nh−ng ®«i khi còng cã thÓ x¶y ra.

4) §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ký kÕt bÊt kú mét hiÖp ®Þnh bÇu cö nµo víi nh÷ng ng−êi thuéc çnh h÷u trong §¶ng th¸ng M−êi, còng nh− víi nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa vµ ph¸i qu©n chñ. Nãi chung, kh«ng quªn lîi Ých cña ®¶ng hä, nh−ng hä còng kh«ng v× lîi Ých cña ®¶ng hä mµ

50 V. I. Lª-nin Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV 51

hy sinh nh÷ng lîi Ých tèi cao cña ph¸i ®èi lËp, hiÓu theo nghÜa réng.

§ã lµ chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ph¶i hÕt søc chó ý tíi chÝnh s¸ch ®ã, ph©n tÝch b¶n chÊt giai cÊp thùc sù vµ ý nghÜa thùc sù cña chÝnh s¸ch ®ã bÞ che ®Ëy d−íi nh÷ng c©u gi¶ ®Þnh th«ng th−êng. Nh÷ng c©u ®ã nãi vÒ "nh÷ng lîi Ých tèi cao cña ph¸i ®èi lËp", v. v., ®Ëp ngay vµo m¾t khi ®äc nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç: chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn hiÖn nay ®· ®−îc x¸c ®Þnh mét çch hoµn toµn vµ døt kho¸t nh− lµ chÝnh s¸ch cña khèi liªn minh §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Ph¶i hiÓu thùc chÊt ®ã, ph¶i t¸ch çi nh©n ra khái çi vá ngoµi lµ nh÷ng lêi lÏ cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa - quan ph−¬ng.

1) Kh«ng mét ch÷ nµo nãi tíi sù liªn minh víi ph¸i t¶, víi ph¸i d©n chñ. 2) ChØ cÊm liªn minh víi nh÷ng ng−êi thuéc çnh h÷u trong §¶ng th¸ng M−êi, nh−ng ®ã lµ mét thiÓu sè kh«ng ®¸ng kÓ trong §¶ng th¸ng M−êi, "ph¸i G«-l«-l«-bèp". 3) C©u nãi "nh÷ng lîi Ých tèi cao cña ph¸i ®èi lËp, hiÓu theo nghÜa réng" trong thùc tÕ chØ cã thÓ cã mét nghÜa lµ: trªn thùc tÕ cho phÐp (vµ khuyªn!) liªn minh víi §¶ng th¸ng M−êi lµ mét th«ng lÖ.

CÇn ph¶i n¾m ch¾c ba kÕt luËn ®ã vÒ chÝnh s¸ch thùc sù cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

ý nghÜa cña nh÷ng kÕt luËn ®ã nh− thÕ nµo? "Çnh t¶ thuéc ph¸i gi÷a" cña ph¸i tù do t− s¶n ®· x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cña hä lµ chÝnh s¸ch liªn minh víi çnh h÷u thuéc ph¸i gi÷a cña ph¸i tù do t− s¶n, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, ⎯ hä c«ng khai nãi vÒ sù thï ®Þch cña hä ®èi víi bän Tr¨m ®en vµ bµy tá sù thï ®Þch cña hä ®èi víi ph¸i t¶, ®èi víi ph¸i d©n chñ, b»ng çch kh«ng nãi tíi bÊt kú mét sù liªn minh nµo víi ph¸i lao ®éng, ph¸i t¶ kh«ng ®¶ng ph¸i vµ nh÷ng øng cö viªn c«ng nh©n.

Nh÷ng ®iÒu chóng t«i ®· nãi trong bµi "Hai ph¸i gi÷a"1) trªn tê "Ng«i sao", sè 28, ®· hoµn toµn ®−îc chøng thùc.

ë n−íc Nga cã ba lùc l−îng chÝnh trÞ c¬ b¶n, vµ do ®ã còng cã ba ®−êng lèi chÝnh trÞ c¬ b¶n: bän Tr¨m ®en (lîi Ých giai cÊp cña bän ®Þa chñ - chñ n«) vµ cïng víi chóng vµ ®øng trªn chóng lµ "bé m¸y quan liªu"; sau ®ã lµ giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, "ph¸i gi÷a" ⎯ çnh t¶ (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) vµ çnh h÷u (§¶ng th¸ng M−êi); cuèi cïng, ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng 47, ph¸i d©n tuý, ph¸i t¶ kh«ng ®¶ng ph¸i) vµ ph¸i d©n chñ v« s¶n. TÝnh chÊt ®óng ®¾n cña mét sù ph©n lo¹i nh− vËy ⎯ vµ còng chØ cña mét sù ph©n lo¹i nh− vËy ⎯ ®· ®−îc toµn bé kinh nghiÖm 10 n¨m ®Çu thÕ kû XX chøng minh, mµ 10 n¨m ®ã l¹i lµ 10 n¨m cã nhiÒu sù biÕn quan träng kh¸c th−êng.

LÏ dÜ nhiªn lµ c¶ ë trong tù nhiªn còng nh− trong x· héi, tÊt c¶ mäi ranh giíi ®Òu biÕn ®éng, trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®Òu lµ cã ®iÒu kiÖn, thay ®æi, chø kh«ng ph¶i cè ®Þnh. Nh÷ng h×nh thøc qu¸ ®é vµ nh÷ng sù dao ®éng cña çc ®¶ng vµ çc nhãm n»m "trªn ranh giíi" cña nh÷ng sù ph©n chia c¬ b¶n, lµ nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái, nh−ng thùc chÊt cña vÊn ®Ò ⎯ do lùc l−îng so s¸nh cña çc giai cÊp ë Nga ®Çu thÕ kû XX ®Î ra ⎯ râ rµng chÝnh lµ do sù chia "ba" nãi trªn quyÕt ®Þnh. Sù lÉn lén ph¸i tù do t− s¶n (®øng ®Çu nã lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) víi ph¸i d©n chñ t− s¶n ®· g©y t¸c h¹i kh«ng Ýt cho phong trµo gi¶i phãng ë Nga, vµ cÇn ph¶i hÕt søc cè g¾ng ®Ó lµm cho kinh nghiÖm cña m−êi n¨m vÜ ®¹i (1900 - 1910) cã thÓ gióp ®ì toµn thÓ ph¸i d©n chñ hoµn toµn hiÓu râ ®−îc sù sai lÇm vµ sù tai h¹i cña sù lÉn lén ®ã. V× thÕ, ph¸i d©n chñ c«ng nh©n thêi ®¹i chóng ta ®ang ®øng tr−íc hai nhiÖm vô g¾n liÒn chÆt chÏ víi nhau: mét lµ, thµnh lËp mét tæ

_______________________________________ 1) Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 20,

tr. 438 - 441.


chøc chÝnh trÞ ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n lµm thuª, t¸ch ra khái tÊt c¶ bän chñ lín vµ nhá, mÆc dï ®ã lµ nh÷ng tªn chñ d©n chñ nhÊt, vµ g¾n víi toµn bé phong trµo quèc tÕ, thÕ giíi, cña giai cÊp Êy; hai lµ, ph¸t triÓn vµ cñng cè nh÷ng lùc l−îng cña ph¸i d©n chñ ë Nga (®øng ®Çu ph¸i nµy nhÊt ®Þnh còng ph¶i lµ c«ng nh©n, còng nh− ®øng ®Çu ph¸i tù do t− s¶n nhÊt ®Þnh ph¶i lµ nh÷ng thµnh phÇn x· héi nh− kiÓu nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn). Kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nhiÖm vô thø hai nµy nÕu kh«ng kiªn tr× gi¶i thÝch cho quÇn chóng ®«ng ®¶o nhÊt hiÓu râ ®−îc çc nguån gèc giai cÊp vµ ý nghÜa chÝnh trÞ cña çi ranh giíi gi÷a ph¸i tù do t− s¶n (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng, v.v.).

Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa kh«ng muèn vµ còng kh«ng thÓ bá qua ®−îc bän M¸c-cèp vµ Pu-ri-skª-vÝch, hä chØ cè lµm gi¶m bít sù thèng trÞ cña chóng mµ th«i. Ph¸i d©n chñ t− s¶n vµ c«ng nh©n th× kh«ng thÓ kh«ng cè g¾ng ⎯ mét çch Ýt nhiÒu triÖt ®Ó vµ tù gi¸c ⎯ thñ tiªu tÊt c¶ nh÷ng c¬ së kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña sù thèng trÞ ®ã.

XÐt theo quan ®iÓm cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n th× néi dung c¬ b¶n cña cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV lµ nh− vËy. ChÝnh ph¶i ®−a néi dung ®ã lªn hµng ®Çu ®Ó ®èi lËp víi chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, chÝnh s¸ch cè ý dïng nh÷ng c©u nãi chung chung vÒ tÝnh "tiÕn bé" vµ "®èi lËp" ®Ó lµm lÉn lén tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c.

Khèi liªn minh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi kh«ng ph¶i lµ mét çi g× míi l¹. Nh÷ng ng−êi m¸c- xÝt ®· dù kiÕn tr−íc ®iÒu ®ã tõ l©u, ngay tõ nh÷ng n¨m 1905 - 1907 ®· nªu ra tÝnh chÊt th©n thuéc néi t¹i vÒ mÆt giai cÊp cña hai bé phËn cÊu thµnh khèi liªn minh ®ã. Trong §u-ma III ®· xuÊt hiÖn ngay hai khèi ®a sè, vµ ngay tõ cuèi n¨m 1907, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· lÊy kÕt luËn ®ã lµm hßn ®¸ t¶ng cña chÝnh s¸ch cña m×nh. N¨m n¨m tån t¹i

cña §u-ma III ®· x¸c minh kÕt luËn ®ã. Thµnh phÇn cña §u-ma ®ã ®¹i ®Ó nh− sau *:

ph¸i h÷u ........................... 160

ph¸i th¸ng M−êi............... 124 284 ⎯ khèi ®a sè thø nhÊt

ph¸i tù do ......................... 127

ph¸i d©n chñ ..................... 29

251 ⎯ khèi ®a sè thø hai

Tæng céng 440

§u-ma III lóc nµo còng dùa vµo hai khèi ®a sè ®ã, tøc nh÷ng bé phËn tÊt yÕu hîp thµnh toµn bé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u: khèi ®a sè thø nhÊt chñ tr−¬ng hoµn toµn duy tr× quyÒn lùc cña "chÕ ®é cò", ⎯ khèi ®a sè thø hai chñ tr−¬ng "mét b−íc tiÕn trªn con ®−êng" ®i tíi chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n. ChÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u cÇn khèi ®a sè thø nhÊt lµ ®Ó cho bän M¸c-cèp, Pu-ri-skª-vÝch vµ ®ång bän gi÷ ®−îc "chÝnh quyÒn vµ thu nhËp", cÇn khèi ®a sè thø hai lµ ®Ó kiÒm chÕ sù thèng trÞ ®ã vµ tiÕn lªn theo kiÓu t− s¶n (theo c«ng thøc: mét b−íc tiÕn hai b−íc lïi). Kinh nghiÖm giê ®©y ®· chØ râ r»ng sù tiÕn lªn ®ã còng gièng nh− lµ ®øng im, cßn viÖc "kiÒm chÕ" sù thèng trÞ cña bän Pu-ri-skª-vÝch th× kh«ng lµm ®−îc.

Hµng lo¹t cuéc bá phiÕu cña §u-ma III ®Òu lµ nh÷ng cuéc bá phiÕu cña "khèi ®a sè thø hai"; çch ®©y kh«ng l©u tê "Ng«n luËn" ®· thõa nhËn ®iÒu ®ã mét çch râ rµng khi nãi r»ng "mét sè cuéc bá phiÕu" vµo ®Çu phiªn häp gÇn ®©y nhÊt "thùc tÕ ®· t¸i diÔn trong §u-ma sù thèng trÞ cña

* Con tÝnh nµy ®−îc tÝnh theo nh÷ng sè liÖu cña cuèn "S¸ch chØ dÉn" chÝnh thøc n¨m 1910 (tËp II). Ph¸i h÷u chÝnh cèng ⎯ 51; ph¸i d©n téc chñ nghÜa ⎯ 89; çnh h÷u trong §¶ng th¸ng M−êi ⎯ 11; vµ 1/2 kh«ng ®¶ng ph¸i ⎯ 9; ph¸i tiÕn bé - tù do ⎯ 39; ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ 52; tÊt c¶ çc nhãm d©n téc ⎯ 27; vµ 1/2 kh«ng ®¶ng ph¸i ⎯ 9; ph¸i d©n chñ ⎯ ph¸i lao ®éng ⎯ 14 vµ ph¸i d©n chñ - x· héi ⎯ 15.


çnh t¶ thuéc ph¸i gi÷a" (xin ®äc lµ: cña khèi liªn minh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi). Së dÜ nh÷ng cuéc bá phiÕu nh− vËy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc chØ lµ v× c¶ khèi ®a sè thø hai n÷a còng ®øng trªn miÕng ®Êt ph¶n çch m¹ng gièng nh− khèi ®a sè thø nhÊt: chØ cÇn nhí l¹i tËp "Nh÷ng çi mèc"48 hoÆc nh÷ng bµi diÔn v¨n ngoan ®¹o cña Ca-ra-u-lèp, hoÆc nh÷ng khÈu hiÖu ë "Lu©n-®«n" còng ®ñ ®Ó minh ho¹ ®iÒu ®ã.

Cßn nh÷ng kÕt qu¶ cña nh÷ng "th¾ng lîi" ®ã cña khèi ®a sè thø hai lµ ë chç nµo? Nh÷ng sù kiÖn thùc tÕ x¸c minh cho ®iÒu ph¸t hiÖn thËt lµ l¹ lïng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn nãi r»ng trong §¶ng th¸ng M−êi cã "nh÷ng ng−êi thùc sù theo chñ nghÜa lËp hiÕn", lµ ë chç nµo? Sù ph¸t hiÖn ®ã ph¶i ch¨ng kh«ng chøng minh r»ng kh¸i niÖm "chñ nghÜa lËp hiÕn thùc sù" trong ý thøc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· bÞ h¹ qu¸ thÊp?

VÊn ®Ò ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña cuéc vËn ®éng bÇu cö lµ vÊn ®Ò néi dung chÝnh trÞ cña cuéc vËn ®éng ®ã, lµ vÊn ®Ò ®−êng lèi t− t−ëng thÓ hiÖn ra trong cuéc vËn ®éng ®ã. QuyÕt ®Þnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn l¹i mét lÇn n÷a chøng minh b¶n chÊt ph¶n d©n chñ cña nã, v× néi dung cuéc vËn ®éng bÇu cö cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn dÉn tíi chç h¹ thÊp h¬n n÷a kh¸i niÖm "chñ nghÜa lËp hiÕn" trong ý thøc quÇn chóng. Gi¸o dôc nh©n d©n r»ng trong "çnh t¶" §¶ng th¸ng M−êi cã thÓ cã nh÷ng ng−êi thùc sù theo chñ nghÜa lËp hiÕn, ⎯ ®ã lµ ®iÒu mµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn muèn lµm, ®ã lµ ý nghÜa cña chÝnh s¸ch bÇu cö cña hä.

NhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ th× kh¸c: kh«ng h¹ thÊp kh¸i niÖm chñ nghÜa lËp hiÕn, mµ lµ gi¶i thÝch toµn bé tÝnh chÊt gi¶ m¹o cña nã khi mµ chÝnh quyÒn vµ thu nhËp vÉn cßn n»m ë trong tay bän M¸c-cèp vµ ®ång bän. Néi dung cuéc vËn ®éng bÇu cö cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®−îc quyÕt ®Þnh bëi nhiÖm vô gi¶i thÝch sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ, tËp hîp çc lùc l−îng cña ph¸i

d©n chñ l¹i, ®oµn kÕt hµng ngò nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª trªn toµn thÕ giíi.

Nh÷ng quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cßn lµm cho hä xa rêi ph¸i d©n chñ h¬n n÷a. NhiÖm vô cña chóng ta lµ tËp hîp çc lùc l−îng cña ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i mäi biÓu hiÖn cña chÕ ®é trung cæ vµ ®Ó ®èi lËp l¹i víi khèi liªn minh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi.

II. Vai trß cña çc ®¹i biÓu cö tri

c«ng nh©n trong cuéc vËn ®éng bÇu cö

Cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma IV ®· b¾t ®Çu. ChÝnh phñ ®· më ®Çu cuéc vËn ®éng Êy b»ng nh÷ng b¶n th«ng tri nãi vÒ viÖc gióp ®ì ®¶ng "d©n téc", b»ng nh÷ng "biÖn ph¸p" quy ®Þnh t− çch nh÷ng øng cö viªn cña chÝnh phñ vµ g¹t bá nh÷ng øng cö viªn cña ph¸i ®èi lËp nãi chung, vµ ®Æc biÖt lµ cña ph¸i d©n chñ.

B¸o chÝ cña ph¸i ®èi lËp còng ®· më ®Çu cuéc vËn ®éng bÇu cö. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn còng ®· më ®Çu cuéc vËn ®éng Êy b»ng nh÷ng quyÕt ®Þnh cña hä vÒ viÖc liªn minh víi "çnh t¶" §¶ng th¸ng M−êi.

V× vËy ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ph¶i lËp tøc hÕt søc chó ý ®Õn vÊn ®Ò bÇu cö vµ th¶o luËn tr−íc mét çch cã hÖ thèng ⎯ kh«ng ho·n c«ng viÖc l¹i mét tuÇn lÔ nµo n÷a ⎯ s¸ch l−îc cña m×nh, chuÈn bÞ tr−íc cho tÊt c¶ mäi ng−êi ñng hé ph¸i d©n chñ ®Ó hä hoµn thµnh vai trß quan träng vµ nÆng nÒ cña hä.

Trong bµi nµy, chóng t«i ®Þnh nãi vÒ vÊn ®Ò vai trß cña nh÷ng ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n. LÏ dÜ nhiªn, trong tr−êng hîp nµy còng nh− bÊt cø lóc nµo kh¸c, çi cÇn ®−a lªn hµng ®Çu vÉn lµ néi dung c«ng t¸c, tøc lµ ®−êng lèi chÝnh trÞ - t− t−ëng cña cuéc vËn ®éng. Gi¸o dôc vµ tæ chøc giai cÊp c«ng nh©n, ®oµn kÕt hä l¹i thµnh mét ®¶ng ®éc lËp vµ


®oµn kÕt víi çc ®¶ng ë T©y ¢u, gi¶i thÝch cho hä râ nh÷ng môc tiªu lÞch sö cña hä lµ c¶i t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn c¨n b¶n cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ cña chñ nghÜa t− b¶n, kh«ng ngõng v¹ch râ ranh giíi gi÷a chÝnh ®¶ng cña hä víi tÊt c¶ çc khuynh h−íng d©n chñ t− s¶n, dï ®ã lµ nh÷ng khuynh h−íng "t¶", d©n tuý, v. v., ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô c¬ b¶n.

NhiÖm vô c¬ b¶n ®ã ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n cña tÊt c¶ çc n−íc ®Òu nh− nhau. Vµ còng chÝnh v× thÕ mµ viÖc vËn dông nã vµo trong mét n−íc, vµo n−íc Nga, trong thêi ®¹i hiÖn nay ®ßi hái ⎯ v× nhiÖm vô chung ®ã ⎯ ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng nhiÖm vô ®Æc thï, cô thÓ cña thêi ®¹i chóng ta. HiÖn nay, do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, trong ph¹m vi nh÷ng nhiÖm vô ®ã cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n Nga, cã hai nhiÖm vô g¾n chÆt víi nhau ®−îc ®−a lªn hµng ®Çu. Hai nhiÖm vô ®ã nh− sau: mét lµ, nhËn thøc râ mèi liªn hÖ gi÷a trµo l−u thñ tiªu chñ nghÜa (mµ ®¹i biÓu, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, lµ çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng") vµ çi trµo l−u t− s¶n ph¶n çch m¹ng ®−îc phæ biÕn réng r·i lµ ph¸i "Nh÷ng çi mèc". NhËn thøc râ t¸c h¹i cña ¶nh h−ëng t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc ¶nh h−ëng ®ã vµ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng môc tiªu trùc tiÕp tr−íc m¾t liªn quan tíi b¶n th©n sù tån t¹i cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ®ang bÞ ph¸i thñ tiªu phñ nhËn. Hai lµ, nhiÖm vô tæ chøc ph¸i d©n chñ çnh t¶, víi ®iÒu kiÖn lµ ph©n râ ranh giíi gi÷a ph¸i d©n chñ (t− s¶n) vµ ph¸i tù do t− s¶n. Kh«ng lµm ®−îc ®iÓm ®ã th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ⎯ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña mäi b−íc tiÕn cña phong trµo gi¶i phãng nãi chung.

LÉn lén ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) víi ph¸i d©n chñ (ph¸i lao ®éng, "ph¸i d©n tuý" çnh t¶), th× vÒ nguyªn t¾c lµ sai lÇm c¨n b¶n vµ vÒ thùc tiÔn sÏ dÉn tíi ph¶n béi lîi Ých cña ph¸i d©n chñ. NhiÖm vô cña çc ®¹i

biÓu cö tri c«ng nh©n lµ ph¶i b¶o vÖ çi nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ phong trµo gi¶i phãng, gi¶i thÝch thùc chÊt giai cÊp cña çc ®¶ng ph¸i (kh«ng ®Ó cho m×nh bÞ lõa bÞp bëi çc "chiªu bµi", bëi nh÷ng tõ rÊt kªu vµ nh÷ng tªn gäi cèt g©y Ên t−îng), ph©n biÖt râ ph¸i h÷u (tõ bän Tr¨m ®en ®Õn ph¸i th¸ng M−êi), ph¸i tù do t− s¶n (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cïng ®i víi hä) víi ph¸i d©n chñ (ph¸i d©n chñ t− s¶n lµ ph¸i lao ®éng vµ çc trµo l−u gÇn gièng nh− hä; råi ®Õn nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt lµ ph¸i d©n chñ v« s¶n).

Trong chÕ ®é bÇu cö do ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 quy ®Þnh49, çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt trong çc cuéc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh. Lµm cho tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri ®ã trë thµnh nh÷ng ®¹i biÓu trung thµnh, ®¸ng tin cËy cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô thùc tiÔn tr−íc m¾t.

Nh− mäi ng−êi ®· biÕt, cã s¸u tØnh ®−îc ®¶m b¶o mçi tØnh bÇu mét ®¹i biÓu vµo §u-ma, lÊy trong sè ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n. Nh÷ng tØnh ®ã lµ: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Vla-®i-mia, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, C«-xt¬-r«-ma vµ Kh¸c-cèp. Nh÷ng ®¹i biÓu Êy l¹i do tÊt c¶ çc thµnh viªn trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh bÇu ra, nghÜa lµ hÇu nh− bao giê còng ®Òu do nh÷ng ®¹i biÓu cö tri ph¸i h÷u, ®Þa chñ vµ ®¹i t− s¶n, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi, bÇu ra. Muèn ®¶m b¶o cho nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu §u-ma, th× cÇn ph¶i lµm cho tÊt c¶ çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n, kh«ng trõ mét ai, ®Òu thuéc vÒ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ kiªn quyÕt ñng hé mét øng cö viªn nhÊt ®Þnh trong sè hä. ChØ cÇn cã mét "ng−êi bá trèn sang hµng ngò ®Þch" hoÆc mét ®¹i biÓu cö tri ®i theo ph¸i tù do, theo "ph¸i h÷u", lµ §¶ng th¸ng M−êi cã thÓ lµm cho chÝnh ng−êi ®ã tróng cö, bÊt chÊp c¶ ®a sè çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n!

Nh−ng kh«ng ph¶i chØ trong thµnh phÇn çc cuéc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh cña s¸u tØnh ®ã míi cã ®¹i biÓu cö


tri c«ng nh©n. ë 44 tØnh (trong sè 53 tØnh) cã tÊt c¶ 112 ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n.

Vai trß cña nh÷ng ®¹i biÓu cö tri ®ã lµ g×? Mét lµ, bao giê hä còng ph¶i ®i theo ®−êng lèi t− t−ëng: tæ chøc ph¸i d©n chñ (®Æc biÖt lµ ph¸i d©n chñ n«ng d©n), lµm cho hä tho¸t khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do. §©y lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng cùc kú quan träng. Hai lµ, nh÷ng ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n cã thÓ (vµ ph¶i cè søc) ®i vµo §u-ma b»ng çch lîi dông sù ph©n t¸n çc phiÕu bÇu cña ph¸i h÷u vµ ph¸i tù do.

Chóng t«i xin lÊy mét vÝ dô ®Ó gi¶i thÝch râ nhiÖm vô thø hai nµy. TØnh Vi-¸t-ca ®· cö hai ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi vµ §u-ma III: A-xt¬-ra-khan-tsÐp vµ Pu-chi-a-tin. Nh−ng theo ph¸p luËt th× tØnh Vi-¸t-ca l¹i kh«ng cã mét ®¹i biÓu nµo cña ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n. ë héi nghÞ bÇu cö tØnh Vi-¸t-ca cã 109 ®¹i biÓu cö tri, trong ®ã 4 ng−êi lµ c«ng nh©n. Lµm thÕ nµo mµ bèn ng−êi c«ng nh©n (trong sè 109) l¹i ®−a ®−îc hai ng−êi vµo §u-ma? Ch¾c ch¾n lµ sè phiÕu trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ®· bÞ ph©n t¸n, vµ nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì cña c«ng nh©n th× ph¸i tù do kh«ng thÓ th¾ng ®−îc ph¸i h÷u. BÞ buéc ph¶i liªn minh víi c«ng nh©n, ph¸i tù do ph¶i chia sè ghÕ víi c«ng nh©n, vµ hä ®· ®−a hai ng−êi d©n chñ - x· héi vµo §u-ma. Thµnh phÇn ®¹i biÓu cña tØnh Vi-¸t-ca ®−îc bÇu vµo §u-ma nh− sau: 1 ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé, 3 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, 2 ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng, 2 ng−êi d©n chñ - x· héi, ⎯ tøc lµ 4 ng−êi thuéc ph¸i tù do vµ 4 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ. Trong tØnh ®ã c«ng nh©n cã thÓ giµnh ®−îc cho m×nh 3 ghÕ, nÕu nh− hä t¸ch ®−îc nh÷ng ®¹i biÓu cö tri d©n chñ ra khái çc ®¹i biÓu cö tri thuéc ph¸i tù do víi ®iÒu kiÖn lµ sè ®¹i biÓu cö tri d©n chñ ®«ng h¬n sè ®¹i biÓu cö tri thuéc ph¸i tù do. Gi¶ ®Þnh lµ trong sè 109 ®¹i biÓu cö tri cã 54 ng−êi lµ ph¸i h÷u (50 trong sè 53 ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ vµ 4 trong sè 17 ®¹i biÓu

cö tri do §¹i héi I cña çc cö tri thµnh phè bÇu ra). L¹i gi¶ ®Þnh r»ng trong sè 55 ®¹i biÓu cö tri cßn l¹i, cã 20 ng−êi thuéc ph¸i tù do (3 ®Þa chñ, 13 ng−êi thuéc d©n thµnh phè lo¹i mét vµ 4 ng−êi thuéc d©n thµnh phè lo¹i hai), 35 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ (23 ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n, 8 ng−êi ®¹i biÓu d©n thµnh phè lo¹i hai vµ 4 c«ng nh©n). Trong ®iÒu kiÖn nh− vËy, ph¸i d©n chñ lÏ ra ph¶i ®−îc 5 trong sè 8 ghÕ, vµ c«ng nh©n cã thÓ giµnh ®−îc 3 ghÕ cho m×nh khi ph¸i d©n chñ n«ng d©n tÝn nhiÖm hä.

ë tØnh U-pha tÊt c¶ sè ghÕ ®¹i biÓu ®Òu bÞ ph¸i tù do (bao gåm c¶ nh÷ng ng−êi theo ®¹o Håi) chiÕm lÊy. Ph¸i d©n chñ kh«ng ®−îc mét ghÕ nµo. Trong lóc ®ã th× lÏ ra ba ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n cña tØnh U - pha, víi 30 ®¹i biÓu cö tri cña n«ng d©n, ch¾c ch¾n vÉn cã thÓ giµnh ®−îc ghÕ c¶ cho m×nh lÉn cho ph¸i lao ®éng, nÕu viÖc tæ chøc ph¸i d©n chñ ®−îc tèt h¬n.

TØnh PÐc-m¬ ®· bÇu vµo §u-ma III 6 ®¹i biÓu thuéc ph¸i tù do vµ 3 ®¹i biÓu thuéc ph¸i d©n chñ, trong sè ®ã chØ cã mét ng−êi d©n chñ - x· héi. Trong lóc ®ã, sè ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n ë ®©y cã 26 ng−êi, trong ®ã cã mét ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng ®−îc ph¸i tù do bÇu ra, ph¸i nµy chiÕm ®a sè trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, nghÜa lµ cã thÓ coi ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n lµ ®oµn tuyÓn cö hoµn toµn thuéc ph¸i lao ®éng (chØ cÇn cã mét n«ng d©n bá ph¸i d©n chñ ch¹y sang ph¸i tù do th«i, th× ph¸i tù do sÏ bÇu ng−êi bá ch¹y ®ã!). §oµn tuyÓn cö lo¹i hai (cã 13 ®¹i biÓu cö tri) còng nh− thÕ, bëi v× trong ®ã cã mét ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng ®−îc ph¸i tù do bÇu. Nh− vËy, tæng céng sè ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ trong çc ®¹i biÓu cö tri lµ 26 + 13 + 5 c«ng nh©n = 44. TÊt c¶ cã 120 ®¹i biÓu cö tri, trong ®ã 59 ng−êi lµ ®Þa chñ, vµ 17 ng−êi thuéc d©n thµnh phè lo¹i mét. Ngay nÕu nh− tÊt c¶ ⎯ trõ ph¸i d©n chñ ra ⎯ ®Òu lµ ng−êi cña ph¸i tù do, th× hä còng chØ cã 76 ng−êi, nghÜa lµ ch−a ®Õn hai phÇn ba. DÜ nhiªn, ch¾c ch¾n lµ mét bé phËn ®¹i biÓu


cö tri thuéc vÒ ph¸i h÷u. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¸i tù do ch−a ®−îc hai phÇn ba ®¹i biÓu cö tri nh−ng l¹i giµnh ®−îc hai phÇn ba sè ghÕ ë §u-ma. Tõ ®ã rót ra mét kÕt luËn tÊt yÕu lµ: nÕu ph¸i d©n chñ ®−îc tæ chøc mét çch tù gi¸c vµ tèt h¬n (mµ c«ng nh©n lµ nh÷ng ng−êi ph¶i ch¨m lo ®Õn ®iÒu Êy tr−íc tiªn!) th× hä sÏ kh«ng ®Ó cho ph¸i tù do g©y thiÖt h¹i. £-g«-rèp, mét ng−êi d©n chñ - x· héi ®−îc ®¹i héi toµn thÓ ®¹i biÓu cö tri tØnh PÐc-m¬ bÇu ra, tøc lµ ®−îc ph¸i tù do bÇu ra, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¸i tù do cÇn ®Õn sù gióp ®ì cña c«ng nh©n, vµ c«ng nh©n râ rµng ®· ph¹m sai lÇm, ®· trùc tiÕp vi ph¹m lîi Ých cña ph¸i d©n chñ, khi hä thùc hiÖn sù gióp ®ì ®ã mµ l¹i kh«ng giµnh ®−îc mét phÇn sè ghÕ ®¹i biÓu t−¬ng xøng cho ph¸i d©n chñ.

Chóng t«i dÉn ra nh÷ng con tÝnh ®ã, ®ång thêi nhÊn m¹nh çi ý nghÜa dïng ®Ó lµm vÝ dô, ®Ó gi¶i thÝch cña chóng, bëi v× chóng t«i kh«ng cã nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vÒ thµnh phÇn ®¶ng ph¸i cña çc ®¹i biÓu cö tri nãi chung vµ cña mçi ®oµn tuyÓn cö nãi riªng. Trong thùc tÕ, sù viÖc cßn phøc t¹p h¬n, nhiÒu mµu s¾c h¬n lµ ®iÒu ®−îc m« t¶ qua nh÷ng sè liÖu −íc l−îng cña chóng t«i. Nh−ng c«ng nh©n ph¶i n¾m lÊy so s¸nh lùc l−îng c¬ b¶n trong çi "bé m¸y tinh vi" cña chÕ ®é bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u cña chóng ta, vµ sau khi ®· n¾m ®−îc ®iÒu chñ yÕu th× ®èi víi nh÷ng chi tiÕt hä còng sÏ cã thÓ ph©n tÝch ®−îc.

Cã hai ®oµn tuyÓn cö d©n chñ nhÊt (dÜ nhiªn lµ sau ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n; ®oµn nµy cã thÓ vµ ph¶i triÖt ®Ó m¸c- xÝt, triÖt ®Ó chèng ph¸i thñ tiªu), ®ã lµ ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n vµ ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai. Trong ®ã ®oµn thø nhÊt d©n chñ h¬n ®oµn thø hai, ⎯ mÆc dï so víi d©n thµnh phè th× tù do bÇu cö ë n«ng th«n còng Ýt h¬n nhiÒu, nh÷ng ®iÒu kiÖn cæ ®éng vµ tæ chøc cña n«ng d©n còng kÐm h¬n nhiÒu.

ThËt vËy, nh÷ng ®¹i biÓu ®Æc ph¸i cña §¹i héi II cña

çc cö tri thµnh phè lµ do 28 tØnh bÇu vµo §u-ma III. Trong sè ®ã cã 16 ng−êi thuéc ph¸i h÷u, 10 ng−êi thuéc ph¸i tù do, 2 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ (R«-da-nèp cña tØnh Xa-ra-tèp vµ Pª-t¬-rèp III cña tØnh PÐc-m¬). Nh÷ng ®¹i biÓu ®Æc ph¸i cña n«ng d©n ®Òu cã trong tÊt c¶ 53 tØnh: 23 ng−êi thuéc ph¸i h÷u, 17 ng−êi thuéc ph¸i tù do, 5 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ vµ 8 ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i. §em sè ®¹i biÓu kh«ng ®¶ng ph¸i chia ®Òu cho ph¸i h÷u vµ ph¸i ®èi lËp, th× chóng ta cã nh÷ng sè liÖu so s¸nh sau ®©y:

§¹i biÓu §u-ma III: §oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai

§oµn tuyÓn cö n«ng d©n

ph¸i h÷u . . . . . . . . 16 27 ph¸i ®èi lËp . . . . . . 12 = 43% 26 = 49% §oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai bÇu ra 43% sè ®¹i

biÓu thuéc ph¸i ®èi lËp, cßn ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n bÇu ra 49% sè ®¹i biÓu thuéc ph¸i ®èi lËp. NÕu chó ý r»ng, nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma III, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, ®· ®−a ra b¶n dù luËt vÒ ruéng ®Êt, b¶n dù luËt nµy xÐt vÒ mÆt néi dung th× d©n chñ h¬n b¶n dù luËt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, thªm n÷a nh÷ng n«ng d©n kh«ng ®¶ng ph¸i vµ nh÷ng n«ng d©n thuéc ph¸i h÷u 50 còng ký vµo b¶n dù luËt ®ã, ⎯ nÕu chó ý nh− vËy th× sÏ râ rµng lµ, trªn thùc tÕ, tinh thÇn d©n chñ cña ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n cßn v−ît tinh thÇn d©n chñ cña ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai víi møc cao h¬n so víi møc tr×nh bµy trong nh÷ng sè liÖu cña chóng t«i.

§iÒu ®ã cã nghÜa lµ c«ng nh©n nãi chung vµ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n nãi riªng ph¶i chó ý nhiÒu h¬n hÕt chÝnh lµ ®Õn ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n vµ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n. Víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi tæ chøc cña ph¸i d©n chñ, c«ng nh©n ph¶i ho¹t ®éng tr−íc hÕt lµ trong n«ng d©n, råi sau ®ã míi ho¹t ®éng trong d©n thµnh phè


lo¹i hai. Trong hai ®oµn tuyÓn cö ®ã, t×nh tr¹ng lÉn lén ph¸i tù do víi ph¸i d©n chñ ®Æc biÖt nghiªm träng, ®Æc biÖt th−êng thÊy, ®Æc biÖt ®−îc ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ra søc vun xíi; ph¸i nµy lîi dông çi kinh nghiÖm "nghÞ tr−êng" cña nh÷ng "tay chuyªn xoay xë" cña hä vµ çi tªn gäi "d©n chñ" cña hä ("nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn", "§¶ng tù do nh©n d©n"), çi tªn gäi che ®Ëy thùc chÊt ph¶n d©n chñ, ph¶n çch m¹ng, kiÓu ph¸i "Nh÷ng çi mèc", ®Ó trùc tiÕp lõa bÞp nh÷ng ng−êi non nít vÒ chÝnh trÞ.

NhiÖm vô chÝnh trÞ - t− t−ëng cña c«ng nh©n trong giai ®o¹n hiÖn nay cña phong trµo gi¶i phãng ë Nga lµ tæ chøc ph¸i d©n chñ. Ho¹t ®éng kü thuËt bÇu cö ph¶i phôc tïng nhiÖm vô ®ã. Do ®ã, sù chó ý chñ yÕu ph¶i ®Æt vµo ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, råi sau míi ®Æt vµo ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai. Trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, nhiÖm vô ®Çu tiªn cña ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n lµ ®oµn kÕt ph¸i d©n chñ. Muèn ®−a øng cö viªn cña m×nh ra th× ph¶i cã ba phiÕu: cÇn ph¶i kiÕm ®−îc hai ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ trong n«ng d©n, vµ cïng l¾m th× thuyÕt phôc hai ng−êi thuéc ph¸i tù do lµ nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i m¹o hiÓm g× c¶ khi ®Ò cö øng cö viªn c«ng nh©n. Trong çc cuéc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ph¸i d©n chñ ph¶i liªn minh víi ph¸i tù do ®Ó chèng l¹i ph¸i h÷u. NÕu nh− khèi liªn minh ®ã kh«ng h×nh thµnh ngay ®−îc (trong phÇn lín tr−êng hîp, ch¾c ch¾n lµ nh− thÕ v× çc ®¹i biÓu cö tri kh«ng quen biÕt nhau) th× ph¸i d©n chñ tho¹t tiªn ph¶i cïng víi ph¸i tù do ®¸nh b¹i ph¸i h÷u, råi sau cïng víi ph¸i h÷u ®¸nh b¹i ph¸i tù do. Lóc ®ã, c¶ hai ph¸i nµy ®Òu sÏ kh«ng ®−îc bÇu (víi ®iÒu kiÖn lµ c¶ ph¸i h÷u lÉn ph¸i tù do riªng mét m×nh kh«ng thÓ chiÕm ®−îc tuyÖt ®¹i ®a sè; nÕu kh«ng cã ®iÒu kiÖn nµy th× ph¸i d©n chñ sÏ kh«ng thÓ ®−îc bÇu vµo §u- ma). Dùa vµo ®iÒu 119 cña luËt bÇu cö, viÖc bÇu cö sÏ t¹m ngõng l¹i. Sau khi tÝnh to¸n kÕt qu¶ çc cuéc bá phiÕu, trªn c¬ së cã nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vµ giµnh ®−îc mét

sù ph©n phèi çc ghÕ ®¹i biÓu theo tû lÖ th× ph¸i d©n chñ sÏ liªn minh víi ph¸i tù do. Trong tr−êng hîp nµy cÇn ph¶i ®Ó ph¸i tù do bÇu ph¸i d©n chñ tr−íc, chø kh«ng ph¶i ng−îc l¹i, bëi v× toµn bé lÞch sö vµ toµn bé kinh nghiÖm cña ch©u ¢u ®Òu ®· chøng minh r»ng ph¸i tù do th−êng hay lõa dèi ph¸i d©n chñ, cßn ph¸i d©n chñ th× ch−a bao giê lõa dèi ph¸i tù do.

Khi biÕt ®−îc nh÷ng ®oµn tuyÓn cö nµo sÏ bÇu ph¸i d©n chñ vµ khi biÕt ph©n biÖt ph¸i d©n chñ víi ph¸i tù do, çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n trong 44 tØnh cã thÓ ®ãng mét vai trß to lín c¶ trong viÖc tæ chøc ph¸i d©n chñ nãi chung, vµ trong viÖc bÇu mét sè lín nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng) vµo §u-ma. HiÖn nay, cã 15 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ 14 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ t− s¶n. Khi c«ng nh©n cã mét s¸ch l−îc ®óng ®¾n, th× trong mét t×nh h×nh thuËn lîi, cã thÓ t¨ng gÊp ®«i con sè cña c¶ hai ph¸i Êy. ë §u- ma IV ph¸i tù do sÏ ®−îc b¶o ®¶m cã mét nhãm m¹nh gåm 100 ng−êi vµ h¬n n÷a, tøc lµ nhãm cña ph¸i "®èi lËp" (kiÓu Lu©n-®«n) "cã tr¸ch nhiÖm", cã kh¶ n¨ng liªn minh víi ph¸i th¸ng M−êi. Ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cho ph¸i ®èi lËp ⎯ thùc sù d©n chñ, chø kh«ng ph¶i kiÓu ph¸i "Nh÷ng çi mèc" ⎯ t¹o nªn mét nhãm vµi chôc ng−êi, vµ ®iÒu ®ã th× cã thÓ lµm ®−îc.

Ph¸p luËt cho phÐp c«ng nh©n cã quyÒn bÇu ®¹i biÓu cö tri ë 44 tØnh. Nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé trong mçi c«ng x−ëng ph¶i nghiªn cøu ngay ®¹o luËt ®ã, suy nghÜ kü vÒ nh÷ng nhiÖm vô vµ hoµn c¶nh cña m×nh, ph¶i ch¨m lo sao cho çc ®¹i biÓu cö tri cña m×nh lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n ch©n chÝnh, chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ theo chñ nghÜa thñ tiªu.

Mét tr¨m m−êi hai ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n, nÕu hä ®−îc bÇu ra b»ng çch nh− vËy, mét çch cã ý thøc, chu ®¸o, cã hÖ thèng, th× hä sÏ cã thÓ cèng hiÕn rÊt nhiÒu c¶


trong sù nghiÖp ®oµn kÕt giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp ë ch©u ¢u ®©u ®©u còng ®ang v−¬n tíi nh÷ng môc ®Ých vÜ ®¹i, cã tÝnh chÊt thÕ giíi, còng nh− trong sù nghiÖp tæ chøc ph¸i d©n chñ ë n−íc Nga.

Thêi gian kh«ng chê ®îi chóng ta. Mçi mét c«ng nh©n gi¸c ngé ®Òu ®ang cã mét nhiÖm vô khã kh¨n nh−ng hÕt søc vÎ vang.

III. n«ng d©n vµ ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n

trong cuéc vËn ®éng bÇu cö

Trong bµi b¸o tr−íc (b¸o "Ng«i sao", sè 34) chóng t«i ®· nãi tíi vai trß cña çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n trong cuéc vËn ®éng bÇu cö 1). KÕt luËn cña chóng t«i lµ: nhiÖm vô chñ yÕu cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n cã hai mÆt: ®oµn kÕt giai cÊp c«ng nh©n lµm thuª, n©ng cao gi¸c ngé vµ nhËn thøc cña hä vÒ nh÷ng môc tiªu lÞch sö vÜ ®¹i cña hä; sau n÷a lµ tæ chøc ph¸i d©n chñ.

Giê ®©y chóng t«i xin chuyÓn sang ph©n tÝch vÊn ®Ò ph¸i d©n chñ kh«ng ph¶i v« s¶n, tøc ph¸i d©n chñ t− s¶n. Chç dùa giai cÊp chñ yÕu cña hä ë n−íc Nga lµ g×? ®Æc ®iÓm cña hä lµ g×? nhiÖm vô tr−íc m¾t cña hä lµ g×? vai trß cña hä trong cuéc bÇu cö nh− thÕ nµo?

Chç dùa giai cÊp chñ yÕu cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ë n−íc Nga lµ n«ng d©n. T×nh c¶nh cña ®«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n v« cïng cùc khæ, ¸ch ¸p bøc cña chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ®èi víi hä hÕt søc nÆng nÒ, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ tåi tÖ ®Õn tuyÖt väng, t×nh tr¹ng kh«ng cã quyÒn nghiªm träng mét çch kh¸c th−êng, thµnh thö trong giíi ®ã nh÷ng xu h−íng vµ nh÷ng nguyÖn väng d©n chñ ®· ph¸t sinh ra mét çch tù ph¸t vµ kh«ng sao k×m h·m ®−îc. Lèi tho¸t khái t×nh c¶nh ®ã mµ giai cÊp

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 55 - 64.

t− s¶n tù do chñ nghÜa (®øng ®Çu lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) vÏ ra, cô thÓ lµ: chia chÝnh quyÒn víi bän Pu-ri-skª-vÝch, cïng víi bän Pu-ri-skª-vÝch vµ Gu-ts¬-cèp (hoÆc bän Mi-li-u-cèp) thèng trÞ quÇn chóng, ⎯ ®èi víi hµng triÖu n«ng d©n, lèi tho¸t ®ã lµ kh«ng thÓ cã ®−îc. §ã lµ lý do t¹i sao chÝnh çi ®Þa vÞ giai cÊp cña n«ng d©n ë mét bªn vµ bªn kia lµ ®Þa vÞ giai cÊp cña giai cÊp ®¹i t− s¶n, nhÊt ®Þnh sÏ ®Î ra sù kh¸c nhau s©u s¾c gi÷a chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa tù do.

C¶ hai khuynh h−íng chÝnh trÞ ®ã th−êng th−êng kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh mét çch hoµn toµn râ rµng vµ hoµn toµn tù gi¸c, nh−ng viÖc n«ng d©n thiªn vÒ chñ nghÜa d©n chñ, cßn giai cÊp t− s¶n th× thiªn vÒ chñ nghÜa tù do qu©n chñ, lµ mét sù thùc ®· ®−îc m−êi n¨m ®Çu cña thÕ kû XX ë Nga ⎯ m−êi n¨m cã rÊt nhiÒu sù biÕn ⎯ chøng minh mét çch døt kho¸t. QuÇn chóng n«ng d©n thÓ hiÖn khuynh h−íng d©n chñ cña hä kh«ng nh÷ng trong phong trµo gi¶i phãng n¨m 1905, trong çc §u-ma ®Çu tiªn, mµ ngay c¶ trong §u-ma III cña bän chóa phong kiÕn, bèn m−¬i ba ®¹i biÓu n«ng d©n, trong ®ã cã c¶ ®¹i biÓu ph¸i h÷u vµ nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, còng ®· ®−a ra mét dù ¸n ruéng ®Êt d©n chñ h¬n dù ¸n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

Nãi chung, vÊn ®Ò ruéng ®Êt lµ vÊn ®Ò chñ yÕu cña n«ng d©n Nga hiÖn nay. ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u, kh«ng ®Çy 30 000 ®Þa chñ chiÕm 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt, cßn 10 triÖu hé n«ng d©n nghÌo nhÊt chØ cã chõng Êy ruéng ®Êt. Mét bªn th× trung b×nh mçi hé cã 2 300 ®ª-xi-a-ti-na, cßn mét bªn th× chØ cã 7 ®ª-xi-a-ti-na. ë vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn lÞch sö hiÖn nay cña n−íc Nga, ®iÒu ®ã kh«ng thÓ cã mét kÕt qu¶ kinh tÕ nµo kh¸c ngoµi sù l−u hµnh réng r·i nhÊt ®ñ çc kiÓu kinh tÕ "lao dÞch", tøc lµ nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é diªu dÞch tr−íc kia. T×nh tr¹ng n«ng d©n bÞ n« dÞch vµ cïng khæ, mét t×nh tr¹ng mµ tõ l©u ë ch©u ¢u kh«ng ®©u cßn thÊy n÷a, vµ n¹n ®ãi gièng nh− thêi trung cæ, ⎯ ®ã lµ nh÷ng hËu qu¶ cña t×nh h×nh Êy.


Giai cÊp t− s¶n d©n chñ - lËp hiÕn muèn gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò ruéng ®Êt theo kiÓu cña ph¸i tù do, duy tr× chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, chuéc l¹i mét phÇn ruéng ®Êt theo "sù ®Þnh gi¸ c«ng b»ng", lµm cho ®Þa chñ chiÕm −u thÕ h¬n n«ng d©n ë trong nh÷ng c¬ quan thi hµnh cuéc "c¶i çch". N«ng d©n kh«ng thÓ kh«ng ng¶ theo mét gi¶i ph¸p d©n chñ ®èi víi vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Gi¶i ph¸p d©n chñ ®ã kh«ng hÒ ®ông tíi vµ còng kh«ng thÓ ®ông tíi ⎯ ngay c¶ khi chuyÓn toµn bé ruéng ®Êt cho n«ng d©n mµ kh«ng ph¶i chuéc ⎯ nh÷ng c¬ së cña x· héi t− b¶n chñ nghÜa, ®Õn quyÒn lùc cña ®ång tiÒn, ®Õn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ sù thèng trÞ cña thÞ tr−êng. N«ng d©n phÇn lín ®Òu h×nh dung sù viÖc ®ã kh¸ m¬ hå, vµ ph¸i d©n tuý ®· t¹o ra c¶ mét hÖ t− t−ëng, c¶ mét häc thuyÕt tr×nh bµy sù m¬ hå ®ã nh− lµ mét çi g× cã tÝnh chÊt "x· héi chñ nghÜa", ⎯ trong khi mµ ngay c¶ trong mét cuéc c¶i çch ruéng ®Êt triÖt ®Ó nhÊt còng kh«ng cã mét chót g× lµ x· héi chñ nghÜa c¶.

Nh−ng phong trµo n«ng d©n cµng réng vµ cµng m¹nh, th× ý nghÜa cña sù m¬ hå ®ã trªn thùc tiÔn l¹i cµng Ýt ®i, néi dung thùc sù d©n chñ cña nh÷ng nguyÖn väng vµ yªu cÇu cña n«ng d©n vÒ ruéng ®Êt l¹i cµng râ rÖt. C¶ trong lÜnh vùc nµy, vµ trong lÜnh vùc nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ th× cßn h¬n thÕ n÷a, ®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ vai trß cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, lµ cuéc ®Êu tranh cña hä chèng l¹i viÖc n«ng d©n phôc tïng sù l·nh ®¹o cña ph¸i tù do. Chóng ta sÏ kh«ng thæi phång mét chót nµo nÕu nãi r»ng tÊt c¶ mäi thµnh tùu cña ph¸i d©n chñ ë Nga nãi chung ⎯ c¶ trong qu¸ khø lÉn trong t−¬ng lai ⎯ ®Òu g¾n liÒn víi viÖc chuyÓn quyÒn l·nh ®¹o chÝnh trÞ ®èi víi n«ng d©n tõ ph¸i tù do sang ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. Kh«ng cã viÖc chuyÓn ®ã th× phong trµo d©n chñ ë Nga sÏ kh«ng thÓ giµnh ®−îc bÊt kú mét thµnh tùu Ýt nhiÒu quan träng nµo.

Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, çi mµ ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 "ph¸ huû" nhiÒu nhÊt chÝnh lµ quyÒn bÇu cö cña n«ng d©n. ChØ cÇn nh¾c l¹i r»ng ®¹o luËt ®ã ®· t¨ng sè ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ tõ 1 952 ng−êi lªn ®Õn 2 594 ng−êi, tøc lµ t¨ng thªm 32,9%; nã ®· gi¶m sè ®¹i biÓu cö tri cña n«ng d©n vµ ng−êi C«-d¾c xuèng h¬n mét nöa: tõ 2 659 ng−êi xuèng 1 168 ng−êi, nghÜa lµ gi¶m 56,1%. Ngoµi ra, theo ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u, çc ®¹i biÓu §u- ma do çc ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n (tªn gäi chÝnh thøc lµ "®¹i héi nh÷ng ng−êi ®−îc uû quyÒn hµng tæng") cö ra, th× kh«ng ph¶i chØ do mét m×nh çc ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n bÇu ra nh− tr−íc kia, mµ lµ do tÊt c¶ çc thµnh phÇn trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, tøc do ®a sè çc ®Þa chñ vµ çc nhµ t− b¶n lín bÇu ra.

Víi mét chÕ ®é bÇu cö nh− thÕ, ph¸i d©n chñ n«ng d©n (ph¸i lao ®éng) chØ cã thÓ ®¶m b¶o cho m×nh cã ®−îc sè ghÕ trong §u-ma nÕu nh− tÊt c¶ çc ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n, kh«ng trõ mét ai, ®Òu thuéc ph¸i lao ®éng. Lóc ®ã nh÷ng ®Þa chñ thuéc ph¸i h÷u sÏ buéc ph¶i bÇu nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng trong ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, còng nh− hä ®· bÞ buéc ph¶i bÇu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n. Nh−ng lÏ dÜ nhiªn lµ sù ®oµn kÕt, tÝnh tæ chøc vµ tÝnh tù gi¸c cña n«ng d©n thÊp h¬n cña c«ng nh©n rÊt nhiÒu, Trong lÜnh vùc nµy h·y cßn v« khèi c«ng t¸c quan träng vµ vÎ vang vÒ mÆt gi¸o dôc chÝnh trÞ. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt "®i vµo tÊt c¶ çc giai cÊp trong d©n c−" 1) ph¶i tËp trung sù chó ý chÝnh lµ vµo lÜnh vùc Êy, chø kh«ng ph¶i vµo viÖc nhÊm nh¸y vµ thËm thôt víi ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng (ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn), vµo viÖc mµ ph¸i thñ tiªu thuéc tê "B×nh minh cña chóng ta" , v. v., −a thÝch.


t. 6, tr. 164.


LÇn tr−íc chóng t«i ®· chØ râ r»ng ®oµn tuyÓn cö n«ng

d©n trong cuéc bÇu cö §u-ma III lµ ®oµn tuyÓn cö d©n chñ h¬n c¶ trong çc ®oµn tuyÓn cö kh«ng ph¶i v« s¶n. Trong sè 53 ®¹i biÓu do ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n bÇu vµo §u-ma III cã 26 ®¹i biÓu cña ph¸i ®èi lËp, tøc lµ 49%, cßn trong 28 ®¹i biÓu do ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai ("§¹i héi II cña çc cö tri thµnh phè") bÇu ra chØ cã 12 ng−êi lµ thuéc ph¸i ®èi lËp, tøc lµ 43%. Trong sè 53 ®¹i biÓu do ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n bÇu vµo §u-ma III, cã 5 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ, tøc lµ 10%, cßn trong sè 28 ®¹i biÓu do ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai bÇu ra th× cã 2 ng−êi, tøc lµ 7%.

§iÒu thó vÞ lµ xÐt xem bao nhiªu tØnh ®· ®−a vµo §u- ma III nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho ph¸i ®èi lËp do ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n cö ra, vµ thµnh phÇn ®¹i biÓu trong toµn tØnh nh− thÕ nµo. Trong sè 53 tØnh cö vµo §u-ma mçi tØnh mét ®¹i biÓu b¾t buéc cña ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, th× 23 tØnh ®· cö nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i h÷u (gåm c¶ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi) trong ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, 17 tØnh ®· cö nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ph¸i tiÕn bé vµ nh÷ng ng−êi theo ®¹o Håi) vµ chØ cã 5 tØnh lµ ®· cö nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ (ph¸i lao ®éng). Cã 8 tØnh ®· bÇu nh÷ng n«ng d©n kh«ng ®¶ng ph¸i.

Nghiªn cøu t×nh h×nh kü h¬n chóng ta thÊy r»ng, trong çc tØnh mµ çc ®¹i biÓu thuéc ph¸i h÷u chiÕm ®a sè th× kh«ng cã mét tØnh nµo ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n cö ®−îc mét ng−êi d©n chñ vµo §u-ma III. Ph¸i d©n chñ (ph¸i lao ®éng) th× ®Æc biÖt do çc tØnh kh«ng cã mét ®¹i biÓu ph¸i h÷u nµo, bÇu ra. N¨m tØnh: ¸c-khan-ghen-xc¬, Vi-¸t-ca, PÐc-m¬, Xta-vr«-p«n vµ T«m-xc¬ bÇu vµo §u-ma III tÊt c¶ lµ: 15 ng−êi thuéc ph¸i tù do, 8 ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng vµ 3 ng−êi d©n chñ - x· héi. LÏ nµo l¹i nghi ngê r»ng, nÕu tÝnh tù gi¸c vµ tÝnh tæ chøc cña n«ng d©n vµ c«ng nh©n ë nh÷ng tØnh ®ã cao h¬n th× cßn cã thÓ t¨ng thªm

sè ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ b»ng çch gi¶m bít sè ng−êi thuéc ph¸i tù do.

ë ®©y, nªu râ ®iÒu nµy cã lÏ còng lµ ®óng lóc: chóng t«i ®· tÝnh tÊt c¶ cã 24 tØnh trong ®ã çc ®¹i biÓu cña ph¸i ®èi lËp trong §u-ma III ®· chiÕm −u thÕ h¬n ph¸i h÷u; ë 18 tØnh trong sè 24 tØnh ®ã ®· bÇu vµo §u-ma toµn lµ ®¹i biÓu cña ph¸i ®èi lËp. 24 tØnh ®ã ®· ®−a vµo §u-ma 9 ®¹i biÓu ph¸i h÷u, 2 ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, 55 ng−êi thuéc ph¸i tù do, 14 ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng, 8 ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh− b¹n ®äc thÊy, cã mét ®Þa bµn ho¹t ®éng kh¸ réng r·i ®Ó t¨ng thªm sè ®¹i biÓu d©n chñ b»ng çch rót bít sè ®¹i biÓu cña ph¸i tù do, vµ nãi chung ®Ó gi¶i tho¸t giai cÊp tiÓu t− s¶n vµ n«ng d©n ra khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do.

Sau n÷a, còng kh¸ thó vÞ khi nªu lªn r»ng trong 17 tØnh mµ ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n cö nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do vµo §u-ma, th× cã 10 tØnh ®¹i biÓu thuéc ph¸i h÷u chiÕm −u thÕ h¬n ®¹i biÓu thuéc ph¸i ®èi lËp. Thµnh thö ph¶i gi¶ ®Þnh r»ng, trong çc ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n cña nh÷ng tØnh ®ã, theo lÖ th−êng th× hoµn toµn kh«ng cã ng−êi thuéc ph¸i h÷u, bëi v× nÕu kh«ng thÕ th× ®a sè thuéc ph¸i h÷u trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ®· bÇu nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i ®ã...

Trong quan hÖ ®èi víi n«ng d©n nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n trong cuéc bÇu cö ®· râ rµng. Ph¶i tiÕn hµnh mét c«ng t¸c tuyªn truyÒn thuÇn tuý cã tÝnh chÊt giai cÊp trong hµng ngò n«ng d©n ®ang v« s¶n ho¸. Ph¶i gióp ®ì n«ng d©n ®oµn kÕt l¹i trong bÇu cö, ®Ó ngay c¶ trªn c¬ së ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u, hä còng cã thÓ ®−a nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cña hä ⎯ cµng nhiÒu cµng tèt ⎯ vµo §u-ma IV, bÊt chÊp nh÷ng trë ng¹i cña bän ñng hé chÕ ®é cò còng nh− cña ph¸i tù do. Ph¶i hÕt søc cñng cè quyÒn l·nh ®¹o cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ gi¶i thÝch râ tÊt c¶ çc t¸c h¹i cña nh÷ng sù dao ®éng cña ph¸i d©n chñ n«ng d©n ng¶ vÒ ph¸i tù do.


IV. nh÷ng kÕt luËn

rót ra tõ thùc tiÔn cuéc bÇu cö §u-ma III

§Ó x¸c ®Þnh mét çch cô thÓ nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n trong thêi kú vËn ®éng bÇu cö, chóng t«i cho r»ng xem xÐt cµng tØ mØ cµng tèt nh÷ng tµi liÖu vÒ cuéc bÇu cö §u-ma III cña riªng mét sè tØnh, lµ mét ®iÒu bæ Ých. Mét lµ, viÖc xem xÐt nµy sÏ gióp hiÓu ®−îc râ rµng h¬n vµ n¾m ®−îc v÷ng vµng h¬n çi chÕ ®é bÇu cö phøc t¹p vµ rèi ren ngµy 3 th¸ng S¸u; hai lµ, nã cã thÓ cung cÊp cho tÊt c¶ nh÷ng çn bé tham gia c«ng t¸c vËn ®éng bÇu cö mét quan niÖm hÕt søc cô thÓ vÒ vÞ trÝ cña hä víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ, vÒ "hoµn c¶nh" trong ®ã hä ph¶i ho¹t ®éng. ViÖc nh÷ng ng−êi d©n chñ ë çc ®Þa ph−¬ng nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu cña tõng tØnh, sÏ bæ sung cho nh÷ng tµi liÖu cña chóng t«i, sÏ söa ch÷a l¹i nh÷ng tµi liÖu Êy vµ sÏ tøc kh¾c thu hót sù quan t©m cña tÊt c¶ nh÷ng ai nhËn thøc ®−îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i tham gia vµo cuéc bÇu cö ®Ó gi¸o dôc chÝnh trÞ cho c«ng nh©n lµm thuª vµ ®Ó tæ chøc ph¸i d©n chñ.

Chóng ta h·y lÊy dï chØ mét tØnh Ca-dan ®Ó lµm vÝ dô. Trong §u-ma III, tØnh ®ã cã 10 ®¹i biÓu, ph¸i h÷u vµ ph¸i ®èi lËp mçi bªn mçi nöa: ph¸i h÷u cã 5 ng−êi (trong ®ã cã 4 ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi vµ I ng−êi d©n téc chñ nghÜa) vµ ph¸i tù do cã 5 ng−êi (trong ®ã cã 1 ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé, 2 ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ 2 ng−êi theo ®¹o Håi). Kh«ng cã ph¸i lao ®éng, còng kh«ng cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi.

Trong lóc ®ã th× nh÷ng tµi liÖu cña tØnh Ca-dan l¹i buéc ng−êi ta ph¶i thõa nhËn r»ng nh÷ng triÓn väng cña ph¸i d©n chñ ë ®©y kh¸ lín. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i h÷u ®−îc bÇu lµ: 1 ng−êi do ®¹i héi ®Þa chñ bÇu ra (Xa-d«-nèp), ba ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi lµ do §¹i héi I vµ II cña çc

cö tri thµnh phè bÇu ra (trong ®ã cã 1 phÇn tö ph¶n çch m¹ng ngoan cè lµ «ng Ca-pu-xtin, do §¹i héi II cña çc cö tri thµnh phè bÇu ra), mét ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi do ®¹i héi toµn thÓ çc ®¹i biÓu cö tri bÇu ra. Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do ®−îc bÇu lµ: 1 ng−êi do ®¹i héi ®Þa chñ bÇu ra, 1 ng−êi do n«ng d©n bÇu ra (Lu-nin, mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn) vµ ba ng−êi lµ do ®¹i héi toµn thÓ çc ®¹i biÓu cö tri bÇu ra.

XÐt theo t×nh h×nh lµ ®¹i héi toµn thÓ çc ®¹i biÓu cö tri bÇu ra 3 ng−êi thuéc ph¸i tù do vµ 1 ng−êi thuéc ph¸i h÷u, th× cã thÓ nãi r»ng trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ph¸i tù do ®· chiÕm ®a sè, nh−ng khèi ®a sè ®ã kh«ng v÷ng ch¾c: nÕu kh«ng thÕ th× ®¹i héi toµn thÓ çc ®¹i biÓu cö tri ®· kh«ng bÇu mét ng−êi ph¸i h÷u nµo. ViÖc çc ®Þa chñ ®· bÇu ra 1 ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé vµ 1 ng−êi thuéc ph¸i h÷u h×nh nh− còng nãi lªn r»ng ®a sè cña ph¸i tù do lµ kh«ng v÷ng ch¾c: nÕu nh− khèi ®a sè cña ph¸i tù do lµ v÷ng ch¾c, th× ng−êi thuéc ph¸i h÷u ®ã ®· kh«ng ®−îc bÇu.

Thµnh phÇn çc ®¹i biÓu cö tri cña tØnh Ca-dan tÝnh theo çc ®oµn tuyÓn cö nh− sau: tÊt c¶ lµ 117 ng−êi, trong ®ã 33 ng−êi cña n«ng d©n, 50 ng−êi cña ®Þa chñ, 18 ng−êi cña §¹i héi I cña çc cö tri thµnh phè, 14 ng−êi cña §¹i héi II, 2 ng−êi cña c«ng nh©n. Do ®ã, ®Þa chñ céng víi d©n thµnh phè cña ®oµn tuyÓn cö lo¹i mét t¹o thµnh mét ®a sè (50 + 18 = 68 trong sè 117); mäi ng−êi ®Òu biÕt, theo ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u, trong tÊt c¶ çc tØnh ®Òu ®−îc b¶o ®¶m hoÆc gi¶ lµ mét ®a sè nh− vËy, hoÆc gi¶ lµ mét ®a sè "®¸ng tin cËy" h¬n, tøc lµ mét ®a sè gåm thuÇn nh÷ng ®Þa chñ (chØ cã ®oµn tuyÓn cö ®Þa chñ míi chiÕm ®−îc ®a sè tuyÖt ®èi ®¹i biÓu cö tri trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh).

Ph¸i tù do ®· giµnh ®−îc mét nöa sè ghÕ trong §u-ma lµ v× h×nh nh− hä cã rÊt nhiÒu ®¹i biÓu trong ®Þa chñ. Ng−îc


l¹i trong d©n thµnh phè th× h×nh nh− ph¸i h÷u hÇu nh− thèng trÞ tuyÖt ®èi: nÕu kh«ng gi¶ ®Þnh nh− vËy th× rÊt khã gi¶i thÝch t¹i sao c¶ hai ®¹i héi thµnh phè ®Òu bÇu ph¸i h÷u trong khi ë héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ph¸i tù do l¹i chiÕm ®a sè. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn b¾t buéc ph¶i bÇu ph¸i h÷u. TÝnh chÊt kh«ng v÷ng ch¾c nãi trªn cña çi ®a sè cña ph¸i tù do trong çc ®¹i biÓu cö tri ®· më ra cho ph¸i d©n chñ c«ng nh©n mét ®Þa bµn ho¹t ®éng thuËn tiÖn: lîi dông sù xÝch mÝch gi÷a bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n ®Ó tæ chøc lùc l−îng cña ph¸i d©n chñ nãi chung vµ ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng vµo §u-ma nãi riªng.

NÕu nh− trong sè ®¹i biÓu cö tri cã 57 ng−êi thuéc ph¸i h÷u, vµ tõng Êy ng−êi thuéc ph¸i tù do, víi 3 ng−êi d©n chñ (trong ®ã 2 lµ c«ng nh©n d©n chñ - x· héi vµ 1 lµ n«ng d©n thuéc ph¸i lao ®éng) ch¼ng h¹n, th× ngay 3 ng−êi ®ã còng ®ñ ®Ó bÇu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµo §u-ma, chø ch−a nãi tíi çi nhiÖm vô vÎ vang lµ tËp hîp çc lùc l−îng d©n chñ, nhiÖm vô ®ang më ra tr−íc m¾t 3 ng−êi ®ã do cã 33 ®¹i biÓu cö tri cña n«ng d©n. Chóng t«i ®Ò ra 3 ng−êi v× ®ã lµ sè ng−êi tèi thiÓu cÇn thiÕt theo quy ®Þnh cña luËt bÇu cö (®iÒu 125 trong quy chÕ bÇu cö), khi giíi thiÖu øng cö viªn b»ng çch viÕt trªn çc m¶nh giÊy: çc øng cö viªn kh«ng ®ñ 3 phiÕu trong çc m¶nh giÊy ®ã th× sÏ kh«ng ®−îc tham gia tranh cö. LÏ dÜ nhiªn lµ ng−êi ta sÏ cã ®−îc 3 phiÕu do luËt bÇu cö ®ßi hái ®ã b»ng çch liªn kÕt ph¸i tù do víi ph¸i d©n chñ, nÕu nh− ph¸i tù do kh«ng "tiÕn bé" (theo ph−¬ng h−íng cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc") ®Õn møc lµ ngay c¶ trong héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh hä còng sÏ chän nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi chø kh«ng chän nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi.

Trong t×nh h×nh lùc l−îng cña ph¸i h÷u vµ ph¸i tù do c©n b»ng nhau, th× thËm chÝ chØ 1 ng−êi thuéc ph¸i d©n

chñ còng ®ñ ®Ó ng¨n kh«ng cho mét ng−êi nµo vµo §u-ma, b»ng çch cïng víi ph¸i h÷u bá phiÕu chèng l¹i ph¸i tù do vµ cïng víi ph¸i tù do bá phiÕu chèng l¹i ph¸i h÷u, vµ do ®ã sÏ lµm cho cuéc bá phiÕu ph¶i ngõng l¹i (c¨n cø vµo ®iÒu 119 cña quy chÕ bÇu cö), ⎯ theo ®iÒu nãi trªn th× thêi gian ngõng l¹i l©u hay mau lµ do b¶n th©n héi nghÞ quyÕt ®Þnh, nh−ng kh«ng ®−îc qu¸ 12 tiÕng ®ång hå, ⎯ råi sau ®ã sÏ tæ chøc viÖc tho¶ thuËn gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ, víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i bÇu ph¸i d©n chñ vµo §u-ma.

VÝ dô cña tØnh Ca-dan cã thÓ minh häa cho hai ®−êng lèi cã thÓ cã cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma IV (do ®ã, còng cã thÓ minh häa cho c¶ ®−êng lèi cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n nãi chung, bëi v× chÝnh s¸ch trong cuéc bÇu cö chØ lµ sù vËn dông chÝnh s¸ch chung vµo mét tr−êng hîp ç biÖt). §−êng lèi thø nhÊt lµ: theo lÖ th−êng, bá phiÕu cho øng cö viªn tiÕn bé h¬n, vµ kh«ng quy ®Þnh g× thªm n÷a. §−êng lèi thø hai lµ: tæ chøc ph¸i d©n chñ, lîi dông sù ®èi kh¸ng gi÷a ph¸i h÷u vµ ph¸i tù do ®Ó ®¹t ®−îc ®iÒu Êy. ý nghÜa vÒ mÆt t− t−ëng cña ®−êng lèi thø nhÊt lµ phôc tïng mét çch thô ®éng sù l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; kÕt qu¶ thùc tiÔn cña ®−êng lèi ®ã trong tr−êng hîp thµnh c«ng lµ: lµm t¨ng khèi ®a sè cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi trong §u-ma IV b»ng çch gi¶m bít khèi ®a sè cña ph¸i h÷u §¶ng th¸ng M−êi (cè hÕt søc gi¶m bít khèi thiÓu sè cña ph¸i d©n chñ). ý nghÜa vÒ mÆt t− t−ëng cña ®−êng lèi thø hai lµ: ®Êu tranh chèng l¹i b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®èi víi n«ng d©n vµ ®èi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n nãi chung; kÕt qu¶ thùc tiÔn cña ®−êng lèi ®ã trong tr−êng hîp thµnh c«ng lµ: t¨ng c−êng vµ ®oµn kÕt, cñng cè nhãm d©n chñ ë trong §u-ma IV.

§−êng lèi thø nhÊt trong thùc tiÔn sÏ dÉn tíi ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. §−êng lèi thø

74 V. I. Lª-nin 75

hai lµ chÝnh s¸ch c«ng nh©n m¸c-xÝt. Sau ®©y chóng t«i sÏ cßn nhiÒu lÇn ph¶i quay trë l¹i gi¶i thÝch ý nghÜa cña hai ®−êng lèi Êy mét çch cÆn kÏ h¬n.

"Ng«i sao", çc sè 33, 34, 36 vµ 1 (37); çc ngµy 10, 17, 31 th¸ng Ch¹p 1911 vµ ngµy 6 th¸ng Giªng 1912 Ký tªn: Uy-li-am Phr©y vµ V. Phr©y

Theo ®óng b¶n ®¨ng

trªn b¸o "Ng«i sao"

Çi cò vµ çi míi

D−íi çi nhan ®Ò ®Æc tr−ng lµ "Çi míi trong çi cò"

bµi b¸o cña Ni-c. Ni-c«-lin ®¨ng trªn tê "Ng«i sao", sè 29 ®· nªu ra mét lo¹t vÊn ®Ò hÕt søc ®¸ng chó ý vµ quan träng. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, cuéc th¶o luËn vÒ çc vÊn ®Ò ®ã lµ rÊt nªn lµm ®Ó gi¶i thÝch ®−êng lèi ho¹t ®éng chÝnh x¸c, râ rµng vµ ®· ®−îc x¸c ®Þnh cña nh÷ng ng−êi ñng hé ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ë n−íc Nga.

KhuyÕt ®iÓm chñ yÕu trong bµi b¸o cña Ni-c. Ni-c«-lin lµ nhiÒu luËn ®iÓm cña «ng ta qu¸ − kh«ng râ rµng. NÕu nh− t¸c gi¶ ®ã nãi mµ kh«ng gi¶i thÝch râ nh÷ng lêi cña m×nh, r»ng "cã thÓ lµ" «ng ta "kh«ng ®ång ý vÒ nhiÒu vÊn ®Ò" víi t«i, th× vÒ phÝa m×nh, t«i l¹i ph¶i nãi r»ng, N. Ni- c«-lin kh«ng cã mét luËn ®iÓm nµo ®−a tíi sù bÊt ®ång, v× nãi chung kh«ng cã mét luËn ®iÓm nµo ®−îc tr×nh bµy ®Õn n¬i ®Õn chèn c¶.

VÝ dô, N. Ni-c«-lin kiªn quyÕt chèng l¹i nh÷ng ng−êi cho r»ng "t×nh h×nh n−íc ta hiÖn nay... còng gÇn gièng nh− håi ®Çu nh÷ng n¨m 1900". ¤ng ta gi¶i thÝch quan ®iÓm ®ã theo ý nghÜa lµ nh÷ng ng−êi Êy phñ nhËn çi míi trong çi cò. LÏ dÜ nhiªn lµ hä sÏ kh«ng ®óng nÕu hä phñ nhËn ®iÓm ®ã. LÏ dÜ nhiªn lµ N. Ni-c«-lin ngµn lÇn ®óng khi nãi r»ng trong çi cò cã çi míi, çi mµ ng−êi ta ph¶i biÕt tÝnh ®Õn vµ biÕt lîi dông. Nh−ng çi míi ®ã cô thÓ lµ çi g×, tÝnh ®Õn nã cô thÓ nh− thÕ nµo, v. v., th× Ni-c«-lin kh«ng

76 V. I. Lª-nin Çi cò vµ çi míi 77

nãi tíi, ⎯ mÆt kh¸c, qua ®o¹n trÝch cña «ng, ng−êi ta còng kh«ng thÊy ®−îc çc ®èi ph−¬ng cña «ng cô thÓ muèn nãi g× khi dïng ch÷ "gÇn gièng". NÕu tÝnh ®Õn çi míi trong çi cò gièng nh− nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt Nga ®· tÝnh ®Õn ®óng 3 n¨m tr−íc ®©y khi ®¸nh gi¸ t×nh h×nh chÝnh trÞ ®· h×nh thµnh sau 3 n¨m b·o t¸p vµ tÊn c«ng (tøc lµ sau nh÷ng n¨m 1905 - 1907) th× theo t«i kh«ng cã g× kh«ng ®óng khi nãi r»ng "t×nh h×nh n−íc ta hiÖn nay còng gÇn gièng nh− håi ®Çu nh÷ng n¨m 1900". Cßn nÕu nh− ®−a ra luËn ®iÓm nµy mµ tr−íc ®ã l¹i kh«ng cã mét sù ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, râ rµng vµ cô thÓ vÒ thêi cuéc vµ nhiÖm vô, th× luËn ®iÓm ®ã dÜ nhiªn lµ kh«ng ®óng.

Nh÷ng nhiÖm vô cò, nh÷ng ph−¬ng ph¸p cò ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô ®ã, nh÷ng biÖn ph¸p míi ®Ó chuÈn bÞ gi¶i quyÕt ⎯ theo ý t«i, ®¹i thÓ cã thÓ ®−a ra c©u tr¶ lêi ®· ®−îc nªu ra 3 n¨m tr−íc ®©y nh− vËy. D−íi gi¸c ®é cña c©u tr¶ lêi ®ã th× viÖc tham gia §u-ma III ⎯ ®iÒu N. Ni-c«-lin ®· b¶o vÖ rÊt nhiÖt t×nh vµ rÊt ®óng ®¾n ⎯ lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt. "Trµo l−u" nµo phñ nhËn viÖc tham gia Êy, hoÆc cho ®Õn nay vÉn cßn do dù kh«ng d¸m t¸n thµnh mét çch th¼ng th¾n, râ rÖt, døt kho¸t viÖc tham gia §u-ma III, th× thËt uæng c«ng mµ mang çi tªn d©n chñ c«ng nh©n. Trªn thùc tÕ trµo l−u ®ã ®øng ë bªn ngoµi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, nã chØ lµ "mµu s¾c hîp ph¸p" cña mét mí t− t−ëng v« chÝnh phñ, chø quyÕt kh«ng ph¶i lµ m¸c-xÝt.

Chóng ta h·y lÊy vÊn ®Ò "kiÕn tróc th−îng tÇng". Ni-c. Ni-c«-lin viÕt: "Tr−íc kia cã thÓ cho r»ng chÕ ®é quan liªu lµ kÎ thï duy nhÊt vµ chñ yÕu cña "c¶ n−íc Nga", cßn hiÖn nay th× kh«ng ai nghÜ nh− vËy n÷a... Chóng ta biÕt kh¸ râ r»ng bän M¸c-cèp, Cre-xtèp-ni-cèp, V«n-c«n-xki, Pu-ri-skª-vÝch, Gu-ts¬-cèp, Kh«-mi-a-cèp, ¸p-®a-cèp, v. v., tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña çi m«i tr−êng x· héi mµ tõ ®ã chÕ ®é quan liªu cã ®−îc lùc l−îng vµ t×m ®−îc ®éng c¬ cho ho¹t ®éng cña m×nh".

ë ®©y, viÖc Ni-c. Ni-c«-lin nhÊn m¹nh mèi liªn hÖ cña "chÕ ®é quan liªu" víi tÇng líp trªn cña giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ hÕt søc quý b¸u. ChØ cã nh÷ng ng−êi hoµn toµn kh«ng suy nghÜ kü ®Õn nh÷ng çi míi do m−êi n¨m ®Çu thÕ kû XX ®em l¹i, hoµn toµn kh«ng hiÓu râ sù phô thuéc lÉn nhau cña çc quan hÖ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ë Nga, vµ hoµn toµn kh«ng hiÓu râ ý nghÜa cña §u-ma III, th× míi cã thÓ phñ nhËn mèi liªn hÖ ®ã, phñ nhËn tÝnh chÊt t− s¶n cña chÝnh s¸ch ruéng ®Êt hiÖn nay, phñ nhËn "b−íc tiÕn trªn con ®−êng chuyÓn sang chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n" nãi chung.

Nh−ng chØ thõa nhËn mèi liªn hÖ ®ã th«i th× vÉn kh«ng ®ñ; cßn ph¶i chØ ra mét çch chÝnh x¸c tÝnh chÊt cô thÓ cña mèi liªn hÖ ®ã. B−íc tiÕn trªn con ®−êng chuyÓn sang mét çi g× míi sÏ kh«ng hÒ g¹t bá çi cò, ch¼ng h¹n g¹t bá chÕ ®é "quan liªu" víi tÝnh ®éc lËp vµ tù chñ rÊt lín cña nã, víi tÝnh chÊt "®éc ®¸o" kiÓu T«n-ma-tsÐp vµ Ranh- bèt (v. v., v. v.,) cña nã, víi t×nh tr¹ng kh«ng cã mét sù kiÓm so¸t nµo vÒ mÆt tµi chÝnh cña nã. ChÕ ®é quan liªu tuy nhê sù ñng hé cña çc tÇng líp trªn trong giai cÊp t− s¶n mµ "cã ®−îc lùc l−îng" nh−ng nã kh«ng ph¶i ®−îc tuyÓn mé trong çc tÇng líp ®ã, mµ l¹i ®−îc tuyÓn mé trong giíi quý téc ®Þa chñ vµ quý téc quan l¹i cò, rÊt cò, kh«ng nh÷ng tr−íc çch m¹ng (tr−íc n¨m 1905) mµ tr−íc c¶ cuéc c¶i çch (tr−íc n¨m 1861). "Khi t×m ®−îc ®éng c¬ cho ho¹t ®éng cña m×nh" mét phÇn lín lµ ë çc tÇng líp trªn trong giai cÊp t− s¶n, chÕ ®é quan liªu l¹i lµm cho ho¹t ®éng cña giai cÊp t− s¶n Êy mang çi ph−¬ng h−íng vµ d¸ng dÊp thuÇn tuý phong kiÕn n«ng n« vµ ®Æc biÖt phong kiÕn n«ng n«. V× r»ng nÕu cã mét sù kh¸c nhau gi÷a tÝnh chÊt t− s¶n cña mét gioong-ke Phæ vµ mét phÐc-mi-ª Mü (mÆc dÇu kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, hä ®Òu lµ t− s¶n), th× sù kh¸c nhau gi÷a tÝnh chÊt t− s¶n cña bän gioong-ke Phæ vµ "tÝnh chÊt t− s¶n" cña bän M¸c-cèp, Pu-ri-skª-vÝch còng kh«ng kÐm râ

78 V. I. Lª-nin Çi cò vµ çi míi 79

rÖt vµ còng lín kh«ng kÐm. So víi bän M¸c-cèp vµ Pu-ri- skª-vÝch, th× tªn gioong-ke Phæ vÉn lµ mét "ng−êi ¢u ch©u"!

Quªn l·ng tÝnh chÊt ®éc lËp vµ tù chñ rÊt lín cña chÕ ®é "quan liªu" lµ mét sai lÇm chñ yÕu, c¨n b¶n vµ tai h¹i mµ M. A. A-lÕch-xan-®rèp ch¼ng h¹n ®· ph¹m ph¶i trong cuèn s¸ch næi tiÕng cña «ng ta, cßn trªn t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", sè 9 - 10, cña ph¸i thñ tiªu th× N. R ⎯ cèp ®· ®Èy sai lÇm ®ã ®Õn chç phi lý. ChØ cã c©u tr¶ lêi nãi trªn, ®−îc ®−a ra ba n¨m tr−íc ®©y, míi x¸c ®Þnh ®−îc mét çch chÝnh x¸c xem trong lÜnh vùc gäi lµ chÕ ®é "quan liªu", çi cò cßn ®−îc gi÷ l¹i bao nhiªu, vµ çi "míi" cô thÓ ®· mang l¹i nh÷ng sù thay ®æi nµo, hay nãi cho ®óng h¬n, nh÷ng sù biÕn ®æi g× vÒ h×nh thøc.

T«i tuyÖt nhiªn kh«ng phñ nhËn viÖc "t×m kiÕm nh÷ng ®−êng lèi kh¸c vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c", vµ t«i coi viÖc th¶o luËn ®i th¶o luËn l¹i nh÷ng c©u tr¶ lêi trùc tiÕp cho nh÷ng vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña, lµ cã mét ý nghÜa rÊt to lín, nh−ng t«i còng kh«ng thÓ kh«ng ph¶n ®èi ch¼ng h¹n çi mãn hµng lËu mµ ph¸i thñ tiªu ®· ®−a vµo d−íi chiªu bµi "t×m kiÕm". Râ rµng nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a "ng−êi ®i t×m kiÕm" lµ N. R ⎯ cèp víi "nh÷ng ng−êi ®i t×m kiÕm" lµ P«-t¬-rª-xèp, £-gièp, Tsa-tx¬-ki lµ nh÷ng sù bÊt ®ång chØ ®ông ch¹m ®Õn nh÷ng ®iÓm chi tiÕt cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa mµ th«i. TÊt c¶ "nh÷ng ng−êi ®i t×m kiÕm" ®ã ®Òu ®øng trªn lËp tr−êng chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa chø kh«ng ph¶i m¸c-xÝt! Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c th× "t×m kiÕm nh÷ng con ®−êng" vµ th¶o luËn nh÷ng con ®−êng ®ã trªn s¸ch b¸o, v. v. lµ mét viÖc, cßn ®−a ra nh÷ng c©u tr¶ lêi râ rÖt trong çc c¬ quan l·nh ®¹o thùc tiÔn th× l¹i lµ mét viÖc kh¸c.

Chóng ta h·y xem xÐt vÊn ®Ò "chñ nghÜa l·ng m¹n". Lªn ¸n chñ nghÜa l·ng m¹n lµ mét çi "cò" ®· hoµn toµn lçi thêi, Ni-c. Ni-c«-lin ®−a ra mét vÝ dô: "kÎ theo ph¸i tù do t−ëng r»ng hä ®ang ®ãng vai trß ng−êi b¶o vÖ tÊt c¶

nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc, cßn ng−êi x· héi chñ nghÜa th× t−ëng r»ng ®øng ®»ng sau hä cã c¶ n−íc Nga ®ang suy nghÜ vµ lao ®éng". VÝ dô ®ã chøng tá kh«ng hiÓu cuéc ®Êu tranh giai cÊp, vµ dÜ nhiªn Ni-c«-lin sÏ hoµn toµn cã lý nÕu «ng ta nãi r»ng "ng−êi x· héi chñ nghÜa" ®ã ⎯ râ rµng ®ã lµ mét ng−êi d©n tuý ⎯ thùc ra hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi x· héi chñ nghÜa, mµ lµ mét ng−êi d©n chñ dïng nh÷ng c©u nãi gi¶ danh x· héi chñ nghÜa ®Ó che ®Ëy chñ nghÜa d©n chñ cña m×nh. Nh−ng nãi ®Õn chñ nghÜa l·ng m¹n, th× kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi lèi gi¶i thÝch cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc", tøc lµ lèi gi¶i thÝch ph¶n çch m¹ng ®èi víi thuËt ng÷ ®ã, lèi gi¶i thÝch ®ang chiÕm −u thÕ trªn çc b¸o chÝ ®−îc l−u hµnh réng r·i nhÊt, cô thÓ lµ b¸o chÝ cña ph¸i tù do. Kh«ng thÓ nµo kh«ng ph¶n ®èi lèi gi¶i thÝch ®ã. Kh«ng thÓ nµo kh«ng nªu çi "míi" lµ ë n−íc Nga ph¸i tù do ®· t¹o ra çi khuynh h−íng tù do chñ nghÜa cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc", mµ çc ngµi Mi-li-u-cèp chØ phñ nhËn thuÇn tuý trªn cöa miÖng, thuÇn tuý kiÓu ngo¹i giao, nh−ng trong thùc tÕ th× l¹i thi hµnh chÝnh s¸ch cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc".

Do ®ã cã thÓ rót ra çi kÕt luËn thùc tiÔn cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu lµ: trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm "míi" cña 10 n¨m ®Çu thÕ kû XX, cÇn ph¶i ph©n ranh giíi râ rµng h¬n gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ. "LÉn lén ph¸i ®èi lËp theo chñ nghÜa tù do víi ph¸i ph¶n ®éng", dÜ nhiªn lµ mét ®iÒu phi lý, nh−ng kÕt luËn ®ã (cña Ni-c«-lin) sÏ hoµn toµn kh«ng ®ñ nÕu kh«ng cã kÕt luËn mµ t«i míi chØ ra.

Nãi chung, chÝnh nh÷ng kÕt luËn cña Ni-c. Ni-c«-lin ®· biÓu lé çi sai lÇm c¬ b¶n cña «ng ta lµ ®· kh«ng nãi râ rµng vµ kh«ng nãi ®Õn n¬i ®Õn chèn. Xin h·y xÐt kÕt luËn thø nhÊt cña «ng ta: "say mª mét çch v« lý nh÷ng ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cò, hay phñ nhËn triÖt ®Ó nh÷ng ph−¬ng thøc ®ã, còng ®Òu tai h¹i nh− nhau". T«i cho r»ng ®ã lµ mét kÕt luËn kh«ng biÖn chøng, mµ lµ mét kÕt luËn chiÕt

80 V. I. Lª-nin 81

trung. Hµnh ®éng phi lý lµ mét ®iÒu phi lý, vµ v× vËy mµ bao giê còng cã h¹i vµ nhÊt ®Þnh lµ cã h¹i; ®iÒu ®ã khái ph¶i nãi. Muèn cho çi phÇn ®ã cña kÕt luËn cã mét ý nghÜa sinh ®éng, biÖn chøng, th× nªn nãi ®¹i kh¸i nh− sau: m−u toan viÖn dÉn nh÷ng ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cò ®Ó biÖn hé cho viÖc cù tuyÖt kh«ng tham gia §u-ma III hoÆc IV, lµ mét sai lÇm hÕt søc lín, lµ mét c©u nãi su«ng, mét tiÕng kªu v« nghÜa, ⎯ mÆc dÇu, hay nãi cho ®óng ra, chÝnh lµ v× cÇn ph¶i cã th¸i ®é kh¼ng ®Þnh døt kho¸t ®èi víi nh÷ng ph−¬ng thøc ®ã.

Kh«ng thÓ tr×nh bµy nhiÒu h¬n n÷a vÒ vÊn ®Ò nµy, nh−ng tiÖn ®©y t«i còng ®· chØ râ lµ theo ý t«i, cÇn ph¶i söa l¹i nh− thÕ nµo phÇn thø hai cña kÕt luËn mµ t«i ®· dÉn ra trªn ®©y.

"Ng«i sao", sè 33, ngµy 10 th¸ng Ch¹p 1911 Ký tªn: V. I - lin

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao"

héi nghÞ cña çc nhãm

b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc51

14 - 17 (27 - 30) th¸ng Ch¹p 1911

Dù th¶o nghÞ quyÕt sau khi th¶o luËn b¶n b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng vµ ®Ò nghÞ vÒ ®iÒu lÖ cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc in lÇn ®Çu n¨m 1933 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXV; nghÞ quyÕt vÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu in ngµy 12 th¸ng Giªng 1912 trong "Th«ng b¸o" cña Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc

Theo ®óng b¶n th¶o; nghÞ quyÕt vÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu ⎯ theo ®óng b¶n in trong "Th«ng b¸o".

83

1

dù th¶o nghÞ quyÕt sau khi th¶o luËn b¶n b¸o ço vÒ

t×nh h×nh trong ®¶ng

Tæ chøc cña çc lùc l−îng d©n chñ - x· héi ñng hé ®¶ng ë ngoµi n−íc vµ nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch

T×nh h×nh çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë ngoµi n−íc hiÖn nay hÕt søc kh«ng b×nh th−êng.

Tõ n¨m 1908 khi c¬ quan xuÊt b¶n cña §¶ng d©n chñ - x· héi dÇn dÇn chuyÓn ra n−íc ngoµi, vµ cho ®Õn khi héi nghÞ toµn thÓ häp, th× trong tÊt c¶ çc trung t©m quan träng nhÊt ë n−íc ngoµi ®· cã t×nh tr¹ng hoµn toµn chia rÏ vÒ mÆt tæ chøc do chç çc nhãm men-sª-vÝch ®· hoµn toµn t¸ch khái ®¶ng.

Héi nghÞ toµn thÓ (th¸ng Giªng 1910) ®· cè lËp l¹i sù thèng nhÊt trªn c¬ së ®−êng lèi chèng ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, ®−îc héi nghÞ nhÊt trÝ th«ng qua; h¬n n÷a, héi nghÞ ®· ®−a ra mét lêi kªu gäi ®Æc biÖt kiªn quyÕt ®Ó lËp l¹i sù thèng nhÊt hoµn toµn ë ngoµi n−íc.

Nh−ng trong thùc tÕ, do chç ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi kh«ng chÊp hµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cña héi nghÞ toµn thÓ, nªn sau héi nghÞ ®ã, kh«ng cã n¬i nµo mµ çc nhãm ë ngoµi n−íc thèng nhÊt víi nhau c¶. Ng−îc l¹i, sù tan r· l¹i cµng lín h¬n, bëi v× ph¸i "TiÕn lªn" ®· thùc tÕ t¸ch khái nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, vµ ph¸i Plª-kha-nèp ®· t¸ch khái

84 V. I. Lª-nin Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc 85

nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Nh÷ng nhãm song song ®ã ⎯ nh÷ng "nhãm thø nhÊt" còng nh− nh÷ng "nhãm thø hai" hay çc nhãm men-sª-vÝch vµ çc nhãm b«n-sª-vÝch ⎯ vÉn tån t¹i nh− cò, trªn thùc tÕ hoµn toµn kh«ng thèng nhÊt ®−îc nh÷ng phÇn tö Ýt nhiÒu ®ång t×nh víi nhau vµ cã kh¶ n¨ng cïng nhau tiÕn hµnh c«ng t¸c d©n chñ - x· héi.

HiÖn nay, ë ngoµi n−íc, trªn thùc tÕ ®ang tån t¹i çc nhãm b«n-sª-vÝch, "®iÒu hoµ", "TiÕn lªn", "TiÕng nãi" vµ "Plª-kha-nèp"; çc nhãm nµy t¸ch ra thµnh phe ph¸i riªng, chØ liªn hÖ víi nhau mét çch thuÇn tuý h×nh thøc, vµ l¾m lóc hoµn toµn kh«ng liªn hÖ g× víi nhau c¶, hoµn toµn ®éc lËp ®èi víi nhau, tiÕn hµnh nh÷ng ®−êng lèi t− t−ëng kh¸c nhau vµ cã nh÷ng mèi liªn hÖ riªng víi nh÷ng thµnh phÇn d©n chñ - x· héi kh¸c nhau ë Nga.

ViÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga do sù cè g¾ng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, vµ viÖc ban l·nh ®¹o Ban tæ chøc ë Nga nµy kiªn quyÕt triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· t¹o ra mét b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh trong lÞch sö cña ®¶ng vµ ®· chØ ra lèi tho¸t duy nhÊt cã thÓ cã vµ ®· ®−îc cuéc sèng v¹ch ra ®Ó ra khái t×nh tr¹ng v« tæ chøc vµ tan r·.

Trªn thùc tÕ, sau héi nghÞ toµn thÓ chØ cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng lµ thùc sù lµm c«ng t¸c d©n chñ - x· héi mét çch hÕt søc ¨n ý víi nhau trong n¨m 1910. Ph¸i "TiÕng nãi" ch¼ng qua chØ lµ mét chi nh¸nh ë ngoµi n−íc cña nhãm thñ tiªu Nga, tøc lµ nhãm "Sù nghiÖp cuéc sèng" vµ ""B×nh minh cña chóng ta", nhãm nµy ®· tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng, cßn nhãm "TiÕn lªn" ë ngoµi n−íc, vÉn tiÕp tôc che giÊu cho ph¸i triÖu håi vµ th«ng qua thñ lÜnh cña hä lµ Lu-na-ts¸c-xki vÉn tiÕp tôc tuyªn truyÒn t«n gi¸o, th×

®ang tiÕn hµnh mét c«ng t¸c hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ d©n chñ - x· héi.

HiÖn nay Ban tæ chøc ë Nga, do nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng thµnh lËp, vµ hÇu nh− ®−îc tÊt c¶ çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng ë Nga ñng hé, trªn thùc tÕ lµ mét trung t©m duy nhÊt vµ hoµn toµn cã thÈm quyÒn lµm c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi.

Cïng nhau ®oµn kÕt l¹i thµnh mét tæ chøc b«n-sª-vÝch d©n chñ - x· héi thèng nhÊt ë ngoµi n−íc, héi nghÞ cho r»ng, nÕu ë ngoµi n−íc vÉn tiÕp tôc chia rÏ, th× chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh ®ã lµ nh÷ng nhãm kh«ng muèn ñng hé trung t©m ë Nga, tøc Ban tæ chøc ë Nga, hay lµ vÉn tiÕp tôc ch¬i "çi trß tháa hiÖp" víi nh÷ng nhãm ®· t¸ch khái n−íc Nga, do ®ã mµ ñng hé nh÷ng nhãm kh«ng ph¶i lµ d©n chñ - x· héi ®· t¸ch rêi khái c«ng t¸c ë Nga.

VÉn nh− tr−íc kia, tæ chøc b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc sÏ ®em mäi cè g¾ng ra ®Ó tranh thñ, kh«ng ph©n biÖt trµo l−u, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nµo s½n sµng ñng hé Ban tæ chøc ë Nga vµ tiÕn hµnh ®−êng lèi cña ®¶ng, tøc lµ ®−êng lèi chèng ph¸i thñ tiªu vµ chèng ph¸i triÖu håi (còng nh− chèng tuyªn truyÒn t«n gi¸o) [®Ó cho hä] gia nhËp tæ chøc ®ã vµ hîp thµnh mét tæ chøc ®¶ng thèng nhÊt.

§Êu tranh chèng çc trµo l−u thñ tiªu vµ triÖu håi, chèng sù tan r· do çc nhãm kh«ng cã tÝnh t− t−ëng ë ngoµi n−íc g©y ra, gãp phÇn ®oµn kÕt tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi thùc sù ñng hé ®¶ng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, ñng hé Ban tæ chøc ë Nga, ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô thùc tiÔn cña tæ chøc ®¶ng ë ngoµi n−íc. Chóng t«i cho r»ng nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng ph¶i ®ång thêi ñng hé c¶ C¬ quan ng«pn luËn trung −¬ng lÉn tê "B¸o c«ng nh©n", bëi v× kh«ng cã mét lý do nµo cã thÓ bµo ch÷a ®−îc viÖc g¹t nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng (ë

86 V. I. Lª-nin Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc 87

ngoµi n−íc) vµ v× nh÷ng c¬ quan ng«n luËn nãi trªn vÉn thi hµnh ®−êng lèi phï hîp víi nh÷ng nghÞ quyÕt cña ®¶ng mµ kh«ng hÒ cã mét sù thay ®æi nµo.

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 14 (27) th¸ng Ch¹p 1911

2

®Ò nghÞ vÒ ®iÒu lÖ cña tæ chøc ë ngoµi n−íc 52

Khi bÇu ra Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc ®Ó

®iÒu hµnh c«ng viÖc cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc, héi nghÞ chuyÓn cho Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ cïng víi tÊt c¶ mäi nhËn xÐt, ®ång thêi giao tr¸ch nhiÖm cho Ban chÊp hµnh nµy tr−ng cÇu ý kiÕn cña çc nhãm vµ th«ng qua døt kho¸t b¶n ®iÒu lÖ b»ng çch tr−ng cÇu ý kiÕn nh− thÕ.

Lª-nin

ViÕt ngµy 16 (29) th¸ng Ch¹p 1911

88 V. I. Lª-nin 89

3 nghÞ quyÕt

vÒ ban tæ chøc ë nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu 53

Héi nghÞ nhËn thÊy r»ng ®· tõ l©u, Ýt nhÊt còng hai n¨m nay, ®¶ng ®· thõa nhËn sù cÇn thiÕt cÊp b¸ch ph¶i triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng. HiÖn nay, bÊt chÊp mäi trë ng¹i, cuèi cïng ®· cã ®−îc mét b−íc quyÕt ®Þnh ®Ó tiÕn tíi thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã. ë trong n−íc, Ban tæ chøc ë Nga ®· ®−îc thµnh lËp vµ ®· ®−îc sù ñng hé cña tÊt c¶ çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng (Ki-Ðp, Ba-cu, Ti-phlÝt, £-ca- tª-ri-n«-xl¸p, £-ca-tª-rin-bua, Xanh Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ni-c«-lai-Ðp, Xa-ra-tèp, Ca-dan, Vin-n«, §¬-vin-xc¬, Ni-gi¬- ni Nèp-g«-rèt, Xoãc-m«-v«, Xa-ma-ra, Ti-u-men, R«-xtèp, v. v.).

Héi nghÞ ®¹i biÓu chµo mõng viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga vµ tuyªn bè r»ng hÕt søc ñng hé ban ®ã lµ nghÜa vô cña mçi mét ng−êi ñng hé ®¶ng.

ViÕt ngµy 17 (30) th¸ng Ch¹p 1911

nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn ®éng bÇu cö

I

Cuéc bÇu cö vµo §u-ma IV kh«ng cßn xa n÷a vµ tÊt nhiªn lµ vÊn ®Ò vËn ®éng bÇu cö ®· ®Æt ra tr−íc m¾t. §øng trªn quan ®iÓm m¸c-xÝt th× viÖc tham gia cuéc bÇu cö Êy cã cÇn thiÕt hay kh«ng, ⎯ vÒ vÊn ®Ò Êy ch¼ng cÇn ph¶i nãi n÷a, bÊt kú mét sù do dù nµo còng ®Òu hoµn toµn kh«ng thÓ dung thø ®−îc: kh«ng ph¶i trong ph¹m vi chñ nghÜa M¸c vµ ®¶ng c«ng nh©n, mµ chØ ë ngoµi ph¹m vi cña hai çi ®ã, míi cã thÓ cho r»ng nh÷ng mµu s¾c quan ®iÓm phñ nhËn viÖc tham gia bÇu cö hay cã th¸i ®é kh«ng râ rµng, hoÆc thËm chÝ cßn bµng quan ®èi víi viÖc tham gia bÇu cö, lµ nh÷ng mµu s¾c quan ®iÓm "hîp ph¸p". Nh¾c l¹i çi ch©n lý s¬ ®¼ng Êy, çi ch©n lý ®· ®−îc kinh nghiÖm chøng minh vµ x¸c nhËn tõ nhiÒu n¨m tr−íc ®©y (tõ cuèi n¨m 1907), th× h×nh nh− bÊt tiÖn, nh−ng vÉn ph¶i nh¾c l¹i nã, bëi v× ®èi víi chóng ta hiÖn nay ®iÒu nguy h¹i lín nhÊt lµ sù tan r· vµ ph©n t¸n. Nh−ng sù tan r· vµ ph©n t¸n ®ã kh«ng nh÷ng ®ang ®−îc sù ñng hé cña nh÷ng ng−êi ®· ®−a ra nh÷ng c©u tr¶ lêi kh«ng râ rµng hoÆc cã tÝnh chÊt tho¸i th¸c ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò s¬ ®¼ng, mµ cßn ®−îc sù b¶o vÖ cña nh÷ng ng−êi v× ngo¹i giao vµ v× thiÕu tÝnh t− t−ëng, v. v., bªnh vùc cho th¸i ®é kh«ng râ rµng vµ tho¸i th¸c.

Cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc dÜ nhiªn lµ buéc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham gia phong trµo c«ng nh©n ph¶i ®em hÕt søc ra c«ng t¸c mét çch kiªn

90 V. I. Lª-nin Nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn ®éng bÇu cö 91

quyÕt nhÊt, ngoan c−êng nhÊt, chñ ®éng nhÊt trong mäi lÜnh vùc cña phong trµo ®ã. Nh÷ng c©u tr¶ lêi ®· ®−îc ®Ò xuÊt ra trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®èi víi çc vÊn ®Ò néi dung vµ ph−¬ng h−íng cña c«ng t¸c ®ã ⎯ néi dung vµ ph−¬ng h−íng vÒ mÆt c−¬ng lÜnh - nguyªn t¾c, vÒ chÝnh trÞ vµ tæ chøc, ⎯ giê ®©y ph¶i ®−îc vËn dông mét çch thùc tiÔn, trùc tiÕp, vµo mét lÜnh vùc ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng "bÇu cö".

Chóng t«i cè ý nãi ®Õn nh÷ng c©u tr¶ lêi ®· ®−îc ®Ò xuÊt råi. ThËt vËy, qu¶ thËt ®¸ng buån c−êi nÕu nghÜ r»ng giê ®©y, trong mét vµi th¸ng, hay thËm chÝ trong mét n¨m tr−íc ngµy bÇu cö, l¹i cã thÓ "t×m ra" ®−îc nh÷ng c©u tr¶ lêi mµ mÊy n¨m nay ch−a t×m thÊy, ch−a ®−îc suy nghÜ kü, ch−a ®−îc kiÓm nghiÖm bëi kinh nghiÖm ho¹t ®éng. Bëi v× ë ®©y ®ang nãi tíi nh÷ng c©u tr¶ lêi cho tÊt c¶ nh÷ng "vÊn ®Ò ®¸ng nguyÒn rña", dÝnh lÝu tíi c¶ toµn bé thÕ giíi quan, còng nh− dÝnh lÝu tíi sù ®¸nh gi¸ thêi kú lÞch sö tr−íc ®©y cña n−íc Nga, mét thêi kú cã rÊt nhiÒu sù kiÖn dÝnh lÝu tíi sù nhËn ®Þnh vÒ thêi kú hiÖn nay (®−îc x¸c ®Þnh trªn ®¹i thÓ chËm nhÊt lµ tõ n¨m 1908), còng nh− tíi çc nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ nhiÖm vô tæ chøc mµ bÊt kú mét ng−êi nµo tham gia phong trµo c«ng nh©n 4 n¨m gÇn ®©y ch¼ng h¹n, còng ®Òu gi¶i quyÕt b»ng çch nµy hay çch kh¸c. Giê ®©y chØ cã thÓ nãi ®Õn viÖc ®em ¸p dông nh÷ng c©u tr¶ lêi vµ nh÷ng ph−¬ng thøc ho¹t ®éng ®· ®−îc ®Ò xuÊt ®ã vµo mét lÜnh vùc c«ng t¸c ®Æc biÖt nhÊt ®Þnh, tøc lµ vµo cuéc bÇu cö §u-ma IV; nãi r»ng "trong qu¸ tr×nh cña cuéc vËn ®éng bÇu cö, tøc lµ trong qu¸ tr×nh cña mét trong çc lÜnh vùc ho¹t ®éng, cã thÓ ®Ò xuÊt ®−îc nh÷ng c©u tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò dÝnh lÝu tíi tÊt c¶ çc lÜnh vùc ho¹t ®éng, nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng nh÷ng chØ dÝnh lÝu tíi n¨m 1912, mµ cßn dÝnh lÝu tíi c¶ mét thêi kú b¾t ®Çu tõ n¨m 1908", nãi nh− vËy sÏ cã nghÜa lµ dïng ¶o t−ëng ®Ó tù an ñi m×nh, hay lµ che giÊu, biÖn hé cho sù ph©n t¸n vµ tan r· hiÖn ®ang lan trµn.

ë ®©y tr−íc hÕt lµ nãi tíi c©u tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh. Cuéc sèng ë n−íc Nga bèn n¨m gÇn ®©y ®· mang l¹i nh÷ng g× vÒ mÆt nµy? TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu sÏ ph¶i thõa nhËn r»ng trong bèn n¨m Êy tÞnh kh«ng cã m−u toan nµo nh»m xÐt l¹i, hoÆc söa ch÷a, hoÆc tiÕp tôc ph¸t triÓn çi phÇn cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c ë trong b¶n c−¬ng lÜnh cò cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. §Æc ®iÓm cña "thêi kú tr−íc m¾t", ⎯ vÒ nhiÒu mÆt, gäi nã lµ thêi kú "®×nh trÖ", hay "môc n¸t", th× ®óng h¬n, ⎯ lµ ng−êi ta cã th¸i ®é coi khinh b¶n c−¬ng lÜnh, t×m mäi çch ®Ó rót ng¾n, c¾t xÐn nã, mµ kh«ng cã mét m−u toan nµo dï lµ rÊt nhá, nh»m xÐt l¹i nã mét çch th¼ng th¾n vµ kiªn quyÕt. XÐt theo ý nghÜa ®Æc biÖt cña nã tøc lµ c¾t bá theo kiÓu t− s¶n nh÷ng ch©n lý m¸c-xÝt, th× "chñ nghÜa xÐt l¹i" thêi kú hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa xÐt l¹i chiÕn ®Êu, n©ng cao "ngän cê khëi nghÜa" (dÇu ®ã lµ theo kiÓu cña BÐc-stanh ë n−íc §øc kho¶ng 10 n¨m tr−íc, cña Xt¬-ru-vª ë n−íc Nga çch ®©y kho¶ng 15 n¨m, hay cña Pr«-c«-p«-vÝch Ýt l©u sau ®ã), mµ lµ sù tõ bá mét çch hÌn nh¸t, lÐn lót, th−êng hay dïng nh÷ng lý do "thùc tiÔn" ⎯ chñ yÕu lµ nh÷ng lý do tùa hå nh− lµ thùc tiÔn ⎯ ®Ó tù biÖn hé cho m×nh. Nh÷ng kÎ kÕ thõa vµ tiÕp tôc "sù nghiÖp" cña Xt¬-ru-vª vµ Pr«-c«-p«-vÝch ⎯ çc ngµi P«-t¬-rª-xèp, Ma-xlèp, Lª-vi-tx¬-ki vµ ®ång bän, ⎯ ®· "gãp phÇn" vµo t×nh tr¹ng ph©n t¸n ®ang lan trµn vµ ®· ñng hé nã (còng nh− I-u-skª-vÝch, B«-g®a-nèp, Lu-na-ts¸c-xki, v. v., ë phÝa kh¸c) phÇn lín lµ b»ng nh÷ng m−u toan rôt rÌ, kh«ng cã hÖ thèng, nh»m vøt bá chñ nghÜa M¸c "cò" vµ thay thÕ nã b»ng mét häc thuyÕt t− s¶n "míi". Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn, kh«ng ph¶i lµ do së thÝch nhÊt thêi cña çc "nhãm", mµ çc vÊn ®Ò lý luËn ®−îc n©ng lªn ë mét trong nh÷ng ®Þa vÞ hµng ®Çu trong bèn n¨m gÇn ®©y. ChØ cã nh÷ng ng−êi hÌn nh¸t tõ bá çi cò th× míi coi nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, hay chØ lµ mét bé phÇn nµo ®ã trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, lµ nh÷ng "®iÒu vôn vÆt". Vµ giê ®©y, nÕu nãi ®Õn viÖc b¶o vÖ c−¬ng lÜnh


vµ thÕ giíi quan m¸c-xÝt nh©n cuéc vËn ®éng bÇu cö, trong "qu¸ tr×nh" vËn ®éng bÇu cö, v. v. ⎯ nÕu nãi tíi ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i chØ ®Ó thi hµnh mét "c«ng" vô, kh«ng ph¶i lµ ®Ó nãi su«ng, th× ®iÒu cÇn ph¶i coi träng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi nãi, nh÷ng lêi høa hÑn, nh÷ng lêi b¶o ®¶m, mµ chÝnh lµ kinh nghiÖm cña bèn n¨m qua. Bèn n¨m ®ã mét lÇn n÷a l¹i thùc sù chØ cho chóng ta thÊy c¶ mét lo¹t "nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng kh«ng ch¾c ch¾n" cña chñ nghÜa M¸c ë trong giíi trÝ thøc cña n−íc ta (th−êng th−êng hä muèn ®−îc coi lµ ng−êi m¸c-xÝt), bèn n¨m ®ã d¹y chóng ta kh«ng nªn tin vµo nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng Êy, bèn n¨m ®ã ®· n©ng cao ý nghÜa cña häc thuyÕt m¸c-xÝt vµ c−¬ng lÜnh m¸c-xÝt d−íi çi d¹ng kh«ng bÞ c¾t xÐn cña nã, ë trong t©m trÝ cña nh÷ng c«ng nh©n biÕt suy nghÜ.

Cã mét lo¹i vÊn ®Ò trong ®ã c−¬ng lÜnh gÇn gièng víi s¸ch l−îc vµ chuyÓn thµnh s¸ch l−îc. LÏ dÜ nhiªn lµ trong thêi kú vËn ®éng bÇu cö nh÷ng vÊn ®Ò ®ã cßn cã mét ý nghÜa thùc tiÔn trùc tiÕp lín h¬n rÊt nhiÒu. VÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, tinh thÇn tõ bá vµ ph©n t¸n thÓ hiÖn ra m¹nh mÏ h¬n nhiÒu. Mét sè ng−êi nãi r»ng nh÷ng nhiÖm vô cò kh«ng cßn cã gi¸ trÞ n÷a, bëi v× ë n−íc Nga, chÝnh quyÒn vÒ thùc chÊt ®· trë thµnh chÝnh quyÒn t− s¶n. Mét sè ng−êi kh¸c l¹i tuyªn bè r»ng, tõ nay, sù ph¸t triÓn cña n−íc Nga cã thÓ kh«ng qua mét sù "nh¶y vät" nµo, gièng nh− n−íc §øc hoÆc n−íc ¸o sau n¨m 1848. Mét sè ng−êi thø ba l¹i nãi r»ng t− t−ëng b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n ®· lçi thêi råi, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ph¶i cè g¾ng n¾m lÊy "kh«ng ph¶i lµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o, mµ lµ chÝnh ®¶ng cña giai cÊp", v. v...

Kh«ng cÇn ph¶i nãi còng biÕt r»ng, nÕu kh«ng ph©n tÝch nh÷ng t− t−ëng Êy, ⎯ nh÷ng t− t−ëng ®−îc gäi mét çch rÊt ®óng lµ "chñ nghÜa thñ tiªu" vµ g¾n liÒn víi nh÷ng luång d− luËn x· héi t− s¶n ®−îc l−u hµnh réng r·i, ®ang quay l−ng l¹i víi chñ nghÜa d©n chñ, ⎯ th× kh«ng thÓ

gi¶i quyÕt, kh«ng thÓ soi s¸ng mét çch Ýt nhiÒu hoµn chØnh, ®Çy ®ñ, cã m¹ch l¹c, bÊt kú mét vÊn ®Ò s¸ch l−îc nµo. Nh÷ng ai cã quan s¸t ®«i chót cuéc sèng thùc tiÔn, th× ng−êi ®ã ®Òu biÕt r»ng, t×nh tr¹ng ph©n t¸n trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ã cßn nghiªm träng gÊp tr¨m lÇn nh÷ng ®iÒu mµ ng−êi ta thÊy ®−îc qua s¸ch b¸o. DÜ nhiªn, trong nh÷ng n¨m tiÕp theo sau nh÷ng sù kiÖn håi cuèi n¨m 1905 vµ trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, th× t×nh h×nh kh«ng thÓ nµo kh¸c ®−îc. Sù tan r· ®ã cµng "tù nhiªn" (trong hoµn c¶nh t− s¶n) th× nhiÖm vô ®Êu tranh ngoan c−êng vµ toµn diÖn chèng sù tan r· ®ã l¹i cµng bøc thiÕt vµ sèng cßn ®èi víi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt.

Trong nh÷ng thêi kú gièng nh− bèn n¨m gÇn ®©y cña n−íc Nga, th× trong tÊt c¶ çc n−íc ®Òu ®· cã t×nh tr¹ng tan r· vµ tõ bá: còng cã t×nh h×nh lµ ngay ®Õn c¶ çc nhãm còng kh«ng cßn n÷a, mµ chØ cßn cã nh÷ng ng−êi ç biÖt, trong thêi gian 10 n¨m hoÆc l©u h¬n n÷a, ë mét hoµn c¶nh nh− vËy ®· biÕt "gi−¬ng cao ngän cê", b¶o vÖ nh÷ng t− t−ëng kÕ thõa, råi sau ®ã ®em nh÷ng t− t−ëng Êy vËn dông vµo mét hoµn c¶nh chÝnh trÞ - x· héi ®· thay ®æi rÊt lín. T×nh h×nh ë n−íc Nga còng ch−a xÊu ®Õn nh− vËy, bëi v× chóng ta ®· "thõa kÕ" ®−îc c¶ b¶n c−¬ng lÜnh lÉn nh÷ng c©u tr¶ lêi ®· ®−îc x¸c ®Þnh cho çc vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ mÆt s¸ch l−îc vµ tæ chøc cña "thêi kú tr−íc m¾t". Trµo l−u thñ tiªu kh«ng thõa nhËn c©u tr¶ lêi ®ã, nh−ng l¹i kh«ng thÓ ®−a ra ®−îc bÊt kú mét çi g× gièng víi mét c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c vµ râ rµng ®Ó ®èi lËp víi nã.

Cuéc vËn ®éng bÇu cö lµ viÖc ®em mét gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh cho nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ ¸p dông vµo çc ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, cæ ®éng, tæ chøc phøc t¹p, v. v.. Kh«ng cã mét gi¶i ph¸p nhÊt ®Þnh th× kh«ng thÓ b¾t tay vµo cuéc vËn ®éng ®ã ®−îc. Vµ c©u tr¶ lêi ®· ®−îc x¸c ®Þnh do chñ nghÜa M¸c ®−a ra tõ n¨m 1908, th× ®· ®−îc kinh nghiÖm bèn n¨m nay hoµn toµn chøng thùc. Néi dung míi, t− s¶n, cña chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÝnh phñ; tæ chøc cña bän


®Þa chñ vµ cña giai cÊp t− s¶n trong §u-ma III; th¸i ®é cña ngay c¶ ®¶ng "t¶" nhÊt trong çc ®¶ng t− s¶n, tøc lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, th¸i ®é ®· ®−îc cuéc ®i th¨m "Lu©n-®«n" ⎯ mµ hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ cã mét m×nh cuéc ®i th¨m ®ã ⎯ minh häa rÊt râ; nh÷ng trµo l−u t− t−ëng kiÓu "Nh÷ng çi mèc" ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ lín trong giíi "cã häc thøc", ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· chøng tá râ rµng r»ng nh÷ng nhiÖm vô cò vÉn cßn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt, nh−ng çch thøc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã hiÖn ®ang diÔn ra trong mét hoµn c¶nh míi, t− s¶n h¬n, trong t×nh h×nh giai cÊp t− s¶n chuyÓn mét çch cã hÖ thèng tõ ph¸i d©n chñ sang "ph¸i ®èi lËp" cã tr¸ch nhiÖm, cã tÝnh ®¶ng, "trung thùc", v. v.. Hoµn c¶nh míi, nh÷ng biÖn ph¸p míi chuÈn bÞ cho viÖc dïng ph−¬ng ph¸p cò ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cò; sù chia rÏ rÊt râ rµng gi÷a ph¸i d©n chñ vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n d©n chñ, ⎯ ®ã lµ nh÷ng nÐt c¬ b¶n trong c©u tr¶ lêi ®· ®−îc x¸c ®Þnh cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ c¨n b¶n cña giai ®o¹n hiÖn nay.

C©u tr¶ lêi ®èi víi çc vÊn ®Ò tæ chøc g¾n liÒn víi toµn bé thÕ giíi quan cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, víi sù ®¸nh gi¸ cña hä vÒ ý nghÜa vµ t¸c dông chÝnh trÞ cña thêi kú "ngµy 3 th¸ng S¸u". Duy tr× çi cò vÒ c¬ b¶n vµ lµm cho çi cò ⎯ tøc lµ tÊt c¶ nh÷ng çi gäi lµ nh÷ng "kh¶ n¨ng": nh÷ng héi, nh÷ng ®oµn thÓ c«ng khai, v. v. ⎯ thÝch øng víi hoµn c¶nh míi. LËp çc chi bé vµ mét m¹ng l−íi chung quanh çc chi bé Êy, g¾n víi çc chi bé Êy vµ do çc chi bé Êy chØ ®¹o. Nh÷ng "chi bé" Êy ph¶i rÊt mÒm dÎo, chóng ph¶i mang nh÷ng h×nh thøc linh ho¹t h¬n, kh«ng hoµn toµn gièng víi nh÷ng h×nh thøc cò, ⎯ vµ nhÊt thiÕt ph¶i lîi dông kh«ng ph¶i chØ cã diÔn ®µn §u-ma, mµ cßn lîi dông tÊt c¶ mäi "kh¶ n¨ng" t−¬ng tù nh− thÕ. Kh«ng hÒ lµm cho chóng ta ph¶i chÞu bã tay bëi bÊt kú mét tiªu chuÈn ®¬n ®iÖu nµo, bëi bÊt kú nh÷ng h×nh thøc b¾t buéc nµo, cã ®Ó cho chóng ta mét ph¹m vi réng lín ®Ó ®Ò ra nh÷ng ph−¬ng thøc vµ ph−¬ng

ph¸p kÕt hîp hîp lý, nh−ng c©u tr¶ lêi ®ã vÒ nguyªn t¾c vÉn "cøng r¾n" kh«ng g× lay chuyÓn ®−îc: cô thÓ lµ kh«ng nh÷ng nã ®−a ra mét lêi tuyªn bè trung thµnh víi çi cò, mµ cßn ®−a ra mét nguyªn t¾c tæ chøc c¬ b¶n cho phÐp thÓ hiÖn trong cuéc sèng sù v÷ng vµng vÒ mÆt t− t−ëng, ®Ó ®èi lËp l¹i víi sù ph©n t¸n, sù tõ bá, sù hoang mang ®ang ngù trÞ. Nh÷ng ng−êi nµo "tÝch lòy dù tr÷" ⎯ dÇu ®ã lµ mét sè Ýt ng−êi ⎯ th× nh÷ng ng−êi Êy ®ang ®oµn kÕt nhau l¹i vµ b¶o vÖ mét çch cã hÖ thèng "t«n ti trËt tù": b¶o vÖ tinh thÇn, häc thuyÕt, nguyªn lý, truyÒn thèng cña nã, chø dÜ nhiªn kh«ng ph¶i b¶o vÖ nh÷ng h×nh thøc cña nã.

Ph¸i thñ tiªu, ng−îc l¹i, bÊt lùc tr−íc sù hçn lo¹n ®ang ngù trÞ (hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ riªng ë n−íc ta, quyÕt kh«ng ph¶i chØ riªng trong giai cÊp c«ng nh©n, mµ cßn m¹nh h¬n n÷a trong çc giai cÊp vµ çc chÝnh ®¶ng kh¸c), hä vøt bá c«ng viÖc nghiªn cøu nh÷ng çi cò, biÕn viÖc t×m kiÕm "çi míi" thµnh viÖc hîp ph¸p ho¸ sù ph©n t¸n. Trong trµo l−u t− t−ëng réng lín cña x· héi t− s¶n nh»m chèng l¹i ph¸i d©n chñ nãi chung vµ chèng l¹i phong trµo quÇn chóng nãi riªng, ®Æc biÖt lµ chèng l¹i nh÷ng h×nh thøc míi ®©y cña viÖc tæ chøc vµ l·nh ®¹o phong trµo ®ã, ph¸i thñ tiªu ch¼ng qua chØ lµ mét trµo l−u nhá trong sè nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt.

§ã lµ nh÷ng luËn ®iÓm chung cña chñ nghÜa M¸c, lµ th¸i ®é cña nã ®èi víi nh÷ng nhiÖm vô vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña thêi ®¹i, th¸i ®é ®ã ®· ®−îc v¹ch ra ⎯ chóng t«i xin nh¾c l¹i ⎯ kh«ng ph¶i ngµy h«m qua, vµ hiÖn nay ®ang cÇn ph¶i ®−îc thÓ hiÖn thµnh mét cuéc "vËn ®éng bÇu cö" víi mét néi dung hoµn chØnh: t− t−ëng, c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc, tæ chøc.

II

B©y giê chóng ta h·y xÐt tíi lËp tr−êng cña tê "B×nh minh cña chóng ta", c¬ quan ng«n luËn chÝnh cña trµo l−u thñ tiªu, trong vÊn ®Ò vËn ®éng bÇu cö.


Kh«ng cã g× tr¸i víi tinh thÇn cña chñ nghÜa M¸c h¬n lµ nh÷ng lêi nãi su«ng. Çi lµm cho ng−êi ta kinh ng¹c mét çch khã chÞu tr−íc tiªn khi ®äc tê t¹p chÝ ""B×nh minh cña chóng ta", sè 6 vµ 7 - 8, lµ ®©u ®©u còng thÊy toµn nh÷ng lêi nãi su«ng kiÓu T¸c-ta-ranh54. Mét cuéc vËn ®éng th«ng th−êng ®èi víi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt tÊt c¶ çc n−íc nh− lµ cuéc vËn ®éng bÇu cö ngay ë n−íc Nga còng ®· hai lÇn ®−îc tæ chøc theo quy m« lín, thÕ mµ ®· bÞ bän T¸c-ta-ranh thuéc ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta biÕn thµnh mét çi g× ®ã ®Çy dÉy nh÷ng lêi nãi hoa mü thao thao bÊt tuyÖt kh«ng thÓ chÞu næi.

Trong bµi "§· ®Õn lóc ph¶i b¾t ®Çu" «ng I-u-ri Tsa-tx¬- ki ®· më ®Çu viÖc tr×nh bµy çc quan ®iÓm cña ph¸i thñ tiªu, vµ vÒ thùc chÊt ®· kÕt thóc b¶n tr×nh bµy ®ã víi t− çch mét ng−êi chñ, cßn viÖc t« ®iÓm, söa sang, trang søc vÒ mÆt v¨n ch−¬ng th× giao l¹i cho «ng L. M¸c-tèp.

§©y lµ mét vÝ dô lÊy trong bµi viÕt cña I-u-ri - T¸c-ta-ranh:

"...VÞ tÊt cã thÓ tr«ng cËy ®−îc mét çch ch¾c ch¾n r»ng cuéc vËn ®éng bÇu cö sÏ tiÕn hµnh mét çch hoµn toµn tËp trung vÒ mÆt tæ chøc, mÆc dÇu lµ cÇn ph¶i ¸p dông tÊt c¶ mäi biÖn ph¸p mµ chóng t«i ®· nãi ®Ó cè g¾ng lµm ®−îc ®iÒu ®ã... b»ng çch cñng cè vÒ mÆt tæ chøc nh÷ng thµnh qu¶ cña sù liªn hîp chÝnh trÞ cña nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi trong qu¸ tr×nh cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ..."

Xin h·y võa võa chø, hìi vÞ c¹nh tranh quý mÕn nhÊt cña T¬-rèt-xki! Lµm ®iÕc tai b¹n ®äc nãi chung, vµ c«ng nh©n nãi riªng b»ng nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ nh÷ng thµnh qu¶ liªn hîp chÝnh trÞ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng chÝnh trÞ, ®Ó lµm g× kia chø! Nãi vÒ viÖc cñng cè nh÷ng thµnh qu¶ Êy ®Ó lµm g× kia chø! V× ®ã lµ nh÷ng lêi nãi su«ng, lµ lµm ra vÎ quan träng b»ng çch dïng nh÷ng lêi lÏ nÆng nÒ ®Ó nh¾c l¹i nh÷ng ®iÒu rÊt ®¬n gi¶n. "Cñng cè" vÒ mÆt tæ chøc th× bao giê còng cÇn thiÕt, tr−íc bÇu cö còng nh− sau bÇu cö. Gäi cuéc bÇu cö lµ mét cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ, vµ "®Ó cho cã vÎ quan träng", l¹i cßn nãi tíi "mét lo¹t (!) nh÷ng cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt toµn Nga (!)", «ng ®·

dïng nh÷ng c©u nãi ån µo vµ rÊt kªu ®ã ®Ó che giÊu mét vÊn ®Ò thùc tiÔn thùc sù cÊp thiÕt, mét vÊn ®Ò sèng cßn lµ: lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc l¹i. Cã cÇn x©y dùng çc "chi bé" vµ mét m¹ng l−íi çc ®oµn thÓ Ýt nhiÒu c«ng khai vµ kh«ng v÷ng ch¾c chung quanh çc chi bé ®ã, hay kh«ng? cÇn hay kh«ng cÇn? NÕu nh− cÇn, th× tr−íc hay sau bÇu cö còng vÉn cø cÇn; bÇu cö chØ lµ mét c«ng t¸c, mét trong nhiÒu c«ng t¸c kh¸c. NÕu kh«ng lµm mét c«ng t¸c cã hÖ thèng tõ l©u, th× trong qu¸ tr×nh cuéc vËn ®éng bÇu cö «ng còng sÏ kh«ng "cñng cè" ®−îc g× hÕt. BÊt kú mét ng−êi thùc tiÔn nµo còng ®Òu hiÓu ®ã lµ nh÷ng lêi rçng tuÕch. ë ®©y ng−êi ta ®· dïng nh÷ng c©u rÊt kªu ®Ó che giÊu viÖc thiÕu mét c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c ®èi víi vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ: cÇn ph¶i tæ chøc l¹i nh− thÕ nµo ®Ó tiÕn hµnh mäi ho¹t ®éng, chø kh«ng ph¶i chØ tiÕn hµnh ho¹t ®éng bÇu cö mµ th«i.

Nh©n dÞp bÇu cö mµ nãi tíi nµo lµ "sù ®éng viªn chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n" (sic!1), tr. 49), nµo lµ "®éng viªn réng r·i, c«ng khai quÇn chóng c«ng nh©n" (tr. 54), v. v., v. v. ⎯ th× nh− thÕ ch¼ng nh÷ng cã nghÜa lµ kh«ng cã m¶y may c¶m gi¸c vÒ møc ®é, mµ l¹i cßn trùc tiÕp lµm h¹i mét c«ng t¸c khiªm tèn ⎯ khiªm tèn do cÇn thiÕt ⎯ b»ng çch nu«i d−ìng çi thãi ba hoa hoµn toµn gièng nh− ë "ph¸i triÖu håi", "ph¸i tèi hËu th−", v. v.. Theo nh÷ng ph¸i nµy th× ph¶i dïng tÈy chay ®Ó ®Æc biÖt nhÊn m¹nh r»ng "tinh thÇn" cßn ch−a bÞ ch«n vïi (nh−ng "tinh thÇn" cña c«ng t¸c th× ph¶i thÊu triÖt vµo tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña nã, kÓ c¶ lÜnh vùc bÇu cö); theo nh÷ng kÎ hay kªu gµo su«ng cña ph¸i thñ tiªu th× bÇu cö cã thÓ ®em l¹i tÊt c¶, c¶ viÖc "®éng viªn chiÕn ®Êu" (sao mét ng−êi còng tù x−ng lµ "m¸c-xÝt" cña n−íc Nga l¹i kh«ng biÕt thÑn khi ®i chÐp l¹i nh÷ng ®iÒu nh− vËy!), lÉn viÖc "cñng cè vÒ mÆt tæ chøc nh÷ng thµnh qu¶ cña sù liªn hîp chÝnh trÞ trong qu¸ tr×nh cuéc vËn ®éng chÝnh

_______________________________________ 1) ⎯ nh− thÕ ®Êy !


trÞ"! TÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt rÊt râ r»ng cuéc bÇu cö n¨m 1912 (nÕu nh− kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm thay ®æi hoµn toµn t×nh h×nh nh÷ng n¨m 1908 vµ 1911) sÏ kh«ng ®em l¹i vµ còng kh«ng thÓ ®em l¹i mét sù "®éng viªn quÇn chóng" nµo võa "réng r·i" l¹i võa "c«ng khai" c¶. Cuéc bÇu cö ®ã sÏ ®em l¹i mét kh¶ n¨ng nhá bÐ cho mét c«ng t¸c kh«ng réng r·i vµ kh«ng c«ng khai l¾m, vµ cÇn ph¶i lîi dông kh¶ n¨ng ®ã chø kh«ng nªn b¾t ch−íc nh÷ng c©u khoa tr−¬ng cña T¬-rèt-xki.

Nh©n cuéc bÇu cö mµ kªu gµo lËp nh÷ng tæ chøc "c«ng khai" th× thËt lµ thiÕu th«ng minh; chóng ta sÏ nãi: çc b¹n ®ång nghiÖp c«ng nh©n, tèt nhÊt lµ çc b¹n h·y cø lµm kh«ng c«ng khai l¾m, v× so víi nh÷ng lêi ba hoa vÒ sù tån t¹i "c«ng khai" th× nh− thÕ sÏ ch¾c ch¾n h¬n, ®óng chç h¬n, hîp lý h¬n, cã Ých h¬n cho viÖc t¸c ®éng tíi nh÷ng tÇng líp réng r·i h¬n. Trong nh÷ng thêi kú nh− thêi kú hiÖn nay cña chóng ta, chØ cã nh÷ng ng−êi hoµn toµn ngu ngèc hoÆc hoµn toµn nhÑ d¹ míi cã thÓ kªu t−íng lªn vµ khoe lµ "t«i cã thÓ c«ng khai tÊt c¶".

"...§¶ng (cña giai cÊp) chØ xuÊt hiÖn nh− lµ mét s¶n phÈm cña sù s¸ng t¹o vÒ mÆt tæ chøc cña ®éi tiÒn phong chñ ®éng cña c«ng nh©n" (tr. 41).

ói chµ! Xin h·y tha cho chóng t«i! V× r»ng trªn thÕ giíi, ®¶ng lµ do c¶ nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn lÉn nh÷ng ng−êi "trÝ thøc" thùc sù m¸c-xÝt, hoµn toµn chuyÓn sang phÝa c«ng nh©n, x©y dùng vµ båi ®¾p nªn trong thêi gian hµng mÊy chôc n¨m. ë n−íc ta còng kh«ng thÓ nµo kh¸c ®−îc; vµ dïng nh÷ng c©u chuyÖn bÞa ®Æt hoa mü vÒ "sù s¸ng t¹o" (khi cÇn ph¶i nãi l¹i nh÷ng ®iÒu s¬ ®¼ng vµ cÇn ph¶i ®Æt nh÷ng viªn ®¸ nhá rÊt gi¶n ®¬n, ®Ó x©y nÒn mãng), vÒ ®éi tiÒn phong "chñ ®éng" v. v., ®Ó däa n¹t b¹n ®äc c«ng nh©n Nga, th× còng ch¼ng Ých lîi g×. ¤ng M¸c-tèp còng bÞ Tsa- tx¬-ki - T¸c-ta-ranh l«i cuèn vµ ®· ®i ®Õn chç nãi vÒ "nh÷ng

phÇn tö tù gi¸c trong giai cÊp c«ng nh©n" (sè 7 - 8, tr. 42) ®ang thay thÕ "sù tù thñ tiªu" cña nh÷ng nh©n viªn cò (nh− trªn).

Nãi nh− thÕ míi m¹nh chø! "Chñ ®éng", "tù gi¸c", "s¸ng t¹o", "®éng viªn chiÕn ®Êu", "réng r·i nhÊt", "c«ng khai nhÊt"... Nãi n¨ng huyªn thiªn nh− vËy ⎯ t«i xin dïng çch nãi cña Sª-®rin ⎯ th× lµm sao l¹i kh«ng khiÕn cho ng−êi ta buån n«n ®−îc?

VÊn ®Ò lµ ë chç, tr−íc nh÷ng c©u hái ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu, t¸c gi¶ ®· kh«ng thÓ tr¶ lêi ®−îc mét çch ®¬n gi¶n, th¼ng th¾n, râ rµng, v× thÕ mµ «ng ta buéc ph¶i dïng nh÷ng c©u nãi kú dÞ, g¹n Ðp, lµm cho ng−êi c«ng nh©n bÞ ï tai vµ ®Çn ®én ®i (®èi víi ng−êi trÝ thøc th× l¹i cßn h¬n thÕ n÷a, bëi v× c«ng nh©n sÏ chÕ nh¹o lèi v¨n µ la I-u-ri Tsa-tx¬-ki, song çc häc sinh trung häc th× l¹i "say s−a" h¬n víi lèi v¨n ®ã). VÒ vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh bÇu cö, chóng ta cã thÓ minh häa mét çch ®Æc biÖt râ rµng çi ch©n lý lµ nh÷ng t− t−ëng kh«ng râ rµng sÏ biÕn thµnh nh÷ng c©u kh«ng râ rµng, khoa tr−¬ng, hoa mü.

III

VÒ tÇm quan träng cña c−¬ng lÜnh bÇu cö, «ng I-u-ri Tsa-tx¬-ki còng nãi ®Õn mét çch hÕt søc, hÕt søc nhiÖt t×nh. VÊn ®Ò c−¬ng lÜnh lµ "mét trong nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n nhÊt". RÊt hay! "Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ph¶i th«ng c¶m (!!) víi nã (c−¬ng lÜnh), ph¶i suy nghÜ kü, ph¶i coi nã lµ cña chÝnh m×nh" (do I-u-ri Tsa-tx¬-ki viÕt ng¶).

C«ng nh©n ph¶i suy nghÜ kü vÒ b¶n c−¬ng lÜnh, ®iÒu ®ã ®óng. Ngay c¶ nh÷ng ng−êi trÝ thøc viÕt trªn nh÷ng tê t¹p chÝ hÇu nh− lµ m¸c-xÝt còng nªn suy nghÜ kü vÒ b¶n c−¬ng lÜnh. Nh−ng "th«ng c¶m" víi b¶n c−¬ng lÜnh nghÜa lµ g×, th× thËt lµ khã hiÓu. Hay cã thÓ lµ trªn tê "B×nh minh


cña chóng ta", trong sè sau, çc «ng Nª-vª-®«m-xki vµ Lu- na-ts¸c-xki sÏ viÕt mét sè bµi "th«ng c¶m" vÒ sù "th«ng c¶m" cña ®éi tiÒn phong chñ ®éng cña nh÷ng quÇn chóng tù gi¸c ®· ®−îc ®éng viªn, ®èi víi c−¬ng lÜnh bÇu cö?

Hay lµ thö xem ®iÒu ch©u ngäc sau ®©y trong bµi cña «ng Ph. §an: "... s¸ch l−îc bÇu cö hoµn toµn thay ®æi ý nghÜa cña nã vµ néi dung chÝnh trÞ cña nã tuú theo chç ai lµ ng−êi s¸ng t¹o ra nã vµ ®¹i biÓu cho nã: ®ã lµ tËp thÓ tù trÞ cña ®éi tiÒn phong d©n chñ - x· héi cña c«ng nh©n víi tÊt c¶ nh÷ng lùc l−îng v« s¶n vµ trÝ thøc cña nã, hay ®ã lµ nh÷ng nhãm nhá trÝ thøc nµo ®ã, tuy lµ "d©n chñ - x· héi", nh−ng kh«ng ph¶i do mét tËp thÓ nh− thÕ ®−a ra vµ kh«ng ph¶i ho¹t ®éng d−íi sù kiÓm so¸t vµ d−íi ¸p lùc cña tËp thÓ ®ã...". ThËt vËy, ai cã thÓ nghi ngê r»ng P«-t¬-rª- xèp vµ §an quyÕt kh«ng ph¶i lµ mét "nhãm nhá trÝ thøc" mµ lµ nh÷ng ng−êi do "mét tËp thÓ tù trÞ cña ®éi tiÒn phong ®−a ra" vµ "ho¹t ®éng d−íi sù kiÓm so¸t cña tËp thÓ ®ã"! ¤i, çc ngµi T¸c-ta-ranh cña ph¸i thñ tiªu!

I-u-ri Tsa-tx¬-ki, L. M¸c-tèp vµ Ph. §an ®· suy nghÜ kü vÒ b¶n c−¬ng lÜnh ch−a? I-u-ri Tsa-tx¬-ki viÕt: "thó nhËn th× xÊu hæ, nh−ng giÊu ®i th× cã téi, ë ta th−êng cã t×nh h×nh lµ b¶n c−¬ng lÜnh th× nãi mét ®−êng, cßn nh÷ng bµi diÔn v¨n vµ nh÷ng bµi b¸o tranh cö th× l¹i viÕt mét nÎo, trèng ®¸nh xu«i kÌn thæi ng−îc".

Sù thËt lµ sù thËt. "ë ta" th−êng rÊt hay cã t×nh h×nh nh− vËy.

Ch¼ng h¹n, sau khi nãi nh÷ng lêi th«ng c¶m vÒ çi c−¬ng lÜnh th«ng c¶m, I-u-ri Tsa-tx¬-ki l¹i ®−a ra nh÷ng lêi rÊt, rÊt dµi dßng vµ kh«ng kÐm phÇn th«ng c¶m nãi vÒ tÇm quan träng vµ sù cÇn thiÕt cña mét c−¬ng lÜnh thèng nhÊt. Nh÷ng lêi nãi th«ng c¶m ®ã ®· cè ý che ®Ëy mét vÊn ®Ò ®¬n gi¶n lµ xÐt xem nÕu quan ®iÓm chÝnh trÞ kh«ng nhÊt trÝ th× cã thÓ cã mét c−¬ng lÜnh thèng nhÊt ®−îc kh«ng? Mµ nÕu quan ®iÓm nhÊt trÝ th× hµ tÊt ph¶i phÝ lêi vµ ph¶i ®Èy çnh cöa

®· më: bëi v× c−¬ng lÜnh tøc lµ sù tr×nh bµy vÒ quan ®iÓm!

Nh−ng khi nãi "loanh quanh" vÒ c−¬ng lÜnh "thèng nhÊt", th× I-u-ri Tsa-tx¬-ki ®· tiÕt lé mét çch rÊt vông vÒ ®iÒu "bÝ mËt" cña m×nh. ¤ng ta viÕt: "Chóng t«i cho r»ng viÖc phª chuÈn (c−¬ng lÜnh) cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma cã mét ý nghÜa rÊt lín, nh−ng víi mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc lµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma sÏ kh«ng ®i theo ®−êng lèi Ýt ph¶n kh¸ng nhÊt, mµ ®ång ý víi çi c−¬ng lÜnh do çc tiÓu tæ ë ngoµi n−íc b¾t nã ph¶i nhËn..." (50).

§ã gäi lµ: der König absolut, wenn er unseren Willen tut, ⎯ nhµ vua sÏ lµ chuyªn chÕ, nÕu nhµ vua t¹o ra ý chÝ cña chóng t«i. C−¬ng lÜnh tèt nhÊt lµ c−¬ng lÜnh thèng nhÊt, nÕu nh− b¶n c−¬ng lÜnh "do çc tiÓu tæ ë ngoµi n−íc b¾t ph¶i nhËn", kh«ng ®−îc phª chuÈn. Nh− thÕ cã nghÜa lµ hiÖn cã hai b¶n c−¬ng lÜnh? mét b¶n th× bÞ chöi lµ "do ë ngoµi n−íc b¾t ph¶i nhËn" (chØ cã Pu-ri-skª-vÝch míi cã thÓ dïng thuËt ng÷ nh− vËy! xin h·y nghÜ xem: I-u-ri Tsa-tx¬-ki, tay n¾m chÆt tay víi M¸c-tèp vµ §an, viÕt trong t¹p chÝ cña P«-t¬-rª-xèp vÒ viÖc ë ngoµi n−íc b¾t ph¶i nhËn! Ph¶i sa ng· ®Õn møc nµo míi cã thÓ dïng çi thñ ®o¹n ®ã ®Ó xói nh÷ng ng−êi l¹c hËu ph¶n ®èi çi "ë ngoµi n−íc"!). Mét b¶n c−¬ng lÜnh kh¸c râ rµng kh«ng ph¶i lµ tõ ë ngoµi n−íc ®Õn, mµ ®· ®Õn tõ mét tËp thÓ tù trÞ gåm çc tæ chøc c«ng khai vµ réng r·i cña quÇn chóng ®−îc ®éng viªn. Nãi ®¬n gi¶n h¬n vµ kh«ng quanh co th× tøc lµ: "nh÷ng nh©n tè kh¸c cña sù tËp trung ho¸ cã thÓ cã ®−îc lµ nhãm nh÷ng çn bé d©n chñ - x· héi (?) liªn hÖ mËt thiÕt víi phong trµo c«ng nh©n c«ng khai vµ ®ang ngµy cµng v÷ng vµng vµ cã uy tÝn trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nh÷ng cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ. Chóng t«i cã ý ®Æc biÖt muèn nãi tíi Pª- tÐc-bua vµ vai trß l·nh ®¹o cña nã trong çc cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ n¨m ngo¸i". I-u-ri Tsa-tx¬-ki viÕt nh− vËy ®Êy.


Sù viÖc còng gi¶n ®¬n th«i: "nhãm" nh÷ng kÎ thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt rÊt râ qua tê t¹p chÝ cña «ng P«-t¬-rª-xèp, ®ã lµ "nh©n tè cña sù tËp trung ho¸". ThËt lµ râ rµng, rÊt lµ râ rµng, I-u-ri Tsa-tx¬-ki th©n mÕn ¹!

C−¬ng lÜnh ph¶i lµ thèng nhÊt, nh−ng ... nã kh«ng nªn do "tiÓu tæ ë ngoµi n−íc b¾t ph¶i nhËn" mµ nªn tháa m·n "nhãm" nh÷ng kÎ thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua... Anh chµng I-u-ri Tsa-tx¬-ki Êy qu¶ thËt lµ mét ng−êi ñng hé nhiÖt t×nh ®èi víi sù "thèng nhÊt" vËy!

IV

B©y giê chóng ta xÐt tíi nh÷ng "luËn ®iÓm c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh bÇu cö" cña L. M¸c-tèp... M¸c-tèp ®· lÊy c−¬ng lÜnh, ⎯ dÜ nhiªn lµ ph¶i nh− thÕ, ⎯ lµm c¬ së cho c−¬ng lÜnh bÇu cö. M¸c-tèp ®· dïng nh÷ng lêi lÏ cña m×nh ®Ó thuËt l¹i tõng phÇn b¶n c−¬ng lÜnh ®ã. HiÖn nay vÉn cßn ch−a râ lµ cã ph¶i M¸c-tèp tuyªn truyÒn còng çi c−¬ng lÜnh mµ «ng ta ®· tr×nh bµy trong sè 7 - 8 cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" hay kh«ng: phÇn ®ã cña c−¬ng lÜnh cò, th× kh«ng kÓ lµ cña La-rin hay Lª-vi-tx¬-ki, hay lµ Pr«-c«-p«- vÝch hiÓn nhiªn lµ ®Òu cã thÓ chÊp nhËn ®−îc. Hay lµ M¸c- tèp chÊp nhËn toµn bé c−¬ng lÜnh cò?

Muèn cho c«ng b»ng th× cÇn ph¶i nªu ra r»ng trong bµi b¸o cña M¸c-tèp cã mét chç nãi râ «ng ta chÊp nhËn toµn bé c−¬ng lÜnh cò; cô thÓ, ®ã lµ ®o¹n ë trang 48, trong ®ã «ng ta viÕt lµ ®«i khi ng−êi ta buéc ph¶i "kh«ng nãi hÕt mét çch râ rµng" (®óng thÕ), nh−ng theo lêi «ng ta th× kh«ng nªn tõ bá. "Ng−êi ta kh«ng b¾t buéc chóng t«i" ph¶i "c¾t xÐn néi dung nh÷ng yªu cÇu cña chóng t«i". §ã lµ nh÷ng lêi nãi rÊt hay. §¸ng tiÕc lµ nh÷ng lêi nãi ®ã kh«ng phï hîp víi sù thùc, v× chóng ta biÕt rÊt râ lµ La-rin ch¼ng h¹n, "mét ng−êi kh«ng bÞ ng−êi ta (M¸c-tèp) hoµi nghi lµ theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng" ®· c¾t xÐn vµ tõ bá. Chóng ta sÏ

rÊt nhanh chãng nhËn thÊy r»ng chÝnh M¸c-tèp, còng trong cïng mét bµi b¸o cña «ng ta, tuy høa hÑn "kh«ng c¾t xÐn" vµ "kh«ng tõ bá", nh−ng thùc tÕ th× vÉn c¾t xÐn vµ tõ bá.

Do ®ã, t×nh h×nh thùc tÕ lµ nh− thÕ nµy: trong vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh, víi tÝnh çch lµ bé phËn cÊu thµnh vµ c¬ së cña c−¬ng lÜnh bÇu cö, ta thÊy cã kh«ng ph¶i mét, mµ lµ hai c−¬ng lÜnh bÇu cö: mét c−¬ng lÜnh kh«ng cã nh÷ng sù c¾t xÐn vµ tõ bá vµ mét c−¬ng lÜnh cã nh÷ng sù c¾t xÐn vµ tõ bá; tÝnh chÊt cña nh÷ng lêi thuyÕt gi¸o cña La-rin, Lª- vi-tx¬-ki, P«-t¬-rª-xèp ®· nãi lªn râ rµng çi h−íng cña nh÷ng sù c¾t xÐn vµ tõ bá ®ã.

Thø n÷a lµ vÊn ®Ò s¸ch l−îc. CÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ý nghÜa lÞch sö cña thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u; vµ viÖc x¸c ®Þnh mäi nhiÖm vô cña chóng ta, viÖc "ph¸t biÓu" mäi ý kiÕn cña chóng ta vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ hiÖn t¹i, v« luËn lµ vÊn ®Ò chung hoÆc lµ vÊn ®Ò riªng, ®Òu ph¶i dùa vµo sù ®¸nh gi¸ ®ã. ChÝnh M¸c-tèp còng b¾t buéc ph¶i thõa nhËn, ⎯ mÆc dÇu sù chÕ giÔu "viÖc ®¸nh gi¸ thêi kú tr−íc m¾t" lµ ®iÒu th«ng th−êng cña bän thñ tiªu vµ lµ ®iÒu tiªu biÓu ®èi víi chñ nghÜa thñ tiªu, ⎯ r»ng ®ã lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n. Vµ sau ®©y lµ lêi tuyªn bè cña M¸c-tèp vÒ c©u tr¶ lêi "cò", râ rµng, ®èi víi vÊn ®Ò ®ã:

Ng−êi ta m−u toan x¸c ®Þnh ý nghÜa lÞch sö cña thêi kú "ngµy 3 th¸ng S¸u" b»ng mét c«ng thøc kh«ng tho¶ ®¸ng ⎯ v× nã cã thÓ lµm cho ng−êi ta hiÓu nhÇm ⎯ khi nãi vÒ "b−íc tiÕn trªn con ®−êng ®i tíi chuyÓn biÕn (trÝch dÉn chÝnh x¸c th× lµ "theo con ®−êng chuyÓn biÕn") thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n"..."

C«ng thøc "kh«ng tho¶ ®¸ng"... Lêi nãi mÒm dÎo biÕt bao! Ph¶i ch¨ng nh÷ng ®ång sù cña M¸c-tèp ®· thÊy ®−îc tõ l©u r»ng c«ng thøc ®ã ®· hoµn toµn phñ nhËn vÒ nguyªn t¾c çi quan ®iÓm mµ hä cho lµ cøu tinh duy nhÊt? Ph¶i ch¨ng Ph. §an ®· nãi tõ l©u r»ng: "ng−êi ta muèn ®©m ®Çu vµo chç ®· cã lÇn bÞ ®¸nh gôc?" VÊn ®Ò lµ thÕ nµo? Cã sù bÊt ®ång c¨n b¶n vÒ vÊn ®Ò ý nghÜa lÞch sö cña thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u hay kh«ng?


Xin nghe tiÕp:

"... Trong c«ng thøc ®ã kh«ng cßn thÊy çi hiÖn thùc lµ b−íc thôt lïi ®Õn chç ph©n chia chÝnh quyÒn gi÷a nh÷ng kÎ ®¹i biÓu cho chÕ ®é chuyªn chÕ vµ bän quý téc ®Þa chñ. Tõ nh÷ng ®iÒu nãi trªn cã thÓ rót ra kÕt luËn nh− sau: nh÷ng h×nh thøc ®ã ⎯ chØ sau sù kiÖn n¨m 1905 míi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc sù ph©n chia ®ã d−íi nh÷ng h×nh thøc nh− thÕ ⎯ ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®éng viªn vµ tæ chøc nh÷ng lùc l−îng x· héi mµ sø mÖnh lÞch sö lµ x©y dùng "chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n"..."

Theo M¸c-tèp th× nh÷ng lùc l−îng x· héi ®ã lµ giai cÊp t− s¶n, tøc lµ giai cÊp mµ thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u "®· ®−îc giao quyÒn lµm ph¸i ®èi lËp hîp ph¸p hay lµ ph¸i ®èi lËp cã thÓ dung n¹p ®−îc".

VËy chóng ta h·y xÐt kü lËp luËn cña M¸c-tèp xem. ¤ng ta d−êng nh− chØ tr¸ch cø çi "c«ng thøc kh«ng tho¶ ®¸ng" vÒ chç c«ng thøc nµy ®· quªn r»ng chÝnh quyÒn ®· thôt lïi mét b−íc. Thø nhÊt lµ ®iÒu ®ã kh«ng ®óng víi sù thËt. M¸c-tèp thËt hÕt søc kh«ng may víi çi "c«ng thøc" cña n¨m 1908: võa nãi tíi c«ng thøc ®ã th× «ng ®· tá ra ngay lµ ®Æc biÖt kh«ng biÕt (hay lµ kh«ng muèn?) nh¾c l¹i mét çch chÝnh x¸c çi "c«ng thøc" mµ «ng ta biÕt rÊt râ. "C«ng thøc" ®· nãi th¼ng vµ chÝnh x¸c lµ bän ®Þa chñ - chñ n« (chø kh«ng ph¶i bän ®Þa chñ t− s¶n, nh− ®¸ng lÏ ph¶i nãi, theo ý kiÕn cña La-rin) vÉn cßn ®−îc duy tr× "chÝnh quyÒn vµ nh÷ng thu nhËp cña chóng"! VËy, nÕu gäi sù ph©n chia chÝnh quyÒn nh− thÕ lµ mét "b−íc thôt lïi", th× trong c«ng thøc cña chóng ta, b−íc thôt lïi ®ã kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, mµ ng−îc l¹i cßn ®−îc kh¼ng ®Þnh mét çch hÕt søc chÝnh x¸c. Thø hai, vµ ®Êy lµ ®iÓm chñ yÕu, khi nãi ®Õn b−íc thôt lïi cña chÝnh quyÒn th× M¸c-tèp che ®Ëy vµ xo¸ nhoµ b−íc thôt lïi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. MÊu chèt lµ ë chç ®ã! Thùc chÊt cña çi lËp luËn mµ M¸c-tèp lµm mê ®i, lµ ë chç ®ã.

B−íc thôt lïi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa lµ çi chñ nghÜa "Nh÷ng çi mèc" cña hä, lµ viÖc hä tõ bá chñ

nghÜa d©n chñ, xÝch l¹i gÇn çc "®¶ng trËt tù", ñng hé (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp, vÒ t− t−ëng vµ chÝnh trÞ) nh÷ng m−u toan cña chÕ ®é cò ®Þnh dïng nh÷ng "b−íc tiÕn" nhá nhÊt "theo con ®−êng chuyÓn biÕn thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n" ®Ó b¶o vÖ ®Þa vÞ cña m×nh. Kh«ng cã giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng (theo ph¸i "Nh÷ng çi mèc"), th× chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ h×nh thµnh, mµ thËm chÝ cßn kh«ng thÓ b¾t ®Çu h×nh thµnh ®−îc. M¸c-tèp së dÜ "quªn mÊt" ®iÓm ®ã, tr−íc hÕt vµ chñ yÕu lµ do mét nguyªn nh©n ®¬n gi¶n: chÝnh b¶n th©n «ng ta lµ "mét ng−êi theo ph¸i "Nh÷ng çi mèc""... trong sè nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt.

Khi ®¸nh gi¸ thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u, ph¸i tù do ®· tËp trung mäi sù chó ý vµo chç lµ chÝnh quyÒn "®· thôt lïi mét b−íc" vÒ phÝa bän Pu-ri-skª-vÝch: nÕu nh− b¶n th©n chÝnh quyÒn Êy, trong khi duy tr× còng nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n ®ã cña chÕ ®é (vµ dån Ðp ph¸i d©n chñ), ®· lïi mét "b−íc" vÒ phÝa nã, vÒ phÝa ph¸i tù do, th× ®ã lµ tÊt c¶ çi mµ ph¸i tù do yªu cÇu ë chÝnh quyÒn Êy. T«i ®· dïng tËp "Nh÷ng çi mèc" vµ chÝnh s¸ch cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc" ("Lu©n-®«n" cña Mi-li-u-cèp) ®Ó chøng minh r»ng t«i, ng−êi theo ph¸i tù do, lµ kÎ thï thùc sù, quan träng vµ kh«ng khoan nh−îng cña ph¸i d©n chñ "chèng nhµ n−íc", ph¶n béi, Êu trÜ, téi lçi, "trém c−íp", v« ®¹o ®øc, v« thÇn vµ v©n v©n, nh− ®· nãi trong tËp "Nh÷ng çi mèc". MÆc dÇu nh− vËy, ng−êi ta chia chÝnh quyÒn kh«ng ph¶i víi t«i, mµ lµ víi Pu-ri-skª-vÝch! ⎯ ®ã lµ t− t−ëng cña chÝnh s¸ch cña ph¸i tù do trong thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u, lµ t− t−ëng cña "chñ nghÜa tù do Xt«-l−-pin" cña bän çc «ng Xt¬-ru-vª vµ Mi-li-u-cèp. M¾t nh×n vÒ phÝa chÝnh quyÒn, ng−êi theo ph¸i tù do nãi: ta ®èi víi ng−¬i vÉn toµn t©m toµn ý, thÕ mµ ng−¬i l¹i thÝch Pu-ri-skª-vÝch h¬n ta!

Ng−îc l¹i, quan ®iÓm cña ph¸i d©n chñ v« s¶n vÒ thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u th× kh¸c vÒ nguyªn t¾c vµ vÒ c¬ b¶n. "B−íc thôt lïi" cña chÝnh quyÒn vÒ phÝa bän Pu-ri-skª-vÝch, lµ ë vµo mét giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c, cao h¬n tr−íc rÊt


nhiÒu. C¶ trong nh÷ng n¨m 80 còng ®· cã mét "b−íc thôt lïi" vÒ phÝa quý téc, nh−ng ®ã lµ b−íc thôt lïi trong giai ®o¹n sau c¶i çch cña n−íc Nga; giai ®o¹n nµy ®· v−ît xa thêi kú Ni-c«-lai lµ thêi kú bän ®Þa chñ - quý téc thèng trÞ mµ kh«ng cã "chÕ ®é tµi phiÖt", kh«ng cã ®−êng s¾t, kh«ng cã thµnh phÇn thø ba ®ang ngµy cµng lín m¹nh. HiÖn nay còng nh− vËy, "b−íc thôt lïi" vÒ phÝa bän Pu-ri-skª-vÝch diÔn ra trªn c¬ së chÝnh s¸ch ruéng ®Êt t− s¶n, trªn c¬ së giai cÊp t− s¶n tham gia çc c¬ quan ®¹i nghÞ mét çch cã tæ chøc, mét çch v÷ng ch¾c: ®ã lµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña Pu-ri-skª-vÝch trong b−íc ngoÆt chung, võa lµ cña Pu-ri-skª-vÝch, võa lµ cña Mi-li-u-cèp, chèng l¹i ph¸i d©n chñ, chèng l¹i phong trµo quÇn chóng, chèng l¹i nh÷ng çi gäi lµ "th¸i qu¸", chèng l¹i çi gäi lµ "çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi trÝ thøc (thuéc ph¸i "Nh÷ng çi mèc")", v. v..

NhiÖm vô cña ph¸i tù do lµ "däa n¹t" Pu-ri-skª-vÝch khiÕn «ng ta "co l¹i", nh−êng cho ph¸i tù do thªm mét sè ghÕ, nh−ng sao cho tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ hoµn toµn xo¸ khái mÆt ®Êt tÊt c¶ mäi c¬ së kinh tÕ vµ c¬ së chÝnh trÞ cña chÕ ®é Pu-ri-skª-vÝch. NhiÖm vô cña ng−êi d©n chñ nãi chung vµ cña ng−êi ®¹i biÓu cña ph¸i d©n chñ v« s¶n, cña ng−êi m¸c-xÝt nãi riªng, lµ lîi dông sù xung ®ét gay g¾t ®Ó ®−a nh÷ng tÇng líp d−íi lªn vò ®µi chÝnh nh»m tiÕn hµnh viÖc xo¸ bá ®ã. §øng vÒ nhiÖm vô c¶i t¹o n−íc Nga nãi chung, th× ý nghÜa lÞch sö cña thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u lµ ë chç: b−íc tiÕn míi ®ã theo con ®−êng chuyÓn biÕn thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n lµ mét b−íc tiÕn tíi sù ph©n ®Þnh ranh giíi râ h¬n n÷a gi÷a çc giai cÊp vÒ tÊt c¶ mäi mÆt, ®Æc biÖt lµ tiÕn tíi sù ph©n ®Þnh ranh giíi râ h¬n n÷a gi÷a ph¸i tù do (ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm", ®èi lËp víi bän Pu-ri-skª-vÝch) vµ ph¸i d©n chñ (xo¸ bá mäi c¬ së cña chÕ ®é Pu-ri-skª-vÝch).

Do ®ã ta cã thÓ thÊy râ r»ng M¸c-tèp, trong khi lµm ra vÎ chØ phª b×nh çi "c«ng thøc kh«ng tho¶ ®¸ng", th× trong

thùc tÕ ®· ®−a ra c−¬ng lÜnh cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. ¤ng ta thÊy "b−íc thôt lïi" cña chÝnh quyÒn cò vÒ phÝa bän Pu-ri-skª-vÝch, nh−ng l¹i kh«ng thÊy b−íc thôt lïi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vÒ phÝa chÝnh quyÒn cò. ¤ng ta thÊy r»ng nh÷ng sù kiÖn n¨m 1905 ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó "®éng viªn vµ tæ chøc" nh÷ng ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa chèng l¹i bän Pu-ri-skª-vÝch vµ cïng ®i víi bän Pu-ri-skª-vÝch, nh−ng «ng ta l¹i kh«ng thÊy r»ng nh÷ng sù kiÖn ®ã còng ®· t¹o ra nh÷ng "®iÒu kiÖn thuËn lîi" ®Ó ®éng viªn vµ tæ chøc giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng theo ph¸i "Nh÷ng çi mèc", chèng l¹i ph¸i d©n chñ, chèng l¹i phong trµo cña quÇn chóng. V× thÕ tõ nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn M¸c-tèp, nhÊt ®Þnh sÏ rót ra kÕt luËn lµ: c«ng nh©n ph¶i "ñng hé" ph¸i tù do trong cuéc ®Êu tranh cña ph¸i ®ã chèng l¹i bän Pu-ri-skª-vÝch, ph¶i giao b¸ quyÒn l·nh ®¹o cho ph¸i tù do, ⎯ chø tuyÖt nhiªn kh«ng rót ra kÕt luËn lµ: bÊt chÊp chñ nghÜa "Nh÷ng çi mèc" cña ph¸i tù do, bÊt chÊp ý ®å cña bän Mi-li-u-cèp muèn cïng ngåi víi bän Pu-ri-skª-vÝch, c«ng nh©n ph¶i ph¸t ®éng nh÷ng tÇng líp d−íi ®Ó trõ bá hoµn toµn nh÷ng gèc rÔ s©u xa nhÊt (vµ nh÷ng ®Ønh cao nhÊt) cña chÕ ®é Pu-ri-skª- vÝch.

Sau n÷a, tõ ®ã ta thÊy râ t¹i sao M¸c-tèp cã thÓ vµ cÇn ph¶i nhÊt trÝ víi La-rin vÒ c¬ b¶n vµ chØ bÊt ®ång víi La- rin vÒ mét sè chi tiÕt, vÒ çch nªu ra nh÷ng nhiÖm vô cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. La-rin nãi: hiÖn nay ë ta ®· cã chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, hiÖn nay ë ta ®Þa chñ kh«ng cßn lµ "chñ n«" n÷a, mµ ®· lµ nh÷ng ®iÒn chñ, tøc lµ nh÷ng ng−êi kinh doanh n«ng nghiÖp theo lèi t− s¶n. V× thÕ, ë ta nh÷ng b−íc "nh¶y vät" cã tÝnh chÊt lÞch sö hiÖn nay kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò tr−íc m¾t n÷a, chóng ta ph¶i cã "kh«ng ph¶i lµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o, mµ lµ chÝnh ®¶ng cña giai cÊp" (Lª-vi-tx¬-ki), nhiÖm vô cña chóng ta lµ ñng hé ph¸i lËp hiÕn - tù do chñ nghÜa, ®ång thêi ph¶i gi÷ lÊy tÝnh ®éc lËp cña


m×nh*. M¸c-tèp b¸c l¹i: ë ta ch−a cã chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, nh−ng ®èi víi chóng ta th× chØ cÇn biÕt r»ng sù kÕt hîp cña chñ nghÜa chuyªn chÕ víi chñ nghÜa lËp hiÕn lµ m©u thuÉn, r»ng chóng ta ph¶i "n¾m lÊy çi nh−îc ®iÓm c¨n b¶n lµ nh÷ng m©u thuÉn cña chÕ ®é cò", chØ cÇn biÕt nh− thÕ lµ "hoµn toµn ®ñ". C¶ hai bªn tranh luËn ®Òu kh«ng thÊy ®−îc mèi liªn hÖ gi÷a chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n ®· hoÆc ®ang n¶y sinh vµ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa; kh«ng nh÷ng khi x¸c ®Þnh quy m« cña viÖc c¶i t¹o n−íc Nga theo kiÓu t− s¶n, mµ c¶ khi x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc cña viÖc c¶i t¹o ®ã, c¶ hai bªn còng ®Òu kh«ng thÊy nh÷ng ho¹t ®éng cña "ng−êi n¾m b¸ quyÒn l·nh ®¹o"; c¶ hai bªn dï cã nãi hay kh«ng nãi th× còng ®Òu cho r»ng giai cÊp c«ng nh©n "®−îc xÕp ®Æt" trong n−íc Nga t− s¶n míi, chø kh«ng ph¶i lµ xÕp ®Æt n−íc Nga vµ l·nh ®¹o ph¸i d©n chñ lµ ph¸i cã thÓ phñ ®Þnh tÊt c¶ mäi c¬ së cña chÕ ®é Pu-ri-skª-vÝch.

V

§¸ng chó ý lµ nh÷ng lËp luËn tiÕp theo sau cña M¸c-tèp l¹i ®Ëp l¹i «ng ta mét çch cßn râ rµng h¬n n÷a.

M¸c-tèp nãi tiÕp: "...VÝ nh− triÒu ®¹i Buèc-b«ng ®−îc phôc h−ng n¨m 1815, kh«ng lËp ra chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, nh−ng ®· buéc ph¶i kho¸c cho sù thèng trÞ cña hä vµ cña tÇng líp quý téc ñng hé hä nh÷ng h×nh thøc chÝnh trÞ thóc ®Èy sù tæ chøc cña giai cÊp t− s¶n vµ cho phÐp giai cÊp t− s¶n trë thµnh lùc l−îng cã thÓ thµnh lËp chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n n¨m 1830..."

ThËt lµ tuyÖt. Tr−íc triÒu ®¹i Buèc-b«ng n¨m 1815, tr−íc n¨m 1789, chÕ ®é qu©n chñ ë n−íc Ph¸p lµ phong kiÕn, gia tr−ëng. Sau n¨m 1830, chÕ ®é qu©n chñ ®ã lµ t− s¶n. VËy th× chÕ ®é qu©n chñ mµ M¸c-tèp (mang v¹ vµo th©n)

* La-rin viÕt: "B¶o vÖ m×nh trong cuéc ®æi míi lËp hiÕn s¾p tíi".

®· nãi ®Õn, tøc lµ chÕ ®é qu©n chñ cña nh÷ng n¨m 1815 - 1830, lµ chÕ ®é qu©n chñ nh− thÕ nµo? Râ rµng chÕ ®é qu©n chñ ®ã lµ mét "b−íc tiÕn trªn con ®−êng ®i tíi chuyÓn biÕn thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n". VÝ dô cña M¸c-tèp ®−a ra ®· b¸c l¹i «ng ta mét çch thËt lµ tuyÖt! Chóng ta bµn tiÕp. Giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Ph¸p, ngay tõ phong trµo nh÷ng n¨m 1789 - 1793, ®· b¾t ®Çu lé râ lµ thï ®Þch víi ph¸i d©n chñ triÖt ®Ó. Håi ®ã, nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ thµnh lËp chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, vµ M¸c-tèp biÕt rÊt râ nh− thÕ. Ph¸i d©n chñ ë Ph¸p do giai cÊp c«ng nh©n ®øng ®Çu, bÊt chÊp nh÷ng sù dao ®éng, ph¶n béi vµ t− t−ëng ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, sau hµng lo¹t nh÷ng "chiÕn dÞch" gian khæ vµ l©u dµi, ®· lËp ra çi chÕ ®é chÝnh trÞ ®−îc cñng cè v÷ng ch¾c tõ n¨m 1871. Håi ®Çu thêi kú çch m¹ng t− s¶n, giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Ph¸p thuéc ph¸i qu©n chñ; vµo cuèi thêi kú kÐo dµi cña nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n, nh÷ng hµnh ®éng ngµy cµng kiªn quyÕt h¬n vµ ngµy cµng ®éc lËp h¬n cña giai cÊp v« s¶n vµ nh÷ng phÇn tö t− s¶n d©n chñ ("khèi liªn minh ph¸i t¶", xin L. M¸c-tèp ®õng giËn!) ®· lµm cho toµn bé giai cÊp t− s¶n Ph¸p ®−îc c¶i biÕn thµnh giai cÊp t− s¶n céng hoµ, ®−îc c¶i t¹o, ®−îc huÊn luyÖn l¹i vµ ®−îc t¸i t¹o. ë Phæ vµ ë §øc nãi chung, ®Þa chñ kh«ng rêi bá b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña m×nh trong suèt thêi kú çch m¹ng t− s¶n, hä "®· gi¸o dôc" giai cÊp t− s¶n theo h×nh ¶nh cña hä, cho gièng víi hä. ë Ph¸p suèt 80 n¨m çch m¹ng t− s¶n, giai cÊp v« s¶n, kÕt hîp d−íi çc h×nh thøc kh¸c nhau víi nh÷ng phÇn tö trong "khèi liªn minh ph¸i t¶" cña giai cÊp tiÓu t− s¶n, ®· bèn lÇn giµnh ®−îc b¸ quyÒn l·nh ®¹o, vµ kÕt qu¶ lµ giai cÊp t− s¶n ph¶i thµnh lËp mét chÕ ®é chÝnh trÞ phï hîp h¬n víi lùc l−îng ®èi lËp víi nã.

Giai cÊp t− s¶n còng cã nhiÒu lo¹i. Nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n chØ cho chóng ta thÊy râ tÝnh chÊt rÊt nhiÒu h×nh nhiÒu vÎ cña nh÷ng sù kÕt hîp gi÷a çc tËp ®oµn, çc


tÇng líp vµ çc phÇn tö kh¸c nhau cña b¶n th©n giai cÊp t− s¶n còng nh− cña giai cÊp c«ng nh©n. Tõ "kh¸i niÖm chung" vÒ çch m¹ng t− s¶n, nãi theo nghÜa hÑp nhÊt cña danh tõ ®ã, mµ "rót ra" c©u tr¶ lêi cho nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ cña çch m¹ng t− s¶n Nga trong thêi kú 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, ⎯ nh− vËy cã nghÜa lµ tÇm th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c vµ biÕn nã thµnh chñ nghÜa tù do.

M¸c-tèp viÕt tiÕp: "VÝ nh− sau khi ®· ng¨n chÆn çch m¹ng 1848, chÝnh quyÒn Phæ buéc ph¶i thùc hiÖn hiÕn ph¸p vµ c¬ quan ®¹i diÖn lËp ph¸p ®−îc tæ chøc ra nh»m phôc vô cho lîi Ých cña chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt; chÝnh trªn c¬ së nh÷ng mÇm mèng th¶m h¹i ®ã cña chÕ ®é ®¹i nghÞ lËp hiÕn mµ giai cÊp t− s¶n ®· tù tæ chøc vÒ chÝnh trÞ; song m·i ®Õn nay giai cÊp t− s¶n vÉn ch−a hoµn thµnh ®−îc sù chuyÓn biÕn nhµ n−íc thµnh "chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n".

Nh− vËy, sai lÇm cña c«ng thøc nãi trªn lµ ë chç nã kh«ng nãi tíi nh©n tè xung ®ét quyÕt liÖt gi÷a çc giai cÊp, mµ kh«ng cã sù xung ®ét ®ã th× xu thÕ kh¸ch quan thÓ hiÖn trong nh÷ng hµnh ®éng kiÓu ngµy 3 th¸ng S¸u, sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc !"

ThËt lµ tuyÖt, ph¶i kh«ng? VÒ mÆt dïng nh÷ng lêi nãi m¸c-xÝt vµ çch m¹ng rÊt kªu ®Ó kho¸c bªn ngoµi nh÷ng nghÞ luËn, lý luËn vµ c−¬ng lÜnh cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng, th× M¸c-tèp qu¶ thËt lµ kú tµi! Khi nãi tíi chÝnh çi "c«ng thøc" mµ M¸c-tèp phª b×nh, Ph. §an ®· m¾ng nhiÕc nh÷ng ng−êi muèn "®©m ®Çu vµo chç ®· cã lÇn bÞ ®¸nh gôc". I-u. La-rin viÕt r»ng giai cÊp c«ng nh©n ph¶i tù tæ chøc l¹i kh«ng ph¶i lµ ®Ó "chê ®îi çch m¹ng", mµ chØ lµ "®Ó b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi riªng cña m×nh mét çch kiªn quyÕt vµ cã kÕ ho¹ch". HiÖn nay M¸c-tèp l¹i cã mét ph¸t hiÖn kh¸c: sai lÇm cña c«ng thøc lµ ë chç nã kh«ng nãi tíi nh©n tè xung ®ét quyÕt liÖt gi÷a çc giai cÊp. ThËt lµ hay hÕt chç nãi!

Nh−ng trong c©u nãi ®ã cña M¸c-tèp, ngoµi çi hµi h−íc ra cßn cã mét çi g× ®ã n÷a. M¸c-tèp ®· tá ra lµ bËc kú tµi trong thuËt nÐ tr¸nh. ¤ng ta kh«ng nãi ra lµ «ng ta nãi ®Õn nh÷ng giai cÊp nµo. ë phÇn trªn «ng ta ®· nãi tíi ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n. Cã thÓ gi¶ ®Þnh r»ng ë ®©y M¸c-tèp chØ

nãi tíi sù xung ®ét quyÕt liÖt gi÷a ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n. ChØ cã xuÊt ph¸t tõ gi¶ ®Þnh ®ã míi cã thÓ "xem xÐt mét çch nghiªm tóc" nh÷ng lêi trÝch trong bµi viÕt cña M¸c- tèp. Nh−ng gi¶ ®Þnh ®ã l¹i v¹ch trÇn mét çch ®Æc biÖt râ rµng M¸c-tèp lµ ng−êi tuyªn truyÒn hoÆc lµ ng−êi bªnh vùc cho chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.

Trong c«ng thøc cña chóng ta "kh«ng nãi tíi nh©n tè xung ®ét quyÕt liÖt" gi÷a hai giai cÊp ®Þa chñ vµ t− s¶n! Xin lçi: c«ng thøc cña chóng ta ®· nãi tíi nh÷ng sù "xÝch mÝch nhá" gi÷a çc giai cÊp ®ã mét çch th¼ng th¾n, døt kho¸t, râ rµng. Theo ý chóng t«i, nh÷ng sù xÝch mÝch gi÷a hai giai cÊp ®ã lµ nhá. Sù xung ®ét cã ý nghÜa to lín kh«ng ph¶i lµ sù xung ®ét gi÷a hai giai cÊp ®ã, mµ lµ sù xung ®ét gi÷a nh÷ng giai cÊp kh¸c mµ vÒ çc giai cÊp nµy th× tiÕp ®ã "c«ng thøc" ®· nãi mét çch còng th¼ng th¾n vµ còng døt kho¸t nh− thÕ.

Do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra nh− thÕ nµy. Phµm ng−êi nµo theo quan ®iÓm m¸c-xÝt còng ®Òu kh«ng thÓ mong chê n−íc Nga tho¸t khái "thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u" b»ng çch nµo kh¸c h¬n lµ th«ng qua "sù xung ®ét quyÕt liÖt gi÷a çc giai cÊp". Ph¶i hiÓu thÊu ý nghÜa lÞch sö cña "thêi kú ngµy 3 th¸ng S¸u" ®Ó biÕt ®−îc lµ n−íc Nga hiÖn nay cã nh÷ng giai cÊp nµo cã thÓ vµ ph¶i (theo nghÜa tÊt yÕu kh¸ch quan, chø kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô chñ quan) tham gia cuéc xung ®ét quyÕt liÖt. Râ rµng lµ M¸c-tèp, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng kÎ theo ph¸i thñ tiªu, nghÜ r»ng cuéc xung ®ét quyÕt liÖt ë Nga sÏ næ ra gi÷a bän quý téc ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. (Xin më ngoÆc nãi thªm r»ng nÕu dù th¶o c−¬ng lÜnh cña nh÷ng t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng" nãi th¼ng ra quan ®iÓm ®ã, th× nh− vËy ph¸i thñ tiªu sÏ gióp rÊt nhiÒu cho phong trµo c«ng nh©n, nãi râ cho c«ng nh©n biÕt lóc nµy vÊn ®Ò lµ ë chç nµo; cßn nÕu nh− trong c−¬ng lÜnh cña hai tê t¹p chÝ ®ã kh«ng nãi th¼ng ra quan ®iÓm ®ã, th× nh− vËy cã nghÜa lµ c−¬ng lÜnh viÕt ra lµ ®Ó che ®Ëy çc quan ®iÓm vµ c−¬ng lÜnh kh«ng nhÊt trÝ víi néi dung


t− t−ëng thùc sù cña nh÷ng lêi thuyÕt gi¸o cña hai t¹p chÝ ®ã.)

Chóng t«i cho r»ng ⎯ vµ "c«ng thøc" cña chóng t«i còng ®· nãi th¼ng ra nh− thÕ ⎯ gi÷a chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu cò cña ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Nga sÏ kh«ng næ ra cuéc xung ®ét quyÕt liÖt; nh÷ng cuéc xung ®ét gi÷a hai giai cÊp ®ã lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc, nh−ng sÏ biÓu hiÖn ra d−íi h×nh thøc nh÷ng "xÝch mÝch nhá" "kh«ng quyÕt ®Þnh " g× c¶ ®èi víi vËn mÖnh n−íc Nga vµ kh«ng thÓ mang l¹i mét sù chuyÓn biÕn tèt quan träng vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nµo c¶*.

Sù xung ®ét thùc sù quyÕt liÖt sÏ næ ra gi÷a çc giai cÊp kh¸c; sù xung ®ét ®ã lµ sù xung ®ét næ ra trªn c¬ së vµ trong khu«n khæ x· héi t− s¶n, tøc lµ trªn c¬ së vµ trong khu«n khæ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ chñ nghÜa t− b¶n.

C¨n cø cña ý kiÕn ®ã lµ g×? Lµ nh÷ng nhËn thøc lý luËn vµ kinh nghiÖm cña nh÷ng n¨m 1905 - 1907. Trong ba n¨m ®ã n−íc Nga ®· tr¶i qua mét cuéc xung ®ét gay g¾t gi÷a çc giai cÊp, cuéc xung ®ét nµy chiÕm mét trong nh÷ng vÞ trÝ hµng ®Çu trong lÞch sö thÕ giíi cña nh÷ng cuéc xung ®ét

* DÜ nhiªn kh«ng nªn tõ ®ã rót ra kÕt luËn r»ng giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ lµ "cïng mét khèi ph¶n ®éng", r»ng nh÷ng sù xung ®ét gi÷a hai bän ®ã kh«ng cã mét t¸c dông nµo trong chÝnh trÞ, kh«ng thÓ lµ çi cí dÉn ®Õn mét phong trµo d©n chñ, r»ng ng−êi ta cã thÓ coi th−êng sù xung ®ét ®ã. Nh÷ng kÕt luËn nh− vËy sÏ ®−a mét luËn ®iÓm ®óng ®Õn chç phi lý vµ kÕt luËn nh− vËy lµ kh«ng hiÓu r»ng luËn ®iÓm ®ã ®óng trong nh÷ng ph¹m vi nµo. Ng−êi ta biÕt r»ng "®iÒu c«ng b»ng nhÊt", nÕu bÞ ®Èy ®Õn chç phi lý do kh«ng hiÓu ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn cña çi c«ng b»ng vµ çi kh«ng c«ng b»ng, sÏ biÕn thµnh "®iÒu kh«ng c«ng b»ng nhÊt": summum jus ⎯ summa injuria. Chóng t«i nh¾c tíi mét sù thùc trong lÞch sö chñ nghÜa M¸c ë Nga lµ: sù ®¸nh gi¸ nh÷ng chÝnh ®¶ng t− s¶n tù do chñ nghÜa ë Nga (do §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®øng ®Çu) t¹i §¹i héi Lu©n- ®«n næi tiÕng, chÝnh lµ sù ®¸nh gi¸ ®−îc tr×nh bµy trong v¨n b¶n; h¬n n÷a, cã thõa nhËn lµ cÇn thiÕt ph¶i "lîi dông ho¹t ®éng cña nh÷ng ®¶ng ®ã vµo viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ cho nh©n d©n"55.

gay g¾t gi÷a çc giai cÊp. Tuy thÕ, ngay c¶ trong ba n¨m ®ã, trong hoµn c¶nh mét x· héi t− s¶n lóc ®ã ch−a cã ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®¶m b¶o s¬ ®¼ng nhÊt cho nÒn tù do t− s¶n, th× sù xung ®ét gi÷a chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, sù xung ®ét gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa víi chÝnh quyÒn cò còng kh«ng gay g¾t mµ còng kh«ng quyÕt liÖt. Ng−îc l¹i, chÝnh sù xung ®ét gi÷a n«ng d©n vµ ®Þa chñ, gi÷a c«ng nh©n vµ çc nhµ t− b¶n, míi lµ gay g¾t vµ quyÕt liÖt ⎯ gay g¾t vµ quyÕt liÖt ®«i chót.

Gi¶i thÝch hiÖn t−îng ®ã thÕ nµo? Tr−íc hÕt ®ã lµ do giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa g¾n liÒn víi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ bëi nh÷ng mèi liªn hÖ kinh tÕ qu¸ − chÆt chÏ, lîi Ých cña nh÷ng bän ®ã qu¸ − g¾n bã víi nhau, thµnh thö ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa th× biÖn ph¸p kh«ng nguy hiÓm vµ tèt nhÊt chØ lµ c¶i çch chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, chø tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ thñ tiªu chÕ ®é ®ã. Thµ c¶i çch mét çch chËm ch¹p nhÊt, thËm chÝ chËm ch¹p ®Õn møc kh«ng thÓ nhËn thÊy ®−îc, cßn h¬n lµ thñ tiªu, ⎯ tuyÖt ®¹i ®a sè nh÷ng ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa ®Òu lËp luËn nh− thÕ, mµ trong t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ë n−íc Nga hiÖn nay th× giai cÊp ®ã còng kh«ng thÓ lËp luËn kh¸c h¬n ®−îc.

Sau n÷a, nÕu ch¼ng h¹n lÊy phong trµo b·i c«ng ra mµ xÐt th× chóng ta sÏ thÊy r»ng n−íc Nga trong ba n¨m nãi trªn ®· ph¸t triÓn phong trµo Êy ®Õn mét ®é cao ch−a tõng cã ë bÊt kú mét n−íc nµo trªn thÕ giíi, ngay c¶ ë nh÷ng n−íc t− b¶n chñ nghÜa tiªn tiÕn nhÊt. Tõ ®ã kh«ng thÓ tr¸nh khái lµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa sÏ lËp luËn: thµ c¶i çch mét çch chËm ch¹p nhÊt, chËm ch¹p ®Õn møc kh«ng thÓ nhËn thÊy ®−îc, nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng ®· lçi thêi, cßn h¬n lµ kiªn quyÕt ®o¹n tuyÖt víi chÕ ®é cò; thµ duy tr× chÕ ®é cò, cßn h¬n lµ kiªn quyÕt ®o¹n tuyÖt víi nã. Ng−îc l¹i, ®èi víi n«ng d©n vµ c«ng nh©n th× ®Þa vÞ kinh tÕ


cña hä khiÕn cho hä kh«ng thÓ lËp luËn nh− thÕ ®−îc; t×nh h×nh kinh tÕ Êy ®· lµm n¶y sinh ra ë ®©y mét sù xung ®ét thùc sù gay g¾t, thùc sù quyÕt liÖt. ThËt lµ sai lÇm nÕu nghÜ, còng nh− ph¸i d©n tuý nghÜ vÒ n«ng d©n vµ T¬-rèt- xki nghÜ vÒ c«ng nh©n, r»ng nh÷ng sù xung ®ét ®ã ®· v−ît khái ph¹m vi cña x· héi t− s¶n. Nh−ng kh«ng nghi ngê chót g× c¶, nh÷ng sù xung ®ét ®ã vµ chØ cã nh÷ng sù xung ®ét ®ã míi cã thÓ xo¸ bá hÕt s¹ch, thñ tiªu hoµn toµn (khi nh÷ng sù xung ®ét ®· ®−a ®Õn mét kÕt côc nhÊt ®Þnh) tÊt c¶ çi chÕ ®é cò kü, giµ cçi, tiÒn t− s¶n.

Tõ Pu-ri-skª-vÝch cho ®Õn §«n-g«-ru-cèp, ®Þa chñ Nga ®· vµ ®ang gi¸o dôc giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ë ta theo mét tinh thÇn n« lÖ, hñ b¹i, sî thay ®æi, ch−a tõng thÊy trong lÞch sö. N«ng d©n Nga ⎯ trong t×nh h×nh kinh tÕ vµ trong chÝnh trÞ hiÖn nay cña n−íc Nga ⎯ lµ mét tÇng líp t− s¶n trong d©n c−; víi sù tham gia cã t¸c dông l·nh ®¹o cña c«ng nh©n, thêi ®¹i nh÷ng cuéc "xung ®ét", thêi ®¹i nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n (theo ý nghÜa lÞch sö vµ ph−¬ng ph¸p luËn cña tõ ®ã) ®ang gi¸o dôc tÇng líp ®ã thµnh giai cÊp t− s¶n kh«ng cã nh÷ng phÈm chÊt dÔ chÞu ®· nãi ë trªn. Cã thÓ gi¸o dôc thµnh nh− vËy kh«ng? chØ sau khi thêi ®¹i nh÷ng phong trµo t− s¶n ë Nga chÊm døt th× míi cã thÓ tr¶ lêi c©u hái ®ã ®−îc. Cho ®Õn lóc ®ã th× tÊt c¶ mäi xu h−íng tiÕn bé cña t− t−ëng chÝnh trÞ ë Nga sÏ kh«ng khái chia thµnh hai lo¹i c¬ b¶n, tuú theo chç hä ng¶ vÒ b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña ph¸i tù do lµ ph¸i cã khuynh h−íng muèn thay ®æi, ®æi míi n−íc Nga mét çch kh«ng ph−¬ng h¹i ®Õn bän Pu-ri-skª-vÝch hoÆc lµ ng¶ vÒ b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp ®ang d¾t dÉn nh÷ng phÇn tö −u tó trong n«ng d©n.

Së dÜ t«i nãi "ng¶ vÒ" lµ v× trong tÊt c¶ nh÷ng xu h−íng tiÕn bé ®Òu ch−a thÓ cã ®−îc sù gi¸c ngé hiÓu theo nghÜa lµ nhËn thøc nguån gèc giai cÊp cña chÝnh s¸ch nµy hay chÝnh s¸ch kia. Nh−ng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt sÏ kh«ng thÓ

lµ ng−êi m¸c-xÝt, nÕu hä kh«ng t×m tßi nh÷ng nguån gèc ®ã, nÕu hä kh«ng hiÓu r»ng, do so s¸nh kh¸ch quan cña çc lùc l−îng x· héi, viÖc b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých riªng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ viÖc chuÈn bÞ cho giai cÊp c«ng nh©n thùc hiÖn vai trß t−¬ng lai cña nã trong n−íc Nga t− s¶n, kh«ng tr¸nh khái h−íng theo hai h−íng chñ yÕu sau ®©y: ®i theo ph¸i tù do (ph¸i nµy l¹i ®i theo hoÆc cïng ®i víi bän Pu-ri-skª- vÝch), hoÆc lµ dÉn d¾t nh÷ng phÇn tö d©n chñ tiÕn lªn bÊt chÊp nh÷ng sù dao ®éng, sù ®µo ngò vµ chñ nghÜa "Nh÷ng çi mèc" cña ph¸i tù do.

VI

Nh− vËy chóng ta ®· tiÕn s¸t tíi vÊn ®Ò "khèi liªn minh

ph¸i t¶" khÐt tiÕng. Cã thÓ nãi kh«ng ngoa r»ng I-u-ri Tsa- tx¬-ki vµ Ph. §an ®· ®ïng ®ïng næi giËn ph¶n ®èi khèi liªn minh ph¸i t¶; vÞ thø hai trong hai chÝnh kh¸ch ®ã mµ lµm nh− vËy th× l¹i cµng lµ ®iÒu tù nhiªn h¬n, v× «ng ta cÇn ph¶i cã mét çi g× ®ã ®Ó che ®Ëy viÖc «ng ta ®· ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp c«ng nh©n vµ chia rÏ çc tæ chøc c«ng nh©n håi mïa xu©n n¨m 1907 ë Pª-tÐc-bua, ®Ó liªn minh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn! Nh−ng vÊn ®Ò khèi liªn minh ph¸i t¶ lµ mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c quan träng vµ ®¸ng chó ý, nÕu ng−êi ta kh«ng nh÷ng chØ nãi vÒ vµ thËm chÝ kh«ng ph¶i chñ yÕu lµ nãi vÒ nh÷ng hiÖp nghÞ bÇu cö (víi luËt bÇu cö hiÖn t¹i th× "khèi liªn minh ph¸i t¶" trong thùc tÕ ®−îc thùc hiÖn rÊt Ýt), mµ lµ nãi vÒ tÝnh chÊt chung vµ néi dung cña toµn bé viÖc tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng bÇu cö. "Ðp buéc" quÇn chóng d©n chñ ®«ng ®¶o nhÊt trong n−íc (n«ng d©n vµ nh÷ng tÇng líp t−¬ng tù nh− giai cÊp tiÓu t− s¶n kh«ng lµm n«ng nghiÖp) "ph¶i lùa chän gi÷a nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt"; tiÕn hµnh ®−êng lèi "hµnh ®éng chung" cña c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ n«ng d©n võa chèng l¹i chÕ ®é cò võa chèng l¹i giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n çch


m¹ng vµ ng¶ nghiªng, ⎯ ®ã lµ c¬ së vµ thùc chÊt cña s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶", s¸ch l−îc nµy ®· lé râ qua tiÕn tr×nh çc sù biÕn n¨m 1905 (phong trµo c«ng nh©n vµ n«ng d©n), qua nh÷ng cuéc bá phiÕu cña nhãm "lao ®éng" vµ nhãm c«ng nh©n trong hai §u-ma ®Çu tiªn, vµ qua th¸i ®é cña b¸o chÝ cña çc ®¶ng ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ph¸i d©n chñ, vµ thËm chÝ s¸ch l−îc nµy cßn lé râ qua lËp tr−êng cña "nhãm n«ng d©n" trong §u-ma III vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt (trong khi nhãm nµy ®Çy dÉy nh÷ng phÇn tö ph¸i h÷u!). Mäi ng−êi ®Òu biÕt, vµ chÝnh b¶n th©n nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng thõa nhËn r»ng b¶n dù ¸n vÒ ruéng ®Êt cña 43 n«ng d©n trong §u-ma III so víi b¶n dù ¸n cña ph¸i tù do, cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, th× cßn d©n chñ h¬n nhiÒu!

Kh«ng nghi ngê g× n÷a, ph¸i thñ tiªu b¸c bá "khèi liªn minh ph¸i t¶" chÝnh lµ vÒ mÆt nguyªn t¾c chung ®ã. Còng kh«ng nghi ngê g× n÷a, ph¸i thñ tiªu tõ bá khèi liªn minh ph¸i t¶ tøc lµ ph¶n béi sù nghiÖp cña ph¸i d©n chñ. Trªn thÕ giíi kh«ng cã mét phong trµo gi¶i phãng cã tÝnh chÊt t− s¶n nµo mµ l¹i kh«ng cung cÊp nh÷ng thÝ dô vµ kiÓu mÉu vÒ s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶"; h¬n n÷a mäi yÕu tè th¾ng lîi cña nh÷ng phong trµo ®ã bao giê còng g¾n liÒn víi th¾ng lîi cña s¸ch l−îc nµy, víi viÖc h−íng cuéc ®Êu tranh theo con ®−êng ®ã bÊt chÊp sù dao ®éng vµ ph¶n béi cña ph¸i tù do. ChÝnh "s¸ch l−îc khèi liªn minh ph¸i t¶", chÝnh liªn minh cña "b×nh d©n" thµnh thÞ (= giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i) víi n«ng d©n d©n chñ, ®· quyÕt ®Þnh quy m« vµ søc m¹nh cña cuéc çch m¹ng Anh thÕ kû XVII vµ cña cuéc çch m¹ng Ph¸p thÕ kû XVIII. VÒ ®iÓm ®ã, M¸c vµ ¡ng- ghen ®· nãi nhiÒu lÇn, kh«ng nh÷ng chØ nãi n¨m 1848, mµ rÊt l©u vÒ sau còng cã nãi. §Ó khái dÉn chøng nh÷ng lêi ®· dÉn nhiÒu lÇn, chóng t«i xin nh¾c l¹i th− tõ trao ®æi gi÷a M¸c vµ L¸t-xan n¨m 1859. Khi nãi vÒ vë bi kÞch "DÝch-kin-ghen" cña L¸t-xan, M¸c ®· viÕt: sù xung ®ét m« t¶ trong vë kÞch

"kh«ng nh÷ng chØ cã tÝnh bi kÞch, mµ nã chÝnh lµ sù xung ®ét cã tÝnh bi kÞch ®· hoµn toµn ®−a chÝnh ®¶ng çch m¹ng ®Õn chç sôp ®æ n¨m 1848 vµ 1849". Vµ trong khi v¹ch ra nh÷ng nÐt chung cña toµn bé ®−êng lèi bÊt ®ång t−¬ng lai gi÷a ph¸i L¸t-xan vµ ph¸i Ai-x¬-n¸ch56, M¸c tr¸ch L¸t- xan lµ ®· m¾c sai lÇm "khi ®Æt ph¸i ®èi lËp cña Luy-te - hiÖp sÜ cao h¬n ph¸i ®èi lËp cña b×nh d©n - Mun-txe"57.

Lêi tr¸ch cø cña M¸c ®óng hay kh«ng, ®iÒu ®ã kh«ng liªn quan g× ®Õn vÊn ®Ò chóng ta bµn ë ®©y: chóng ta nghÜ r»ng lêi tr¸ch cø ®ã lµ ®óng, mÆc dÇu L¸t-xan ®· tù bµo ch÷a kÞch liÖt ®Ó b¸c l¹i lêi tr¸ch cø ®ã. §iÒu quan träng lµ c¶ M¸c lÉn ¡ng-ghen ®Òu cho r»ng viÖc ®Æt ph¸i ®èi lËp cña Luy-te - hiÖp sÜ (dÞch ra tiÕng Nga ®Çu thÕ kû XX tøc lµ cña ph¸i tù do - ®Þa chñ) cao h¬n ph¸i ®èi lËp cña "b×nh d©n - Mun-txe" (dÞch sang tiÕng Nga tøc lµ cña giai cÊp v« s¶n - n«ng d©n) lµ mét sai lÇm râ rÖt, lµ ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tuyÖt ®èi kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc!

Trong khi chöi bíi vµ nguyÒn rña s¸ch l−îc cña khèi liªn minh ph¸i t¶, ph¸i thñ tiªu ®Þnh lín tiÕng Çm Ü hßng lµm ¸t vÊn ®Ò nguyªn t¾c c¨n b¶n ®Æt ra ë ®©y lµ: trong hÕt th¶y mäi phong trµo d©n chñ t− s¶n, bÊt kú mét chÝnh ®¶ng c«ng nh©n nµo còng ®Òu buéc ph¶i thùc hiÖn "khèi liªn minh ph¸i t¶". V× kh«ng thÓ nªu ra ®−îc vÊn ®Ò vÒ mÆt nguyªn t¾c nªn hä r¬i vµo nh÷ng m©u thuÉn lè bÞch, tù m×nh l¹i v¶ vµo miÖng m×nh. ThÝ dô: còng çi «ng L. M¸c-tèp sî "khèi liªn minh ph¸i t¶" nh− sî bÖnh dÞch h¹ch, khi tr×nh bµy vÒ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt, trong "nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh hµnh ®éng", ®· viÕt: "nh− tr−íc ®©y, biÖn ph¸p ch¾c ch¾n nhÊt, ®ì ®au ®ín nhÊt vµ cã lîi nhÊt cho sù ph¸t triÓn mét çch v¨n minh, còng vÉn lµ thu håi ruéng ®Êt cña ®Þa chñ tõ tay nh÷ng ng−êi chiÕm h÷u ruéng ®Êt hiÖn nay vµ giao l¹i ruéng ®Êt cho nh©n d©n". ¤ng ta l¹i cßn v« t×nh nãi c¶ tíi ⎯ khñng khiÕp thay! ⎯ quèc h÷u ho¸! §ã lµ ®iÒu thø nhÊt. Thø hai lµ khi nãi lªn mét ý nghÜ ®óng


®¾n, M¸c-tèp ®· nãi lªn (bÊt chÊp Tsª-rª-va-nin, ng−êi ®ång sù cña «ng ta: xem cuèn "T×nh h×nh hiÖn t¹i", mét cuèn s¸ch theo chñ nghÜa "Nh÷ng çi mèc" cña Tsª-rª-va-nin ra n¨m 1908) mét ý nghÜ khèi liªn minh ph¸i t¶, bëi v× c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña «ng ta nªu ra lµ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña khèi liªn minh ph¸i t¶ võa chèng l¹i chÕ ®é cò võa chèng l¹i çc ®¶ng theo ph¸i tù do kiÓu nh− §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn !! "B¶n tÝnh nh− thÕ nµo th× nã nhÊt ®Þnh ph¶i nh− thÕ Êy"!!

C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt do L. M¸c-tèp tr×nh bµy lµ çi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt mµ trªn c¬ së cña c−¬ng lÜnh ®ã c«ng nh©n vµ n«ng d©n theo ph¸i lao ®éng cïng çc l·nh tô t− t−ëng cña hä lµ ph¸i d©n tóy sÏ liªn hîp l¹i (liªn hîp l¹i mét çch thùc tÕ tøc lµ cïng lµm viÖc víi nhau bÊt chÊp mäi "sù tho¶ thuËn"). Ng−îc l¹i, c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt ®ã t¸ch c¶ khèi c«ng nh©n vµ n«ng d©n theo ph¸i lao ®éng ra khái nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (vµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa nãi chung). NÕu ngoµi çi kÕt luËn chÝnh trÞ hoµn toµn kh«ng cÇn tranh luËn ®ã ra, çc b¹n nghÜ thªm r»ng vÊn ®Ò ruéng ®Êt (vÊn ®Ò c¶i çch ruéng ®Êt mét çch d©n chñ) lµ vÊn ®Ò trung t©m cña phong trµo gi¶i phãng cña chóng ta, th× çc b¹n sÏ thÊy r»ng vÒ vÊn ®Ò trung t©m cña thêi ®¹i chóng ta, M¸c-tèp buéc ph¶i nªu lªn s¸ch l−îc "khèi liªn minh ph¸i t¶"!

Con ng−êi ph¶n ®èi "khèi liªn minh ph¸i t¶" ®ã cña chóng ta ®· gÆp sù ch¼ng lµnh Êy nh− thÕ nµo vµ v× sao? RÊt ®¬n gi¶n. HoÆc lµ «ng ta ph¶i th¼ng th¾n vµ râ rµng c¾t ®øt víi c−¬ng lÜnh cò, nh−ng «ng ta ®· kh«ng d¸m lµm nh− vËy; «ng ta ch−a "theo kÞp" Tsª-rª-va-nin vµ La-rin dòng c¶m (vÒ mÆt ph¶n béi). HoÆc lµ «ng ta ph¶i lÆp l¹i, mÆc dÇu chØ ®óng ®¹i kh¸i, b¶n c−¬ng lÜnh cò mµ "khèi liªn minh ph¸i t¶" tÊt nhiªn b¾t nguån tõ ®ã. Sè phËn ®¾ng cay cña ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta lµ nh− thÕ ®Êy.

VII

Chóng ta cßn ph¶i chØ ra hai chç quan träng trong bµi b¸o cña M¸c-tèp. ¤ng ta viÕt: "Mçi khi cã mét sù xung ®ét nh− thÕ n¶y ra trong néi bé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u" (®©y lµ nãi nh÷ng sù xung ®ét vµ va ch¹m lµm tan r· vµ ph¸ ho¹i chÕ ®é ®ã), "th× ®¶ng c«ng nh©n ph¶i cè g¾ng thóc ®Èy çc giai cÊp cã cña thùc hiÖn mét b−íc nµo ®Êy theo h−íng d©n chñ ho¸ viÖc lËp ph¸p vµ më réng nh÷ng ®iÒu ®¶m b¶o trong hiÕn ph¸p vµ ⎯ ®èi víi chóng ta th× ®iÒu nµy cã mét gi¸ trÞ ®éc lËp hÕt søc to lín ⎯ më réng ph¹m vi trong ®ã çc lùc l−îng nh©n d©n ®−îc tæ chøc mét çch kh«ng bÞ gß Ðp" ("B×nh minh cña chóng ta", sè 7 - 8, tr. 50).

Çch diÔn ®¹t cña M¸c-tèp ë ®©y rÊt ®¹t. Nh−ng ®ã chÝnh lµ çch tr×nh bµy nhiÖm vô vµ ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. "Thóc ®Èy çc giai cÊp cã cña thùc hiÖn mét b−íc", "më réng ph¹m vi trong ®ã lao ®éng ®−îc tæ chøc mét çch kh«ng bÞ gß Ðp", ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa trªn toµn thÕ giíi, cã ®«i chót häc thøc, thÊm nhuÇn ®«i chót tinh thÇn "¢u ch©u", ®Òu nh¾c l¹i nguyªn xi nh÷ng lêi ®ã cña M¸c-tèp kh«ng sai mét ch÷. Sù kh¸c nhau gi÷a chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa vµ chÝnh s¸ch c«ng nh©n m¸c-xÝt chØ b¾t ®Çu béc lé ra ë n¬i nµo vµ khi nµo ng−êi ta gi¶i thÝch cho c«ng nh©n thÊy r»ng çch diÔn ®¹t theo ph¸i tù do hiÖn nay lµ kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng lµm cho ng−êi ta hµi lßng vµ lµ lõa dèi. Thóc ®Èy çc giai cÊp kh«ng cã cña thùc hiÖn mét b−íc ®Ó thay ®æi chÝnh b¶n th©n çi "ph¹m vi" mµ ph¸i tù do høa sÏ "më réng", ®Ó thay thÕ ph¹m vi ®ã b»ng mét "ph¹m vi" kh¸c vÒ nguyªn t¾c, ⎯ ®ã (®¹i kh¸i) lµ çch mµ ng−êi ta nªn x¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ ý ®å cña ®¶ng c«ng nh©n, nÕu ng−êi ta kh«ng muèn x©y dùng ®¶ng c«ng nh©n theo ph¸i tù do.

Cã mét ®iÒu l¹ cÇn nªu ra lµ trong phÇn chó thÝch cho ®o¹n v¨n võa trÝch dÉn, L. M¸c-tèp ®· tù nhËn xÐt vÒ çch


diÔn ®¹t cña «ng ta nh− sau: "§−¬ng nhiªn lµ bÊt kú thÕ nµo th× çch diÔn ®¹t ®ã còng nhÊt ®Þnh sÏ bÞ ng−êi ta chØ trÝch lµ c¬ héi chñ nghÜa vµ hîp ph¸p chñ nghÜa". VËy çc b¹n nghÜ thÕ nµo, «ng ta ®· lÊy g× ®Ó b¸c bá sù chØ trÝch ®ã? ¤ng ta ®· viÖn ®Õn bµi b¸o cña N. R«-gi¬-cèp, ®¨ng trªn b¸o "§êi sèng vïng ¤-bi"58, sè 171. M¸c-tèp ®· trÝch trong bµi b¸o ®ã ra 5 dßng ch÷ diÔn t¶ mét çch hÕt søc kh«ng ®¹t vµ rÊt tèi nghÜa vÒ nh÷ng "liªn minh chÝnh trÞ c«ng khai". Chóng t«i ch−a ®äc bµi b¸o ®ã. Cø cho lµ R«-gi¬- cèp t¸n thµnh mét "®¶ng c«ng khai" ®i. Nh−ng nh− thÕ ®Ó lµm g×, mét khi vÊn ®Ò ë ®©y lµ nãi tíi çch M¸c-tèp tr×nh bµy chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa ?? Ng−êi ta cã thÓ viÖn ®Õn mét sai lÇm kh¸c cña mét t¸c gi¶ kh¸c ®Ó biÖn hé cho mét sai lÇm cña m×nh, lµ tõ bao giê vËy?

Nh−ng ®iÒu nãi lªn mét çch næi bËt h¬n c¶, râ rÖt h¬n c¶, toµn bé tinh thÇn bµi b¸o cña M¸c-tèp, ®ã lµ mÊy c©u sau ®©y trÝch trong ®o¹n cuèi ë phÇn cuèi bµi b¸o ®ã:

"Toµn bé cuéc vËn ®éng bÇu cö ph¶i do chóng t«i tiÕn hµnh d−íi ngän cê ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n ®Ó giµnh quyÒn tù do tù quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña m×nh, ®Êu tranh ®Ó giµnh quyÒn ®−îc cã chÝnh ®¶ng giai cÊp cña m×nh vµ ®−îc tù do ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m×nh, ®Êu tranh ®Ó ®−îc tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ víi t− çch lµ lùc l−îng ®éc lËp vµ cã tæ chøc. C¶ néi dung cæ ®éng bÇu cö còng nh− ph−¬ng ph¸p s¸ch l−îc bÇu cö vµ ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c tæ chøc tr−íc khi bÇu cö, ®Òu ph¶i phôc tïng (xin nghe ®©y!) nguyªn t¾c ®ã".

§©y lµ nh÷ng lêi thÓ hiÖn ®óng çi "nguyªn t¾c" ®· x¸c ®Þnh "néi dung" cña toµn bé viÖc cæ ®éng bÇu cö (vµ toµn bé chÝnh s¸ch) cña ph¸i thñ tiªu! Nh÷ng lêi ®Ñp ®Ï "kh«ng c¾t xÐn g× c¶, kh«ng tõ bá çi g× c¶" mµ M¸c-tèp dïng ®Ó an ñi b¹n ®äc m¸c-xÝt ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng lêi nãi su«ng, rçng tuÕch, trong çch tr×nh bµy "nguyªn t¾c" nh− thÕ. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç: nguyªn t¾c Êy lµ nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.

Ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa nãi víi c«ng nh©n r»ng: çc anh cã quyÒn ®Êu tranh, çc anh cÇn ph¶i ®Êu tranh ®Ó

giµnh quyÒn tù do tù quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña m×nh , ®Ó giµnh quyÒn ®−îc cã chÝnh ®¶ng giai cÊp cña m×nh vµ ®−îc tù do ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m×nh, ®Êu tranh ®Ó ®−îc tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ víi t− çch lµ lùc l−îng ®éc lËp vµ cã tæ chøc. M¸c-tèp ®−a ra cho c«ng nh©n, d−íi danh hiÖu chñ nghÜa M¸c, chÝnh lµ nh÷ng çi nguyªn t¾c ®ã cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, cã häc thøc, cÊp tiÕn ⎯ nãi theo thuËt ng÷ cña Anh vµ cña Ph¸p.

Ng−êi m¸c-xÝt nãi víi c«ng nh©n r»ng: ®Ó thùc sù ®Êu tranh mét çch cã hiÖu qu¶ cho quyÒn tù do tù quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ "cña m×nh", çc b¹n ph¶i ®Êu tranh giµnh lÊy quyÒn tù do tù quyÕt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ cña toµn thÓ nh©n d©n, b»ng çch chØ ra cho hä nh÷ng h×nh thøc d©n chñ triÖt ®Ó trong ®êi sèng cña hä trong nhµ n−íc, l«i kÐo quÇn chóng vµ çc tÇng líp lao ®éng kÐm ph¸t triÓn ra khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do. Muèn cho ®¶ng cña çc b¹n thùc sù hiÓu râ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp, muèn cho ho¹t ®éng cña ®¶ng ®ã thùc sù cã tÝnh chÊt giai cÊp chø kh«ng ph¶i cã tÝnh chÊt ph−êng héi, th× ph¶i lµm sao cho ®¶ng ®ã kh«ng nh÷ng tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ , mµ cßn h−íng ⎯ bÊt chÊp mäi sù dao ®éng cña ph¸i tù do ⎯ sinh ho¹t chÝnh trÞ vµ tÝnh chñ ®éng cña çc tÇng líp ®«ng ®¶o vµo mét vò ®µi cao h¬n çi vò ®µi mµ ph¸i tù do ®· chØ ra, vµo nh÷ng môc ®Ých quan träng h¬n, c¬ b¶n h¬n. Ai muèn ph©n ®Þnh cho giai cÊp mét xã "ho¹t ®éng ®éc lËp" trªn vò ®µi mµ ph¹m vi, h×nh thøc vµ h×nh lo¹i cña nã lµ do ph¸i tù do quy ®Þnh hoÆc cho phÐp, ⎯ th× ng−êi ®ã kh«ng hiÓu nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp. ChØ cã ng−êi nµo tËp trung sù chó ý (c¶ ý thøc vµ c¶ c«ng t¸c thùc tiÔn, v. v.) vµo viÖc c¶i t¹o b¶n th©n vò ®µi ®ã, toµn bé h×nh thøc cña nã, toµn bé h×nh lo¹i cña nã, c¶i t¹o mét çch kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng tiªu chuÈn cña ph¸i tù do, ⎯ chØ cã ng−êi ®ã míi hiÓu nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp.

Hai çch diÔn ®¹t ®ã kh¸c nhau ë chç nµo? ChÝnh lµ ë

122 V. I. Lª-nin 123

chç, ⎯ tiÖn thÓ nãi thªm, ⎯ çch thø nhÊt th× lo¹i bá t− t−ëng "b¸ quyÒn l·nh ®¹o" cña giai cÊp c«ng nh©n, cßn çch thø hai th× cè ý x¸c ®Þnh chÝnh t− t−ëng ®ã; çch thø nhÊt lµ mét biÕn thÓ hiÖn t¹i, míi nhÊt cña "chñ nghÜa kinh tÕ" cò ("c«ng nh©n ®Êu tranh kinh tÕ, ph¸i tù do ®Êu tranh chÝnh trÞ"), çch thø hai th× ra søc trõ bá trong t− t−ëng mäi c¬ së c¶ cña "chñ nghÜa kinh tÕ" cò lÉn cña "chñ nghÜa kinh tÕ míi".

B©y giê cßn mét vÊn ®Ò cuèi cïng ph¶i ®Æt ra: sù kh¸c nhau gi÷a Lª-vi-tx¬-ki vµ M¸c-tèp lµ ë chç nµo? ë chç ng−êi thø nhÊt lµ mét ng−êi theo ph¸i thñ tiªu trÎ tuæi, thuéc thÕ hÖ míi, kh«ng cã nh÷ng truyÒn thèng vµ håi øc vÒ çi cò. Víi lßng h¨ng h¸i vµ th¼ng th¾n vèn cã cña tuæi trÎ, anh ta nãi th¼ng ra r»ng: "kh«ng ph¶i lµ b¸ quyÒn l·nh ®¹o, mµ lµ chÝnh ®¶ng cña giai cÊp"! Cßn M¸c-tèp lµ mét ng−êi "l·o luyÖn", ®· tõng tham gia ph¸i "Tia löa" cò, trong «ng ta cßn pha trén nh÷ng truyÒn thèng cò ch−a hoµn toµn mÊt hÕt* vµ chñ nghÜa thñ tiªu míi ch−a m¹nh d¹n ®Çy ®ñ; v× thÕ «ng ta thÒ sèng thÒ chÕt: "kh«ng c¾t xÐn g× c¶, kh«ng tõ bá çi g× c¶", nh−ng sau khi dµi dßng lËp luËn loanh quanh luÈn quÈn m·i, cuèi cïng «ng ta ®· nãi buét ra r»ng "nguyªn t¾c" cña toµn bé viÖc cæ ®éng bÇu cö ph¶i lµ nguyªn t¾c cña ph¸i thñ tiªu.

Mµ toµn bé vÊn ®Ò th× l¹i chÝnh lµ ë "nguyªn t¾c" cña cuéc vËn ®éng bÇu cö.

"Gi¸o dôc", çc sè 1 vµ 2, th¸ng Ch¹p 1911 vµ th¸ng Giªng 1912 Ký tªn: C. Tu - lin

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn t¹p chÝ "Gi¸o dôc"

* Nãi cho ®óng h¬n: néi dung cña nh÷ng truyÒn thèng ®ã, h¹t nh©n t− t−ëng cña nh÷ng truyÒn thèng ®ã th× M¸c-tèp ®· hoµn toµn mÊt hÕt råi, song nh÷ng lêi nãi th× vÉn cßn nguyªn, vµ tËp qu¸n dïng çi "nh·n ngoµi lÞch thiÖp" cña "nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa quèc tÕ kh«ng ®iÒu hßa", th× ®ang h×nh thµnh.

b¾t ®Çu viÖc v¹ch trÇn nh÷ng cuéc ®µm ph¸n

cña ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi çc bé tr−ëng

Ai s¸u n¨m vµ n¨m n¨m r−ìi tr−íc ®©y ®· tõng b¸o ®éng vÒ cuéc ®µm ph¸n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi çc bé tr−ëng nãi chung vµ vÒ nh÷ng ghÕ bé tr−ëng nãi riªng, th× hiÖn nay kh«ng thÓ kh«ng c¶m thÊy hÕt søc hµi lßng. Sù thËt lÞch sö ®· th¾ng vµ ®«i khi béc lé ra c¶ ë nh÷ng mÆt mµ ng−êi ta Ýt cã thÓ tr«ng ®îi h¬n c¶. HiÖn nay nh÷ng sù thËt ®· b¾t ®Çu ®−îc ph¬i trÇn ra vµ, mÆc dÇu çc nh©n vËt (vµ ®¶ng ph¸i) "cã liªn quan" hÕt søc cè g¾ng che ®Ëy, nh−ng sù thËt còng vÉn tiÕp tôc bÞ ph¬i trÇn. Cã thÓ nãi hÕt søc ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng sù ph¬i trÇn ®ã sÏ chøng thùc vµ hoµn toµn chøng thùc viÖc chóng ta ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn håi ®ã lµ ®óng.

VÝt-te ®· më ®Çu nh÷ng sù ph¬i trÇn b»ng cuéc luËn chiÕn cña «ng ta víi Gu-ts¬-cèp. Môc ®Ých hµnh ®éng cña VÝt- te vµ tÝnh chÊt hµnh ®éng cña «ng ta hÕt søc xÊu xa; ©m m−u lo¹i tåi tÖ nhÊt, mong muèn ng¸ng ch©n ng−êi kh¸c ®Ó ngoi lªn chøc bé tr−ëng, ®ã lµ ®éng c¬ cña «ng ta. Nh−ng ng−êi ta biÕt r»ng khi hai th»ng kÎ trém ®¸nh nhau th× bao giê nh÷ng ng−êi l−¬ng thiÖn còng cã lîi ®«i chót, mµ nÕu ba th»ng kÎ trém ®¸nh nhau th× çi lîi nhÊt ®Þnh ph¶i nhiÒu h¬n.

Trong th− cña VÝt-te, ®−¬ng nhiªn ®iÒu chñ yÕu nhÊt lµ dï «ng ta muèn hay kh«ng muèn th× còng ®· ph¶i kh¼ng

124 V. I. Lª-nin B¾t ®Çu viÖc v¹ch trÇn cuéc ®µm ph¸n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn 125

®Þnh mét sè sù thËt, ⎯ më ra kh¶ n¨ng (vµ t¹o ra sù cÇn thiÕt ph¶i) kiÓm nghiÖm nh÷ng sù thËt ®ã b»ng çch hái tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−¬ng sù. Tõ bøc th− cña Vit-te ta rót ra ®−îc nh÷ng sù thËt c¬ b¶n nh− sau:

1) Cïng häp víi VÝt-te cã Si-pèp, Gu-ts¬-cèp, U-ru-xèp, E. T¬-ru-bª-tx¬-c«i vµ M. Xta-kh«-vÝch, tøc lµ çc nhµ ho¹t ®éng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, cña §¶ng canh t©n hßa b×nh59 vµ cña §¶ng th¸ng M−êi.

2) "Trong phiªn häp thø nhÊt cña cuéc häp gi÷a b¸ t−íc VÝt-te (chóng t«i trÝch dÉn bøc th− cña «ng ta) vµ çc nhµ ho¹t ®éng x· héi nãi trªn, trªn mäi vÊn ®Ò chñ yÕu ®Òu ®· ®¹t ®−îc sù tháa thuËn vÒ nguyªn t¾c, trõ vÊn ®Ò bæ nhiÖm bé tr−ëng Bé néi vô".

3) "B¸ t−íc VÝt-te kiªn tr× viÖc bæ nhiÖm §uèc-n«-v«, cßn çc nhµ ho¹t ®éng x· héi th×, trõ c«ng t−íc U-ru-xèp, ®Òu ph¶n ®èi viÖc bæ nhiÖm Êy. C«ng t−íc U-ru-xèp bÌn thuyÕt phôc çc b¹n cïng häp ®ång ý bæ nhiÖm §uèc-n«-v«, v× t×nh h×nh khã kh¨n vµ kh«ng thÓ kÐo dµi ®−îc; vÒ phÇn «ng ta, ®Ó lµm g−¬ng cho ng−êi kh¸c, «ng ta tuyªn bè s½n sµng ®¶m nhiÖm chøc phã cña §uèc-n«-v« trong néi çc... Trong phiªn häp sau, Si-pèp, Gu-ts¬-cèp vµ c«ng t−íc T¬- ru-bª-tx¬-c«i tuyªn bè r»ng hä kh«ng thÓ tham gia mét néi çc trong ®ã sÏ cã §uèc-n«-v«...".

4) Ng−êi ta ®· ®Ò cö Xt«-l−-pin, nh−ng ý kiÕn kh«ng nhÊt trÝ, cã ng−êi t¸n thµnh, cã ng−êi ph¶n ®èi.

Ng−êi ta tù hái r»ng khi tr×nh bµy sù viÖc ®ã, Gu-ts¬- cèp ®· cã nh÷ng söa ®æi g×? ¤ng ta kh¼ng ®Þnh r»ng "ng−êi nhiÖt liÖt bªnh vùc viÖc ®Ò cö §uèc-n«-v« lµ c«ng t−íc U-ru-xèp, vÒ sau «ng nµy lµ ®¹i biÓu cña §u-ma nhµ n−íc I". Theo lêi cña Gu-ts¬-cèp th× VÝt-te ®· dao ®éng vµ cã lóc ®· s¾p tõ bá §uèc-n«-v«, v× b¸o chÝ ®· chuÈn bÞ v¹ch mÆt «ng ta vµ ®¨ng nh÷ng bµi ®¶ kÝch d÷ déi «ng ta. Gu- ts¬-cèp bæ sung: "TÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn nãi trªn ®· lËp tøc x¶y ra ngay sau khi ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi ®−îc c«ng

bè, khi mµ quyÒn tù do b¸o chÝ réng r·i nhÊt ⎯ cã thÓ nãi lµ kh«ng g× k×m h·m næi ⎯ ®−îc thÞnh hµnh".

Cuéc ®µm ph¸n kÐo dµi rÊt l©u: Gu-ts¬-cèp viÕt vÒ "nh÷ng ngµy ®µm ph¸n kÐo dµi nÆng nÒ". ¤ng ta nãi lµ vÒ Xt«-l−- pin "kh«ng cã ai ®−a ra ý kiÕn phñ ®Þnh, nh− b¸ t−íc VÝt-te viÕt". NhËn ®Þnh toµn bé t×nh h×nh lóc ®ã, Gu-ts¬-cèp nãi: "Giê ®©y ®· xuÊt hiÖn nhiÒu vÞ "cøu tinh" cña tæ quèc... Nh−ng lóc ®ã th× hä ë ®©u?... Lóc ®ã nhiÒu ng−êi trong bän hä vÉn ch−a quyÕt ®Þnh nªn ®øng ë bªn nµo chiÕn luü".

§ã lµ nh÷ng ®iÓm chñ yÕu trong sù v¹ch trÇn cña VÝt-te vµ Gu-ts¬-cèp; dÜ nhiªn lµ chóng ta g¹t nh÷ng chi tiÕt vôn vÆt sang mét bªn. Sù thËt lÞch sö béc lé hoµn toµn râ rÖt: 1) trong thêi kú lÞch sö hÕt søc nghiªm träng ®ã cña n−íc Nga, gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi kh«ng cã mét sù kh¸c biÖt quan träng nµo; 2) "nhiÒu ng−êi" (trong sè çc nhµ ho¹t ®éng t− s¶n, theo sù ¸m chØ "tinh tÕ" cña Gu-ts¬-cèp th× cã lÏ lµ c¶ trong sè çc bé tr−ëng) "lóc ®ã vÉn ch−a quyÕt ®Þnh nªn ®øng ë bªn nµo chiÕn luü". Nh−ng sù thËt lµ nh÷ng ng−êi ®· héi häp víi nhau vµ ®· nhiÒu lÇn häp víi nhau, ®ã lµ nh÷ng ng−êi ®øng h¼n ë mét "bªn chiÕn luü". C¶ çc vÞ bé tr−ëng, c¶ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi vµ c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong cuéc häp ®Òu ®· ®øng ë mét bªn chiÕn lòy. Sù thËt lÞch sö kh«ng cho phÐp hoµi nghi, kh«ng cho phÐp xuyªn t¹c: ®ã lµ nh÷ng cuéc häp, nh÷ng cuéc ®µm ph¸n cña chÝnh phñ víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng.

B©y giê chóng ta h·y xem th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau sù v¹ch trÇn cña VÝt-te vµ Gu-ts¬-cèp (nh÷ng bøc th− cña hai ng−êi ®ã ®· ®−îc c«ng bè ë Pª-tÐc-bua ngµy 26, ë M¸t-xc¬-va ngµy 27 th¸ng ChÝn theo lÞch cò), §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· hoµn toµn im lÆng kh«ng nãi g× vÒ sù tham gia cña hä, mµ chØ thö "chäc tøc" Gu-ts¬-cèp. C¶ tê "Ng«n luËn" sè ra ngµy 28 th¸ng ChÝn lÉn tê "Tin tøc n−íc Nga"60 sè ra cïng ngµy h«m ®ã ®Òu "chäc tøc"


Gu-ts¬-cèp r»ng «ng ta sau nµy sÏ trë thµnh ng−êi ®ång sù cña nh÷ng kÎ cïng chÝ h−íng víi §uèc-n«-v«, nh−ng kh«ng ®¨ng mét bµi c¶i chÝnh, mét bµi ®Ýnh chÝnh nµo vÒ nh÷ng sù thËt lÞch sö c¶. Th»ng kÎ trém thø ba hy väng r»ng lÈn trèn ®»ng sau cuéc tranh luËn gi÷a VÝt-te vµ Gu-ts¬-cèp th× h¾n sÏ kh«ng bÞ ph¸t gi¸c!

Lóc ®ã §¶ng th¸ng M−êi b¾t ®Çu lËp tøc "tr¶ thï" c¶ VÝt-te lÉn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trªn b¸o "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" sè ra ngµy 14 th¸ng M−êi (sau hai tuÇn lÔ dß la cña nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi vµ lµ hai tuÇn lÔ im lÆng mét çch hÌn h¹ vµ nhót nh¸t cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn!) ®· xuÊt hiÖn bµi "b¸o ço ®iÒu tra" víi ®Çu ®Ò lµ "Liªn minh cña b¸ t−íc VÝt-te vµ P. N. §uèc-n«-v« víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn". Nh÷ng sù v¹ch trÇn míi chung quy lµ nh− sau: 1) E. T¬-ru-bª-tx¬-c«i lóc ®ã lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. 2) "Kh«ng muèn lµm cho b¸ t−íc VÝt-te cã bÊt kú mét sù hiÓu lÇm nµo, c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i tù cho r»ng m×nh cã tr¸ch nhiÖm b¸o tr−íc cho b¸ t−íc r»ng, «ng ta, tøc lµ c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i, sÏ ®em tÊt c¶ mäi cuéc ®µm ph¸n cña b¸ t−íc VÝt-te víi çc nhµ ho¹t ®éng x· héi" (râ rµng lµ c¶ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi lÉn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®Òu kh«ng coi nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n vµ n«ng d©n lµ nh÷ng "nhµ ho¹t ®éng x· héi": th¸ng M−êi 1905, c«ng nh©n vµ n«ng d©n râ rµng ®Òu lµ nh÷ng "nhµ ho¹t ®éng" phi x· héi!) "b¸o cho ban th−êng vô cña ®¶ng m×nh biÕt, ban nµy hµng ngµy häp ë c¨n nhµ cña gi¸o s− Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki ®Ó th¶o luËn nh÷ng c«ng viÖc tr−íc m¾t". 3) Ng−êi ®Æc biÖt kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc ®Ò cö Xt«- l−-pin lµ «ng Pª-t¬-run-kª-vÝch, «ng nµy cho r»ng "trong tr−êng hîp bÊt ®¾c dÜ (sic!1)) th× nªn khuyªn b¸ t−íc VÝt-te thµ bæ nhiÖm §uèc-n«-v« lµm bé tr−ëng Bé néi vô cßn h¬n lµ bæ nhiÖm Xt«-l−-pin. Çc nhµ ho¹t ®éng kh¸c cña §¶ng _______________________________________

1) ⎯ thÕ ®Êy!

d©n chñ - lËp hiÕn hoµn toµn t¸n thµnh ý kiÕn cña Pª-t¬-run-kª-vÝch, vµ c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i ®−îc uû nhiÖm truyÒn ®¹t cho b¸ t−íc VÝt-te biÕt kÕt luËn cña çc nhµ ho¹t ®éng x· héi ®· häp ë nhµ cña Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki". S¸ng h«m sau T¬-ru-bª-tx¬-c«i ®Õn yÕt kiÕn b¸ t−íc VÝt-te vµ truyÒn ®¹t mét çch chÝnh x¸c nh÷ng ý kiÕn cña ban th−êng vô §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vÒ hai ng−êi ®−îc ®Ò cö ®ã.

E. T¬-ru-bª-tx¬-c«i cã x¸c nhËn lêi ng−êi ta nãi vÒ «ng ta kh«ng? ¤ng ta ®· hoµn toµn x¸c nhËn khi nãi r»ng tin tøc cña b¸o "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" lµ "hoµn toµn chÝnh x¸c"; «ng ta ®· x¸c nhËn c¶ víi phãng viªn b¸o "Thêi míi" 61 (sè ra ngµy 15 th¸ng M−êi) vµ c¶ víi phãng viªn b¸o "Ng«n luËn" (sè ra ngµy 19 th¸ng M−êi). T¬-ru-bª-tx¬-c«i nãi: "Cã lÏ danh tõ "ban th−êng vô" kh«ng tháa ®¸ng, mµ nªn nãi lµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña ®¶ng" (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn); mét sù "c¶i chÝnh" kh¸c cña T¬-ru-bª-tx¬-c«i còng kh«ng quan träng g×, nãi r»ng «ng ta ®Õn yÕt kiÕn VÝt-te "cã thÓ kh«ng ph¶i lµ s¸ng h«m sau, mµ lµ hai ba ngµy sau". Cuèi cïng T¬-ru-bª-tx¬-c«i nãi víi phãng viªn b¸o "Ng«n luËn": "Nªn b¸c l¹i mét ®iÒu kh¼ng ®Þnh cña Gu-ts¬-cèp. ¤ng ta nãi r»ng çc nhµ ho¹t ®éng x· héi së dÜ kh«ng tham gia néi çc còng chØ v× §uèc-n«-v«. §èi víi t«i vµ ⎯ nÕu t«i kh«ng lÇm ⎯ ®èi víi Si-pèp, kh«ng ph¶i hoµn toµn nh− thÕ (kh«ng ph¶i hoµn toµn nh− thÕ!). T«i vµ Si-pèp ®· ®ång ý tham gia néi çc víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i th¶o ra c−¬ng lÜnh tr−íc ®·, nh−ng VÝt-te th× thuyÕt phôc chóng t«i tham gia néi çc mµ kh«ng ®Æt ra ®iÒu kiÖn Êy. §iÓm kh¸c nhau gi÷a chóng t«i vµ Gu-ts¬-cèp lµ ë chç ®ã; theo t«i nhí th× «ng ta ®· kh«ng ®Æt ®iÒu kiÖn ®ã". ¤ng T¬-ru-bª-tx¬-c«i tá ra thËn träng vÒ ®iÓm ®ã: "kh«ng ph¶i hoµn toµn nh− thÕ", "theo t«i nhí"!

¤ng Pª-t¬-run-kª-vÝch ®· ph¸t biÓu trªn b¸o "Ng«n luËn", ngµy 19 th¸ng M−êi, ⎯ sau khi b¾t ®Çu v¹ch trÇn ®−îc ba tuÇn lÔ !! B©y giê h·y xem «ng ta nãi nh− thÕ nµo.


¤ng ta b¾t ®Çu b»ng nh÷ng nghÞ luËn rÊt dµi (27 dßng) nãi r»ng kh«ng thÓ dùa vµo trÝ nhí ®−îc mµ chØ cã mét m×nh Si-pèp ghi håi ký.

§−a ra nh÷ng lêi nghÞ luËn nh− thÕ ®Ó lµm g×? Anh cã muèn c«ng bè ngay tÊt c¶ sù thËt hay kh«ng? NÕu muèn th× kh«ng cã g× dÔ h¬n lµ nªu tªn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®· tham gia, vµ chÊt vÊn hä. NÕu anh kh«ng muèn c«ng bè sù thËt vÒ ®¶ng cña m×nh th× ch¬i trß ó tim, dÉn chøng Si-pèp ®Ó lµm g×?

TiÕp n÷a, 27 dßng nghÞ luËn vÒ viÖc nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi ham thÝch nh÷ng "tin vÞt". ⎯ Mét khi b¸o "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" ®· nªu tªn ng−êi chøng thùc tin tøc ®ã råi, th× cßn ®−a ra lêi nghÞ luËn ®ã ®Ó lµm g×?? Râ rµng lµ «ng Pª-t¬-run-kª-vÝch dïng c¶ mét ®èng giÊy lén cña çc nhµ tr−íc t¸c vµ çc nhµ ngo¹i giao ®Ó cè g¾ng che ®Ëy mét vÊn ®Ò ®¬n gi¶n vµ râ rµng. §ã lµ mét thñ ®o¹n kh«ng thùc thµ.

TiÕp ®ã lµ 20 dßng ch©m chäc «ng T¬-ru-bª-tx¬-c«i: "håi øc cña ç nh©n" ⎯ kh«ng cã mét håi øc nµo kh¸c ngoµi nh÷ng håi øc cña ç nh©n! ⎯ vÒ ®iÒu ®ã c«ng t−íc "kh«ng hÒ nãi mét lêi nµo víi bÊt kú mét ng−êi nµo c¶" ⎯ ®o¹n nµy lµ do Pª-t¬-run-kª-vÝch viÕt ng¶; râ rµng qua ®ã «ng ta chØ trÝch T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµ huªnh hoang. §¸ng lÏ ph¶i tr¶ lêi th¼ng vµo vÊn ®Ò th× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn l¹i b¾t ®Çu chØ trÝch lÉn nhau lµ huªnh hoang! Çi thñ ®o¹n Êy cã thÓ cã ý nghÜa g× ngoµi viÖc nãi lªn nçi bùc tøc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tr−íc nh÷ng sù v¹ch trÇn? nãi lªn m−u toan cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®Þnh dËp t¾t vÊn ®Ò (cã vÎ muèn nãi: th−a c«ng t−íc, sau nµy xin ngµi chí cã huªnh hoang thÕ n÷a nhÐ!).

Sau 74 dßng nhËp ®Ò, cuèi cïng tiÕp ®Õn nh÷ng ý kiÕn vÒ thùc chÊt lµ sù b¾t bÎ: 1) ban th−êng vô cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lóc ®ã ë M¸t-xc¬-va, v× thÕ kh«ng thÓ häp ë nhµ cña «ng Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki ®−îc; 2) Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki "lóc ®ã kh«ng ë trong nhãm nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c«ng viÖc cña

®¶ng"; 3) "mét sè uû viªn (ban th−êng vô §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) ë Pª-tÐc-bua lóc ®ã kh«ng ®−îc ñy quyÒn ®Ó tiÕn hµnh bÊt kú mét cuéc ®µm ph¸n nµo, cµng kh«ng thÓ nãi tíi viÖc liªn minh víi b¸ t−íc VÝt-te, §uèc-n«-v« hoÆc bÊt kú ng−êi nµo kh¸c". 4) "Ç nh©n t«i («ng Pª-t¬-run-kª-vÝch) ®Õn nhµ Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki chØ cã mét lÇn (do «ng Pª-t¬-run-kª-vÝch viÕt ng¶), vµ lÇn ®ã qu¶ thùc cã cuéc m¹n ®µm vÒ kh¶ n¨ng ®Ò cö c«ng t−íc E. T¬-ru-bª-tx¬-c«i lµm bé tr−ëng Bé gi¸o dôc quèc d©n, h¬n n÷a tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã mÆt ë ®ã ®Òu tin r»ng c«ng t−íc sÏ chØ cã thÓ nhËn c−¬ng vÞ mµ ng−êi ta ®Ò nghÞ ®ã víi ®iÒu kiÖn lµ toµn thÓ néi çc ph¶i cã mét c−¬ng lÜnh râ rµng vµ cô thÓ, hoµn toµn thÝch hîp víi t×nh thÕ chÝnh trÞ, ®ång thêi néi çc ®ã ph¶i lµ néi çc mµ "x· héi" (xin nhí l¹i xem tÊt c¶ mäi ng−êi tham gia tranh luËn hiÓu "x· héi" lµ çi g×: c«ng nh©n vµ n«ng d©n kh«ng ph¶i lµ "x· héi") cã thÓ tin cËy ®−îc. RÊt cã thÓ lµ khi ®ã ®· cã ®¸nh gi¸ phÈm chÊt ç nh©n vµ phÈm chÊt chÝnh trÞ cña çc vÞ ®−îc ®Ò cö, trong ®ã cã §uèc-n«-v« vµ Xt«-l−- pin, nh−ng kh«ng kÓ lµ trÝ nhí cña t«i hay trÝ nhí cña tÊt c¶ mäi ng−êi dù häp mµ t«i ®· nh¾c tíi, còng ®Òu kh«ng nhí cã mét bµi ph¸t biÓu nhiÖt t×nh nµo ®· thuyÕt phôc ®−îc tÊt c¶ mäi ng−êi cã mÆt ë ®ã".

§ã lµ tÊt c¶ sù "b¸c bá" thiÕt thùc cña «ng Pª-t¬-run-kª- vÝch; «ng ta cßn viÕt thªm mét ®o¹n 48 dßng ®−a ra mét lo¹t nh÷ng ®iÒu ch©m chäc T¬-ru-bª-tx¬-c«i: nµo lµ cã lÏ T¬-ru-bª-tx¬-c«i ®· nhí nhÇm, nµo lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng liªn minh víi §uèc-n«-v« "vµ còng kh«ng cho phÐp ®¶ng viªn cña m×nh lµ c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i tham gia çi néi çc mµ ®¶ng kh«ng thÓ ñng hé ®−îc".

Nh÷ng bøc th− cña T¬-ru-bª-tx¬-c«i vµ Pª-t¬-run-kª- vÝch ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn", ngµy 27 th¸ng M−êi, còng kh«ng ®−a l¹i ®iÒu g× míi: T¬-ru-bª-tx¬-c«i kh¨ng kh¨ng r»ng chÝnh Pª-t¬-run-kª-vÝch "®· khuyªn nªn chän §uèc-n«-v« h¬n lµ Xt«-l−-pin"; cßn Pª-t¬-run-kª-vÝch th× phñ nhËn ®iÒu ®ã.


VËy kÕt qu¶ nh− thÕ nµo? ¤ng Pª-t¬-run-kª-vÝch tuyªn bè r»ng mét sè uû viªn ban

th−êng vô ë Pª-tÐc-bua kh«ng ®−îc ñy quyÒn ®Ó tiÕn hµnh bÊt kú mét cuéc ®µm ph¸n nµo, nh−ng ®i ng−îc l¹i ý muèn cña chÝnh m×nh, «ng ®· x¸c nhËn sù thËt lµ cã nh÷ng cuéc ®µm ph¸n! ChÝnh «ng Pª-t¬-run-kª-vÝch ®· viÕt (b¸o "Ng«n luËn", ngµy 27 th¸ng M−êi): "T¹i cuéc häp ë nhµ Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki, chóng t«i ®· th¶o luËn vÊn ®Ò ®Ò cö c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i".

Nh− vËy cã nghÜa lµ ®· cã nh÷ng cuéc ®µm ph¸n. NÕu "®¶ng", nh− còng chÝnh «ng Pª-t¬-run-kª-vÝch ®· viÕt, "kh«ng cho phÐp" T¬-ru-bª-tx¬-c«i, th× nh− vËy cã nghÜa lµ nh÷ng cuéc ®µm ph¸n ®· ®−îc tiÕn hµnh víi danh nghÜa cña ®¶ng!

¤ng Pª-t¬-run-kª-vÝch ®· tù m×nh v¶ vµo miÖng m×nh mét çch khÐo lÐo tuyÖt vêi. Kh«ng cã nh÷ng cuéc ®µm ph¸n, nh−ng... nh−ng l¹i cã "cuéc häp bµn vÒ viÖc ®Ò cö". Kh«ng cã héi nghÞ ban th−êng vô cña ®¶ng, nh−ng... nh−ng l¹i cã quyÕt ®Þnh cña ®¶ng. Nh÷ng lêi nãi loanh quanh th¶m h¹i nh− thÕ ®· nãi lªn tÝnh chÊt cña nh÷ng kÎ phÝ c«ng m−u toan lÈn trèn. Thùc ra th× cßn cã g× dÔ h¬n lµ nªu tªn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tham gia cuéc häp? ®−a ra çi quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c cña "ban th−êng vô" hoÆc cña ®¶ng, hoÆc cña nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o? tr×nh bµy b¶n c−¬ng lÜnh d−êng nh− râ rµng, d−êng nh− cô thÓ, mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (d−êng nh−) ®ßi hái néi çc VÝt-te ph¶i cã? Nh−ng ®iÒu kh«ng may cho ph¸i tù do ë n−íc ta lµ ë chç hä kh«ng thÓ nãi ra sù thËt, hä sî sù thËt, sù thËt sÏ ch«n vïi hä.

Vµ thÕ lµ xuÊt hiÖn nh÷ng m¸nh líi, nh÷ng lêi nãi loanh quanh, nh÷ng lý do tho¸i th¸c nhá nhen kh«ng ®¸ng kÓ, g©y khã kh¨n (Ýt nhÊt lµ ®èi víi çc b¹n ®äc kh«ng chó ý) cho viÖc lµm s¸ng tá tÇm quan träng to lín cña vÊn ®Ò lÞch sö lµ vÊn ®Ò th¸i ®é cña ph¸i tù do ®èi víi chÝnh phñ håi th¸ng M−êi 1905.

T¹i sao sù thËt l¹i ch«n vïi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? V× çi sù thËt vÒ nh÷ng cuéc ®µm ph¸n, hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña nh÷ng cuéc ®µm ph¸n ®ang b¸c bá c©u chuyÖn ngô ng«n vÒ "tinh thÇn d©n chñ" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ chøng minh tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña chñ nghÜa tù do cña hä.

Nãi chung, liÖu mét chÝnh ®¶ng thùc sù d©n chñ cã thÓ tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi mét con ng−êi nh− VÝt-te, vµo mét thêi kú nh− thêi kú th¸ng M−êi 1905 ®−îc kh«ng? Kh«ng, kh«ng thÓ ®−îc; muèn tiÕn hµnh nh÷ng cuéc ®µm ph¸n nh− vËy, nhÊt thiÕt ph¶i cã mét c¬ së chung nhÊt ®Þnh, ®ã chÝnh lµ c¬ së chung cña nh÷ng ý ®å, t©m tr¹ng vµ m−u toan ph¶n çch m¹ng*. §µm ph¸n víi VÝt-te th× kh«ng cã néi dung nµo kh¸c h¬n lµ bµn vÒ viÖc ng¨n chÆn phong trµo d©n chñ cã tÝnh chÊt quÇn chóng.

Chóng ta bµn tiÕp. Ngay nh− nÕu t¹m gi¶ ®Þnh lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®µm ph¸n kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã môc ®Ých d©n chñ, th× khi çc cuéc ®µm ph¸n ®ã bÞ c¾t ®øt, liÖu mét ®¶ng d©n chñ cã thÓ lê ®i kh«ng nãi g× ®Õn cuéc ®µm ph¸n ®ã víi nh©n d©n ®−îc kh«ng? TuyÖt ®èi kh«ng thÓ ®−îc. §ã còng lµ chç kh¸c nhau gi÷a ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng vµ ph¸i d©n chñ kh«ng ®¸ng bÞ ®¸nh gi¸ nh− thÕ. Ph¸i tù do muèn më réng tù do, nh−ng më réng mét çch sao cho ph¸i d©n chñ sÏ kh«ng v× thÕ mµ thªm m¹nh, nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vµ viÖc xÝch l¹i gÇn víi chÝnh quyÒn cò sÏ

* Xem bµi "Tõ lÞch sö cña chñ nghÜa tù do ë Nga" cña I-u. C. in trong v¨n tËp "Tia chíp", Xanh Pª-tÐc-bua, 1907; ®ã lµ mét bµi gi¶i thÝch xuÊt s¾c vÒ çi c¬ së chung ®ã, dùa theo bµi ("Mét n¨m ®Êu tranh") cña chÝnh «ng Mi-li-u-cèp. "ViÖc tõ chøc cña b¸ t−íc VÝt-te còng ngang víi viÖc mÊt mét c¬ héi cuèi cïng ®Ó ®¹t tíi hiÖp nghÞ", ⎯ ngµy 18 th¸ng T− 1906 «ng Mi-li-u-cèp ®· viÕt nh− vËy, nh− vËy lµ «ng ta thõa nhËn mét çch hoµn toµn râ rµng vµ døt kho¸t r»ng ®· cã nh÷ng hiÖp nghÞ, ®· cã nh÷ng c¬ héi, ®· cã ý ®Þnh t¸i diÔn nh÷ng m−u toan tiÕn tíi hiÖp nghÞ.


®−îc tiÕp tôc, t¨ng c−êng vµ cñng cè; do ®ã, sau khi cuéc ®µm ph¸n bÞ c¾t ®øt, ph¸i tù do kh«ng thÓ ®em c«ng bè cuéc ®µm ph¸n ®ã ®−îc, v× nh− thÕ th× nã sÏ lµm cho khã më l¹i cuéc ®µm ph¸n, sÏ lµm cho m×nh "bÞ lé tÈy" tr−íc ph¸i d©n chñ, sÏ c¾t ®øt víi chÝnh quyÒn, mµ ph¸i tù do th× l¹i chÝnh lµ kh«ng thÓ c¾t ®øt ®−îc víi chÝnh quyÒn. Ng−îc l¹i, nÕu ph¸i d©n chñ ë vµo ®Þa vÞ ®µm ph¸n víi VÝt-te vµ thÊy r»ng ®µm ph¸n lµ v« Ých, th× nã sÏ c«ng bè ngay cuéc ®µm ph¸n, do ®ã lµm cho bän çc ngµi VÝt-te bÞ mÊt thÓ diÖn, v¹ch trÇn çi trß cña hä, lµm cho phong trµo d©n chñ tiÕp tôc më réng thªm.

§ång thêi còng xin l−u ý ®Õn vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh cña néi çc vµ thµnh phÇn cña néi çc ®ã. VÒ vÊn ®Ò thø hai, tÊt c¶ mäi ng−êi tham gia ®Òu ®· nãi tíi vµ ®· nãi mét çch chÝnh x¸c vµ râ rµng: ghÕ bé tr−ëng nµo th× ®Ò nghÞ dµnh cho ng−êi nµo. Cßn vÒ vÊn ®Ò thø nhÊt, tøc lµ vÒ c−¬ng lÜnh, th× kh«ng cã mét lêi nµo râ rµng vµ chÝnh x¸c c¶! Nh÷ng vÞ nµo cã tham väng giµnh ghÕ bé tr−ëng, ®iÒu ®ã th× c¶ T¬-ru-bª-tx¬-c«i vµ Pª-t¬-run-kª-vÝch ®Òu nhí râ vµ ®Òu nãi lªn. Cßn "c−¬ng lÜnh" nh− thÕ nµo, th× trong bän hä kh«ng cã mét ng−êi nµo nãi tíi!! ThÕ lµ thÕ nµo, mét sù ngÉu nhiªn ch¨ng? DÜ nhiªn lµ kh«ng. §ã lµ kÕt qu¶ (vµ lµ b»ng chøng hiÓn nhiªn) cña çi t×nh tr¹ng lµ: ®èi víi çc ngµi thuéc ph¸i tù do th× "c−¬ng lÜnh" ë vµo mét vÞ trÝ rÊt kh«ng quan träng, lµ mét chiªu bµi rçng tuÕch vµ lµ "nh÷ng lêi hoa mü", ⎯ trong thùc tÕ th× VÝt-te kh«ng thÓ cã bÊt kú mét c−¬ng lÜnh nµo kh¸c ngoµi viÖc cñng cè chÝnh quyÒn vµ lµm yÕu ph¸i d©n chñ, vµ dï «ng ta cã ®−a ra nh÷ng lêi høa, nh÷ng lêi ®¶m b¶o vµ nh÷ng lêi tuyªn bè nh− thÕ nµo ®i n÷a, th× «ng ta còng chØ tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ®ã, ⎯ ®èi víi hä, ph©n chia çc ghÕ bé tr−ëng míi lµ chuyÖn "thiÕt yÕu". ChÝnh v× thÕ mµ VÝt-te míi cã thÓ, ch¼ng h¹n, hoµn toµn quªn mÊt c−¬ng lÜnh (theo lêi VÝt-te, thËm chÝ ®· cã mét sù hoµn toµn nhÊt trÝ vÒ nguyªn t¾c!), cßn vÒ viÖc xÐt xem

gi÷a §uèc-n«-v« vµ Xt«-l−-pin ai tèt h¬n (hoÆc ai xÊu h¬n?), vÒ cuéc bµn c·i th× tÊt c¶ bän hä ®Òu nhí, ®Òu nãi, ®Òu dÉn chøng khi th× nh÷ng lêi ph¸t biÓu, khi th× nh÷ng luËn cø cña ng−êi nµy hay ng−êi nä.

Çi kim kh«ng thÓ giÊu m·i ®−îc ë trong bäc. Sù thËt lÞch sö, ngay c¶ th«ng qua nh÷ng c©u chuyÖn cè ý t« vÏ cña ba bèn ng−êi, còng ®· lé ra mét çch thËt lµ râ rµng.

Toµn bé giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ë Nga, tõ Gu- ts¬-cèp ®Õn Mi-li-u-cèp, ⎯ kh«ng nghi ngê g× c¶, vÒ mÆt chÝnh trÞ, Mi-li-u-cèp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ T¬-ru-bª- tx¬-c«i, ⎯ ®Òu ®· bá ph¸i d©n chñ ngay sau ngµy 17 th¸ng M−êi ®Ó quay sang phÝa VÝt-te. §ã kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu ngÉu nhiªn, còng kh«ng ph¶i lµ mét sù ph¶n béi cña mét sè ng−êi ç biÖt, mµ ®ã lµ viÖc mét giai cÊp chuyÓn sang lËp tr−êng ph¶n çch m¹ng thÝch hîp víi lîi Ých kinh tÕ cña nã. ChØ cã ®øng trªn lËp tr−êng ®ã th× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn míi cã thÓ th«ng qua T¬- ru-bª-tx¬-c«i mµ ®µm ph¸n víi VÝt-te n¨m 1905, vµ th«ng qua Mu-r«m-txÐp mµ ®µm ph¸n víi T¬-rª-pèp n¨m 1906, v. v.. NÕu kh«ng hiÓu râ sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng vµ ph¸i d©n chñ, th× hoµn toµn kh«ng thÓ hiÓu g× vÒ lÞch sö cña ph¸i d©n chñ, còng nh− vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña nã.

"Gi¸o dôc", sè 1, th¸ng Ch¹p 1911 Ký tªn: P.


134 Ba ®iÒu chÊt vÊn 135

Ba ®iÒu chÊt vÊn

Nh÷ng biªn b¶n tèc ký cña §u-ma nhµ n−íc ⎯ ngay c¶ cña §u-ma III ⎯ lµ mét tµi liÖu chÝnh trÞ rÊt ®¸ng chó ý vµ bæ Ých. Cã thÓ nãi kh«ng phãng ®¹i r»ng phô tr−¬ng cña tê b¸o l¸ c¶i "N−íc Nga"62 cßn cã gi¸ trÞ h¬n tÊt c¶ mäi tê b¸o cña ph¸i tù do. V× nh÷ng tê b¸o cña ph¸i tù do ®Òu t« son tr¸t phÊn cho ph¸i tù do, lµm gi¶m bít tÝnh chÊt gay g¾t trong çch ®Æt vÊn ®Ò cña mét bªn lµ "ph¸i h÷u" vµ mét bªn lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña khèi thËt sù ®«ng ®¶o trong d©n c−; çc tê b¸o ®ã tr−íc sau ®Òu lu«n ®¸nh gi¸ mét çch sai lÖch thùc chÊt cña "chÝnh s¸ch ®èi néi" ë n−íc ta. Mµ träng t©m cña tÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi vµ chÝnh trÞ hiÖn nay l¹i chÝnh lµ ë çch ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò thÝch hîp, chÝnh lµ ë viÖc ®¸nh gi¸ thùc chÊt cña vÊn ®Ò.

Chóng ta h·y thö hÕt søc lµm s¸ng râ nh÷ng ®iÒu ®· nãi ë trªn c¨n cø vµo çc cuéc th¶o luËn vÒ ba ®iÒu chÊt vÊn: vÒ c¬ quan an ninh, vÒ n¹n ®ãi, vÒ ®iÒu lÖ "t¹m thêi" n¨m 188163.

VÞ chñ tÞch, mét ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, ®· khai m¹c phiªn häp thø nhÊt cña kú häp hiÖn nay cña §u-ma b»ng mét bµi diÔn v¨n nãi vÒ Xt«-l−-pin. §iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ, theo lêi vÞ l·nh tô cña §¶ng th¸ng M−êi, "®iÒu mµ «ng ta (Xt«-l−-pin) quan t©m chu ®¸o lµ tiÕn lªn mét çch kiªn ®Þnh, tuy dÌ dÆt, thËn träng, theo con ®−êng ph¸t triÓn cña ®êi sèng chÝnh trÞ vµ x· héi ë n−íc Nga".

Tèt l¾m, ph¶i kh«ng? Xt«-l−-pin l¹i lµ "ng−êi theo ph¸i tiÕn bé"! T¹i sao trong toµn bé chÕ ®é qu¶n lý hiÖn hµnh, trong c¬ cÊu nhµ n−íc hiÖn hµnh, trong t×nh tr¹ng cßn duy tr× çi giai cÊp mµ chÝnh s¸ch cña nã ®−îc Xt«- l−-pin thi hµnh, ⎯ l¹i kh«ng thÓ cã sù "tiÕn bé" nµo kh¸c ngoµi sù tiÕn bé hiÖn nay, sù tiÕn bé mµ ngay c¶ §¶ng th¸ng M−êi còng kh«ng hµi lßng; vÒ vÊn ®Ò ®ã ch¾c ch¾n nhiÒu ®éc gi¶ thuéc ph¸i d©n chñ ®· ®äc bµi diÔn v¨n cña Rèt- di-an-c«, ®Òu nghÜ tíi. §¸ng tiÕc lµ trong sè nh÷ng ®¹i biÓu §u-ma ®· nghe bµi diÔn v¨n ®ã* vµ ®· tù coi m×nh lµ thuéc ph¸i d©n chñ, l¹i kh«ng cã ai muèn nãi râ nguån gèc giai cÊp cña çi h×nh thøc "tiÕn bé" cña Xt«-l−-pin.

Nh−ng khi th¶o luËn vÒ c¬ quan an ninh ng−êi ta cã c¬ héi rÊt thuËn tiÖn ®Ó nãi râ ®iÓm ®ã.

M¸c-cèp II lín tiÕng nãi: Xt«-l−-pin "tÝn nhiÖm A. I. Gu-ts¬-cèp ®¸ng kÝnh vµ nh÷ng ng−êi b¹n còng ®¸ng kÝnh nh− thÕ cña «ng ta thuéc ph¸i gi÷a trong §u-ma. ¤ng ta v× dÔ tin nªn ®· bÞ ng−êi ta giÕt h¹i. Sù yªn tÜnh mµ ta ®ang tr¶i qua, lµ sù yªn tÜnh cña nÊm må. Kh«ng cã sù yªn tÜnh nµo kh¸c (cã tiÕng nãi tõ bªn t¶: ®óng ®Êy). §ang cã cao trµo çch m¹ng... Kh«ng cã sù yªn tÜnh, çch

* Qua bµi diÔn v¨n cña M¸c-cèp II, chóng ta biÕt r»ng nh÷ng ®¹i biÓu c«ng nh©n kh«ng ®Õn häp. M¸c-cèp II nãi víi nh÷ng ®¹i biÓu c«ng nh©n: "Khi çc «ng ®Ó cho nh÷ng ghÕ cña çc «ng trèng kh«ng... lµ çc «ng ®· c«ng khai tá râ th¸i ®é cña m×nh... Çc «ng rót ra khái héi tr−êng... Çc «ng lµm nh− vËy khiÕn cho t«i, nÕu kh«ng ph¶i lµ t«n kÝnh çc «ng th× còng lµ hiÓu çc «ng". Trong §u-ma, M¸c-cèp II rÊt th−êng hay cã nh÷ng hµnh ®éng hoµn toµn theo kiÓu l−u manh. Nh−ng trong nh÷ng lêi cña «ng ta mµ ta trÝch dÉn trªn ®©y còng nh− trong rÊt nhiÒu lêi tuyªn bè cña çc ®ång sù cña «ng ta, th× l¹i thÊy râ çch ®Æt vÊn ®Ò mét çch th¼ng th¾n theo quan ®iÓm cña mét giai cÊp nhÊt ®Þnh. §èi víi viÖc n©ng cao sù gi¸c ngé chÝnh trÞ cña quÇn chóng, th¸i ®é th¼ng th¾n nµy th−êng cßn cã Ých h¬n gÊp tr¨m lÇn so víi nh÷ng lêi nãi su«ng v« vÞ cña ph¸i tù do muèn ®øng trªn lËp tr−êng "siªu giai cÊp".

136 V. I. Lª-nin Ba ®iÒu chÊt vÊn 137

m¹ng sÏ næ ra. Ph¶i chiÕn ®Êu chèng çch m¹ng, chiÕn ®Êu gi¸p l¸ cµ (cã tiÕng c−êi tõ bªn t¶), ph¶i treo cæ çi bän v« tÝch sù, bän c−êng b¹o, bän ®ª hÌn ®ã. §ã lµ ®iÒu mµ t«i muèn nãi ®Ó ph¶n ®èi ý kiÕn cho r»ng ®iÒu chÊt vÊn ®ã lµ cÊp b¸ch".

Çch ®Æt vÊn ®Ò cña ®¹i biÓu cña bän ®Þa chñ lµ nh− thÕ ®ã. Ng−êi ph¸t biÓu sau M¸c-cèp II lµ R«-®i-tsÐp, «ng ta

nãi tíi thùc chÊt cña ®iÒu chÊt vÊn. ¤ng ta nãi n¨ng bao giê còng khÐo. Nh−ng çch ®Æt vÊn ®Ò cña vÞ theo ph¸i tù do khÐo nãi Êy th× l¹i nghÌo nµn ®Õn møc kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc. ChØ lµ nh÷ng lêi nãi su«ng cña ph¸i tù do, chØ lµ nh÷ng lêi nãi su«ng chø kh«ng cã g× h¬n. ¤ng R«-®i-tsÐp kªu lªn: "Khi Ban chÊp hµnh trung −¬ng (cña §¶ng th¸ng M−êi) tuyªn bè r»ng ph¸i ®èi lËp muèn giÕt h¹i ®èi thñ chÝnh trÞ cña m×nh, th× ®ã lµ mét sù dèi l¸o ®¸ng xÊu hæ. T«i còng s½n sµng tha thø sù dèi l¸o ®ã cho çc «ng, nÕu çc «ng thÒ sÏ thanh to¸n con r¾n ®éc ®ang chiÕm gi÷ chÝnh quyÒn ë Nga, sÏ thanh to¸n çi chÕ ®é ®Æc vô" (xem biªn b¶n tèc ký cña tê "N−íc Nga", tr. 23, vµ ë tr. 24 còng l¹i cã ch÷ "thÒ").

DÔ nghe biÕt mÊy, dÔ nghe "kh«ng chÞu ®−îc"! R«-®i- tsÐp s½n sµng tha thø cho §¶ng th¸ng M−êi nÕu hä "thÒ" sÏ thanh to¸n! Th−a «ng l¾m ®iÒu, nãi dèi võa võa chø: kh«ng ph¶i chØ §¶ng th¸ng M−êi, mµ ngay c¶ çc «ng, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, dï cã "thÒ" bao nhiªu ®i n÷a, ⎯ th× còng kh«ng thÓ thanh to¸n ®−îc bÊt kú mét tai häa nghiªm träng nµo. B»ng nh÷ng lêi nãi su«ng, nh÷ng lêi "thÒ" vÒ mét vÊn ®Ò quan träng nh− thÕ, çc «ng lµm m¬ hå ý thøc chÝnh trÞ cña quÇn chóng, chø kh«ng soi s¸ng ý thøc chÝnh trÞ cña hä, çc «ng dïng nh÷ng lêi nãi Çm Ü ®Ó lµm lo¹n ®Çu ãc ng−êi ta chø kh«ng gi¶i thÝch mét çch b×nh tÜnh, gi¶n dÞ, kh«ng tr×nh bµy mét çch râ rµng xem t¹i sao con "r¾n ®éc" ®ã ®· chiÕm ®−îc, cã thÓ chiÕm ®−îc vµ ph¶i chiÕm ®−îc chÝnh quyÒn ®ã.

Kh«ng gi¶i thÝch râ ®iÓm ®ã, sî kh«ng d¸m gi¶n ®¬n nh×n th¼ng vµo nguån gèc vµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò, «ng R«-®i-tsÐp kh¸c víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi chÝnh kh«ng ph¶i ë çch ®Æt vÊn ®Ò, kh«ng ph¶i vÒ nguyªn t¾c, mµ chØ ë chç «ng ta khÐo nãi. ChØ cÇn chó ý kü h¬n mét chót ®Õn bµi diÔn v¨n cña «ng ta, suy nghÜ kü mét chót vÒ bµi diÔn v¨n cña «ng ta, lµ cã thÓ thÊy thùc ra «ng ta ®øng trªn quan ®iÓm cña §¶ng th¸ng M−êi: chÝnh chØ v× thÕ mµ «ng ta míi cã thÓ høa víi hä lµ sÏ "tha thø" nÕu hä "thÒ". TÊt c¶ nh÷ng sù tha thø ®ã, tÊt c¶ nh÷ng sù thÒ thèt ®ã còng chØ hoµn toµn lµ mét tÊn hµi kÞch cña ph¸i tù do sî ph¸i d©n chñ h¬i triÖt ®Ó ®«i chót. Do ®ã mµ cã çch ®Æt vÊn ®Ò nh− ta thÊy ë R«-®i-tsÐp khi «ng ta nãi vÒ "sù c©n ®èi", khi «ng ta bªnh vùc L«-pu-khin v. v.. VÒ thùc chÊt, kh«ng cã sù kh¸c nhau gi÷a lËp tr−êng cña §¶ng th¸ng M−êi vµ lËp tr−êng cña ph¸i tù do.

Ng−îc l¹i, xin h·y suy nghÜ vÒ bµi diÔn v¨n cña P«- crèp-xki II. Tr−íc hÕt «ng ta chØ râ r»ng sù chÊt vÊn cña «ng ta vµ cña nh÷ng b¹n ®ång sù cña «ng ta "vÒ thùc chÊt hoµn toµn kh¸c" víi sù chÊt vÊn cña nh÷ng ng−êi thuéc §¶ng th¸ng M−êi. MÆc dÇu sù chÊt vÊn cña P«-crèp-xki II vµ cña çc b¹n ®ång sù cña «ng ta cã nh÷ng chç kh«ng hoµn toµn tháa ®¸ng, nh−ng sù kh¸c nhau ®ã vÒ thùc chÊt ®· ®−îc v¹ch ra mét çch ®óng ®¾n. P«-crèp-xki II nãi: "§iÒu lµm cho chóng t«i kh«ng yªn t©m kh«ng ph¶i lµ c¬ quan an ninh ®−a chÝnh phñ tíi chç diÖt vong nh− çc «ng e ng¹i; ®iÒu lµm chóng t«i kh«ng yªn t©m lµ c¬ quan an ninh ®−îc chÝnh phñ nu«i d−ìng víi sù gióp søc cña çc «ng, c¬ quan an ninh ®ã ®−a n−íc nhµ tíi chç diÖt vong...".

P«-crèp-xki II cè g¾ng gi¶i thÝch ⎯ kh«ng ph¶i nãi diÔn c¶m, mµ lµ gi¶i thÝch ⎯ t¹i sao chÝnh quyÒn cÇn cã c¬ quan an ninh, nguån gèc giai cÊp cña lo¹i c¬ quan nh− thÕ lµ g× ("thÒ thèt" vµ "tha thø" ®Òu kh«ng ®ông tíi nh÷ng nguån


gèc giai cÊp ®ã). P«-crèp-xki II nãi: "ChÝnh phñ ®· trë thµnh mét chÝnh phñ hoµn toµn xa l¹ víi x· héi, nã kh«ng cã bÊt kú mét chç dùa nµo trong x· héi, v× nã ®· trë thµnh kÎ thï cña ph¸i d©n chñ, b¶n th©n nã chØ cßn cã mét ®«i tµn tÝch cña giai cÊp quý téc ®· tiªu vong, nã ph¶i (do chóng t«i viÕt ng¶) nÊp trèn, t¸ch rêi vµ ®øng riªng ra khái x· héi, ⎯ vµ thÕ lµ nã thµnh lËp c¬ quan an ninh.... Vµ theo ®µ ph¸t triÓn cña phong trµo x· héi réng r·i, theo ®µ l«i cuèn tÊt c¶ çc tÇng líp réng r·i cña ph¸i d©n chñ vµo phong trµo ®ã, t¸c dông vµ ¶nh h−ëng cña c¬ quan an ninh còng ngµy cµng më réng".

H×nh nh− chÝnh P«-crèp-xki II còng c¶m thÊy tiÕng "x· héi" dïng ë ®©y kh«ng ®−îc chÝnh x¸c, cho nªn «ng ta ®· thay nã b»ng mét tõ ®óng: ph¸i d©n chñ. Dï thÕ nµo th× «ng ta còng ®· thö ⎯ vµ ®©y lµ c«ng lao to lín cña «ng ta ⎯ gi¶i thÝch thùc chÊt cña c¬ quan an ninh, lµm râ nguån gèc giai cÊp cña c¬ quan ®ã vµ mèi liªn hÖ cña nã víi toµn bé c¬ cÊu nhµ n−íc.

Ngay nh− nÕu cã bá sang mét bªn kh«ng nãi tíi nh÷ng lêi lÏ trèng rçng kh«ng nÐn næi vµ v« vÞ cña «ng R«-®i-tsÐp, th× ch¼ng ph¶i lµ chóng ta còng thÊy râ rµng çch ®Æt vÊn ®Ò cña P«-crèp-xki II vµ Ghª-ghª-ts¬- c«-ri kh¸c h¼n çch ®Æt vÊn ®Ò cña bän R«-®i-tsÐp nh− trêi víi ®Êt, hay sao? Nh−ng ®iÒu chñ yÕu trong çch ®Æt vÊn ®Ò cña nh÷ng ®¹i biÓu c«ng nh©n lµ ®· triÖt ®Ó vËn dông chñ nghÜa d©n chñ vµ chØ chñ nghÜa d©n chñ th«i. Lµm s¸ng râ sù kh¸c nhau s©u s¾c gi÷a chñ nghÜa d©n chñ ch©n chÝnh vµ chñ nghÜa tù do cña bän d©n chñ - lËp hiÕn (chñ nghÜa tù do cña "x· héi") ⎯ chñ nghÜa nµy cã nhËn çi tªn chñ nghÜa d©n chñ th× còng uæng c«ng ⎯ lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt trong thêi kú §u-ma III nãi chung, sau thêi kú 1906 - 1911 nãi riªng vµ ®Æc biÖt lµ tr−íc cuéc bÇu cö §u-ma IV.

B©y giê chóng ta nãi sang ®iÒu chÊt vÊn thø hai, tøc lµ ®iÒu chÊt vÊn vÒ n¹n ®ãi. Ng−êi ph¸t biÓu thø nhÊt lµ «ng §giu-bin-xki, «ng ta nãi tåi hÕt søc. Kh«ng ph¶i lµ «ng ta kh«ng cã nh÷ng sù viÖc cã thËt, ⎯ kh«ng, «ng ta ®· thu thËp nh÷ng sù viÖc hoµn toµn cã thËt vµ ®· tr×nh bµy nh÷ng sù thËt ®ã mét çch ®¬n gi¶n, râ rµng, ch©n thËt. Kh«ng ph¶i lµ «ng ta kh«ng th«ng c¶m víi nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, ⎯ kh«ng, kh«ng nghi ngê g× c¶, «ng ta cã sù th«ng c¶m ®ã. Kh«ng ph¶i lµ «ng ta coi nhÑ viÖc phª ph¸n chÝnh phñ, ⎯ «ng ta vÉn lu«n lu«n phª ph¸n chÝnh phñ. Nh−ng «ng ®· kh«ng nãi víi t− çch lµ mét ng−êi d©n chñ, mµ l¹i nãi víi t− çch lµ mét quan l¹i thuéc ph¸i tù do, vµ khuyÕt ®iÓm chñ yÕu trong lêi ph¸t biÓu cña «ng ta lµ ë ®ã, khuyÕt ®iÓm chñ yÕu cña toµn bé lËp tr−êng cña nh÷ng ng−êi "trÝ thøc" thuéc nhãm lao ®éng còng lµ ë ®ã; khuyÕt ®iÓm ®ã cßn biÓu hiÖn râ rµng h¬n ch¼ng h¹n trong nh÷ng biªn b¶n cña §u-ma I vµ §u-ma II. §giu-bin-xki chØ kh¸c nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ë chç lµ «ng ta kh«ng cã nh÷ng giäng ph¶n çch m¹ng mµ bÊt kú mét ng−êi nµo chó ý còng ®Òu lu«n lu«n thÊy ë nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn; c¨n cø theo çch ®Æt vÊn ®Ò cña «ng ta th× «ng ta kh«ng v−ît khái quan ®iÓm cña nh÷ng quan l¹i thuéc ph¸i tù do. V× thÕ lêi ph¸t biÓu cña «ng ta v« cïng yÕu, cùc kú v« vÞ, hÕt søc nghÌo nµn, nhÊt lµ nÕu ®em so s¸nh víi lêi ph¸t biÓu cña Pª-t¬-rèp III, mét n«ng d©n cïng ®¶ng víi «ng ta, ng−êi mµ ng−êi ta cã c¶m gi¸c lµ (còng nh− hÇu hÕt nh÷ng n«ng d©n thuéc ph¸i lao ®éng c¶ trong §u-ma I lÉn trong §u-ma II) mét ng−êi d©n chñ ch©n chÝnh, s©u s¾c, "chÝnh t«ng".

H·y thö xem «ng §giu-bin-xki b¾t ®Çu nh− thÕ nµo. Khi nãi vÒ n¹n ®ãi, ®iÒu «ng ta ®Æt lªn hµng ®Çu lµ... çc b¹n t−ëng lµ çi g× vËy?.. ®iÒu lÖ l−¬ng thùc cña "nh÷ng quy ®Þnh t¹m thêi ngµy 12 th¸ng S¸u 1900"!! Çc b¹n c¶m thÊy ngay r»ng con ng−êi ®ã, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ®ã


lÊy nh÷ng Ên t−îng s©u s¾c nhÊt vÒ n¹n ®ãi kh«ng ph¶i tõ kinh nghiÖm ç nh©n, kh«ng ph¶i tõ sù quan s¸t ®êi sèng cña quÇn chóng, kh«ng ph¶i tõ sù nhËn thøc râ rµng vÒ ®êi sèng ®ã, mµ tõ quyÓn s¸ch gi¸o khoa vÒ luËt c¶nh s¸t; h¬n n÷a, ®−¬ng nhiªn lµ «ng ta ®· chän lÊy quyÓn s¸ch gi¸o khoa míi nhÊt vµ tèt nhÊt cña vÞ gi¸o s− tù do chñ nghÜa nhÊt, thËt lµ hÕt søc tù do chñ nghÜa.

¤ng §giu-bin-xki phª ph¸n nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u 1900. H·y xem «ng ta phª ph¸n nh− thÕ nµo: "hÇu nh− tõ khi c«ng bè nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u 1900, th× c¶ b¶n th©n chÝnh phñ lÉn b¶n th©n x· héi ®Òu thõa nhËn lµ nh÷ng quy ®Þnh ®ã kh«ng ®¸p øng yªu cÇu...". B¶n th©n chÝnh phñ còng thõa nhËn lµ kh«ng ®¸p øng yªu cÇu, ⎯ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¸i d©n chñ cã nhiÖm vô ph¶i söa nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u 1900, sao cho nh÷ng quy ®Þnh ®ã cã thÓ ®−îc b¶n th©n chÝnh phñ "thõa nhËn lµ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu"! Vµ ng−êi ta liªn t−ëng ®Õn t×nh h×nh c«ng së ë çc tØnh n−íc Nga còng nh− thÕ. Mét kh«ng khÝ môc n¸t nång nÆc. SÆc mïi giÊy tê quan liªu. ë ®ã cã tØnh tr−ëng, uû viªn c«ng tè, ®¹i t¸ hiÕn binh, mét ñy viªn th−êng trùc, hai ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa. Mét ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa chøng minh lµ nªn ph¸t ®éng mét cuéc thØnh cÇu xin söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u 1900, v× nh÷ng quy ®Þnh ®ã bÞ "b¶n th©n chÝnh phñ thõa nhËn lµ kh«ng ®¸p øng yªu cÇu"... Xin «ng lµm phóc tha cho, «ng §giu-bin-xki ¹! NÕu chóng ta ®em vµo §u-ma çi ng«n ng÷ vµ th¸i ®é, çi ph−¬ng ph¸p t− duy "chÝnh trÞ" vµ çi çch ®Æt vÊn ®Ò mµ ng−êi ta cã thÓ tha thø (nÕu nh− cã thÓ tha thø ®−îc) çch ®©y 30 n¨m ë trong mét c¬ quan hµnh chÝnh tØnh, trong mét "çi æ" Êm cóng cña bän tiÓu thÞ d©n, tøc lµ trong çi phßng lµm viÖc cña çc kü s−, luËt s−, gi¸o s− vµ uû viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng thuéc ph¸i tù do, ⎯ nÕu nh− thÕ th× ph¸i d©n chñ

chóng ta cÇn cã §u-ma ®Ó lµm g× n÷a? Muèn lµm nh− thÕ th× kh«ng cÇn ph¶i cã mét §u-ma nµo c¶!

Tôc ng÷ cã c©u: "h·y nãi cho biÕt anh ch¬i víi ai, t«i sÏ nãi anh lµ ng−êi thÕ nµo". Khi ®äc biªn b¶n tèc ký cña §u-ma th× ng−êi ta muèn söa ®æi c©u tôc ng÷ ®ã ®Ó nãi víi mét sè ®¹i biÓu nµo ®ã nh− sau: "h·y nãi cho biÕt khi lªn diÔn ®µn cña §u-ma nhµ n−íc anh nãi víi ai, t«i sÏ nãi anh lµ ng−êi thÕ nµo".

¤ng R«-®i-tsÐp ch¼ng h¹n, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, bao giê còng nãi víi chÝnh phñ vµ víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi. ¤ng R«-®i-tsÐp, còng nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, mêi hä "thÒ" vµ ®ång ý "tha thø" cho hä víi ®iÒu kiÖn ®ã. Thùc ra, c©u nãi thiªn tµi ®ã cña «ng R«-®i-tsÐp (v« t×nh ®· tiÕt lé sù thËt!) diÔn ®¹t mét çch xuÊt s¾c toµn bé tinh thÇn cña lËp tr−êng chÝnh trÞ cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn nãi chung, trong tÊt c¶ çc §u-ma, trong tÊt c¶ nh÷ng bµi ph¸t biÓu quan träng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, c¶ trong nghÞ viÖn, c¶ trªn b¸o chÝ vµ c¶ trong phßng chê cña bé tr−ëng. "T«i còng s½n sµng tha thø sù dèi l¸o cho çc «ng, nÕu çc «ng thÒ sÏ thanh to¸n con r¾n ®éc ®ang chiÕm gi÷ chÝnh quyÒn ë Nga", ⎯ lêi nãi ®ã nªn ®−îc kh¾c vµo bia kû niÖm, vµ b©y giê th× còng ®· ®Õn lóc nªn dùng çi bia kû niÖm ®ã cho «ng R«-®i-tsÐp råi.

Nh−ng «ng §giu-bin-xki kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn; «ng ta kh«ng thuéc vµo sè nh÷ng ng−êi mï chÝnh trÞ, nh÷ng ng−êi coi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét ®¶ng d©n chñ; «ng ta tù nhËn lµ mét ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng, mét ng−êi thuéc ph¸i d©n tuý. ¤ng ta kh«ng cã nh¹y c¶m d©n chñ ®Õn møc lµ khi lªn diÔn ®µn cña §u-ma nhµ n−íc «ng ta vÉn tiÕp tôc nãi víi bän quan l¹i. ¤ng ta kh«ng cã nh¹y c¶m ®Õn møc lµ «ng ta nãi ⎯ mµ ë n−íc Nga th× chÝnh lµ tõ §u-ma ng−êi ta cã thÓ lµm ®−îc ®iÒu ®ã, vµ hiÖn nay hÇu nh− chØ cã tõ §u-ma míi cã thÓ lµm


®−îc ⎯ kh«ng ph¶i víi hµng triÖu n«ng d©n ®ang l©m vµo n¹n ®ãi, mµ víi hµng tr¨m tªn quan l¹i ®· biÕt b¶n quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u 1900.

¤ng §giu-bin-xki nãi: "Nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u ®· cã mét ý nghÜa thuÇn tóy chÝnh trÞ; nh÷ng quy ®Þnh ®ã nh»m lo¹i trõ nh÷ng tæ chøc x· héi cña çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ ®em viÖc cøu tÕ l−¬ng thùc cho d©n c− giao l¹i toµn bé cho chÝnh phñ".

"Nh÷ng quy ®Þnh ngµy 12 th¸ng S¸u ®· cã mét ý nghÜa thuÇn tóy chÝnh trÞ"... §ã lµ giäng l−ìi g× vËy? Nã táa ra mét thø mïi môc n¸t cò kü biÕt bao! Çch ®©y 25 - 30 n¨m, tøc lµ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû tr−íc, nh÷ng n¨m mµ hÔ nhí l¹i lµ ng−êi ta muèn nguyÒn rña, b¸o "Tin tøc n−íc Nga" chÝnh còng ®· viÕt víi çi giäng l−ìi ®ã, ®· ®øng trªn quan ®iÓm cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng mµ phª b×nh chÝnh phñ. ¤ng §giu-bin-xki ¬i, h·y thøc dËy ®i! ¤ng ®· ngñ c¶ 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû XX råi. Trong thêi gian «ng an giÊc th× n−íc Nga cò chÕt ®i, n−íc Nga míi ®· ra ®êi. Kh«ng cßn cã thÓ nãi víi n−íc Nga míi ®ã b»ng çi giäng l−ìi chØ trÝch chÝnh phñ vÒ ý nghÜa "thuÇn tóy chÝnh trÞ" cña b¶n quy ®Þnh cña nã. Dï cho giäng l−ìi ®ã tá ra cã thiÖn ý, ®øng ®¾n, hoµn toµn tèt bông, th× ®ã còng vÉn lµ mét giäng l−ìi ph¶n ®éng h¬n rÊt nhiÒu so víi giäng l−ìi cña nh÷ng phÇn tö ph¶n ®éng trong §u-ma III. §ã lµ giäng l−ìi cña nh÷ng ng−êi ⎯ hay lµ cña nh÷ng quan l¹i ë çc tØnh run sî tr−íc bÊt kú mét thø chÝnh trÞ nµo ⎯ cho r»ng "chÝnh trÞ" lµ mét çi g× nh− lo¹i ¶o ¶nh ma qu¸i, vµ m¬ −íc mét cuéc vËn ®éng l−¬ng thùc "kh«ng cã chÝnh trÞ". ChØ cã thÓ nãi víi n−íc Nga hiÖn t¹i b»ng çch viÖn ®Õn mét thø chÝnh trÞ kh¸c ®Ó chèng l¹i thø chÝnh trÞ nµy, viÖn ®Õn chÝnh trÞ cña mét hay vµi giai cÊp kh¸c ®Ó chèng l¹i chÝnh trÞ cña giai cÊp nµy, viÖn ®Õn mét c¬ cÊu chÝnh trÞ kh¸c ®Ó chèng l¹i c¬ cÊu chÝnh trÞ nµy: ®ã kh«ng nh÷ng lµ ®iÒu s¬ ®¼ng nhÊt cña chñ nghÜa d©n chñ, mµ thËm chÝ cßn lµ ®iÒu s¬ ®¼ng nhÊt cña c¶ chñ nghÜa tù do chËt

hÑp nhÊt, nÕu ta xÐt ý nghÜa thËt sù cña nh÷ng thuËt ng÷ chÝnh trÞ ®ã.

Toµn bé bµi ph¸t biÓu cña §giu-bin-xki ®Òu qu¸n triÖt còng çi tinh thÇn cña phÇn ®Çu trong bµi ph¸t biÓu cña «ng ta. ¤ng ta nãi ®Õn nh÷ng b¶n th«ng tri vÒ viÖc thu thuÕ, nãi ®Õn viÖc t¨ng thuÕ m¸, nãi ®Õn møc thuÕ −u ®·i cho thî c¾t cá vµ nh÷ng ng−êi lµm nghÒ phô l−u ®éng, nãi ®Õn t×nh tr¹ng hÕt vô gieo h¹t míi nhËn ®−îc h¹t gièng, nãi ®Õn viÖc cho vay nh−ng ph¶i cã bß ®Ó b¶o ®¶m, ⎯ v× chÝnh phñ cÇn nu«i gia sóc h¬n lµ nu«i ng−êi, ⎯ nãi ®Õn viÖc n«ng d©n thµ chÞu vay 75 ngµn róp víi l·i suÊt 12% cña çc ng©n hµng t− nh©n cßn h¬n lµ ph¶i chÞu nh÷ng thñ tôc phiÒn hµ ®Ó vay 70 ngµn róp kh«ng lÊy l·i cña kho b¹c, vµ, ®Ó kÕt thóc, «ng ta dÉn ra nh÷ng bøc th− hÕt søc bæ Ých tõ çc ®Þa ph−¬ng göi tíi, miªu t¶ t×nh tr¹ng nghÌo nµn khñng khiÕp. Nh−ng trong toµn bé bµi ph¸t biÓu ®Çy thiÖn ý ®ã kh«ng cã mét chót t×nh c¶m d©n chñ nµo còng nh− kh«ng cã m¶y may hiÓu biÕt nµo vÒ nhiÖm vô cña "chÝnh trÞ" d©n chñ. Kh«ng nghi ngê g× c¶, tõ bµi ph¸t biÓu ®ã cã thÓ rót ra mét kÕt luËn nh− sau, ⎯ vµ ®©y còng lµ ®iÒu mµ «ng §giu-bin-xki cã thiÖn ý muèn chøng minh, ⎯ chÕ ®é cña n−íc ta ®· môc n¸t, nh−ng ®¸ng tiÕc lµ diÔn gi¶ thËm chÝ kh«ng nhËn thÊy r»ng ®ång thêi còng cã thÓ tõ bµi ph¸t biÓu cña «ng ta "rót ra ®−îc" kÕt luËn lµ ®¹o ®øc cña ®¸m quan l¹i môc n¸t thuéc ph¸i tù do, còng ®· môc n¸t.

Sau khi diÔn gi¶ kÕ tiÕp «ng §giu-bin-xki nãi xong, th× b¸ t−íc T«n-xt«i, ®¹i biÓu tØnh U-pha, ph¸t biÓu; tuy kh¸c rÊt xa so víi ph¸i lao ®éng, nh−ng «ng ta ®· nãi gièng hÖt nh− §giu-bin-xki, «ng ta nãi: "v× mét sè lý do chÝnh trÞ nµo ®ã mµ chÝnh phñ dùa vµo, nªn chÝnh phñ th−êng xuyªn g¹t héi ®ång ®Þa ph−¬ng ra, kh«ng cho tham dù vµo c«ng t¸c l−¬ng thùc, ®iÒu ®ã lµm cho ®¹i bé phËn b×nh d©n khèn khæ...". 20 hoÆc 50 n¨m vÒ tr−íc, cã thÓ ph¸t biÓu nh−


§giu-bin-xki vµ b¸ t−íc T«n-xt«i ®−îc. Qua lêi ph¸t biÓu cña hai «ng ng−êi ta cßn thÊy mét n−íc Nga cò, ⎯ may lµ nã ®· chÕt råi, ⎯ trong ®ã kh«ng cã nh÷ng giai cÊp ®· nhËn thøc ®−îc hoÆc b¾t ®Çu nhËn thøc ®−îc sù kh¸c biÖt vÒ "chÝnh trÞ" cña nh÷ng thµnh phÇn d©n c− kh¸c nhau, kh«ng cã nh÷ng giai cÊp ®· häc ®−îc hoÆc b¾t ®Çu häc ®−îc çch ®Êu tranh c«ng khai vµ trùc tiÕp cho nh÷ng lîi Ých ®èi lËp cña m×nh; mét n−íc Nga mµ bªn d−íi lµ "b×nh d©n" vµ bªn trªn lµ çc uû viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa víi giíi quan l¹i mµ phÇn nhiÒu kh«ng thuéc ph¸i tù do. Håi ®ã c¶ "b×nh d©n" lÉn ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tù do chñ nghÜa ®Òu sî "mét sè lý do chÝnh trÞ nµo ®ã" h¬n sî löa.

H·y gië l¹i mét vµi trang cña tËp biªn b¶n tèc ký. Chóng ta sÏ thÊy mét sè lêi ph¸t biÓu mµ 50 n¨m tr−íc ®©y, hoÆc 20 n¨m tr−íc ®©y, thËm chÝ ngay ®Õn 7 n¨m tr−íc ®©y th× ë n−íc Nga còng ®Òu kh«ng thÓ nãi ra ®−îc, nÕu xÐt chung toµn bé nh÷ng lêi ph¸t biÓu ®ã. §©y lµ cuéc quyÕt ®Êu cña M¸c-cèp II vµ Pª-t¬-rèp III ⎯ cña nh÷ng con ng−êi ®−îc ®¸nh sè thø tù, d−êng nh− cè ý muèn chØ ra r»ng tr−íc mÆt chóng ta lµ nh÷ng ®¹i biÓu ®iÓn h×nh cña çc giai cÊp t−¬ng øng, nh÷ng con ng−êi nh− thÕ thËt lµ v« sè. M¸c-cèp II tÊn c«ng theo lèi cò, Pª-t¬-rèp III th× phßng ngù vµ chuyÓn tõ phßng ngù sang tÊn c«ng kh«ng ph¶i theo lèi cò.

M¸c-cèp II nãi: "...Së dÜ cã nh÷ng sù c«ng kÝch v« cí vµ hoµn toµn kh«ng ph¶i do t×nh h×nh thùc tÕ g©y ra, ®−¬ng nhiªn lµ... do chç bÊt kÓ chÝnh phñ Nga lµm g×, còng cø cÇn ph¶i ph¸t ®éng nh©n d©n ta b¹o ®éng"... "ë çc tØnh miÒn T©y... ng−êi ta lao ®éng trªn ®ång ruéng vµ lµm çi mµ nh÷ng ng−êi ë miÒn V«n-ga çc anh kh«ng muèn lµm" ⎯ (khi nãi "nh÷ng ng−êi ë miÒn V«n-ga çc anh", diÔn gi¶ muèn nãi víi ai, ®iÒu ®ã kh«ng hoµn toµn râ rµng, v× tr−íc diÔn gi¶ Êy th× chØ cã mét ng−êi ph¸t biÓu, ®ã lµ

Cr«-p«-tèp, mét ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng ë tØnh Vi-¸t- ca; râ rµng nh÷ng tiÕng "nh÷ng ng−êi ë miÒn V«n-ga çc anh" kh«ng ph¶i lµ nãi vÒ nh÷ng ®¹i biÓu §u-ma, còng kh«ng ph¶i lµ nãi vÒ çi ®ang hoÆc ®· x¶y ra trong §u-ma, mµ lµ nãi vÒ mét çi g× kh¸c kia), ⎯ "v× ë miÒn V«n-ga cã qu¸ nhiÒu nh÷ng kÎ l−êi biÕng, vµ ®iÒu nµy th× nªn nhí kü... Chóng t«i biÕt r»ng trong sè nh÷ng ng−êi ®ang bÞ ®ãi cña çc anh cã nhiÒu ng−êi thùc sù nªn b¾t ph¶i chÞu ®ãi, cã nh− vËy míi khiÕn ®−îc hä ®i lµm viÖc mµ kh«ng cßn lªu læng v« c«ng råi nghÒ n÷a".

Pª-t¬-rèp III, dï kh«ng ph¶i tõ miÒn V«n-ga tíi, mµ lµ tõ tØnh PÐc-m¬ tíi, nh−ng ®· tr¶ lêi: "Th−a çc ngµi, t«i xin nh¾c l¹i r»ng nÕu M¸c-cèp II kh«ng ph¶i lµ mét con ng−êi l−êi biÕng th× «ng ta ph¶i nhí l¹i nh÷ng n¨m 1905 vµ 1906, lµ thêi kú mµ sau ®ã çc ngµi ®Þa chñ ®· ®−îc ng©n khè nhµ n−íc trî cÊp hµng triÖu b¹c. Nh− thÕ cã nghÜa lµ thÕ nµo? Tr−íc hÕt ph¶i nhí l¹i ®iÒu ®ã, cßn th¸ch thøc n«ng d©n th× çc ngµi kh«ng cã quyÒn".

M¸c-cèp II (ngåi t¹i chç) nãi: "NhÌ nhÑ mét chót, «ng b¹n th©n mÕn ¬i".

⎯ Nh÷ng «ng "thø hai" vµ "thø ba" ®ã tá ra th« lç qu¸ ph¶i kh«ng?

ThËt lµ bõa b·i biÕt bao ⎯ so víi giäng nãi ®óng mùc, trang träng, ®−êng bÖ mµ nh÷ng ngµi §giu-bin-xki ®· dïng ®Ó chøng minh cho çc thñ lÜnh quý téc thÊy r»ng quy ®Þnh l−¬ng thùc n¨m 1850... xin lçi n¨m 1900, lµ kh«ng hoµn thiÖn! ⎯ Gièng y nh− chóng ta tõ phßng lµm viÖc lÞch sù cña "nhµ ho¹t ®éng x· héi" lÞch sù r¬i vµo mét n¬i nµo ®ã ë qu¶ng tr−êng, ë ®−êng phè, ë chç chen lÊn, ån µo. Mét c¶nh t−îng thiÕu lÞch sù, hçn ®én biÕt bao! Nh−ng chóng ta sÏ thÊy ngay r»ng "trËt tù" ®· ®−îc kh«i phôc nh− thÕ nµo ⎯ chí nghÜ r»ng ®ã lµ do vÞ chñ tÞch, kh«ng ph¶i ⎯ ®ã lµ do «ng Sin-ga-rÐp, ®¶ng viªn §¶ng d©n


chñ - lËp hiÕn, mét nhµ ho¹t ®éng x· héi lÞch thiÖp. Nh−ng tr−íc hÕt chóng ta h·y chÊm døt çi bøc tranh phong tôc hiÖn ®¹i ®ã ®·.

Pª-t¬-rèp III nãi: "... Cã ng−êi nãi, nÕu çc ngµi bá tiÒn ra ®Ó mua l−¬ng thùc, th× ng−êi ta sÏ ®em mãn tiÒn ®ã vµo çc qu¸n r−îu. Th−a çc ngµi, ®iÒu ®ã kh«ng ®óng. ViÖc ng¨n ngõa ®iÒu ®ã lµ tuú thuéc vµo ai? ChÝnh hiÖn nay d©n c− nhiÒu tØnh ®ang yªu cÇu ®ãng cöa nh÷ng qu¸n r−îu l¹i, nh−ng ng−êi ta kh«ng thùc hiÖn. Ph¶i, còng cã thÓ lµ d©n c− uèng hÕt mét phÇn tiÒn nhÊt ®Þnh. Nh−ng M¸c-cèp II vµ nh÷ng ng−êi kh¸c còng ph¶i tù xÐt m×nh xem çc ngµi uèng hÕt bao nhiªu tiÒn, th−a çc ngµi quý téc? NÕu tÝnh theo ®Çu ng−êi th× cã lÏ còng thÊy ®−îc lµ çc ngµi uèng nhiÒu h¬n n«ng d©n rÊt nhiÒu... Chõng nµo ruéng ®Êt ⎯ ®¸ng lÏ thuéc vÒ n«ng d©n ⎯ vÉn cßn ë trong tay bän M¸c-cèp, Pu-ri-skª-vÝch vµ ®ång bän, th× tù nhiªn lµ n¹n ®ãi vÉn sÏ kh«ng ngõng tiÕp tôc x¶y ra. Vµ çc ngµi Êy sÏ cho r»ng v× n«ng d©n l−êi biÕng nªn míi sinh ra n¹n ®ãi.

M¸c-cèp II (ngåi t¹i chç). N«ng d©n cña chóng t«i kh«ng bÞ ®ãi.

Pª-t¬-rèp III. Th−a çc ngµi, t«i cho r»ng muèn thñ tiªu hÕt n¹n ®ãi th× vÊn ®Ò c¬ b¶n chÝnh lµ ë chç lÊy l¹i ruéng ®Êt cña nh÷ng ng−êi kh«ng cµy cÊy trªn nh÷ng ruéng ®Êt Êy, cña çc «ng "kh«ng l−êi biÕng" ®ã vµ giao l¹i cho nh÷ng ng−êi cµy cÊy trªn nh÷ng ruéng ®Êt ®ã; vµ chõng nµo çc «ng kh«ng giao l¹i, ⎯ t«i biÕt ch¾c r»ng çc «ng sÏ kh«ng giao l¹i nh÷ng ruéng ®Êt Êy, ⎯ th× n«ng d©n vÉn sÏ cßn bÞ ®ãi. HiÓn nhiªn cuéc chiÕn tranh næ ra n¨m 1905 lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái, vµ chÝnh çc «ng ®· ®−a ®Õn cuéc chiÕn tranh ®ã, v× ng−êi ®ãi th× còng gièng nh− thó d÷, vµ vÒ ph−¬ng diÖn nµy th× çc «ng ®· thóc ®Èy d©n c− lµm çch m¹ng vµ dïng søc m¹nh giµnh l¹i nh÷ng çi thuéc quyÒn cña hä".

NÕu Mu-r«m-txÐp lµ chñ tÞch §u-ma III, th× «ng ta ch¾c lµ ®· c¾t lêi diÔn gi¶: trong §u-ma I «ng ta ®· tõng c¾t nh÷ng lêi ph¸t biÓu kh«ng ®óng chç nh− thÕ. V× Mu-r«m- txÐp v¾ng mÆt, nªn Sin-ga-rÐp, diÔn gi¶ kÕ tiÕp ®ã, ®· kh«i phôc "trËt tù". ¤ng ta c«ng nhiªn xØ v¶ M¸c-cèp II lµ nãi theo "giäng cña ph−êng h¸t xÈm", ®ång thêi d¹y cho Pª-t¬-rèp III mét bµi häc vÒ çch nªn luËn chiÕn nh− thÕ nµo víi bän M¸c-cèp. ¤ng Sin-ga-rÐp nãi r»ng Vi-snÐp- xki, mét ®ång chÝ trong ph¸i cña M¸c-cèp, "®· ph¸t biÓu thµnh thùc" vµ ®· t¸n thµnh th«ng qua ®iÒu chÊt vÊn ®ã. ¤ng ta, Sin-ga-rÐp, "hy väng r»ng chÝnh phñ sÏ th«ng minh h¬n lêi ph¸t biÓu cña vÞ ®¹i biÓu M¸c-cèp... nghÜa vô cña mét ng−êi ®¹i biÓu cña nh©n d©n Nga lµ b¶o víi çc ngµi ®ã r»ng: çc ngµi thËt ®¸ng xÊu hæ".

R«-®i-tsÐp vµ Sin-ga-rÐp ®· hoµn toµn lµm nhôc M¸c- cèp, cßn Sin-ga-rÐp th×, b»ng lèi luËn chiÕn kiÓu mÉu víi M¸c-cèp, ®· hoµn toµn thñ tiªu çi vÞ "thø ba".

§iÒu cuèi cïng trong sè nh÷ng ®iÒu chÊt vÊn mµ chóng

t«i dµnh bµi nµy ®Ó nãi tíi, lµ ®iÒu chÊt vÊn vÒ nh÷ng quy ®Þnh "t¹m thêi" ngµy 14 th¸ng T¸m 1881, tøc lµ ®iÒu chÊt vÊn vÒ b¶n Quy chÕ vÒ c¬ quan an ninh, mét b¶n quy chÕ næi tiÕng, ®−îc kh«i phôc l¹i mét çch th−êng xuyªn trong suèt 30 n¨m, vµ thùc tÕ còng lµ b¶n hiÕn ph¸p cña n−íc Nga. Tª-xlen-c« vµ Mi-li-u-cèp ®· ®äc nh÷ng bµi diÔn v¨n chñ yÕu vÒ ®iÒu chÊt vÊn nµy, vµ cuéc tranh luËn ®· kÕt thóc ë ®o¹n "khai trõ I-en-li-nÕch", tøc lµ khai trõ Tª-xlen-c« kh«ng cho dù 15 phiªn häp v× ®· trÝch dÉn lêi cña I-en-li- nÕch, mÆc dï Tª-xlen-c« ®· tuyªn bè r»ng nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña «ng ta "kh«ng cã çi ý nh− nh÷ng ng−êi cã ý ®Þnh biÓu quyÕt" khai trõ «ng ta "muèn g¸n cho nã".

Kh«ng ®i vµo viÖc ®¸nh gi¸ tØ mØ h¬n çi ®o¹n thó vÞ ®ã, chóng t«i chØ nªu ra r»ng ngay c¶ trong vÊn ®Ò nµy vÒ


b¶n quy chÕ ngµy 14 th¸ng T¸m 1881, mét vÊn ®Ò hÕt søc ®¬n gi¶n vµ râ rµng nh− thÕ vÒ chÝnh trÞ, th× «ng Mi-li- u-cèp, thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, còng ®· biÕt thÓ hiÖn mét çch rÊt "xuÊt s¾c" tÝnh hÑp hßi vµ tÝnh gi¶ dèi riªng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong çch ®Æt vÊn ®Ò. Mi-li-u-cèp kªu lªn r»ng: "Th−a çc ngµi, kh«ng cßn vÊn ®Ò g× bøc thiÕt h¬n vÊn ®Ò mµ chóng t«i ®−a ra ®©y, v× ®ã lµ m©u thuÉn chñ yÕu, c¬ b¶n cña ®êi sèng n−íc Nga (cã thÓ gäi m©u thuÉn gi÷a nh÷ng c«ng v¨n giÊy tê vµ ®êi sèng n−íc Nga lµ m©u thuÉn cña ®êi sèng n−íc Nga ®−îc ch¨ng?), v× ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a h×nh thøc hiÖn t¹i cña chÕ ®é nhµ n−íc vµ ph−¬ng thøc qu¶n lý nhµ n−íc...".

Kh«ng ®óng ®©u, «ng Mi-li-u-cèp ¹. ChÝnh b¶n quy chÕ ngµy 14 th¸ng T¸m 1881, chÝnh lÔ kû niÖm 30 n¨m cña quy chÕ ®ã, chÝnh "b¶n chÊt ph¸p luËt" "®éc ®¸o" cña quy chÕ ®ã ®· chøng minh r»ng gi÷a "h×nh thøc hiÖn t¹i cña chÕ ®é nhµ n−íc" vµ ph−¬ng thøc qu¶n lý lµ hoµn toµn phï hîp víi nhau, chø tuyÖt nhiªn kh«ng cã "m©u thuÉn" g× c¶. Khi cho r»ng ë ®©y cã m©u thuÉn, khi m−u toan t¹o ra mét hè s©u gi÷a "chÕ ®é" vµ viÖc "qu¶n lý" th× nh− vËy lµ «ng Mi-li-u-cèp ®· h¹ thÊp viÖc «ng ta phª ph¸n çi xÊu, tõ tr×nh ®é ®Êu tranh d©n chñ xuèng tr×nh ®é nh÷ng nguyÖn väng tèt lµnh cña ph¸i tù do. Khi gi¶ dèi t¹o ra trªn lêi nãi mét çi hè s©u gi÷a nh÷ng vËt cã liªn hÖ kh¨ng khÝt víi nhau trong ®êi sèng, th× qua ®ã Mi-li-u-cèp chÝnh lµ ®· ñng hé nh÷ng ®iÒu t−ëng t−îng vÒ ph¸p luËt vµ ph¸p chÕ nhµ n−íc lµ nh÷ng çi lµm dÔ dµng cho viÖc biÖn hé cho çi xÊu vµ lµm m¬ hå nguån gèc thùc sù cña çi xÊu. Qua ®ã, Mi-li-u-cèp chÝnh lµ ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i th¸ng M−êi, ph¸i nµy còng kh«ng phñ nhËn çi xÊu, nh−ng l¹i ra søc thñ tiªu nh÷ng m©u thuÉn vÒ h×nh thøc, mµ kh«ng thñ tiªu quyÒn lùc v¹n n¨ng thùc tÕ cña chÕ ®é quan liªu tõ d−íi lªn trªn vµ tõ trªn xuèng d−íi.

Lµ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn thùc thô, Mi-li-u-cèp kh«ng nh÷ng kh«ng nhËn thÊy r»ng vÒ mÆt lµ mét "ng−êi d©n chñ", «ng ta ®· hoµn toµn lÇm lÉn, «ng ta ®· lËp luËn theo kiÓu §¶ng th¸ng M−êi, h¬n thÕ n÷a, «ng ta thËm chÝ cßn tù hµo víi çch «ng ta ®Æt vÊn ®Ò "theo quan ®iÓm cña nhµ n−íc". LiÒn ngay sau ®o¹n trÝch dÉn trªn ®©y trong diÔn v¨n cña «ng ta cã ®o¹n nãi:

"...Th−a çc ngµi, m©u thuÉn ®ã hÕt søc râ rµng ®Õn nçi ngay c¶ trong giíi çc ngµi (®−¬ng nhiªn lµ «ng Mi-li-u-cèp chØ nãi víi "®¶ng l·nh ®¹o trong §u-ma III", tøc lµ víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi) còng cã nh÷ng ng−êi ®· nhiÒu lÇn vµ th−êng hay chØ ra m©u thuÉn ®ã, nh−ng rÊt Ýt khi ®i tíi çi thùc chÊt, çi nguån gèc, çi nguyªn nh©n c¬ b¶n, mµ ngµy nay chóng ta ®ang nãi ®Õn. Th«ng th−êng th× çc ngµi quy vÊn ®Ò m©u thuÉn gi÷a chÕ ®é vµ viÖc qu¶n lý vµo çi g×? Çc ngµi viÖn dÉn r»ng kh«ng thÓ thñ tiªu ngay ®−îc nh÷ng tôc lÖ hµnh chÝnh"... (viÖn dÉn nh− thÕ lµ ®óng, nÕu... nÕu ng−êi ta kh«ng thñ tiªu toµn bé "c¬ quan hµnh chÝnh", ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng kh«ng s½n lßng lµm)... "çc ngµi viÖn dÉn r»ng c¬ quan hµnh chÝnh ®Þa ph−¬ng kh«ng phôc tïng çc chØ thÞ cña trung −¬ng, çc chØ thÞ tõ trung −¬ng ®−a xuèng, vµ ®iÒu lín nhÊt mµ çc ngµi d¸m lµm lµ tr¸ch cø trung −¬ng ®· kh«ng ra nh÷ng chØ thÞ thÝch ®¸ng. Çc ngµi bao giê còng ®Æt vÊn ®Ò ®ã ra nh− mét vÊn ®Ò thùc tÕ, cßn chóng t«i th× ®Æt ra nh− mét vÊn ®Ò quyÒn".

¤ng tù b¸c l¹i m×nh mét çch rÊt xuÊt s¾c ®Êy, «ng Mi- li-u-cèp ¹! Nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi ®· ®óng, hoµn toµn ®óng, khi hä chØ ra mèi liªn hÖ mËt thiÕt, kh¨ng khÝt, hÕt søc mËt thiÕt, hÕt søc kh¨ng khÝt, gi÷a trung −¬ng vµ c¬ quan hµnh chÝnh ®Þa ph−¬ng. Do ®ã cÇn rót ra mét kÕt luËn d©n chñ, v× sau tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ n−íc Nga biÕt vÒ T«n-ma-tsÐp, §um-b¸t-dª, Ranh-bèt, I-li-«-®o, vÒ nh÷ng hung thñ ®· giÕt h¹i GhÐc-txen-stanh, v. v. nÕu cßn phñ

150 V. I. Lª-nin 151

nhËn mèi liªn hÖ ®ã th× thËt lµ lè bÞch. Nh−ng çc «ng th× l¹i do ®ã ®em biÕn thµnh "vÊn ®Ò quyÒn", mét vÊn ®Ò ng©y th¬ do tÝnh chÊt nöa vêi cña nã. Ai sÏ x¸c ®Þnh ph¹m vi cña çi quyÒn ®ã? VÒ mÆt nµy, çc «ng lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t tíi sù "tho¶ thuËn"? QuyÒn chÝnh trÞ lµ g×, nÕu kh«ng ph¶i lµ çch diÔn ®¹t, lµ viÖc ghi nhËn so s¸nh lùc l−îng? §Þnh nghÜa cña çc «ng vÒ quyÒn ®· ®−îc sao chÐp l¹i ë trong çc s¸ch gi¸o khoa cña T©y ¢u, nh÷ng s¸ch nµy ®· ghi l¹i kÕt qu¶ cña suèt c¶ mét thêi kú x¶y ra nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu l©u dµi ë ph−¬ng T©y, kÕt qu¶ cña nh÷ng so s¸nh lùc l−îng ®· ®−îc x¸c ®Þnh (tr−íc khi cã nh÷ng phong trµo kh¸c h¼n vÒ nguyªn t¾c cña giai cÊp c«ng nh©n) gi÷a nh÷ng thµnh phÇn kh¸c nhau cña giai cÊp t− s¶n ph−¬ng T©y, cña n«ng d©n ph−¬ng T©y, cña ®Þa chñ - phong kiÕn ph−¬ng T©y vµ cña chÝnh quyÒn, v. v.. ë Nga, thêi kú ®ã chØ míi b¾t ®Çu, vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra ë n−íc ta ⎯ hoµn c¶nh lÞch sö hiÖn nay lµ nh− thÕ ⎯ chÝnh lµ vÊn ®Ò "thùc tÕ", nh−ng çc «ng th× thôt lïi tr−íc çch ®Æt vÊn ®Ò mét çch trùc tiÕp vµ râ rµng, çc «ng giÊu ®Çu vµo çnh, ®éi lªn mét çi mò tµng h×nh lµm b»ng nh÷ng h− cÊu vÒ "quyÒn". Çc «ng ®øng trªn quan ®iÓm cña quan l¹i thuéc ph¸i tù do, chø kh«ng ph¶i trªn quan ®iÓm cña ng−êi d©n chñ.

"Gi¸o dôc", sè 1, th¸ng Ch¹p 1911 Ký tªn: Ng−êi Pª-tÐc-bua


n¹n ®ãi vµ §u-ma tr¨m ®en

Çch ®©y kh«ng l©u l¾m, tr−íc ¶nh h−ëng cña vô mïa

n¨m ngo¸i, nh÷ng c©y bót b¸n m×nh ®· kiªu h·nh loan b¸o vÒ nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp cña "®−êng lèi n«ng nghiÖp míi", mét sè ng−êi ng©y th¬ còng theo hä tuyªn bè r»ng ®· cã b−íc ngoÆt trong n«ng nghiÖp n−íc ta vµ nÒn n«ng nghiÖp cña toµn n−íc Nga ®ang ph¸t triÓn.

HiÖn nay, ®óng vµo lóc kû niÖm lÇn thø 5 ngµy ban bè ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét 190664, n¹n ®ãi vµ t×nh tr¹ng mÊt mïa bao trïm gÇn nh− mét nöa n−íc Nga, ®· chøng minh mét çch hÕt søc râ rµng vµ kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc r»ng trong nh÷ng niÒm hy väng vµo chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin ®ã ®· Èn giÊu biÕt bao nhiªu lµ sù dèi tr¸ râ rÖt hoÆc sù kh«ng hiÓu biÕt mét çch Êu trÜ.

ThËm chÝ c¨n cø theo nh÷ng con sè tÝnh to¸n cña chÝnh phñ, ⎯ nh÷ng n¹n ®ãi tr−íc ®©y ®· chøng minh râ tÝnh chÝnh x¸c vµ "tÝnh khiªm tèn" cña nh÷ng con sè tÝnh to¸n ®ã, ⎯ th× còng ®· cã 20 tØnh bÞ tai ho¹ mÊt mïa; 20 triÖu d©n c− "cã quyÒn ®−îc trî cÊp l−¬ng thùc", tøc lµ ®ang bÞ phï lªn v× ®ãi vµ ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng kinh tÕ ph¸ s¶n.

C«-cèp-txèp sÏ kh«ng ph¶i lµ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh vµ ng−êi cÇm ®Çu chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng, nÕu y kh«ng "khÝch lÖ lßng ng−êi": çc anh thÊy ®Êy, lµm g× cã mÊt mïa, ®ã chØ lµ "mïa mµng kÐm" mµ th«i; n¹n ®ãi "kh«ng thÓ ®−a tíi bÖnh tËt ®−îc", ng−îc l¹i, "cã khi cßn gãp

152 V. I. Lª-nin N¹n ®ãi vµ §u-ma Tr¨m ®en 153

phÇn" ch÷a ®−îc bÖnh; nh÷ng chuyÖn kÓ vÒ c¶nh ho¹n n¹n cña nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi ⎯ ®ã chØ lµ nh÷ng ®iÒu hoµn toµn bÞa ®Æt cña b¸o chÝ, vÒ ®iÓm ®ã, çc tØnh tr−ëng ®· chøng minh mét çch hïng hån; ng−îc l¹i, "nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña çc vïng mïa mµng kÐm, hoµn toµn kh«ng ®Õn nçi xÊu nh− thÕ"; "chñ tr−¬ng nu«i kh«ng d©n c− lµ mét chñ tr−¬ng cã h¹i"; cuèi cïng, nh÷ng biÖn ph¸p do chÝnh phñ ¸p dông lµ "®Çy ®ñ vµ kÞp thêi".

VÞ cÇm ®Çu chÝnh phñ lËp hiÕn cßn quªn nh¾c ®Õn ph¸t minh thiªn tµi cña «ng trong viÖc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi: viÖc ®Ó cho bän mËt th¸m ®−îc toµn quyÒn tæ chøc "cøu tÕ ng−êi ®ãi".

HiÖn nay, khi mµ ngay c¶ viÖc "cøu tÕ x· héi" cña çc ®oµn thÓ hîp ph¸p cña ph¸i tù do còng ®· bÞ thñ tiªu, th× tªn mËt th¸m tØnh Xa-ra-tèp, víi t− çch lµ kÎ ®éc quyÒn ch¨m sãc ng−êi ®ãi, ®· cã thÓ tha hå chÌ chÐn trong çc qu¸n r−îu víi kho¶n tiÒn uû th¸c cho nã ®Ó chuyÓn cho ng−êi ®ãi vay.

DÜ nhiªn lµ bän chñ n«ng n« ph¸i h÷u lÊy lµm thÝch thó khi nghe ®−îc "bµi diÔn v¨n tØ mØ vµ cã thÓ nãi lµ bao qu¸t cña «ng chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng" (®¹i biÓu Vi-snÐp- xki, phiªn häp ngµy 9 th¸ng M−êi mét); dÜ nhiªn lµ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi bî ®ì, trong çi ®Ò nghÞ cña hä t¹i §u-ma vÒ viÖc chuyÓn sang vÊn ®Ò kh¸c, véi vµng chøng nhËn r»ng "chÝnh phñ ®· kÞp thêi chó ý ®Õn viÖc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó trõ bá nh÷ng hËu qu¶ cña n¹n mÊt mïa"; cßn mét trong nh÷ng l·nh tô cña hä (kh«ng ph¶i lµ ng−êi tÇm th−êng ®©u nhÐ!) th× ®· lËp luËn mét çch s©u s¾c vÒ "sù tù do l−u th«ng cña ç hép ®Ó ®¶m b¶o cho d©n c− cã ®−îc thùc phÈm thÝch hîp".

BÖnh th−¬ng hµn do n¹n ®ãi g©y ra, bÖnh thiÕu sinh tè, t×nh tr¹ng ¨n c¶ nh÷ng mÈu thÞt thèi dµnh cho chã hoÆc nh÷ng mÈu b¸nh m× lÉn ph©n vµ tro mµ ng−êi ta ®· chØ ra trong çc phiªn häp cña §u-ma nhµ n−íc ⎯ ®èi víi nh÷ng

ng−êi th¸ng M−êi, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu kh«ng cã. §èi víi hä th× lêi nãi cña bé tr−ëng lµ ph¸p luËt.

Cßn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn? Ngay c¶ trong vÊn ®Ò nh− vËy, ®¸ng lÏ ph¶i ®−a ra mét sù ®¸nh gi¸ trung thùc vÒ hµnh vi hÌn h¹ cña chÝnh phñ, th× hä l¹i kh«ng t×m ra ®−îc çi g× tèt h¬n lµ th«ng qua miÖng l−ìi cña ng−êi ph¸t ng«n cña hä lµ Cót-le "®Ó c¨n cø vµo bµi diÔn v¨n cã néi dung réng r·i cña chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng mµ rót ra nh÷ng kÕt luËn cã tÝnh chÊt an ñi" (phiªn häp ngµy 9 th¸ng M−êi mét); cßn trong ®Ò nghÞ cña hä vÒ viÖc chuyÓn sang vÊn ®Ò kh¸c th× hä ®· dÞu dµng gäi ho¹t ®éng cña chÝnh phñ chØ lµ "Ýt (!) tÝnh kÕ ho¹ch, kh«ng ®Çy ®ñ vµ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ bao giê (!) còng kÞp thêi...".

Nh− ®ång chÝ Bª-l«-u-xèp, ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi, ®· chØ ra mét çch ®óng ®¾n trong bµi diÔn v¨n cña m×nh, vÊn ®Ò ph−¬ng ph¸p cøu tÕ l−¬ng thùc vµ vÊn ®Ò tæ chøc cøu tÕ l−¬ng thùc, ⎯ ®ã chØ lµ mét mÆt cña sù viÖc. VÊn ®Ò c¬ b¶n n¶y sinh ra mçi khi nãi tíi vÊn ®Ò n¹n ®ãi, tøc lµ vÊn ®Ò nguyªn nh©n cña n¹n ®ãi vµ biÖn ph¸p ®Êu tranh chèng n¹n mÊt mïa, còng kh«ng kÐm phÇn quan träng.

§èi víi bän chñ n« ph¸i h÷u th× çch gi¶i quyÕt "rÊt gi¶n ®¬n": cÇn ph¶i b¾t bän mu-gÝch "l−êi biÕng" lµm viÖc nhiÒu h¬n n÷a, vµ lóc ®ã th× "chóng sÏ ®−îc nh− ý". M¸c- cèp II, tªn ph¶n ®éng sõng sá tØnh Cuèc-xc¬, cho r»ng nÕu "trong 365 ngµy, ng−êi mu-gÝch chØ lµm viÖc tõ 55 ®Õn 70 ngµy, cßn 300 ngµy ch¼ng lµm g× c¶" vµ n»m khµn mµ vÉn "®ßi nhµ n−íc ph¸t khÈu phÇn", th× thËt lµ mét ®iÒu "khñng khiÕp".

Bän nöa chñ n«ng n« trong sè nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa vµ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi th× nh×n "s©u s¾c h¬n": do cã nghÜa vô ph¶i ca tông çc nhµ ®−¬ng côc, hä l¹i thö thuyÕt phôc mäi ng−êi r»ng "vÊn ®Ò n¹n ®ãi sÏ ®−îc gi¶i quyÕt vÒ c¨n b¶n khi nµo ruéng ®Êt tõ tay nh÷ng ng−êi yÕu ®uèi vµ say r−îu chuyÓn sang tay ng−êi khoÎ m¹nh vµ tØnh t¸o",

154 V. I. Lª-nin N¹n ®ãi vµ §u-ma Tr¨m ®en 155

"khi nµo thùc hiÖn ®−îc cuéc c¶i çch do P.A. Xt«-l−-pin qu¸ cè v¹ch ra, khi nµo niÒm hy väng vµo nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh ®−îc to¹i nguyÖn" (lêi ph¸t biÓu cña Kª-lª-pèp- xki trong phiªn häp §u-ma ngµy 9 th¸ng M−êi mét).

Nh−ng trong sè nh÷ng ng−êi tr−íc ®©y kh«ng l©u cßn ñng hé ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét th× nh÷ng ng−êi nh×n xa tr«ng réng h¬n ®· b¾t ®Çu c¶m thÊy bãng cña thÇn chÕt lën vën trªn ®Çu cuéc "c¶i çch vÜ ®¹i" ®ã. N. Lvèp, ®¹i biÓu tØnh Xa-ra-tèp, ®· t¸n thµnh vµ "®ang t¸n thµnh ®¹o luËt ngµy 9 th¸ng M−êi mét", tr×nh bµy tr−íc §u-ma nh÷ng Ên t−îng cña «ng ta "sau khi tiÕp xóc víi thùc tÕ", nh− sau: "tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu çc ngµi nãi ë ®©y, trong §u-ma nhµ n−íc, kh¸c rÊt xa víi c¶nh tóng thiÕu trùc tiÕp tr−íc m¾t mµ chÝnh m¾t çc ngµi tr«ng thÊy". "Ph¶i hÕt søc thËn träng, ph¶i th−¬ng xãt d©n c− mµ mét sè ng−êi muèn coi khinh. Do ®¹o luËt ngµy 9 th¸ng M−êi mét, ë mét sè tØnh trong ®ã cã tØnh Xa-ra-tèp, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ng−êi míi ®Õn, gi¸ c¶ ruéng ®Êt t¨ng lªn, t×nh c¶nh cña nh÷ng d©n c− nghÌo khæ nhÊt ®· trë nªn cùc kú khã kh¨n... Trong n«ng d©n lßng c¨m thï ghª gím vµ sù nguyÒn rña cña n«ng d©n nghÌo ngµy cµng t¨ng lªn; cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo ®ã ®Ó chèng l¹i nh÷ng hiÖn t−îng ®ã... V× hy väng vµo nh÷ng ng−êi khoÎ m¹nh hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ph¶i giÕt chÕt nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt, ®Ó cho hä chÕt trong c¶nh nghÌo khæ" v.v., v.v..

Tãm l¹i, nh÷ng Ên t−îng "sau khi tiÕp xóc víi thùc tÕ" b¾t ®Çu më m¾t cho tªn ®Þa chñ ®ã, "kÎ tr−íc kia ®· t¸n thµnh ®¹o luËt ngµy 9 th¸ng M−êi mét".

N¹n ®ãi n¨m nay ®· gieo vµo ®Çu ãc n«ng d©n ph¸i h÷u mét mèi hoµi nghi v« cïng s©u s¾c h¬n, hä kh«ng tin r»ng cuéc "c¶i çch ruéng ®Êt" cña Xt«-l−-pin cã kh¶ n¨ng cøu v·n ®−îc t×nh thÕ; vµ kiÕn nghÞ cña anh n«ng d©n ph¸i h÷u An-®r©y-tsóc "muèn r»ng trong mét thêi gian rÊt gÇn chÝnh phñ sÏ ®−a ra tr−íc §u-ma nhµ n−íc b¶n dù luËt

quy ®Þnh møc ruéng ®Êt tèi ®a cña chÕ ®é ®¹i chiÕm h÷u ruéng ®Êt", ⎯ kiÕn nghÞ ®ã, ®−îc sù ñng hé cña tÊt c¶ çc n«ng d©n ph¸i h÷u vµ ngay c¶ cña nh÷ng linh môc ë n«ng th«n, chØ cho ta thÊy mét çch râ rµng nhÊt r»ng n«ng d©n, dï lµ n«ng d©n ph¸i h÷u ®i n÷a, ®· hiÓu nh− thÕ nµo vÒ cuéc "®Êu tranh chèng n¹n ®ãi".

Yªu cÇu "thÇm kÝn trong lßng" ng−êi mu-gÝch cña An- ®r©y-tsóc l¹i mét lÇn n÷a (chóng ta h·y nhí l¹i lêi tuyªn bè cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n ph¸i h÷u vµ ph¸i t¶ vÒ viÖc chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n thiÕu ruéng, b»ng çch c−ìng bøc ®Þa chñ chuyÓn nh−îng ruéng ®Êt, chóng ta h·y nhí l¹i nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña n«ng d©n trong çc cuéc th¶o luËn vÒ ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét vµ v.v.) chøng minh cho thÊy sù cÇn thiÕt cña mét cuéc c¶i çch ruéng ®Êt ®· thÊm s©u nh− thÕ nµo vµ trong ý thøc cña ngay c¶ nh÷ng n«ng d©n ph¸i h÷u, trong suy nghÜ hä ®· g¾n mét çch chÆt chÏ nh− thÕ nµo cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi víi cuéc ®Êu tranh "®Ó giµnh ruéng ®Êt".

NÕu kh«ng thñ tiªu hiÖn t−îng n«ng d©n thiÕu ruéng ®Êt, kh«ng gi¶m nhÑ thuÕ m¸ cho n«ng d©n, kh«ng n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa cña hä, kh«ng triÖt ®Ó thay ®æi ®Þa vÞ ph¸p quyÒn cña hä, kh«ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, còng cã nghÜa lµ nÕu kh«ng tiÕn hµnh çch m¹ng, th× sÏ kh«ng thÓ thùc sù ®Êu tranh chèng l¹i n¹n ®ãi.

ChÝnh trªn ý nghÜa ®ã, t×nh tr¹ng mÊt mïa n¨m nay lµ mét triÖu chøng míi cho thÊy r»ng toµn bé chÕ ®é hiÖn nay vµ toµn bé chÕ ®é qu©n chñ ngµy 3 th¸ng S¸u, s¾p chÕt.

"B¸o c«ng nh©n", sè 7, ngµy 22 th¸ng Ch¹p 1911 (4 th¸ng Giªng 1912)

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn "B¸o c«ng nh©n"

157

héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn nga (héi nghÞ pra-ha)

cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga65

5 - 17 (18 - 30) th¸ng giªng 1912

Nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt: vÒviÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héinghÞ ®¹i biÓu vµ nhiÖm vô cñanh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n®ãi ⎯ ®¨ng lÇn ®Çu trªn b¸o"Sù thËt", sè 18, ngµy 18 th¸ngGiªng 1937; vÒ t×nh h×nh hiÖnnay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng ⎯ ®¨ng lÇn ®Çu trªn t¹p chÝ "C¸chm¹ng v« s¶n", sè 1, n¨m 1941;vÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãmthñ tiªu ⎯ in lÇn ®Çu trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, tËpXV, c¸c lÇn xuÊt b¶n thø 2 - 3,n¨m 1929 - 1930. Nh÷ng nghÞ quyÕt in thµnh s¸ch nhá "HéinghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga"do Ban chÊp hµnh trung −¬ng§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga xuÊt b¶n t¹i Pa-ri, th¸ngHai 1912

Nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt in theo ®óng b¶n th¶o; nh÷ng nghÞ quyÕt in theo ®óng b¶n in trong cuèn s¸ch nhá

159

1 Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ

viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu

NghÞ quyÕt vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn

NhËn thÊy r»ng: 1) sù tan r· vµ ®æ vì cña ®¹i bé phËn çc tæ chøc cña

®¶ng do trµo l−u réng r·i çc t− t−ëng ph¶n çch m¹ng vµ nh÷ng sù truy n· khñng bè khèc liÖt cña chÕ ®é Nga hoµng g©y ra, trong ®iÒu kiÖn nhiÒu n¨m kh«ng cã mét trung t©m thùc tiÔn cña ®¶ng, tøc lµ kh«ng cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ nguyªn nh©n khiÕn cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë vµo mét t×nh c¶nh cùc kú khã kh¨n;

2) hiÖn nay do phong trµo c«ng nh©n l¹i s«i næi nªn ë kh¾p n¬i ng−êi ta ®Òu thÊy nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn cã mét khuynh h−íng ngµy cµng t¨ng lªn lµ muèn kh«i phôc nh÷ng tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng; trªn c¬ së ®ã, ®a sè nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· biÓu hiÖn mét tinh thÇn chñ ®éng lín lao vµ cã kÕt qu¶ nh»m kh«i phôc ®¶ng vµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng.

3) nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn bøc thiÕt nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n vµ cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chèng chÕ ®é Nga hoµng (l·nh ®¹o ®Êu tranh kinh tÕ, l·nh ®¹o c«ng t¸c cæ ®éng chÝnh trÞ, l·nh ®¹o nh÷ng cuéc mÝt-tinh cña quÇn chóng v« s¶n, bÇu cö §u-ma IV, v. v.) ®ßi hái tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p cÊp thiÕt vµ kiªn quyÕt nhÊt ®Ó kh«i phôc trung t©m thùc tiÔn cña ®¶ng cã thÈm quyÒn vµ liªn hÖ chÆt chÏ víi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng;

160 V. I. Lª-nin Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) 161

4) sau h¬n ba n¨m gi¸n ®o¹n kÓ tõ cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu lÇn tr−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ sau h¬n hai n¨m cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó triÖu tËp héi nghÞ nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng, hiÖn nay, cuèi cïng ®· ®oµn kÕt ®−îc 20 tæ chøc ë Nga xung quanh Ban tæ chøc ë Nga lµ ban ®· triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu lÇn nµy; tõ mÊy th¸ng tr−íc Ban tæ chøc ë Nga ®· b¸o cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi biÕt vÒ héi nghÞ nµy vµ ®· mêi hÕt tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng ta ®Õn häp héi nghÞ ®¹i biÓu, kh«ng trõ mét tæ chøc nµo, ®ång thêi cßn t¹o cho tÊt c¶ çc tæ chøc cã kh¶ n¨ng ®Õn tham gia héi nghÞ ®ã;

5) mÆc dÇu héi nghÞ häp muén vµ mét sè tr−êng hîp bÞ tan vì nghiªm träng, song tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga, trõ nh÷ng tr−êng hîp hÕt søc ç biÖt, ®Òu ®· cö ®¹i biÓu ®Õn häp héi nghÞ nµy, ⎯

⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã thÈm quyÒn nh− héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng, cã nghÜa vô thµnh lËp nh÷ng c¬ quan trung −¬ng cã thÈm quyÒn.

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 5 (18) th¸ng Giªng 1912

2 dù th¶o nghÞ quyÕt

vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng

Tr−íc hÕt héi nghÞ x¸c nhËn nghÞ quyÕt "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" ®· ®−îc Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 th«ng qua. Héi nghÞ chØ râ ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng cña nghÞ quyÕt ®ã, mét nghÞ quyÕt cã nh÷ng luËn ®iÓm, mét mÆt, nãi vÒ ý nghÜa lÞch sö vµ b¶n chÊt giai cÊp cña toµn bé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, mÆt kh¸c, nãi vÒ sù ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®· ®−îc nh÷ng sù biÕn trong 3 n¨m qua hoµn toµn chøng thùc.

C¨n cø vµo nh÷ng sù biÕn ®ã, héi nghÞ ®¹i biÓu ®Æc biÖt rót ra mÊy nhËn xÐt sau ®©y:

a) ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÕ ®é Nga hoµng ⎯ c¶ nh÷ng ®¶ng chÊp chÝnh cña bän ®Þa chñ vµ cña giai cÊp ®¹i t− s¶n, c¶ ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng ®Òu g¾n chÆt lîi Ých ph¶n çch m¹ng cña chóng víi chÝnh s¸ch ®ã ⎯ kh«ng nh÷ng kh«ng dÉn tíi chç t¹o ra ë n«ng th«n nh÷ng quan hÖ t− s¶n v÷ng ch¾c ®«i chót, mµ cßn kh«ng lµm cho n«ng d©n tho¸t khái ®−îc nh÷ng n¹n ®ãi lín, nh÷ng n¹n ®ãi ®ã chøng tá r»ng t×nh c¶nh d©n c− trë nªn cùc kú tåi tÖ vµ lùc l−îng s¶n xuÊt bÞ tæn thÊt rÊt lín.

b) BÊt lùc trªn tr−êng c¹nh tranh thÕ giíi cña çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i vµ ngµy cµng bÞ ®Èy xuèng hµng thø yÕu ë ch©u ¢u, chÕ ®é chuyªn chÕ liªn minh víi bän quý téc Tr¨m ®en vµ víi giai cÊp t− s¶n c«ng nghiÖp ngµy


cµng lín m¹nh, hiÖn ®ang m−u toan tho¶ m·n nh÷ng lîi Ých kÎ c−íp cña chóng b»ng çch thi hµnh chÝnh s¸ch "d©n téc chñ nghÜa" th« b¹o ®èi víi çc miÒn v¨n hãa ph¸t triÓn h¬n (PhÇn-lan, Ba-lan, Khu T©y - B¾c) vµ b»ng çch tiÕn hµnh nh÷ng cuéc th«n tÝnh thuéc ®Þa ®èi víi çc d©n téc ch©u ¸ (Ba-t−, M«ng-cæ) ®ang tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng giµnh tù do.

c) T×nh h×nh kinh tÕ cña n«ng d©n hoµn toµn bÞ rèi lo¹n, chÝnh s¸ch ng©n s¸ch cã tÝnh chÊt ¨n c−íp cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ sù môc n¸t hoµn toµn cña bé m¸y quan liªu, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã, trong mét møc ®é lín, ®· lµm tª liÖt sù ph¸t triÓn kinh tÕ võa míi b¾t ®Çu, mÆt kh¸c, gi¸ sinh ho¹t ngµy cµng ®¾t ®á lµm cho sù nghÌo tóng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña quÇn chóng d©n c− ®«ng ®¶o ngµy cµng thªm gay g¾t.

d) V× thÕ, trong n¨m n¨m tån t¹i cña §u-ma III, quÇn chóng d©n c− ®«ng ®¶o ngµy cµng thÊy râ r»ng §u-ma III kh«ng muèn, kh«ng thÓ vµ kh«ng cã søc lµm ®−îc mét çi g× ®ã ®Ó c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o, ngµy cµng thÊy râ tÝnh chÊt ph¶n nh©n d©n cña çc ®¶ng ®ang thèng trÞ trong §u-ma III.

®) Trong çc giíi réng r·i cña ph¸i d©n chñ vµ tr−íc hÕt lµ trong giai cÊp v« s¶n ®· b¾t ®Çu thÊy cã sù s«i næi vÒ chÝnh trÞ. Çc cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911, sù b¾t ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ mÝt-tinh cña giai cÊp v« s¶n, sù b¾t ®Çu cña phong trµo trong ph¸i d©n chñ t− s¶n thµnh thÞ (sinh viªn b·i kho¸), v. v. ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ dÊu hiÖu chøng tá tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng chèng chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, ®ang ngµy cµng t¨ng lªn.

C¨n cø vµo tÊt c¶ nh÷ng t×nh h×nh ®ã, héi nghÞ x¸c nhËn nh÷ng nhiÖm vô ®Æt ra tr−íc ®¶ng vµ ®· ®−îc chØ râ ra mét çch tØ mØ trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Ch¹p 1908; héi nghÞ ®Æc biÖt l−u ý çc ®ång chÝ r»ng:

1) còng nh− tr−íc ®©y, nhiÖm vô ®Ò ra tr−íc m¾t tr−íc hÕt vÉn lµ tiÕn hµnh mét c«ng t¸c l©u dµi nh»m gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa, tæ chøc vµ ®oµn kÕt quÇn chóng gi¸c ngé cña giai cÊp v« s¶n;

2) cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c kh«i phôc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tæ chøc nµy lîi dông tÊt c¶ mäi kh¶ n¨ng hîp ph¸p mét çch réng r·i h¬n tõ tr−íc ®Õn nay, nã cã thÓ l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cña giai cÊp v« s¶n vµ nã lµ lùc l−îng duy nhÊt cã thÓ l·nh ®¹o ®−îc nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ®ang ngµy cµng diÔn ra mét çch th−êng xuyªn h¬n;

3) cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc vµ më réng c«ng t¸c cæ ®éng chÝnh trÞ mét çch cã hÖ thèng, ñng hé vÒ mäi mÆt phong trµo quÇn chóng ®ang b¾t ®Çu vµ më réng phong trµo ®ã theo tinh thÇn thùc hiÖn triÖt ®Ó nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng.

ViÖc tuyªn truyÒn cho chÕ ®é céng hoµ, chèng l¹i chÝnh s¸ch cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng cÇn ph¶i ®−îc ®Æc biÖt ®Ò ra còng cßn lµ ®Ó chèng l¹i cuéc tuyªn truyÒn ®ang ®−îc tiÕn hµnh réng r·i cho viÖc c¾t xÐn çc khÈu hiÖu vµ cho viÖc thÝch nghi víi "sù hîp ph¸p" hiÖn cã.

ViÕt vµo nöa ®Çu th¸ng Giªng 1912


3 dù th¶o nghÞ quyÕt

vÒ nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong

cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi

NhËn thÊy r»ng: 1) n¹n ®ãi cña 20 triÖu n«ng d©n ë Nga mét lÇn n÷a

l¹i chøng tá r»ng quÇn chóng n«ng d©n d−íi ¸ch ¸p bøc cña chÕ ®é Nga hoµng vµ cña giai cÊp ®Þa chñ - chñ n«, ®ang ë trong mét ®Þa vÞ bÞ ®Ì nÐn hoµn toµn kh«ng thÓ chÞu ®ùng næi vµ kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc trong bÊt kú mét n−íc v¨n minh nµo trªn thÕ giíi;

2) n¹n ®ãi hiÖn nay mét lÇn n÷a l¹i x¸c nhËn r»ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÝnh phñ ®· bÞ thÊt b¹i, r»ng nÕu chÝnh s¸ch nãi chung vµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt nãi riªng cña n−íc Nga vÉn do giai cÊp ®Þa chñ - chñ n« thùc hiÖn, ⎯ bän nµy, do çc ®¶ng çnh h÷u ®¹i biÓu, hiÖn ®ang thèng trÞ c¶ trong §u-ma III, c¶ trong Héi ®ång nhµ n−íc vµ trong giíi cËn thÇn cña Ni-c«-lai II, ⎯ th× kh«ng thÓ nµo ®¶m b¶o cho n−íc Nga cã ®−îc mét sù ph¸t triÓn t− s¶n ®«i chót b×nh th−êng;

3) çc ®¶ng Tr¨m ®en (do çc ngµi M¸c-cèp v. v. cÇm ®Çu), th«ng qua nh÷ng lêi tuyªn bè cña chóng trong §u- ma vµ th«ng qua viÖc chóng ®æ tr¸ch nhiÖm lªn ®Çu "nh÷ng ng−êi n«ng d©n l−êi biÕng", ®· ®Èy sù v« liªm sØ cña bÌ lò ®Þa chñ Nga hoµng ®ang c−íp bãc n−íc Nga ®Õn chç khiÕn cho nh÷ng ng−êi ngu tèi nhÊt còng më m¾t ra, nh÷ng ng−êi thê ¬ nhÊt còng ph¶i phÉn né;

4) nh÷ng sù c¶n trë cña chÝnh phñ ®èi víi viÖc cøu tÕ ng−êi ®ãi, nh÷ng sù quÊy rÇy cña c¶nh s¸t ®èi víi çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®èi víi nh÷ng ng−êi tæ chøc çc cuéc quyªn gãp vµ nh÷ng ng−êi thµnh lËp çc ban tæ chøc ¨n uèng kh«ng mÊt tiÒn v. v., ®· g©y ra mét sù bÊt b×nh hÕt søc réng r·i ngay c¶ trong giai cÊp t− s¶n vµ g©y ra nh÷ng tiÕng nãi chèng ®èi ngay c¶ ë trong lßng çi giai cÊp t− s¶n hÕt søc l¹c hËu vµ ph¶n çch m¹ng nh− giai cÊp t− s¶n theo ph¸i th¸ng M−êi;

5) giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, th«ng qua b¸o chÝ cña m×nh, gãp phÇn loan b¸o cho x· héi biÕt vÒ n¹n ®ãi vµ th¸i ®é cña chÝnh phñ, mÆt kh¸c l¹i th«ng qua Cót-le, mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, gi÷ mét lËp tr−êng ®èi lËp «n hoµ trong §u-ma III, lËp tr−êng ®ã dï thÕ nµo còng kh«ng thÓ tho¶ m·n ®−îc ph¸i d©n chñ, còng nh− kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®−îc víi çch ®Æt vÊn ®Ò mét çch b¸c ¸i cña ®a sè trong ph¸i tù do vÒ viÖc cøu tÕ ng−êi ®ãi;

6) do sè ng−êi bÞ ®ãi vµ ng−êi thÊt nghiÖp t¨ng lªn nªn t×nh h×nh kinh tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n ngµy cµng xÊu ®i; mÆc dÇu thÕ, trong giai cÊp c«ng nh©n vÉn thÊy cã mét khuynh h−íng tù ph¸t ®i quyªn gãp gióp ng−êi ®ãi vµ tæ chøc nh÷ng h×nh thøc cøu tÕ kh¸c; khuynh h−íng ®ã, mét khuynh h−íng tù nhiªn trong bÊt kú mét ng−êi d©n chñ nµo, ⎯ ®ã lµ ch−a nãi ®Õn nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, ⎯ tÊt ph¶i ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ñng hé vµ h−íng tíi theo tinh thÇn ®Êu tranh giai cÊp;

⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu quyÕt ®Þnh: (a) cÇn ph¶i tËp trung mäi lùc l−îng ®Ó më réng c«ng

t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng trong ®«ng ®¶o quÇn chóng d©n c− vµ ®Æc biÖt lµ trong n«ng d©n, gi¶i thÝch râ mèi liªn hÖ gi÷a n¹n ®ãi víi chÕ ®é Nga hoµng vµ toµn bé chÝnh s¸ch cña chÕ ®é ®ã, phæ biÕn ë n«ng th«n, nh»m môc ®Ých cæ ®éng, nh÷ng bµi diÔn v¨n ®äc trong §u-ma, kh«ng ph¶i chØ nh÷ng bµi diÔn v¨n cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi

166 V. I. Lª-nin

vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng, mµ c¶ nh÷ng bµi diÔn v¨n cña nh÷ng tªn b¹n bÌ cña Nga hoµng nh− M¸c- cèp II, vµ phæ biÕn nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi: tr−íc hÕt lµ lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ d©n chñ, råi ®Õn tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ;

(b) ñng hé khuynh h−íng cña c«ng nh©n muèn gióp ®ì, trong chõng mùc cã thÓ, nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, khuyªn hä chØ nªn göi nh÷ng mãn quyªn gãp cña hä cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, cho çc b¸o chÝ c«ng nh©n hoÆc cho çc héi v¨n hãa - gi¸o dôc cña c«ng nh©n vµ çc héi c«ng nh©n kh¸c, v. v. vµ nÕu hä tham gia çc nhãm, çc uû ban hoÆc çc tiÓu ban cøu ®ãi, th× khuyªn hä nªn thµnh lËp nh÷ng tæ chøc c¬ së riªng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ;

(c) ra søc h−íng sù phÉn né cña nh÷ng ng−êi d©n chñ tr−íc n¹n ®ãi thµnh nh÷ng cuéc biÓu t×nh, mÝt-tinh, héi häp vµ nh÷ng h×nh thøc khëi ®Çu kh¸c cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng chèng chÕ ®é Nga hoµng.


B¶n th¶o dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu" do V. I. Lª-nin viÕt. ⎯ Th¸ng Giªng 1912

¶nh thu nhá

Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) 167

4

dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ chñ nghÜa thñ tiªu

vµ nhãm thñ tiªu

VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu NhËn thÊy r»ng: 1) kho¶ng gÇn bèn n¨m nay §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -

x· héi Nga ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng chèng l¹i trµo l−u thñ tiªu chñ nghÜa, mét trµo l−u mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 ®· x¸c ®Þnh lµ

"nh÷ng m−u toan cña mét bé phËn nµo ®ã cña c¸c ®¶ng viªn trÝ thøc ®Þnh thñ tiªu tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga hiÖn cã vµ thay thÕ nã b»ng mét ®oµn thÓ kh«ng cã h×nh thï râ rÖt, v« luËn thÕ nµo còng ho¹t ®éng trong khu«n khæ hîp ph¸p, dï cho sù hîp ph¸p ®ã cã ph¶i ®æi b»ng mét gi¸ ®¾t lµ c«ng khai tõ bá c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc vµ truyÒn thèng cña ®¶ng ®i n÷a"66;

2) Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910, tiÕp tôc ®Êu tranh víi trµo l−u ®ã, ®· nhÊt trÝ thõa nhËn r»ng trµo l−u ®ã lµ "biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n" vµ ®· lÊy viÖc hoµn toµn c¾t ®øt víi ph¸i thñ tiªu vµ viÖc triÖt ®Ó kh¾c phôc c¸i khuynh h−íng t− s¶n xa l×a chñ nghÜa x· héi ®ã, ®Æt thµnh ®iÒu kiÖn thùc hiÖn sù thèng nhÊt thËt sù cña ®¶ng vµ sù hîp nhÊt cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª-vÝch tr−íc ®©y;


3) bÊt chÊp tÊt c¶ mäi quyÕt ®Þnh cña ®¶ng vµ bÊt chÊp sù cam kÕt cña nh÷ng ®¹i biÓu cña ph¸i men-sª-vÝch t¹i Héi nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng 1910, mét bé phËn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch tËp hîp chung quanh çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· cù tuyÖt viÖc gióp ®ì kh«i phôc Ban chÊp hµnh trung −¬ng (Mi-kha-in, I-u-ri vµ R«-man kh«ng nh÷ng ®· cù tuyÖt kh«ng tham gia vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng håi mïa xu©n 1910, mµ thËm chÝ cßn cù tuyÖt kh«ng ®Õn dù dï chØ lµ mét phiªn häp ®Ó chØ ®Þnh bæ sung çc uû viªn míi);

4) chÝnh lµ sau cuéc héi nghÞ toµn thÓ n¨m 1910, çc xuÊt b¶n phÈm nãi trªn ®· hoµn toµn chuyÓn h¼n sang phÝa ph¸i thñ tiªu, hä kh«ng nh÷ng ®· "h¹ thÊp" (bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ) "ý nghÜa cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p", mµ cßn c«ng khai phñ nhËn ®¶ng bÊt hîp ph¸p, tuyªn bè r»ng ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®· bÞ thñ tiªu, tuyªn bè r»ng viÖc kh«i phôc l¹i ®¶ng bÊt hîp ph¸p lµ "mét ®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng", ®ång thêi trªn çc trang t¹p chÝ bÞ kiÓm duyÖt hä ®· ra søc nh¹o b¸ng vµ tho¸ m¹ ®¶ng bÊt hîp ph¸p, kªu gäi c«ng nh©n thõa nhËn r»ng çc chi bé ®¶ng vµ chÕ ®é cÊp bËc trong ®¶ng "®· bÞ tiªu vong", v. v.;

5) çc nhãm nhá thñ tiªu chñ nghÜa ë ®Þa ph−¬ng, kh«ng ®«ng l¾m vµ chñ yÕu lµ gåm nh÷ng ®¹i biÓu trÝ thøc, tiÕp tôc c«ng viÖc cña hä nh»m ph¸ ho¹i ®¶ng, kh«ng nh÷ng ®· cù tuyÖt lêi kªu gäi ®−îc nh¾c l¹i mét lÇn n÷a vµo n¨m 1911 vÒ viÖc gióp ®ì kh«i phôc l¹i ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, mµ sau khi ®· tËp hîp thµnh nh÷ng nhãm nhá hoµn toµn ®éc lËp, hä cßn c«ng khai cæ ®éng trong c«ng nh©n chèng l¹i ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ ®Êu tranh c«ng khai chèng l¹i viÖc kh«i phôc ®¶ng bÊt hîp ph¸p, ⎯ ë çc n¬i mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng chiÕm −u thÕ (ch¼ng h¹n ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ba- cu, Ki-Ðp, v. v.) th× còng nh− thÕ;

⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng do hµnh ®éng cña

hä, nhãm nãi trªn ®· hoµn toµn tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng. Héi nghÞ ®¹i biÓu kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé

®¶ng, kh«ng ph©n biÖt xu h−íng vµ mµu s¾c, h·y ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, h·y v¹ch râ tÊt c¶ sù tai h¹i mµ ph¸i ®ã g©y ra cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ h·y dèc toµn lùc ra kh«i phôc vµ cñng cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p.



5 nh÷ng nghÞ quyÕt

cña héi nghÞ ®¹i biÓu

vÒ ban tæ chøc ë nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu

Sau khi nghe vµ th¶o luËn b¸o ço cña ®¹i biÓu cña Ban tæ chøc ë Nga vÒ ho¹t ®éng cña ban ®ã nh»m triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng ⎯

héi nghÞ ®¹i biÓu cho r»ng héi nghÞ cã tr¸ch nhiÖm ph¶i v¹ch râ tÇm quan träng to lín cña c«ng t¸c mµ Ban tæ chøc ë Nga ®· tiÕn hµnh ®Ó ®oµn kÕt tÊt c¶ mäi tæ chøc ®¶ng ë Nga kh«ng kÓ lµ thuéc ph¸i nµo vµ ®Ó x©y dùng l¹i ®¶ng ta víi t− çch lµ mét tæ chøc toµn Nga.

Ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc ë Nga ⎯ trong ®ã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ë trong n−íc ®· cïng ®ång t©m nhÊt trÝ lµm viÖc víi nhau ⎯ cµng ®¸ng ®−îc hoan nghªnh v× ban ®ã ®· ph¶i ho¹t ®éng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gian khæ ch−a tõng thÊy do c¶nh s¸t g©y ra vµ trong t×nh h×nh cã hµng lo¹t nh÷ng trë ng¹i vµ khã kh¨n do t×nh h×nh néi bé cña ®¶ng g©y ra.

vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu

NhËn thÊy r»ng: 1) sù tan r· vµ ®æ vì cña ®¹i bé phËn çc tæ chøc cña

®¶ng do trµo l−u réng r·i çc t− t−ëng ph¶n çch m¹ng vµ nh÷ng sù truy n· khñng bè khèc liÖt cña chÕ ®é Nga hoµng g©y ra, trong ®iÒu kiÖn nhiÒu n¨m kh«ng cã mét

trung t©m thùc tiÔn cña ®¶ng, tøc lµ kh«ng cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ nguyªn nh©n khiÕn cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë vµo mét t×nh c¶nh cùc kú khã kh¨n trong thêi kú 1908 - 1911;

2) hiÖn nay do phong trµo c«ng nh©n l¹i s«i næi nªn ë kh¾p n¬i ng−êi ta ®Òu thÊy nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn cã mét khuynh h−íng ngµy cµng t¨ng lªn lµ muèn kh«i phôc nh÷ng tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng vµ muèn tæ chøc c«ng t¸c d©n chñ - x· héi hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p th−êng xuyªn; trªn c¬ së ®ã, ®a sè nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· biÓu hiÖn mét tinh thÇn chñ ®éng lín lao vµ ngµy cµng m¹nh mÏ nh»m kh«i phôc ®¶ng vµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng;

3) nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn bøc thiÕt nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n vµ cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng chèng chÕ ®é Nga hoµng (l·nh ®¹o ®Êu tranh kinh tÕ, l·nh ®¹o c«ng t¸c cæ ®éng chÝnh trÞ chung, l·nh ®¹o nh÷ng cuéc mÝt- tinh cña quÇn chóng v« s¶n, l·nh ®¹o cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV, v.v.) ®ßi hái tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p cÊp thiÕt vµ kiªn quyÕt nhÊt ®Ó kh«i phôc trung t©m thùc tiÔn cña ®¶ng cã thÈm quyÒn vµ liªn hÖ chÆt chÏ víi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng;

4) sau h¬n ba n¨m gi¸n ®o¹n kÓ tõ cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu lÇn tr−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ sau h¬n hai n¨m cè g¾ng ®Ó triÖu tËp héi nghÞ nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng, hiÖn nay, cuèi cïng ®· ®oµn kÕt ®−îc h¬n 20 tæ chøc ë Nga (Xanh Pª-tÐc- bua, M¸t-xc¬-va, Xa-ra-tèp, Ca-dan, Xa-ma-ra, Ni-gi¬-ni, Xoãc-m«-v«, R«-xtèp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ki-Ðp, Ni-c«- lai-Ðp, Lu-gan-xc¬, Ba-cu, nhãm Ti-phlÝt, nhãm Vin-na, nhãm §¬-vin-xc¬, £-ca-tª-rin-bua, U-pha, Ti-u-men, vµ nhiÒu ®Þa ®iÓm ë miÒn Trung t©m, v.v.) xung quanh Ban tæ chøc ë Nga lµ ban ®· triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu


lÇn nµy; tõ mÊy th¸ng tr−íc Ban tæ chøc ë Nga ®· b¸o cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi biÕt vÒ héi nghÞ nµy vµ ®· mêi hÕt tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng ta ®Õn häp héi nghÞ ®¹i biÓu, kh«ng trõ mét tæ chøc nµo, ®ång thêi cßn t¹o cho tÊt c¶ çc tæ chøc cã kh¶ n¨ng ®Õn tham gia héi nghÞ ®ã;

5) mÆc dÇu mét sè tr−êng hîp bÞ tan vì nghiªm träng do c¶nh s¸t g©y ra, song tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc ®¶ng ho¹t ®éng ë Nga, trõ nh÷ng tr−êng hîp hÕt søc ç biÖt, ®Òu ®· cö ®¹i biÓu ®Õn häp héi nghÞ nµy;

6) nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi cña çc nhµ ho¹t ®éng trong phong trµo c«ng nh©n hîp ph¸p ë nhiÒu thµnh phè lín nhÊt ë Nga (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Çp-ca-d¬) ®· ®−îc mêi tíi häp héi nghÞ ®¹i biÓu vµ ®· tá ra ®ång t×nh víi héi nghÞ ®¹i biÓu; ⎯

⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã thÈm quyÒn nh− héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng.

VÒ sù v¾ng mÆt cña çc ®¹i biÓu çc trung t©m d©n téc

t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng

Thõa nhËn viÖc cñng cè sù thèng nhÊt cña c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tÊt c¶ çc d©n téc ë Nga lµ cùc kú quan träng, cho r»ng tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng sù thèng nhÊt víi çc "d©n téc" ë çc ®Þa ph−¬ng vµ ph¶i cñng cè mèi liªn hÖ cña çc tæ chøc d©n téc víi trung t©m toµn Nga, héi nghÞ ®¹i biÓu ®ång thêi buéc ph¶i nhËn ®Þnh nh− sau:

1) Kinh nghiÖm hoµn toµn chØ râ r»ng ë trong ®¶ng kh«ng thÓ chÊp nhËn çi t×nh tr¹ng lµ çc "d©n téc", ho¹t ®éng hoµn toµn t¸ch khái çc tæ chøc ë Nga, ®· thùc hiÖn mét kiÓu liªn bang tåi tÖ nhÊt vµ ⎯ th−êng th−êng lµ kh«ng

tïy thuéc vµo ý muèn cña hä ⎯ ®· ®Æt çc tæ chøc ë Nga quan träng nhÊt vµo t×nh h×nh nh− sau: nÕu kh«ng cã çc trung t©m d©n téc, lµ nh÷ng trung t©m trong thùc tÕ hoµn toµn kh«ng tham gia c«ng t¸c ë Nga, th× §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng nhiÖm vô cÇn thiÕt nhÊt vµ quan träng nhÊt cña ®¶ng.

2) Trong n¨m võa qua, mét trong çc trung t©m d©n téc (ph¸i Bun67) ®· c«ng khai gióp ®ì ph¸i thñ tiªu vµ ®· m−u toan g©y ra sù ph©n biÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cßn çc trung t©m d©n téc kh¸c (çc trung t©m nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a vµ §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan68) th× trong giê phót quyÕt ®Þnh, ®· tõ bá cuéc ®Êu tranh chèng bän ph¸ ho¹i ®¶ng, tøc lµ bän thñ tiªu.

3) Nh÷ng phÇn tö ñng hé ®¶ng ë trong çc tæ chøc d©n téc, tr−íc hÕt lµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n ñng héi ®¶ng, khi nghe thÊy tin vÒ ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ë Nga th× kiªn quyÕt t¸n thµnh thèng nhÊt víi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p ë Nga, t¸n thµnh ñng hé Ban tæ chøc ë Nga, t¸n thµnh ®Êu tranh víi ph¸i thñ tiªu.

4) Çc Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña c¶ ba tæ chøc d©n téc ®· ba lÇn ®−îc mêi (do Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc, Ban tæ chøc ë Nga vµ çc ®¹i biÓu cña héi nghÞ ®¹i biÓu mêi) tham gia héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng vµ ®−îc ®¶m b¶o cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng cö ®¹i biÓu cña hä ®Õn.

Do tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã vµ thÊy r»ng kh«ng thÓ v× çc trung t©m d©n téc kh«ng muèn cö ®¹i biÓu cña hä ®Õn dù héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng mµ tr× ho·n c«ng t¸c cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu cho r»ng çc trung t©m cña çc d©n téc ph¶i chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ®¹i biÓu çc "d©n téc" kh«ng ®Õn häp, ®ång thêi héi nghÞ uû nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga phÊn ®Êu kh«ng ngõng ®Ó ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt vµ thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ b×nh


th−êng víi çc tæ chøc cña çc d©n téc tham gia §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Héi nghÞ ®¹i biÓu tá lßng tin ch¾c r»ng, bÊt chÊp mäi trë ng¹i, c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tÊt c¶ çc d©n téc ë Nga sÏ ®ång t©m nhÊt trÝ kÒ vai s¸t çnh ®Êu tranh cho sù nghiÖp cña giai cÊp v« s¶n vµ chèng l¹i mäi kÎ thï cña giai cÊp c«ng nh©n.

VÒ b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng

Sau khi nghe b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng, héi nghÞ ®¹i biÓu nhËn ®Þnh r»ng:

1) ë kh¾p çc ®Þa ph−¬ng, trong c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ®ang tiÕn hµnh mét c«ng t¸c tÝch cùc nh»m cñng cè çc tæ chøc vµ nhãm d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p ë ®Þa ph−¬ng;

2) kh¾p n¬i ®Òu thõa nhËn cÇn ph¶i kÕt hîp ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p víi ho¹t ®éng hîp ph¸p cña §¶ng d©n chñ - x· héi; ë kh¾p n¬i nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®Òu thõa nhËn r»ng çc tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p cña chóng ta ph¶i lÊy hÕt th¶y nh÷ng ®oµn thÓ c«ng nh©n hîp ph¸p ®ñ çc lo¹i lµm chç dùa cho c«ng t¸c trong quÇn chóng. Nh−ng ®èi víi c«ng t¸c thùc tiÔn cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong çc c«ng ®oµn, çc hîp t¸c x·, çc c©u l¹c bé, v. v., ®èi víi viÖc phæ biÕn s¸ch b¸o m¸c-xÝt, ®èi víi viÖc lîi dông nh÷ng ho¹t ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë §u-ma, v. v., th× vÉn ch−a lµm ®−îc ®Çy ®ñ, vµ vÒ mÆt nµy tuyÖt ®èi cÇn ph¶i t¨ng c−êng ho¹t ®éng tÝch cùc cña çc nhãm d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p;

3) ë kh¾p çc ®Þa ph−¬ng, kh«ng trõ mét n¬i nµo, nh÷ng ng−êi cïng ®ång t©m hiÖp lùc lµm c«ng t¸c ®¶ng th× gåm cã chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng héi ®¶ng, còng nh− nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" ë Nga, t¹i nh÷ng n¬i cã mÆt hä, vµ tÊt

c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh¸c thõa nhËn lµ cÇn cã §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p; ®ång thêi toµn bé c«ng t¸c ®−îc tiÕn hµnh víi tinh thÇn b¶o vÖ tÝnh ®¶ng vµ chèng ph¸i thñ tiªu.

Héi nghÞ tin ch¾c r»ng, do phong trµo c«ng nh©n b¾t ®Çu s«i næi trë l¹i, mét c«ng t¸c tÝch cùc sÏ ®−îc tiÕp tôc tiÕn hµnh nh»m cñng cè nh÷ng h×nh thøc tæ chøc cò vµ x©y dùng nh÷ng h×nh thøc tæ chøc míi, kh¸ mÒm dÎo; nh÷ng h×nh thøc tæ chøc Êy sÏ gióp cuéc ®Êu tranh cña §¶ng d©n chñ - x· héi cho nh÷ng môc tiªu çch m¹ng cò vµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p çch m¹ng cò trong mét hoµn c¶nh míi.

vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng

Tr−íc hÕt héi nghÞ x¸c nhËn nghÞ quyÕt vÒ chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u vµ vÒ nhiÖm vô cña ®¶ng, tøc lµ nghÞ quyÕt ®· ®−îc Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 th«ng qua. Héi nghÞ chØ râ ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng cña nghÞ quyÕt ®ã, mét nghÞ quyÕt cã nh÷ng luËn ®iÓm, mét mÆt, nãi vÒ ý nghÜa lÞch sö vµ b¶n chÊt giai cÊp cña toµn bé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, mÆt kh¸c, nãi vÒ sù ph¸t triÓn cña cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®· ®−îc nh÷ng sù biÕn trong 3 n¨m qua hoµn toµn chøng thùc.

C¨n cø vµo nh÷ng sù biÕn ®ã, héi nghÞ ®¹i biÓu ®Æc biÖt rót ra mÊy nhËn xÐt sau ®©y:

a) ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÕ ®é Nga hoµng ⎯ c¶ nh÷ng ®¶ng chÊp chÝnh cña bän ®Þa chñ vµ cña giai cÊp ®¹i t− s¶n, vµ trªn thùc tÕ c¶ ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng ®Òu g¾n chÆt lîi Ých ph¶n çch m¹ng cña chóng víi chÝnh s¸ch ®ã ⎯ kh«ng nh÷ng kh«ng dÉn tíi chç t¹o ra ë n«ng th«n nh÷ng quan hÖ t− s¶n v÷ng ch¾c ®«i chót, mµ cßn kh«ng lµm cho n«ng d©n tho¸t khái ®−îc nh÷ng n¹n ®ãi lín, nh÷ng n¹n ®ãi ®ã chøng tá r»ng t×nh c¶nh d©n c− trë


nªn cùc kú tåi tÖ vµ lùc l−îng s¶n xuÊt cña n−íc nhµ bÞ tæn thÊt rÊt lín.

b) BÊt lùc trªn tr−êng c¹nh tranh thÕ giíi cña çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i vµ ngµy cµng bÞ ®Èy xuèng hµng thø yÕu ë ch©u ¢u, chÕ ®é Nga hoµng liªn minh víi bän quý téc Tr¨m ®en vµ víi giai cÊp t− s¶n c«ng nghiÖp ngµy cµng lín m¹nh, hiÖn ®ang m−u toan tho¶ m·n nh÷ng lîi Ých kÎ c−íp cña chóng b»ng çch thi hµnh chÝnh s¸ch "d©n téc chñ nghÜa" th« b¹o ®èi víi nh÷ng vïng biªn khu, ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc miÒn v¨n hãa ph¸t triÓn h¬n (PhÇn-lan, Ba-lan, Khu T©y - B¾c) vµ b»ng çch tiÕn hµnh nh÷ng cuéc th«n tÝnh thuéc ®Þa ®èi víi çc d©n téc ch©u ¸ (Ba-t−, Trung- quèc) ®ang tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh çch m¹ng giµnh tù do.

c) T×nh h×nh kinh tÕ cña n«ng d©n hoµn toµn bÞ rèi lo¹n, chÝnh s¸ch ng©n s¸ch cã tÝnh chÊt ¨n c−íp cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ sù môc n¸t cña bé m¸y quan liªu, tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã, trong mét møc ®é lín, ®· lµm tª liÖt sù ph¸t triÓn kinh tÕ; mÆt kh¸c, gi¸ sinh ho¹t ngµy cµng ®¾t ®á lµm cho sù nghÌo tóng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña quÇn chóng d©n c− ®«ng ®¶o ngµy cµng thªm gay g¾t.

d) V× thÕ, trong n¨m n¨m tån t¹i cña §u-ma III, quÇn chóng d©n c− ®«ng ®¶o ngµy cµng thÊy râ r»ng §u-ma III kh«ng muèn, kh«ng thÓ vµ kh«ng cã søc lµm ®−îc mét çi g× ®ã ®Ó c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña quÇn chóng nh©n d©n ®«ng ®¶o, ngµy cµng thÊy râ tÝnh chÊt ph¶n nh©n d©n cña çc ®¶ng ®ang thèng trÞ trong §u-ma III.

®) Trong çc giíi réng r·i cña ph¸i d©n chñ vµ tr−íc hÕt lµ trong giai cÊp v« s¶n ®· b¾t ®Çu thÊy cã sù s«i næi vÒ chÝnh trÞ. Çc cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911, sù b¾t ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ mÝt-tinh cña giai cÊp v« s¶n, sù b¾t ®Çu cña phong

trµo trong ph¸i d©n chñ t− s¶n thµnh thÞ (sinh viªn b·i kho¸), v. v. ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ dÊu hiÖu chøng tá tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng chèng chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, ®ang ngµy cµng t¨ng lªn.

C¨n cø vµo tÊt c¶ nh÷ng t×nh h×nh ®ã, héi nghÞ x¸c nhËn nh÷ng nhiÖm vô ®Æt ra tr−íc ®¶ng vµ ®· ®−îc chØ râ ra mét çch tØ mØ trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Ch¹p 1908, ®ång thêi héi nghÞ ®Æc biÖt chØ râ r»ng nhiÖm vô giai cÊp v« s¶n d¾t dÉn n«ng d©n giµnh chÝnh quyÒn vÉn lµ nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng d©n chñ ë Nga nh− tr−íc ®©y. Héi nghÞ ®Æc biÖt l−u ý çc ®ång chÝ r»ng:

1) còng nh− tr−íc ®©y, nhiÖm vô ®Ò ra tr−íc m¾t tr−íc hÕt vÉn lµ tiÕn hµnh mét c«ng t¸c l©u dµi nh»m gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa, tæ chøc vµ ®oµn kÕt quÇn chóng tiªn tiÕn cña giai cÊp v« s¶n l¹i;

2) cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c kh«i phôc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tæ chøc nµy lîi dông tÊt c¶ mäi kh¶ n¨ng hîp ph¸p mét çch réng r·i h¬n tõ tr−íc ®Õn nay, nã cã thÓ l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cña giai cÊp v« s¶n vµ nã lµ lùc l−îng duy nhÊt cã thÓ l·nh ®¹o ®−îc nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ®ang ngµy cµng diÔn ra mét çch th−êng xuyªn h¬n;

3) cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc vµ më réng c«ng t¸c cæ ®éng chÝnh trÞ mét çch cã hÖ thèng, ñng hé vÒ mäi mÆt phong trµo quÇn chóng ®ang b¾t ®Çu vµ më réng phong trµo ®ã theo tinh thÇn thùc hiÖn triÖt ®Ó nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng. ViÖc tuyªn truyÒn cho chÕ ®é céng hoµ chèng l¹i chÝnh s¸ch cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng cÇn ph¶i ®−îc ®Æc biÖt ®Ò ra còng cßn lµ ®Ó chèng l¹i cuéc tuyªn truyÒn ®ang ®−îc tiÕn hµnh réng r·i cho viÖc c¾t xÐn çc khÈu hiÖu vµ h¹n chÕ sù ho¹t ®éng trong khu«n khæ "sù hîp ph¸p" hiÖn cã.


vÒ cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV

I

Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn r»ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tuyÖt ®èi cÇn ph¶i tham gia vµo cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV s¾p tíi, ®−a ra nh÷ng øng cö viªn ®éc lËp cña ®¶ng ta vµ lËp ra ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma IV, ®¶ng ®oµn nµy, víi t− çch lµ mét bé phËn cña ®¶ng, ph¶i phôc tïng hoµn toµn ®¶ng ta.

NhiÖm vô chñ yÕu cña ®¶ng trong cuéc bÇu cö, còng nh− cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi sau nµy trong §u-ma ⎯ nhiÖm vô mµ tÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô kh¸c ph¶i phôc tïng ⎯ lµ tiÕn hµnh c«ng t¸c tuyªn truyÒn x· héi chñ nghÜa cã tÝnh chÊt giai cÊp vµ tæ chøc giai cÊp c«ng nh©n.

Nh÷ng khÈu hiÖu bÇu cö chñ yÕu cña ®¶ng ta trong cuéc bÇu cö s¾p tíi ph¶i lµ:

1) chÕ ®é céng hoµ d©n chñ 2) ngµy lµm viÖc 8 giê 3) tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

Trong toµn bé c«ng t¸c cæ ®éng tr−íc ngµy bÇu cö cña chóng ta, cÇn ph¶i gi¶i thÝch thËt hÕt søc râ nh÷ng yªu s¸ch ®ã dùa trªn c¬ së kinh nghiÖm cña §u-ma III vµ toµn bé ho¹t ®éng cña chÝnh phñ vÒ mÆt cai trÞ ë trung −¬ng còng nh− ë ®Þa ph−¬ng.

TÊt c¶ nh÷ng yªu s¸ch kh¸c cña c−¬ng lÜnh tèi thiÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi nh−: quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, quyÒn tù do lËp héi, quyÒn nh©n d©n ®−îc bÇu thÈm ph¸n vµ viªn chøc, nhµ n−íc ph¶i b¶o hiÓm cho c«ng nh©n, thay qu©n ®éi th−êng trùc b»ng viÖc vò trang nh©n d©n, v. v. ph¶i ®−îc tuyªn truyÒn g¾n liÒn kh¨ng khÝt víi ba yªu s¸ch kÓ trªn.

II

§−êng lèi s¸ch l−îc chung cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong cuéc bÇu cö ph¶i nh− sau: ®¶ng ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh kh«ng th−¬ng xãt chèng chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ çc ®¶ng cña ®Þa chñ vµ t− b¶n ñng hé chÕ ®é ®ã, ®ång thêi kiªn quyÕt v¹ch trÇn nh÷ng quan ®iÓm ph¶n çch m¹ng cña ph¸i tù do t− s¶n (do §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®øng ®Çu) vµ çi chñ nghÜa d©n chñ gi¶ dèi cña chóng.

Trong cuéc ®Êu tranh tr−íc ngµy bÇu cö, ph¶i ®Æc biÖt chó ý v¹ch râ ranh giíi gi÷a lËp tr−êng cña ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n víi lËp tr−êng cña tÊt c¶ çc ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n, ph¶i gi¶i thÝch râ b¶n chÊt tiÓu t− s¶n cña chñ nghÜa x· héi gi¶ dèi cña çc nhãm d©n chñ (chñ yÕu lµ çc nhãm thuéc ph¸i lao ®éng, d©n tuý vµ x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng69) còng nh− gi¶i thÝch râ mèi tai h¹i ®em l¹i cho sù nghiÖp d©n chñ do sù dao ®éng cña hä trong çc vÊn ®Ò ®Êu tranh çch m¹ng triÖt ®Ó vµ cã tÝnh chÊt quÇn chóng.

Cßn vÒ nh÷ng hiÖp nghÞ bÇu cö th× ®¶ng, vÉn dùa trªn c¬ së nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi Lu©n-®«n, ph¶i:

1) ®−a ra ë kh¾p n¬i nh÷ng øng cö viªn cña m×nh trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n, vµ vÒ mÆt ®ã kh«ng ®−îc phÐp cã bÊt kú mét sù tho¶ thuËn nµo víi çc ®¶ng hoÆc çc nhãm kh¸c (ph¸i thñ tiªu);

2) thÊy r»ng nguyªn mét viÖc ®−a ra nh÷ng øng cö viªn d©n chñ - x· héi ®éc lËp còng ®· cã ý nghÜa cæ ®éng to lín, cÇn ph¶i chó ý lµm sao cho ®¶ng cã nh÷ng øng cö viªn cña m×nh c¶ trong çc §¹i héi II cña çc cö tri thµnh phè. vµ nÕu cã thÓ th× c¶ trong ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n n÷a;

3) trong tr−êng hîp ph¶i bá phiÕu l¹i (quy chÕ bÇu cö, ®iÒu 106) ®Ó bÇu nh÷ng ®¹i biÓu cö tri t¹i §¹i héi II cña çc cö tri thµnh phè, th× ®−îc phÐp ký kÕt hiÖp nghÞ víi ph¸i d©n chñ t− s¶n ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do, råi sau ®ã víi


ph¸i tù do ®Ó chèng l¹i tÊt c¶ çc ®¶ng cÇm quyÒn. Mét trong nh÷ng h×nh thøc hiÖp nghÞ cã thÓ cã lµ lËp ra nh÷ng danh s¸ch ®¹i biÓu cö tri chung cho mét hay nhiÒu thµnh phè, c¨n cø theo tû lÖ sè phiÕu ®· ®¹t ®−îc trong nh÷ng cuéc bÇu cö vßng ®Çu;

4) ë n¨m thµnh phè (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ri-ga, ¤- ®Ðt-xa vµ Ki-Ðp) cã chÕ ®é bÇu cö trùc tiÕp vµ bá phiÕu l¹i, th× trong nh÷ng cuéc bÇu cö vßng ®Çu cÇn ph¶i ®−a nh÷ng øng cö viªn d©n chñ - x· héi ®éc lËp vµo trong ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai. Trong tr−êng hîp ph¶i bá phiÕu l¹i th× ë ®©y, do chç râ rµng kh«ng cã nguy c¬ Tr¨m ®en, chØ ®−îc phÐp ký kÕt hiÖp nghÞ víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do;

5) bÊt kú mét hiÖp nghÞ bÇu cö nµo còng kh«ng thÓ liªn quan ®Õn viÖc ®−a ra mét c−¬ng lÜnh chung vµ kh«ng ®−îc dïng bÊt kú mét sù cam kÕt chÝnh trÞ nµo ®Ó rµng buéc nh÷ng øng cö viªn d©n chñ - x· héi, còng kh«ng ®−îc ng¨n c¶n nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kiªn quyÕt phª ph¸n tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña ph¸i tù do vµ tÝnh chÊt l−ng chõng, kh«ng triÖt ®Ó cña nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n;

6) trong giai ®o¹n thø hai cña cuéc bÇu cö (trong nh÷ng cuéc héi nghÞ çc ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn cÊp huyÖn vµ trong nh÷ng cuéc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, v. v.), ë tÊt c¶ nh÷ng n¬i cÇn ph¶i lµm thÊt b¹i danh s¸ch cña §¶ng th¸ng M−êi - Tr¨m ®en hoÆc danh s¸ch cña chÝnh phñ nãi chung th× ®Òu cÇn ph¶i ký kÕt hiÖp nghÞ vÒ viÖc ph©n phèi sè ghÕ ®¹i biÓu tr−íc hÕt lµ víi ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng, §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n, v. v.), råi sau ®ã lµ c¶ víi ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn), nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé, v. v..

III

TÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i b¾t ®Çu ngay tøc kh¾c viÖc chuÈn bÞ cho cuéc vËn ®éng bÇu cö, vµ ®Ó lµm viÖc ®ã, cÇn ®Æc biÖt chó ý nh÷ng ®iÓm sau ®©y:

1) cÇn ph¶i thµnh lËp ngay lËp tøc nh÷ng chi bé d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p ë kh¾p mäi n¬i ®Ó çc chi bé Êy b¾t tay ngay vµo viÖc chuÈn bÞ cuéc vËn ®éng bÇu cö cña §¶ng d©n chñ - x· héi;

2) chó ý ®óng møc viÖc cñng cè vµ më réng b¸o chÝ hîp ph¸p cña c«ng nh©n;

3) ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi çc nghiÖp ®oµn c«ng nh©n vµ tÊt c¶ çc ®oµn thÓ c«ng nh©n kh¸c ®Ó tiÕn hµnh toµn bé c«ng t¸c bÇu cö, ⎯ ®ång thêi, khi chän h×nh thøc tham gia cña çc ®oµn thÓ ®ã, cÇn ph¶i tÝnh ®Õn tÝnh hîp ph¸p cña çc ®oµn thÓ Êy;

4) ®Æc biÖt chó ý viÖc chuÈn bÞ vÒ mÆt tæ chøc vµ cæ ®éng cho çc cuéc bÇu cö trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n ë 6 tØnh mµ ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n ®−îc ®¶m b¶o bÇu ®¹i biÓu vµo §u-ma (çc tØnh: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Vla- ®i-mia, C«-xt¬-r«-ma, Kh¸c-cèp vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p). C¶ ë 6 tØnh nµy còng nh− ë çc tØnh kh¸c, tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n ®Òu ph¶i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ñng hé ®¶ng;

5) héi nghÞ nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn cña c«ng nh©n dùa vµo nghÞ quyÕt cña çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng, ph¶i quyÕt nghÞ bÇu cô thÓ lµ ng−êi nµo lµm ®¹i biÓu cña c«ng nh©n ë §u-ma, vµ ph¶i b¾t buéc tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri ph¶i rót kh«ng øng cö n÷a ®Ó øng cö viªn cña ®¶ng ®−îc tróng tuyÓn, nÕu kh«ng, sÏ bÞ tÈy chay vµ kÕt téi lµ ph¶n béi;

6) v× chÝnh phñ truy n·, b¾t bí nh÷ng øng cö viªn d©n chñ - x· héi, v. v., nªn cÇn tiÕn hµnh mét c«ng t¸c ®Æc biÖt kiªn tr×, cã hÖ thèng vµ thËn träng ®Ó b»ng mäi biÖn ph¸p


vµ nhanh chãng thÝch øng víi nh÷ng thñ ®o¹n kh¸c nhau trong s¸ch l−îc cña c¶nh s¸t, nh»m lµm tª liÖt tÊt c¶ mäi ©m m−u vµ hµnh ®éng b¹o lùc cña chÝnh phñ Nga hoµng vµ ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµo §u-ma nhµ n−íc IV, sau ®ã cñng cè vÒ toµn bé nhãm ®¹i biÓu d©n chñ trong §u-ma nµy;

7) viÖc duyÖt øng cö viªn cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ra nh÷ng chØ thÞ liªn quan ®Õn cuéc bÇu cö, lµ thuéc vÒ çc tæ chøc vµ çc nhãm bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng, d−íi sù gi¸m s¸t vµ l·nh ®¹o chung cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng;

8) nÕu nh− tr−íc ngµy bÇu cö §u-ma IV, mÆc dï cè g¾ng hÕt søc nh−ng vÉn kh«ng triÖu tËp ®−îc ®¹i héi ®¶ng hoÆc héi nghÞ ®¹i biÓu míi, th× héi nghÞ ®¹i biÓu nµy giao toµn quyÒn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng hoÆc cho mét c¬ quan do Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ ®Þnh, ra nh÷ng chØ thÞ cô thÓ vÒ vÊn ®Ò tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng bÇu cö ë tõng ®Þa ph−¬ng hoÆc tuú theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cã thÓ xÈy ra, v. v..

VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi

trong §u-ma

Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn r»ng ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma ®· lîi dông diÔn ®µn cña §u-ma theo ®óng ®−êng lèi ®· ®−îc Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p (n¨m 1908) x¸c ®Þnh, ®−êng lèi ®ã vÉn ph¶i lµ ®−êng lèi l·nh ®¹o ®Ó h−íng dÉn c«ng t¸c cña ®¶ng trong §u-ma.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®Æc biÖt nhÊn m¹nh mét ®Æc ®iÓm trong ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn rÊt phï hîp víi nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp v« s¶n, ®ã lµ: trong khi hÕt søc kiªn quyÕt b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña c«ng nh©n vµ tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p cã thÓ c¶i thiÖn t×nh c¶nh cña hä (vÒ dù luËt c«ng nh©n

ch¼ng h¹n), ®¶ng ®oµn ®· cè g¾ng lµm s¸ng tá tÊt c¶ nh÷ng nhiÖm vô riªng biÖt d−íi gi¸c ®é nh÷ng nhiÖm vô chung cña phong trµo gi¶i phãng do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, v¹ch ra r»ng phong trµo quÇn chóng lµ con ®−êng duy nhÊt ®Ó gi¶i tho¸t n−íc Nga khái nh÷ng tai ho¹ vµ nçi sØ nhôc mµ chÕ ®é Nga hoµng ®· g©y ra.

Héi nghÞ ®¹i biÓu hoan nghªnh b−íc ®Çu cña nh÷ng ho¹t ®éng c«ng khai cña c«ng nh©n g¾n liÒn víi hµnh ®éng xøng ®¸ng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, ng−êi ®· gi−¬ng cao trong §u-ma Tr¨m ®en ngän cê cña nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ë §u-ma II vµ ®· v¹ch trÇn tr−íc c«ng nh©n toµn thÕ giíi toµn bé hµnh vi khiªu khÝch xÊu xa cña bÌ lò Tr¨m ®en cña Nga hoµng, lµ bän ®· lµm cuéc chÝnh biÕn n¨m 1907. Héi nghÞ ®¹i biÓu kªu gäi toµn thÓ c«ng nh©n Nga gi¸c ngé h·y ñng hé thËt hÕt søc toµn diÖn nh÷ng ho¹t ®éng nãi trªn cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë §u-ma III vµ ®ît mÝt-tinh v« s¶n mµ c«ng nh©n Pª- tÐc-bua ®· b¾t ®Çu.

Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn r»ng do cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV s¾p tíi, ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma ph¶i chó ý h¬n n÷a ®Õn viÖc gi¶i thÝch cho nh©n d©n thÊy râ b¶n chÊt giai cÊp cña tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n (nhÊt lµ v¹ch trÇn b¶n chÊt ph¶n çch m¹ng vµ ph¶n béi cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn), ®ång thêi ph¶i theo ®óng nghÞ quyÕt cña §¹i héi Lu©n-®«n (1907) mµ tÊt c¶ çc phÇn chñ yÕu nhÊt cña nã ®· ®−îc kinh nghiÖm vÒ cuéc ph¶n çch m¹ng chøng thùc. §ång thêi nh÷ng khÈu hiÖu trung t©m, ⎯ nh÷ng khÈu hiÖu ph¶i thèng nhÊt hµnh ®éng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, ph¶i chØ ®¹o tÝnh chÊt c«ng t¸c cña nã, ph¶i tËp trung tÊt c¶ mäi yªu s¸ch vµ c¶i çch riªng biÖt vµo nh÷ng ®iÓm chñ yÕu, ⎯ ph¶i lµ ba khÈu hiÖu sau ®©y: 1) chÕ ®é céng hoµ d©n chñ; 2) ngµy lµm viÖc 8 giêi: 3) tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ®Ó chia cho n«ng d©n.


vÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng

Thõa nhËn r»ng kinh nghiÖm ba n¨m qua ®· hoµn toµn

x¸c nhËn nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò tæ chøc do Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Ch¹p (n¨m 1908) ®Ò ra, vµ cho r»ng, trªn c¬ së phong trµo c«ng nh©n ®ang b¾t ®Çu s«i næi, cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn çc h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng theo con ®−êng Êy ⎯ nghÜa lµ con ®−êng x©y dùng çc chi bé d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p ®−îc bao bäc bëi mét m¹ng l−íi hÕt søc réng nh÷ng ®oµn thÓ hîp ph¸p ®ñ çc lo¹i cña c«ng nh©n, ⎯

héi nghÞ ®¹i biÓu thÊy r»ng: 1) çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng cÇn ph¶i tham

gia hÕt søc tÝch cùc vµo viÖc l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh kinh tÕ (b·i c«ng, uû ban b·i c«ng, v. v.), vµ vÒ mÆt nµy, çc chi bé bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng ph¶i céng t¸c víi çc c«ng ®oµn, ®Æc biÖt lµ víi çc chi bé d©n chñ - x· héi trong çc c«ng ®oµn, còng nh− víi çc nhµ ho¹t ®éng riªng biÖt cña phong trµo nghiÖp ®oµn;

2) çc chi bé d©n chñ - x· héi trong çc c«ng ®oµn, ®−îc tæ chøc theo nghÒ nghiÖp, nªn ⎯ ®ång thêi cã tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn ë ®Þa ph−¬ng ⎯ kÕt hîp víi çc chi bé ®¶ng ®−îc x©y dùng theo khu vùc;

3) cÇn ph¶i cã tinh thÇn chñ ®éng hÕt søc lín trong viÖc tæ chøc c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong çc ®oµn thÓ hîp ph¸p: çc héi liªn hiÖp, phßng ®äc s¸ch b¸o, th− viÖn, héi gi¶i trÝ ®ñ çc lo¹i cña c«ng nh©n, phæ biÕn b¸o chÝ cña c«ng ®oµn vµ h−íng b¸o chÝ cña c«ng ®oµn theo tinh thÇn chñ nghÜa M¸c, sö dông nh÷ng bµi diÔn v¨n cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma, ®µo t¹o c«ng nh©n thµnh nh÷ng ng−êi diÔn thuyÕt hîp ph¸p, thµnh lËp (nh©n cuéc bÇu cö §u-ma IV) nh÷ng uû ban bÇu cö cña c«ng nh©n vµ nh÷ng uû ban bÇu cö kh¸c theo khu phè,

®−êng phè, v. v., tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi nh©n çc cuéc bÇu cö c¬ quan tù qu¶n cña thµnh phè, v. v.;

4) cÇn ph¶i tÝch cùc cè g¾ng trong viÖc cñng cè vµ t¨ng thªm sè chi bé ®¶ng bÊt hîp ph¸p, t×m nh÷ng h×nh thøc tæ chøc míi, hÕt søc mÒm dÎo cña nh÷ng chi bé ®ã, x©y dùng vµ cñng cè çc tæ chøc l·nh ®¹o bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng ë mçi thµnh phè, tuyªn truyÒn nh÷ng h×nh thøc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña quÇn chóng nh− "së giao dÞch", héi nghÞ ®¶ng trong nhµ m¸y, v. v.;

5) nªn l«i cuèn çc tæ tuyªn truyÒn tham gia c«ng t¸c thùc tiÔn hµng ngµy nh−: phæ biÕn s¸ch b¸o bÊt hîp ph¸p cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ s¸ch b¸o m¸c-xÝt c«ng khai, v. v.;

6) cÇn ph¶i chó ý r»ng viÖc cæ ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi mét çch th−êng xuyªn b»ng s¸ch b¸o, ®Æc biÖt lµ viÖc phæ biÕn mét çch ®Òu ®Æn tê b¸o bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng xuÊt b¶n ®Þnh kú vµ th−êng xuyªn, còng cã thÓ cã mét ý nghÜa to lín ®èi víi viÖc thiÕt lËp nh÷ng mèi liªn hÖ vÒ mÆt tæ chøc gi÷a çc chi bé bÊt hîp ph¸p víi nhau, còng nh− gi÷a çc chi bé d©n chñ - x· héi trong çc ®oµn thÓ hîp ph¸p cña c«ng nh©n.

vÒ nhiÖm vô

cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi

1) N¹n ®ãi cña 20 triÖu n«ng d©n ë Nga mét lÇn n÷a l¹i chøng tá r»ng quÇn chóng n«ng d©n nghÌo d−íi ¸ch ¸p bøc cña chÕ ®é Nga hoµng vµ cña giai cÊp ®Þa chñ - chñ n«, ®ang ë trong mét ®Þa vÞ bÞ ®Ì nÐn hoµn toµn kh«ng thÓ chÞu ®ùng næi vµ kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc trong bÊt kú mét n−íc v¨n minh nµo trªn thÕ giíi;

2) n¹n ®ãi hiÖn nay mét lÇn n÷a l¹i x¸c nhËn r»ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÝnh phñ ®· bÞ thÊt b¹i, r»ng nÕu chÝnh


s¸ch nãi chung vµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt nãi riªng cña n−íc Nga vÉn do giai cÊp ®Þa chñ - chñ n« thùc hiÖn, ⎯ bän nµy, do çc ®¶ng çnh h÷u ®¹i biÓu, hiÖn ®ang thèng trÞ c¶ trong §u-ma ngµy 3 th¸ng S¸u, c¶ trong Héi ®ång nhµ n−íc vµ trong giíi cËn thÇn cña Ni-c«-lai II, ⎯ th× kh«ng thÓ nµo ®¶m b¶o cho n−íc Nga cã ®−îc mét sù ph¸t triÓn t− s¶n ®«i chót b×nh th−êng;

3) çc ®¶ng Tr¨m ®en (do çc ngµi M¸c-cèp v. v. cÇm ®Çu), th«ng qua nh÷ng lêi tuyªn bè cña chóng trong §u-ma vµ th«ng qua viÖc chóng ®æ tr¸ch nhiÖm lªn ®Çu "nh÷ng ng−êi n«ng d©n l−êi biÕng", ®· ®Èy sù v« liªm sØ cña bÌ lò ®Þa chñ Nga hoµng ®ang c−íp bãc n−íc Nga ®Õn chç khiÕn cho nh÷ng ng−êi ngu tèi nhÊt còng më m¾t ra, nh÷ng ng−êi thê ¬ nhÊt còng ph¶i phÉn né;

4) nh÷ng sù c¶n trë cña chÝnh phñ ®èi víi viÖc cøu tÕ ng−êi ®ãi, nh÷ng sù quÊy rÇy cña c¶nh s¸t ®èi víi çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®èi víi nh÷ng ng−êi tæ chøc çc cuéc quyªn gãp, nh÷ng ng−êi thµnh lËp çc ban tæ chøc ¨n uèng kh«ng mÊt tiÒn v. v., ®· g©y ra mét sù bÊt b×nh hÕt søc réng r·i ngay c¶ trong giíi çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ giai cÊp t− s¶n thµnh thÞ;

5) giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, th«ng qua b¸o chÝ cña m×nh, gãp phÇn loan b¸o cho x· héi biÕt vÒ n¹n ®ãi vµ th¸i ®é cña chÝnh phñ, mÆt kh¸c l¹i th«ng qua ®¶ng ®oµn d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma III tá ra ®èi lËp «n hoµ, th¸i ®é ®èi lËp ®ã dï thÕ nµo còng kh«ng thÓ tho¶ m·n ®−îc ph¸i d©n chñ, còng nh− kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®−îc víi çch ®Æt vÊn ®Ò mét çch b¸c ¸i cña ®a sè trong ph¸i tù do vÒ viÖc cøu tÕ ng−êi ®ãi;

6) do sè ng−êi bÞ ®ãi vµ ng−êi thÊt nghiÖp t¨ng lªn nªn t×nh h×nh kinh tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n ngµy cµng xÊu ®i; mÆc dÇu thÕ, trong giai cÊp c«ng nh©n vÉn thÊy cã mét khuynh h−íng tù ph¸t ®i quyªn gãp gióp ng−êi ®ãi vµ tæ chøc nh÷ng h×nh thøc cøu tÕ kh¸c. Khuynh h−íng

®ã, mét khuynh h−íng tù nhiªn trong bÊt kú mét ng−êi d©n chñ nµo, ⎯ ®ã lµ ch−a nãi ®Õn nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, ⎯ tÊt ph¶i ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ñng hé vµ h−íng tíi theo tinh thÇn ®Êu tranh giai cÊp.

XÐt ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu quyÕt ®Þnh cÇn ph¶i: a) tËp trung mäi lùc l−îng d©n chñ - x· héi ®Ó më

réng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng trong ®«ng ®¶o quÇn chóng d©n c− vµ ®Æc biÖt lµ trong n«ng d©n, gi¶i thÝch râ mèi liªn hÖ gi÷a n¹n ®ãi víi chÕ ®é Nga hoµng vµ toµn bé chÝnh s¸ch cña chÕ ®é ®ã, phæ biÕn ë n«ng th«n, nh»m môc ®Ých cæ ®éng, nh÷ng bµi diÔn v¨n ®äc trong §u-ma, kh«ng ph¶i chØ nh÷ng bµi diÔn v¨n cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng, mµ c¶ nh÷ng bµi diÔn v¨n cña nh÷ng tªn b¹n bÌ cña Nga hoµng nh− M¸c-cèp II, vµ phæ biÕn nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi: lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, thµnh lËp chÕ ®é céng hoµ d©n chñ, tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ;

b) ñng hé khuynh h−íng cña c«ng nh©n muèn gióp ®ì, trong chõng mùc cã thÓ, nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi, khuyªn hä chØ nªn göi nh÷ng mãn quyªn gãp cña hä cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, cho çc b¸o chÝ c«ng nh©n hoÆc cho çc héi v¨n hãa - gi¸o dôc cña c«ng nh©n vµ çc héi c«ng nh©n kh¸c, v. v. vµ nÕu hä tham gia çc nhãm, çc uû ban vµ çc tiÓu ban cøu ®ãi, th× khuyªn hä nªn thµnh lËp nh÷ng tæ chøc c¬ së riªng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ;

c) ra søc h−íng sù phÉn né cña nh÷ng ng−êi d©n chñ tr−íc n¹n ®ãi thµnh nh÷ng cuéc biÓu t×nh, mÝt-tinh, héi häp vµ nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh kh¸c cña quÇn chóng chèng chÕ ®é Nga hoµng.


vÒ th¸i ®é ®èi víi dù luËt cña §u-ma vÒ viÖc nhµ n−íc

b¶o hiÓm cho c«ng nh©n I

1. PhÇn cña c¶i ng−êi c«ng nh©n lµm thuª s¶n xuÊt ra mµ hä lÜnh d−íi h×nh thøc tiÒn l−¬ng, thËt qu¸ nhá ®Õn nçi chËt vËt l¾m míi tho¶ m·n ®−îc nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt nhÊt cña ®êi sèng cña hä; cho nªn ng−êi v« s¶n hoµn toµn kh«ng thÓ trÝch tiÒn l−¬ng ra ®Ó dµnh dôm phßng khi mÊt søc lao ®éng do th−¬ng tËt, èm ®au, giµ yÕu, tµn phÕ, còng nh− phßng khi bÞ thÊt nghiÖp lµ ®iÒu g¾n liÒn kh¨ng khÝt víi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa. V× vËy viÖc b¶o hiÓm cho c«ng nh©n trong tÊt c¶ nh÷ng tr−êng hîp kÓ trªn lµ mét cuéc c¶i çch do toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa ®ßi hái mét çch kh«ng thÓ c−ìng l¹i ®−îc.

2. H×nh thøc b¶o hiÓm tèt nhÊt ®èi víi c«ng nh©n lµ sù b¶o hiÓm cña nhµ n−íc, x©y dùng theo nh÷ng c¬ së sau ®©y: a) c«ng nh©n ph¶i ®−îc b¶o hiÓm trong tÊt c¶ mäi tr−êng hîp mÊt søc lao ®éng (th−¬ng tËt, èm ®au, giµ yÕu, tµn phÕ; ngoµi ra, ®èi víi n÷ c«ng nh©n th× cßn tr−êng hîp thai nghÐn vµ sinh ®Î; phô cÊp cho qu¶ phô, trÎ må c«i sau khi ng−êi trô cét gia ®×nh chÕt) hoÆc trong tr−êng hîp kh«ng cã tiÒn l−¬ng v× bÞ thÊt nghiÖp; b) ph¶i b¶o hiÓm cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng lµm thuª vµ gia ®×nh hä; c) tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc b¶o hiÓm ph¶i ®−îc trî cÊp theo nguyªn t¾c bï ®¾p toµn bé l−¬ng, h¬n n÷a tÊt c¶ mäi chi phÝ b¶o hiÓm ph¶i do chñ xÝ nghiÖp vµ nhµ n−íc ®µi thä; d) tÊt c¶ çc lo¹i b¶o hiÓm ®Òu ph¶i do nh÷ng tæ chøc b¶o hiÓm thèng nhÊt phô tr¸ch, nh÷ng tæ chøc nµy x©y dùng theo khu vùc vµ theo nguyªn t¾c nh÷ng ng−êi ®−îc b¶o hiÓm tù qu¶n hoµn toµn.

3. Dù luËt cña chÝnh phñ ®· ®−îc §u-ma nhµ n−íc th«ng qua, lµ hoµn toµn m©u thuÉn víi tÊt c¶ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n ®ã cña mét chÕ ®é b¶o hiÓm hîp lý; dù luËt ®ã a) chØ ®Ò cËp ®Õn hai lo¹i b¶o hiÓm: b¶o hiÓm tai n¹n vµ b¶o hiÓm èm ®au; b) theo dù luËt ®ã th× chØ cã mét bé phËn nhá giai cÊp v« s¶n Nga (theo con sè tÝnh to¸n réng r·i nhÊt th× còng chØ cã mét phÇn s¸u) lµ ®−îc b¶o hiÓm; cßn nhiÒu miÒn (Xi-bi-ri, trong b¶n cña chÝnh phñ th¶o ra cßn cã Çp-ca-d¬) vµ nhiÒu lo¹i c«ng nh©n ®Æc biÖt cÇn ®−îc b¶o hiÓm (c«ng nh©n n«ng nghiÖp, c«ng nh©n x©y dùng, c«ng nh©n ®−êng s¾t, c«ng nh©n b−u ®iÖn, nh©n viªn cöa hµng v.v.) th× l¹i bÞ bá ra ngoµi diÖn ®−îc b¶o hiÓm; c) dù luËt quy ®Þnh møc phô cÊp qu¸ Ýt ái (møc phô cÊp tèi ®a trong tr−êng hîp bÞ tµn phÕ hoµn toµn lµ hai phÇn ba tiÒn l−¬ng, mµ l¹i lµ dùa vµo møc thÊp h¬n tiÒn l−¬ng thùc tÕ ®Ó tÝnh), ®ång thêi dù luËt trót phÇn lín chi phÝ b¶o hiÓm lªn vai c«ng nh©n: dù ¸n quy ®Þnh r»ng kh«ng nh÷ng chi phÝ b¶o hiÓm èm ®au, mµ c¶ chi phÝ b¶o hiÓm nh÷ng th−¬ng tËt "nhá" ⎯ trªn thùc tÕ th−êng x¶y ra nhiÒu nhÊt ⎯ ®Òu do c«ng nh©n chÞu. ChÕ ®é míi nµy thËm chÝ cßn tÖ h¬n so víi luËt lÖ hiÖn hµnh, v× luËt lÖ hiÖn hµnh quy ®Þnh r»ng tiÒn phô cÊp th−¬ng tËt hoµn toµn chØ do chñ xÝ nghiÖp chÞu; d) dù luËt t−íc hÕt tÝnh ®éc lËp cña çc c¬ quan b¶o hiÓm, ®Æt c¬ quan nµy d−íi sù gi¸m s¸t vÒ nhiÒu mÆt cña çc quan l¹i (cña nh÷ng "C¬ quan" vµ "Héi ®ång b¶o hiÓm"), cña hiÕn binh, c¶nh s¸t (çc quan l¹i vµ c¬ quan nµy, ngoµi viÖc gi¸m s¸t chung, cßn cã quyÒn chØ ®¹o ho¹t ®éng cña çc c¬ quan b¶o hiÓm nµy vÒ thùc chÊt, ¶nh h−ëng vµo viÖc quyÕt ®Þnh thµnh phÇn nh©n sù, v. v. cña çc c¬ quan b¶o hiÓm), cña chñ xÝ nghiÖp (thµnh phÇn cña çc héi b¶o hiÓm tai n¹n chØ gåm toµn lµ nh÷ng nhµ kinh doanh; çc quü b¶o hiÓm ®au èm tæ chøc theo c«ng x−ëng; ¶nh h−ëng, ®−îc ®iÒu lÖ ®¶m b¶o, cña bän chñ xÝ nghiÖp ®èi víi çc c¬ quan b¶o hiÓm, v. v.).


4. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng ®iªn cuång hoµnh hµnh hiÖn nay, trong thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng thèng trÞ, do kÕt qu¶ cña nhiÒu n¨m ®µm ph¸n s¬ bé vµ tho¶ hiÖp gi÷a chÝnh phñ víi çc ®¹i biÓu cña bän t− b¶n, th× chØ cã thÓ s¶n sinh ra mét ®¹o luËt nh¹o b¸ng mét çch hÕt søc th« b¹o nh÷ng lîi Ých bøc thiÕt nhÊt cña c«ng nh©n mµ th«i. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn mét sù c¶i çch b¶o hiÓm thùc sù ®¸p øng lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n, lµ triÖt ®Ó lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng vµ giµnh lÊy nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó giai cÊp v« s¶n cã thÓ tiÕn hµnh mét çch tù do cuéc ®Êu tranh giai cÊp.

II

XuÊt ph¸t tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn, héi nghÞ ®¹i biÓu quyÕt ®Þnh:

1) NhiÖm vô cÊp b¸ch cña çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng, còng nh− cña çc ®ång chÝ c«ng t¸c trong çc tæ chøc hîp ph¸p (c«ng ®oµn, c©u l¹c bé, hîp t¸c x· v. v.) lµ ph¸t triÓn mét c«ng t¸c cæ ®éng thËt réng r·i chèng dù luËt b¶o hiÓm cña §u-ma, v× dù luËt nµy ®ông ch¹m ®Õn lîi Ých cña toµn bé giai cÊp v« s¶n Nga víi tÝnh çch lµ mét giai cÊp vµ vi ph¹m mét çch hÕt søc th« b¹o ®Õn nh÷ng lîi Ých ®ã.

2) Héi nghÞ ®¹i biÓu thÊy cÇn nhÊn m¹nh r»ng toµn bé c«ng t¸c cæ ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi nh©n dù luËt b¶o hiÓm ph¶i g¾n víi ®Þa vÞ giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n trong x· héi t− b¶n chñ nghÜa hiÖn ®¹i, víi viÖc phª ph¸n nh÷ng ¶o t−ëng t− s¶n mµ bän x· héi - c¶i l−¬ng truyÒn b¸, vµ nãi chung, ph¶i g¾n víi nh÷ng nhiÖm vô x· héi chñ nghÜa c¬ b¶n cña chóng ta; mÆt kh¸c, trong c«ng t¸c cæ ®éng ®ã, ph¶i g¾n tÝnh chÊt cña cuéc "c¶i çch" cña §u-ma víi t×nh thÕ chÝnh trÞ hiÖn nay vµ nãi chung víi nh÷ng nhiÖm vô vµ khÈu hiÖu d©n chñ - çch m¹ng cña chóng ta.

3) Hoµn toµn t¸n thµnh viÖc ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma bá phiÕu chèng dù luËt cña §u-ma, héi nghÞ ®¹i biÓu xin l−u ý çc ®ång chÝ vÒ sè tµi liÖu to lín vµ cã gi¸ trÞ mµ nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò nµy ë §u-ma ®· cung cÊp, ®Ó hiÓu râ th¸i ®é cña çc giai cÊp kh¸c nhau ®èi víi çc cuéc c¶i çch vÒ c«ng nh©n; héi nghÞ ®¹i biÓu ®Æc biÖt nhÊn m¹nh nh÷ng khuynh h−íng râ rµng thï ®Þch víi c«ng nh©n mµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi, ®¹i biÓu cho t− b¶n l¹c hËu, biÓu lé râ rµng trong çc cuéc tranh luËn, còng nh− nh÷ng lêi ph¸t biÓu gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi lÏ x· héi - c¶i l−¬ng chñ nghÜa vÒ "hoµ b×nh x· héi"; thùc ra th× ë §u-ma, nh÷ng ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· chèng l¹i tÝnh chñ ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ h»n häc ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng ®iÒu söa ®æi c¬ b¶n cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma ®èi víi dù luËt.

4) Héi nghÞ ®¹i biÓu hÕt søc kiªn quyÕt nh¾c nhë c«ng nh©n ®Ò phßng mäi m−u toan c¾t xÐn vµ hoµn toµn xuyªn t¹c sù cæ ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi, ®ãng khung viÖc cæ ®éng trong khu«n khæ mµ ph¸p luËt ë thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng thèng trÞ cho phÐp; tr¸i l¹i, héi nghÞ ®¹i biÓu nhÊn m¹nh r»ng ®iÓm c¬ b¶n trong viÖc cæ ®éng nµy lµ ph¶i lµm cho quÇn chóng ®«ng ®¶o cña giai cÊp v« s¶n thÊy râ mét ch©n lý lµ: nÕu kh«ng cã mét cao trµo çch m¹ng míi th× hoµn toµn kh«ng thÓ nµo thùc sù c¶i thiÖn ®−îc t×nh c¶nh cña c«ng nh©n; bÊt kú ng−êi nµo muèn ®¹t ®−îc mét cuéc c¶i çch thùc sù vÒ c«ng nh©n th× tr−íc hÕt ®Òu ph¶i ®Êu tranh cho mét cuéc çch m¹ng míi th¾ng lîi.

5) Tr−êng hîp nÕu dù luËt cña §u-ma vÉn ®−îc ®em ra thi hµnh mÆc dï bÞ giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé ph¶n ®èi, th× héi nghÞ ®¹i biÓu ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ lîi dông nh÷ng h×nh thøc tæ chøc míi mµ dù luËt Ên ®Þnh (quü b¶o hiÓm ®au èm cña c«ng nh©n) ®Ó tÝch cùc tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng


d©n chñ - x· héi trong çc tæ chøc c¬ së Êy vµ do ®ã lµm cho çi ®¹o luËt ®−îc nÆn ra nh»m tiÕp tôc n« dÞch vµ ¸p bøc giai cÊp v« s¶n ®ã biÕn thµnh mét c«ng cô ®Ó ph¸t triÓn ý thøc giai cÊp cña hä, cñng cè tÝnh tæ chøc cña hä, t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh cña hä cho sù tù do hoµn toµn vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ cho chñ nghÜa x· héi.

VÒ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu"

1. ThÕ lùc ph¶n çch m¹ng mµ ®¹i biÓu lµ chÝnh phñ vµ §u-ma III, coi phong trµo c«ng nh©n lµ kÎ thï chñ yÕu nhÊt cña chóng, nªn chóng bøc h¹i phong trµo c«ng nh©n d−íi mäi h×nh thøc cña phong trµo ®ã, ph¸ ho¹i mét çch cã hÖ thèng ngay c¶ nh÷ng "kh¶ n¨ng hîp ph¸p" mµ giai cÊp c«ng nh©n cßn duy tr× ®−îc do kÕt qu¶ cña cuéc çch m¹ng.

2. ChÕ ®é ®ã th−êng xuyªn ®Æt quÇn chóng c«ng nh©n ®«ng ®¶o tr−íc mét sù thËt lµ: nÕu kh«ng hoµn toµn lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng th× ngay c¶ nh÷ng quyÒn s¬ ®¼ng nhÊt cña hä (tr−íc hÕt lµ quyÒn tù do lËp héi) còng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc.

3. §¬n thØnh cÇu mµ ph¸i thñ tiªu ë Xanh Pª-tÐc-bua tung ra mïa ®«ng 1910 cïng víi sù cæ ®éng kÌm theo ®ã, ®· rót yªu s¸ch tù do lËp héi ra khái toµn bé nh÷ng yªu s¸ch çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. §¸ng lÏ ph¶i chØ cho c«ng nh©n thÊy r»ng muèn giµnh quyÒn hoµn toµn tù do lËp héi ë Nga th× cÇn ph¶i cã cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng cho nh÷ng yªu s¸ch d©n chñ c¬ b¶n, ⎯ ®¸ng lÏ ph¶i nh− vËy th× ph¸i thñ tiªu trªn thùc tÕ l¹i tuyªn truyÒn cho çi gäi lµ "®Êu tranh v× quyÒn lîi", nghÜa lµ cuéc ®Êu tranh cña ph¸i tù do ®Ó "®æi míi" chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u b»ng nh÷ng sù c¶i thiÖn côc bé.

4. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®êi sèng chÝnh trÞ ë Nga vµ do t×nh c¶nh cña quÇn chóng c«ng nh©n, cuéc vËn

®éng nãi trªn nhÊt ®Þnh ph¶i biÕn thµnh mét cuéc vËn ®éng lÊy ch÷ ký thuÇn tuý h×nh thøc vµ kh«ng cã søc sèng, kh«ng ®−îc ai h−ëng øng vµ kh«ng khªu gîi ®−îc sù quan t©m cña quÇn chóng ®èi víi chÝnh trÞ.

5. Sè phËn cña cuéc vËn ®éng thØnh cÇu ®ã ®· chøng thùc râ rµng r»ng toµn bé sù khëi x−íng ®ã lµ kh«ng ®óng vµ t¸ch rêi quÇn chóng c«ng nh©n: ®¬n thØnh cÇu chØ thu nhÆt vÎn vÑn ®−îc 1300 ch÷ ký; v¶ l¹i trong tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt phe ph¸i vµ xu h−íng, cuéc vËn ®éng thØnh cÇu hoµn toµn kh«ng ®−îc mét sù ñng hé nµo c¶, ngay c¶ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña chóng ta trong §u-ma còng thÊy kh«ng thÓ tham gia vµo cuéc vËn ®éng ®ã ®−îc.

6. §ît mÝt-tinh cña c«ng nh©n do sè phËn cña çc ®¹i biÓu §u-ma II g©y ra vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña c«ng nh©n ë mét sè thµnh phè ngµy 9 th¸ng Giªng 1912, ®· chøng tá r»ng tÝnh chñ ®éng cña quÇn chóng c«ng nh©n hoµn toµn kh«ng ph¶i nh»m vµo nh÷ng thñ ®o¹n nh− cuéc vËn ®éng thØnh cÇu, vµ hoµn toµn kh«ng ph¶i tiÕn hµnh v× nh÷ng "quyÒn lîi côc bé".

XuÊt ph¸t tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn ®©y, héi nghÞ ®¹i biÓu.

1) kªu gäi toµn thÓ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi gi¶i thÝch cho c«ng nh©n thÊy râ r»ng tù do lËp héi lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi giai cÊp v« s¶n, r»ng cÇn ph¶i th−êng xuyªn g¾n liÒn kh¨ng khÝt yªu s¸ch ®ã víi nh÷ng yªu s¸ch chÝnh trÞ chung cña chóng ta vµ víi viÖc cæ ®éng çch m¹ng trong quÇn chóng;

2) thõa nhËn r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ®ã cuéc thØnh cÇu cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña c«ng nh©n cã thÓ lµ mét h×nh thøc ph¶n ®èi hÕt søc cã lîi, héi nghÞ ®ång thêi cho r»ng ë Nga, trong thêi gian hiÖn nay, thØnh cÇu lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc cæ ®éng Ýt thÝch hîp nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi.


vÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu

NhËn thÊy r»ng: 1) kho¶ng gÇn bèn n¨m nay §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -

x· héi Nga ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng chèng l¹i trµo l−u thñ tiªu chñ nghÜa, mét trµo l−u mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 ®· x¸c ®Þnh lµ

"nh÷ng m−u toan cña mét bé phËn nµo ®ã cña çc ®¶ng viªn trÝ thøc ®Þnh thñ tiªu tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga hiÖn cã vµ thay thÕ nã b»ng mét ®oµn thÓ kh«ng cã h×nh thï râ rÖt, v« luËn thÕ nµo còng ho¹t ®éng trong khu«n khæ hîp ph¸p, dï cho sù hîp ph¸p ®ã cã ph¶i ®æi b»ng mét gi¸ ®¾t lµ c«ng khai tõ bá c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc vµ truyÒn thèng cña ®¶ng ®i n÷a";

2) Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910, tiÕp tôc ®Êu tranh víi trµo l−u ®ã, ®· nhÊt trÝ thõa nhËn r»ng trµo l−u ®ã lµ biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n vµ ®· lÊy viÖc hoµn toµn c¾t ®øt víi ph¸i thñ tiªu vµ viÖc triÖt ®Ó kh¾c phôc çi khuynh h−íng t− s¶n xa l×a chñ nghÜa x· héi ®ã, ®Æt thµnh ®iÒu kiÖn thùc hiÖn sù thèng nhÊt thËt sù cña ®¶ng vµ sù hîp nhÊt cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª-vÝch tr−íc ®©y;

3) bÊt chÊp tÊt c¶ mäi quyÕt ®Þnh cña ®¶ng vµ bÊt chÊp sù cam kÕt cña nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc ph¸i t¹i Héi nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng 1910, mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tËp hîp chung quanh çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· c«ng khai bªnh vùc mét trµo l−u mµ toµn ®¶ng ®· coi lµ s¶n phÈm cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n;

4) nh÷ng uû viªn cò trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng,

M ⎯ n, I-u-ri vµ R«-man, kh«ng nh÷ng ®· cù tuyÖt kh«ng tham gia vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng håi mïa xu©n 1910, mµ thËm chÝ cßn cù tuyÖt kh«ng ®Õn dù dï chØ lµ mét phiªn häp ®Ó chØ ®Þnh bæ sung çc uû viªn míi vµ ®· c«ng khai tuyªn bè r»ng hä coi chÝnh sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng lµ "cã h¹i";

5) chÝnh lµ sau cuéc héi nghÞ toµn thÓ n¨m 1910, çc xuÊt b¶n phÈm chñ yÕu nãi trªn ®©y cña ph¸i thñ tiªu, tøc lµ tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê "Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· hoµn toµn chuyÓn h¼n sang phÝa ph¸i thñ tiªu, hä kh«ng nh÷ng ®· "h¹ thÊp" (bÊt chÊp nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ) "ý nghÜa cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p", mµ cßn c«ng khai phñ nhËn ®¶ng bÊt hîp ph¸p, gäi ®¶ng lµ "x¸c chÕt", tuyªn bè lµ ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®· bÞ thñ tiªu, tuyªn bè r»ng viÖc kh«i phôc l¹i ®¶ng bÊt hîp ph¸p lµ "mét ®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng", ®ång thêi trªn çc trang t¹p chÝ hîp ph¸p, hä ra søc vu khèng vµ tho¸ m¹ ®¶ng bÊt hîp ph¸p, kªu gäi c«ng nh©n thõa nhËn r»ng çc chi bé ®¶ng vµ chÕ ®é cÊp bËc trong ®¶ng "®· bÞ tiªu vong", v. v.;

6) trong lóc mµ ë kh¾p n−íc Nga, nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt phe ph¸i, ®· ®oµn kÕt l¹i ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc tr−íc m¾t lµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, th× ph¸i thñ tiªu, t¸ch thµnh nh÷ng nhãm nhá hoµn toµn ®éc lËp, còng ®· ph©n biÖt c¶ ë nh÷ng n¬i mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng chiÕm −u thÕ (£-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ki-Ðp), vµ ®· hoµn toµn cù tuyÖt mäi sù liªn hÖ vÒ mÆt ®¶ng víi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; ⎯

héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng nhãm "B×nh minh cña chóng ta" vµ nhãm "Sù nghiÖp cuéc sèng", do hµnh ®éng cña hä, ®· hoµn toµn tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt xu h−íng vµ mµu s¾c, h·y ®Êu tranh


chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, h·y v¹ch râ tÊt c¶ sù tai h¹i mµ ph¸i ®ã g©y ra cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ h·y dèc toµn lùc ra kh«i phôc vµ cñng cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p.

VÒ c¬ quan

ng«n luËn trung −¬ng70

Sau khi ®· nghe vµ th¶o luËn b¸o ço cña ®¹i biÓu cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, héi nghÞ ®¹i biÓu t¸n thµnh ®−êng lèi nguyªn t¾c cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, ⎯

mong r»ng trong C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng sÏ chó ý nhiÒu h¬n n÷a ®Õn nh÷ng bµi cã tÝnh chÊt tuyªn truyÒn vµ mong r»ng çc bµi b¸o sÏ ®−îc viÕt mét çch ®¹i chóng h¬n vµ dÔ hiÓu h¬n n÷a ®èi víi c«ng nh©n.

vÒ "b¸o c«ng nh©n"

Thõa nhËn r»ng "B¸o c«ng nh©n" ®· kiªn quyÕt vµ triÖt ®Ó b¶o vÖ ®¶ng vµ tÝnh ®¶ng vµ ®−îc sù ®ång t×nh hoµn toµn cña çc çn bé ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng kh«ng ph©n biÖt phe ph¸i,

héi nghÞ ®¹i biÓu 1) kªu gäi toµn thÓ çc ®ång chÝ ë çc ®Þa ph−¬ng h·y

ñng hé "B¸o c«ng nh©n" vÒ mäi mÆt; 2) thõa nhËn "B¸o c«ng nh©n" lµ c¬ quan ng«n luËn

chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng.

vÒ b¸o "sù thËt"

Héi nghÞ ®¹i biÓu huû bá hiÖp nghÞ mµ Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910 ®· ký kÕt víi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt".

nh÷ng ®iÓm söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng

§ 2 ®−îc bæ sung nh− sau: Theo ®óng nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng

Ch¹p (1908) th× ®−îc phÐp chØ ®Þnh bæ sung. § 8 th× bá ®i vµ thay vµo b»ng c©u: Ban chÊp hµnh trung −¬ng cè hÕt søc th−êng xuyªn

triÖu tËp nh÷ng héi nghÞ cña ®¹i biÓu tÊt c¶ çc tæ chøc cña ®¶ng.

§o¹n thø ba cña § 9 vÒ quyÒn cö ®¹i biÓu dù ®¹i héi, ®−îc söa ®æi nh− sau:

Tiªu chuÈn cö ®¹i biÓu dù çc ®¹i héi sau nµy cña ®¶ng, sÏ do Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ò ra sau khi ®· trao ®æi ý kiÕn tr−íc víi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng.

vÒ tµi s¶n ®ang ë trong tay ng−êi gi÷ quü cò

vµ vÒ çc b¸o ço tµi chÝnh

XÐt lêi tuyªn bè cña çc ®¹i biÓu toµn quyÒn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ⎯ th¸ng Giªng 1910 héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ký víi hä b¶n hiÖp ®Þnh vÒ viÖc nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuyÓn giao tµi s¶n cña ph¸i m×nh mét çch cã ®iÒu kiÖn vµo quü cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu.

1) thõa nhËn r»ng do ph¸i thñ tiªu ®· ph¸ ho¹i hiÖp ®Þnh vµ do ng−êi gi÷ quü kh«ng chÞu lµm träng tµi, cho nªn çc ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã mäi quyÒn chÝnh thøc ®Ó sö dông nh÷ng tµi s¶n ®ang thuéc quyÒn sö dông cña hä còng nh− nh÷ng tµi s¶n ®ang n»m trong tay n÷ ®ång chÝ TxÐt-kin, ng−êi gi÷ quü cò;

2) sau khi çc ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®−a ra lêi tuyªn bè, héi nghÞ ®¹i biÓu cho r»ng sè tiÒn


hiÖn ®ang n»m trong tay n÷ ®ång chÝ TxÐt-kin nhÊt ®Þnh ph¶i thuéc vÒ ®¶ng mµ ®¹i biÓu lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng do héi nghÞ ®¹i biÓu bÇu ra vµ

3) uû nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ¸p dông mäi biÖn ph¸p nh»m lµm cho n÷ ®ång chÝ TxÐt-kin giao l¹i ngay lËp tøc nh÷ng tµi s¶n cña ®¶ng.

* * *

Sau khi ®· xem xÐt çc b¸o ço tµi chÝnh vµ çc chøng tõ cña ban biªn tËp tê "B¸o c«ng nh©n" ⎯ tê b¸o nµy hiÖn nay ®· ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu phª chuÈn lµ c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ còng nh− cña nhãm b«n- sª-vÝch ®· tõng ®−îc héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng chi tiÒn cho viÖc xuÊt b¶n s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi; tiÓu ban thÈm tra thõa nhËn çc b¸o ço ®ã lµ ®óng vµ ®Ò nghÞ héi nghÞ ®¹i biÓu phª chuÈn çc b¸o ço ®ã.

vÒ "héi ch÷ thËp ®á"

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®Ò nghÞ toµn thÓ çc ®ång chÝ ë çc ®Þa ph−¬ng ra søc kh«i phôc l¹i "Héi ch÷ thËp ®á" cùc kú cÇn thiÕt ®Ó gióp ®ì nh÷ng ng−êi bÞ cÇm tï vµ bÞ ®i ®µy.

VÒ tæ chøc cña ®¶ng ë ngoµi n−íc

Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ph¶i cã ë ngoµi n−íc mét tæ chøc thèng nhÊt cña ®¶ng mµ chøc n¨ng lµ gióp ®ì ®¶ng d−íi sù kiÓm so¸t vµ l·nh ®¹o cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu phª chuÈn Ban chÊp hµnh tæ chøc ë ngoµi n−íc71 lµ mét trong nh÷ng tæ chøc cña ®¶ng ë ngoµi n−íc, ®ång thêi kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt phe ph¸i vµ xu h−íng, ®ang ®øng vÒ phÝa ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ ®Êu tranh kh«ng ®iÒu hoµ víi

çc trµo l−u chèng ®¶ng (tøc ph¸i thñ tiªu), ⎯ h·y ®oµn kÕt chung quanh Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ó gióp ®ì c«ng t¸c cña ®¶ng ë Nga vµ ®Ó thµnh lËp mét tæ chøc thèng nhÊt ë ngoµi n−íc.

TÊt c¶ çc nhãm ë ngoµi n−íc, kh«ng trõ mét nhãm nµo, ®Òu chØ cã thÓ liªn hÖ víi nh÷ng tæ chøc ë Nga th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng mµ th«i.

Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn r»ng çc nhãm ë ngoµi n−íc, nÕu kh«ng chÞu phôc tïng trung t©m phô tr¸ch c«ng t¸c d©n chñ - x· héi ë Nga, tøc lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ nÕu g©y ph¸ ho¹i tæ chøc b»ng çch liªn hÖ riªng víi phong trµo trong n−íc kh«ng th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× ®Òu kh«ng thÓ mang danh hiÖu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

VÒ viÖc chÝnh phñ nga tÊn c«ng ba-t−

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¶n ®èi chÝnh s¸ch ¨n c−íp cña bÌ lò Nga hoµng lµ bÌ lò ®· quyÕt ®Þnh bãp nghÑt tù do cña nh©n d©n Ba-t− vµ, ®Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, ®· kh«ng tõ nh÷ng hµnh ®éng d· man nhÊt vµ ®ª tiÖn nhÊt.

Héi nghÞ ®¹i biÓu nhËn thÊy r»ng sù liªn minh cña chÝnh phñ Nga víi chÝnh phñ Anh, ®−îc ph¸i tù do Nga qu¶ng ço vµ ñng hé b»ng mäi çch, tr−íc hÕt lµ nh»m chèng l¹i phong trµo çch m¹ng d©n chñ ch©u ¸, vµ nhËn thÊy r»ng sù liªn minh ®ã lµm cho chÝnh phñ cña ph¸i tù do Anh trë thµnh kÎ ®ång lo· víi nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o ®Ém m¸u cña chÕ ®é Nga hoµng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu hoµn toµn ®ång t×nh víi cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n Ba-t− vµ ®Æc biÖt lµ víi cuéc ®Êu tranh cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-t− ®· bÞ hy sinh rÊt lín trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i bän c−êng b¹o Nga hoµng.


vÒ cuéc çch m¹ng Trung-quèc

Tr−íc chiÕn dÞch cña çc b¸o chÝ cña chÝnh phñ vµ cña ph¸i tù do (tê "Ng«n luËn") ®ang tuyªn truyÒn ⎯ nh»m phôc vô lîi Ých cña bän t− b¶n Nga ⎯ cho viÖc c−íp ®o¹t nh÷ng vïng ®Êt ®ai cña Trung-quèc gi¸p biªn giíi n−íc Nga b»ng çch lîi dông phong trµo çch m¹ng ë Trung-quèc, ⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu x¸c nhËn ý nghÜa thÕ giíi cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n Trung-quèc, cuéc ®Êu tranh ®em l¹i sù gi¶i phãng cho ch©u ¸ vµ ph¸ vì sù thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u; héi nghÞ ®¹i biÓu hoan nghªnh nh÷ng ng−êi céng hoµ çch m¹ng ë Trung-quèc, bµy tá niÒm phÊn khëi s©u s¾c vµ sù ®ång t×nh hoµn toµn cña giai cÊp v« s¶n Nga ®ang theo dâi nh÷ng th¾ng lîi cña nh©n d©n çch m¹ng Trung-quèc; héi nghÞ ®¹i biÓu lªn ¸n hµnh vi cña ph¸i tù do Nga ®ang ñng hé chÝnh s¸ch x©m l−îc cña chÝnh phñ Nga hoµng.

vÒ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ nga hoµng

®èi víi phÇn-lan

Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ häp lÇn ®Çu tiªn tõ sau khi chÕ ®é Nga hoµng vµ §u-ma ph¶n çch m¹ng ban hµnh nh÷ng ®¹o luËt xo¸ bá çc quyÒn vµ sù tù do cña nh©n d©n PhÇn-lan ⎯ biÓu thÞ sù ®oµn kÕt hoµn toµn víi §¶ng d©n chñ - x· héi PhÇn-lan anh em, nhÊn m¹nh sù thèng nhÊt cña nh÷ng nhiÖm vô cña c«ng nh©n PhÇn-lan vµ c«ng nh©n Nga trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng Nga vµ giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng ®ang chµ ®¹p quyÒn cña nh©n d©n, vµ tin t−ëng v÷ng ch¾c r»ng chØ cã sù lç lùc chung cña c«ng nh©n Nga vµ c«ng nh©n PhÇn-lan míi cã thÓ lËt ®æ ®−îc chÕ ®é Nga hoµng vµ ®em l¹i tù do cho nh©n d©n Nga vµ nh©n d©n PhÇn-lan.

chµo mõng ®¶ng d©n chñ - x· héi ®øc

Theo sù uû nhiÖm cña héi nghÞ ®¹i biÓu, bøc ®iÖn sau ®©y ®· ®−îc göi tíi C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc:

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, th«ng qua Ban tæ chøc ë Nga vµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, nhiÖt liÖt chµo mõng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc anh em, trong cuéc bÇu cö, ®· chiÕn th¾ng toµn bé thÕ giíi t− s¶n mét çch rùc rì72.

Phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ mu«n n¨m, §¶ng d©n chñ - x· héi §øc mu«n n¨m! ViÕt th¸ng Giªng 1912

202 C¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi c«ng nh©n tù do chñ nghÜa 203

mét c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi chÝnh trÞ

c«ng nh©n tù do chñ nghÜa

Tr−íc mÆt t«i cã ba sè cña tê tuÇn b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng"73, tê b¸o nµy b¾t ®Çu xuÊt b¶n vµo th¸ng Giªng n¨m nay ë Pª-tÐc-bua.

T«i ®Ò nghÞ b¹n ®äc h·y nghiªn cøu kü néi dung tuyªn truyÒn cña b¸o ®ã.

VÊn ®Ò chÝnh trÞ chñ yÕu hiÖn nay lµ cuéc bÇu cö §u- ma IV. Trong sè 2 M¸c-tèp ®· dµnh mét bµi ®Ó nãi vÒ vÊn ®Ò ®ã. KhÈu hiÖu cña «ng ®−a ra lµ: "Ph¶i ra søc ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u- ma". Cßn §an th× lÆp l¹i trong sè 3 r»ng: "BiÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó lµm yÕu ¶nh h−ëng rÊt cã h¹i cña nã (cña Héi ®ång nhµ n−íc) lµ giµnh lÊy §u-ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng".

KhÈu hiÖu thËt lµ râ rµng. DÜ nhiªn, bÊt kú ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé nµo còng ®Òu thÊy mét çch kh«ng lÊy g× lµm khã kh¨n r»ng khÈu hiÖu ®ã kh«ng m¸c-xÝt, kh«ng v« s¶n, thËm chÝ còng kh«ng d©n chñ, mµ lµ mét khÈu hiÖu tù do chñ nghÜa. §ã lµ khÈu hiÖu cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.

H·y xem M¸c-tèp bªnh vùc khÈu hiÖu ®ã nh− thÕ nµo: "Trong ®iÒu kiÖn luËt bÇu cö hiÖn nay, liÖu cã thÓ ®¹t ®−îc môc tiªu ®ã kh«ng? Kh«ng nghi ngê g× c¶, cã thÓ ®−îc. §óng thÕ, luËt bÇu cö ®ã b¶o ®¶m tr−íc cho ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ vµ ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i mét (çc

nhµ t− b¶n) chiÕm ®−îc ®a sè trong phÇn lín (?) nh÷ng héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh...".

Sù bªnh vùc mét viÖc xÊu ®· lËp tøc ®Èy M¸c-tèp ®Õn chç kh¼ng ®Þnh mét çch hÕt søc sai lÇm. Kh«ng ph¶i ë "phÇn lín" nh÷ng héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, mµ râ rµng lµ ë tÊt c¶ çc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh (ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u), nh÷ng ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ céng thªm ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i mét, ®Òu chiÕm ®a sè tuyÖt ®èi. Kh«ng ph¶i chØ cã thÓ. Trong 53 tØnh, th× cã 28 tØnh trong ®ã chØ riªng nh÷ng ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ còng ®· chiÕm ®a sè tuyÖt ®èi ë çc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh. Mµ trong tæng sè 442 ®¹i biÓu §u-ma th× 28 tØnh ®ã ®· bÇu ra 255 ng−êi, nghÜa lµ l¹i mét ®a sè tuyÖt ®èi!

§Ó bªnh vùc çi khÈu hiÖu cña ph¸i tù do lµ "®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma", M¸c-tèp ®µnh ph¶i b¾t ®Çu theo kiÓu ph¸i tù do, b«i son tr¸t phÊn cho bän ®Þa chñ Nga. B¾t ®Çu kh¸ ®Êy chø!

M¸c-tèp nãi tiÕp: "Nh−ng çc cuéc bÇu cö tr−íc kia ®· chøng tá r»ng c¶ trong sè ®Þa chñ vµ trong giai cÊp ®¹i t− s¶n thµnh thÞ, còng cã nh÷ng ng−êi thï ®Þch víi bän ph¶n ®éng Tr¨m ®en, d©n téc chñ nghÜa thuéc ph¸i th¸ng M−êi".

Kh«ng nghi ngê g× c¶. ThËm chÝ mét bé phËn nh÷ng ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ còng theo lËp tr−êng ®èi lËp, ®ã lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng tõ ®ã ta rót ra ®−îc kÕt luËn g×? ChØ cã thÓ rót ra kÕt luËn lµ: kh«ng thÓ ®Èy çi ®a sè cña §u-ma ®−îc bÇu ra theo ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 tiÕn xa h¬n ph¸i ®èi lËp "tù do chñ nghÜa" cña ®Þa chñ. §Þa chñ quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Sù thËt ®ã, çi sù thËt mµ M¸c-tèp m−u toan lÈn tr¸nh, vÉn lµ mét sù thËt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ chØ cã viÖc bän ®Þa chñ chuyÓn sang ph¸i ®èi lËp lµ cã thÓ lµm nghiªng çn c©n vÒ phÝa "ph¸i ®èi lËp" (cña ®Þa chñ). Nh−ng mÊu chèt cña vÊn ®Ò lµ ë chç nµy: kh«ng biÕn thµnh ph¸i tù do th× liÖu ng−êi ta cã thÓ nãi r»ng "ph¸i ®èi lËp tù do chñ nghÜa" (cña ®Þa

204 V. I. Lª-nin C¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi c«ng nh©n tù do chñ nghÜa 205

chñ) "cã thÓ ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma", hay kh«ng?

Thø nhÊt, kh«ng nªn t« vÏ cho tÝnh chÊt ®Þa chñ cña luËt bÇu cö ë n−íc ta. Thø hai, kh«ng nªn quªn r»ng "ph¸i ®èi lËp" cña ®Þa chñ cã tÊt c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña çi gäi lµ "§¶ng th¸ng M−êi çnh t¶" (trong héi nghÞ ®¹i biÓu míi ®©y cña m×nh, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· cho phÐp liªn minh víi §¶ng th¸ng M−êi çnh t¶ ®ã! ⎯ M¸c-tèp lê ®i kh«ng ®−a ra ®iÓm nµy còng uæng c«ng th«i). ChØ cã nh÷ng nhµ chÝnh trÞ lè bÞch cña ph¸i tù do th× míi cã thÓ nh©n sù th¾ng lîi cã thÓ cã ®−îc cña "nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi çnh t¶" mµ nãi ®Õn viÖc "giµnh lÊy §u- ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng", hoÆc lµ "®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma".

NhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n lµ lîi dông nh÷ng cuéc xung ®ét cña ph¸i tù do víi ®a sè hiÖn nay trong §u- ma ®Ó t¨ng c−êng ph¸i d©n chñ trong §u-ma, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ñng hé çi ¶o t−ëng cña ph¸i tù do cho r»ng cã thÓ "giµnh lÊy §u-ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng".

T×nh h×nh cña t¸c gi¶ cña chóng ta l¹i cßn xÊu h¬n n÷a khi «ng ta chuyÓn sang nãi vÒ vÊn ®Ò nguyªn t¾c lµ: nÕu ""toµn thÓ ph¸i ®èi lËp" ®¸nh ®æ ®−îc ®a sè cña bän Tr¨m ®en theo ph¸i th¸ng M−êi trong §u-ma", th× nh− thÕ sÏ cã ý nghÜa g×?

M¸c-tèp lËp luËn: "C«ng nh©n quan t©m lµm sao cho chÝnh quyÒn trong nhµ n−íc cã giai cÊp chuyÓn tõ tay tªn ®Þa chñ d· man sang tay ng−êi t− s¶n cã v¨n hãa h¬n".

LËp luËn hay tuyÖt! ¤ng ta chØ quªn cã mét ®iÒu nho nhá... mét ®iÒu nhá tÝ xÝu: "nh÷ng ng−êi t− s¶n" Nga "cã v¨n hãa h¬n", ph¸i tù do, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, "quan t©m ®Õn viÖc" lµm sao kh«ng ph¸ ho¹i chÝnh quyÒn cña tªn ®Þa chñ d· man. Ph¸i tù do "quan t©m ®Õn viÖc" lµm sao ph©n chia chÝnh quyÒn víi tªn ®Þa chñ d· man mµ

kh«ng ph¸ ho¹i chÝnh quyÒn cña tªn ®Þa chñ Êy vµ kh«ng giao mét chót vò khÝ nµo cho ph¸i d©n chñ.

MÊu chèt cña vÊn ®Ò lµ ë chç ®ã! NÐ tr¸nh vÊn ®Ò quan träng, anh muèn nhai ®i nhai l¹i víi çi vÎ quan träng nh÷ng c©u chuyÖn v« vÞ kh«ng cã néi dung th× thËt phÝ c«ng.

M¸c-tèp nãi: "Sau khi ®· t¨ng thªm sè ®¹i biÓu cña hä trong §u-ma, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé vÉn ch−a giµnh ®−îc chÝnh quyÒn, nh−ng sÏ lµm dÔ dµng cho viÖc hä giµnh lÊy chÝnh quyÒn". ThÕ ®Êy. ThÕ ®Êy. VËy th× v× ®©u mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé §øc tuy ®· nhiÒu lÇn, tõ n¨m 1848, "t¨ng thªm sè ®¹i biÓu cña hä" trong quèc héi, nh−ng cho m·i tíi hiÖn nay vÉn ch−a "giµnh ®−îc chÝnh quyÒn"? V× ®©u mµ trong suèt 64 n¨m hä ®· ®Ó vµ hiÖn nay vÉn ®ang ®Ó cho chÝnh quyÒn n»m trong tay bän gioong-ke? V× ®©u mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn Nga tuy "®· t¨ng thªm sè ®¹i biÓu cña hä trong §u-ma" I vµ II, nh−ng vÉn kh«ng "lµm dÔ dµng cho viÖc hä giµnh lÊy chÝnh quyÒn"?

M¸c-tèp chØ thõa nhËn chñ nghÜa M¸c trong chõng mùc mµ chñ nghÜa M¸c lµ ®iÒu cã thÓ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi mäi ng−êi theo ph¸i tù do cã häc thøc. C«ng nh©n quan t©m ®Õn viÖc chuyÓn chÝnh quyÒn tõ tay ®Þa chñ sang tay bän t− s¶n cã v¨n hãa h¬n, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do trªn thÕ giíi ®Òu t¸n thµnh çi "quan niÖm" nh− vËy vÒ "lîi Ých cña c«ng nh©n". Nh−ng ®ã vÉn ch−a ph¶i lµ chñ nghÜa M¸c. Chñ nghÜa M¸c cßn nãi tiÕp thªm: 1) ph¸i tù do quan t©m ®Õn viÖc lµm sao ®Ó ngåi bªn c¹nh ®Þa chñ mµ kh«ng ph¸ ho¹i chÝnh quyÒn cña nã; 2) ph¸i tù do quan t©m ®Õn viÖc chia sÎ chÝnh quyÒn víi ®Þa chñ nh− thÕ nµo ®Ó cho c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ hoµn toµn kh«ng ®−îc tÝ g× hÕt; 3) chØ khi nµo ph¸i d©n chñ giµnh ®−îc th¾ng lîi bÊt chÊp ph¸i tù do, th× lóc ®ã chÝnh quyÒn

206 V. I. Lª-nin C¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi c«ng nh©n tù do chñ nghÜa 207

míi thùc sù "rêi khái" tay ®Þa chñ mµ "chuyÓn vµo tay" ph¸i tù do. Chøng cø lµ g×? Lµ toµn bé lÞch sö cña n−íc Ph¸p vµ lÞch sö hiÖn ®¹i cña Trung-quèc: nÕu ph¸i d©n chñ Trung-quèc kh«ng giµnh ®−îc th¾ng lîi bÊt chÊp Viªn ThÕ - kh¶i, th× chÝnh quyÒn kh«ng bao giê chuyÓn ⎯ ngay c¶ lµ chuyÓn mét çch t¹m thêi, ngay c¶ lµ chuyÓn mét çch cã ®iÒu kiÖn ⎯ vµo tay Viªn ThÕ-kh¶i, ng−êi theo ph¸i tù do.

Nh−ng nÕu çi ch©n lý tÇm th−êng: ph¸i tù do tèt h¬n bän Tr¨m ®en, lµ toµn bé çi "chñ nghÜa M¸c" cã thÓ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi çc ngµi Xt¬-ru-vª, I-d¬-g«-Ðp vµ ®ång bän, th× nh− vËy ®èi víi ng−êi theo ph¸i tù do còng nh− ®èi víi M¸c-tèp, biÖn chøng cña ®Êu tranh giai cÊp sÏ lµ mét ®iÒu kh«ng hiÓu næi.

Tãm l¹i: chÝnh lµ ®Ó lµm sao cho ë Nga chÝnh quyÒn thùc sù "chuyÓn" tõ tay ®Þa chñ sang tay t− s¶n, mµ ng−êi ta kh«ng nªn dïng çi khÈu hiÖu gi¶ dèi lµ "giµnh lÊy §u- ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng" ®Ó lõa bÞp vµ lµm suy yÕu ph¸i d©n chñ nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n. NhiÖm vô thùc tÕ cña chóng ta trong cuéc bÇu cö hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ "®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma", mµ lµ t¨ng c−êng ph¸i d©n chñ nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. Cã khi nhiÖm vô ®ã m©u thuÉn víi "nhiÖm vô" t¨ng thªm sè ng−êi theo ph¸i tù do: cã thªm 5 ng−êi d©n chñ th× quan träng ®èi víi chóng ta vµ cã Ých ®èi víi giai cÊp v« s¶n, h¬n lµ cã thªm 50 ng−êi theo ph¸i tù do.

Tõ ®ã rót ra kÕt luËn sau ®©y, çi kÕt luËn mµ M¸c- tèp kh«ng muèn mÆc dÇu «ng ta h×nh nh− còng thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng ng−êi theo ph¸i tù do chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ: 1) trong khi bá phiÕu l¹i ë 5 thµnh phè lín74, chØ cã nh÷ng sù tho¶ thuËn víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do, lµ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc; 2) trong tÊt c¶ nh÷ng cuéc bá

phiÕu vµ trong tÊt c¶ nh÷ng sù tho¶ thuËn ë giai ®o¹n bÇu cö vßng thø hai, tr−íc hÕt ph¶i tho¶ thuËn víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do, vµ chØ sau ®ã råi míi tho¶ thuËn víi ph¸i tù do ®Ó chèng l¹i ph¸i h÷u.

"Ng«i sao", sè 11 (47), ngµy 19 th¸ng Hai 1912 Ký tªn: Ph. L ⎯ c«


208 Ph¶n ®èi sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu 209

ph¶n ®èi sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu

Trªn sè 7 b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu ®· ®¨ng mét bµi x· luËn nhan ®Ò: "ñng hé sù thèng nhÊt, ph¶n ®èi sù chia rÏ". Kh«ng nghi ngê g× c¶, bµi b¸o ®ã ®Ò cËp ®Õn mét vÊn ®Ò hÕt søc ®¸ng chó ý vµ cùc kú quan träng, mµ tÊt c¶ mäi c«ng nh©n cã suy nghÜ ®Òu ®ang nghÜ tíi. Chóng t«i cho r»ng chóng t«i cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ph¸t biÓu ý kiÕn cña chóng t«i, dï lµ kh«ng toµn diÖn, dï lµ v¾n t¾t, vÒ nh÷ng ®iÓm mµ tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" ®· loan b¸o cho ®éc gi¶ cña hä mét çch râ rµng vµ hiÓn nhiªn lµ kh«ng ®óng.

C¨n cø vµo nh÷ng tin tøc cña çc tê b¸o "TiÕng nãi ruéng ®Êt", "Lêi nãi n−íc Nga" vµ "T− t−ëng Ki-Ðp"75, ⎯ nh÷ng tin tøc nµy "kh«ng kh¸c víi nh÷ng tin tøc mµ b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" ®· thu l−îm ®−îc", ⎯ b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" chøng minh mét sù thËt lµ: ë ngoµi n−íc ®· tiÕn hµnh häp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng, ng−êi ta nãi lµ héi nghÞ nµy "®· buéc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ë Nga ph¶i chÊp nhËn mét s¸ch l−îc nhÊt ®Þnh nµo ®ã trong cuéc vËn ®éng bÇu cö", ®ång thêi còng ®· tuyªn bè çc nhãm "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng" kh«ng cßn ë trong ®¶ng n÷a (do b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" viÕt ng¶). VÒ ®iÓm ®ã tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" (bµi cña nã ®Çy dÉy nh÷ng ®iÒu vu khèng vµ bÞa ®Æt tÇm th−êng ®èi víi nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu) cè g¾ng hÕt søc ®Ó, mét

lµ lµm mÊt uy tÝn cña héi nghÞ ®¹i biÓu, hai lµ bªnh vùc tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ ®ång bän, nãi r»ng hä kh«ng thÓ bÞ ®Æt ra "ngoµi ®¶ng", r»ng çc "nhµ tr−íc t¸c" cña xu h−íng ®ã "sÏ tr¶ lêi b»ng mét çi nhón vai khinh bØ ®èi víi mét quyÕt nghÞ nh− vËy", v. v..

Tr−íc hÕt chóng t«i nhËn thÊy r»ng toµn bé néi dung cña bµi b¸o cña tê "Sù nghiÖp sinh ®éng", tÊt c¶ çi giäng ®iªn lo¹n cña nã, tÊt c¶ nh÷ng lêi la hÐt "ñng hé sù thèng nhÊt", ®Òu chøng minh râ rµng r»ng ph¸i thñ tiªu ®· bÞ ch¹m näc hÕt søc nÆng nÒ vµ hä ®· thÊt b¹i trong m−u toan xo¸ nhoµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò. B©y giê chóng t«i xin chuyÓn sang nãi vÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®ã.

DÜ nhiªn lµ chóng t«i kh«ng thÓ bªnh vùc héi nghÞ ®¹i biÓu vµ còng kh«ng thÓ bæ sung hoÆc söa ch÷a nh÷ng tin tøc ®· ®−îc dÉn ra trong nh÷ng tê b¸o nãi trªn (hiÖn nay cßn ph¶i thªm vµo nhãm nµy tê "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va"). Mµ ®ã kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña chóng t«i. ChØ cÇn sao l¹i y nguyªn tõng ch÷ dï chØ mét c©u cña tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" th«i, th× còng ®ñ: ph¶i thñ tiªu lín tiÕng kªu: "Chóng t«i xin hái ai bÇu ra hä (nh÷ng ®¹i biÓu dù héi nghÞ ®¹i biÓu), ai ®· uû quyÒn cho hä ®−îc nh©n danh nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt M¸t-xc¬-va, Pª-tÐc-bua, v. v. ®Ó nãi n¨ng vµ quyÕt ®Þnh?" NÕu ch¼ng h¹n lµ «ng Pu-ri-skª-vÝch hoÆc «ng Da-m−-xlèp-xki "hái" ®iÒu ®ã mét çch c«ng khai, th× ®ã sÏ lµ ®iÒu hoµn toµn tù nhiªn. NÕu nh− ph¸i thñ tiªu hái c«ng chóng ®iÒu ®ã trªn çc trang b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", th× chØ qua mét c©u hái ®ã th«i hä còng ph¬i trÇn mét çch tuyÖt vêi b¶n chÊt thñ tiªu chñ nghÜa cña hä vµ tù v¹ch trÇn mét çch tuyÖt vêi bé mÆt cña hä, khiÕn cho chóng t«i chØ cßn cã viÖc lµ v¹ch h¼n ra çi thñ ®o¹n cña ph¸i thñ tiªu, vµ thÕ lµ xong.

Chóng t«i xin nh¾c l¹i, chóng t«i nãi tíi nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc ®Ò cËp tíi ë ®©y, chØ trong chõng mùc mµ tr¸ch nhiÖm cña chóng t«i lµ ®¸p l¹i mäi tiÕng nãi cña b¸o chÝ

210 V. I. Lª-nin Ph¶n ®èi sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu 211

vµ nªu râ nh÷ng çi cã liªn quan víi cuéc vËn ®éng bÇu cö cña c«ng nh©n. Ph¶i lµm sao cho b¹n ®äc biÕt ®−îc sù thËt. NÕu ph¸i thñ tiªu nãi: "ñng hé sù thèng nhÊt, ph¶n ®èi sù chia rÏ", th× chóng t«i cã tr¸ch nhiÖm v¹ch trÇn sù dèi tr¸ trong c©u nãi ®ã. Thø nhÊt: ch¼ng cÇn ph¶i ch¬i trß ó tim vµ nãi vÒ sù "thèng nhÊt" nãi chung, khi mµ, vÒ thùc chÊt, vÊn ®Ò chØ lµ sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu. B¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" trèn tr¸nh ®Ó lµm g×? t¹i sao hä kh«ng nãi th¼ng ra xem hä ®ång ý hay kh«ng ®ång ý víi quan ®iÓm cña tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê "Sù nghiÖp cuéc sèng"? Thø hai: chõng nµo cßn ch−a cã hai tËp thÓ chÝnh trÞ hoµn chØnh vµ cã tæ chøc, ho¹t ®éng trong cïng mét m«i tr−êng, th× nãi tíi sù chia rÏ lµ sím.

B¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" nªn nãi vÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò ®ã, chø kªu gµo vµ nguyÒn rña th× chØ lµ nh÷ng viÖc lµm v« tÝch sù.

Thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò míi, mµ lµ mét vÊn ®Ò rÊt cò kü. H¬n hai n¨m tr−íc ®©y, vµo th¸ng Giªng 1910, ng−êi ta ®· hÕt søc kiªn quyÕt vµ chÝnh thøc m−u toan thùc hiÖn sù thèng nhÊt nh− vËy; m−u toan ®ã ®· ®−îc ghi nhËn c¶ trong mét hiÖp −íc lÉn trong mét quyÕt nghÞ nhÊt trÝ. M−u toan ®ã kh«ng thµnh c«ng ⎯ ®iÒu ®ã mäi ng−êi ®Òu thõa nhËn, kÓ c¶ ph¸i thñ tiªu (xem t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", 1911, sè 11, tr. 130). T¹i sao kh«ng thµnh c«ng? Trong vÊn ®Ò ®ã, phµm lµ ng−êi thùc sù quan t©m ®Õn sù viÖc, ®Òu ph¶i ®éc lËp t×m hiÓu c¨n cø theo tµi liÖu. Chóng t«i chØ dÉn ra mét vµi tµi liÖu th«i, nh−ng lµ nh÷ng tµi liÖu cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh.

¤ng I-«-nèp, "nhµ thèng nhÊt" hay lµ "nhµ ®iÒu hoµ", ng−êi mµ ai còng biÕt lµ ®· tham gia vµo m−u toan thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu, ®· viÕt ®óng vµo thêi gian thùc hiÖn m−u toan ®ã:

"MÆc dï b¶n th©n chñ nghÜa triÖu håi vµ chñ nghÜa thñ tiªu cã h¹i cho ®¶ng nh− thÕ nµo ®i n÷a, nh−ng h×nh nh− kh«ng cßn nghi ngê g×

c¶ lµ çc chñ nghÜa ®ã cã ¶nh h−ëng tèt ®èi víi çc phe ph¸i (®©y lµ nãi vÒ çc ph¸i men-sª-vÝch vµ b«n-sª-vÝch). BÖnh lý häc nªu ra hai lo¹i nhät: lo¹i ®éc vµ lo¹i lµnh. Lo¹i nhät lµnh ®−îc coi lµ mét bÖnh cã Ých cho c¬ thÓ. Trong qu¸ tr×nh m−ng mñ nã ®· tËp trung tÊt c¶ nh÷ng ®éc tè trong toµn th©n l¹i, vµ do ®ã lµm cho c¬ thÓ ®−îc lµnh m¹nh. T«i cho r»ng chñ nghÜa thñ tiªu còng gi÷ mét vai trß nh− thÕ ®èi víi chñ nghÜa men-sª-vÝch, vµ chñ nghÜa triÖu håi - chñ nghÜa tèi hËu th− còng gi÷ mét vai trß nh− thÕ ®èi víi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch".

§©y lµ mét trong nh÷ng tµi liÖu chøng minh r»ng ®iÒu kiÖn ®Ó thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu lµ ph¸i thñ tiªu ph¶i hoµn toµn vøt bá chñ nghÜa thñ tiªu. §iÒu ®ã x¶y ra håi th¸ng Giªng 1910. Th¸ng Hai 1910, trªn t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", sè 2, «ng P«-t¬-rª-xèp ®· viÕt nguyªn v¨n nh− sau:

"LiÖu vµo mïa hÌ n¨m 1909 cã thÓ cã mét trµo l−u thñ tiªu chñ nghÜa, kh«ng ph¶i lµ mét ¶o ¶nh trong trÝ t−ëng t−îng bÖnh ho¹n mµ lµ mét hiÖn thùc ch©n chÝnh, mét trµo l−u thñ tiªu çi kh«ng cßn thñ tiªu ®−îc n÷a, thñ tiªu çi kh«ng cßn tån t¹i trªn thùc tÕ víi t− çch lµ mét chØnh thÓ cã tæ chøc n÷a, hay kh«ng" ("B×nh minh cña chóng ta", 1910, sè 2, tr. 61).

TÊt c¶ nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c thùc tiÔn ®Òu biÕt r»ng ph¸i thñ tiªu trong thùc tÕ chÝnh lµ ®· hµnh ®éng theo sù chØ ®¹o cña «ng P«-t¬-rª-xèp. T¹p chÝ "Phôc h−ng"76, mét c¬ quan ng«n luËn næi tiÕng kh¸c cña ph¸i thñ tiªu, ⎯ tham gia t¹p chÝ nµy còng vÉn lµ çc «ng M¸c-tèp, La-rin, Lª-vi-tx¬-ki vµ ®ång bän, ⎯ ngµy 30 th¸ng Ba 1910 ®· thay mÆt ban biªn tËp ph¸t biÓu ý kiÕn b»ng çch trÝch dÉn mét çch ®ång t×nh nh÷ng lêi cña «ng P«-t¬-rª-xèp mµ chóng t«i ®· dÉn ra trªn kia: "Kh«ng cã g× ®Ó thñ tiªu c¶, vµ riªng phÇn chóng t«i (tøc ban biªn tËp t¹p chÝ "Phôc h−ng"), chóng t«i sÏ nãi thªm r»ng m¬ t−ëng kh«i phôc l¹i chÕ ®é cÊp bËc ®ã d−íi çi h×nh thøc bÝ mËt cò kü cña nã, th× chØ lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng, cã h¹i"... ("Phôc h−ng", 1910, sè 5, tr. 51).


Ngoµi chóng t«i ra, liÖu cßn cã ng−êi nµo kh¸c vµ xu h−íng nµo kh¸c coi nh÷ng lêi nãi ®ã lµ mét sù c¾t ®øt cña ph¸i thñ tiªu víi çi tËp thÓ chÝnh trÞ cò tr−íc ®©y, hay kh«ng? Kh«ng con nghi ngê g× c¶, cã ®Êy. Chøng cí lµ: 1) Bµi cña «ng I-d¬-g«-Ðp ®¨ng trªn t¹p chÝ "T− t−ëng Nga"77, 1910, sè 8: "Mét phÇn tö theo ph¸i "Nh÷ng çi mèc" trong sè nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt". ¤ng I-d¬-g«-Ðp lu«n lu«n ®øng trªn quan ®iÓm cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc" triÖt ®Ó ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng sù biÕn x¶y ra trong nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. ¤ng I-d¬-g«-Ðp viÕt: "C©u tr¶ lêi (cña «ng P«-t¬- rª-xèp cho nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo c«ng nh©n) hoµn toµn phï hîp víi ®iÒu ®· viÕt trong v¨n tËp "Nh÷ng çi mèc" mµ «ng ta ®· chª bai xØ v¶, vµ víi ®iÒu ph¸t biÓu cña çc nhµ chÝnh luËn trong tê "T− t−ëng Nga"" ("T− t−ëng Nga", 1910, sè 8, tr. 67). 2) Th¸ng N¨m 1910 Plª-kha-nèp, mét phÇn tö men-sª-vÝch, ®· viÕt nh− sau vÒ nh÷ng lêi cña «ng P«-t¬-rª-xèp mµ chóng t«i ®· dÉn ra trªn kia: "Nh−ng, kh«ng cßn nghi ngê g× c¶, ®èi víi ng−êi nµo cho r»ng ®¶ng ta kh«ng tån t¹i th× ®¶ng ta cho r»ng chÝnh ng−êi ®ã lµ kh«ng tån t¹i (do Plª-kha-nèp viÕt ng¶). HiÖn nay, toµn thÓ ®¶ng viªn cña ®¶ng tÊt sÏ ph¶i nãi r»ng «ng P«-t¬-rª-xèp kh«ng ph¶i lµ ®ång chÝ cña hä, vµ cã thÓ mét sè trong nh÷ng ®¶ng viªn Êy sÏ th«i kh«ng tr¸ch cø t«i vÒ chç t«i ®· kh«ng coi «ng ta lµ ®ång chÝ tõ l©u råi".

Sù thËt ®· râ rµng. BÊt kú mét thñ ®o¹n quanh co lÈn tr¸nh, ®ãn tr−íc rµo sau nµo ë ®©y còng ®Òu v« Ých. Ngay tõ n¨m 1910 ph¶i thñ tiªu ®· c¾t ®øt víi tËp thÓ chÝnh trÞ tr−íc ®©y. Kh«ng cã mét nhµ sö häc nghiªn cøu ®êi sèng chÝnh trÞ n−íc Nga nµo cã thÓ lÈn tr¸nh ®−îc sù thËt ®ã, nÕu kh«ng muèn tõ bá ch©n lý. ThÕ mµ n¨m 1911 çc «ng Lª-vi-tx¬-ki, M¸c-tèp, §an, La-rin, Tsa-tx¬-ki vµ ®ång bän ®· nhiÒu lÇn lÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng lêi tuyªn bè néi dung hoµn toµn theo "kiÓu P«-t¬-rª-xèp". Ch¼ng h¹n, chóng t«i xin nh¾c l¹i viÖc La-rin ®· chØ b¶o cho c«ng nh©n nh− thÕ

nµo trong t¹p chÝ "Sù nghiÖp cuéc sèng" (1911, sè 6, tr. 15), r»ng: "ë mçi mét thµnh phè, nÆn ra nh÷ng tiÓu tæ... ®«i ba tr¨m ng−êi" còng kh«ng khã kh¨n g×, song nh− vËy lµ mét viÖc "ngôy trang"!

Chóng t«i tin t−ëng s©u s¾c r»ng tõ chç nµy, tõ kinh nghiÖm cña h¬n hai n¨m trêi, ng−êi ta nhÊt ®Þnh sÏ ph¶i rót ra kÕt luËn lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc bÊt kú mét sù thèng nhÊt nµo víi ph¸i thñ tiªu c¶. Còng kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc bÊt kú mét sù tho¶ thuËn nµo c¶. Mäi sù tho¶ thuËn ®Òu kh«ng thÓ cã ®−îc, v× vÊn ®Ò ë ®©y lµ xÐt xem cã hay kh«ng cã çi mµ ph¸i thñ tiªu gäi mét çch khinh bØ lµ "chÕ ®é cÊp bËc". BÊt kú mét sù chöi bíi nµo cña tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" ⎯ c¬ quan ng«n luËn cña cïng nh÷ng ng−êi thñ tiªu thuéc cïng mét xu h−íng ®ã ⎯ ®Òu kh«ng thÓ lµm thay ®æi g× c¶. Ph¸i thñ tiªu ®øng ë ngoµi... ®ã lµ mét sù thËt h¼n hoi.

Cã thÓ sÏ cã ng−êi b¾t bÎ chóng t«i r»ng sù thËt ®ã cã nghÜa lµ mét sù ph©n liÖt. Kh«ng. Ng−êi ta gäi ph©n liÖt lµ sù h×nh thµnh hai tËp thÓ chÝnh trÞ chø kh«ng ph¶i mét. HiÖn nay, th¸ng Ba 1912, nÕu dïng mét èng kÝnh thiªn v¨n tèt nhÊt ®Æt tõ Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ki-Ðp, Niu-oãc hoÆc tõ mét n¬i nµo tuú ý mµ quan s¸t ®êi sèng chÝnh trÞ n−íc ta, th× cã thÓ thÊy ®−îc lµ chØ cã mét tËp thÓ chÝnh trÞ hoµn chØnh cã tæ chøc, mµ nh÷ng lêi chöi bíi cña ph¸i thñ tiªu chØ lµm cho nã v÷ng m¹nh lªn trong c«ng nh©n mµ th«i.

§iÒu bÊt h¹nh cña ph¸i thñ tiªu lµ ë chç hä ®· thùc sù thñ tiªu nh÷ng quan hÖ cña hä víi çi cò nh−ng l¹i ch−a x©y dùng ®−îc çi g× míi. Khi nµo hä x©y dùng ®−îc, lóc ®ã chóng t«i sÏ l¹i xÐt vµ, theo tr¸ch nhiÖm cña ng−êi quan s¸t chÝnh trÞ, chóng t«i sÏ b¸o cho b¹n ®äc biÕt. Cßn hiÖn nay, sù thËt vÉn lµ sù thËt: kh«ng cã tËp thÓ chÝnh trÞ hoµn chØnh nµo kh¸c, vËy cã nghÜa lµ kh«ng cã sù ph©n liÖt.

Ph¸i thñ tiªu tõ l©u ®· høa hÑn x©y dùng mét héi chÝnh trÞ "c«ng khai". Nh−ng lêi høa kh«ng ph¶i lµ sù thËt. "B¶n


th©n" «ng Lª-vi-tx¬-ki, ng−êi b¹n ®ång chÝ h−íng gÇn gòi nhÊt cña P«-t¬-rª-xèp vµ M¸c-tèp, trong bµi x· luËn cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", sè 11 (1911), ®· tá ra tiÕc mµ viÕt r»ng: "chóng t«i ch−a hÒ thÊy mét m−u toan quan träng ®«i chót nµo ®Þnh tæ chøc mét héi chÝnh trÞ hîp ph¸p" (do «ng Lª-vi-tx¬-ki viÕt ng¶). ë ®©y «ng Lª-vi-tx¬-ki buéc téi c¶ "quÇn chóng" lÉn nh÷ng ng−êi "l·nh ®¹o". Nh−ng vÊn ®Ò hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi buéc téi, mµ lµ kh¼ng ®Þnh sù thËt. NÕu «ng Lª-vi-tx¬-ki vµ nh÷ng b¹n bÌ cña «ng thµnh lËp mét héi chÝnh trÞ hîp ph¸p, nÕu trong thùc tÕ héi ®ã thi hµnh mét chÝnh s¸ch c«ng nh©n m¸c-xÝt (chø kh«ng ph¶i tù do chñ nghÜa), th× lóc ®ã... lóc ®ã, chóng ta sÏ xÐt. Nh−ng th−a çc ngµi, çc ngµi h·y gÊp lªn cho, tõ nay tíi ngµy bÇu cö ch¼ng cßn bao l©u n÷a, ph¶i thËt hÕt søc cè g¾ng ®Ó cã thÓ lµm bï ®−îc trong mÊy th¸ng mét c«ng viÖc ®· bÞ bá qua hµng mÊy n¨m (hoÆc lµ ®Ó biÕn ®æi ng−îc h¼n l¹i ®iÒu ®· lµm tr−íc kia).

ChÝnh b¶n th©n ph¸i thñ tiªu ®· tù chÆt mÊt ®Çu m×nh. §Çu ®· bÞ mÊt, th× tãc cßn tiÕc g×.

Trong lÜnh vùc mµ chóng ta quan t©m ®Õn, ng−êi quan s¸t ®êi sèng chÝnh trÞ n−íc Nga chØ cã thÓ t×m thÊy mét tËp thÓ chÝnh trÞ mµ th«i. Xung quanh tËp thÓ ®ã th× cã çc nh©n vËt ç biÖt vµ nh÷ng nhãm nhá kh«ng cã tæ chøc, thËm chÝ còng kh«ng cã c¶ nh÷ng c©u tr¶ lêi hoµn chØnh cho nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ bøc thiÕt nhÊt. Nãi mét çch kh¸c, xung quanh lµ sù tan r·. Còng nh− trong mäi t×nh tr¹ng tan r·, ë ®Êy còng cã nh÷ng ng−êi dao ®éng, còng cã nh÷ng ng−êi hy väng (than «i, thËt lµ uæng c«ng!) thóc ®Èy ®−îc ph¸i thñ tiªu thùc sù c¾t ®øt víi chñ nghÜa thñ tiªu. Nh−ng chØ cã nh÷ng nhµ chÝnh trÞ kh«ng cßn hy väng g× th× míi cã thÓ t×m çch sèng b»ng hy väng trong thêi gian kho¶ng nöa n¨m tr−íc ngµy bÇu cö.

Ch¼ng h¹n ta h·y xÐt vÊn ®Ò khÈu hiÖu trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ nh÷ng sù tho¶ thuËn.

HiÖn nay chØ cã mçi mét c©u tr¶ lêi ®−îc nªu ra chÝnh thøc, râ rµng, chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, mµ tÊt c¶ mäi ng−êi c«ng nh©n l·nh ®¹o ë kh¾p n−íc Nga ®Òu ®· biÕt. Kh«ng cã c©u tr¶ lêi nµo kh¸c. Th−a çc ngµi ph¸i thñ tiªu, xin nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: ®Çu ®· bÞ mÊt, th× tãc cßn tiÕc g×.

P.S. T¬-rèt-xki ch¾c h¼n còng tù xÕp m×nh vµo sè nh÷ng ng−êi "hy väng" uèn n¾n ®−îc ph¸i thñ tiªu: trªn tê "Sù nghiÖp sinh ®éng", «ng ta truyÒn ®¹t l¹i mét çch phæ cËp phÇn ®Çu cña nghÞ quyÕt th¸ng Ch¹p 1908 vÒ thùc chÊt cña chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u. Chóng ta sÏ rÊt vui mõng nÕu T¬-rèt-xki cã thÓ thuyÕt phôc ®−îc ngay c¶ La-rin vµ M¸c- tèp ch¼ng h¹n, khiÕn cho tÊt c¶ bän hä nhÊt trÝ ®−a ra mét c©u tr¶ lêi cô thÓ, chÝnh x¸c, râ rµng ®èi víi vÊn ®Ò thùc chÊt cña "hiÕn ph¸p" hiÖn nay ë n−íc ta. Ng−êi ta lín tiÕng hß hÐt vÒ çi lîi cña sù "thèng nhÊt" vµ çi h¹i cña "t×nh tr¹ng tiÓu tæ", nh−ng hä kh«ng thÓ lµm cho ngay çi tiÓu tæ "cña hä" cã ®−îc ý kiÕn thèng nhÊt c¶ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c lÉn nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn trong toµn bé c«ng t¸c cña chóng ta! Nãi su«ng th× tha hå. T¬-rèt-xki viÕt: "§¶ng d©n chñ - x· héi cã thÓ ph¸c ho¹ nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i cña m×nh ë mÆt trong cña vá n·o, vµ kh«ng ph¶i chØ d−íi d¹ng c«ng thøc...". T¬-rèt-xki viÕt hay tuyÖt, ch¼ng kÐm g× P«-t¬-rª-xèp vµ Nª-vª-®«m-xki!

"Gi¸o dôc", sè 3 - 4, th¸ng Hai - th¸ng Ba 1912 Ký tªn: M. B.


216 Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III 217

çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III

I

TËp ""Niªn gi¸m" b¸o "Ng«n luËn" n¨m 1912", mét bé tiÓu b¸ch khoa toµn th− chÝnh trÞ cña ph¸i tù do, ®· ®¨ng bµi cña «ng Mi-li-u-cèp: "Çc chÝnh ®¶ng t¹i §u-ma nhµ n−íc trong 5 n¨m". Bµi b¸o cña vÞ l·nh tô ®· ®−îc c«ng nhËn cña ph¸i tù do vµ nhµ sö häc kiÖt xuÊt viÕt ra ®ã cµng ®¸ng ®−îc chó ý, v× nã nh»m nãi vÒ mét ®Ò tµi cã thÓ nãi lµ chñ yÕu, ®Ò tµi cuéc vËn ®éng bÇu cö. Nh÷ng tæng kÕt ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña çc ®¶ng, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ t¸c dông cña çc ®¶ng, nh÷ng sù kh¸i qu¸t khoa häc vÒ sù so s¸nh çc lùc l−îng x· héi, nh÷ng khÈu hiÖu cña cuéc vËn ®éng bÇu cö s¾p tíi, ⎯ mét khi ®· chän çi ®Ò tµi nh− thÕ th× tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã cø tù nhiªn hiÖn ra d−íi ngßi bót cña ng−êi ta, vµ c¶ «ng Mi-li-u-cèp còng ®· ph¶i ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã, mÆc dÇu «ng ta cè g¾ng giíi h¹n ë chç chØ kÓ ra nh÷ng sù thËt cña "lÞch sö bªn ngoµi" cña §u-ma.

VËy lµ ta cã mét bøc tranh thó vÞ minh ho¹ mét ®Ò tµi ®· cò nh−ng lu«n lu«n míi: ®êi sèng chÝnh trÞ n−íc Nga ®−îc ph¶n ¸nh nh− thÕ nµo qua con m¾t cña ng−êi theo ph¸i tù do?

¤ng Mi-li-u-cèp viÕt: "§¶ng tù do nh©n d©n ®· chiÕm −u thÕ vÒ sè l−îng trong §u-ma I, ®· chiÕm −u thÕ vÒ tinh thÇn trong §u-ma II, vµ ®Õn §u-ma III chØ cßn cã 56 - 53 ®¹i biÓu. §¶ng ®ã ®· tõ ®Þa vÞ cña çi ®a sè l·nh ®¹o chuyÓn sang ®Þa vÞ ph¸i ®èi lËp, nh−ng trong

hµng ngò cña ph¸i ®èi lËp th× hä vÉn gi÷ ®−îc −u thÕ vÒ sè l−îng cña hä còng nh− vÒ c¬ cÊu chÊt l−îng cña nh÷ng ®¶ng viªn cña hä, vµ c¶ vÒ mÆt kû luËt nghiªm minh cña ®¶ng ®oµn khi ph¸t biÓu vµ bá phiÕu".

Trong mét bµi nãi vÒ çc chÝnh ®¶ng, mét l·nh tô ®¶ng l¹i tuyªn bè r»ng ®¶ng m×nh chiÕm "−u thÕ" vÒ "c¬ cÊu chÊt l−îng cña nh÷ng ®¶ng viªn cña ®¶ng". Kh¸ thËt. ChØ cã ®iÒu lµ nÕu qu¶ng ço th× cã lÏ nªn tinh vi h¬n mét chót... Nãi r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn chiÕm −u thÕ vÒ mÆt kû luËt nghiªm minh cña ®¶ng ®oµn, nh− thÕ cã ®óng hay kh«ng? Kh«ng ®óng, v× mäi ng−êi ®Òu vÉn nhí rÊt nhiÒu bµi ph¸t biÓu cña «ng Ma-cla-cèp ch¼ng h¹n, lµ ng−êi ®· t¸ch ra khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - lËp hiÕn vµ ng¶ vÒ phÝa h÷u. ¤ng Mi-li-u-cèp ®· nãi mét çch thiÕu thËn träng: nÕu qu¶ng ço "chÊt l−îng" cña ®¶ng m×nh mµ kh«ng cã h¹i g×, hiÓu theo nghÜa ®ã lµ mét sù ®¸nh gi¸ hoµn toµn chñ quan, th× nh÷ng sù thËt sÏ lËp tøc b¸c bá sù qu¶ng ço vÒ mÆt kû luËt cña ®¶ng. §iÒu ®¸ng chó ý lµ chÝnh çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, c¶ trong §u-ma ⎯ do Ma-cla-cèp lµm ®¹i biÓu ⎯ lÉn trªn b¸o chÝ ⎯ do «ng Xt¬-ru-vª vµ ®ång bän trong tê "T− t−ëng Nga" lµm ®¹i biÓu ⎯ ®Òu ®· ®øng t¸ch riªng ra, kh«ng nh÷ng hä ®· ph¸ ho¹i çi kû luËt nghiªm minh, mµ thËm chÝ hä cßn ph¸ ho¹i bÊt kú thø kû luËt nµo cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

¤ng Mi-li-u-cèp viÕt tiÕp: "ë phÝa t¶ cña m×nh, ®¶ng ®oµn §¶ng tù do nh©n d©n chØ cã 14 ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng vµ 15 ng−êi d©n chñ - x· héi. Nhãm lao ®éng chØ cßn gi÷ ®−îc çi bãng cña t¸c dông mµ hä ®· cã trong hai §u-ma ®Çu. Nhãm d©n chñ - x· héi, ®−îc tæ chøc t−¬ng ®èi tèt h¬n ®«i chót, ®«i khi còng cã nh÷ng lêi ph¸t biÓu v¹ch trÇn mét çch gay g¾t "nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp", nh−ng vÒ thùc chÊt, nã kh«ng thÓ thi hµnh mét s¸ch l−îc nµo kh¸c ngoµi çi s¸ch l−îc cña ph¸i ®èi lËp "t− s¶n"".

§ã lµ tÊt c¶, ®óng lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ nhµ sö häc kiÖt xuÊt viÕt trong 20 trang bµi b¸o cña «ng ta nãi vÒ çc

218 V. I. Lª-nin Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III 219

®¶ng t¶ h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng bµi ®ã l¹i nh»m nãi vÒ çc chÝnh ®¶ng trong §u-ma nhµ n−íc: bµi ®ã ®· xem xÐt hÕt søc tØ mØ mäi biÕn ®éng nhá nhÆt nhÊt trong néi bé cña ®Þa chñ, çc "®¶ng ®oµn çnh h÷u «n hoµ" hoÆc "çnh h÷u ph¸i th¸ng M−êi" trong §u-ma, ®· xem xÐt çc hµnh ®éng riªng cña nh÷ng ®¶ng ®oµn ®ã. T¹i sao l¹i ®em ph¸i lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi quy thµnh con sè kh«ng? ⎯ v× nãi vÒ hä nh− çch «ng Mi-li-u-cèp ®· nãi, th× râ rµng cã nghÜa lµ quy hä thµnh con sè kh«ng.

C©u tr¶ lêi duy nhÊt cã thÓ cã ®−îc cho vÊn ®Ò ®ã lµ: v× «ng Mi-li-u-cèp ®Æc biÖt kh«ng −a nh÷ng ®¶ng ®ã, vµ ngay c¶ viÖc chØ x¸c nhËn mét çch hÕt søc gi¶n ®¬n nh÷ng sù thËt mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt vÒ çc ®¶ng ®ã còng m©u thuÉn víi lîi Ých cña ph¸i tù do. Trong thùc tÕ, «ng Mi-li-u- cèp biÕt rÊt râ nh÷ng sù x¸o trén nµo trong thµnh phÇn nh÷ng ®¹i biÓu cö tri ®· ®−a ph¸i lao ®éng ®Õn chç chØ cßn lµ "çi bãng cña vai trß tr−íc kia" trong çc §u-ma. Nh÷ng sù x¸o trén ®ã, do «ng Cr−-gia-nèp-xki vµ çc tay h¶o h¸n kh¸c cña ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 t¹o ra, ®· ph¸ ho¹i ®a sè cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Nh−ng ph¶i ch¨ng ®iÒu ®ã cã thÓ biÖn hé cho viÖc coi th−êng vµ thËm chÝ xuyªn t¹c nh÷ng tµi liÖu vÒ ý nghÜa cña çc ®¶ng cã rÊt Ýt ®¹i biÓu trong §u-ma ®Þa chñ? Ph¸i lao ®éng cã rÊt, rÊt Ýt ®¹i biÓu trong §u-ma III, nh−ng vai trß cña hä trong 5 n¨m nay rÊt lín, v× hä ®¹i biÓu cho hµng triÖu n«ng d©n. Lîi Ých cña ®Þa chñ ®· buéc ph¶i xÐn bít chÝnh lµ quyÒn ®¹i biÓu cña n«ng d©n. Thö hái lîi Ých nµo ®· buéc ph¸i tù do ph¶i quay l−ng l¹i víi ph¸i lao ®éng??

HoÆc lµ h·y xÐt nh÷ng lêi lÏ bùc tøc cña «ng Mi-li-u- cèp ®¶ kÝch vµo nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Ch¼ng lÏ «ng ta kh«ng biÕt r»ng "s¸ch l−îc" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi kh¸c víi s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ph¶i chØ ë chç sù ®èi lËp cña giai cÊp v« s¶n kh¸c víi sù ®èi lËp cña giai cÊp t− s¶n, mµ cßn ë chç

chñ nghÜa d©n chñ kh¸c víi chñ nghÜa tù do, hay sao? §−¬ng nhiªn lµ «ng Mi-li-u-cèp biÕt rÊt râ ®iÒu ®ã, vµ «ng ta cßn cã thÓ ®−a ra nh÷ng vÝ dô cña lÞch sö hiÖn ®¹i cña tÊt c¶ çc n−íc ch©u ¢u ®Ó gi¶i thÝch sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i d©n chñ vµ ph¸i tù do. Toµn bé thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç, mét khi bµn ®Õn viÖc cña n−íc Nga th× ph¸i tù do ë Nga kh«ng muèn thÊy sù kh¸c biÖt gi÷a m×nh vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ Nga. Ph¸i tù do ë Nga sÏ cã lîi nÕu ®øng tr−íc çc ®éc gi¶ Nga hä tá ra lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña toµn bé "ph¸i ®èi lËp d©n chñ" nãi chung. Nh−ng sù thËt hoµn toµn kh«ng cã g× gièng víi ®iÒu cã lîi ®ã.

Trong thùc tÕ mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· tiÕn hµnh trong §u-ma III mét s¸ch l−îc hoµn toµn kh¸c víi ph¸i ®èi lËp t− s¶n nãi chung, víi ph¸i ®èi lËp cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (ph¸i tù do) nãi riªng. NÕu nh− «ng Mi-li-u-cèp thö nªu ra víi b¹n ®äc bÊt kú mét vÊn ®Ò chÝnh trÞ cô thÓ nµo, th× cã thÓ b¶o ®¶m lµ «ng ta sÏ kh«ng t×m ®−îc mét vÊn ®Ò nµo trong ®ã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi l¹i kh«ng tiÕn hµnh mét s¸ch l−îc kh¸c vÒ nguyªn t¾c. Khi lÊy çc chÝnh ®¶ng trong §u-ma III lµm ®Ò tµi, «ng Mi-li-u-cèp ®· xuyªn t¹c ®iÒu chñ yÕu vµ c¬ b¶n: ba nhãm chÝnh ®¶ng chñ yÕu ®· tiÕn hµnh ba s¸ch l−îc kh¸c nhau, çc ®¶ng cña chÝnh phñ (tõ Pu-ri-skª-vÝch ®Õn Gu-ts¬-cèp), çc ®¶ng cña ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ph¸i d©n téc chñ nghÜa vµ ph¸i tiÕn bé), çc ®¶ng d©n chñ (ph¸i lao ®éng tøc ph¸i d©n chñ t− s¶n, vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n). Hai ®iÒu kh¸i qu¸t thø nhÊt thËt lµ râ rµng ®èi víi «ng Mi-li-u-cèp, «ng ta thÊy rÊt râ rµng çi thùc chÊt ®· lµm cho mét bªn lµ Pu-ri-skª-vÝch vµ Gu-ts¬- cèp, vµ mét bªn lµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do th©n thiÕt víi nhau. Nh−ng «ng ta kh«ng thÊy sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i tù do víi ph¸i d©n chñ, v× «ng ta kh«ng muèn thÊy.


II

VÒ vÊn ®Ò c¬ së giai cÊp cña çc ®¶ng th× t×nh h×nh còng lÆp l¹i nh− thÕ. Khi nh×n vÒ phÝa h÷u, «ng Mi-li-u-cèp thÊy vµ v¹ch ra çi c¬ së ®ã; khi nh×n vÒ phÝa t¶ th× «ng ta lËp tøc biÕn ngay thµnh mét ng−êi mï. ¤ng ta viÕt: "§¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u ®· ®−îc th¶o ra theo ý muèn cña giíi quý téc liªn hiÖp. Çnh h÷u cña ®a sè ë §u-ma ®· g¸nh lÊy tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ lîi Ých cña quý téc. Thªm vµo ®ã çnh t¶ cña ®a sè ®ã cßn b¶o vÖ c¶ lîi Ých cña giai cÊp ®¹i t− s¶n thµnh thÞ". §ã ch¼ng ph¶i lµ mét ®iÒu cã ý nghÜa hay sao? Khi ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn nh×n vÒ phÝa h÷u, anh ta nhÊn m¹nh giíi h¹n cña nh÷ng "m©u thuÉn giai cÊp": ®©y lµ quý téc, ®©y lµ ®¹i t− s¶n. Nh−ng khi con m¾t cña ng−êi theo ph¸i tù do võa nh×n vÒ phÝa t¶, th× nh÷ng tõ "m©u thuÉn giai cÊp" lËp tøc ®−îc ®Ó ngay trong nh÷ng dÊu ngoÆc kÐp ch©m biÕm. Nh÷ng sù kh¸c biÖt giai cÊp biÕn mÊt: ph¸i tù do, víi t− çch lµ "ph¸i ®èi lËp d©n chñ" nãi chung, ®¹i biÓu cho c¶ n«ng d©n, c¶ c«ng nh©n vµ c¶ ph¸i d©n chñ thµnh thÞ!

Kh«ng, th−a çc ngµi, ®ã kh«ng ph¶i lµ lÞch sö khoa häc, ®ã kh«ng ph¶i lµ chÝnh trÞ nghiªm tóc, ®ã lµ m¸nh khoÐ cña çc chÝnh kh¸ch vµ lµ sù qu¶ng ço.

Ph¸i tù do kh«ng ®¹i biÓu cho n«ng d©n vµ còng kh«ng ®¹i biÓu cho c«ng nh©n, mµ chØ ®¹i biÓu cho mét bé phËn trong giai cÊp t− s¶n: t− s¶n thµnh thÞ, t− s¶n chiÕm h÷u ruéng ®Êt, v. v..

Nh÷ng sù thËt trong lÞch sö cña §u-ma III th× mäi ng−êi ®Òu biÕt râ ®Õn nçi ngay c¶ «ng Mi-li-u-cèp còng kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi rÊt th−êng biÓu quyÕt cïng víi ph¸i tù do, kh«ng nh÷ng biÓu quyÕt ph¶n ®èi (ph¶n ®èi chÝnh phñ), mµ cßn biÓu quyÕt t¸n thµnh mét sè biÖn ph¸p tÝch cùc nhÊt ®Þnh. §èi víi bÊt kú ng−êi nµo Ýt nhiÒu coi träng thùc tÕ lÞch sö th× nh÷ng

sù thËt ®ã, g¾n liÒn víi lÞch sö chung cña §¶ng th¸ng M−êi vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (hîp nhÊt n¨m 1904 - 1905, cho ®Õn ngµy 17 th¸ng M−êi) ®Òu chøng minh r»ng nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ hai çnh cña mét giai cÊp, lµ hai çnh cña çi ph¸i gi÷a cña giai cÊp t− s¶n ®ang dao ®éng gi÷a mét bªn lµ chÝnh phñ vµ ®Þa chñ, vµ mét bªn lµ ph¸i d©n chñ (c«ng nh©n vµ n«ng d©n). Çi kÕt luËn c¬ b¶n ®ã rót ra tõ lÞch sö "çc chÝnh ®¶ng t¹i §u-ma III", «ng Mi-li-u-cèp kh«ng thÊy chØ lµ v× nÕu thÊy kÕt luËn ®ã th× kh«ng cã lîi cho «ng ta.

Tõ mét ph−¬ng diÖn míi, trong hoµn c¶nh míi, §u-ma III ®· chøng thùc sù ph©n chia c¬ b¶n çc lùc l−îng chÝnh trÞ Nga vµ çc chÝnh ®¶ng Nga; sù ph©n chia ®ã ®· h×nh thµnh mét çch hoµn toµn râ rÖt tõ gi÷a thÕ kû XIX, ngµy cµng trë nªn râ nÐt h¬n trong nh÷ng n¨m 1861 - 1904, xuÊt hiÖn vµ ®−îc x¸c ®Þnh trªn vò ®µi ®Êu tranh c«ng khai cña quÇn chóng trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907, vµ ®Õn nh÷ng n¨m 1908 - 1912 còng vÉn kh«ng cã g× thay ®æi. T¹i sao sù ph©n chia ®ã tíi nay vÉn cã hiÖu lùc? §ã lµ v× nh÷ng nhiÖm vô kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn lÞch sö cña n−íc Nga vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt; nh÷ng nhiÖm vô ®ã lµ néi dung cña nh÷ng cuéc c¶i çch d©n chñ vµ nh÷ng cuéc çch m¹ng d©n chñ ë kh¾p mäi n¬i, tõ n−íc Ph¸p n¨m 1789 ®Õn Trung- quèc n¨m 1911.

Trªn c¬ së ®ã, bän "quan liªu" vµ ®Þa chñ tÊt sÏ ngoan cè chèng cù l¹i, cßn giai cÊp t− s¶n th× tÊt sÏ dao ®éng, v× ®èi víi giai cÊp t− s¶n c¶i çch lµ cÇn thiÕt, nh−ng nã l¹i sî r»ng ph¸i d©n chñ nãi chung, vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n, sÏ lîi dông nh÷ng c¶i çch ®ã. Sù sî sÖt ®ã cã thÓ thÊy ®−îc mét çch ®Æc biÖt râ rµng ⎯ vÒ mÆt chÝnh s¸ch cña §u-ma ⎯ ë nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn trong çc §u- ma I vµ II, ë nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi trong §u-ma III, tøc lµ ®óng vµo lóc mµ çc ®¶ng ®ã lµ ®a sè "l·nh ®¹o". Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®Êu tranh víi nh÷ng ng−êi


th¸ng M−êi nh−ng vÉn ®øng trªn cïng mét lËp tr−êng nguyªn t¾c víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi, hä c¹nh tranh víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi nhiÒu h¬n lµ ®Êu tranh. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ph©n chia víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi çi ®Þa vÞ bÐo bë trong chÝnh quyÒn bªn c¹nh bän ®Þa chñ, ⎯ tõ ®ã sinh ra cuéc xung ®ét bÒ ngoµi cã vÎ gay g¾t gi÷a bän cÇm quyÒn víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, tøc lµ nh÷ng ng−êi c¹nh tranh gÇn nhÊt.

Trong khi bá qua kh«ng ®Ó ý ®Õn sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i d©n chñ vµ ph¸i tù do th× «ng Mi-li-u-cèp l¹i xem xÐt mét çch chi tiÕt, tØ mØ kh¸c th−êng, cã thÓ nãi lµ mét çch thÝch thó, nh÷ng chuyÓn biÕn trong néi bé bän ®Þa chñ: ph¸i h÷u, ph¸i h÷u «n hoµ, nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa nãi chung, nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa ®éc lËp, nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi çnh h÷u, nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi th«ng th−êng, nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi çnh t¶. Nh÷ng sù ph©n chia vµ nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã trong nh÷ng khu«n khæ ®ã kh«ng cã mét chót ý nghÜa quan träng g×: nhiÒu l¾m th× còng chØ g¾n liÒn víi viÖc anh chµng U-gri- um - Buèc-tsª-Ðp-78 nµo ®ã thay thÕ cho anh chµng TvÐc-®«- «n-t« nµo ®ã trong bé m¸y hµnh chÝnh, víi viÖc thuyªn chuyÓn nh©n viªn, víi sù th¾ng lîi cña çc nhãm hoÆc phe ph¸i. ë ®©y, tÊt c¶ nh÷ng çi g× Ýt nhiÒu quan träng vÒ mÆt ®−êng lèi chÝnh trÞ th× còng ®Òu hoµn toµn nh− nhau th«i.

¤ng Mi-li-u-cèp qu¶ quyÕt, còng nh− tÊt c¶ b¸o chÝ cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ngõng qu¶ quyÕt r»ng: "sÏ cã hai phe ®Êu tranh víi nhau" (trong cuéc bÇu cö §u-ma IV). Kh«ng ®óng ®©u, çc ngµi ¹. Cã ba phe chñ yÕu ®ang ®Êu tranh víi nhau vµ sÏ ®Êu tranh víi nhau: phe chÝnh phñ, ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n víi t− çch lµ trung t©m thu hót cña toµn bé ph¸i d©n chñ nãi chung. Sù ph©n chia thµnh hai phe lµ mét quû kÕ trong chÝnh s¸ch cña ph¸i tù do; ®¸ng tiÕc lµ chÝnh s¸ch Êy ®«i

khi vÉn ®¸nh l¹c h−íng ®−îc mét vµi ng−êi ñng hé giai cÊp c«ng nh©n. ChØ sau khi ®· nhËn thøc ®−îc r»ng sù ph©n chia thµnh ba phe chñ yÕu lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái, th× giai cÊp c«ng nh©n míi cã thÓ thùc sù tiÕn hµnh chÝnh s¸ch c«ng nh©n cña m×nh chø kh«ng ph¶i chÝnh s¸ch c«ng nh©n cña ph¸i tù do, lîi dông ®−îc sù xung ®ét gi÷a phe thø nhÊt vµ phe thø hai, nh−ng kh«ng ®Ó mét gi©y phót nµo bÞ lõa bÞp bëi nh÷ng c©u nãi su«ng cã vÎ d©n chñ cña ph¸i tù do. Kh«ng nh÷ng kh«ng ®−îc ®Ó ng−êi ta lõa bÞp m×nh, mµ cßn kh«ng ®−îc ®Ó ng−êi ta lõa bÞp n«ng d©n, chç dùa chñ yÕu cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô cña c«ng nh©n. §ã còng lµ kÕt luËn rót ra tõ lÞch sö cña çc chÝnh ®¶ng t¹i §u-ma III.

"Ng«i sao", sè 14 (50), ngµy 4 th¸ng Ba 1912 Ký tªn: K. T.


224 B¸o ço göi Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa 225

b¸o ço göi côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu

toµn nga cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga79

§èi víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ nh÷ng n¨m dao ®éng vµ rêi r¹c vÒ tæ chøc. Suèt ba n¨m nay ®¶ng kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu mµ còng kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc ®¹i héi, vµ trong hai n¨m võa qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng thÓ triÓn khai mét ho¹t ®éng nµo c¶. §óng lµ ®¶ng vÉn tiÕp tôc tån t¹i, nh−ng chØ tån t¹i d−íi h×nh thøc çc nhãm riªng lÎ ë tÊt c¶ çc thµnh phè quan träng ®«i chót, ⎯ trong t×nh h×nh thiÕu Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh÷ng nhãm ®ã ®· ho¹t ®éng trong t×nh tr¹ng h¬i t¸ch biÖt nhau.

Çch ®©y kh«ng l©u, do chç giai cÊp v« s¶n Nga l¹i thøc tØnh, ®¶ng b¾t ®Çu ®−îc cñng cè l¹i vµ ®Õn thêi gian rÊt gÇn ®©y, cuèi cïng chóng t«i míi cã thÓ triÖu tËp ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu (®iÒu mµ suèt tõ n¨m 1908 ®Õn nay kh«ng thÓ lµm ®−îc); çc tæ chøc cña c¶ hai thñ ®«, cña miÒn T©y - B¾c vµ cña miÒn Nam, cña Çp-ca-d¬ vµ cña vïng Trung t©m c«ng nghiÖp, ®Òu cö ®¹i biÓu tham gia héi nghÞ nµy. TÝnh chung l¹i, cã 20 tæ chøc, tøc lµ hÇu hÕt tÊt c¶ çc tæ chøc hiÖn cã ë Nga, kÓ c¶ tæ chøc men-sª-vÝch lÉn tæ chøc b«n-sª-vÝch, ®· liªn hÖ chÆt chÏ víi Ban tæ chøc lµ ban ®øng ra triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu nµy.

Sau khi x¸c nhËn cho m×nh cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña mét c¬ quan tèi cao cña ®¶ng, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· dµnh 23 phiªn häp ®Ó th¶o luËn tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò trong ch−¬ng

tr×nh nghÞ sù, trong ®ã cã nhiÒu vÊn ®Ò cùc kú quan träng. Nh− vËy, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· cã mét nhËn ®Þnh s©u s¾c vµ hÕt søc toµn diÖn vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay vµ vÒ chÝnh s¸ch cña ®¶ng, nhËn ®Þnh ®ã hoµn toµn phï hîp víi çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu n¨m 1908 vµ çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng n¨m 1910. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®Æc biÖt chó ý ®Õn cuéc bÇu cö §u-ma s¾p ®−îc tæ chøc vµo mÊy th¸ng sau, vµ vÒ vÊn ®Ò ®ã ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt gåm cã ba phÇn; nghÞ quyÕt ®ã ®· tr×nh bµy mét çch hÕt søc râ rµng vµ tØ mØ luËt bÇu cö r¾c rèi cña n−íc Nga, ®· ph©n tÝch vÊn ®Ò hiÖp nghÞ bÇu cö víi çc ®¶ng kh¸c, ®· gi¶i thÝch mét çch toµn diÖn lËp tr−êng vµ s¸ch l−îc cña ®¶ng trong thêi gian vËn ®éng bÇu cö s¾p tíi. Héi nghÞ còng ®· th¶o luËn çc vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi, b¶o hiÓm c«ng nh©n, c«ng ®oµn, b·i c«ng v. v., vµ ®· th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò ®ã.

Héi nghÞ ®¹i biÓu còng ®· xem xÐt vÊn ®Ò vÒ "ph¸i thñ tiªu". Trµo l−u ®ã phñ nhËn sù tån t¹i cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p, tuyªn bè ®¶ng ®ã ®· bÞ thñ tiªu, tuyªn bè viÖc kh«i phôc ®¶ng bÊt hîp ph¸p lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng, kh¼ng ®Þnh r»ng ®¶ng chØ cã thÓ t¸i sinh d−íi h×nh thøc hîp ph¸p. Tuy vËy, tõ sau khi c¾t ®øt quan hÖ víi ®¶ng bÊt hîp ph¸p cho ®Õn nay, trµo l−u ®ã còng vÉn kh«ng thÓ x©y dùng ®−îc mét ®¶ng hîp ph¸p nµo. Héi nghÞ ®¹i biÓu x¸c nhËn r»ng ®¶ng ®Êu tranh víi trµo l−u ®ã ®· bèn n¨m råi, r»ng héi nghÞ ®¹i biÓu n¨m 1908 vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng n¨m 1910 ®Òu ®· ph¶n ®èi ph¸i thñ tiªu, r»ng mÆc dÇu ®¶ng ®· hÕt søc cè g¾ng nh−ng trµo l−u ®ã vÉn gi÷ th¸i ®é biÖt lËp bÌ ph¸i nh− cò vµ vÉn tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng l¹i ®¶ng trªn nh÷ng trang b¸o hîp ph¸p. V× thÕ héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng ph¸i thñ tiªu, tËp hîp chung quanh t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp cuéc sèng" (hiÖn nay cÇn ph¶i

226 V. I. Lª-nin 227

thªm vµo ®ã tê "Sù nghiÖp sinh ®éng"), ®· tù ®Æt m×nh ra ngoµi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Cuèi cïng, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Ngoµi ra, héi nghÞ ®¹i biÓu cßn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh r»ng ë ngoµi n−íc cßn cã rÊt nhiÒu nhãm Ýt nhiÒu lµ x· héi chñ nghÜa, nh−ng dï sao th× còng ®· hoµn toµn t¸ch khái giai cÊp v« s¶n Nga vµ t¸ch khái ho¹t ®éng x· héi chñ nghÜa cña giai cÊp ®ã, v× thÕ hoµn toµn kh«ng cã mét tr¸ch nhiÖm nµo; r»ng nh÷ng nhãm ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ ®¹i biÓu cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vµ còng kh«ng thÓ ph¸t biÓu víi danh nghÜa §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc; r»ng ®¶ng tuyÖt ®èi kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm hoÆc b¶o l·nh cho nh÷ng nhãm ®ã; r»ng tÊt c¶ nh÷ng mèi liªn hÖ víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga chØ cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ⎯ chóng t«i xin ghi ë d−íi ®©y ®Þa chØ ë ngoµi n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng: Vla-®i-mia U-li-a-nèp, 4 Rue Marie Rose, Pa-ri XIV (chuyÓn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng).

ViÕt ®Çu th¸ng Ba 1912 In ngµy 18 th¸ng Ba 1912 trong th«ng tri sè 4 cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa In lÇn ®Çu b»ng tiÕng Nga n¨m 1929 - 1930 trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, t. XV, xuÊt b¶n lÇn thø 2 - 3

Theo ®óng b¶n in trong th«ng tri DÞch tõ tiÕng §øc

c−¬ng lÜnh bÇu cö cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 80

C¸c ®ång chÝ c«ng nh©n vµ toµn thÓ c«ng d©n Nga! Cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV s¾p ®−îc tiÕn hµnh.

C¸c chÝnh ®¶ng vµ b¶n th©n chÝnh phñ ®· dèc toµn lùc ®Ó chuÈn bÞ bÇu cö. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, ⎯ mét giai cÊp, b»ng cuéc ®Êu tranh vinh quang cña m×nh n¨m 1905, ®· gi¸ng mét ®ßn nÆng nÒ ®Çu tiªn vµo chÕ ®é Nga hoµng vµ buéc chÕ ®é ®ã ph¶i thµnh lËp c¬ quan ®¹i diÖn, ⎯ kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã quyÒn bÇu cö, kh«ng trõ mét ng−êi nµo, còng nh− ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi "kh«ng cã quyÒn" h·y hÕt søc tÝch cùc tham gia cuéc bÇu cö. TÊt c¶ nh÷ng ai mong muèn giai cÊp c«ng nh©n ®−îc gi¶i phãng khái chÕ ®é n« lÖ lµm thuª, tÊt c¶ nh÷ng ai quý träng sù nghiÖp tù do cña n−íc Nga, ®Òu ph¶i b¾t tay ngay vµo viÖc ®Ó lµm sao qua cuéc bÇu cö §u-ma IV, §u-ma cña ®Þa chñ, mµ ®oµn kÕt vµ cñng cè nh÷ng chiÕn sÜ ®Êu tranh cho tù do, n©ng cao sù gi¸c ngé vµ tÝnh tæ chøc cña ph¸i d©n chñ ë Nga.

Cuéc chÝnh biÕn ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 ®· tr«i qua ®−îc 5 n¨m råi; håi ®ã Ni-c«-lai Kh¸t m¸u, tªn Nga hoµng ë Kh«-®−n-ca1), "kÎ chiÕn th¾ng vµ tiªu diÖt" §u-ma I vµ

_______________________________________ 1) Ngµy 18 th¸ng N¨m 1896, nh©n dÞp Ni-c«-lai II lªn ng«i, t¹i mét

b·i trèng ë Kh«-®−n-ca (ngo¹i « M¸t-xc¬-va) cã tæ chøc ngµy héi cã ®«ng ng−êi tham gia. Do th¸i ®é v« tr¸ch nhiÖm ®Çy téi lçi cña bän cÇm

228 V. I. Lª-nin C−¬ng lÜnh bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 229

§u-ma II, ®· vøt bá nh÷ng lêi thÒ thèt, høa hÑn vµ tuyªn ng«n cña nã, ®Ó cïng víi bän ®Þa chñ Tr¨m ®en vµ bän con bu«n thuéc ph¸i th¸ng M−êi b¾t ®Çu tr¶ thï giai cÊp c«ng nh©n vµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng ë Nga, tøc lµ tr¶ thï tuyÖt ®¹i ®a sè nh©n d©n v× nh÷ng sù kiÖn ®· x¶y ra n¨m 1905.

Tr¶ thï çch m¹ng lµ ®Æc ®iÓm cña suèt thêi kú §u- ma III. ë Nga ch−a bao giê chÕ ®é Nga hoµng truy n· d÷ déi nh− vËy. Nh÷ng gi¸ treo cæ dùng lªn trong 5 n¨m nay ®· ph¸ kû lôc cña 300 n¨m lÞch sö n−íc Nga. Ch−a bao giê nh÷ng n¬i ®i ®µy, n¬i khæ sai vµ çc nhµ tï l¹i chËt nÝch chÝnh trÞ ph¹m nh− hiÖn nay, vµ ch−a bao giê nh÷ng ng−êi b¹i trËn l¹i bÞ hµnh h¹ vµ tra tÊn nh− d−íi thêi kú thèng trÞ cña Ni-c«-lai II. Bän quan l¹i x−a nay ch−a bao giê l¹i th¶ søc ®ôc khoÐt c«ng quü, léng hµnh, b¹o ng−îc nh− b©y giê, ⎯ do h¨ng h¸i ®Êu tranh víi "bän ph¶n nghÞch" nªn bän chóng kh«ng bÞ trõng trÞ g× vÒ tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã, ⎯ ch−a bao giê mµ bÊt kú ng−êi ®¹i biÓu nµo cña chÝnh quyÒn còng cã th¸i ®é nh¹o b¸ng ®Õn nh− vËy ®èi víi d©n th−êng nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng−êi mu-gÝch. Ch−a bao giê ng−êi ta bøc h¹i nh÷ng ng−êi Do-th¸i vµ çc d©n téc kh¸c kh«ng thuéc vÒ d©n téc thèng trÞ, mét çch tµn b¹o, ®éc ¸c, ngang ng−îc nh− hiÖn nay.

Chñ nghÜa bµi Do-th¸i vµ chñ nghÜa d©n téc th« b¹o nhÊt ®· trë thµnh c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ duy nhÊt cña çc ®¶ng trong chÝnh phñ, vµ nh©n vËt Pu-ri-skª-vÝch ®· trë thµnh biÓu hiÖn duy nhÊt ®Çy ®ñ, hoµn chØnh vµ ®óng ®¾n cña mäi ph−¬ng ph¸p cai trÞ cña chÝnh thÓ qu©n chñ Nga hoµng hiÖn nay.

HiÖu qu¶ cña nh÷ng hµnh ®éng ®iªn cuång ph¶n çch m¹ng ®ã1lµ g×?

_______________________________________ quyÒn, ®Ó x¶y ra lén xén, chen lÊn ®Ì xÐo nhau lµm cho 2000 ng−êi chÕt vµ hµng chôc ngh×n ng−êi bÞ tµn phÕ.

Ngay c¶ giai cÊp bãc lét "th−îng ®¼ng" trong x· héi còng nhËn thÊy r»ng kh«ng thÓ tiÕp tôc sèng m·i nh− vËy ®−îc. B¶n th©n §¶ng th¸ng M−êi, mét ®¶ng ®· tõng chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ trong §u-ma III, mét ®¶ng cña ®Þa chñ vµ con bu«n ®· bÞ çch m¹ng lµm cho khiÕp sî vµ ®ang quþ lôy tr−íc nhµ ®−¬ng côc, ⎯ còng ®· ngµy cµng tá râ trªn b¸o chÝ cña hä lµ hä tin ch¾c r»ng Nga hoµng vµ quý téc mµ hä tËn tôy phôc vô ®· ®−a n−íc Nga vµo con ®−êng bÕ t¾c.

Tr−íc kia cã mét thêi kú chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng ®· lµ tªn sen ®Çm ch©u ¢u, nã b¶o vÖ ph¸i ph¶n ®éng ë Nga vµ gióp ®ì viÖc dïng b¹o lùc trÊn ¸p mäi phong trµo giµnh tù do ë ch©u ¢u. Ni-c«-lai II ®· ®i ®Õn chç lµm cho hiÖn nay Nga hoµng kh«ng nh÷ng lµ tªn sen ®Çm cña ch©u ¢u mµ cßn lµ tªn sen ®Çm cña ch©u ¸; h¾n cè g¾ng dïng çc ©m m−u, tiÒn b¹c vµ çc thø b¹o lùc d· man nhÊt ®Ó ®µn ¸p mäi phong trµo giµnh tù do ë Thæ-nhÜ-kú, Ba-t− vµ Trung-quèc.

Nh−ng kh«ng mét hµnh ®éng d· man nµo cña chÕ ®é Nga hoµng cã thÓ chÆn ®−îc sù ph¸t triÓn cña n−íc Nga. Dï cho bän chñ n« cuèi cïng, nh− bän Pu-ri-skª-vÝch, R«- ma-nèp vµ M¸c-cèp, cã ®µy ®o¹, giµy xÐo n−íc Nga thÕ nµo ®i n÷a, th× n−íc Nga vÉn cø tiÕn lªn. Cïng víi mçi b−íc ph¸t triÓn cña n−íc Nga, yªu cÇu vÒ tù do chÝnh trÞ còng ngµy cµng bøc thiÕt h¬n. N−íc Nga còng nh− bÊt kú mét n−íc nµo ë thÕ kû XX ®Òu kh«ng thÓ sinh tån ®−îc nÕu kh«ng cã tù do chÝnh trÞ. LÏ nµo ng−êi ta cã thÓ mong chê nh÷ng c¶i çch chÝnh trÞ cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, khi mµ Nga hoµng ®· gi¶i t¸n hai §u-ma tr−íc vµ chµ ®¹p lªn ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 cña chÝnh h¾n? LÏ nµo cã thÓ cã nh÷ng c¶i çch chÝnh trÞ ë n−íc Nga hiÖn t¹i, khi mµ lò quan l¹i ®· nh¹o b¸ng hÕt th¶y mäi ph¸p luËt, v× chóng biÕt r»ng Nga hoµng vµ v©y çnh cña h¾n sÏ bao che tÊt c¶? LÏ nµo chóng ta ch−a thÊy I-li-«-®o ngµy h«m


qua, Ra-xpu-tin ngµy h«m nay, T«n-ma-tsÐp ngµy h«m qua, Khv«-xtèp ngµy h«m nay, Xt«-l−-pin ngµy h«m qua, Ma-ca- rèp ngµy h«m nay, ®· giµy xÐo lªn hÕt th¶y mäi ph¸p luËt nh− thÕ nµo d−íi sù che chë cña b¶n th©n Nga hoµng vµ hä hµng cña h¾n? LÏ nµo chóng ta ch−a thÊy r»ng ngay c¶ nh÷ng "c¶i çch" nhá nhÆt, tñn mñn ®Õn lè bÞch cña §u-ma ®Þa chñ, nh÷ng c¶i çch nh»m ®æi míi vµ cñng cè chÝnh quyÒn Nga hoµng, còng ®· bÞ b¸c bá vµ bãp mÐo ®i bëi Héi ®ång nhµ n−íc hay mét ®¹o dô riªng cña tªn Ni-c«-lai Kh¸t m¸u? Ch¼ng lÏ chóng ta kh«ng biÕt r»ng lò s¸t nh©n Tr¨m ®en, ⎯ nh÷ng kÎ ®· b¾n lÐn çc ®¹i biÓu §u-ma kh«ng võa ý nhµ ®−êng côc, nh÷ng kÎ ®· b¾t çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ë §u-ma II ®i ®µy khæ sai, nh÷ng kÎ lu«n lu«n s½n sµng tµn s¸t vµ ë ®©u còng ngang nhiªn c−íp bãc c«ng quü, ⎯ ®· ®−îc Nga hoµng ®Æc biÖt khoan dung vµ ®−îc Nga hoµng gióp ®ì, h−íng dÉn vµ chØ ®¹o mét çch lÐn lót nh−ng vông vÒ? H·y xem thö d−íi thêi Ni-c«-lai R«-ma-nèp nh÷ng yªu cÇu chÝnh trÞ c¬ b¶n cña nh©n d©n Nga ®· ®i ®Õn kÕt qu¶ nh− thÕ nµo, nh÷ng yªu cÇu mµ v× nã çc ®¹i biÓu −u tó cña nh©n d©n ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh anh dòng suèt h¬n 3/4 thÕ kû, nh÷ng yªu cÇu mµ v× nã hµng triÖu ng−êi ®· vïng lªn n¨m 1905. QuyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b×nh ®¼ng, trùc tiÕp, cã thÓ t−¬ng dung ®−îc víi chÕ ®é qu©n chñ cña bän R«-ma-nèp hay kh«ng, khi mµ ngay c¶ quyÒn ®Çu phiÕu kh«ng phæ th«ng, kh«ng b×nh ®¼ng, kh«ng trùc tiÕp trong çc cuéc bÇu cö §u-ma I vµ §u-ma II ®Òu ®· bÞ chÕ ®é Nga hoµng chµ ®¹p? QuyÒn tù do liªn minh, lËp héi, b·i c«ng, cã thÓ t−¬ng dung ®−îc víi chÕ ®é qu©n chñ cña Nga hoµng hay kh«ng, khi mµ ngay c¶ ®¹o luËt ph¶n ®éng, qu¸i gë ngµy 4 th¸ng Ba 190681 còng ®· bÞ çc tªn tØnh tr−ëng vµ bé tr−ëng huû bá hoµn toµn? Nh÷ng lêi trong ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 nãi vÒ "çc nguyªn t¾c bÊt di bÊt dÞch vÒ tù do c«ng d©n", vÒ "quyÒn thùc sù bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ th©n thÓ", vÒ "quyÒn

tù do tÝn ng−ìng, ng«n luËn, héi häp, lËp héi", nh÷ng lêi nãi ®ã kh«ng ph¶i lµ sù giÔu cît hay sao? Mçi ngµy mçi mét "thÇn d©n" cña Nga hoµng ®Òu thÊy sù giÔu cît ®ã.

Kh«ng! Chóng ta ®· nghe kh¸ nhiÒu nh÷ng lêi dèi l¸o cña ph¸i tù do nãi r»ng tuång nh− cã thÓ kÕt hîp tù do víi chÝnh quyÒn cò ®−îc, tuång nh− cã thÓ cã nh÷ng c¶i çch chÝnh trÞ d−íi chÕ ®é qu©n chñ cña Nga hoµng. Nh©n d©n Nga v× nh÷ng ¶o t−ëng Êu trÜ ®ã ®· ph¶i tr¶ gi¸ cho nh÷ng bµi häc nÆng nÒ vÒ bän ph¶n çch m¹ng! Ai thùc sù vµ ch©n thµnh muèn cã tù do chÝnh trÞ th× ng−êi ®ã ph¶i tù hµo vµ dòng c¶m gi−¬ng cao ngän cê chÕ ®é céng hßa, vµ chÝnh s¸ch cña bÌ lò Nga hoµng ®Þa chñ sÏ kh«ng ngõng tËp hîp tÊt c¶ mäi sinh lùc cña ph¸i d©n chñ Nga d−íi ngän cê ®ã.

Cã mét thêi kú ⎯ çch ®©y kh«ng l©u l¾m ⎯ lêi kªu gäi: ®¶ ®¶o chÕ ®é chuyªn chÕ! d−êng nh− cßn lµ mét lêi kªu gäi qu¸ tiªn tiÕn ®èi víi n−íc Nga. Nh− §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−a ra lêi kªu gäi ®ã, nh÷ng c«ng nh©n cña çc ®éi ngò tiªn tiÕn ®· n¾m lÊy lêi kªu gäi ®ã vµ ®em truyÒn b¸ kh¾p c¶ n−íc; trong vßng 2 - 3 n¨m lêi kªu gäi ®ã ®· trë thµnh "mét ng¹n ng÷ d©n gian". Çc ®ång chÝ c«ng nh©n vµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng d©n Nga, ai kh«ng muèn ®Ó n−íc ta n»m trong c¶nh hµng chôc triÖu ng−êi hoµn toµn bÞ ch×m ®¾m trong t×nh tr¹ng tr× trÖ, man rî, kh«ng cã quyÒn vµ cùc kú nghÌo khæ, xin hay b¾t tay vµo hµnh ®éng! Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng c«ng nh©n Nga nhÊt ®Þnh sÏ lµm cho lêi kªu gäi sau ®©y biÕn thµnh mét ng¹n ng÷ d©n gian Nga: ®¶ ®¶o chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng! ChÕ ®é céng hoµ d©n chñ Nga mu«n n¨m!

Çc anh em c«ng nh©n! H·y nhí l¹i n¨m 1905: b»ng cuéc ®Êu tranh b·i c«ng, anh em ®· thøc tØnh hµng chôc triÖu ng−êi lao ®éng ®øng lªn ®Êu tranh cho cuéc sèng míi vµ cho tù do, ®· n©ng cao sù gi¸c ngé cña hä. Nh÷ng c¶i çch hµng chôc n¨m cña Nga hoµng kh«ng ®−a l¹i vµ kh«ng


thÓ ®−a l¹i ®−îc mét phÇn m−êi nh÷ng sù c¶i thiÖn ®êi sèng mµ çc b¹n ®· giµnh ®−îc håi ®ã b»ng cuéc ®Êu tranh cã tÝnh quÇn chóng. Sè phËn cña b¶n dù luËt b¶o hiÓm c«ng nh©n ®· bÞ §u-ma cña ®Þa chñ ⎯ víi sù tham gia cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ bãp mÐo, mét lÇn n÷a chØ cho thÊy râ ®iÒu mµ c«ng nh©n cã thÓ mong ®îi ®−îc "tõ bªn trªn".

Bän ph¶n çch m¹ng ®· c−íp ®o¹t gÇn nh− hÕt tÊt c¶ nh÷ng thµnh qu¶ cña chóng ta, nh−ng chóng ®· kh«ng c−íp ®o¹t ®−îc vµ còng kh«ng thÓ c−íp ®o¹t ®−îc søc m¹nh, nhuÖ khÝ vµ lßng tin vµo sù nghiÖp cña m×nh, cña nh÷ng c«ng nh©n trÎ tuæi vµ cña giai cÊp v« s¶n c¶ n−íc Nga lµ giai cÊp ®ang ngµy cµng lín m¹nh.

Cuéc ®Êu tranh míi cho viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh÷ng c«ng nh©n kh«ng chÞu lµm n« lÖ trong çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y khæ sai, mu«n n¨m! ChÕ ®é ngµy lµm viÖc 8 giê mu«n n¨m! Ai muèn cã tù do ë n−íc Nga th× ng−êi Êy ph¶i gióp ®ì çi giai cÊp n¨m 1905 ®· ®µo må ch«n chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ trong cuéc çch m¹ng Nga s¾p tíi sÏ lËt nhµo kÎ thï lín nhÊt cña toµn thÓ çc d©n téc Nga vµo çi må ®ã.

Çc b¹n n«ng d©n! Çc b¹n ®· ®−a nh÷ng ®¹i biÓu cña m×nh thuéc ph¸i lao ®éng vµo §u-ma I vµ §u-ma II, tin ë Nga hoµng, hy väng cã thÓ b»ng biÖn ph¸p hoµ b×nh khiÕn h¾n ®ång ý ®em ruéng ®Êt cña ®Þa chñ giao l¹i cho nh©n d©n. HiÖn nay çc b¹n cã thÓ tin ch¾c r»ng Nga hoµng, ⎯ tªn ®Þa chñ lín nhÊt ë Nga, ⎯ ®Ó bªnh vùc bän ®Þa chñ vµ quan l¹i, sÏ kh«ng tõ mét hµnh ®éng béi tÝn nµo, mét hµnh ®éng phi ph¸p nµo, mét hµnh ®éng b¹o lùc nµo vµ mét cuéc ®æ m¸u nµo. Cø chÞu ¸ch ¸p bøc cña nh÷ng tªn chñ n« cuèi cïng, cø im lÆng ®Ó cho bän quan l¹i nh¹o b¸ng vµ xØ v¶, ®Ó cho hµng tr¨m ngh×n, hµng triÖu ng−êi ph¶i chÕt v× n¹n ®ãi giµy vß, v× nh÷ng bÖnh tËt do n¹n ®ãi vµ t×nh tr¹ng cùc kú nghÌo khæ g©y ra, ⎯ hay lµ chÕt trong cuéc ®Êu tranh chèng

chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ §u-ma cña ®Þa chñ vµ Nga hoµng, ®Ó giµnh cho con ch¸u chóng ta mét cuéc sèng cã tÝnh chÊt con ng−êi vµ khÊm kh¸ ®«i chót?

§ã lµ vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra tr−íc m¾t n«ng d©n Nga. §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi kªu gäi n«ng d©n h·y ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy tù do hoµn toµn, ®Ó chuyÓn tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vÒ tay n«ng d©n mµ ch¼ng ph¶i cã kho¶n chuéc l¹i nµo c¶. Nh÷ng cña bè thÝ kh«ng thÓ ch÷a ®−îc bÖnh nghÌo khæ cña n«ng d©n, kh«ng thÓ lµm cho n«ng d©n tho¸t khái n¹n ®ãi. Çi mµ n«ng d©n ®ßi hái, kh«ng ph¶i lµ cña bè thÝ, mµ lµ nh÷ng ruéng ®Êt mµ hµng bao nhiªu thÕ kû nay hä ®· t−íi b»ng m¸u vµ må h«i cña hä. Çi mµ n«ng d©n cÇn, kh«ng ph¶i lµ sù b¶o trî cña nhµ ®−¬ng côc vµ Nga hoµng, mµ lµ sù gi¶i phãng khái bän quan l¹i vµ Nga hoµng, lµ sù tù do ®−îc tù m×nh tæ chøc lÊy c«ng viÖc cña m×nh.

Mong r»ng cuéc bÇu cö §u-ma IV sÏ soi s¸ng ý thøc chÝnh trÞ cña quÇn chóng vµ sÏ l¹i thu hót hä vµo cuéc ®Êu tranh quyÕt ®Þnh. Trong cuéc bÇu cö nµy cã ba ®¶ng chñ yÕu ®Êu tranh víi nhau lµ: 1) bän Tr¨m ®en, 2) ph¸i tù do vµ 3) nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi.

C¶ ph¸i h÷u, c¶ "nh÷ng ng−êi d©n téc chñ nghÜa" vµ nh÷ng ng−êi theo ph¸i th¸ng M−êi ®Òu thuéc vÒ bän Tr¨m ®en. TÊt c¶ bän hä ®Òu ñng hé chÝnh phñ, ⎯ nh− vËy lµ sù kh¸c nhau gi÷a bän hä kh«ng thÓ cã mét ý nghÜa quan träng ®«i chót nµo c¶. §Êu tranh th¼ng tay víi tÊt c¶ nh÷ng ®¶ng Tr¨m ®en ®ã, ⎯ ®ã lµ khÈu hiÖu cña chóng ta!

Ph¸i tù do, ®ã lµ ®¶ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn (§¶ng "d©n chñ - lËp hiÕn" hoÆc lµ §¶ng "tù do nh©n d©n"). §ã lµ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa muèn ph©n chia chÝnh quyÒn víi Nga hoµng vµ bän ®Þa chñ - chñ n« mét çch nh− thÕ nµo ®Ó kh«ng ph¸ ho¹i triÖt ®Ó chÝnh quyÒn cña bän nµy vµ kh«ng ®−a l¹i chÝnh quyÒn cho nh©n d©n. Ph¸i tù do c¨m ghÐt chÝnh phñ ®· g¹t hä ra ngoµi chÝnh


quyÒn, hä gióp vµo viÖc v¹ch mÆt chÝnh phñ, lµm cho trong hµng ngò cña chÝnh phñ ®ã sinh ra dao ®éng vµ ph©n ho¸, nh−ng ph¸i tù do l¹i c¨m ghÐt çch m¹ng h¬n rÊt nhiÒu, hä sî sÖt bÊt kú mét cuéc ®Êu tranh nµo cña quÇn chóng, hä cßn tá ra dao ®éng vµ thiÕu qu¶ quyÕt h¬n nhiÒu ®èi víi cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n, vµ ®Õn nh÷ng giê phót quyÕt ®Þnh th× hä l¹i ph¶n béi, ch¹y sang phÝa chÕ ®é qu©n chñ. Trong thêi kú ph¶n çch m¹ng th× ph¸i tù do, phô ho¹ víi nh÷ng méng t−ëng "Xla-v¬" cña chÕ ®é Nga hoµng, ®ãng vai trß "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm", quþ lôy tr−íc Nga hoµng víi t− çch lµ "ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua" vµ b«i nhä nh÷ng ng−êi çch m¹ng vµ cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng, hä ®· cµng ngµy cµng l¸nh xa cuéc ®Êu tranh cho tù do.

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· biÕt gi−¬ng cao ngän cê çch m¹ng ngay c¶ ë trong §u-ma III Tr¨m ®en, vµ tõ ®ã ®· gióp ®−îc viÖc tæ chøc c«ng nh©n vµ gi¸o dôc çch m¹ng cho c«ng nh©n, gióp ®−îc cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n chèng ®Þa chñ. §¶ng cña giai cÊp v« s¶n lµ ®¶ng duy nhÊt cña giai cÊp tiªn tiÕn, cña giai cÊp cã kh¶ n¨ng giµnh tù do cho n−íc Nga. C¶ b©y giê n÷a, ®¶ng ta còng tham gia §u-ma kh«ng ph¶i lµ ®Ó ch¬i çi trß "c¶i çch" ë ®ã, kh«ng ph¶i lµ ®Ó "b¶o vÖ hiÕn ph¸p", "thuyÕt phôc" nh÷ng ng−êi theo ph¸i th¸ng M−êi hoÆc "®uæi ph¸i ph¶n ®éng" ra khái §u-ma, nh− ph¸i tù do ®ang lõa dèi nh©n d©n ®· nãi, mµ lµ ®Ó tõ trªn diÔn ®µn §u-ma kªu gäi quÇn chóng ®Êu tranh, gi¶i thÝch häc thuyÕt chñ nghÜa x· héi, v¹ch trÇn mäi sù lõa dèi cña chÝnh phñ vµ cña ph¸i tù do, bãc trÇn nh÷ng thiªn kiÕn qu©n chñ cña çc tÇng líp l¹c hËu trong nh©n d©n vµ nguån gèc giai cÊp cña çc ®¶ng t− s¶n, ⎯ tãm l¹i lµ ®Ó chuÈn bÞ mét ®éi qu©n nh÷ng chiÕn sÜ gi¸c ngé cña cuéc çch m¹ng míi ë n−íc Nga.

ChÝnh phñ Nga hoµng vµ bän ®Þa chñ Tr¨m ®en ®· ®¸nh gi¸ ®−îc ®Çy ®ñ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma lµ

mét lùc l−îng çch m¹ng nh− thÕ nµo råi. HiÖn nay tÊt c¶ mäi sù cè g¾ng cña c¶nh s¸t vµ cña Bé néi vô ®Òu nh»m lµm sao kh«ng ®Ó cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®−îc bÇu vµo §u-ma IV. Çc anh em c«ng nh©n vµ toµn thÓ c«ng d©n, h·y liªn hîp l¹i! h·y ®oµn kÕt xung quanh §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ ®¶ng, t¹i cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu cña m×nh võa häp çch ®©y kh«ng l©u, ®· håi phôc l¹i sau nh÷ng n¨m ®æ vì khñng khiÕp, ®· l¹i tËp hîp ®−îc lùc l−îng cña m×nh vµ ®· gi−¬ng cao ngän cê cña m×nh! TÊt c¶ mäi ng−êi h·y tham gia cuéc bÇu cö vµ c«ng t¸c cæ ®éng bÇu cö ⎯ nh÷ng cè g¾ng cña chÝnh phñ sÏ bÞ ®Ëp tan, vµ tõ trªn diÔn ®µn cña §u-ma ngän cê ®á cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng sÏ ®−îc c¾m lªn ë ngay trong n−íc Nga c¶nh s¸t, kh«ng cã quyÒn hµnh, ®Ém m¸u, bÞ ¸p chÕ vµ bÞ ®ãi!

ChÕ ®é céng hßa d©n chñ ë Nga mu«n n¨m! ChÕ ®é ngµy lµm viÖc 8 giê mu«n n¨m! Chñ tr−¬ng tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ mu«n n¨m! Çc anh em c«ng nh©n vµ toµn thÓ c«ng d©n! H·y ñng

hé c«ng t¸c cæ ®éng bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga! H·y bÇu cho nh÷ng ng−êi øng cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga!

Ban chÊp hµnh trung −¬ng

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

ViÕt ®Çu th¸ng Ba 1912 In thµnh truyÒn ®¬n riªng vµo th¸ng Ba 1912 t¹i Ti-phlÝt

Theo ®óng b¶n in trªn truyÒn ®¬n, cã ®èi chiÕu víi b¶n sao chÐp tay trªn ®ã cã nh÷ng chç söa ch÷a cña V. I. Lª-nin

236

h·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn82

TiÕng nãi cña c«ng quèc M«-na-c«83 lµ mét tiÕng

nãi rÊt quen thuéc víi çc bËc quyÒn quý n−íc ta, tøc lµ çc ngµi bé tr−ëng vµ uû viªn Héi ®ång nhµ n−íc, v. v.. Ng−êi ta biÕt râ ai lµ ng−êi ®· ®−a tiÕng nãi ®ã vµo dïng trong Héi ®ång nhµ n−íc cña ta! V× thÕ chóng t«i h¬i ng¹c nhiªn khi gÆp thÊy trªn b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", sè 8, çi lèi nãi mµ chóng t«i lÊy lµm ®Çu ®Ò cho bµi nµy.

Nh−ng vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë çch diÔn ®¹t. Uy tÝn ⎯ trong ph¸i thñ tiªu ⎯ cña nh©n vËt ®· sö dông lèi nãi ®ã (L. M¸c-tèp), tÇm quan träng cña ®Ò tµi ®−îc ®Ò cËp tíi ("h·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn" trong nh÷ng vÊn ®Ò vÒ vËn ®éng bÇu cö, nguyªn t¾c vËn ®éng bÇu cö vµ s¸ch l−îc vËn ®éng bÇu cö, v. v.), ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã buéc chóng t«i ph¶i dïng l¹i khÈu hiÖu ®ã, kh«ng kÓ lµ nã ®−îc diÔn ®¹t nh− thÕ nµo.

"H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn", ®ã lµ mét khÈu hiÖu tuyÖt diÖu. Tr−íc hÕt chóng t«i mong r»ng khÈu hiÖu ®ã sÏ ®−îc dïng cho b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng". Th−a çc ngµi, h·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn!

Nh÷ng ng−êi cã kinh nghiÖm trong c«ng viÖc viÕt l¸ch, sÏ lËp tøc x¸c ®Þnh ngay ®−îc tÝnh chÊt cña mét xuÊt b¶n phÈm c¨n cø theo thµnh phÇn nh÷ng ng−êi céng t¸c, thËm chÝ c¨n cø theo tõng çch diÔn ®¹t chØ râ xu h−íng cña c¬ quan ng«n luËn ®ã, nÕu xu h−íng ®ã thuéc vµo sè nh÷ng

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin

"H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn". ⎯ Th¸ng Ba 1912

¶nh thu nhá

H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn 239

xu h−íng mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt vµ ®· ®−îc x¸c ®Þnh ®«i chót. §èi víi nh÷ng ng−êi nh− thÕ th× chØ cÇn l−ít m¾t nh×n qua tê b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" lµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc r»ng tê b¸o ®ã thuéc xu h−íng thñ tiªu chñ nghÜa.

Nh−ng c«ng chóng ®«ng ®¶o th× kh«ng ph©n tÝch ®−îc xu h−íng cña çc c¬ quan ng«n luËn mét çch dÔ dµng nh− vËy, ®Æc biÖt lµ khi nãi tíi kh«ng ph¶i lµ c¨n cø lý luËn mµ lµ chÝnh s¸ch thùc tÕ. ë ®©y nh¾c l¹i khÈu hiÖu "h·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµi" mµ L. M¸c-tèp ®· ®−a ra mét çch rÊt ®óng lóc, lµ ®Æc biÖt quan träng, ®Æc biÖt ®óng chç. V× chÝnh lµ ë tê ""Sù nghiÖp sinh ®éng", con bµi cßn ë d−íi mÆt bµn!

Nh÷ng t− t−ëng mµ tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" b¾t ®Çu truyÒn b¸ th× chØ míi ®−îc v¹ch ra mét çch triÖt ®Ó vµ cã hÖ thèng ®«i chót trong hai n¨m gÇn ®©y trªn çc c¬ quan ng«n luËn "B×nh minh cña chóng ta", "§êi sèng"84, "Phôc h−ng", "Sù nghiÖp cuéc sèng". Hai n¨m nay nh÷ng c¬ quan ng«n luËn nµy ®· tËp hîp ®−îc kh¸ nhiÒu tµi liÖu. ChØ cßn thiÕu mét sù tæng hîp, ®Æc biÖt lµ sù tæng hîp cña chÝnh nh÷ng ng−êi ®· hai n¨m nay nghiªn cøu tµi liÖu ®ã. Cßn thiÕu mét sù tr×nh bµy c«ng khai cña nh÷ng ng−êi truyÒn b¸ t− t−ëng thñ tiªu chñ nghÜa vÒ nh÷ng kÕt qu¶ mµ hai n¨m "c«ng t¸c" cña hä ë t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" ®· ®em l¹i.

Vµ chÝnh lµ ë ®ã nh÷ng ng−êi thÝch bµn t¸n vÒ mét "®¶ng c«ng nh©n c«ng khai" ho¸ ra lµ nh÷ng ng−êi thÝch ch¬i trß kh«ng c«ng khai! VÝ dô trong bµi x· luËn ®¨ng ë sè 8, çc b¹n thÊy: "con ®−êng ®Êu tranh cho çi chung, cho viÖc c¶i thiÖn chung vµ cho viÖc thay ®æi c¨n b¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ sinh ho¹t" ph¶i th«ng qua "viÖc b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi bé phËn" (do t¸c gi¶ bµi b¸o ®ã viÕt ng¶). Còng trªn sè b¸o ®ã, trong mét bµi tiÓu luËn nãi vÒ mét sè "çc nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n c«ng khai ë Pª-tÐc-bua", çc b¹n thÊy r»ng hä "còng nh− tõ tr−íc

240 V. I. Lª-nin H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn 241

®Õn nay", sÏ "phæ biÕn trong §¶ng d©n chñ - x· héi nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh«i phôc vµ x©y dùng ®¶ng d©n chñ - x· héi v« s¶n, nh÷ng ph−¬ng ph¸p mµ tõ tr−íc ®Õn nay hä vÉn kiªn tr×".

H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn! Çi lý luËn b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi bé phËn ®ã lµ çi g×? Trong bÊt kú mét nguyªn lý nµo ®· thµnh h×nh râ rÖt, ®· chÝnh thøc, ®· ®−îc çc nhãm c«ng nh©n hoÆc ®¹i biÓu cña çc nhãm ®ã thõa nhËn, ®· ®−îc c«ng khai tuyªn bè, ®Òu kh«ng ®Ò ra thø lý luËn ®ã. Thø lý luËn ®ã ph¶i ch¨ng lµ çi lý luËn mµ «ng V. Lª- vi-tx¬-ki ch¼ng h¹n ®· cho chóng ta biÕt trªn t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", sè 11 n¨m 1911? Sau n÷a, lµm sao mµ çc b¹n ®äc b¸o l¹i cã thÓ biÕt ®−îc nh÷ng nhµ ho¹t ®éng nµo ®ã cña phong trµo c«ng khai mµ ng−êi ta kh«ng nªu tªn, ®· b¶o vÖ nh÷ng ph−¬ng ph¸p nµo ®Ó "kh«i phôc vµ x©y dùng ®¶ng" ⎯ hiÓn nhiªn, ch−a ®−îc x©y dùng, tøc lµ ch−a tån t¹i!? T¹i sao kh«ng nªu tªn çc nhµ ho¹t ®éng ®ã ra, nÕu ®ã thùc sù lµ nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo "c«ng khai", nÕu nh÷ng lêi ®ã kh«ng ph¶i chØ lµ mét c©u nãi −íc ®Þnh?

VÊn ®Ò "ph−¬ng ph¸p kh«i phôc vµ x©y dùng ®¶ng" kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò côc bé nµo ®ã mµ ng−êi ta cã thÓ nh©n tiÖn ®Ò cËp tíi vµ gi¶i quyÕt khi nãi tíi nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ kh¸c mµ tÊt c¶ mäi b¸o chÝ ®ang quan t©m ®Õn. Kh«ng. §ã lµ mét vÊn ®Ò c¬ b¶n. Chõng nµo vÊn ®Ò ®ã ch−a ®−îc gi¶i quyÕt th× kh«ng thÓ nãi tíi cuéc vËn ®éng bÇu cö cña ®¶ng, s¸ch l−îc bÇu cö cña ®¶ng, çc øng cö viªn cña ®¶ng. VÊn ®Ò ®ã ph¶i ®−îc gi¶i quyÕt mét çch râ rµng nhÊt, tÝch cùc nhÊt, v× ë ®©y ngoµi sù gi¶i ®¸p râ rÖt vÒ lý luËn, cßn ®ßi hái mét gi¶i ph¸p thùc tÕ.

Nh÷ng nghÞ luËn mµ ta th−êng nghe thÊy, nãi r»ng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng bÇu cö, nh÷ng yÕu tè kh«i phôc vµ x©y dùng ®¶ng sÏ ®−îc t¹o ra hoÆc ®−îc tËp hîp l¹i, v. v., v. v., ®Òu lµ nh÷ng lêi ngôy biÖn, h¬n n÷a lµ nh÷ng lêi

ngôy biÖn xÊu xa nhÊt. §ã lµ nh÷ng lêi ngôy biÖn, v× ®¶ng lµ mét çi cã tæ chøc. NÕu kh«ng cã nh÷ng quyÕt ®Þnh thèng nhÊt, s¸ch l−îc thèng nhÊt, c−¬ng lÜnh thèng nhÊt, nh÷ng øng cö viªn thèng nhÊt cña toµn bé giai cÊp hoÆc chÝ Ýt lµ cña tÇng líp tiªn tiÕn cña giai cÊp, th× sÏ kh«ng cã vµ còng kh«ng thÓ cã cuéc vËn ®éng bÇu cö cña giai cÊp c«ng nh©n.

Nh÷ng lêi ngôy biÖn lo¹i ®ã, nh÷ng lêi tuyªn bè lê mê ph¸t biÓu trªn danh nghÜa nh÷ng nhµ ho¹t ®éng c«ng khai, giÊu tªn, kh«ng quen thuéc vµ kh«ng thÓ nhËn ra ®−îc ®èi víi giai cÊp v« s¶n ⎯ ai mµ l¹i kh«ng tù nhËn lµ "nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n c«ng khai"! nhµ t− s¶n nµo mµ l¹i kh«ng dïng danh hiÖu Êy ®Ó che giÊu m×nh! ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ mét nguy c¬ hÕt søc lín, c«ng nh©n kh«ng thÓ kh«ng c¶nh gi¸c ®Ò phßng nguy c¬ ®ã. Nguy c¬ lµ ë chç: nãi ®Õn nh÷ng hµnh ®éng "c«ng khai" chØ lµ ®Ó ®¸nh l¹c h−íng, kú thùc ®ã lµ mét sù ®éc tµi xÊu xa nhÊt ®−îc che ®Ëy cña mét nhãm nhá!

Ng−êi ta hß hÐt ph¶n ®èi "ho¹t ®éng bÝ mËt", mÆc dÇu ë ®ã ta thÊy cã nh÷ng quyÕt ®Þnh c«ng khai ⎯ hiÖn nay nh÷ng quyÕt ®Þnh ®ã ®· ®−îc ng−êi ta biÕt ®Õn trong mét ph¹m vi rÊt réng lín nhê ë b¸o chÝ t− s¶n ("TiÕng nãi ruéng ®Êt", " T− t−ëng Ki-Ðp", "Lêi nãi n−íc Nga", "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va", "Thêi míi" ⎯ hiÖn nay cã mÊy chôc v¹n ®éc gi¶ ®· ®−îc c«ng khai b¸o tin vÒ nh÷ng quyÕt ®Þnh hoµn toµn râ rµng, ®¸nh dÊu sù thèng nhÊt thùc sù trong cuéc vËn ®éng bÇu cö). Nh−ng nh÷ng ng−êi hß hÐt ph¶n ®èi ho¹t ®éng bÝ mËt hoÆc t¸n thµnh "ho¹t ®éng chÝnh trÞ c«ng khai" gîi cho ta chÝnh lµ h×nh ¶nh cña nh÷ng ng−êi ®· rêi khái bê bªn nµy nh−ng l¹i kh«ng cÆp ®−îc bÕn bªn kia. Çi cò hä ®· vøt bá ®i råi, çi míi th× hä míi chØ nãi ®Õn th«i.

VÒ "nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh«i phôc vµ x©y dùng" mµ tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" nãi tíi, th× chóng ta chØ biÕt ⎯ vµ mäi ng−êi ®Òu c«ng khai biÕt ⎯ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®·

242 V. I. Lª-nin H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn 243

®−îc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ trong tê "B×nh minh cña chóng ta". Cßn nh÷ng ph−¬ng ph¸p kh¸c th× chóng ta kh«ng biÕt ®−îc mét çch c«ng khai mµ còng kh«ng biÕt ®−îc b»ng çch g× kh¸c. Nh÷ng ®¹i biÓu çc nhãm kh«ng hÒ cã mét ý ®Þnh th¶o luËn nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®ã mét çch c«ng khai hoÆc b»ng çch nµo kh¸c, vµ còng kh«ng cã mét sù tr×nh bµy h¼n hoi, râ rµng, chÝnh thøc nµo vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®ã. Nh÷ng tõ nh− c«ng khai, cña çi c«ng khai, vÒ çi c«ng khai, ®Òu ®−îc dïng ®Ó che ®Ëy mét çi g× hoµn toµn kh«ng c«ng khai vµ nãi theo nghÜa thËt cña tõ th× lµ çi cã tÝnh chÊt tiÓu tæ, tÝnh chÊt tiÓu tæ cña nh÷ng nhµ tr−íc t¸c.

Chóng ta biÕt mét sè nhµ tr−íc t¸c kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc mét ai vµ kh«ng cã g× kh¸c víi çc x¹ thñ tù do cña b¸o chÝ t− s¶n. Chóng ta biÕt nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña hä vÒ "nh÷ng ph−¬ng ph¸p", vÒ viÖc thñ tiªu çi cò.

Chóng ta kh«ng biÕt g× h¬n vµ còng kh«ng ai biÕt g× h¬n trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ c«ng khai. Vµ çc b¹n thÊy ®©y lµ mét chuyÖn ng−îc ®êi ⎯ cã vÎ lµ ng−îc ®êi, song thùc tÕ th× l¹i lµ s¶n phÈm trùc tiÕp vµ tù nhiªn cña tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ®êi sèng ë Nga: mét lo¹t b¸o chÝ t− s¶n ph¸t hµnh réng r·i nhÊt mµ chóng ta nªu ra trªn kia, ®· b¸o tin cho quÇn chóng biÕt vÒ nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ "kh«ng c«ng khai", nh÷ng quyÕt ®Þnh, nh÷ng khÈu hiÖu, s¸ch l−îc, v. v., mét çch chÝnh x¸c h¬n, nhanh chãng h¬n vµ trùc tiÕp h¬n so víi nh÷ng quyÕt ®Þnh kh«ng tån t¹i cña "çc nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng khai"!

HoÆc gi¶ cã thÓ cã ng−êi qu¶ quyÕt r»ng kh«ng cã quyÕt ®Þnh h¼n hoi th× cuéc vËn ®éng bÇu cö vÉn cã thÓ tiÕn hµnh ®−îc ch¨ng?? R»ng kh«ng cã quyÕt ®Þnh h¼n hoi th× hµng v¹n, hµng chôc v¹n cö tri ë kh¾p çc n¬i trong n−íc vÉn cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc s¸ch l−îc, c−¬ng lÜnh hµnh ®éng, hiÖp ®Þnh, viÖc ®Ò cö ch¨ng??

Khi nãi ra c©u "h·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn", M¸c-tèp ®· ®ông ph¶i chç hiÓm nhÊt cña ph¸i thñ tiªu vµ ng−êi ta kh«ng thÓ nhÊn m¹nh qu¸ møc viÖc ph¶i ®Ò phßng cho c«ng nh©n. Kh«ng cã quyÕt ®Þnh h¼n hoi, kh«ng cã mét sù tr¶ lêi râ rÖt nµo cho çc vÊn ®Ò thùc tiÔn, kh«ng cã sù tham gia dï chØ lµ cña vµi chôc hay vµi tr¨m ng−êi tiªn tiÕn vµo viÖc th¶o luËn tõng c©u, tõng ch÷ trong çc quyÕt ®Þnh quan träng, nh−ng ng−êi ta ®· ®−a ra cho quÇn chóng c«ng nh©n ... nh÷ng ý nghÜa vµ ph¸c th¶o cña "çc nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng khai" mµ ng−êi ta kh«ng c«ng khai nªu tªn, tøc lµ cña çc «ng P«-t¬-rª-xèp, Lª-vi-tx¬-ki, Tsa-tx¬-ki, £-gièp vµ La-rin.

Hä giÊu con bµi ®i, v× chØ h¬i cã ý ®Þnh bµy nh÷ng con bµi ®ã ra tr−íc mÆt c«ng nh©n, lµ sÏ cho c«ng nh©n thÊy hÕt søc râ rµng r»ng ®iÒu nãi ®Õn ë ®©y kh«ng ph¶i lµ ®¶ng c«ng nh©n, còng kh«ng ph¶i lµ chÝnh s¸ch c«ng nh©n, mµ lµ mét sù tuyªn truyÒn cña çc nhµ chÝnh luËn thuéc ph¸i tù do, lo l¾ng cho c«ng nh©n theo kiÓu ph¸i tù do, thñ tiªu çi cò nh−ng l¹i bÊt lùc kh«ng ®−a ra ®−îc mét çi g× míi ®Ó thay thÕ nã.

Nguy c¬ thËt lµ lín. Ng−êi ta dïng nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ çi ngµy mai... "c«ng khai" ®Ó lµm cho c«ng nh©n ch¼ng nh÷ng kh«ng cã mét gi¶i ph¸p c«ng khai nµo, mµ cßn kh«ng cã bÊt kú mét gi¶i quyÕt nµo ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ hÕt søc bøc thiÕt trong cuéc vËn ®éng bÇu cö ngµy nay, trong sinh ho¹t ®¶ng ngµy nay.

Mong r»ng nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé h·y suy nghÜ kü ®Õn t×nh h×nh nguy hiÓm ®ã.

ViÕt ngµy 12 hoÆc 13 (25 hoÆc 26) th¸ng Ba 1912

§¨ng lÇn ®Çu ngµy 21 th¸ng Giªng 1935 trªn b¸o "Sù thËt", sè 21

Theo ®óng b¶n th¶o

244 VÒ vÊn ®Ò T. ¤. Bª-l«-u-xèp rót khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi 245

vÒ vÊn ®Ò vÞ ®¹i biÓu T. «. bª-l«-u-xèp rót khái

®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma

Chóng t«i hÕt søc ng¹c nhiªn khi ®äc bµi tuyªn bè cã tÝnh chÊt tho¸ m¹ cña «ng Bª-l«-u-xèp85 ®¨ng trªn b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", sè 7, lµ bµi ®· ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn". Kh«ng lÊy g× lµm ng¹c nhiªn vÒ viÖc b¸o "Ng«n luËn" ®· nhËn ®¨ng bµi tuyªn bè ®ã cña kÎ ®µo ngò míi. B¸o "Ng«n luËn" ®¨ng nh÷ng lêi kªu rªu cña kÎ tr−íc ®©y lµ d©n chñ - x· héi nãi r»ng sù nhËn ®Þnh cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma vÒ viÖc ch¹y trèn cña h¾n, lµ do mét "t©m tr¹ng phôc thï", ⎯ ®ã lµ ®iÒu tù nhiªn. Nh−ng v× cí g× mµ b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" l¹i ®¨ng l¹i bµi ®ã? Còng trong b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" ®ã cßn ®¨ng bµi "VÒ vÊn ®Ò rót lui cña vÞ ®¹i biÓu Bª-l«-u-xèp", trong ®ã cã nh÷ng lêi lÏ ngät ngµo mµ chua cay nãi r»ng "chóng ta kh«ng ®−îc bèi rèi tr−íc t×nh h×nh lµ ®· x¶y ra nh÷ng tr−êng hîp ®µo ngò", ⎯ ®iÒu ®ã ch¼ng ®¸ng ng¹c nhiªn hay sao?

Mét mÆt, tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" "cho r»ng chõng nµo çi lý do khiÕn cho Bª-l«-u-xèp hµnh ®éng nh− thÕ ch−a ®−îc c«ng bè, th× m×nh kh«ng cã quyÒn nhËn ®Þnh vÒ hµnh ®éng ®ã cña «ng ta". MÆt kh¸c, b¸o ®ã tuy vËy vÉn lµm viÖc ®ã... mét çch nöa chõng, nãi ®Õn "hµnh ®éng ®µo ngò ®ã" mét çch quanh co!

T¹i sao ph¶i cã çi trß nh− vËy? Ch¼ng ph¶i ®· ®Õn lóc b¸o chÝ ph¶i thi hµnh çi nghÜa vô cña m×nh lµ c«ng

khai th¶o luËn nh÷ng sù kiÖn cã ý nghÜa chÝnh trÞ, hay sao? §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma ®· nhÊt trÝ nãi

r»ng «ng Bª-l«-u-xèp nªn lËp tøc tõ bá quyÒn ®¹i biÓu cña m×nh, v× «ng ta lµ ng−êi do nh÷ng phiÕu bÇu cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®−a vµo §u-ma, vµ «ng ta ®· ë trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma bèn n¨m r−ìi.

Bµi tr¶ lêi cña «ng Bª-l«-u-xèp ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn" ®· hoµn toµn lÈn tr¸nh thùc chÊt ®ã cña vÊn ®Ò. Nh−ng d− luËn cña nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé kh«ng thÓ cho phÐp lÈn tr¸nh vÊn ®Ò ®ã b»ng çch im lÆng. NÕu «ng Bª-l«-u-xèp cã ®Þnh ngËm t¨m kh«ng nãi, th× chóng ta còng kh«ng cã quyÒn im lÆng. B¸o chÝ c«ng nh©n dïng ®Ó lµm g× vËy, nÕu kh«ng ph¶i lµ ®Ó th¶o luËn nh÷ng sù thËt quan träng ®èi víi quyÒn ®¹i diÖn cña giai cÊp c«ng nh©n ë §u-ma?

§øng vÒ mÆt tr¸ch nhiÖm cña bÊt kú ng−êi d©n chñ nµo mµ nãi, th× ®èi víi mét ®¹i biÓu ®−îc bÇu vµo §u-ma víi t− çch lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi vµ ®· ë trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma bèn n¨m r−ìi, liÖu cã thÓ ®Ó cho ng−êi ®ã rót khái ®¶ng ®oµn mÊy th¸ng tr−íc cuéc bÇu cö, mµ l¹i kh«ng rót khái §u-ma, ®−îc kh«ng? §©y lµ mét vÊn ®Ò cã tÇm quan träng chung. Kh«ng mét ng−êi d©n chñ nµo cã ý thøc vÒ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi cö tri ⎯ kh«ng ph¶i theo nghÜa tr¸ch nhiÖm cña ng−êi "b¶o vÖ" çc lîi Ých ®Þa ph−¬ng, mµ theo nghÜa lµ tr¸ch nhiÖm cña nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ra m¾t tr−íc toµn thÓ nh©n d©n trong cuéc bÇu cö víi mét ngän cê râ rµng, ⎯ kh«ng mét ng−êi d©n chñ nµo l¹i phñ nhËn ®ã lµ mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c vµ cùc kú quan träng.

Mong r»ng tÊt c¶ mäi c«ng nh©n cã ®äc b¸o chÝ c«ng nh©n vµ quan t©m ®Õn vÊn ®Ò quyÒn ®¹i diÖn cña c«ng nh©n trong §u-ma nhµ n−íc, h·y hÕt søc chó ý ®Õn viÖc rót lui cña «ng Bª-l«-u-xèp, h·y suy nghÜ kü vµ th¶o luËn vÊn ®Ò ®ã. Kh«ng thÓ lÆng im ®−îc. §èi víi ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé th× im lÆng trong nh÷ng tr−êng hîp nh− thÕ lµ ®iÒu

246 V. I. Lª-nin VÒ vÊn ®Ò T. ¤. Bª-l«-u-xèp rót khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi 247

kh«ng xøng ®¸ng. Ph¶i biÕt b¶o vÖ quyÒn cña m×nh, quyÒn cña mäi cö tri ®−îc ®ßi hái nh÷ng ®¹i biÓu do hä bÇu ra ph¶i trung thµnh víi ngän cê cña m×nh vµ kh«ng ®−îc ®µo ngò mét çch v« téi v¹.

§¶ng ®oµn trong §u-ma cho r»ng mét ®¹i biÓu do nh÷ng phiÕu bÇu cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®−a vµo §u-ma nhµ n−íc vµ ®· bèn n¨m r−ìi ë trong ®¶ng ®oµn, b©y giê mµ rót khái ®¶ng ®oµn th× còng b¾t buéc ph¶i rót khái §u-ma, ⎯ quan ®iÓm ®ã ®óng hay kh«ng ®óng? §óng! §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi hoµn toµn ®óng! NÕu chóng ta t¸n thµnh, kh«ng ph¶i chØ trªn lêi nãi mµ c¶ trªn thùc tÕ n÷a, sù thèng nhÊt, sù ®oµn kÕt, sù hoµn chØnh vµ tÝnh kiªn ®Þnh vÒ nguyªn t¾c cña quyÒn ®¹i diÖn cña c«ng nh©n, th× chóng ta ph¶i nãi râ ý kiÕn cña m×nh, tÊt c¶ mçi ng−êi chóng ta ph¶i, hoÆc tõng ç nh©n, hoÆc cïng nhau viÕt th− c¶ cho b¸o "Ng«i sao" lÉn cho ®¶ng ®oµn trong §u-ma (nh÷ng th− ®ã cßn ph¶i chuyÓn cho b¸o chÝ ®Þa ph−¬ng), nãi râ lµ chóng ta kiªn quyÕt vµ døt kho¸t lªn ¸n hµnh ®éng cña «ng Bª-l«-u- xèp, vµ kh«ng ph¶i chØ cã tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé giai cÊp c«ng nh©n, mµ tÊt c¶ mäi ng−êi d©n chñ còng ®Òu ph¶i lªn ¸n hµnh ®éng ®ã. Ta h·y suy nghÜ mét chót xem, "quyÒn ®¹i diÖn cña nh©n d©n" sÏ nh− thÕ nµo, nÕu nh− mét ®¹i biÓu ®· ®−îc bÇu ra d−íi mét ngän cê râ rµng vµ ®· tõng tham gia chÝn phÇn m−êi çc kú häp §u-ma d−íi ngän cê ®ã, mµ ngay tr−íc ngµy bÇu cö l¹i tuyªn bè: t«i rót khái ®¶ng ®oµn, nh−ng t«i vÉn lµm ®¹i biÓu, t«i muèn lµm mét ®¹i diÖn cña "nh©n d©n"!

Xin lçi, th−a «ng ®µo ngò! HiÖn nay «ng ®¹i diÖn cho nh©n d©n nµo ®Êy? Kh«ng ph¶i lµ khèi nh©n d©n ®· bÇu «ng ra víi t− çch lµ mét ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi! Kh«ng ph¶i lµ khèi nh©n d©n ®· tõng thÊy «ng trong hµng ngò ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë §u-ma suèt chÝn phÇn m−êi çc kú häp cña §u-ma! ¤ng kh«ng ph¶i lµ ®¹i diÖn cña nh©n d©n, mµ lµ mét kÎ lõa bÞp nh©n d©n, v× hiÖn nay,

trong kho¶ng thêi gian tr−íc bÇu cö, nh©n d©n kh«ng thÓ, vÒ thÓ chÊt kh«ng thÓ (ngay c¶ nh− nÕu hä ®−îc h−ëng tù do chÝnh trÞ hoµn tßan) thùc sù c¨n cø vµo hµnh vi cña «ng ®Ó nghiªn cøu xem «ng lµ ai, «ng ®· trë thµnh ng−êi thÕ nµo, «ng ®· ®i ®Õn ®©u, «ng ®· bÞ l«i cuèn theo ai hoÆc theo çi g×. ¤ng ph¶i rót khái §u-ma, nÕu kh«ng th× tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu cã quyÒn coi «ng lµ mét tªn phiªu l−u vÒ chÝnh trÞ vµ lµ mét kÎ lõa bÞp!

Rót lui còng cã nhiÒu lo¹i. Cã sù thay ®æi quan ®iÓm hÕt søc hiÓn nhiªn, râ rÖt, c«ng khai, g©y ra bëi nh÷ng sù thËt mµ ai còng biÕt, thµnh thö khi ®¸nh gi¸ mét sè tr−êng hîp rót lui ®· kh«ng n¶y ra sù bÊt ®ång ý kiÕn vµ trong mét sè tr−êng hîp rót lui kh«ng cã g× lµ ®¸ng khiÓn tr¸ch, ®¸ng coi lµ bÊt l−¬ng. Nh−ng hiÖn nay, vµ chØ hiÖn nay,chØ trong tr−êng hîp nãi trªn, viÖc ®¶ng ®oµn trong §u-ma ph¶n kh¸ng trªn b¸o chÝ míi kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu ngÉu nhiªn! §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· nãi th¼ng r»ng «ng Bª-l«-u-xèp "mong muèn kh«ng c«ng bè viÖc «ng ta rót lui khái ®¶ng ®oµn". Trong bµi tr¶ lêi cña «ng ta ®¨ng l¹i trªn b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", «ng Bª-l«-u-xèp ®· chöi rña, nh−ng vÉn kh«ng b¸c bá ®−îc sù thËt. Chóng ta thö hái: ®èi víi ng−êi rót lui khái ®¶ng ®oµn mµ l¹i mong muèn che giÊu viÖc m×nh rót lui, th× mçi mét c«ng nh©n ph¶i nghÜ nh− thÕ nµo? NÕu ®ã kh«ng ph¶i lµ lõa bÞp, th× trªn ®êi nµy thÕ nµo míi lµ lõa bÞp?

§¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· nãi th¼ng ra r»ng "®¶ng ®oµn hoµn toµn kh«ng thÓ hiÓu ®−îc ng−êi b¹n ®ång sù tr−íc ®©y cña m×nh sÏ tiÕp tôc tiÕn triÓn ®Õn giíi h¹n nµo". Xin b¹n ®äc h·y suy nghÜ kü vÒ nh÷ng lêi nãi cã ý nghÜa quan träng ®ã! §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma kh«ng ph¶i lµ nãi nh÷ng ®iÒu nghiªm träng nh− thÕ vÒ tÊt c¶ mäi ng−êi rót lui, mµ chØ lµ nãi vÒ çi ng−êi rót lui ®ã. §ã lµ sù biÓu quyÕt (quyÕt ®Þnh ®−îc th«ng qua b»ng çch bá phiÕu) hoµn toµn kh«ng tÝn nhiÖm. H¬n thÕ n÷a. §ã lµ

248 V. I. Lª-nin VÒ vÊn ®Ò T. ¤. Bª-l«-u-xèp rót khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi 249

b¸o tr−íc cho toµn thÓ cö tri, toµn thÓ nh©n d©n biÕt r»ng ®èi víi thø ®¹i biÓu nh− thÕ hoµn toµn kh«ng thÓ tÝn nhiÖm ®−îc. §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhÊt trÝ b¸o tr−íc cho tÊt c¶ mäi ng−êi c¶nh gi¸c ®iÒu ®ã. Mçi mét c«ng nh©n gi¸c ngé hiÖn nay ®Òu ph¶i tr¶ lêi r»ng hä ®· nhËn ®−îc sù b¸o tr−íc ®Ó ®Ò phßng ®ã, ®· hiÓu râ sù ®Ò phßng ®ã, ®ång ý víi sù ®Ò phßng ®ã vµ sÏ kh«ng lµm thinh ngåi xem sù xuÊt hiÖn ë Nga, trong nh÷ng ng−êi tù nhËn lµ thuéc ph¸i d©n chñ, çi tËp qu¸n nghÞ tr−êng (nãi ®óng h¬n: thø v« ®¹o ®øc nghÞ tr−êng) lµ: çc ®¹i biÓu s¨n lÊy giÊy uû nhiÖm nh− s¨n mét con måi, ®Ó "tù do" xö lý con måi ®ã. TÊt c¶ çc nghÞ viÖn t− s¶n x−a nay ®Òu nh− vËy, vµ ë kh¾p n¬i nh÷ng c«ng nh©n nhËn thøc râ vai trß lÞch sö cña m×nh, ®Òu ®Êu tranh víi çi t×nh tr¹ng ®ã, th«ng qua ®Êu tranh mµ båi d−ìng cho çc ®¹i biÓu c«ng nh©n cña m×nh, nh÷ng ®¹i biÓu nµy kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ ®i s¨n giÊy uû nhiÖm, kh«ng ph¶i lµ nh÷ng tay chuyªn nghÒ xoay xë ë nghÞ tr−êng, mµ lµ nh÷ng ®¹i biÓu ®¸ng tin cËy cña giai cÊp c«ng nh©n.

Mong r»ng c«ng nh©n sÏ kh«ng ®Ó cho nh÷ng sù ngôy biÖn lõa bÞp m×nh. LËp luËn sau ®©y cña tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" lµ mét sù ngôy biÖn nh− vËy: "chóng t«i cho r»ng chõng nµo çi lý do khiÕn cho T. ¤. Bª-l«-u-xèp hµnh ®éng nh− thÕ ch−a ®−îc c«ng bè, th× m×nh kh«ng cã quyÒn nhËn ®Þnh vÒ hµnh ®éng ®ã cña «ng ta".

Mét lµ, trong b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë §u-ma chóng ta ®äc thÊy: "«ng Bª-l«-u-xèp ®· nªu lý do khiÕn «ng ta rót lui lµ hai n¨m nay ®¶ng ®oµn ®· trë thµnh hoµn toµn xa l¹ ®èi víi «ng ta". §ã ch¼ng ph¶i lµ mét sù c«ng bè lý do hay sao? §ã ch¼ng ph¶i lµ nh÷ng tõ Nga râ rµng hay sao? NÕu tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" kh«ng tin lêi tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn, th× h·y cø nãi to¹c ra, chø ®õng Êp óng, ®õng quanh co, ®õng nãi r»ng hä "kh«ng cã quyÒn nhËn ®Þnh", khi mµ ®¶ng ®oµn ®· nhËn

®Þnh råi, ®· c«ng bè lý do hoÆc nh÷ng lý do mµ ®¶ng ®oµn cho lµ quan träng nhÊt.

Hai lµ, trong bµi tr¶ lêi cña «ng Bª-l«-u-xèp ®¨ng trªn tê "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ trªn tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu, chóng ta ®äc thÊy: "T«i xin nãi r»ng trong b¶n tuyªn bè cña m×nh, ®¶ng ®oµn hoµn toµn kh«ng nãi g× (??!) tíi nh÷ng lý do thùc sù ®· khiÕn t«i ®o¹n tuyÖt víi ®¶ng ®oµn. T«i biÕt r»ng cã nh÷ng t×nh h×nh kh¸ch quan kh«ng cho phÐp ®¶ng ®oµn c«ng bè nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn cña t«i víi ®¶ng ®oµn mµ t«i ®· gi¶i thÝch b»ng miÖng hoÆc trªn giÊy".

H·y xem thö t×nh h×nh ®i ®Õn ®©u. §¶ng ®oµn chÝnh thøc c«ng bè lý do cña «ng Bª-l«-u-xèp. ¤ng Bª-l«-u-xèp chöi rña ("vu khèng, phØ b¸ng", v. v.), nh−ng kh«ng b¸c bá ®−îc lý do ®ã. ¤ng ta tuyªn bè r»ng cã nh÷ng t×nh h×nh kh¸ch quan kh«ng cho phÐp ®¶ng ®oµn "c«ng bè" thªm mét çi g× n÷a. (NÕu thËt sù t×nh h×nh kh«ng cho phÐp c«ng bè, thÕ th×, th−a quý ngµi, t¹i sao ngµi cßn dïng çch ¸m chØ ®Ó c«ng bè çi kh«ng thÓ c«ng bè ®−îc? Çi thñ ®o¹n Êy cña ngµi ch¼ng gÇn nh− sù vu khèng ®ã −? Cßn tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" khi ®¨ng l¹i nh÷ng ®iÒu gi¶ dèi bØ æi, rµnh rµnh cña «ng Bª-l«-u-xèp, ®· thªm vµo nh− sau: "chõng nµo lý do ch−a ®−îc c«ng bè, th× chóng t«i kh«ng cã quyÒn nhËn ®Þnh...", mµ viÖc c«ng bè nh÷ng lý do ®ã th× l¹i "kh«ng ®−îc phÐp" v× cã nh÷ng t×nh h×nh kh¸ch quan !!! Nãi mét çch kh¸c: muèn nhËn ®Þnh viÖc rót lui cña «ng Bª-l«-u-xèp th× tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" sÏ ph¶i ®îi ®Õn khi c«ng bè ®iÒu kh«ng thÓ c«ng bè ®−îc (theo lêi tuyªn bè cña chÝnh «ng Bª-l«-u-xèp).

Ch¼ng lÏ kh«ng ph¶i râ rµng lµ b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" che ®Ëy chø kh«ng ph¶i lµ v¹ch trÇn ®iÒu gi¶ dèi cña «ng Bª-l«-u-xèp mµ b¸o ®ã ®· ®¨ng l¹i, hay sao?

Chóng t«i chØ cÇn bæ sung thªm mét chót n÷a. ViÖn dÉn ®Õn viÖc kh«ng c«ng bè ®iÒu kh«ng thÓ c«ng bè ®−îc,

250 V. I. Lª-nin 251

nh− vËy cã nghÜa lµ tù v¹ch mÆt m×nh. Cßn viÖc nhËn ®Þnh çi ®· ®−îc c«ng bè vµ mäi ng−êi ®· biÕt, th× ®ã lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ b¾t buéc ®èi víi mäi ng−êi coi träng quyÒn ®¹i diÖn cña giai cÊp c«ng nh©n ë §u-ma. ¤ng Bª-l«-u-xèp qu¶ quyÕt r»ng: "viÖc t«i rót khái ®¶ng ®oµn kh«ng hÒ thay ®æi chót nµo ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ x· héi cña t«i". §ã lµ nh÷ng lêi nãi trèng rçng mµ tÊt c¶ mäi tªn ph¶n béi ®Òu nh¾c ®i nh¾c l¹i. Nh÷ng lêi nãi ®ã m©u thuÉn víi lêi tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn. Chóng ta tin ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi chø kh«ng tin kÎ ®µo ngò. VÒ çi "ph−¬ng h−íng" cña «ng Bª-l«-u-xèp, th× chóng ta còng nh− phÇn ®«ng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, chØ biÕt mét ®iÒu: ®ã lµ mét ph−¬ng h−íng râ rµng lµ cña ph¸i thñ tiªu. Chñ nghÜa thñ tiªu cña «ng Bª-l«-u-xèp ®· ®i ®Õn møc lµ ®¶ng ®oµn "®· thñ tiªu" hoµn toµn mèi liªn hÖ cña «ng ta víi §¶ng d©n chñ - x· héi. Cµng tèt cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, cho c«ng nh©n, cho sù nghiÖp cña c«ng nh©n.

Kh«ng ph¶i chØ toµn thÓ c«ng nh©n, mµ lµ toµn thÓ nh÷ng ng−êi d©n chñ ®Òu ph¶i ®ßi «ng Bª-l«-u-xèp rót khái §u-ma.

"Ng«i sao", sè 17 (53), ngµy 13 th¸ng Ba 1912 Ký tªn: T.


_______

n¹n ®ãi

L¹i x¶y ra n¹n ®ãi, nh− tr−íc kia ë n−íc Nga cò, tr−íc

n¨m 1905. Kh¾p n¬i ®Òu bÞ mÊt mïa, nh−ng chØ ë n−íc Nga th× mÊt mïa míi ®−a ®Õn nh÷ng tai ho¹ cùc kú to lín, lµm cho hµng triÖu n«ng d©n l©m vµo n¹n ®ãi. Tai häa hiÖn nay, mµ ngay c¶ nh÷ng kÎ ñng hé chÝnh phñ vµ ñng hé bän ®Þa chñ còng buéc ph¶i thõa nhËn, ®· v−ît c¶ quy m« n¹n ®ãi n¨m 1891.

30 triÖu d©n c− ®· ph¶i chÞu n¹n ®ãi hÕt søc d÷ déi. N«ng d©n ph¶i b¸n víi mét gi¸ rÎ m¹t nh÷ng phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia, gia sóc vµ tÊt c¶ mäi çi cã thÓ b¸n ®−îc. Hä b¸n c¶ con g¸i cña hä ⎯ l¹i trë l¹i thêi kú n« lÖ xÊu xa nhÊt. Tai häa cña nh©n d©n lËp tøc chØ cho thÊy râ ngay b¶n chÊt thùc sù cña toµn bé çi chÕ ®é x· héi cã vÎ "v¨n minh" cña n−íc ta: d−íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c, d−íi mét çi vá kh¸c, víi mét "v¨n hãa" kh¸c, chÕ ®é ®ã lµ chÕ ®é n« lÖ cò, lµ chÕ ®é n« lÖ cña hµng triÖu nh©n d©n lao ®éng lµm viÖc v× sù giµu sang, v× sù xa xØ, v× sù ¨n b¸m cña chôc ngh×n ng−êi "líp trªn". VÉn lµ thø lao ®éng khæ sai nh− ng−êi ta lu«n lu«n thÊy ë ng−êi n« lÖ, vµ vÉn lµ sù thê ¬ hoµn toµn cña kÎ giµu ®èi víi sè phËn cña nh÷ng ng−êi n« lÖ: tr−íc kia, ng−êi ta trùc tiÕp lµm cho n« lÖ chÕt ®ãi, tr¾ng trîn c−íp phô n÷ vÒ lµm hÇu thiÕp cho l·nh chóa, c«ng khai hµnh h¹ ®¸nh ®Ëp n« lÖ. HiÖn nay ng−êi ta dïng mäi m¸nh khoÐ, thµnh tùu vµ tiÕn bé cña v¨n minh ®Ó c−íp

252 V. I. Lª-nin N¹n ®ãi 253

bãc n«ng d©n, c−íp bãc ®Õn møc lµm cho n«ng d©n bÞ phï lªn v× ®ãi, ph¶i ¨n rau d¹i, ¨n ®Êt bïn thay cho b¸nh m×, bÞ bÖnh thiÕu sinh tè, chÕt dÇn chÕt mßn trong sù ®µy ®o¹. Cßn bän ®Þa chñ Nga, do Ni-c«-lai II cÇm ®Çu, vµ bän t− b¶n Nga th× kiÕm ®−îc hµng triÖu b¹c: bän chñ çc tiÖm ¨n ch¬i ë çc thñ ®« nãi r»ng ®· l©u l¾m hä ch−a bao giê lµm ¨n khÊm kh¸ nh− thÕ. ë çc thµnh phè lín, ®· l©u l¾m ch−a bao giê l¹i thÊy bµy la liÖt mét çch v« sØ nh÷ng xa xØ phÈm nh− hiÖn nay.

T¹i sao ë n−íc Nga, vµ còng chØ cã ë n−íc Nga th«i, vÉn cßn cã thø n¹n ®ãi kiÓu thêi trung cæ ®ã bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé míi nhÊt cña nÒn v¨n minh? §ã lµ v× con quû hót m¸u míi ⎯ t− b¶n ⎯ ®ang tiÕn s¸t tíi n«ng d©n Nga trong nh÷ng ®iÒu kiÖn n«ng d©n cßn bÞ bän ®Þa chñ - chñ n«, bÞ chÕ ®é chuyªn chÕ cña bän chñ n«, ®Þa chñ, Nga hoµng, trãi buéc. BÞ ®Þa chñ c−íp bãc, bÞ bän quan l¹i léng hµnh ¸p bøc, bÞ c¶nh s¸t rµng buéc b»ng nh÷ng m¹ng l−íi lÖnh cÊm, ho¹nh häe vµ b¹o lùc, bÞ trãi chÆt bëi sù canh phßng tèi t©n cña bän c¶nh vÖ, cha cè, bän ®øng ®Çu trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ⎯ ng−êi n«ng d©n còng bÊt lùc tr−íc thiªn tai vµ t− b¶n, nh− nh÷ng ng−êi man rî ë ch©u Phi vËy. HiÖn nay chØ cã trong çc n−íc ch−a khai ho¸ míi cã t×nh tr¹ng chÕt ®ãi rÊt phæ biÕn nh− ë n−íc Nga thÕ kû XX.

Nh−ng sau khi chÝnh phñ Nga hoµng ®· ®−a ra nhiÒu lêi huªnh hoang vÒ lîi Ých cña viÖc quy ho¹ch l¹i ruéng ®Êt vµ sù tiÕn bé cña viÖc kinh doanh theo tr¹i Êp, v. v., th× n¹n ®ãi x¶y ra ë n−íc Nga hiÖn t¹i quyÕt kh«ng thÓ kh«ng d¹y cho n«ng d©n ®−îc nhiÒu ®iÒu. N¹n ®ãi sÏ ch«n vïi hµng triÖu sinh mÖnh,nh−ng nã còng sÏ ch«n vïi c¶ nh÷ng tµn tÝch cña lßng tin man rî, d· man, kiÓu n« lÖ ®èi víi Nga hoµng, lßng tin ®ã c¶n trë kh«ng cho ng−êi ta hiÓu ®−îc sù tÊt yÕu vµ sù tÊt nhiªn ph¶i ®Êu tranh çch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, chèng l¹i ®Þa chñ.

N«ng d©n chØ cã thÓ t×m ®−îc lèi tho¸t trong viÖc thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. ChØ cã lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, chç dùa ®ã cña ®Þa chñ, th× míi t×m thÊy lèi tho¸t ®Ó ®i tíi mét cuéc sèng cã tÝnh chÊt con ng−êi ®«i chót, ®i tíi chç tho¸t khái nh÷ng n¹n ®ãi, khái c¶nh nghÌo khæ tèi t¨m.

Gi¶i thÝch râ ®iÒu ®ã lµ nghÜa vô cña mçi mét c«ng nh©n gi¸c ngé, lµ nghÜa vô cña mçi mét n«ng d©n gi¸c ngé. §ã lµ nhiÖm vô chñ yÕu cña chóng ta trong t×nh h×nh cã n¹n ®ãi. Tæ chøc, ë bÊt kú n¬i nµo cã thÓ lµm ®−îc, nh÷ng cuéc quyªn gãp trong c«ng nh©n ®Ó gióp cho n«ng d©n bÞ ®ãi, vµ th«ng qua nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi mµ göi mãn tiÒn Êy ®i, ⎯ dÜ nhiªn ®ã còng lµ mét trong nh÷ng c«ng viÖc cÇn thiÕt.

"B¸o c«ng nh©n", sè 8, ngµy 17 (30) th¸ng Ba 1912


254 N«ng d©n vµ cuéc bÇu cö §u-ma IV 255

n«ng d©n vµ cuéc bÇu cö §u-ma IV

ChÝnh phñ ®· b¾t ®Çu "chuÈn bÞ" cuéc bÇu cö §u-ma IV.

BÞ th«i thóc bëi nh÷ng th«ng tri cña çc tØnh tr−ëng vµ cña bé tr−ëng, bän ®øng ®Çu trong çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng ®ang ra søc lµm viÖc, bän c¶nh s¸t tr−ëng ë ®Þa ph−¬ng vµ bän Tr¨m ®en ®ang sèt s¾ng lµm viÖc, bän "cha cè" ®−îc lÖnh ph¶i hÕt søc lo toan cho çc ®¶ng "ph¸i h÷u" th× ®ang ch¹y ng−îc ch¹y xu«i. §· ®Õn lóc n«ng d©n còng nªn suy nghÜ vÒ cuéc bÇu cö.

§èi víi n«ng d©n cuéc bÇu cö cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, nh−ng trong bÇu cö th× n«ng d©n l¹i ë trong mét t×nh h×nh rÊt khã kh¨n. Çi yÕu h¬n c¶ ë n«ng d©n lµ tÝnh tæ chøc chÝnh trÞ ⎯ c¶ so víi c«ng nh©n còng nh− so víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn theo ph¸i tù do. Mµ kh«ng cã tæ chøc chÝnh trÞ th× n«ng d©n ⎯ do ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña m×nh, n«ng d©n lµ tÇng líp d©n c− sèng ph©n t¸n nhÊt ⎯ sÏ hoµn toµn kh«ng chèng cù næi bän ®Þa chñ vµ quan l¹i lµ nh÷ng kÎ hiÖn nay ®ang ¸p bøc n«ng d©n vµ l¨ng nhôc n«ng d©n h¬n bao giê hÕt. Mét nhãm ®¹i biÓu n«ng d©n trong §u-ma IV, thùc sù trung thµnh víi sù nghiÖp cña n«ng d©n, gi¸c ngé vµ cã thÓ b¶o vÖ ®−îc lîi Ých cña n«ng d©n trong mäi vÊn ®Ò, ®−îc tæ chøc vÒ chÝnh

trÞ vµ kh«ng ngõng më réng vµ cñng cè mèi liªn hÖ víi n«ng d©n ë ®Þa ph−¬ng, ⎯ mét nhãm nh− thÕ sÏ rÊt cã lîi cho viÖc ®oµn kÕt quÇn chóng n«ng d©n trong cuéc ®Êu tranh cña hä nh»m giµnh tù do, giµnh sù sèng.

Cã thÓ tæ chøc mét nhãm nh− vËy trong §u-ma IV ®−îc kh«ng? Trong §u-ma III ®· cã mét nhãm cña ph¸i lao ®éng gåm 14 ng−êi, nhãm ®ã ®· b¶o vÖ lîi Ých cña ph¸i d©n chñ n«ng d©n; ®iÒu ®¸ng tiÕc lµ ®ång thêi hä l¹i rÊt hay lÖ thuéc vµo ph¸i tù do, tøc lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nh÷ng kÎ ®· xá mòi n«ng d©n, ®· lõa g¹t n«ng d©n b»ng çi ¶o t−ëng "hoµ b×nh" gi÷a n«ng d©n víi ®Þa chñ vµ víi chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng cña ®Þa chñ. Ngoµi ra, ng−êi ta biÕt r»ng, vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, ngay c¶ nh÷ng n«ng d©n "ph¸i h÷u" trong §u-ma III còng cã mét lËp tr−êng d©n chñ h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. B¶n dù ¸n ruéng ®Êt cña 43 ®¹i biÓu n«ng d©n ë §u-ma III ®· chøng minh ®iÒu ®ã mét çch kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc, vµ "lêi ph¸t biÓu" míi ®©y cña Pu- ri-skª-vÝch chèng l¹i çc ®¹i biÓu n«ng d©n ph¸i h÷u chØ râ r»ng bän Tr¨m ®en cã c¬ së ®Ó nãi chung bÊt b×nh víi çc ®¹i biÓu n«ng d©n "ph¸i h÷u".

Nh− vËy, xÐt theo t©m tr¹ng cña n«ng d©n ⎯ trong thêi kú §u-ma III, n«ng d©n ®· thu ®−îc nh÷ng bµi häc ®au xãt qua chÝnh s¸ch ruéng ®Êt míi, qua "t×nh tr¹ng hçn lo¹n vÒ ruéng ®Êt", qua çi tai ho¹ hÕt søc to lín, tøc lµ n¹n ®ãi ⎯ th× n«ng d©n hoµn toµn cã thÓ ®−a nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ vµo §u-ma IV. TÊt c¶ trë ng¹i lµ ë luËt bÇu cö! LuËt do bän ®Þa chñ ®Æt ra nh»m lµm lîi cho ®Þa chñ vµ ®· ®−îc Nga hoµng cña ®Þa chñ phª chuÈn, çi luËt ®ã trao quyÒn bÇu cö ®¹i biÓu n«ng d©n vµo §u-ma kh«ng ph¶i lµ cho nh÷ng ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n, mµ lµ cho bän ®Þa chñ. Bän ®Þa chñ thÝch ng−êi ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n nµo th× bÇu ng−êi ®ã vµo §u-ma lµm ®¹i biÓu n«ng d©n! Râ rµng lµ bän ®Þa chñ bao giê còng sÏ bÇu nh÷ng n«ng d©n Tr¨m ®en.

256 V. I. Lª-nin N«ng d©n vµ cuéc bÇu cö §u-ma IV 257

VËy th×, nÕu n«ng d©n muèn ®−a ®¹i biÓu cña m×nh vµo §u-ma, nh÷ng ®¹i biÓu thùc sù ®¸ng tin cËy vµ kiªn quyÕt b¶o vÖ lîi Ých cña n«ng d©n, th× chØ cã mét çch. §ã lµ lµm nh− c«ng nh©n ®· lµm, tøc lµ chØ chän lµm ®¹i biÓu cö tri ®èi víi nh÷ng ng−êi nµo ñng hé ®¶ng, gi¸c ngé, hoµn toµn trung thµnh víi giai cÊp n«ng d©n vµ ®¸ng tin cËy.

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, trong héi nghÞ ®¹i biÓu cña m×nh, ®· quyÕt ®Þnh; ngay tõ cuéc héi nghÞ çc ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn (nh÷ng ng−êi nµy sÏ bÇu ra ®¹i biÓu cö tri) c«ng nh©n ®· ph¶i x¸c ®Þnh xem ai chÝnh lµ ng−êi sÏ ph¶i ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña c«ng nh©n trong §u-ma. Cßn tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri kh¸c th× ®Òu ph¶i rót kh«ng øng cö n÷a, nÕu kh«ng th× sÏ bÞ tÈy chay vµ bÞ kÕt téi lµ ph¶n béi.

Mong r»ng n«ng d©n còng lµm nh− vËy. Ph¶i lËp tøc b¾t ®Çu ngay c«ng t¸c chuÈn bÞ bÇu cö, gi¶i thÝch cho n«ng d©n râ t×nh h×nh cña hä vµ ë mçi mét th«n xãm, tÊt c¶ nh÷ng n¬i nµo cã thÓ lµm ®−îc ®Òu ph¶i tËp hîp nh÷ng nhãm n«ng d©n gi¸c ngé ⎯ dï lµ nh÷ng nhãm hÕt søc Ýt ng−êi ⎯ ®Ó l·nh ®¹o bÇu cö. Trong héi nghÞ çc ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn cña m×nh, tr−íc khi bÇu ®¹i biÓu cö tri, n«ng d©n ph¶i quyÕt ®Þnh xem ai chÝnh lµ ng−êi sÏ ph¶i ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña n«ng d©n trong §u-ma, yªu cÇu tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n kh¸c kh«ng ®−îc chÊp nhËn nh÷ng ®Ò nghÞ cña ®Þa chñ, vµ nhÊt thiÕt ph¶i rót lui kh«ng øng cö ®Ó cho øng cö viªn n«ng d©n ®−îc tróng cö, nÕu kh«ng th× sÏ bÞ tÈy chay vµ bÞ kÕt téi lµ ph¶n béi.

TÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ thùc sù ®Òu ph¶i gióp ®ì n«ng d©n trong cuéc bÇu cö §u-ma IV. Mong r»ng nh÷ng bµi häc nÆng nÒ cña n¹n ®ãi vµ cña sù c−íp ®o¹t ruéng ®Êt cña n«ng d©n sÏ kh«ng ph¶i lµ v« Ých. Mong

r»ng nhãm nh÷ng ®¹i biÓu n«ng d©n trung thµnh víi giai cÊp n«ng d©n vµ thùc sù d©n chñ trong §u-ma IV sÏ ®−îc t¨ng c−êng vµ cñng cè.

"B¸o c«ng nh©n", sè 8, ngµy 17 (30) th¸ng Ba 1912


259

t¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "vorwÄrts" vµ t×nh h×nh

trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga86

ViÕt th¸ng Ba 1912 In n¨m 1912 ë Pa-ri thµnh cuèns¸ch nhá "Der Anonymus ausdem "Vorwärts" und die Sachlagein der sozialdemokratischen Arbei-terpartei Ruβlands" Ký tªn: D i e R e d a k t i o n d e sZ e n t r a l o r g a n s d e r s o z i -a l d e m . A r b e i t e r p a r t e iR u β l a n d s " S o z i a l d e m o -k r a t " B¶n tiÕng Nga in lÇn ®Çu n¨m1924 trong Toµn tËp cña N. Lª-nin (V. U-li-a-nèp), t. XII, ph. I

Theo ®óng b¶n in trong s¸ch DÞch tõ tiÕng §øc

261

lêi tùa

B¸o "Vorwärts" 87, ngµy 26 th¸ng Ba ®· chÝnh thøc ®−a

tin vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®¨ng mét bµi nÆc danh trong ®ã t¸c gi¶, b¾t ch−íc nghÞ quyÕt cña çc nhãm d©n chñ - x· héi Nga ë ngoµi n−íc 88, ra søc chöi rña héi nghÞ ®¹i biÓu. Héi nghÞ nµy kÕt thóc cuéc ®Êu tranh bèn n¨m cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi ph¸i thñ tiªu; bÊt chÊp tÊt c¶ nh÷ng ©m m−u cña ph¸i thñ tiªu, lµ nh÷ng kÎ muèn bÊt kú thÕ nµo còng ph¶i ng¨n c¶n viÖc kh«i phôc ®¶ng, héi nghÞ ®¹i biÓu vÉn cø ®−îc triÖu tËp. Héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè ph¸i thñ tiªu kh«ng cßn ë trong ®¶ng n÷a. HiÖn nay ph¸i thñ tiªu vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi phô häa víi chóng më cuéc tÊn c«ng vµo héi nghÞ ®¹i biÓu th× còng lµ chuyÖn tù nhiªn.

V× b¸o "Vorwärts" tõ chèi kh«ng ®¨ng bµi cña chóng t«i tr¶ lêi bµi b¸o dèi tr¸ vµ vu khèng cña t¸c gi¶ nÆc danh, vµ vÉn tiÕp tôc çi chiÕn dÞch cña hä lµm lîi cho ph¸i thñ tiªu, cho nªn, ®Ó b¸o cho çc ®ång chÝ §øc biÕt, chóng t«i dïng h×nh thøc s¸ch nhá ®Ó ®¨ng bµi tr¶ lêi ®ã. TËp s¸ch nhá nµy chñ yÕu lµ ®Ó tr×nh bµy tãm t¾t ý nghÜa, tiÕn tr×nh vµ kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu.

Ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "Ng−êi d©n chñ - x· héi"

262 V. I. Lª-nin 263

P. S. Khi tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" 89 cña Plª-kha-nèp ®· ph¸t hµnh sè 16 (th¸ng T− 1912), th× tËp s¸ch nhá cña chóng t«i ®· ®−a in råi. Sè b¸o ®ã lµ mét b»ng chøng tèt nhÊt chØ râ b¸o "Vorwärts" ®· bÞ t¸c gi¶ nÆc danh lõa dèi vµ b¶n th©n nã th× l¹i lµm cho c«ng nh©n §øc bÞ lÇm lÉn.

Plª-kha-nèp, khi tuyªn bè râ rµng r»ng còng nh− tr−íc ®©y, «ng ta vÉn kh«ng t¸n thµnh cuéc Héi nghÞ ®¹i biÓu häp håi th¸ng Giªng 1912, th× ®ång thêi còng c«ng khai x¸c nhËn r»ng ph¸i Bun triÖu tËp kh«ng ph¶i lµ héi nghÞ ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ®¶ng hiÖn cã, mµ lµ héi nghÞ "thµnh lËp", tøc lµ mét héi nghÞ mµ nhiÖm vô lµ thµnh lËp mét ®¶ng míi; r»ng nh÷ng ng−êi tæ chøc héi nghÞ ®ã ®· dùa vµo "nguyªn t¾c v« chÝnh phñ ®iÓn h×nh"; r»ng hä ®· th«ng qua mét "nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt thñ tiªu chñ nghÜa"; r»ng héi nghÞ míi ®ã "lµ do ph¸i thñ tiªu triÖu tËp".

_______

Ng−êi ta chØ cã thÓ ng¹c nhiªn thÊy r»ng mét sè ®ång

chÝ §øc ®· ng©y th¬ biÕt bao khi tin lµ thËt ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng tõ khñng khiÕp nh− "tiÕm ®o¹t", "®¶o chÝnh", v. v. do çc nhãm nhá ë ngoµi n−íc cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga tung ra ®Ó c«ng kÝch héi nghÞ ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ë trong n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Song kh«ng nªn quªn c©u tôc ng÷: mçi kÎ bÞ kÕt ¸n ®Òu cã quyÒn trong 24 tiÕng ®ång hå chöi rña çc quan toµ xÐt xö m×nh.

B¸o "Vorwärts", ngµy 26 th¸ng Ba cã ®¨ng mét bµi nhan ®Ò lµ "Sinh ho¹t ®¶ng ë Nga", bµi b¸o ®ã ®· dÉn ra b¶n th«ng b¸o chÝnh thøc cña héi nghÞ ®¹i biÓu, trong ®ã nãi vÒ viÖc ph¸i thñ tiªu bÞ khai trõ ra khái ®¶ng. Sù viÖc hoµn toµn râ rµng: çc tæ chøc ë trong n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®øng trªn quan ®iÓm cho r»ng kh«ng thÓ cïng lµm viÖc víi ph¸i thñ tiªu ®−îc. §−¬ng nhiªn, trong vÊn ®Ò ®ã ng−êi ta cã thÓ cã mét quan ®iÓm kh¸c, nh−ng nÕu nh− vËy th× nªn nãi kü l−ìng h¬n mét chót vÒ nguyªn do cña quyÕt ®Þnh ®ã vµ toµn bé lÞch sö cña bèn n¨m ®Êu tranh víi ph¸i thñ tiªu! Nh−ng t¸c gi¶ cña bµi b¸o nÆc danh ®¨ng trong tê "Vorwärts" kh«ng nãi mét lêi nµo vÒ thùc chÊt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n ®ã. §−¬ng nhiªn, nÕu lÈn tr¸nh kh«ng nãi ®Õn thùc chÊt cña vÊn ®Ò mµ chØ trót nçi lßng trong nh÷ng c©u t©m sù l©m ly, th× nh−

264 V. I. Lª-nin T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" 265

thÕ chøng tá lµ rÊt Ýt t«n träng ®éc gi¶. T¸c gi¶ nÆc danh cña chóng ta qu¶ thËt lµ bÊt lùc biÕt bao khi mµ ngoµi nh÷ng c©u chöi bíi ra, anh ta kh«ng thÓ cã çi g× kh¸c ®Ó ®èi lËp l¹i viÖc ®o¹n tuyÖt gi÷a ®¶ng víi ph¸i thñ tiªu c¶!

ChØ cÇn rót ra mét vµ lêi kú l¹ bÊt kú nµo ®ã ë trong çi bµi v¨n hoa mü cña t¸c gi¶ nÆc danh, còng ®ñ thÊy râ ®−îc ®iÓm ®ã. Anh ta nãi r»ng çc "trµo l−u" hoÆc "nhãm": "TiÕn lªn", "Sù thËt", "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", v. v. kh«ng tham gia héi nghÞ. Ng−êi ta sÏ cã thÓ nãi g× vÒ mét ng−êi d©n chñ - x· héi §øc nÕu nh− anh ta buån phiÒn vÒ viÖc trong ®¹i héi ®¶ng kh«ng cã ®¹i biÓu cña "nhãm" hoÆc "trµo l−u PhrÝt-bÐc" hoÆc "Sozialistische Monatshefte" 90? Trong ®¶ng cña chóng t«i vÉn tu©n theo mét quy t¾c lµ: tham gia héi nghÞ lµ nh÷ng tæ chøc ho¹t ®éng ë trong n−íc, chø kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ mäi "trµo l−u" hoÆc "nhãm" ë ngoµi n−íc. NÕu çc "nhãm" ®ã bÊt ®ång víi çc tæ chøc ë Nga, th× chØ nguyªn mét ®iÓm ®ã còng ®ñ ®Ó cho çc nhãm ®ã hoµn toµn ®¸ng bÞ chØ trÝch hÕt søc m¹nh mÏ vµ hoµn toµn ®¸ng bÞ kÕt ¸n tö h×nh. Trong lÞch sö kiÒu d©n Nga ⎯ còng nh− lÞch sö kiÒu d©n tÊt c¶ çc n−íc kh¸c ⎯ ®Çy dÉy nh÷ng tr−êng hîp nh− sau: nh÷ng "trµo l−u" hoÆc nh÷ng "nhãm" nh− thÕ, sau khi xa rêi c«ng t¸c cña nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi trong n−íc, th× ®Òu tù nhiªn lµ ®i ®Õn chç tiªu vong.

ThËt ch¼ng ®¸ng tøc c−êi l¾m sao khi t¸c gi¶ cña chóng ta kªu la Çm Ü r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng (tøc lµ nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu) tham gia héi nghÞ ®¹i biÓu, ®Òu ®· bÞ b¶n th©n Plª-kha-nèp phñ nhËn? Tæ chøc Ki-Ðp lÏ dÜ nhiªn cã thÓ phñ nhËn "ph¸i Plª-kha-nèp" (tøc nh÷ng ng−êi ñng hé Plª-kha-nèp) ë ngoµi n−íc; nh−ng bÊt kú mét nhµ tr−íc t¸c nµo ë ngoµi n−íc còng ®Òu kh«ng thÓ "phñ nhËn" ®−îc tæ chøc Ki-Ðp. Çc tæ chøc Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, khu M¸t-xc¬-va, Ca-dan, Xa-ra-tèp, Ti-phlÝt, Ba-cu, Ni-c«-lai-Ðp, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Vin-n« vµ

§¬-vin-xc¬, "®· phñ nhËn" tÊt c¶ nh÷ng nhãm nµo ë ngoµi n−íc ®· gióp ®ì ph¸i thñ tiªu hoÆc ve v·n ph¸i thñ tiªu. Nh÷ng lêi kªu la vµ chöi bíi cña "nh÷ng kÎ bÞ phñ nhËn" vÞ tÊt ®· cã thÓ thay ®æi ®−îc g× ë ®Êy.

Thø n÷a, thËt ch¼ng kú l¹ l¾m sao khi t¸c gi¶ c«ng khai tuyªn bè r»ng çc tæ chøc d©n chñ - x· héi "d©n téc" ë Nga (Ba-lan, L¸t-vi-a 91, ph¸i Bun) vµ Ban chÊp hµnh khu Da-çp- ca-d¬ lµ "nh÷ng tæ chøc l©u n¨m nhÊt, m¹nh nhÊt cña ®¶ng ta ë Nga, vµ nãi cho ®óng ra, ®ã lµ r−êng cét cña phong trµo"? Ban chÊp hµnh khu Da-çp-ca-d¬ cã tån t¹i hay kh«ng còng cßn lµ mét vÊn ®Ò, ®iÒu ®ã ai còng biÕt, tÝnh chÊt cña sù ®¹i diÖn cña nã t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu n¨m 1908 còng ®· chøng minh ®iÓm ®ã. Ng−êi Ba-lan vµ ng−êi L¸t- vi-a trong 9 n¨m (1898 - 1907) tån t¹i ®Çu tiªn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ë trong t×nh tr¹ng hoµn toµn t¸ch biÖt víi ®¶ng; t×nh tr¹ng t¸ch biÖt ®ã thùc tÕ vÉn tiÕp tôc kÐo dµi c¶ trong thêi kú nh÷ng n¨m 1907 - 1911. N¨m 1903, ph¸i Bun ®· t¸ch ra khái ®¶ng, vµ cho ®Õn n¨m 1906 (nãi cho ®óng h¬n lµ n¨m 1907) vÉn ë ngoµi ®¶ng. M·i cho tíi hiÖn nay, nã còng vÉn ch−a thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt víi ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng theo nh− héi nghÞ ®¹i biÓu n¨m 1908 cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· chÝnh thøc quy ®Þnh92. Trong néi bé tæ chøc L¸t-vi-a vµ ph¸i Bun, khi th× trµo l−u thñ tiªu chiÕm −u thÕ, khi th× trµo l−u chèng thñ tiªu chiÕm −u thÕ. Cßn vÒ nh÷ng ng−êi Ba-lan th× n¨m 1903 hä ®· ñng hé nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch, 1905 l¹i ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, n¨m 1912 hä m−u toan "®iÒu hoµ" víi ph¸i thñ tiªu nh−ng ®· bÞ thÊt b¹i.

T¸c gi¶ l¹i cßn ra søc che giÊu, mét çch ®¸ng hæ thÑn, sù thÊt b¹i cuèi cïng ®ã b»ng c©u nãi sau ®©y: "Lóc ®Çu ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ban-la vµ LÝt-va còng ®· tham gia héi nghÞ ®ã". T¹i sao l¹i chØ lµ lóc ®Çu? ChØ cÇn ®äc xong b¶n th«ng b¸o chÝnh thøc cña ph¸i Bun vÒ


héi nghÞ ®¹i biÓu ®ã lµ sÏ t×m thÊy ®−îc sù gi¶i thÝch vÒ sù im lÆng hæ thÑn ®ã. ChÝnh ë ®ã ®· viÕt hai n¨m râ m−êi nh− sau: ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi Ba-lan ®· rót khái héi nghÞ ®¹i biÓu vµ ®−a ra sù gi¶i thÝch trªn giÊy tê nãi râ r»ng së dÜ hä kh«ng thÓ hîp t¸c víi héi nghÞ ®¹i biÓu ®−îc n÷a lµ v× trong héi nghÞ ®· biÓu lé tinh thÇn thiªn lÖch vµ thiªn h−íng ng¶ theo ph¸i thñ tiªu.

LÏ dÜ nhiªn, nãi hµng trµng nh÷ng c©u trèng rçng kh«ng nãi lªn ®−îc çi g× vÒ sù "thèng nhÊt" (víi ph¸i thñ tiªu?), nh− t¸c gi¶ vÉn thÝch lµm, ⎯ th× dÔ dµng h¬n nhiÒu so víi viÖc nghiªn cøu thùc chÊt ch©n chÝnh trong xu h−íng cña ph¸i thñ tiªu, nghiªn cøu viÖc hä cù tuyÖt kh«ng gióp ®ì viÖc kh«i phôc ®¶ng, nghiªn cøu ho¹t ®éng cña hä ph¸ ho¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Vµ nãi nh÷ng c©u trèng rçng lµ ®iÒu cßn dÔ dµng h¬n, nÕu nh− ®ång thêi ng−êi ta im lÆng kh«ng nãi ®Õn çi sù thËt lµ ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi Ba-lan cù tuyÖt kh«ng c«ng t¸c chung ⎯ kh«ng ph¶i lµ víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch hay ph¸i Lª-nin, l¹y chóa t«i! ⎯ mµ lµ víi nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun vµ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, v× c«ng t¸c ®ã kh«ng cã kÕt qu¶.

Nh−ng vËy th×, nãi cho ®óng ra, çi g× lµ nguån gèc cña chñ nghÜa thñ tiªu vµ v× sao ng−êi ta buéc ph¶i x¸c ®Þnh thÈm quyÒn coi héi nghÞ ®¹i biÓu n¨m 1912 lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng vµ ph¶i khai trõ ph¸i thñ tiªu?

Lùc l−îng ph¶n çch m¹ng ë Nga ®· lµm cho hµng ngò ®¶ng ta hÕt søc bÞ r· rêi. Giai cÊp v« s¶n ®· bÞ ®µn ¸p hÕt søc ®iªn cuång ch−a tõng thÊy. Trong hµng ngò giai cÊp t− s¶n, tinh thÇn ph¶n béi lan trµn trªn mét ph¹m vi hÕt søc réng lín. Nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng t− s¶n, ⎯ nh÷ng ng−êi ®· gia nhËp mét çch tù nhiªn vµo hµng ngò giai cÊp v« s¶n, lµ giai cÊp l·nh ®¹o cuéc çch m¹ng t− s¶n 1905 ë n−íc ta, ⎯ th× ®· b¾t ®Çu quay l−ng l¹i §¶ng d©n chñ - x· héi. Sù quay l−ng l¹i ®ã b¾t nguån tõ hai xu h−íng: chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. H¹t nh©n cña xu

h−íng thø nhÊt lµ do ®a sè nh÷ng nhµ tr−íc t¸c men-sª-vÝch (P«-t¬-rª-xèp, Lª-vi-tx¬-xki, La-rin, M¸c-tèp, §an, M¸c-t−-nèp, v. v.) t¹o thµnh. Hä tuyªn bè r»ng ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®· bÞ thñ tiªu vµ bÊt kú m−u toan nµo nh»m kh«i phôc l¹i ®¶ng ®ã ®Ò lµ ®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng. KhÈu hiÖu cña hä lµ: ®¶ng c«ng nh©n c«ng khai. HiÓn nhiªn, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ hiÖn cã ë Nga, n¬i mµ, ngay c¶ ®¶ng cña ph¸i tù do ⎯ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ còng kh«ng thÓ ®−îc coi lµ hîp ph¸p, th× viÖc thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi c«ng khai chØ lµ mét ®iÒu mong muèn ng©y th¬. Ph¸i thñ tiªu ®· b¸c bá ®¶ng bÊt hîp ph¸p, nh−ng l¹i kh«ng thùc hiÖn lêi cam kÕt lµ x©y dùng mét ®¶ng hîp ph¸p. Vµ rèt cuéc th× kÕt qu¶ lµ çc c¬ quan b¸o chÝ hîp ph¸p chÕ giÔu "tæ chøc bÝ mËt", phô häa víi ph¸i tù do mµ ch«n vïi tæ chøc ®ã, vµ t¸n tông nh÷ng t− t−ëng cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. Plª-kha-nèp ®· hoµn toµn ®óng khi ®em so s¸nh tê "B×nh minh cña chóng ta" cña ph¸i thñ tiªu víi tê "Sozialistische Monatshefre" cña §øc! PhÇn tö men-sª-vÝch Plª-kha-nèp (hiÓn nhiªn lµ ch¼ng nãi g× vÒ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch) ®· tuyªn bè ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi ph¸i thñ tiªu, cù tuyÖt kh«ng céng t¸c víi tÊt c¶ çc c¬ quan s¸ch b¸o cña hä, ®o¹n tuyÖt víi M¸c-tèp vµ ¸c-xen-rèt. Plª-kha-nèp ®· viÕt vÒ P«-t¬- rª-xèp trong tê b¸o, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng: "Ng−êi nµo cho r»ng ®¶ng ta kh«ng tån t¹i, th× chÝnh ng−êi ®ã bÞ ®¶ng ta coi lµ kh«ng tån t¹i". Ngay tõ th¸ng Ch¹p 1908, héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng ®· kiªn quyÕt lªn ¸n ph¸i thñ tiªu, ®· nhËn ®Þnh nã lµ "nh÷ng m−u toan cña mét bé phËn nµo ®ã trong nh÷ng ®¶ng viªn trÝ thøc ®Þnh thñ tiªu tæ chøc hiÖn cã cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ thay thÕ nã (xin chó ý kü ®iÓm nµy!) b»ng mét thø ®oµn thÓ kh«ng cã h×nh thï râ rÖt, v« luËn thÕ nµo còng sÏ ho¹t ®éng trong khu«n khæ hîp ph¸p". HiÓn nhiªn lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga kh«ng nh÷ng kh«ng b¸c bá viÖc


cÇn thiÕt ph¶i lîi dông tÊt c¶ mäi kh¶ n¨ng hîp ph¸p, mµ tr¸i l¹i cßn kiªn tr× ®iÒu ®ã mét çch kiªn quyÕt nhÊt. Nh−ng ®¶ng hîp ph¸p c«ng khai ë Nga lµ ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc, vµ chØ cã bän trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa míi cã thÓ nãi vÒ çi g× ®ã t−¬ng tù nh− thÕ. Cã thÓ so s¸nh ⎯ ®−¬ng nhiªn, chØ lµ so s¸nh mét çch ®¹i kh¸i th«i ⎯ kiÓu tæ chøc cña ®¶ng ta víi kiÓu tæ chøc cña ®¶ng §øc ë thêi kú thi hµnh ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa 93: ®¶ng ®oµn hîp ph¸p trong nghÞ viÖn, çc ®oµn thÓ c«ng nh©n hîp ph¸p ®ñ mäi lo¹i, ®ã lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu, ⎯ nh−ng tuy vËy tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p vÉn lµ c¬ së.

"Ph¸i triÖu håi" muèn triÖu håi ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë §u-ma nhµ n−íc III vÒ, vµ ®−a ra khÈu hiÖu tÈy chay §u-ma ®ã. Mét bé phËn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®i theo ph¸i triÖu håi; Lª-nin vµ nhiÒu ng−êi kh¸c ®· tuyªn bè ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi hä. Ph¸i triÖu håi vµ nh÷ng ng−êi b¶o vÖ hä ®· thµnh lËp nhãm "TiÕn lªn", nh÷ng c©y bót cña nhãm ®ã (M¸c-xi-mèp, Lu-na-ts¸c-xki, B«-g®a- nèp, A-lÕch-xin-xki) ®· tuyªn truyÒn cho nh÷ng h×nh thøc triÕt häc duy t©m hÕt søc kh¸c nhau ⎯ d−íi çi tªn rÊt kªu lµ "triÕt häc v« s¶n" ⎯ vµ cho viÖc thèng nhÊt t«n gi¸o víi chñ nghÜa x· héi. ¶nh h−ëng cña nhãm nµy bao giê còng rÊt nhá bÐ, vµ nhãm ®ã së dÜ sèng ®−îc th× chØ lµ nhê ë chç nã tho¶ hiÖp víi ®ñ mäi lo¹i çc nhãm ë ngoµi n−íc, xa rêi phong trµo trong n−íc vµ bÊt lùc. BÊt kú mét sù ph©n biÖt nµo còng ®Òu kh«ng tr¸nh khái sÏ lµm n¶y sinh ra nh÷ng nhãm lo¹i nh− thÕ, hä ng¶ nghiªng khi th× vÒ bªn nä, khi th× vÒ bªn kia, gië ®ñ m¸nh líi chÝnh trÞ, nh−ng hä kh«ng ®¹i biÓu cho mét xu h−íng nµo c¶, vµ ho¹t ®éng cña hä biÓu hiÖn tr−íc hÕt lµ ë nh÷ng ©m m−u nhá nhen: c¶ tê "Sù thËt" cña T¬-rèt-xki còng thuéc vµo nh÷ng nhãm ®ã.

§−¬ng nhiªn, ®èi víi mäi ng−êi m¸c-xÝt ®Òu râ rµng lµ: c¶ chñ nghÜa thñ tiªu lÉn chñ nghÜa triÖu håi ®Òu lµ nh÷ng

trµo l−u tiÓu t− s¶n thu hót theo chóng nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng t− s¶n cña §¶ng d©n chñ - x· héi. "Hoµ b×nh" hay "®iÒu hoµ" víi nh÷ng trµo l−u ®ã ®Òu ®· bÞ lo¹i trõ ngµy tõ tr−íc råi. §¶ng d©n chñ - x· héi ph¶i hoÆc lµ b¶n th©n bÞ tiªu vong, hoÆc lµ hoµn toµn tho¸t khái nh÷ng trµo l−u ®ã.

Sù ®óng ®¾n cña kÕt luËn cã tÝnh chÊt lý luËn nµy ®· ®−îc chøng minh qua kinh nghiÖm cña m−u toan ®iÒu hoµ håi th¸ng Giªng 1910, khi mµ cuéc héi nghÞ toµn thÓ gÇy ®©y nhÊt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· nhÊt trÝ, víi sù tham gia cña ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, tuyªn bè luËn ®iÓm nãi r»ng c¶ trµo l−u nµy lÉn trµo l−u kia ®Òu kh«ng ph¶i lµ d©n chñ - x· héi. Nh−ng ®ã vÉn chØ lµ nh÷ng ®iÒu mong muèn g©y th¬: ®µnh r»ng c¶ ph¸i thñ tiªu lÉn ph¸i triÖu håi ®Òu ®· "ký tªn" vµ b¶n nghÞ quyÕt h÷u quan, nh−ng hä vÉn tiÕp tôc dèc søc tiÕn hµnh c«ng t¸c tuyªn truyÒn chèng ®¶ng vµ vÉn duy tr× tæ chøc riªng cña hä. Trong suèt c¶ n¨m 1910, cuéc ®Êu tranh víi c¶ hai trµo l−u ®ã ®· kh«ng ngõng gay g¾t thªm. Nh÷ng lêi Plª- kha-nèp ®−îc trÝch dÉn trªn kia lµ nh÷ng lêi ®−îc nãi ra håi th¸ng N¨m 1910, nh−ng còng vµo th¸ng N¨m, Lª-nin ®· nh©n danh tÊt c¶ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tuyªn bè r»ng, sau tÊt c¶ nh÷ng sù ph¸ ho¹i cña ph¸i thñ tiªu ®èi víi nghÞ quyÕt th¸ng Giªng th× kh«ng cßn cã thÓ nãi ®Õn viÖc ®iÒu hoµ víi hä ®−îc n÷a1).

M−u toan kh«i phôc l¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong n−íc ®· bÞ thÊt b¹i v× ph¸i thñ tiªu tõ chèi kh«ng chÞu gãp phÇn vµo viÖc ®ã. Ngoµi viÖc triÖu tËp Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë ngoµi n−íc th× kh«ng cßn mét biÖn ph¸p cuèi cïng nµo ®Ó cøu v·n sù "thèng nhÊt" c¶. M−u toan Êy ®· ®−îc tiÕn hµnh vµo th¸ng N¨m 1911. Trong sè 15 uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, cã 9 ng−êi ë


t. 19, tr. 323 - 396.


ngoµi n−íc, 8 ng−êi ®· ®Õn häp .... nh−ng 2 ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu ⎯ I-g«-rÐp, "ng−êi thuéc ph¸i" "TiÕng nãi"" (ng−êi ñng hé b¸o "TiÕng nãi") vµ (Be-r¬) ng−êi thuéc ph¸i Bun ⎯ ®· lËp tøc rêi bá ngay cuéc häp, vµ nh− thÕ lµ ®· hoµn toµn ph¸ ho¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Ph¸i thñ tiªu tõ chèi kh«ng tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ hä ®· hoµn toµn ly khai vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· bÞ tan r·. Lóc ®ã ë ngoµi n−íc cßn cã mét c¬ quan trung −¬ng n÷a, mµ ng−êi ta gäi lµ Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sau khi Ban chÊp hµnh trung −¬ng tan r· th× nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch rót khái Bé phËn ë n−íc ngoµi ë Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Cßn l¹i ë ®ã lµ nh÷ng ng−êi Ba-lan, ng−êi L¸t-vi-a, ph¸i Bun vµ ph¸i "TiÕng nãi" (=ph¸i thñ tiªu ë ngoµi n−íc), tøc lµ ⎯ b¹n ®äc nµo ®· ®äc qua bµi ®ã trªn b¸o "Vorwärts" còng ®Òu cã thÓ nhËn thÊy ®−îc ⎯ còng chÝnh çi thµnh phÇn nh− thµnh phÇn cña cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu næi tiÕng cña ph¸i Bun, v× ngay tõ n¨m 1908 Ban chÊp hµnh khu Da-çp-ca-d¬ ®· trao giÊy uû nhiÖm cña hä cho ph¸i "TiÕng nãi". Nh−ng b©y giê, chóng ta h·y xem ⎯ nh− sù ph¸t hiÖn míi nhÊt cña t¸c gi¶ nÆc danh cña chóng ta ®· v¹ch ra ⎯ "nh÷ng tæ chøc trong n−íc l©u n¨m nhÊt vµ v÷ng m¹nh nhÊt" ®ã ®· lµm nh÷ng g×. Hä ®· kh«ng thÓ thèng nhÊt ®−îc víi nhau, vµ thËm chÝ hä ®· gi¶i t¸n Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng! Ngay tõ mïa thu 1911, Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· ra lêi tuyªn bè nãi r»ng nã tù gi¶i t¸n, vµ trong tê "NhËt ký" cña m×nh, Plª-kha-nèp ®· viÕt cho Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lêi vÜnh biÖt nh− sau: "VÜnh biÖt! Çc c¬ quan ®¶ng Êy biÕn thµnh c«ng cô trong tay çc ngµi ®· ra søc thñ tiªu ®¶ng vµ do ®ã cã nguy c¬ mang l¹i tai h¹i to lín cho sù nghiÖp cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga, çi c¬ quan Êy chØ cã thÓ gióp Ých cho giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ®−îc mét viÖc: chÕt

®óng lóc ("NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", 2. Phô tr−¬ng cña sè 15, tr.1). Sù ®¸nh gi¸ ®ã cña Plª-kha-nèp ⎯ vÒ Plª-kha-nèp kh«ng ai cã thÓ nãi «ng ta lµ ng−êi t¸n thµnh héi nghÞ ®¹i biÓu ⎯ còng ®ñ ®Ó chØ râ r»ng sù gi¶ vê cña nh÷ng kÎ kªu gµo vÒ sù "tiÕm ®o¹t" vµ vÒ nh÷ng ®iÒu kh¸c t−¬ng tù nh− thÕ, thËt lµ lè bÞch biÕt bao.

Cßn cã mét biÖn ph¸p n÷a ®Ó thùc hiÖn sù thèng nhÊt cña ®¶ng, ®ã lµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ë trong n−íc. Çc tæ chøc d©n téc (Ba-lan, L¸t-vi-a, ph¸i Bun), do chç ®· hoµn toµn t¸ch khái c«ng t¸c ë Nga, nªn hoµn toµn kh«ng thÓ lµm ®−îc viÖc g× cho héi nghÞ ®ã. Ngµy 26 th¸ng M−êi mét 1910, T¬-rèt-xki ®· c«ng bè lêi kªu gäi triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. ñng hé (trªn lêi nãi) lêi kªu gäi ®ã th× cã ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i "TiÕng nãi" (= ph¸i thñ tiªu ë ngoµi n−íc). Nh−ng, nh− ng−êi ta cã thÓ dù ®o¸n tr−íc, do sù bÊt lùc cña çc nhãm ®ã nªn tÊt c¶ mäi cè g¾ng cña hä ®Òu tuyÖt nhiªn kh«ng ®−a l¹i ®−îc mét kÕt qu¶ nµo c¶.

Th¸ng S¸u 1911, xuÊt hiÖn lêi kªu gäi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, cña "ph¸i ®iÒu hoµ" (nãi mét çch kh¸c lµ "nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ®¶ng") vµ cña nh÷ng ng−êi Ba-lan. C«ng t¸c b¾t ®Çu tõ viÖc mêi mét trong nh÷ng tæ chøc m¹nh nhÊt håi ®ã ⎯ tæ chøc Ki-Ðp. Th¸ng M−êi 1911 xuÊt hiÖn "Ban tæ chøc ë Nga (tøc lµ ho¹t ®éng ë Nga, do çc tæ chøc ë Nga lËp ra) phô tr¸ch viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu". Ban tæ chøc ®ã lµ sù nghiÖp cña çc tæ chøc Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ti-phlit, Ba-cu vµ £-ca-tª-rin-bua, ch¼ng bao l©u l¹i cã thªm 20 tæ chøc n÷a tham gia. ViÖc nh÷ng ®¹i biÓu cña çc tæ chøc trong n−íc ®Õn tham gia ®· lËp tøc ®−a l¹i −u thÕ tuyÖt ®èi cho nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch (gäi lµ "ph¸i Lª-nin") vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. Inde ira1) cña çc nhãm nhá ë ngoµi n−íc, lµ

_______________________________________ 1) ⎯ Tõ ®ã sinh ra lßng giËn d÷


nh÷ng nhãm ®· bÞ "phñ nhËn", v× ë trong n−íc kh«ng cã ng−êi ñng hé hä.

Th¸ng Giªng 1912 Ban tæ chøc ë Nga rèt cuéc ®· triÖu tËp ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu, tÊt c¶ çc tæ chøc trong n−íc, kh«ng trõ mét tæ chøc nµo, ®Òu ®−îc mêi ®Õn häp. Ph¸i thñ tiªu còng nh− çc nhãm "d©n téc" (Ba-lan, L¸t-vi-a, ph¸i Bun) vµ tÊt c¶ çc nhãm dao ®éng ë ngoµi n−íc ®Òu kh«ng ®Õn häp. Sau khi héi nghÞ nhËn râ r»ng, trong ®iÒu kiÖn ®¶ng ®ang ë vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n ch−a tõng thÊy, nh÷ng tæ chøc ë trong n−íc ®· ®−îc ®¹i diÖn mét çch ®Çy ®ñ nhÊt, sau khi héi nghÞ ®¹i biÓu nhËn thÊy r»ng nÕu kh«ng cã c¬ quan trung −¬ng ë Nga th× ®¶ng sÏ bÞ diÖt vong, r»ng ë n−íc ngoµi t×nh tr¹ng tan r· ®ang ngµy cµng t¨ng lªn, r»ng cuéc bÇu cö §u-ma IV s¾p tíi ®ßi hái ph¶i khÈn thiÕt kh«i phôc l¹i ®¶ng, ⎯ héi nghÞ ®¹i biÓu ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng, vµ ph¶i bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng, sau khi ®· tuyªn bè ph¸i thñ tiªu kh«ng cßn ë trong ®¶ng n÷a.

Qu¸ tr×nh vµ kÕt côc cña cuéc ®Êu tranh kÐo dµi nhiÒu n¨m lµ nh− thÕ. Ph¸i thñ tiªu cã lËp ra ®−îc mét ®¶ng "c«ng khai" hay kh«ng, hay lµ chØ nÆn ra ®−îc mét ®¶ng gi¶ m¹o trªn c¬ së mét sù tho¶ hiÖp môc n¸t nµo ®ã, ⎯ t−¬ng lai sÏ tr¶ lêi ®iÒu ®ã.

Cã nh÷ng sè liÖu c«ng khai vµ cã thÓ kiÓm tra ®−îc, vÒ lùc l−îng cña ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i ñng hé ®¶ng, ⎯ tøc nh÷ng ng−êi t¸n thµnh héi nghÞ ®¹i biÓu, ⎯ ë chÝnh ngay n−íc Nga, hay kh«ng? Cã. N−íc Nga cã hai ⎯ vµ chØ cã hai ⎯ c¬ quan ng«n luËn chÝnh trÞ toµn Nga; çc nhµ tr−íc t¸c m¸c-xÝt vµ çc thµnh viªn cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma céng t¸c víi hai c¬ quan ng«n luËn ®ã. Nh÷ng c¬ quan ng«n luËn Êy ®¹i biÓu cho çc "trµo l−u", nh−ng kh«ng ph¶i theo çch nh− nh÷ng tê b¸o ë ngoµi n−íc ®Çy dÉy nh÷ng lêi chöi bíi, mµ lµ b»ng ho¹t ®éng s¸ch b¸o c«ng khai vµ nghiªm tóc trong suèt nhiÒu n¨m. §−¬ng nhiªn, ®ã kh«ng ph¶i lµ

nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng; nh÷ng c¬ quan ng«n luËn ®ã hÕt søc hîp ph¸p, vµ ho¹t ®éng theo ®óng khu«n khæ mµ chÕ ®é hiÖn hµnh ë n−íc Nga quy ®Þnh. Song ë ®ã tÊt c¶ mäi s¾c th¸i quan träng ®«i chót cña t− t−ëng lý luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, nãi chung ®Òu ®−îc truyÒn ®¹t l¹i mét çch tuyÖt ®èi chÝnh x¸c. Ngoµi hai "trµo l−u" ⎯ thñ tiªu vµ chèng thñ tiªu (nh÷ng ng−êi t¸n thµnh héi nghÞ ®¹i biÓu) ⎯ çc c¬ quan Êy kh«ng ®¹i biÓu cho mét trµo l−u nµo kh¸c c¶, v× hoµn toµn kh«ng cã mét "trµo l−u" nµo kh¸c quan träng ®«i chót c¶. TÊt c¶ çc nhãm nhá ®ã ⎯ nh− "Sù thËt", "TiÕn lªn", "nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ®¶ng" (hoÆc "ph¸i ®iÒu hoµ", nh÷ng ng−êi cã t− t−ëng ®iÒu hoµ), v. v., ®Òu lµ con sè kh«ng. Nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i thñ tiªu ®−îc biÓu hiÖn ë Nga trªn tê nguyÖt san "B×nh minh cña chóng ta" (tån t¹i tõ n¨m 1910) vµ tê tuÇn san "Sù nghiÖp sinh ®éng" (®· xuÊt b¶n ®Õn sè 8). Nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i ñng hé ®¶ng (nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng) ®−îc biÓu hiÖn trªn tê nguyÖn san "Gi¸o dôc"94 (tån t¹i tõ n¨m 1911, tr−íc ®ã lµ tê 'T− t−ëng") vµ trªn b¸o "Ng«i sao" (®· xuÊt b¶n ®Õn sè 53). Kh«ng cã g× sai lÇm h¬n çi quan ®iÓm cho r»ng tuång nh− nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ñng hé ®¶ng b¸c bá c«ng t¸c "hîp ph¸p": ng−îc l¹i, chÝnh trong c«ng t¸c ®ã, hä m¹nh h¬n ph¸i thñ tiªu. Tæ chøc c«ng khai, cã tÝnh chÊt toµn Nga cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hîp ph¸p, mét tæ chøc duy nhÊt kh«ng cßn cã thÓ tranh c·i n÷a, ®ã lµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. Tæ chøc ®ã hÕt søc hîp ph¸p vµ kh«ng cã mét liªn hÖ trùc tiÕp nµo víi ®¶ng c¶. Nh−ng tÊt c¶ çc thµnh viªn cña nã th× mäi ng−êi ®Òu biÕt, vµ ng−êi ta còng biÕt râ mçi thµnh viªn ®ã ®¹i biÓu cho xu h−íng nµo.

Trªn tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu cã hai thµnh viªn cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma, víi t− çch lµ céng t¸c viªn th−êng xuyªn: A-xt¬-ra-khan-txÐp vµ


Cu-d¬-nª-txèp*. Trªn tê "Ng«i sao" chèng ph¸i thñ tiªu, cã 8 ®¹i biÓu §u-ma: V«-r«-nin, V«i-l«-sni-cèp, £-g«-rèp, Da- kha-rèp, P«-crèp-xki, PrÕt-can-n¬, P«-lª-ta-Ðp vµ Xuèc-cèp. Cã hai ®¹i biÓu §u-ma, Ts¬-khª-Ýt-dª vµ Ghª-ghª-ts¬-c«-ri, kh«ng céng t¸c víi mét tê nµo trong hai c¬ quan ng«n luËn ®ã c¶. Cã mét ®¹i biÓu (Suèc-ca-nèp) céng t¸c víi c¶ hai c¬ quan ng«n luËn.

Chóng ta thÊy ®Êy, tû lÖ 2 trªn 8! §ã lµ nh÷ng sè liÖu c«ng khai, cã thÓ kiÓm tra ®−îc vµ thùc sù kh«ng cßn cã thÓ tranh c·i n÷a, nh÷ng sè liÖu ®ã cho phÐp nhËn ®Þnh ®−îc so s¸nh lùc l−îng gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i chèng thñ tiªu. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ th× ch¼ng cÇn ph¶i phÝ lêi nãi vÒ sù kh¼ng ®Þnh huªnh hoang cña t¸c gi¶ v« danh cho r»ng cã vÎ nh− tuyÖt ®¹i ®a sè ñng hé ph¸i thñ tiªu, v. v.. Nh÷ng c©u nãi µ la T¸c-ta-ranh ë Ta-ra-xc«ng ®ã qu¸ gièng víi ®iÒu T¬-rèt-xki ®· nãi**, cho nªn kh«ng thÓ tranh luËn vÒ ®iÒu ®ã mét çch nghiªm chØnh ®−îc.

Cuéc ®Êu tranh trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®«i khi mang nh÷ng h×nh thøc rÊt kÞch liÖt. Trong ®iÒu kiÖn sèng l−u vong th× kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®−îc, trong bÊt kú mét n−íc nµo bÞ ®Èy vµo c¶nh thÕ lùc ph¶n çch m¹ng hoµnh hµnh vµ ng−êi ta buéc ph¶i l−u vong th× còng ®Òu kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®−îc.

* Çch ®©y kh«ng l©u cßn cã mét ng−êi thø ba n÷a Bª-l«-u-xèp. HiÖn nay tªn thñ tiªu qu¸ khÝch ®ã ⎯ tªn BÝt-x«-la-ti ng−êi Nga! ⎯ ®· ra khái ®¶ng ®oµn trong §u-ma. §¶ng ®oµn trong §u-ma ®· c«ng khai b¸o cho tÊt c¶ çc cö tri biÕt ®Ó ®Ò phßng vµ ®· yªu cÇu Bª-l«- u-xèp rót khái §u-ma. §©y lµ mét thÝ dô nhá cho thÊy râ chñ nghÜa thñ tiªu triÖt ®Ó ®«i khi cã thÓ dÉn xa ®Õn ®©u!

* * Trong thêi kú häp §¹i héi C«-pen-ha-g¬95, T¬-rèt-xki ®· ®¨ng trªn tê "Vorwärts" mét bµi nÆc danh, ®Çy dÉy nh÷ng lêi c«ng kÝch qu¸ qu¾t chèng l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®Õn nçi kh«ng ph¶i chØ cã Lª-nin, mµ c¶ Plª-kha-nèp vµ V¸c-xki, nh÷ng thµnh viªn trong ®oµn ®¹i biÓu Nga còng ®· buéc ph¶i göi th− ph¶n kh¸ng ®Õn Ban l·nh ®¹o.

"Lªn ¸n" nh÷ng h×nh thøc ®Êu tranh ®ã b»ng nh÷ng c©u khoa tr−¬ng, g¹t bá h×nh thøc ®Êu tranh ®ã, tho¶ m·n víi nh÷ng nghÞ luËn phi-li-xtanh ngät ngµo vÒ "çi lîi cña sù thèng nhÊt" ⎯ nh÷ng çi ®ã chØ chøng tá sù hêi hît mµ th«i. Ai thùc sù cã ý ®Þnh muèn nghiªn cøu lÞch sö §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong thêi kú khã kh¨n nh÷ng n¨m 1908 - 1911, ®Òu cã rÊt nhiÒu s¸ch b¸o bÊt hîp ph¸p, vµ s¸ch b¸o hîp ph¸p th× l¹i cµng nhiÒu h¬n n÷a. Trong nh÷ng s¸ch b¸o ®ã cã nh÷ng tµi liÖu hÕt søc bæ Ých nãi vÒ tÝnh chÊt cña çc trµo l−u, vÒ ý nghÜa nguyªn t¾c cña nh÷ng sù bÊt ®ång, vÒ nguån gèc cña cuéc ®Êu tranh, vÒ hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña cuéc ®Êu tranh, v. v.. Kh«ng cã mét ®¶ng d©n chñ - x· héi nµo trªn thÕ giíi ®−îc thµnh lËp ⎯ ®Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i çch m¹ng t− s¶n ⎯ mµ l¹i kh«ng tr¶i qua cuéc ®Êu tranh gian khæ vµ nhiÒu lÇn chia rÏ víi nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng t− s¶n cña giai cÊp v« s¶n. ChÝnh lµ trong cuéc ®Êu tranh gian khæ chèng l¹i nh÷ng ng−êi b¹n ®−êng nh− vËy mµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc h×nh thµnh tõ n¨m 1898, lín m¹nh, cñng cè vµ t«i luyÖn, bÊt chÊp mäi trë ng¹i.

276 Th− göi Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa 277

Th− göi huy-xman, bÝ th− côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa96

§ång chÝ th©n mÕn! VÒ b¶n nghÞ quyÕt ®· ®−îc mét sè nhãm ë ngoµi

n−íc vµ çc ñy viªn ban biªn tËp cña hai tê b¸o còng ë ngoµi n−íc, tù x−ng lµ thuéc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, th«ng qua, t«i nh©n danh ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga xin tuyªn bè nh− sau:

1) Trong khi mµ trong nhiÒu n¨m ng−êi ta kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu çc tæ chøc trong n−íc, còng kh«ng thÓ thµnh lËp hoÆc kh«i phôc ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ c¬ quan cã thÓ thèng nhÊt çc tæ chøc ®ã l¹i, th× cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng võa míi kÕt thóc ®· thèng nhÊt ®−îc 23 tæ chøc ®¶ng ho¹t ®éng ë trong n−íc.

TÊt c¶ nh÷ng b¸o ço vÒ cuéc héi nghÞ ®ã, mµ ®a sè çc tæ chøc ®¶ng ë trong n−íc ®· ®−îc nghe, ®Òu ®−îc hoan nghªnh nhiÖt liÖt ë kh¾p mäi n¬i, vµ tÊt c¶ çc tæ chøc ®ã ®Òu tuyªn bè ñng hé Ban chÊp hµnh trung −¬ng do héi nghÞ bÇu ra; vµ trªn "B¸o c«ng nh©n" (c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng) sè ra ngµy 30 th¸ng Ba 1912, chóng t«i ®· c«ng bè ®−îc mét sè nghÞ quyÕt do çc tæ chøc ë Pª-tÐc-bua (khu §¶o Va-xi-lÐp-xki), M¸t-

xc¬-va, Ki-Ðp, Xa-ma-ra vµ Ni-c«-lai-Ðp th«ng qua, nh÷ng nghÞ quyÕt nãi lªn sù hoan nghªnh nhiÖt liÖt ®èi víi héi nghÞ vµ høa ñng hé héi nghÞ vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. (Sau khi sè b¸o ®ã ®· ph¸t hµnh råi, chóng t«i cßn nhËn thªm ®−îc mét nghÞ quyÕt nh− thÕ tõ Ti-phlÝt.) Nh− vËy, chóng t«i kh«ng thÓ coi sù ph¶n kh¸ng cña çc nhãm nhá ë ngoµi n−íc ⎯ nh÷ng nhãm nµy kh«ng dùa ®−îc vµo mét tæ chøc ®¶ng nµo ë trong n−íc c¶ ⎯ lµ cã mét chót ý nghÜa g×.

2) Cuéc héi nghÞ ®ã cña çc ®¶ng viªn c«ng t¸c ë trong n−íc ⎯ bÞ tÊt c¶ nh÷ng nhãm nhá ®ã ë ngoµi n−íc ph¶n ®èi ⎯ chuyªn nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña çc nhãm ë ngoµi n−íc vµ vÒ sù rèi lo¹n mµ çc nhãm ®ã th−êng xuyªn ®−a vµo trong c«ng t¸c ®¶ng ë trong n−íc. Çc nhãm ®ã, kh«ng liªn hÖ víi bÊt kú mét tæ chøc nµo ë trong n−íc, lîi dông çi ®Þa vÞ hoµn toµn kh«ng cã tr¸ch nhiÖm g× cña m×nh, ®· tù cho phÐp lÊy danh nghÜa cña ®¶ng mµ ph¸t biÓu. Çi bÖnh ®ã tõ l©u ®· ®ôc khoÐt ®¶ng chóng t«i, lµ hËu qu¶ cña chÕ ®é chÝnh trÞ n−íc Nga; çi chÕ ®é mét mÆt lµm cho ®¶ng chóng t«i buéc ph¶i chuyÓn vµo bÝ mËt, mÆt kh¸c lµm cho rÊt nhiÒu çn bé cña ®¶ng ph¶i l−u vong vµ c− tró ë n−íc ngoµi.

Héi nghÞ ®· nghiªm kh¾c lªn ¸n ho¹t ®éng ph¸ ho¹i tæ chøc cña nh÷ng nhãm ®ã, tÊt c¶ nh÷ng nhãm ®ã ®Òu ë n−íc ngoµi vµ hoµn toµn kh«ng cã mét tr¸ch nhiÖm g×. V× thÕ ®¶ng kh«ng lÊy g× lµm bÊt ngê tr−íc tÊt c¶ nh÷ng sù c«ng kÝch mµ çc nhãm ®ã tiÕn hµnh hßng lµm mÊt uy tÝn cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®· tõng lªn ¸n hµnh vi cña hä.

3) Trong sè nh÷ng ng−êi ®· ký tªn vµo b¶n nghÞ quyÕt, chóng t«i thÊy cã nhãm "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi". Ch÷ ký ®ã nãi víi chóng t«i rÊt nhiÒu vµ gi¶i thÝch cho chóng t«i thÊy râ ý nghÜa thùc sù cña toµn bé çi chiÕn dÞch thï ®Þch ®ã mµ b¸o chÝ cña ph¸i thñ tiªu vµ cña giai

278 V. I. Lª-nin Th− göi Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa 279

cÊp t− s¶n ë trong n−íc vµ thËm chÝ c¶ trªn mét sè c¬ quan b¸o chÝ ë ngoµi n−íc ®· tiÕn hµnh chèng l¹i héi nghÞ ®¹i biÓu.

VÊn ®Ò lµ ë chç, trong nghÞ quyÕt tæng kÕt cuéc ®Êu tranh cña çc trµo l−u trong ®¶ng chóng t«i trong bèn n¨m nay, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ®Æc biÖt ph¶n ®èi çi trµo l−u do b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®¹i biÓu. §Ó lµm cho vÊn ®Ò ®ã ®−îc thËt hÕt søc s¸ng tá, t«i cho r»ng viÖc dÉn ra ®©y b¶n nghÞ quyÕt ®ã lµ ®iÒu cã Ých.

NghÞ quyÕt ®ã nh− thÕ nµy: "NhËn thÊy r»ng: 1) kho¶ng gÇn bèn n¨m nay §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·

héi Nga ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh ngoan c−êng chèng l¹i trµo l−u thñ tiªu chñ nghÜa, mét trµo l−u mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp håi th¸ng Ch¹p 1908 ®· x¸c ®Þnh lµ:

"nh÷ng m−u toan cña mét bé phËn nµo ®ã cña çc ®¶ng viªn trÝ thøc ®Þnh thñ tiªu tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga hiÖn cã vµ thay thÕ nã b»ng mét ®oµn thÓ kh«ng cã h×nh thï râ rÖt, v« luËn thÕ nµo còng ho¹t ®éng trong khu«n khæ hîp ph¸p, dï cho sù hîp ph¸p ®ã cã ph¶i ®æi b»ng mét gi¸ ®¾t lµ c«ng khai tõ bá c−¬ng lÜnh, s¸ch l−îc vµ truyÒn thèng cña ®¶ng ®i n÷a";

2) Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910, tiÕp tôc ®Êu tranh víi trµo l−u ®ã, ®· nhÊt trÝ thõa nhËn r»ng trµo l−u ®ã lµ biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n vµ ®· lÊy viÖc hoµn toµn c¾t ®øt víi ph¸i thñ tiªu vµ viÖc triÖt ®Ó kh¾c phôc khuynh h−íng t− s¶n xa l×a chñ nghÜa x· héi ®ã, ®Æt thµnh ®iÒu kiÖn thùc hiÖn sù thèng nhÊt thËt sù cña ®¶ng vµ sù hîp nhÊt cña ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª- vÝch tr−íc ®©y;

3) bÊt chÊp tÊt c¶ mäi quyÕt ®Þnh cña ®¶ng vµ bÊt chÊp sù cam kÕt cña nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ çc ph¸i t¹i Héi

nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng 1910, mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tËp hîp chung quanh çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· c«ng khai bªnh vùc mét trµo l−u mµ toµn ®¶ng ®· coi lµ s¶n phÈm cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n;

4) nh÷ng uû viªn cò trong Ban chÊp hµnh trung −¬ng, M ⎯ n, I-u-ri vµ R«-man, kh«ng nh÷ng ®· cù tuyÖt kh«ng tham gia vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng håi mïa xu©n 1910, mµ thËm chÝ cßn cù tuyÖt kh«ng ®Õn dù dï chØ lµ mét phiªn häp ®Ó chØ ®Þnh bæ sung çc uû viªn míi vµ ®· c«ng khai tuyªn bè r»ng hä coi chÝnh sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng lµ "cã h¹i";

5) chÝnh lµ sau cuéc héi nghÞ toµn thÓ n¨m 1910, çc xuÊt b¶n phÈm chñ yÕu nãi trªn ®©y cña ph¸i thñ tiªu, tøc lµ tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê ""Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· hoµn toµn chuyÓn h¼n sang phÝa ph¸i thñ tiªu, hä kh«ng nh÷ng ®· "h¹ thÊp" (bÊt chÊp nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ) "ý nghÜa cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p", mµ cßn c«ng khai phñ nhËn ®¶ng bÊt hîp ph¸p, gäi ®¶ng lµ "x¸c chÕt", tuyªn bè lµ ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®· bÞ thñ tiªu, tuyªn bè r»ng viÖc kh«i phôc l¹i ®¶ng bÊt hîp ph¸p lµ mét "®iÒu kh«ng t−ëng ph¶n ®éng", ®ång thêi trªn çc trang t¹p chÝ hîp ph¸p, hä ra søc vu khèng vµ tho¸ m¹ ®¶ng bÊt hîp ph¸p kªu gäi c«ng nh©n thõa nhËn r»ng çc chi bé ®¶ng vµ chÕ ®é cÊp bËc trong ®¶ng "®· bÞ tiªu vong", v. v.;

6) trong lóc mµ ë kh¾p n−íc Nga, nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt phe ph¸i, ®· ®oµn kÕt l¹i ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc tr−íc m¾t lµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, th× ph¸i thñ tiªu, t¸ch thµnh nh÷ng nhãm nhá hoµn toµn ®éc lËp, còng ®· ph©n liÖt c¶ ë nh÷ng n¬i mµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng chiÕm −u thÕ (£-ca-

280 V. I. Lª-nin Th− göi Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa 281

tª-ri-n«-xl¸p, Ki-Ðp), vµ ®· hoµn toµn cù tuyÖt mäi sù liªn hÖ vÒ mÆt ®¶ng víi çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; ⎯

héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng nhãm "B×nh minh cña chóng ta" vµ nhãm "Sù nghiÖp cuéc sèng", do hµnh ®éng cña hä, ®· hoµn toµn tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu kªu gäi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, kh«ng ph©n biÖt xu h−íng vµ mµu s¾c, h·y ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, hay v¹ch râ tÊt c¶ sù tai h¹i mµ ph¸i ®ã g©y ra cho sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp c«ng nh©n vµ h·y dèc toµn lùc ra kh«i phôc vµ cñng cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p".

4) Do ®ã hoµn toµn râ rµng r»ng vÊn ®Ò ë ®©y tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ sù "tiÕm ®o¹t", kh«ng ph¶i lµ sù " ph©n liÖt", v. v., vµ nguyªn nh©n khiÕn ph¸i thñ tiªu giËn d÷ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ë ®ã. Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¶n ®èi çi trµo l−u trªn thùc tÕ ®· hoµn toµn c¾t ®øt víi mäi c«ng t¸c cña ®¶ng tõ l©u råi, çi trµo l−u ®· ®−a hÕt søc ra ®Ó chèng l¹i viÖc kh«i phôc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ ®· biÕn mét c¬ quan ®¶ng cuèi cïng cßn ®−îc duy tr× (Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng) thµnh "c«ng cô trong tay çc ngµi ®· ra søc thñ tiªu ®¶ng" (lêi cña ®ång chÝ Plª- kha-nèp, mét ng−êi kh«ng t¸n thµnh héi nghÞ ®¹i biÓu).

5) Cßn vÒ çc tæ chøc d©n téc, th× t«i ph¶i x¸c ®Þnh r»ng tr−íc n¨m 1906 (hay nãi cho ®óng h¬n lµ 1907) tøc lµ tr−íc khi çc tæ chøc d©n téc gia nhËp ®¶ng chóng t«i (ph¸i Bun ®· t¸ch ra khái ®¶ng n¨m 1903, vµ l¹i gia nhËp ®¶ng còng vµo n¨m 1907), th× §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÉn tån t¹i víi tÝnh çch lµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Do çc tæ chøc d©n téc kh«ng ®Õn häp

héi nghÞ, nªn héi nghÞ ®· uû nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng tæ chøc héi ®µm víi çc tæ chøc d©n téc ®Ó kh«i phôc l¹i quan hÖ b×nh th−êng víi hä.

ViÕt vµo nöa cuèi th¸ng Ba 1912 In ngµy 12 th¸ng T− 1912 trong th«ng tri sè 7 cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa Ký tªn: N. Lenine B¶n tiÕng Nga in lÇn ®Çu n¨m 1929 - 1930 trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin , t. XV, xuÊt b¶n lÇn thø 2 - 3

Theo ®óng b¶n in trong th«ng tri

DÞch tõ tiÕng Ph¸p

282 Khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé 283

khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn

víi ph¸i tiÕn bé vµ ý nghÜa cña khèi liªn minh ®ã

Çch ®©y vµi h«m, b¸o chÝ ®· ®−a tin vÒ cuéc héi nghÞ gi÷a mét bªn lµ "nh÷ng ng−êi tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i" vµ mét bªn lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, häp t¹i M¸t- xc¬-va ngµy 18 th¸ng Ba.

Bµi x· luËn nöa chÝnh thøc trong tê "Ng«n luËn" nöa chÝnh thøc (ngµy 21 th¸ng Ba) ®· x¸c minh sù thùc vÒ héi nghÞ vµ ®· ®¸nh gi¸ héi nghÞ ®ã. Dï thËt hÕt søc Ýt ch¨m chó còng rÊt dÔ ph©n biÖt trong sù ®¸nh gi¸ ®ã ®©u lµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò mµ ng−êi ta tÝch cùc che ®Ëy, ®©u lµ miÕng v¶i th−a mµ ng−êi ta dïng ®Ó gi÷ thÓ diÖn.

Thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ ë chç, c¶ ph¸i tiÕn bé lÉn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, vèn lµ nh÷ng nhãm ®èi lËp, ®Òu "thuéc vµo çi bé phËn cña ph¸i ®èi lËp ®−îc gäi lµ "cã tr¸ch nhiÖm"". B¸o "Ng«n luËn" ®· nãi nh− thÕ ®Êy. Do ®ã, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng thÓ kh«ng thõa nhËn r»ng trong néi bé ph¸i ®èi lËp cã hai "bé phËn": mét bé phËn xøng ®¸ng víi çi danh hiÖu ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm", vµ mét bé phËn kh¸c kh«ng xøng ®¸ng víi çi danh hiÖu ®ã. Sù thõa nhËn ®ã cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· lËp tøc ®−a chóng ta ®Õn trung t©m cña vÊn ®Ò.

Khi nãi vÒ ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm", ⎯ ph¸i nµy th−êng hay ®−îc x¸c ®Þnh nhiÒu h¬n vµ râ h¬n qua nh÷ng khÈu hiÖu "Lu©n-®«n" næi tiÕng cña Mi-li-u-cèp vÒ ph¸i

®èi lËp ®øng vÒ ph¸i ®øc vua, ⎯ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· ph©n biÖt gi÷a mét bªn lµ b¶n th©n hä vµ çc nhãm gièng nh− hä vµ mét bªn lµ ph¸i d©n chñ, tøc lµ ph¸i lao ®éng vµ c«ng nh©n. Thùc ra ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm" lµ ph¸i gi÷a t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®øng ë gi÷a mét bªn lµ ph¸i d©n chñ vµ mét bªn lµ chÝnh thÓ chuyªn chÕ cïng víi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt n«ng n«. Çi ph¸i gi÷a t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®ã ⎯ nã sî ph¸i d©n chñ triÖt ®Ó cßn nhiÒu h¬n lµ sî çi gäi lµ "ph¸i ph¶n ®éng" ⎯ ®· xuÊt hiÖn trªn vò ®µi chÝnh trÞ n−íc Nga tõ rÊt l©u råi. Nã ®· tr¶i qua mét lÞch sö hÕt søc l©u dµi vµ ®¸ng chó ý ®Õn møc lµ nÕu nhÇm lÉn vÒ b¶n chÊt thùc sù cña nã th× sÏ lµ ®iÒu hoµn toµn kh«ng thÓ tha thø ®−îc ⎯ vµ l¹i cµng kh«ng thÓ tha thø ®−îc nÕu lê ®i kh«ng nãi ®Õn hoÆc viÖn cí kh«ng biÕt ®Ó l¶ng tr¸nh vÊn ®Ò.

Çi ph¸i gi÷a ®ã h×nh thµnh hoµn toµn râ rÖt vµo thêi kú chÕ ®é n«ng n« sôp ®æ. Trong kho¶ng gÇn mét nöa thÕ kû tõ thêi Êy cho ®Õn 1905, bän t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®· lín m¹nh lªn trong çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng, trong çc c¬ quan ®¹i diÖn ë thµnh phè, trong çc tr−êng häc vµ trong b¸o chÝ, vµ ®· trë thµnh mét nh©n tè kh¸ râ rµng. N¨m 1905, cuéc khñng ho¶ng cña chÕ ®é cò vµ nh÷ng ho¹t ®éng c«ng khai cña tÊt c¶ çc giai cÊp ë Nga ®· lµm cho ph¸i gi÷a t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®−îc h×nh thµnh h¼n hoi vµ ®−îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt ®¶ng, víi mét çnh h÷u (ph¸i th¸ng M−êi) vµ mét çnh t¶ (ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn). Qu¸ tr×nh ph¸i gi÷a ®ã t¸ch khái ph¸i d©n chñ ®· trë nªn hÕt søc râ rµng vµ ®· diÔn ra trong tÊt c¶ çc mÆt cña ®êi sèng x· héi vµ trong tÊt c¶ nh÷ng "b−íc ngoÆt m¹nh mÏ" cña nh÷ng n¨m 1905 - 1907, dï r»ng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ thËm chÝ kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ ®Òu ®· hiÓu râ ®−îc thùc chÊt vµ ý nghÜa cña qu¸ tr×nh t¸ch ra ®ã.

284 V. I. Lª-nin Khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé 285

Giai cÊp t− s¶n Nga g¾n chÆt c¶ víi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cò cña ®Þa chñ, c¶ víi chÕ ®é quan liªu cò b»ng hµng ngh×n mèi liªn hÖ kinh tÕ. Ngoµi ra giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· tá râ m×nh lµ mét giai cÊp kh¸ ®éc lËp vµ cã thÓ tù b¶o vÖ lÊy m×nh, ⎯ h¬n thÕ n÷a: cã thÓ l·nh ®¹o ph¸i d©n chñ bÊt chÊp ph¸i tù do. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn cho giai cÊp t− s¶n ë n−íc ta trë thµnh ph¸i qu©n chñ - tù do chñ nghÜa vµ ph¶n d©n chñ, chèng nh©n d©n. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm cho nã sî ph¸i d©n chñ h¬n sî ph¸i ph¶n ®éng. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm cho nã th−êng xuyªn dao ®éng, khÐo lùa chiÒu, ph¶n béi ph¸i d©n chñ lµm lîi cho ph¸i ph¶n ®éng. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm cho nã tõ sau n¨m 1905 ®· trë thµnh giai cÊp ph¶n çch m¹ng vµ trong chÕ ®é chÝnh trÞ ngµy 3 th¸ng s¸u, ®· giµnh ®−îc mét "®Þa vÞ bÐo bë". NÕu §¶ng th¸ng M−êi trë thµnh mét ®¶ng cña chÝnh phñ (®−îc bän Pu-ri- skª-vÝch cho phÐp vµ kiÓm so¸t), th× nh− vËy §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn trë thµnh ph¸i ®èi lËp cã thÓ dung thø ®−îc.

QuyÕt ®Þnh cña héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cho phÐp liªn minh víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi " çnh t¶" (xin ®õng c−êi!) vµ sù thèng nhÊt "kh«ng chÝnh thøc" hiÖn nay cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi "nh÷ng ng−êi tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i", ⎯ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng kh©u cña mét chuçi xÝch dµi, ch¼ng qua chØ lµ nh÷ng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh tËp trung cña ph¸i gi÷a t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa.

Nh−ng tr−íc khi bÇu cö, ph¸i ®èi lËp kh«ng thÓ kh«ng kho¸c bé quÇn ¸o "d©n chñ" vµo. Ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, khi chuÈn bÞ giµnh lÊy l¸ phiÕu kh«ng nh÷ng cña giai cÊp t− s¶n h¹ng lín vµ h¹ng trung, mµ c¶ cña giai cÊp tiÓu t− s¶n d©n chñ, cña nh÷ng nh©n viªn cöa hµng, v. v., ®· buéc ph¶i nhÊn m¹nh r»ng hä lµ ®¶ng viªn "§¶ng tù do nh©n d©n" lµ "ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn", thËt ®Êy kh«ng ®ïa ®©u!

Tr−íc khi bÇu cö vµ ®Ó bÇu cö, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ trªn thùc tÕ lµ ®¶ng cña ph¸i tù do qu©n chñ «n hoµ ⎯ ®· c¶i trang trong bé quÇn ¸o d©n chñ, choµng líp v¶i th−a ®Ó che giÊu viÖc hä xÝch l¹i gÇn víi "nh÷ng ng−êi tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i" vµ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi "çnh t¶".

Cho nªn b¸o "Ng«n luËn" míi ®−a ra v« khèi trß hÒ, gië ra v« vµn m¸nh khãe ngo¹i giao, ®¨ng nh÷ng lêi tuyªn bè hoa mü nãi r»ng: "§¶ng tù do nh©n d©n sÏ kh«ng thÝch nghi víi hoµn c¶nh", v. v,, v. v.. DÜ nhiªn ®ã chØ lµ nh÷ng trß c−êi. Toµn bé lÞch sö cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn chØ toµn lµ sù nh¹o b¸ng c−¬ng lÜnh cña nã, chØ toµn lµ "sù thÝch nghi" víi hoµn c¶nh, hiÓu theo nghÜa xÊu nhÊt cña tõ nµy. B¸o "Ng«n luËn" viÕt: "Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ kh¸c, th× §¶ng tù do nh©n d©n cã thÓ më réng toµn bé c−¬ng lÜnh cña nã trong c¬ quan lËp ph¸p, th× ®−¬ng nhiªn çi gäi lµ "ph¸i tiÕn bé" sÏ cã thÓ trë thµnh nh÷ng ng−êi ®èi ®Þch víi nã, nh− ph¸i ®ã ®· tõng nh− thÕ trong nh÷ng lóc gay go h¬n çch ®©y kh«ng l©u".

Thêi kú §u-ma II lµ thêi gay go h¬n, ⎯ ®iÒu ®ã vÞ tÊt çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn ®· c·i l¹i. Nh−ng lóc ®ã, kh«ng ph¶i chØ ph¸i tiÕn bé, mµ c¶ nh÷ng kÎ h÷u h¬n thÕ nhiÒu, còng ®Òu kh«ng ph¶i lµ nh÷ng kÎ ®èi ®Þch víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lµ nh÷ng ng−êi ®ång minh víi hä chèng l¹i ph¸i d©n chñ. VÒ sau, trong §u-ma III, ph¸i d©n chñ ®· ®−a ra nh÷ng b¶n tuyªn bè mµ bÊt kú mét ®iÓm nµo còng tiÕn bé h¬n rÊt nhiÒu so víi c−¬ng lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ⎯ cã nghÜa lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn hoµn toµn "cã thÓ më réng toµn bé c−¬ng lÜnh cña nã" ngay c¶ trong mét "c¬ quan lËp ph¸p" nh− §u-ma III! NÕu §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng lµm nh− thÕ, th× ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ lçi ë "nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ", ⎯ ®õng nãi: t«i kh«ng thÓ, mµ ph¶i nãi: t«i kh«ng muèn! ⎯ mµ lµ ë chç nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hoµn toµn xa l¹ ®èi

286 V. I. Lª-nin Khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé 287

víi ph¸i d©n chñ. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn hoµn toµn cã thÓ më réng toµn bé c−¬ng lÜnh cña hä, nh−ng viÖc hä quay l−ng l¹i ph¸i d©n chñ, vµ viÖc b¶n th©n hä thiªn vÒ phÝa h÷u ®· kh«ng cho phÐp hä lµm nh− vËy.

Nh÷ng lËp luËn cña bµi x· luËn cña b¸o "Ng«n luËn" vÒ sù liªn minh víi ph¸i tiÕn bé, lµ mét träng nhiÒu ®iÓn h×nh cho thÊy râ çc l·nh tô §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®¹i lo¹i nh− «ng Mi-li-u-cèp, v. v., ®· xá mòi mét çch dÔ dµng biÕt bao mét sè kh«ng nhiÒu nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn "çnh t¶". Hä ®· dïng nh÷ng lêi trèng rçng ®Ó lõa g¹t nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶, hä ®· dïng nh÷ng lêi ®−êng mËt vÒ "d©n chñ" ®Ó tho¶ m·n bän C«- li-u-ba-kin, kú thùc hä hoµn toµn h−íng chÝnh s¸ch cña hä theo tinh thÇn ph¶n d©n chñ, theo tinh thÇn xÝch gÇn l¹i vµ hîp nhÊt víi ph¸i tiÕn bé vµ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi çnh t¶. Sù "ph©n c«ng" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng hoµn toµn gièng nh− sù ph©n c«ng cña tÊt c¶ mäi nghÞ sÜ t− s¶n T©y ¢u: mÆc cho bän C«-li-u-ba-kin vµ nh÷ng "ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶" kh¸c cø nãi vÒ "tù do" tr−íc nh©n d©n, cßn ë nghÞ viÖn, trong chÝnh s¸ch thùc tÕ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn hoµn toµn nhÊt trÝ víi ph¸i tù do «n hoµ nhÊt.

Khi nãi vÒ ph¸i tiÕn bé, ph¸i thñ tiªu viÕt: "Çi nhãm míi Êy chØ cñng cè, chØ t¨ng c−êng çi t×nh tr¹ng lén xén vÒ chÝnh trÞ, çi t×nh tr¹ng rèi lo¹n vÒ chÝnh trÞ mµ ng−êi cö tri t− s¶n ®ang l©m vµo, çi t×nh tr¹ng g©y ra toµn bé sù bÊt lùc vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n Nga".

Sù bÊt lùc vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n Nga hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ph¸t sinh ra tõ "t×nh tr¹ng lén xén" cña "ng−êi cö tri t− s¶n", ⎯ chØ cã nh÷ng nhµ ¶o t−ëng d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ th× míi cã thÓ nghÜ nh− vËy, ⎯ mµ lµ tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ lµm cho giai cÊp t− s¶n trë thµnh kÎ thï cña c«ng nh©n vµ trë thµnh tªn n« lÖ cña bän

Pu-ri-skª-vÝch, mét tªn n« lÖ kh«ng ®i xa h¬n nh÷ng sù cµu nhµu vµ nh÷ng mong muèn tèt ®Ñp.

Nh÷ng nghÞ sÜ d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶, dï xuÊt ph¸t tõ lý luËn chÝnh trÞ duy t©m hoÆc lµ tõ çi t©m tr¹ng sî sÖt tÇm th−êng sî mÊt l¸ phiÕu cña nh÷ng cö tri ®· ng¶ vÒ phÝa t¶ vµ ®· bÞ bän Pu-ri-skª-vÝch lµm cho tøc giËn, th× còng ®Òu cã thÓ ®Êu tranh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn chÝnh thøc b»ng nh÷ng lý do nh−: hä nãi ®· ®Õn lóc ph¶i tØnh ngé, ®· ®Õn lóc ph¶i nhí l¹i c−¬ng lÜnh cña chóng ta, ®· ®Õn lóc ph¶i chèng l¹i çi t×nh tr¹ng lén xén, chèng l¹i çi ®Çu ãc tiÓu thÞ d©n, chèng l¹i tÝnh v« nguyªn t¾c, v. v., v. v., nh÷ng lý do theo tinh thÇn nh÷ng lêi lÏ d©n chñ - t− s¶n th«ng th−êng.

Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt tiÕn hµnh ®Êu tranh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®ñ mäi mµu s¾c; nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt xuÊt ph¸t tõ lý luËn chÝnh trÞ duy vËt, gi¶i thÝch râ nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña toµn bé giai cÊp t− s¶n ®· thóc ®Èy giai cÊp nµy ®i ®Õn mét c−¬ng lÜnh qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, ®i ®Õn chç xÝch gÇn l¹i ph¸i tiÕn bé vµ nh÷ng ng−êi th¸ng m−êi "çnh t¶". V× thÕ, kÕt luËn cña chóng t«i sÏ kh«ng ph¶i lµ kªu gäi ®Õn "lý trÝ" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®Õn "trÝ nhí" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ®Õn "nguyªn t¾c" cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, mµ lµ gi¶i thÝch cho nh©n d©n thÊy râ t¹i sao ph¸i tù do trë thµnh ph¶n çch m¹ng vµ ®o¹n tuyÖt víi ph¸i d©n chñ. Chóng ta sÏ kh«ng kªu lªn r»ng: liÖu råi cuèi cïng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cã sÏ tØnh ngé kh«ng, cã sÏ nhí l¹i c−¬ng lÜnh cña hä kh«ng? Chóng ta sÏ nãi: liÖu råi cuèi cïng ph¸i d©n chñ cã thÓ hiÓu r»ng gi÷a hä víi ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng, tøc bän d©n chñ - lËp hiÕn, cã sù kh¸c biÖt rÊt lín, hay kh«ng? LiÖu råi cuèi cïng nh÷ng ng−êi mµ lîi Ých kinh tÕ kh«ng g¾n chÆt víi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ mµ còng kh«ng g¾n chÆt víi ®Þa vÞ bÐo bë vµ thu nhËp cña bän quan l¹i, bän luËt s−,

288 V. I. Lª-nin 289

v. v., ⎯ liÖu råi cuèi cïng nh÷ng ng−êi Êy cã sÏ hiÓu r»ng, v× lîi Ých cña nÒn tù do thËt sù cña nh©n d©n, hä ph¶i ®i cïng víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n chèng l¹i ph¸i h÷u vµ chèng l¹i §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, hay kh«ng?

"Ng«i sao" sè 23 (59), ngµy 29 th¸ng Ba 1922 Ký tªn: B. C.


_________

mét sù biÖn hé tåi cho ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n

tù do chñ nghÜa

Trªn b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", sè 8, M¸c-tèp ®· tr¶ lêi bµi "Mét c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa" 1) cña t«i ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 11. VÊn ®Ò ®Ò cËp tíi ®−êng lèi c¬ b¶n cña c«ng nh©n trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, cho nªn ®¶ng ®−îc ®Æc biÖt chó ý.

T«i gäi b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" lµ c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa, vµ ®· luËn chøng ®iÒu ®ã nh− sau: 1) KhÈu hiÖu cña M¸c-tèp vµ §an vÒ viÖc ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma vµ giµnh lÊy §u-ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng, kh«ng ph¶i lµ khÈu hiÖu cña ph¸i d©n chñ, mµ lµ khÈu hiÖu cña ph¸i tù do. Cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i "ph¶n ®éng" ë Nga, kh«ng nh÷ng kh«ng ®ãng khung ë viÖc giµnh lÊy §u-ma tõ tay ph¸i ph¶n ®éng, mµ còng kh«ng tËp trung ë viÖc ®ã. 2) Khi nãi vÒ viÖc cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých do «ng ta ®Ò ra, M¸c-tèp ®· b¾t ®Çu b»ng viÖc t« ®iÓm cho luËt bÇu cö ë n−íc ta. M¸c-tèp tuyªn bè r»ng "trong phÇn lín nh÷ng héi nghÞ hµng tØnh, viÖc nh÷ng ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ vµ cña ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i mét giµnh ®−îc ®a sè" lµ ®iÒu ®−îc ®¶m b¶o. T«i xin nh¾c l¹i mét sù thËt lµ: c¸i ®a sè ®ã ®−îc b¶o ®¶m trong tÊt c¶ c¸c

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 202 - 207.

290 V. I. Lª-nin Mét sù biÖn hé tåi cho ®−êng lèi c«ng nh©n tù do chñ nghÜa 291

héi nghÞ hµng tØnh; trong sè 53 tØnh, th× 28 tØnh chØ cã ®Þa chñ chiÕm ®a sè (trong héi nghÞ hµng tØnh), vµ trong sè 440 ®¹i biÓu cña §u-ma, th× nh÷ng tØnh ®ã cö ®Õn 255 ng−êi. 3) Khi nãi vÒ viÖc ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma, th× M¸c-tèp ®· quªn r»ng kh«ng thÓ ®−a §u-ma tiÕn xa h¬n çi ph¸i ®èi lËp tù do chñ nghÜa cña ®Þa chñ. KhÈu hiÖu cña M¸c-tèp vµ §an lµ khÈu hiÖu giµnh lÊy ®Þa chñ tõ tay ph¸i ph¶n ®éng. 4) Khi nãi r»ng c«ng nh©n quan t©m ®Õn viÖc chuyÓn chÝnh quyÒn vµo tay "ng−êi t− s¶n cã v¨n hãa", th× M¸c-tèp "®· quªn" kh«ng nªu ra mét ®iÒu. §ã lµ: ph¸i tù do quan t©m ®Õn viÖc chia chÝnh quyÒn víi bän Pu-ri-skª-vÝch mét çch sao cho ph¸i d©n chñ kh«ng kiÕm ®−îc "mét vò khÝ nµo"! 5) Khi nãi r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, do ®−îc t¨ng c−êng trong §u-ma, "®· lµm cho m×nh dÔ dµng giµnh ®−îc chÝnh quyÒn", th× M¸c-tèp ®· quªn mÊt kinh nghiÖm nh÷ng n¨m 1905 - 1906 ë Nga, kinh nghiÖm n¨m 1789 vµ nh÷ng n¨m sau ë Ph¸p, kinh nghiÖm n¨m 1911 ë Trung-quèc. Kinh nghiÖm ®ã nãi lªn r»ng chØ khi nµo ph¸i d©n chñ giµnh ®−îc th¾ng lîi bÊt chÊp ph¸i tù do, th× lóc ®ã chÝnh quyÒn míi sÏ chuyÓn vµo tay ph¸i tù do (hoÆc mét ph¸i nµo t¶ h¬n). 6) Do ®ã, M¸c-tèp chØ thõa nhËn chñ nghÜa M¸c chõng nµo mµ nã lµ mét chñ nghÜa cã thÓ tiÕp nhËn ®−îc ®èi víi bÊt kú mét ng−êi theo ph¸i tù do cã häc thøc nµo.

VÒ s¸u ®iÓm nµy, M¸c-tèp ®· tr¶ lêi g×? Hoµn toµn kh«ng tr¶ lêi g× c¶. TuyÖt ®èi im lÆng. NÕu anh ®· quyÕt ®Þnh im lÆng kh«ng tr¶ lêi, th× tiÕn hµnh luËn chiÕn ®Ó lµm g× ? Trong khi im lÆng l¶ng tr¸nh tÊt c¶ nh÷ng luËn cø cña t«i, th× M¸c-tèp l¹i t×m çch "tãm" t«i ë c©u nãi sau ®©y cña t«i:

"NhiÖm vô thùc tÕ cña chóng ta trong bÇu cö hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ "®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma", mµ lµ t¨ng c−êng ph¸i d©n chñ nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. Cã khi

nhiÖm vô ®ã m©u thuÉn víi "nhiÖm vô" t¨ng thªm sè ng−êi theo ph¸i tù do: cã thªm* 5 ng−êi d©n chñ th× quan träng ®èi víi chóng ta vµ cã Ých ®èi víi giai cÊp v« s¶n, h¬n lµ cã thªm 50 ng−êi theo ph¸i tù do".

Sau khi trÝch dÉn c©u ®ã, M¸c-tèp mõng rì («ng ta nãi lµ ®· tãm ®−îc "mét ng−êi ñng hé ph¸i ph¶n ®éng"!) kªu lªn: "Xin mêi b¹n ®äc h·y suy nghÜ kü vÒ c©u ®ã". T«i hÕt lßng ñng hé ®Ò nghÞ suy nghÜ ®ã.

M¸c-tèp b¾t ®Çu suy nghÜ, råi ®· ®i tíi çi tam ®o¹n luËn nh− sau. HiÖn nay luËt ph¸p quy ®Þnh vßng bá phiÕu l¹i ë çc n¬i. VËy lµ, "chØ cã thÓ cã mçi mét tr−êng hîp", nhê g¹t bá 50 ng−êi trong ph¸i tù do mµ chóng ta ®−a ra ®−îc 5 ng−êi d©n chñ. §ã lµ "tr−êng hîp" b¸n phiÕu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ cho bän tr¨m ®en ®Ó ®æi lÊy nh÷ng ghÕ trong §u-ma.

ThÕ råi trªn suèt n¨m m−¬i dßng, M¸c-tèp hoan hØ nãi: xem ®Êy, ng−êi ta ®· ®¸nh gôc mét ng−êi tiÕp tay cho bän Tr¨m ®en, ®ång thêi còng ®· ®¸nh gôc Ph. L ⎯ c«, "®¸nh bÞ th−¬ng" V. Phr©y lµ ng−êi "ng¶ vÒ cïng mét phÝa".

M¸c-tèp coi b¹n ®äc cña «ng ta lµ nh÷ng ng−êi qu¸ ®çi ng©y th¬! Mét t¸c gi¶ khi viÕt kh«ng suy nghÜ mµ l¹i mêi ®éc gi¶ suy nghÜ, th× thËt lµ thiÕu thËn träng biÕt bao.

C©u nãi cña t«i mµ M¸c-tèp rÊt kh«ng hµi lßng, ®Æt ra víi nh÷ng ng−êi cã suy nghÜ hai vÊn ®Ò: 1) cã ph¶i thËt sù lµ 5 ng−êi d©n chñ trong §u-ma th× cã lîi cho c«ng nh©n h¬n lµ 50 ng−êi thuéc ph¸i tù do kh«ng? 2) trong thùc tÕ cã thÓ cã tr−êng hîp nh÷ng nhiÖm vô ®ã "m©u thuÉn víi nhau", hay kh«ng?

¤ng M¸c-tèp biÕt suy nghÜ ®· hoµn toµn lÈn tr¸nh vÊn

* Trong bµi cã chç in lÇm: ®¸ng lÏ lµ ch÷ cã thªm th× l¹i lµ ch÷ m¹nh. M¸c-tèp ch¼ng khã kh¨n g× mµ kh«ng nhËn thÊy r»ng ®em ®èi lËp nh÷ng ng−êi d©n chñ "m¹nh" víi "cã thªm" (tøc lµ t¨ng thªm) nh÷ng ng−êi theo ph¸i tù do, th× thËt lµ v« nghÜa. Nh−ng thùc chÊt cña vÊn ®Ò tranh luËn kh«ng ph¶i lµ ë ®ã.


®Ò thø nhÊt. ThËt lµ uæng c«ng. Th−a çc ngµi thuéc ph¸i thñ tiªu, chÝnh çc ngµi ®· lÈn tr¸nh chÝnh trÞ, ®Ó råi l¹i chØ trÝch chóng t«i lµ say mª to¸n häc. 50 ng−êi thuéc ph¸i tù do trong §u-ma sÏ ®−a l¹i cho nh©n d©n mét ®èng diÔn v¨n d©n chñ gi¶ dèi, lµm h− háng nh©n d©n b»ng nh÷ng bµi diÔn v¨n Êy, vµ sÏ ®−a l¹i cho nh©n d©n mét nhóm nh÷ng "c¶i çch", thø nhÊt, chØ ®ãng khung trong nh÷ng vÊn ®Ò nh− chËu röa mÆt, vµ thø hai, n»m chÕt dÝ trong Héi ®ång nhµ n−íc vµ v©n v©n. Tõ trªn diÔn ®µn §u-ma n¨m ng−êi d©n chñ sÏ ®−a l¹i cho nh©n d©n nhiÒu sù gi¶i thÝch nh÷ng sù thËt vÒ chñ nghÜa d©n chñ (cßn c«ng nh©n th× sÏ gi¶i thÝch c¶ nh÷ng sù thËt vÒ chñ nghÜa x· héi). Çi g× cã lîi cho giai cÊp v« s¶n h¬n?

VÊn ®Ò thø hai. M¸c-tèp ®óng hay kh«ng ®óng khi nãi r»ng nhiÖm vô bÇu ra 5 ng−êi d©n chñ ("thªm", tøc lµ bæ sung vµo sè hiÖn cã) cã thÓ m©u thuÉn víi nhiÖm vô bÇu ra 50 ng−êi thuéc ph¸i tù do chØ trong tr−êng hîp mµ «ng ta ®· chØ ra? V× sau khi mêi b¹n ®äc suy nghÜ kü, th× M¸c - tèp ®· tuyªn bè to¹c ra r»ng: "®ã chØ cã thÓ cã mçi mét tr−êng hîp".

NÕu M¸c-tèp ®óng, th× nh− vËy ®éc gi¶ sÏ ph¶i chØ trÝch t«i, Ph. L ⎯ c«, hoÆc v× ®· chØ ra mét tr−êng hîp kh«ng thÓ cã ®−îc, hoÆc v× ®· thÇm mong b¸n phiÕu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ cho bän Tr¨m ®en ®Ó ®æi lÊy nh÷ng ghÕ trong §u-ma (t«i xin bÝ mËt bæ sung thªm: thÇm mong mét çch ngu xuÈn : Pu-ri-skª-vÝch mua phiÕu cña nh÷ng bÌ b¹n cña Pª-t¬-rèp III vµ cña V«i-l«-sni-cèp ®Ó ®−a ®−îc V«i-l«- sni-cèp vµo §u-ma IV, ⎯ M¸c-tèp "cã suy nghÜ kü" ®· viÕt mét çch hÕt søc nh− thËt).

NÕu nh− cã thÓ cã mét tr−êng hîp kh¸c trong ®ã hai nhiÖm vô ®ã m©u thuÉn víi nhau, th× nh− vËy lµ M¸c-tèp sai.

Nh− vËy, liÖu cã thÓ cã mét tr−êng hîp kh¸c x¶y ra m©u thuÉn t−¬ng tù nh− vËy kh«ng? Kh«ng nghi ngê chót nµo

c¶; ®ã lµ tr−êng hîp x¶y ra khi mµ nh÷ng ng−êi d©n chñ, t¹i vßng bá phiÕu l¹i, kh«ng ký kÕt hiÖp nghÞ víi ph¸i tù do, ®Êu tranh c¶ víi ph¸i h÷u vµ c¶ víi ph¸i tù do.

ChØ cã thÕ th«i*. M¸c-tèp cã suy nghÜ kü, nh− tÊt c¶ çc ng−êi kh¸c

thuéc ph¸i thñ tiªu, bÞ t− t−ëng cña hai phe chi phèi nªn kh«ng thÊy ®−îc cuéc ®Êu tranh cña phe thø ba võa chèng l¹i phe thø nhÊt võa chèng l¹i phe thø hai!

Ngay sau c©u nãi cña t«i ®· lµm cho M¸c-tèp rÊt çu giËn ®ã, t«i viÕt nh− sau:

"Tõ ®ã rót ra kÕt luËn sau ®©y ("tõ ®ã", M¸c-tèp th©n mÕn ¹!), çi kÕt luËn mµ M¸c-tèp kh«ng muèn, mÆc dÇu «ng ta h×nh nh− còng thõa nhËn r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng ng−êi theo ph¸i tù do chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ: 1) trong khi bá phiÕu l¹i ë 5 thµnh phè lín, chØ cã nh÷ng tho¶ thuËn víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do, lµ cã thÓ chÊp nhËn ®−îc; 2) trong tÊt c¶ nh÷ng cuéc bá phiÕu vµ trong tÊt c¶ nh÷ng sù tho¶ thuËn ë giai ®o¹n bÇu cö vßng hai, tr−íc hÕt ph¶i tho¶ thuËn víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do, vµ chØ sau ®ã råi míi tho¶ thuËn víi ph¸i tù do ®Ó chèng l¹i ph¸i h÷u".

M¸c-tèp chØ nh¾c tíi ®iÓm thø hai, tuyªn bè r»ng t«i nãi kh«ng ®óng sù thËt, v× M¸c-tèp ®ång ý víi ®iÓm ®ã (chóng ta h·y xem cã ph¶i tÊt c¶ ph¸i thñ tiªu ®Òu ®ång ý kh«ng!), cßn ®iÓm thø nhÊt th× M¸c-tèp lê ®i kh«ng nãi ®Õn!

Mét lÇn n÷a: hoÆc lµ im ®i, hoÆc lµ tiÕn hµnh luËn chiÕn. Cã 5 thµnh phè tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i. §−êng

* T«i n¶y ra mét ý nghÜ "®¸ng sî": ch¼ng lÏ toµn bé bµi cña M¸c-

tèp l¹i ®−îc x©y dùng trªn sù kh«ng biÕt mét ®iÒu lµ: c¨n cø theo luËt ë n−íc ta th× vßng bá phiÕu l¹i lµ mét cuéc bÇu cö míi, chø kh«ng ph¶i lµ cuéc ®Êu tranh cña hai ng−êi øng cö, hay sao? Nh− vËy, tr−íc khi "®Êu tranh víi ph¸i ph¶n ®éng" trong cuéc bÇu cö, th× tr−íc hÕt ph¶i ®Êu tranh víi sù kh«ng biÕt luËt bÇu cö ®·!


lèi chung lµ: liªn minh víi ph¸i d©n chñ chèng l¹i ph¸i tù do. CÊm tháa thuËn víi ph¸i tù do (v× kinh nghiÖm chØ râ r»ng xÐt vÒ toµn bé, ë ®©y kh«ng cã nguy c¬ Tr¨m ®en).

Çc anh t¸n thµnh hay ph¶n ®èi viÖc cÊm ®ã? Xin h·y nãi th¼ng ra.

Chóng ta bµn tiÕp. Trong nh÷ng vßng bá phiÕu l¹i ®ã, kÕt qu¶ thùc tÕ cã thÓ nh− thÕ nµo? Sè phiÕu cã thÓ gÇn nh− chia ®Òu cho ba phe. §a sè t−¬ng ®èi sÏ quyÕt ®Þnh. Chóng ta lÊy mét thÝ dô ®¬n gi¶n nhÊt: trong 100 phiÕu, th× ph¸i h÷u ®−îc 33 phiÕu, ph¸i tù do ®−îc 33 phiÕu, ph¸i d©n chñ ®−îc 34 phiÕu. Ng−êi d©n chñ tróng cö. NÕu ng−êi d©n chñ - x· héi Ýt ®i mét phiÕu, vµ tªn Tr¨m ®en ®−îc thªm mét phiÕu, th× tªn Tr¨m ®en cã thÓ tróng cö!

Cã hai ®−êng lèi cho chÝnh s¸ch c«ng nh©n: ®−êng lèi tù do chñ nghÜa: ®iÒu ®¸ng sî nhiÒu h¬n c¶ lµ bän Tr¨m ®en ®−îc bÇu, do ®ã h·y giao quyÒn l·nh ®¹o cho ph¸i tù do mµ kh«ng cÇn ph¶i chiÕn ®Êu! §−êng lèi m¸c-xÝt: kh«ng nªn ho¶ng sî tr−íc nh÷ng lêi la ã cña ph¸i tù do vÒ nguy c¬ Tr¨m ®en, h·y dòng c¶m lao vµo cuéc chiÕn ®Êu "tam gi¸c" (nãi theo lèi nãi cña ng−êi Anh). Nãi chung th× kh«ng cã nguy c¬ Tr¨m ®en, nh−ng nÕu, tr−êng hîp ngo¹i lÖ, tªn Tr¨m ®en ®−îc bÇu, th× tr¸i l¹i, ng−êi d©n chñ còng sÏ ®−îc bÇu ë n¬i kh¸c!...

Muèn häc b¬i th× ph¶i léi xuèng n−íc. Trªn ®êi nµy kh«ng cã cuéc ®Êu tranh nµo mµ ng−êi ta cã thÓ biÕt tr−íc ®−îc tÊt c¶ mäi kh¶ n¨ng. NÕu nh− c«ng nh©n khiÕp sî tr−íc nh÷ng lêi la ã cña ph¸i tù do vÒ nguy c¬ Tr¨m ®en, th× hä sÏ kh«ng bao giê häc tËp ®−îc çch tiÕn hµnh ®Êu tranh "tam gi¸c". ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, phe ph¶n ®éng vµ phe tù do ®Òu ®oµn kÕt l¹i sím h¬n, vµ ®−îc tæ chøc (dÜ nhiªn ®ã lµ nhê ë nh÷ng ®¹o luËt ph¶n ®éng) tèt h¬n so víi c«ng nh©n. ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi ph¸i tù do lÆp ®i lÆp l¹i víi c«ng nh©n còng chÝnh nh÷ng lêi ph¸t biÓu mµ M¸c-tèp nh¾c l¹i.

Chóng t«i cßn ph¶i lµm mét viÖc cuèi cïng lµ chØ cho M¸c-tèp "cã suy nghÜ kü" thÊy râ ý nghÜa cña ch÷: suy nghÜ kü.

Trong vßng bá phiÕu l¹i ë 5 thµnh phè, cÊm kh«ng ®−îc tho¶ thuËn víi ph¸i tù do. Trong vßng bá phiÕu l¹i ë nh÷ng n¬i kh¸c th× kh«ng cÊm ®iÒu ®ã. Ph¶i ch¨ng ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ bao giê còng sÏ cã nh÷ng sù tho¶ thuËn nh− thÕ? D−êng nh− kh«ng cã nghÜa nh− thÕ, ph¶i kh«ng?

NÕu kh«ng cã sù tho¶ thuËn, th× ph¶i ch¨ng trong mäi vßng bá phiÕu l¹i, sè phiÕu kh«ng thÓ gÇn nh− chia ®Òu cho ba phe?

D−êng nh− lµ cã thÓ, nÕu ng−êi ta thËt sù "suy nghÜ kü"!

Tõ ®ã rót ra kÕt luËn. ChÝnh s¸ch c«ng nh©n cã hai ®−êng lèi.

ChÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa: ®Êt n−íc ®ang ng¶ vÒ phÝa t¶; "v× thÕ"... ®iÒu ®¸ng sî nhiÒu h¬n c¶ lµ nguy c¬ Tr¨m ®en; khÈu hiÖu lµ ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma; mµ chØ cã ph¸i tù do th× míi cã thÓ ®¸nh bËt ph¸i ph¶n ®éng ra khái trËn ®Þa cña chóng trong §u-ma; v× thÕ kh«ng nªn "®e do¹" ph¸i tù do, kh«ng nªn "c−ìng ®o¹t" ghÕ cña hä ⎯ nh÷ng c«ng nh©n "cã v¨n ho¸" mµ ®i c−ìng ®o¹t cña nh÷ng ng−êi tèt nh− ph¸i tù do th× cã lÞch sù kh«ng? ⎯ tøc lµ trong nh÷ng tho¶ thuËn víi ph¸i tù do th× ph¶i chÞu mäi sù nh−îng bé, vµ ph¶i tr¸nh cuéc chiÕn ®Êu "tam gi¸c".

ChÝnh s¸ch c«ng nh©n m¸c-xÝt: ®Êt n−íc ®ang ng¶ vÒ phÝa t¶; v× thÕ, ®õng tin vµo lêi nãi nh¶m cña ph¸i tù do vÒ nguy c¬ Tr¨m ®en; trong nh÷ng sù tho¶ thuËn víi ph¸i tù do th× ph¶i hÕt søc ®e do¹ hä, c−ìng ®o¹t sè ghÕ cña hä trong §u-ma; hìi çc ®ång chÝ c«ng nh©n, muèn lµm cho sù ®e do¹ cña çc ®ång chÝ cã søc m¹nh th× ®õng sî cuéc chiÕn ®Êu "tam gi¸c"; h·y dòng c¶m lao vµo cuéc chiÕn ®Êu ®ã, v¹ch trÇn tr−íc nh©n d©n tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng

296 V. I. Lª-nin 297

cña ph¸i tù do; lÏ dÜ nhiªn, kh«ng cã mét cuéc chiÕn ®Êu nµo mµ l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng thÊt b¹i, ⎯ ë n¬i nµy tªn Tr¨m ®en ®−îc bÇu, th× tr¸i l¹i, ng−êi d©n chñ ë n¬i kh¸c còng sÏ ®−îc bÇu; t¨ng thªm 5 ng−êi d©n chñ vµo §u-ma th× tèt h¬n lµ t¨ng thªm 50 ng−êi thuéc ph¸i tù do; nãi chung, bän Tr¨m ®en sÏ kh«ng ®−îc bÇu, v× bän Pu-ri- skª-vÝch th× mäi ng−êi ®Òu ®· biÕt qu¸ râ råi, cßn ph¸i tù do th× l¹i cè ý ®em c¸i nguy c¬ Tr¨m ®en ra do¹ dÉm nh©n d©n ®Ó b¶o ®¶m b¸ quyÒn l·nh ®¹o cho m×nh (mÆc dï bän Ma-cla-cèp gÇn gièng y nh− bän Tr¨m ®en) vµ ®Ó tho¸t khái nguy c¬ "ph¸i t¶".

KÕt luËn. VÒ 6 ®iÓm vÒ chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa mµ t«i nªu ra trªn kia, «ng ta kh«ng tr¶ lêi mét ®iÓm nµo c¶. ¤ng ta "®· che giÊu" vÊn ®Ò cÊm liªn minh víi ph¸i tù do ë 5 thµnh phè. VÒ cuéc bÇu cö tam gi¸c trong vßng bá phiÕu l¹i, th× «ng ta kh«ng nghÜ tíi, mÆc dÇu «ng ta ®· høa lµ sÏ suy nghÜ kü. Song «ng ta ®· lµm hai viÖc: 1) b¶o vÖ ph¸i tù do chèng l¹i nh÷ng "sù ®e do¹" vµ 2) v¹ch trÇn viÖc nh÷ng b¹n bÌ cña Voi-l«-sni-cèp ®· ©m m−u víi Pu-ri-skª-vÝch ®Ó b¸n phiÕu cho Pu-ri-skª-vÝch nh»m lµm cho Pu-ri-skª-vÝch bÇu ®−îc bän V«i-l«-sni-cèp vµo §u-ma IV!!

"Ng«i sao", sè 24 (60), ngµy 1 th¸ng T− 1912 Ký tªn: Ph. L ⎯ c«


vßng bá phiÕu l¹i ë n−íc NGa vµ nhiÖm vô cña

giai cÊp c«ng nh©n

Cµng ngµy cµng cã nhiÒu thÝ dô chøng tá cã biÕt bao nhiªu ng−êi hiÓu sai vÒ vßng bá phiÕu l¹i trong luËt bÇu cö ë n−íc ta. Trong t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", sè 1 - 2, §an viÕt r»ng s¸ch l−îc cña chóng ta trong vßng bá phiÕu l¹i còng gièng hÖt nh− ë T©y ¢u. Trong tê "Sù nghiÖp sinh ®éng", sè 8, M¸c-tèp ®· trùc tiÕp viÖn dÉn nh÷ng "c«ng nh©n §øc" lµm tÊm g−¬ng cho c«ng nh©n Nga noi theo vÒ vÊn ®Ò s¸ch l−îc trong thêi gian tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i. Võa míi ®©y, T¬-rèt-xki ®· viÕt mét bµi tiÓu luËn chuyªn bµn vÒ vßng bá phiÕu l¹i, bµi nµy còng hoµn toµn tiªm nhiÔm cïng mét sai lÇm ®ã.

Sai lÇm th−êng hay lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn khiÕn ng−êi ta tù nhiªn n¶y ra ý nghÜ: cã ph¶i trong mét sè giíi, c¸i "khuynh h−íng phæ biÕn" r¬i vµo sai lÇm thùc tÕ lµ kÕt qu¶ cña t×nh tr¹ng kh«ng muèn hiÓu nh÷ng nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n trong cuéc ®Êu tranh víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, hay kh«ng?

Theo ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907, th× ë Nga kh«ng cã viÖc bá phiÕu l¹i theo kiÓu n−íc §øc, vµ nãi chung còng kh«ng cã mét cuéc "bá phiÕu l¹i" theo ®óng nghÜa cña tõ ®ã, mµ chØ cã nh÷ng cuéc bÇu cö bæ sung hoÆc nh÷ng cuéc bÇu cö míi. Khi tiÕn hµnh bá phiÕu l¹i th× ng−êi §øc chØ bá phiÕu vÒ vÊn ®Ò hai øng cö viªn ®−îc nhiÒu phiÕu nhÊt trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu. Trong vßng bá phiÕu l¹i, ng−êi

298 V. I. Lª-nin Vßng bá phiÕu l¹i ë n−íc Nga vµ nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n 299

§øc chØ bá phiÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ trong hai øng cö viªn ®−îc nhiÒu phiÕu nhÊt th× nªn bÇu ai.

ë n−íc ta hoµn toµn kh«ng cã t×nh h×nh ®ã. Theo luËt cña n−íc ta th× trong vßng bá phiÕu l¹i cã thÓ muèn ®−a ra bao nhiªu ng−êi còng ®−îc vµ muèn ®−a øng cö viªn nµo ra còng ®−îc. Nãi mét çch thËt chÆt chÏ th× ®ã kh«ng ph¶i lµ bá phiÕu l¹i mµ lµ mét cuéc bÇu cö míi hoÆc bÇu l¹i. V× thÕ mäi sù viÖn dÉn ®Õn tÊm g−¬ng §øc ®Òu lµ hÕt søc kh«ng ®óng!

§iÒu c¬ b¶n trong luËt cña n−íc ta vÒ viÖc bá phiÕu l¹i lµ ®iÒu 106 cña "Quy chÕ bÇu cö". §iÒu ®ã nãi: "Nh÷ng ng−êi nµo giµnh ®−îc qu¸ nöa sè phiÕu cña nh÷ng ng−êi tham gia ®¹i héi th× ®−îc c«ng nhËn lµ ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn cña çc ®¹i héi s¬ bé, còng nh− ®−îc c«ng nhËn lµ ®¹i biÓu cö tri cña çc ®¹i héi bÇu cö...".

ë ®©y ®· nãi lªn râ rµng çi yªu cÇu ph¶i ®−îc ®a sè tuyÖt ®èi trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu. Thø n÷a, còng trong ®iÒu ®ã nãi r»ng nÕu kh«ng ®¹t ®−îc ®a sè tuyÖt ®èi phiÕu bÇu, th× "ph¶i tiÕn hµnh bÇu cö bæ sung ®Ó bÇu sè ®¹i biÓu cö tri cßn thiÕu" (tøc lµ cho ®ñ toµn bé sè l−îng ®¹i biÓu cö tri trõ nh÷ng ng−êi ®· ®−îc bÇu víi ®a sè tuyÖt ®èi ra).

Ai ®−îc coi lµ tróng cö trong "çc cuéc bÇu cö bæ sung"? PhÇn cuèi cña ®iÒu nãi trªn ghi: "nh÷ng ng−êi nµo thu ®−îc ®a sè t−¬ng ®èi phiÕu bÇu, th× ®−îc coi lµ tróng cö".

§¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 còng nãi nh− thÕ vÒ vßng bá phiÕu l¹i khi tiÕn hµnh nh÷ng cuéc bÇu cö trùc tiÕp, tøc lµ ë çc thµnh phè Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, ¤-®Ðt-xa, Ki-Ðp vµ Ri-ga. Nh−ng thay cho çch nãi "®a sè t−¬ng ®èi phiÕu bÇu", ®iÒu 140 nãi "nhiÒu phiÕu nhÊt". Cuèi cïng khi bÇu cö ®¹i biÓu §u-ma trong çc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, th× vßng bá phiÕu l¹i còng ®−îc quy ®Þnh nh− thÕ, ⎯ nÕu nh÷ng ng−êi øng cö kh«ng ®−îc "qu¸ nöa phiÕu bÇu", tøc lµ kh«ng ®−îc ®a sè tuyÖt ®èi, ⎯ vµ "nh÷ng ng−êi

nµo thu ®−îc ®a sè t−¬ng ®èi phiÕu bÇu, th× ®−îc coi lµ tróng cö" (®iÒu 350).

VËy lµ trong luËt bÇu cö cña n−íc ta kh«ng cã mét ®iÒu nµo gièng víi çi chÕ ®é bá phiÕu l¹i cña n−íc §øc. Kh«ng thÓ cã g× sai lÇm h¬n viÖc viÖn dÉn ®Õn çi g−¬ng, ®Õn th¸i ®é cña c«ng nh©n §øc. Trong b¶n in chÝnh thøc "Quy chÕ bÇu cö §u-ma nhµ n−íc", do Bé néi vô xuÊt b¶n, Xanh Pª-tÐc-bua, 1912, ®iÓm 14 trong phÇn gi¶i thÝch ®iÒu 106, nãi: "Nh÷ng ng−êi ch−a tham gia cuéc bÇu cö vßng ®Çu còng cã thÓ ®−îc tham gia bÇu cö bæ sung". HiÓn nhiªn, ë ®©y kh«ng ph¶i chØ nãi vÒ nh÷ng cö tri míi, mµ cßn nãi vÒ nh÷ng ng−êi øng cö míi. XÐt vÒ ph−¬ng diÖn luËt ph¸p th× khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i, ng−êi ta ®−îc phÐp ®−a ra nh÷ng øng cö viªn ch−a ®−îc ®−a ra trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu.

Thö hái r»ng tõ ®Æc ®iÓm ®ã cña quy chÕ bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u, ng−êi ta cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn chÝnh trÞ g× vÒ s¸ch l−îc bÇu cö?.

KÕt luËn thø nhÊt, còng lµ kÕt luËn c¬ b¶n vµ chung nhÊt, lµ: so víi luËt cña n−íc §øc th× luËt cña n−íc ta ®· ®Ó l¹i nh÷ng ®Þa bµn ho¹t ®éng réng r·i h¬n cho viÖc ký kÕt nh÷ng hiÖp nghÞ bÇu cö khi ph¶i bá phiÕu l¹i. ë §øc, vÊn ®Ò chØ cã thÓ lµ chän lÊy çi Ýt cã h¹i nhÊt: ng−êi bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu kh«ng thÓ ®Æt cho m×nh mét nhiÖm vô nµo kh¸c (v¶ l¹i ng−êi nµo kh«ng tróng vµo diÖn øng cö viªn trong lÇn bá phiÕu l¹i th× còng ph¶i coi lµ ng−êi bÞ thÊt b¹i). Cßn ë Nga, nÕu trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu kh«ng cã ng−êi th¾ng th×, nãi cho thËt chÆt chÏ, còng kh«ng cã ng−êi thÊt b¹i, v× bÊt kú ai còng ®Òu cã thÓ lÇn thø hai thö rñi may trong mét cuéc chiÕn ®Êu míi, víi nh÷ng sù tho¶ thuËn hÕt søc mu«n mµu mu«n vÎ víi nh÷ng ®ång minh nµy hay ®ång minh kia.

Nãi riªng th× ë §øc, khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i, ng−êi øng cö viªn c«ng nh©n kh«ng thÓ lîi dông cho m×nh,


tøc lµ mét çch trùc tiÕp, cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i h÷u vµ çc ®¶ng t− s¶n ph¸i ®èi lËp; anh ta cã thÓ ñng hé sù ®èi lËp cña ph¸i tù do chèng l¹i ph¸i h÷u nÕu nh− hai ph¸i nµy gÇn ngang søc nhau, nh−ng anh ta kh«ng thÓ tù m×nh giµnh lÊy th¾ng lîi trong t×nh h×nh ®èi thñ cña anh ta thuéc ph¸i tù do ngang søc víi ®èi thñ cña anh ta thuéc ph¸i ph¶n ®éng. ë Nga th× ®iÒu ®ã lµ cã thÓ ®−îc. Tõ ®ã rót ra kÕt luËn thø hai. So víi luËt bÇu cö §øc th× trong vßng bá phiÕu l¹i, luËt bÇu cö Nga ®· dµnh cho ph¸i d©n chñ c«ng nh©n mét ®Þa bµn ho¹t ®éng réng r·i h¬n ®Ó ®Êu tranh víi ph¸i tù do. ë Nga, còng nh− ë phÇn lín çc n−íc T©y ¢u, kÎ chiÕm −u thÕ trong cuéc bÇu cö lµ hai ph¸i (hay lµ hai nhãm ®¶ng) cña çc giai cÊp cã cña ®ang thèng trÞ: ph¸i "b¶o thñ" vµ ph¸i tù do, bän Tr¨m ®en vµ "ph¸i ®èi lËp". C«ng nh©n ®Êu tranh chèng l¹i c¶ bän nµy lÉn bän kia. Trong lóc ®ã, çc tÇng líp l¹c hËu trong nh©n d©n, tho¹t ®Çu thøc tØnh ®Ó ®Êu tranh chèng chÕ ®é phong kiÕn vµ chÕ ®é chuyªn chÕ, tho¹t ®Çu cßn ch−a cã ý thøc vÒ nhiÖm vô ®Êu tranh chèng t− b¶n, th× th−êng ®i theo ph¸i tù do trong mét thêi gian kh¸ dµi. V× thÕ, çc ®¶ng c«ng nh©n, khi t¨ng c−êng ¶nh h−ëng cña m×nh, th−êng th−êng tranh thñ ®−îc nhiÒu m«n ®å cña ph¸i tù do h¬n lµ cña ph¸i h÷u. Tõ ®ã sinh ra nh÷ng lêi kªu gµo quen thuéc gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña nh÷ng "ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn" tÊt c¶ çc n−íc, nãi r»ng çc ®¶ng c«ng nh©n tiÕp tay cho ph¸i ph¶n ®éng, lµm yÕu "lùc l−îng tiÕn bé chung", v©n v©n vµ v©n v©n.

ë §øc, khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i th× øng cö viªn c«ng nh©n chØ cã thÓ b−íc vµo cuéc chiÕn ®Êu chèng ph¸i tù do khi nµo mµ ph¸i h÷u, bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu, hoµn toµn kh«ng tróng vµo diÖn øng cö viªn trong vßng bá phiÕu l¹i. ë Nga, khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i, th× bao giê øng cö viªn c«ng nh©n còng cã thÓ ⎯ vµ do ®ã ph¶i ⎯ chiÕn ®Êu chèng l¹i ph¸i tù do, khi mµ

ph¸i h÷u, trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu, ®−îc Ýt phiÕu h¬n ph¸i tù do. Nãi mét çch kh¸c, trong nh÷ng vßng bá phiÕu l¹i ë §øc, c«ng nh©n chØ cã thÓ ®Êu tranh "mét chäi mét" víi ph¸i tù do; cßn ë Nga, th× c¶ trong nh÷ng cuéc bá phiÕu l¹i còng cã thÓ cã cuéc chiÕn ®Êu "tam gi¸c", tøc lµ mét cuéc chiÕn ®Êu mµ c¶ ph¸i h÷u, c¶ ph¸i tù do vµ nh÷ng øng cö viªn c«ng nh©n ®Òu tham gia. V× thÕ ë Nga, khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i th× ®iÒu th−êng cã thÓ x¶y ra nhiÒu h¬n lµ: quÇn chóng c«ng nh©n quan t©m ®Õn viÖc lµm sao cho nh÷ng øng cö viªn cña m×nh ®−îc tróng cö. Chóng ta ®i tíi kÕt luËn thø ba. ë Nga, trong t×nh h×nh ph©n chia chÝnh trÞ hiÖn nay, nh÷ng vßng bá phiÕu l¹i më ra mét ®Þa bµn ho¹t ®éng ®Æc biÖt réng r·i cho çi gäi lµ khèi liªn minh ph¸i t¶ trong mäi ®oµn tuyÓn cö vµ ë mäi giai ®o¹n bÇu cö mµ ph¸i tù do m¹nh h¬n bän Tr¨m ®en (dÜ nhiªn trong bän Tr¨m ®en cã kÓ c¶ toµn bé ph¸i h÷u, c¶ bän d©n téc chñ nghÜa lÉn bän th¸ng M−êi, tøc lµ tÊt c¶ çc ®¶ng theo chÝnh phñ kh«ng trõ mét ®¶ng nµo). Mét khi mµ trong cuéc bÇu cö vßng ®Çu ph¸i tù do m¹nh h¬n bän Tr¨m ®en, cßn nh÷ng øng cö viªn c«ng nh©n l¹i yÕu h¬n ph¸i tù do, th× c«ng nh©n b¾t buéc ph¶i ⎯ võa xÐt trªn gi¸c ®é nhiÖm vô chÝnh trÞ cña viÖc tæ chøc cña ph¸i d©n chñ nãi chung vµ võa xÐt trªn gi¸c ®é lµm cho øng cö viªn c«ng nh©n ®−îc bÇu vµo §u-ma, ⎯ liªn hiÖp víi ph¸i d©n chñ t− s¶n (tøc ph¸i d©n tuý, ph¸i lao ®éng, v. v.) chèng l¹i ph¸i tù do.

Nh÷ng tr−êng hîp nh− thÕ cã hay x¶y ra kh«ng? Trong çc cuéc héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, ®iÒu ®ã kh«ng

x¶y ra nhiÒu l¾m; kh«ng cßn nghi ngê g×, t×nh h×nh th−êng thÊy nhÊt ë ®©y lµ: ph¸i tù do yÕu h¬n bän Tr¨m ®en, do ®ã ®ßi hái ph¶i cã khèi liªn minh toµn bé ph¸i ®èi lËp ®Ó ®¸nh b¹i bän Tr¨m ®en.

Trong ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, sù ph©n chia chÝnh trÞ Ýt râ rµng vµ Ýt døt kho¸t h¬n c¶; sù ®µn ¸p cña c¶nh s¸t


ë ®©y l¹i d÷ déi h¬n c¶; ë ®©y nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn, nh÷ng ®¹i biÓu cö tri, thËm chÝ c¶ nh÷ng øng cö viªn vµo §u-ma, ®Òu ®Æc biÖt cÇn ph¶i "giÊu giÕm" "bé mÆt" thËt cña m×nh; øng cö viªn c«ng nh©n, theo nghÜa lµ nh÷ng øng cö viªn cña ®¶ng, ë ®©y kh«ng cã nhiÒu. Kh«ng cßn nghi ngê g× c¶, trong ®oµn tuyÓn cö ®ã nhiÖm vô chÝnh trÞ lµ tæ chøc ph¸i d©n chñ, ®Êu tranh víi ¶nh h−ëng vµ thiªn kiÕn cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. Cßn vÒ nh÷ng cuéc bá phiÕu l¹i, khã mµ rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn râ rµng vÒ møc ®é hay x¶y ra cña nh÷ng tr−êng hîp nµy hay tr−êng hîp kh¸c, thËm chÝ c¶ vÒ tÝnh chÊt phæ biÕn (thùc tÕ) cña nh÷ng cuéc bá phiÕu l¹i nãi chung.

Trong ®oµn tuyÓn cö ®Þa chñ vµ ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i mét, vai trß cña ph¸i d©n chñ nãi chung, vµ vai trß cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n nãi riªng, bÐ nhá qu¸ cho nªn kh«ng cÇn ph¶i nãi tíi.

Cßn l¹i lµ ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai. ë ®©y cã nhiÒu cö tri c«ng nh©n vµ gÇn gòi víi c«ng nh©n: nh÷ng nh©n viªn cöa hµng, nh÷ng c«ng nh©n thuª nhµ, nh÷ng ng−êi h−ëng l−¬ng h−u trÝ, v. v.. ë ®©y còng cã çi g× ®ã gièng nh− b¸o chÝ chÝnh trÞ, vµ mét çi g× ®ã nh− héi nghÞ. Tãm l¹i, ®ã lµ ®Þa bµn ho¹t ®éng chñ yÕu cña cuéc bá phiÕu l¹i víi sù tham gia cña chÝnh b¶n th©n cö tri. ë ®©y t×nh h×nh ph©n chia cö tri theo çc ®¶ng nh− thÕ nµo?

Nh÷ng sè liÖu vÒ thµnh phÇn ®¶ng ph¸i cña çc ®¹i biÓu cö tri ë ®oµn tuyÓn cö thµnh phè lo¹i hai vµo §u-ma nhµ n−íc III, ®· tr¶ lêi vÊn ®Ò ®ã mét çch kh¸ chÝnh x¸c, dï lµ gi¸n tiÕp. Theo tæng kÕt cña b¸o "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn (n¨m 1907, sè 241) vÒ 4897 ng−êi trong tæng sè 5161 ®¹i biÓu cö tri cña 51 tØnh ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u, th× t×nh h×nh ph©n chia theo ®¶ng ph¸i cña 533 ®¹i biÓu cö tri cña ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai lµ nh− sau: 405 ng−êi thuéc ph¸i ®èi lËp (100 ng−êi thuéc

"ph¸i t¶", 209 ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, 96 ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé), 101 ng−êi thuéc ph¸i h÷u (17 ng−êi thuéc ph¸i «n hoµ, 19 ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi vµ 65 ng−êi thuéc ph¸i h÷u), 21 ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i vµ 6 ng−êi kh«ng râ thuéc ®¶ng ph¸i nµo. ë ®©y râ rµng ®· t¸ch ra thµnh 3 nhãm ®¶ng chñ yÕu ®Êu tranh víi nhau trong cuéc bÇu cö hiÖn nay: 100 ng−êi thuéc ph¸i d©n chñ, 305 ng−êi thuéc ph¸i tù do, 101 ng−êi thuéc ph¸i h÷u.

Ph¸i tù do m¹nh gÊp ba lÇn ph¸i h÷u, mµ ph¸i h÷u th× gÇn nh− ngang søc víi ph¸i d©n chñ. Râ rµng lµ th«ng th−êng th× ë ®©y kh«ng cã vÊn ®Ò mét nguy c¬ Tr¨m ®en nµo c¶. Sau n÷a, râ rµng ë ®©y nhiÖm vô chñ yÕu cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n chÝnh lµ ®Êu tranh chèng ph¸i tù do; hiÖn nay, trong t×nh h×nh mµ hiÓn nhiªn lµ c¶ n−íc nãi chung ®· chuyÓn sang phÝa t¶, ⎯ ®iÒu nµy, c¶ ph¸i tù do, c¶ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi vµ c¶ bän Pu-ri-skª-vÝch ®Òu thõa nhËn, ⎯ th× cuéc ®Êu tranh ®ã ®Æc biÖt ®−îc ®Ò lªn hµng ®Çu. DÜ nhiªn, trong giai ®o¹n thø nhÊt, nh÷ng øng cö viªn c«ng nh©n ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®éc lËp, cã nh÷ng danh s¸ch riªng cña m×nh. Cßn ë giai ®o¹n thø hai, khi tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i, th× ®iÒu th−êng hay x¶y ra lµ cuéc ®Êu tranh cña ph¸i d©n chñ víi ph¸i tù do. §Ó tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã th× trong nh÷ng cuéc bá phiÕu l¹i, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ph¶i ®oµn kÕt víi tÊt c¶ çc ph¸i d©n chñ (tøc lµ víi ph¸i d©n chñ t− s¶n, ph¸i d©n tuý, ph¸i lao ®éng, v. v.) ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do. TÊt c¶ mäi hµnh vi cña "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm" khÐt tiÕng, cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, trong §u-ma III, toµn bé chÝnh s¸ch vµ s¸ch l−îc cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, råi ®Õn phong trµo hiÖn nay trong nh÷ng nh©n viªn cöa hµng, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®−a l¹i mét c¬ së ®Æc biÖt thuËn lîi cho cuéc ®Êu tranh ®ã cña ph¸i d©n chñ do c«ng nh©n tæ chøc, chèng l¹i ph¸i tù do, tøc lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. V× ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai lµ ®oµn tuyÓn

304 V. I. Lª-nin 305

cö chñ yÕu tiÕn hµnh vßng bá phiÕu l¹i, cho nªn ®−êng lèi chñ yÕu cña c«ng nh©n trong vßng bá phiÕu l¹i cô thÓ sÏ lµ: liªn kÕt víi ph¸i d©n chñ chèng l¹i ph¸i h÷u vµ chèng l¹i ph¸i tù do.

KÕt qu¶ chóng ta rót ra ®−îc kÕt luËn nh− sau: vÒ vÊn ®Ò bá phiÕu l¹i, ph¸i thñ tiªu vµ nh÷ng ng−êi ñng hé hä võa ph¹m sai lÇm vÒ "kü thuËt", võa ph¹m sai lÇm vÒ chÝnh trÞ. Hä ph¹m sai lÇm vÒ "kü thuËt", khi lÉn lén cuéc bá phiÕu l¹i ë §øc víi cuéc bÇu cö "bæ sung" hoÆc cuéc bÇu cö míi ë Nga. VÒ chÝnh trÞ, hä ®· sai lÇm v× ®· r¬i vµo chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa khi hä lÈn tr¸nh b»ng nh÷ng c©u nãi chung chung vÒ viÖc ñng hé ph¸i ®èi lËp chèng l¹i ph¸i h÷u. Trªn thùc tÕ, nhiÖm vô chung cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ë n−íc Nga hiÖn nay lµ tæ chøc c«ng nh©n l¹i, víi t− çch lµ ®éi ngò tiªn tiÕn cña ph¸i d©n chñ, võa chèng l¹i ph¸i h÷u, võa chèng l¹i ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng ⎯ vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña vÞ trÝ cña chóng ta trong ®oµn tuyÓn cö chñ yÕu ®Ó "tiÕn hµnh bá phiÕu l¹i", ®· buéc chóng ta ph¶i ®−a ra mét khÈu hiÖu kh¸c. Khi tiÕn hµnh bá phiÕu l¹i, tr−íc m¾t vµ tr−íc hÕt, trong ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai, ®iÒu th−êng ph¶i lµm h¬n c¶ lµ liªn kÕt víi tÊt c¶ çc ph¸i d©n chñ chèng l¹i ph¸i tù do vµ chèng l¹i ph¸i h÷u; chØ vÒ sau míi cÇn ®Õn sù liªn minh víi toµn bé ph¸i ®èi lËp ®Ó chèng l¹i bän Tr¨m ®en trong vßng bá phiÕu l¹i.

"Ng«i sao", sè 25 (61), ngµy 3 th¸ng T− 1912 Ký tªn: M. S.


________

ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ

I

XÐt vÒ mÆt lµm s¸ng tá th¸i ®é cña çc ®¶ng ph¸i ®èi víi toµn bé cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV, th× cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng mµ chóng t«i ®· nãi tíi vµ mét sè tê b¸o (trong ®ã cã tê "Ng«n luËn" sè ra ngµy 28 th¸ng Ba) ®· ®−a tin, cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt. Sau khi cã khèi liªn minh cña ph¸i tù do «n hoµ (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vµ "nh÷ng ng−êi tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i") vµ sau khi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· quyÕt ®Þnh s¸ch l−îc cña m×nh trong cuéc bÇu cö, th× chØ cßn viÖc "tá râ th¸i ®é" cña ph¸i lao ®éng ®ã lµ cã thÓ thÊy ®−îc t×nh h×nh ®Çy ®ñ.

HiÖn nay, tÊt c¶ mäi giai cÊp trong x· héi Nga, mµ ®¹i biÓu lµ tÊt c¶ çc chÝnh ®¶ng t−¬ng ®èi quan träng vµ ®¸ng ®−îc chó ý, ®Òu ®· x¸c ®Þnh lËp tr−êng cña m×nh trong cuéc vËn ®éng bÇu cö. Vµ nÕu ®èi víi çc ®¶ng t− s¶n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng ®¶ng cã ®Þa vÞ "v÷ng ch¾c" trong l©u ®µi cña chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, bÇu cö chñ yÕu lµ mét thêi kú t¨ng c−êng qu¶ng ço, th× ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, ®èi víi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, nhiÖm vô chñ yÕu cña cuéc vËn ®éng bÇu cö lµ gi¶i thÝch cho nh©n d©n thÊy râ thùc chÊt cña çc chÝnh ®¶ng lµ g×, hä lµ ai vµ chñ tr−¬ng g×, nh÷ng lîi Ých thùc sù, thiÕt th©n nµo chi phèi ®¶ng nµy hoÆc ®¶ng nä, nh÷ng giai cÊp nµo trong x· héi nÊp d−íi chiªu bµi nµy hay chiªu bµi kia.

306 V. I. Lª-nin Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ 307

XÐt vÒ mÆt ®ã, chóng t«i sÏ ph¶i nhiÒu lÇn nãi vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng vµ, v× lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n, chóng t«i ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn chÝnh lµ vÊn ®Ò nguyªn t¾c mµ chóng t«i võa míi nªu ra ®ã. C¶ çc ®¶ng Tr¨m ®en, tøc ph¸i h÷u, vµ c¶ ph¸i tù do (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn) ®Òu chØ im lÆng kh«ng nãi tíi vÊn ®Ò ®ã, hoÆc dïng tr¨m ph−¬ng ngh×n kÕ ®Ó xuyªn t¹c çch ®Æt vÊn ®Ò ®ã vµ çch gi¶i ®¸p vÊn ®Ò ®ã, vµ së dÜ nh− vËy th× kh«ng ph¶i lµ do mét sè ng−êi nµo thiÕu lý trÝ hoÆc cã ¸c ý, mµ lµ do nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña ®Þa chñ vµ t− s¶n buéc hä ph¶i xuyªn t¹c thùc chÊt cña çc chÝnh ®¶ng cña n«ng d©n vµ cña c«ng nh©n.

VÒ phÝa m×nh, ph¸i lao ®éng, mét ®¶ng chñ yÕu lµ n«ng d©n, tuy kh«ng chó ý ®Õn viÖc lê ®i vÊn ®Ò dï chØ lµ sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ, nh−ng hä l¹i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã mét çch kh«ng ®óng ®¾n. §øng trªn quan ®iÓm cña n«ng d©n, tøc lµ cña ng−êi tiÓu chñ, th× kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã mét çch ®óng ®¾n ®−îc; chØ cã ®øng trªn quan ®iÓm cña ng−êi c«ng nh©n lµm thuª th× míi gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®ã, ⎯ ®iÒu nµy kh«ng nh÷ng ®· ®−îc lý luËn vµ khoa häc chøng thùc, mµ cßn ®−îc kinh nghiÖm cña tÊt c¶ çc n−íc ch©u ¢u, ®−îc toµn bé lÞch sö kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña çc chÝnh ®¶ng ë ch©u ¢u, ®Æc biÖt lµ trong suèt thÕ kû XIX, chøng thùc.

Chóng ta h·y xem dï chØ vÊn ®Ò ph¸i tù do nãi thÕ nµo vÒ ph¸i lao ®éng vµ ph¸i lao ®éng nãi thÕ nµo vÒ chÝnh m×nh. B¸o "Ng«n luËn" cña ph¸i tù do, tøc c¬ quan ng«n luËn chñ yÕu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nãi r»ng kÎ chÞu thiÖt thßi nhÊt vÒ viÖc söa ®æi ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 lµ ph¸i lao ®éng, r»ng s¸ch l−îc cña ph¸i lao ®éng "kh«ng thÓ cã sù kh¸c nhau râ rµng ®«i chót" víi s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, ⎯ v× nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, xin chó ý, cã thÓ "nh¾c l¹i" vµ ®ang nh¾c l¹i gÇn nh− tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu mµ ph¸i lao ®éng ®· nãi.

B¸o "Ng«n luËn" viÕt: "Cuèi cïng nh÷ng sù tho¶ thuËn vÒ bÇu cö víi ph¸i lao ®éng cã thÓ lµ cÇn thiÕt, nh−ng còng chØ lµ ë mét sè ®Þa ph−¬ng, v¶ l¹i sè ®Þa ph−¬ng ®ã th× rÊt Ýt".

H·y suy nghÜ kü vÒ sù nhËn ®Þnh nµy vµ çc b¹n sÏ thÊy r»ng ®ã lµ sù nhËn ®Þnh cña mét ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa, ng−êi mµ ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u ®· g¹t khái ®Þa vÞ hµng ®Çu (tr−íc kia ®¹o luËt ngµy 11 th¸ng Ch¹p 190597 ®· b¶o ®¶m cho hä chiÕm ®−îc ®Þa vÞ ®ã), nh−ng ®ång thêi ®· ®−a l¹i cho nã mét ®Þa vÞ quan träng trong ph¸i ®èi lËp, ®Þa vÞ nµy ®−îc b¶o ®¶m kh«ng bÞ ph¸i d©n chñ x©m ph¹m. Th−a çc ngµi ph¸i lao ®éng, çc ngµi kh«ng coi träng ®èi víi chóng t«i, cho nªn chóng t«i còng kh«ng coi träng çc ngµi, ®ã lµ ý nghÜa thËt sù trong lêi tuyªn bè cña b¸o "Ng«n luËn". T¹i sao kh«ng quan träng? V× ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u ®· lµm cho çc ngµi suy yÕu ®i trong çc cuéc bÇu cö.

§èi víi tÊt c¶ mäi ng−êi d©n chñ, vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi tÊt c¶ c«ng nh©n, th× nh÷ng ®¶ng quan träng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®¶ng do ®¹o luËt bÇu cö hiÖn hµnh mµ cã ®−îc ®éc quyÒn hoÆc çc thø ®Æc quyÒn ®Æc lîi, mµ lµ nh÷ng ®¶ng ®¹i biÓu cho ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng vµ bÞ bãc lét. §¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u chÝnh lµ ®· b¶o vÖ ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa chèng l¹i nh÷ng quÇn chóng ®ã, v× thÕ ®èi víi ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa th× nh÷ng quÇn chóng ®ã kh«ng quan träng. Çc luËt s− vµ çc nhµ b¸o thuéc ph¸i tù do cÇn cã nh÷ng ghÕ trong §u-ma, ng−êi t− s¶n tù do chñ nghÜa th× cÇn chia sÏ chÝnh quyÒn víi bän Pu-ri-skª-vÝch ⎯ ®ã lµ ®iÒu mµ hä cÇn, cßn nh− viÖc ph¸t triÓn t− t−ëng chÝnh trÞ ®éc lËp cña quÇn chóng n«ng d©n, viÖc ph¸t triÓn tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña quÇn chóng n«ng d©n, víi t− çch lµ mét giai cÊp, th× ch¼ng nh÷ng ph¸i tù do kh«ng cÇn, mµ cßn thÊy thËt lµ nguy hiÓm. Ph¸i tù


do cÇn cã cö tri, ph¸i tù do cÇn cã ®¸m quÇn chóng tÝn nhiÖm hä vµ ®i theo hä (®Ó b¾t buéc bän Pu-ri-skª-vÝch ph¶i nh©n nh−îng), nh−ng ph¸i tù do l¹i sî tÝnh ®éc lËp chÝnh trÞ cña ®¸m quÇn chóng.

VËy t¹i sao hä l¹i kh«ng sî ph¸i lao ®éng lµ ph¸i, víi tÝnh çch lµ mét ®¶ng "®éc lËp", ®Æc biÖt gÇn gòi víi n«ng d©n, tøc lµ víi tuyÖt ®¹i ®a sè d©n c−, ®¹i biÓu kh«ng ph¶i cho ph¸i tù do mµ lµ cho ph¸i d©n chñ t− s¶n? ChÝnh bëi v× ph¸i lao ®éng lµ mét ph¸i d©n chñ cã th¸i ®é ®éc lËp kh«ng ®Çy ®ñ ®èi víi ph¸i tù do, kh«ng biÕt ®Êu tranh víi ph¸i tù do ®Ó giµnh ¶nh h−ëng ®èi víi quÇn chóng! Kh«ng thÓ kh«ng nãi hµng tr¨m vµ hµng tr¨m lÇn tíi vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®ã vÒ chÝnh trÞ hiÖn nay ë Nga, nÕu ng−êi ta xem xÐt chÝnh trÞ ®ã mét çch nghiªm chØnh, tËn t©m, cã nguyªn t¾c, chø kh«ng ph¶i theo tinh thÇn lõa bÞp (còng tøc lµ theo tinh thÇn cña ph¸i tù do) ch¹y theo nh÷ng phiÕu uû nhiÖm. Chõng nµo nhiÖm vô lÞch sö cña thêi ®¹i ë Nga vÉn cßn lµ thùc hiÖn c¶i çch chÝnh trÞ cña n−íc Nga theo h−íng d©n chñ, th× tÊt c¶ mÊu chèt cña vÊn ®Ò c¶i çch ®ã tÊt nhiªn vÉn lµ ë chç lµm sao cho quÇn chóng nh©n d©n rÊt réng r·i, réng r·i nhÊt, trë thµnh nh÷ng ng−êi d©n chñ gi¸c ngé, tøc lµ trë thµnh nh÷ng ng−êi hoµn toµn døt kho¸t, triÖt ®Ó, kiªn quyÕt chèng l¹i bÊt kú mét tÝnh chÊt hÑp hßi, h¹n chÕ, nöa vêi vµ nhót nh¸t nµo cña ph¸i tù do. NÕu kh«ng thÊm nhuÇn vµ thùc hiÖn nhiÖm vô chÝnh trÞ ®ã cña thêi ®¹i chóng ta th× kh«ng thÓ trë thµnh ng−êi chiÕn sÜ triÖt ®Ó ®Êu tranh cho viÖc xo¸ bá chÕ ®é n« lÖ lµm thuª, ⎯ ng−êi c«ng nh©n nµo kh«ng hiÓu ®−îc ®iÒu ®ã th× vÉn ch−a ph¶i lµ ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé.

Khi ph¸i tù do, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, nãi r»ng "s¸ch l−îc" cña hä kh«ng cã sù kh¸c nhau "râ rµng ®«i chót" víi s¸ch l−îc cña ph¸i lao ®éng, th× ®ã lµ mét ®iÒu dèt n¸t ghª gím nhÊt hoÆc lµ mét ®iÒu dèi tr¸ v« sØ nhÊt. Mçi mét trang lÞch sö chÝnh trÞ cña n−íc Nga trong

m−êi n¨m gÇn ®©y ®Òu cã hµng tr¨m hµng ngh×n sù thËt b¸c bá lêi dèi tr¸ ®ã. LÞch sö hiÖn ®¹i cña n−íc Nga, dùa theo kinh nghiÖm cña n−íc Nga chóng ta, v¹ch cho chóng ta thÊy r»ng sù kh¸c biÖt gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ n«ng d©n v« cïng s©u s¾c h¬n bÊt kú mét vÊn ®Ò nµo vÒ "s¸ch l−îc", ⎯ v× sù kh¸c biÖt ®ã lu«n lu«n vµ kh«ng cã mét ngo¹i lÖ nµo, lé râ ra trong t¸m n¨m gÇn ®©y ch¼ng h¹n, mÆc dÇu tiÕn tr×nh cña sù biÕn nhiÒu lÇn ®−a tíi nh÷ng sù thay ®æi hÕt søc ®ét ngét vÒ "s¸ch l−îc", ⎯ sù kh¸c biÖt ®ã v« cïng s©u s¾c h¬n bÊt kú mét "c−¬ng lÜnh" nµo, v× c−¬ng lÜnh th× chØ nãi lªn ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi tiªn tiÕn trong mét giai cÊp nghÜ vÒ nhiÖm vô vµ ®Þa vÞ cña giai cÊp ®ã. Kh«ng ph¶i nh÷ng ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi tiªn tiÕn, mµ chÝnh hµnh ®éng cña hµng triÖu quÇn chóng ®· chØ cho chóng ta thÊy râ sù kh¸c biÖt c¨n b¶n gi÷a ®Þa vÞ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ hiÖn nay cña mét bªn lµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ mét bªn lµ giai cÊp n«ng d©n d©n chñ - t− s¶n. Do ®ã mµ cã sù kh¸c biÖt c¨n b¶n vÒ lîi Ých giai cÊp ®èi víi nh÷ng "lùc l−îng chØ huy" cña n−íc Nga hiÖn nay. Do ®ã mµ cã sù kh¸c biÖt c¨n b¶n vÒ tÊt c¶ mäi ®iÓm xuÊt ph¸t vµ tÊt c¶ quy m« cña tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ.

C¶ ph¸i tù do lÉn ph¸i lao ®éng ®Òu cã thÓ cho r»ng hä ®ång t©m nhÊt trÝ vÒ chÝnh trÞ, v× c¶ hai ph¸i ®Òu "chèng l¹i Pu-ri-skª-vÝch". Nh−ng tõ nh÷ng ý kiÕn ®ã cña çc nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, h·y ®i s©u h¬n mét chót vµo ®Þa vÞ giai cÊp cña quÇn chóng, çc b¹n sÏ thÊy r»ng trong ®êi sèng, giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa chia sÎ nh÷ng ®Æc quyÒn chÝnh trÞ cïng víi bän Pu-ri-skª-vÝch, vµ hä tranh c·i víi nhau chØ ë chç bän Pu-ri-skª-vÝch sÏ chiÕm hai phÇn ba nh÷ng ®Æc quyÒn ®ã, cßn bän Mi-li-u-cèp th× ®−îc mét phÇn ba, hay lµ ng−îc l¹i. H·y xem xÐt "®êi sèng", h·y xem xÐt t×nh c¶nh kinh tÕ cña giai cÊp n«ng d©n Nga hiÖn nay, coi lµ mét tÇng líp tiÓu chñ trong n«ng nghiÖp, çc b¹n sÏ thÊy r»ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ viÖc


chia sÎ ®Æc quyÒn chÝnh trÞ, hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®Æc quyÒn chÝnh trÞ, r»ng ch÷ "®êi sèng" ë ®©y ph¶i ®Ó trong ngoÆc kÐp v× b¶n th©n sù tån t¹i cña bän Pu-ri-skª- vÝch cã nghÜa lµ sù chÕt ®ãi cña hµng triÖu ng−êi tiÓu chñ nh− thÕ.

Trong n−íc Nga hiÖn nay cã hai giai cÊp t− s¶n. Mét lµ, mét tÇng líp rÊt nhá hÑp gåm çc nhµ t− b¶n ®· tr−ëng thµnh vµ qu¸ tr−ëng thµnh, çc nhµ t− b¶n mµ ®¹i biÓu lµ, nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, trªn thùc tÕ ®ang lµm çi viÖc lµ cïng víi bän Pu- ri-skª-vÝch chia nhau chÝnh quyÒn hiÖn nay, chia nhau nh÷ng ®Æc quyÒn chÝnh trÞ hiÖn nay. Ph¶i hiÓu ch÷ hiÖn nay mét çch kh¸ réng r·i, vÝ dô ë ®©y nã võa bao gåm nh÷ng ®Æc quyÒn ®−îc ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 b¶o vÖ hiÖn nay, l¹i võa bao gåm nh÷ng ®Æc quyÒn ®−îc ®¹o luËt ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1905 b¶o vÖ tr−íc ®©y.

Giai cÊp t− s¶n thø hai lµ mét tÇng líp rÊt réng r·i bao gåm nh÷ng tiÓu chñ vµ mét bé phËn nghiÖp chñ h¹ng trung, chñ yÕu lµ n«ng d©n, hoµn toµn ch−a tr−ëng thµnh, nh−ng ®ang tÝch cùc cè g¾ng tr−ëng thµnh; ®èi víi hä, trªn thùc tÕ vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò nh÷ng ®Æc quyÒn trong thêi ®¹i hiÖn nay cña ®êi sèng lÞch sö n−íc Nga, mµ lµ vÊn ®Ò lµm sao ®Ó kh«ng bÞ bän Pu-ri-skª-vÝch lµm chÕt ®ãi. Nh−ng ®ã l¹i lµ vÊn ®Ò vÒ chÝnh nh÷ng c¬ së cña chÝnh quyÒn cña bän Pu-ri-skª-vÝch nãi chung, vÒ nh÷ng nguån gèc cña bÊt kú thø chÝnh quyÒn nµo cña bän Pu-ri-skª-vÝch.

Toµn bé lÞch sö gi¶i phãng chÝnh trÞ cña n−íc Nga lµ lÞch sö ®Êu tranh gi÷a xu h−íng t− s¶n thø nhÊt vµ xu h−íng t− s¶n thø hai. TÊt c¶ ý nghÜa cña hµng ngh×n hµng v¹n lêi lÏ ®Ñp ®Ï vÒ tù do vµ b×nh ®¼ng, vÒ sù ph©n chia "b×nh qu©n" ruéng ®Êt vµ vÒ "chñ nghÜa d©n tuý", chung quy l¹i lµ cuéc ®Êu tranh cña hai xu h−íng t− s¶n ®ã. KÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh kh«ng tr¸nh khái sÏ ®−a ®Õn

mét n−íc Nga hoµn toµn t− s¶n, mét n−íc Nga hoµn toµn hoÆc chñ yÕu nhuém theo mét trong hai "mµu s¾c" ®ã. Kh«ng cÇn nãi còng thÊy r»ng nh÷ng c«ng nh©n lµm thuª tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ thê ¬ ®èi víi cuéc ®Êu tranh ®ã; tr¸i l¹i, nÕu hä lµ ng−êi gi¸c ngé th× hä sÏ tham gia cuéc ®Êu tranh ®ã mét çch tÝch cùc nhÊt, cè g¾ng lµm sao cho n«ng d©n ®i theo hä chø kh«ng ®i theo ph¸i tù do.

Nh÷ng vÊn ®Ò mµ héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp tíi, chung quy l¹i chÝnh lµ ®iÒu ®ã. VÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, chóng t«i sÏ nãi ®Õn mét çch tØ mØ trong nh÷ng bµi sau. Cßn b©y giê ®©y, chóng t«i xin kÕt luËn ng¾n gän nh÷ng ®iÒu ®· nãi ë trªn. VÊn ®Ò ph¸i lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i nhÊt cña toµn bé sù nghiÖp gi¶i phãng chÝnh trÞ cña n−íc Nga. Kh«ng cã g× tÇm th−êng h¬n lµ ®em vÊn ®Ò ®ã quy thµnh "lùc l−îng" cña ®¶ng nµy hay ®¶ng nä trong chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, quy thµnh "th¸i ®é thËn träng" khi ký kÕt nh÷ng sù tho¶ thuËn nµo ®ã trong cuéc bÇu cö tiÕn hµnh theo chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u. Ng−îc l¹i, vÊn ®Ò côc bé vÒ nh÷ng sù tho¶ thuËn, vÒ nh÷ng cuéc bá phiÕu l¹i, v. .v, chØ cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt mét çch ®óng ®¾n theo quan ®iÓm cña ng−êi c«ng nh©n lµm thuª trong tr−êng hîp nÕu hiÓu râ nguån gèc giai cÊp cña ®¶ng nµy vµ ®¶ng kia, cña nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng) vµ cña ph¸i tù do t− s¶n (nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, "ph¸i tiÕn bé", v. v.).

II

Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng ®· nªu ra mét lo¹t vÊn ®Ò chÝnh trÞ rÊt ®¸ng chó ý vµ bæ Ých. HiÖn nay chóng ta cã mét bµi b×nh luËn tuyÖt diÖu vÒ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ ®ã: bµi cña «ng V. V«-®«-v«-dèp nãi vÒ "C−¬ng lÜnh bÇu cö cña Nhãm lao ®éng", ®¨ng trªn tê


"Nhu cÇu sinh ho¹t"98, sè 13, mét t¹p chÝ hµng tuÇn cña Pª-tÐc-bua xuÊt b¶n víi sù tham gia trùc tiÕp cña çc «ng C«-va-lÐp-xki vµ Blan-c¬. Bµi b×nh luËn cña «ng V«-®«-v«- dèp lµ "tuyÖt diÖu", ®−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i xÐt theo quan ®iÓm cña chóng t«i, mµ lµ v× bµi ®ã ®· nãi lªn ®óng ®¾n quan ®iÓm vµ ý nguyÖn cña ph¸i lao ®éng. BÊt kú ng−êi nµo quan t©m ®Õn ý nghÜa cña nh÷ng lùc l−îng d©n chñ trong x· héi Nga ®Òu ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn bµi cña «ng V«-®«-n«-dèp.

¤ng ta viÕt: "Nhãm lao ®éng xuÊt ph¸t tõ quan niÖm cho r»ng trong thêi kú lÞch sö hiÖn nay, nh÷ng lîi Ých cña n«ng d©n, cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña giíi tri thøc lao ®éng kh«ng nh÷ng kh«ng m©u thuÉn víi nhau mµ hÇu nh− lµ ®ång nhÊt; v× thÕ mét ®¶ng hoµn toµn cã thÓ phôc vô cho lîi Ých cña ba giai cÊp x· héi ®ã. Nh−ng, do nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö, giai cÊp c«ng nh©n ®· cã ng−êi ®¹i biÓu cho m×nh lµ §¶ng d©n chñ - x· héi, v× thÕ tù nhiªn lµ Nhãm lao ®éng chñ yÕu ph¶i lµ ®¹i biÓu chÝnh trÞ cña n«ng d©n. Tr−íc kia nã lµ nh− vËy".

ë ®©y cã thÓ thÊy râ ngay çi sai lÇm c¬ b¶n mµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n tuý, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi d©n tuý "t¶" nhÊt, ®Òu m¾c ph¶i. Hä xuÊt ph¸t tõ mét "quan niÖm" m©u thuÉn víi tÊt c¶ mäi ch©n lý cña khoa häc kinh tÕ vµ víi tÊt c¶ mäi kinh nghiÖm cña çc n−íc ®· tr¶i qua nh÷ng thêi kú t−¬ng tù nh− thêi kú hiÖn nay ë Nga. Hä vÉn tiÕp tôc kiªn tr× nh÷ng "quan niÖm" ®ã ngay c¶ khi mµ kinh nghiÖm cña lÞch sö n−íc Nga buéc hä ph¶i thõa nhËn r»ng c¶ ë n−íc ta n÷a th× nh÷ng quan niÖm ®ã còng ®· bÞ qu¸ tr×nh çc sù biÕn b¸c bá.

C©u thø hai cña ph¸i lao ®éng ®· ®Ëp l¹i c©u thø nhÊt. NÕu nh− mét ®¶ng cã thÓ phôc vô cho c¶ lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n, c¶ lîi Ých cña n«ng d©n, thÕ th× çi ®¶ng riªng cña giai cÊp c«ng nh©n lµ tõ ®©u ®Õn vËy? Cßn nÕu ®¶ng Êy ®· ®−îc x©y dùng vµ cñng cè trong mét thêi kú ®Æc biÖt quan träng, ®Æc biÖt nguy cÊp cña lÞch sö Nga (1905), nÕu ngay c¶ ph¸i lao ®éng còng ph¶i tù nhñ r»ng

giai cÊp c«ng nh©n "do nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö" nªn "®· cã ®−îc" ®¶ng cña m×nh, th× nh− vËy cã nghÜa lµ "quan niÖm" cña ph¸i lao ®éng ®· bÞ "nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö" b¸c bá råi.

NÕu ph¸i lao ®éng ®· lµ ®¶ng cña n«ng d©n ⎯ mµ theo quan niÖm cña hä th× ®ã kh«ng ph¶i chØ lµ ®¶ng cña n«ng d©n ⎯ th× nh− vËy cã nghÜa lµ quan niÖm cña hä kh«ng ®óng vµ lµ mét ¶o t−ëng. Vµ ¶o t−ëng ®ã chÝnh lµ ¶o t−ëng cña tÊt c¶ mäi ®¶ng d©n chñ - t− s¶n ch©u ¢u trong thêi kú ®Êu tranh víi chÕ ®é phong kiÕn vµ chÕ ®é chuyªn chÕ. T− t−ëng "®¶ng phi giai cÊp" ®· thÞnh hµnh d−íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kia, nh−ng nh÷ng "®iÒu kiÖn lÞch sö" ®· kh«ng ngõng b¸c bá t− t−ëng ®ã, ®Ëp tan ¶o t−ëng ®ã. Nh÷ng m−u toan hay lµ nh÷ng cè g¾ng uæng c«ng ®Þnh gép çc giai cÊp kh¸c nhau vµo "mét ®¶ng", chÝnh lµ ®Æc ®iÓm cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ë thêi ®¹i mµ hä ph¶i thÊy r»ng kÎ thï chñ yÕu cña hä ë phÝa sau, chø kh«ng ph¶i ë phÝa tr−íc, lµ chñ n«ng n« chø kh«ng ph¶i giai cÊp v« s¶n. Çi tham väng "gép" çc giai cÊp kh¸c nhau lµm cho ph¸i lao ®éng xÝch l¹i gÇn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn: nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn còng muèn trë thµnh mét ®¶ng siªu giai cÊp, còng tin ch¾c r»ng "lîi Ých" cña giai cÊp c«ng nh©n, n«ng d©n vµ giíi trÝ thøc lao ®éng "hÇu nh− lµ ®ång nhÊt". Hä hiÓu giíi trÝ thøc lao ®éng lµ bän çc «ng Ma-cla-cèp! Ng−êi c«ng nh©n gi¸c ngé sÏ lu«n lu«n ®Êu tranh chèng l¹i mäi t− t−ëng vÒ ®¶ng siªu giai cÊp, chèng l¹i mäi hµnh ®éng xo¸ nhoµ çi hè s©u giai cÊp gi÷a c«ng nh©n lµm thuª vµ ng−êi tiÓu chñ.

Nh−ng nÕu sù gièng nhau cña ph¸i lao ®éng víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ ë chç c¶ ph¸i nä lÉn ph¸i kia ®Òu cã nh÷ng thiªn kiÕn t− s¶n vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ hîp nhÊt çc giai cÊp kh¸c nhau l¹i, th× sù kh¸c nhau gi÷a hä lµ ë chç giai cÊp nµo lµ giai cÊp mµ qu¸ tr×nh çc sù biÕn sÏ l«i kÐo ®¶ng nµy vµ ®¶ng kia ®i theo hä bÊt kÓ nguyÖn väng


cña çc ®¶ng ®ã, vµ ®«i khi bÊt kÓ c¶ ý thøc cña mét sè thµnh viªn cña çc ®¶ng ®ã. lÞch sö ®· d¹y ph¸i lao ®éng lµ ph¶i gÇn víi ch©n lý h¬n, ph¶i nãi r»ng m×nh lµ ®¶ng cña n«ng d©n. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn vÉn tiÕp tôc tù nhËn lµ ph¸i d©n chñ, nh−ng trong thùc tÕ hä lµ ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng.

§¸ng tiÕc lµ ph¸i lao ®éng hoµn toµn kh«ng nhËn thøc ®−îc râ rÖt çi ch©n lý ®ã, ⎯ ®Õn møc mµ trong nh÷ng quyÕt nghÞ chÝnh thøc cña héi nghÞ ®¹i biÓu cña hä, kh«ng cã mét nhËn ®Þnh nµo vÒ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Trong çc quyÕt nghÞ chÝnh thøc chØ nãi vÒ nh÷ng sù tho¶ thuËn "tr−íc hÕt lµ víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, råi sau lµ víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn". Nh− thÕ ch−a ®ñ. VÊn ®Ò nh÷ng sù tho¶ thuËn vÒ bÇu cö chØ cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n, triÖt ®Ó vµ cã nguyªn t¾c, khi nµo ®· hoµn toµn lµm s¸ng tá b¶n chÊt giai cÊp çc ®¶ng ký kÕt tho¶ thuËn, sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a çc ®¶ng ®ã vµ sù nhÊt trÝ t¹m thêi cña nh÷ng lîi Ých cña çc ®¶ng ®ã. ChØ cã bµi b×nh luËn cña «ng V«-®«-v«-dèp lµ nãi ®Õn ®iÒu ®ã. Khi nªu ra vµ th¶o luËn bµi b¸o cña «ng ta, tê "Ng«n luËn" ®· cè g¾ng hoµn toµn che giÊu ®éc gi¶ chÝnh lµ nh÷ng ®iÓm ®ã. Chóng t«i cho r»ng nhÊt thiÕt ph¶i xem xÐt nh÷ng ®iÓm ®ã mét çch ch¨m chó.

¤ng V«-®«-v«-dèp viÕt: "Nhãm lao ®éng biÕt rÊt râ r»ng chÕ ®é hiÖn t¹i cña n−íc Nga lµ mét chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chuyªn quyÒn, v× thÕ hä kiªn quyÕt lªn ¸n tÊt c¶ mäi lêi ph¸t biÓu mµ th«ng qua ®ã §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn muèn loan b¸o urbi et orbi 1) biÕt r»ng ë n−íc Nga cã chÕ ®é lËp hiÕn, vµ hä kh«ng h−ëng øng nh÷ng cuéc ®ãn tiÕp long träng çc ®¹i biÓu nghÞ viÖn Anh vµ Ph¸p ®−îc tæ chøc ra ®Ó biÓu thÞ tinh thÇn lËp hiÕn cña n−íc Nga. §èi víi Nhãm lao ®éng th×, kh«ng cßn nghi ngê g× c¶, chØ cã b−íc ngoÆt

_______________________________________ 1) ⎯ cho toµn thÕ giíi

c¨n b¶n vµ s©u s¾c trong toµn bé chÕ ®é nhµ n−íc vµ chÕ ®é x· héi, míi cã thÓ ®−a n−íc Nga vµo con ®−êng ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ lµnh m¹nh; do ®ã, hä ®ång t×nh víi tÊt c¶ mäi biÓu hiÖn cña quan ®iÓm ®ã trong ®êi sèng x· héi cña chóng ta. ChÝnh çi quan ®iÓm ®ã ®· khoÐt mét hè s©u gi÷a hä víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn"... vµ xa h¬n mét chót hä lÆp l¹i còng çi t− t−ëng vÒ "chñ nghÜa tiÕn ho¸ hoµ b×nh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ s¸ch l−îc cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn do chñ nghÜa tiÕn ho¸ ®ã t¹o ra", "mét thø s¸ch l−îc lu«n lu«n lµm cho ph¸i lao ®éng xa §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn h¬n lµ xa §¶ng d©n chñ - x· héi".

Ng−êi ta hiÓu râ v× sao tê Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· ph¶i quan t©m ®Õn viÖc che giÊu kh«ng cho b¹n ®äc cña m×nh biÕt nghÞ luËn ®ã. ë ®©y biÓu thÞ râ rµng ý muèn v¹ch mét ®−êng ranh giíi gi÷a ph¸i d©n chñ vµ ph¸i tù do. Kh«ng cßn nghi ngê g× c¶, cã ®−êng ranh giíi; nh−ng «ng V«-®«-v«-dèp, tuy cã nãi vÒ "çi hè s©u", song hiÓu qu¸ n«ng c¹n vÒ ®−êng ranh giíi ®ã. ¤ng ta cho r»ng sù kh¸c biÖt, nãi cho ®óng ra, lµ sù kh¸c biÖt vÒ s¸ch l−îc, vÒ sù ®¸nh gi¸ thêi cuéc: ph¸i lao ®éng t¸n thµnh mét b−íc ngoÆt c¨n b¶n, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× t¸n thµnh sù tiÕn ho¸ hoµ b×nh; ph¸i lao ®éng cho r»ng chÕ ®é n−íc ta lµ chÕ ®é chuyªn chÕ, cßn nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× cho r»ng, nhê trêi, n−íc ta ®· cã hiÕn ph¸p. Sù kh¸c nhau nh− thÕ lµ ®iÒu cã thÓ cã gi÷a c¶nh t¶ vµ çnh h÷u cña cïng mét giai cÊp!

Sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn cã ph¶i chØ giíi h¹n ë ®iÓm ®ã kh«ng? B¶n th©n «ng V«-®«-v«-dèp ch¼ng ®· thõa nhËn r»ng ph¸i lao ®éng lµ ®¶ng cña n«ng d©n, hay sao? Trong ®Þa vÞ giai cÊp cña n«ng d©n dï chØ lµ ®èi víi Pu-ri-skª-vÝch vµ bÌ lò, cã nh÷ng nÐt lµm cho nã kh¸c víi ®Þa vÞ cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, hay kh«ng?

NÕu kh«ng cã, th× nh− vËy sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i lao


®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng s©u s¾c, ngay c¶ ®øng vÒ ph−¬ng diÖn th¸i ®é ®èi víi chÕ ®é phong kiÕn vµ chÕ ®é chuyªn chÕ mµ nãi. NÕu cã, th× ph¶i ®−a lªn hµng ®Çu chÝnh lµ sù kh¸c nhau vÒ lîi Ých giai cÊp, chø kh«ng ph¶i lµ sù kh¸c nhau vÒ "quan ®iÓm" ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ vµ hiÕn ph¸p hay lµ ®èi víi sù tiÕn ho¸ hoµ b×nh.

Ph¸i lao ®éng muèn cÊp tiÕn h¬n nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. §iÒu ®ã rÊt tèt. Nh−ng chñ nghÜa cÊp tiÕn cña hä sÏ triÖt ®Ó h¬n vµ s©u s¾c h¬n, nÕu hä hiÓu râ thùc chÊt giai cÊp cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, nÕu trong c−¬ng lÜnh cña m×nh hä ®· nãi th¼ng vÒ chñ nghÜa tù do ph¶n çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn. Do ®ã «ng V«-®«-v«-dèp ®· phÝ c«ng khi "tù biÖn hé" b»ng çch viÖn dÉn nh÷ng trë ng¹i bªn ngoµi lµ nh÷ng trë ng¹i mµ theo hä th× khiÕn cho ph¸i lao ®éng ®· "ph¶i th¶o ra mét nghÞ quyÕt trong ®ã nh÷ng ®iÒu chñ yÕu nhÊt ®· bÞ che giÊu ®»ng sau sù viÖn dÉn ⎯ sù viÖn dÉn nµy kh«ng hoµn toµn râ rµng ®èi víi ®a sè b¹n ®äc ⎯ ®Õn çi "c−¬ng lÜnh cña Nhãm lao ®éng", mét c−¬ng lÜnh khã hiÓu ®èi víi b¹n ®äc". Thø nhÊt, ph¸i lao ®éng kh«ng b¾t buéc ph¶i giíi h¹n ë mét ®Þa bµn bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng trë ng¹i ®ã; khi hä giíi h¹n ë ®ã th×, y hÖt nh− ph¸i thñ tiªu ë ta, qua ®ã hä ®· béc lé ra r»ng sù kh¸c nhau gi÷a hä vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng s©u s¾c l¾m. Thø hai lµ, trong bÊt kú ®Þa bµn nµo còng ®Òu hoµn toµn cã kh¶ n¨ng nãi râ thùc chÊt giai cÊp cña ph¸i tù do d©n chñ - lËp hiÕn vµ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña ph¸i Êy.

Do ®ã ta thÊy r»ng viÖc ph¸i lao ®éng dao ®éng gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng d©n chñ - x· héi kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu ngÉu nhiªn, mµ lµ b¾t nguån tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt s©u xa vµ c¨n b¶n cña n«ng d©n. Çi ®Þa vÞ trung gian ®øng bªn ngoµi cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp gi÷a t− s¶n vµ v« s¶n, ®· nu«i d−ìng ¶o t−ëng vÒ ®¶ng phi

giai cÊp hay siªu giai cÊp. Nh÷ng thiªn kiÕn t− s¶n chung, vèn cã cña nh÷ng ng−êi chñ vµ nh÷ng ng−êi tiÓu chñ, lµm cho ph¸i lao ®éng vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn xÝch l¹i gÇn nhau. Do ®ã mµ ph¸i lao ®éng, víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n, ®· thiÕu tinh thÇn triÖt ®Ó, ngay c¶ khi hä ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng c¬ së cña chÝnh quyÒn Pu-ri-skª-vÝch.

NhiÖm vô cña c«ng nh©n gi¸c ngé lµ gãp phÇn vµo viÖc ®oµn kÕt ph¸i d©n chñ n«ng d©n cè hÕt søc Ýt bÞ lÖ thuéc vµo ph¸i tù do vµ cè hÕt søc Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña ph¸i ®ã, cè hÕt søc triÖt ®Ó vµ kiªn quyÕt h¬n. §Þa vÞ cña ®«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n lµ nh− thÕ ®ã, cho nªn nh÷ng khuynh h−íng muèn cã "mét b−íc ngoÆt c¨n b¶n vµ s©u s¾c" do «ng V«-®«-v«-dèp nªu ra, cã gèc rÔ v« cïng v÷ng ch¾c, to¶ ra réng r·i vµ c¾m s©u vµo lßng ®Êt.

"Ng«i sao", sè 27 (63) vµ 32 (68); ngµy 8 vµ 19 Th¸ng T− 1912 Ký tªn: P. P


___________

318 Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV 319

cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV vµ nh÷ng nhiÖm vô cña

®¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng

Nh÷ng cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh b¾t ®Çu næ ra nh©n vô xung ®ét ®Ém m¸u ë Lª-na 99, chøng tá r»ng phong trµo çch m¹ng cña quÇn chóng c«ng nh©n ë Nga ®ang ph¸t triÓn. Sù ®«ng ®Æc cña bÇu kh«ng khÝ çch m¹ng Êy lµm s¸ng tá rÊt nhiÒu vÒ nh÷ng nhiÖm vô vµ vai trß cña ®¶ng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö.

Cuéc khñng ho¶ng ph¸t triÓn trong mét t×nh h×nh míi, Çi §u-ma Tr¨m ®en ®em l¹i cho bän ®Þa chñ quyÒn lùc, ®em l¹i cho giai cÊp t− s¶n çi s©n khÊu ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng cuéc mÆc c¶ vµ ®em l¹i cho giai cÊp v« s¶n mét diÔn ®µn nhá bÐ, ⎯ çi §u-ma ®ã lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña t×nh h×nh Êy. Chóng ta cÇn cã çi diÔn ®µn Êy, cÇn cã cuéc vËn ®éng bÇu cö ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c çch m¹ng trong quÇn chóng. Chóng ta cÇn cã ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®Ó l·nh ®¹o toµn bé c«ng t¸c ®ã, c¶ ë cung ®iÖn Ta-vrÝch, lÉn ë qu¶ng tr−êng Ca-dan, c¶ ë cuéc mÝt-tinh cña c«ng nh©n, c¶ trong thêi gian b·i c«ng, lÉn trong cuéc héi häp ë khu cña çc c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, c¶ trong cuéc häp c«ng khai cña c«ng ®oµn. ChØ cã nh÷ng kÎ ®ui mï hÕt ®−êng cøu ch÷a míi cã thÓ thËm chÝ ®Õn nay kh«ng thÊy tÊt c¶ tÝnh chÊt v« lý, tÊt c¶ tÝnh chÊt nguy h¹i ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n, cña chñ nghÜa triÖu håi vµ chñ nghÜa thñ tiªu lµ nh÷ng chñ

nghÜa mµ sù tan r· vµ sù ®æ vì trong thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng th¾ng thÕ, ®· s¶n sinh ra. TÊm g−¬ng ph¸i d©n tuý ®· chØ râ cho chóng ta thÊy r»ng con sè céng chñ nghÜa thñ tiªu cña "ph¸i lao ®éng" còng nh− cña çc nhµ tr−íc t¸c hîp ph¸p trong t¹p chÝ "Cña c¶i n−íc Nga"100 vµ t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi"101, víi chñ nghÜa triÖu håi cña "®¶ng" x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, lµ con sè kh«ng th¶m h¹i nh− thÕ nµo.

Ta h·y tæng kÕt chung xem cuéc huy ®éng çc lùc l−îng chÝnh trÞ trong thêi kú tr−íc cuéc bÇu cö ®· nãi lªn ®iÒu g×. Cã ba ph¸i ®· béc léc râ rµng: 1) Ph¸i h÷u ñng hé chÝnh phñ ⎯ tõ tªn Pu-ri-skª-vÝch ®Õn tªn Gu-ts¬-cèp. Tªn ®Þa chñ Tr¨m ®en vµ tªn th−¬ng nh©n thñ cùu tÝch cùc ñng hé chÝnh phñ. 2) Ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa ⎯ "ph¸i tiÕn bé" vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn cïng víi çc nhãm "d©n téc" kh¸c nhau ⎯ chèng chÝnh phñ vµ chèng c¶ çch m¹ng. TÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña chñ nghÜa tù do lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña thêi kú lÞch sö nµy. KÎ nµo kh«ng thÊy tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng Êy cña bän t− s¶n "cã v¨n ho¸" th× kÎ Êy ®· quªn tÊt c¶, ®· ch¼ng häc ®−îc ®iÒu g× c¶, th× kÎ Êy ®· uæng c«ng nhËn danh hiÖu ng−êi d©n chñ, Êy lµ ch−a nãi ®Õn danh hiÖu ng−êi x· héi chñ nghÜa. ThÕ mµ ph¸i lao ®éng vµ çc phÇn tö thñ tiªu chñ nghÜa "cña chóng ta" l¹i thÊy l¬ m¬ vµ hiÓu l¬ m¬! 3) Ph¸i d©n chñ, ph¸i nµy chØ cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng, nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu, ®· gi−¬ng cao ngän cê çch m¹ng cña m×nh mét çch ®oµn kÕt, cã tæ chøc, c−¬ng quyÕt vµ râ rµng. Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i thñ tiªu cña chóng ta th× nghiªng ng¶ gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ, gi÷a ph¸i ®èi lËp hîp ph¸p vµ ph¸i çch m¹ng.

Nh÷ng c¨n nguyªn giai cÊp chia t¸ch ph¸i thø nhÊt víi ph¸i thø hai th× rÊt râ. Nh−ng ph¸i tù do ®· ®¸nh l¹c h−íng ®−îc nhiÒu ng−êi, tõ V«-®«-v«-dèp ®Õn §an, vÒ vÊn ®Ò nh÷ng c¨n nguyªn giai cÊp chia t¸ch ph¸i thø hai vµ ph¸i

320 V. I. Lª-nin Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV 321

thø ba. "ChiÕn l−îc" cña ph¸i tù do mµ Blan-c¬ tiÕt lé mét çch ng©y th¬ trong t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t", kh«ng cã g× lµ r¾c rèi: ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ trung t©m cña ph¸i ®èi lËp, lµ h¹t nh©n; cßn phô lôc ("hai s−ên") lµ ph¸i tiÕn bé ë bªn h÷u, ph¸i lao ®éng vµ ph¸i thñ tiªu ë bªn t¶. Víi chiÕc "xe ba ngùa" Êy çc ngµi Mi-li-u-cèp hy väng "tiÕn tíi" th¾ng lîi trong vai "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm".

QuyÒn l·nh ®¹o cña ph¸i tù do trong phong trµo gi¶i phãng ë Nga ®· lu«n lu«n cã nghÜa lµ vµ m·i m·i sÏ cã nghÜa lµ sù thÊt b¹i cña phong trµo Êy. Ph¸i tù do lùa chiÒu gi÷a ph¸i qu©n chñ cña bän Pu-ri-skª-vÝch vµ ph¸i çch m¹ng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ph¶n béi ph¸i çch m¹ng trong mäi giê phót nghiªm träng. NhiÖm vô cña çch m¹ng lµ lîi dông cuéc ®Êu tranh cña ph¸i tù do víi chÝnh phñ vµ lµm cho nh÷ng sù dao ®éng vµ ph¶n béi cña ph¸i tù do kh«ng thÓ g©y t¸c h¹i.

§em çch m¹ng ra ®Ó do¹ mäi ng−êi vµ b»ng çch Êy chia quyÒn víi Pu-ri-skª-vÝch vµ R«-ma-nèp,cïng víi bän nµy dËp t¾t çch m¹ng,⎯ ®ã lµ chÝnh s¸ch cña ph¸i tù do. Vµ ®Þa vÞ giai cÊp cña giai cÊp t− s¶n chi phèi chÝnh s¸ch Êy. Do ®ã mµ cã trß ch¬i "chñ nghÜa d©n chñ" rÎ tiÒn cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ sù liªn kÕt trªn thùc tÕ cña chóng víi "ph¸i tiÕn bé" hÕt søc «n hoµ cña bän £-phrª- mèp, Lvèp, Ri-a-bu-sin-xki vµ ®ång bän.

Lîi dông cuéc ®Êu tranh chia quyÒn gi÷a ph¸i tù do víi bän Pu-ri-skª-vÝch, nh−ng hoµn toµn kh«ng lµm cho nh©n d©n "tin" vµo ph¸i tù do, ®Ó ph¸t triÓn, t¨ng c−êng, cñng cè cuéc tÊn c«ng cã tÝnh chÊt çch m¹ng cña quÇn chóng nh»m lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ, tiªu diÖt hoµn toµn bän Pu-ri-skª-vÝch vµ bän R«-ma-nèp, ⎯ ®ã lµ s¸ch l−îc cña ®¶ng v« s¶n. Trong çc cuéc bÇu cö: ®oµn kÕt ph¸i d©n chñ chèng ph¸i h÷u vµ chèng ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn; trong çc cuéc bá phiÕu l¹i, trªn b¸o chÝ, trong çc cuéc

héi häp th× "lîi dông" cuéc ®Êu tranh cña ph¸i tù do víi ph¸i h÷u. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã c−¬ng lÜnh çch m¹ng, mét c−¬ng lÜnh mµ ngay tõ b©y giê ®ang v−ît ra khái khu«n khæ "hîp ph¸p". Do ®ã cÇn ®−a ra khÈu hiÖu chÕ ®é céng hoµ ®èi chäi l¹i trß ch¬i cña ph¸i tù do vÒ çc khÈu hiÖu "lËp hiÕn", khÈu hiÖu ®ßi lËp "hiÕn ph¸p Ra-xpu- tin - T¬-rª-sen-cèp". C«ng viÖc cña chóng ta lµ chuÈn bÞ ®éi qu©n çc chiÕn sÜ çch m¹ng ë mäi n¬i, mäi chç vµ trong mäi lóc, trong mäi h×nh thøc ho¹t ®éng, trªn mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng, trong mäi b−íc ngoÆt mµ chóng ta bÞ r¬i vµo do th¾ng lîi cña bän ph¶n ®éng hay do sù ph¶n béi cña ph¸i tù do, hay do cuéc khñng ho¶ng kÐo dµi, v. v..

H·y xÐt ph¸i lao ®éng. §ã chÝnh lµ bän thñ tiªu theo xu h−íng d©n tuý, sans phrases1). Chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi çch m¹ng, «ng V«-®«-v«-dèp "¸m chØ" nh− thÕ vµ nãi thªm: nh−ng... kh«ng thÓ chèng ®iÒu kho¶n 129 102. Mét tr¨m n¨m, sau khi GhÐc-txen ra ®êi, "®¶ng" cña hµng triÖu n«ng d©n thËm chÝ vÉn kh«ng biÕt xuÊt b¶n truyÒn ®¬n ⎯ dï lµ truyÒn ®¬n in th¹ch! ⎯ mÆc dï ®· cã ®iÒu kho¶n 129!! Muèn liªn minh "tr−íc hÕt" víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, nh−ng ph¸i lao ®éng kh«ng nãi ®−îc mét çch râ rµng vÒ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña bän d©n chñ - lËp hiÕn, kh«ng biÕt ®Æt nÒn mãng cho mét ®¶ng n«ng d©n céng hoµ. Mµ bµi häc n¨m 1905 - 1907 vµ n¨m 1908 - 1911 chÝnh ®· ®Æt vÊn ®Ò nh− sau: ®Êu tranh cho chÕ ®é céng hoµ hay liÕm gãt giµy Pu-ri-skª-vÝch, cói ®Çu d−íi chiÕc roi cña M¸c-cèp vµ R«-ma-nèp. §èi víi n«ng d©n kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c.

H·y xÐt ph¸i thñ tiªu. Dï bän M¸c-t−-nèp, M¸c-tèp vµ ®ång bän cã quanh co, quay cuång nh− thÕ nµo n÷a, nh−ng mäi ®éc gi¶ cã l−¬ng tri vµ cã suy xÐt ®Òu thõa nhËn r»ng _______________________________________

1) ⎯ kh«ng giÊu giÕm

322 V. I. Lª-nin Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV 323

R ⎯ cèp ®· tæng kÕt çc quan ®iÓm cña chÝnh bän hä khi nãi r»ng: "§õng nªn cã ¶o t−ëng: th¾ng lîi cña ph¸i tiÕn bé t− s¶n rÊt «n hoµ ®ang ®−îc chuÈn bÞ". ý nghÜa kh¸ch quan cña c©u nãi ®· thµnh danh ng«n Êy lµ: çch m¹ng lµ ¶o t−ëng; ñng hé "ph¸i tiÕn bé" lµ ®iÒu thùc tÕ. VËy th× hiÖn nay, nÕu kh«ng cè t×nh nh¾m m¾t, th× lÏ nµo mµ ch¶ thÊy r»ng bän §an vµ M¸c-tèp ®· nãi chÝnh ®iÒu ®ã b»ng nh÷ng lêi h¬i kh¸c khi hä ®−a ra khÈu hiÖu: "giµnh lÊy §u-ma (§u-ma IV, §u-ma cña bän ®Þa chñ) tõ tay ph¸i ph¶n ®éng"? khi hä hµng tr¨m lÇn ng¶ vÒ chñ tr−¬ng hai phe? khi hä la lèi: "kh«ng ®−îc ph¸ ho¹i" ho¹t ®éng tiÕn bé cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa? khi hä ®Êu tranh chèng "khèi liªn minh ph¸i t¶"? khi hä phØ b¸ng mét çch tù m·n trong tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" vÒ çi thø "s¸ch b¸o ë n−íc ngoµi kh«ng ai thÌm ®äc"? khi hä tho¶ m·n, trªn thùc tÕ, víi c−¬ng lÜnh hîp ph¸p, víi nh÷ng m−u toan c«ng khai ®Þnh bãp chÕt tæ chøc? khi hä lËp "nh÷ng nhãm khëi x−íng"103 theo khuynh h−íng thñ tiªu, ®o¹n tuyÖt víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi çch m¹ng Nga? LÏ nµo l¹i kh«ng thÊy râ r»ng kÎ lÆp l¹i cïng mét luËn ®iÖu Êy lµ bän Lª-vi-tx¬-ki, bän ®· ph¸t triÓn vÒ mÆt triÕt häc nh÷ng t− t−ëng tù do chñ nghÜa vÒ cuéc ®Êu tranh giµnh quyÒn lîi; lµ bän Nª-vª-®«m-xki, bän ®· l¹i "xÐt l¹i" nh÷ng t− t−ëng cña §«-br«-li-u-bèp, theo çch lén ng−îc tõ chñ nghÜa d©n chñ trë vÒ chñ nghÜa tù do; lµ bän XmiÕc- nèp, bän ve v·n "ph¸i tiÕn bé", vµ tÊt c¶ çc hiÖp sÜ kh¸c thuéc çc nhãm "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp sinh ®éng"?

Trªn thùc tÕ th× nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi dï cã muèn còng kh«ng bao giê cã thÓ "ph¸ ho¹i" ®−îc th¾ng lîi cña "ph¸i tiÕn bé" trong bän ®Þa chñ vµ t− s¶n! §ã lµ nh÷ng c©u hoµn toµn trèng rçng. Nh÷ng sù bÊt ®ång quan träng l¹i kh«ng ph¶i ë ®ã. Sù kh¸c nhau gi÷a chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa vµ

chÝnh s¸ch c«ng nh©n d©n chñ - x· héi kh«ng ph¶i ë chç ®ã. "ñng hé" ph¸i tiÕn bé, cho r»ng "nh÷ng th¾ng lîi" cña ph¸i nµy lµ "sù tiÕn gÇn ®Õn chÝnh quyÒn cña ng−êi t− s¶n cã v¨n hãa", ⎯ ®ã lµ chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.

Chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, cho r»ng "th¾ng lîi" cña ph¸i tiÕn bé lµ biÓu hiÖn gi¸n tiÕp cña cao trµo d©n chñ. CÇn ph¶i lîi dông nh÷ng xung ®ét gi÷a ph¸i tiÕn bé víi ph¸i h÷u, nh−ng ®−a ra mét çch céc lèc khÈu hiÖu ñng héi ph¸i tiÕn bé lµ kh«ng ®óng. NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¸t triÓn cao trµo d©n chñ vµ vun ®¾p phong trµo d©n chñ çch m¹ng míi ®ang lín lªn theo h−íng míi trong n−íc Nga míi. NÕu phong trµo Êy kh«ng thÓ tù cñng cè ®−îc vµ kh«ng thÓ th¾ng, bÊt chÊp ph¸i tù do, th× lóc Êy kh«ng mét "th¾ng lîi" nµo cña ph¸i tiÕn bé vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn trong cuéc bÇu cö l¹i cã thÓ thùc sù lµm thay ®æi mét ®iÒu g× quan träng trong t×nh h×nh n−íc Nga.

Cao trµo d©n chñ ®· xuÊt hiÖn, hiÖn nay ®ã lµ ®iÒu kh«ng chèi c·i ®−îc. Cao trµo Êy ph¸t triÓn mét çch khã kh¨n h¬n, chËm ch¹p h¬n, phøc t¹p h¬n so víi ®iÒu chóng ta mong muèn, nh−ng nã ®ang ph¸t triÓn. Ta cÇn ph¶i "ñng hé" vµ ph¸t triÓn cao trµo Êy b»ng ho¹t ®éng trong cuéc bÇu cö vµ b»ng mäi ho¹t ®éng kh¸c. Tæ chøc phong trµo d©n chñ çch m¹ng, rÌn luyÖn ®¶ng n«ng d©n céng hoµ b»ng çch phª ph¸n th¼ng tay ph¸i thñ tiªu theo xu h−íng d©n tuý vµ ph¸i triÖu håi theo xu h−íng d©n tuý, mµ tr−íc hÕt vµ chñ yÕu nhÊt lµ quÐt s¹ch chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi "trong nhµ m×nh", cñng cè c«ng t¸c d©n chñ - x· héi çch m¹ng trong giai cÊp v« s¶n vµ cñng cè §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p, ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô cña chóng ta. KÕt côc cña cuéc khñng ho¶ng çch m¹ng ®ang t¨ng lªn sÏ ra sao, ®iÒu ®ã kh«ng tuú thuéc ë chóng ta, mµ phô thuéc vµo hµng ngh×n nguyªn nh©n, phô thuéc vµo çch m¹ng ë ch©u ¸ vµ phong trµo x· héi chñ nghÜa ë ch©u

324 V. I. Lª-nin 325

¢u; nh−ng viÖc tiÕn hµnh c«ng t¸c triÖt ®Ó vµ th−êng xuyªn trong quÇn chóng theo tinh thÇn chñ nghÜa M¸c, lµ tuú thuéc ë chóng ta, vµ chØ cã c«ng t¸c Êy lµ kh«ng bao giê v« Ých c¶.

"Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 26, ngµy 8 th¸ng N¨m (25 th¸ng T−) 1912

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªnb¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi"

__________

ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng

§Ó chèng cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, ph¸i thñ tiªu ®ñ çc mµu s¾c ®ang tiÕn hµnh trªn b¸o chÝ hîp ph¸p ë Nga mét cuéc ®¶ kÝch hÕt søc v« sØ khiÕn bän Bun-ga-rin vµ bän Bu-rª-nin còng ph¶i ghen tÞ. Nh÷ng bµi trong tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" c«ng khai tra hái çc ®¹i biÓu r»ng ai ®· cö hä, vµ d−íi sù che chë cña chÕ ®é kiÓm duyÖt, ®¶ kÝch nh÷ng ®iÒu mµ ng−êi ta kh«ng thÓ b¶o vÖ trªn b¸o chÝ hîp ph¸p, nh÷ng bµi b¸o Êy lµ mét kiÓu mÉu vÒ sù l·ng quªn nh÷ng nguyªn t¾c s¬ ®¼ng vÒ tÝnh trung thùc cña ng−êi viÕt v¨n, khiÕn chóng g©y nªn kh«ng nh÷ng sù ph¶n ®èi cña nh÷ng ng−êi t¸n thµnh héi nghÞ, mµ c¶ sù khinh bØ cña tÊt c¶ nh÷ng nhµ chÝnh trÞ thËt sù cã l−¬ng tri. Cßn nh÷ng bµi b¸o cña kÎ nÆc danh truyÒn tin cho tê "Vorwärts" th× tung ra mét mí nh÷ng lêi kho¸c l¸c v« liªm sØ vµ dèi tr¸ ®Çu l−ìi khiÕn ng−êi ta kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a r»ng bän thñ tiªu ®· ®Æt nh÷ng tay nhµ nghÒ viÕt* nh÷ng bµi b¸o Êy.

Nh−ng çc nhãm vµ tæ thuéc ph¸i thñ tiªu, bÞ dån vµo ch©n t−êng, kh«ng chØ giíi h¹n trong viÖc më chiÕn dÞch

* Ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ®· ph¸t hµnh b»ng tiÕng §øc mét cuèn s¸ch máng ®Æc biÖt v¹ch trÇn thñ ®o¹n cña kÎ nÆc danh trong tê "Vorwärts" nh»m gióp çc ®ång chÝ §øc hiÓu râ t×nh h×nh thùc tÕ trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga1).

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 259 - 275.

326 V. I. Lª-nin Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng 327

vu ço chèng ®¶ng. Chóng m−u toan triÖu tËp héi nghÞ cña chóng. DÜ nhiªn, chóng dïng mäi çch ®Ó g¸n mét çi vÎ "tÝnh ®¶ng", "kh«ng bÌ ph¸i", "thèng nhÊt" cho çi Ban tæ chøc 104 phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ Êy. ChÝnh v× nh÷ng tõ ®ã rÊt thuËn tiÖn,.. khi ng−êi ta muèn dïng çi måi cña chñ nghÜa thñ tiªu ®Ó c©u tÊt c¶ nh÷ng ai v× lý do nµo ®ã mµ bÊt m·n vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. T¬-rèt-xki ®−îc uû nhiÖm lµm çi viÖc t¸n d−¬ng mäi viÖc lµm tèt ®Ñp cña Ban tæ chøc vµ cña çi héi nghÞ s¾p tíi cña ph¸i thñ tiªu: cßn cã thÓ uû nhiÖm cho ai nÕu kh«ng ph¶i lµ cho "ng−êi chuyªn m«n lµm çi viÖc thèng nhÊt" Êy. Vµ h¾n ®· t¸n d−¬ng... b»ng mäi kiÓu ch÷ mµ nhµ in ë Viªn cã thÓ cã ®−îc: "ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i "TiÕng nãi", nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, ph¸i gäi lµ nh÷ng ng−êi thñ tiªu vµ nh÷ng ng−êi kh«ng bÌ ph¸i ⎯ ë Nga vµ ë n−íc ngoµi ⎯ ®Òu c−¬ng quyÕt ñng hé ho¹t ®éng"... cña Ban tæ chøc ("Sù thËt", sè 24).

Anh chµng khèn khæ Êy l¹i... ®· dèi tr¸ vµ mét lÇn n÷a l¹i ®· tÝnh sai. Çi khèi liªn minh do ph¸i thñ tiªu l·nh ®¹o ®−îc chuÈn bÞ mét çch rïm beng vµ Çm Ü nh− vËy nh»m chèng l¹i héi nghÞ n¨m 1912, çi khèi ®ã ®ang tan vì toµn diÖn vµ tan vì v× bän thñ tiªu ®· ®Ó lé qu¸ râ ch©n t−íng cña chóng. Nh÷ng ng−êi Ba-lan ®· tõ chèi kh«ng tham gia Ban tæ chøc. Plª-kha-nèp, sau khi trao ®æi th− tõ víi ®¹i diÖn cña Ban tæ chøc, ®· v¹ch râ mét sè chi tiÕt cô thÓ ®¸ng chó ý; 1) héi nghÞ ®−îc dù ®Þnh lµ "héi nghÞ thµnh lËp", tøc lµ héi nghÞ kh«ng ph¶i cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, mµ lµ cña mét ®¶ng míi nµo ®ã, 2) viÖc triÖu tËp héi nghÞ nµy dùa trªn nguyªn t¾c "v« chÝnh phñ", 3) "héi nghÞ ®ã lµ do ph¸i thñ tiªu triÖt tËp". Sau khi t×nh h×nh Êy ®· ®−îc ®ång chÝ Plª-kha-nèp v¹ch râ, chóng ta kh«ng thÓ ng¹c nhiªn tr−íc mét ®iÒu lµ nh÷ng kÎ gäi lµ b«n- sª-vÝch (?!) - ®iÒu hoµ l¹i cã can ®¶m vµ d¸m v¹ch mÆt T¬- rèt-xki r»ng h¾n ta.... nãi kh«ng ®óng sù thËt khi h¾n liÖt

hä vµo sè ng−êi ñng hé Ban tæ chøc. "Çi Ban tæ chøc ®ã víi thµnh phÇn hiÖn t¹i, víi khuynh h−íng râ rÖt cña nã lµ muèn buéc toµn ®¶ng ph¶i cã th¸i ®é nh− th¸i ®é cña nã ®èi víi ph¸i thñ tiªu, víi nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc v« chÝnh phñ mµ nã ®· dùa vµo ®Ó bæ sung thµnh phÇn cña m×nh, ⎯ çi Ban tæ chøc Êy kh«ng thÓ m¶y may ®¶m b¶o ®−îc viÖc triÖu tËp mét héi nghÞ ®¹i biÓu thùc sù cña toµn ®¶ng", ⎯ hiÖn nay "nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng" cña chóng ta ®· ®¸nh b¹o nhËn ®Þnh vÒ Ban tæ chøc nh− vËy ®ã. Çc tay t¶ khuynh trong sè nh÷ng ng−êi t¶ khuynh cña chóng ta, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i "TiÕn lªn" tr−íc ®©y ®· tõng véi vµng tá sù ®ång t×nh víi Ban tæ chøc, hiÖn nay hä ë ®©u? chóng ta kh«ng biÕt, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng quan träng: ®iÒu quan träng lµ tÝnh chÊt thñ tiªu cña héi nghÞ do Ban tæ chøc triÖu tËp th× ®· ®−îc Plª-kha-nèp v¹ch ra râ rµng kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc, vµ ®Çu ãc suy nghÜ tÇm cì quèc gia cña "ph¸i ®iÒu hoµ" ph¶i quy phôc tr−íc thùc tÕ Êy. Nh÷ng ng−êi cßn l¹i lµ ai? Cßn l¹i lµ bän thñ tiªu lé liÔu vµ T¬-rèt-xki...

C¬ së cña çi khèi liªn minh Êy ®· râ: ph¸i thñ tiªu ®−îc h−ëng quyÒn hoµn toµn tù do tiÕn hµnh "nh− tr−íc ®©y" ®−êng lèi cña m×nh trong tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "B×nh minh cña chóng ta", cßn T¬-rèt-xki tõ n−íc ngoµi che chë chóng b»ng nh÷ng lêi nãi su«ng rÊt chi lµ çch m¹ng mµ ®èi víi h¾n ta th× ch¼ng ®¸ng gi¸ g× hÕt, cßn ®èi víi bän thñ tiªu th× ch¼ng cã g× lµ rµng buéc c¶.

Tõ çi sù viÖc Êy rót ra mét bµi häc nhá cho nh÷ng kÎ ë n−íc ngoµi vÉn −íc ao sù thèng nhÊt vµ ®· xuÊt b¶n gÇn ®©y t¹i Pa-ri tê b¸o khæ nhá "V× ®¶ng"105. Muèn x©y dùng ®¶ng mµ chØ kªu gµo "thèng nhÊt" kh«ng th«i th× ch−a ®ñ, mµ cßn ph¶i cã mét c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ nµo ®ã, mét c−¬ng lÜnh hµnh ®éng chÝnh trÞ. Khèi liªn minh cña ph¸i thñ tiªu, T¬-rèt-xki, ph¸i "TiÕn lªn", nh÷ng ng−êi Ba-lan, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (?) ñng hé ®¶ng, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë Pa- ri v. v., v. v. vµ v. v., ngay tõ tr−íc vèn ®· mang nh©n tè

328 V. I. Lª-nin 329

thÊt b¹i th¶m h¹i, v× nã ®−îc x©y dùng trªn c¬ së tÝnh v« nguyªn t¾c, sù gi¶ dèi vµ nh÷ng lêi nãi su«ng rçng tuÕch. Vµ cuèi cïng, ®èi víi nh÷ng ng−êi −íc ao sù thèng nhÊt th× còng nªn gi¶i quyÕt cho b¶n th©n m×nh mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p vµ khã kh¨n: hä muèn thèng nhÊt víi ai? NÕu lµ víi ph¸i thñ tiªu, th× viÖc g× kh«ng nãi th¼ng ®iÒu ®ã ra; cßn nÕu nh− hä chèng l¹i sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu, th× hä −íc ao sù thèng nhÊt nµo?

Héi nghÞ ®¹i biÓu häp håi th¸ng Giªng vµ nh÷ng c¬ quan do héi nghÞ Êy bÇu ra lµ çi duy nhÊt hiÖn nay thùc sù thèng nhÊt tÊt c¶ nh÷ng çn bé cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ho¹t ®éng ë trong n−íc. Ngoµi nã ra th× nh÷ng çi kh¸c chØ lµ lêi høa h·o cña ph¸i Bun vµ T¬-rèt-xki ®Þnh triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu theo khuynh h−íng thñ tiªu cña Ban tæ chøc, vµ "ph¸i ®iÒu hoµ" ®ang say h¬i men thñ tiªu chñ nghÜa.



_________

kû niÖm ghÐc-txen

Tõ ngµy GhÐc-txen ra ®êi ®Õn nay ®· mét tr¨m n¨m.

Toµn thÓ ph¸i tù do ë Nga ®Òu kû niÖm «ng, trong khi hä hÕt søc l¶ng tr¸nh nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cña chñ nghÜa x· héi, che giÊu kü l−ìng ®iÓm ph©n biÖt nhµ çch m¹ng GhÐc-txen víi ng−êi thuéc ph¸i tù do. B¸o chÝ ph¸i h÷u còng nh¾c ®Õn GhÐc-txen, qu¶ quyÕt mét çch dèi tr¸ r»ng vÒ cuèi ®êi, GhÐc-txen ®· tõ bá çch m¹ng. Cßn nh÷ng diÔn v¨n cña c¶ ph¸i tù do lÉn cña ph¸i d©n tuý ®äc ë ngoµi n−íc nãi vÒ GhÐc-txen th× bµi nµo còng ®Òu ®Çy dÉy nh÷ng lêi nãi su«ng.

§¶ng c«ng nh©n ph¶i t−ëng nhí GhÐc-txen kh«ng ph¶i ®Ó nãi nh÷ng lêi t¸n tông tÇm th−êng, mµ lµ ®Ó lµm s¸ng tá nh÷ng nhiÖm vô cña m×nh, lµm s¸ng tá ®Þa vÞ lÞch sö ch©n chÝnh cña nhµ v¨n ®· ®ãng mét vai trß lín lao trong viÖc chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng Nga.

GhÐc-txen thuéc thÕ hÖ nh÷ng nhµ çch m¹ng ë nöa ®Çu thÕ kû tr−íc, xuÊt th©n tõ giai cÊp quý téc, ®Þa chñ. TÇng líp quý téc ®· s¶n sinh ra ë n−íc Nga nh÷ng kÎ nh− Bi- r«n vµ A-r¾c-tsª-Ðp, ®· s¶n sinh ra v« sè nh÷ng "sÜ quan say r−îu, nh÷ng kÎ g©y sù, nh÷ng tay cê b¹c, nh÷ng anh hïng r¬m, nh÷ng tªn tr«ng nom chã s¨n, nh÷ng tªn c«n ®å, nh÷ng tªn ®ao phñ, nh÷ng chñ nhµ thæ", còng nh− nh÷ng kÎ uû mÞ kiÓu Ma-ni-lèp. "Vµ trong m«i tr−êng ®ã, ⎯ GhÐc- txen viÕt, ⎯ ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n vËt ngµy 14 th¸ng

330 V. I. Lª-nin Kû niÖm GhÐc-txen 331

Ch¹p, mét líp anh hïng ®−îc nu«i d−ìng b»ng s÷a m·nh thó gièng nh− R«-mu-lót-x¬ vµ Rª-mót-x¬... §ã lµ nh÷ng dòng sÜ ®−îc ®óc tõ ®Çu ®Õn ch©n b»ng thÐp nguyªn chÊt, nh÷ng chiÕn h÷u ®· tù gi¸c nhËn çi chÕt ch¾c ch¾n ®Ó thøc tØnh thÕ hÖ trÎ tiÕn tíi mét cuéc ®êi míi, vµ ®Ó tÈy röa cho nh÷ng con ch¸u sinh tr−ëng trong c¶nh tµn b¹o vµ n« lÖ". GhÐc-txen thuéc hµng nh÷ng con ch¸u ®ã. Cuéc khëi nghÜa cña nh÷ng nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p ®· thøc tØnh «ng vµ "tÈy röa" cho «ng. Trong n−íc Nga n«ng n« håi nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû XIX «ng ®· biÕt v−¬n lªn tíi mét tr×nh ®é cao khiÕn «ng ®−îc liÖt vµo hµng nh÷ng nhµ t− t−ëng vÜ ®¹i nhÊt cña thêi ®¹i «ng. ¤ng ®· lÜnh héi ®−îc phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen. ¤ng ®· hiÓu r»ng phÐp biÖn chøng Hª- ghen lµ "®¹i sè häc cña çch m¹ng". TiÕp theo Ph¬-b¸ch, «ng ®· ®i xa h¬n Hª-ghen, ®i tíi chñ nghÜa duy vËt. Trong "Nh÷ng bøc th− bµn vÒ viÖc nghiªn cøu giíi tù nhiªn" cña «ng, th× bøc th− thø nhÊt ⎯ "Thùc nghiÖm vµ chñ nghÜa duy t©m",viÕt n¨m 1844 ⎯ tá râ cho chóng ta thÊy «ng lµ mét nhµ t− t−ëng mµ, ngay b©y giê ®i n÷a, còng h¬n h¼n mét bËc so víi v« sè nhµ tù nhiªn thùc nghiÖm häc hiÖn ®¹i vµ rÊt nhiÒu nhµ triÕt häc, nhµ duy t©m vµ nöa duy t©m ngµy nay. GhÐc-txen ®· tiÕn ®Õn s¸t chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ ®· dõng l¹i tr−íc chñ nghÜa duy vËt lÞch sö.

ChÝnh v× ®· "dõng l¹i" ë chç ®ã, nªn tinh thÇn GhÐc- txen ®· bÞ suy sôp sau khi cuéc çch m¹ng n¨m 1848 thÊt b¹i. Lóc ®ã GhÐc-txen ®· rêi khái n−íc Nga råi vµ «ng ®· quan s¸t trùc tiÕp cuéc çch m¹ng ®ã. Håi Êy, «ng lµ ng−êi d©n chñ, lµ ng−êi çch m¹ng, lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa. Nh−ng "chñ nghÜa x· héi" cña «ng lµ mét trong v« sè nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng biÕn d¹ng cña chñ nghÜa x· héi t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n vµo thêi kú n¨m 1848, mµ nh÷ng thø chñ nghÜa x· héi ®ã th× ®· bÞ nh÷ng sù biÕn th¸ng S¸u hoµn toµn tiªu diÖt. Thùc ra, ®ã tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa x· héi, mµ lµ c©u nãi mü miÒu vµ −íc m¬ tèt lµnh biÓu hiÖn

tinh thÇn çch m¹ng håi ®ã cña ph¸i d©n chñ t− s¶n, còng nh− cña giai cÊp v« s¶n h·y cßn chÞu ¶nh h−ëng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n.

Sù suy sôp vÒ tinh thÇn cña GhÐc-txen, chñ nghÜa hoµi nghi s©u s¾c vµ chñ nghÜa bi quan cña «ng sau n¨m 1848 lµ sù ph¸ s¶n cña nh÷ng ¶o t−ëng t− s¶n trong phong trµo x· héi chñ nghÜa. TÊn bi kÞch tinh thÇn cña GhÐc-txen lµ kÕt qu¶ cña ph¶n ¸nh çi thêi ®¹i lÞch sö toµn thÕ giíi, khi mµ tinh thÇn çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n ®· tiªu tan (ë ch©u ¢u), cßn tinh thÇn çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa th× ch−a giµ giÆn. §ã lµ ®iÒu mµ nh÷ng chµng hiÖp sÜ chuyªn nãi su«ng thuéc ph¸i tù do Nga ®· kh«ng hiÓu vµ kh«ng thÓ hiÓu ®−îc; hiÖn nay hä ®ang che ®Ëy çi tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña hä d−íi nh÷ng c©u nãi hoa mü vÒ chñ nghÜa hoµi nghi cña GhÐc-txen. ë nh÷ng hiÖp sÜ Êy, nh÷ng kÎ ®· ph¶n béi cuéc çch m¹ng Nga n¨m 1905, ®· quªn nghÜ ®Õn danh hiÖu vÜ ®¹i nhµ çch m¹ng, th× chñ nghÜa hoµi nghi lµ mét h×nh thøc chuyÓn tõ ph¸i d©n chñ sang ph¸i tù do, sang çi ph¸i tù do bî ®ì, bØ æi, nh¬ bÈn vµ tµn b¹o, ®· b¾n giÕt c«ng nh©n håi n¨m 1848, ®· lËp l¹i nh÷ng ngai vµng bÞ lËt ®æ, ®· hoan h« Na-p«-lª-«ng III, ⎯ çi ph¸i tù do mµ GhÐc-txen ®· nguyÒn rña nh−ng kh«ng thÓ hiÓu ®−îc b¶n chÊt giai cÊp cña nã.

ë GhÐc-txen, chñ nghÜa hoµi nghi lµ mét h×nh thøc qu¸ ®é tõ nh÷ng ¶o t−ëng cña çi chñ nghÜa d©n chñ t− s¶n "®øng trªn çc giai cÊp" sang cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, mét cuéc ®Êu tranh gian khæ, bÊt khuÊt vµ kh«ng g× th¾ng næi. B»ng chøng lµ "Nh÷ng bøc th− göi mét ®ång chÝ cò", tøc lµ göi Ba-cu-nin, viÕt n¨m 1896, mét n¨m tr−íc khi GhÐc-txen mÊt. GhÐc-txen c¾t ®øt víi Ba-cu-nin, mét nh©n vËt v« chÝnh phñ chñ nghÜa. ThËt ra trong viÖc c¾t ®øt nµy GhÐc-txen míi chØ nhËn thÊy sù bÊt ®ång ý kiÕn vÒ s¸ch l−îc, chø ch−a nhËn thÊy vùc s©u gi÷a thÕ giíi quan cña ng−êi v« s¶n v÷ng tin ë th¾ng lîi cña giai cÊp m×nh,


vµ thÕ giíi quan cña ng−êi tiÓu t− s¶n tuyÖt väng vÒ con ®−êng gi¶i tho¸t cña m×nh. ThËt ra c¶ ë ®©y n÷a, GhÐc-txen còng l¹i lÆp l¹i nh÷ng c©u nãi cò cña ph¸i dÉn chñ t− s¶n cho r»ng chñ nghÜa x· héi ph¶i "tuyªn truyÒn c¶ cho ng−êi lao ®éng lÉn ng−êi chñ, c¶ cho ng−êi d©n cµy lÉn ng−êi tiÓu t− s¶n". Tuy nhiªn, khi c¾t ®øt víi Ba-cu-nin, GhÐc-txen ®· h−íng vÒ phÝa Quèc tÕ, chø kh«ng ph¶i vÒ phÝa chñ nghÜa tù do, vÒ Quèc tÕ do M¸c l·nh ®¹o, ⎯ vÒ çi Quèc tÕ ®· b¾t ®Çu "tËp hîp çc ®éi ngò" cña giai cÊp v« s¶n, ®· b¾t ®Çu thèng nhÊt "thÕ giíi c«ng nh©n" l¹i, tøc lµ çi thÕ giíi "®ang tõ bá thÕ giíi nh÷ng kÎ h−ëng thô mµ kh«ng lao ®éng"!

V× kh«ng hiÓu ®−îc thùc chÊt d©n chñ - t− s¶n cña toµn bé phong trµo n¨m 1848 vµ cña tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc cña chñ nghÜa x· héi tr−íc M¸c, nªn GhÐc-txen l¹i cµng kh«ng thÓ hiÓu ®−îc b¶n chÊt t− s¶n cña cuéc çch m¹ng Nga. GhÐc-txen lµ ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa x· héi "Nga", "chñ nghÜa d©n tuý". GhÐc-txen ®· coi viÖc gi¶i phãng n«ng d©n kÌm víi viÖc chia ruéng ®Êt cho hä, coi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña c«ng x· vµ coi t− t−ëng cña n«ng d©n vÒ "quyÒn cã ruéng ®Êt" lµ "chñ nghÜa x· héi". RÊt nhiÒu lÇn «ng ®· ph¸t triÓn nh÷ng t− t−ëng −a chuéng cña «ng vÒ chñ ®Ò ®ã.

Thùc ra, trong häc thuyÕt ®ã cña GhÐc-txen, còng nh− trong toµn bé chñ nghÜa d©n tóy Nga ⎯ kÓ c¶ chñ nghÜa d©n tuý ®· hÐo tµn cña "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" hiÖn nay, ⎯ ®Òu kh«ng cã mét m¶y may nµo lµ chñ nghÜa x· héi c¶. Häc thuyÕt ®ã vÉn lµ mét c©u nãi mü miÒu, mét −íc m¬ tèt lµnh mang tÝnh chÊt çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ t− s¶n n«ng d©n ë Nga, nh− lµ çc h×nh thøc kh¸c nhau cña "chñ nghÜa x· héi n¨m 1848" ë ph−¬ng T©y. N¨m 1861 n«ng d©n cµng nhËn ®−îc nhiÒu ruéng ®Êt bao nhiªu

vµ ruéng ®Êt hä nhËn ®−îc cµng rÎ bao nhiªu, th× quyÒn lùc cña bän ®Þa chñ - chñ n« cµng yÕu ®i bÊy nhiªu, chñ nghÜa t− b¶n ë Nga cµng ph¸t triÓn nhanh chãng, tù do vµ réng r·i bÊy nhiªu. T− t−ëng vÒ "quyÒn cã ruéng ®Êt" vµ "chia b×nh qu©n ruéng ®Êt" ch¼ng ph¶i lµ çi g× kh¸c, mµ chØ lµ biÓu hiÖn cña nh÷ng nguyÖn väng çch m¹ng muèn ®−îc b×nh ®¼ng cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®ang ®Êu tranh ®Ó hoµn toµn lËt ®æ chÝnh quyÒn cña bän ®Þa chñ, ®Ó hoµn toµn thñ tiªu chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

Cuéc çch m¹ng n¨m 1905 ®· hoµn toµn chøng minh ®iÒu ®ã: mét mÆt, giai cÊp v« s¶n ®· hoµn toµn ®éc lËp l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, s¸ng lËp ra §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, mÆt kh¸c, nh÷ng n«ng d©n çch m¹ng ("ph¸i lao ®éng") vµ "Héi liªn hiÖp n«ng d©n"106), khi ®Êu tranh cho tÊt c¶ çc h×nh thøc xo¸ bá chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, kÓ c¶ "viÖc thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt", th× hä ®· chiÕn ®Êu víi t− çch lµ nh÷ng nghiÖp chñ, víi t− çch lµ nh÷ng ng−êi kinh doanh nhá.

HiÖn giê, nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò "tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa" cña çi yªu s¸ch vÒ quyÒn cã ruéng ®Êt, v. v., chØ dïng ®Ó lµm mê tèi vµ che ®Ëy mét vÊn ®Ò lÞch sö thùc sù quan träng vµ nghiªm chØnh: vÊn ®Ò kh¸c biÖt gi÷a quyÒn lîi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ cña n«ng d©n çch m¹ng trong cuéc çch m¹ng t− s¶n Nga; nãi mét çch kh¸c lµ vÊn ®Ò xu h−íng tù do vµ xu h−íng d©n chñ, xu h−íng "tho¶ hiÖp" (xu h−íng qu©n chñ) vµ xu h−íng céng hoµ trong cuéc çch m¹ng ®ã. ChÝnh ®ã lµ vÊn ®Ò mµ t¹p chÝ "Çi chu«ng"107 cña GhÐc-txen ®· nªu ra, nÕu nh×n vµo thùc chÊt cña vÊn ®Ò, chø kh«ng ph¶i nh×n vµo nh÷ng lêi nãi, nÕu nghiªn cøu ®Êu tranh giai cÊp, coi ®ã lµ c¬ së cña çc "lý luËn" vµ çc häc thuyÕt, chø kh«ng ph¶i ng−îc l¹i.

GhÐc-txen ®· s¸ng lËp ë ngoµi n−íc mét nÒn b¸o chÝ Nga tù do, vµ ®ã lµ c«ng lao to lín cña c«ng. V¨n tËp "Sao B¾c ®Èu"108


®· ph¸t huy truyÒn thèng cña nh÷ng ng−êi çch m¹ng th¸ng Ch¹p. Tê "Çi chu«ng" (1857 - 1867) ®· kiªn quyÕt chiÕn ®Êu cho sù gi¶i phãng n«ng d©n. Sù im lÆng kiÓu n« lÖ ®· bÞ ph¸ tan.

Nh−ng GhÐc-txen lµ mét ng−êi thuéc tÇng líp ®Þa chñ, quý téc. ¤ng ®· rêi khái n−íc Nga n¨m 1847, «ng ®· kh«ng tr«ng thÊy nh©n d©n çch m¹ng vµ ®· kh«ng thÓ tin t−ëng vµo hä ®−îc. Do ®ã mµ «ng theo lèi cña ph¸i tù do khi viÖn ®Õn nh÷ng "tÇng líp trªn". Do ®ã mµ «ng cã v« sè nh÷ng bøc th− ngät ngµo ®¨ng trªn tê "Çi chu«ng", göi cho tªn giÕt ng−êi A-lÕch-xan-®r¬ II, ⎯ nh÷ng bøc th− Êy, ngµy nay ng−êi ta kh«ng thÓ nµo ®äc ®Õn mµ kh«ng ghª tëm ®−îc. TsÐc-n−-sÐp-xki, §«-br«-li-u-bèp, XÐc-n« - X«-l«-vi-ª-vÝch ⎯ ®¹i biÓu cho thÓ hÖ míi, thÕ hÖ nh÷ng ng−êi çch m¹ng b×nh d©n, ⎯ ®· ngh×n lÇn cã lý khi hä tr¸ch GhÐc-txen vÒ nh÷ng thiªn h−íng ®ã, nh÷ng thiªn h−íng chuyÓn tõ chñ nghÜa d©n chñ sang chñ nghÜa tù do. Song nãi cho c«ng b»ng th× mÆc dÇu GhÐc-txen cã tÊt c¶ nh÷ng sù dao ®éng gi÷a chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa tù do, nh−ng con ng−êi d©n chñ ë «ng vÉn chiÕm −u thÕ.

Khi mµ mét trong nh÷ng kÎ ghª tëm nhÊt trong bän th« bØ thuéc ph¸i tù do lµ Ca-vª-lin ⎯ tr−íc kia tõng t¸n th−ëng tê "Çi chu«ng" vÒ nh÷ng xu h−íng tù do chñ nghÜa cña nã ⎯ ®· lªn tiÕng chèng l¹i yªu s¸ch lËp hiÕn, ®· c«ng kÝch viÖc cæ ®éng çch m¹ng, ®· ®øng lªn chèng l¹i chñ tr−¬ng "dïng b¹o lùc" vµ nh÷ng lêi kªu gäi dïng b¹o lùc, ®· b¾t ®Çu tuyªn truyÒn sù chÞu ®ùng, th× GhÐc-txen liÒn c¾t ®øt víi tªn hiÒn triÕt tù do chñ nghÜa ®ã. GhÐc-txen c«ng kÝch "bµi v¨n ®¶ kÝch yÕu ®uèi, phi lý vµ cã h¹i" cña h¾n, viÕt "cho çi chÝnh phñ ®ang theo chñ nghÜa tù do ®Ó ngÊm ngÇm chØ ®¹o"; «ng c«ng kÝch nh÷ng "c©u ch©m ng«n cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ - ®a c¶m" cña Ca-vª-lin m« t¶, "nh©n d©n Nga lµ ngu ngèc, vµ chÝnh phñ lµ th«ng minh". Tê "Çi chu«ng" ®· ®¨ng mét bµi nhan ®Ò: "§iÕu v¨n", trong ®ã «ng ®¶ kÝch

bän "gi¸o s− ®· lÊy nh÷ng t− t−ëng nhá män, yÕu ít nh−ng ng¹o m¹n cña hä mµ thªu dÖt thµnh mét m¹ng l−íi môc n¸t; bän gi¸o s− cò, x−a kia lµ nh÷ng ng−êi chÊt ph¸c, nh−ng vÒ sau sinh ra bùc tøc khi hä thÊy r»ng líp thanh niªn lµnh m¹nh kh«ng thÓ ®ång t×nh víi nh÷ng t− t−ëng hñ b¹i cña hä". Ca-vª-lin nhËn ngay ra r»ng ®ã lµ nãi vÒ m×nh. Khi TsÐc-n−-sÐp-xki bÞ b¾t, tªn tù do chñ nghÜa ty tiÖn Ca-vª-lin viÕt: "Theo t«i th× çc cuéc b¾t bí ch¼ng cã g× lµ ®¸ng c«ng phÉn c¶... ®¶ng çch m¹ng cho r»ng tÊt c¶ mäi thñ ®o¹n ®Ó lËt ®æ chÝnh phñ ®Òu lµ tèt c¶; thÕ th× chÝnh phñ còng tù vÖ b»ng nh÷ng thñ ®o¹n cña chÝnh phñ". GhÐc- txen ®· tr¶ lêi ®Ých ®¸ng tªn d©n chñ - lËp hiÕn ®ã khi «ng nãi ®Õn vô ¸n TsÐc-n−-sÐp-xki: "Êy thÕ mµ cã nh÷ng kÎ hÌn kÐm, nh÷ng h¹ng ng−êi cá r¸c, nh÷ng h¹ng ng−êi nhu nh−îc, cho r»ng kh«ng nªn tho¸ m¹ çi lò s¸t nh©n vµ v« l¹i ®ang cai trÞ ta ®ã".

Khi Tuèc-ghª-nÐp, mét ng−êi theo ph¸i tù do, viÕt mét bøc th− riªng cho A-lÕch-xan-®r¬ II cam kÕt trung thµnh víi nhµ vua vµ d©ng hai ®ång tiÒn vµng ®Ó gióp çc qu©n lÝnh bÞ th−¬ng trong vô ®µn ¸p cuéc khëi nghÜa Ba-lan, th× tê "Çi chu«ng" ®· viÕt vÒ chuyÖn "bµ Ma-®¬-len m¸i tãc b¹c ph¬ (gièng ®ùc) viÕt th− cho hoµng ®Õ ®Ó nãi r»ng m×nh ®· mÊt ngñ v× b¨n kho¨n sî hoµng ®Õ kh«ng biÕt ®Õn nh÷ng nçi ©n hËn cña lßng m×nh". Vµ Tuèc-ghª-nÐp nhËn ngay ra r»ng ®ã lµ nãi vÒ m×nh.

Khi tÊt c¶ bÌ lò thuéc ph¸i tù do Nga l×a bá GhÐc-txen v× «ng ®· bªnh vùc n−íc Ba-lan, khi tÊt c¶ çi "giíi cã häc thøc" ®Õn l×a bá tê "Çi chu«ng", GhÐc-txen còng kh«ng hoang mang. ¤ng tiÕp tôc bªnh vùc nÒn tù do cña Ba-lan vµ c«ng kÝch bän ®i trÊn ¸p, bän ®ao phñ, bän giÕt ng−êi cña A-lÕch-xan-®r¬ II. GhÐc-txen ®· cøu v·n danh dù cña ph¸i d©n chñ Nga. ¤ng viÕt cho Tuèc-ghª-nÐp: "Chóng t«i ®· cøu v·n danh dù cña ng−êi Nga, vµ còng v× thÕ mµ chóng t«i ®· bÞ ®a sè nh÷ng kÎ n« lÖ c«ng kÝch".


Khi ®−îc tin mét ng−êi n«ng n« ®· giÕt mét tªn ®Þa chñ v× tªn nµy ph¹m tíi danh dù ng−êi vî ch−a c−íi cña m×nh, GhÐc-txen liÒn viÕt thªm trong tê "Çi chu«ng" r»ng: "Anh ta ®· hµnh ®éng tuyÖt hay!". Khi ®−îc tin çc viªn chØ huy qu©n sù ®−îc cö ®i "gi¶i phãng" mét çch "hoµ b×nh" cho n«ng d©n, th× GhÐc-txen viÕt: "Viªn ®¹i t¸ th«ng minh nµo dÉn ®éi ngò cña m×nh ch¹y sang phÝa n«ng d©n chø kh«ng ®µn ¸p hä, th× sÏ ®−îc lªn ng«i b¸u cña triÒu ®¹i R«- ma-nèp". Khi ®¹i t¸ R©y-tÐc-n¬ tù tö ë V¸c-sa-va (1860) ®Ó khái lµm tay sai cho bän ®ao phñ, GhÐc-txen viÕt: "NÕu xö b¾n, th× ph¶i xö b¾n bän t−íng t¸ ®· sai b¾n vµo nh÷ng ng−êi kh«ng cã khÝ giíi". Khi ë Be-d¬-®¬-na, ng−êi ta tµn s¸t 50 n«ng d©n vµ xö tö l·nh tô cña hä lµ An-t« Pª-t¬- rèp (ngµy 12 th¸ng T− 1861)109, th× GhÐc-txen viÕt trong tê "Çi chu«ng":

"¤i! hìi ng−êi lao ®éng vµ ng−êi bÞ ®µy ®äa trªn ®Êt n−íc Nga!.. gi¸ nh− nh÷ng lêi nãi cña t«i cã thÓ tíi tËn tai anh ®−îc th× t«i sÏ d¹y cho anh biÕt khinh bØ nh÷ng môc s− tinh thÇn mµ Héi ®ång th¸nh gi¸o Pª-tÐc-bua vµ tªn Nga hoµng vèn dßng dâi §øc ®· buéc anh ph¶i nhËn... Anh c¨m ghÐt ®Þa chñ, anh c¨m ghÐt bän quan l¹i, anh sî chóng nã, vµ nh− thÕ lµ hoµn toµn ®óng; nh−ng anh vÉn cßn tin ë Nga hoµng vµ tæng gi¸m môc... ®õng cã tin ë hä. Nga hoµng còng lµ mét giuéc víi chóng, vµ chóng lµ ng−êi cña Nga hoµng. Anh lµ cha cña ng−êi thanh niªn bÞ s¸t h¹i ë Be-d¬-®¬-na, anh lµ con cña ng−êi cha ®· bÞ giÕt ë Pen-da... b©y giê th× anh ®· thÊy râ nã råi ®Êy. Nh÷ng môc s− cña anh còng ngu dèt nh− anh, còng khèn khæ nh− anh... An-t«-ni nµo ®ã (kh«ng ph¶i tªn tæng gi¸m môc An-t«-ni ®©u, mµ lµ An- t«n ë Be-d¬-®¬-na) còng thÕ, lµ ng−êi ®· v× anh mµ chÞu hy sinh ë Ca-dan.... Nh÷ng thi thÓ çc linh môc cña anh sÏ kh«ng lµm ®−îc bèn m−¬i t¸m phÐp l¹ ®©u, bµi kinh cÇu nguyÖn hä còng sÏ kh«ng ch÷a khái bÖnh ®au r¨ng ®©u; nh−ng t−ëng nhí th−êng xuyªn ®Õn nh÷ng ng−êi Êy th× cã thÓ lµm ®−îc çi phÐp l¹ duy nhÊt lµ: gi¶i phãng cho anh".

Do ®ã ng−êi ta thÊy râ sù hÌn nh¸t vµ ®ª tiÖn cña nh÷ng lêi vu khèng mµ ph¸i tù do ë n−íc ta, nóp trong b¸o chÝ "hîp ph¸p" n« lÖ, ®ang trót lªn GhÐc-txen, chóng t¸n tông

nh÷ng mÆt nh−îc ®iÓm cña «ng vµ im ®i kh«ng nãi ®Õn nh÷ng mÆt −u ®iÓm cña «ng. GhÐc-txen ®· kh«ng ®−îc tr«ng thÊy nh©n d©n çch m¹ng ë ngay t¹i n−íc Nga trong nh÷ng n¨m 40, ®ã kh«ng ph¶i lµ lçi t¹i GhÐc-txen, mµ lµ ®iÒu bÊt h¹nh ®èi víi «ng. Khi mµ «ng ®· ®−îc tr«ng thÊy hä trong nh÷ng n¨m 60, th× «ng ®· kh«ng sî ®øng vÒ phÝa d©n chñ çch m¹ng chèng ph¸i tù do. ¤ng ®· ®Êu tranh ®Ó lµm cho nh©n d©n th¾ng chÕ ®é Nga hoµng, chø kh«ng ph¶i ®Ó lµm cho ph¸i tù s¶n tù do c©u kÕt víi Nga hoµng cña bän ®Þa chñ. ¤ng ®· gi−¬ng cao ngän cê çch m¹ng.

Kû niÖm GhÐc-txen, chóng ta thÊy râ ba thÕ hÖ, ba giai cÊp ®· ho¹t ®éng trong cuéc çch m¹ng Nga. Tho¹t ®Çu lµ tõng líp quý téc vµ ®Þa chñ, nh÷ng ng−êi çch m¹ng th¸ng Ch¹p vµ GhÐc-txen. Sè nh÷ng ng−êi çch m¹ng Êy kh«ng cã bao nhiªu. Hä rÊt çch biÖt víi nh©n d©n. Nh−ng sù nghiÖp cña hä kh«ng uæng phÝ. Nh÷ng ng−êi th¸ng Ch¹p ®· thøc tØnh GhÐc-txen. GhÐc-txen ®· më réng viÖc cæ ®éng çch m¹ng.

ViÖc cæ ®éng nµy ®· ®−îc çc nhµ çch m¹ng b×nh d©n n¾m lÊy, më réng, cñng cè vµ t«i luyÖn, kÓ tõ TsÐc-n−-sÐp- xki cho ®Õn çc anh hïng trong nhãm "D©n ý"110. Con sè çc chiÕn sÜ ®· t¨ng lªn nhiÒu, sù liªn hÖ cña hä víi nh©n d©n ®· chÆt chÏ thªm. GhÐc-txen ®· gäi hä lµ: "Nh÷ng ng−êi hoa tiªu trÎ tuæi trong trËn b·o t¸p t−¬ng lai". Nh−ng ®ã vÉn ch−a ph¶i lµ chÝnh trËn b·o t¸p.

TrËn b·o t¸p chÝnh lµ phong trµo cña b¶n th©n quÇn chóng. Giai cÊp v« s¶n, giai cÊp duy nhÊt triÖt ®Ó çch m¹ng, ®· l·nh ®¹o quÇn chóng ®ã vµ lÇn ®Çu tiªn ®· lµm cho hµng triÖu n«ng d©n ®øng lªn tham gia mét cuéc ®Êu tranh çch m¹ng c«ng khai. §ît tÊn c«ng thø nhÊt cña trËn b·o t¸p ®· x¶y ra n¨m 1905. §ît s¾p tíi ®ang hiÖn lªn tr−íc m¾t chóng ta.

338 V. I. Lª-nin 339

Kû niÖm GhÐc-txen, giai cÊp v« s¶n, qua tÊm g−¬ng cña «ng, häc tËp ®Ó biÕt ®−îc ý nghÜa lín lao cña lý luËn çch m¹ng; häc tËp ®Ó hiÓu r»ng lßng trung thµnh tuyÖt ®èi víi çch m¹ng vµ viÖc tuyªn truyÒn çch m¹ng trong nh©n d©n kh«ng uæng phÝ, ngay c¶ trong tr−êng hîp mµ gi÷a mïa gieo h¹t víi mïa gÆt cã çch xa nhau hµng mÊy chôc n¨m trêi ®i n÷a; häc tËp ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc vai trß cña çc giai cÊp trong cuéc çch m¹ng Nga vµ çch m¹ng quèc tÕ. Cã ®−îc thªm nh÷ng bµi häc ®ã, giai cÊp v« s¶n sÏ tù më cho m×nh con ®−êng ®i tíi sù liªn minh tù do víi çc c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa trong tÊt c¶ çc n−íc, sau khi ®· ®Ì bÑp çi vËt xÊu xa ghª tëm lµ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng mµ GhÐc-txen lµ ng−êi ®Çu tiªn ®· gi−¬ng cao ngän cê ®Êu tranh vÜ ®¹i ®Ó chèng l¹i b»ng çch dïng lêi nãi tù do cña ng−êi Nga ®Ó kªu gäi quÇn chóng.



_________

së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc nga thuéc ch©u ©u

N¹n ®ãi cña 30 triÖu n«ng d©n l¹i mét lÇn n÷a lµm s«i ®éng vÊn ®Ò t×nh c¶nh giai cÊp n«ng d©n ë Nga. Th−êng th−êng trong çc cuéc bµn luËn vÒ vÊn ®Ò ®ã, ng−êi ta kh«ng ®Ò cËp ®Õn ®iÓm chñ yÕu, tøc lµ mèi t−¬ng quan gi÷a chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®¹i ®Þa chñ, vµ chñ yÕu lµ cña quý téc, víi t×nh c¶nh cña giai cÊp n«ng d©n. Chóng t«i chÝnh lµ muèn l−u ý ®éc gi¶ vÒ vÊn ®Ò chñ yÕu Êy.

N¨m 1907 Bé néi vô ®· xuÊt b¶n tËp "Thèng kª së h÷u ruéng ®Êt n¨m 1905". Theo çc sè liÖu chÝnh thøc Êy mµ ng−êi ta tuyÖt ®èi kh«ng thÓ nghi ngê vÒ sù thiªn vÞ cña çc sè liÖu Êy víi n«ng d©n, ta cã thÓ h×nh dung kh¸ chÝnh x¸c vÒ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu cña n¹n ®ãi.

Thèng kª cña chÝnh phñ x¸c ®Þnh r»ng trong 50 tØnh cña phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u sè ruéng ®Êt lµ 395 triÖu ®ª-xi-a-ti-na. Nh−ng con sè ®ã kh«ng cho ta mét bøc tranh vÒ t×nh h×nh thùc tÕ, v× trong sè ®ã cã ®Õn h¬n 100 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt thuéc nhµ n−íc t¹i miÒn cùc B¾c, ë çc tØnh: ¸c-khan-ghen-xc¬, ¤-l«-nª-tx¬, V«-l«-g®a. PhÇn lín çc ®Êt ®ai Êy kh«ng thÝch hîp cho viÖc canh t¸c; ®ã lµ nh÷ng vïng ®ång lÇy vµ rõng cña miÒn B¾c xa x«i. Th−êng th−êng ng−êi ta ®−a çc ®Êt ®ai Êy ra chØ lµ nh»m che giÊu sù ph©n chia thùc sù nh÷ng ruéng ®Êt cã thÓ sö dông cho n«ng nghiÖp.

340 V. I. Lª-nin Së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u 341

Lo¹i trõ lo¹i ruéng ®Êt Êy, ta thÊy r»ng tæng sè ruéng ®Êt sö dông ®−îc cã 280 triÖu ®ª-xi-a-ti-na (tÝnh sè trßn). Trong sè ®ã, ruéng ®Êt thuéc së h÷u t− nh©n chiÕm 101 triÖu ®ª-xi-a-ti-na, cßn ruéng ®Êt ®−îc chia chiÕm 139 triÖu ®ª-xi-a-ti-na. CÇn ph¶i ph©n biÖt ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña ®¹i ®Þa chñ vµ ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña tiÓu n«ng.

Thèng kª cña chÝnh phñ cho biÕt vÒ çc trang tr¹i lín nh− sau:

Së h÷u ruéng ®Êt t− nh©n ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u

Nh÷ng sè liÖu trªn ®©y ch−a ®Çy ®ñ v× ch−a tÝnh ®Õn nh÷ng ruéng ®Êt hoµng téc, cña çc héi bu«n lín, v. v.. Nh−ng dï sao tõ nh÷ng sè liÖu Êy chóng ta còng cã thÓ biÕt ®−îc ®iÒu chñ yÕu vÒ chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ë Nga. B¶y tr¨m ®Þa chñ chiÕm 21 triÖu ®ª-xi-a-ti-na, tøc lµ mçi ®Þa chñ chiÕm gÇn 30 000 ®ª-xi-a- ti-na.

Ch−a ®Çy 28 ngµn ®Þa chñ chiÕm 62 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt, tøc lµ b×nh qu©n mçi ®Þa chñ chiÕm 2 200 ®ª- xi-a-ti-na. CÇn thªm vµo ®ã nh÷ng ruéng ®Êt hoµng téc, nh÷ng ruéng ®Êt Êy cã trªn n¨m triÖu ®ª-xi-a-ti-na. Sau n÷a lµ h¬n ba triÖu r−ìi ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña 272 héi "c«ng th−¬ng nghiÖp, c«ng x−ëng, v. v.". TÊt

nhiªn ®Êy lµ nh÷ng trang tr¹i lín, mµ sè lín trang tr¹i Êy tËp trung ë tØnh PÐc-m¬; ë vïng nµy gÇn mét triÖu r−ìi ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña chÝn héi nh− vËy (sè liÖu chÝnh x¸c: 1 448 902).

Nh− vËy ta thÊy cã tÊt c¶ kh«ng ph¶i Ýt h¬n mµ ch¾c ch¾n lµ h¬n 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña çc ®Þa chñ lín nhÊt. Sè çc ®¹i ®Þa chñ Êy kh«ng tíi 30 ngµn.

B©y giê ta xÐt ®Õn së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n. Theo sè liÖu thèng kª cña chÝnh phñ th× diÖn tÝch ruéng ®Êt ®−îc chia cña nh÷ng n«ng d©n cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia Ýt nhÊt, lµ nh− sau:

DiÖn tÝch ruéng ®Êt ®−îc chia:

Nh− vËy lµ m−êi triÖu hé n«ng d©n ⎯ trong tæng sè gÇn 13 triÖu hé ⎯ cã 73 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt. B×nh qu©n mçi hé cã ®é b¶y ®ª-xi-a-ti-na. ë ®©y cÇn thªm nh÷ng tr¹i Êp t− nh©n nhá: sè ng−êi së h÷u d−íi 10 ®ª-xi-a-ti-na lµ 409 864 mµ tæng sè ruéng ®Êt cña hä lµ 1 625 226 ®ª-xi-a-ti- na, tøc lµ ch−a ®Çy 4 ®ª-xi-a-ti-na mçi hé. Nh− vËy lµ gÇn 10 triÖu r−ìi hé n«ng d©n cã 75 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt.

B©y giê chóng ta cã thÓ tæng hîp çc sè liÖu c¬ b¶n trªn ®©y mµ ng−êi ta th−êng hay quªn hoÆc h×nh dung kh«ng ®óng khi th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n.

Quy m« trang tr¹i

Tõ 500 ®Õn 2 000 ®ª-xi-a-ti-na . . 21 748 20 590 708 947 " 2 000 " 10 000 " . . 5 386 20 602 109 3 825 " 10 000 ®ª-xi-a-ti-na trë lªn . . . . 699 20 798 504 29 754

Tæng céng . . . . . . . . . . 27 833 61 991 321 2 227

DiÖ

n tÝc

h ru

éng

®Êt

(®ª-

xi-a

-ti-n

a)

B×nh

qu©

n cñ

a m

çi tr

ang

tr¹i

(®

ª-xi

-a-t

i-na)

Sè t

rang

tr¹

i

Quy m« ruéng ®Êt ®−îc chia

D−íi 5 ®ª-xi-a-ti-na . . . . 2 857 650 9 030 333 3,1 Tõ 5 ®Õn 8 " . . . . 3 317 601 21 706 550 6,5 " 8 " 15 " . . . . 3 932 485 42 182 923 10,7

Tæng céng . . . . . . . . 10 107 736 72 919 806 7,0

DiÖ

n tÝc

h ru

éng

®Êt

(®ª-

xi-a

-ti-n

a)

B×nh

qu©

n cñ

a m

çi h

é (®

ª-xi

-a-t

i-na)

Sè h

é

342 V. I. Lª-nin Së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u 343

Së h÷u ruéng ®Êt cña ®¹i ®Þa chñ: 30 ngh×n ®Þa chñ ⎯ 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt.

Së h÷u ruéng ®Êt cña tiÓu n«ng: m−êi triÖu r−ìi chñ ruéng ⎯ 75 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt.

§−¬ng nhiªn, ®ã lµ sè liÖu tæng qu¸t. Muèn nghiªn cøu tØ mØ h¬n t×nh c¶nh n«ng d©n vµ ý nghÜa cña nh÷ng tr¹i Êp lín, cÇn ph¶i lÊy sè liÖu trong nhiÒu vïng hoÆc khu vùc kh¸c nhau, vµ ®«i khi thËm chÝ lÊy sè liÖu cña tõng tØnh. Nh−ng nh÷ng nhµ kinh tÕ thuéc c¶ ph¸i chÝnh phñ, c¶ ph¸i tù do vµ thËm chÝ mét phÇn nµo cña ph¸i d©n tuý, rÊt hay lµm lu mê thùc chÊt cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt chÝnh lµ b»ng çch nªu ra tõng vïng riªng lÎ hay tõng mÆt riªng biÖt cña vÊn ®Ò. Muèn hiÓu râ ý nghÜa c¨n b¶n cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ vÊn ®Ò t×nh c¶nh n«ng d©n th× kh«ng thÓ kh«ng xÐt ®Õn çc sè liÖu c¬ b¶n ®· nªu lªn vµ kh«ng ®Ó çi c¬ b¶n bÞ çi cã tÝnh chÊt bé phËn lµm lu mê.

Nh÷ng thÝ dô vÒ nh÷ng viÖc lµm lu mê nh− vËy, chóng t«i sÏ nãi trong mét bµi b¸o sau1). B©y giê ta h·y nªu lªn ®iÓm tæng kÕt c¬ b¶n thø nhÊt. Ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u ®−îc ph©n phèi theo çch lµ nh÷ng ®Þa chñ lín nhÊt cã trªn 500 ®ª-xi-a-ti-na ®· chiÕm 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na, trong khi sè l−îng çc ®Þa chñ Êy kh«ng tíi 30 000 ng−êi.

Cßn ®¹i bé phËn n«ng d©n, tøc lµ m−êi triÖu r−ìi hé trong tæng sè 13 triÖu hé n«ng d©n, chØ cã 75 triÖu ®ª-xi-a- ti-na ruéng ®Êt.

DiÖn tÝch b×nh qu©n cña mét tr¹i Êp ®¹i ®Þa chñ lµ 2 200 ®ª-xi-a-ti-na. DiÖn tÝch b×nh qu©n cña khu ruéng cña tiÓu n«ng lµ b¶y ®ª-xi-a-ti-na.

NÕu nh− ruéng ®Êt cña ba m−¬i ngh×n ®¹i ®iÒn chñ chuyÓn qua tay m−êi triÖu hé n«ng d©n th× ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña çc hé ®ã sÏ t¨ng gÇn gÊp ®«i.

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 391 - 396.

Tõ sù ph©n chia ruéng ®Êt nh− trªn sÏ ®Î ra nh÷ng mèi quan hÖ g× vÒ kinh tÕ gi÷a ®Þa chñ vµ n«ng d©n, vÒ ®iÓm nµy lÇn sau ta sÏ bµn ®Õn.

"Ng«i sao Nª-va", sè 3, ngµy 6 th¸ng N¨m 1912 Ký tªn: R. Xi-lin

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va"

344 Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n 345

Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n

Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV ®· lµm cho t×nh h×nh

s«i næi ®«i chót vµ lµm cho ng−êi ta quan t©m h¬n ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ. Mét phong trµo réng lín do nh÷ng sù kiÖn x¶y ra ë Lª-na, ®· khiÕn cho sù s«i næi ®ã trë nªn quan träng, vµ sù quan t©m Êy trë thµnh ®Æc biÖt bøc thiÕt. HiÖn nay h¬n bao giê hÕt, viÖc th¶o luËn vÊn ®Ò th¸i ®é cña ph¸i lao ®éng, tøc lµ cña ph¸i d©n chñ n«ng d©n, ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, lµ viÖc lµm ®óng lóc.

¤ng V. V«-®«-v«-dèp trong bµi b¸o "Nhãm lao ®éng vµ ®¶ng c«ng nh©n" (b¸o "Nhu cÇu sinh ho¹t", sè 17) tr×nh bµy quan ®iÓm cña ph¸i lao ®éng vÒ vÊn ®Ò Êy ®Ó tr¶ lêi nh÷ng bµi b¸o cña t«i trªn tê "Ng«i sao" nhan ®Ò lµ "Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ"1). Cuéc tranh luËn ®Ò cËp ®Õn chÝnh thùc chÊt cña hai khuynh h−íng chÝnh trÞ thÓ hiÖn lîi Ých cña chÝnh phÇn m−êi d©n c− n−íc Nga. Cho nªn cã th¸i ®é hÕt søc chó ý ®Õn ®èi t−îng cña cuéc tranh luËn lµ mét ®iÒu b¾t buéc ®èi víi mäi ng−êi d©n chñ.

I

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®øng trªn quan ®iÓm ®Êu tranh giai cÊp. C«ng nh©n lµm thuª häp thµnh mét giai cÊp nhÊt _______________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 305 - 307.

®Þnh trong x· héi hiÖn ®¹i. §Þa vÞ cña giai cÊp ®ã vÒ c¨n b¶n kh¸c ®Þa vÞ cña giai cÊp nh÷ng ng−êi tiÓu chñ, nh÷ng n«ng d©n. Cho nªn kh«ng thÓ nãi ®Õn viÖc hîp nhÊt hä vµo mét ®¶ng.

Môc ®Ých cña c«ng nh©n lµ: xo¸ bá chÕ ®é n« lÖ lµm thuª b»ng çch thñ tiªu sù thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n. Môc ®Ých cña n«ng d©n lµ çc yªu s¸ch d©n chñ cã kh¶ n¨ng thñ tiªu chÕ ®é n«ng n« trong mäi c¬ së x· héi vµ mäi biÓu hiÖn cña nã, nh−ng kh«ng cã kh¶ n¨ng dï chØ ®ông ch¹m ®Õn sù thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n.

NhiÖm vô chung cña hai giai cÊp ®ã ë n−íc Nga trong giai ®o¹n hiÖn nay lµm cho ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ n«ng d©n xÝch gÇn l¹i nhau, hai ph¸i nµy kh«ng thÓ lµm theo çch nµo kh¸c ngoµi çch ®i theo con ®−êng riªng rÏ, nh−ng cã thÓ ⎯ vµ v× ®Ó ®¹t ®−îc th¾ng lîi ⎯ ph¶i cïng nhau hµnh ®éng chèng tÊt c¶ nh÷ng g× ®èi lËp víi chñ nghÜa d©n chñ. NÕu nh− sù cïng nhau hµnh ®éng hay hµnh ®éng chung Êy kh«ng ®−îc thùc hiÖn, nÕu nh− ph¸i d©n chñ n«ng d©n kh«ng tho¸t khái sù b¶o trî cña ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) th× ngay c¶ nh÷ng c¶i çch d©n chñ thùc sù ë n−íc Nga còng kh«ng thÓ nãi tíi ®−îc.

§ã lµ quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n, nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, nh÷ng quan ®iÓm mµ t«i ®· ph¸t triÓn trong bµi b¸o "Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ".

Ph¸i lao ®éng, mµ quan ®iÓm cña hä ®· ®−îc «ng V«-®«- v«-dèp tr×nh bµy, l¹i muèn m×nh lµ mét ®¶ng "siªu giai cÊp". Mét ®¶ng, mµ theo quan niÖm cña hä, "hoµn toµn cã thÓ phôc vô cho lîi Ých cña ba giai cÊp x· héi": n«ng d©n, c«ng nh©n vµ "trÝ thøc lao ®éng".

T«i ®· nãi r»ng "quan niÖm" Êy m©u thuÉn 1) víi mäi ch©n lý cña khoa häc kinh tÕ, 2) víi mäi kinh nghiÖm cña çc n−íc ®· tr¶i qua nh÷ng thêi kú t−¬ng tù nh− thêi kú hiÖn nay ë Nga, 3) víi kinh nghiÖm cña n−íc Nga trong thêi kú ®Æc biÖt quan träng, ®Æc biÖt nguy cÊp, cña lÞch sö

346 V. I. Lª-nin Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n 347

Nga ⎯ n¨m 1905. T«i ®· chÕ giÔu çi tham väng thùc sù cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ muèn "gép" çc giai cÊp kh¸c nhau l¹i, vµ ®· nh¾c nhë r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· gäi çc «ng Ma-cla-cèp lµ "trÝ thøc lao ®éng".

¤ng V«-®«-v«-dèp kh«ng dÉn ra nh÷ng lý lÏ Êy cña t«i mét çch ®Çy ®ñ vµ cã ®Çu cã ®u«i, mµ l¹i t×m çch ph¶n ®èi l¹i b»ng çch c¾t ra tõng ®o¹n. ThÝ dô, ph¶n ®èi lý lÏ thø nhÊt, «ng nãi: "Giai cÊp n«ng d©n lµ nh÷ng quÇn chóng sèng b»ng lao ®éng cña hä; lîi Ých cña hä lµ lîi Ých cña lao ®éng, vµ v× vËy n«ng d©n häp thµnh mét ®éi ngò trong ®¹o qu©n lao ®éng vÜ ®¹i còng nh− c«ng nh©n häp thµnh mét ®éi ngò kh¸c".

§ã kh«ng ph¶i lµ khoa häc kinh tÕ m¸c-xÝt, mµ lµ khoa häc kinh tÕ t− s¶n: b»ng nh÷ng c©u nãi vÒ lîi Ých cña lao ®éng, ë ®©y ng−êi ta ®· lµm lu mê sù kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a ®Þa vÞ cña ng−êi tiÓu chñ vµ cña ng−êi c«ng nh©n lµm thuª. C«ng nh©n kh«ng cã bÊt cø mét t− liÖu s¶n xuÊt nµo vµ ®em b¸n b¶n th©n m×nh, bµn tay cña m×nh, søc lao ®éng cña m×nh. N«ng d©n cã t− liÖu s¶n xuÊt ⎯ c«ng cô, gia sóc, ruéng ®Êt cña chÝnh m×nh hay lµ ruéng ®Êt thuª, ⎯ b¸n s¶n phÈm cña m×nh lµm ra, lµ tiÓu chñ, nhµ kinh doanh nhá, tiÓu t− s¶n.

Ngay hiÖn nay, ë n−íc Nga n«ng d©n ®ang thuª Ýt nhÊt 2 triÖu c«ng nh©n c«ng nghiÖp lµm thuª ®Ó lµm trong çc c¬ së kinh doanh cña hä. Vµ nÕu nh− tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ chuyÓn sang tay n«ng d©n mµ kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn chuéc th× n«ng d©n sÏ thuª nhiÒu c«ng nh©n h¬n n÷a.

ViÖc chuyÓn ruéng ®Êt vµo tay n«ng d©n nh− vËy lµ lîi Ých chung cña toµn thÓ n«ng d©n, cña toµn thÓ c«ng nh©n lµm thuª, cña toµn thÓ ph¸i d©n chñ, v× chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ lµ c¬ së cña çi chÝnh quyÒn ®Þa chñ theo kiÓu mµ Pu-ri-skª-vÝch, råi ®Õn M¸c-cèp II vµ çc ®¹i biÓu kh¸c cña "§u-ma III", ph¸i d©n téc, §¶ng th¸ng M−êi,

v. v. ®· lµm cho n−íc Nga biÕt ®−îc mét çch ®Æc biÖt râ rµng.

Tõ ®ã ta thÊy tr¸i víi quan ®iÓm cña bän Tr¨m ®en ngu dèt vµ ®«i khi cña ph¸i tù do, môc ®Ých chung ®Æt ra hiÖn nay cho n«ng d©n vµ c«ng nh©n, hoµn toµn kh«ng cã chót g× lµ x· héi chñ nghÜa c¶. Môc ®Ých Êy chØ lµ môc ®Ých d©n chñ. §¹t tíi môc ®Ých Êy sÏ lµ ®¹t ®−îc nÒn tù do cho n−íc Nga, nh−ng hoµn toµn ch−a ph¶i lµ xo¸ bá chÕ ®é n« lÖ lµm thuª.

§Ó cã thÓ ®Æt ra mét çch nghiªm chØnh vÊn ®Ò cïng nhau hµnh ®éng cña çc giai cÊp kh¸c nhau, ®Ó ®¹t ®−îc th¾ng lîi v÷ng ch¾c vµ thËt sù cho nh÷ng hµnh ®éng Êy, cÇn ph¶i nhËn thøc râ rµng vÒ nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a lîi Ých cña çc giai cÊp Êy. BÊt cø mét sù ngé nhËn nµo, "mét sù hiÓu lÇm" nµo vÒ vÊn ®Ò nµy, bÊt cø mét hµnh vi nµo nh»m lµm lu mê sù viÖc b»ng nh÷ng c©u nãi su«ng, ®Òu kh«ng thÓ kh«ng cã t¸c dông hÕt søc tai h¹i, kh«ng thÓ kh«ng ph¸ ho¹i sù thµnh c«ng.

II

"Lao ®éng n«ng nghiÖp kh¸c víi lao ®éng trong c«ng x−ëng; nh−ng lao ®éng trong c«ng x−ëng còng kh¸c víi lao ®éng cña nh©n viªn cöa hµng ⎯ nh−ng b¸o "Ng«i sao" l¹i h¨ng h¸i chøng minh cho çc nh©n viªn cöa hµng r»ng hä cïng giai cÊp víi c«ng nh©n, r»ng v× vËy, hä ph¶i nh×n nhËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nh− lµ ng−êi ®¹i diÖn cho m×nh..."

§Êy, «ng V«-®«-v«-dèp ph¶n ®èi nh− vËy ®èi víi çc lý lÏ vÒ sù kh¸c nhau s©u s¾c vÒ mÆt giai cÊp gi÷a tiÓu chñ vµ c«ng nh©n lµm thuª! LËp luËn cña «ng V«-®«-v«-dèp ë ®©y còng tiªm nhiÔm t− t−ëng th«ng th−êng cña kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− s¶n. Ng−êi tiÓu chñ - së h÷u ruéng ®Êt thuéc cïng mét giai cÊp víi chñ c«ng x−ëng hay tiÓu chñ - thî thñ c«ng, víi tiÓu chñ - th−¬ng nh©n. ë ®©y kh«ng ph¶i


lµ sù kh¸c nhau vÒ giai cÊp mµ lµ vÒ nghÒ nghiÖp. Ng−êi c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµm thuª thuéc cïng giai cÊp víi c«ng nh©n c«ng x−ëng hay c«ng nh©n th−¬ng nghiÖp lµm thuª.

Nh÷ng ch©n lý Êy, xÐt theo quan ®iÓm m¸c-xÝt, lµ nh÷ng ch©n lý rÊt s¬ ®¼ng. Vµ «ng V«-®«-v«-dèp hoµi c«ng nghÜ r»ng nÕu nh− «ng ta gäi chñ nghÜa M¸c cña "t«i" lµ "qu¸ − ®¬n gi¶n" th× nh− vËy lµ «ng ta che giÊu thùc chÊt cña vÊn ®Ò, tøc lµ viÖc ph¸i lao ®éng lu«n lu«n rêi bá kinh tÕ chÝnh trÞ häc m¸c-xÝt vµ r¬i vµo kinh tÕ chÝnh trÞ häc t− s¶n.

¤ng V«-®«-v«-dèp còng béc lé mét sù ®i trÖch ®−êng nh− vËy vµ còng trÖch theo h−íng nh− vËy khi «ng ta t×m çch b¸c bá viÖc t«i viÖn dÉn kinh nghiÖm cña tÊt c¶ çc n−íc vµ kinh nghiÖm cña n−íc Nga ⎯ vÒ vÊn ®Ò kh¸c nhau sÊu xa vÒ giai cÊp gi÷a tiÓu chñ vµ c«ng nh©n lµm thuª, b¸c bá b»ng çch chØ ra r»ng cã khi nhiÒu ®¶ng kh¸c nhau ®¹i diÖn cho mét giai cÊp vµ ng−îc l¹i. C«ng nh©n ë ch©u ¢u cã khi ®i theo ph¸i tù do vµ bän v« chÝnh phñ, bän t¨ng l÷, v. v.. §Þa chñ cã khi ë trong nh÷ng ®¶ng kh¸c nhau.

VËy th× ®iÒu ®ã chøng minh çi g×? §iÒu ®ã chØ chøng minh r»ng ngoµi nh÷ng kh¸c biÖt vÒ giai cÊp th× nh÷ng sù kh¸c biÖt kh¸c, vÝ dô kh¸c biÖt vÒ t«n gi¸o, vÒ d©n téc, v. v. còng ¶nh h−ëng ®Õn sù h×nh thµnh çc ®¶ng ph¸i.

§iÒu ®ã ®óng, nh−ng nã cã liªn quan g× ®Õn cuéc tranh luËn cña chóng ta? ¤ng V«-®«-v«-dèp liÖu cã chØ ra nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö ®Æc biÖt ë n−íc Nga, ®iÒu kiÖn t«n gi¸o, d©n téc hay nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c, lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn g¾n liÒn víi nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ giai cÊp trong tr−êng hîp nµy, ch¨ng?

NhÊt ®Þnh lµ «ng V«-®«-v«-dèp ®· kh«ng chØ ra vµ kh«ng thÓ chØ ra nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− vËy. Cuéc ®Êu tranh diÔn ra chØ trªn vÊn ®Ò xÐt xem ë n−íc ta cã thÓ cã mét ®¶ng "siªu giai cÊp" "phôc vô cho lîi Ých cña ba giai cÊp" (h¬n

n÷a gäi "trÝ thøc lao ®éng" lµ mét giai cÊp th× thËt buån c−êi) kh«ng?

Lý luËn ®· gi¶i ®¸p râ rµng c©u hái Êy: kh«ng thÓ ®−îc! Kinh nghiÖm n¨m 1905 còng tr¶ lêi râ rµng nh− vËy, khi tÊt c¶ nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ giai cÊp, vÒ phe nhãm, vÒ d©n téc, v. v., ®· béc lé mét çch ®Æc biÖt næi bËt qua nh÷ng hµnh ®éng ®«ng ®¶o nhÊt vµ c«ng khai nhÊt ë mét trong nh÷ng b−íc ngoÆt hÕt søc quan träng cña lÞch sö Nga. Kinh nghiÖm n¨m 1905 ®· chøng thùc lý luËn cña chñ nghÜa M¸c, kinh nghiÖm Êy cho thÊy r»ng ë n−íc Nga kh«ng thÓ cã mét ®¶ng c«ng n«ng thèng nhÊt.

TÊt c¶ ba §u-ma còng ®· chØ râ ®iÒu ®ã. VËy th× ë ®©y v× sao l¹i viÖn dÉn r»ng trong nhiÒu n−íc

ch©u ¢u cã lóc ®· cã sù ph©n chia mét giai cÊp thµnh mÊy ®¶ng, hay ®· cã sù liªn hîp nh÷ng giai cÊp kh¸c nhau d−íi sù l·nh ®¹o cña mét ®¶ng? Sù viÖn dÉn Êy hoµn toµn kh«ng cã ý nghÜa g× c¶. B»ng sù viÖn dÉn Êy «ng V«-®«-v«-dèp chØ xa rêi ⎯ vµ m−u toan lµm cho ®éc gi¶ xa rêi ⎯ vÊn ®Ò ®ang ®−îc th¶o luËn.

Muèn th¾ng lîi, ®iÒu hÕt søc quan träng lµ ph¸i d©n chñ Nga cÇn ph¶i hiÓu râ lùc l−îng cña m×nh, cÇn ph¶i tØnh t¸o xem t×nh h×nh thùc tÕ, cÇn ph¶i hiÓu râ xem m×nh cã thÓ tr«ng cËy vµo nh÷ng giai cÊp nµo. §Ó cho nh÷ng ¶o t−ëng çm dç, che giÊu nh÷ng kh¸c biÖt giai cÊp b»ng nh÷ng c©u nãi su«ng, l¶ng tr¸nh nh÷ng kh¸c biÖt Êy b»ng nh÷ng nguyÖn väng tèt lµnh ⎯ nh− vËy th× v« cïng tai h¹i.

CÇn ph¶i th¼ng th¾n thõa nhËn r»ng kh«ng khu«n khæ x· héi t− b¶n chñ nghÜa, trong hoµn c¶nh thèng trÞ cña thÞ tr−êng, th× sù kh¸c biÖt vÒ giai cÊp gi÷a n«ng d©n vµ c«ng nh©n ë Nga lµ s©u s¾c vµ kh«ng thÓ xo¸ bá ®−îc. CÇn ph¶i th¼ng th¾n thõa nhËn r»ng hiÖn nay lîi Ých cña hä gièng nhau ë chç nµo. CÇn ph¶i thèng nhÊt tõng giai cÊp, ®oµn kÕt çc lùc l−îng cña nã, ph¸t triÓn ý thøc cña nã vµ x¸c ®Þnh çi nhiÖm vô chung Êy.


Mét ®¶ng n«ng d©n "cÊp tiÕn" (t«i dïng çch diÔn ®¹t cña «ng V«-®«-v«-dèp, mÆc dï theo t«i çch diÔn ®¹t ®ã kh«ng ®¹t l¾m) lµ cã Ých vµ cÇn thiÕt.

Mäi m−u ®å muèn x©y dùng mét ®¶ng "siªu giai cÊp", m−u ®å hîp nhÊt n«ng d©n vµ c«ng nh©n vµo mét ®¶ng, m−u ®å ®−a líp "trÝ thøc lao ®éng" nµo ®ã kh«ng cã thùc thµnh mét giai cÊp ®Æc biÖt, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng m−u toan ®ã cùc kú cã h¹i vµ nguy hiÓm ®èi víi nÒn tù do cña n−íc Nga, bëi v× ngoµi nh÷ng sù thÊt väng, nh÷ng sù hao phÝ søc lùc vµ sù lu mê ý thøc, th× nh÷ng m−u toan ®ã kh«ng thÓ ®em l¹i mét çi g× kh¸c.

Trong khi chóng ta hoµn toµn ®ång t×nh víi viÖc thµnh lËp mét ®¶ng n«ng d©n triÖt ®Ó d©n chñ, chóng ta ph¶i ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng m−u ®å ®· nãi ë trªn. C«ng nh©n còng ph¶i ®Êu tranh chèng ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do ®èi víi n«ng d©n d©n chñ.

III

VÒ th¸i ®é cña ph¸i tù do ®èi víi ph¸i d©n chñ t− s¶n, th¸i ®é cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®èi víi ph¸i lao ®éng, th× héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng kh«ng nãi lªn mét ®iÒu g× râ rµng vµ x¸c ®Þnh c¶ 111. Ph¸i lao ®éng kh«ng hiÓu râ rµng r»ng chÝnh sù lÖ thuéc cña n«ng d©n d©n chñ vµo ph¸i tù do ®· lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh cña sù thÊt b¹i cña phong trµo gi¶i phãng nh÷ng n¨m 1905 - 1906, r»ng th¾ng lîi cña phong trµo Êy kh«ng thÓ cã ®−îc nÕu nh− tÇng líp réng r·i vµ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong n«ng d©n kh«ng nhËn ra sù kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa tù do, kh«ng tho¸t ra khái sù b¶o hé vµ sù thèng trÞ cña ph¸i tù do.

¤ng V«-®«-v«-dèp ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò cã mét tÇm quan träng c¬ b¶n Êy, nh−ng ®Ò cËp mét çch hÕt søc hêi hît vµ kh«ng thÓ tho¶ m·n ®−îc. ¤ng ta nãi r»ng "§¶ng d©n

chñ - lËp hiÕn chØ chñ yÕu phôc vô d©n c− thµnh thÞ". §iÒu ®ã kh«ng ®óng. NhËn ®Þnh nh− vËy vÒ nguån gèc giai cÊp vµ vai trß chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn th× ch¼ng cã gi¸ trÞ g×.

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. C¬ së x· héi cña ®¶ng ®ã (còng nh− cña "ph¸i tiÕn bé") lµ tÇng líp t− s¶n tiÕn bé h¬n vÒ mÆt kinh tÕ (so víi §¶ng th¸ng M−êi), nhÊt lµ giíi tri thøc t− s¶n. Cßn mét bé phËn cña giai cÊp tiÓu t− s¶n thµnh thÞ vµ n«ng th«n th× ®i theo ®¶ng Êy chØ v× truyÒn thèng (tøc lµ chØ theo thãi quen lÆp l¹i mét çch mï qu¸ng çi dÜ v·ng) vµ do ®· bÞ ph¸i tù do tr¾ng trîn lõa dèi.

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn tù gäi m×nh lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ, tù lõa dèi m×nh vµ lõa dèi nh©n d©n. Thùc tÕ th× bän d©n chñ - lËp hiÕn lµ bän tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng.

Toµn bé lÞch sö n−íc Nga, nhÊt lµ trong thÕ kû XX, nhÊt lµ nh÷ng n¨m 1905 - 1906, ®· hoµn toµn chøng minh ®iÒu ®ã, vµ tËp "Nh÷ng çi mèc" ®· chØ ra, ®· v¹ch trÇn ®iÒu ®ã mét çch ®Æc biÖt hiÓn nhiªn, râ rµng, hoµn chØnh. Vµ kh«ng mét lêi "gi¶i thÝch thªm" nµo cña çc nhµ ngo¹i giao d©n chñ - lËp hiÕn vÒ tËp "Nh÷ng çi mèc" l¹i cã thÓ thay ®æi ®−îc sù thËt.

Giai ®o¹n ®Çu cña phong trµo gi¶i phãng ë Nga, m−êi n¨m ®Çu cña thÕ kû XX ®· cho ta thÊy r»ng qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n tuy ng¶ theo ph¸i d©n chñ, nh−ng ch−a gi¸c ngé ®Çy ®ñ, kh«ng ph©n biÖt ®−îc chñ nghÜa tù do víi chñ nghÜa d©n chñ, phôc tïng sù l·nh ®¹o cña ph¸i tù do. Chõng nµo ®iÒu ®ã sÏ kh«ng thay ®æi vµ hiÖn ch−a thay ®æi, th× kh«ng thÓ nãi ®Õn mét sù c¶i çch d©n chñ nµo ë n−íc Nga. ChuyÖn ®ã chØ lµ nãi su«ng.

¤ng V«-®«-v«-dèp ph¶n ®èi nh− thÕ nµo nh÷ng tiÒn ®Ò lµm c¬ së cho bµi b¸o cña t«i? ¤ng ta viÕt: "Ph¸i lao ®éng cho r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay mµ nãi qu¸ nhiÒu


®Õn tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn th× nh− vËy lµ hÕt søc kh«ng khÐo (!!)...".

Nh− vËy ®Êy! ë ®©y nãi ®Õn "sù kh«n khÐo" ®Ó lµm g×? nãi "qu¸ nhiÒu" ®Ó lµm g×? NÕu qu¶ thËt §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng tªn tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng, th× nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i nãi ra sù thËt Êy. Vµ ph¶i nãi nhiÒu hay nãi Ýt ®Õn ph¸i h÷u ph¶n çch m¹ng vµ bän tù do chñ nghÜa ph¶n çch m¹ng, th× ®ã lµ vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng quan träng: mçi khi nhµ chÝnh luËn nãi ®Õn ph¸i h÷u, mçi khi anh ta nãi ®Õn ph¸i tù do, th× anh ta ph¶i nãi sù thËt. Ph¸i lao ®éng ®· nãi sù thËt vÒ ph¸i h÷u. Chóng t«i khen hä vÒ ®iÓm ®ã. Tù b¶n th©n ph¸i lao ®éng b¾t ®Çu nãi vÒ ph¸i tù do, nh−ng ch−a nãi hÕt sù thËt!

Chóng t«i chØ tr¸ch ph¸i lao ®éng riªng vÒ ®iÓm ®ã. "Qu¸ nhiÒu" hay qu¸ Ýt, ®iÒu ®ã ch¶ cã ý nghÜa g× c¶. MÆc

cho ph¸i lao ®éng dµnh hµng ngh×n dßng ®Ó nãi vÒ ph¸i h÷u, vµ dµnh 5 dßng ®Ó nãi vÒ ph¸i tù do, chóng t«i sÏ kh«ng ph¶n ®èi g× c¶. Vµ còng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ chóng t«i ®· ph¶n ®èi ph¸i lao ®éng. Chóng t«i ®· ph¶n ®èi v× trong "5 dßng" Êy («ng V«-®«-v«-dèp h·y tù tr¸ch «ng ®i, nÕu nh− «ng ®· ®−a vµo cuéc tranh luËn çi tõ kh«ng ®¹t cña «ng: "qu¸"!) kh«ng nãi sù thËt vÒ ph¸i tù do.

¤ng V«-®«-v«-dèp ®· tr¸nh c©u tr¶ lêi vÒ thùc chÊt: §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cã ph¶i lµ ph¶n çch m¹ng kh«ng?

Ph¸i lao ®éng tr¸nh c©u hái Êy th× thËt lµ mét sai lÇm lín, sai lÇm nµy cã nghÜa lµ trong thùc tÕ cã sù phô thuéc cña mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ mét bé phËn nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt cò vµo ph¸i tù do.

VÊn ®Ò ®ã ®· ®−îc toµn bé lÞch sö 10 n¨m ®Çu thÕ kû XX ®Æt ra mét çch tÊt nhiªn.

HiÖn nay ë n−íc Nga, kh¾p n¬i vµ trong nh÷ng tÇng líp d©n c− hÕt søc kh¸c nhau, nh÷ng phÇn tö d©n chñ míi ®ang t¨ng lªn. §ã lµ sù thËt. Trong qu¸ tr×nh t¨ng lªn, çc phÇn tö d©n chñ Êy ph¶i ®−îc gi¸o dôc theo tinh th©n d©n chñ

triÖt ®Ó. Sù gi¸o dôc nh− vËy kh«ng thÓ lµm ®−îc nÕu nh− kh«ng gi¶i thÝch thùc chÊt cña ph¸i tù do, ph¸i nµy n¾m trong tay hµng tr¨m c¬ quan, hµng tr¨m ghÕ trong §u-ma, vµ nhê vËy mµ ¶nh h−ëng mét çch th−êng xuyªn, theo h−íng d©n chñ bÞp bîm, ®Õn mét sè ng−êi ®«ng h¬n rÊt nhiÒu so víi sè ng−êi mµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña chóng ta cã thÓ ¶nh h−ëng tíi.

Ph¸i d©n chñ cÇn ph¶i tËp hîp lùc l−îng cña m×nh l¹i. Chóng t«i sÏ lu«n lu«n khen ngîi ph¸i lao ®éng vÒ nh÷ng lêi ph¸t biÓu d©n chñ cña hä khi nãi vÒ ph¸i h÷u. Nh−ng chñ nghÜa d©n chñ cña hä sÏ kh«ng triÖt ®Ó nÕu nh− khi nãi vÒ ph¸i tù do, hä l¹i nãi theo kiÓu tù do chñ nghÜa, chø kh«ng nãi b»ng lêi nãi xøng ®¸ng víi ng−êi d©n chñ.

Kh«ng ph¶i cã hai ph¸i mµ lµ ba ph¸i ®Êu tranh víi nhau trong cuéc bÇu cö. Çc ngµi ph¸i lao ®éng ®õng lÉn lén ph¸i thø hai (ph¸i tù do) víi ph¸i thø ba (ph¸i d©n chñ). §õng lµm lu mê nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a hai ph¸i Êy, ⎯ ph¸i tù do quan t©m "qu¸ nhiÒu" ®Õn c«ng viÖc xÊu xa Êy.

"Sù thËt", çc sè 13 vµ 14, ngµy 8 vµ 9 th¸ng N¨m 1912 Ký tªn: P. P.

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt"

354 Çc chÝnh ®¶ng ë Nga 355

çc chÝnh ®¶ng ë nga

Çc cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc ®· buéc tÊt c¶ çc

®¶ng ®Òu ph¶i t¨ng c−êng viÖc cæ ®éng, ph¶i tËp hîp lùc l−îng cña m×nh ®Ó lµm cho ®¶ng "m×nh" cã ®−îc thËt nhiÒu ng−êi ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu §u-ma.

Trong t×nh h×nh ®ã, ë n−íc ta còng nh− ë tÊt c¶ çc n−íc kh¸c, ng−êi ta ®ang më ra mét cuéc qu¶ng ço tranh cö hÕt søc tr¾ng trîn. TÊt c¶ çc ®¶ng t− s¶n, nghÜa lµ nh÷ng ®¶ng b¶o vÖ ®Æc quyÒn kinh tÕ cña bän t− b¶n, ®Òu qu¶ng ço cho ®¶ng m×nh hÖt nh− bän t− b¶n nµo ®ã qu¶ng ço cho hµng ho¸ cña chóng. Cø xem çc qu¶ng ço bu«n b¸n ®¨ng trªn bÊt cø tê b¸o nµo, çc b¹n sÏ thÊy r»ng bän t− b¶n ®· ®Æt ra cho hµng ho¸ cña chóng nh÷ng çi tªn cùc kú "giËt g©n", rÊt kªu, rÊt hîp mèt, vµ chóng khoe khoang hµng ho¸ cña chóng mét çch tr©ng tr¸o, hoµn toµn kh«ng h¹n chÕ ë mét viÖc lµm nµo, kÓ c¶ nãi dèi hay lõa bÞp chóng còng kh«ng trõ.

C«ng chóng ⎯ Ýt ra lµ trong çc thµnh phè lín vµ trong çc n¬i bu«n b¸n ⎯ tõ l©u vèn ®· quen thuéc víi lèi qu¶ng ço bu«n b¸n, vµ ®· biÕt gi¸ trÞ cña çi lèi qu¶ng ço ®ã. Kh«n thay, lèi qu¶ng ço chÝnh trÞ lµm cho nhiÒu ng−êi lÇm lÉn h¬n nhiÒu, vµ v¹ch trÇn ®−îc lèi qu¶ng ço ®ã ra l¹i khã h¬n nhiÒu, ë ®©y qu¶ thËt sù gian dèi cßn ¨n s©u b¸m ch¾c h¬n nhiÒu. Tªn gäi cña çc ®¶ng ⎯ ë ch©u ¢u còng nh− ë n−íc ta ⎯ th−êng ®−îc chän lùa víi môc ®Ých qu¶ng

ço râ rÖt; "c−¬ng lÜnh" cña çc ®¶ng th−êng th−êng ®−îc th¶o ra chØ víi môc ®Ých lõa bÞp c«ng chóng. Trong mét n−íc t− b¶n chñ nghÜa cµng cã nhiÒu tù do chÝnh trÞ, cµng cã nhiÒu d©n chñ, nghÜa lµ nh©n d©n vµ ®¹i biÓu nh©n d©n cµng cã nhiÒu quyÒn, th× çc ®¶ng th−êng l¹i cµng qu¶ng ço mét çch tr©ng tr¸o h¬n.

Trong t×nh h×nh nh− thÕ, lµm thÕ nµo nhËn râ ®−îc cuéc ®Êu tranh cña çc ®¶ng? Cuéc ®Êu tranh ®ã, víi nh÷ng sù lõa dèi vµ qu¶ng ço, ph¶i ch¨ng ®· chøng thùc r»ng çc c¬ quan ®¹i biÓu, çc nghÞ viÖn, çc quèc héi, nãi chung ®Òu lµ v« Ých vµ thËm chÝ cã h¹i n÷a, ®óng nh− ®iÒu mµ bän cùc kú ph¶n ®éng, bän thï ®Þch cña chÕ ®é ®¹i nghÞ vÉn ra søc kh¼ng ®Þnh? Kh«ng ph¶i thÕ. Kh«ng cã çc c¬ quan ®¹i biÓu th× sù lõa ®¶o, sù gi¶ dèi vÒ chÝnh trÞ, sù lõa bÞp ®ñ mäi çch cßn nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu, vµ nh©n d©n cµng Ýt cã ph−¬ng tiÖn h¬n rÊt nhiÒu ®Ó v¹ch trÇn sù lõa dèi vµ t×m ra sù thËt.

§Ó nhËn râ ®−îc cuéc ®Êu tranh cña çc ®¶ng, th× kh«ng nªn tin ë lêi nãi, mµ nªn nghiªn cøu lÞch sö thùc sù cña çc ®¶ng, nghiªn cøu chñ yÕu lµ viÖc hä lµm chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lêi hä nãi vÒ b¶n th©n hä, xem hä gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ nh− thÕ nµo, xem th¸i ®é cña hä nh− thÕ nµo trong nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn lîi Ých thiÕt th©n cña çc giai cÊp kh¸c nhau trong x· héi: ®Þa chñ, t− b¶n, n«ng d©n, c«ng nh©n, v. v..

Mét n−íc cµng cã nhiÒu tù do chÝnh trÞ, nh÷ng c¬ quan ®¹i biÓu trong n−íc ®ã cµng v÷ng ch¾c vµ cµng d©n chñ, th× quÇn chóng nh©n d©n cµng dÔ nhËn râ cuéc ®Êu tranh cña çc ®¶ng vµ cµng dÔ häc tËp chÝnh trÞ, nghÜa lµ cµng dÔ v¹ch trÇn sù lõa dèi vµ t×m ra sù thËt.

Trong thêi kú nh÷ng cuéc khñng ho¶ng s©u s¾c lµm lay chuyÓn c¶ n−íc, th× bÊt cø mét x· héi nµo còng ®Òu ph©n thµnh çc chÝnh ®¶ng mét çch hÕt søc râ rÖt. Lóc bÊy giê çc chÝnh phñ kh«ng thÓ kh«ng t×m chç dùa ë çc giai cÊp

356 V. I. Lª-nin Çc chÝnh ®¶ng ë Nga 357

kh¸c nhau trong x· héi; cuéc ®Êu tranh ¸c liÖt ®· g¹t bá h¼n mäi lêi nãi su«ng vµ tÊt c¶ nh÷ng çi g× nhá nhen, n«ng c¹n; çc chÝnh ®¶ng ®Òu ®−a hÕt søc lùc cña m×nh ra, kªu gäi quÇn chóng nh©n d©n, vµ quÇn chóng, ®−îc b¶n n¨ng v÷ng ch¾c cña m×nh chØ ®¹o, ®−îc kinh nghiÖm ®Êu tranh c«ng khai soi ®−êng, sÏ biÕt ®i theo çc chÝnh ®¶ng ®¹i biÓu cho lîi Ých cña giai cÊp nµy hay giai cÊp kia.

Nh÷ng thêi kú khñng ho¶ng ®ã bao giê còng quyÕt ®Þnh sù ph©n chia ®¶ng ph¸i cña çc lùc l−îng x· héi cña mét n−íc nµo ®ã trong nhiÒu n¨m vµ thËm chÝ trong hµng chôc n¨m. ë §øc ch¼ng h¹n, çc cuéc chiÕn tranh n¨m 1866 vµ n¨m 1870 ®Òu thuéc lo¹i khñng ho¶ng ®ã; ë Nga, lo¹i khñng ho¶ng ®ã lµ sù biÕn n¨m 1905. NÕu kh«ng nh×n l¹i nh÷ng sù biÕn trong n¨m ®ã th× kh«ng thÓ hiÓu næi b¶n chÊt cña çc chÝnh ®¶ng ë n−íc ta, kh«ng thÓ ph©n biÖt ®−îc ®¶ng nµy hay ®¶ng nä ë Nga lµ ®¹i biÓu cho nh÷ng giai cÊp nµo. Chóng ta h·y xÐt qua çc chÝnh ®¶ng ë Nga, b¾t ®Çu tõ çc ®¶ng cùc h÷u.

ë çnh cùc h÷u, chóng ta thÊy cã ®¶ng "Liªn minh nh©n d©n Nga"112.

C−¬ng lÜnh cña ®¶ng nµy ®−îc tr×nh bµy nh− sau trªn tê "Ngän cê n−íc Nga"113, th«ng b¸o cña "Liªn minh nh©n d©n Nga", do A. I. §u-br«-vin xuÊt b¶n:

"Ngµy 3 th¸ng S¸u 1907, ®−îc vinh dù nhËn chØ dô cña Hoµng th−îng kªu gäi nªn lµm trô cét v÷ng ch¾c cho Hoµng th−îng, nªn lµm g−¬ng vÒ sù t«n träng luËt ph¸p vµ trËt tù cho mäi ng−êi vµ trong mäi tr−êng hîp, Liªn minh nh©n d©n Nga ch©n thµnh b¶y tá r»ng ý cña nhµ vua chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lµ: 1) biÓu hiÖn ®Çy ®ñ søc m¹nh cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, liªn kÕt keo s¬n vµ sèng cßn víi nhµ thê chÝnh gi¸o ë Nga ®−îc tæ chøc theo ®óng phÐp t¾c gi¸o héi; 2) kh«ng nh÷ng ë çc tØnh néi ®Þa mµ c¶ ë vïng biªn khu, d©n téc Nga n¾m ®−îc quyÒn thèng trÞ; 3) §u-ma nhµ n−íc chØ gåm toµn lµ ng−êi Nga, lµ ng−êi gióp viÖc chñ yÕu cña nhµ vua trong sù nghiÖp x©y dùng quèc gia cña nhµ vua; 4) nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña Liªn minh nh©n d©n Nga ®èi víi ng−êi Do-th¸i ®−îc tu©n thñ

mét çch ®Çy ®ñ, vµ 5) th¶i håi nh÷ng quan l¹i ph¶n ®èi chÝnh quyÒn chuyªn chÕ cña Nga hoµng".

Chóng t«i ®· chÐp l¹i nguyªn v¨n b¶n tuyªn bè trÞnh träng nµy cña ph¸i h÷u, mét mÆt ®Ó ®éc gi¶ biÕt nguyªn v¨n b¶n ®ã mét çch trùc tiÕp, vµ mÆt kh¸c v× nh÷ng lý do chñ yÕu tr×nh bµy ë ®©y ®Òu cã hiÖu lùc ®èi víi tÊt c¶ çc ®¶ng cña phe ®a sè trong §u-ma III, nghÜa lµ ®èi víi "ph¸i d©n téc chñ nghÜa" còng nh− ®èi víi ph¸i th¸ng M−êi. §ã lµ ®iÓm mµ qua ®o¹n tr×nh bµy sau ®©y chóng ta sÏ thÊy râ.

VÒ thùc chÊt, c−¬ng lÜnh cña Liªn minh nh©n d©n Nga ®· lÆp l¹i çi khÈu hiÓu cò kü cña thêi kú chÕ ®é n«ng n«: chÝnh gi¸o, chÕ ®é chuyªn chÕ, chñ nghÜa d©n téc. §èi víi vÊn ®Ò thõa nhËn hay kh«ng thõa nhËn çc nguyªn t¾c "lËp hiÕn" trong chÕ ®é nhµ n−íc ë Nga, tøc lµ vÊn ®Ò ng−êi ta th−êng dùa vµo ®Ó ph©n biÖt Liªn minh nh©n d©n Nga víi çc ®¶ng kh¸c ®i theo nã, th× ®iÒu ®Æc biÖt quan träng lµ ph¶i v¹ch ra r»ng Liªn minh nh©n d©n Nga tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶n ®èi çc c¬ quan ®¹i biÓu nãi chung. C−¬ng lÜnh mµ chóng t«i võa sao chÐp l¹i chØ râ r»ng Liªn minh nh©n d©n Nga chñ tr−¬ng cã mét §u-ma nhµ n−íc ®ãng vai trß "ng−êi gióp viÖc".

TÝnh chÊt ®éc ®¸o cña hiÕn ph¸p Nga, nÕu cã thÓ nãi nh− thÕ ®−îc, ®· ®−îc ph¸i §u-br«-vin tr×nh bµy ®óng, nghÜa lµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. Ph¸i d©n téc chñ nghÜa vµ ph¸i th¸ng M−êi, trong chÝnh s¸ch thùc tÕ cña hä, chÝnh lµ ®· ®øng trªn lËp tr−êng ®ã. Cuéc tranh luËn gi÷a çc ®¶ng Êy vÒ "hiÕn ph¸p" chñ yÕu lµ mét cuéc tranh luËn vÒ tõ ng÷: "ph¸i h÷u" kh«ng ph¶n ®èi §u-ma, nh−ng chØ ra søc nhÊn m¹nh r»ng §u-ma ph¶i lµ "ng−êi gióp viÖc" mµ kh«ng cã sù quy ®Þnh nµo vÒ quyÒn cña §u-ma; ph¸i d©n téc chñ nghÜa vµ ph¸i th¸ng M−êi, vÒ phÝa hä, th× kh«ng ®ßi hái nh÷ng quyÒn ®−îc quy ®Þnh chÆt chÏ; hä hoµn toµn kh«ng hÒ nghÜ ®Õn nh÷ng ®¶m b¶o thùc tÕ vÒ quyÒn. Vµ vÒ vÊn ®Ò hiÕn ph¸p ngµy 3 th¸ng S¸u, "bän lËp hiÕn" thuéc ph¸i th¸ng


M−êi hoµn toµn ®iÒu hoµ víi "nh÷ng ng−êi chèng l¹i hiÕn ph¸p".

ViÖc bøc h¹i çc d©n téc kh¸c nãi chung vµ ng−êi Do- th¸i nãi riªng, ®−îc ghi trong c−¬ng lÜnh cña bän Tr¨m ®en, mét çch c«ng khai, râ rµng vµ døt kho¸t. Còng nh− mäi lóc, ë ®©y hä nãi lªn mét çch th« b¹o h¬n, tr¬ tr¸o h¬n vµ tr¾ng trîn h¬n, nh÷ng çi mµ çc ®¶ng kh¸c th©n chÝnh phñ che giÊu ®i mét çch Ýt nhiÒu "hæ thÑn" hoÆc x· giao.

Kú thùc, tÊt c¶ nh÷ng ai biÕt chót Ýt vÒ ho¹t ®éng cña §u-ma III, còng nh− çc b¸o chÝ nh− kiÓu b¸o "Thêi míi", "¸nh s¸ng"114, "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va", v. v., th× ®Òu biÕt r»ng ph¸i d©n téc chñ nghÜa vµ ph¸i th¸ng M−êi ®Òu tham gia vµo viÖc bøc h¹i çc d©n téc kh¸c.

C©u hái ®−îc ®Æt ra lµ: c¬ së x· héi cña ®¶ng ph¸i h÷u lµ g×? ®¶ng nµy ®¹i diÖn cho giai cÊp nµo? nã phôc vô cho giai cÊp nµo?

Trë l¹i khÈu hiÖu chÕ ®é n«ng n«, b¶o vÖ tÊt c¶ nh÷ng çi ®· cò kü, thuéc thêi trung cæ trong ®êi sèng n−íc Nga, hoµn toµn tho¶ m·n víi b¶n hiÕn ph¸p ngµy 3 th¸ng S¸u, tøc hiÕn ph¸p cña bän ®Þa chñ, b¶o vÖ nh÷ng ®Æc quyÒn cña bän quý téc vµ bän quan l¹i, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®· gi¶i ®¸p râ rµng c©u hái cña chóng ta. Ph¸i h÷u lµ chÝnh ®¶ng cña bän ®Þa chñ - chñ n«, cña Héi ®ång liªn hiÖp quý téc 115. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ chÝnh Héi ®ång Êy ®· cã t¸c dông næi bËt ®Õn nh− thÕ, h¬n thÕ n÷a, cã t¸c dông l·nh ®¹o trong viÖc gi¶i t¸n §u-ma II, trong viÖc söa ®æi luËt bÇu cö vµ trong cuéc chÝnh biÕn ngµy 3 th¸ng S¸u.

§Ó v¹ch râ lùc l−îng kinh tÕ cña giai cÊp Êy ë Nga, ta chØ cÇn nªu lªn mét sù thùc c¬ b¶n sau ®©y ®−îc chøng minh b»ng çc sè liÖu thèng kª ruéng ®Êt n¨m 1905 cña chÝnh phñ, thèng kª nµy ®· ®−îc Bé néi vô c«ng bè.

Trong phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u, kh«ng ®Çy 30 000 ®Þa chñ chiÕm 70 000 000 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt, ngang víi sè ruéng ®Êt cña 10 000 000 gia ®×nh n«ng d©n cã phÇn ruéng

®Êt ®−îc chia Ýt nhÊt. Thµnh thö mét ®¹i ®Þa chñ chiÕm trung b×nh gÇn 2 300 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt, cßn mét n«ng d©n nghÌo chØ cã 7 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt cho c¶ gia ®×nh, c¶ hé. RÊt tù nhiªn vµ ch¾c ch¾n lµ ng−êi n«ng d©n kh«ng thÓ sèng víi "kho¶ng ruéng ®Êt ®−îc chia" nh− vËy, mµ chØ cã chÕt dÇn chÕt mßn th«i. N¹n ®ãi triÒn miªn cña hµng triÖu n«ng d©n ⎯ nh− n¹n ®ãi n¨m nay ⎯ cø mçi khi mÊt mïa l¹i tiÕp tôc ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ n«ng d©n ë Nga. N«ng d©n ph¶i lÜnh canh ruéng ®Êt cña ®Þa chñ víi ®iÒu kiÖn ph¶i chÞu ®ñ thø lao dÞch. N«ng d©n ph¶i dïng ngùa cña m×nh, c«ng cô cña m×nh cµy cÊy cho ®Þa chñ ®Ó tr¶ t«. §ã còng vÉn lµ chÕ ®é diªu dÞch, chØ cã ®iÒu lµ nã kh«ng ®−îc chÝnh thøc gäi lµ chÕ ®é n«ng n« mµ th«i. Trªn çc kho¶nh ruéng ®Êt gåm tíi 2 300 ®ª-xi-a-ti-na, bän ®Þa chñ phÇn lín kh«ng thÓ kinh doanh b»ng çch nµo kh¸c ngoµi çch thi hµnh chÕ ®é n« dÞch, lao dÞch, tøc lµ chÕ ®é diªu dÞch. Chóng chØ dïng c«ng nh©n lµm thuª ®Ó cµy cÊy mét phÇn sè ruéng ®Êt réng lín cña chóng.

Thø n÷a lµ còng chÝnh giai cÊp ®Þa chñ quý téc ®ã cung cÊp ®¹i ®a sè quan l¹i cao cÊp vµ trung cÊp cho nhµ n−íc. ë Nga ®Æc quyÒn cña bän quan l¹i, chÝnh lµ mÆt kh¸c cña nh÷ng ®Æc quyÒn vµ quyÒn lùc vÒ ruéng ®Êt cña bän ®Þa chñ quý téc. Do ®ã ta thÊy r»ng viÖc Héi ®ång liªn hiÖp quý téc vµ çc ®¶ng "ph¸i h÷u" b¶o vÖ chÝnh s¸ch duy tr× nh÷ng truyÒn thèng n«ng n« cò, kh«ng ph¶i lµ viÖc ngÉu nhiªn mµ lµ tÊt nhiªn, kh«ng ph¶i do mét sè ng−êi nµo ®ã "xÊu bông", mµ lµ do lîi Ých cña mét giai cÊp cã thÕ lùc v« cïng m¹nh mÏ thóc b¸ch. Giai cÊp thèng trÞ cò ⎯ bän ®Þa chñ cuèi cïng ⎯ trong khi vÉn lµ giai cÊp thèng trÞ nh− tr−íc, ®· lËp ra mét ®¶ng riªng ®Ó phôc vô cho m×nh. §¶ng ®ã chÝnh lµ 'Liªn minh nh©n d©n Nga" hay "ph¸i h÷u" trong §u-ma nhµ n−íc vµ trong Héi ®ång nhµ n−íc.

Nh−ng v× hiÖn ®· cã nh÷ng c¬ quan ®¹i biÓu, v× quÇn chóng ®· c«ng khai b−íc lªn vò ®µi chÝnh trÞ, nh− hä ®·


lµm ë Nga n¨m 1905, nªn bÊt cø mét ®¶ng nµo còng cÇn ph¶i viÖn ®Õn nh©n d©n trong mét chõng mùc nµo ®ã. Nh−ng çc ®¶ng ph¸i h÷u cã thÓ viÖn ®Õn vµ kªu gäi nh©n d©n b»ng nh÷ng luËn ®iÖu nh− thÕ nµo?

Cè nhiªn, hä kh«ng thÓ c«ng nhiªn nãi tíi viÖc b¶o vÖ lîi Ých cña bän ®Þa chñ. Hä nãi ®Õn viÖc duy tr× trËt tù cò nãi chung; hä ra søc g©y lßng ngê vùc ®èi víi nh÷ng d©n téc kh¸c, nhÊt lµ ®èi víi ng−êi Do-th¸i; hä l«i kÐo nh÷ng ng−êi hoµn toµn l¹c hËu, hoµn toµn dèt n¸t tham gia vµo nh÷ng vô tµn s¸t, bøc h¹i ng−êi "Do-th¸i". Hä ra søc che giÊu nh÷ng ®Æc quyÒn cña bän quý téc, bän quan l¹i vµ bän ®Þa chñ b»ng nh÷ng bµi nãi vÒ viÖc ng−êi Nga bÞ çc d©n téc kh¸c "¸p bøc".

§ã lµ ®¶ng cña "ph¸i h÷u". Mét ®¶ng viªn cña nã lµ Pu-ri-skª-vÝch, nhµ hïng biÖn næi nhÊt cña ph¸i h÷u t¹i §u-ma III, ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu vµ cè g¾ng mét çch cã hiÖu qu¶ ®Ó chØ ra cho nh©n d©n thÊy ph¸i h÷u muèn g×, chóng hµnh ®éng nh− thÕ nµo, chóng phôc vô cho ai. Pu-ri-skª-vÝch lµ mét tay cæ ®éng cã tµi.

Bªn c¹nh "ph¸i h÷u" gåm 46 ®¹i biÓu t¹i §u-ma III, lµ "ph¸i d©n téc chñ nghÜa" gåm 91 ®¹i biÓu. Mµu s¾c kh¸c nhau gi÷a bän nµy víi ph¸i h÷u hoµn toµn kh«ng ®¸ng kÓ: thùc ra ®ã kh«ng ph¶i lµ hai ®¶ng, mµ lµ mét ®¶ng, chóng ®· ph©n c«ng cho nhau "viÖc" bøc h¹i d©n téc kh¸c, bøc h¹i ph¸i "d©n chñ - lËp hiÕn" (ph¸i tù do) vµ ph¸i d©n chñ, v. v.. Bän chóng lµm cïng mét c«ng viÖc, kÎ th× tµn b¹o h¬n, kÎ th× kh«n khÐo h¬n. V¶ l¹i, ®iÒu ®ã cã lîi cho chÝnh phñ lµ bän "cùc" h÷u, bän cã thÓ g©y ra mäi vô tai tiÕng, tµn s¸t, cã thÓ giÕt h¹i nh÷ng GhÐc-txen-stanh, I-«n- l«-x¬, Ca-ra-va-Ðp, ⎯ bän ®ã ®øng çch biÖt ra mét chót, lµm nh− thÓ chóng "phª ph¸n" chÝnh phñ tõ ph¸i h÷u... Sù kh¸c nhau gi÷a ph¸i h÷u vµ ph¸i d©n téc chñ nghÜa kh«ng thÓ cã mét ý nghÜa quan träng nµo.

§¶ng th¸ng M−êi cã 131 ®¹i biÓu t¹i §u-ma III, cè nhiªn

lµ gåm c¶ bän "th¸ng M−êi çnh h÷u". §¶ng th¸ng M−êi c¬ b¶n kh«ng kh¸c ph¸i h÷u trong chÝnh s¸ch hiÖn t¹i, nh−ng l¹i kh¸c ph¸i h÷u ë chç lµ ngoµi giai cÊp ®Þa chñ, ®¶ng nµy cßn phôc vô bän ®¹i t− b¶n, bän th−¬ng nh©n kú cùu, phôc vô giai cÊp t− s¶n lµ giai cÊp khiÕp sî khi thÊy c«ng nh©n vµ sau hä lµ n«ng d©n thøc tØnh vÒ mét cuéc sèng ®éc lËp, khiÕp sî tíi møc ®· hoµn toµn quay vÒ b¶o vÖ chÕ ®é cò. ë Nga cã nh÷ng tªn t− b¶n ⎯ vµ cã kh¸ nhiÒu tªn t− b¶n ⎯ ®· ®èi ®·i víi c«ng nh©n ch¼ng h¬n g× bän ®Þa chñ ®èi ®·i víi ng−êi n«ng n« tr−íc kia; c«ng nh©n, nh©n viªn cöa hµng ®èi víi chóng chØ lµ kÎ hÇu ng−êi h¹ mµ th«i. Kh«ng ai cã thÓ b¶o vÖ ®−îc chÕ ®é cò tèt h¬n lµ çc ®¶ng ph¸i h÷u, bän d©n téc chñ nghÜa vµ bän th¸ng M−êi. Håi 1904 vµ 1905, t¹i çc ®¹i héi héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè còng ®· cã nh÷ng tªn t− b¶n ®ßi hái ph¶i cã "hiÕn ph¸p", nh−ng ®Ó chèng l¹i c«ng nh©n th× hä l¹i s½n sµng hoµn toµn chÊp nhËn hiÕp ph¸p ngµy 3 th¸ng S¸u.

§¶ng th¸ng M−êi lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng chñ yÕu cña bän ®Þa chñ vµ bän t− b¶n. §ã lµ ®¶ng n¾m quyÒn l·nh ®¹o trong §u-ma III: 131 ®¹i biÓu §¶ng th¸ng M−êi vµ 137 ®¹i biÓu ph¸i h÷u vµ d©n téc chñ nghÜa häp thµnh mét ®a sè v÷ng ch¾c trong §u-ma III.

§¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 ®· ®¶m b¶o cho bän ®Þa chñ vµ ®¹i t− b¶n chiÕm ®−îc ®a sè: trong tÊt c¶ nh÷ng héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh ®−îc cö ®¹i biÓu vµo §u- ma, th× hä ®Þa chñ vµ nh÷ng ®¹i biÓu cö tri thuéc ®oµn tuyÒn cö d©n thµnh phè lo¹i mét (tøc lµ cña bän ®¹i t− b¶n) chiÕm ®a sè. Trong 28 héi nghÞ bÇu cö hµng tØnh, th× chØ riªng çc ®¹i biÓu cö tri cña ®Þa chñ ®· chiÕm ®a sè. Toµn bé chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ngµy 3 th¸ng S¸u ®· ®−îc thùc hiÖn nhê cã sù gióp søc cña §¶ng th¸ng M−êi, do ®ã ®¶ng nµy chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÊt c¶ nh÷ng téi lçi vµ téi ¸c cña §u-ma III.


Trªn lêi nãi, trong c−¬ng lÜnh cña chóng, §¶ng th¸ng M−êi b¶o vÖ "hiÕn ph¸p" vµ ngay c¶... quyÒn tù do n÷a! Kú thùc, ®¶ng ®ã ®· ñng hé tÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p dïng ®Ó chèng l¹i c«ng nh©n (vÝ dô nh− luËt b¶o hiÓm, ⎯ çc b¹n h·y nhí l¹i r»ng chñ tÞch tiÓu ban vª vÊn ®Ò c«ng nh©n cña §u-ma l¹i lµ tö t−íc Ti-den-gau-den!), dïng ®Ó chèng l¹i n«ng d©n, chèng l¹i viÖc h¹n chÕ sù ®éc ®o¸n vµ bÊt chÊp ph¸p luËt. §¶ng th¸ng M−êi còng lµ mét ®¶ng ñng hé chÝnh phñ nh− ph¸i d©n téc chñ nghÜa. §iÒu nµy kh«ng hÒ thay ®æi chót nµo nÕu thØnh tho¶ng ⎯ nhÊt lµ tr−íc çc cuéc tuyÓn cö! ⎯ §¶ng th¸ng M−êi cã ®−a ra nh÷ng lêi lÏ "cã tÝnh chÊt ®èi lËp". BÊt cø n¬i nµo cã nghÞ viÖn, th× tõ l©u ng−êi ta ®· nhËn thÊy vµ lu«n lu«n nhËn thÊy r»ng çc ®¶ng t− s¶n ®Òu ch¬i çi trß ®èi lËp; lèi ch¬i nµy kh«ng h¹i g× cho çc ®¶ng ®ã, bëi v× kh«ng mét chÝnh phñ nµo l¹i g× coi çi trß ch¬i ®ã lµ thËt; ®«i khi trß ch¬i Êy còng cã Ých cho hä khi hä ®øng tr−íc mét cö tri mµ hä cho lµ nªn "phØnh nÞnh" b»ng nh÷ng lêi lÏ ®èi lËp.

Tuy nhiªn bän chuyªn gia vµ danh thñ trong trß ch¬i ®èi lËp l¹i lµ ®¶ng ®èi lËp chñ yÕu t¹i §u-ma III ⎯ "§¶ng d©n chñ" - lËp hiÕn, §¶ng "tù do nh©n d©n".

ChØ çi tªn gäi cña ®¶ng ®ã còng lµ trß ch¬i råi, v× sù thùc ®¶ng ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét ®¶ng d©n chñ, tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ mét ®¶ng nh©n d©n, kh«ng ph¶i lµ mét ®¶ng cña tù do, mµ lµ mét ®¶ng cña mét nöa tù do, nÕu kh«ng ph¶i lµ cña mét phÇn t− tù do.

Thùc ra, ®ã lµ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa sî phong trµo nh©n d©n h¬n lµ sî thÕ lùc ph¶n ®éng rÊt nhiÒu.

Ng−êi d©n chñ tin ë nh©n d©n, tin ë phong trµo quÇn chóng, hä dïng mäi çch ®Ó gióp phong trµo ®ã, mÆc dÇu th−êng th−êng hä hay cã (nh− ph¸i d©n chñ t− s¶n, ph¸i lao ®éng) quan niÖm sai lÇm vÒ ý nghÜa cña phong trµo ®ã trong ph¹m vi chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa. Ng−êi d©n chñ thµnh

thËt h¬n khi mong muèn ®o¹n tuyÖt víi tÊt c¶ çi cã tÝnh chÊt trung cæ.

Ng−êi thuéc ph¸i tù do sî phong trµo quÇn chóng, c¶n trë phong trµo ®ã vµ b¶o vÖ mét çch cã ý thøc mét sè thiÕt chÕ trung cæ nµo ®ã, mµ l¹i lµ nh÷ng thiÕt chÕ chñ yÕu nhÊt, nh»m b¶o ®¶m cho m×nh cã mét chç dùa chèng l¹i quÇn chóng, nhÊt lµ chèng l¹i c«ng nh©n. Chia chÝnh quyÒn víi bän Pu-ri-skª-vÝch ⎯ mµ tuyÖt nhiªn kh«ng thñ tiªu tÊt c¶ nh÷ng c¬ së cña chÝnh quyÒn cña bän Pu-ri-skª-vÝch ⎯ ®ã lµ ®iÒu mµ ph¸i tù do ®ang mong ®¹t tíi. TÊt c¶ v× nh©n d©n, tÊt c¶ do nh©n d©n ⎯ ng−êi tiÓu t− s¶n d©n chñ (ph¸i n«ng d©n, bao gåm c¶ ph¸i lao ®éng) nãi thÕ ⎯ hä thµnh t©m muèn thñ tiªu tÊt c¶ nh÷ng c¬ së cña chÕ ®é Pu-ri-skª-vÝch nh−ng l¹i kh«ng hiÓu ®−îc tÇm quan träng cña cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n lµm thuª chèng l¹i t− b¶n. Tr¸i l¹i, môc ®Ých thËt sù cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa chÝnh lµ chia nhau víi Pu-ri-skª-vÝch quyÒn thèng trÞ ®èi víi c«ng nh©n vµ ®èi víi nh÷ng ng−êi tiÓu chñ.

Trong §u-ma I vµ II bän d©n chñ - lËp hiÕn chiÕm ®−îc ®a sè hoÆc mét ®Þa vÞ −u thÕ. Chóng ®· lîi dông ®Þa vÞ ®ã ®Ó ch¬i çi trß v« nghÜa vµ kh«ng vÎ vang g×: quay vÒ phÝa h÷u, chóng ®· ch¬i trß trung thµnh víi chÝnh phñ vµ «m Êp méng lµm bé tr−ëng (hä nãi r»ng hä cã thÓ gi¶i quyÕt mét çch hoµ b×nh tÊt c¶ çc m©u thuÉn, kh«ng lµm h− háng ng−êi mu-gÝch vµ kh«ng lµm phËt ý Pu-ri-skª-vÝch); quay vÒ phÝa t¶, chóng ®· ch¬i trß chñ nghÜa d©n chñ. Tõ phÝa h÷u, kÕt qu¶ cña trß ch¬i Êy lµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn rót cuéc nhËn ®−îc mét çi ®¸ ®Ýt. Tõ phÝa t¶, chóng ®· nhËn ®−îc çi danh hiÖu ®Ých ®¸ng lµ ph¶n béi sù nghiÖp tù do cña nh©n d©n. Trong c¶ hai §u-ma ®Çu tiªn, chóng ®· lu«n lu«n ®Êu tranh kh«ng nh÷ng víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, mµ c¶ víi ph¸i lao ®éng n÷a. ChØ cÇn nhí l¹i lµ, b»ng çch b¶o vÖ −u thÕ cña ®Þa chñ vµ quan l¹i ®èi víi n«ng d©n trong çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· lµm


thÊt b¹i çi kÕ ho¹ch cña ph¸i lao ®éng vÒ çc uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng (§u-ma I), mét kÕ ho¹ch d©n chñ s¬ ®¼ng, d©n chñ tèi thiÓu th«i!

T¹i §u-ma III, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· ch¬i trß "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm", ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua. Vµ chÝnh v× lÏ ®ã mµ chóng ®· nhiÒu lÇn bá phiÕu chÊp thuËn ng©n s¸ch cña chÝnh phñ ("nh÷ng ng−êi d©n chñ" ®Êy!), chóng ®· gi¶i thÝch cho §¶ng th¸ng M−êi hiÓu r»ng viÖc "b¾t buéc" (b¾t buéc ®èi víi n«ng d©n) chuéc l¹i ruéng ®Êt lµ kh«ng nguy hiÓm g×, lµ kh«ng h¹i g× ⎯ h·y nhí l¹i Bª-rª- dèp-xki I ⎯ chóng ®· sai Ca-ra-u-lèp lªn diÔn ®µn ®Ó ®äc nh÷ng diÔn v¨n "cÇu nguyÖn"; chóng ®· tõ bá phong trµo quÇn chóng, chóng ®· cÇu viÖn çc "tÇng líp trªn" vµ ®· ng¨n c¶n kh«ng cho çc tÇng líp d−íi ph¸t biÓu (cuéc ®Êu tranh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn chèng çc ®¹i biÓu c«ng nh©n trong vÊn ®Ò b¶o hiÓm c«ng nh©n) v. v., v. v..

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ chÝnh ®¶ng cña ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng. Do tham väng cña chóng muèn ®ãng vai trß "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm", nghÜa lµ ph¸i ®èi lËp ®−îc thõa nhËn, hîp ph¸p, ®−îc phÐp c¹nh tranh víi §¶ng th¸ng M−êi, ®èi lËp kh«ng ph¶i víi chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, mµ lµ ®èi lËp cña chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, ⎯ do tham väng ®ã, nªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· hoµn toµn ch«n vïi m×nh víi t− çch lµ "ng−êi d©n chñ". ViÖc tuyªn truyÒn tr©ng tr¸o theo tinh thÇn ph¸i "Nh÷ng çi mèc" cña çc nhµ t− t−ëng d©n chñ - lËp hiÕn, nh− çc «ng Xt¬-ru-vª, I-d¬-g«-Ðp vµ ®ång bän ®· ®−îc R«-da-nèp vµ An-t«-ni V«-l−n-xki t©ng bèc lªn tËn m©y xanh, vµ vai trß "ph¸i ®èi lËp cã tr¸ch nhiÖm" t¹i §u-ma III, ®ã lµ hai mÆt cña mét tÊm huy ch−¬ng. Giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®−îc bän Pu-ri-skª-vÝch dung thø, muèn ngåi bªn c¹nh Pu-ri-skª-vÝch.

Sù liªn minh hiÖn nay gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ "ph¸i tiÕn bé" trong cuéc bÇu cö §u-ma IV, ®· chøng thùc mét lÇn n÷a r»ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ hÕt søc ph¶n

çch m¹ng. Ph¸i tiÕn bé kh«ng hÒ cã mét tham väng g× vÒ d©n chñ c¶; hä kh«ng hÒ nãi mét lêi nµo vÒ cuéc ®Êu tranh chèng l¹i toµn bé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u c¶; hä kh«ng hÒ m¬ t−ëng tíi mét "quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng" nµo c¶. §ã lµ ph¸i tù do «n hoµ, ph¸i kh«ng hÒ giÊu giÕm mèi quan hÖ th©n thuéc cña hä víi §¶ng th¸ng M−êi. Sù liªn minh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé khiÕn cho ngay c¶ nh÷ng kÎ mï qu¸ng nhÊt trong sè nh÷ng "kÎ hïa theo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn" còng s¸ng m¾t ra mµ thÊy ®−îc b¶n chÊt thËt sù cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

§¹i biÓu cho giai cÊp t− s¶n d©n chñ ë Nga lµ ph¸i d©n tuý thuéc ®ñ mäi mµu s¾c, tõ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng t¶ nhÊt cho ®Õn §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n116 vµ ph¸i lao ®éng. TÊt c¶ ®Òu s½n lßng nãi su«ng vÒ "chñ nghÜa x· héi", nh−ng mét c«ng nh©n gi¸c ngé kh«ng ®−îc m¾c lõa vÒ ý nghÜa cña nh÷ng lêi nãi ®ã. Kú thùc kh«ng cã chót g× lµ chñ nghÜa x· héi trong çi luËn ®iÖu "quyÒn cã ruéng ®Êt", còng nh− trong çi luËn ®iÖu "ph©n phèi b×nh qu©n" ruéng ®Êt vµ "x· héi ho¸ ruéng ®Êt" c¶. §ã lµ ®iÓm cÇn ph¶i hiÓu ®èi víi bÊt cø ai ®· biÕt r»ng viÖc huû bá quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ chia l¹i ruéng ®Êt, ⎯ dÇu cã chia l¹i mét çch "c«ng b»ng" tét bËc ®i n÷a, ⎯ kh«ng nh÷ng kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Õn quyÒn lùc cña thÞ tr−êng, cña ®ång tiÒn, cña t− b¶n, mµ tr¸i l¹i cßn ph¸t triÓn nh÷ng çi ®ã réng h¬n n÷a.

Nh−ng nh÷ng c©u nãi su«ng vÒ "nguyªn t¾c lao ®éng" vµ vÒ "chñ nghÜa x· héi d©n tuý" ®Òu biÓu hiÖn lßng tin s©u s¾c (vµ nguyÖn väng ch©n thµnh) cña ng−êi d©n chñ tin r»ng cã thÓ vµ cÇn ph¶i huû bá tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc thêi trung cæ vÒ chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ ®ång thêi vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ. NÕu ph¸i tù do (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn) muèn cïng bän Pu-ri-skª-vÝch chia nhau n¾m chÝnh quyÒn vµ ®Æc quyÒn chÝnh trÞ, th× ph¸i d©n tuý l¹i lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ, chÝnh v× hiÖn nay hä ®ang mong muèn vµ tÊt ph¶i mong


muèn huû bá tÊt c¶ nh÷ng ®Æc quyÒn vÒ chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ tÊt c¶ nh÷ng ®Æc quyÒn vÒ chÝnh trÞ.

§«ng ®¶o quÇn chóng n«ng d©n Nga ®ang ë trong t×nh c¶nh khiÕn cho hä c¨n b¶n kh«ng thÓ nghÜ ®Õn mét sù tho¶ hiÖp víi bän Pu-ri-skª-vÝch (mét sù tho¶ hiÖp hoµn toµn cã thÓ cã ®−îc, cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, vµ gÇn gòi ®èi víi ph¸i tù do). Bëi vËy cho nªn ë Nga, chñ nghÜa d©n chñ cña giai cÊp tiÓu t− s¶n vÉn cßn b¸m rÔ trong quÇn chóng trong mét thêi gian kh¸ l©u n÷a, vµ cuéc c¶i çch ruéng ®Êt cña Xt«- l−-pin, çi chÝnh s¸ch t− s¶n ®ã cña bän Pu-ri-skª-vÝch nh»m chèng l¹i ng−êi mu-gÝch, cho ®Õn nay vÉn kh«ng t¹o ra ®−îc mét çi g× v÷ng vµng c¶, ngoµi çi... n¹n ®ãi cña 30 triÖu ng−êi!

Hµng triÖu ng−êi tiÓu chñ ®ãi khæ kh«ng thÓ kh«ng mong mái mét cuéc c¶i çch ruéng ®Êt kh¸c, mét cuéc c¶i çch d©n chñ kh«ng thÓ v−ît ra ngoµi khu«n khæ chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa, kh«ng thñ tiªu chÕ ®é n« lÖ lµm thuª, nh−ng cã thÓ quÐt s¹ch trªn ®Êt n−íc Nga nh÷ng h×nh thøc thêi trung cæ. T¹i §u-ma III, ph¸i lao ®éng rÊt lµ yÕu ít, nh−ng hä ®¹i diÖn cho quÇn chóng. Sù nghiªng ng¶ cña ph¸i lao ®éng gi÷a ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n tÊt nhiªn xuÊt ph¸t tõ ®Þa vÞ giai cÊp cña nh÷ng ng−êi tiÓu chñ; h¬n n÷a sù khã kh¨n ®Æc biÖt trong viÖc ®oµn kÕt, tæ chøc vµ gi¸o dôc hä khiÕn cho ph¸i lao ®éng, vÒ mÆt lµ mét ®¶ng, cã tÝnh chÊt hÕt søc lê mê vµ kh«ng râ rµng. V× thÕ ph¸i lao ®éng, ⎯ ®−îc "chñ nghÜa triÖu håi" ngu xuÈn cña ph¸i d©n tuý çnh t¶ gióp søc, ⎯ lµ h×nh ¶nh th¶m h¹i cña mét chÝnh ®¶ng bÞ thñ tiªu.

Ph¸i lao ®éng kh¸c víi ph¸i thñ tiªu gi¶ danh m¸c-xÝt ë n−íc ta, ë chç ph¸i lao ®éng th× do nhu nh−îc mµ thµnh ph¸i thñ tiªu, cßn ph¸i thñ tiªu gi¶ danh m¸c-xÝt th× trë thµnh ph¸i thñ tiªu lµ do cã ¸c ý. Gióp ®ì nh÷ng ng−êi d©n chñ tiÓu t− s¶n hÌn yÕu, l«i hä tho¸t khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do, ®oµn kÕt phe d©n chñ chèng bän d©n chñ - lËp hiÕn

ph¶n çch m¹ng, chø kh«ng ph¶i chØ chèng ph¸i h÷u: ®ã lµ nhiÖm vô cña ph¸i d©n chñ c«ng d©n.

Cßn nh− ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, lµ ph¸i ®· cã ®¶ng ®oµn cña m×nh t¹i §u-ma III, th× ë ®©y chóng ta chØ cã thÓ nãi qua th«i.

Kh¾p mäi n¬i ë ch©u ¢u, çc ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n ®· ®−îc h×nh thµnh, ®· tho¸t ra khái ¶nh h−ëng cña hÖ t− t−ëng d©n chñ chung, ®· häc ®−îc çch ph©n biÖt gi÷a cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n lµm thuª chèng t− b¶n víi cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é phong kiÕn nh»m, ngoµi nh÷ng môc ®Ých kh¸c ra, t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é phong kiÕn, nh»m lµm cho cuéc ®Êu tranh nµy tr¸nh khái mäi sù do dù vµ rôt rÌ. ë Nga, ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· hoµn toµn t¸ch khái c¶ ph¸i tù do lÉn ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng), ®iÒu ®ã cã lîi lín cho sù nghiÖp d©n chñ nãi chung. Trµo l−u thñ tiªu trong ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ("B×nh minh cña chóng ta" vµ ""Sù nghiÖp sinh ®éng") còng hÌn yÕu nh− ph¸i lao ®éng, ca ngîi tÝnh chÊt kh«ng thµnh h×nh, khao kh¸t ®ãng vai ®èi lËp "®−îc dung thø", kh«ng thõa nhËn quyÒn l·nh ®¹o cña c«ng nh©n, chØ nãi ®Õn tæ chøc "c«ng khai" (mµ tho¸ m¹ tæ chøc kh«ng c«ng khai), tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. Râ rµng trµo l−u Êy g¾n liÒn víi sù tan r· vµ t×nh tr¹ng suy ®åi trong thêi kú ph¶n çch m¹ng, vµ râ rµng lµ trµo l−u Êy ®· t¸ch khái ph¸i d©n chñ c«ng nh©n.

Çc c«ng nh©n gi¸c ngé kh«ng hÒ thñ tiªu g× hÕt, mµ ®oµn kÕt nhau l¹i ®Ó ng¨n chÆn ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do, tù tæ chøc nhau l¹i nh− lµ mét giai cÊp, ph¸t triÓn tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc tæ chøc c«ng ®oµn cã thÓ cã ®−îc, v. v., hµnh ®éng võa víi t− çch lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña lao ®éng lµm thuª chèng t− b¶n, võa víi t− çch lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña ph¸i d©n chñ triÖt ®Ó chèng toµn bé chÕ ®é cò ë Nga vµ chèng tÊt th¶y nh÷ng chñ tr−¬ng nh−îng bé ®èi víi chÕ ®é Êy.


§Ó minh häa, chóng t«i c«ng bè ra ®©y nh÷ng sè liÖu vÒ thµnh phÇn ®¶ng ph¸i trong §u-ma nhµ n−íc III, nh÷ng sè liÖu nµy lÊy trong "S¸ch chØ dÉn" chÝnh thøc cña §u-ma n¨m 1912.

Thµnh phÇn ®¶ng ph¸i trong §u-ma nhµ n−íc III

§ Þ a c h ñ : Ph¸i h÷u: ........................................ 46 Ph¸i d©n téc chñ nghÜa .............................. 74 Ph¸i d©n téc ®éc lËp ................................ 17 §¶ng th¸ng M−êi çnh h÷u........................... 11 §¶ng th¸ng M−êi .................................. 120

Tæng sè ®¹i biÓu çc chÝnh ®¶ng ñng hé chÝnh phñ .... 268

T− s ¶ n : Ph¸i tiÕn bé ...................................... 36 §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ............................. 52 C«-l« Ba-lan ...................................... 11 Nhãm nh÷ng ng−êi Ba-lan, LÝt-va vµ Bª-l«-ru-xi-a .......... 7 Nhãm ®¹o Håi .................................... 9

Tæng sè ®¹i biÓu thuéc ph¸i tù do ................. 115

P h ¸ i d © n c h ñ t− s ¶ n : Nhãm lao ®éng.................................... 14

P h ¸ i d © n c h ñ c « n g n h © n : §¶ng d©n chñ - x· héi .............................. 13

Tæng sè ®¹i biÓu ph¸i d©n chñ.................... 27

Kh«ng ®¶ng ph¸i .................................. 27 Tæng céng .................................. 437

§u-ma nhµ n−íc III ®· tõng cã hai ph¸i ®a sè: 1) ph¸i h÷u vµ §¶ng th¸ng M−êi = 268 trong sè 437 ®¹i biÓu; 2) §¶ng th¸ng M−êi vµ ph¸i tù do = 120 + 115 = 235 trong sè 437 ®¹i biÓu. Hai ph¸i ®a sè ®ã ®Òu lµ ph¶n çch m¹ng.

"Ng«i sao Nª-va", sè 5, ngµy 10 th¸ng N¨m 1912 Ký tªn: V. I - lin


370 §iÒu tra vÒ çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n 371

§iÒu tra vÒ çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n

Phßng kinh tÕ - c«ng nghiÖp cña Héi kü thuËt ®Õ quèc Nga ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra vÒ çc "tæ chøc x· héi cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp ë Nga", nãi ®óng h¬n lµ vÒ çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n. KÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra Êy hiÖn ®· ®−îc c«ng bè trong quyÓn s¸ch cña «ng Gu-sca: "Çc tæ chøc ®¹i diÖn cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp ë Nga" (Xanh Pª- tÐc-bua. 1912). C¶ tµi liÖu hiÖn cã ë ®Êy, c¶ nh÷ng kÕt luËn mµ t¸c gi¶ nªu ra kh¸ râ rµng ®Òu rÊt ®¸ng ®−îc chó ý.

I Cuéc ®iÒu tra cña Héi kü thuËt thùc ra lµ nh»m vµo çc

tæ chøc "®¹i diÖn" cña çc nhµ t− b¶n lµ nh÷ng tæ chøc bao gåm gÇn 80% tÊt c¶ çc tæ chøc. GÇn 15%lµ çc çc-ten, t¬- rít, xanh-®i-ca; gÇn 5% lµ çc héi nh÷ng ng−êi thuª c«ng nh©n; sè cßn l¹i lµ çc uû ban giao dÞch, çc héi ®ång ®¹i héi, v. v.. B¶n th©n çc tæ chøc nµy rÊt thÝch tù x−ng lµ "®¹i diÖn". NhiÖm vô cña nh÷ng tæ chøc Êy lµ g©y ¸p lùc ®èi víi çc c¬ quan chÝnh quyÒn.

Theo ý kiÕn «ng Gu-sca, héi nh÷ng ng−êi thuª c«ng nh©n tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh giai cÊp "trùc tiÕp" chèng c«ng nh©n lµm thuª, cßn çc tæ chøc ®¹i diÖn th× tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh giai cÊp "gi¸n tiÕp", "®Êu tranh víi çc giai cÊp kh¸c

b»ng çch g©y ¸p lùc ®èi víi chÝnh quyÒn nhµ n−íc vµ d− luËn x· héi".

ThuËt ng÷ Êy tÊt nhiªn lµ kh«ng ®óng. Nã chØ râ ngay cho ta thÊy mét trong nh÷ng thiÕu sãt c¬ b¶n mµ «ng Gu-sca còng m¾c ph¶i nh− ®a sè çc ®¹i biÓu cña khoa kinh tÕ chÝnh trÞ t− s¶n "cña çc gi¸o s−". Kh¸i niÖm ®Êu tranh giai cÊp tuång nh− ®−îc chÊp nhËn, kh¸i niÖm ®ã tuång nh− ®−îc lÊy lµm c¬ së cho viÖc nghiªn cøu. Nh−ng trong thùc tÕ kh¸i niÖm Êy ®ang bÞ thu hÑp l¹i vµ bÞ xuyªn t¹c ®i. ThËt vËy, theo «ng Gu-sca th× cuéc ®Êu tranh cña çc nhµ t− b¶n víi c«ng nh©n lµm thuª trong khu«n khæ mét chÕ ®é chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh lµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp "trùc tiÕp", cßn cuéc ®Êu tranh cho b¶n th©n chÕ ®é chÝnh trÞ lµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp "gi¸n tiÕp"! VËy th× cuéc ®Êu tranh v× b¶n th©n "chÝnh quyÒn nhµ n−íc" thuéc vµo lo¹i nµo?

Nh−ng vÒ çi sai lÇm c¬ b¶n Êy trong "thÕ giíi quan" cña «ng Gu-sca, chóng ta sÏ nãi ®Õn vµo ®óng chç cña nã. ý nghÜa cña t¸c phÈm cña «ng ta kh«ng ph¶i ë lý luËn, mµ ë chç tæng hîp çc sù viÖc. Nh÷ng sè liÖu bao gåm nh÷ng tæ chøc thuéc lo¹i chiÕm −u thÕ th× v« luËn thÕ nµo còng ®Òu rÊt ®¸ng chó ý.

Tæng sè çc tæ chøc "®¹i diÖn" cña ®¹i t− b¶n ë Nga n¨m 1910 ®−îc x¸c ®Þnh lµ 143. Trong sè ®ã cã 71 héi giao dÞch vµ çc uû ban cña chóng. Råi ®Õn 14 uû ban th−¬ng nghiÖp vµ x−ëng thñ c«ng, 3 c¬ quan qu¶n trÞ th−¬ng nh©n, 51 tæ chøc thuéc nhãm "liªn hiÖp" (®¹i héi, héi ®ång ®¹i héi, v¨n phßng t− vÊn v. v.) vµ 4 tæ chøc cña nhãm kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh râ. TÊt c¶ cã 62 tæ chøc, tøc lµ ch−a ®Çy mét nöa, ®· h−ëng øng cuéc ®iÒu tra. Trong sè 51 tæ chøc thuéc çi nhãm "liªn hiÖp" ®¸ng chó ý nhÊt th× cã 22 tæ chøc ®· h−ëng øng cuéc ®iÒu tra.

§Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ nh÷ng sè liÖu vÒ thêi gian xuÊt hiÖn çc tæ chøc Êy. Trong sè 32 uû ban giao dÞch ®· h−ëng øng cuéc ®iÒu tra, cã 9 uû ban ®−îc thµnh lËp trong thêi

372 V. I. Lª-nin §iÒu tra vÒ çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n 373

gian 100 n¨m, tõ n¨m 1800 ®Õn n¨m 1900; 5 uû ban thµnh lËp trong kho¶ng 4 n¨m tõ 1901 ®Õn 1904; 9 uû ban ®−îc thµnh lËp trong 2 n¨m çch m¹ng 1905 - 1906; vµ 9 uû ban thµnh lËp tõ 1907 ®Õn 1910.

¤ng Gu-sca viÕt: "Nh− vËy ë ®©y ta thÊy rÊt râ çi ®µ thóc ®Èy do phong trµo x· héi n¨m 1905 b·o t¸p t¹o nªn cho qu¸ tr×nh tù tæ chøc cña çc tæ chøc ®¹i diÖn cña t− b¶n".

Trong sè 22 tæ chøc thuéc nhãm liªn hiÖp, chØ cã 7 çi ®−îc thµnh lËp tõ n¨m 1870 ®Õn 1900; 2 çi tõ n¨m 1901 ®Õn n¨m 1904; 8 çi trong 2 n¨m çch m¹ng 1905 - 1906; vµ 5 çi tõ n¨m 1907 ®Õn n¨m 1910. TÊt c¶ çc "héi ®ång ®¹i héi" ®ã cña çc ®¹i biÓu c«ng nghiÖp nãi chung, vµ cña çc nhµ c«ng nghiÖp khai kho¸ng, çc nhµ c«ng nghiÖp dÇu má, v. v., v. v. chñ yÕu ®Òu lµ s¶n phÈm cña thêi kú çch m¹ng vµ ph¶n çch m¹ng.

Çc tæ chøc kh¸c biÖt nhau theo ngµnh c«ng nghiÖp nh− sau. Trong nhãm çc uû ban giao dÞch th× ®a sè lµ çc ngµnh hçn hîp; çc uû ban Êy th−êng th−êng liªn hiÖp tÊt c¶ çc ngµnh c«ng nghiÖp vµ th−¬ng nghiÖp trong mét ®Þa ph−¬ng nµo ®ã. Trong nhãm çc ñy ban th−¬ng nghiÖp vµ x−ëng thñ c«ng th× næi bËt lªn lµ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt. Trong nhãm liªn hiÖp quan träng nhÊt th× gÇn mét nöa çc tæ chøc lµ thuéc c«ng nghiÖp, chÝnh lµ c«ng nghiÖp khai kho¸ng vµ luyÖn kim, chø kh«ng ph¶i thuéc th−¬ng nghiÖp.

"Nhãm çc ngµnh Êy (c«ng nghiÖp khai kho¸ng vµ luyÖn kim) hîp thµnh c¬ së kinh tÕ cña çc tæ chøc cña "®éi cËn vÖ" c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña n−íc Nga", «ng Gu-sca viÕt nh− vËy, «ng ta h¬i cã çi thãi thÝch nãi vÒ ®èi t−îng nghiªn cøu cña m×nh b»ng "giäng v¨n cao siªu".

ChØ mét bé phËn çc tæ chøc lµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc tæng sè chu chuyÓn hoÆc s¶n xuÊt cña toµn ngµnh th−¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thuéc tæ chøc Êy. Tæng céng lµ 1 570 triÖu róp, trong sè ®ã 1 319 triÖu róp lµ cña çc héi viªn cña

çc tæ chøc. Nh− vËy lµ 84% ®· ®−îc tæ chøc l¹i. Sè chu chuyÓn cña 3 134 héi viªn cña tæ chøc lµ 1 121 triÖu róp, nh− vËy b×nh qu©n 1 héi viªn cã 358 ngµn róp. Sè c«ng nh©n lµm cho 685 héi viªn çc tæ chøc lµ gÇn 219 ngµn (t¸c gi¶ tÝnh lÇm lµ 319 ngµn ë trang 111), tøc lµ b×nh qu©n mçi 1 héi viªn cña tæ chøc cã trªn 300 c«ng nh©n.

Râ rµng ë ®©y chÝnh lµ nãi ®Õn çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n, hay nãi ®óng h¬n, thËm chÝ cña t− b¶n lín nhÊt. ¤ng Gu-sca hoµn toµn cã ý thøc râ rµng nh− vËy, khi «ng ta chØ râ ch¼ng h¹n r»ng chØ nh÷ng nhµ th−¬ng m¹i vµ nh÷ng nhµ c«ng nghiÖp lín vµ lín nhÊt míi tham gia lµm héi viªn çc uû ban giao dÞch vµ çc uû ban th−¬ng nghiÖp vµ x−ëng thñ c«ng; r»ng tæ chøc çc ®¹i héi ®¹i biÓu c«ng nghiÖp vµ th−¬ng nghiÖp bao gåm nh÷ng xÝ nghiÖp t− b¶n "cùc kú lín".

Cho nªn, t¸c gi¶ nãi kh«ng cã c¨n cø trong nhan ®Ò cuèn s¸ch cña «ng ta bµn vÒ çc tæ chøc "cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp ë Nga". §iÒu ®ã kh«ng ®óng. §ã vÉn lµ sù thu hÑp kh¸i niÖm giai cÊp. Sù thùc th× «ng Gu-sca nãi ®Õn tÇng líp chø kh«ng ph¶i nãi ®Õn giai cÊp. Sù thËt lµ tÇng líp nh÷ng nhµ t− b¶n cùc kú lín tÊt nhiªn thèng trÞ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi kh¸c vÒ kinh tÕ, ®Ì bÑp hä mét çch tuyÖt ®èi b»ng quy m« sè chu chuyÓn cña m×nh; tÊt c¶ ®iÒu ®ã lµ kh«ng thÓ nghi ngê ®−îc. Nh−ng dÉu sao th× ®©y vÉn lµ tÇng líp chø kh«ng ph¶i lµ giai cÊp. Cã mét kho¶ng çch rÊt lín ch¼ng h¹n gi÷a vai trß chÝnh trÞ cña çc tæ chøc ®¹i diÖn cña tÇng líp Êy víi sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña nã, vµ gi÷a sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña tÇng líp ®ã víi sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp.

Nh©n vÊn ®Ò nµy cÇn nªu lªn lËp luËn sau ®©y cña «ng Gu-sca: "Chóng ta ë n−íc Nga ⎯ «ng ta viÕt ⎯ th−êng hay dïng quy m« rÊt lín ®Ó x¸c ®Þnh çi mµ ng−êi ta gäi lµ xÝ nghiÖp lín hay kh«ng lín, do ë n−íc ta, nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, cã sù tËp trung t− b¶n kh¸c th−êng, h¬n c¶ sù tËp trung t− b¶n ngay c¶ ë §øc..."


So s¸nh víi n−íc §øc th× kh«ng ®óng. ë n−íc ta, thÝ dô nh− ë U-ran, kh«ng cã hay cã rÊt Ýt nh÷ng xÝ nghiÖp nhá trong c«ng nghiÖp khai kho¸ng vµ luyÖn kim v× nh÷ng nguyªn nh©n hoµn toµn ®Æc biÖt, v× lÏ thiÕu sù tù do ®Çy ®ñ ®èi víi c«ng nghiÖp, v× lÏ cßn nh÷ng tµn d− cña thêi trung cæ. ThÕ mµ sù ph©n biÖt theo kiÓu quan ph−¬ng ë n−íc ta (hay nãi çch kh¸c, sù ph©n biÖt kiÓu d©n tuý ë n−íc ta) gi÷a c«ng nghiÖp "thñ c«ng" víi c«ng nghiÖp nhµ m¸y - c«ng x−ëng, ph¶i ch¨ng sù ph©n biÖt Êy kh«ng lµm cho nÒn thèng kª c«ng nghiÖp cña ta trë nªn kh«ng thÓ s¸nh ®−îc víi thèng kª cña §øc? ph¶i ch¨ng sù ph©n biÖt Êy kh«ng lu«n lu«n lõa dèi ng−êi quan s¸t vÒ "sù tËp trung kh¸c th−êng" ë Nga, ®ång thêi che giÊu t×nh tr¹ng ph©n t¸n "kh¸c th−êng" cña v« sè doanh nghiÖp n«ng d©n nhá?

II

CÇn chó ý ®Õn mét sè sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra vÒ ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®¹i diÖn cña t− b¶n lín nhÊt. T¸c gi¶ cung cÊp, thÝ dô, b¶n th«ng b¸o t×nh h×nh ng©n s¸ch cña çc tæ chøc Êy. Ng©n s¸ch cña 22 tæ chøc thuéc nhãm liªn hiÖp cho biÕt sè thu nhËp lµ 3 950 000 róp, vµ tæng sè doanh thu cña tÊt c¶ çc tæ chøc lµ 7¼ triÖu róp. "Kho¶n ng©n s¸ch hµng n¨m 7¼ triÖu Êy cña 56 tæ chøc ë n−íc ta ⎯ «ng Gu- sca viÕt ⎯ ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn ®Õn 1½ - 2 lÇn nÕu nh− tÝnh c¶ çc b¸o ço tµi chÝnh cña çc tæ chøc kh¸c kh«ng n»m trong cuéc ®iÒu tra cña chóng t«i".

Nh−ng qu¸ nöa ng©n s¸ch Êy, tøc lµ 4½ triÖu róp, ®−îc chi cho nh÷ng môc ®Ých kinh tÕ vµ tõ thiÖn. 56 tæ chøc ®· chi cho nh÷ng chøc n¨ng thuÇn tuý ®¹i diÖn 2,7 triÖu róp. "§¹i bé phËn çc c©u tr¶ lêi hay b¸o ço tµi chÝnh ®Òu ®−a lªn hµng ®Çu trong sè çc kho¶n chi tiªu cho chøc n¨ng ®¹i diÖn Êy, kho¶n chi ®Ó nu«i çc viªn chøc, råi ®Õn kho¶n thuª nhµ. Trong ®ã mét phÇn lín nhÊt trong çc kho¶n chi lµ ®Ó

nu«i viªn chøc cña çc tæ chøc, tøc 64,4%, ®Ó thuª nhµ lµ 26,7%".

Nh÷ng con sè Êy, ⎯ trong t×nh h×nh çc liªn minh t− b¶n ®−îc nghiªn cøu cã sè chu chuyÓn lµ 1 319 triÖu róp, ⎯ chøng tá nh÷ng kho¶n chi lµ hÕt søc nhá, cho nªn kÕt luËn hoa mü cña «ng Gu-sca: ng©n s¸ch chi lµ "chØ tiªu søc m¹nh tµi chÝnh (t¸c gi¶ viÕt ng¶) cña çc tæ chøc ®¹i diÖn cña giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp ë Nga"! ⎯ mét lÇn n÷a l¹i ®Ó lé çi tÝnh ham thÝch qu¸ ®é cña t¸c gi¶ ®ã ®èi víi "çc tõ ®ao to bóa lín".

T¸c gi¶ dµnh ch−¬ng 9 cuèn s¸ch cña «ng ®Ó nãi vÒ "nh©n tè thø 3", tøc lµ giíi trÝ thøc phôc vô çc liªn minh t− b¶n. Ho¸ ra lµ 29 uû ban giao dÞch cã 77 ®¹i biÓu cña nh©n tè thø 3 lµm viªn chøc trong çc uû ban Êy; råi ®Õn 22 tæ chøc cña nhãm liªn hiÖp cã 180 viªn chøc nh− vËy. Phæ biÕn lµ mçi tæ chøc cã tõ 2 - 4 ®¹i biÓu cña nh©n tè thø 3. V× çc liªn minh t− b¶n hay gi¶m bít çc sè liÖu lo¹i ®ã, nªn t¸c gi¶ cho lµ cã thÓ kÕt luËn r»ng "cã c¶ mét ®¹o qu©n (!!) trÝ thøc gåm Ýt nhÊt lµ 1 000 ng−êi phôc vô çc tæ chøc ®¹i diÖn cña t− b¶n, gi÷ çc c−¬ng vÞ träng tr¸ch" gåm çc th− ký, kÕ to¸n viªn, thèng kª viªn, cè vÊn luËt ph¸p, v. v..

ChØ cÇn mét con sè nhá lµ «ng Gu-sca ®· cã thÓ nãi ®Õn "®¹o qu©n".

Nh÷ng con sè sau ®©y còng nãi râ viÖc xuÊt b¶n cña çc liªn minh t− b¶n. §Ó h−ëng øng cuéc ®iÒu tra, ngoµi çc tê khai mÉu in s½n ®−îc ®iÒn ®Çy ®ñ, cßn cã c¶ mét th− viÖn nhá víi 288 tËp, ®ã lµ nh÷ng c«ng tr×nh cña çc ®¹i héi, çc b¸o ço, ®iÒu lÖ, çc b¶n ghi b¸o ço, lµ nh÷ng thø hoµn toµn kh«ng ®−a ra b¸n.

Cã chÝn tæ chøc xuÊt b¶n tËp san th−êng kú: "Ngµnh khai kho¸ng", "Ngµnh dÇu má", "C«ng th−¬ng nghiÖp", "Tin tøc cña Héi çc chñ x−ëng r−îu ë Nga"117v. v.. T¸c gi¶ tÝnh ra tæng sè xuÊt b¶n phÈm ®· ph¸t hµnh lµ 2624 "tËp", thªm vµo ®ã cã 452 tËp "t¸c phÈm", b¸o ço hµng n¨m, v. v., vµ c¶ 333


tËp xuÊt b¶n phÈm kh«ng ®Òu kú, «ng Gu-sca tÝnh tæng céng lµ 3409 "tËp" vµ gäi con sè Êy lµ "to lín". Tæng sè Ên phÈm ch¾c ch¾n lµ 4 - 5 ngh×n tËp.

¤ng Gu-sca kªu lªn: "Th− viÖn Êy ⎯ ®©y kh«ng ph¶i nãi phãng ®¹i ⎯ lµ c¶ mét kho tµng, mét khèi tµi liÖu hÕt søc phong phó cho viÖc nghiªn cøu c¬ thÓ vµ sinh lý, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, cña giai cÊp ®¹i t− s¶n ë Nga... Kh«ng nghiªn cøu khèi tµi liÖu quý gi¸ Êy th× kh«ng thÓ cã mét kh¸i niÖm ®óng ®¾n vÒ quan hÖ so s¸nh gi÷a çc lùc l−îng x· héi thèng trÞ ë Nga, nãi riªng lµ vÒ b¶n chÊt x· héi vµ vai trß cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë Nga tr−íc n¨m 1905 còng nh− sau ®ã".

¤ng Gu-sca th−êng hay cã nh÷ng ph¸t ng«n t−¬ng tù trong lÜnh vùc vÊn ®Ò b¶n chÊt x· héi vµ vai trß cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë Nga. CÇn ph¶i ®Æc biÖt xÐt ®Õn nh÷ng líi ph¸t ng«n Êy v× tÝnh chÊt quan träng cña vÊn ®Ò ®ã vµ v× t¸c gi¶ ®· xuyªn t¹c nã, t¸c gi¶ ®· phãng ®¹i qu¸ møc vµ chÝnh v× thÕ mµ lu«n tiÖn còng thÒ thèt r»ng nãi "kh«ng phãng ®¹i".

III

"Träng t©m ho¹t ®éng cña çc tæ chøc mµ ta ®ang nghiªn cøu ⎯ «ng Gu-sca viÕt ⎯ víi tÝnh çch lµ nh÷ng tæ chøc ®¹i diÖn, tøc lµ lµm çi viÖc ®¹i diÖn cho lîi Ých cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp, träng t©m Êy lÏ ®−¬ng nhiªn lµ ë lÜnh vùc tr×nh bµy lËp tr−êng cña çc ®¹i diÖn cña giai cÊp Êy vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nhau cã liªn quan ®Õn lîi Ých cña giai cÊp ®ã, vµ ë viÖc b¶o vÖ lËp tr−êng Êy b»ng nhiÒu ph−¬ng thøc kh¸c nhau".

Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, "träng t©m" ®óng lµ ë ®©y. Trong çc phiÕu ®iÒu tra, ng−êi ta ®· chó ý nhiÒu ®Õn viÖc xÐt xem nh÷ng vÊn ®Ò g× ®· ®−îc çc tæ chøc t− b¶n th¶o luËn vµ chóng ®· ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ g×. Tæng hîp çc sè liÖu ®· thu nhËp ®−îc, t¸c gi¶ ®· rót ra mét b¶n thèng kª dµi "çc vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chung", theo ý kiÕn «ng ta. Nh÷ng nhãm vÊn ®Ò hÕt søc quan träng lµ nh− sau: a) b¶o hiÓm c«ng nh©n, nghØ lÔ v. v.; b) thuÕ thu nhËp, thuÕ

thñ c«ng nghiÖp, v. v.; c) chÝnh s¸ch thuÕ quan; d) ®−êng giao th«ng; e) çc c«ng ty cæ phÇn, tÝn dông v. v.; f) çc c¬ quan ®¹i diÖn cña n−íc ngoµi, thèng kª, tæ chøc ngµnh khai kho¸ng; g) sù tham gia cña giíi th−¬ng nh©n trong çc c¬ quan héi ®ång ®Þa ph−¬ng, trong Héi ®ång nhµ n−íc, trong viÖc xÐt tr−íc çc dù luËt cña chÝnh phñ, v. v..

¤ng Gu-sca kÕt luËn vÒ vÊn ®Ò nµy: "V« luËn thÕ nµo, th× qua çc vÊn ®Ò vµ kiÕn nghÞ ®· nªu lªn, ta thÊy râ lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ë n−íc ta thËt hÕt søc réng r·i...". §äc çi kÕt luËn nh− thÕ, ta bÊt gi¸c dõng l¹i vµ xÐt xem liÖu cã ngÉu nhiªn mµ bá quªn ch÷ kh«ng ch¨ng. V× râ rµng lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng mµ t¸c gi¶ nªu ra thËt lµ rÊt kh«ng réng r·i. Nh−ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ë chç nãi, lì lêi, mµ ë "sù suy diÔn" c¨n b¶n cña t¸c gi¶. ¤ng ta cho r»ng: "khã mµ dÉn ra ®−îc mét lÜnh vùc nµo Ýt nhiÒu quan träng cña ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt n−íc trong ®ã l¹i kh«ng bao gåm ph¹m vi ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®¹i diÖn cña t− b¶n".

Nh÷ng c©u nãi ®ã thËt kh«ng thÓ t−ëng t−îng næi, nh−ng ®ã lµ sù thËt: víi th¸i ®é hÕt søc nghiªm trang, «ng Gu-sca ®· ®−a ra mét ®iÒu hÕt søc sai sù thËt nh− vËy vµ hµng chôc lÇn l¾p ®i l¾p l¹i ®iÒu ®ã!

"Khã mµ dÉn ra"... ThÕ cßn luËt bÇu cö? cßn vÊn ®Ò ruéng ®Êt ? Hay lµ nh÷ng çi ®ã kh«ng ph¶i lµ "nh÷ng lÜnh vùc quan träng cña ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt n−íc"? ¤ng Gu-sca xem xÐt "®êi sèng chÝnh trÞ x· héi" tõ çi cöa sæ chËt hÑp cña lËp tr−êng con bu«n. ¤ng ta kh«ng thÓ nµo hiÓu ®−îc r»ng chÝnh lµ tÝnh chËt hÑp, chø tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ tÝnh réng r·i, ®· ®−îc chøng minh qua sù tr×nh bµy tuyÖt ®èi cña «ng. ChÊt hÑp, ®ã lµ ®Æc ®iÓm cña çc vÊn ®Ò do bän th−¬ng nh©n nªu lªn, v× nh÷ng vÊn ®Ò Êy chØ liªn quan ®Õn bän th−¬ng nh©n. Bän t− b¶n kh«ng v−¬n tíi ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ chung. "§Ó cho nh÷ng ®¹i diÖn cña c«ng th−¬ng nghiÖp" tham gia çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng hay trung −¬ng nµo ®ã, ⎯ ®ã lµ giíi h¹n cña "sù


m¹nh d¹n" cña nh÷ng kiÕn nghÞ cña chóng. Chóng kh«ng biÕt nghÜ g× ®Õn vÊn ®Ò xem çc c¬ quan Êy nãi chung cÇn ph¶i ®−îc tæ chøc nh− thÕ nµo. Chóng nhËn lÊy çc c¬ quan ®· ®−îc x©y nªn theo chØ thÞ cña ng−êi kh¸c, vµ xin xá mét chøc vÞ nµo ®ã trong çc c¬ quan Êy. Chóng tu©n theo mét çch n« lÖ çi c¬ së nhµ n−íc kh«ng do giai cÊp cña chóng dùng lªn, vµ dùa vµo c¬ së Êy "kiÕn nghÞ" vÒ lîi Ých cña ®¼ng cÊp chóng , cña nhãm chóng, cña tÇng líp chóng, mµ thËm chÝ c¶ ë ®©y còng kh«ng v−¬n lªn ®Õn sù hiÓu biÕt réng r·i vÒ lîi Ých cña toµn thÓ giai cÊp.

¤ng Gu-sca xuyªn t¹c tr¾ng trîn sù viÖc, c«ng khai dïng çi giäng t¸n d−¬ng. "Lµm ¸p lùc m¹nh mÏ vµ kiªn tr× ®èi víi çc c¬ quan chÝnh quyÒn", «ng ta viÕt nh− vËy. "Çc tæ chøc ë n−íc ta", "tù hä hiÓu ®iÒu ®ã rÊt t−êng tËn (!!)"... "Çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n ®· trë thµnh mét kiÓu tiÒn §u- ma thùc sù, thùc tÕ cã thÓ lµ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc lËp ph¸p nhiÒu h¬n lµ §u-ma nhµ n−íc ⎯ h¬n n÷a", t¸c gi¶ ®Þnh nãi mét çch s¾c s¶o, "®èi víi nghÞ viÖn t− b¶n th× ®iÒu kho¶n 87 kh«ng ®−îc ¸p dông, vµ çc tæ chøc cña t− b¶n ch−a mét lÇn nµo bÞ gi¶i t¸n ba ngµy mét çch cè ý...".

Sù s¾c s¶o Êy chøng tá râ rµng tÝnh thiÓn cËn tù m·n v« ®é cña çc ngµi c«ng nghiÖp kÕch xï vµ cña kÎ t¸n d−¬ng çc ngµi Êy lµ «ng Gu-sca. Cã mét ®iÓm vôn vÆt, hoµn toµn vôn vÆt, ®· bÞ bá qua: §u-ma lµ c¬ quan cña toµn quèc, ®Æt ra çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toµn bé viÖc qu¶n lý nhµ n−íc vµ liªn quan ®Õn tÊt c¶ çc giai cÊp, cßn çc tæ chøc cña çc th−¬ng nh©n kÕch xï th× coi viÖc ®Æt nh÷ng vÊn ®Ò chØ liªn quan ®Õn th−¬ng nh©n, chØ liªn quan ®Õn çc quyÒn cña th−¬ng nh©n, lµ mét sù m¹nh b¹o.

¤ng Gu-sca ®i ®Õn chç trÝch nh÷ng lêi cña uû ban giao dÞch U-pha rót tõ b¸o ço trong çc n¨m 1905 - 1906: "b¶n th©n chÝnh phñ, b»ng mét lo¹t c¶i çch c¨n b¶n ®èi víi çc c¬ quan giao dÞch, ®· t×m ®−îc...nh÷ng trî thñ xøng ®¸ng víi m×nh", vµ «ng ta cho nh÷ng lêi ®ã lµ "®óng", nhÊn m¹nh

nh÷ng lêi Êy, nãi vÒ "sù céng t¸c sinh ®éng vµ tÝch cùc víi chÝnh phñ".

§äc nh÷ng lêi lÏ nh− vËy, tù nhiªn ng−êi ta nhí ®Õn mét tõ §øc: Lobhudelei ⎯ t¸n d−¬ng luån cói hay lµ sù luån cói t¸n d−¬ng. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1906 mµ nãi mét çch tù m·n vÒ "sù c¶i çch c¨n b¶n" ®èi víi "çc c¬ quan giao dÞch"! ChÝnh ®Êy lµ quan ®iÓm cña tªn ®µy tí mµ «ng chñ cho phÐp "héi ý" víi ng−êi ®Çu bÕp vÒ viÖc dän b÷a ¨n tr−a v. v., vµ coi hä lµ "nh÷ng trî thñ xøng ®¸ng víi m×nh". ¤ng Gu-sca tiÕn s¸t ®Õn çi quan ®iÓm Êy ®Õn møc nµo, th× ®iÒu ®ã cã thÓ nhËn thÊy trong ®Ò môc nhá thuéc ch−¬ng XV nãi vÒ kÕt qu¶ cña nh÷ng kiÕn nghÞ cña çc tæ chøc, ®Ò môc nhá mµ «ng ta ®Æt tªn lµ: "Nh÷ng vÞ trÝ ®· bÞ mÊt". ë ®©y ta ®äc thÊy: "Kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu lµ trong mét sè lÜnh vùc nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ yªu s¸ch cña çc ®¹i biÓu t− b¶n, thËt sù vÊp ph¶i sù ph¶n ®èi cña phÝa chÝnh phñ". Çc vÝ dô lÇn l−ît lµ nh− sau: 1) lÜnh vùc nh÷ng khu rõng thuéc nhµ n−íc; nhµ n−íc chÝnh lµ ng−êi khai th¸c rõng; 2) lÜnh vùc gi¸ c−íc ®−êng s¾t; nhµ n−íc chÝnh lµ nhµ kinh doanh; 3) vÊn ®Ò ®¹i diÖn trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ 4) vÊn ®Ò ®¹i diÖn trong §u-ma nhµ n−íc vµ trong Héi ®ång nhµ n−íc. "C¶ hai tr−êng hîp ⎯ t¸c gi¶ nãi vÒ hai tr−êng hîp cuèi ⎯ tÊt nhiªn thÓ hiÖn sù gÇn gòi th©n thiÕt cña giíi quan liªu ®èi víi mét giai cÊp thèng trÞ kh¸c ⎯ giai cÊp ®Þa chñ".

"Nh−ng nÕu g¸c l¹i mét Ýt vÊn ®Ò nãi trªn ®©y, ⎯ «ng Gu-sca tù ®¾c nãi tiÕp ⎯ th× ph¶i nãi r»ng trong tÊt c¶ çc lÜnh vùc cßn l¹i ... sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra cña chóng t«i ®· nªu lªn ®−îc vÞ trÝ cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp lµ mét vÞ trÝ ®· giµnh ®−îc..."

§ã ch¼ng ph¶i lµ nh÷ng lêi vµng ngäc ®ã sao! VÞ trÝ bÞ mÊt lµ rõng, ®−êng s¾t, héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ nghÞ viÖn. "Nh−ng nÕu g¸c l¹i mét Ýt vÊn ®Ò nãi trªn ®©y", th× cßn l¹i lµ vÞ trÝ giµnh ®−îc!

Vµ trong phÇn "kÕt luËn" cuèn s¸ch cña m×nh, víi t− thÕ chiÕn ®Êu chèng çi "thµnh kiÕn truyÒn thèng" vÒ ®Þa vÞ thÊp


hÌn vµ kh«ng quyÒn cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp, «ng Gu-sca v−¬n lªn, nÕu cã thÓ nãi nh− vËy, ®Õn nh÷ng lêi Lobhudelei ®Çy xóc ®éng:

"Giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp gi÷ mét c−¬ng vÞ trong bé m¸y nhµ n−íc Nga kh«ng ph¶i víi t− çch lµ mét giai cÊp kh«ng cã quyÒn vµ thÊp hÌn, mµ lµ víi t− çch mét ng−êi kh¸ch vµ ng−êi céng t¸c h»ng −íc mong, lµ "mét trî thñ xøng ®¸ng" cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc khi giai cÊp Êy gi÷a ®Þa vÞ næi bËt theo tËp tôc, theo luËt ph¸p, theo quyÒn h¹n ®· ®−îc ghi, vµ h¬n n÷a kh«ng ph¶i gi÷ ®Þa vÞ Êy míi tõ ngµy h«m qua".

ThËt lµ hoµn toµn phï hîp víi giäng chÝnh thøc cña nh÷ng tªn Crª-xtèp-ni-cèp, ¸p-®a-cèp, Ti-den-gau-den vµ ®ång bän trong buæi chiªu ®·i cña bé tr−ëng. ChÝnh nh÷ng lêi lÏ nh− vËy ®−îc viÕt theo mét giäng nh− vËy l¹i quen thuéc ®èi víi bÊt cø mét ng−êi Nga nµo. ChØ cÇn hái r»ng ta nªn gäi lµ g× "çi nhµ häc gi¶" cã tham väng nghiªn cøu mét çch "khoa häc" ban ®iÒu tra nghiªm chØnh, mµ l¹i ®−a vµo bµi vë cña m×nh nh÷ng lêi lÏ trong b÷a tiÖc cña bän con bu«n quen nghÒ luån cói, vµ coi ®ã lµ "kÕt luËn rót ra tõ mét cuéc ®iÒu tra"?

"Tõ thêi x−a tèt ®Ñp ⎯ «ng Gu-sca nãi tiÕp ⎯ chóng ta ®· kÕ thõa mét quan ®iÓm v÷ng ch¾c nh− ®Þnh kiÕn, theo ®ã ë n−íc Nga t− b¶n cã m©u thuÉn lµ giai cÊp ®¹i t− s¶n tuy thèng trÞ vÒ kinh tÕ, nh−ng vÉn cßn bÞ n« dÞch vÒ chÝnh trÞ. Toµn bé tµi liÖu cña cuéc ®iÒu tra cña chóng t«i ®· chäc thñng mét lç lín trong çi quan ®iÓm truyÒn thèng Êy".

ChØ cã tÇm th−êng ho¸ chñ nghÜa M¸c mét çch kh«ng cã h¹n ®é ⎯ mµ nh÷ng thuËt ng÷ cña chñ nghÜa Êy th× th−êng ®−îc «ng Gu-sca dïng ®Ó lµm d¸ng, ⎯ míi cã thÓ coi cuéc ®iÒu tra vÒ çc tæ chøc cña bän t− b¶n lµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp "tµi liÖu" vÒ vÊn ®Ò chÕ ®é chuyªn chÕ vµ bän ®Þa chñ n« dÞch giai cÊp t− s¶n vÒ mÆt chÝnh trÞ. T¸c gi¶ hÇu nh− ®· kh«ng ®¶ ®éng g× ®Õn çi tµi liÖu thùc sù gi¶i ®¸p vÊn ®Ò ®ã, vµ «ng ta còng kh«ng thÓ ®¶ ®éng ®Õn tµi

liÖu Êy ®−îc v× vÉn quanh quÈn trong ph¹m vi cuéc ®iÒu tra Êy. Cuéc ®iÒu tra, khi nãi ®Õn mét khÝa c¹nh cña ®êi sèng

cña giai cÊp t− s¶n ë n−íc ta, ng−îc l¹i, ®· x¸c nhËn tÝnh chÊt bÞ n« dÞch vÒ mÆt chÝnh trÞ cña giai cÊp ®ã. Cuéc ®iÒu tra chØ râ r»ng giai cÊp t− s¶n tiÕn lªn vÒ mÆt kinh tÕ; r»ng çc quyÒn riªng lÎ, cã tÝnh chÊt bé phËn cña giai cÊp t− s¶n ®−îc më réng, r»ng tæ chøc cña giai cÊp Êy víi tÝnh çch lµ mét giai cÊp, cã lín lªn; r»ng vai trß cña nã trong ®êi sèng chÝnh trÞ cã t¨ng thªm. Nh−ng chÝnh v× ®ang x¶y ra nh÷ng thay ®æi ®ã mµ m©u thuÉn, mét mÆt lµ gi÷a sù duy tr× 99/100 chÝnh quyÒn trong tay chÕ ®é chuyªn chÕ vµ bän ®Þa chñ vµ mÆt kh¸c lµ sù t¨ng c−êng kinh tÕ cña giai cÊp t− s¶n ®ang trë nªn s©u s¾c h¬n.

¤ng Gu-sca lµm d¸ng b»ng nh÷ng thuËt ng÷ cña chñ nghÜa M¸c, nh−ng trong thùc tÕ ®· ®ång t×nh víi quan ®iÓm cña chñ nghÜa tù do - x· héi tÇm th−êng. T« ®iÓm cho chñ nghÜa tù do Êy b»ng nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ chñ nghÜa M¸c lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm, hay cã thÓ nãi lµ mét thø bÖnh cña n−íc Nga. §øng trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa tù do, «ng Gu-sca ®· vÊp ph¶i vÊn ®Ò b¶n chÊt x· héi cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë Nga, trong khi Êy thËm chÝ ch¼ng hiÓu, dï chØ lµ ®¹i kh¸i th«i, tÊt c¶ tÇm réng lín vµ tÊt c¶ ý nghÜa cña vÊn ®Ò ®ã.

B¶n chÊt giai cÊp cña chÝnh quyÒn nhµ n−íc ë Nga ®· tr¶i qua sù thay ®æi lín lµ sau n¨m 1905. Sù thay ®æi Êy ph¸t triÓn sang phÝa giai cÊp t− s¶n. §u-ma III, chñ nghÜa tù do cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc", mét sè nh÷ng dÊu hiÖu kh¸c n÷a chøng tá "b−íc" míi " trªn con ®−êng chuyÓn thµnh mét chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n" cña chÝnh quyÒn cò ë n−íc ta. Nh−ng mÆc dÇu tiÕn thªm mét b−íc trªn con ®−êng míi Êy, chÝnh quyÒn Êy vÉn lµ chÝnh quyÒn cò vµ tæng sè m©u thuÉn chÝnh trÞ do ®ã còng t¨ng thªm. ¤ng Gu-sca, khi vÊp ph¶i vÊn ®Ò quan träng ®ã, ®· tá ra kh«ng cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vÊn ®Ò ®ã.


IV

Trong khi nghiªn cøu tµi liÖu cña cuéc ®iÒu tra kh¸ ®Æc biÖt, «ng Gu-sca ®Ò cËp tíi mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c cã mét tÇm quan träng to lín n÷a, mµ ta cÇn ®Æc biÖt xÐt tíi. §ã lµ vÊn ®Ò vÒ "vai trß cña n¨m 1905", nh− tªn gäi cña mét trong nh÷ng ®Ò môc nhá cña ch−¬ng XIII trong cuèn s¸ch cña «ng Gu-sca.

C©u hái thø 41 cña tê khai ®iÒu tra nãi vÒ sè cuéc häp cña c¬ quan chÊp hµnh cña tæ chøc trong mçi n¨m cña 5 n¨m gÇn ®©y, lµ nh»m lµm s¸ng tá møc ®é t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña çc tæ chøc vµo n¨m 1905. Tµi liÖu thu ®−îc trong cuéc ®iÒu tra "kh«ng hÒ biÓu lé; ⎯ theo lêi «ng Gu-sca ⎯ hiÖn t−îng nh− thÕ trong ®êi sèng çc tæ chøc ë n−íc ta", tøc lµ kh«ng biÓu lé sù t¨ng c−êng râ rµng çc ho¹t ®éng.

"§iÒu ®ã thËt lµ dÔ hiÓu", «ng Gu-sca nhËn xÐt nh− vËy. ¤ng ta gi¶i thÝch hiÖn t−îng Êy nh− thÕ nµo? Çc héi "nh÷ng ng−êi thuª c«ng nh©n" ⎯ «ng ta lËp luËn ⎯

tÊt ph¶i t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña hä vµo n¨m 1905 v× cuéc ®Êu tranh b·i c«ng t¨ng lªn.

"Çc tæ chøc lo¹i thuÇn tuý cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn ⎯ «ng Gu-sca nãi tiÕp ⎯ ®· ë trong t×nh tr¹ng tr¸i ng−îc trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh: kÎ hîp ®ång chñ yÕu cña çc tæ chøc ⎯ chÝnh quyÒn ⎯ chÝnh vµo n¨m 1905 ®· ë trong t×nh thÕ phßng ngù, hÕt søc kÐm tù tin vµ hÕt søc thiÕu kh¶ n¨ng g©y lßng tin cho nh÷ng kÎ kh¸c. Trong n¨m "®iªn cuång" Êy, "khi mµ nhµ cÇm quyÒn ®· bá ®i", th× mäi ng−êi, trong sè ®ã cã c¶ çc nhµ c«ng nghiÖp, cã c¶m gi¸c (nhÊt lµ vµo cuèi n¨m) lµ "nhµ cÇm quyÒn" cò sÏ kh«ng bao giê trë l¹i.

§ã lµ lÏ t¹i sao çc tæ chøc ®¹i diÖn cña t− b¶n trong thêi kú Êy kh«ng cã c¬ së ®Ó t¨ng c−êng tÝnh tÝch cùc cña c¬ quan ®¹i diÖn cña m×nh tr−íc çc c¬ quan cña chÝnh quyÒn".

Lêi gi¶i thÝch Êy kh«ng ®i ®Õn ®©u c¶. NÕu nh− qu¶ lµ "nhµ cÇm quyÒn ®· bá ®i" th× sù bá ch¹y cña nhµ cÇm quyÒn chÝnh trÞ cò kh«ng thÓ nµo kh«ng lµm t¨ng c−êng tÝnh tÝch cùc cña nhµ cÇm quyÒn kinh tÕ míi, biÕn nã thµnh nhµ cÇm

quyÒn chÝnh trÞ míi. NÕu nh− chÝnh quyÒn chñ yÕu lµm c«ng viÖc phßng ngù th× lµm sao "ng−êi céng t¸c vµ trî thñ xøng ®¸ng" cña chÝnh quyÒn Êy («ng Gu-sca gäi giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp nh− vËy) l¹i kh«ng thÓ t¨ng c−êng ho¹t ®éng cña m×nh, ®Ó b¶o vÖ chÝnh quyÒn Êy vµ b¶n th©n m×nh n÷a? T¸c gi¶ cña chóng ta hoµn toµn kh«ng suy nghÜ ®iÒu «ng ta nãi, chØ h¹n chÕ ë viÖc tËp hîp nh÷ng tõ hÕt søc th«ng dông, hÕt søc th«ng th−êng. Cã lÏ «ng ta c¶m thÊy r»ng ®©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng, mµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Êy th× sÏ quyÕt ®Þnh ®−îc c©u tr¶ lêi, hay lµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Êy g¾n liÒn víi c©u tr¶ lêi cho vÊn ®Ò chung h¬n vÒ vai trß chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n, vµ «ng ta ®óng lµ sî kh«ng d¸m nghiªm tóc ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò quan träng ®ã, ®óng lµ ®· ®¸nh bµi chuån tr−íc vÊn ®Ò ®ã.

H·y suy nghÜ kü vÒ çi lËp luËn sau ®©y cña t¸c gi¶ vÒ vai trß cña n¨m 1905, còng trong ®iÓm Êy:

"... Çc tæ chøc cña t− b¶n còng kh«ng cã ý muèn lu«n lu«n héi häp ®Ó quyÕt ®Þnh th¸i ®é ®èi víi çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi ®ang lµ mèi quan t©m cña c¶ n−íc lóc bÊy giê: bÞ g¹t l¹i phÝa sau do lµn sãng réng lín cña phong trµo nh©n d©n, çc tæ chøc Êy thÝch nÊn n¸ mét thêi gian chê ®îi kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh ®ang s«i næi quanh hä; nh−ng cuèi cïng khi "nhµ cÇm quyÒn" ®· ®Ó lé th¼ng ra çi ý ®Þnh muèn "trë l¹i" vÞ trÝ cña m×nh, th× çc tæ chøc cña giai cÊp c«ng th−¬ng nghiÖp dÇn dÇn b¾t ®Çu trë l¹i ho¹t ®éng ®¹i diÖn cña m×nh d−íi h×nh thøc vµ c−êng ®é b×nh th−êng".

"Çc tæ chøc cña t− b¶n ®· bÞ g¹t l¹i phÝa sau do lµn sãng réng lín cña phong trµo nh©n d©n"... RÊt tèt! Nh−ng chØ cã ®iÒu lµ «ng Gu-sca mét lÇn n÷a vÉn l¹i kh«ng nghÜ ®Õn ®iÒu «ng ta nãi. Lµn sãng réng lín cña phong trµo nh©n d©n nh»m chèng ai? ⎯ Chèng chÝnh quyÒn cò. Lµm sao mµ "ng−êi céng t¸c vµ trî thñ xøng ®¸ng", cña chÝnh quyÒn Êy l¹i cã thÓ bÞ g¹t l¹i phÝa sau? NÕu nh− ®©y ®óng lµ ng−êi céng t¸c vµ trî thñ xøng ®¸ng, th× søc m¹nh kinh tÕ cña hä ⎯ kh«ng phô thuéc vµo tæ chøc chÝnh quyÒn cò ⎯ mµ cµng


lín, hä cµng ph¶i tiÕn lªn hµng ®Çu mét çch m¹nh mÏ h¬n.

Lµm sao mµ "ng−êi céng t¸c vµ trî thñ xøng ®¸ng" cña chÝnh quyÒn cò l¹i cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng "thÝch chê ®îi h¬n"?

¤ng Gu-sca ®· dù ®Þnh ®Êu tranh chèng lý thuyÕt vÒ sù n« dÞch chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n ®ang thèng trÞ vÒ kinh tÕ, nh−ng «ng ta ®· bÞ lóng tóng ngay tõ khi b¾t tay vµo viÖc! Ng−îc l¹i, çi "lý thuyÕt" mµ «ng ta ®Þnh sÏ ®Ëp tan, th× l¹i ®−îc chøng thùc qua çc sù kiÖn n¨m 1905.

C¶ bän ®¹i t− b¶n c«ng th−¬ng nghiÖp, c¶ ph¸i tù do t− s¶n Nga n¨m 1905 ch¼ng nh÷ng ®· "chê ®îi" mµ cßn gi÷ mét lËp tr−êng ph¶n çch m¹ng hÕt søc râ rÖt. Nh÷ng sù viÖc chøng thùc ®iÒu ®ã, th× ai còng biÕt qu¸ râ. Nh−ng cã ®iÒu kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a lµ so víi lùc l−îng cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giai cÊp ®Þa chñ, th× ®¹i t− b¶n, trªn møc ®é nhÊt ®Þnh, "bÞ g¹t l¹i phÝa sau".

T¹i sao l¹i cã thÓ x¶y ra ®iÒu sau ®©y: trong cuéc çch m¹ng t− s¶n, sù ph¸t triÓn cao nhÊt cña "lµn sãng phong trµo nh©n d©n" ®· g¹t giai cÊp t− s¶n lïi l¹i phÝa sau nhiÒu h¬n c¶?

§iÒu ®ã ®· cã thÓ x¶y ra v× r»ng chØ cã xuyªn t¹c hoµn toµn kh¸i niÖm "çch m¹ng t− s¶n" míi ®−a ®Õn quan ®iÓm cho r»ng cuéc çch m¹ng nµy tuång nh− sÏ yÕu ®i khi giai cÊp t− s¶n l¶ng ra. §iÒu ®ã tÊt ph¶i x¶y ra v× r»ng ®éng lùc chñ yÕu cña çch m¹ng t− s¶n ë Nga lµ giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n, trong t×nh h×nh giai cÊp t− s¶n dao ®éng. Tuy bÞ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ bän ®Þa chñ n« dÞch vÒ mÆt chÝnh trÞ, nh−ng mÆt kh¸c giai cÊp t− s¶n l¹i gi÷ lËp tr−êng ph¶n çch m¹ng khi phong trµo c«ng nh©n lín m¹nh. Do ®ã mµ nã dao ®éng, nã lïi l¹i "vÒ phÝa sau". Giai cÊp t− s¶n võa chèng l¹i trËt tù cò võa ñng hé trËt tù Êy. Nã s½n sµng gióp trËt tù Êy chèng l¹i c«ng nh©n, nh−ng nã hoµn toµn cã kh¶ n¨ng "tù thu xÕp c«ng viÖc cña m×nh" vµ thËm chÝ t¨ng

c−êng, më réng sù thèng trÞ cña nã ch¼ng cÇn cã bÊt cø tªn ®Þa chñ nµo, bÊt cø mét tµn d− nµo cña chÕ ®é chÝnh trÞ cò: kinh nghiÖm cña nh÷ng n−íc nh− n−íc Mü, v.v. ®· nãi râ ®iÒu ®ã.

Do ®ã ta thÊy râ r»ng t¹i sao sù ph¸t triÓn cao nhÊt cña "lµn sãng réng lín cña phong trµo nh©n d©n" vµ sù suy yÕu tét ®é cña chÝnh quyÒn cò l¹i cã kh¶ n¨ng lµm cho giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp tôt lïi rÊt m¹nh "vÒ phÝa sau". §ã chÝnh lµ giai cÊp cã thÓ bÞ trung lËp ho¸ trong cuéc ®Êu tranh cña çi míi chèng l¹i çi cò, cña chÕ ®é d©n chñ chèng l¹i chÕ ®é trung cæ, v× giai cÊp Êy tuy c¶m thÊy quen thuéc h¬n, yªn t©m h¬n, tho¶i m¸i h¬n ,khi ë bªn c¹nh çi cò, nh−ng vÉn cã thÓ thèng trÞ c¶ trong ®iÒu kiÖn çi míi hoµn toµn th¾ng lîi.

V

Khi bµn vÒ cuéc ®iÒu tra cña Héi kü thuËt ®Õ quèc Nga, kh«ng thÓ lÆng lÏ bá qua bµi b¸o cña «ng A. Ðc-man-xki trong çc sè 1, 2 vµ 3 tê "B×nh minh cña chóng ta" cña ph¸i thñ tiªu, «ng Ðc-man-xki nh¾c l¹i t¸c phÈm cña «ng Gu-sca mét çch hÕt søc chi tiÕt, nh−ng kh«ng mét lÇn nµo nãi lªn sù bÊt ®ång cña m×nh víi t¸c gi¶! Tuång nh− mét kÎ tù nhËn lµ ng−êi m¸c-xÝt cã thÓ nhÊt trÝ víi chñ nghÜa tù do bØ æi cña kÎ t¸n d−¬ng bän c«ng th−¬ng nghiÖp kÕch xï!

¤ng Ðc-man-xki thËm chÝ cßn ®i xa h¬n «ng Gu-sca còng theo çi h−íng lµ chñ nghÜa tù do - x· héi µ la Bren-ta-n« vµ D«m-b¸c-t¬ ®−îc t« ph¬n phít mµu m¸c-xÝt.

"Çc tæ chøc lo¹i ®¹i diÖn ⎯ «ng Ðc-man-xki viÕt ⎯ lµ çc tæ chøc ®Êu tranh giai cÊp víi quy m« hoµn chØnh cña cuéc ®Êu tranh Êy vµ trong ph¹m vi toµn quèc (phÇn nµo thËm chÝ cã quy m« quèc tÕ n÷a). Sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra cho ta thÊy mét bøc tranh hÇu nh− vÒ v« sè vÊn ®Ò ®· ®−îc çc tæ chøc th¶o luËn. Ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ë n−íc


ta bao trïm hÇu hÕt tÊt c¶ çc nhiÖm vô cã ý nghÜa toµn quèc, nh− uû ban giao dÞch ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p ®· x¸c ®Þnh mét çch ®óng ®¾n". ¤ng Ðc-man-xki lËp luËn nh− vËy trªn mét t¹p chÝ tù nhËn lµ m¸c-xÝt ®Êy ! Nh÷ng lËp luËn Êy lµ mét sù xuyªn t¹c hoµn toµn vµ tr¾ng trîn. ë ®©y kh¸i niÖm ®Êu tranh giai cÊp hiÓu theo ý cña M¸c ®· bÞ ®¸nh tr¸o b»ng kh¸i niÖm ®Êu tranh giai cÊp hiÓu theo ý cña ph¸i tù do. Çi ®−îc tuyªn bè lµ toµn d©n, toµn quèc, l¹i chÝnh lµ çi thiÕu h¼n dÊu hiÖu c¬ b¶n cña çi toµn d©n vµ toµn quèc: tæ chøc chÝnh quyÒn nhµ n−íc vµ toµn bé lÜnh vùc qu¶n lý "toµn quèc", chÝnh s¸ch toµn quèc, v.v..

H·y xem, «ng Ðc-man-xki do nhiÖt thµnh mét çch kh«ng cßn lý trÝ, ®· ®i tíi chç cùc kú phi lý nh− thÕ nµo. Khi b¸c bá quan ®iÓm vÒ "giai cÊp t− s¶n t− b¶n chñ nghÜa ë Nga" («ng ta muèn nãi giai cÊp ®¹i t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp) nh− lµ mét giai cÊp mÒm yÕu, ch−a ph¸t triÓn, v.v., «ng ta ®i t×m "mét c«ng thøc hiÖn ®¹i" nãi lªn "®Þa vÞ thùc tÕ cña giai cÊp ®¹i t− s¶n ë Nga".

Vµ thùc tÕ th× ra sao? «ng Ðc-man-xki coi c«ng thøc Êy lµ nh÷ng lêi cña ¸p-®a-cèp ®· ph¸t biÓu t¹i héi ®ång phô tr¸ch çc vÊn ®Ò c«ng nghiÖp khai kho¸ng, trong khi th¶o luËn (xin h·y nghe ®©y!) vÒ b−íc chuyÓn sang tæ chøc míi cña çc ®¹i héi c«ng nghiÖp khai kho¸ng víi mét chñ tÞch ®−îc bÇu lªn. ¸p-®a-cèp nãi r»ng thùc tiÔn (ë Nga) lµ nh− sau: "cho ®Õn nay ch−a bao giê cã mét ai h¹n chÕ chóng t«i vÒ çi g× c¶".

"§©y lµ c«ng thøc ⎯ «ng Ðc-man-xki viÕt ⎯ phï hîp nhÊt víi thêi kú hiÖn t¹i".

å, khái ph¶i bµn! Ng−êi ta ®· kh«ng h¹n chÕ nh÷ng th−¬ng nh©n ⎯ ë trong tæ chøc cña çc ®¹i héi c«ng nghiÖp khai kho¸ng ⎯ ngu ®Çn vµ ngoan ngo·n chÞu çi ¸ch ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong nhµ n−íc cña ®Þa chñ ! §¸ng lÏ ph¶i chÕ giÔu çi anh chµng nãi n¨ng hoa mü KÝt Ki-t−-Ts¬118 lµ ¸p-®a-cèp,

th× «ng Ðc-man-xki l¹i qu¸ nhiÖt thµnh qu¶ quyÕt r»ng ¸p- ®a-cèp kh«ng ph¶i lµ anh chµng KÝt Ki-t−-ts¬, r»ng h¾n ®· ®−a ra "mét c«ng thøc hiÖn ®¹i" nãi lªn "®Þa vÞ thùc tÕ cña giai cÊp ®¹i t− s¶n ë Nga"! ThÕ mµ KÝt Ki-t−-ts¬ ¸p-®a-cèp, hoµn toµn gièng nh− mét tªn båi phßng bÐo phÖ, kh«ng cã can ®¶m nghÜ ®Õn viÖc trë thµnh ng−êi chñ hoµn toµn ®Ó thay thÕ «ng chñ, mµ c¶m ®éng vÒ viÖc «ng chñ cho phÐp anh ta bµn b¹c víi con hÇu vµ anh bÕp t¹i buång ngñ cña lò ®µy tí, v.v..

§o¹n v¨n d−íi ®©y trong bµi b¸o cña «ng Ðc-man-xki chØ râ r»ng ®óng lµ «ng ta kh«ng muèn hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a ®Þa vÞ cña tªn båi phßng víi «ng chñ:

¤ng ta viÕt: "§©y n÷a, kh«ng ph¶i lµ thõa nÕu ta ®−a ra mét sù so s¸nh nµy: mäi ng−êi ®Òu nhí r»ng nguyÖn väng cña nh÷ng ®¹i biÓu héi ®ång ®Þa ph−¬ng "muèn tham gia c«ng viÖc qu¶n lý trong n−íc" ®Òu ®· bÞ ng−êi ta kiªn quyÕt gäi lµ "nh÷ng m¬ t−ëng v« nghÜa" vµ cã thÓ nãi ®· bÞ toµn thÓ d©n chóng gäi lµ "nh÷ng m¬ t−ëng v« nghÜa", mÆt kh¸c, uû ban giao dÞch Pª-tÐc-bua ngay tõ tr−íc thêi kú cã hiÕn ph¸p ®· tuyªn bè vÒ sù cÇn thiÕt "ph¶i ¸p dông hÕt søc réng r·i quyÒn cña çc héi giao dÞch (xin chó ý ®iÓm nµy!) ®−îc tham gia vµo çc c«ng viÖc qu¶n lý", vµ ®· bæ sung mét çch hoµn toµn cã c¨n cø r»ng: "Çi quyÒn Êy cña çc héi giao dÞch kh«ng ph¶i lµ mét çi g× míi mÎ, v× çc héi giao dÞch phÇn nµo ®· sö dông quyÒn Êy råi". Çi mµ ng−êi kh¸c cho lµ "m¬ t−ëng v« nghÜa", th× l¹i kh«ng ph¶i lµ m¬ t−ëng mµ lµ hiÖn thùc, lµ nh©n tè cña hiÕn ph¸p thùc sù ®èi víi çc ®¹i biÓu cña ®¹i t− b¶n".

"Lµ" nh−ng l¹i kh«ng ph¶i lµ, «ng Ðc-man-xki ¬i! "Sù so s¸nh" cña «ng v¹ch trÇn sù bÊt lùc cña «ng hoÆc lµ th¸i ®é kh«ng muèn ph©n biÖt gi÷a nguyÖn väng (cña giai cÊp ®Þa chñ) muèn b¶n th©n nã trë thµnh chñ nh©n hoµn toµn, víi nguyÖn väng (cña mét g· qu¶n gia, g· PhÐt-ca hay Van-ca nµo ®ã, ®· trë nªn giµu cã) muèn bµn c¹c víi nh÷ng tªn ®µy tí kh¸c cña «ng chñ. §Êy lµ "hai sù kh¸c nhau lín".


Cho nªn hoµn toµn tù nhiªn lµ nh÷ng kÕt luËn do «ng Ðc- man-xki rót ra hoµn toµn ®óng víi tinh thÇn cña La-rin. Çc ®¹i biÓu cña ®¹i t− b¶n ⎯ «ng Ðc-man-xki viÕt ⎯ "®· tõ l©u chiÕm vÞ trÝ cña giai cÊp thèng trÞ ë Nga, hiÓu theo ý nghÜa ®Çy ®ñ cña tõ Êy".

§ã hoµn toµn lµ mét sù xuyªn t¹c. ë ®©y ng−êi ta ®· quªn c¶ chÕ ®é chuyªn chÕ, c¶ çi sù thËt lµ chÝnh quyÒn vµ thu nhËp vÉn n»m nh− tr−íc ë trong tay bän ®Þa chñ - chñ n«. ¤ng Ðc-man-xki uæng c«ng nghÜ r»ng " chØ cã vµo cuèi thÕ kû XIX vµ ®Çu thÕ kû XX" chÕ ®é chuyªn chÕ ë n−íc ta "míi kh«ng cßn mang t×nh chÊt hoµn toµn n«ng n«, n÷a". "Çi tÝnh chÊt hoµn toµn" Êy ®· kh«ng cßn n÷a tõ thêi kú A-lÕch-xan-®r¬ II, nÕu so víi thêi kú Ni-c«-lai I. Nh−ng lÇm lÉn chÕ ®é n«ng n« ®· mÊt tÝnh chÊt hoµn toµn n«ng n«, ®· tiÕn mét b−íc tíi chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n, lÇm lÉn çi ®ã víi "sù thèng trÞ hoµn toµn cña çc ®¹i biÓu cña ®¹i t− b¶n", th× hoµn toµn kh«ng thÓ dung thø ®−îc.

VI

Ban biªn tËp tê "B×nh minh cña chóng ta" theo lÖ th−êng ®· bæ sung cho bµi b¸o cña «ng Ðc-man-xki "mét lêi rµo ®ãn" nãi r»ng t¸c gi¶ "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt ý nghÜa cña viÖc trùc tiÕp tham gia chÝnh quyÒn ®èi víi hä (giai cÊp ®¹i t− s¶n)".

Ph−¬ng ph¸p rµo ®ãn ®· ¨n s©u trong ®Çu ph¸i thñ tiªu. Trong mét sè bµi b¸o, Ðc-man-xki ph¸t triÓn mét çch hÕt søc chi tiÕt çc quan ®iÓm vÒ ®Êu tranh giai cÊp theo tinh thÇn ph¸i tù do. Sù tuyªn truyÒn cña t¹p chÝ Êy lµ sù tuyªn truyÒn theo tinh thÇn cña ph¸i tù do... Cßn "nh÷ng håi øc vÒ nh÷ng ngµy ®Ñp ®Ï" cña chñ nghÜa M¸c th× n»m gän trong 2 dßng chó thÝch! Çc ®éc gi¶ cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" ®−îc gi¸o dôc theo tinh thÇn chñ nghÜa tù do thay

thÕ cho chñ nghÜa M¸c, cßn ban biªn tËp "tù bµo ch÷a cho m×nh" b»ng nh÷ng lêi rµo ®ãn, hoµn toµn gièng nh− trong tê "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

VÊn ®Ò hoµn toµn kh«ng ph¶i chØ lµ ë chç Ðc-man-xki "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt" khÝa c¹nh nµo ®ã cña vÊn ®Ò. VÊn ®Ò lµ ë quan ®iÓm hoµn toµn sai lÇm cña «ng ta vÒ ®Êu tranh giai cÊp. VÊn ®Ò lµ ë sai lÇm c¨n b¶n cña «ng ta trong viÖc ®¸nh gi¸ c¬ cÊu x· héi cña chÕ ®é chuyªn chÕ. Tõ l©u chóng t«i ®· chØ râ vµ sÏ kh«ng ngõng chØ râ r»ng kh«ng thÓ bá qua vÊn ®Ò ®ã b»ng bÊt cø çi c−êi khÈy nµo vÒ "nh÷ng c©u tr¶ lêi cña n¨m 1908" (hay cña n¨m 1912), v. v.. Kh«ng thÓ trèn tr¸nh vÊn ®Ò Êy trong mét bµi chÝnh luËn ®«i chót nghiªm tóc.

Sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a mét bªn lµ Ðc-man-xki vµ La-rin víi mét bªn kh¸c lµ ban biªn tËp t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", lµ sù bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a nh÷ng phÇn tö thñ tiªu c«ng khai vµ thµnh thùc theo çch cña hä, víi nh÷ng nhµ ngo¹i giao cña chñ nghÜa thñ tiªu. Kh«ng nªn cã m¶y may ¶o t−ëng vÒ vÊn ®Ò ®ã.

La-rin viÕt: chÝnh quyÒn ë n−íc ta ®· trë thµnh chÝnh quyÒn t− s¶n. V× vËy c«ng nh©n cÇn ph¶i tù tæ chøc l¹i kh«ng ph¶i trong khi chê ®îi çch m¹ng (vµ còng kh«ng ph¶i "®Ó lµm çch m¹ng", «ng ta nãi thªm nh− vËy), mµ ®Ó tham gia vµo viÖc ®æi míi ®Êt n−íc theo hiÕn ph¸p. Ðc-man- xki ®i vµo vÊn ®Ò tõ mét khÝa c¹nh kh¸c, thùc chÊt lÆp l¹i tiÒn ®Ò thø nhÊt cña La-rin, ®ång thêi «ng ta chØ nãi ¸m chØ ®Õn nh÷ng kÕt luËn chø kh«ng nªu th¼ng chóng ra.

M¸c-tèp "uèn n¾n" cho La-rin theo çch còng nh− ban biªn tËp t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" uèn n¾n cho Ðc- man-xki; chÝnh quyÒn ch−a ph¶i ®· lµ chÝnh quyÒn t− s¶n, vµ c«ng nh©n chØ cÇn n¾m ®−îc m©u thuÉn gi÷a chÕ ®é lËp hiÕn vµ chÕ ®é chuyªn chÕ lµ "®ñ råi".

Nh− vËy lµ trong çc kÕt luËn, gi÷a M¸c-tèp (cïng víi ban biªn tËp t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta") vµ La-rin ⎯ Ðc-man-xki ®· cã sù nhÊt trÝ, hoµn toµn tù nhiªn trªn c¬ së

390 V. I. Lª-nin 391

sù nhÊt trÝ cña hä vÒ nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cña quan ®iÓm tù do chñ nghÜa ®èi víi chÝnh s¸ch c«ng nh©n.

Chóng t«i vÉn tiÕp tôc nghÜ r»ng quan ®iÓm ®ã vÒ c¨n b¶n lµ kh«ng ®óng. VÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç Ðc-man-xki "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt" hay M¸c-tèp "®¸nh gi¸ qu¸ cao" "sù ng¶ vÒ phÝa t¶" cña bän Gu-ts¬-cèp, Ri-a-bu-sin-xki vµ ®ång bän. VÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç Ðc-man-xki "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt" hay M¸c-tèp "®¸nh gi¸ qu¸ cao" "ý nghÜa cña sù tham gia trùc tiÕp vµo chÝnh quyÒn ®èi víi giai cÊp t− s¶n". VÊn ®Ò lµ ë chç c¶ hai kh«ng nh÷ng "kh«ng ®¸nh gi¸ hÕt" mµ cßn hoµn toµn kh«ng hiÓu ý nghÜa cña viÖc "tham gia trùc tiÕp vµo chÝnh quyÒn" ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n ®i theo giai cÊp c«ng nh©n, kh«ng cã nh÷ng sù ng¶ nghiªng hiÖn nay cña ph¸i tù do! C¶ hai ®Òu chØ nghÜ ®Õn mét lo¹i "chÝnh quyÒn" mµ quªn lo¹i kh¸c.

C¶ hai ®Òu nh×n lªn trªn vµ kh«ng thÊy phÝa d−íi. Nh−ng nÕu m−êi tªn Ri-a-bu-sin-xki vµ mét tr¨m tªn Mi-li-u-cèp ®Òu c»n nh»n vµ phÉn né theo tinh thÇn chñ nghÜa tù do, th× ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ hµng chôc triÖu ng−êi tiÓu t− s¶n vµ tÊt c¶ "tÇng líp thÊp hÌn" ®Òu ®· c¶m thÊy kh«ng chÞu nçi n÷a. Vµ nh÷ng triÖu ng−êi Êy còng cã thÓ lµ nguån gèc cña "chÝnh quyÒn". ChØ cã sù ®oµn kÕt cña nh÷ng phÇn tö d©n chñ nh− thÕ võa nh»m chèng l¹i bän ph¸i h÷u, võa tho¸t khái nh÷ng sù dao ®éng cña ph¸i tù do, míi cã ®ñ kh¶ n¨ng "gi¶i quyÕt" çc vÊn ®Ò do lÞch sö ®Æt ra vµo ®Çu thÕ kû XX cho n−íc Nga.

"Gi¸o dôc", sè 5 - 7 th¸ng T− - th¸ng S¸u 1912 Ký tªn: V. I-lin

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªnt¹p chÝ "Gi¸o dôc"

Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë nga"

"VÊn ®Ò ruéng ®Êt" ⎯ nÕu ta dïng thuËt ng÷ quen thuéc, th«ng th−êng Êy ⎯ tån t¹i ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n. Nh−ng ë Nga bªn c¹nh vÊn ®Ò ruéng ®Êt t− b¶n chñ nghÜa nãi chung, cßn tån t¹i vÊn ®Ò ruéng ®Êt kh¸c, "thùc sù Nga". §Ó nªu lªn mét çch v¾n t¾t sù kh¸c nhau gi÷a hai vÊn ®Ò ruéng ®Êt, chóng t«i sÏ chØ râ r»ng kh«ng cã mét n−íc t− b¶n v¨n minh nµo trong ®ã l¹i cã mét phong trµo d©n chñ réng r·i ®«i chót cña nh÷ng tiÓu n«ng ®Êu tranh ®Ó chuyÓn giao ruéng ®Êt cña ®¹i ®Þa chñ vµo tay hä.

ë Nga th× l¹i cã mét phong trµo nh− vËy. Vµ phï hîp víi t×nh h×nh ®ã, kh«ng cã mét n−íc nµo ë ch©u ¢u, ngoµi n−íc Nga, trong ®ã nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt l¹i nªu ra vµ ñng hé yªu s¸ch ®ßi chuyÓn giao ruéng ®Êt vÒ tay nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng. VÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga nhÊt ®Þnh dÉn tíi viÖc tÊt c¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ph¶i thõa nhËn yªu s¸ch nh− vËy, bÊt chÊp nh÷ng bÊt ®ång ý kiÕn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò xÐt xem tæ chøc nh− thÕ nµo viÖc chiÕm h÷u vµ sö dông ruéng ®Êt ®−îc chuyÓn giao Êy (ph©n chia, ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u ho¸, quèc h÷u ho¸).

Do ®©u mµ cã sù kh¸c nhau gi÷a "ch©u ¢u" vµ n−íc Nga? Ph¶i ch¨ng v× tÝnh chÊt ®éc ®¸o cña sù ph¸t triÓn cña n−íc Nga, ph¶i ch¨ng v× ë Nga thiÕu h¼n chñ nghÜa t− b¶n, hay v× sù tuyÖt väng ®Æc biÖt, t×nh tr¹ng kh«ng lèi tho¸t cña chñ nghÜa t− b¶n ë n−íc ta? §ã lµ lèi suy nghÜ cña ph¸i d©n

392 V. I. Lª-nin Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga" 393

tóy thuéc mäi mµu s¾c kh¸c nhau. Nh−ng quan ®iÓm Êy hoµn toµn kh«ng ®óng vµ cuéc sèng tõ l©u ®· b¸c bá quan ®iÓm Êy. Sù kh¸c nhau gi÷a "ch©u ¢u" vµ n−íc Nga xuÊt ph¸t tõ t×nh tr¹ng qu¸ − l¹c hËu cña n−íc Nga. ë Ph−¬ng T©y, chÕ ®é ruéng ®Êt t− s¶n ®· hoµn toµn h×nh thµnh, chÕ ®é n«ng n« ®· bÞ xo¸ bá tõ l©u, tµn d− cña chÕ ®é ®ã kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng cßn gi÷ vai trß quan träng. ë ph−¬ng T©y, quan hÖ x· héi chñ yÕu trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp lµ quan hÖ gi÷a ng−êi c«ng nh©n lµm thuª víi chñ kinh doanh, chñ phÐc-mi-ª hay chñ ruéng ®Êt. Ng−êi tiÓu n«ng ë ®ã gi÷ mét ®Þa vÞ trung gian, mét mÆt th× ®ang chuyÓn thµnh giai cÊp nh÷ng ng−êi lµm thuª, b¸n søc lao ®éng (d−íi nhiÒu h×nh thøc cña çi gäi lµ c«ng viÖc phô hay nh÷ng kho¶n thu nhËp phô cña n«ng d©n), mÆt kh¸c th× chuyÓn thµnh giai cÊp nh÷ng kÎ thuª m−ín c«ng nh©n (sè c«ng nh©n lµm thuª cho nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng l¹i nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu so víi møc ng−êi ta th−êng nghÜ).

ë Nga, kh«ng cßn nghi ngê g× c¶ chÕ ®é ruéng ®Êt t− b¶n chñ nghÜa nh− vËy ®· ®−îc cñng cè vµ ®ang ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Cßn kinh tÕ cña c¶ ®Þa chñ lÉn cña n«ng d©n ®ang tiÕn triÓn ®óng theo h−íng ®ã. Nh−ng quan hÖ thuÇn tuý t− b¶n chñ nghÜa th× ë ta trong chõng mùc rÊt lín cßn bÞ nh÷ng quan hÖ n«ng n« ®Ì nÐn. Cuéc ®Êu tranh cña ®«ng ®¶o d©n c−, mµ tr−íc hÕt lµ quÇn chóng n«ng d©n nãi chung, chèng chÝnh nh÷ng quan hÖ Êy, ®©y lµ nÐt ®éc ®¸o cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga. ë ph−¬ng T©y "vÊn ®Ò" Êy ®· cã mét thêi rÊt phæ biÕn, nh−ng nã ®· ®−îc gi¶i quyÕt tõ l©u. ë Nga, ng−êi ta ®· chËm gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã, chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i.

Trong bµi b¸o "Së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u" ("Ng«i sao Nª-va"119, sè 3) 1) chóng t«i ®· ®−a ra

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 339 - 343

nh÷ng tµi liÖu chñ yÕu nhÊt, nh÷ng tµi liÖu nãi râ thùc chÊt cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga hiÖn nay.

GÇn 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt trong tay 30 000 ®¹i ®Þa chñ vµ còng kho¶ng tõng Êy ruéng ®Êt trong tay 10 triÖu hé n«ng d©n, ⎯ ®ã lµ nÐt c¬ b¶n cña t×nh h×nh. T×nh h×nh Êy chøng minh nh÷ng quan hÖ kinh tÕ g×?

Ba m−¬i ngh×n ®¹i ®Þa chñ, chñ yÕu lµ ®¹i biÓu cña tÇng líp quý téc cò vµ cña nÒn kinh tÕ n«ng n« cò. Trong sè 27 833 chñ nh÷ng ®iÒn trang réng trªn 500 ®ª-xi-a-ti-na th× cã 18 102 quý téc, tøc lµ gÇn hai phÇn ba. Nh÷ng ®¹i ®iÒn trang cùc lín n»m trong tay bän nµy, ⎯ mçi ®Þa chñ lo¹i Êy b×nh qu©n cã tíi trªn 2000 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt! ⎯ kh«ng thÓ do c«ng nh©n lµm thuª canh t¸c b»ng c«ng cô cña chñ ®Êt. Trong t×nh h×nh nh− vËy, th× trªn mét møc ®é lín kh«ng tr¸nh khái trë l¹i chÕ ®é diªu dÞch cò, tøc lµ sù tån t¹i cña chÕ ®é s¶n xuÊt nhá, nªn kinh tÕ nhá t¹i çc ®¹i ®iÒn trang réng lín, viÖc canh t¸c ruéng ®Êt cña ®Þa chñ b»ng c«ng cô cña ng−êi tiÓu n«ng.

ChÝnh çi chÕ ®é diªu dÞch Êy l¹i rÊt phæ biÕn, nh− mäi ng−êi ®· biÕt, ë nh÷ng tØnh miÒn trung t©m, thuÇn tuý Nga, cña phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u, tøc lµ trung t©m cña nÒn n«ng nghiÖp n−íc ta. Çi gäi lµ chÕ ®é lao dÞch kh«ng ph¶i lµ çi g× kh¸c h¬n lµ sù tiÕp tôc trùc tiÕp vµ lµ tµn d− cña chÕ ®é diªu dÞch trong kinh tÕ. Çc biÖn ph¸p kinh doanh kiÓu n« dÞch kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc nh− thuª ng−êi lµm trong mïa ®«ng, lµm viÖc ®Ó tr¶ cho nh÷ng kho¶nh ®Êt c¾t, "lao dÞch trªn mét kho¼nh ruéng ®Êt"120 v. v., v. v., còng ®Òu lµ chÕ ®é diªu dÞch. "PhÇn ruéng ®Êt ®−îc chia" cña n«ng d©n, trong t×nh h×nh cã chÕ ®é kinh tÕ nh− vËy, chÝnh lµ ph−¬ng thøc ®¶m b¶o nh©n c«ng cho ®Þa chñ, vµ kh«ng nh÷ng chØ ®¶m b¶o nh©n c«ng, mµ c¶ c«ng cô n÷a, c«ng cô nµy dï nã tåi tµn ®Õn ®©u ®i n÷a, còng dïng ®Ó canh t¸c ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

T×nh tr¹ng nghÌo khæ cïng cùc cña ®«ng ®¶o n«ng d©n,

394 V. I. Lª-nin Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga" 395

bÞ buéc chÆt vµo m¶nh ruéng ®Êt ®−îc chia, nh−ng kh«ng thÓ sèng næi b»ng m¶nh ®Êt nµy, t×nh tr¹ng hÕt søc l¹c hËu cña kü thuËt canh t¸c, t×nh tr¹ng hÕt søc kÐm ph¸t triÓn cña thÞ tr−êng trong n−íc ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp, ⎯ ®ã lµ kÕt qu¶ cña t×nh h×nh thùc tÕ Êy. N¹n ®ãi hiÖn nay cña 30 triÖu n«ng d©n chøng minh mét çch næi bËt nhÊt t×nh h×nh lµ cho ®Õn nay vÒ c¨n b¶n vµ vÒ b¶n chÊt t×nh h×nh vÉn kh«ng thay ®æi. ChØ cã t×nh tr¹ng ®Ì nÐn cña chÕ ®é n«ng n«, sù b¬ v¬, sù bÊt lùc cña ®«ng ®¶o tiÓu chñ bÞ n« dÞch, míi cã thÓ ®−a ®Õn nh÷ng n¹n ®ãi kÐm hµng lo¹t vµ khñng khiÕp nh− vËy ë thêi ®¹i mµ kü thuËt n«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn nhanh vµ t−¬ng ®èi cao (ë nh÷ng doanh nghiÖp t− b¶n kh¸ nhÊt).

M©u thuÉn c¬ b¶n ®−a ®Õn nh÷ng tai ho¹ khñng khiÕp mµ n«ng d©n T©y ¢u kh«ng hÒ biÕt ®Õn tõ thêi kú trung cæ, lµ mÉu thuÉn gi÷a chñ nghÜa t− b¶n ph¸t triÓn cao trong c«ng nghiÖp ë n−íc ta vµ còng kh¸ ph¸t triÓn trong c«ng nghiÖp cña ta, víi chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt vÉn cßn ë t×nh tr¹ng thêi kú trung cæ, thêi kú n«ng n«. Kh«ng thÓ nµo tho¸t ra khái t×nh h×nh ®ã nÕu kh«ng cã sù ph¸ hñy triÖt ®Ó chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cò.

Kh«ng nh÷ng chØ cã chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ mµ c¶ chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña n«ng d©n còng mang tÝnh chÊt n«ng n«. §èi víi chÕ ®é së h÷u kiÓu thø nhÊt, th× ®iÒu ®ã ®· qu¸ râ ®Õn møc nã kh«ng g©y nªn mét sù nghi ngê nµo. Chóng t«i chØ xin nªu mét ®iÒu lµ viÖc thñ tiªu nh÷ng ®¹i ®iÒn trang n«ng n«, thÝ dô nh÷ng doanh nghiÖp quy m« trªn 500 ®ª-xi-a-ti-na, sÏ kh«ng lµm tån t¹i nÒn s¶n xuÊt lín trong n«ng nghiÖp, mµ ng−îc l¹i sÏ t¨ng c−êng, sÏ ph¸t triÓn nã. V× nh÷ng ®¹i ®iÒn trang n«ng n« lµ chç dùa cña nÒn tiÓu n«ng n« lÖ, chø hoµn toµn kh«ng ph¶i cña nÒn s¶n xuÊt lín. T¹i çc khu ®Êt hÕt søc réng lín, quy m« trªn 500 ®ª-xi-a-ti-na, t¹i ®a sè vïng n−íc Nga gÇn nh− kh«ng thÓ, hay Ýt ra còng rÊt khã mµ thùc hiÖn ®−îc viÖc

kinh doanh lín, viÖc canh t¸c toµn bé ruéng ®Êt b»ng c«ng cô cña ng−êi chñ ®Êt vµ b»ng lao ®éng lµm thuª tù do. Thu hÑp sè l−îng nh÷ng ®iÒn trang nh− vËy lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thñ tiªu nÒn tiÓu n«ng n« lÖ, vµ chuyÓn sang s¶n xuÊt lín t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp.

MÆt kh¸c, ë Nga chÕ ®é së h÷u phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia cña n«ng d©n còng vÉn cã tÝnh chÊt n«ng n«, trung cæ. Vµ vÊn ®Ò kh«ng ph¶i chØ ë h×nh thøc ph¸p lý cña chÕ ®é së h÷u ®ã, ⎯ h×nh thøc ph¸p lý ®ã ngµy nay ®· thay ®æi bëi sù ph¸ ho¹i mét çch th« b¹o çc c«ng x· vµ sù h×nh thµnh chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, ⎯ mµ vÊn ®Ò cßn lµ ë bé mÆt thùc tÕ cña chÕ ®é së h÷u ®ã n÷a, bé mÆt ®ã kh«ng bÞ mét sù tan r· nµo cña c«ng x· ®ông ch¹m ®Õn.

T×nh h×nh thùc tÕ cña ®¹i bé phËn nh÷ng "m¶nh ®Êt" (= nh÷ng m¶nh ®Êt nhá xÝu) nhá bÐ vµ hÕt søc nhá bÐ, phÇn lín lµ nh÷ng m¶nh ®Êt n»m xen kÏ cña n«ng d©n cã chÊt l−îng ®Êt kÐm nhÊt (do viÖc ph©n ®Þnh ruéng ®Êt n«ng d©n vµ n¨m 1861 d−íi sù l·nh ®¹o cña bän ®Þa chñ - chñ n« vµ do ruéng ®Êt bÞ b¹c mµu) ⎯ t×nh h×nh ®ã tÊt nhiªn ®Æt hä trong t×nh tr¹ng lÖ thuéc vµo nh÷ng ng−êi chñ thõa kÕ çc ®¹i ®iÒn trang, tøc lµ lÖ thuéc vµo "«ng chñ" cò.

Ta h·y h×nh dung cô thÓ h¬n çi t×nh h×nh nµy: 10 000 000 hé n«ng d©n "b×nh qu©n" mçi hé cã 7 ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt, so víi 30 000 chñ ®¹i ®iÒn trang mçi chñ cã 2000 ®ª-xi-a- ti-na ruéng ®Êt. Râ rµng lµ kh«ng mét sù ph¸ ho¹i c«ng x· nµo, kh«ng mét sù h×nh thµnh chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt nµo l¹i cã thÓ thay ®æi t×nh tr¹ng n« dÞch, chÕ ®é lao dÞch, chÕ ®é diªu dÞch, t×nh tr¹ng nghÌo khæ cña n«ng n« vµ nh÷ng h×nh thøc lÖ thuéc kiÓu n«ng n« ph¸t sinh tõ ®ã.

"VÊn ®Ò ruéng ®Êt" ®Î ra tõ t×nh h×nh thùc tÕ nh− vËy, lµ vÊn ®Ò xo¸ bá nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é n«ng n«, nh÷ng tµn d− ®· trë thµnh mét trë ng¹i kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc ®èi víi sù ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa ë n−íc Nga. VÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga lµ vÊn ®Ò ®Ëp tan triÖt ®Ó chÕ ®é së h÷u ruéng

396 V. I. Lª-nin 397

®Êt cò, kiÓu trung cæ, chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ còng nh− chÕ ®é së h÷u phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia cña n«ng d©n, sù ®Ëp tan ®ã trë thµnh tuyÖt ®èi cÇn thiÕt do t×nh tr¹ng cùc kú l¹c hËu cña chÕ ®é së h÷u Êy, do t×nh tr¹ng cùc kú kh«ng phï hîp gi÷a chÕ ®é ®ã víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· trë thµnh nÒn kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa.

Sù ®Ëp tan Êy ¾t ph¶i kÞch liÖt, v× t×nh tr¹ng kh«ng phï hîp Êy hÕt søc lín, v× t×nh tr¹ng cò ®· hÕt søc cò, "c¨n bÖnh hÕt søc trÇm träng". Sù ®Ëp tan ®ã bÊt cø lµ trong tr−êng hîp nµo, bÊt cø lµ d−íi h×nh thøc nµo, ¾t ph¶i mang tÝnh chÊt t− s¶n xÐt theo néi dung cña nã, v× toµn bé ®êi sèng kinh tÕ ë n−íc Nga ®· lµ t− s¶n, vµ chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt nhÊt ®Þnh ph¶i lÖ thuéc vµo ®êi sèng kinh tÕ ®ã, nhÊt ®Þnh ph¶i thÝch øng víi yªu cÇu cña thÞ tr−êng, víi søc Ðp cña t− b¶n cã quyÒn lùc v¹n n¨ng trong x· héi ta ngµy nay.

Nh−ng nÕu sù ®Ëp tan ®ã ¾t ph¶i kÞch liÖt, ¾t ph¶i mang tÝnh chÊt t− s¶n, th× vÉn cßn mét vÊn ®Ò ch−a ®−îc gi¶i quyÕt, ®ã lµ vÊn ®Ò giai cÊp nµo trong hai giai cÊp trùc tiÕp h÷u quan, giai cÊp ®Þa chñ hay n«ng d©n, sÏ tiÕn hµnh cuéc c¶i t¹o Êy, hay sÏ chØ ®¹o cuéc c¶i t¹o Êy, sÏ quyÕt ®Þnh h×nh thøc cña cuéc c¶i t¹o Êy. Chóng t«i sÏ bµn vÒ "vÊn ®Ò ch−a ®−îc gi¶i quyÕt" Êy trong mét bµi b¸o sau: "So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tuý"1).

"Ng«i sao Nª-va", sè 6, ngµy 22 th¸ng N¨m 1912 Ký tªn: P. X


________

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 486 - 494.

mét vµi ®iÓm tæng kÕt ®ît ®éng viªn tr−íc cuéc bÇu cö

Nh÷ng lùc l−îng chÝnh trÞ tham gia cuéc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc hÇu hÕt ®· ®−îc tæ chøc xong råi. Dï sao th× çc ®¶ng ph¸i chÝnh ®· ®−îc h×nh thµnh mét çch râ rµng ®Õn møc kh«ng thÓ nãi ®Õn bÊt cø mét sù thay ®æi quan träng vµ c¬ b¶n nµo.

Tõ l©u chÝnh phñ ®· b¾t ®Çu cuéc vËn ®éng bÇu cö. Bän ph¸i h÷u, ph¸i d©n téc, §¶ng th¸ng M−êi "ho¹t ®éng" víi sù gióp ®ì c«ng khai cña chÝnh quyÒn. GÇn ®©y ®· cã mét th«ng t− cña çc tØnh tr−ëng göi çc c¶nh s¸t tr−ëng, ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn" vµ ®¨ng l¹i trªn nhiÒu tê b¸o, nãi vÒ viÖc ¸p dông "nh÷ng biÖn ph¸p" nh»m kh«ng ®Ó çc øng cö viªn "ph¸i t¶" ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn (®Æc biÖt lµ ®¹i biÓu cña n«ng d©n) hay ®¹i biÓu cö tri, ⎯ th«ng t− ®ã Ýt nhiÒu ®· vÐn bøc mµn che ®Ëy bé m¸y "bÇu cö" cña Bé néi vô. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, çi Bé néi vô Êy sÏ lµm tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu cã thÓ lµm ®−îc, vµ c¶ nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ lµm ®−îc, ®Ó chèng l¹i phe ®èi lËp. ThËt kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ngµi thñ t−íng C«-cèp-txèp, trong diÔn v¨n ®äc tr−íc çc th−¬ng nh©n M¸t-xc¬-va, ®· nhÊn m¹nh ®Õn sù t¸c h¹i cña "ph¸i ®èi lËp ®èi víi ph¸i ®èi lËp". Nh−ng, nÕu cã thÓ kh«ng nghi ngê g× vÒ sù tÝch cùc cña chÝnh phñ vµ cña c¶nh s¸t trong cuéc bÇu cö, th× cã ®iÒu còng kh«ng nghi ngê g× n÷a lµ trong t©m tr¹ng cña cö tri ®· vµ ®ang cã sù diÔn biÕn s©u réng "thiªn vÒ t¶". BÊt

398 V. I. Lª-nin Mét vµi ®iÓm tæng kÕt ®ît ®éng viªn tr−íc cuéc bÇu cö 399

cø mét thñ ®o¹n nµo cña chÝnh phñ ®Òu kh«ng thÓ thay ®æi sù thËt Êy. Ng−îc l¹i, nh÷ng thñ ®o¹n vµ "biÖn ph¸p" Êy ®Òu chØ cã thÓ lµm t¨ng thªm sù bÊt m·n. Vµ rÊt dÔ hiÓu r»ng nÕu nh− sù bÊt m·n Êy thÓ hiÖn trong giai cÊp ®¹i t− s¶n b»ng nh÷ng lêi "®èi lËp" cña Su-bin-xki hay b»ng lêi ¸m chØ "thËn träng" cña Ri-a-bu-sin-xki vÒ viÖc nªn cã "nh÷ng ph−¬ng ph¸p v¨n minh trong viÖc cai trÞ", hay b»ng nh÷ng lêi ch©m chäc ®éc ®Þa cña tê "Ng«n luËn" cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ®èi víi néi çc, th× trong giíi réng r·i "nh÷ng ng−êi thÊp hÌn" lÖ thuéc vµo bän Ri-a-bu-sin-xki, G«-l«-vin, v. v., sù bÊt m·n Êy l¹i trë nªn gay g¾t vµ nghiªm träng h¬n nhiÒu. Sù ph©n ho¸ chÝnh trÞ h×nh thµnh râ rÖt trong phe ®èi lËp, thÓ hiÖn vÒ mÆt chÝnh trÞ sù bÊt m·n Êy, lµ sù ph©n ho¸ nh− thÕ nµo? Ph¸i ®èi lËp qu©n chñ - tù do chñ nghÜa "cã tr¸ch nhiÖm" bao gåm ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé, ®· ®−îc h×nh thµnh râ rÖt. Sù liªn hiÖp gi÷a hä víi nhau nãi lªn râ rµng r»ng ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn tá ra "h÷u" h¬n nhiÒu so víi ®iÒu mµ ng−êi ta t−ëng.

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· ®−îc h×nh thµnh râ rÖt, nã ®Ò ra nhiÖm vô cña m×nh kh«ng ph¶i lµ "ñng hé" ph¸i ®èi lËp cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ cña ph¸i tiÕn bé, mµ lµ lîi dông sù xung ®ét gi÷a ph¸i ®ã víi ph¸i h÷u (kÓ c¶ ph¸i d©n téc vµ §¶ng th¸ng M−êi) ®Ó gi¸o dôc vµ tæ chøc ph¸i d©n chñ. Cuèi cïng lµ ph¸i d©n chñ t− s¶n ®· ®−îc h×nh thµnh râ rÖt: t¹i cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng, ph¸i d©n chñ t− s¶n nµy ®· tuyªn bè t¸n thµnh viÖc tho¶ hiÖp "tr−íc hÕt víi ph¸i d©n chñ - x· héi", ®ång thêi l¹i kh«ng ®−a ra mét khÈu hiÖu râ rµng nµo ®Êu tranh chèng chñ nghÜa tù do ph¶n çch m¹ng cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, nghÜa lµ trong thùc tiÔn vÉn dao ®éng gi÷a ph¸i nµy vµ ph¸i kia.

VËy th× nh÷ng kÕt qu¶ cña cuéc "®éng viªn chÝnh trÞ" tr−íc cuéc bÇu cö cña çc ®¶ng lµ thÕ nµo? KÕt qu¶ thø nhÊt vµ c¬ b¶n mµ tõ l©u ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· rót ra, lµ sù h×nh thµnh ba phe chø kh«ng ph¶i hai phe, trong

cuéc ®Êu tranh. Ph¸i tù do rÊt muèn tr×nh bµy sù viÖc nh− thÓ vÒ thùc chÊt cã hai phe ®Êu tranh, vµ ph¸i thñ tiªu, nh− ®· nhiÒu lÇn lé râ, lu«n lu«n thiªn vÒ quan ®iÓm Êy. T¸n thµnh hiÕp ph¸p hay chèng l¹i hiÕn ph¸p? ⎯ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn tr×nh bµy sù bÊt ®ång gi÷a hai phe nh− vËy. Trong thùc tÕ çch tr×nh bµy Êy ch¼ng x¸c ®Þnh çi g× c¶, v× ngay §¶ng th¸ng M−êi còng qu¶ quyÕt r»ng m×nh t¸n thµnh hiÕp ph¸p, vµ nãi chung vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ë chç çi g× cã thÓ gäi lµ hiÕn ph¸p vµ çi g× kh«ng thÓ gäi nh− vËy ®−îc, mµ vÊn ®Ò lµ ë néi dung chÝnh x¸c cña nh÷ng yªu s¸ch nhÊt ®Þnh cña ph¸i tù do hay cña ph¸i d©n chñ.

Ba phe ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh lµ qua néi dung nh÷ng yªu s¸ch, qua sù kh¸c nhau thùc tÕ cña nh÷ng xu h−íng giai cÊp: ph¸i h÷u hay ph¸i chÝnh phñ; ph¸i tù do hay lµ ph¸i t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ®øng trªn lËp tr−êng ph¶n çch m¹ng; vµ ph¸i d©n chñ. §ång thêi vÊn ®Ò kh«ng chØ lµ ë "nh÷ng may rñi" trong chÕ ®é bÇu cö nµo ®ã, ⎯ kh«ng ph¶i, vÊn ®Ò cßn s©u s¾c h¬n nhiÒu, vÊn ®Ò lµ ë toµn bé tÝnh chÊt cña sù tuyªn truyÒn chÝnh trÞ trong thêi kú bÇu cö, lµ ë toµn bé néi dung chÝnh trÞ - t− t−ëng cña cuéc vËn ®éng bÇu cö.

"ChiÕn l−îc" cña ph¸i tù do, trong t×nh h×nh nh− vËy, lµ hµng ngµy h−íng vµo viÖc giµnh lÊy quyÒn l·nh ®¹o "toµn bé" phong trµo ®èi lËp. Vµ t¹p chÝ cña ph¸i tù do "Nhu cÇu sinh ho¹t" ®· ®Ó lé ra çi "bÝ mËt" cña chiÕn l−îc Êy mµ tê "Ng«n luËn" ®· hÕt søc giÊu kÝn. "Ph¸i tiÕn bé ⎯ «ng R. B. viÕt trong sè 13, b¸o "Nhu cÇu sinh ho¹t" ⎯ ®· b¾t ®Çu cuéc vËn ®éng cña hä víi thñ ®o¹n cã rÊt nhiÒu høa hÑn (!), lËp thµnh çi gäi lµ "khèi tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i", vµ ngay nh÷ng ngµy ®Çu ®· tá ra cã mét søc thu hót lín ®èi víi nh÷ng giíi chÝnh trÞ ®èi lËp ®ã cã xu h−íng h÷u h¬n ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn". MÆt kh¸c, "c−¬ng lÜnh bÇu cö cña Nhãm lao ®éng, mÆc dÇu cã tÝnh chÊt m¬ hå, ⎯ phÇn nµo cã lÏ nhê tÝnh chÊt ®ã ⎯ ®· ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái cña


çc giíi trÝ thøc d©n chñ réng r·i". "Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, Nhãm lao ®éng cã thÓ gi÷ vai trß t¶ h¬n ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn, vai trß mµ nhãm tiÕn bé ®· ®¶m nhËn mét çch h÷u h¬n ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. Nh− vËy mÆt trËn ®èi lËp sÏ bao gåm nh÷ng çnh ë hai cùc lµ nh÷ng çnh biÕn ®éng vµ nghiªng ng¶ nh−ng mÒm dÎo, vµ trung t©m cè ®Þnh, nh−ng kiªn tr×. VÒ mÆt chiÕn l−îc, ®iÒu ®ã cã nh÷ng khÝa c¹nh thuËn lîi c¶ trong cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ".

§iÒu cßn ë trong ®Çu ãc çc ngµi thuéc ph¸i Mi-li-u-cèp vµ Sin-ga-rÐp l¹i lµ ®iÒu mµ «ng R. B. ®· nãi to¹c ra! §óng lµ hai çnh "mÒm dÎo" cÇn thiÕt ®èi víi ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn: çnh tiÕn bé ®Ó c©u cö tri t− s¶n thuéc ph¸i ngµy 3 th¸ng S¸u, vµ çnh d©n chñ "m¬ hå" th× ®Ó c©u c«ng chóng cã xu h−íng d©n chñ. "ChiÕn l−îc" Êy thùc sù xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña b¶n th©n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. §ã lµ ®¶ng cña ph¸i tù do ph¶n çch m¹ng dïng çch lõa g¹t ®Ó kÐo theo m×nh mét sè tÇng líp d©n chñ nh− mét bé phËn nh©n viªn cöa hµng vµ viªn chøc nhá, v. v.. Mét ®¶ng nh− vËy tÊt nhiªn cÇn ®Õn "loµi ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i" víi tÝnh çch lµ chç dùa giai cÊp thùc sù vµ ng−êi d©n chñ m¬ hå víi tÝnh çch lµ mét çi chiªu bµi hîp thêi trang.

Tªn ®Þa chñ £-phrª-mèp vµ tªn triÖu phó Ri-a-bu-sin-xki cã thÓ lµ lo¹i ng−êi ®iÓn h×nh thuéc ph¸i tiÕn bé. §iÓn h×nh cña lo¹i ng−êi d©n chñ m¬ hå lµ ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng trong phe d©n tuý vµ anh chµng thñ tiªu trong ph¸i m¸c-xÝt. H·y xem toµn bé lÞch sö cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn th× sÏ thÊy r»ng ®¶ng Êy lu«n lu«n hµnh ®éng ®óng theo kiÓu lµ trªn lêi nãi th× ®¶ng ®ã theo chñ nghÜa d©n chñ, nh−ng trªn hµnh ®éng l¹i thùc hµnh chñ nghÜa tù do "kiÓu £-phrª-mèp vµ phï hîp víi Ri-a-bu-sin-xki". Dï lµ kÓ tõ thÊt b¹i cña kÕ ho¹ch çc uû ban ruéng ®Êt ®Þa ph−¬ng n¨m 1906 cho ®Õn nh÷ng cuéc biÓu quyÕt vÒ ng©n s¸ch t¹i §u-ma III hay lµ çc khÈu hiÖu "ë Lu©n-®«n" cña Mi-li-u-cèp, v. v.,

ta ®Òu thÊy chÝnh çi b¶n chÊt Êy cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ çi vá d©n chñ bÞp bîm.

¤ng R. B. trong tê b¸o "Nhu cÇu sinh ho¹t" thËt qu¸ ®çi vông vÒ ®Õn nçi «ng ta ®· v« t×nh nãi lªn çi sù thËt ®· ®−îc ph¸i tù do ra søc che giÊu ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ vµ ®· lµm cho rèi mï lªn. ¤ng R. B. thõa nhËn r»ng c−¬ng lÜnh cña ph¸i tiÕn bé ®· "®Æt vÊn ®Ò trªn mét c¬ së v÷ng ch¾c vµ thùc tÕ"! Nh−ng trong c−¬ng lÜnh Êy, ngoµi nh÷ng c©u chung chung thuÇn tuý theo çi mÉu cña §¶ng th¸ng M−êi (thÝ dô nh− "thùc hiÖn triÖt ®Ó ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi) th× kh«ng cã g× n÷a. C¬ së v÷ng ch¾c vµ thùc tÕ chÝnh lµ c¬ së chñ nghÜa tù do t− s¶n «n hoµ, nhót nh¸t, bÊt lùc ®Õn møc ®é lµ nÕu ®Æt vµo nã bÊt cø mét hy väng nµo th× thËt lµ buån c−êi. Nh÷ng kÎ nµo mµ n¨m 1907 ®· lµ "®¶ng viªn §¶ng canh t©n hßa b×nh", nh÷ng kÎ nµo ®· ®øng ë gi÷a bän d©n chñ - lËp hiÕn vµ bän th¸ng M−êi t¹i §u-ma III, th× nh÷ng kÎ ®ã ®−îc gäi lµ c¬ së v÷ng ch¾c vµ thùc tÕ.

Nhµ triÖu phó Ri-a-bu-sin-xki lµ ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé. C¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tiÕn bé lo¹i ®ã hay t−¬ng tù lo¹i ®ã, lµ tê "Buæi s¸ng n−íc Nga" 121. Vµ kh«ng ai kh¸c ngoµi tê "Ng«n luËn", c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn liªn hiÖp víi ph¸i tiÕn bé, ®· viÕt: "C¬ quan ng«n luËn cña çc nhµ c«ng nghiÖp M¸t-xc¬- va, tê "Buæi s¸ng n−íc Nga", b»ng lßng h¬n tÊt c¶ mäi ng−êi (vÒ diÔn v¨n cña cña C«-cèp-txèp)... Tê b¸o Êy lÆp l¹i theo Crª- xtèp-ni-cèp, r»ng: "Giíi c«ng th−¬ng nghiÖp M¸t-xc¬-va cã quyÒn tá ra rÊt hµi lßng"". Vµ chÝnh tê "Ng«n luËn" bæ sung thªm: "NÕu vÊn ®Ò lµ tuú thuéc ë tê "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" vµ "Buæi s¸ng n−íc Nga", th× hä s½n sµng kh«ng nªu lªn mét ®−êng lèi nµo n÷a vµ c¶m thÊy hµi lßng".

Ng−êi ta hái, ë ®©u cã tµi liÖu nãi r»ng £-phrª-mèp hay nh÷ng ng−êi kh¸c thuéc ph¸i tiÕn bé cã "®−êng lèi"? Tµi liÖu nh− vËy th× kh«ng cã. ñng héi chñ nghÜa tiÕn bé kiÓu


Êy, ⎯ dï nã ®−îc gäi lµ chñ nghÜa tiÕn bé hay chñ nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn th× còng ®Òu nh− nhau, ⎯ kh«ng cã nghÜa g× kh¸c h¬n lµ tõ bá lËp tr−êng cña ph¸i d©n chñ. Cßn viÖc lîi dông nh÷ng sù xung ®ét gi÷a giai cÊp t− s¶n vµ giai cÊp ®Þa chñ, gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i h÷u, th× l¹i lµ mét vÊn ®Ò kh¸c. Ng−êi d©n chñ chØ cã thÓ ®Æt nhiÖm vô cña m×nh nh− vËy.

NhËn thøc râ rµng vÒ tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña chñ nghÜa tù do cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô Êy, ®Ó gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ tæ chøc quÇn chóng hÕt søc ®«ng ®¶o hiÖn ®ang lÖ thuéc vÒ mÆt kinh tÕ vµo bän £-phrª-mèp vµ Ri-a- bu-sin-xki. ThiÕu sù nhËn thøc râ rµng Êy, ®ã lµ thiÕu sãt chñ yÕu chung cho nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng vµ ph¸i thñ tiªu. ë ph¸i lao ®éng hoµn toµn thiÕu sù nhËn ®Þnh vÒ ®Æc tÝnh giai cÊp cña chñ nghÜa tù do, ë ph¸i thñ tiªu th× nh÷ng c©u nãi su«ng vÒ "viÖc giµnh l¹i §u-ma tõ tay bän ph¶n ®éng", vÒ viÖc ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé nhÝch gÇn ®Õn chÝnh quyÒn, vÒ ho¹t ®éng tiÕn bé - lÞch sö cña chóng (xem M¸c-tèp vµ §an), tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã céng l¹i ®· thÓ hiÖn chÝnh çi vai trß cña "çnh" d©n chñ - lËp hiÕn mµ «ng R. B. rÊt lÊy lµm hµi lßng.

¦íc mong chñ quan cña nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng vµ cña ph¸i thñ tiªu tÊt nhiªn kh«ng ph¶i nh− vËy, nh−ng vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ ë nh÷ng kÕ ho¹ch chñ quan cña hä, mµ lµ ë sù ph©n ho¸ kh¸ch quan çc lùc l−îng x· héi. Mµ sù ph©n ho¸ Êy, tr¸i víi ý muèn cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi t¸n thµnh chñ tr−¬ng hai phe, tr¸i víi nh÷ng tiÕng kªu la th©m ®éc vÒ tÝnh v« tæ chøc cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n (xem còng bµi b¸o Êy cña «ng R.B.) ®· cho ta thÊy râ r»ng phe thø ba ®· h×nh thµnh. §−êng lèi cña phe Êy ®· ®−îc nªu lªn râ rÖt vµ ®−îc mäi ng−êi biÕt râ. Nh÷ng c«ng nh©n chèng ph¸i thñ tiªu ®i theo ®−êng lèi Êy, ®oµn kÕt mäi ng−êi d©n chñ trong cuéc ®Êu tranh chèng c¶ ph¸i h÷u, c¶

ph¸i tù do. Tuy kh«ng cã mét ¶o t−ëng nµo vÒ chñ nghÜa tù do bÊt lùc, quþ lôy cña bän d©n chñ - lËp hiÕn tr−íc bän ph¶n ®éng trªn mäi vÊn ®Ò c¨n b¶n, nh−ng c«ng nh©n vÉn lîi dông sù va ch¹m cña nã víi thÕ lùc ph¶n ®éng ®Ó phôc vô cho m×nh, cho tæ chøc giai cÊp cña m×nh, cho ph¸i d©n chñ cña m×nh hiÖn ®ang lín lªn mét çch lÆng lÏ trong quÇn chóng nh©n d©n bÞ bän £-phrª-mèp vµ Ri-a-bu-sin-xki n« dÞch.

Cuéc ®Êu tranh cña ph¸i h÷u chèng ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm" ph¶i phôc vô vµ sÏ phôc vô ⎯ nhê s¸ch l−îc chèng bän thñ tiªu cña c«ng nh©n ⎯ cho viÖc n©ng cao gi¸c ngé vµ ph¸t triÓn tæ chøc ®éc lËp cña çi "ph¸i ®èi lËp" kh«ng hÒ cã tham väng ®ßi mang danh hiÖu kh«ng ®−îc vinh dù cho l¾m lµ ph¸i ®èi lËp "cã tr¸ch nhiÖm".

"Ng«i sao Nª-va", sè 6, ngµy 22 th¸ng N¨m 1912 Ký tªn: B. G.


__________

404 B·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ 405

B·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ

Tõ n¨m 1905 trong thèng kª chÝnh thøc vÒ b·i c«ng mµ Bé c«ng th−¬ng nghiÖp c«ng bè, lu«n lu«n cã sù ph©n chia nh÷ng cuéc b·i c«ng thµnh b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ. Cuéc sèng ®Î ra nh÷ng h×nh thøc ®éc ®¸o cña phong trµo b·i c«ng, ®· buéc ng−êi ta ph¶i tiÕn hµnh ph©n chia nh− vËy. Sù kÕt hîp b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ lµ mét trong nh÷ng ®iÓm chñ yÕu cña tÝnh ®éc ®¸o Êy. Vµ trong thêi gian hiÖn nay, tr−íc t×nh h×nh s«i næi cña phong trµo b·i c«ng, lîi Ých khoa häc, lîi Ých cña th¸i ®é tù gi¸c ®èi víi çc sù biÕn ®ßi hái c«ng nh©n ph¶i chó ý ®Õn ®iÓm ®éc ®¸o Êy cña phong trµo b·i c«ng ë Nga.

Tr−íc hÕt ta h·y trÝch mét vµi sè liÖu c¬ b¶n rót trong thèng kª cña chÝnh phñ vÒ b·i c«ng. Trong 3 n¨m, 1905 - 1907, phong trµo b·i c«ng ë Nga ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao mµ tõ tr−íc tíi nay thÕ giíi ch−a tõng thÊy. Thèng kª cña chÝnh phñ chØ tÝnh ®Õn çc nhµ m¸y, c«ng x−ëng, cßn çc xÝ nghiÖp má, ®−êng s¾t vµ çc c«ng tr×nh kiÕn tróc vµ nhiÒu ngµnh kh¸c sö dông lao ®éng lµm thuª th× ch−a ®−îc tÝnh ®Õn. Nh−ng ngay chØ riªng ë çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng, n¨m 1905 còng ®· cã 2 triÖu 863 ngh×n ng−êi b·i c«ng, tøc lµ ngãt 3 triÖu; n¨m 1906 cã 1 triÖu 108 ngh×n ng−êi, n¨m 1907 cã 740 ngh×n. Trong tÊt c¶ 15 n¨m tõ 1894 ®Õn 1908 khi ë ch©u ¢u ng−êi ta b¾t ®Çu tiÕn hµnh mét çch cã hÖ

thèng viÖc thèng kª çc cuéc b·i c«ng, th× con sè ng−êi b·i c«ng cao nhÊt trong mét n¨m ë Mü lµ 660 ngh×n ng−êi.

Nh− vËy c«ng nh©n Nga lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ®· ph¸t triÓn cuéc ®Êu tranh b·i c«ng cña quÇn chóng ®Õn tr×nh ®é nh− ta ®· thÊy trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907. HiÖn nay c«ng nh©n Anh trong lÜnh vùc b·i c«ng kinh tÕ ®· g©y ®−îc mét ®µ thóc ®Èy m¹nh mÏ míi cho phong trµo. C«ng nh©n Nga gi÷ ®−îc vai trß tiªn phong kh«ng ph¶i do hä m¹nh h¬n, cã tæ chøc h¬n vµ ph¸t triÓn h¬n c«ng nh©n T©y ¢u, mµ lµ v× ë ch©u ¢u ch−a cã nh÷ng cuéc khñng ho¶ng d©n téc to lín víi sù tham gia ®éc lËp cña quÇn chóng v« s¶n. Khi çc cuéc khñng ho¶ng Êy ®Õn th× çc cuéc b·i c«ng quÇn chóng ë ch©u ¢u sÏ cßn m¹nh h¬n ë Nga n¨m 1905. Mèi t−¬ng quan gi÷a b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ trong thêi kú Êy lµ nh− thÕ nµo? Thèng kª cña chÝnh phñ cho ta c©u tr¶ lêi vÒ ®iÓm ®ã nh− sau:

Sè l−îng ng−êi b·i c«ng tÝnh theo ngh×n ng−êi 1905 1906 1907 Trong çc cuéc b·i c«ng kinh tÕ . . . . 1 439 458 200 Trong çc cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ . . . 1 424 650 540

Tæng céng . . . . . . . . . 2 863 1 108 740

Tõ ®ã thÊy râ mèi liªn quan chÆt chÏ vµ kh¨ng khÝt gi÷a hai lo¹i b·i c«ng. §Ønh cao nhÊt cña phong trµo (1905) cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ c¬ së kinh tÕ hÕt søc réng r·i cña ®Êu tranh: cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ trong n¨m ®ã dùa vµo mét c¬ së v÷ng ch¾c vµ quan träng lµ b·i c«ng kinh tÕ. Sè ng−êi b·i c«ng kinh tÕ cao h¬n sè ng−êi b·i c«ng chÝnh trÞ.

Tuú theo møc tho¸i trµo, trong nh÷ng n¨m 1906 vµ 1907, ta thÊy c¬ së kinh tÕ kÐm sót ®i: sè ng−êi b·i c«ng kinh tÕ n¨m 1906 chØ cßn 4/10 tæng sè ng−êi b·i c«ng, vµ n¨m 1907 chØ cßn 3/10. B·i c«ng chÝnh trÞ vµ b·i c«ng kinh tÕ nh− vËy lµ ñng hé lÉn nhau, t¹o thµnh nguån søc m¹nh cho nhau.

406 V. I. Lª-nin B·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ 407

Kh«ng cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hai lo¹i b·i c«ng ®ã th× kh«ng thÓ cã ®−îc mét phong trµo thùc sù réng r·i, cã tÝnh chÊt quÇn chóng ⎯ vµ h¬n n÷a, cã ý nghÜa toµn d©n. Buæi ®Çu cña phong trµo, th−êng th−êng b·i c«ng kinh tÕ cã ®Æc tÝnh lµ thøc tØnh vµ ph¸t ®éng nh÷ng ng−êi l¹c hËu, tæng kÕt phong trµo, ®−a phong trµo lªn mét b−íc cao h¬n.

ThÝ dô nh− trong 3 th¸ng ®Çu n¨m 1905, b·i c«ng kinh tÕ râ rµng lµ v−ît h¼n b·i c«ng chÝnh trÞ: tham gia b·i c«ng kinh tÕ cã 604 ngh×n ng−êi, cßn b·i c«ng chÝnh trÞ chØ cã 206 ngh×n ng−êi. §Õn 3 th¸ng cuèi n¨m 1905, mèi t−¬ng quan l¹i ®¶o ng−îc: tham gia b·i c«ng kinh tÕ cã cã 430 ngh×n ng−êi, cßn tham gia b·i c«ng chÝnh trÞ cã ®Õn 847 ngh×n ng−êi. Nh− thÕ cã nghÜa lµ buæi ®Çu cña phong trµo nhiÒu c«ng nh©n ®· ®−a ®Êu tranh kinh tÕ lªn hµng ®Çu, cßn ®Õn thêi kú cao ®iÓm th× tr¸i l¹i. Nh−ng sù kÕt hîp gi÷a b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ lu«n lu«n tån t¹i. Kh«ng cã sù kÕt hîp Êy, chóng t«i nh¾c l¹i, th× kh«ng thÓ cã ®−îc mét phong trµo thùc sù vÜ ®¹i vµ thùc hiÖn nh÷ng môc ®Ých lín lao. Trong b·i c«ng chÝnh trÞ, giai cÊp c«ng nh©n hµnh ®éng víi t− çch lµ giai cÊp tiªn tiÕn cña toµn thÓ nh©n d©n. Giai cÊp v« s¶n trong nh÷ng tr−êng hîp Êy ®ãng vai trß kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n lµ mét trong nh÷ng giai cÊp cña x· héi t− s¶n, mµ lµ vai trß b¸ quyÒn l·nh ®¹o, tøc vai trß cña ng−êi l·nh ®¹o, ng−êi tiªn tiÕn, l·nh tô. Nh÷ng chÝnh kiÕn biÓu hiÖn trong phong trµo, ®Òu cã tÝnh chÊt toµn d©n, nghÜa lµ cã liªn quan ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, s©u s¾c nhÊt cña ®êi sèng chÝnh trÞ toµn quèc. TÝnh chÊt nh− vËy cña b·i c«ng chÝnh trÞ ⎯ nh− tÊt c¶ nh÷ng nhµ nghiªn cøu khoa häc cña thêi kú 1905 - 1907 ®· nhËn xÐt ⎯ ®· lµm cho mäi giai cÊp vµ dÜ nhiªn ®Æc biÖt lµ çc tÇng líp d©n c− réng r·i nhÊt, ®«ng ®¶o vµ d©n chñ nhÊt, tøc n«ng d©n, v. v., quan t©m ®Õn phong trµo.

MÆt kh¸c, kh«ng cã yªu s¸ch kinh tÕ, kh«ng cã sù c¶i thiÖn trùc tiÕp vµ nhanh chãng t×nh c¶nh cña m×nh th× quÇn

chóng lao ®éng sÏ kh«ng bao giê ®ång ý nghÜ ®Õn "sù tiÕn bé" chung cña ®Êt n−íc. QuÇn chóng ®−îc l«i cuèn vµo phong trµo, tÝch cùc tham gia phong trµo ®ã, coi träng nã vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa anh hïng, tinh thÇn hy sinh, sù kiªn tr× vµ lßng trung thµnh ®èi víi sù nghiÖp vÜ ®¹i, kh«ng ph¶i víi ®iÒu kiÖn nµo kh¸c h¬n lµ c¶i thiÖn t×nh c¶nh kinh tÕ cña ng−êi lao ®éng. Kh«ng thÓ kh¸c thÕ ®−îc, v× ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña c«ng nh©n trong lóc "b×nh th−êng" thËt lµ cùc khæ kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc. Khi cè g¾ng ®Ó ®¹t ®−îc sù c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t, giai cÊp c«ng nh©n ®ång thêi v−¬n lªn c¶ vÒ mÆt tinh thÇn, c¶ vÒ trÝ tuÖ vµ chÝnh trÞ, trë thµnh cã kh¶ n¨ng h¬n ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc ®Ých gi¶i phãng vÜ ®¹i cña m×nh.

B¶n thèng kª b·i c«ng do Bé c«ng th−¬ng nghiÖp c«ng bè, hoµn toµn x¸c minh çi ý nghÜa to lín Êy cña cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cña c«ng nh©n trong thêi kú s«i næi chung. Sù tÊn c«ng cña c«ng nh©n cµng m¹nh th× ®êi sèng cña hä cµng ®−îc c¶i thiÖn nhiÒu h¬n. Vµ "sù ®ång t×nh cña x· héi" vµ sù c¶i thiÖn sinh ho¹t lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn cao ®é cña cuéc ®Êu tranh. Ph¸i tù do (vµ ph¸i thñ tiªu) nãi víi c«ng nh©n r»ng: çc anh sÏ m¹nh khi trong "x· héi" ng−êi ta ®ång t×nh víi çc anh; cßn ng−êi m¸c-xÝt th× nãi víi c«ng nh©n mét çch kh¸c: trong "x· héi" ng−êi ta ®ång t×nh víi çc anh khi çc anh ®· m¹nh. X· héi ë ®©y ph¶i hiÓu lµ tÊt c¶ nh÷ng tÇng líp d©n chñ trong d©n c−, lµ giai cÊp tiÓu t− s¶n, n«ng d©n, tÇng líp trÝ thøc gÇn gòi víi ®êi sèng c«ng nh©n, viªn chøc, v. v..

Phong trµo b·i c«ng n¨m 1905 lµ m¹nh h¬n c¶. KÕt qu¶ thÕ nµo? Ta thÊy r»ng chÝnh trong n¨m Êy c«ng nh©n ®· giµnh ®−îc nh÷ng sù c¶i thiÖn sinh ho¹t nhiÒu h¬n c¶. Thèng kª cña chÝnh phñ cho thÊy râ r»ng trong 100 ng−êi b·i c«ng n¨m 1905 chØ cã 29 ng−êi kÕt thóc ®Êu tranh mµ kh«ng giµnh ®−îc g×, nghÜa lµ thÊt b¹i hoµn toµn. Trong 10 n¨m (1895 - 1894) trong sè 100 ng−êi b·i c«ng th× 52 ng−êi


®· kÕt thóc ®Êu tranh mµ kh«ng giµnh ®−îc g× c¶! Nh− thÕ cã nghÜa lµ tÝnh chÊt quÇn chóng cña phong trµo ®· n©ng cao møc ®é th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh, trªn mét møc ®é hÕt søc lín, gÇn nh− lµ gÊp ®«i.

Vµ khi phong trµo b¾t ®Çu yÕu ®i, th× møc ®é th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh còng b¾t ®Çu gi¶m sót: n¨m 1906 trong sè 100 ng−êi b·i c«ng cã 33 ng−êi kÕt thóc ®Êu tranh mµ kh«ng giµnh ®−îc g×, hay nãi ®óng h¬n, ®· thÊt b¹i, cßn n¨m 1907 th× con sè ®ã lµ 58 ng−êi; n¨m 1908 thËm chÝ lµ 69 trong sè 100!! Nh− vËy, nh÷ng t− liÖu khoa häc cña thèng kª trong nhiÒu n¨m ®· hoµn toµn chøng thùc kinh nghiÖm b¶n th©n vµ sù nhËn xÐt cña mçi c«ng nh©n gi¸c ngé vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i kÕt hîp b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ vµ sù tÊt yÕu cña viÖc kÕt hîp nh− vËy trong mét phong trµo thùc sù réng r·i vµ cã tÝnh chÊt toµn d©n.

Lµn sãng phong trµo b·i c«ng hiÖn nay còng vËy, còng hoµn toµn chøng thùc kÕt luËn ®ã. N¨m 1911 sè ng−êi b·i c«ng ®· t¨ng lªn gÊp ®«i so víi n¨m 1910 (100 000 so víi 50 000), nh−ng dï sao con sè Êy còng vÉn cßn qu¸ Ýt; nh÷ng cuéc b·i c«ng thuÇn tuý kinh tÕ vÉn cßn lµ viÖc lµm t−¬ng ®èi "hÑp", ch−a cã ý nghÜa toµn d©n. Ng−îc l¹i, hiÖn nay tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu thÊy r»ng phong trµo b·i c«ng n¨m nay, sau çc sù kiÖn th¸ng T− næi tiÕng, ®· mang chÝnh çi ý nghÜa ®ã.

V× thÕ, ®iÒu hÕt søc quan träng lµ ngay tõ ®Çu ph¶i chèng l¹i sù xuyªn t¹c tÝnh chÊt cña phong trµo, sù xuyªn t¹c mµ ph¸i tù do vµ nh÷ng nhµ chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa (bän thñ tiªu) cè hÕt søc ®−a vµo phong trµo. ¤ng Xª-vª-ri-a-nin thuéc ph¸i tù do trong b¸o "Tin tøc n−íc Nga" ®· viÕt mét bµi chèng viÖc "thªm" vµo cuéc b·i c«ng ngµy 1 th¸ng N¨m nh÷ng "yªu s¸ch" kinh tÕ hay nh÷ng yªu s¸ch "nµo kh¸c" (µ, thËm chÝ nh− thÕ ®Êy!), cßn tê "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn th× ®· ®ång t×nh cho ®¨ng l¹i nh÷ng chç quan träng cña bµi b¸o Êy.

"§em g¾n liÒn nh÷ng cuéc b·i c«ng nh− vËy, ⎯ ngµi theo chñ nghÜa tù do ®ã viÕt, ⎯ víi chÝnh ngµy 1 th¸ng N¨m th× th−êng lµ kh«ng cã c¨n cø... Mµ còng thËt lµ kú l¹: chóng ta kû niÖm ngµy héi cña lao ®éng toµn thÓ giíi vµ nh©n c¬ héi Êy ta l¹i yªu s¸ch t¨ng thªm 10% tiÒn l−¬ng cho viÖc s¶n xuÊt mét sè lo¹i v¶i th« nµo ®ã ("Ng«n luËn", sè 132).

Çi "kú l¹" ®èi víi ngµi theo chñ nghÜa tù do l¹i lµ çi hoµn toµn rÊt dÔ hiÓu ®èi víi c«ng nh©n. ChØ cã nh÷ng kÎ b¶o vÖ giai cÊp t− s¶n vµ b¶o vÖ nh÷ng lîi nhuËn qu¸ møc cña giai cÊp Êy míi cã thÓ chÕ giÔu çi yªu s¸ch "t¨ng l−¬ng". Cßn c«ng nh©n th× biÕt râ r»ng chÝnh tÝnh chÊt réng r·i cña yªu s¸ch ®ßi t¨ng l−¬ng, chÝnh tÝnh chÊt toµn diÖn cña b·i c«ng lµ yÕu tè cã t¸c dông h¬n c¶ ®Ó l«i kÐo thªm ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi tham gia b·i c«ng, cã t¸c dông h¬n c¶ ®Ó ®¶m b¶o søc m¹nh cña cuéc tÊn c«ng, ®¶m b¶o sù ®ång t×nh cña x· héi; cã t¸c dông h¬n c¶ ®Ó ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña b¶n th©n c«ng nh©n còng nh− ý nghÜa toµn d©n cña phong trµo c«ng nh©n. Cho nªn ®èi víi sù xuyªn t¹c cña ph¸i tù do, mét sù xuyªn t¹c ®−îc «ng Xª-vª-ri-a-nin, b¸o "Tin tøc Nga" vµ b¸o "Ng«n luËn" truyÒn b¸, th× cÇn ph¶i ®Êu tranh kiªn quyÕt, vµ ph¶i ®em hÕt søc ra ng¨n ngõa kh«ng ®Ó c«ng nh©n nghe theo nh÷ng ng−êi cè vÊn tai h¹i Êy.

¤ng V. £-gièp, mét phÇn tö thñ tiªu, ngay trong sè 1 cña tê b¸o thñ tiªu "TiÕng nãi Nª-va"122 còng ®−a ra mét sù xuyªn t¹c thuÇn tuý cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa nh− vËy, tuy «ng ta xÐt vÊn ®Ò tõ mét khÝa c¹nh h¬i kh¸c. ¤ng V.£-gièp ®Æc biÖt ®i s©u vµo çc cuéc b·i c«ng næ ra do viÖc ph¹t tiÒn v× tham gia ngµy 1 th¸ng N¨m. Trong khi chØ râ mét çch ®óng ®¾n sù thiÕu sãt vÒ tæ chøc cña c«ng nh©n, t¸c gi¶ l¹i rót ra tõ sù chØ dÉn ®óng ®¾n Êy, nh÷ng kÕt luËn hÕt søc sai lÇm vµ hÕt søc cã h¹i ®èi víi c«ng nh©n. ¤ng £-gièp cho r»ng t×nh tr¹ng thiÕu tæ chøc thÓ hiÖn ë chç t¹i nhµ m¸y nµy c«ng nh©n ®×nh c«ng chØ ®¬n gi¶n v× muèn


ph¶n ®èi, ë nhµ m¸y kh¸c l¹i cã kÌm theo nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ, v. v.. Thùc ra th× trong tÝnh mu«n h×nh mu«n vÎ ®ã cña çc h×nh thøc b·i c«ng hoµn toµn ch−a cã g× lµ thiÕu tæ chøc c¶: nÕu h×nh dung tÝnh tæ chøc chØ d−íi h×nh thøc ®¬n ®iÖu th× thËt lµ ngu xuÈn! Sù thiÕu tæ chøc hoµn toµn kh«ng ph¶i ë chç mµ «ng £-gièp t×m kiÕm nã.

Nh−ng kÕt luËn cña «ng ta cßn tåi tÖ h¬n n÷a: "Do cã t×nh tr¹ng Êy" (tøc lµ do tÝnh mu«n vÎ cña çc cuéc b·i c«ng

vµ do çc h×nh thøc kÕt hîp kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ) "nªn trong sè kh¸ lín tr−êng hîp tÝnh nguyªn t¾c cña sù ph¶n kh¸ng (chÝnh kh«ng ph¶i v× 25 c«-pÕch mµ ng−êi ta b·i c«ng) bÞ lu mê ®i, nã bÞ çc yªu s¸ch kinh tÕ lµm cho phøc t¹p thªm..."

ThËt lµ mét luËn ®iÖu ®¸ng c«ng phÉn, hoµn toµn bÞp bîm vµ hoµn toµn tù do chñ nghÜa! Cho r»ng yªu s¸ch "25 c«-pÕch" cã kh¶ n¨ng "lµm lu mê" tÝnh nguyªn t¾c cña sù ph¶n ®èi, nh− thÕ cã nghÜa lµ ®· r¬i xuèng tr×nh ®é cña mét tªn d©n chñ - lËp hiÕn. ChÝnh lµ ng−îc l¹i, «ng £-gièp ¹, yªu s¸ch vÒ "25 c«-pÕch" kh«ng ®¸ng ®Ó ng−êi ta chÕ giÔu, mµ ®¸ng ®−îc hoµn toµn thõa nhËn! ChÝnh lµ ng−îc l¹i, «ng £-gièp ¹, yªu s¸ch Êy kh«ng "lµm lu mê", mµ l¹i t¨ng c−êng "tÝnh nguyªn t¾c cña sù ph¶n ®èi"! Thø nhÊt, vÊn ®Ò c¶i thiÖn ®êi sèng còng lµ mét vÊn ®Ò nguyªn t¾c vµ lµ vÊn ®Ò nguyªn t¾c quan träng nhÊt, vµ thø hai, t«i kh«ng lµm yÕu mµ cßn lµm t¨ng thªm sù ph¶n ®èi cña m×nh, khi t«i kh«ng ph¶i chØ chèng mét, mµ chèng hai, ba, v. v. h×nh thøc ¸p bøc.

BÊt cø mét c«ng nh©n nµo còng ®Òu sÏ b¸c bá mét çch phÉn né sù xuyªn t¹c theo tinh thÇn tù do chñ nghÜa ®¸ng c«ng phÉn cña «ng £-gièp.

Nh−ng ®èi víi «ng £-gièp ®iÒu Êy hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét c©u nãi lì lêi. ¤ng ta cßn viÕt tiÕp nh÷ng ®iÒu ®¸ng c«ng phÉn h¬n n÷a:

"Kinh nghiÖm b¶n th©n tÊt ph¶i nh¾c nhë c«ng nh©n r»ng lµm phøc t¹p thªm sù ph¶n kh¸ng cña m×nh b»ng nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ th×

còng kh«ng hîp lý nh− lµm phøc t¹p thªm cuéc b·i c«ng b×nh th−êng b»ng nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh nguyªn t¾c".

ThËt kh«ng ®óng, ngh×n lÇn kh«ng ®óng! ThËt lµ nhôc nh· cho tê b¸o "TiÕng nãi Nª-va" ®· ®¨ng nh÷ng lêi lÏ nh− thÕ. §iÒu ®èi víi «ng £-gièp h×nh nh− lµ kh«ng hîp lý th× l¹i lµ ®iÒu hoµn toµn hîp lý. Vµ kinh nghiÖm b¶n th©n cña mçi c«ng nh©n vµ kinh nghiÖm cña mét sè rÊt lín c«ng nh©n Nga gÇn ®©y l¹i nãi lªn ®iÒu ng−îc l¹i víi ®iÒu mµ «ng £-gièp d¹y.

ChØ cã bän thuéc ph¸i tù do míi cã thÓ ph¶n ®èi viÖc "lµm phøc t¹p thªm" cuéc b·i c«ng dï lµ "b×nh th−êng" nhÊt, b»ng nh÷ng "yªu s¸ch cã tÝnh nguyªn t¾c", ⎯ ®ã lµ ®iÒu thø nhÊt. Thø hai, anh chµng thñ tiªu cña chóng ta ®· sai lÇm nghiªm träng khi ®¸nh gi¸ phong trµo hiÖn nay, b»ng çi th−íc ®o çc cuéc b·i c«ng "b×nh th−êng".

Vµ thËt lµ v« Ých khi «ng £-gièp m−u toan che giÊu mãn hµng lËu tù do chñ nghÜa cña m×nh d−íi l¸ cê cña ng−êi kh¸c, thËt lµ v« Ých khi «ng ta lÉn lén vÊn ®Ò kÕt hîp b·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ, víi vÊn ®Ò chuÈn bÞ hai lo¹i b·i c«ng ®ã! §−¬ng nhiªn, chuÈn bÞ vµ tù chuÈn bÞ, h¬n n÷a l¹i lµ chuÈn bÞ thËt hÕt søc v÷ng ch¾c, ®ång t©m nhÊt trÝ, ®oµn kÕt, suy nghÜ chÝn ch¾n, kiÕn quyÕt, tÊt c¶ çi ®ã ®Òu lµ ®iÒu rÊt ®¸ng mong muèn. Kh«ng thÓ cã sù bµn c·i g× vÒ vÊn ®Ò ®ã. Nh−ng tr¸i víi «ng £-gièp, ®iÒu cÇn ph¶i chuÈn bÞ chÝnh lµ sù kÕt hîp hai lo¹i b·i c«ng ®ã.

Tr−íc m¾t chóng ta lµ thêi kú nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ ⎯ «ng £-gièp viÕt. ⎯ ThËt lµ mét sai lÇm kh«ng thÓ cøu v·n ®−îc, nÕu nh− ®em kÕt hîp nh÷ng cuéc b·i c«ng Êy víi nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña c«ng nh©n. Mét sù pha trén nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng tai h¹i ®Õn cuéc ®Êu tranh kinh tÕ cña c«ng nh©n, còng nh− ®Õn cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ".

H×nh nh− ®Õn thÕ lµ tét ®Ønh! Qua çc lêi lÏ nãi trªn ng−êi ta thÊy hÕt søc râ rµng r»ng anh chµng thñ tiªu Êy ®· r¬i xuèng tr×nh ®é cña mét phÇn tö tù do chñ nghÜa tÇm


th−êng. Mçi mét c©u trªn ®©y ®Òu chøa ®ùng sai lÇm! CÇn ph¶i söa l¹i mçi mét c©u theo nghÜa hoµn toµn tr¸i ng−îc l¹i th× míi cã ®−îc sù thËt!

ThËt lµ kh«ng ®óng nÕu nãi r»ng tr−íc m¾t chóng ta lµ thêi kú nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ. ChÝnh lµ ng−îc l¹i. Tr−íc m¾t chóng ta kh«ng ph¶i chØ lµ thêi kú b·i c«ng kinh tÕ. Tr−íc m¾t chóng ta lµ thêi kú b·i c«ng chÝnh trÞ. ¤ng £-gièp ¬i, sù thËt cßn m¹nh h¬n nh÷ng sù xuyªn t¹c tù do chñ nghÜa cña «ng, vµ nÕu nh− «ng cã thÓ nhËn ®−îc nh÷ng phiÕu thèng kª vÒ çc cuéc b·i c«ng do Bé c«ng th−¬ng nghiÖp tËp hîp, th× ngay c¶ çi b¶n thèng kª Êy cña chÝnh phñ còng ®· hoµn toµn b¸c bá «ng råi.

ThËt lµ kh«ng ®óng nÕu nãi r»ng "sù kÕt hîp" gi÷a hai lo¹i b·i c«ng lµ mét sai lÇm. ChÝnh lµ ng−îc l¹i. SÏ lµ mét sai lÇm kh«ng söa ch÷a ®−îc nÕu c«ng nh©n kh«ng hiÓu ®−îc tÊt c¶ tÝnh ®éc ®¸o, tÊt c¶ ý nghÜa, tÊt c¶ sù cÇn thiÕt, tÊt c¶ tÇm quan träng cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c cña chÝnh "sù kÕt hîp" nh− vËy. Nh−ng may thay, c«ng nh©n ®· hiÓu rÊt râ ®iÒu ®ã vµ ®· g¹t bá mét çch khinh bØ nh÷ng lêi tuyªn truyÒn cña nh÷ng nhµ chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. Cuèi cïng, thËt lµ kh«ng ®óng nÕu nãi r»ng sù pha trén nh− vËy "sÏ ¶nh h−ëng tai h¹i" ®Õn c¶ hai h×nh thøc b·i c«ng. ChÝnh lµ ng−îc l¹i. Sù pha trén nh− vËy ¶nh h−ëng mét çch cã lîi ®Õn c¶ hai lo¹i b·i c«ng Êy. Nã t¨ng c−êng c¶ hai lo¹i b·i c«ng ®ã.

¤ng £-gièp d¹y b¶o cho "nh÷ng çi ®Çu nãng" nµo ®ã mµ «ng ®· ph¸t hiÖn ra. Xin h·y nghe:

"VÒ mÆt tæ chøc, cÇn ph¶i cñng cè tinh thÇn cña quÇn chóng c«ng nh©n"... ⎯ ThËt lµ mét ch©n lý thiªng liªng! ⎯ ... "CÇn ph¶i t¨ng c−êng cæ ®éng cho çc c«ng ®oµn, kÕt n¹p thªm ®oµn viªn míi vµo çc c«ng ®oµn Êy...".

Hoµn toµn ®óng, nh−ng ... nh−ng, «ng £-gièp ¬i, kh«ng thÓ chØ quy "sù cñng cè vÒ mÆt tæ chøc" vµo çc c«ng ®oµn! H·y nhí ®iÒu ®ã, ngµi thñ tiªu ¬i!

".... §iÒu ®ã l¹i cµng cÇn thiÕt do chç hiÖn nay trong c«ng nh©n cã kh«ng Ýt nh÷ng çi ®Çu nãng, bÞ phong trµo quÇn chóng l«i cuèn vµ t¹i çc cuéc mÝt-tinh ®· ph¸t biÓu chèng l¹i c«ng ®oµn cho r»ng c«ng ®oµn lµ v« dông vµ kh«ng cÇn thiÕt".

§ã lµ sù vu khèng cña chñ nghÜa tù do ®èi víi c«ng nh©n. C«ng nh©n kh«ng "chèng l¹i c«ng ®oµn"; bän thñ tiªu ®· vµ m·i m·i sÏ cßn bÞ c«ng nh©n lµm cho ®iÒu ®øng. Kh«ng, c«ng nh©n chèng l¹i viÖc quy sù cñng cè vÒ mÆt tæ chøc vµo riªng çc "c«ng ®oµn", mµ viÖc quy nh− thÕ th× ®· rÊt râ rµng qua c©u nãi trªn ®©y cña «ng £-gièp.

C«ng nh©n kh«ng "chèng l¹i c«ng ®oµn", mµ chèng l¹i sù xuyªn t¹c tÝnh chÊt cña cuéc ®Êu tranh cña hä theo kiÓu tù do chñ nghÜa, mét sù xuyªn t¹c ®Çy dÉy trong bµi b¸o cña «ng £-gièp.

Ng−êi c«ng nh©n Nga ®· kh¸ tr−ëng thµnh vÒ chÝnh trÞ ®Ó cã thÓ hiÓu râ ý nghÜa toµn d©n, vÜ ®¹i cña phong trµo cña m×nh. Ng−êi c«ng nh©n Nga ®· kh¸ tr−ëng thµnh ®Ó cã thÓ hiÓu tÊt c¶ sù gi¶ dèi, tÊt c¶ sù nghÌo nµn cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa, vµ ng−êi c«ng nh©n Nga sÏ lu«n lu«n g¹t bá chÝnh s¸ch ®ã mét çch khinh bØ.

"Ng«i sao Nª-va", sè 10, ngµy 31 th¸ng N¨m 1912 K ý t ª n : I - v . P ª - t ¬ - r è p

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", cã ®èi chiÕu víi v¨n tËp "Chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa thñ tiªu", ph. II, Xanh Pª-tÐc-bua, 1914

414 VÊn ®Ò di c− 415

vÊn ®Ò di c−

Nh− mäi ng−êi ®Òu biÕt, chÝnh phñ vµ çc ®¶ng ph¶n

çch m¹ng ®Æt hy väng rÊt lín vµo c«ng cuéc di c− n«ng d©n. Theo sù suy nghÜ cña tÊt c¶ bän ph¶n çch m¹ng, cuéc d− c− Êy lµ cÇn thiÕt ®Ó nÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc triÖt ®Ó th× Ýt nhÊt còng lµm bít gay g¾t kh¸ nhiÒu vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ lµm cho vÊn ®Ò ®ã trë nªn v« h¹i. §Êy lµ lý do t¹i sao vÊn ®Ò di c− ®−îc ®Æc biÖt qu¶ng ço vµ ®−îc khuyÕn khÝch b»ng mäi çch ®óng vµo lóc s¾p xuÊt hiÖn phong trµo n«ng d©n ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u vµ sau ®ã lµ vµo lóc phong trµo Êy ®ang ph¸t triÓn.

§iÒu cßn ë trong ý nghÜ cña çc nhµ ®¹i diÖn chÝnh phñ vµ çc nhµ chÝnh trÞ cã ®Çu ãc nh×n xa tr«ng réng h¬n, thÝ dô nh− §¶ng th¸ng M−êi, ⎯ th× ®· ®−îc nãi ra ë miÖng bän ph¶n ®éng ra mÆt, nh− tªn cùc kú ph¶n ®éng M¸c-tèp II ë tØnh Cuèc-xc¬. Vµ tªn nghÞ sÜ Êy ®· tuyªn bè tr¾ng trîn víi mét th¸i ®é th¼ng th¾n ®¸ng khen ngîi khi th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò di c− t¹i §u-ma: "Ph¶i, chÝnh phñ ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt chÝnh b»ng cuéc di c−" (kú häp thø nhÊt).

Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, víi viÖc tæ chøc ®óng ®¾n viÖc di c−, th× viÖc di c− ®ã sÏ cã thÓ gi÷ mét vai trß nhÊt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n−íc Nga. DÜ nhiªn, kh«ng nªn ®¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß Êy, ngay c¶ b©y giê n÷a, khi mµ t×nh h×nh hoµn toµn kh«ng thÓ chÞu

®ùng ®−îc cña n«ng d©n ®· ®¹t tíi møc lµ ng−êi mu-gÝch Nga s½n sµng kh«ng nh÷ng ch¹y ®Õn Xi-bi-ri mµ c¶ ®Õn n¬i cïng trêi cuèi ®Êt; ngay c¶ b©y giê khi mµ ng−êi ta b»ng mäi çch khuyÕn khÝch nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã ®ñ ruéng ®Êt vµ kh«ng cã ruéng ®Êt di c− hoÆc rêi bá quª h−¬ng ®Ó tr¸nh søc çm dç cña çc ®¹i ®iÒn trang cña ®Þa chñ; khi mµ ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét hÕt søc gióp cho ng−êi di c− dÔ dµng xo¸ bá mäi tµn d− kinh tÕ cña hä ë quª h−¬ng; ngay c¶ b©y giê, nh− chÝnh bän t¸n d−¬ng sù t¨ng tù nhiªn vÒ d©n sè còng ph¶i thó nhËn, vµ chØ ë nh÷ng tØnh cã mét tû lÖ cao nhÊt vÒ sè ng−êi rêi bá quª h−¬ng (miÒn Nam, miÒn T©y vµ vïng trung t©m ®Êt ®en ë Nga) th× sè ng−êi di c− míi ngang sè d©n t¨ng tù nhiªn hay chØ v−ît h¬n chót Ýt.

Tuy nhiªn hiÖn vÉn cßn mét sè ruéng ®Êt dù tr÷ kh¸ lín ch−a canh t¸c ë vïng Xi-bi-ri, sè ®Êt nµy cã thÓ dïng cho viÖc di c−. ThËt ra, ng−êi ta ch−a lµm ®−îc mÊy ®Ó x¸c ®Þnh sè ®Êt dù tr÷ Êy, dï lµ víi møc gÇn chÝnh x¸c. N¨m 1896 Cu-l«m-din ®· x¸c ®Þnh sè ®Êt dù tr÷ ®Ó khai khÈn lµ 130 ngh×n kho¶nh chia theo ®Çu ng−êi. Tõ ®ã ®Õn nay ng−êi ta ®· cÊp sè kho¶nh ®Êt nhiÒu gÊp 10 lÇn, thÕ nh−ng dù tr÷ ch−a ph¶i ®· c¹n. Ng−îc l¹i, theo tÝnh to¸n cña Côc di c− th× cho ®Õn n¨m 1900, sè ®Êt dù tr÷ hiÖn cã vµ cã thÓ dïng cho viÖc di c− lµ 3 triÖu kho¶nh chia theo ®Çu ng−êi ®Ó chia cho 6 triÖu ng−êi di c−. Nh− ta thÊy, nh÷ng con sè ®ã hÕt søc kh¸c nhau; sù chªnh lÖch gi÷a çc con sè Êy rÊt lín.

Dï thÕ nµo ®i n÷a, dï ë çc sè liÖu trªn ®©y ta cã trõ ®i mét phÇn nµo ®ã ®Ó gi¶m bít sù phãng ®¹i quan liªu tÇm th−êng, th× còng kh«ng thÓ nghi ngê g× ®−îc ®iÒu sau ®©y: sè ®Êt dù tr÷ ë Xi-bi-ri vÉn cßn, vµ do ®ã viÖc di c− ®Õn ®ã cã thÓ cã mét ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi vïng Xi-bi-ri còng nh− ®èi víi n−íc Nga, chØ víi ®iÒu kiÖn lµ cuéc di c− Êy ®−îc tæ chøc mét çch hîp lý.

416 V. I. Lª-nin VÊn ®Ò di c− 417

ChÝnh çi conditio sine qua non1) Êy còng kh«ng ®−îc chÝnh phñ hiÖn nay thùc hiÖn. Lèi tæ chøc hiÖn nay trong viÖc di c− mét lÇn n÷a chØ râ vµ chøng minh r»ng "chÕ ®é cò" cña chóng ta hoµn toµn bÊt lùc trong viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu kinh tÕ s¬ ®¼ng nhÊt cña d©n c−; çch tæ chøc di c− kh«ng tèt l¹i mét lÇn n÷a chøng tá r»ng çc ngµi lµm chñ t×nh h×nh hiÖn nay ®· bÊt lùc kh«ng lµm ®−îc mét chót g× cho sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ cña ®Êt n−íc.

Çc tham luËn hµng n¨m cña çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi khi th¶o luËn ng©n s¸ch cña Côc di c− ®Òu ®· lµm s¸ng râ ph−¬ng h−íng, tÝnh chÊt vµ sù thùc hiÖn chÝnh s¸ch di c−. ChÝnh phñ theo ®uæi môc ®Ých g× trong viÖc di c− n«ng d©n? §ã lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n quyÕt ®Þnh tÊt c¶ çc vÊn ®Ò kh¸c, v× môc ®Ých cña chÝnh s¸ch di c− cña chÝnh phñ lµ ®iÒu quyÕt ®Þnh toµn bé tÝnh chÊt cña chÝnh s¸ch Êy.

§¹i biÓu V«i-l«-sni-cèp ph¸t biÓu nh©n danh ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë kú häp thø hai cña §u-ma, ®· nhËn xÐt vÒ çc nhiÖm vô mµ chÝnh phñ ®Ò ra cho nã trong viÖc di c− n«ng d©n. §¹i biÓu V«i-l«-sni-cèp ®· nãi: "ChÝnh s¸ch di c− lµ mét trong nh÷ng kh©u cña toµn bé chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña chÝnh phñ. Çc ®Þa chñ cÇn cã nh÷ng n«ng d©n nghÌo vµ kh«ng kh¸ gi¶ ®Ó dïng lµm lùc l−îng lao ®éng rÎ m¹t, nªn chÝnh phñ b»ng mäi çch cè g¾ng k×m h·m viÖc di c− vµ gi÷ sè d©n thõa ë l¹i ®Þa ph−¬ng. Nh−ng nh− thÕ ch−a ®ñ: chÝnh phñ t¨ng c−êng ®Êu tranh chèng l¹i viÖc di c− tuú tiÖn, vµ b»ng çch ®ã cè g¾ng kho¸ chÆt çi n¾p an toµn ®ã; nh−ng sù t¨ng tù nhiªn vÒ d©n sè ë thêi kú Êy vÉn tiÕp tôc diÔn ra; thêi ®¹i ®· thay ®æi; ®· xuÊt hiÖn ®¸m m©y ®¸ng sî lµ giai cÊp v« s¶n vµ nh÷ng n«ng d©n ®ãi khæ, víi tÊt c¶ nh÷ng hËu qu¶ cña nã. ChÝnh phñ vµ giai cÊp ®Þa chñ liÒn n¾m lÊy viÖc di c−, vµ cïng víi ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét, ®· ®−a viÖc di c− vµo lµm c¬ së cho chÝnh s¸ch ruéng

_______________________________________ 1) ⎯ ®iÒu kiÖn b¾t buéc

®Êt cña m×nh, nh−ng khi ban hµnh ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét th× l¹i tËp trung chó ý vµo sè n«ng d©n kh¸ gi¶ vµ giµu cã, vµo chç t×m çch t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña sè n«ng d©n nghÌo vµ trao cho sè n«ng d©n giµu cã, mµ vÊn ®Ò ë ®©y lµ nh»m môc ®Ých ®Èy thËt nhiÒu n«ng d©n nghÌo ®i Xi-bi-ri; vµ mÆc dÇu gÇn ®©y ng−êi ta nhËn thÊy cã chiÒu h−íng lµ møc b×nh qu©n nh÷ng ng−êi di c− kh¸ gi¶ t¨ng lªn, nh−ng sè n«ng d©n nghÌo, theo çch nãi cña Xt«-l−- pin, vÉn lµ sè quÇn chóng chñ yÕu. Trong viÖc tÝch cùc x« ®Èy n«ng d©n di c− Êy çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt ®Òu cã tham gia, hay cã thÓ nãi lµ ®· bÞ ng−êi ta l«i cuèn tham gia vµo viÖc ®ã.

Çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt ®−îc giao tr¸ch nhiÖm cÊp ph¸t, ®¨ng ký nh÷ng kho¶nh ®Êt cña nh÷ng ng−êi di c− vµ b»ng çch ®ã mµ thanh to¸n t×nh tr¹ng lén xén tr−íc ®©y trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Nh− vËy, th−a çc ngµi, ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét, viÖc tÝch cùc qu¶ng ço cho c«ng cuéc di c−, viÖc tÝch cùc x« ®Èy n«ng d©n nghÌo di c− ®Õn Xi-bi-ri vµ çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt ⎯ ®ã lµ hai khÝa c¹nh liªn quan chÆt chÏ víi nhau cña cïng mét vÊn ®Ò, cña cïng mét chÝnh s¸ch. Kh«ng khã g× mµ kh«ng thÊy r»ng viÖc ban hµnh ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét ®· gióp vµo viÖc æn ®Þnh sè n«ng d©n kh¸ gi¶ vµ giµu cã trªn çc phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia b»ng çch lµm thiÖt h¹i sè n«ng d©n nghÌo, vµ b»ng çch Êy, sÏ gãp phÇn x« ®Èy nh÷ng n«ng d©n nghÌo ⎯ lµ nh÷ng ng−êi Ýt thÝch nghi víi viÖc ®i khai khÈn, ⎯ ®i ®Õn nh÷ng vïng biªn khu xa l¹ ®èi víi hä. C¶ vÒ ph−¬ng diÖn c«ng x·, còng nh− vÒ ph−¬ng diÖn di c−, chÝnh s¸ch di c− cña chÝnh phñ chØ xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña mét nhóm ®Þa chñ - chñ n«, vµ nãi chung, cña çc giai cÊp thèng trÞ ®ang ¸p bøc quÇn chóng c«ng nh©n vµ n«ng d©n lao ®éng. §èi víi chÝnh phñ, hiÓu biÕt vÒ nh÷ng nhu cÇu s¬ ®¼ng cña ®Êt n−íc vµ nh÷ng nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ mét ®iÒu xa l¹" (phiªn häp thø 77, kú häp thø hai).


§¹i biÓu Ts¬-khª-Ýt-dª ®· v¹ch trÇn khÝa c¹nh ®ã mét çch ®Çy ®ñ nhÊt (trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh t¹i kú häp thø hai cña §u-ma nhµ n−íc), vÏ lªn mét çch chi tiÕt bøc tranh vÒ chÝnh s¸ch di c− ë Çp-ca-d¬.

DiÔn gi¶ d©n chñ - x· héi tr−íc hÕt ®· chøng minh b»ng sù viÖc vµ sè liÖu r»ng tÊt c¶ nh÷ng th«ng b¸o chÝnh thøc vÒ sè ruéng ®Êt ch−a canh t¸c ë Çp-ca-d¬ thËt hÕt søc m©u thuÉn víi sù thËt. Chóng t«i hÕt søc nhÊn m¹nh r»ng ®¹i biÓu Ts¬-khª-Ýt-dª ®· lu«n lu«n sö dông nh÷ng sè liÖu chÝnh thøc vµ çc b¸o ço cña çc quan chøc nhµ n−íc ®Ó tr¸nh khái bÞ khiÓn tr¸ch lµ thiªn vÞ vµ xuyªn t¹c. Theo tµi liÖu do vÞ cùu bé tr−ëng Bé tµi s¶n quèc gia ®· tËp hîp tõ nh÷ng n¨m 80, th× "chØ trong sè n«ng d©n thuéc nhµ n−íc, ®· ®−îc ®Þnh c− trªn nh÷ng ruéng ®Êt nhµ n−íc ë Çp-ca- d¬, thuéc bèn tØnh ë Da-çp-ca-d¬, ®· cã tíi 22 000 ng−êi hoµn toµn kh«ng cã ruéng ®Êt, 66 000 ng−êi cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia quy m« d−íi mét ®ª-xi-a-ti-na mçi ng−êi, 254 000 ng−êi cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia quy m« tõ mét ®Õn hai ®ª-xi-a-ti-na, 5 013 ng−êi cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia quy m« tõ hai ®Õn bèn ®ª-xi-a-ti-na mçi ng−êi, ⎯ tæng céng gÇn 1 000 000 ng−êi cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia quy m« nhá h¬n møc tèi thiÓu vÒ ruéng ®Êt chia cho d©n di c− ë Çp-ca-d¬. T¹i tØnh Cu-ta-i-x¬ trong sè 29 977 hé ®· cã tíi 2 451 hé kh«ng cã ruéng ®Êt hoÆc cã nh÷ng phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia quy m« d−íi mét ®ª-xi-a-ti-na mçi hé; 4 227 hé cã tõ mét ®Õn hai ®ª-xi-a-ti-na; 4 016 hé cã tõ hai ®Õn ba ®ª-xi-a-ti-na; 5 321 hé cã tõ ba ®Õn n¨m ®ª-xi-a-ti-na. Theo tµi liÖu míi nhÊt, sè lµng hoµn toµn kh«ng cã ruéng ®Êt nhµ n−íc hay cã Ýt, chiÕm kho¶ng 46% ë bèn tØnh thuéc Da- çp-ca-d¬, cßn ë tØnh Cu-ta-i-x¬ sè hé kh«ng cã ruéng ®Êt nhµ n−íc chiÕm gÇn 33%. Theo b¸o ço cña uû ban Ba-cu vÒ nh÷ng nhu cÇu cña ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chóng ta biÕt r»ng ë nh÷ng lµng Ýt ruéng ®Êt nh− vËy cßn cã nh÷ng ng−êi kh«ng cã ruéng ®Êt, nh÷ng ng−êi nµy chuyÓn ®Õn ë

c¹nh nh÷ng ng−êi cã nhiÒu ruéng ®Êt ®−îc chia vµ ë trong t×nh tr¹ng phô thuéc Êy nhiÒu n¨m. ThÕ mµ vÞ uû viªn Ph¸p viÖn tèi cao Cu-d¬-min-xki trong b¶n b¸o ço ®Ö tr×nh nhµ vua, ®· nãi nh− sau: "Ng−êi ta nhËn thÊy r»ng thØnh tho¶ng b¶n th©n nh÷ng ng−êi di c− l¹i gåm nh÷ng ng−êi rêi bá c«ng viÖc canh t¸c vµ ®em sè ruéng ®−îc ph©n ph¸t v× môc ®Ých khai khÈn, ph¸t canh cho nh÷ng n«ng d©n cïng lµng x· hay lµ nh÷ng n«ng d©n ®Þa ph−¬ng ë lµng l©n cËn". Nh− vËy lµ çch ®©y 25 n¨m, ë Da-çp-ca-d¬ ®· cã ®Õn hµng chôc v¹n n«ng d©n thuéc nhµ n−íc mµ ng−êi ta t−ëng chõng nh− ®· ®−îc cÊp nhiÒu ruéng h¬n nh÷ng lo¹i n«ng d©n kh¸c vµ cã thÓ gäi mét çch kh«ng c−êng ®iÖu lµ nh÷ng n«ng d©n lµm thuª. Çch ®©y 25 n¨m nh÷ng n«ng d©n ®Þa ph−¬ng cßn ph¶i lÜnh canh nh÷ng ruéng ®Êt ®· cÊp cho nh÷ng d©n di c−". §ã lµ nh÷ng tµi liÖu mµ dùa vµo ®ã cã thÓ nhËn ®Þnh vÒ viÖc ®¶m b¶o ruéng ®Êt cho nh÷ng n«ng d©n thuéc nhµ n−íc ë Çp-ca-d¬.

"Cßn nãi vÒ nh÷ng ng−êi gäi lµ n«ng d©n cã nghÜa vô t¹m thêi ⎯ diÔn gi¶ nãi tiÕp ⎯ th× trªn c¬ së nh÷ng b»ng chøng ®· ®−îc x¸c ®Þnh, ta thÊy râ r»ng ë tØnh Ti-phlÝt cã 1444 hé hoµn toµn kh«ng cã ruéng ®Êt vµ 386 hé kh«ng nhËn ®−îc ngay c¶ ®Êt v−ên. Sè ®ã chiÕm 13% tæng sè n«ng d©n lÖ thuéc vµo ®Þa chñ ë tØnh Ti-phlÝt. ë tØnh Cu-ta-i-x¬ sè n«ng d©n kh«ng cã ruéng ®Êt trong thêi kú c¶i çch l¹i cµng nhiÒu h¬n n÷a. NÕu lÊy tæng sè n«ng n« ë tØnh Ti-phlÝt ®Ó so s¸nh th× ë tØnh Cu-ta-i-x¬ tæng sè n«ng n« ®ã cã tÊt c¶ lµ 5590 hé hay lµ 25 000 ng−êi kh«ng nhËn ®−îc lÊy mét tÊc ®Êt trong thêi kú gi¶i phãng n«ng d©n ë Çp-ca-d¬. 20 n¨m sau cuéc c¶i çch, vµo n¨m 1895 ⎯ t¸c gi¶ tËp bót ký vÒ sù thñ tiªu nh÷ng quan hÖ nghÜa vô, nãi tiÕp ⎯ ë tØnh £-li- xa-vÐt-p«n cã tíi 5308 hé hay lµ 25 000 ng−êi nam n÷, kh«ng cã ruéng ®Êt. ë tØnh Ba-cu cã 3 906 hé hay lµ 11 709 ng−êi nam n÷, kh«ng cã ruéng ®Êt. Cßn d−íi ®©y lµ sè liÖu vÒ sè ruéng ®Êt cña nh÷ng n«ng d©n cã nghÜa vô t¹m thêi, nh÷ng ng−êi kh«ng chuéc l¹i nh÷ng phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia cña hä, nh−ng l¹i cã mét c¬ së kinh tÕ nµo ®ã; ë tØnh Ti-phlÝt b×nh qu©n mçi nh©n khÈu cã 0,9 ®ª-xi-a-ti-na, cßn ë tØnh Cu- ta-i-x¬ l¹i chØ cã 0,6 ®ª-xi-a-ti-na. VÒ sè ng−êi chuéc l¹i çc phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia th× ë tØnh Ti-PhlÝt, mçi nh©n khÈu cã 1,7 ®ª-xi-a-ti-na, cßn ë tØnh Cu-ta-i-x¬, th× chØ cã 0,7 ®ª-xi-a-ti-na. §ã lµ t×nh h×nh ruéng


®Êt cña nh÷ng n«ng d©n cã c¬ së kinh tÕ nµo ®ã. B¶n b¸o ço cña uû ban tØnh Cu-ta-i-x¬ vÒ nh÷ng nhu cÇu cña ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· nhËn xÐt chóng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ cña n«ng d©n ë Çp-ca-d¬. Theo tµi liÖu rót ra tõ çc c«ng tr×nh nghiªn cøu chÝnh thøc kh¸c nhau th× sè n«ng d©n gÆp c¶nh thiÕu thèn gay g¾t ë tØnh cu-ta-i-x¬ lªn tíi 70%. H¬n n÷a ë ®©y cßn nãi tíi c¶ viÖc 25% quý téc cña tØnh Cu-ta-i-x¬ còng gÆp c¶nh thiÕu thèn gay g¾t.

Nh÷ng ng−êi cã nh÷ng m¶nh ruéng nh− thÕ ⎯ b¶n b¸o ço nãi tiÕp ⎯ chØ cã thÓ b¶o toµn sù tù chñ vÒ kinh tÕ cña m×nh víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i cã nh÷ng kho¶n thu nhËp phô vµ hä hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng chi çc kho¶n vÒ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm ¨n, vÒ n«ng cô vµ vÒ ph©n bãn cho ®ång ruéng. Sè cÇu lín ®· kh«ng thÓ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®Þa t« trªn çc phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia ®em ph¸t canh, ®Þa t« ®ã ®· chiÕm tíi 60% tæng thu nhËp theo chÕ ®é lµm rÏ, vµ ®«i khi cßn v−ît qu¸ tæng thu nhËp trong tr−êng hîp ph¶i tr¶ b»ng mét sè l−îng nhÊt ®Þnh çc n«ng s¶n trong nh÷ng n¨m mÊt mïa. HiÖn t−îng ph¸t canh ruéng ®Êt ®Ó thu t« b»ng tiÒn th× hiÕm cã vµ ®Þa t« b»ng tiÒn lªn tíi 30 róp tr¶ cho mçi ®ª-xi-a-ti-na mét n¨m. §ã lµ t×nh h×nh ë tØnh Cu-ta-i-x¬. Cßn ®©y lµ mét sè tµi liÖu liªn quan ®Õn viÖc cÊp ruéng ®Êt cho n«ng d©n ë bèn huyÖn thuéc tØnh £-li-xa-vÐt-p«n. ë ®©y, c¨n cø vµo çc sè liÖu vÒ tÊt c¶ nh÷ng n«ng d©n sinh sèng trªn ruéng ®Êt do hä chiÕm h÷u, chóng ta thÊy t¹i bèn huyÖn thuéc tØnh £-li-xa-vÐt-p«n, cô thÓ lµ ë §gi-bra-in, Dan-ghª-dua, Su-sen-xc«i-ª vµ §giª-van-si-a, sè ruéng ®−îc cÊp chØ cã 0,6 ®ª-xi-a-ti-na mçi nh©n khÈu. Theo sù tÝnh to¸n cña uû viªn Ph¸p viÖn tèi cao Cu-d¬-min-xki, th× ë huyÖn Len-c«-ran thuéc tØnh Ba-cu phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia b×nh qu©n cña mçi nh©n khÈu nam giíi ®i khai khÈn vµ ®Þnh c− trªn ruéng ®Êt do hä chiÕm h÷u, chØ cã 0,5 ®ª- xi-a-ti-na. ë huyÖn Cu-bin-xc¬ sè ruéng ®Êt cña mçi nh©n khÈu lµ 0,9 ®ª-xi-a-ti-na. Th−a çc ngµi, ⎯ diÔn gi¶ kÕt thóc, ⎯ ®Êy lµ t×nh h×nh cung cÊp ruéng ®Êt cho n«ng d©n ë Da-çp-ca-d¬".

NÕu vÒ mÆt kh«ng cã ®ñ ruéng ®Êt, t×nh c¶nh cña n«ng d©n ë Çp-ca-d¬ kh«ng kh¸c mÊy so víi t×nh c¶nh cña n«ng d©n ë Nga, th× thö hái sè ruéng ®Êt dù tr÷ ®Ó khai khÈn ë Çp-ca-d¬ lµ lÊy ë ®©u ra vµ thùc hiÖn viÖc di c− ®Õn ®©y mµ lµm g× trong khi lÏ ra ph¶i thùc hiÖn viÖc ph©n t¸n n«ng d©n ë ®Þa ph−¬ng?

Sæ ®Êt dù tr÷ ®Ó di c− cã ®−îc lµ do x©m ph¹m tr¾ng trîn çc quyÒn vÒ ruéng ®Êt cña ng−êi ®Þa ph−¬ng, cßn

viÖc di c− tõ n−íc Nga ®−îc tiÕn hµnh lµ nh»m thùc hiÖn chÝnh çi nguyªn t¾c d©n téc chñ nghÜa lµ "Nga ho¸ çc biªn khu".

§¹i biÓu Ts¬-khª-Ýt-dª ®· ®−a ra nhiÒu tµi liÖu, còng vÉn rót tõ nh÷ng nguån chÝnh thøc, vÒ viÖc nhiÒu lµng ng−êi ®Þa ph−¬ng bÞ ®uæi khái quª h−¬ng ch«n rau c¾t rèn cña m×nh ®Ó t¹o ra sè ®Êt dù tr÷ ®Ó khai khÈn, vÒ viÖc hµng lo¹t vô ¸n ®−îc tæ chøc ®Ó bµo ch÷a cho viÖc t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña d©n miÒn nói (b¸o ço cña viªn thñ lÜnh quý téc, c«ng t−íc Txª-rª-tª-li göi bé tr−ëng Bé néi vô nãi vÒ lµng miÒn nói Ki-kna-vª-lª-ti thuéc huyÖn Cu-ta-i-x¬), v. v.. Vµ tÊt c¶ nh÷ng hiÖn t−îng ®ã kh«ng ph¶i lµ nh÷ng viÖc ç biÖt vµ ®Æc biÖt, mµ lµ nh÷ng "tr−êng hîp ®iÓn h×nh" nh− uû viªn Ph¸p viÖn tèi cao Cu-d¬-min-xki ®· thõa nhËn. KÕt qu¶ lµ gi÷a nh÷ng ng−êi di c− vµ d©n ®Þa ph−¬ng cã nh÷ng quan hÖ râ rµng lµ thï ®Þch. ThÝ dô nh− khi ng−êi A-la bÞ ®uæi khái ®Êt ®ai cña hä, nãi theo danh tõ cña uû viªn Ph¸p viÖn tèi cao Cu-d¬-min-xki lµ "®i n¬i kh¸c", vµ "kh«ng ®−îc cÊp ruéng ®Êt, ®Ó mÆc cho sè phËn", th× sè d©n di c− x©m chiÕn ruéng ®Êt cña hä ®−îc trang bÞ vò khÝ cña nhµ n−íc: bän cÇm ®Çu çc huyÖn ®Þa ph−¬ng nhËn ®−îc chØ thÞ "ph¶i quan t©m ®Õn viÖc cung cÊp cho n«ng d©n nh÷ng lµng míi x©y dùng ë Mu-ga-ni, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi vïng P«- crèp, vò khÝ nh− sóng BÐc-®¨ng theo tû lÖ 10 sóng cho 100 hé". ThËt lµ mét sù minh ho¹ lý thó ®Ó nhËn xÐt "®−êng lèi d©n téc chñ nghÜa" trong chÝnh s¸ch hiÖn nay.

VËy mµ nh÷ng ®¹i biÓu ph¸i h÷u trong §u-ma nhµ n−íc ®· trÞnh träng chØ ra r»ng hiÖn cã mét sè ®Êt dù tr÷ ®Ó di c− lµ 1 700 000 ®ª-xi-a-ti-na, nh− viªn thèng ®èc vïng Çp-ca-d¬ th«ng b¸o. Nh−ng, nh− viªn thèng ®èc còng ®· x¸c nhËn, gÇn mét nöa sè ®Êt ®ã ®· bÞ nh÷ng ng−êi di c− chiÕm råi, cßn mét phÇn quan träng th× l¹i n»m ë çc ®Þa ph−¬ng mµ, ⎯ nh− viªn thèng ®èc còng x¸c nhËn, ⎯ ng−êi n«ng d©n ch−a quen thuéc kh«ng cã ®ñ thÕ lùc ®Ó canh t¸c.


§¹i biÓu Ts¬-khª-Ýt-dª còng ®· nãi râ çch chÝnh phñ s¾p xÕp nh÷ng ng−êi míi ®Õn ë ®Þa ph−¬ng. Trong b¸o ço cña viªn thèng ®èc cã nãi r»ng: "ViÖc cung cÊp n−íc vµ t−íi n−íc kh«ng ®Çy ®ñ ë çc kho¶nh ruéng cña d©n di c−, chñ yÕu lµ ë çc vïng phÝa §«ng cña Da-çp-ca-d¬, lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn hiÖn t−îng håi c− cña nh÷ng d©n di c− ®· ®Õn ë ®ã. Nh÷ng ng−êi míi ®Õn bá ch¹y khái vïng H¾c-h¶i v× thiÕu nh÷ng con ®−êng thÝch hîp cho viÖc giao th«ng b»ng xe kh«ng ph¶i chØ gi÷a nh÷ng ®Þa ®iÓm cã d©n ë, mµ c¶ trong ph¹m vi nh÷ng khu vùc di c−. Thªm vµo ®ã cÇn ph¶i nãi r»ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh«ng tèt, kh«ng thÝch hîp víi d©n di c−, vµ kÌm theo ®ã, trong nhiÒu ®Þa ph−¬ng ë Çp-ca-d¬ cã nh÷ng bÖnh sèt rÐt giÕt h¹i kh«ng nh÷ng ng−êi mµ c¶ sóc vËt, çi ®ã thóc ®Èy, ⎯ kh«ng kÌm t×nh tr¹ng kh«ng cã ®−êng s¸, ⎯ nh÷ng ng−êi di c− vèn Ýt æn ®Þnh ph¶i bá ch¹y khái çc vïng ®ã. Do ¶nh h−ëng cña nh÷ng nguyªn nh©n kÓ trªn, ng−êi ta lu«n lu«n thÊy hiÖn t−îng bá ch¹y khái çc tØnh £-li-xa-vÐt-p«n, Ba-cu vµ §a- ghe-xtan, còng nh− khái çc tØnh Ti-phlÝt vµ H¾c-h¶i".

Rèt cuéc, b¶n th©n viªn thèng ®èc vïng Çp-ca-d¬ ®· ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña viÖc di c− nh− sau. Viªn thèng ®èc nãi: "Çch ®èi xö ⎯ vÉn ¸p dông cho ®Õn thêi gian gÇn ®©y ⎯ víi d©n c− Çp-ca-d¬ trong nh÷ng vÊn ®Ò ruéng ®Êt cña hä, kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®−îc n÷a, vµ còng v× thÕ mµ çch ®èi xö ®ã, kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ®· cã mét t¸c dông kh¸ næi bËt trong t©m tr¹ng çch m¹ng cña n«ng d©n".

Nh÷ng nhiÖm vô hoµn toµn gièng nh− thÕ ®· ®−îc chÝnh phñ vµ çc giai cÊp cÇm quyÒn theo ®uæi trong viÖc ®−a n«ng d©n di c− ®Õn vïng Xi-bi-ri; vµ trong tr−êng hîp ®ã, do theo ®uæi môc ®Ých chÝnh trÞ, ng−êi ta hoµn toµn kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn lîi Ých cña d©n di c−, còng nh− quyÒn lîi cña d©n ®· ®Þnh c− ë ®ã tõ l©u ®êi.

T¹i çc n¬i cã d©n di c−, ë Nga, viÖc di c− hiÖn nay ®−îc giao cho çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt, çc tr−ëng

quan ®Þa ph−¬ng vµ çc viªn tØnh tr−ëng. Çc ñy ban quy ho¹ch ruéng ®Êt v× rÊt quan t©m ®Õn viÖc lµm cho sè n«ng d©n kh«ng cã ®ñ ruéng ®Êt vµ kh«ng cã ruéng ®Êt ë ®Þa ph−¬ng gi¶m bít ®i, vµ chØ gi÷ l¹i ë ®Þa ph−¬ng víi sè l−îng cÇn thiÕt cho nhu cÇu cña nh÷ng ®iÒn trang lín (víi tÝnh çch lµ kÎ cung cÊp søc lao ®éng lµm thuª), cho nªn ®· hÕt søc tÝch cùc ®Èy bÇn n«ng "®i n¬i kh¸c" ®Õn nçi thËm chÝ ®· g©y nªn sù phµn nµn trong Côc di c−. "Çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt ⎯ mét viªn chøc phô tr¸ch viÖc di c− ®· ph¶n ®èi ⎯ lËp ra nh÷ng to¸n ng−êi hoµn toµn nghÌo ®ãi, cÇn ®Õn sù cøu trî t¹i ®Þa ph−¬ng vÒ tiÒn ®i ®−êng, vÒ viÖc cho vay kh«ng ph¶i ®Ó x©y dùng nhµ cöa, mµ ®Ó nu«i sèng m×nh; nh−ng nÕu nh− trong tr−êng hîp ngo¹i lÖ, cã ng−êi di c− nµo ®ã cã chót Ýt tiÒn dù tr÷ th× tÊt c¶ sè tiÒn ®ã bÞ chi vµo tiÒn ®i ®−êng vµ nu«i sèng m×nh".

Vµ nh÷ng ®øa con bÞ bá r¬i "nghÌo" ®ã cña chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, mét chÝnh s¸ch lÊy "viÖc dùa vµo kÎ m¹nh" lµm ph−¬ng ch©m, ®· häp thµnh tõng ®oµn kÐo ®i Xi-bi-ri trong nh÷ng toa tµu kh«ng thÝch hîp, chØ chuyªn chë sóc vËt, chÊt ®Çy nh÷ng «ng giµ, trÎ con, ®µn bµ cã mang. Trong nh÷ng toa tµu chuyªn chë sóc vËt Êy (víi çi biÓn næi tiÕng ghi con sè 40 ng−êi, 8 ngùa), nh÷ng ng−êi di c− nÊu n−íng, giÆt giò, ë ®©y còng th−êng lµ n¬i n»m cña nh÷ng ng−êi m¾c bÖnh truyÒn nhiÔm, nh÷ng ng−êi mµ d©n di c− cã thãi quen giÊu kü v× hä sî ng−êi ta tèng cæ nh÷ng ng−êi bÖnh ®ã xuèng, vµ do ®ã nh÷ng ng−êi bÖnh ®ã sÏ bÞ t¸ch khái ®oµn. T¹i nh÷ng ®Þa ®iÓm cuèi cïng vµ t¹i çc ga, ng−êi ta ®−a nh÷ng ng−êi di c− vµo trong nh÷ng chiÕc lÒu ®−îc dùng riªng, ®©y lµ tr−êng hîp may m¾n nhÊt, cßn tÖ nhÊt lµ ng−êi ta ®Ó hä sèng c¶nh mµn trêi chiÕu ®Êt, d−íi n¾ng m−a. §¹i biÓu V«i-l«-sni-cèp ®· tõng kÓ t¹i §u-ma r»ng chÝnh b¶n th©n «ng ®· thÊy t¹i ®Þa ®iÓm Xrª-ten-ca cã nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh th−¬ng hµn n»m lay l¾t d−íi trêi m−a kh«ng cã g× che. Vµ hai vÞ bé tr−ëng (Xt«-l−-pin vµ Cri-v«-sª-in)


®· coi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®i ®−êng cña nh÷ng ng−êi di c− nh− ®· nãi trªn kia lµ "kh¸": "®iÒu kiÖn vÖ sinh cña viÖc vËn chuyÓn d©n di c− lµ kh¸, ⎯ hai «ng Êy b¸o ço nh− vËy lªn hoµng th−îng, ⎯ trªn ®−êng ®i nhiÒu ng−êi thËm chÝ ®· ®−îc h−ëng nh÷ng tiÖn nghi hiÕm thÊy n÷a lµ kh¸c". Lßng ®¹i l−îng cña bän quan liªu thËt ch¼ng cã giíi h¹n nµo c¶! Tuy ph¶i chÞu ®ùng bÊy nhiªu gian khæ trªn ®−êng ®i ®Õn "xø së h»ng mong −íc", nh÷ng ng−êi di c− nghÌo khæ vÉn ch¼ng hÒ t×m thÊy h¹nh phóc ë Xi-bi-ri. ThÝ dô ®¹i biÓu V«i-l«-sni-cèp ®· nhËn xÐt viÖc thu xÕp chç ë cña hä ë nh÷ng n¬i míi ®Õn b»ng nh÷ng c©u trÝch dÉn tõ nh÷ng b¸o ço chÝnh thøc sau ®©y.

Mét viªn chøc (viªn chøc nµy ®−îc uû nhiÖm ®Æc biÖt cña Côc di c−) viÕt: "§a sè nh÷ng khu di c− n»m r¶i r¸c ë nh÷ng ®Þa ®iÓm rõng rËm, kh«ng cã n−íc, kh«ng cã ®Êt gieo trång, kh«ng cã ®ång cá". Mét viªn chøc kh¸c bæ sung: "ViÖc cho vay hoµn toµn mÊt ý nghÜa gióp x©y dùng nhµ cöa. B¶n th©n khèi l−îng tiÒn cho vay còng qu¸ Ýt kh«ng thÓ gióp ®ì mét çch c¨n b¶n cho viÖc x©y dùng nhµ cöa. ThÓ lÖ cho vay khiÕn viÖc cho vay chØ cßn lµ mét ho¹t ®éng tõ thiÖn thuÇn tuý, kho¶ng trong hai n¨m ng−êi ta kh«ng thÓ s¾m söa ®−îc g× vµ kh«ng thÓ sèng nhê sè 150 róp tiÒn vay". Vµ ®©y, ®Ó lµm thÝ dô, xin nªu ra viÖc m« t¶ t×nh h×nh vÖ sinh cña d©n míi ®Õn còng ë trong nh÷ng b¸o ço chÝnh thøc Êy.

"Sau bÖnh th−¬ng hµn ⎯ mét viªn chøc viÕt* ⎯ th× bÖnh thiÕu sinh tè lan réng kh«ng kÐm; hÇu hÕt t¹i çc th«n xãm, çc gia ®×nh ®Òu cã nh÷ng ng−êi èm v× bÖnh Êy hoÆc s¾p söa m¾c bÖnh Êy . Th−êng th−êng trong mét nhµ ®Òu cã nh÷ng ng−êi èm v× hai bÖnh nµy. ë khu di c− ¤-cua- Sa-xki t«i ®· thÊy c¶nh t−îng nh− thÕ nµy: ng−êi chñ nhµ ®ang bÞ bÖnh th−¬ng hµn ë thêi kú bong da, vî «ng ta ®ang cã mang th× hÕt søc yÕu v× thiÕu ¨n; ®øa con trai 12 tuæi s−ng h¹ch vµ bÞ bÖnh thiÕu sinh tè; em g¸i cña ng−êi vî th× m¾c bÖnh thiÕu sinh tè kh«ng ®i ®øng ®−îc,

* "Bót ký", tr. 8.

bµ ta cã mét ®øa con ®ang bó; ®øa con trai 10 tuæi cña bµ ta còng m¾c bÖnh thiÕu sinh tè, ch¶y m¸u mòi vµ yÕu ch©n, vµ chØ cã chång bµ ta lµ ng−êi duy nhÊt cßn khoÎ trong gia ®×nh.

Sau bÖnh thiÕu sinh tè vµ bÖnh th−¬ng hµn, lµ bÖnh qu¸ng gµ. Cã thÓ thÊy nh÷ng th«n xãm mµ t¹i ®ã thùc sù toµn thÓ d©n di c−, kh«ng trõ mét ai, ®Òu bÞ bÖnh qu¸ng gµ. Nh÷ng khu di c− ë triÒn s«ng Em-na bao gåm nh÷ng vïng rõng rËm hoµn toµn, t¹i ®ã kh«ng cã ®Êt gieo trång, kh«ng cã ®ång cá, vµ trong 2 - 3 n¨m nh÷ng ng−êi míi di c− ®Õn chØ míi vì ®Êt lµm ®−îc m¶nh v−ên vµ dùng ®−îc nh÷ng tóp nhµ th¶m h¹i. Kh«ng thÓ nãi ®Õn chuyÖn hä tù tóc lÊy lóa m×; hä sèng chØ b»ng lóa m× vay vµ khi sè ®ã ®· sö dông hÕt th× sù thiÕu thèn vÒ l−¬ng thùc trë nªn khñng khiÕp; nhiÒu ng−êi thùc sù ph¶i nhÞn ®ãi. Thªm vµo t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc ph¶i nãi ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu n−íc uèng".

Nh÷ng b¸o ço nh− vËy nhan nh¶n. Dï çc th«ng b¸o chÝnh thøc Êy cã ghª sî ®Õn thÕ nµo ®i n÷a, th× râ rµng lµ chóng còng ch−a nãi hÕt ®−îc sù thËt, vµ do ®ã vÉn cßn t« hång hiÖn thùc. ThÝ dô, c«ng t−íc Lvèp, mét ng−êi næi tiÕng lµ cã quan ®iÓm «n hoµ, sau khi ®i th¨m vïng ViÔn §«ng víi t− çch lµ ph¸i viªn cña Héi ®ång ®Þa ph−¬ng toµn quèc, ®· nhËn xÐt vÒ c«ng cuéc khai khÈn ë vïng Pri-a-mua- ri-ª nh− thÕ nµy:

"Sù çch biÖt víi thÕ giíi nh− ë trªn hßn ®¶o kh«ng ng−êi ë, gi÷a nh÷ng kho¶ng ®Çm lÇy cña vïng rõng tai-ga hÎo l¸nh, gi÷a nh÷ng thung lòng vµ ®åi nói lÇy léi, ®iÒu kiÖn sèng, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ ¨n ë hoµn toµn man rî, cho nªn t×nh h×nh ®ã ®−¬ng nhiªn ®Ì nÆng lªn ng−êi d©n di c− yÕu bãng vÝa vµ nghÌo khæ. Anh ta sinh ra ch¸n n¶n, mÊt hÕt çi vèn nghÞ lùc Ýt ái ngay tõ buæi ®Çu cña cuéc ®Êu tranh chèng thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt, khi dùng lªn mét chç tró ngô nghÌo nµn. BÖnh thiÕu sinh tè vµ bÖnh th−¬ng hµn th©m nhËp th©n thÓ ®· kiÖt søc cña hä vµ ®Èy hä ®Õn nghÜa ®Þa. N¨m 1907, t¹i nhiÒu th«n xãm tû lÖ ng−êi chÕt cao kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc, lªn tíi 25 - 30%. ë ®ã cã bao nhiªu hé th× cã bÊy nhiªu ng«i mé vµ cã kh«ng Ýt nh÷ng th«n xãm bÞ ®Èy vµo t×nh tr¹ng ph¶i l¹i di chuyÓn hÕt ®Õn nh÷ng khu vùc míi hay ®Õn nghÜa ®Þa. BiÕt bao nhiªu n−íc m¾t cay ®¾ng cña nh÷ng gia ®×nh khèn khæ, biÕt bao nhiªu nh÷ng cuéc mai t¸ng tèn kÐm cho c«ng quü nhµ n−íc ë vïng biªn khu xa x«i mµ lÏ ra ph¶i dïng vµo c«ng cuéc khai khÈn! Kh«ng ph¶i mau chãng mµ sè cßn l¹i cña lµn sãng ®«ng ®¶o d©n di c− n¨m


tr−íc, nh÷ng ng−êi ®· bÞ rõng tai-ga lµm cho khèn khæ, sÏ håi phôc l¹i ®−îc. SÏ cã nhiÒu ng−êi chÕt, nhiÒu ng−êi sÏ bá ch¹y, sÏ quay vÒ n−íc Nga, sÏ phØ b¸ng xø ®ã b»ng nh÷ng c©u chuyÖn vÒ nh÷ng tai ho¹ cña hä, sÏ g©y nªn sù sî h·i vµ sÏ k×m h·m c«ng cuéc di c− vÒ sau. Kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã lý mµ n¨m nay phong trµo håi c− tõ miÒn Pri-m«-ri-ª lªn cao ®Õn møc ch−a tõng thÊy, vµ sè ng−êi di c− ®Õn vïng ®ã ®· gi¶m xuèng 5 lÇn".

C«ng t−íc Lvèp qu¶ ®· sî mét çch cã lý tr−íc t×nh tr¹ng bÞ çch biÖt vµ bÞ bá r¬i cña ng−êi di c− ë nh÷ng vïng rõng tai-ga réng lín thuéc Xi-bi-ri, nhÊt lµ trong t×nh h×nh Xi-bi-ri kh«ng cã ®−êng s¸. Ta cã thÓ h×nh dung ®−îc r»ng hiÖn nay ë vïng ®ã viÖc dùng lªn nh÷ng tr¹i Êp riªng biÖt, vµ viÖc chia c¾t nh÷ng m¶nh ®Êt èt-róp1) ®ang ®−îc thùc hiÖn xuÊt s¾c nh− thÕ nµo, v× còng nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o Êy cña chÝnh s¸ch ruéng ®Êt ®· tuyªn bè lµ "cÇn thiÕt ph¶i cã b−íc ngoÆt quyÕt ®Þnh (!) trong chÝnh s¸ch ruéng ®Êt ë vïng Xi-bi-ri", "t¹o nªn vµ cñng cè quyÒn t− h÷u", "thõa nhËn çc kho¶nh ruéng cña n«ng d©n trªn c¬ së ®¹o dô ngµy 9 th¸ng M−êi mét 1906", "lËp çc khu di c− vµ tuú theo kh¶ n¨ng mµ ph©n chia ruéng ®Êt thµnh çc èt-róp"*, v.v.. ThËt hoµn toµn tù nhiªn lµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khai khÈn nh− thÕ, theo sè liÖu cña Côc di c− th× trong sè ng−êi di c− ®−îc s¾p xÕp trong çc n¨m 1903 - 1905, cã 10% kh«ng cã lÊy mét sóc vËt cµy kÐo, 12% chØ cã mét sóc vËt cµy kÐo, 15% kh«ng cã bß s÷a vµ 25% kh«ng cã cµy (theo lêi ph¸t biÓu cña ®¹i biÓu Gai-®a-rèp nh©n danh ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë kú häp thø nhÊt). Cho nªn ®¹i biÓu V«i-l«-sni-cèp, dùa vµo còng chÝnh nh÷ng th«ng b¸o chÝnh thøc Êy, hoµn toµn cã quyÒn nªu lªn ®iÒu tæng kÕt sau ®©y vÒ chÝnh s¸ch di c− trong nh÷ng n¨m 1906 - 1908.

* "Bót ký", tr. 60, 61, 62. _______________________________________

1) ⎯ èt-róp lµ m¶nh ®Êt chia cho n«ng d©n lµm së h÷u riªng khi ra khái c«ng x·.

"Trong 3 n¨m 1906, 1907 vµ 1908, cã 1 552 439 nh©n khÈu nam n÷ ®· di c− ®Õn miÒn bªn kia U-ran, hä lµ nh÷ng ng−êi gÇn nh− ¨n mµy bÞ sù qu¶ng ço cña chÝnh phñ dô dç ®Õn nh÷ng miÒn xa l¹ vµ bÞ bá mÆc cho sè mÖnh. Trong sè ®ã, nh− Côc di c− ®· viÕt, cã 564 041 ng−êi ®· ®Þnh c−, 284 984 nh©n khÈu nam n÷ ®· håi c−. Nh− vËy theo tin tøc cña Côc di c− ng−êi ta ®· biÕt râ vÒ sè 894 025 ng−êi, vËy sè cßn l¹i th× ®i ®©u? Vµ con sè 703 414 ng−êi Êy ë ®©u? Th−a çc ngµi, chÝnh phñ biÕt rÊt râ vÒ sè phËn cay ®¾ng cña hä, nh−ng chÝnh phñ sÏ ch¼ng nãi g× vÒ hä c¶; mét bé phËn trong sè ®ã ®· nhËp vµo çc lµng cña nh÷ng ng−êi ®· sèng l©u ®êi ë ®ã, mét sè ®· bæ sung hµng ngò giai cÊp v« s¶n Xi-bi-ri vµ ®i ¨n mµy.

Nh−ng chÝnh phñ ®· ph¶i chi mét sè tiÒn lín ®Ó tæ chøc ch«n cÊt sè lín nh÷ng ng−êi Êy, vµ ®Êy lµ lý do t¹i sao chÝnh phñ ®· kh«ng nãi vÒ sè ng−êi nµy".

Nh÷ng hy väng cña M¸c-cèp II vÒ viÖc dïng con ®−êng di cö ®Ó "gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ruéng ®Êt" ®−îc chøng thùc nh− thÕ ®Êy! §øng tr−íc nh÷ng sù thùc nh− vËy, ngay c¶ nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi ®¹i biÓu cho ®¹i t− b¶n còng ®· buéc ph¶i thõa nhËn "nh÷ng thiÕu sãt cña c«ng cuéc di c−". Ngay tõ kú häp thø nhÊt §¶ng th¸ng M−êi ®· ph¸t biÓu nguyÖn väng (vµ §u-ma ®· chÊp nhËn nguyÖn vong Êy) "thay ®æi vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn nh÷ng ng−êi di c−", "t¹o ra ë nh÷ng vïng di c− nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n hãa cña hä", "trong khi cÊp ®Êt vµ ®Þnh c− nh÷ng ng−êi di c−, cÇn t«n träng lîi Ých vµ quyÒn lîi cña n«ng d©n ®Þa ph−¬ng vµ cña d©n c− dÞ téc". §−¬ng nhiªn, nh÷ng nguyÖn väng thËn träng vµ cè ý mËp mê Êy cho ®Õn nay vÉn chØ lµ "tiÕng kªu trªn sa m¹c". Vµ nh÷ng con gâ mâ thuéc §¶ng th¸ng M−êi vÉn kiªn tr× l¾p ®i l¾p l¹i hÕt n¨m nµy qua n¨m kh¸c nh÷ng ®iÒu mong −íc Êy.

"Ng«i sao Nª-va", sè 11, ngµy 3 th¸ng S¸u 1912 Ký tªn: V. I


428

Cao trµo çch m¹ng123

Cuéc b·i c«ng to lín cña giai cÊp v« s¶n toµn Nga næ

ra håi th¸ng N¨m vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ngoµi ®−êng phè kÌm theo ®ã, nh÷ng truyÒn ®¬n çch m¹ng vµ nh÷ng bµi diÔn v¨n çch m¹ng ®äc tr−íc quÇn chóng c«ng nh©n, ⎯ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· chøng tá râ rµng n−íc Nga ®· b−íc vµo mét giai ®o¹n cao trµo çch m¹ng.

Cao trµo ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. Kh«ng, nã ®· ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cuéc sèng ë Nga chuÈn bÞ tõ l©u; nh÷ng cuéc b·i c«ng réng lín nh©n vô tµn s¸t ë Lª-na vµ ngµy 1 th¸ng N¨m chØ kh¼ng ®Þnh døt kho¸t r»ng cao trµo ®ã ®· b¾t ®Çu. Th¾ng lîi t¹m thêi cña thÕ lùc ph¶n çch m¹ng cã liªn quan chÆt chÏ víi sù suy yÕu cña cuéc ®Êu tranh cña quÇn chóng c«ng nh©n. Sè ng−êi tham gia b·i c«ng ®· cho ta mét quan niÖm vÒ quy m« cña cuéc ®Êu tranh ®ã, mét quan niÖm tuy ®¹i kh¸i nh−ng hoµn toµn kh¸ch quan vµ x¸c thùc.

Trong m−êi n¨m tr−íc çch m¹ng, tõ 1895 ®Õn 1904, sè ng−êi tham gia b·i c«ng trung b×nh mçi n¨m lµ 43 ngh×n ng−êi (chØ lÊy con sè ch½n). N¨m 1905 lµ 23/4 triÖu ng−êi, n¨m 1906 lµ mét triÖu ng−êi vµ n¨m 1907 lµ 3/4 triÖu ng−êi. Ba n¨m çch m¹ng ®· ®−îc ®¸nh dÊu b»ng mét cao trµo b·i c«ng cña giai cÊp v« s¶n, mét cao trµo ch−a tõng cã trªn thÕ giíi. Phong trµo ®ã ®· b¾t ®Çu suy yÕu vµo nh÷ng n¨m 1906 vµ 1907, vµ ®Õn n¨m 1908 th× suy yÕu h¼n: chØ

Th«ng ço vÒ buæi thuyÕt tr×nh cña V. I. Lª-nin "Cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga". ⎯

13 th¸ng S¸u 1912

¶nh thu nhá

Cao trµo çch m¹ng 431

cã 175 ngh×n ng−êi b·i c«ng th«i. Cuéc ®¶o chÝnh ngµy 3 th¸ng S¸u 1907 ®· t¸i lËp chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng liªn minh víi §u-ma cña bän ®Þa chñ Tr¨m ®en vµ bän trïm t− b¶n c«ng th−¬ng nghiÖp, ®ã lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña sù suy yÕu vÒ nghÞ lùc çch m¹ng cña quÇn chóng.

Thêi kú ba n¨m tõ 1908 ®Õn 1910 lµ thêi kú lµm m−a lµm giã cña bän ph¶n çch m¹ng Tr¨m ®en, lµ thêi kú ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, lµ thêi kú mµ giai cÊp v« s¶n ë vµo t×nh tr¹ng ch¸n n¶n vµ tan r·. Sè ng−êi tham gia b·i c«ng kh«ng ngõng gi¶m sót, n¨m 1909 sôt xuèng cßn 60 ngh×n ng−êi vµ ®Õn n¨m 1910 chØ cßn 50 ngh×n ng−êi.

Nh−ng tõ cuèi n¨m 1910 l¹i b¾t ®Çu cã sù chuyÓn biÕn râ rÖt. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh nh©n çi chÕt cña Mu-r«m- txÐp, mét ng−êi thuéc ph¸i tù do, vµ cña LÐp T«n-xt«i còng nh− phong trµo sinh viªn ®Òu chøng tá râ r»ng ®· cã mét luång giã kh¸c, trong tinh thÇn cña quÇn chóng d©n chñ ®· cã mét sù chuyÓn biÕn nµo ®ã. N¨m 1911 quÇn chóng c«ng nh©n ®· chuyÓn dÇn sang tiÕn c«ng: sè ng−êi tham gia b·i c«ng lªn tíi 100 ngh×n. Kh¾p n¬i ®Òu cã nh÷ng dÊu hiÖu chøng tá r»ng tr¹ng th¸i mÖt mái, tª liÖt do th¾ng lîi cña thÕ lùc ph¶n çch m¹ng g©y ra, ®ang tiªu tan, vµ mét lÇn n÷a quÇn chóng l¹i h−íng vÒ çch m¹ng. Khi tæng kÕt nhËn ®Þnh t×nh h×nh, Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp håi th¸ng Giªng 1912, ®· x¸c nhËn r»ng "trong çc giíi réng r·i cña ph¸i d©n chñ vµ tr−íc hÕt lµ trong giai cÊp v« s¶n ®· b¾t ®Çu thÊy cã sù s«i næi vÒ mÆt chÝnh trÞ. Çc cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911, sù b¾t ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ mÝt-tinh cña giai cÊp v« s¶n, sù b¾t ®Çu cña phong trµo trong ph¸i d©n chñ t− s¶n thµnh thÞ (sinh viªn b·i kho¸), v. v. ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã lµ dÊu hiÖu chøng tá tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng chèng

432 V. I. Lª-nin Cao trµo çch m¹ng 433

chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, ®ang ngµy cµng t¨ng lªn" (xem "Th«ng b¸o" vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu, tr. 18)1).

Vµo quý hai n¨m nay, tinh thÇn ®ã ®· t¨ng lªn ®Õn møc lµ ®· biÓu hiÖn thµnh hµnh ®éng cña quÇn chóng vµ t¹o thµnh mét cao trµo çch m¹ng. TiÕn tr×nh çc sù biÕn tõ n¨m r−ìi nay chØ râ r»ng cao trµo ®ã kh«ng cã g× lµ ngÉu nhiªn, mµ lµ hoµn toµn hîp quy luËt vµ do toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tr−íc ®©y cña n−íc Nga tÊt nhiªn dÉn tíi.

Vô tµn s¸t ë Lª-na lµ mét c¬ héi ®Ó chuyÓn tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng thµnh mét cao trµo çch m¹ng cña quÇn chóng. Kh«ng g× dèi tr¸ h¬n lµ luËn ®iÖu bÞa ®Æt cña ph¸i tù do, ®· ®−îc T¬-rèt-xki lÆp l¹i theo sau bän thñ tiªu trªn tê "Sù thËt" xuÊt b¶n ë Viªn, luËn ®iÖu cho r»ng "cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh quyÒn tù do lËp héi lµ c¬ së cña tÊn th¶m kÞch ë Lª-na, còng nh− cña tiÕng vang m¹nh mÏ cña tÊn th¶m kÞch ®ã ë trong n−íc". Tù do lËp héi hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ yªu s¸ch ®Æc biÖt, còng kh«ng ph¶i lµ yªu s¸ch chñ yÕu cña cuéc b·i c«ng ë Lª-na. Çi mµ vô tµn s¸t ë Lª-na béc lé ra kh«ng ph¶i lµ sù thiÕu chÝnh çi quyÒn tù do lËp héi, mµ lµ thiÕu quyÒn tù do... chèng l¹i nh÷ng sù khiªu khÝch, chèng l¹i t×nh tr¹ng phæ biÕn kh«ng cã quyÒn vµ chÕ ®é chuyªn quyÒn ®éc ®o¸n.

Vô tµn s¸t ë Lª-na, nh− chóng t«i ®· nãi râ trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 26, ®· ph¶n ¸nh hÕt søc chÝnh x¸c toµn bé chÕ ®é qu©n chñ ngµy 3 th¸ng S¸u. §Æc ®iÓm cña sù biÕn Lª-na hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy mét trong nh÷ng quyÒn, dï lµ quyÒn c¨n b¶n nhÊt, quan träng nhÊt ®èi víi giai cÊp v« s¶n. §Æc ®iÓm cña sù biÕn ®ã lµ, trªn tÊt c¶ çc mÆt, ®Òu hoµn toµn thiÕu h¼n mét ph¸p chÕ s¬ ®¼ng nhÊt. §iÓm ®Æc biÖt lµ, mét tªn khiªu khÝch, mét tªn mËt vô, mét nh©n viªn së an ninh, mét tªn ®µy tí cña Nga hoµng ®i vµo con ®−êng b¾n giÕt ng−êi _______________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 176 - 177.

hµng lo¹t mµ kh«ng hÒ cã mét lý do chÝnh trÞ nµo c¶. ChÝnh t×nh tr¹ng phæ biÕn kh«ng cã quyÒn trong ®êi sèng n−íc Nga, chÝnh t×nh tr¹ng kh«ng cã hy väng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Êu tranh giµnh lÊy çc quyÒn riªng biÖt, chÝnh tÝnh chÊt bÊt trÞ cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ cña toµn bé thÓ chÕ cña nã, chÝnh ®ã lµ nh÷ng çi mµ sù biÕn ë Lª- na ®· biÓu lé ra rÊt râ, lµm cho ngän löa çch m¹ng cña quÇn chóng bïng ch¸y.

NÕu ph¸i tù do ®· vµ ®ang cè hÕt søc tr×nh bµy sù biÕn ë Lª-na vµ nh÷ng cuéc b·i c«ng trong th¸ng N¨m nh− mét phong trµo cã tÝnh chÊt nghiÖp ®oµn vµ mét cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh "quyÒn", th× ®èi víi bÊt cø ai kh«ng bÞ cuéc tranh luËn cña ph¸i tù do (vµ ph¸i thñ tiªu) lµm mï qu¸ng, t×nh h×nh l¹i kh¸c h¼n. TÝnh chÊt çch m¹ng cña cuéc b·i c«ng quÇn chóng ®· biÓu hiÖn ra râ rµng, tÝnh chÊt ®ã ®· ®−îc ®Æc biÖt nhÊn m¹nh trong tê truyÒn ®¬n ngay tr−íc ngµy 1 th¸ng N¨m do çc nhãm d©n chñ - x· héi (vµ ngay c¶ do mét nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng!) c«ng bè ë Pª-tÐc-bua; tê truyÒn ®¬n mµ chóng t«i in l¹i toµn v¨n trong môc thêi sù124, vµ nã ®· lÆp l¹i nh÷ng khÈu hiÖu mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−a ra håi th¸ng Giªng 1912.

Nh−ng ®iÒu chñ yÕu chøng minh tÝnh chÊt çch m¹ng cña çc cuéc b·i c«ng ë Lª-na vµ çc cuéc b·i c«ng håi th¸ng N¨m, kh«ng ph¶i ë trong çc khÈu hiÖu. Çc khÈu hiÖu chØ tr×nh bµy nh÷ng çi ®· ®−îc sù thËt nãi lªn. Sù thËt cña çc cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng lan trµn hÕt khu nµy sang khu kh¸c, sù ph¸t triÓn réng lín cña çc cuéc b·i c«ng ®ã, tèc ®é lan trµn nhanh chãng, sù dòng c¶m cña c«ng nh©n, çc cuéc mÝt-tinh vµ çc cuéc diÔn thuyÕt çch m¹ng th−êng x¶y ra, viÖc ®ßi xo¸ bá çc kho¶n tiÒn ph¹t v× tham gia kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m, sù kÕt hîp b·i c«ng chÝnh trÞ víi b·i c«ng kinh tÕ mµ chóng ta tõng biÕt tõ cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã chØ râ tÝnh chÊt


ch©n thùc cña phong trµo lµ mét cao trµo çch m¹ng cña quÇn chóng.

Chóng ta h·y nhí l¹i kinh nghiÖm n¨m 1905. Çc sù biÕn chØ cho ta thÊy r»ng truyÒn thèng b·i c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng vÉn tån t¹i trong c«ng nh©n, vµ c«ng nh©n ®· lËp tøc ph¸t huy truyÒn thèng ®ã, lµm cho nã sèng l¹i. Cao trµo b·i c«ng n¨m 1905 ⎯ mét cao trµo ch−a tõng thÊy trªn thÕ giíi ⎯ tÝnh ra cã ®Õn 810 ngh×n ng−êi tham gia b·i c«ng trong quý mét vµ 1 triÖu 277 ngh×n ng−êi tham gia b·i c«ng trong quý t−, vµ b·i c«ng kinh tÕ ®· kÕt hîp víi b·i c«ng chÝnh trÞ. Theo sù tÝnh to¸n −íc l−îng th× gÇn 300 ngh×n c«ng nh©n ®· tham gia nh÷ng cuéc b·i c«ng ë Lª-na, gÇn 400 ngh×n c«ng nh©n ®· tham gia çc cuéc b·i c«ng th¸ng N¨m, vµ çc cuéc b·i c«ng ngµy cµng t¨ng lªn kh«ng ngít. Mçi sè b¸o ⎯ ngay c¶ b¸o chÝ cña ph¸i tù do ⎯ ®Òu ®¨ng tin lµ ngän löa b·i c«ng ngµy cµng lan trµn réng. Ch−a hÕt h¼n quý hai n¨m 1912, thÕ mµ ngay hiÖn nay, ng−êi ta cã thÓ nhËn thÊy râ r»ng, xÐt theo quy m« cña phong trµo b·i c«ng, th× b−íc më ®Çu cña cao trµo çch m¹ng n¨m 1912 kh«ng ph¶i lµ kÐm h¬n, mµ cßn lín m¹nh h¬n b−íc më ®Çu cña cao trµo çch m¹ng n¨m 1905!

Çch m¹ng Nga lµ cuéc çch m¹ng ®Çu tiªn ®· ph¸t triÓn trªn mét quy m« réng lín çi ph−¬ng ph¸p v« s¶n Êy ®Ó cæ ®éng, thøc tØnh, ®oµn kÕt vµ l«i cuèn quÇn chóng vµo cuéc ®Êu tranh. Ph−¬ng ph¸p ®ã, ngµy nay giai cÊp v« s¶n l¹i ®em vËn dông, nh−ng vËn dông mét çch kiªn quyÕt h¬n. Kh«ng mét lùc l−îng nµo trªn thÕ giíi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng çi mµ ®éi tiªn phong çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n thùc hiÖn ®−îc b»ng ph−¬ng ph¸p ®ã. Mét n−íc réng lín víi mét sè d©n lµ 150 triÖu ng−êi, sèng t¶n m¹n trªn mét khu vùc réng lín, bÞ ph©n t¸n, bÞ ¸p bøc, bÞ t−íc hÕt mäi quyÒn, chÞu dèt n¸t, bÞ bän cÇm quyÒn vµ bän c¶nh s¸t, mËt th¸m ng¨n çch khái "¶nh h−ëng tai h¹i", ⎯ thÕ mµ toµn bé n−íc ®ã ®ang s«i sôc lªn. Nh÷ng tÇng líp c«ng nh©n vµ

n«ng d©n l¹c hËu nhÊt ®· trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tiÕp xóc víi nh÷ng ng−êi tham gia b·i c«ng. Ng−êi ta thÊy xuÊt hiÖn mét çch ®ét nhiªn hµng chôc v¹n ng−êi cæ ®éng çch m¹ng, mµ ¶nh h−ëng cña hä t¨ng lªn v« h¹n do hä cã liªn hÖ chÆt chÏ víi tÇng líp d−íi, víi quÇn chóng; do hä ë trong hµng ngò cña quÇn chóng, ®Êu tranh v× nh÷ng nhu cÇu bøc thiÕt nhÊt cña mäi gia ®×nh c«ng nh©n; do hä biÕt g¾n liÒn sù ph¶n kh¸ng chÝnh trÞ vµ cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é qu©n chñ víi cuéc ®Êu tranh trùc tiÕp ®ã v× nh÷ng nhu cÇu kinh tÕ bøc thiÕt. V× thÕ lùc ph¶n çch m¹ng ®· g©y cho hµng triÖu vµ hµng chôc triÖu ng−êi lßng c¨m thï s©u s¾c ®èi víi chÕ ®é qu©n chñ, vµ lµm cho hä b−íc ®Çu hiÓu ®−îc vai trß cña chÕ ®é qu©n chñ, cho nªn hiÖn nay khÈu hiÖu cña c«ng nh©n tiªn tiÕn ë thñ ®« ⎯ chÕ ®é céng hoµ d©n chñ mu«n n¨m! ⎯ ®ang lan trµn, sau mçi cuéc b·i c«ng, b»ng rÊt nhiÒu con ®−êng ®Õn çc tÇng líp l¹c hËu, ®Õn çc tØnh xa x«i hÎo l¸nh, ®Õn "nh©n d©n", ®Õn "chèn hang cïng ngâ hÎm cña n−íc Nga".

Nh÷ng lêi bµn luËn vÒ b·i c«ng cña «ng Xª-vª-ri-a-nin thuéc ph¸i tù do hÕt søc tiªu biÓu, ®−îc tê "Tin tøc n−íc Nga" nhiÖt liÖt hoan nghªnh vµ ®−îc tê "Ng«n luËn" ®ång t×nh vµ cho ®¨ng l¹i:

"C«ng nh©n cã mét c¨n cø nµo ®Ó lång nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ hay nh÷ng yªu s¸ch kh¸c (!) vµo cuéc b·i c«ng ngµy 1 th¸ng N¨m kh«ng? ⎯ «ng Xª-vª-ri-a-nin hái nh− vËy, vµ «ng ta tr¶ lêi: T«i d¸m cho r»ng hä kh«ng cã mét c¨n cø nµo. Ng−êi ta chØ cã thÓ vµ chØ nªn b¾t ®Çu bÊt cø mét cuéc b·i c«ng kinh tÕ nµo khi ®· c©n nh¾c kü l−ìng nh÷ng lîi h¹i... Cho nªn ®em g¾n liÒn nh÷ng cuéc b·i c«ng nh− vËy víi chÝnh ngµy 1 th¸ng N¨m th× th−êng lµ kh«ng cã c¨n cø... Mµ còng thËt lµ kú l¹: chóng ta kû niÖm ngµy héi cña lao ®éng toµn thÕ giíi vµ nh©n c¬ héi Êy ta l¹i yªu s¸ch t¨ng thªm 10% tiÒn l−¬ng cho viÖc s¶n xuÊt mét sè lo¹i v¶i th« nµo ®ã.

§ã lµ lËp luËn cña mét ng−êi thuéc ph¸i tù do! Vµ çi lËp luËn hÕt søc hÌn h¹ ®ã, çi lËp luËn ®ª tiÖn vµ bÈn thØu ®ã l¹i ®−îc çc b¸o chÝ "−u tó nhÊt" cña ph¸i tù do,


çc b¸o chÝ cã tham väng mang danh hiÖu b¸o chÝ d©n chñ, ®ång t×nh tiÕp nhËn!

Lßng tham lam th« lç nhÊt cña tªn t− s¶n, sù hÌn nh¸t ®ª tiÖn nhÊt cña tªn ph¶n çch m¹ng, ⎯ ®ã chÝnh lµ nh÷ng çi Èn n¸u ®»ng sau nh÷ng lêi lÏ hoa mü cña mét tªn thuéc ph¸i tù do. H¾n muèn ®õng ®éng ch¹m ®Õn tói tiÒn cña bän chñ. H¾n muèn cã mét cuéc biÓu t×nh "trËt tù" vµ "v« h¹i" ®Ó bªnh vùc quyÒn "tù do lËp héi"! Nh−ng giai cÊp v« s¶n kh«ng lµm nh− thÕ mµ tr¸i l¹i ®· l«i kÐo quÇn chóng vµo mét cuéc b·i c«ng çch m¹ng, mét cuéc b·i c«ng g¾n chÆt chÝnh trÞ víi kinh tÕ, cuéc b·i c«ng thu hót ®−îc çc tÇng líp l¹c hËu nhÊt b»ng çch tiÕn hµnh th¾ng lîi cuéc ®Êu tranh nh»m c¶i thiÖn ngay ®êi sèng cña c«ng nh©n, vµ ®ång thêi, ph¸t ®éng nh©n d©n chèng l¹i chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng.

§óng, kinh nghiÖm n¨m 1905 ®· t¹o ra mét truyÒn thèng s©u s¾c, vÜ ®¹i cña çc cuéc b·i c«ng quÇn chóng. Vµ kh«ng nªn quªn çi kÕt côc mµ nh÷ng cuéc b·i c«ng Êy ë Nga dÉn ®Õn. ë n−íc ta, çc cuéc b·i c«ng kiªn tr× cña quÇn chóng mËt thiÕt g¾n liÒn víi khëi nghÜa vò trang.

§õng cã gi¶i thÝch sai ý nghÜa cña nh÷ng lêi nãi ®ã. VÊn ®Ò ë ®©y tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ kªu gäi khëi nghÜa. Lóc nµy mµ kªu gäi khëi nghÜa lµ ®iÒu rÊt kh«ng hîp lý. VÊn ®Ò lµ ph¶i x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a b·i c«ng vµ khëi nghÜa ë Nga.

Cuéc khëi nghÜa n¨m 1905 ®· ph¸t triÓn nh− thÕ nµo? Mét lµ, nh÷ng cuéc b·i c«ng quÇn chóng, nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ mÝt-tinh ®· lµm t¨ng thªm nh÷ng vô xung ®ét gi÷a quÇn chóng víi c¶nh s¸t vµ qu©n ®éi. Hai lµ, çc cuéc b·i c«ng quÇn chóng ®· thóc ®Èy n«ng d©n næi dËy tõng bé phËn, r¶i r¸c vµ nöa tù ph¸t. Ba lµ, çc cuéc b·i c«ng quÇn chóng ®· lan nhanh tíi lôc qu©n vµ h¶i qu©n, g©y nªn nh÷ng cuéc xung ®ét trªn ®Þa h¹t kinh tÕ ("nh÷ng cuéc b¹o lo¹n" "vÒ h¹t ®Ëu" vµ nh÷ng cuéc næi dËy kh¸c), råi sau lµ g©y

nªn nh÷ng cuéc khëi nghÜa. Bèn lµ, chÝnh bän ph¶n çch m¹ng ®· b¾t ®Çu cuéc néi chiÕn b»ng nh÷ng vô tµn s¸t vµ ®¸nh ®Ëp nh÷ng ng−êi d©n chñ, v. v..

Së dÜ cuéc çch m¹ng n¨m 1905 bÞ thÊt b¹i, ®ã hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ v× nã ®· ®i "qu¸ xa", hoÆc v× cuéc khëi nghÜa th¸ng Ch¹p lµ "gi¶ t¹o", nh− bän ph¶n béi trong ph¸i tù do nghÜ, v. v.. Tr¸i l¹i, nguyªn nh©n thÊt b¹i cña nã lµ ë chç cuéc khëi nghÜa ®i ch−a ®ñ xa, nhËn thøc vÒ tÝnh tÊt yÕu cña cuéc khëi nghÜa ®ã ch−a ®−îc phæ biÕn réng ®óng møc, ch−a ®−îc çc giai cÊp çch m¹ng n¾m v÷ng ®óng møc, vµ cuéc khëi nghÜa ®ã kh«ng ®−îc nhÊt trÝ, kh«ng kiªn quyÕt, kh«ng cã tæ chøc, kh«ng ®ång thêi vµ kh«ng gi÷ thÕ tiÕn c«ng.

B©y giê chóng ta h·y xÐt xem trong t×nh h×nh hiÖn nay cã nh÷ng dÊu hiÖu g× chøng tá r»ng khëi nghÜa ®ang ph¸t triÓn kh«ng? Muèn ®õng ®Ó cho nhiÖt t×nh çch m¹ng l«i cuèn, chóng ta h·y dÉn chøng §¶ng th¸ng M−êi. Liªn minh nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi §øc ë Pª-tÐc-bua phÇn lín thuéc vÒ çi gäi lµ ph¸i th¸ng M−êi "çnh t¶" vµ ph¸i th¸ng M−êi "lËp hiÕn", nh÷ng ph¸i nµy ®−îc bän d©n chñ - lËp hiÕn ®Æc biÖt −a thÝch, vµ (so víi nh÷ng ng−êi th¸ng M−êi kh¸c vµ bän d©n chñ - lËp hiÕn kh¸c) th× chóng cã nhiÒu kh¶ n¨ng nhÊt trong viÖc nhËn xÐt çc sù biÕn mét çch "kh¸ch quan", mµ kh«ng t×m çch dïng çch m¹ng ®Ó do¹ çc nhµ cÇm quyÒn.

C¬ quan ng«n luËn cña ph¸i th¸ng M−êi ®ã, tê "St.- Petersburger Zeitung"125 ®· viÕt trong bµi b×nh luËn chÝnh trÞ hµng tuÇn cña nã ngµy 6 (19) th¸ng N¨m nh− sau:

"Th¸ng N¨m ®· tíi. Kh«ng kÓ vÒ thêi tiÕt th× ®èi víi d©n c− thñ ®«, th¸ng N¨m th−êng kh«ng ®−îc dÔ chÞu l¾m, v× nã b¾t ®Çu b»ng "ngµy héi" cña nh÷ng ng−êi v« s¶n. N¨m nay, c«ng nh©n ®ang cßn cã Ên t−îng vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ë Lª-na, cho nªn ngµy 1 th¸ng N¨m lµ ngµy ®Æc biÖt nguy hiÓm. Trong bÇu kh«ng khÝ thñ ®« ®Çy dÉy nh÷ng tin ®ån ®ñ thø vÒ çc cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh, ng−êi ta c¶m thÊy


nh− cã ®¸m ch¸y. C¬ quan c¶nh s¸t trung thµnh ë n−íc ta râ rµng lµ kh«ng yªn t©m; nã ®· tiÕn hµnh nh÷ng cuéc kh¸m xÐt, b¾t bí mét sè ng−êi, ®· chuÈn bÞ nh÷ng ®éi c¶nh s¸t lín nh»m ng¨n c¶n nh÷ng cuéc biÓu t×nh ngoµi ®−êng phè. C¬ quan c¶nh s¸t kh«ng cã çch g× kh«n ngoan h¬n lµ kh¸m xÐt ban biªn tËp çc b¸o chÝ c«ng nh©n vµ b¾t gi÷ çc biªn tËp viªn, t×nh h×nh ®ã kh«ng hÒ chøng tá r»ng hä ®· biÕt ®−îc mét çch ®Æc biÖt s©u s¾c nh÷ng sîi d©y giËt sau çc ®éi qu©n c«ng nh©n móa rèi. ThÕ mµ nh÷ng sîi d©y ®ã lµ cã thËt. Kû luËt b·i c«ng vµ nhiÒu ®iÒu kh¸c ®· chøng thùc ®iÒu ®ã. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho cuéc b·i c«ng th¸ng N¨m ®ã thËt ®¸ng sî, mét cuéc b·i c«ng lín nhÊt tõ tr−íc ®Õn nay: cuéc b·i c«ng ®· cã tíi 100 000, thËm chÝ tíi 150 000 c«ng nh©n cña çc c«ng x−ëng lín nhá tham gia. §ã chØ lµ mét cuéc diÔu hµnh hoµ b×nh, nh−ng sù ®oµn kÕt cña ®éi qu©n ®ã ®¸ng ®−îc chó ý. H¬n n÷a, ®i ®«i víi sù s«i sôc gÇn ®©y cña c«ng nh©n cßn cã nh÷ng triÖu chøng kh¸c ®¸ng lo ng¹i. Trªn nhiÒu chiÕn h¹m cña h¶i qu©n chóng ta, cã nhiÒu lÝnh thuû ®· bÞ b¾t v× tuyªn truyÒn çch m¹ng. C¨n cø theo tÊt c¶ nh÷ng tin tøc trªn b¸o chÝ, t×nh h×nh trªn çc chiÕn h¹m vèn ®· rÊt Ýt ái cña chóng ta, kh«ng tèt l¾m... C«ng nh©n ®−êng s¾t còng lµm cho chóng ta lo l¾ng. ThËt ra, ch−a thÊy râ ë mét n¬i nµo cã vÎ muèn næ ra b·i c«ng c¶; song nh÷ng vô b¾t bí ⎯ ®Æc biÖt nh÷ng vô næi bËt nh− vô b¾t giam ng−êi phã tr−ëng ga A. A. U- sa-cèp, trªn tuyÕn ®−êng s¾t Ni-c«-lai, chøng tá r»ng ë ®Êy còng cã Ýt nhiÒu nguy c¬.

Nh÷ng m−u toan çch m¹ng cña quÇn chóng c«ng nh©n ch−a giµ giÆn cè nhiªn chØ g©y ra mét ¶nh h−ëng xÊu cho kÕt côc cuéc bÇu cö vµo §u-ma mµ th«i. Nh÷ng m−u toan ®ã l¹i cµng v« lý... v× Nga hoµng ®· bæ nhiÖm Ma-nu-khin vµ Héi ®ång nhµ n−íc ®· th«ng qua luËt b¶o hiÓm c«ng nh©n"!!

Mét ng−êi thuéc ph¸i th¸ng M−êi §øc ®· lËp luËn nh− vËy ®ã. Cßn chóng t«i th× v¹ch ra r»ng chóng t«i ®· nhËn ®−îc nh÷ng tin tøc chÝnh x¸c tõ ®Þa ph−¬ng nãi vÒ çc thñy thñ; nh÷ng tin tøc ®ã chøng tá r»ng tê "Thêi míi" ®· thæi phång, phãng ®¹i sù viÖc. Râ rµng lµ c¬ quan an ninh ®· "ho¹t ®éng" b»ng nh÷ng thñ ®o¹n khiªu khÝch. Nh÷ng m−u toan khëi nghÜa qu¸ sím lµ hÕt søc kh«ng hîp lý. §éi tiÒn phong cña giai cÊp c«ng nh©n cÇn ph¶i hiÓu r»ng ®iÒu kiÖn c¨n b¶n cña mét cuéc khëi nghÜa vò trang ®óng lóc, ⎯ tøc lµ mét cuéc khëi nghÜa vò trang th¾ng lîi, ⎯

ë Nga chÝnh lµ viÖc n«ng d©n d©n chñ ñng hé giai cÊp c«ng nh©n vµ qu©n ®éi tÝch cùc tham gia.

Çc cuéc b·i c«ng quÇn chóng trong nh÷ng thêi kú çch m¹ng cã çi l«-gÝch kh¸ch quan cña nã. Çc cuéc b·i c«ng ®ã tung ra kh¾p bèn phÝa hµng v¹n, hµng triÖu tia löa, trong lóc mµ ë xung quanh cã chÊt dÔ ch¸y lµ lßng phÉn né ®Õn cùc ®iÓm, c¶nh ®ãi khæ ch−a tõng cã, sù ®éc ®o¸n v« ®é, nh÷ng hiÖn t−îng sØ nhôc tr©ng tr¸o vµ hÌn h¹ ®èi víi "tÇng líp d−íi", ng−êi "mu-gÝch" vµ ng−êi c«ng chøc cÊp d−íi. Thªm vµo ®ã lµ nh÷ng hµnh ®éng cña bän Tr¨m ®en khñng bè tµn s¸t hÕt søc ®iªn cuång nh÷ng ng−êi Do-th¸i, hµnh ®éng ®−îc bän triÒu thÇn cña tªn Ni-c«-lai R«-ma-nèp ngu ngèc, kh¸t m¸u bÝ mËt dung tóng vµ chØ huy... "Tr−íc kia ®· nh− vËy vµ sau nµy còng sÏ nh− vËy"126, ®ã lµ nh÷ng lêi b¸o tr−íc cña tªn bé tr−ëng Ma-ca-rèp, nh−ng chÝnh nh÷ng lêi b¸o tr−íc ®ã l¹i ®Ëp vµo h¾n ta, ®Ëp vµo giai cÊp h¾n ta vµ Nga hoµng ®Þa chñ cña h¾n ta!

Cao trµo çch m¹ng cña quÇn chóng ®· ®Ò ra tr¸ch nhiÖm lín lao, quan träng cho bÊt cø ng−êi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nµo, cho bÊt cø ng−êi d©n chñ trung thùc nµo. "ñng hé vÒ mäi mÆt phong trµo quÇn chóng ®ang b¾t ®Çu (hiÖn nay cÇn ph¶i nãi lµ: phong trµo çch m¹ng ®· b¾t ®Çu cña quÇn chóng) vµ më réng phong trµo ®ã theo tinh thÇn thùc hiÖn triÖt ®Ó nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng",⎯ Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ®ã lµ nh− vËy. Nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng ⎯ chÕ ®é céng hoµ d©n chñ, ngµy lµm viÖc 8 giê, tÞch thu tÊt c¶ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ⎯ ph¶i trë thµnh nh÷ng khÈu hiÖu cña toµn bé phong trµo d©n chñ, nh÷ng khÈu hiÖu cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n.

Muèn ñng hé vµ më réng phong trµo cña quÇn chóng, th× cÇn ph¶i cã tæ chøc vµ tæ chøc. NÕu kh«ng cã mét ®¶ng bÊt hîp ph¸p th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®ã ®−îc, vµ bµn su«ng vÒ viÖc ®ã lµ kh«ng cã nghÜa lý g× hÕt. Trong khi

440 V. I. Lª-nin 441

ñng hé vµ më réng cuéc tÊn c«ng cña quÇn chóng, th× cÇn ph¶i thËn träng chó ý ®Õn kinh nghiÖm n¨m 1905, vµ khi gi¶i thÝch r»ng khëi nghÜa lµ tÊt yÕu vµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, th× cÇn ph¶i ngõa tr−íc vµ ng¨n chÆn mäi m−u toan khëi nghÜa non. Sù ph¸t triÓn cña çc cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng, sù thu hót çc giai cÊp kh¸c vµo cuéc ®Êu tranh, t×nh h×nh çc tæ chøc, tinh thÇn cña quÇn chóng, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã tù nã sÏ chØ râ lóc nµo lµ lóc tÊt c¶ çc lùc l−îng ®Òu ph¶i liªn hiÖp l¹i trong mét cuéc tÊn c«ng nhÊt trÝ, kiªn quyÕt, cã tÝnh chÊt tÊn c«ng vµ dòng c¶m v« h¹n cña çch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng.

Çch m¹ng kh«ng th¾ng lîi th× n−íc Nga kh«ng thÓ cã tù do ®−îc.

Giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n kh«ng dïng khëi nghÜa ®Ó lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng th× çch m¹ng kh«ng thÓ th¾ng lîi ë Nga ®−îc.

"Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 27, ngµy 17 (4) th¸ng S¸u 1912


khÈu hiÖu cña héi nghÞ ®¹i biÓu toµn nga cña ®¶ng

c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga häp vµo th¸ng giªng 1912

vµ phong trµo th¸ng n¨m

ë mét chç kh¸c cña sè b¸o nµy, b¹n ®äc sÏ thÊy toµn v¨n tê truyÒn ®¬n do c«ng nh©n Pª-tÐc-bua in vµ ph¸t tr−íc khi cã cuéc mÝt-tinh kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m lµ cuéc mÝt-tinh ®· næi tiÕng tõ nay. Tê truyÒn ®¬n ®ã rÊt ®¸ng ®−îc chó ý, v× nã lµ mét tµi liÖu cùc kú quan träng trong lÞch sö phong trµo c«ng nh©n ë Nga vµ trong lÞch sö ®¶ng ta.

Tê truyÒn ®¬n ®ã ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng thiÕu tæ chøc trªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi ë thñ ®«, v× ký tªn d−íi lêi kªu gäi ®ã, kh«ng ph¶i lµ Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua, mµ lµ nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi riªng lÎ vµ thËm chÝ mét nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng n÷a. ë ®a sè çc ®Þa ph−¬ng cña n−íc Nga, t×nh tr¹ng cña ®¶ng ta chÝnh lµ nh− thÕ nµy: çc Ban chÊp hµnh vµ trung t©m l·nh ®¹o lu«n lu«n bÞ b¾t vµ lu«n lu«n l¹i xuÊt hiÖn nhê cã rÊt nhiÒu nhãm d©n chñ - x· héi ë nhµ m¸y, ë çc c«ng ®oµn, çc tiÓu khu vµ khu, nhê cã chÝnh nh÷ng "chi bé" ®· lu«n lu«n bÞ ph¸i tù do vµ ph¶i thñ tiªu c¨m thï. Trong sè xuÊt b¶n míi ®©y cña t¹p chÝ cña çc ngµi ®ã ("B×nh minh cña chóng ta", 1912, sè 4) b¹n ®äc cã thÓ mét lÇn n÷a l¹i thÊy «ng V. Lª-vi-tx¬-ki quanh co víi mét giäng h»n häc bÊt lùc, tu«n ra nh÷ng lêi nguyÒn rña, rÝt lªn chèng "viÖc kh«i phôc l¹i ®¶ng b»ng çch lµm sèng l¹i mét çch gi¶ t¹o nh÷ng chi bé ®· chÕt vÒ mÆt chÝnh trÞ".

442 V. I. Lª-nin KhÈu hiÖu cña Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga 443

§iÒu lµm cho tê truyÒn ®¬n nãi trªn cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt ®iÓn h×nh, ®Æc biÖt quan träng, chÝnh lµ t×nh h×nh sau ®©y: do chç Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua bÞ b¾t cho nªn trªn vò ®µi ®· xuÊt hiÖn chÝnh nh÷ng chi bé mµ do hµnh ®éng cña bän c¶nh s¸t nªn ®· tho¸t khái çi "trung t©m l·nh ®¹o" bÞ ph¸i thñ tiªu c¨m ghÐt. Do t×nh huèng ®ã ⎯ mét t×nh huèng ®¸ng buån ®èi víi bÊt cø ng−êi çch m¹ng nµo ⎯ mµ sinh ho¹t ®éc lËp cña çc chi bé ®· biÓu lé ra. Tr−íc sù truy n· ®iªn cuång cña c¶nh s¸t ⎯ tr−íc ngµy 1 th¸ng N¨m chóng thËt sù ®iªn cuång nh− thÕ ⎯ çc chi bé ph¶i véi vµng tËp hîp lùc l−îng cña m×nh l¹i, tæ chøc liªn l¹c, phôc håi l¹i "tæ chøc bÝ mËt". Nh÷ng nhãm, nh÷ng ®¹i biÓu v.v., ký tªn d−íi tê truyÒn ®¬n, tÊt c¶ hä ®Òu chÝnh lµ tæ chøc bÝ mËt mµ ph¸i tù do vµ ph¸i thñ tiªu c¨m ghÐt. Trong khi còng chÝnh l·nh tô Êy cña ph¸i thñ tiªu, «ng Lª- vi-tx¬-ki, nh©n danh tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê "Sù nghiÖp sinh ®éng", dÜ nhiªn lµ sïi bät mÐp ®¶ kÝch "sù sïng b¸i tæ chøc bÝ mËt" (xem sè t¹p chÝ nãi trªn, tr. 33) th× qua tê truyÒn ®¬n cña Pª-tÐc-bua, chóng ta cã mét tµi liÖu chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ v¹ch ra cho chóng ta thÊy sù tån t¹i cña tæ chøc bÝ mËt ®ã, søc sèng cña nã, néi dung ho¹t ®éng cña nã vµ ý nghÜa cña ho¹t ®éng ®ã.

Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua ®· bÞ nh÷ng cuéc b¾t bí ph¸ vì, do ®ã ta thÊy râ ngay b¶n th©n nh÷ng chi bé bÝ mËt lµ çi g×, hä lµm g× vµ cã thÓ lµm g×, nh÷ng t− t−ëng nµo thùc tÕ ®ang ®−îc hä tiÕp thu vµ gi¸o dôc trong néi bé cña hä, chø kh«ng ph¶i hä chØ c¾m ®Çu nghe theo cÊp trªn trong ®¶ng, ⎯ nh÷ng t− t−ëng nµo thùc sù ®−îc c«ng nh©n c¶m t×nh.

Qua tê truyÒn ®¬n ®ã, ta thÊy ®−îc çc chi bé ®· lµm g×: hä ®· tiÕp tôc c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª- tÐc-bua t¹m thêi bÞ ph¸ vì (®iÒu nµy lµm hµi lßng tÊt c¶ çc lo¹i kÎ thï cña tæ chøc bÝ mËt). Nh÷ng chi bé ®ã tiÕp tôc chuÈn bÞ cho cuéc mÝt-tinh kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m.

Çc chi bé ®ã ®· nhanh chãng phôc håi sù liªn hÖ gi÷a çc nhãm bÝ mËt kh¸c nhau cña §¶ng d©n chñ - x· héi. Hä thu hót c¶ nh÷ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, v× hä hiÓu râ ý nghÜa cña sù thèng nhÊt cña giai cÊp v« s¶n trong sù nghiÖp çch m¹ng sinh ®éng. Hä dïng nh÷ng khÈu hiÖu ®Êu tranh râ rµng ®Ó ®oµn kÕt nh÷ng nhãm d©n chñ - x· héi kh¸c nhau ®ã vµ ngay c¶ mét "nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" n÷a. Vµ ®iÒu ®ã ®· nãi lªn ®−îc chÝnh tÝnh chÊt thùc sù cña phong trµo, t©m tr¹ng thùc sù cña giai cÊp v« s¶n, søc m¹nh thùc sù cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga häp håi th¸ng Giªng cña ®¶ng.

Do nh÷ng cuéc b¾t bí, mµ ®· mÊt hÕt nh÷ng c¬ quan tæ chøc theo hÖ thèng cÊp bËc cã thÓ quyÕt ®Þnh ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu nµo ®ã. Nh− thÕ nghÜa lµ ta chØ cã thÓ ®oµn kÕt quÇn chóng v« s¶n l¹i, ®oµn kÕt c«ng nh©n d©n chñ - x· héi vµ thËm chÝ mét bé phËn c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng b»ng nh÷ng khÈu hiÖu thùc sù hiÓn nhiªn ®èi víi quÇn chóng, b»ng nh÷ng khÈu hiÖu mµ søc m¹nh cña chóng kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng "mÖnh lÖnh cña cÊp trªn" (nh− bän mÞ d©n vµ ph¸i thñ tiªu nãi) mµ xuÊt ph¸t tõ lßng tin cña b¶n th©n nh÷ng c«ng nh©n çch m¹ng.

Vµ kÕt qu¶ ra sao? KÕt qu¶ lµ sau khi Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua

bÞ ph¸ vì, trong t×nh h×nh kh«ng thÓ phôc håi nã ngay lËp tøc, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ çc nhãm c«ng nh©n chØ cã thÓ ¶nh h−ëng lÉn nhau vÒ mÆt t− t−ëng th«i chø kh«ng ¶nh h−ëng ®−îc vÒ mÆt tæ chøc, th× nh÷ng khÈu hiÖu cña Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp vµo th¸ng Giªng 1912 ®· ®−îc th«ng qua vµ ®· lµm cho ph¸i tù do, ph¸i thñ tiªu, Li-be, T¬-rèt-xki vµ bÌ lò c¨m ghÐt mét çch thËt sù ®iªn cuång, man rî! C«ng nh©n Pª-tÐc-bua viÕt trªn truyÒn ®¬n cña hä: "KhÈu hiÖu cña chóng ta lµ: quèc héi lËp hiÕn, ngµy lµm viÖc


8 giê, tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ". Råi tê truyÒn ®¬n tung ra lêi kªu gäi: "§¶ ®¶o chÝnh phñ Nga hoµng! §¶ ®¶o hiÕn ph¸p chuyªn chÕ ngµy 3 th¸ng S¸u! ChÕ ®é céng hoµ d©n chñ mu«n n¨m! Chñ nghÜa x· héi mu«n n¨m!".

Qua tµi liÖu bæ Ých ®ã, chóng ta thÊy r»ng tÊt c¶ nh÷ng khÈu hiÖu do héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga nªu ra ®Òu ®−îc giai cÊp v« s¶n Pª-tÐc- bua chÊp nhËn vµ nh÷ng khÈu hiÖu ®ã ®¸nh dÊu nh÷ng b−íc ®Çu cña cuéc çch m¹ng míi ë Nga. Tha hå cho tÊt c¶ nh÷ng bän vu khèng vµ kÎ giÌm pha Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Giªng cã thÓ tiÕp tôc c«ng viÖc bÈn thØu cña chóng. Giai cÊp v« s¶n çch m¹ng ë Pª-tÐc-bua ®· tr¶ lêi chóng råi. Çi c«ng t¸c mµ §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng ®· tiÕn hµnh tõ l©u, tr−íc cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu gÇn ®©y nhÊt, tøc lµ c«ng t¸c kªu gäi giai cÊp v« s¶n ®¶m nhiÖm vai trß l·nh tô cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n, ®· ®em l¹i kÕt qu¶, bÊt chÊp tÊt c¶ nh÷ng sù truy n· cña c¶nh s¸t, bÊt chÊp nh÷ng cuéc truy lïng, b¾t bí ®iªn cuång tr−íc ngµy 1 th¸ng N¨m ®èi víi nh÷ng nhµ çch m¹ng, bÊt chÊp v« sè nh÷ng lêi bÞa ®Æt vµ chöi bíi trªn çc b¸o chÝ cña ph¸i tù do vµ ph¸i thñ tiªu.

Hµng tr¨m ngh×n v« s¶n Pª-tÐc-bua ⎯ vµ theo sau hä lµ c«ng nh©n kh¾p n−íc Nga ⎯ ®· b·i c«ng vµ tham gia biÓu t×nh ngoµi ®−êng phè, kh«ng ph¶i víi t− çch lµ mét trong nh÷ng giai cÊp riªng biÖt cña x· héi t− s¶n, kh«ng ph¶i chØ víi nh÷ng khÈu hiÖu nghiÖp ®oµn "cña m×nh", mµ víi t− çch lµ ng−êi n¾m quyÒn l·nh ®¹o gi−¬ng cao ngän cê çch m¹ng cho toµn d©n, nh©n danh toµn d©n, ®Ó thøc tØnh vµ thu hót vµo cuéc ®Êu tranh tÊt c¶ nh÷ng giai cÊp nµo cÇn cã tù do vµ cã kh¶ n¨ng giµnh tù do.

Phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga ®· b−íc lªn mét giai ®o¹n cao h¬n. NÕu n¨m 1905, nã b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng vµ ®−a ®¬n thØnh cÇu lªn Nga hoµng theo lêi xói giôc cña tªn cè ®¹o Ga-p«n, th×

n¨m 1912, bÊt chÊp viÖc c¶nh s¸t ph¸ çc tæ chøc cña ®¶ng ta, phong trµo b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc b·i c«ng cña quÇn chóng vµ viÖc gi−¬ng cao ngän cê chÕ ®é céng hoµ! Nh÷ng "chi bé" riªng lÎ, nh÷ng "nhãm" lÎ tÎ cña c«ng nh©n ®· hoµn thµnh nhiÖm vô cña hä, bÊt chÊp nh÷ng ®iÒu kiÖn nÆng nÒ vµ khã kh¨n nhÊt. Giai cÊp v« s¶n ®· thµnh lËp nh÷ng "uû ban th¸ng N¨m" cña hä vµ b−íc vµo ®Êu tranh víi mét c−¬ng lÜnh çch m¹ng xøng ®¸ng víi giai cÊp cã sø mÖnh gi¶i phãng nh©n lo¹i khái c¶nh n« lÖ lµm thuª.

Phong trµo th¸ng N¨m còng chØ cho chóng ta thÊy râ nh÷ng lêi nãi su«ng vÒ "thèng nhÊt" cã ý nghÜa nh− thÕ nµo, vµ trong thùc tÕ sù thèng nhÊt cña c«ng nh©n ®−îc tiÕn hµnh nh− thÕ nµo. §¹i biÓu cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ Ru-ba-n«-vÝch ®· viÕt trªn tê b¸o cña Buèc-txÐp, tê "T−¬ng lai", xuÊt b¶n ë Pa-ri, r»ng "cÇn ph¶i v¹ch ra ®iÓm ®¸ng chó ý d−íi ®©y cña cuéc mÝt-tinh kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m nµy: trong nh÷ng cuéc häp chuÈn bÞ, c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· cù tuyÖt kh«ng thõa nhËn nh÷ng sù ph©n biÖt hiÖn cã gi÷a nh÷ng nhãm x· héi chñ nghÜa kh¸c nhau; ... khuynh h−íng chiÕm −u thÕ lµ khuynh h−íng tho¶ hiÖp". B¶n truyÒn ®¬n mµ chóng t«i in l¹i, ®· chØ râ nh÷ng sù thËt nµo lµ c¨n cø cho kÕt luËn ®ã. §ã lµ viÖc nh÷ng chi bé d©n chñ - x· héi, tuy ®· mÊt trung t©m l·nh ®¹o, nh−ng ®· phôc håi ®−îc sù liªn l¹c víi tÊt c¶ çc nhãm, thu hót çc c«ng nh©n cã bÊt cø lo¹i t− t−ëng nµo, vµ tuyªn truyÒn cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nµy vÒ nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng m×nh. Vµ chÝnh v× nh÷ng khÈu hiÖu ®ã cña ®¶ng lµ ®óng, ®¸p øng nh÷ng nhiÖm vô çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, bao qu¸t nh÷ng nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng toµn d©n, nªn nh÷ng khÈu hiÖu ®ã ®−îc toµn thÓ c«ng nh©n chÊp nhËn.

Së dÜ cã ®−îc sù thèng nhÊt lµ nhê Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Giªng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®·


vøt bá çi trß tho¶ thuËn v« Ých cña çc tiÓu tæ ë ngoµi n−íc, vøt bá sù ve v·n v« bæ víi bän thñ tiªu ®¶ng çch m¹ng, vµ kÞp thêi ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu ®Êu tranh râ rµng vµ chÝnh x¸c. Sù thèng nhÊt cña giai cÊp v« s¶n trong ®Êu tranh çch m¹ng ®· ®¹t ®−îc kh«ng ph¶i lµ do sù tho¶ hiÖp gi÷a ®¶ng v« s¶n (d©n chñ - x· héi) víi ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n (x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng), kh«ng ph¶i lµ do tho¶ thuËn víi ph¸i thñ tiªu ®· ly khai khái §¶ng d©n chñ - x· héi, mµ lµ nhê sù ®oµn kÕt cña nh÷ng ng−êi c«ng t¸c trong çc tæ chøc d©n chñ - x· héi Nga vµ nhê sù x¸c ®Þnh ®óng ®¾n cña hä vÒ nh÷ng nhiÖm vô trong giai ®o¹n tr−íc m¾t.

§ã lµ bµi häc tèt cho nh÷ng ai, do nghe theo nh÷ng lêi ba hoa cña bän tù do chñ nghÜa trong ph¸i Bun vµ cña bän T¬-rèt-xki ë Viªn, mµ vÉn cßn tin ë sù "thèng nhÊt"... víi ph¸i thñ tiªu. Çi "Ban tæ chøc" lõng danh cña Li-be, cña T¬-rèt-xki vµ cña ph¸i thñ tiªu, ®· hß hÐt Çm lªn vÒ "thèng nhÊt", nh−ng trong thùc tÕ ban ®ã kh«ng thÓ ®−a ra vµ còng kh«ng ®−a ra ®−îc mét khÈu hiÖu nµo thùc sù cã thÓ thèng nhÊt cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña c«ng nh©n. Ph¸i thñ tiªu cã ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu cña chóng, nh÷ng khÈu hiÖu kh«ng çch m¹ng, nh÷ng khÈu hiÖu cña çi chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa, nh−ng phong trµo cø ph¸t triÓn, bÊt chÊp nh÷ng khÈu hiÖu ®ã. §Êy, thùc chÊt nh÷ng c©u chuyÖn hoang ®−êng cña T¬-rèt-xki vÒ "thèng nhÊt", lµ nh− thÕ ®ã!

Ngµy 23 th¸ng T− (6 th¸ng N¨m) ë Viªn, T¬-rèt-xki thÒ thèt r»ng h¾n lµm viÖc "thèng nhÊt" khi h¾n nguyÒn rña héi nghÞ b»ng ®ñ çch, cam ®oan víi nh÷ng ng−êi tèt bông r»ng "®Êu tranh cho quyÒn tù do lËp héi lµ c¬ së" (!!) cña nh÷ng sù biÕn ë Lª-na vµ cña tiÕng vang cña nh÷ng sù biÕn ®ã, r»ng "yªu s¸ch ®ã ®ang vµ sÏ lµ nhiÖm vô trung t©m (!!) trong viÖc ®éng viªn giai cÊp v« s¶n tham gia çch m¹ng". ChØ mét tuÇn lÔ sau, nh÷ng lêi nãi th¶m h¹i ®ã cña kÎ vµo

hïa víi ph¸i thñ tiªu ®· bÞ quÐt s¹ch nh− quÐt bôi, "bëi nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n ®· ®−îc tæ chøc ë Xanh Pª-tÐc-bua", "bëi nhãm d©n chñ - x· héi "Thèng nhÊt"", "nhãm d©n chñ - x· héi thµnh phè trung t©m", "nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", "nhãm c«ng nh©n d©n chñ - x· héi" vµ "nh÷ng ®¹i biÓu cña çc uû ban th¸ng N¨m".

Giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua hiÓu r»ng ph¶i b¾t ®Çu cuéc ®Êu tranh çch m¹ng míi, kh«ng ph¶i v× mét quyÒn lîi nµo, dï cho quyÒn lîi ®ã lµ thiÕt yÕu nhÊt, quan träng nhÊt ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n, mµ v× nÒn tù do cña toµn thÓ nh©n d©n.

Giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua hiÓu r»ng nã ph¶i kh¸i qu¸t nh÷ng yªu s¸ch l¹i, chø kh«ng ®−îc ph©n nh÷ng yªu s¸ch ra thµnh tõng bé phËn, r»ng chÕ ®é céng hoµ bao hµm tù do lËp héi, chø kh«ng ph¶i tù do lËp héi bao hµm chÕ ®é céng hoµ; r»ng cÇn ph¶i ®¸nh vµo trung t©m, tÊn c«ng vµo nguån gèc cña tai ho¹, ph¸ huû toµn bé hÖ thèng, toµn bé chÕ ®é cña n−íc Nga Nga hoµng Tr¨m ®en.

Giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua hiÓu r»ng ®−a yªu s¸ch tù do lËp héi cho Ni-c«-lai R«-ma-nèp, cho §u-ma Tr¨m ®en, th× nh− thÕ lµ lè bÞch vµ ngu xuÈn; r»ng coi chÕ ®é nhµ n−íc ë Nga hiÖn nay, coi "hiÕn ph¸p chuyªn chÕ ngµy 3 th¸ng S¸u" ë n−íc ta lµ cã thÓ dung hîp víi quyÒn tù do lËp héi, th× nh− thÕ lµ lè bÞch vµ ngu xuÈn; r»ng trong çi n−íc mµ t×nh tr¹ng kh«ng cã quyÒn lµ chung vµ phæ biÕn, trong çi n−íc mµ sù chuyªn quyÒn hoµn toµn vµ sù khiªu khÝch cña chÝnh quyÒn lµ çi thèng trÞ tuyÖt ®èi, trong çi n−íc mµ thËm chÝ viÖc gióp ®ì hµng chôc triÖu ng−êi ®ãi còng kh«ng ®−îc "tù do" lµm n÷a, trong çi n−íc nh− vËy th× chØ cã bän ba hoa thuéc ph¸i tù do, nh÷ng bän chÝnh kh¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa míi cã thÓ coi quyÒn tù do lËp héi lµ "nhiÖm vô trung t©m trong viÖc ®éng viªn çch m¹ng".

448 V. I. Lª-nin 449

Giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua hiÓu ®iÒu ®ã vµ gi−¬ng cao ngän cê chÕ ®é céng hoµ, ®ßi ngµy lµm viÖc 8 giê vµ ®ßi tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, coi ®ã lµ nh÷ng ®¶m b¶o duy nhÊt cho tÝnh chÊt thùc sù d©n chñ cña çch m¹ng.



ph¸i thñ tiªu chèng l¹i b·i c«ng çch m¹ng

cña quÇn chóng

Khi bµi x· luËn cña sè b¸o nµy ®· ®−îc göi ®Õn nhµ in th× chóng t«i nhËn ®−îc sè 1 b¸o "TiÕng nãi Nª-va" cña ph¸i thñ tiªu. PhÇn tö thñ tiªu næi tiÕng lµ V. £-gièp trong tê "B×nh minh cña chóng ta" ®· lËp tøc th−ëng cho tê b¸o míi ra Êy nh÷ng lêi ch©u ngäc, khiÕn ng−êi ta chØ cßn biÕt bu«ng tay söng sèt mµ th«i! Xin h·y nghe ®©y:

"Do cã t×nh tr¹ng Êy" (tøc lµ do tÝnh mu«n vÎ cña çc cuéc b·i c«ng: khi th× ph¶n ®èi viÖc ph¹t vÒ viÖc tham gia kû niÖm ngµy 1 th¸ng N¨m, khi th× bªn c¹nh viÖc ph¶n ®èi Êy l¹i cßn kÌm thªm nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ, v. v.) "nªn trong sè kh¸ lín tr−êng hîp tÝnh nguyªn t¾c cña sù ph¶n kh¸ng (chÝnh kh«ng ph¶i v× 25 c«-pÕch mµ ng−êi ta b·i c«ng) bÞ lu mê ®i (!??!), nã bÞ çc yªu s¸ch kinh tÕ lµm cho phøc t¹p thªm... Kinh nghiÖm b¶n th©n tÊt ph¶i nh¾c nhë c«ng nh©n r»ng lµm phøc t¹p thªm sù ph¶n kh¸ng cña m×nh b»ng nh÷ng yªu s¸ch kinh tÕ th× còng kh«ng hîp lý (!!) nh− lµm phøc t¹p (!?) thªm cuéc b·i c«ng b×nh th−êng b»ng nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh nguyªn t¾c.

VÒ mÆt tæ chøc, cÇn ph¶i cñng cè tinh thÇn cña quÇn chóng c«ng nh©n. CÇn ph¶i t¨ng c−êng cæ ®éng cho çc c«ng ®oµn, kÕt n¹p ®oµn viªn míi cho çc c«ng ®oµn Êy. §iÒu ®ã l¹i cµng cÇn thiÕt do chç hiÖn nay trong c«ng nh©n cã kh«ng Ýt nh÷ng çi ®Çu nãng, bÞ phong trµo quÇn chóng l«i cuèn vµ t¹i çc cuéc mÝt-tinh ®· ph¸t biÓu chèng l¹i c«ng ®oµn, cho r»ng c«ng ®oµn lµ v« dông vµ kh«ng cÇn thiÕt.

Tr−íc m¾t chóng ta lµ thêi kú nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ" (ph¶i ch¨ng chØ lµ nh− thÕ?). "ThËt lµ mét sai lÇm kh«ng thÓ cøu v·n ®−îc, nÕu nh− ®em kÕt hîp nh÷ng cuéc b·i c«ng Êy víi nh÷ng ho¹t ®éng

450 V. I. Lª-nin Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i b·i c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng 451

chÝnh trÞ cña c«ng nh©n (!!!). Mét sù pha trén nh− vËy sÏ ¶nh h−ëng tai h¹i (!!??) ®Õn cuéc ®Êu tranh kinh tÕ còng nh− cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ".

§©y hoµn toµn lµ lêi lÏ cña «ng Xª-vª-ri-a-nin, mét phÇn tö thuéc ph¸i tù do, do mét phÇn tö thñ tiªu sao chÐp l¹i! Hoµn toµn kh«ng hiÓu r»ng b·i c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng tÊt nhiªn ph¶i bao gåm c¶ b·i c«ng kinh tÕ lÉn b·i c«ng chÝnh trÞ; mét sù ®Çn ®én, mét sù xuyªn t¹c khñng khiÕp tÝnh chÊt çch m¹ng cña cao trµo, m−u toan ®¸nh gi¸ cao trµo Êy b»ng çi th−íc ®o "nh÷ng cuéc b·i c«ng b×nh th−êng"; mét lêi khuyªn cùc kú ph¶n ®éng b¶o ng−êi ta "®õng" dïng kinh tÕ ®Ó "lµm phøc t¹p" chÝnh trÞ vµ ®õng "kÕt hîp" hai çi ®ã l¹i víi nhau; mét sù ®¶ kÝch ⎯ theo kiÓu Xt¬-ru-vª vµ Ma-cla-cèp ⎯ trªn b¸o chÝ hîp ph¸p chèng l¹i nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi çch m¹ng: "nh÷ng çi ®Çu nãng" "chèng l¹i c«ng ®oµn"!

Ng−êi thuéc ph¸i tù do kh«ng thÓ hiÓu vÒ ng−êi d©n chñ - x· héi mét çch nµo kh¸c h¬n lµ b¶o r»ng ng−êi d©n chñ - x· héi "chèng l¹i c«ng ®oµn". Nh−ng dÜ nhiªn, t¹i çc cuéc mÝt-tinh c«ng nh©n ®· kh«ng "chèng l¹i c«ng ®oµn", mµ chèng l¹i viÖc thay thÕ nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng b»ng nh÷ng khÈu hiÖu tù do chñ nghÜa, nh− «ng £-gièp vµ phe çnh vÉn lµm. C«ng nh©n nãi: tù do lËp héi kh«ng ph¶i lµ khÈu hiÖu cña chóng t«i; kh«ng ph¶i chØ "b»ng c«ng ®oµn" vµ kh«ng ph¶i chñ yÕu b»ng c«ng ®oµn mµ cã thÓ "cñng cè" phong trµo cña chóng t«i "vÒ ph−¬ng diÖn tæ chøc". KhÈu hiÖu cña chóng t«i lµ: chÕ ®é céng hoµ (xem lêi kªu gäi cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua), chóng t«i x©y dùng ®¶ng bÊt hîp ph¸p cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cuéc tiÕn c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng vµo chÕ ®é qu©n chñ cña Nga hoµng. §Êy lµ nh÷ng ®iÒu mµ c«ng nh©n ®· nãi t¹i çc cuéc mÝt- tinh.

ThÕ nh−ng çc ngµi nh− Li-be vµ T¬-rèt-xki th× l¹i thuyÕt phôc c«ng nh©n r»ng cã thÓ thùc hiÖn sù "thèng nhÊt"

gi÷a mét bªn lµ giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi vµ ®¶ng cña nã víi mét bªn lµ ph¸i tù do µ la çc ngµi £-gièp, P«- t¬-rª-xèp vµ phe lò!



452 "Nh÷ng kÎ thèng nhÊt" 453

"nh÷ng kÎ thèng nhÊt"

Bän thñ tiªu ra søc "thèng nhÊt". GÇn ®©y hä ®· suýt n÷a "thèng nhÊt" víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan127, çi gäi lµ "çnh t¶", mét trong nh÷ng ph¸i theo chñ nghÜa x· héi - d©n téc ë Ba-lan.

§· h¬n 10 n¨m nay nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba- lan tiÕn hµnh ®Êu tranh víi chñ nghÜa x· héi - d©n téc cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan. KÕt qu¶ lµ mét sè thiªn kiÕn d©n téc chñ nghÜa ®· bÞ g¹t ra khái ®Çu ãc mét bé phËn trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan ("çnh t¶"). Nh−ng cuéc ®Êu tranh vÉn tiÕp tôc. Nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Ba-lan chèng l¹i viÖc thèng nhÊt víi ph¸i kÓ trªn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan nh− víi mét tæ chøc, v× cho r»ng lµm nh− vËy lµ cã h¹i cho sù nghiÖp. Mét sè c«ng nh©n vµ mét sè nhãm trong "çnh t¶" ®· gia nhËp hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi, v× kh«ng muèn chØ dõng l¹i ë viÖc xÐt l¹i mét çch nöa vêi nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa d©n téc cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan. ThÕ mµ chÝnh trong lóc Êy th× ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta l¹i lao vµo viÖc "thèng nhÊt" víi "çnh t¶" trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan! §iÒu ®ã còng ch¼ng kh¸c nµo ®iÒu sau ®©y: gi¶ dô nÕu nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga bÊt chÊp ph¸i Bun, ®i "thèng nhÊt" víi çi gäi lµ "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt"128, hoÆc lµ kh«ng ®i víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x·

héi L¸t-vi-a, nh−ng l¹i "thèng nhÊt" víi çi gäi lµ "Liªn minh nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a" (mµ thùc tÕ th× ®ã lµ liªn minh cña bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng)129...

Êy lµ chóng t«i ch−a nãi ®Õn mÆt h×nh thøc cña vÊn ®Ò. §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan t¹i §¹i héi Xtèc-kh«n ®· ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, theo hiÖp nghÞ Êy th× ë Ba-lan bÊt kú mét nhãm nµo còng ®Òu cã thÓ gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga nÕu n»m trong tæ chøc §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan130. Vµ håi th¸ng Ch¹p 1908, víi ®a sè phiÕu tuyÖt ®èi, Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· b¸c bá thËm chÝ viÖc th¶o luËn vÊn ®Ò thèng nhÊt víi "çnh t¶"131.

Hoµn toµn râ rµng lµ tuy lu«n lu«n kªu gµo "thèng nhÊt", nh−ng trªn thùc tÕ th× T¬-rèt-xki vµ bän thñ tiªu ⎯ b¹n bÌ cña y ⎯ ®· lµm t¨ng thªm t×nh tr¹ng ph©n biÖt còng ë Ba- lan. §iÒu may m¾n cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ tÊt c¶ çi ®¸m thñ tiªu Êy, cïng víi nh÷ng kÎ theo ®uæi chóng lµ "ph¸i ®iÒu hoµ", ®· hoµn toµn bÊt lùc kh«ng lµm ®−îc g× trªn thùc tÕ, kÓ c¶ ë Ba-lan. NÕu kh«ng th× dÜ nhiªn sù thèng nhÊt cña bän thñ tiªu víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan sÏ g©y nªn mét sù ph©n liÖt hÕt søc nghiªm träng ë Ba-lan.

T¹i sao bän thñ tiªu l¹i lao vµo mét hµnh ®éng râ rµng lµ phiªu l−u? DÜ nhiªn, chóng lao vµo hµnh ®éng Êy kh«ng ph¶i do "cuéc sèng tèt ®Ñp". Hä cÇn thèng nhÊt víi ai ®ã; cÇn lËp ra mét "®¶ng" nµo ®ã. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan, kh«ng ®i víi chóng, nªn chóng buéc ph¶i ®i kh«ng ph¶i víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, mµ víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan lµ ®¶ng kh«ng cã g× gièng ®¶ng ta. ë çc thµnh phè Nga, nh÷ng tæ chøc ®¶ng cò cña chóng ta kh«ng ®i víi chóng, cho nªn chóng buéc ph¶i ®i kh«ng ph¶i víi çc chi bé d©n chñ - x· héi, mµ víi çi gäi lµ nh÷ng "nhãm khëi x−íng" cña ph¸i thñ

454 V. I. Lª-nin "Nh÷ng kÎ thèng nhÊt" 455

tiªu, nh÷ng nhãm nµy kh«ng cã g× gièng víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

"Ng−êi ta kh«ng tõ chèi cuéc sèng tèt ®Ñp"... Çc ngµi thñ tiªu, ph¶i ch¨ng ch−a ®Õn lóc çc ngµi cÇn b¾t ®Çu thèng nhÊt c¶ víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng (víi bän x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng theo chñ nghÜa thñ tiªu?). Çc ngµi Êy chÝnh còng ®ang khao kh¸t "thèng nhÊt". ThÕ th× nh− vËy çc ngµi sÏ cã ®−îc mét ®¶ng "réng r·i". B¶n th©n La-rin sÏ hµi lßng...

* * *

Trong khi ph¸i thñ tiªu "thèng nhÊt" víi "çc c−êng quèc n−íc ngoµi", th× l¹i diÔn ra viÖc tiÕp tôc mÆc c¶ gi÷a chóng vµ "ph¸i ®iÒu hoµ" vÒ vÊn ®Ò ®iÒu kiÖn cña "sù thèng nhÊt" cña b¶n th©n phe thñ tiªu - ®iÒu hoµ ®ã. Trong b¸o "B×nh minh cña chóng ta", «ng V. Lª-vi-tx¬-ki ®· ®¨ng mét bµi b¸o cã tÝnh chÊt tuyªn ng«n göi "tÊt c¶ çc trµo l−u" nµo t¸n thµnh ®Êu tranh víi héi nghÞ ®¹i biÓu võa qua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

¤ng Lª-vi-tx¬-ki ®Æt tªn bµi b¸o Êy lµ: "ñng hé sù thèng nhÊt, ph¶n ®èi sù chia rÏ". Xin hái, cã g× kh¸c T¬-rèt-xki? Tõ khi nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng ph¶n kÝch quyÕt liÖt bän thñ tiªu trªn mäi lÜnh vùc c«ng t¸c, Lª-vi-tx¬-ki vµ phe lò cña y ®· n¾m v÷ng thø ng«n ng÷ rÊt "®iÒu hoµ". èi chµ, hä hoµn toµn ñng hé sù "thèng nhÊt". Hä chØ nªu bèn ®iÒu kiÖn nhá cña sù "thèng nhÊt" Êy:

1) §Êu tranh víi héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ héi nghÞ ®· thèng nhÊt tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, trõ mét nhóm nh÷ng kÎ ng¶ nghiªng. 2) Thay cho ®¶ng, thµnh lËp "nhãm khëi x−íng trung −¬ng" (nh÷ng ch÷ viÕt ng¶ lµ cña «ng Lª-vi-tx¬-ki, trong tê "B×nh minh cña chóng ta", sè 4, tr. 31). (Nh÷ng nhãm "khëi x−íng" cña ph¸i thñ tiªu lµ g×? VÒ ®iÓm nµy, çch

®©y kh«ng l©u Plª-kha-nèp ®· gi¶i thÝch trªn b¸o chÝ råi: xem t¹p chÝ cña «ng "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 16. Do phôc vô bän thñ tiªu, nªn c¶ ph¸i Bun lÉn T¬-rèt- xki ®· giÊu kh«ng cho ®éc gi¶ cña m×nh biÕt lêi gi¶i thÝch cña Plª-kha-nèp. Çc ngµi ¹, çc ngµi kh«ng giÊu næi ®©u!) 3) Kh«ng kh«i phôc l¹i "nh÷ng chi bé ®· chÕt vÒ mÆt chÝnh trÞ" (còng sè t¹p chÝ ®ã, tr. 33).

4) Thõa nhËn khÈu hiÖu: "chèng sù sïng b¸i tæ chøc bÝ mËt" (còng sè t¹p chÝ ®ã, tr. 33).

C−¬ng lÜnh ®· ®−îc v¹ch ra, tuy ®−îc v¹ch ra kh«ng c«ng khai vµ v÷ng tin nh− tr−íc kia, nh−ng còng kh¸ râ. Vµ ngay tøc kh¾c, Lª-vi-tx¬-ki ®· gi¶i thÝch rÊt cÆn kÏ cho tÊt c¶ bän T¬-rèt-xki: çc ngµi ¹, çc ngµi kh«ng cßn sù lùa chän nµo kh¸c. Xin çc ngµi h·y chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chóng t«i; ®Ó ®¸p l¹i, chóng t«i (nghÜa lµ Lª-vi- tx¬-ki vµ phe lò) s½n sµng t¸n thµnh ®iÒu sau ®©y: "®Ó an ñi m×nh" çc ngµi (nghÜa lµ T¬-rèt-xki vµ phe lò) cã thÓ nãi r»ng kh«ng ph¶i çc ngµi ch¹y ®Õn víi ph¸i thñ tiªu, mµ lµ ph¸i thñ tiªu ch¹y ®Õn víi çc ngµi.

Còng trong sè ®ã cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", M¸c-tèp ®· ®e do¹ tr−íc, do¹ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t−¬ng l¹i t¹i §u-ma IV r»ng nÕu ®¶ng ®oµn nµy còng sÏ cã th¸i ®é chèng ph¸i thñ tiªu, nh− th¸i ®é cña kÎ tiÒn bèi quû quyÖt cña nã th× "nh÷ng vô t−¬ng tù vô Bª-l«-u-xèp, sÏ trë thµnh mét ®iÒu th−êng lÖ, chø kh«ng ph¶i ngo¹i lÖ", nghÜa lµ ⎯ nÕu nãi ®¬n gi¶n h¬n ⎯ ph¸i thñ tiªu sÏ g©y ph©n biÖt trong ®¶ng ®oµn §u-ma. ThËt lµ mét c¬n ¸c méng... th−a çc ngµi thñ tiªu. Gi¸ mµ çc ngµi cã lùc l−îng th× çc ngµi ®· tõ l©u thµnh lËp ®−îc ®¶ng ®oµn thñ tiªu chñ nghÜa cña m×nh t¹i §u-ma råi...

Ch¶ cÇn ph¶i bµn g× n÷a, sù nghiÖp "thèng nhÊt" n»m trong nh÷ng bµn tay ®¸ng tin cËy...

Çi trß "thèng nhÊt" cña bän thñ tiªu vµ bän T¬-rèt- xki, mét trß hÒ ®¸ng th−¬ng, ®· lµm cho nh÷ng ng−êi hÕt

456 V. I. Lª-nin "Nh÷ng kÎ thèng nhÊt" 457

søc dÔ tÝnh còng ph¶i kinh tëm. Sù thèng nhÊt ®ang ®−îc thùc hiÖn, nh−ng kh«ng ph¶i thèng nhÊt víi bän thñ tiªu, mµ lµ chèng l¹i chóng.

* *

* VÒ hµnh vi kho¸c l¸c v« liªm sØ cña T¬-rèt-xki, Li-be

("ph¸i Bun") vµ cña bän thñ tiªu víi çi "Ban tæ chøc" khÐt tiÕng cña chóng, th× chóng t«i thÊy chØ cÇn nªu lªn nh÷ng sù kiÖn sau ®©y còng ®ñ ®Ó chøng minh cho nh÷ng ®éc gi¶ nµo muèn kiÓm tra mét çch cã suy nghÜ vµ nghiªm tóc nh÷ng vÊn ®Ò ®ang tranh c·i, kiÓm tra c¨n cø theo tµi liÖu, chø kh«ng ph¶i tin vµo lêi nãi:

Vµo th¸ng S¸u 1911, sau khi Li-be vµ I-g«-rÐp bá héi nghÞ cña çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ra vÒ th× ë Pa-ri ®· thµnh lËp Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc. ë Nga, tæ chøc ®Çu tiªn ®−îc Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc h−íng tíi lµ tæ chøc Ki-Ðp. ThËm chÝ T¬-rèt-xki còng thõa nhËn tÝnh chÊt hîp ph¸p cña Ban tæ chøc ®ã. Vµo th¸ng M−êi 1911, víi sù tham gia cña tæ chøc Ki-Ðp, ng−êi ta ®· lËp ra Ban tæ chøc ë Nga. Th¸ng Giªng 1912 Ban tæ chøc nµy ®· triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Th¸ng Giªng 1912 ng−êi ta ®· triÖu tËp héi nghÞ cña ph¸i Bun, Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a vµ cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬ (c¶ ba nhãm nµy ®Òu lµ ba nhãm thñ tiªu). Nh÷ng ng−êi Ba-lan ®· lËp tøc bá ra vÒ vµ tuyªn bè toµn bé ©m m−u ®ã lµ cã tÝnh chÊt thñ tiªu chñ nghÜa. Sau n÷a, "ph¸i ®iÒu hoµ" vµ Plª- kha-nèp ®· tõ chèi kh«ng tham gia, Plª-kha-nèp ®· tuyªn bè trong sè 16 t¹p chÝ "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" r»ng héi nghÞ ®¹i biÓu nµy lµ do ph¸i thñ tiªu triÖu tËp. §Õn nay ®· lµ th¸ng S¸u 1912, thÕ mµ c¶ ph¸i Bun lÉn T¬- rèt-xki ®Òu ®· kh«ng "thèng nhÊt" ®−îc ai c¶, ngoµi ph¸i

"TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn"; kh«ng l«i cuèn ®−îc mét tæ chøc nµo quan träng vµ ®−îc c«ng nhËn ë Nga, kh«ng ®−a ra mét c©u nµo vÒ thùc chÊt ®Ó tr¶ lêi Plª-kha-nèp, kh«ng m¶y may söa ®æi nh÷ng lêi tuyªn truyÒn cña bän thñ tiªu trªn tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ trªn çc tê b¸o t−¬ng tù nh− thÕ!

ThÕ nh−ng nh÷ng lêi kho¸c l¸c vÒ sù "thèng nhÊt" th× kh«ng kÓ hÕt.



458 VÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜa cuéc luËn chiÕn gi÷a chóng ta vµ ph¸i tù do 459

vÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜa cña cuéc luËn chiÕn gi÷a

chóng ta vµ ph¸i tù do

¤ng Pr«-c«-p«-vÝch, ®¹i biÓu næi tiÕng cña chñ nghÜa xÐt l¹i vµ cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa, ®· cho ®¨ng trªn tê "Tin tøc n−íc Nga" bµi b¸o nhan ®Ò "§øng tr−íc mèi nguy". Theo ý kiÕn cña nhµ chÝnh trÞ nµy th× mèi nguy lµ ë chç cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV sÏ do çc viªn c¶nh s¸t tr−ëng tiÕn hµnh. BiÖn ph¸p ®Êu tranh chèng mèi nguy ®ã lµ "thèng nhÊt tÊt c¶ çc phÇn tö lËp hiÕn trong n−íc", nghÜa lµ thèng nhÊt nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vµ ph¸i lao ®éng còng nh− ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé.

Trong bµi x· luËn ®Æc biÖt, tê "Tin tøc n−íc Nga" cña bän d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u ®· nãi lªn "sù hµi lßng" cña m×nh vÒ bµi b¸o cña «ng Pr«-c«-p«-vÝch. B¸o ®ã viÕt: "HiÖn nay chóng t«i coi sù thèng nhÊt ®ã cña çc lùc l−îng ®èi lËp lµ ®ßi hái bøc thiÕt cña thêi cuéc".

Tê "Ng«n luËn", tê b¸o chÝnh thøc cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, sau khi nãi ®Õn néi dung bµi b¸o cña «ng Pr«- c«-p«-vÝch vµ ý kiÕn cña tê "Tin tøc n−íc Nga", ®· ®−a ra lêi nhËn xÐt cña m×nh nh− sau:

"Tuy nhiªn, nÕu ®äc c¶ nh÷ng tê b¸o cã xu h−íng d©n chñ - x· héi vÉn dån hÕt søc lùc cña m×nh chñ yÕu vµo viÖc ®Êu tranh chèng ph¸i ®èi lËp, th× lêi kªu gäi Êy (nghÜa lµ kªu gäi "thèng nhÊt") vÞ tÊt cã mét ý nghÜa thùc tÕ nµo ®ã".

Nh− vËy lµ, l¹i mét lÇn n÷a ng−êi ta l¹i nªu lªn vÊn ®Ò quan träng lµ vÊn ®Ò s¸ch l−îc tr−íc ngµy bÇu cö vµ vÊn ®Ò th¸i ®é cña c«ng nh©n ®èi víi ph¸i tù do. L¹i mét lÇn n÷a ng−êi ta cã dÞp nhËn râ ®−îc r»ng khi ®Æt vÊn ®Ò nµy ra, nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tù do ®· tá ra lµ nh÷ng kÎ mèi l¸i, chø kh«ng ph¶i lµ nh÷ng chÝnh kh¸ch nghiªm tóc. Môc ®Ých mµ hä theo ®uæi lµ lµm lu mê ch©n lý, chø kh«ng ph¶i lµ lµm s¸ng tá ch©n lý.

ThËt vËy, xin h·y suy nghÜ ®iÒu sau ®©y. Ph¶i ch¨ng ph¸i tù do hiÓu "sù thèng nhÊt" lµ hîp nhÊt çc ®¶ng l¹i? Hoµn toµn kh«ng ph¶i nh− thÕ. C¶ «ng Pr«-c«-p«-vÝch lÉn tê "Tin tøc n−íc Nga" vµ tê "Ng«n luËn" ®Òu ®ång thanh tuyªn bè r»ng kh«ng ph¶i nh− thÕ.

Nh− vËy nghÜa lµ ng−êi ta hiÓu thèng nhÊt ®©y cã nghÜa lµ hµnh ®éng chung ®Ó chèng ph¸i h÷u, tõ Pu-ri-skª-vÝch ®Õn Gu-ts¬-cèp, cã ph¶i thÕ kh«ng? Cã lÏ nh− thÕ ®Êy! VËy xin hái, trong ph¸i "t¶" cã ai phñ nhËn nh÷ng hµnh ®éng chung nh− thÕ kh«ng?

Kh«ng mét ai phñ nhËn. §iÒu ®ã ai còng biÕt. Tho¶ thuËn víi ph¸i tù do vÒ vÊn ®Ò bá phiÕu chèng

ph¸i h÷u, ⎯ ®ã chÝnh lµ sù "thèng nhÊt" gi÷a ph¸i d©n chñ vµ ph¸i tù do t¹i cuéc bÇu cö. VËy th× ph¸i tù do kh«ng hµi lßng ®iÒu g×? T¹i sao hä Øm ®i kh«ng nãi ®Õn mét sù thËt lµ ph¸i "t¶" ®· thõa nhËn mét çch hoµn toµn râ rµng vµ chÝnh x¸c nh÷ng sù tho¶ thuËn? T¹i sao hä ng−îng ngïng lê ®i kh«ng nãi ®Õn mét sù thËt lµ chÝnh ph¸i tù do ®· kh«ng nãi g× râ rµng, døt kho¸t, chÝnh x¸c, chÝnh thøc vÒ nh÷ng sù tho¶ thuËn víi ph¸i t¶, víi ph¸i d©n chñ, víi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt? T¹i sao khi nãi vÒ s¸ch l−îc trong cuéc bÇu cö, hä kh«ng nãi mét c©u nµo vÒ nghÞ quyÕt næi tiÕng cña héi nghÞ ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ héi nghÞ ®· thõa nhËn cã thÓ liªn minh víi "çnh t¶ trong §¶ng th¸ng M−êi"?

Th−a çc ngµi, sù thËt ®· rµnh rµnh, vµ kh«ng mét thñ ®o¹n lÈn tr¸nh nµo l¹i cã thÓ gióp ®−îc çc ngµi ®©u. ChÝnh

460 V. I. Lª-nin VÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜa cuéc luËn chiÕn gi÷a chóng ta vµ ph¸i tù do 461

ph¸i t¶, chÝnh nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· tuyªn bè mét çch râ rµng, chÝnh x¸c vµ chÝnh thøc r»ng hä t¸n thµnh tho¶ thuËn víi ph¸i tù do (kÓ c¶ víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ víi ph¸i tiÕn bé) ®Ó chèng l¹i ph¸i h÷u. Trong vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi ph¸i t¶, chÝnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· l¶ng tr¸nh kh«ng ®−a ra c©u tr¶ lêi hoµn toµn chÝnh x¸c vµ chÝnh thøc!

¤ng Pr«-c«-p«-vÝch biÕt râ nh÷ng sù thËt Êy, cho nªn hoµn toµn kh«ng thÓ tha thø «ng ta vÒ viÖc «ng ta xuyªn t¹c ch©n lý, khi «ng ta ®· lê ®i kh«ng nãi ®Õn nghÞ quyÕt chÝnh x¸c cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt vµ kh«ng nãi ®Õn th¸i ®é l¶ng tr¸nh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

T¹i sao l¹i lê ®i nh− vËy? §iÒu nµy cã thÓ thÊy râ qua nh÷ng c©u võa trÝch ë trªn cña tê "Ng«n luËn" cho r»ng chóng ta "dån hÕt søc lùc cña m×nh chñ yÕu vµo viÖc ®Êu tranh chèng ph¸i ®èi lËp".

Lêi lÏ cña tê "Ng«n luËn" lµm cho ng−êi ta kh«ng khái ®i ®Õn kÕt luËn sau ®©y: ®Ó thèng nhÊt víi ph¸i tù do th× ph¸i d©n chñ kh«ng ®−îc "dån hÕt søc lùc" vµo viÖc ®Êu tranh chèng ph¸i ®èi lËp. Çc ngµi ¬i, xin h·y nãi ®iÒu nµy thËt râ ra! Xin h·y ®Æt ®iÒu kiÖn cña çc ngµi mét çch chÝnh x¸c vµ chÝnh thøc! §iÒu kh«ng may cña çc ngµi lµ ë chç çc ngµi kh«ng thÓ lµm nh− thÕ ®−îc. Mäi ng−êi sÏ c−êi ph¸ lªn, nÕu çc ngµi thö lµm çi viÖc nªu râ ®iÒu kiÖn nh− thÕ. NÕu ®Æt ®iÒu kiÖn Êy ra th× çc ngµi sÏ tù b¸c l¹i m×nh, v× tÊt c¶ çc ngµi ®Òu ®ång thanh thõa nhËn "nh÷ng sù bÊt ®ång s©u s¾c" gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ (Êy lµ ch−a kÓ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt).

Nh−ng mét khi cã nh÷ng sù bÊt ®ång, mét khi nh÷ng bÊt ®ång Êy l¹i s©u s¾c, th× lµm sao cã thÓ tr¸nh khái ®Êu tranh?

Sù dèi tr¸ cña ph¸i tù do chÝnh lµ ë chç mét mÆt nã b¸c bá sù hîp nhÊt, thõa nhËn cã nh÷ng bÊt ®ång s©u s¾c, nhÊn m¹nh r»ng kh«ng thÓ "tõ bá nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n

trong c−¬ng lÜnh cña mçi ®¶ng" ("Tin tøc n−íc Nga"), nh−ng mÆt kh¸c l¹i ta th¸n vÒ viÖc "®Êu tranh chèng ph¸i ®èi lËp"!! Nh−ng ta h·y xÐt kü vÊn ®Ò h¬n n÷a. Thø nhÊt cã ®óng lµ çc b¸o chÝ ⎯ mµ tê "Ng«n luËn" nãi ®Õn ⎯ dån tÊt c¶ søc lùc cña m×nh chñ yÕu vµo viÖc ®Êu tranh chèng ph¸i ®èi lËp, hay kh«ng? Kh«ng, ®iÒu ®ã hoµn toµn sai. Ph¸i tù do kh«ng thÓ nªu ra ®−îc mét vÊn ®Ò nµo mµ trong ®ã ph¸i d©n chñ l¹i kh«ng dån tÊt c¶ søc lùc chñ yÕu vµo viÖc ®Êu tranh víi ph¸i h÷u!! Ai muèn kiÓm tra nh÷ng c©u nãi Êy, xin h·y cø thö mµ xem. Ch¼ng h¹n, h·y lÊy liÒn ba sè cña bÊt kú tê b¸o m¸c-xÝt nµo ®ã. H·y lÊy ba vÊn ®Ò chÝnh trÞ nµo ®ã mµ çc ngµi muèn kiÓm tra vµ h·y ®èi chiÕu çc tµi liÖu cã tÝnh chÊt v¨n kiÖn, chØ râ cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®−îc çc ngµi chän ra trong nh÷ng sè b¸o çc ngµi ®· chän, chñ yÕu "h−íng" vµo ai!

Çc ngµi tù do ¹, çc ngµi sÏ kh«ng lµm næi çi viÖc thö nghiÖm ®¬n gi¶n ®ã, mµ mäi ng−êi ®Òu cã thÓ lµm ®−îc; bëi v× bÊt kú mét thö nghiÖm nµo nh− vËy còng ®Òu sÏ chØ râ r»ng çc ngµi sai.

Kh«ng nh÷ng thÕ. Nguyªn nh©n thø hai vµ lµ nguyªn nh©n ®Æc biÖt quan träng, ®· b¸c bá çc ngµi mét çch hïng hån h¬n. Nh÷ng ng−êi d©n chñ nãi chung, vµ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt nãi riªng, ®· ®Æt vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng ph¸i tù do nh− thÕ nµo? Hä ®Æt vÊn ®Ò Êy nh− sau vµ chØ nh− sau: trong mçi mét, døt kho¸t vµ tuyÖt ®èi trong mçi mét lêi chØ trÝch hay buéc téi ph¸i tù do ®Òu ®· mÆc nhiªn chøa ®ùng mét lêi chØ trÝch cßn kiªn quyÕt h¬n, mét lêi buéc téi cßn nghiªm kh¾c h¬n ®èi víi ph¸i h÷u.

§Êy lµ thùc chÊt cña vÊn ®Ò, ®Êy lµ mÊu chèt cña vÊn ®Ò! ChØ cÇn dÉn ra vµi vÝ dô còng ®ñ gi¶i thÝch râ t− t−ëng cña chóng t«i.

Chóng t«i buéc téi ph¸i tù do vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ph¶n çch m¹ng. Trong sè nh÷ng lêi buéc téi nh−


vËy cña chóng t«i, xin h·y chØ ra dï chØ mét lêi buéc téi nµo l¹i kh«ng ph¶i lµ lêi buéc téi ®anh thÐp h¬n thÕ ®èi víi ph¸i h÷u.

Chóng t«i buéc téi ph¸i tù do lµ m¾c ph¶i "chñ nghÜa d©n téc", "chñ nghÜa ®Õ quèc". Trong sè nh÷ng lêi buéc téi nh− vËy, xin h·y chØ ra dï chØ mét lêi buéc téi nµo l¹i kh«ng ph¶i lµ lêi buéc téi ®anh thÐp h¬n thÕ ®èi víi ph¸i h÷u.

Chóng t«i chØ trÝch ph¸i tù do r»ng hä sî h·i tr−íc phong trµo cña quÇn chóng. ThÕ th× sao? LiÖu çc ngµi cã thÓ t×m ra ®−îc trªn b¸o chÝ chóng t«i mét c«ng thøc luËn téi nµo l¹i kh«ng nh»m vµo ph¸i h÷u, hay kh«ng?

Chóng t«i chØ trÝch ph¸i tù do lµ b¶o vÖ "mét sè" thiÕt chÕ trung cæ cã kh¶ n¨ng "hµnh ®éng" chèng c«ng nh©n. Buéc téi ph¸i tù do vÒ téi ®ã th× nh− vËy còng cã nghÜa lµ buéc téi tÊt c¶ ph¸i h÷u còng vÒ téi Êy vµ cßn buéc téi nÆng h¬n. Cã thÓ thÊy con sè nh÷ng vÝ dô Êy nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu. Mäi lóc vµ ë mäi n¬i, kh«ng trõ tr−êng hîp nµo c¶, çc ngµi ®Òu thÊy r»ng së dÜ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n buéc téi ph¸i tù do hoµn toµn chØ v× ph¸i tù do gÇn gòi ph¸i h÷u, v× hä cã th¸i ®é thiÕu kiªn quyÕt vµ v× tÝnh chÊt gi¶ t¹o cña cuéc ®Êu tranh cña hä chèng ph¸i h÷u, v× hä cã th¸i ®é nöa vêi, vµ nh− vËy còng chÝnh lµ buéc téi ph¸i h÷u kh«ng ph¶i "vÒ mét nöa téi lçi" mµ lµ "vÒ toµn bé téi lçi".

"Cuéc ®Êu tranh" cña ph¸i d©n chñ vµ cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt "chèng ph¸i tù do" lµ mét cuéc ®Êu tranh s©u s¾c h¬n, triÖt ®Ó h¬n, cã néi dung h¬n, cã t¸c dông gi¸o dôc vµ ®oµn kÕt quÇn chóng h¬n so víi cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i h÷u. Th−a çc ngµi, vÊn ®Ò lµ nh− thÕ!

Vµ ®Ó ng−êi ta kh«ng cßn hoµi nghi g× ®−îc vÒ ®iÓm nµy, ®Ó ng¨n ngõa mét sù xuyªn t¹c kú qu¸i vÒ néi dung vµ ý nghÜa cuéc ®Êu tranh cña chóng t«i chèng ph¸i tù do, ®Ó ng¨n chÆn ch¼ng h¹n çi thuyÕt kú quÆc vÒ "mét khèi ph¶n ®éng duy nhÊt" (nghÜa lµ gép c¶ ph¸i tù do víi ph¸i h÷u

vµo mét kh¸i niÖm chÝnh trÞ liªn minh ph¶n ®éng, khèi ph¶n ®éng), ⎯ th× trong nh÷ng lêi ph¸t biÓu chÝnh thøc cña m×nh, chóng t«i lu«n lu«n nãi vÒ cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i h÷u mét çch kh¸c so víi khi nãi vÒ cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i tù do.

Còng nh− mäi ph©n tö tù do chñ nghÜa cã häc vÊn, «ng Pr«-c«-p«-vÝch biÕt rÊt râ ®iÒu ®ã. ¤ng ta biÕt r»ng, ch¼ng h¹n trong khi x¸c ®Þnh b¶n chÊt x· héi vµ b¶n chÊt giai cÊp cña çc ®¶ng, chóng t«i lu«n lu«n nhÊn m¹nh b¶n chÊt trung cæ cña ph¸i h÷u, b¶n chÊt t− s¶n cña ph¸i tù do. §ã lµ "hai ®iÓm kh¸c nhau lín". Cã thÓ (vµ cÇn ph¶i) thñ tiªu chÕ ®é trung cæ, mµ thËm chÝ vÉn ë trong khu«n khæ chñ nghÜa t− b¶n. Trong khu«n khæ ®ã kh«ng thÓ thñ tiªu tÝnh t− s¶n, nh−ng cã thÓ (vµ cÇn ph¶i) "kªu gäi" xa rêi bän ®Þa chñ t− s¶n ®Ó h−íng vÒ ng−êi n«ng d©n t− s¶n, xa rêi nh÷ng phÇn tö tù do chñ nghÜa t− s¶n ®Ó h−íng vÒ ng−êi d©n chñ t− s¶n, xa rêi chÕ ®é nöa tù do t− s¶n ®Ó h−íng vÒ chÕ ®é tù do t− s¶n ®Çy ®ñ. ChÝnh nh÷ng lêi kªu gäi ®ã, chØ cã nh÷ng lêi kªu gäi ®ã míi thÓ hiÖn sù phª ph¸n cña chóng t«i ®èi víi chñ nghÜa tù do trong giai ®o¹n mµ n−íc Nga ®ang tr¶i qua, nghÜa lµ mét sù phª ph¸n mµ chóng t«i tiÕn hµnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t vµ bøc thiÕt cña giai ®o¹n nµy.

Ch¼ng h¹n, ta h·y xÐt c©u nãi sau ®©y cña «ng Pr«-c«-p«- vÝch: "T¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn lµnh m¹nh cho sinh ho¹t chÝnh trÞ cña quÇn chóng nh©n d©n ⎯ ®ã lµ nhiÖm vô tr−íc m¾t, mét nhiÖm vô ®ang tËp hîp c¶ ph¸i t¶ lÉn ph¸i ®èi lËp trong thêi gian hiÖn nay".

Kh«ng cã g× v« vÞ, rçng tuÕch, lõa phØnh h¬n c©u nãi ®ã. C¶ bän th¸ng M−êi lÉn bän "d©n téc chñ nghÜa" kh«n ngoan sÏ t¸n thµnh c©u nãi Êy, bëi v× c©u nãi Êy kh«ng ®−a l¹i mét ®iÒu g× râ rµng c¶. §©y chØ lµ mét lêi høa h·o, mét sù khoa tr−¬ng thuÇn tuý, mét thñ ®o¹n ngo¹i giao che ®Ëy nh÷ng ý nghÜ cña m×nh. Nh−ng nÕu nh− «ng


Pr«-c«-p«-vÝch ⎯ còng nh− nhiÒu phÇn tö tù do chñ nghÜa kh¸c ⎯ dïng ng«n ng÷ ®Ó che ®Ëy nh÷ng ý nghÜ cña m×nh, th× chóng t«i sÏ thö thùc hiÖn nghÜa vô cña chóng t«i: v¹ch trÇn nh÷ng ®iÒu ®· bÞ giÊu giÕm ë ®©y. §Ó ®−îc thËn träng, chóng ta h·y lÊy mét vÝ dô khiªm tèn h¬n, nhá h¬n.

ChÕ ®é hai viÖn ph¶i ch¨ng lµ ®iÒu kiÖn lµnh m¹nh trong sinh ho¹t chÝnh trÞ? Chóng t«i nghÜ r»ng kh«ng ph¶i thÕ. Ph¸i tiÕn bé vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn nghÜ r»ng ®ã lµ ®iÒu kiÖn lµnh m¹nh cña sinh ho¹t chÝnh trÞ. V× ph¸i tù do gi÷ nh÷ng quan ®iÓm Êy nªn chóng t«i quy téi cho hä lµ ph¶n d©n chñ, ph¶n çch m¹ng. Vµ khi chóng t«i ®−a ra lêi buéc téi ®ã ®èi víi ph¸i tù do, th× nh− vËy chóng t«i kÕt téi cßn m¹nh mÏ h¬n n÷a tÊt c¶ ph¸i h÷u.

TiÕp n÷a thö hái, çi c©u "sù thèng nhÊt cña ph¸i t¶ vµ ph¸i ®èi lËp" th× nh− thÕ nµo? Ph¶i ch¨ng do cã sù bÊt ®ång Êy mµ chóng t«i tõ chèi thèng nhÊt víi ph¸i tù do ®Ó chèng ph¸i h÷u? Kh«ng, chóng t«i hoµn toµn kh«ng tõ chèi. §· tõ l©u, tõ n¨m 1905 ⎯ nÕu kh«ng ph¶i sím h¬n ⎯ chóng t«i ®· biÕt râ nh÷ng quan ®iÓm ph¶n çch m¹ng cña ph¸i tù do vÒ vÊn ®Ò nµy, còng nh− vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng tù vµ quan träng h¬n nhiÒu cña tù do chÝnh trÞ, tuy vËy ngay c¶ n¨m 1912 chóng t«i vÉn nh¾c l¹i r»ng t¹i vßng bá phiÕu l¹i, còng nh− trong giai ®o¹n hai cña cuéc bÇu cö, ®Òu cã thÓ liªn hiÖp víi ph¸i tù do ®Ó chèng l¹i ph¸i h÷u. Bëi v× chñ nghÜa tù do qu©n chñ t− s¶n víi tÊt c¶ tÝnh chÊt nöa vêi cña nã, hoµn toµn kh«ng gièng chÕ ®é ph¶n ®éng thêi n«ng n«. Kh«ng lîi dông sù kh¸c nhau Êy th× sÏ lµ mét chÝnh s¸ch c«ng nh©n hÕt søc tåi.

Nh−ng chóng ta h·y bµn tiÕp. Lîi dông nh− thÕ nµo? Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo cã thÓ "thèng nhÊt ph¸i t¶ vµ ph¸i ®èi lËp"? VÒ c©u hái nµy ph¸i tù do tr¶ lêi: kh«ng thÓ bµn ®Õn viÖc thèng nhÊt ®−îc mét khi ph¸i t¶ ®Êu tranh kiªn quyÕn chèng ph¸i ®èi lËp. Ph¸i tù do gi¶i thÝch t− t−ëng cña

m×nh nh− sau: yªu s¸ch cµng thÊp th× sè ng−êi ®ång t×nh cµng ®«ng, sù thèng nhÊt cµng triÖt ®Ó, søc m¹nh cµng lín ®Ó cã thÓ thùc hiÖn yªu s¸ch Êy; tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ còng nh− tÊt c¶ nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa tù do ®Òu t¸n thµnh mét hiÕn ph¸p "tho¶ ®¸ng" víi chÕ ®é hai viÖn (vµ víi nh÷ng nh−îng bé nhá kh¸c xa l×a chÕ ®é d©n chñ... kh«ng biÕt nãi thÕ nµo cho nhÑ nhµng h¬n ®©y?); lµm nh− thÕ lµ nhiÒu l¾m råi; nÕu cø kh¨ng kh¨ng ®ßi chÕ ®é d©n chñ "thuÇn tuý" th× ph¸i tiÕn bé sÏ xa l×a, sÏ lµm cho nhiÒu phÇn tö d©n chñ - lËp hiÕn "xa l¸nh", kÕt qu¶ sÏ lµ t×nh tr¹ng chia rÏ vµ sù bÊt lùc cña "nh÷ng phÇn tö lËp hiÕn". §Êy lµ kiÓu nghÞ luËn cña ph¸i tù do. Chóng t«i th× nghÜ theo çch kh¸c. Kh«ng cã sù gi¸c ngé cña quÇn chóng th× kh«ng thÓ cã mét sù thay ®æi nµo theo h−íng tèt ®−îc. §Êy lµ ý kiÕn c¬ b¶n cña chóng t«i. Ph¸i tù do h−íng vµo tÇng líp trªn, cßn chóng t«i l¹i h−íng xuèng "tÇng líp d−íi". NÕu kh«ng gi¶i thÝch t¸c h¹i cña chÕ ®é hai viÖn, hoÆc lµ lµm yÕu ⎯ dï lµ chót Ýt ⎯ "cuéc ®Êu tranh" chèng mäi lo¹i quan ®iÓm ph¶n d©n chñ vÒ vÊn ®Ò nµy, th× nh− thÕ chóng ta "l«i kÐo" vÒ phÝa m×nh nh÷ng ®Þa chñ, th−¬ng nh©n, tr¹ng s−, gi¸o s− thuéc ph¸i tù do, tÊt c¶ bän nµy ®Òu lµ anh em ruét cña Pu-ri-skª-vÝch vµ chóng kh«ng thÓ cã mét hµnh ®éng nµo quan träng ®Ó chèng l¹i bän Pu-ri-skª-vÝch. NÕu "l«i kÐo" bän nµy th× chóng ta lµm cho quÇn chóng xa l×a chóng ta, hiÓu theo nghÜa lµ nh÷ng quÇn chóng nµy sÏ mÊt tin t−ëng ®èi víi nh÷ng ng−êi t¸n thµnh chÕ ®é hai viÖn, v× ®èi víi quÇn chóng, chÕ ®é d©n chñ kh«ng ph¶i lµ çi nh·n hiÖu ngo¹i giao, kh«ng ph¶i lµ mét c©u ph« tr−¬ng mµ lµ mét vÊn ®Ò bøc thiÕt, thiÕt th©n, lµ vÊn ®Ò sèng cßn; hiÓu theo nghÜa lµ cuéc tÊn c«ng chèng chÕ ®é hai viÖn mµ yÕu ®i th× cã nghÜa lµ ý thøc gi¸c ngé cña quÇn chóng ch−a cao, mµ mét khi quÇn chóng ch−a gi¸c ngé, ch−a tØnh ngé, ch−a kiªn quyÕt th× kh«ng thÓ cã ®−îc nh÷ng biÕn ®æi nµo theo h−íng tèt.


Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ çc ngµi Pr«-c«-p«-vÝch nãi víi chóng t«i r»ng: b»ng cuéc luËn chiÕn víi ph¸i tù do, chóng t«i ®· chia rÏ ph¸i t¶ vµ ph¸i ®èi lËp. Chóng t«i tr¶ lêi r»ng chñ nghÜa d©n chñ triÖt ®Ó lµm cho nh÷ng bän tù do chñ nghÜa bÊp bªnh nhÊt, thiÕu tin cËy nhÊt, nhÉn nhôc nhÊt tr−íc chÕ ®é Pu-ri-skª-vÝch, xa l¸nh m×nh; chóng chØ lµ mét nhóm nhá. Nh−ng chñ nghÜa d©n chñ triÖt ®Ó l«i kÐo ®−îc hµng triÖu ng−êi hiÖn ®ang thøc tØnh vÒ cuéc sèng míi, vÒ "mét ®êi sèng chÝnh trÞ lµnh m¹nh", h¬n n÷a chóng t«i hiÓu danh tõ Êy hoµn toµn kh«ng ph¶i theo nghÜa nh− ngµi Pr«-c«-p«-vÝch hiÓu.

Thay vµo chÕ ®é hai viÖn ta cã thÓ ®¬n cö lµm vÝ dô thµnh phÇn çc uû ban quy ho¹ch ruéng ®Êt; ph¶i ch¨ng nªn dµnh mét phÇn ba ¶nh h−ëng cho bän ®Þa chñ, mét phÇn ba cho n«ng d©n vµ mét phÇn ba cho giíi quan l¹i, nh− ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn kiÕn nghÞ; hay lµ cuéc bÇu cö ph¶i ®−îc tiÕn hµnh hoµn toµn tù do trong ®iÒu kiÖn quyÒn ®Çu phiÕu ph¶i hoµn toµn d©n chñ? VÒ ®iÓm nµy ph¶i hiÓu nh− thÕ nµo c©u "nh÷ng ®iÒu kiÖn lµnh m¹nh cho sinh ho¹t chÝnh trÞ cña quÇn chóng nh©n d©n", th−a ngµi Pr«-c«-p«- vÝch? Trong vÊn ®Ò nµy, b»ng chñ nghÜa d©n chñ triÖt ®Ó, chóng ta lµm cho ai xa l¸nh chóng ta vµ chóng ta l«i kÐo ®−îc ai?

Mong r»ng tê "Tin tøc n−íc Nga" ®õng ph¶n ®èi chóng t«i r»ng "hiÖn nay trong çc c−¬ng lÜnh cã mét ®iÓm næi bËt so víi tÊt c¶ çc ®iÓm kh¸c, ®ã lµ ®iÓm yªu s¸ch ®ßi thùc hiÖn quyÒn tù do chÝnh trÞ, ®iÓm nµy lµ chung cho tÊt c¶ çc ®¶ng tiÕn bé". ChÝnh v× ®iÓm nµy næi bËt ⎯ ®iÒu nµy hoµn toµn kh«ng cßn bµn c·i g× n÷a, ®©y lµ ch©n lý thiªng liªng ⎯ cho nªn cÇn ph¶i lµm thÕ nµo cho qu¶ng ®¹i quÇn chóng, hµng triÖu vµ hµng triÖu ng−êi ph©n biÖt ®−îc quyÒn tù do mét nöa vµ quyÒn tù do, vµ hiÓu ®−îc mèi liªn hÖ kh¨ng khÝt gi÷a chñ nghÜa d©n chñ chÝnh trÞ vµ chñ nghÜa d©n chñ c¶i çch ruéng ®Êt.

NÕu quÇn chóng thiÕu quan t©m, thiÕu gi¸c ngé, thiÕu h¨ng h¸i, thiÕu tinh thÇn hµnh ®éng, thiÕu quyÕt t©m, thiÕu tÝnh ®éc lËp th× tuyÖt ®èi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc mét ®iÒu g× trong lÜnh vùc nµy hay lÜnh vùc kia.

"Ng«i sao Nª-va", sè 12, ngµy 10 th¸ng S¸u 1912 Ký tªn: V. I.

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", cã ®èi chiÕu víi v¨n b¶n trong tËp "Chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa thñ tiªu", ph. II, Xanh Pª-tÐc-bua, 1914

468 Chñ nghÜa t− b¶n vµ "nghÞ viÖn" 469

chñ nghÜa t− b¶n vµ "nghÞ viÖn"

Nh÷ng ch©n lý vÒ chÕ ®é d©n chñ kh«ng ®−îc lµm lu

mê t×nh h×nh sau ®©y ë n−íc ta, mét t×nh h×nh mµ nh÷ng nhµ d©n chñ t− s¶n th−êng kh«ng chó ý ®Õn: ë çc n−íc t− b¶n, çc c¬ quan ®¹i diÖn kh«ng tr¸nh khái ®Î ra nh÷ng h×nh thøc ¶nh h−ëng ®éc ®¸o cña t− b¶n ®èi víi chÝnh quyÒn nhµ n−íc. ë n−íc ta kh«ng cã nghÞ viÖn, nh−ng ph¸i tù do m¾c rÊt nÆng thãi ngu ngèc nghÞ tr−êng, vµ trong hµng ngò tÊt c¶ çc nghÞ sÜ t− s¶n hiÖn t−îng hñ ho¸ nghÞ tr−êng rÊt trÇm träng.

C«ng nh©n cÇn nhËn thøc râ ch©n lý ®ã nÕu hä muèn häc tËp çch sö dông çc c¬ quan ®¹i diÖn ®Ó ph¸t triÓn ý thøc gi¸c ngé, tinh thÇn ®oµn kÕt, ho¹t ®éng vµ hiÖu lùc cña giai cÊp c«ng nh©n. TÊt c¶ çc lùc l−îng x· héi thï ®Þch víi giai cÊp v« s¶n ⎯ "giíi quan liªu", ®Þa chñ, t− b¶n ⎯ ®· sö dông nh÷ng c¬ quan ®¹i diÖn Êy ®Ó chèng l¹i c«ng nh©n. CÇn ph¶i biÕt râ chóng lµm viÖc ®ã nh− thÕ nµo, cã nh− thÕ míi häc tËp ®−îc çch b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n vµ sù ph¸t triÓn ®éc lËp cña nã.

§u-ma III quyÕt ®Þnh trao tiÒn th−ëng cho çc nhµ kinh doanh thuéc ngµnh chÕ t¹o m¸y ë trong n−íc. Cho nh÷ng ng−êi nµo ë trong n−íc? Cho "nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng" trong n−íc Nga!

NÕu nh×n vµo sÏ thÊy r»ng chÝnh lµ bän t− b¶n n−íc ngoµi ®· chuyÓn çc nhµ m¸y cña chóng vµo n−íc Nga. ThuÕ quan th× cao, lîi nhuËn hÕt søc lín, do ®ã mµ t− b¶n n−íc ngoµi chuyÓn vµo trong n−íc Nga. ThÝ dô, t¬-rít Mü ⎯ liªn minh cña bän t− b¶n triÖu phó ⎯ ®· x©y dùng mét nhµ m¸y rÊt lín s¶n xuÊt çc m¸y mãc n«ng nghiÖp ë ngo¹i « M¸t-xc¬-va, tøc ë Li-u-bÐc-tx−. Cßn ë Kh¸c-cèp th× cã tªn t− b¶n Men-g«-dª, ë BÐc-®i-an-xc¬ cã tªn t− b¶n Gi«n Gri-Ðp-x¬, ë nh÷ng n¬i nµy chóng ®ang x©y dùng çc nhµ m¸y s¶n xuÊt m¸y mãc n«ng nghiÖp. Nh÷ng nhµ kinh doanh nµy cã rÊt nhiÒu tÝnh chÊt "thËt sù Nga", "ë trong n−íc", ch¶ ph¶i thÕ hay sao ?

Nh−ng dÜ nhiªn lµ nÕu kh«ng cã sù gióp ®ì toµn diÖn cña bän t− b¶n Nga th× bän t− b¶n n−íc ngoµi Êy hoµn toµn kh«ng thÓ ho¹t ®éng ë Nga ®−îc. Chóng dùa dÉm vµo nhau. Bän t− b¶n Mü, Anh, §øc thu ®−îc lîi nhuËn nhê sù gióp ®ì cña bän t− b¶n Nga lµ bän ®−îc h−ëng mét phÇn rÊt lín trong kho¶n lîi nhuËn ®ã. Ch¼ng h¹n, h·y xÐt nh÷ng má vµng ë Lª-na, hoÆc çc xÝ nghiÖp thuéc c«ng nghiÖp khai kho¸ng ë vïng U-ran. ë ®Êy bän t− b¶n n−íc ngoµi vµ bän t− b¶n Nga ®· chia nhau biÕt bao nhiªu triÖu ®ång !

VÒ mÆt nµy §u-ma lµ mét c¬ quan rÊt cã Ých ®èi víi çc ngµi kinh doanh c«ng nghiÖp. T¹i §u-ma còng nh− trong Héi ®ång nhµ n−íc, bän t− b¶n cã rÊt nhiÒu ®¹i diÖn cña m×nh, v¶ l¹i ngµy nay nÕu kh«ng cã t− b¶n th× ®Þa chñ chØ lµ con sè kh«ng. §èi víi bän t− b¶n còng nh− bän ®Þa chñ, §u- ma lµ bé m¸y cã s½n ®Ó thùc hiÖn çc ®¹o luËt vÒ "tiÒn th−ëng" (cho b¶n th©n m×nh), vÒ b¶o hé thuÕ quan (nghÜa lµ mét h×nh thøc th−ëng kh¸c cho b¶n th©n m×nh), vÒ t« nh−îng (h×nh thøc th−ëng thø ba cho b¶n th©n m×nh) vµ cø thÕ kh«ng bao giê chÊm døt.

Anh chµng tù do chñ nghÜa tªn lµ "Ng−êi hoµi nghi", ®· viÕt rÊt hay vÒ ®iÒu ®ã trªn tê "Ng«n luËn" cña ph¸i tù

470 V. I. Lª-nin Chñ nghÜa t− b¶n vµ "nghÞ viÖn" 471

do. Anh ta viÕt nh÷ng lêi rÊt h¨ng h¸i chèng l¹i "ph¸i d©n téc" (tù m×nh quy ®Þnh çc kho¶n "tiÒn th−ëng" cho b¶n th©n m×nh ®Ó khuyÕn khÝch ngµnh chÕ t¹o m¸y "ë trong n−íc" cña çc ngµi Gri-Ðp-x¬, Men-g«-dª, En-voãc-t¬ vµ çc c«ng ty kh¸c), ®Õn nçi anh ta ®· lµm l©y ®«i chót çi chñ nghÜa hoµi nghi sang t«i.

§óng vËy, ngµi tù do chñ nghÜa tªn lµ "Ng−êi hoµi nghi" Êy ®· v¹ch trÇn kh¸ m¹nh bän "d©n téc chñ nghÜa". Nh−ng t¹i sao «ng ta l¹i kh«ng nãi ®Õn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn? Ch¼ng h¹n, khi G«-l«-vin t×m çch kiÕm t« nh−îng th× ch¶ nhÏ trong çi viÖc lµm bæ Ých vµ nhiÒu lîi nhuËn ®ã «ng ta l¹i kh«ng dùa ®−îc vµo ®Þa vÞ ®¹i biÓu §u-ma vµ cùu chñ tÞch §u-ma, hay sao?

Khi Ma-cla-cèp ngèn hÕt kho¶n hoa hång "cña Ta-ghi- Ðp", th× ch¶ nhÏ ®Þa vÞ ®¹i biÓu §u-ma l¹i kh«ng gióp «ng ta dÔ dµng thùc hiÖn nh÷ng viÖc hÕt søc "cã lêi" ®ã, hay sao?132

Vµ cã biÕt bao nhiªu tªn ®Þa chñ d©n chñ - lËp hiÕn, th−¬ng nh©n, t− b¶n, nhµ tµi chÝnh, luËt s−, bän chuyªn xoay xë, ®· më réng ho¹t ®éng cña chóng, cñng cè nh÷ng mèi "liªn hÖ" cña chóng vµ "lµm ¨n" nhê vµo danh nghÜa ®¹i biÓu vµ nh÷ng sù −u ®·i, nh÷ng sù thuËn tiÖn mµ danh nghÜa Êy ®em l¹i.

Ta sÏ thÊy g× nÕu lËp b¶n ®iÒu tra vÒ çc ho¹t ®éng tµi chÝnh cña çc ®¹i biÓu §u-ma víi sù tham gia cña hä? Ph¶i, nh−ng ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n ng−êi ta ®Òu thi hµnh çc biÖn ph¸p ®Ó gi÷ nh÷ng "bÝ mËt th−¬ng m¹i", ®Ó kh«ng mét "nghÞ viÖn" nµo l¹i cã thÓ cho phÐp tiÕn hµnh nh÷ng viÖc ®iÒu tra nh− vËy.

Tuy vËy, kh«ng cßn nghi ngê g× c¶, çc ®¹i biÓu c«ng nh©n biÕt nhiÒu vÒ vÊn ®Ò nµy, vµ nÕu chÞu khã, quan t©m, thu thËp tµi liÖu, sè liÖu, t×m hiÓu trªn b¸o chÝ, ®iÒu tra t¹i së giao dÞch, v.v., th× b¶n th©n hä cã thÓ lËp ®−îc "b¶n ®iÒu tra" rÊt bæ Ých vµ rÊt lîi vÒ çc ho¹t ®éng xoay xë cña çc ®¹i biÓu §u-ma hoÆc cã sù tham gia cña çc ®¹i biÓu Êy.

T¹i çc nghÞ viÖn ch©u ¢u mäi ng−êi ®Òu biÕt nh÷ng ho¹t ®éng Êy; vµ ®Ó gi¸o dôc nh©n d©n, th× c«ng nh©n th−êng xuyªn v¹ch trÇn nh÷ng ho¹t ®éng Êy, nªu ®Ých danh nh÷ng tªn xoay xë.

"Ng«i sao Nª-va", sè 13, ngµy 17 th¸ng S¸u 1912 Ký tªn: N g− ê i h o µ i n g h i k h « n g t h e o c h ñ n g h Ü a t ù d o

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn

b¸o "Ng«i sao Nª-va"

472 Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp 473

Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp

Tõ l©u nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ®· x¸c ®Þnh th¸i ®é cã

tÝnh nguyªn t¾c cña m×nh ®èi víi cuéc bÇu cö. Çc ®¶ng çnh h÷u, tõ Pu-ri-skª-vÝch cho ®Õn Gu-ts¬-cèp, giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé) vµ ph¸i d©n chñ (d©n chñ c«ng nh©n vµ d©n chñ t− s¶n, tøc lµ ph¸i lao ®éng) ⎯ ®ã lµ ba phe c¬ b¶n ®ang ®Êu tranh víi nhau trong cuéc bÇu cö. Gi÷a ba phe Êy cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n: ba phe Êy ®¹i diÖn cho çc giai cÊp kh¸c nhau, ba phe Êy kh¸c nhau vÒ toµn bé c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc. ChØ cã hiÓu râ c¬ së cã tÝnh nguyªn t¾c trong chÝnh s¸ch cña mçi phe ®ã, míi cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn thùc tiÔn ®óng ®¾n vÒ cuéc vËn ®éng bÇu cö.

Tõ gÇn nöa n¨m tr−íc ®©y, tõ khi nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt hoµn toµn x¸c ®Þnh nh÷ng quan ®iÓm ®ã1), th× tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña nh÷ng quan ®iÓm ®ã ®· ®−îc chøng thùc ®Æc biÖt râ qua nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña ph¸i ®èi lËp theo xu h−íng tù do. Nh÷ng ng−êi "l¸ng giÒng vµ kÎ thï cña chóng ta ë phÝa h÷u" tuy tuyÖt ®èi kh«ng t¸n ®ång quan ®iÓm cña chóng ta, nh−ng ®· ®em l¹i cho chóng ta ⎯ víi mét nhiÖt t×nh ®¸ng khen ⎯ sù chøng thùc hïng hån nhÊt cho tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña çc quan ®iÓm ®ã. Cã thÓ nªu ra quy luËt sau ®©y: sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ sù

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 49 - 55.

ph¸t triÓn cña çc quan ®iÓm chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· chøng minh hÕt søc hïng hån cho çc quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. Hay lµ nãi kh¸c ®i: mçi khi mét phÇn tö d©n chñ - lËp hiÕn b¾t ®Çu nãi th× xin mäi ng−êi h·y tin r»ng y sÏ b¸c bá quan ®iÓm cña çc chÝnh kh¸ch c«ng nh©n theo xu h−íng tù do, b¸c bá mét çch kh«ng kÐm bÊt kú mét ng−êi m¸c-xÝt nµo.

Cho nªn c«ng nh©n l¹i cµng hÕt søc cÇn ch¨m chó t×m hiÓu chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn: mét lµ, sÏ hiÓu râ ®−îc tªn t− s¶n tù do chñ nghÜa; hai lµ, sÏ häc tËp ®−îc çch nh×n râ h¬n nh÷ng sai lÇm cña mét sè ng−êi ñng hé giai cÊp c«ng nh©n.

Ch¾c ch¾n lµ ta sÏ cã ®−îc chÝnh sù bæ Ých gÊp béi Êy nhê bµi ph¸t biÓu míi ®©y cña tê "Ng«n luËn" nh©n dÞp tê "Tin tøc n−íc Nga" ra nh÷ng lêi tuyªn bè quan träng tr−íc ngµy bÇu cö. §Êy lµ nh÷ng lêi tuyªn bè cña mét ng−êi tr−íc ®©y thuéc "ph¸i kinh tÕ", tøc lµ «ng A-ki-mèp (Vl, Ma-khn«-vª-tx¬), mét phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa thêi kú 1897 - 1902. Nh÷ng lêi tuyªn bè Êy trùc tiÕp bªnh vùc "khèi tiÕn bé" mµ "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" (xin nãi thªm: c−¬ng lÜnh nµy kh«ng ®−îc c«ng bè!) cña nã th× ®· ®−îc «ng A-ki-mèp ⎯ mét kÎ muèn tù x−ng lµ ng−êi d©n chñ - x· héi ⎯ coi lµ mét ®iÒu "hoµn toµn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi §¶ng d©n chñ - x· héi".

Tr−íc ®©y vµ cho tíi nay rÊt nhiÒu ng−êi Êu trÜ vÒ chÝnh trÞ (tõ Pa-ri cho ®Õn Cra-xn«i-¸c-xc¬) vµ nh÷ng nhµ ngo¹i giao sµnh sái (tõ Viªn ®Õn Vin-n«)133 ®Òu b¶o chóng ta r»ng chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa chØ lµ mét "con ngo¸o ép". Çc ngµi ®èi lËp th©n mÕn ¬i, xin h·y xem «ng A-ki- mèp! Ch¾c ch¾n r»ng ë ®©y çc ngµi kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng nÐt râ rµng cña chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. Vµ çc ngµi kh«ng thÓ nãi r»ng A-ki-mèp lµ "ng−êi duy nhÊt", nghÜa lµ lÎ loi, ®éc ®¸o, hÕt søc hiÕm hoi. Bëi v× dï «ng A-ki-mèp cã nhiÒu ®øc tÝnh v« song nh− thÕ

474 V. I. Lª-nin Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp 475

nµo ®i n÷a th× «ng ta còng kh«ng ph¶i lµ tr−êng hîp lÎ loi; nÕu nãi ®ã lµ tr−êng hîp lÎ loi th× râ rµng lµ nãi sai sù thËt. ¤ng ta ph¸t biÓu sau «ng Pr«-c«-p«-vÝch nh−ng nhÊt trÝ víi Pr«-c«-p«-vÝch. ¤ng ta ®· kiÕm ®−îc cho m×nh mét tê b¸o ph¸t hµnh réng r·i cña ph¸i tù do, mét diÔn ®µn tiÖn lîi, cã thÓ phæ biÕn réng r·i nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña «ng ta. ¤ng ta ®· t×m ®−îc cho m×nh "mét tê b¸o rÊt tèt" trong lµng b¸o chÝ tù do chñ nghÜa. ¤i! kh«ng ph¶i, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét ng−êi lÎ loi. Dï cho «ng ta ®· tõ l©u kh«ng gia nhËp mét nhãm nµo; dï cho çi quyÒn cña «ng ta vÒ danh hiÖu ng−êi d©n chñ - x· héi lµ hoµn toµn h÷u danh v« thùc; nh−ng «ng ta ®¹i biÓu cho mét ®−êng lèi chÝnh trÞ cã gèc rÔ s©u xa vµ hiÖn ®ang tån t¹i vµ tuy r»ng th−êng hay ®−îc che giÊu, nh−ng ®−êng lèi Êy lu«n lu«n xuÊt ®Çu lé diÖn mçi khi ®êi sèng chÝnh trÞ h¬i s«i næi lªn mét chót.

Tê "Ng«n luËn" "®¸nh gi¸ hoµn toµn ®óng ®¾n chñ nghÜa hiÖn thùc tØnh t¸o" trong lËp luËn cña «ng A-ki-mèp, nhÊn m¹nh mét çch ®Æc biÖt cã c¶m t×nh ý kiÕn cña «ng nµy cho r»ng "hiÖn nay nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i ®Ò ra çi phÇn nhiÖm vô chÝnh trÞ nµo ®−îc çc tÇng líp nh©n d©n kh¸ réng r·i vµ cã søc m¹nh vÒ chÝnh trÞ ñng hé".

§−¬ng nhiªn lµ tê "Ng«n luËn" mõng rì vÒ c©u nãi ®ã! Çi mµ tê "B×nh minh cña chóng ta" nãi ra víi hµng ngh×n c©u quanh co, lÈn tr¸nh, víi v« sè nh÷ng lêi rµo tr−íc ®ãn sau, víi thñ ®o¹n xãa dÊu vÕt vµ ph« tr−¬ng nh÷ng tõ gi¶ danh m¸c-xÝt tõ l©u ®· lçi thêi, ⎯ th× «ng A-ki-mèp nãi th¼ng ra, víi mét giäng th« kÖch, gi¶n ®¬n, ng©y th¬... hÕt chç nãi.

DÜ nhiªn, vÒ mÆt h×nh thøc th× tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê "TiÕng nãi Nª-va" hoµn toµn cã thÓ kh«ng chÞu mäi tr¸ch nhiÖm vÒ «ng A-ki-mèp. Nh−ng trªn thùc tÕ ®«ng ®¶o ®éc gi¶ ⎯ nh÷ng ng−êi kh«ng hiÓu th«ng th¹o vÒ nh÷ng thñ ®o¹n tinh vi vµ còng kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng ®iÒu tinh

vi ⎯ ®· hÊp thô ë nh÷ng tê b¸o thñ tiªu Êy chÝnh çi "chñ nghÜa A-ki-mèp" vµ chØ hÊp thô chñ nghÜa Êy mµ th«i. M¸c-tèp viÕt: "kh«ng ph¸ ho¹i" c«ng viÖc cña ph¸i tiÕn bé. "§Ò ra çi phÇn nhiÖm vô nµo" ®−îc sù ñng hé cña ph¸i tiÕn bé, ⎯ A-ki-mèp viÕt nh− vËy, vµ dÜ nhiªn «ng ta rµo ®ãn r»ng tÝnh chÊt kh«ng ®¶ng cña ph¸i tiÕn bé lµm cho mäi ®¶ng dÔ dµng gi÷ ®−îc (trªn giÊy tê) tÝnh chÊt ®éc lËp cña m×nh. §Ò ra çi phÇn nhiÖm vô nhiÒu h¬n møc mµ ph¸i tiÕn bé −a thÝch, nh− vËy cã nghÜa lµ "ph¸ ho¹i" c«ng viÖc cña hä: ®ã lµ néi dung thùc sù cña khÈu hiÖu cña M¸c-tèp, néi dung thùc sù Êy ®· lé râ ra th«ng qua cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ sinh ®éng, th«ng qua khèi quÇn chóng mµ «ng A-ki-mèp ®· thùc sù ®¹i diÖn.

Theo quan ®iÓm cña A-ki-mèp, ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé lµ "çc tÇng líp nh©n d©n réng r·i vµ cã søc m¹nh vÒ chÝnh trÞ". §©y chÝnh lµ ®iÒu sai sù thËt cña ph¸i tù do mµ võa råi tê "Ng«i sao Nª-va" ®· viÕt ®Õn trong bµi nãi vÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜa cuéc luËn chiÕn gi÷a nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt víi ph¸i tù do1). Thùc tÕ th× toµn thÓ giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ⎯ bao gåm ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i tiÕn bé cïng nhiÒu ph¸i kh¸c ⎯ lµ mét tÇng líp nh©n d©n rÊt kh«ng réng r·i vµ rÊt kh«ng cã søc m¹nh vÒ chÝnh trÞ.

Giai cÊp t− s¶n kh«ng bao giê cã thÓ trë thµnh mét tÇng líp réng r·i trong nh©n d©n. VÒ mÆt chÝnh trÞ, nã cã thÓ m¹nh vµ thùc sù m¹nh ë mét lo¹t n−íc t− b¶n, chØ cã ®iÒu lµ kh«ng ph¶i ë Phæ, kh«ng ph¶i ë Nga. ë hai n−íc nµy sù bÊt lùc vÒ chÝnh trÞ ®¸ng kinh ng¹c, khñng khiÕp, gÇn nh− kh«ng t−ëng t−îng næi cña giai cÊp t− s¶n hoµn toµn lµ do chç giai cÊp nµy sî çch m¹ng h¬n lµ sî phe ph¶n ®éng rÊt nhiÒu. Cho nªn kh«ng tr¸nh khái ®i ®Õn chç bÊt lùc vÒ chÝnh trÞ. Vµ mäi lËp luËn vÒ "søc m¹nh vÒ chÝnh _______________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 458 - 467.

476 V. I. Lª-nin Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp 477

trÞ" cña giai cÊp t− s¶n, ⎯ nÕu nh÷ng lËp luËn Êy bá qua ®Æc ®iÓm c¬ b¶n ®ã cña t×nh h×nh thùc tÕ ë Nga, ⎯ ®Òu hoµn toµn gi¶ dèi vµ do ®ã hoµn toµn v« tÝch sù.

¤ng A-ki-mèp tá ra lµ mét phÇn tö tù do chñ nghÜa c«ng khai vµ «n hßa nhÊt; «ng ta nãi r»ng: çc ngµi d©n chñ - lËp hiÕn vµ çc ngµi thuéc ph¸i tiÕn bé ¹, chóng t«i coi çc ngµi lµ mét lùc l−îng, chóng t«i hoµn toµn chÊp nhËn c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña çc ngµi (mÆc dï kh«ng cã c−¬ng lÜnh ®ã!), hiÖn nay b¶n th©n chóng t«i ®Ò ra çi phÇn nhiÖm vô nµo mµ çc ngµi ñng hé, chóng t«i chØ yªu cÇu çc ngµi cã mét ®iÒu: "lµm sao c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi còng ®−îc ghi vµo danh s¸ch khèi liªn minh (tiÕn bé)". §Êy lµ nguyªn v¨n nh÷ng c©u viÕt cña A-ki-mèp! T«i ®ång ý hoµn toµn, miÔn lµ çc ngµi ghi tªn t«i vµo danh s¸ch ph¸i tù do!

Tê "Ng«n luËn" thùc sù kh«ng cao th−îng chót nµo khi nã kh−íc tõ thËm chÝ mét yªu cÇu hÕt søc «n hßa nh− vËy. Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn nh¾c nhë «ng A-ki-mèp r»ng vÊn ®Ò nãi ®Õn ë ®©y lµ nh÷ng cö tri ñng hé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u. §èi víi nh÷ng cö tri Êy th× ph¸i d©n chñ - x· héi lµ çi g×? Lµ con sè kh«ng, "trõ nh÷ng thµnh phè lín mµ ng−êi ta kh«ng bµn ®Õn ë ®©y". Vµ tê b¸o chÝnh thøc Êy cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®· h¹ cè d¹y «ng A-ki-mèp ngoan ngo·n vµ dÔ b¶o r»ng "trõ nh÷ng vïng biªn khu ra th× hä (nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi) hÇu nh− ë ®©u còng kh«ng ®−îc xuÊt ph¸t tõ dù ®Þnh ®−a ra nh÷ng øng cö viªn cña m×nh, mµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ quan niÖm vÒ th¾ng lîi cña khèi liªn minh cña ph¸i tiÕn bé ®èi víi khèi liªn minh ph¶n ®éng cña nh÷ng kÎ ¸p bøc nh©n d©n".

Ph¸i tù do ®· kh−íc tõ mét çch th« b¹o lêi xin xá quþ lôy cña mét chÝnh kh¸ch c«ng nh©n theo chñ nghÜa tù do! §Êy lµ mét phÇn th−ëng ®Ých ®¸ng vÒ sù cù tuyÖt kh«ng muèn tiÕn hµnh ®Êu tranh ë çc thµnh phè lín. Bän d©n chñ - lËp hiÕn nãi: nh÷ng thµnh phè lín thuéc vÒ

chóng t«i, bëi v× chóng t«i m¹nh, nh÷ng n¬i kh¸c trong n−íc Nga còng thuéc chóng t«i, v× ph¸i ñng hé chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u m¹nh vµ ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u cña hä còng m¹nh, ®¹o luËt nµy ®¶m b¶o cho chóng t«i gi÷ ®Þa vÞ ®éc quyÒn lµm ph¸i ®èi lËp.

C©u tr¶ lêi Êy kh«ng ph¶i lµ tåi. Bµi häc mµ «ng A-ki- mèp thu ®−îc thËt lµ tµn nhÉn, nh−ng l¹i bæ Ých.

"Ng«i sao Nª-va", sè 14, ngµy 24 th¸ng S¸u 1912 Ký tªn: C. Ph.


478

ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua

B¸o chÝ cho hay r»ng vÊn ®Ò thêi gian triÖu tËp §u-ma nhµ n−íc IV vµ vÊn ®Ò thêi gian bÇu cö §u-ma ®· lµm cho çc giíi cÇm quyÒn n¶y ra nhiÒu ®iÒu hoµi nghi. Mét sè th× chñ tr−¬ng ho·n triÖu tËp §u-ma nhµ n−íc ®Õn th¸ng Giªng; sè kh¸c chñ tr−¬ng ho·n ®Õn th¸ng M−êi. §Õn nay, nh− ng−êi ta nãi, vÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt theo ý kiÕn thø hai. Nh− vËy ngµy bÇu cö ®· gÇn ®Õn n¬i råi, ⎯ tõ nay ®Õn lóc Êy chØ cßn 7 - 9 tuÇn n÷a th«i. CÇn suy nghÜ ®Õn vÊn ®Ò t¨ng c−êng gÊp béi sù nç lùc trong toµn bé c«ng t¸c bÇu cö.

Trong bµi b¸o nµy, t«i muèn bµn ®Õn mét chuyªn ®Ò, chuyªn ®Ò nµy tuy nhiªn l¹i cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng vµ chung ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n. §ã lµ vÊn ®Ò vai trß cña cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua.

T¹i Pª-tÐc-bua, cuéc bÇu cö ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai lµ ®iÓm trung t©m cña toµn bé cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV.

ChØ cã ë Pª-tÐc-bua b¸o chÝ c«ng nh©n míi ho¹t ®éng kh¸ ®«i chót. MÆc dï hÕt søc bÞ truy n·, bÞ ph¹t tiÒn, bÞ b¾t mÊt çc biªn tËp viªn, mÆc dï ë trong mét t×nh c¶nh hÕt søc bÊp bªnh, mÆc dï hÕt søc bÞ c¬ quan kiÓm duyÖt k×m kÑp, b¸o chÝ c«ng nh©n ®ã cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh ®«i chót nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n.

Kh«ng cã nh÷ng tê b¸o ra hµng ngµy th× cuéc bÇu cö sÏ lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®−îc soi s¸ng, vµ ý nghÜa cña nã, xÐt

Trang ®Çu b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 15, ngµy 1 th¸ng B¶y 1912, trong ®ã cã ®¨ng çc bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua" vµ "So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy"

¶nh thu nhá

ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua 481

vÒ mÆt gi¸o dôc chÝnh trÞ cho quÇn chóng, sÏ gi¶m mÊt mét nöa, nÕu kh«ng ph¶i nhiÒu h¬n.

V× thÕ cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua cã ý nghÜa nh− mét mÉu mùc vÒ cuéc vËn ®éng bÇu cö mµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ph¶i ®¶m nhËn tiÕn hµnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn v« cïng gian khæ ë Nga. ë tÊt c¶ çc n¬i kh¸c, c«ng nh©n kh«ng thÓ tiÕn hµnh vËn ®éng bÇu cö mét çch râ rµng ®Ó tÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu thÊy ®−îc. T¹i ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n th× dÜ nhiªn cuéc bÇu cö cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng, nh−ng ë ®©y c«ng nh©n kh«ng thÓ tiÕp xóc víi çc giai cÊp kh¸c trong d©n c−, do ®ã kh«ng thÓ ®Ò ra mét çch thËt réng r·i nh÷ng yªu s¸ch cã tÝnh chÊt toµn d©n, nh÷ng quan ®iÓm vÒ nhiÖm vô chÝnh trÞ chung lµ nh÷ng quan ®iÓm ®· ®−îc ph¸i d©n chñ v« s¶n tiªn tiÕn ®Ò ra ®Ó l·nh ®¹o toµn thÓ phong trµo d©n chñ nãi chung.

ë Pª-tÐc-bua cuéc bÇu cö ®−îc tiÕn hµnh mét çch trùc tiÕp. V× thÕ ë ®©y cuéc ®Êu tranh tr−íc lóc bÇu cö cã thÓ ph¸t triÓn mét çch râ rµng h¬n nhiÒu, døt kho¸t h¬n nhiÒu, mang tÝnh ®¶ng h¬n nhiÒu so víi ë nh÷ng n¬i kh¸c. Çc thµnh phè lín kh¸c còng sÏ cã ý nghÜa quan träng nh− ë Pª-tÐc-bua, nh−ng sù k×m kÑp cña chÝnh quyÒn ë tØnh hÎo l¸nh vÉn cßn nÆng h¬n ë thñ ®«, cho nªn ph¸i d©n chñ c«ng nh©n khã më ®−êng cho m×nh ®−îc, khã lµm cho ng−êi ta ph¶i l¾ng nghe tiÕng nãi cña m×nh.

Sau cïng, ë Pª-tÐc-bua cuéc ®Êu tranh ph¶i diÔn ra gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ t¹i ®oµn tuyÓn cö lo¹i hai. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn xem ®oµn tuyÓn cö lo¹i hai lµ thuéc vÒ m×nh. Mi-li-u-cèp, R«-®i-tsÐp vµ Cót-le lµ ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua.

Ch¶ cÇn ph¶i nãi còng thÊy râ r»ng tuyÖt ®èi kh«ng thÓ xem lµ b×nh th−êng çi t×nh h×nh lµ ph¸i tù do ®¹i diÖn cho sè quÇn chóng cö tri d©n chñ kh¸ ®«ng ®¶o. Cuéc bÇu cö §u-ma II ®· chØ râ r»ng trong hµng ngò cö tri d©n chñ ë thµnh thÞ "sù thèng trÞ" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn hÕt

482 V. I. Lª-nin ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua 483

søc kh«ng v÷ng ch¾c. ë ngay t¹i Pª-tÐc-bua, trong cuéc bÇu cö §u-ma II, "khèi liªn minh ph¸i t¶", tøc lµ khèi liªn minh cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i d©n tóy), kh«ng nh÷ng ®· cã thÓ th¾ng, mµ thËm chÝ ch¾c ch¾n ®· th¾ng nÕu lóc Êy nh÷ng phÇn tö men-sª-vÝch, ®¹i lo¹i nh− §an vµ ®ång bän, kh«ng g©y chia rÏ trong cuéc vËn ®éng bÇu cö cña c«ng nh©n vµ do ®ã lµm cho ph¸i d©n tóy cã th¸i ®é dao ®éng, ng¶ nghiªng hÕt søc tai h¹i cho th¾ng lîi cña sù nghiÖp. ChØ cÇn nh¾c l¹i r»ng t¹i cuéc bÇu cö §u-ma II thËm chÝ §¶ng "x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng" cho ®Õn giê phót cuèi cïng vÉn ®i theo ph¸i men- sª-vÝch, bªnh vùc khèi liªn minh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn!

Theo luËt bÇu cö hiÖn nay th× cã thÓ tiÕn hµnh bá phiÕu l¹i, cho nªn trong vßng ®Çu kh«ng cÇn thiÕt vµ kh«ng ®−îc lËp khèi liªn minh nµo c¶.

ë Pª-tÐc-bua sÏ cã cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ ph¸i tù do. Ph¸i d©n tóy vÞ tÊt sÏ cã ®ñ søc m¹nh ®Ó hµnh ®éng ®éc lËp: hä ®· qu¸ tÝch cùc tù "thñ tiªu" m×nh vµ ®i theo ®−êng lèi cña ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta. V× vËy hÇu nh− ch¾c ch¾n ph¸i d©n chñ c«ng nh©n sÏ cã ®−îc sù ñng hé cña ph¸i d©n chñ t− s¶n (ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n tóy), nÕu kh«ng ph¶i ë vßng ®Çu cña cuéc bÇu cö, th× v« luËn thÕ nµo còng ë vßng bá phiÕu l¹i.

Ph¸i tù do cã thñ lÜnh cña hä lµ «ng Mi-li-u-cèp lµm ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua. Tõ tr−íc ®Õn nay hä vÉn chiÕm ®a sè lín. Nµo lµ tiÒn cña do giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa cung cÊp cho hä, nµo lµ c«ng cô cæ ®éng d−íi h×nh thøc hai tê b¸o ra hµng ngµy, nµo lµ cã trong tay mét tæ chøc thùc tÕ ®−îc dung nhËn, hÇu nh− ®−îc hîp ph¸p hãa de facto, ⎯ tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã t¹o cho §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cã nh÷ng −u thÕ rÊt lín.

ë phÝa c«ng nh©n th× cã quÇn chóng c«ng nh©n, chñ nghÜa d©n chñ triÖt ®Ó vµ trung thùc, lßng h¨ng h¸i vµ lßng trung

thµnh víi sù nghiÖp cña chñ nghÜa x· héi vµ cña phong trµo d©n chñ c«ng nh©n. C«ng nh©n cã thÓ th¾ng, mét khi dùa ®−îc vµo nh÷ng lùc l−îng Êy vµ cã ®−îc mét tê b¸o c«ng nh©n ra hµng ngµy. Cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ®Ó giµnh çc ghÕ ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua, cã mét ý nghÜa toµn quèc hÕt søc to lín trong toµn bé cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV. Nh÷ng kÎ thÝch bµn luËn vÒ "sù thèng nhÊt" cña toµn thÓ ph¸i ®èi lËp ⎯ tõ ph¸i tiÕn bé vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn cho ®Õn phÇn tö thñ tiªu thËn träng vµ kh«n ngoan lµ M¸c- tèp vµ nh÷ng kÎ vông vÒ ng©y ng« nh− Pr«-c«-p«-vÝch vµ A-ki-mèp ⎯ tÊt c¶ bän ®ã ®Òu cè g¾ng bá qua hoÆc lµm lu mê vÊn ®Ò vÒ cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua. Hä bá qua kh«ng nãi ®Õn trung t©m chÝnh trÞ, vµ cã thÓ nãi lµ hä thÝch chui vµo nh÷ng vïng hÎo l¸nh xÐt vÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ. Hä nãi rÊt nhiÒu, rÊt nhiÖt t×nh vµ rÊt hay vÒ nh÷ng ®iÒu nªn lµm ë vßng hai cña cuéc bÇu cö, nghÜa lµ khi phÇn c¬ b¶n, chñ yÕu, quyÕt ®Þnh cña cuéc vËn ®éng bÇu cö ®· kÕt thóc, nh−ng hä "im lÆng mét çch ®Çy ý nghÜa" kh«ng nãi g× vÒ Pª-tÐc-bua, lµ n¬i §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn giµnh ®−îc vµ lµ n¬i mµ ta ph¶i giµnh l¹i cña chóng ®Ó trao tr¶ cho ph¸i d©n chñ.

Theo ®¹o luËt ngµy 11 th¸ng Ch¹p 1905, còng nh− theo ®¹o luËt ngµy 3 th¸ng S¸u 1907, ph¸i d©n chñ ë Pª-tÐc-bua kh«ng cã ®¹i biÓu cña m×nh, cho nªn dïng ch÷ trao tr¶ h×nh nh− kh«ng thÝch hîp. Nh−ng xÐt vÒ toµn bé tiÕn tr×nh cña toµn bé phong trµo gi¶i phãng ë Nga th× Pª-tÐc-bua thuéc vÒ ph¸i d©n chñ vµ ë giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña phong trµo Êy th× ngay c¶ con ®ª hÕt søc cao lµ ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u còng kh«ng thÓ ng¨n c¶n næi "c¬n n−íc lò d©n chñ".

Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ®a sè cö tri ®oµn tuyÓn cö lo¹i hai ®Òu thuéc çc tÇng líp d©n chñ trong d©n c−. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn l«i cuèn ®−îc çc tÇng líp nµy v× thùc sù lõa dèi hä, tù gäi ®¶ng cña m×nh, mét §¶ng t− s¶n qu©n

484 V. I. Lª-nin ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua 485

chñ - tù do chñ nghÜa, lµ ®¶ng d©n chñ. TÊt c¶ nh÷ng bän tù do chñ nghÜa trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang ¸p dông thñ ®o¹n lõa dèi Êy trong çc cuéc bÇu cö vµo tÊt c¶ çc nghÞ viÖn. Cho nªn çc ®¶ng c«ng nh©n ë tÊt c¶ çc n−íc còng ®¸nh gi¸ nh÷ng th¾ng lîi cña m×nh b»ng çch xÐt xem hä ®· t¸ch ®−îc ®Õn chõng mùc nµo ph¸i d©n chñ tiÓu t− s¶n ra khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do.

C¶ nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt Nga n÷a còng ph¶i ®Ò ra cho m×nh nhiÖm vô Êy mét çch râ rµng, døt kho¸t, kiªn quyÕt. V× thÕ khi ®Ò cËp ®Õn nh÷ng thµnh phè lín th× trong çc nghÞ quyÕt th¸ng Giªng næi tiÕng cña hä, hä ®· tuyªn bè th¼ng ra r»ng ë nh÷ng thµnh phè lín cã thÓ lËp ®−îc çc khèi liªn minh v× râ rµng ë ®ã kh«ng cã nguy c¬ Tr¨m ®en, nh−ng chØ liªn minh víi ph¸i d©n chñ ®Ó chèng l¹i ph¸i tù do1). NghÞ quyÕt Êy ®· "®Ò cËp th¼ng vµo vÊn ®Ò chñ chèt nhÊt". Nã trùc tiÕp gi¶i ®¸p mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña s¸ch l−îc bÇu cö. Nã x¸c ®Þnh tinh thÇn, ph−¬ng h−íng, tÝnh chÊt cña toµn bé cuéc vËn ®éng bÇu cö. Tr¸i l¹i, nh÷ng kÎ m¾c sai lÇm nghiªm träng lµ nh÷ng phÇn tö thñ tiªu vÉn thÝch nhËn ®Þnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ "®¹i biÓu" cña "ph¸i d©n chñ thµnh thÞ". Nh÷ng lêi lÏ Êy xuyªn t¹c vÊn ®Ò: nh− vËy lµ nh÷ng th¾ng lîi cña ph¸i tù do ®èi víi ph¸i d©n chñ trong cuéc bÇu cö, nh÷ng thñ ®o¹n lõa g¹t cña ph¸i tù do ®èi víi çc cö tri d©n chñ trong cuéc bÇu cö, ®Òu ®−îc coi lµ nh÷ng b»ng chøng vÒ "chñ nghÜa d©n chñ" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. ë ch©u ¢u cã lÏ ng−êi ta ch−a thÊy hµng chôc vÝ dô chØ ra r»ng çc ®¶ng ph¶n d©n chñ ®· nhiÒu n¨m chi phèi çc tÇng líp d©n chñ kh¸c nhau, cho ®Õn khi nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n ch©n chÝnh, vµ chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, kÐo nh÷ng tÇng líp Êy tho¸t khái ¶nh h−ëng cña çc chÝnh ®¶ng xa l¹ ®èi víi hä vÒ mÆt tinh thÇn. _______________________________________

1) Xem tËp nµy, tr. 179 - 180

Cuéc ®Êu tranh trong cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®Ó giµnh b¸ quyÒn l·nh ®¹o toµn bé phong trµo gi¶i phãng ë Nga.

Vai trß cùc kú quan träng Êy cña cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc- bua cßn dÉn chóng ta ®Õn hai kÕt luËn thùc tiÔn. QuyÒn nhiÒu th× nghÜa vô cao. Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ph¶i thay mÆt toµn thÓ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n toµn n−íc Nga ®Ó tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng bÇu cö trong ®oµn tuyÓn cö d©n thµnh phè lo¹i hai ë Pª-tÐc-bua. Hä ph¶i g¸nh v¸c mét sù nghiÖp vÜ ®¹i vµ khã kh¨n. Hä lµ kiÓu mÉu. Hä ph¶i ph¸t huy ®Õn møc tèi ®a tinh thÇn s¸ng t¹o, nghÞ lùc vµ tÝnh kiªn tr×. Vµ hä ®· lµm nh− vËy trong tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy. Trong cuéc bÇu cö hä còng sÏ ph¶i tiÕp tôc sù nghiÖp ®· ®−îc khëi ®Çu rÊt tuyÖt diÖu Êy.

Toµn thÓ n−íc Nga ®ang ch¨m chó theo dâi cuéc ®Êu tranh bÇu cö ë Pª-tÐc-bua. Toµn thÓ n−íc Nga ph¶i h−íng sù gióp ®ì vµo ®©y. Kh«ng ®−îc sù chi viÖn toµn diÖn cña tÊt c¶ çc n¬i trong n−íc Nga, th× mét m×nh c«ng nh©n Pª-tÐc-bua kh«ng thÓ th¾ng næi "kÎ ®Þch".

"Ng«i sao Nª-va", sè 15, ngµy 1 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: Ph. Ph.


486 So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy 487

So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy

Trong çc bµi tr−íc (xem trong tê "Ng«i sao Nª-va", sè 3 vµ sè 6) chóng t«i ®· dÉn ra nh÷ng sè liÖu c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh chiÕm h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u vµ ®· nªu râ thùc chÊt cña vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga1). Thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ, ⎯ thùc chÊt cña vÊn ®Ò lµ nh− thÕ.

Gi÷a chñ nghÜa t− b¶n ⎯ hiÖn ®ang thèng trÞ trªn toµn thÕ giíi vµ c¶ ë n−íc Nga chóng ta ⎯ vµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ, tøc lµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia cña n«ng d©n, cã m©u thuÉn kh«ng thÓ ®iÒu hßa. ChÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu cò, kiÓu trung cæ, nhÊt ®Þnh sÏ bÞ ph¸ hñy, vµ sù ph¸ hñy Êy mµ cµng kiªn quyÕt, cµng th¼ng tay, cµng m¹nh d¹n, th× cµng tèt h¬n ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña n−íc Nga, ®èi víi c«ng nh©n vµ n«ng d©n, mµ n«ng d©n th× ngoµi ¸ch cña chñ nghÜa t− b¶n cßn bÞ v« sè nh÷ng tµn tÝch trung cæ ®Ì nÆng vµ thèng trÞ.

Mét c©u hái ®−îc ®Æt ra lµ trong thùc tr¹ng nh− vËy lµm sao l¹i cã thÓ ®em so s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«- l−-pin vµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ph¸i d©n tóy? Ch¶

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 339 - 343 vµ 391 - 396.

ph¶i hai c−¬ng lÜnh Êy hoµn toµn ®èi lËp nhau, hay sao? §óng lµ ®èi lËp nhau, nh−ng sù ®èi lËp Êy kh«ng lo¹i trõ mét sù gièng nhau c¨n b¶n gi÷a c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ph¸i d©n tóy. Cô thÓ lµ: c¶ hai c−¬ng lÜnh Êy ®Òu thõa nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸ hñy chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu cò. Nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cho sù nghiÖp "quy ho¹ch ruéng ®Êt" kiÓu Xt«-l−-pin nãi r»ng cÇn ph¶i ph¸ hñy çi cò mét çch thËt nhanh, thËt kiªn quyÕt, nh−ng ph¸ hñy thÕ nµo ®Ó toµn bé g¸nh nÆng cña cuéc ph¸ hñy ®ã r¬i vµo ®a sè nh÷ng n«ng d©n bÞ ph¸ s¶n nhiÒu nhÊt, bÇn cïng nhÊt. Trong khi ®ã ®Þa chñ sÏ kh«ng bÞ mÊt m¸t g× c¶. NÕu ®Þa chñ kh«ng tr¸nh khái bÞ mÊt mét phÇn ruéng ®Êt cña m×nh th× nh÷ng ruéng ®Êt Êy chØ bÞ chuyÓn nh−îng theo sù tháa thuËn tù nguyÖn cña ®Þa chñ vµ theo mét sù ®Þnh gi¸ "c«ng b»ng" xÐt theo çch nh×n cña ®Þa chñ. Nh÷ng n«ng d©n kh¸ gi¶ ph¶i ®−îc ñng hé vµ kh«ng ®−îc chïn b−íc tr−íc sù ph¸ s¶n cña ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi "yÕu kÐm".

§ã lµ thùc chÊt c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin. Khi chØ thÞ cho Xt«-l−-pin ®Ò ra c−¬ng lÜnh Êy, Héi ®ång liªn hiÖp quý téc ®· hµnh ®éng nh− mét ®¹i biÓu thùc sù cña bän ph¶n ®éng, kh«ng ph¶i cña bän ba hoa, mµ lµ cña bän ng−êi hµnh ®éng. Héi ®ång liªn hiÖp quý téc ®· tá ra hoµn toµn trung thµnh víi nh÷ng lîi Ých giai cÊp cña m×nh khi nã ®Æt hy väng vµo nh÷ng kÎ m¹nh. Vµ qu¶ thËt lµ sau n¨m 1905, ng−êi ta thÊy râ rµng lµ chØ cã sù b¶o vÖ cña c¶nh s¸t, cña bé m¸y quan liªu th«i th× kh«ng ®ñ ®Ó chèng l¹i n«ng d©n.

Héi ®ång liªn hiÖp quý téc liÖu cßn cã thÓ kiÕm ë ®©u ®−îc nh÷ng b¹n ®ång minh? ChØ cã thÓ t×m kiÕm trong çi thiÓu sè nhá bÐ lµ tÇng líp n«ng d©n kh¸ gi¶, bän "cu-l¾c", bän "ngåi kh«ng ¨n b¸m". Nã kh«ng thÓ t×m kiÕm ë ®©u ra nh÷ng b¹n ®ång minh kh¸c ë n«ng th«n. V× môc ®Ých l«i kÐo vÒ phÝa m×nh nh÷ng "®Þa chñ míi", bän ph¶n ®éng kh«ng chïn

488 V. I. Lª-nin So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy 489

b−íc tr−íc viÖc ®Ó mÆc cho bän "®Þa chñ míi" Êy tha hå c−íp bãc toµn bé n«ng th«n.

NÕu nh− kh«ng tr¸nh khái ph¶i ph¸ hñy th× xin h·y ph¸ hñy chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia, ph¸ hñy mét çch cã lîi cho chóng t«i, cã lîi cho nh÷ng ®Þa chñ míi, ⎯ ®ã lµ thùc chÊt chÝnh s¸ch ruéng ®Êt mµ Héi ®ång liªn hiÖp quý téc ®· chØ thÞ cho Xt«-l−-pin ®Ò ra.

Song xÐt vÒ mÆt lý luËn thuÇn tóy th× cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng cã thÓ thùc hiÖn mét sù ph¸ hñy theo çch kh¸c, mét sù ph¸ hñy kh«ng kÐm kiªn quyÕt vµ thËm chÝ cßn kiªn quyÕt h¬n nhiÒu. ChiÕc gËy hai ®Çu. Ch¼ng h¹n, nÕu ®em 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na ruéng ®Êt thuéc quyÒn cña 30 000 ®Þa chñ trao l¹i cho 10 000 000 hé n«ng d©n céng víi 75 triÖu ®ª-xi-a-ti-na cña hä, nÕu ®em gép c¶ hai sè ruéng ®Êt Êy l¹i vµ sau ®ã ®em ph©n phèi cho nh÷ng n«ng d©n kh¸ gi¶ vµ trung n«ng (bÇn n«ng th× ch¶ lÊy g× mµ cµy ruéng, ch¶ cã h¹t gièng mµ gieo, ch¶ cã g× ®Ó bãn, ®Ó ch¨m sãc ruéng) th× kÕt qu¶ cña cuéc c¶i çch Êy sÏ nh− thÕ nµo?

H·y ®Æt c©u hái Êy ra trªn ph−¬ng diÖn thuÇn tóy kinh tÕ, h·y xem xÐt kh¶ n¨ng cã tÝnh nguyªn t¾c Êy d−íi gi¸c ®é nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cña nÒn kinh tÕ t− b¶n chñ nghÜa trªn toµn thÕ giíi. Ng−êi ta sÏ thÊy c«ng cuéc c¶i t¹o mµ chóng t«i gi¶ ®Þnh, sÏ ®−a l¹i kÕt qu¶ lµ: sù ph¸ hñy chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ sÏ triÖt ®Ó h¬n, kiªn quyÕt h¬n, th¼ng tay h¬n lµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin.

T¹i sao l¹i ph¸ hñy chÝnh chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ vµ chØ ph¸ hñy chÕ ®é Êy? Bëi v× kh«ng mét sù chuyÓn giao ruéng ®Êt nµo tõ chñ nh©n nµy sang chñ nh©n kh¸c vµ thËm chÝ kh«ng mét sù chuyÓn giao nµo tÊt c¶ ruéng ®Êt vµo tay nhµ n−íc (mµ trong khoa kinh tÕ chÝnh trÞ ng−êi ta gäi lµ "quèc h÷u hãa" ruéng ®Êt) l¹i cã thÓ thñ tiªu ⎯ xÐt vÒ thùc chÊt ⎯ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt t− b¶n chñ nghÜa. ChÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt t− b¶n chñ

nghÜa cã nghÜa lµ: kÎ chiÕm h÷u ruéng ®Êt lµ kÎ cã t− b¶n vµ thÝch nghi tèt nhÊt víi thÞ tr−êng. Dï cho ruéng ®Êt thuéc quyÒn së h÷u cña ai ®i n÷a, thuéc së h÷u cña ®Þa chñ cò, thuéc nhµ n−íc hay thuéc vÒ ng−êi n«ng d©n cã phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia, th× ruéng ®Êt còng vÉn kh«ng tr¸nh khái r¬i vµo tay nghiÖp chñ nµo lu«n lu«n cã thÓ thuª nh÷ng ruéng ®Êt Êy. ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n, chÕ ®é thuª ruéng ®Êt ngµy cµng ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cã rÊt nhiÒu h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt. Kh«ng mét sù cÊm ®o¸n nµo cã thÓ ng¨n c¶n nhµ t− b¶n, ng−êi nghiÖp chñ cã t− b¶n vµ hiÓu biÕt thÞ tr−êng, trong viÖc hä v¬ vÐt ruéng ®Êt, mét khi thÞ tr−êng thèng trÞ toµn bé nÒn s¶n xuÊt x· héi, nghÜa lµ mét khi nÒn s¶n xuÊt Êy vÉn mang tÝnh chÊt t− b¶n chñ nghÜa.

Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ. So víi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt, th× chÕ ®é thuª ruéng ®Êt thËm chÝ l¹i thuËn tiÖn h¬n cho chñ nghÜa t− b¶n thuÇn tóy, cho viÖc thÝch nghi víi thÞ tr−êng mét çch ®Çy ®ñ nhÊt, tù do nhÊt, "lý t−ëng" nhÊt. T¹i sao vËy? T¹i v× chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt g©y khã kh¨n cho viÖc chuyÓn ruéng ®Êt tõ tay nµy qua tay kh¸c, k×m h·m kh«ng cho viÖc sö dông ruéng ®Êt thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña thÞ tr−êng, lµm cho ruéng ®Êt g¾n chÆt víi mét gia ®×nh nµo ®ã hoÆc mét ç nh©n nµo ®ã vµ víi nh÷ng kÎ thõa kÕ nã, mÆc dï ®ã lµ nh÷ng chñ ruéng kÐm. ChÕ ®é thuª ruéng ®Êt lµ mét h×nh thøc linh ho¹t h¬n, khiÕn cho viÖc sö dông ruéng ®Êt ®−îc thÝch nghi víi thÞ tr−êng mét çch ®¬n gi¶n nhÊt, dÔ dµng nhÊt, nhanh chãng nhÊt.

Còng v× vËy mµ n−íc Anh kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ trong sè çc n−íc t− b¶n kh¸c, mµ lµ mét n−íc cã mét c¬ cÊu ruéng ®Êt hoµn chØnh nhÊt xÐt theo quan ®iÓm chñ nghÜa t− b¶n, nh− M¸c ®· chØ râ trong bµi phª ph¸n Rèt-bÐc-tót134. C¬ cÊu ruéng ®Êt ë Anh nh− thÕ nµo? §ã lµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu cò, chÕ ®é l·nh chóa, bªn c¹nh ®ã lµ chÕ ®é thuª ruéng ®Êt kiÓu míi, tù do, thuÇn tóy t− b¶n chñ nghÜa.


NÕu chÕ ®é l·nh chóa Êy tån t¹i trong khi kh«ng cßn çc l·nh chóa n÷a, nghÜa lµ nÕu ruéng ®Êt lµ së h÷u cña nhµ n−íc chø kh«ng ph¶i cña çc l·nh chóa, th× sao? §ã sÏ lµ mét c¬ cÊu ruéng ®Êt cßn hoµn thiÖn h¬n, xÐt theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa t− b¶n, vµ viÖc sö dông ruéng ®Êt ®−îc thÝch øng mét çch tù do h¬n víi thÞ tr−êng; ruéng ®Êt, víi tÝnh çch lµ ®èi t−îng kinh doanh, ®−îc huy ®éng mét çch dÔ dµng h¬n; cuéc ®Êu tranh giai cÊp vèn cã cña mäi chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt t− b¶n chñ nghÜa, diÔn ra mét çch tù do h¬n, réng r·i h¬n, râ rµng h¬n vµ døt kho¸t h¬n.

Cho nªn mét n−íc mµ cµng l¹c hËu h¬n so víi chñ nghÜa t− b¶n thÕ giíi, mét n−íc cµng ph¶i tiÕn m¹nh h¬n ®Ó ®uæi kÞp çc n−íc l¸ng giÒng, mét n−íc cµng "bá mÆc" "bÖnh" cña m×nh, ⎯ bÖnh ®©y lµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ vµ nÒn kinh tÕ nhá víi chÕ ®é n« dÞch, ⎯ mét n−íc cµng bøc thiÕt ph¶i ph¸ hñy tËn gèc tÊt c¶ çc quan hÖ chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ toµn bé ®êi sèng n«ng nghiÖp, ⎯ th× trong d©n c− n«ng nghiÖp cña n−íc ®ã l¹i cµng xuÊt hiÖn vµ lan trµn hÕt søc réng r·i ®ñ çc lo¹i t− t−ëng vµ ch−¬ng tr×nh quèc h÷u hãa ruéng ®Êt.

N¨m 1905 vµ c¶ hai §u-ma ®Çu ®Òu ®· chøng minh mét çch kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc ⎯ cßn §u-ma III th× ®· x¸c nhËn mét çch gi¸n tiÕp, th«ng qua çc ®¹i biÓu "n«ng d©n" cña m×nh (nh÷ng ®¹i biÓu ®· ®−îc sµng läc qua çi sµng cña ®Þa chñ") ⎯ r»ng trong n«ng d©n Nga ®ang lan trµn hÕt søc réng r·i ®ñ mäi thø t− t−ëng vµ ch−¬ng tr×nh quèc h÷u hãa ruéng ®Êt. Tr−íc khi t¸n thµnh hoÆc phª ph¸n nh÷ng t− t−ëng Êy, ta cÇn ph¶i ®Æt cho m×nh mét c©u hái: t¹i sao nh÷ng t− t−ëng Êy l¹i lan trµn réng r·i nh− thÕ, sù tÊt yÕu kinh tÕ nµo ®· lµm n¶y sinh ra nh÷ng t− t−ëng Êy?

ChØ phª ph¸n nh÷ng t− t−ëng Êy xÐt vÒ ph−¬ng diÖn tÝnh hoµn chØnh bªn trong, tÝnh chÆt chÏ hay lµ tÝnh ®óng

®¾n cña chóng vÒ lý luËn, th× kh«ng ®ñ. CÇn phª ph¸n nh÷ng t− t−ëng Êy xÐt vÒ ph−¬ng diÖn tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ ®· ®−îc ph¶n ¸nh trong çc t− t−ëng Êy, dï cho sù ph¶n ¸nh Êy ®«i khi cã tÝnh chÊt "bÊt th−êng", kh«ng chÝnh x¸c, "mÐo mã" nh− thÕ nµo ®i n÷a.

TÊt yÕu kinh tÕ ®· ®Î ra nh÷ng t− t−ëng quèc h÷u hãa ruéng ®Êt trong n«ng d©n Nga thêi kú ®Çu thÕ kû XX, ®ã lµ sù tÊt yÕu ph¶i ph¸ hñy mét çch quyÕt liÖt chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cò. T− t−ëng "chia b×nh qu©n" toµn bé ruéng ®Êt lµ t− t−ëng vÒ b×nh ®¼ng, t− t−ëng Êy tÊt yÕu n¶y sinh ra trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng tµn d− cña chÕ ®é n«ng n«, vµ nh÷ng t− t−ëng Êy kh«ng tr¸nh khái chuyÓn sang lÜnh vùc ruéng ®Êt trong t×nh h×nh thùc tÕ lµ 30 000 tªn "chñ n«ng n« cuèi cïng" chiÕm h÷u 70 triÖu ®ª-xi-a-ti-na, cßn 10 000 000 n«ng d©n bÞ n« dÞch th× chØ cã 75 triÖu ®ª-xi-a-ti-na.

Kh«ng cã g× lµ kh«ng t−ëng trong t− t−ëng muèn chuyÓn sè ruéng ®Êt lo¹i thø nhÊt sang lo¹i thø hai, hay nãi ®óng h¬n, chuyÓn vµo tay nh÷ng chñ nh©n lo¹i thø hai. ChØ cã sù m¬ −íc sau ®©y míi lµ kh«ng t−ëng: m¬ −íc vÒ sù b×nh ®¼ng gi÷a nh÷ng ng−êi chñ ruéng ®Êt trong ®iÒu kiÖn cã sù thèng trÞ cña thÞ tr−êng, m¬ −íc vÒ "quyÒn cã ruéng ®Êt" cña tÊt c¶ "çc nam n÷ c«ng d©n" (kÓ c¶ nh÷ng ng−êi kh«ng kinh doanh ruéng ®Êt) d−íi chÕ ®é t− b¶n. Song tÝnh chÊt kh«ng t−ëng cña nh÷ng t− t−ëng Êy kh«ng cho phÐp chóng ta quªn tÝnh hiÖn thùc ch©n chÝnh nhÊt vµ sinh ®éng nhÊt cña çi thùc sù Èn ®»ng sau nh÷ng t− t−ëng Êy.

Chñ tr−¬ng thñ tiªu mäi h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu trung cæ, h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ vµ h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia v.v., kh«ng cã g× lµ kh«ng t−ëng. Muèn c¾t ®øt nh÷ng quan hÖ cò vÒ ruéng ®Êt th× kh«ng cã g× lµ kh«ng t−ëng. Tr¸i l¹i, chÝnh sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ®ßi mét çch hÕt søc bøc thiÕt ph¶i cã sù c¾t ®øt nh− vËy. D−íi chÕ ®é t− b¶n


kh«ng thÓ cã "chia b×nh qu©n" ruéng ®Êt, còng nh− "x· héi hãa" ruéng ®Êt. §Êy chØ lµ kh«ng t−ëng.

D−íi chÕ ®é t− b¶n, xÐt vÒ mÆt kinh tÕ, quèc h÷u hãa ruéng ®Êt lµ ®iÒu hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®−îc, vµ v« luËn thÕ nµo ⎯ nghÜa lµ dï cã ®−îc tiÕn hµnh nh− thÕ nµo ®i n÷a, bÊt kÓ ai tiÕn hµnh, trong ®iÒu kiÖn nµo, v÷ng ch¾c vµ l©u dµi hay lµ kh«ng v÷ng ch¾c vµ ng¾n ngñi ⎯ th× ý nghÜa thùc tÕ cña viÖc quèc h÷u hãa còng sÏ lµ thñ tiªu ®Õn møc tèi ®a tÊt c¶ tÝnh chÊt trung cæ trong chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt ë Nga vµ trong ®êi sèng n«ng nghiÖp ë Nga, lµ lµm cho chÕ ®é sö dông ruéng ®Êt vµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt míi thÝch nghi mét çch tù do nhÊt víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña thÞ tr−êng thÕ giíi.

T¹m thêi h·y t−ëng t−îng r»ng ch−¬ng tr×nh cña ph¸i d©n tóy çnh t¶ ®−îc thùc hiÖn dï ë d−íi h×nh thøc chia ®Òu tÊt c¶ ruéng ®Êt cho tÊt c¶ nam n÷ c«ng d©n. D−íi chÕ ®é t− b¶n viÖc chia ®Òu Êy lµ mét ®iÒu hÕt søc kú qu¸i. D−íi chÕ ®é t− b¶n th× viÖc chia ®Òu Êy kh«ng ®øng v÷ng ®−îc, kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®−îc dï lµ mét n¨m. Nh−ng nh− thÕ ph¶i ch¨ng cã nghÜa lµ kÕt qu¶ cña viÖc chia ®Òu Êy sÏ chØ lµ con sè kh«ng hoÆc lµ mét b−íc tiªu cùc?

Hoµn toµn kh«ng ph¶i nh− thÕ! KÕt qu¶ cña viÖc chia ®Òu Êy sÏ lµ ®iÒu tÝch cùc lín, hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu tÝch cùc nh− nh÷ng ng−êi d©n tóy çnh t¶ mong ®îi, mµ lµ mét ®iÒu tÝch cùc hÕt søc thùc tÕ. §iÒu tÝch cùc ®ã lµ ë chç bÊt cø sù kh¸c biÖt nµo gi÷a çc h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt hiÖn nay, chiÕm h÷u theo ®¼ng cÊp vµ theo cÊp bËc, ®Òu bÞ thñ tiªu. §©y sÏ lµ ®iÒu rÊt cã lîi cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, cho chñ nghÜa t− b¶n, cho giai cÊp v« s¶n, bëi v× ®èi víi sù ph¸t triÓn cña n−íc Nga th× kh«ng cã g× tai h¹i h¬n lµ chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt kiÓu cò hiÖn nay ë n−íc ta. C¶ h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, còng nh− h×nh thøc chiÕm h÷u ruéng ®Êt ®−îc chia, ®Òu hoµn toµn lµ nh÷ng h×nh thøc chiÕm h÷u kiÓu n«ng n«.

Sù chia b×nh qu©n Êy cña hä sÏ kh«ng ®øng v÷ng ®−îc, nh−ng ®ång thêi còng kh«ng thÓ cã sù quay trë vÒ çi cò! Kh«ng mét sù "håi phôc" nµo l¹i cã thÓ lµm sèng l¹i nh÷ng ranh giíi ®· bÞ xãa bá. Kh«ng mét lùc l−îng chÝnh trÞ nµo trªn thÕ giíi l¹i cã thÓ ng¨n c¶n sù thiÕt lËp nh÷ng ranh giíi míi, nh÷ng ®−êng giíi h¹n míi, nh÷ng h×nh thøc sö dông míi vÒ ruéng ®Êt phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi cña thÞ tr−êng.

"Ng¨n ruéng", ⎯ t«i nhí lµ mét phÇn tö d©n tóy çnh t¶ ®· ph¸t biÓu nh− vËy trong §u-ma II. ¤ng nµy t−ëng r»ng lµm nh− vËy sÏ ®¹t tíi chÕ ®é "sö dông ruéng ®Êt b×nh qu©n". ¤ng ta ®· sai lÇm. Nh−ng nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña «ng ta ⎯ ®©y lµ sù mØa mai cña lÞch sö! ⎯ l¹i lµ lêi ph¸t biÓu cña tªn t− s¶n triÖt ®Ó nhÊt vµ t¸o b¹o nhÊt, cÊp tiÕn nhÊt, nã nhËn thøc râ tÝnh chÊt phi lý cña nh÷ng "hµng rµo" cò, kiÓu trung cæ cña chÕ ®é chiÕm h÷u "ruéng ®Êt ®−îc chia", "cña quý téc", "cña nhµ thê" v. v. vµ v. v., c¶m thÊy cÇn ph¶i ph¸ hñy tÊt c¶ nh÷ng hµng rµo Êy ®Ó ph©n phèi l¹i ruéng ®Êt. Nh−ng sÏ kh«ng ph¶i lµ ph©n phèi "theo ®Çu ng−êi" nh− sù m¬ −íc cña anh chµng d©n tóy nä, mµ sÏ c¨n cø theo t− b¶n, nh− thÞ tr−êng ®ßi hái.

Nh÷ng ch−¬ng tr×nh x©y dùng cña ph¸i d©n tóy chØ lµ ®iÒu kh«ng t−ëng. Nh−ng trong nh÷ng ch−¬ng tr×nh Êy cã yÕu tè ph¸ ho¹i ®èi víi chÕ ®é trung cæ. Vµ yÕu tè Êy hoµn toµn kh«ng cã g× lµ kh«ng t−ëng. §ã lµ hiÖn thùc sinh ®éng nhÊt. §ã lµ hiÖn thùc triÖt ®Ó nhÊt vµ tiÕn bé xÐt theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa t− b¶n vµ cña giai cÊp v« s¶n.

Chóng t«i tãm t¾t ng¾n gän nh÷ng quan ®iÓm cña chóng t«i. Sù gièng nhau thùc tÕ gi÷a c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ph¸i d©n tóy chÝnh lµ ë chç c¶ hai ®Òu nh»m ph¸ hñy tËn gèc chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cò, kiÓu trung cæ. Çi ®ã rÊt tèt. ChÕ ®é chiÕm h÷u Êy chØ ®¸ng ®Ó ph¸ huû. Nh÷ng phÇn tö ph¶n ®éng nhÊt lµ nh÷ng phÇn tö d©n chñ - lËp hiÕn trong tê

494 V. I. Lª-nin 495

"Ng«n luËn" vµ tê "Tin tøc n−íc Nga", nh÷ng kÎ ®· tr¸ch cø Xt«-l−-pin vÒ chñ tr−¬ng ph¸ hñy, ®¸ng lÏ lµ ph¶i chøng minh sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸ hñy mét çch triÖt ®Ó h¬n vµ kiªn quyÕt h¬n. Trong bµi b¸o sau chóng ta sÏ thÊy r»ng viÖc ph¸ hñy theo kiÓu Xt«-l−-pin kh«ng thÓ thñ tiªu ®−îc t×nh tr¹ng n« dÞch vµ chÕ ®é lao dÞch, nh−ng sù ph¸ hñy theo kiÓu ph¸i d©n tóy th× l¹i cã thÓ thñ tiªu ®−îc t×nh tr¹ng Êy1).

T¹m thêi chóng t«i chØ xin nªu lªn r»ng kÕt qu¶ duy nhÊt vµ hoµn toµn thùc tÕ cña viÖc ph¸ hñy theo kiÓu Xt«- l−-pin lµ n¹n ®ãi cña 30 triÖu ng−êi. Vµ cã ®iÒu ch−a râ lµ: viÖc ph¸ hñy theo kiÓu Xt«-l−-pin cã d¹y cho nh©n d©n Nga hiÓu râ ph¶i ph¸ hñy triÖt ®Ó h¬n hay kh«ng. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, nã ®ang d¹y ®iÒu ®ã. Cã d¹y ®Õn n¬i ®Õn chèn hay kh«ng, ®iÒu ®ã thêi gian sÏ tr¶ lêi.

"Ng«i sao Nª-va", sè 15, ngµy 1 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: R. X.


_______________________________________ 1) Xem Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 22, tr. 16 - 26.

T×nh h×nh trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga vµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· tr¶i qua nh÷ng n¨m gian khæ ch−a tõng thÊy cña thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng hoµnh hµnh, vµ hiÖn nay ®ang ë trªn con ®−êng ®óng ®¾n ®i tíi phôc håi tæ chøc cña m×nh, cñng cè lùc l−îng cña m×nh vµ ¶nh h−ëng l·nh ®¹o cña m×nh ®èi víi giai cÊp v« s¶n Nga, lµ giai cÊp ®· gi¸ng cho chÕ ®é chuyªn chÕ nh÷ng ®ßn m¹nh mÏ vµo n¨m 1905 vµ lµ giai cÊp sÏ ph¸ tan chÕ ®é ®ã trong cuéc çch m¹ng s¾p tíi.

Nh÷ng n¨m gian khæ 1908 - 1911 lµ nh÷ng n¨m ph©n liÖt; chÝnh trong thêi gian ®ã Ban l·nh ®¹o trung −¬ng hiÖn nay cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va ⎯ n¨m 1906 ®¶ng nµy ®· gia nhËp ®¶ng ta vµ ®· cïng ®i víi chóng t«i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ®Ó chèng l¹i bän men-sª-vÝch c¬ héi chñ nghÜa ⎯ ®· t¸ch ra khái §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Ba-lan cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ mét çch cã phª ph¸n viÖc Ban l·nh ®¹o trung −¬ng hiÖn nay ly khai §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. V× vËy t«i hÕt søc s½n sµng chÊp nhËn ®Ò nghÞ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V¸c-sa-va cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va, ®Ò nghÞ tr×nh bµy ng¾n gän trªn tê "B¸o c«ng nh©n"135 nh÷ng nguyªn nh©n cña sù ph©n biÖt trong ®¶ng vµ vai trß ®¸ng buån cña Ban l·nh ®¹o trung

496 V. I. Lª-nin T×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 497

−¬ng hiÖn nay trong sù viÖc ®ã, vµ v¹ch ra nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña giai cÊp v« s¶n d©n chñ - x· héi toµn n−íc Nga.

I

Çc ®ång chÝ c«ng nh©n Ba-lan ®Òu biÕt râ nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a ph¸i b«n-sª-vÝch vµ ph¸i men-sª-vÝch trong thêi kú çch m¹ng n¨m 1905. NhiÒu ®¹i biÓu lçi l¹c cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va nh− R«-da Lóc-x¨m-bua, tho¹t ®Çu, n¨m 1904, ®· ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi men- sª-vÝch, nh−ng råi çch m¹ng ch¼ng bao l©u sau ®· bãc trÇn sai lÇm cña hä sau khi ®· chøng minh râ rµng chñ nghÜa c¬ héi cña ph¸i men-sª-vÝch.

Thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng hoµnh hµnh nh÷ng n¨m 1908 - 1911 ®· ®Î ra mét giai ®o¹n míi trong lÞch sö n−íc Nga. ChÕ ®é chuyªn chÕ giµ cçi ®· nhÝch lªn thªm mét b−íc n÷a theo h−íng tiÕn ®Õn chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n. §u-ma cña bän ®Þa chñ vµ cña giai cÊp t− s¶n ®· xuÊt hiÖn. ChÕ ®é Nga hoµng cßn ch−a mÊt tÝnh chÊt n«ng n«, nh−ng nã ®· tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ruéng ®Êt t− s¶n mµ môc ®Ých lµ thiÕt lËp thËt nhanh chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, b»ng çch lµm ph¸ s¶n ®Õn møc ch−a tõng thÊy vµ giÕt h¹i hµng triÖu n«ng d©n. Ph¸i tù do t− s¶n ®· thùc hiÖn mét sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ sang phÝa ph¶n çch m¹ng vµ ®· thùc hiÖn nh÷ng b−íc ph¶n béi thËt sù.

Trong hµng ngò trÝ thøc nãi chung cã hiÖn t−îng phæ biÕn lµ chia rÏ vµ t¶n m¹n ch−a tõng thÊy. Sù ®µn ¸p cña Nga hoµng lµ kÎ ®ang tr¶ thï çch m¹ng vµ hµng lo¹t lêi vu ço cña nh÷ng tªn ph¶n béi ®· ®æ lªn ®Çu giai cÊp v« s¶n.

NhiÖm vô cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ b¶o vÖ, g×n gi÷ §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n, b»ng çch thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi.

Ngay nh÷ng b−íc ®Çu tiªn ®Ó ®i ®Õn gi¶i quyÕt nhiÖm vô nµy ®· lµm lé râ nh÷ng trµo l−u míi, ph¶n v« s¶n trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng trµo l−u Êy ph¸ ho¹i b¶n th©n sù tån t¹i cña ®¶ng. Nh÷ng trµo l−u ®ã lµ do hoµn c¶nh lÞch sö cña thêi kú ph¶n çch m¹ng ë n−íc ta ®Î ra. Nh÷ng trµo l−u t− s¶n Êy lµ chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi.

Ph¸i thñ tiªu bÞ lµn sãng ®µo ngò cña t− s¶n cuèn lÊy, ®· tõ bá çch m¹ng. Chóng ®· tá ra tuyÖt väng ®èi víi ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ ®i t×m cho m×nh mét miÕng ®Êt hîp ph¸p duy nhÊt trong çi chÕ ®é cai trÞ gäi lµ "lËp hiÕn" ⎯ chÕ ®é ngµy 3 (16) th¸ng S¸u ⎯ vµ rªu rao viÖc ®æi míi chÕ ®é Êy theo hiÕn ph¸p. "§¶ng c«ng nh©n c«ng khai" vµ nh÷ng khÈu hiÖu c¶i çch theo hiÕn ph¸p, ⎯ ®Êy chÝnh lµ thùc chÊt chÝnh s¸ch cña hä. §ã kh«ng ph¶i lµ mét chÝnh s¸ch d©n chñ - x· héi, mµ lµ chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.

Râ rµng, ®em so s¸nh bän thñ tiªu víi nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa T©y ¢u trong néi bé çc ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (nh− çch lµm cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng hiÖn nay do chÞu ¶nh h−ëng cña T−-sca) th× qu¶ lµ mét chuyÖn nùc c−êi. Nh÷ng kÎ thñ tiªu ë n−íc ta kh«ng c«ng nhËn ®¶ng víi h×nh thøc bÊt hîp ph¸p, nghÜa lµ h×nh thøc hiÖn nay cña ®¶ng; chóng lËp ra mét ®¶ng hîp ph¸p míi. §ã kh«ng ph¶i lµ mét trµo l−u trong néi bé ®¶ng, mµ lµ sù t¸ch ra khái ®¶ng. Sù tõ bá ®¶ng mét çch tr¾ng trîn vµ viÖc bän thñ tiªu ph¸ ho¹i ®¶ng ®· g©y nªn sù chèng ®èi gay g¾t cña ngay b¶n th©n nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch. Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n thuéc ph¸i men-sª-vÝch ë n−íc Nga ®· kh«ng theo bän thñ tiªu, cßn phÇn tö men-sª-vÝch Plª- kha-nèp ë ngoµi n−íc th× ®øng ®Çu nh÷ng ng−êi men-sª- vÝch "ñng hé ®¶ng" (ph¸i chèng thñ tiªu). Plª-kha-nèp giê ®©y ®· thõa nhËn c«ng khai vµ râ rµng trªn b¸o chÝ lµ bän thñ tiªu ®ang thµnh lËp mét ®¶ng míi136.


§Ó th«ng b¸o cho çc c«ng nh©n Ba-lan biÕt, chóng t«i xin nãi thªm r»ng nh÷ng c¬ quan ng«n luËn chñ chèt cña bän thñ tiªu lµ: ë ngoµi n−íc th× cã tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" (M¸c-tèp, §an, ¸c-xen-rèt vµ nh÷ng kÎ kh¸c thuéc ph¸i "TiÕng nãi"); ë Nga th× cã tê "B×nh minh cña chóng ta" (P«-t¬-rª-xèp, Lª-vi-tx¬-ki, Tsª-rª-va-nin, v. v.). "Ph¸i triÖu håi" (tõ ch÷ "triÖu håi" çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ë §u-ma III mµ ra) ®· tÈy chay §u-ma III, mµ kh«ng hiÓu sù cÇn thiÕt ph¶i lîi dông diÔn ®µn cña §u- ma vµ mäi "kh¶ n¨ng hîp ph¸p" ®Ó lµm c«ng t¸c d©n chñ - x· héi çch m¹ng. Nh÷ng khÈu hiÖu cña s¸ch l−îc çch m¹ng n¨m 1905 ®· bÞ hä biÕn thµnh nh÷ng c©u v« nghÜa. Kinh nghiÖm ch¼ng bao l©u ®· v¹ch ra r»ng viÖc tÈy chay §u-ma III lµ mét sù phi lý, thËm chÝ ®· ®−a nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga chñ tr−¬ng tÈy chay vµo con ®−êng v« chÝnh phñ, mÆc dï hä kh«ng muèn nh− thÕ. NÕu nh− håi mïa hÌ n¨m 1907 ®a sè çc ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch ®· chñ tr−¬ng tÈy chay, th× ngay håi mïa xu©n n¨m 1908 hä ®· nhËn ra bµi häc kinh nghiÖm vµ chèng l¹i hÕt søc m·nh liÖt sù cæ ®éng cña nh÷ng "kÎ triÖu håi" ë Pª-tÐc-bua vµ ë M¸t-xc¬-va. Sau sù thÊt b¹i hoµn toµn ®ã ë n−íc Nga, bän triÖu håi vµ nh÷ng kÎ b¶o vÖ chóng ®· sèng vÊt v−ëng ë n−íc ngoµi d−íi h×nh thøc mét nhãm nhá hoµn toµn bÊt lùc lÊy tªn lµ ph¸i "TiÕn lªn" (Lu-na-ts¸c-xki, A-lÕch-xin-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c).

Còng ch¼ng cÇn ph¶i nãi thªm r»ng do sù non yÕu cña phÇn ®«ng çc tæ chøc ë Nga, do çc nhãm ë ngoµi n−íc xa rêi c«ng t¸c ë Nga nªn phÇn lín nh÷ng nhãm Êy ®· hoµn toµn "tù do" ph¸ ho¹i vµ lµm tan r· ®¶ng, kh«ng hÒ c«ng nhËn bÊt kú mét kû luËt nµo vµ kh«ng cã mét giÊy ñy nhiÖm nµo cña bÊt kú mét tæ chøc nµo ë Nga vÒ viÖc l·nh ®¹o c¬ quan ng«n luËn, vÒ viÖc xuÊt b¶n s¸ch vµ truyÒn ®¬n. Ngoµi nh÷ng nhãm nhá cã nh÷ng quan ®iÓm nguyªn t¾c kh¸c nhau, ®· xuÊt hiÖn, ⎯ nh− vÉn th−êng thÊy, ⎯ nh÷ng nhãm

nhá lÎ tÎ hoµn toµn v« nguyªn t¾c, hä m−u tÝnh kiÕm mét çi vèn chÝnh trÞ b»ng lèi bu«n n−íc bät, b»ng thñ ®o¹n ngo¹i giao vÆt, b»ng nh÷ng m−u m« x¶o quyÖt nóp d−íi danh nghÜa "hßa gi¶i" vµ "thèng nhÊt" ®¶ng. Nh÷ng tay cù ph¸ch cì lín trong lÜnh vùc nµy lµ T¬-rèt-xki víi tê b¸o "Sù thËt" ë Viªn vµ T−-sca víi Ban l·nh ®¹o trung −¬ng.

II

VÊn ®Ò ®Æt ra cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ lµm thÕ nµo ®Ó phôc håi ®¶ng.

Râ rµng lµ kh«ng thÓ cïng phôc håi ®¶ng víi nh÷ng kÎ muèn thñ tiªu ®¶ng, còng nh− víi nh÷ng kÎ tÈy chay §u-ma vµ tÈy chay nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p; hoÆc lµ nh÷ng nhãm nhá ë ngoµi n−íc ®ang tiÕn hµnh çc chÝnh s¸ch t− s¶n Êy, cÇn ph¶i tõ bá chÝnh s¸ch ®ã ®i mµ chÞu phôc tïng tuyÖt ®¹i ®a sè çc tæ chøc, çc nhãm vµ çc tiÓu tæ ë n−íc Nga, hoÆc lµ n−íc Nga ph¶i kh«i phôc ®¶ng, bÊt chÊp nh÷ng nhãm nhá Êy ë ngoµi n−íc.

Vµo th¸ng Giªng 1910 lÇn cuèi cïng Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· häp héi nghÞ toµn thÓ ®Þnh cøu nh÷ng phÇn tö thñ tiªu vµ triÖu håi ®ang t¸ch khái §¶ng d©n chñ - x· héi, ®−a hä vµo con ®−êng ho¹t ®éng cña ®¶ng. TÝnh chÊt lè bÞch vµ tÝnh chÊt phi d©n chñ - x· héi cña c¶ hai khuynh h−íng nµy thËt ®· râ rµng ®Õn nçi kh«ng mét ai d¸m b¶o vÖ hä. TÊt c¶ ®Òu nhÊt trÝ c«ng nhËn r»ng ®Êy lµ nh÷ng khuynh h−íng t− s¶n, r»ng chØ cã ®o¹n tuyÖt víi chóng th× míi cã thÓ t¹o ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó phôc håi ®¶ng.

Nh−ng chØ mét quyÕt ®Þnh nhÊt trÝ th«i th× ch−a ®ñ, nÕu nh− sau ®ã kh«ng cã mét hµnh ®éng thèng nhÊt. ChÝnh nh÷ng kÎ thñ tiªu vµ triÖu håi, bÊt chÊp nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®· kh«ng gi¶m bít mµ cßn t¨ng c−êng c«ng viÖc ph¸ ho¹i cña m×nh.


Sù thËt lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng ®· ®Êu tranh b¶o vÖ ®¶ng, d−íi sù l·nh ®¹o cña nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi Ba-lan trong suèt mét n¨m r−ìi (th¸ng Giªng 1910 - th¸ng S¸u 1911), ®ång thêi phÇn tö men-sª-vÝch Plª-kha-nèp ®· tÝch cùc gióp ®ì trong cuéc ®Êu tranh chèng bän thñ tiªu.

§em hÕt søc ra ®Ó "ho¹t ®éng" chèng ®¶ng th× cã ph¸i thñ tiªu, ph¸i "TiÕn lªn", T¬-rèt-xki vµ ph¸i Bun. Nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a th× dao ®éng vµ th−êng ñng hé ph¸i thñ tiªu.

Bän thñ tiªu ®· ®−a ho¹t ®éng ph¸ ho¹i cña m×nh lªn ®Õn møc thñ tiªu Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng! Héi nghÞ toµn thÓ ®· quyÕt ®Þnh phôc håi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga vµ chØ ®Þnh bæ sung çc ñy viªn míi, nh−ng ph¸i thñ tiªu thËm chÝ ®· kh«ng ®ång ý cã mÆt trong bÊt kÓ mét cuéc häp nµo, sau khi tuyªn bè r»ng c¶ ®¶ng bÊt hîp ph¸p lÉn Ban chÊp hµnh trung −¬ng bÊt hîp ph¸p lµ "cã h¹i". LiÖu sau tÊt c¶ nh÷ng chuyÖn ®ã ng−êi ta cã thÓ ⎯ nh»m môc ®Ých nµo kh¸c ngoµi m−u m« x¶o quyÖt ⎯ so s¸nh bän thñ tiªu víi çc phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa T©y ¢u ®−îc kh«ng?

§¶ng kh«ng cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sù tan r· cña §¶ng lµ kh«ng tr¸nh khái. Kh«i phôc l¹i ®¶ng chØ cã thÓ lµ nh÷ng tæ chøc ë Nga, nghÜa lµ nh÷ng tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga. Vµ chÝnh lµ ë ®©y ®· biÓu lé ra hÕt søc râ rµng çi chÝnh s¸ch gi¶ dèi vµ m−u m« x¶o quyÖt cña T−-sca lµ kÎ ë trong Ban l·nh ®¹o trung −¬ng ®· ¸p chÕ nh÷ng ng−êi ®i theo chÝnh s¸ch cã tÝnh nguyªn t¾c h¬n, vµ ®· ®−a Ban l·nh ®¹o trung −¬ng nµy ®Õn chç t¸ch ra khái §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®Õn chç ®øng gi÷a ®¶ng vµ nh÷ng kÎ thñ tiªu ®¶ng.

§Ó hiÓu râ çi chÝnh s¸ch g©y tai h¹i cho phong trµo d©n chñ - x· héi Ba-lan nµy, tr−íc hÕt chóng ta h·y dÉn ra mét sù viÖc trong lÜnh vùc ®Êu tranh t− t−ëng trong ®¶ng ta.

Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh− chóng t«i ®· nªu ë trªn, nhÊt trÝ lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu. Nh−ng cã mét phÇn trong nghÞ quyÕt quan träng nhÊt (çi gäi lµ § 1 cña nã) ®· bÞ söa ®æi theo nghÜa ng−îc h¼n ®i; çi phÇn ®ã ®· tiÕp tay cho ph¸i thñ tiªu. Trong ®iÒu nµy cã tr×nh bµy ý kiÕn cho r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi lÇn ®Çu tiªn trong giai ®o¹n hiÖn nay, tøc lµ trong thêi kú ph¶n çch m¹ng, hoµn toµn ¸p dông nh÷ng ph−¬ng thøc cña ph¸i d©n chñ - x· héi quèc tÕ. §iÒu nµy cã ®Ó khe hë cho nh÷ng thuyÕt ph¶n béi chui vµo, vµ ®iÒu nµy ®· ®−îc T−-sca ®Ò nghÞ, h¾n lµ kÎ ®· t×m çch lùa chiÒu gi÷a nh÷ng kÎ thñ tiªu vµ ®¶ng. TÊt nhiªn, nh÷ng kÎ thñ tiªu ®· nhiÖt liÖt ñng hé § nµy, gióp T−-sca "chiÕn th¾ng"; mét bé phËn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, çi gäi lµ nhãm "nh÷ng ng−êi ®iÒu hßa" (thùc chÊt tøc lµ ph¸i T¬-rèt-xki) còng ®ang ng¶ sang ph¸i thñ tiªu.

Sau héi nghÞ toµn thÓ, Plª-kha-nèp ®· chÕ giÔu rÊt ®¹t vµ gay g¾t çi ®iÒu nµy (tuy ch−a biÕt ai lµ t¸c gi¶ cña nã) vÒ çi tÝnh chÊt "trßn trÜnh", tÝnh chÊt lê mê vµ tÝnh chÊt nhÊt thÓ cña nã137. T«i ®· ph¸t biÓu sau Plª-kha-nèp vµ ®· kÓ l¹i cuéc ®Êu tranh v« hiÖu qu¶ cña m×nh chèng l¹i çi khèi liªn minh gi÷a T−-sca víi "ph¸i ®iÒu hßa" vµ ph¸i thñ tiªu1).

Trong suèt hai n¨m kh«ng cã mét ng−êi nµo trong sè rÊt ®«ng çc nhµ tr−íc t¸c cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng nãi mét lêi nµo ®Ó b¶o vÖ çi § ®ã.

Çi çch lùa chiÒu cña T−-sca ®· chØ dÉn tíi sù xuyªn t¹c theo lèi thñ tiªu chñ nghÜa ®èi víi çc quan ®iÓm cña ®¶ng.

Nh÷ng kÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch nµy trong vÊn ®Ò tæ chøc l¹i cµng ®¸ng buån n÷a.


t. 19, tr. 350 - 358.


Kh«ng cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng. ChØ cã héi nghÞ ®¹i biÓu çc tæ chøc ë Nga míi cã thÓ phôc håi l¹i ®¶ng. Nh−ng triÖu tËp héi nghÞ nh− thÕ nµo? Râ rµng lµ triÖu tËp héi nghÞ nµy th× kh«ng ph¶i lµ cïng víi nh÷ng kÎ thñ tiªu ®¶ng, mµ lµ kh«ng cÇn cã hä.

T−-sca c©n b»ng, lùa chiÒu vµ ch¬i trß "thèng nhÊt" ®¶ng víi nh÷ng kÎ thñ tiªu ®¶ng. Tho¹t ®Çu T−-sca céng víi nhãm "nh÷ng ng−êi ®iÒu hßa" (mét çi nhãm ng−êi ë ngoµi n−íc hoµn toµn bÊt lùc mµ trong suèt mét n¨m trêi kh«ng hÒ nhËn ®−îc mét ®¬n ®Æt hµng nµo vÒ nh÷ng Ên phÈm cña m×nh do mét tæ chøc nµo ë Nga ®Ò nghÞ) liªn kÕt víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ®¶m nhËn kiÓm tra viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, bá tiÒn ra trî cÊp cho çc ph¸i viªn triÖu tËp héi nghÞ Êy, cö çc ph¸i viªn Êy ®i çc n¬i ®ång thêi x¸c nhËn lµ hä "thèng nhÊt" ®¶ng (sù x¸c nhËn Êy lµm cho c¶ ph¸i thñ tiªu lÉn chóng ta c−êi ré).

Nh÷ng ph¸i viªn Êy b¾t ®Çu chuyÕn ®i c«ng çn cña m×nh tõ Ki-Ðp, tõ tæ chøc mang tÝnh chÊt men-sª-vÝch râ rµng ®Õn nçi nh÷ng kÎ thï ®iªn cuång chèng chóng t«i, T¬-rèt-xki vµ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, còng ph¶i c«ng nhËn trªn b¸o chÝ. Do cã nh÷ng sù c«ng kÝch ®iªn cuång cña bän thñ tiªu ®èi víi héi nghÞ ®¹i biÓu cña chóng t«i mµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Ba-lan cÇn ph¶i biÕt r»ng chÝnh nhê cã sù tham gia cña tæ chøc ®· nªu ë trªn, nªn ®· h×nh thµnh (vµo th¸ng M−êi 1911) Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. Vµ chÝnh ®¹i biÓu cña tæ chøc nµy (Ki- Ðp) ®· lµm chñ tÞch tiÓu ban kiÓm tra t− çch ®¹i biÓu t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu Êy !138

Râ rµng lµ trong Ban tæ chøc ë Nga, nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch vµ mét phÇn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch "ñng hé ®¶ng" (tøc lµ nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu) chiÕm ®a sè. Nh÷ng nhãm nhá kh¸c th× kh«ng cã ®¹i biÓu trong Ban tæ chøc ®ã, v× hä chØ lµ sù gi¶ t¹o ë ngoµi n−íc, kh«ng cã nh÷ng liªn hÖ ë Nga.

Lóc Êy T−-sca ®©m ra thÊt väng v× kh«ng cã kh¶ n¨ng ®øng gi÷a lµm m«i giíi vµ gië thñ ®o¹n lõa bÞp b»ng çch ch¬i çi trß thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu, cho nªn h¾n ®· ra khái Ban tæ chøc ë Nga vµ kh«ng ®Õn dù héi nghÞ ®¹i biÓu, mÆc dÇu ®· ba lÇn ®−îc mêi.

Kh«ng tham dù héi nghÞ ®ã, nh−ng y l¹i tham dù cuéc häp cña ph¸i thñ tiªu139 bµn vÒ vÊn ®Ò triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ kh¸c (mang tÝnh chÊt thñ tiªu) vµ... ®· bá héi nghÞ ®ã sau khi tuyªn bè r»ng ë ®ã cã nh÷ng kÎ thñ tiªu!! "KÎ ®iÒu hßa" Êy h¸ ch¼ng ph¶i lµ mét kÎ ®ãng kÞch ®ã sao? *

III

Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Giªng cña §¶ng c«ng nh©n d©n

chñ - x· héi Nga ®· thèng nhÊt ®a sè çc tæ chøc ë Nga: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, V«n-ga, Çp-ca-d¬, miÒn Nam, miÒn T©y. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· quyÕt ®Þnh lµ nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ("B×nh minh cña chóng ta") ®· tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· tõ bá mäi tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng nhãm nhá ë ngoµi n−íc v× hä cã nh÷ng hµnh ®éng lµm tan r· ®¶ng.

T¹i 23 phiªn häp cña m×nh, héi nghÞ ®· xem xÐt kü l−ìng tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc, ®· th«ng qua hµng lo¹t nghÞ quyÕt theo tinh thÇn c«ng t¸c bèn n¨m tr−íc ®©y cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ cña tÊt c¶ nh÷ng c¬ quan l·nh ®¹o cña ®¶ng. Héi nghÞ ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã

* Trong tê "Vorwärts, Ban l·nh ®¹o trung −¬ng gäi T¬-rèt-xki lµ ph¸i viªn cña ph¸i thñ tiªu, cßn trong tê "Cê ®á"140 th× hä chøng minh lµ kh«ng thÓ thèng nhÊt ch¼ng nh÷ng víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "ph¸i t¶" thñ tiªu, mµ c¶ víi ph¸i Bun thñ tiªu ë Ba-lan!! Cßn T−-sca th× høa thèng nhÊt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi ph¸i thñ tiªu Nga.


thÈm quyÒn nh− mét c¬ quan cao nhÊt cña ®¶ng vµ ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

ViÖc ph¸i thñ tiªu vµ, cïng víi bän hä, tÊt c¶ nh÷ng nhãm nhá bÊt lùc ë ngoµi n−íc sïi bät mÐp ®¶ kÝch héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, ⎯ ®ã lµ ®iÒu hoµn toµn dÔ hiÓu. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· lªn ¸n hä. Mçi kÎ bÞ kÕt ¸n ®Òu cã quyÒn trong 24 tiÕng ®ång hå chöi rña çc quan tßa xÐt xö m×nh.

Nh−ng kh«ng cã mét ban chÊp hµnh trung −¬ng nµo kh¸c, còng kh«ng cã mét ®¶ng d©n chñ - x· héi nµo kh¸c ë Nga. T−-sca vµ Ban l·nh ®¹o trung −¬ng l¶ng tr¸nh cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu nµy lµ lõa dèi c«ng nh©n b»ng çch lµm cho c«ng nh©n Ba-lan tin vµo kh¶ n¨ng (víi sù tham gia cña nh÷ng kÎ bu«n n−íc bät) "thèng nhÊt" ®¶ng víi ph¸i thñ tiªu. Do sù lõa dèi ®ã, çc c«ng nh©n Ba-lan ®· bÞ mÊt kh¶ n¨ng häp bµn víi çc ®ång chÝ Nga, ®Ó cïng nhau th¶o luËn s¸ch l−îc vµ çc khÈu hiÓu vµo thêi kú v« cïng quan träng nh− thêi kú cao trµo çch m¹ng trong nh÷ng ngµy th¸ng T− vµ th¸ng N¨m, còng nh− thêi kú bÇu cö §u-ma IV.

Cao trµo çch m¹ng trong giai cÊp v« s¶n Nga ®· t¨ng lªn, ®iÒu ®ã lµ hiÓn nhiªn. Gióp cho sù t¨ng c−êng ®ã, cñng cè tæ chøc bÊt hîp ph¸p, ®em l¹i cho phong trµo nh÷ng khÈu hiÖu çch m¹ng ®óng ®¾n, chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi cña nh÷ng phÇn tö thñ tiªu chñ tr−¬ng ho¹t ®éng hîp ph¸p, båi d−ìng cho nh÷ng tæ chøc hîp ph¸p tinh thÇn chèng ph¸i thñ tiªu vµ tiÕn hµnh bÇu cö §u-ma IV theo ph−¬ng h−íng nµy, ⎯ ®ã lµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t mµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tiÕn hµnh trªn thùc tiÔn trong thêi gian nµy, quan ®iÓm lý luËn vÒ nhiÖm vô nµy ®· ®−îc x¸c ®Þnh t¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga th¸ng Giªng.

XÐt vÒ ph−¬ng h−íng c«ng t¸c cña m×nh th× çc c«ng nh©n d©n chñ - x· héi çch m¹ng Ba-lan ®ang cïng ®i víi

chóng t«i. Cho nªn, t«i xin kÕt thóc vµ tá sù tin t−ëng r»ng v« s¶n Ba-lan sÏ cã thÓ thèng nhÊt víi chóng t«i, víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga c¶ vÒ mÆt tæ chøc, bÊt chÊp nh÷ng dao ®éng vÒ nguyªn t¾c cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng hiÖn thêi.

"Gazeta Robotnicza", sè 15 - 16 ngµy 16 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: N. Lenin

In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu n¨m 1930, trong lÇn xuÊt b¶n thø 2 vµ thø 3 Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, t. XVI

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o "Gazeta Robotnicza" DÞch tõ tiÕng Ba-lan

506 Tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu 507

Tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu1 4 1

Nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu trong tê "TiÕng nãi Nª-va" cè hÕt søc ph¸ ho¹i sù nhÊt trÝ cña c«ng nh©n t¹i cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua. Hä sÏ kh«ng ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã. Nh÷ng tiÕng kªu la gi¶ dèi vÒ "thèng nhÊt"... (cña ph¸i thñ tiªu !!) ch¼ng l−êng g¹t ®−îc ai.

Sù thèng nhÊt cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®−îc b¶o ®¶m råi.

Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n kh«ng ®i theo nh÷ng kÎ chñ tr−¬ng thñ tiªu ph¸i d©n chñ c«ng nh©n vµ chØ høa thay nã... b»ng mét "®¶ng" c«ng khai theo chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa. Sù thèng nhÊt cña quÇn chóng c«ng nh©n, chø kh«ng ph¶i lµ sù "tháa thuËn", cã h¹i cho sù thèng nhÊt ®ã, víi nh÷ng nhãm trÝ thøc chia rÏ thuéc ph¸i thñ tiªu, ⎯ ®Êy lµ ®iÒu mµ nh÷ng c«ng nh©n cã ý thøc gi¸c ngé ®ang mong muèn. Cho nªn tê "Sù thËt" 142 lµm theo khÈu hiÖu ®ã.

Chóng ta kh«ng hÒ bÞ bèi rèi tr−íc sù ®¶ kÝch kh«ng xøng ®¸ng cña bän thñ tiªu lµ bän vÉn c«ng khai hái: "t×m kiÕm ®−îc" ë ®©u çi g× kh«ng khoe khoang "tÝnh c«ng khai"... H·y s¸ng t¸c çi c−¬ng lÜnh hµnh ®éng "c«ng khai" cña m×nh ®i, çc ngµi ¹, h·y cø x©y dùng ra çi ®¶ng "c«ng khai" míi cña m×nh ®i, xin cø ®i ®i!

P. S. T«i khÈn kho¶n yªu cÇu tr¶ lêi cho t«i ngay hoÆc cµng sím cµng tèt vÒ vÊn ®Ò nªu lªn ë ®©y. Kh«ng thÓ im lÆng. Cã thÓ lµm háng hÕt vµ sÏ g©y nªn mét sù ph¶n ®èi cña çc c«ng nh©n ë phÝa t¶, nÕu im lÆng vÒ vÊn ®Ò nµy. NhÊt thiÕt ph¶i chèng l¹i ph¸i thñ tiªu. Kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng viÖc bÇu cö mµ l¹i giÊu kh«ng cho mäi ng−êi biÕt c«ng viÖc nµy lµ lµm cho ai (cã ph¶i cho ph¸i thñ tiªu kh«ng?). NÕu kh«ng muèn lµm g¨ng vµ lµm háng mäi viÖc "ë phÝa t¶", th× h·y ®¨ng bµi "tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu" nµy lªn. Trong tr−êng hîp kh«ng ®¨ng, h·y tr¶ l¹i tê giÊy nµy cho t«i ngay tøc kh¾c. §èi víi t«i ®iÒu ®ã thËt lµ q u a n t r ä n g !

ViÕt vµo th¸ng B¶y 1912

In lÇn ®Çu n¨m 1933 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXV


508 ë Thôy-sÜ 509

ë Thôy-sÜ

Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa b¶n xø gäi Thôy-sÜ lµ

"n−íc céng hßa cña nh÷ng kÎ ®µy tí". Çi ®Êt n−íc tiÓu t− s¶n mµ ë ®ã mét trong nh÷ng ngµnh quan träng nhÊt tõ l©u nay vÉn lµ ngµnh qu¸n trä, ®· qu¸ lÖ thuéc vµo nh÷ng kÎ ¨n ch¬i giµu cã chuyªn tung hµng triÖu b¹c ra cho nh÷ng cuéc d¹o ch¬i mïa hÌ trªn vïng nói. Mét viªn chñ nhá khóm nóm tr−íc tªn du kh¸ch giµu, ®ã chÝnh lµ lo¹i t− s¶n Thôy- sÜ kh¸ phæ biÕn cho ®Õn tËn thêi gian gÇn ®©y.

B©y giê t×nh h×nh ®ang thay ®æi. ë Thôy-sÜ mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn. Trong cao trµo c«ng nghiÖp nµy viÖc sö dông çc th¸c n−íc vµ çc dßng s«ng ë vïng cã nói ®Ó trùc tiÕp lÊy n¨ng l−îng ®iÖn gi÷ mét vai trß to lín. Th−êng ng−êi ta vÉn hay gäi søc ®ã cña th¸c n−íc lµ "than tr¾ng" ®em dïng thay than ®¸ trong c«ng nghiÖp.

C«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa Thôy-sÜ, tøc lµ sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ë ®©y, ®· kÕt thóc t×nh tr¹ng tr× trÖ tr−íc ®©y cña phong trµo c«ng nh©n. Cuéc ®Êu tranh gi÷a t− b¶n vµ lao ®éng ®ang trë nªn gay g¾t. Çi tinh thÇn mª ngñ, tiÓu thÞ d©n tr−íc ®©y vÉn th−êng thèng trÞ trong mét sè héi c«ng nh©n Thôy-sÜ, ®ang biÕn ®i vµ ®−îc thay thÕ b»ng tinh thÇn chiÕn ®Êu cña giai cÊp v« s¶n gi¸c ngé, cã tæ chøc vµ ®ang nhËn thøc ®−îc søc m¹nh cña m×nh.

C«ng nh©n Thôy-sÜ hoµn toµn hiÓu r»ng n−íc céng hßa cña hä lµ mét n−íc céng hoµ t− s¶n ®ang b¶o vÖ còng çi t×nh tr¹ng n« lÖ lµm thuª vèn tån t¹i ë tÊt c¶ çc n−íc t− b¶n, kh«ng trõ mét n−íc nµo. Nh−ng còng trong lóc ®ã c«ng nh©n Thôy-sÜ ®· häc ®−îc rÊt tµi t×nh çch sö dông sù tù do cña çc thÓ chÕ céng hßa cña hä ®Ó gi¸o dôc vµ tæ chøc quÇn chóng c«ng nh©n réng r·i.

KÕt qu¶ cña c«ng t¸c Êy ®−îc thÓ hiÖn râ rµng trong thêi gian x¶y ra cuéc tæng b·i c«ng t¹i Xuy-rÝch ngµy 12 th¸ng B¶y (29 th¸ng S¸u theo lÞch cò).

VÊn ®Ò lµ thÕ nµy. Anh em thî s¬n vµ thî nguéi ë Xuy- rÝch ®· b·i c«ng ®−îc mÊy tuÇn, ®ßi t¨ng l−¬ng vµ gi¶m giê lµm. Bän chñ tøc ®iªn lªn vµ quyÕt ®Þnh bÎ g·y sù ngoan c−êng cña nh÷ng ng−êi b·i c«ng. ChÝnh phñ n−íc céng hßa t− s¶n tá ra sèt s¾ng víi bän t− b¶n, ®· gióp chóng vµ ®· trôc xuÊt nh÷ng ng−êi b·i c«ng ng−êi n−íc ngoµi! (ë Thôy-sÜ cã nhiÒu c«ng nh©n n−íc ngoµi ®Õn lµm viÖc, ®Æc biÖt lµ ng−êi ý.) Nh−ng sù ®µn ¸p th« b¹o ®ã kh«ng gióp ®−îc g×. C«ng nh©n vÉn ®oµn kÕt nhÊt trÝ v÷ng vµng.

ThÊy vËy, bän t− b¶n bÌn ¸p dông biÖn ph¸p sau ®©y. ë H¨m-bua (n−íc §øc) cã mét c«ng ty ®Æc biÖt cña tªn Lót-vÝch Cèc chuyªn lµm çi viÖc cung cÊp nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng. Bän t− b¶n ë Xuy-rÝch ⎯ chóng lµ nh÷ng ng−êi yªu n−íc vµ nh÷ng ng−êi céng hßa, kh«ng ph¶i ®ïa ®©u! ⎯ ®· th«ng qua çi c«ng ty nµy ®Ó chiªu mé nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng mµ trong sè ®ã râ rµng cã ®ñ nh÷ng h¹ng ng−êi ph¹m téi h×nh bÞ kÕt ¸n ë §øc vÒ téi lõa ®¶o, ®¸nh nhau v. v.. Bän v« l¹i ®ã hay lµ çi ®éi qu©n ®i hãt ph©n ®ã (v« s¶n l−u manh) ®· ®−îc bän t− b¶n trang bÞ sóng lôc. Bän c«n ®å gåm nh÷ng tªn ph¸ ho¹i b·i c«ng Êy ®· ph©n t¸n ra çc qu¸n r−îu cña khu c«ng nh©n vµ gië trß du c«n ch−a tõng thÊy. Khi anh em c«ng nh©n tËp trung l¹i thµnh nhãm ®Ó tèng khø bän du c«n Êy th× mét tªn trong bän chóng ®· b¾n chÕt mét c«ng nh©n b·i c«ng.

510 V. I. Lª-nin ë Thôy-sÜ 511

C«ng nh©n kh«ng cßn cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc n÷a. Tªn giÕt ng−êi ®· bÞ nhõ ®ßn. C«ng nh©n quyÕt ®Þnh chÊt vÊn §u-ma thµnh phè Xuy-rÝch vÒ sù hoµnh hµnh cña bän c«n ®å. Nh−ng khi tßa thÞ chÝnh, ®Ó bªnh vùc bän t− b¶n, ®· cÊm nh÷ng ®éi b¶o vÖ b·i c«ng, th× c«ng nh©n ®· quyÕt ®Þnh tæng b·i c«ng mét ngµy ®Ó ph¶n ®èi.

TÊt c¶ çc c«ng ®oµn ®Òu nhÊt trÝ t¸n thµnh b·i c«ng. ChØ cã riªng c«ng nh©n ngµnh in lµ tr−êng hîp ngo¹i lÖ ®¸ng buån. Hä chèng l¹i b·i c«ng, vµ cuéc häp cña 425 ®¹i biÓu tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n Xuy-rÝch ®· tiÕp ®ãn çc quyÕt ®Þnh Êy cña c«ng nh©n ngµnh in víi tiÕng thÐt vang déi: "nhôc nh· thay!". Cuéc b·i c«ng ®· ®−îc quyÕt ®Þnh, mÆc dÇu çc thñ lÜnh cña çc tæ chøc chÝnh trÞ ®· ph¶n ®èi (tinh thÇn giµ cçi cña çc thñ lÜnh Thôy-sÜ c¬ héi chñ nghÜa, tiÓu thÞ d©n!).

BiÕt lµ bän t− b¶n vµ chÝnh quyÒn sÏ ra søc ph¸ ho¹i cuéc b·i c«ng hßa b×nh, nªn c«ng nh©n ®· ¸p dông nguyªn t¾c s¸ng suèt: "®· lµ chiÕn tranh th× ph¶i theo lèi chiÕn tranh". Trong chiÕn tranh kh«ng bao giê ng−êi ta l¹i b¸o cho kÎ ®Þch biÕt khi nµo sÏ tÊn c«ng. C«ng nh©n ®· cè t×nh b¸o tin vµo h«m thø n¨m r»ng b·i c«ng sÏ tiÕn hµnh vµo ngµy thø ba hoÆc thø t−, nh−ng thùc tÕ th× nã ®· ®−îc ®Þnh vµo thø s¸u. Bän t− b¶n vµ chÝnh quyÒn bÞ mét trËn bÊt ngê. Cuéc b·i c«ng ®· th¾ng lîi rùc rì. Tõ s¸ng sím 30 000 tê truyÒn ®¬n in b»ng tiÕng §øc vµ tiÕng ý ®· ®−îc tung ra. GÇn 2000 ng−êi tham gia b·i c«ng ®· chiÕm lÊy çc tr¹m xe ®iÖn. TÊt c¶ ®Òu ®øng lªn. Sinh ho¹t thµnh phè bÞ tª liÖt. Thø s¸u lµ ngµy phiªn chî ë Xuy-rÝch, nh−ng thµnh phè nh− ®· chÕt råi. ViÖc dïng r−îu (mäi thø n−íc uèng cã chÊt r−îu) ®Òu bÞ ñy ban b·i c«ng cÊm vµ anh em c«ng nh©n ®· nghiªm chØnh chÊp hµnh quyÕt ®Þnh nµy.

Vµo lóc 2 giê tr−a cuéc biÓu t×nh quÇn chóng oai nghiªm ®· diÔn ra. Sau khi kÕt thóc çc bµi diÔn v¨n, tÊt c¶ ®· gi¶i t¸n mét çch hßa b×nh vµ kh«ng ca h¸t.

ChÝnh phñ vµ bän t− b¶n vèn hy väng khiªu khÝch c«ng nh©n ®i vµo hµnh ®éng b¹o lùc, th× ®· thÊy lµ chóng bÞ thÊt b¹i vµ lóc nµy chØ cßn biÕt s«i gan v× giËn gi÷. Cã lÖnh ®Æc biÖt cÊm ch¼ng nh÷ng mäi ®éi b¶o vÖ b·i c«ng trong toµn bang Xuy-rÝch, mµ cßn cÊm c¶ nh÷ng cuéc héi häp ë ngoµi trêi vµ biÓu t×nh. C¶nh s¸t chiÕm Cung nh©n d©n ë Xuy- rÝch vµ b¾t hµng lo¹t l·nh tô c«ng nh©n. Bän t− b¶n, ®Ó tr¶ thï cuéc tæng b·i c«ng, ®· tuyªn bè ®ãng cöa x−ëng ba ngµy.

C«ng nh©n vÉn b×nh tÜnh, nghiªm chØnh chÊp hµnh quyÕt ®Þnh tÈy chay r−îu tr¾ng vµ r−îu vang, vµ nãi víi nhau r»ng: "téi g× ng−êi c«ng nh©n l¹i kh«ng nghØ ba ngµy mét n¨m, trong lóc bän nhµ giµu nghØ quanh n¨m".

"Sù thËt", sè 63, ngµy 12 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: B. G.


512 Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tóy ë Trung-quèc 513

Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tóy ë trung-quèc

Bµi b¸o cña vÞ tæng thèng l©m thêi n−íc Céng hoµ Trung- hoa T«n DËt Tiªn, mµ chóng t«i trÝch ë tê b¸o x· héi chñ nghÜa "Le Peuple"143 xuÊt b¶n ë Bruy-xen, cã mét ý nghÜa hÕt søc ®Æc biÖt ®èi víi ng−êi Nga chóng ta.

Tôc ng÷ cã c©u: ®øng ë ngoµi th× thÊy râ rµng h¬n. T«n DËt Tiªn lµ mét ng−êi chøng kiÕn "®øng ë ngoµi" hÕt søc ®¸ng chó ý, v× tuy lµ ng−êi ®−îc ®µo t¹o theo kiÓu ch©u ¢u, nh−ng râ rµng «ng hoµn toµn kh«ng biÕt g× vÒ n−íc Nga c¶. ThÕ mµ con ng−êi ®−îc ®µo t¹o theo kiÓu ch©u ¢u ®ã, ⎯ ng−êi ®¹i biÓu cho ph¸i d©n chñ chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng cña Trung-quèc, lµ ph¸i ®· giµnh ®−îc nÒn céng hßa, ⎯ l¹i ®Æt ra cho chóng ta, ⎯ mét çch hoµn toµn kh«ng lÖ thuéc vµo n−íc Nga, vµo kinh nghiÖm n−íc Nga, vµo s¸ch b¸o Nga, ⎯ nh÷ng vÊn ®Ò thuÇn tuý Nga. Nhµ d©n chñ tiªn tiÕn ®ã cña Trung-quèc lËp luËn y hÖt mét ng−êi Nga. ¤ng gièng ng−êi d©n tóy Nga nhiÒu ®Õn møc cã sù ®ång nhÊt hoµn toµn vÒ nh÷ng t− t−ëng c¬ b¶n vµ trªn mét lo¹t nh÷ng lêi ph¸t biÓu.

§øng ë ngoµi th× thÊy râ rµng h¬n. C−¬ng lÜnh cña ph¸i d©n chñ vÜ ®¹i ë Trung-quèc ⎯ v× bµi b¸o cña T«n DËt TiÕn ®óng lµ çi c−¬ng lÜnh Êy ⎯ buéc chóng ta ph¶i nghiªn cøu vµ t¹o cho chóng ta mét dÞp thuËn lîi ®Ó trªn c¬ së nh÷ng sù biÕn míi trªn thÕ giíi l¹i nghiªn cøu mét lÇn n÷a vÊn ®Ò quan hÖ gi÷a chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa

d©n tóy trong nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n hiÖn ®¹i ë ch©u ¸. §ã lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®−îc ®Æt ra cho n−íc Nga trong thêi kú çch m¹ng cña nã më ®Çu tõ n¨m 1905. Vµ còng kh«ng ph¶i chØ cho n−íc Nga, mµ c¶ cho toµn ch©u ¸ n÷a, nh− c−¬ng lÜnh cña vÞ tæng thèng l©m thêi n−íc Céng hßa Trung-hoa ®· chøng minh râ ®iÒu ®ã, nhÊt lµ nÕu ta ®em ®èi chiÕu c−¬ng lÜnh Êy víi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng sù kiÖn çch m¹ng ë Nga, Thæ- nhÜ-kú, Ba-t−, Trung-quèc. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, vÒ rÊt nhiÒu ph−¬ng diÖn vµ vÒ nh÷ng ph−¬ng diÖn rÊt c¨n b¶n, n−íc Nga lµ mét trong nh÷ng n−íc ch©u ¸, h¬n n÷a lµ mét trong nh÷ng n−íc d· man nhÊt, trung cæ nhÊt vµ tèi l¹c hËu ë ch©u ¸.

Chñ nghÜa d©n chñ t− s¶n Nga ®· mang mµu s¾c chñ nghÜa d©n tóy, kÓ tõ nhµ quý téc GhÐc-txen, ng−êi tiÒn bèi xa x«i vµ c« ®éc, cho ®Õn ®«ng ®¶o ®¹i biÓu cña chñ nghÜa ®ã lµ nh÷ng héi viªn cña Héi liªn hiÖp n«ng d©n n¨m 1905, nh÷ng ®¹i biÓu thuéc ph¸i lao ®éng t¹i ba §u-ma ®Çu tiªn trong nh÷ng n¨m 1906 - 1912. Ngµy nay chóng ta thÊy r»ng chñ nghÜa d©n chñ t− s¶n ë Trung-quèc còng l¹i mang çi mµu s¾c d©n tóy hoµn toµn cïng lo¹i ®ã. Qua vÝ dô vÒ T«n DËt Tiªn, ta h·y xem "ý nghÜa x· héi" cña nh÷ng t− t−ëng ®· ®−îc n¶y sinh trong phong trµo çch m¹ng s©u s¾c cña hµng tr¨m vµ hµng tr¨m triÖu ng−êi hiÖn ®ang døt kho¸t lao theo dßng v¨n minh t− b¶n chñ nghÜa thÕ giíi, lµ ë chç nµo.

Chñ nghÜa d©n chñ trung thùc vµ chiÕn ®Êu thÊm s©u vµo tõng dßng ch÷ trong c−¬ng lÜnh cña T«n DËt Tiªn. C−¬ng lÜnh ®ã hiÓu râ r»ng chØ lµm çch m¹ng "chñng téc" kh«ng th«i th× kh«ng ®ñ. Trong c−¬ng lÜnh ®ã kh«ng hÒ cã mét chót tinh thÇn v« chÝnh trÞ nµo c¶, hay dï chØ lµ sù coi nhÑ tù do chÝnh trÞ, dï chØ lµ cã t− t−ëng dung hßa "cuéc c¶i çch x· héi", nh÷ng c¶i çch lËp hiÕn ë Trung-quèc, v. v. víi chÕ ®é chuyªn chÕ Trung-quèc. C−¬ng lÜnh ®ã t¸n

514 V. I. Lª-nin Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tóy ë Trung-quèc 515

thµnh chñ nghÜa d©n chñ hoµn chØnh vµ ®ßi hái ph¶i thµnh lËp chÕ ®é céng hßa. C−¬ng lÜnh ®ã trùc tiÕp ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò t×nh c¶nh cña quÇn chóng, vÊn ®Ò ®Êu tranh cña quÇn chóng, nhiÖt liÖt ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét, tin t−ëng r»ng hä cã chÝnh nghÜa vµ søc m¹nh. Tr−íc m¾t chóng ta lµ mét hÖ t− t−ëng thùc sù vÜ ®¹i cña mét d©n téc thùc sù vÜ ®¹i, mét d©n téc ch¼ng nh÷ng biÕt xãt xa vÒ t×nh tr¹ng n« lÖ l©u ®êi cña m×nh, ch¼ng nh÷ng biÕt m¬ −íc ®Õn tù do vµ b×nh ®¼ng, mµ cßn biÕt ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng kÎ ®· ¸p bøc Trung-quèc hµng thÕ kû.

TÊt nhiªn sÏ n¶y sinh mét sù so s¸nh vÞ tæng thèng l©m thêi cña chÕ ®é céng hßa t¹i n−íc Trung-hoa d· man, tr× trÖ ë ch©u ¸, víi çc vÞ tæng thèng çc n−íc céng hßa ë ch©u ¢u, ch©u Mü, ë nh÷ng n−íc cã nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn. Nh÷ng tæng thèng çc n−íc céng hßa ë ®Êy chØ lµ bän xoay xë, bän tay sai hay bï nh×n cña giai cÊp t− s¶n thèi n¸t ®Õn tËn x−¬ng tñy, tõ ®Çu ®Õn ch©n dÝnh ®Çy bïn vµ m¸u, kh«ng ph¶i lµ m¸u cña bän vua chóa vµ hoµng ®Õ, mµ lµ m¸u cña c«ng nh©n bÞ b¾n giÕt v× ®· b·i c«ng ®Êu tranh cho tiÕn bé vµ v¨n minh. Nh÷ng tæng thèng ë ®Êy ®Òu ®¹i biÓu cho giai cÊp t− s¶n lµ giai cÊp ®· tõ bá tõ l©u tÊt c¶ nh÷ng lý t−ëng thêi thanh niªn, ®· ®åi trôy tõ ®Çu chÝ ch©n, ®· hoµn toµn b¸n m×nh cho bän triÖu phó, bän tû phó, bän phong kiÕn t− s¶n hãa, v. v..

VÞ tæng thèng l©m thêi n−íc céng hßa ë ®©y, ë ch©u ¸, lµ mét nhµ d©n chñ çch m¹ng ®Çy tinh thÇn cao quý vµ anh hïng, tiªu biÓu cho mét giai cÊp kh«ng ph¶i ®ang xuèng mµ lµ ®ang lªn, mét giai cÊp kh«ng sî t−¬ng lai, mµ tin t−ëng vµ ®Êu tranh quªn m×nh cho t−¬ng lai ®ã, mét giai cÊp c¨m ghÐt dÜ v·ng vµ biÕt vøt bá çi thèi n¸t ®· chÕt, çi thèi n¸t bãp chÕt mäi çi ®ang sèng, mét giai cÊp kh«ng t×m çch b¶o vÖ vµ phôc håi dÜ v·ng ®Ó gi÷ lÊy nh÷ng ®Æc quyÒn cña m×nh.

ThÕ nghÜa lµ g× ? Ph¶i ch¨ng ph−¬ng T©y duy vËt ®· thèi n¸t, vµ ¸nh s¸ng chØ ph¸t ra tõ ph−¬ng §«ng thÇn bÝ vµ sïng ®¹o th«i −? kh«ng ph¶i thÕ, chÝnh lµ ng−îc l¹i. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph−¬ng §«ng døt kho¸t ®i theo con ®−êng cña ph−¬ng T©y, hiÖn nay cã thªm hµng tr¨m triÖu ng−êi sÏ tham gia ®Êu tranh cho nh÷ng lý t−ëng mµ ph−¬ng T©y ®· s¶n sinh ra. Giai cÊp t− s¶n ph−¬ng T©y ®· thèi n¸t, vµ tr−íc mÆt nã ®· xuÊt hiÖn ng−êi ®µo huyÖt ch«n nã, tøc lµ giai cÊp v« s¶n. Cßn ë ch©u ¸ th× h·y cßn cã giai cÊp t− s¶n cã kh¶ n¨ng ®¹i diÖn cho chñ nghÜa d©n chñ trung thùc, chiÕn ®Êu, triÖt ®Ó, cã ng−êi ®ång chÝ xøng ®¸ng cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng vÜ ®¹i vµ nh÷ng nhµ tuyªn truyÒn vÜ ®¹i cña thÕ kû XVIII ë Ph¸p.

Ng−êi ®¹i diÖn chñ yÕu hay chç dùa x· héi chñ yÕu cña giai cÊp t− s¶n ch©u ¸ Êy, giai cÊp cßn cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh mét sù nghiÖp lÞch sö tiÕn bé, ⎯ ®ã lµ n«ng d©n. Bªn c¹nh n«ng d©n cßn cã giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa mµ nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña giai cÊp nµy, nh− kiÓu Viªn ThÕ Kh¶i, rÊt cã thÓ ph¶n béi: h«m qua chóng sî bän vua chóa, qôy lôy tr−íc bän ®ã; råi khi thÊy søc m¹nh cña ph¸i d©n chñ çch m¹ng, khi c¶m thÊy r»ng ph¸i d©n chñ çch m¹ng sÏ th¾ng, chóng liÒn ph¶n béi bän vua chóa, vµ ngµy mai chóng sÏ ph¶n béi ph¸i d©n chñ ®Ó c©u kÕt víi mét tªn vua "lËp hiÕn" cò hay míi nµo ®ã.

Kh«ng cã mét cao trµo d©n chñ ch©n thùc vµ lín m¹nh thóc ®Èy quÇn chóng lao ®éng vµ lµm cho hä cã ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn nhiÒu ®iÒu kú diÖu, mét cao trµo lé ra trong tõng c©u cña c−¬ng lÜnh T«n DËt Tiªn ⎯ th× kh«ng thÓ thùc sù gi¶i phãng nh©n d©n Trung-quèc khái ¸ch n« lÖ l©u ®êi ®−îc.

Nh−ng hÖ t− t−ëng cña chñ nghÜa d©n chñ chiÕn ®Êu ë nhµ d©n tóy Trung-quèc ®ã l¹i ®−îc kÕt hîp, thø nhÊt, víi nh÷ng −íc m¬ x· héi chñ nghÜa, víi hy väng lµ Trung- quèc cã thÓ bá qua con ®−êng t− b¶n chñ nghÜa, cã thÓ


ng¨n ngõa chñ nghÜa t− b¶n, vµ thø hai, víi mét kÕ ho¹ch c¶i çch ruéng ®Êt triÖt ®Ó vµ viÖc tuyªn truyÒn cho cuéc c¶i çch ®ã. ChÝnh hai khuynh h−íng t− t−ëng - chÝnh trÞ nµy lµ yÕu tè cÊu thµnh chñ nghÜa d©n tóy, xÐt theo ý nghÜa ®Æc thï cña kh¸i niÖm Êy, tøc lµ kh¸c víi chñ nghÜa d©n chñ vµ bæ sung cho chñ nghÜa d©n chñ.

Nguån gèc vµ ý nghÜa cña çc khuynh h−íng Êy lµ g×? Chñ nghÜa d©n chñ Trung-quèc kh«ng thÓ lËt ®æ chÕ ®é cò ë Trung-quèc vµ lËp nªn chÕ ®é céng hßa nÕu kh«ng cã mét cao trµo m¹nh mÏ vÒ mÆt tinh thÇn vµ çch m¹ng cña quÇn chóng. Cao trµo nh− vËy ®ßi hái vµ t¹o ra mét sù th«ng c¶m trung thùc nhÊt ®èi víi t×nh c¶nh quÇn chóng lao ®éng, mét mèi c¨m thï s«i sôc nhÊt ®èi víi nh÷ng kÎ ¸p bøc vµ bãc lét hä. Cßn ë ch©u ¢u vµ ch©u Mü, ⎯ nh÷ng n¬i ®· cung cÊp nh÷ng t− t−ëng gi¶i phãng cho nh÷ng ng−êi Trung-quèc tiªn tiÕn, cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi Trung- quèc chõng nµo hä cßn ®ang tr¶i qua cao trµo Êy, ⎯ th× vÊn ®Ò tr−íc m¾t lµ sù gi¶i phãng khái ¸ch cña giai cÊp t− s¶n, tøc lµ chñ nghÜa x· héi. V× vËy mµ nhÊt ®Þnh ph¶i n¶y sinh ra viÖc çc nhµ d©n chñ Trung-quèc cã c¶m t×nh víi chñ nghÜa x· héi, ph¶i n¶y sinh ra chñ nghÜa x· héi chñ quan cña hä. VÒ mÆt chñ quan, hä lµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, v× hä chèng l¹i ¸ch ¸p bøc vµ bãc lét quÇn chóng. Nh−ng nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña Trung-quèc, mét n−íc l¹c hËu, n«ng nghiÖp, nöa phong kiÕn, chØ cã thÓ ®Æt vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù trong ®êi sèng cña gÇn 500 triÖu nh©n d©n mét h×nh thøc ¸p bøc vµ bãc lét cô thÓ, ®Æc thï vÒ mÆt lÞch sö, tøc lµ chÕ ®é phong kiÕn. ChÕ ®é phong kiÕn th× dùa trªn sù thèng trÞ cña lèi sèng n«ng nghiÖp vµ cña kinh tÕ tù nhiªn; nguån gèc sù bãc lét n«ng d©n Trung-quèc theo kiÓu phong kiÕn lµ sù cét chÆt hä vµo ruéng ®Êt d−íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c; nh÷ng ®¹i biÓu chÝnh trÞ cña ¸ch bãc lét Êy lµ toµn thÓ bän phong kiÕn vµ tõng tªn mét, ®øng ®Çu lµ hoµng ®Õ.

Cho nªn trªn thùc tÕ, nh÷ng t− t−ëng vµ nh÷ng c−¬ng lÜnh x· héi chñ nghÜa chñ quan cña ng−êi d©n chñ Trung- quèc ®· dÉn ®Õn mét c−¬ng lÜnh "thay ®æi mäi c¬ së ph¸p luËt" chØ riªng ®èi víi "chÕ ®é së h÷u bÊt ®éng s¶n" mµ th«i, mét c−¬ng lÜnh xãa bá chØ riªng ¸ch bãc lét phong kiÕn mµ th«i.

§ã lµ thùc chÊt chñ nghÜa d©n tóy cña T«n DËt Tiªn, thùc chÊt cña c−¬ng lÜnh tiÕn bé, cã tÝnh chiÕn ®Êu, çch m¹ng cña «ng vÒ c«ng cuéc c¶i çch ruéng ®Êt theo h−íng d©n chñ - t− s¶n, vµ cña çi lý luËn gäi lµ x· héi chñ nghÜa cña «ng.

§øng vÒ mÆt häc thuyÕt mµ xÐt, th× lý luËn ®ã lµ lý luËn cña ng−êi "x· héi chñ nghÜa" ph¶n ®éng tiÓu t− s¶n. V× m¬ t−ëng r»ng ë Trung-quèc cã thÓ "ng¨n ngõa" ®−îc chñ nghÜa t− b¶n, r»ng ë ®ã "cuéc çch m¹ng x· héi" sÏ dÔ dµng h¬n v× ®ã lµ n−íc l¹c hËu, v. v. th× ®ã lµ mét m¬ t−ëng hoµn toµn ph¶n ®éng. Vµ T«n DËt Tiªn víi mét sù ng©y th¬ trong tr¾ng, cã mét kh«ng hai, cã thÓ nãi nh− vËy, ®· tù m×nh ®Ëp n¸t tan tµnh çi lý luËn d©n tóy ph¶n ®éng cña m×nh, khi «ng thõa nhËn ®iÒu mµ cuéc sèng buéc ph¶i thõa nhËn, tøc lµ: "Trung-quèc ®ang ®øng tr−íc mét sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lín lao" (tøc lµ mét sù ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa); "th−¬ng nghiÖp" (tøc lµ chñ nghÜa t− b¶n) ë Trung-quèc "sÏ ph¸t triÓn rÊt réng r·i"; "sau 50 n¨m n÷a ë n−íc ta sÏ cã rÊt nhiÒu thµnh phè Th−îng-h¶i", tøc lµ nh÷ng trung t©m ®«ng hµng triÖu ng−êi, trong ®ã bän t− b¶n th× giµu cã, cßn ng−êi v« s¶n th× thiÕu thèn vµ nghÌo khæ.

Nh−ng thö hái ⎯ vµ ®©y lµ mÊu chèt cña vÊn ®Ò, ®©y lµ ®iÓm ®¸ng chó ý nhÊt, mét ®iÓm mµ chñ nghÜa M¸c gi¶ hiÖu, tho¸i hãa vµ c»n cçi cña ph¸i tù do th−êng ph¶i dõng l¹i tr−íc nã ⎯ cã ph¶i T«n DËt Tiªn, trªn c¬ së lý luËn kinh tÕ ph¶n ®éng cña m×nh, ®· b¶o vÖ çi c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt thËt sù ph¶n ®éng kh«ng ?


Kh«ng ph¶i thÕ. ChÝnh ®ã lµ biÖn chøng cña nh÷ng quan hÖ x· héi ë Trung-quèc: çc nhµ d©n chñ Trung-quèc cã mèi c¶m t×nh trung thùc víi chñ nghÜa x· héi ë ch©u ¢u, nh−ng l¹i biÕn chñ nghÜa ®ã thµnh mét häc thuyÕt ph¶n ®éng, vµ trªn c¬ së häc thuyÕt ph¶n ®éng Êy, häc thuyÕt vÒ sù "ng¨n ngõa" chñ nghÜa t− b¶n, hä ®· x©y dùng mét c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt thuÇn tóy t− b¶n chñ nghÜa, t− b¶n chñ nghÜa tèi ®a !

Thùc vËy, "cuéc çch m¹ng kinh tÕ" mµ T«n DËt Tiªn nãi ®Õn mét çch rÊt hoa mü vµ rÊt tèi nghÜa trong ®o¹n ®Çu cña bµi b¸o, sÏ ®−a ®Õn ®©u ?

§−a ®Õn sù chuyÓn giao ®Þa t« cho nhµ n−íc, tøc lµ ®Õn viÖc quèc h÷u hãa ruéng ®Êt th«ng qua mét thø thuÕ thèng nhÊt nµo ®ã, theo kiÓu cña H¨ng-ri Gioãc-gi¬. Hoµn toµn kh«ng cã néi dung thùc tÕ nµo kh¸c trong "cuéc çch m¹ng kinh tÕ" mµ T«n DËt Tiªn ®Ò ra vµ tuyªn truyÒn.

Sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ ruéng ®Êt ë vïng n«ng th«n hÎo l¸nh vµ ë Th−îng-h¶i lµ sù chªnh lÖch vÒ sè l−îng ®Þa t«. Gi¸ trÞ ruéng ®Êt lµ ®Þa t« ®−îc t− b¶n hãa. BiÕn "sù t¨ng thªm gi¸ trÞ" cña ruéng ®Êt thµnh "tµi s¶n nh©n d©n" th× cã nghÜa lµ chuyÓn giao ®Þa t«, tøc lµ së h÷u ruéng ®Êt, vµo tay nhµ n−íc, hay nãi mét çch kh¸c lµ quèc h÷u hãa ruéng ®Êt.

Mét cuéc c¶i çch nh− thÕ cã thÓ tiÕn hµnh ®−îc trong khu«n khæ chñ nghÜa t− b¶n kh«ng? Kh«ng nh÷ng cã thÓ ®−îc, mµ nã cßn tiªu biÓu cho chñ nghÜa t− b¶n thuÇn tóy nhÊt, triÖt ®Ó nhÊt, hoµn chØnh, lý t−ëng nhÊt. §iÒu ®ã, M¸c ®· chØ râ trong t¸c phÈm "Sù khèn cïng cña triÕt häc" ®· chøng minh mét çch tØ mØ trong quyÓn III bé "T− b¶n" vµ ®· ph¸t triÓn hÕt søc râ rµng trong cuéc bót chiÕn víi Rèt-bÐc-tót trong t¸c phÈm "Çc häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d−"144.

Quèc h÷u hãa ruéng ®Êt ®−a ®Õn kh¶ n¨ng xãa bá ®Þa t« tuyÖt ®èi vµ chØ gi÷ l¹i ®Þa t« chªnh lÖch. Sù xo¸ bá triÖt ®Ó nhÊt nh÷ng ®éc quyÒn thêi trung cæ trong n«ng nghiÖp

vµ nh÷ng mèi quan hÖ trung cæ trong n«ng nghiÖp, viÖc bu«n b¸n ruéng ®Êt hÕt søc tù do, viÖc lµm cho n«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng thÝch øng hÕt søc dÔ dµng víi thÞ tr−êng, ⎯ ®ã lµ quèc h÷u hãa ruéng ®Êt mµ häc thuyÕt cña M¸c ®· chØ râ. Sù trí trªu cña lÞch sö lµ ë chç chñ nghÜa d©n tóy, ®Ó "®Êu tranh chèng chñ nghÜa t− b¶n" trong n«ng nghiÖp, ®· ®Ò ra mét c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt mµ nÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ th× sÏ lµm cho chñ nghÜa t− b¶n trong n«ng nghiÖp ph¸t triÓn hÕt søc nhanh chãng.

TÊt yÕu kinh tÕ nµo ®· khiÕn ng−êi ta truyÒn b¸ nh÷ng c−¬ng lÜnh d©n chñ - t− s¶n tiªn tiÕn nhÊt vÒ ruéng ®Êt ë mét trong nh÷ng n−íc n«ng nghiÖp l¹c hËu nhÊt cña ch©u ¸ ? §ã lµ sù tÊt yÕu ph¶i tiªu diÖt chÕ ®é phong kiÕn d−íi mäi h×nh thøc vµ mäi biÓu hiÖn cña nã.

Trung-quèc cµng l¹c hËu bao nhiªu so víi ch©u ¢u vµ NhËt-b¶n th× nguy c¬ chia n¨m xÎ b¶y vµ nguy c¬ tan r· d©n téc l¹i cµng trÇm träng bÊy nhiªu. ChØ cã chñ nghÜa anh hïng cña quÇn chóng nh©n d©n çch m¹ng míi cã thÓ "®æi míi" ®−îc Trung-quèc, vÒ mÆt chÝnh trÞ chñ nghÜa anh hïng ®ã cã kh¶ n¨ng x©y dùng n−íc céng hßa Trung-hoa vµ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn t− b¶n chñ nghÜa nhanh chãng nhÊt b»ng çch quèc h÷u hãa ruéng ®Êt.

§iÒu ®ã cã lµm ®−îc hay kh«ng vµ lµm ®−îc ®Õn møc nµo, ⎯ ®ã lµ mét vÊn ®Ò kh¸c. Trong cuéc çch m¹ng t− s¶n cña m×nh, nhiÒu n−íc ®· thùc hiÖn ®−îc, trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ ruéng ®Êt, mét chÕ ®é d©n chñ víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau, vµ b»ng nh÷ng sù phèi hîp hÕt søc kh¸c nhau. T×nh h×nh quèc tÕ vµ t×nh h×nh so s¸nh lùc l−îng x· héi ë Trung-quèc sÏ quyÕt ®Þnh ®iÒu ®ã. Hoµng ®Õ nhÊt ®Þnh sÏ tËp hîp bän phong kiÕn, bän quan l¹i, bän thÇy tu ë Trung-quèc l¹i vµ chuÈn bÞ viÖc phôc håi chÕ ®é cò. Viªn ThÕ Kh¶i ⎯ ®¹i biÓu cña giai cÊp t− s¶n, giai cÊp chØ võa míi chuyÓn tõ qu©n chñ - tù do chñ nghÜa thµnh céng hßa -

520 V. I. Lª-nin 521

tù do chñ nghÜa (cã ®−îc l©u kh«ng?), ⎯ sÏ theo ®uæi mét chÝnh s¸ch lùa chiÒu gi÷a chÕ ®é qu©n chñ vµ çch m¹ng. Ph¸i d©n chñ t− s¶n çch m¹ng do T«n DËt Tiªn ®¹i diÖn, ®ang t×m con ®−êng ®óng ®¾n tiÕn tíi "®æi míi" n−íc Trung-hoa nh»m ph¸t triÓn ®Õn cao ®é tÝnh chñ ®éng, ý chÝ kiªn quyÕt vµ lßng dòng c¶m cña quÇn chóng n«ng d©n trong sù nghiÖp c¶i çch chÝnh trÞ vµ ruéng ®Êt.

Sau cïng, ë Trung-quèc, sè thµnh phè nh− Th−îng- h¶i cµng t¨ng lªn bao nhiªu th× giai cÊp v« s¶n Trung-quèc còng sÏ cµng t¨ng lªn bÊy nhiªu. Giai cÊp v« s¶n Trung-quèc nhÊt ®Þnh sÏ thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ë Trung-quèc d−íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c. §¶ng nµy sÏ phª ph¸n nh÷ng kh«ng t−ëng tiÓu t− s¶n vµ nh÷ng quan ®iÓm ph¶n ®éng cña T«n DËt Tiªn, ®ång thêi nhÊt ®Þnh sÏ thËn träng läc ra, b¶o tån vµ ph¸t triÓn h¹t nh©n d©n chñ çch m¹ng trong c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ vµ ruéng ®Êt cña «ng.

"Ng«i sao Nª-va", sè 17, ngµy 15 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: Vl. I-lin


§¹i héi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý

Võa qua §¹i héi XIII cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý kÕt thóc t¹i thµnh phè RÕt-gi« (tØnh £-mi-li-a).

Cuéc ®Êu tranh néi bé trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý ®· mang nh÷ng h×nh thøc ®Æc biÖt gay g¾t trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tho¹t ®Çu cã hai huynh h−íng c¬ b¶n: nh÷ng ng−êi çch m¹ng vµ nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng. Nh÷ng ng−êi çch m¹ng th× gi÷ v÷ng tÝnh chÊt v« s¶n cña phong trµo vµ ®Êu tranh víi mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa c¬ héi, tøc lµ tinh thÇn «n hßa, c©u kÕt víi giai cÊp t− s¶n, tõ bá nh÷ng môc tiªu cuèi cïng (x· héi chñ nghÜa) cña phong trµo c«ng nh©n. §Êu tranh giai cÊp ⎯ ®ã lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n, lµ c¬ së çc quan ®iÓm cña khuynh h−íng nµy.

Nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng, trong cuéc ®Êu tranh cho nh÷ng c¶i çch, tøc lµ cho nh÷ng sù c¶i thiÖn riªng biÖt trong t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, th−êng hay quªn mÊt tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa cña phong trµo, b¶o vÖ chñ tr−¬ng lËp khèi vµ liªn minh víi giai cÊp t− s¶n, thËm chÝ c¶ viÖc ®Ó cho ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa tham gia néi çc t− s¶n, thËm chÝ c¶ viÖc tõ bá nh÷ng chÝnh kiÕn céng hßa triÖt ®Ó (ë n−íc ý qu©n chñ, b¶n th©n sù tuyªn truyÒn cho chÕ ®é céng hßa kh«ng bÞ coi lµ chèng l¹i luËt ph¸p), thËm chÝ ®i ®Õn chç b¶o vÖ c¶ "chÝnh s¸ch thuéc ®Þa", chÝnh s¸ch x©m chiÕm thuéc ®Þa, ¸p bøc, ¨n c−íp vµ giÕt h¹i ng−êi b¶n xø, v. v..

522 V. I. Lª-nin §¹i héi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý 523

Hai khuynh h−íng c¨n b¶n ®ã tån t¹i d−íi h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c ë tÊt c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa, nh−ng ë ý th× l¹i ph©n ra lµm hai khuynh h−íng cùc ®oan n÷a, çc khuynh h−íng nµy hoµn toµn tho¸t ly khái chñ nghÜa x· héi vµ do ®ã ®· dÉn ®Õn chç t¸ch khái ®¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa. Mét trong nh÷ng mÆt cùc ®oan phi x· héi chñ nghÜa ®ã, lµ chñ nghÜa c«ng ®oµn, chñ nghÜa nµy cã lóc ®· trë thµnh çi "mèt" ë ý. Nh÷ng phÇn tö theo chñ nghÜa c«ng ®oµn thiªn vÒ chñ nghÜa v« chÝnh phñ, r¬i vµo lèi nãi su«ng vÒ çch m¹ng, ph¸ ho¹i kû luËt ®Êu tranh cña c«ng nh©n, tõ chèi viÖc çc ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa sö dông diÔn ®µn nghÞ viÖn, hoÆc bªnh vùc sù tõ chèi ®ã.

¶nh h−ëng cña nh÷ng phÇn tö v« chÝnh phñ th× ë ®©u còng yÕu ít, vµ phong trµo c«ng nh©n ®· nhanh chãng tho¸t ra khái çc bÖnh nµy.

Nh÷ng phÇn tö theo chñ nghÜa c«ng ®oµn ë ý (thñ lÜnh cña hä lµ ¸c-tu-r« La-bri-«-la) hiÖn nay ®· ®øng ra ngoµi §¶ng x· héi chñ nghÜa. Vai trß cña hä trong phong trµo c«ng nh©n rÊt kh«ng ®¸ng kÓ. Nh÷ng ng−êi m¸c- xÝt çch m¹ng ë ý, còng nh− ë çc n−íc kh¸c, kh«ng m¶y may dung thø nh÷ng t©m tr¹ng vµ khuynh h−íng v« chÝnh phñ lµm tan r· phong trµo v« s¶n.

Nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng th× Ýt v÷ng vµng h¬n ®èi víi nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng, cùc h÷u lµ nh÷ng kÎ ®ang sa vµo chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa vµ døt kho¸t ®i theo ph¸i tù do vµ chuyÓn sang phÝa giai cÊp t− s¶n. Do ®ã, viÖc nh÷ng kÎ ph¶n béi sù nghiÖp c«ng nh©n t¸ch ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa th−êng khã tr¸nh khái kÌm theo mét cuéc ®Êu tranh v« cïng gay g¾t cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng chèng l¹i tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng. T×nh h×nh ®ã ®· diÔn ra vÝ dô nh− ë Ph¸p, khi mµ tªn c¬ héi vµ c¶i l−¬ng Min-l¬-r¨ng ®· hoµn toµn chuyÓn sang c©u kÕt víi giai cÊp t− s¶n vµ tham gia néi çc t− s¶n.

Sù viÖc x¶y ra ë ý còng vËy. Nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng ®· ph©n liÖt thµnh nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng çnh t¶ (®øng ®Çu lµ Tu-ra-ti) vµ nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng çnh h÷u (®øng ®Çu lµ BÝt-x«-la-ti). §¹i héi ë RÕt-gi« £-mi-li-a ®¸nh dÊu b−íc cuèi cïng cña sù ph©n liÖt nµy.

T¹i ®¹i héi ®· xuÊt hiÖn ba khuynh h−íng: 1) nh÷ng ng−êi çch m¹ng (hä cã kho¶ng 12 ngh×n r−ìi phiÕu t¹i ®¹i héi, tÝnh theo con sè nh÷ng ng−êi ñng hé hä ë trong ®¶ng); 2) nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng çnh t¶ (gÇn 9 ngh×n), vµ 3) nh÷ng phÇn t¶ c¶i l−¬ng çnh h÷u (gÇn 2 ngh×n). Nh÷ng ng−êi çch m¹ng ®· ®Ò nghÞ khai trõ BÝt-x«-la-ti ra khái ®¶ng cïng víi ba tªn c¶i l−¬ng cùc h÷u n÷a. Mét phÇn ba trong sè nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng çnh t¶ còng t¸n thµnh viÖc khai trõ nh÷ng ng−êi kia, nh−ng víi lý do "nhÑ nhµng" h¬n, cßn hai phÇn ba th× chèng l¹i viÖc khai trõ, chØ t¸n thµnh khiÓn tr¸ch th«i.

Nh÷ng ng−êi çch m¹ng chiÕm ®a sè, nh− ta thÊy qua sè liÖu dÉn ra trªn ®©y, nªn ®· th¾ng lîi, cßn BÝt-x«-la-ti vµ ®ång bän th× bÞ khai trõ.

VËy nh÷ng quan ®iÓm vµ hµnh ®éng cña BÝt-x«-la-ti ra sao ®Ó ®Õn nçi buéc ph¶i khai trõ h¾n ra khái ®¶ng? BÊt chÊp nhiÒu nghÞ quyÕt cña ®¶ng, BÝt-x«-la-ti ®· ®i ®Õn chç ñng hé néi çc t− s¶n vµ tù m×nh trë thµnh gÇn nh− mét thø "bé tr−ëng kh«ng bé" (nghÜa lµ ch−a ph¶i bé tr−ëng mµ ®· tá ra lµ kÎ ®ång lâa vµ kÎ tham gia néi çc t− s¶n).

BÊt chÊp nh÷ng quan ®iÓm céng hßa mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý nghiªm chØnh tu©n theo, BÝt-x«-la-ti ®· lªn ®−êng ®i Kvi-ri-nan, th¨m nhµ vua vµ tiÕn hµnh héi ®µm víi nhµ vua ! BÝt-x«-la-ti ®· ®i ®Õn chç bªnh vùc cuéc chiÕn tranh hiÖn thêi gi÷a ý vµ Thæ-nhÜ-kú, mÆc dÇu toµn ®¶ng ®· kiªn quyÕt lªn ¸n cuéc chiÕn tranh nµy coi nh− mét cuéc c−íp ph¸ v« liªm sØ cña giai cÊp t− s¶n vµ mét viÖc tµn s¸t bÈn thØu ®èi víi nh÷ng ng−êi b¶n xø gèc Phi ë T¬-ri-p«-li b»ng nh÷ng c«ng cô giÕt ng−êi hoµn thiÖn.

524 V. I. Lª-nin 525

Sau viÖc khai trõ BÝt-x«-la-ti vµ ®ång bän, tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö c¶i l−¬ng çnh h÷u ®· ra khái ®¶ng vµ thµnh lËp ra ®¶ng cña m×nh, çi ®¶ng mµ hä gäi lµ "§¶ng x· héi chñ nghÜa c¶i l−¬ng". Trªn thùc tÕ, nÊp sau chiªu bµi ®ã lµ çi "®¶ng" cña nh÷ng chÝnh kh¸ch "c«ng nh©n" qu©n chñ - tù do chñ nghÜa.

Ph©n liÖt lµ mét chuyÖn ®au khæ, nÆng nÒ. Nh−ng còng cã lóc nã trë nªn cÇn thiÕt vµ trong nh÷ng tr−êng hîp nh− vËy th× mäi sù yÕu hÌn, mäi tÝnh "®a sÇu ®a c¶m" (tõ nµy ®−îc Ba-la-ba-n«-va, ng−êi n÷ ®ång bµo cña chóng ta, dïng t¹i RÕt-gi«) ®Òu lµ träng téi. Çc l·nh tô cña c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ thiªn thÇn, kh«ng ph¶i lµ th¸nh, kh«ng ph¶i lµ anh hïng, mµ còng lµ ng−êi nh− tÊt c¶ mäi ng−êi kh¸c. Hä còng cã khuyÕt ®iÓm. §¶ng söa cho hä. §¶ng c«ng nh©n §øc ®· cã lóc ph¶i söa nh÷ng khuyÕt ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa cho c¶ nh÷ng l·nh tô vÜ ®¹i nh− Bª-ben.

Nh−ng nÕu ng−êi ta kh− kh− gi÷ lÊy khuyÕt ®iÓm, nÕu ®Ó b¶o vÖ khuyÕt ®iÓm mµ lËp ra phe nhãm nh»m chµ ®¹p lªn mäi nghÞ quyÕt cña ®¶ng, lªn mäi kû luËt cña ®¹o qu©n v« s¶n, th× khi Êy sù chia rÏ lµ tÊt yÕu. Vµ ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n x· héi chñ nghÜa ý, sau khi thanh trõ nh÷ng phÇn tö c«ng ®oµn chñ nghÜa vµ c¶i l−¬ng çnh h÷u ra khái hµng ngò cña m×nh, ®· ®i vµo con ®−êng ®óng ®¾n.

"Sù thËt" sè 66, ngµy 15 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: I.


"Tù do ng«n luËn" ë nga

Tê b¸o "Xin s½n sµng hÇu ngµi", gäi theo ch÷ nghÜa th«ng th−êng lµ "Thêi míi", võa ®¨ng l¹i mét bµi cña tê "Tin tøc Pª-tÐc-bua"145 lµ mét b¹n ®ång nghiÖp xøng ®¸ng cña m×nh, göi tõ I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬.

"ë thµnh phè c«ng x−ëng cña chóng ta lèi ¨n nãi tôc tÜu trªn ®−êng phè ⎯ ng−êi ta viÕt cho b¸o nh− vËy ⎯ ®· thay thÕ ng«n ng÷ con ng−êi råi. C«ng nh©n c«ng x−ëng th× chöi bíi, cßn nh÷ng ng−êi ®¸nh xe ngùa, nh÷ng ng−êi ¨n vËn tö tÕ, çc viªn c¶nh s¸t trong khi thi hµnh nhiÖm vô th× ¨n nãi tôc t»n".

Vµ nh©n çi bøc tranh Êy vÒ ®¹o ®øc, tê "Thêi míi" nhËn xÐt:

"ThËt lµ mét thµnh phè c«ng nh©n h¹nh phóc, v× t¹i ®©y ng−êi ta ®· thùc hiÖn nh÷ng m¬ −íc d©n chñ - x· héi m¹nh b¹o nhÊt vÒ quyÒn tù do ng«n luËn, mét sù tù do kh«ng chÞu mét sù ®iÒu tiÕt nµo".

Çi hµnh vi th« bØ nµy thËt cã ý nghÜa, ch¶ ph¶i thÕ hay sao ?

Çc ngµi biªn tËp viªn cña çi tê b¸o trung thµnh phôc vô chÝnh phñ ¬i, ai ch¶ biÕt r»ng chÝnh nh÷ng ®¶ng çnh h÷u, th©n chÝnh phñ h¬n c¶ vµ n»m trong §u-ma III, ®· "thùc hiÖn" çi thø tù do ng«n luËn trong viÖc nãi tôc t»n? Cßn ai kh«ng biÕt r»ng çc ngµi Pu-ri-skª-vÝch, M¸c-cèp vµ çc ®ång nghiÖp cña hä ®· tõng næi danh toµn n−íc Nga vÒ çi hµnh vi ®ã?

526 V. I. Lª-nin 527

Tê "Thêi míi" thiÕu thËn träng, qu¶ thËt lµ thiÕu thËn träng! NhÏ ra nã cã thÓ thùc hiÖn çi vai trß ®µy tí mét çch khÐo lÐo h¬n... §»ng nµy ë trong mét tê b¸o trung thµnh víi chÝnh phñ mµ kh«ng ph¶i nÞnh hãt, bçng nhiªn ng−êi ta ®−a ra mét ®iÒu nh¾c nhë r»ng Pu-ri-skª-vÝch cïng víi ®ång bän thùc hiÖn lo¹i "tù do ng«n luËn" nµo vµ çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma thùc hiÖn lo¹i nµo. Tù do ng«n luËn cña bän Pu-ri-skª-vÝch trong §u-ma cña ®Þa chñ vµ tù do ng«n luËn trong çc cuéc häp c«ng nh©n... ThËt lµ mét ®Ò tµi rÊt tèt tr−íc ngµy bÇu cö, ®· ®−îc tê "Thêi míi", vông vÒ trong sù sèt s¾ng th« bØ cña m×nh, ®Ò cËp tíi !

"Sù thËt", sè 66, ngµy 15 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: V.


P. B. ¸c-xen-rèt v¹ch mÆt Ph¸i thñ tiªu nh− thÕ nµo

I

P. B. ¸c-xen-rèt cã sø m¹ng ®ãng mét vai trß ®éc ®¸o trong sù ph¸t triÓn cña trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong hµng ngò nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. Ch¼ng h¹n, víi t− t−ëng "®¹i héi c«ng nh©n", ¸c-xen-rèt cã lóc ®· lµm rïm beng kh¸ nhiÒu. Sù tuyªn truyÒn cña y ®· hÊp dÉn vµ l«i kÐo ®−îc mét sè c«ng nh©n. Nh−ng sù tuyªn truyÒn Êy cµng réng bao nhiªu, sù viÖc cµng tiÕn gÇn bao nhiªu ®Õn viÖc thùc hiÖn trªn thùc tiÔn, th× çi tÝnh chÊt bÞa ®Æt cña toµn bé çi trß Êy cµng lé râ bÊy nhiªu. Çi trß Êy tù nã ®· ph¸ s¶n. Kinh nghiÖm ®· x¸c nhËn ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nhiÒu lÇn v¹ch ra, ®iÒu ®ã lµ: "nh÷ng t− t−ëng" cña ¸c - xen-rèt lµ sù bÞa ®Æt cña ®¸m trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa, lµ mét thø −íc m¬ "bá qua" cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh giai cÊp khèc liÖt.

Giê ®©y çi lÞch sö y hÖt nh− thÕ ®· ®−îc lÆp l¹i víi çi chñ tr−¬ng vÒ nhµ xuÊt b¶n c«ng nh©n vµ vÒ tê b¸o c«ng nh©n "kh«ng bÌ ph¸i". Cßn ai trong sè nh÷ng c«ng nh©n Pª-tÐc-bua mµ l¹i kh«ng nhí tíi viÖc ph¸i thñ tiªu çch ®©y ch−a l©u ®· Êp ñ çi chñ tr−¬ng Êy? Hä ®· çm dç c«ng nh©n nh− thÕ nµo b»ng çi −íc m¬ lµm sao "bá qua" cuéc ®Êu tranh trong néi bé ph¸i d©n chñ c«ng nh©n? Hä ®· phÉn né mét çch nùc c−êi ®èi víi tê "Ng«i sao" vÒ viÖc tê b¸o nµy ®· gi¶ng gi¶i r»ng kh«ng thÓ bá qua vÊn ®Ò chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa (h·y nhí l¹i nghÞ quyÕt

528 V. I. Lª-nin P. B. ¸c-xen-rèt v¹ch mÆt ph¸i thñ tiªu nh− thÕ nµo 529

cña nh÷ng c«ng nh©n lµm b¸nh m×146), r»ng nh÷ng lêi bµn t¸n vÒ viÖc kiÓm so¸t cña c«ng nh©n ®èi víi tê b¸o kh«ng bÌ ph¸i, chØ lµ mÞ d©n th«i ?

Vµ thÕ lµ ¸c-xen-rèt, trong sè 6 tê "TiÕng nãi Nª-va" cña ph¸i thñ tiªu, ®· v¹ch trÇn mét çch xuÊt s¾c ⎯ buéc ph¶i v¹ch trÇn ⎯ çi lèi mÞ d©n cña nh÷ng ng−êi b¹n cña m×nh. MÞ d©n lµ tung ra nh÷ng lêi høa su«ng. Chñ tr−¬ng tæ chøc mét ®¹i héi c«ng nh©n réng r·i, mét nhµ xuÊt b¶n c«ng nh©n c«ng khai, mét tê b¸o c«ng nh©n kh«ng bÌ ph¸i, qu¶ lµ mét chñ tr−¬ng hÊp dÉn. Nh−ng toµn bé thùc chÊt vÊn ®Ò lµ ë chç nh÷ng çi hÊp dÉn Êy lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc nÕu tr−íc ®ã kh«ng cã cuéc ®Êu tranh khã kh¨n vµ kiªn tr× ®Ó giµnh tù do chÝnh trÞ nãi chung, ®Ó giµnh th¾ng lîi cho chñ nghÜa M¸c trong néi bé ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, v. v.. Nh÷ng lêi høa mÞ d©n th× rÊt dÔ ®−a ra. Nh−ng cuéc sèng nhanh chãng chøng minh râ tÝnh chÊt kh«ng thùc hiÖn ®−îc cña chóng vµ v¹ch trÇn çi chñ nghÜa c¬ héi cña "nh÷ng −íc m¬ ®Çy mµu hång".

Trong sè 6 tê "TiÕng nãi Nª-va", ¸c-xen-rèt ®−a ra rÊt nhiÒu c©u khoa tr−¬ng rçng tuÕch, ®¹i lo¹i nh− nh÷ng lêi cam ®oan r»ng y vµ çc b¹n bÌ cña y lµ "nh÷ng ®¹i biÓu tiÕn bé cña ®¶ng", cßn nh÷ng kÎ chèng ®èi y lµ "ph¶n ®éng". DÜ nhiªn, ¸c-xen-rèt rÊt dÔ chÞu khi nghÜ ra ®iÒu ®ã, cßn ph¸i thñ tiªu th× rÊt thÝch in ®iÒu ®ã. Nh−ng chØ cã ®iÒu lµ c©u khoa tr−¬ng Êy rÊt rÎ tiÒn! Tù khen m×nh vÒ "tÝnh chÊt tiÕn bé"... nÕu gi¶i thÝch thùc chÊt vµ ý nghÜa cña nh÷ng sù bÊt ®ång th× cã ph¶i tèt h¬n kh«ng ?

"Chñ tr−¬ng tæ chøc c¬ quan ng«n luËn d©n chñ - x· héi kh«ng bÌ ph¸i (thùc sù d©n chñ - x· héi, kh«ng cã ngoÆc kÐp) hiÖn nay lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng vµ h¬n n÷a l¹i lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng mµ vÒ kh¸ch quan th× ®i ng−îc l¹i lîi Ých ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña ®¶ng vµ ng−îc l¹i lîi Ých cña sù thèng nhÊt vÒ tæ chøc cña giai cÊp v« s¶n d−íi l¸ cê d©n chñ - x· héi. B¶n chÊt nh− thÕ nµo th× nã nhÊt ®Þnh cø ph¶i nh− vËy, kh«ng thay ®æi ®−îc".

¸c-xen-rèt viÕt nh− vËy. §ã qu¶ lµ nh÷ng t− t−ëng rÊt kh«ng dë. VÒ c¬ b¶n ®iÒu ®ã hoµn toµn ®óng. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng b¹n bÌ cña ¸c-xen-rèt, ⎯ tøc nh÷ng phÇn tö thñ tiªu míi h«m qua cßn nÐm vµo quÇn chóng c«ng nh©n çi t− t−ëng mµ giê ®©y bÞ ¸c-xen-rèt lªn ¸n, ⎯ lµ hoµn toµn sai. ChØ cã ®iÒu lµ chóng ta kh«ng thÓ cho r»ng "tÝnh chÊt tiÕn bé" thÓ hiÖn trong viÖc tung ra nh÷ng lêi høa su«ng...

"Trong chóng ta cã thÓ nãi lµ kh«ng cã çc bÌ ph¸i h×nh thµnh râ vÒ mÆt tæ chøc, ⎯ ¸c-xen-rèt viÕt, ⎯ ë ®©y chØ cã nh÷ng tiÓu tæ vµ nh÷ng nhãm nhá kh¸c nhau mµ trong ®ã mét sè th× gi÷ nh÷ng quan ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, vÒ s¸ch l−îc, vÒ tæ chøc, Ýt nhiÒu x¸c ®Þnh, cßn mét sè kh¸c th× ng¶ nghiªng vÒ çc phÝa, lµm v−íng ch©n sè ng−êi thø nhÊt".

PhÇn thø nhÊt cña c©u nµy ch−a hoµn toµn chÝnh x¸c. ¸c-xen-rèt biÕt rÊt râ çi g× lµ çi hoµn toµn h×nh thµnh râ vÒ mÆt tæ chøc, theo çi møc hiÖn nay cã thÓ ®¹t ®−îc. Nh−ng phÇn thø hai lµ chÝnh x¸c, v× thùc tÕ th× cã nhiÒu nhãm nhá ng¶ nghiªng vµ lµm v−íng ch©n. Khi nãi ra çi ch©n lý do diÔn biÕn cña çc sù kiÖn buéc ph¶i thõa nhËn nµy, ¸c-xen-rèt l¹i v¹ch trÇn bÌ b¹n cña m×nh ra. Ai mµ kh«ng biÕt r»ng chÝnh lóc nµy çc b¹n cña ¸c-xen-rèt ®ang khoe khoang sù "thèng nhÊt" cã tÝnh chÊt khoa tr−¬ng, giÊy tê, cña nh÷ng nhãm nhá ®ang ng¶ nghiªng ®ã? Ch¼ng ph¶i chÝnh trong sè 6 tê "TiÕng nãi Nª-va" bän hä høa hÑn sù "thèng nhÊt" gi¶ dèi cña tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö thñ tiªu víi tÊt c¶ nh÷ng kÎ ng¶ nghiªng, lµ g× ?

"§iÓm trung t©m vµ nguån gèc chñ yÕu cña nh÷ng bÊt hßa, ⎯ ¸c- xen-rèt nãi tiÕp, ⎯ mét mÆt lµ th¸i ®é kh¸c nhau cña çc giíi kh¸c nhau trong ®¶ng ®èi víi phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi c«ng khai míi (chø kh«ng ph¶i lµ ®èi víi ®¶ng c«ng khai sao, P. B. ¸c-xen-rèt ®¸ng mÕn? Xuyªn t¹c thùc chÊt cña sù bÊt ®ång, th× kh«ng tèt ®©u!), mÆt kh¸c, lµ nh÷ng sù bÊt ®ång c¨n b¶n trong lÜnh vùc nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ tr−íc m¾t vµ trong s¸ch l−îc chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. Çc vÊn ®Ò thuéc lo¹i nµy hay lo¹i kia chÝnh lóc nµy, ⎯ khi b¾t ®Çu phong trµo chÝnh trÞ x· héi míi, ⎯ ®Òu trë nªn ®Æc biÖt cÊp


b¸ch vµ nãng hæi. Vµ chÝnh trªn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã mµ §¶ng d©n chñ - x· héi Nga ®· chia ra lµm hai phe chñ yÕu. Thö hái, liÖu çi c¬ quan ng«n luËn c«ng nh©n mµ ng−êi ta dù ®Þnh lËp nªn, cã thÓ gi÷ lËp tr−êng trung lËp gi÷a hai phe ®èi lËp nµy kh«ng, vµ çi lËp tr−êng Êy cã chÊp nhËn ®−îc vÒ nguyªn t¾c kh«ng? DÜ nhiªn, kh«ng..."

Mét kÕt luËn hoµn toµn ®óng. ¸c-xen-rèt ®· ®¶ rÊt tróng kh«ng nh÷ng vµo nh÷ng ng−êi b¹n cña m×nh h«m qua cßn kªu gµo vÒ mét c¬ quan ng«n luËn trung lËp vµ kh«ng bÌ ph¸i, mµ c¶ vµo nh÷ng ng−êi h«m nay cßn lµm cho nh÷ng ng−êi ng©y th¬ tin vµo "sù nhÊt trÝ", "sù thèng nhÊt", sù ®oµn kÕt, v. v. cña hä víi nh÷ng nhãm nhá trung lËp.

Qu¶ lµ cã hai phe chÝnh. Mét trong hai phe nµy ®· h×nh thµnh hoµn toµn vÒ mÆt tæ chøc. Nh÷ng c©u tr¶ lêi cña nã vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò do ¸c-xen-rèt nªu ra, th× hoµn toµn hîp thøc, chÝnh x¸c, râ rÖt, kh«ng gièng nh÷ng bµi b¸o nhá t¶n m¹n vµ tr¸i ng−îc nhau cña mét sè nhµ tr−íc t¸c. §èi víi phe kh¸c ⎯ chÝnh lµ phe thñ tiªu mµ trong ®ã cã ¸c-xen-rèt ⎯ th× râ rµng lµ kh«ng cã mét sù h×nh thµnh râ rÖt nµo vÒ mÆt tæ chøc (thay vµo ®ã chØ lµ nh÷ng lêi høa h·o vÒ ®¶ng c«ng nh©n c«ng khai, lµ nh÷ng lêi bµn vÒ nh÷ng héi chÝnh trÞ c«ng nh©n c«ng khai, nh÷ng çi cßn khã thùc hiÖn h¬n lµ viÖc triÖu tËp ®¹i héi c«ng nh©n vµo n¨m 1906 - 1907), còng kh«ng cã nh÷ng c©u tr¶ lêi râ rÖt, chÝnh x¸c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò do b¶n th©n ¸c-xen-rèt nªu ra (®¸ng lÏ lµ nh÷ng c©u tr¶ lêi râ rµng th× chØ cã nh÷ng bµi tËp lµm v¨n cña £-gièp, Lª-vi-tx¬-ki, Clª-nèp, Tsa-tx¬-ki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c).

"...Ngay sau khi nhãm c«ng nh©n lµm c«ng t¸c xuÊt b¶n vµ s¸ch b¸o quyÕt ®Þnh tr×nh bµy mét c−¬ng lÜnh hµnh ®éng râ rÖt, quyÕt ®Þnh gi÷ mét lËp tr−êng râ rÖt trong nh÷ng vÊn ®Ò, ch¼ng h¹n nh− ngay c¶ nh÷ng vÊn ®Ò g¾n liÒn víi cuéc vËn ®éng bÇu cö, quyÕt ®Þnh ®Æt ra cho c«ng nh©n nh÷ng nhiÖm vô vµ nh÷ng khÈu hiÖu nµo ®ã trong cuéc vËn ®éng nµy, vµ tá th¸i ®é ñng hé s¸ch l−îc nµo ®ã ®èi víi çc ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ kh¸c nhau; t«i xin nãi l¹i, ngay sau khi héi xuÊt b¶n muèn t¹o cho c¬ quan xuÊt b¶n cña m×nh tÝnh chÊt cña mét c¬ quan

chÝnh trÞ v« s¶n cã nguyªn t¾c, th× lËp tøc nã sÏ mÆt ®èi mÆt víi chÝnh nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa vµ nh÷ng sù bÊt ®ång ®ang lµm cho §¶ng d©n chñ - x· héi Nga lo l¾ng vµ bÞ xÐ vôn ra. Vµ lóc ®ã cã thÓ x¶y ra t×nh h×nh lµ b¶n th©n çi héi ®ã sÏ bÞ trë thµnh mét çi lß löa míi cña chÝnh nh÷ng mèi bÊt hßa Êy, nÕu nh− çc héi viªn cña nã kh«ng tháa thuËn tr−íc víi nhau vµ kh«ng ®i ®Õn mét sù tháa thuËn víi nhau vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã".

¸c-xen-rèt ®¸nh vµo çc phÇn tö thñ tiªu rÊt chÝnh x¸c vµ rÊt tèt. Çi g× mµ "héi" cÇn th× tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ tê "TiÕng nãi Nª-va" l¹i cµng cÇn. T¹i sao nh÷ng tê b¸o Êy kh«ng tháa thuËn víi nhau vÒ nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa vµ nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång? T¹i sao hä l¹i kh«ng tr¶ lêi chÝnh x¸c Ýt nhÊt còng lµ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng do ¸c-xen-rèt v¹ch ra (th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng ph¸i kh¸c nhau, nhiÖm vô, khÈu hiÖu, s¸ch l−îc) ?

"ThÇy thuèc th× ph¶i tù ch÷a bÖnh". ¸c-xen-rèt ®· gi¶ng gi¶i rÊt râ cho c«ng nh©n vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i tr¶ lêi râ rµng vµ chÝnh x¸c vÒ "nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa", gi¶ng gi¶i râ ®Õn nçi nh÷ng c©y bót cña tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ cña tê "TiÕng nãi Nª-va" (cã thÓ kh«ng ph¶i chØ riªng tê "TiÕng nãi Nª-va"...) buéc ph¶i l¾ng nghe nh÷ng lêi cña ¸c-xen-rèt. Kh«ng thÓ l¶ng tr¸nh nh÷ng c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c vµ râ rµng vÒ "nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa", kh«ng thÓ h¹n chÕ ë çc bµi viÕt, v× ®ã sÏ lµ t×nh tr¹ng tiÓu tæ ®Êy! ⎯ CÇn cã nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c, chÝnh thøc, chÝn ch¾n, râ rÖt. Kh«ng ph¶i v« cí mµ ¸c-xen-rèt l¹i nãi ⎯ mµ nãi rÊt hay ! ⎯ vÒ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng râ rÖt, vÒ nh÷ng nhiÖm vô vµ khÈu hiÖu, v. v..

Nh©n tiÖn xin nãi thªm, së dÜ nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ®−îc gäi lµ nh÷ng kÎ thñ tiªu lµ v× sau khi bá çi cò hä kh«ng ®−a ra ®−îc çi g× míi. VÒ luËn ®iÖu cho r»ng ®¶ng c«ng khai lµ cã lîi, cßn çc héi chÝnh trÞ c«ng khai th× cÇn thiÕt, ⎯ vÒ luËn ®iÖu ®ã, tÊt c¶ nh÷ng kÎ thñ tiªu ®· nãi nhµm tai chóng ta råi. Nh−ng chØ cã nh÷ng lêi bµn nh− thÕ th«i th× cßn Ýt qu¸, viÖc lµm cña nh÷ng kÎ thñ tiªu th× kh«ng


cã, kh«ng cã vµ kh«ng cã. Kh«ng cã chÝnh çi ®iÒu mµ ¸c-xen-rèt ®ßi hái ë c«ng nh©n !

Trong bµi v¨n ch©m biÕm cña tê "TiÕng nãi Nª-va" ®¨ng ë phÝa d−íi cña b¸o, ¸c-xen-rèt ®· ®−a ra mét tµi liÖu cã tÝnh chÊt tè gi¸c tuyÖt hay chèng l¹i nh÷ng kÎ thñ tiªu ®· ®¨ng ë phÝa trªn cña b¸o, trong môc dµnh cho ban biªn tËp cña tê b¸o. Çc b¹n h·y ®äc kü bµi v¨n ch©m biÕm Êy cña ¸c-xen-rèt vµ çc b¹n sÏ thÊy r»ng nÕu nh− nh÷ng kÎ thñ tiªu kªu gµo vÒ sù "tháa thuËn" trong vÊn ®Ò c−¬ng lÜnh hµnh ®éng trong cuéc bÇu cö, vÒ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng "thèng nhÊt", v. v., th× ®ã lµ mét sù lõa g¹t vµ sù tù dèi m×nh.

"Ng−êi bªnh vùc tê "Ng«i sao"" trong sè 16 cña tê "Ng«i sao Nª-va" ®· bãc trÇn sù lõa g¹t Êy. Nh−ng sù bãc trÇn cña ¸c-xen-rèt cßn s©u h¬n vµ cã gi¸ trÞ h¬n, mét khi ®iÒu ®ã ph¸t ra tõ ¸c-xen-rèt.

Chóng ta hoµn toµn t¸n thµnh c−¬ng lÜnh hµnh ®éng thèng nhÊt ⎯ tøc chÝnh çi c−¬ng lÜnh mµ c¨n cø theo lêi chØ dÉn ®óng ®¾n cña "Ng−êi bªnh vùc tê "Ng«i sao"" th× tõ l©u nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ®· tiÕp thu vµ chÊp hµnh. Chóng ta hoµn toµn ñng hé cuéc vËn ®éng bÇu cö thèng nhÊt, chÝnh lµ trªn c¬ së c−¬ng lÜnh nµy, trªn c¬ së chÝnh nh÷ng quyÕt ®Þnh Êy, nh÷ng c©u tr¶ lêi râ rÖt vµ chÝnh x¸c vÒ tÊt c¶ "nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa" Êy.

Khi nh÷ng kÎ thñ tiªu kªu gµo vÒ "sù thèng nhÊt", hä t×m çch l«i kÐo nh÷ng c«ng nh©n kÐm gi¸c ngé b»ng nh÷ng tõ rÊt kªu. "Thèng nhÊt" th× thËt lµ dÔ chÞu, "çc c¬ quan ng«n luËn kh«ng bÌ ph¸i" l¹i cµng dÔ yªu h¬n ! Nh−ng çc b¹n h·y ®äc thËm chÝ bµi cña ¸c-xen-rèt, «ng ta còng gi¶i thÝch cho çc b¹n biÕt lµ tÝnh chÊt kh«ng bÌ ph¸i lµ kh«ng thÓ cã ®−îc, ®ã lµ kh«ng t−ëng, v× cã hai phe trong ®¶ng d©n chñ c«ng nh©n, nh÷ng phe Êy ®èi lËp nhau.

VËy th× sao ? Ph¶i ch¨ng nh÷ng kÎ thñ tiªu sÏ b¶o vÖ "nh÷ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" nh»m che ®Ëy çc quan ®iÓm cña m×nh? ⎯ nh÷ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cã tÝnh chÊt ngo¹i giao mµ giai cÊp t− s¶n rÊt mª Êy? ⎯ nh÷ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng kh«ng ®−a ra ®−îc mét c©u tr¶ lêi nµo vÒ "nh÷ng vÊn ®Ò hãc bóa", mµ "®¬n gi¶n" vµ "chØ" lµm çi viÖc lµ lµm sao ®Ó ®−îc "®−a vµo §u-ma" th«i.

§ã sÏ lµ tÝnh nguyªn t¾c cùc ®é. C«ng nh©n kh«ng bao giê ®i theo çi ®ã. Nh÷ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng kiÓu Êy, cho dï nã cã "c«ng khai" ®Õn thÕ nµo ®i n÷a, còng kh«ng ®øng v÷ng næi ®−îc mét ngµy.

Kh«ng. §èi víi chóng t«i, nh÷ng sù tù dèi m×nh nh− thÕ lµ ®ñ råi. §· ®Õn lóc ph¶i nh×n th¼ng vµo çi sù thËt mµ giê ®©y ¸c-xen-rèt, l·nh tô cña ph¸i thñ tiªu, ®· trùc tiÕp c«ng nhËn råi. Çc ngµi thñ tiªu, nÕu çc ngµi muèn b¸m lÊy çi c−¬ng lÜnh hµnh ®éng "cña m×nh" (mÆc dï cho ®Õn nay çc ngµi vÉn ch−a ®−a ®−îc nã ra, cßn nh÷ng c−¬ng lÜnh mµ çc ngµi bÞa ra tr−íc cuéc bÇu cö s¸u tuÇn, th× chóng t«i kh«ng tin ®©u!), ⎯ nÕu çc ngµi cø muèn b¸m lÊy çi s¸ch l−îc "cña m×nh" (mÆc dÇu cho ®Õn nay çc ngµi vÉn ch−a tõng diÔn ®¹t nã ra ë ®©u mét çch chÝnh x¸c, chÝnh thøc theo ph−¬ng thøc cña ®¶ng!) ⎯ th× lóc ®ã çc ngµi h·y tù tr¸ch m×nh! Lóc ®ã çc ngµi lµ nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i sù thèng nhÊt ®· cã råi. Lóc ®ã mäi tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸ ho¹i nµy sÏ ®æ lªn ®Çu çc ngµi.

Kh«ng. §èi víi chóng t«i, nh÷ng sù tù dèi m×nh nh− thÕ lµ ®ñ råi. Nh÷ng tiÕng kªu gµo cña ph¸i thñ tiªu vÒ "sù thèng nhÊt" lµ thñ ®o¹n ®¸nh l¹c h−íng rçng tuÕch. Nh÷ng kÎ thñ tiªu khi biÕt rÊt râ lµ c«ng nh©n ph¶n ®èi hä, th× chÝnh hä còng biÕt rÊt râ lµ nh÷ng lêi ph¸t biÓu lÎ tÎ cña hä sÏ mang l¹i cho hä mét sù thÊt b¹i hoµn toµn, kh«ng thÓ vít v¸t ®−îc. V× vËy cho nªn hä s½n sµng tuú tiÖn høa hÑn bÊt cø çi g×, miÔn lµ ®−îc bÇu vµo §u-ma.

Nh− vËy kh«ng nªn. ChØ cã ng−êi t− s¶n míi xö sù


nh− vËy. Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n chØ tin vµo nh÷ng c−¬ng lÜnh, nghÞ quyÕt, s¸ch l−îc, khÈu hiÖu nµo ®· ®−îc chÊp hµnh nhiÒu n¨m tr−íc khi cã bÇu cö vµ trong cuéc bÇu cö chØ ®−îc nh¾c l¹i tíi lÇn thø mét tr¨m mµ th«i. Cßn kÎ nµo kh«ng cã nh÷ng nghÞ quyÕt Êy, mµ chØ v× çc cuéc bÇu cö mµ s¸ng t¸c ra nh÷ng "c−¬ng lÜnh hµnh ®éng" ch¼ng nãi lªn ®−îc ®iÒu g× c¶, th× kÎ Êy kh«ng ®¸ng ®−îc h−ëng bÊt cø mét sù tÝn nhiÖm nµo.

Bµi v¨n ch©m biÕm cña ¸c-xen-rèt lµ mét bµi v¨n bæ Ých ®Ó ph¸ bá nh÷ng ®iÒu tù dèi m×nh, ®Ó d¹y b¶o nh÷ng lo¹i ng−êi s¸ng t¸c ra nh÷ng c−¬ng lÜnh hµnh ®éng "míi", "c«ng khai" vµ "chung".

II

PhÇn kÕt trong bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt, mµ chóng t«i ®· nãi ®Õn trong sè 18 b¸o "Ng«i sao Nª-va", hiÖn nay ®· xuÊt hiÖn trªn tê "B×nh minh cña chóng ta". Nãi chung çi ®o¹n kÕt ®ã ®· hoµn toµn x¸c nhËn sù ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, vµ chóng t«i chØ cã thÓ nh¾c l¹i: bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt lµ mét ®iÒu bæ Ých ®Ó ph¸ bá nh÷ng ®iÒu tù dèi m×nh, ®Ó lµm s¸ng râ b¶n chÊt thËt sù cña chñ nghÜa thñ tiªu, ®Ó ®¸nh gi¸ toµn bé sù rçng tuÕch cña çi "tÝnh chÊt kh«ng bÌ ph¸i" lõng danh mµ ngµy nay ë mét sè nhãm ng−êi ta −a nãi tíi qu¸ nhiÒu vµ qu¸ v« Ých.

¸c-xen-rèt b¸c bá T¬-rèt-xki lµ ng−êi hiÖn nay ®ang liªn minh (liÖu cã bÒn kh«ng?) víi ph¸i thñ tiªu, b¸c bá mét çch ®Æc biÖt s¾c bÐn vµ hïng hån. "Thèng nhÊt ⎯ vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc ⎯ çc thµnh phÇn tiÕn bé l¹i víi nhau..." ⎯ ®ã lµ nh÷ng lêi cña ¸c-xen-rèt, con ng−êi ®ang mua vui cho m×nh b»ng çch gäi ph¸i thñ tiªu lµ nh÷ng ng−êi tiÕn bé trong ®¶ng, cßn gäi chóng t«i lµ nh÷ng kÎ ph¶n ®¶ng, ⎯ "... thµnh mét ph¸i ®éc lËp trong t×nh h×nh hiÖn thêi lµ tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp, lµ nhiÖm vô cÊp thiÕt cña hä".

"Trong t×nh h×nh ®¶ng nh− vËy mµ gi¶i thÝch "tÝnh chÊt kh«ng bÌ ph¸i" nh− lµ mét ph−¬ng s¸ch gi¶i tho¸t duy nhÊt, th× cã nghÜa lµ hµnh ®éng nh− con ®µ ®iÓu chui ®Çu vµo çt khi gÆp nguy hiÓm, lµ lõa dèi m×nh vµ lõa dèi ng−êi kh¸c vÒ t×nh h×nh thùc tÕ trong §¶ng d©n chñ - x· héi..." ("B×nh minh cña chóng ta", sè 6, tr. 15).

Téi nghiÖp T¬-rèt-xki! Ng−êi b¹n trung thµnh cña nh÷ng phÇn tö thñ tiªu vµ ng−êi céng t¸c cña tê "B×nh minh cña chóng ta" bÞ P. B. ¸c-xen-rèt ®¶ nh− thÕ th× thËt lµ nhÉn t©m vµ kh«ng ®¹i l−îng chót nµo. B©y giê chóng ta ®îi çi g× ®©y? LiÖu T¬-rèt-xki cã sÏ cho ra mét bµi b¸o sÊm sÐt chèng l¹i kÎ bÌ ph¸i ¸c-xen-rèt, hay lµ M¸c-tèp sÏ dµn hßa gi÷a kÎ ®iÒu hßa T¬-rèt-xki víi kÎ bÌ ph¸i ¸c-xen-rèt b»ng çch, theo lÖ th−êng, lÊy mét t¸ l¸ cao rµo tr−íc ®ãn sau ®Ó d¸n çi ®ang bÞ long lë l¹i?

Nµo, lóc nµy liÖu cã thÓ nãi nghiªm tóc vÒ çi khèi liªn minh lõng danh* gi÷a T¬-rèt-xki, nh÷ng ng−êi cã vÎ lµ m¸c-xÝt L¸t-vi-a vµ Do-th¸i v. v., víi ¸c-xen-rèt ch¨ng? Trong bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt cã mét ®iÓm ®¸ng ®−îc ph©n tÝch cÈn thËn, ®ã lµ: vÒ vÊn ®Ò "¢u hãa" phong trµo d©n chñ - x· héi cña chóng ta. Nh−ng, tr−íc khi chuyÓn sang ®iÓm nµy, cÇn ph¶i nãi mÊy lêi vÒ mét trong nh÷ng thñ ®o¹n cña ph¸i thñ tiªu.

Mét trong nh÷ng trang ë bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt (trang 16) lµ mét trang s−u tËp nh÷ng lêi chöi bíi m¹nh mÏ nhÊt, h»n häc nhÊt, cè t×nh chän läc nh»m ph¶n ®èi nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu nãi chung vµ ng−êi viÕt ra nh÷ng dßng nµy nãi riªng. LÏ ra còng ch¼ng cÇn ph¶i tr¶ lêi nh÷ng c©u chöi bíi Êy (trong t×nh thÕ cña ¸c-xen- rèt ch¼ng cßn l¹i mét çi g× ngoµi sù chöi bíi vµ nguyÒn

* Bµi cña ¸c-xen-rèt ghi ngµy 17 th¸ng N¨m 1912, tøc lµ 5 th¸ng sau cuéc ký kÕt long träng cña khèi liªn minh nh÷ng ng−êi theo T¬- rèt-xki vµ ph¸i thñ tiªu nh»m chèng nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu, d−íi chiªu bµi "kh«ng bÌ ph¸i"!


rña), nÕu nh− kh«ng cã nh÷ng tµi liÖu chøng minh r»ng mét sè ng−êi th× chuyªn sö dông nh÷ng lêi chöi bíi nh− vËy, cßn sè kh¸c chØ tá ra bèi rèi vÒ ®iÒu ®ã.

Ch¼ng h¹n, «ng TsÐc-nèp trong "Lêi gi¸o huÊn"147, ⎯ ®Ó tr¶ lêi nh÷ng sù chøng minh cña Ca-mª-nÐp cho r»ng «ng ta, mét l·nh tô cña nh÷ng ng−êi d©n tóy "çnh t¶", hiÖn ®ang chuyÓn tõ ph¸i d©n chñ sang ph¸i tù do, ⎯ ®· nhÆt mét mí nh÷ng lêi thãa m¹ hÕt søc gay g¾t cña nh÷ng kÎ thñ tiªu vµ cña nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu, vµ lÊy lµm thÝch thó víi nh÷ng lêi thãa m¹ ®ã. Thñ ®o¹n cña «ng TsÐc-nèp lµ mét thñ ®o¹n hÌn h¹ ®Õn nçi ta chØ cÇn chØ vµo mÆt «ng ta vµ bá ®i.

Kh«ng cã mét cuéc ®Êu tranh nµo mang tÝnh nguyªn t¾c gi÷a çc nhãm trong néi bé phong trµo d©n chñ - x· héi mµ l¹i kh«ng g©y nªn, bÊt kú ë ®©u, mét sè xung ®ét ç nh©n vµ xung ®ét vÒ tæ chøc. Chuyªn l«i ra nh÷ng lêi lÏ "xung ®ét", ®ã lµ c«ng viÖc cña nh÷ng kÎ ®ª m¹t. Nh÷ng kÎ bèi rèi vÒ nh÷ng xung ®ét Êy, lÈn tr¸nh chóng mét çch tuyÖt väng hoÆc miÖt thÞ, ⎯ cho r»ng tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu lµ c·i lén c¶ ! ⎯ nh÷ng kÎ ®ã chØ cã thÓ lµ nh÷ng kÎ th«ng th¸i rëm yÕu thÇn kinh trong sè "nh÷ng ng−êi ®ång t×nh". Nh÷ng ng−êi thùc sù quan t©m ®Õn phong trµo c«ng nh©n th× qua viÖc nghiªn cøu dï chØ vai trß lÞch sö cña çc nhµ ho¹t ®éng vÜ ®¹i cña phong trµo c«ng nh©n, bao giê còng häc tËp ®−îc, ⎯ ®iÒu ®ã th× cã thÓ vµ cÇn ph¶i häc, ⎯ çch ph©n biÖt mÆt "xung ®ét" cña cuéc ®Êu tranh gi÷a çc t− t−ëng, gi÷a çc khuynh h−íng, víi mÆt nguyªn t¾c. Con ng−êi vÉn lµ con ng−êi, vµ nh÷ng cuéc xung ®ét lÞch sö gi÷a nh÷ng khuynh h−íng m¸c-xÝt vµ v« chÝnh phñ (M¸c vµ Ba-cu-nin), gi÷a khuynh h−íng Ghe-®¬ vµ Gi«- re-x¬148, L¸t-xan vµ Ai-x¬-n¸ch v. v. kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng yÕu tè "xung ®ét", "c·i lén".

Cho ®Õn nay vÉn cã nh÷ng nhµ v¨n ®ª m¹t chuyªn ®i nhÆt nh¹nh "tõ thêi nµo" mét mí nh÷ng lêi lªn ¸n hÕt

søc bÊt l−¬ng v. v.. Nh−ng còng cã nh÷ng nhµ d©n chñ - x· héi ®øng ®¾n biÕt ph¸t hiÖn ra nh÷ng c¨n nguyªn t− t−ëng cña nh÷ng sù bÊt ®ång tÊt nhiªn mang h×nh thøc nh÷ng xung ®ét c·i v· quyÕt liÖt trong hoµn c¶nh cã sù chia rÏ gi÷a nh÷ng nhãm riªng biÖt, trong hoµn c¶nh sèng l−u vong, v. v..

Xin b¹n ®äc chí cã nghÜ r»ng chóng t«i muèn lµm cho ai ®ã "ph¶i khiÕp sî" çi viÖc nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu mµ ¸c-xen-rèt ¸m chØ ⎯ chØ ¸m chØ th«i ⎯ ë nh÷ng ®o¹n thuÇn tóy mang tÝnh chÊt chöi bíi trong bµi b¸o cña «ng ta. Hoµn toµn ng−îc l¹i. Ai muèn biÕt tÊt c¶ vÒ phong trµo d©n chñ - x· héi, chóng t«i xin mêi ng−êi ®ã nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu ®ã. Nh÷ng tµi liÖu Êy th× cã ®Çy ®ñ ë n−íc ngoµi, kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng lêi lªn ¸n kÞch liÖt mµ cßn cã c¶ nh÷ng tµi liÖu vµ nh÷ng lêi lµm chøng cña nh÷ng ng−êi trung gian n÷a. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng tµi liÖu nµy vµ nh÷ng chøng cí Êy sÏ tr¶ lêi râ vÊn ®Ò t¹i sao çi ý ®å muèn cã sù hßa thuËn hoµn toµn gi÷a nh÷ng kÎ thñ tiªu vµ nh÷ng ng−êi chèng ph¸i thñ tiªu håi th¸ng Giªng 1910, l¹i kh«ng thµnh c«ng.

Mét trong nh÷ng chç lý thó nhÊt vµ cã tÝnh nguyªn

t¾c nhÊt trong bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt lµ ®o¹n sau ®©y:

"... ViÖc h×nh thµnh vµ sù ®oµn kÕt phe ph¸i lµ nhiÖm vô trùc tiÕp vµ c«ng viÖc cÊp thiÕt cña nh÷ng ng−êi t¸n thµnh c¶i tæ ®¶ng, hay nãi cho ®óng h¬n... (xin h·y nghe !) ... t¸n thµnh cuéc çch m¹ng ë trong ®¶ng, bëi v× chØ cã b»ng çch ®ã hä míi ®ñ søc thùc hiÖn nhiÖm vô: ¢u hãa, nghÜa lµ thay ®æi mét çch c¬ b¶n tÝnh chÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga nh− nã ®· ®−îc h×nh thµnh håi tr−íc çch m¹ng vµ vÒ sau nµy ®−îc ph¸t triÓn trong thêi ®¹i çch m¹ng, vµ tæ chøc ®¶ng theo nh÷ng nguyªn t¾c mµ trªn ®ã ®· x©y dùng c¬ cÊu ®¶ng d©n chñ - x· héi ch©u ¢u".


Nh− vËy, nh÷ng kÎ thñ tiªu lµ nh÷ng ng−êi t¸n thµnh cuéc çch m¹ng ë trong ®¶ng. Lêi tuyªn bè thµnh thËt hiÕm cã nµy cña ¸c-xen-rèt ®¸ng ®−îc ghi: sù thËt cay ®¾ng bæ Ých h¬n mét sù lõa dèi "®Ò cao chóng ta", quý b¸u h¬n nh÷ng thñ ®o¹n ngo¹i giao quanh co vµ nh÷ng lêi rµo tr−íc ®ãn sau. VËy th× h·y tiÕn hµnh cuéc çch m¹ng ë trong ®¶ng ®i, ngµi P. B. ¸c-xen-rèt ®¸ng mÕn! §Ó chóng t«i xem, liÖu ngµi vµ çc b¹n cña ngµi cã ®¹t ®−îc mét thµnh c«ng lín h¬n lµ thµnh c«ng cña "çc nhµ çch m¹ng" ®· tõng m−u toan lµm "çch m¹ng" (chèng chÕ ®é céng hßa) ë Bå-®µo-nha149 çch ®©y kh«ng l©u.

Nh−ng ®iÒu chñ yÕu trong lý lÏ dÉn ra ë ®©y lµ çi chñ tr−¬ng "¢u hãa" lõng danh mµ c¶ §an, c¶ M¸c-tèp, lÉn T¬-rèt-xki, Lª-vi-tx¬-ki vµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ®Òu nãi tíi theo nhiÒu giäng. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÓm mÊu chèt chñ yÕu trong chñ nghÜa c¬ héi cña bän hä.

"¢u hãa, nghÜa lµ thay ®æi mét çch c¬ b¶n tÝnh chÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga...". H·y suy xÐt kü nh÷ng lêi nãi Êy. "TÝnh chÊt" cña mäi ®¶ng d©n chñ - x· héi vµ nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n cña tÝnh chÊt ®ã ®−îc quy ®Þnh bëi çi g×? ⎯ Râ rµng lµ bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ chung cña n−íc ®ã. Râ rµng lµ chØ cã thay ®æi mét çch c¨n b¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã th× míi cã thÓ thay ®æi c¨n b¶n tÝnh chÊt cña d©n chñ - x· héi cña mét d©n téc nµo ®ã.

§ã lµ tÊt c¶ nh÷ng ch©n lý s¬ ®¼ng nhÊt, hiÓn nhiªn nhÊt. Nh−ng chÝnh nh÷ng ch©n lý s¬ ®¼ng Êy l¹i v¹ch trÇn çi sai lÇm c¬ héi chñ nghÜa cña ¸c-xen-rèt! Çi kh«ng may cña «ng ta chÝnh lµ ë chç «ng ta muèn l¶ng tr¸nh cuéc ®Êu tranh kiªn tr× vµ khèc liÖt nh»m thùc hiÖn sù thay ®æi c¨n b¶n hiÖn vÉn ch−a ®−îc hoµn thµnh vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ ë Nga, l¶ng tr¸nh b»ng nh÷ng −íc m¬ vÒ sù thay ®æi c¨n b¶n "tÝnh chÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga".

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn s½n sµng bµn ®Õn vÊn ®Ò ¢u

hãa (ph¸i thñ tiªu ®· b¾t ch−íc c¶ lêi lÏ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lÉn nh÷ng t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn), dïng çi lêi lÏ m¬ hå Êy lµm lu mê çi kh¸i niÖm chÝnh x¸c vÒ nh÷ng c¬ së v÷ng ch¾c cña tù do chÝnh trÞ vµ "ch¬i" çi trß "ph¸i ®èi lËp lËp hiÕn", cßn ph¸i thñ tiªu th× còng ch¬i çi trß "®¶ng d©n chñ - x· héi kiÓu ch©u ¢u", mÆc dÇu ë çi n−íc mµ trong ®ã hä mua vui b»ng çi trß ch¬i cña m×nh, ch−a cã hiÕn ph¸p, ch−a cã c¬ së cña "chñ nghÜa ch©u ¢u" vµ cßn ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh kiªn tr× ®Ó giµnh nh÷ng çi ®ã.

Mét ng−êi mäi rî trÇn trôi mµ ®éi lªn ®Çu m×nh mét çi mò h×nh trô vµ do ®ã mµ coi m×nh lµ mét ng−êi ¢u th× thËt kh¸ nùc c−êi. ChÝnh Mi-li-u-cèp, con ng−êi ®øng vÒ phÝa giai cÊp t− s¶n, tá ra gièng nh− çi anh chµng mäi rî ®ã khi y thuyÕt phôc mäi ng−êi ë §u-ma III r»ng: "l¹y chóa, chóng ta cã hiÕn ph¸p råi ®ã", vµ c¶ anh chµng ¸c-xen-rèt, mét ng−êi ®øng vÒ phÝa c«ng nh©n, còng nh− vËy khi anh ta ®éi çi mò h×nh trô mang dßng ch÷: "t«i lµ ng−êi d©n chñ - x· héi ¢u ch©u". C¶ hai ng−êi ®ã, c¶ Mi-li-u-cèp lÉn ¸c-xen-rèt, ®Òu ®¸ng nùc c−êi do tÝnh ng©y th¬ cña hä. C¶ hai ng−êi Êy ®Òu lµ nh÷ng phÇn tö c¬ héi, bëi v× b»ng nh÷ng c©u m¬ −íc vÒ "chñ nghÜa ch©u ¢u" hä lÈn tr¸nh vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ khã kh¨n lµ xÐt xem mçi giai cÊp cÇn ph¶i cã th¸i ®é nh− thÕ nµo trong t×nh tr¹ng kh«ng ph¶i ch©u ¢u, ®èi víi cuéc ®Êu tranh bÒn bØ ®Ó b¶o ®¶m nh÷ng c¬ së cña chñ nghÜa ch©u ¢u.

KÕt qu¶ lµ l¶ng tr¸nh vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ sinh ®éng b»ng nh÷ng c©u m¬ méng, chÝnh ¸c-xen-rèt ®· chøng minh ®iÒu ®ã b»ng bµi b¸o cña m×nh. T¬-rèt-xki ®· chuÈn bÞ mét dù ¸n hoµn toµn ch©u ¢u ⎯ thËt vËy, hoµn toµn, hoµn toµn ch©u ¢u ⎯ nh»m thµnh lËp "uû ban b¸o chÝ" coi nh− "mét c¬ quan kiÓm tra cã tÝnh chÊt tËp thÓ vµ ®−îc bÇu lªn" cña c«ng nh©n ®Ó kiÓm so¸t nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n (tr. 18 trong bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt). Ch¾c lµ khi lµm viÖc nµy


T¬-rèt-xki thËm chÝ cßn hái ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi "d©n chñ - x· héi ¢u ch©u" vµ nhËn ®−îc ë hä mét sù t¸n d−¬ng, coi nh− mét tÆng phÈm mµ y ®Æc biÖt mong mái.

Vµ thÕ lµ "ng−êi d©n chñ - x· héi ¢u ch©u" ¸c-xen-rèt sau khi chê ®îi chõng hai th¸ng trêi, nghÜa lµ suèt çi thêi gian mµ T¬-rèt-xki ®· lµm cho tÊt c¶ çc ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi Pª-tÐc-bua ch¸n ngÊy v× nh÷ng bøc th− lµm trß c−êi cho mäi ng−êi, bµn vÒ nh÷ng "c¬ quan kiÓm tra cã tÝnh chÊt tËp thÓ vµ ®−îc bÇu lªn", ⎯ cuèi cïng ®· rñ lßng th−¬ng T¬-rèt-xki vµ gi¶i thÝch cho T¬-rèt-xki biÕt r»ng "ñy ban b¸o chÝ" ch¼ng cã Ých g× c¶, r»ng kh«ng thÓ lËp ra nã ®−îc ®©u, r»ng nªn thay thÕ nã b»ng mét sù "tháa thuËn" gi÷a çc c«ng nh©n víi tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu (tr. 18 vµ 19 trong bµi b¸o cña ¸c-xen-rèt)!!

§©y lµ mét thÝ dô nhá vµ rÊt tiÕc lµ chóng t«i ®· buéc ph¶i h¹n chÕ ë thÝ dô nµy. Nh−ng thÝ dô nµy rÊt ®iÓn h×nh. Çi kÕt qu¶ nùc c−êi ®· thu ®−îc tr−íc ®©y nhê kÕ ho¹ch "¢u hãa" cña T¬-rèt-xki vÒ "ñy ban b¸o chÝ", th× nay l¹i còng thu ®−îc nhê nh÷ng kÕ ho¹ch "¢u hãa" cña tÊt c¶ nh÷ng kÎ thñ tiªu, vÒ "®¶ng c«ng nh©n c«ng khai" hay lµ "héi c«ng nh©n chÝnh trÞ hîp ph¸p", vµ vÒ "cuéc vËn ®éng" "®Êu tranh cho tù do lËp héi", v. v..

Nh÷ng kÕ ho¹ch "¢u hãa" cña T¬-rèt-xki vÒ "ñy ban b¸o chÝ", vÒ "c¬ quan kiÓm tra cã tÝnh chÊt tËp thÓ vµ ®−îc bÇu lªn" "cña tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n ®· thµnh h×nh" ®Ó theo dâi tê b¸o c«ng nh©n v. v., chØ ®−a ®Õn kÕt qu¶ lµ: trß ch¬i hîp ph¸p vÒ "nhµ xuÊt b¶n c«ng nh©n" ®· ®em l¹i bµi häc ®Æc biÖt cho c«ng nh©n, cßn trªn thùc tÕ th× c¶ "ñy ban b¸o chÝ", lÉn b¸o chÝ c«ng nh©n cña ph¸i thñ tiªu ®Òu ch¼ng thÊy ®©u c¶! Sù thËt nh− vËy ®Êy.

"ñy ban b¸o chÝ" lµ −íc m¬ cña mét ng−êi trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa ®· tõng s¸ng t¸c ra çi kÕ ho¹ch ¢u hãa rÊt chi lµ tèt, nh»m lÈn tr¸nh nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n, kh«ng

ph¶i ¢u ch©u cña phong trµo c«ng nh©n ë Nga, vµ nh©n viÖc s¸ng t¸c ra kÕ ho¹ch ®ã mµ khoe khoang víi toµn thÕ giíi vÒ çi "chñ nghÜa ch©u ¢u" cña m×nh.

Sè phËn cay ®¾ng cña nh÷ng kÎ thñ tiªu nµy kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn, mµ lµ tÊt yÕu. Khi nh÷ng kÕ ho¹ch "¢u hãa" cña hä s¾p ®−îc thùc hiÖn th× lËp tøc ng−êi ta thÊy r»ng ®ã lµ nh÷ng çi bong bãng xµ-phßng, nh÷ng chuyÖn bÞa ®Æt cña nh÷ng phÇn tö trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa. C¶ çi ®¹i héi c«ng nh©n, c¶ çi "ñy ban b¸o chÝ", c¶ çi héi chÝnh trÞ hîp ph¸p cña c«ng nh©n (nh÷ng ®iÒu rµo tr−íc ®ãn sau r¾c rèi mµ M¸c-tèp dïng ®Ó "cøu nguy" cho çi "kÕ ho¹ch" ®ã trong sè 5 tê "B×nh minh cña chóng ta" kh«ng lµm cho t×nh h×nh tèt h¬n ®−îc tÝ nµo) vµ c¶ çi cuéc vËn ®éng ®Êu tranh cho tù do lËp héi th× còng vËy th«i.

"Chñ nghÜa ch©u ¢u" ®−îc nh÷ng kÎ thñ tiªu coi lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë trong çc quèc gia chñ yÕu cña ch©u ¢u sau n¨m 1871, cã nghÜa lµ vµo ®óng thêi kú mµ toµn bé thêi ®¹i lÞch sö nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n ®· kÕt thóc, mµ nh÷ng c¬ së cña tù do chÝnh trÞ ®· ®−îc thµnh h×nh v÷ng ch¾c vµ l©u dµi. "Sù thay ®æi tÝnh chÊt" cña ®¶ng d©n chñ - x· héi trong çc quèc gia ®ã xuÊt hiÖn, thø nhÊt lµ sau sù thay ®æi c¨n b¶n nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, sau khi chÕ ®é lËp hiÕn râ rµng ®· ®−îc thiÕt lËp t−¬ng ®èi v÷ng ch¾c; vµ hai lµ, sù thay ®æi nµy chØ lµ mét sù thay ®æi t¹m thêi trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (mµ chÝnh lµ thêi gian gÇn ®©y, theo sù c«ng nhËn chung cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi thËn träng nhÊt ë ch©u ¢u, thêi kú Êy ®ang ®i gÇn ®Õn chç kÕt thóc).

Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ cña chÕ ®é lËp hiÕn t− s¶n hoµn toµn ®−îc cñng cè th× cuéc vËn ®éng, ch¼ng h¹n, ®ßi tù do lËp héi hay ®ßi quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, ®ßi nh÷ng c¶i çch lËp hiÕn nãi chung, ®· cã thÓ ⎯ trong nh÷ng hoµn c¶nh nhÊt ®Þnh ⎯ lµ cuéc vËn ®éng cña giai cÊp c«ng

542 V. I. Lª-nin

nh©n, cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ thùc sù, cuéc ®Êu tranh thùc sù ®ßi c¶i çch lËp hiÕn.

Cßn ë n−íc ta nh÷ng phÇn tö trÝ thøc c¬ héi chñ nghÜa ®ang chuyÓn nh÷ng khÈu hiÖu cña nh÷ng cuéc vËn ®éng kiÓu "¢u ch©u" nh− vËy sang mét c¬ së thiÕu h¼n nh÷ng c¬ së s¬ ®¼ng nhÊt cña chÕ ®é lËp hiÕn ch©u ¢u" ®Þnh bá qua sù tiÕn hãa lÞch sö ®éc ®¸o vÉn th−êng diÔn ra tr−íc lóc x©y dùng lªn nh÷ng c¬ së nh− vËy.

Chñ nghÜa c¶i l−¬ng cña ¸c-xen-rèt cña chóng ta vµ cña çc b¹n h÷u cña «ng ta, nh÷ng con ng−êi th−êng lµm ra bé lµ "nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ¢u ch©u" kh¸c víi chñ nghÜa c¶i l−¬ng cña BÝt-x«-la-ti, mét con ng−êi ch©u ¢u thùc sù, ë chç lµ BÝt-x«-la-ti hy sinh nh÷ng nguyªn t¾c ®Êu tranh giai cÊp vµ nh÷ng nguyªn t¾c cña lý luËn còng nh− thùc tiÔn m¸c-xÝt triÖt ®Ó, ®Ó ®æi lÊy nh÷ng c¶i çch mµ giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa thèng trÞ trªn thùc tÕ ®ang thùc hiÖn trªn thùc tÕ (víi nh÷ng sù c¾t xÐn nµy nä). Cßn ¸c- xen-rèt th× còng hy sinh çi vËt mµ BÝt-x«-la-ti ®· hy sinh, nh−ng ®Ó ®æi lÊy nh÷ng c¶i çch mµ ph¸i tù do m¬ méng, thiÕu ®øng ®¾n vµ bÊt lùc th−êng chØ ba hoa nãi tíi.

ë n−íc Nga chóng ta, giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa chØ cã thÓ trë thµnh mét lùc l−îng thùc sù khi nµo sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc b−íc qua ®−îc sù nhót nh¸t cña ph¸i tù do, kh¾c phôc ®−îc nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt ®iÒu hßa, nöa vêi cña hä. Kh¾p n¬i ®Òu nh− vËy. Ph¸i tù do chØ giµnh ®−îc quyÒn lùc khi nµo ph¸i d©n chñ th¾ng lîi bÊt chÊp ph¸i tù do.

"Ng«i sao Nª-va", çc sè 18 vµ 19, ngµy 22 vµ 29 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: V. I.

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o"Ng«i sao Nª-va", cã ®èi chiÕu víiv¨n b¶n trong tËp "Chñ nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa thñ tiªu",ph. II, Xanh Pª-tÐc-bua, 1914

Trang ®Çu b¸o "Sù thËt", sè 80, ngµy 1 th¸ng T¸m 1912,

trong ®ã cã ®¨ng phÇn tiÕp bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c"

¶nh thu nhá

545

Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c1 5 0

LËp ®−îc tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy, nh÷ng ng−êi c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· lµm nªn mét sù nghiÖp cã thÓ nãi kh«ng phãng ®¹i lµ cã ý nghÜa lÞch sö lín lao. Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®· ®oµn kÕt l¹i vµ ®· cñng cè ®−îc b¶n th©n m×nh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn v« cïng khã kh¨n. TÊt nhiªn lµ ë n−íc ta kh«ng thÓ nãi ®Õn tÝnh chÊt v÷ng ch¾c cña b¸o chÝ d©n chñ c«ng nh©n. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu biÕt rÊt râ viÖc nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n bÞ truy n· nh− thÕ nµo råi.

Nh−ng trong nh÷ng hoµn c¶nh nh− vËy mµ thµnh lËp ®−îc tê "Sù thËt" th× ®ã lµ mét sù chøng minh tuyÖt vêi cho ý thøc gi¸c ngé, nghÞ lùc vµ sù ®oµn kÕt cña c«ng nh©n Nga.

Còng cÇn ph¶i nh×n l¹i vµ xÐt ®Õn mét sè kÕt qu¶ trong nöa n¨m c«ng t¸c cña c«ng nh©n Nga trong viÖc x©y dùng b¸o chÝ cña m×nh. ChÝnh lµ tõ th¸ng Giªng n¨m nay çc giíi c«ng nh©n ë Pª-tÐc-bua míi hoµn toµn quan t©m ®Õn b¸o chÝ cña m×nh; mét lo¹t bµi b¸o nãi vÒ tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n ®· xuÊt hiÖn trªn çc c¬ quan ng«n luËn thuéc tÊt c¶ çc xu h−íng tiÕp xóc víi giíi c«ng nh©n.

I

ThËt ®¸ng mõng lµ hiÖn nay cã t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ nh÷ng t− liÖu nãi vÒ viÖc ai ®· thµnh lËp b¸o chÝ hµng ngµy cña

546 V. I. Lª-nin Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c 547

c«ng nh©n ë Nga vµ thµnh lËp nh− thÕ nµo. §ã lµ nh÷ng t− liÖu vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp cho tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n.

Chóng ta h·y b¾t ®Çu tõ nh÷ng cuéc quyªn gãp ®Ó thµnh lËp tê "Sù thËt". Tõ ngµy 1 th¸ng Giªng ®Õn ngµy 30 th¸ng S¸u, ®óng nöa n¨m trêi, chóng ta cã nh÷ng b¸o ço cña çc tê "Ng«i sao", "Ng«i sao Nª-va" vµ "Sù thËt". TÝnh chÊt c«ng khai ®· b¶o ®¶m ®−îc tÝnh chÝnh x¸c tuyÖt ®èi cña nh÷ng b¸o ço nµy: nh÷ng sai sãt ngÉu nhiªn th× ®· ®−îc söa ch÷a ngay tøc kh¾c theo ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi quan t©m ®Õn t×nh h×nh.

§iÒu quan träng vµ ®¸ng quan t©m nhÊt ®èi víi chóng ta kh«ng ph¶i lµ tæng sè tiÒn quyªn ®−îc, mµ lµ thµnh phÇn nh÷ng ng−êi quyªn gãp. Ch¼ng h¹n nÕu tê "Ng«i sao Nª-va", trong sè 3, ®· ®−a ra nh÷ng kÕt qu¶ chung cña nh÷ng cuéc quyªn gãp cho tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n lµ 4288 róp 84 c«-pÕch (tõ th¸ng Giªng ®Õn 5 th¸ng N¨m, kh«ng kÓ nh÷ng cuéc quyªn gãp tiÕn hµnh tõ ngµy 22 th¸ng T−, ngµy xuÊt hiÖn tê "Sù thËt", trùc tiÕp göi cho tê b¸o ®ã), th× vÊn ®Ò sau ®©y lËp tøc ®−îc ®Æt ra tr−íc chóng ta. B¶n th©n nh÷ng c«ng nh©n vµ nh÷ng nhãm c«ng nh©n ®· ®ãng vai trß nh− thÕ nµo trong viÖc t¹o nªn sè tiÒn ®ã? Sè tiÒn ®ã ®−îc t¹o nªn cã ph¶i lµ nhê nh÷ng ®ãng gãp lín lao cña nh÷ng ng−êi cã c¶m t×nh hay kh«ng? Hay lµ ë ®©y b¶n th©n c«ng nh©n ®· biÓu lé sù quan t©m sèt s¾ng riªng cña m×nh ®èi víi b¸o chÝ c«ng nh©n vµ ®· t¹o ra çi sè tiÒn lín lao b»ng nh÷ng ®ãng gãp cña mét sè lín çc nhãm c«ng nh©n?

XÐt vÒ mÆt s¸ng kiÕn vµ nghÞ lùc cña b¶n th©n c«ng nh©n th× 100 róp quyªn gãp ®−îc cña 30 nhãm c«ng nh©n ch¼ng h¹n, cßn quan träng h¬n nhiÒu so víi 1000 róp quyªn gãp ®−îc cña hµng chôc "nh÷ng ng−êi cã c¶m t×nh". Tê b¸o ®−îc x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng mãn tiÒn nhá thu ®−îc cña nh÷ng nhãm nhá c«ng nh©n c«ng x−ëng

vµ nhµ m¸y, th× ch¾c ch¾n, v÷ng vµng, quan träng h¬n nhiÒu (c¶ vÒ mÆt tµi chÝnh vµ ⎯ ®iÒu nµy quan träng h¬n c¶ ⎯ c¶ vÒ mÆt ph¸t triÓn cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n) so víi tê b¸o dùa trªn c¬ së hµng chôc vµ hµng tr¨m róp do giíi trÝ thøc cã c¶m t×nh ®ãng gãp.

§Ó cã ®−îc nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vÒ vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ hÕt søc quan träng nµy, chóng t«i ®· tÝnh l¹i nh÷ng sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp ®· ®¨ng trong ba tê b¸o nªu ë trªn. Chóng t«i chØ t¸ch riªng ra nh÷ng cuéc quyªn gãp nµo mµ ng−êi ta ®· nªu râ rµng ®ã lµ do çc nhãm c«ng nh©n hay viªn chøc ®ãng gãp.

Lóc nµy chóng ta chØ quan t©m ®Õn nh÷ng cuéc quyªn gãp do b¶n th©n c«ng nh©n, h¬n n÷a l¹i kh«ng ph¶i nh÷ng c«ng nh©n riªng lÎ tiÕn hµnh, nh÷ng c«ng nh©n nµy cã thÓ lµ ngÉu nhiªn gÆp nh÷ng ng−êi ®i l¹c quyªn nµo ®ã, trong lóc hä ch−a g¾n víi nh÷ng ng−êi ®i l¹c quyªn ®ã vÒ mÆt t− t−ëng, nghÜa lµ vÒ nh÷ng quan ®iÓm, chÝnh kiÕn, ⎯ mµ chÝnh lµ do nh÷ng nhãm c«ng nh©n râ rµng ®· th¶o luËn tr−íc xem cã nªn gãp tiÒn kh«ng, gãp cho ai, gãp vµo môc ®Ých g×.

Mçi th«ng b¸o cña çc tê "Ng«i sao", "Ng«i sao Nª-va" vµ "Sù thËt" ⎯ trong ®ã cã nªu râ lµ chÝnh nhãm c«ng nh©n hay viªn chøc nµo ®· gãp tiÒn cho tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n ⎯ ®Òu ®−îc coi nh− mét mãn quyªn gãp tËp thÓ cña b¶n th©n c«ng nh©n.

VËy cã bao nhiªu nh÷ng mãn quyªn gãp tËp thÓ nh− thÕ cña c«ng nh©n trong nöa ®Çu n¨m 1912?

N¨m tr¨m linh bèn mãn quyªn gãp tËp thÓ ! H¬n n¨m tr¨m lÇn c«ng nh©n ®· quyªn gãp tËp thÓ ®Ó

lËp nªn vµ ñng hé tê b¸o cña m×nh, hoÆc b»ng çch trÝch ra mét ngµy l−¬ng, hoÆc ®ãng gãp ngay mét lóc, hoÆc thØnh tho¶ng l¹i gãp. 504 nhãm c«ng nh©n, ⎯ kh«ng kÓ nh÷ng c«ng nh©n riªng lÎ vµ nh÷ng ng−êi cã c¶m t×nh ®· tham gia hÕt søc tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng tê b¸o


cña m×nh, ⎯ con sè ®ã râ rµng ®· chøng minh mét ®iÒu lµ quÇn chóng c«ng nh©n ®· tá ra quan t©m s©u s¾c vµ cã ý thøc ®èi víi tê b¸o cña c«ng nh©n, nh−ng kh«ng ph¶i lµ ®èi víi bÊt kú tê b¸o c«ng nh©n nãi chung nµo, mµ chÝnh lµ ®èi víi tê b¸o d©n chñ c«ng nh©n. Mét khi quÇn chóng ®· cã ý thøc gi¸c ngé vµ tÝnh tÝch cùc nh− vËy råi, th× ch¼ng cã khã kh¨n nµo, ch¼ng cã trë ng¹i nµo ®¸ng sî n÷a. Kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng trë ng¹i nµo mµ sù gi¸c ngé, tÝnh tÝch cùc vµ sù quan t©m lo l¾ng cña quÇn chóng c«ng nh©n l¹i kh«ng thÓ kh¾c phôc ®−îc b»ng çch nµy hay çch kh¸c.

504 cuéc quyªn gãp tËp thÓ Êy ®−îc ph©n ra theo çc th¸ng nh− sau:

th¸ng Giªng 1912 . . . . . . . . . . . . . . 14 " Hai " . . . . . . . . . . . . . . 18 " Ba " . . . . . . . . . . . . . . 76 " T− " . . . . . . . . . . . . . . 227 " N¨m " . . . . . . . . . . . . . . 135 " S¸u " . . . . . . . . . . . . . . 34

Tæng céng trong nöa n¨m . . . . . . 504

Qua b¶ng thèng kª nhá nµy, ta thÊy râ toµn bé ý nghÜa cña thêi kú th¸ng T− - th¸ng N¨m lµ thêi kú cã b−íc ngoÆt. Tõ bãng tèi ra ¸nh s¸ng, tõ tiªu cùc ®Õn tÝch cùc, tõ hµnh ®éng cña nh÷ng ç nh©n lÎ tÎ chuyÓn sang hµnh ®éng cña quÇn chóng.

Trong th¸ng Giªng vµ th¸ng Hai nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n hoµn toµn kh«ng ®¸ng kÓ. Râ rµng lµ t×nh h×nh míi chØ ë tr¹ng th¸i manh nha. Sang th¸ng Ba cao trµo ®· râ rÖt, ®· lín. 76 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n trong mét th¸ng dÉu sao còng ®· cho ta thÊy b−íc chuyÓn quan träng trong hµng ngò c«ng nh©n, ý chÝ kiªn quyÕt cña quÇn chóng muèn dïng mäi çch ®Ó ®¹t ®−îc ®iÒu m×nh mong muèn mµ kh«ng

hÒ sî hy sinh. §iÒu ®ã chøng tá sù tin t−ëng s©u s¾c cña quÇn chóng c«ng nh©n vµo søc m¹nh cña b¶n th©n m×nh, vµo çch s¾p ®Æt toµn bé c«ng viÖc, vµo xu h−íng cña tê b¸o ®ang ®−îc x©y dùng, v. v.. Trong th¸ng Ba cßn ch−a cã tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n: nh− vËy lµ çc nhãm c«ng nh©n ®· quyªn gãp tiÒn vµ ®· ®em ®Õn cho tê "Ng«i sao", cã thÓ nãi lµ cho vay.

§Õn th¸ng T− lËp tøc xuÊt hiÖn mét cao trµo khæng lå khiÕn gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò. 227 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n trong mét th¸ng, tÝnh trung b×nh lµ h¬n b¶y cuéc quyªn gãp trong mét ngµy! §iÒu trë ng¹i ®· bÞ ph¸, tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n ®· ®−îc b¶o ®¶m. Mçi cuéc quyªn gãp tËp thÓ kh«ng ph¶i chØ lµ sè tiÒn n¨m xu, mét hµo, mµ cßn lµ mét çi g× ®ã quan träng h¬n rÊt nhiÒu: tæng sè nghÞ lùc chung cña quÇn chóng, sù quyÕt t©m cña çc nhãm ñng hé, phæ biÕn, chØ ®¹o, x©y dùng tê b¸o c«ng nh©n b»ng sù tham gia cña b¶n th©n m×nh.

Mét c©u hái cã thÓ ®−îc ®Ò ra: cã ph¶i çc cuéc quyªn gãp trong th¸ng T− cã tréi h¬n tõ sau ngµy 22 th¸ng T−, tøc lµ sau khi tê "Sù thËt" xuÊt hiÖn kh«ng? Kh«ng. Trªn tê "Ng«i sao", sè ra tr−íc ngµy 22 th¸ng T− ®· cã ®¨ng b¸o ço vÒ 188 cuéc quyªn gãp tËp thÓ. Trªn tê "Sù thËt" tõ ngµy 22 th¸ng T− ®Õn cuèi th¸ng ®ã ®· ®¨ng b¸o ço vÒ 39 cuéc quyªn gãp tËp thÓ. Nh− vËy lµ trong 21 ngµy th¸ng T−, tr−íc khi tê "Sù thËt" xuÊt hiÖn, trung b×nh trong mét ngµy cã 9 cuéc quyªn gãp, cßn trong chÝn ngµy cuèi th¸ng T− th× trong mét ngµy chØ cã 4 cuéc quyªn gãp tËp thÓ.

Tõ ®ã rót ra hai kÕt luËn quan träng: Thø nhÊt, c«ng nh©n ®· tá ra tÝch cùc nhÊt chÝnh lµ

tr−íc lóc tê "Sù thËt" xuÊt hiÖn. Khi "cho vay", khi biÓu thÞ lßng tin ®èi víi tê "Ng«i sao", c«ng nh©n ®· tá râ quyÕt t©m kiªn tr× chñ tr−¬ng cña m×nh.


Thø hai, tõ ®ã ta thÊy râ r»ng chÝnh cao trµo th¸ng T−

cña c«ng nh©n ®· x©y dùng nªn tê b¸o "Sù thËt" cña c«ng nh©n. Kh«ng thÓ cã sù nghi ngê g× n÷a, gi÷a cao trµo chung cña phong trµo c«ng nh©n (vµ kh«ng ph¶i lµ d−íi h×nh thøc ph−êng héi chËt hÑp, kh«ng ph¶i d−íi h×nh thøc nghiÖp ®oµn chËt hÑp, mµ lµ víi quy m« toµn d©n cña nã) vµ sù x©y dùng mét c¬ quan ng«n luËn hµng ngµy cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n Pª-tÐc-bua cã mét mèi liªn hÖ hÕt søc chÆt chÏ. Çc c¬ quan ng«n luËn cã tÝnh chÊt nghiÖp ®oµn ®èi víi chóng ta th× ch−a ®ñ, chóng ta cÇn cã mét tê b¸o chÝnh trÞ cña m×nh, ®ã chÝnh lµ çi nhËn thøc ®· ®−îc cñng cè trong quÇn chóng vµo nh÷ng ngµy th¸ng T−; çi chóng ta cÇn kh«ng ph¶i lµ bÊt cø mét tê b¸o chÝnh trÞ c«ng nh©n nµo, mµ chÝnh lµ mét tê b¸o cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n tiªn tiÕn. Chóng ta cÇn cã tê b¸o kh«ng ph¶i chØ lµ ®Ó gióp cho cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n chóng ta, mµ lµ ®Ó ®em l¹i cho toµn d©n mét tÊm g−¬ng, mét ngän ®uèc.

Vµo th¸ng N¨m cao trµo cßn tá ra rÊt m¹nh. Sè l−îng nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ lµ trªn bèn cuéc trung b×nh mét ngµy. Mét mÆt, ë ®©y ta thÊy râ çi cao trµo chung th¸ng T− - th¸ng N¨m. MÆt kh¸c, quÇn chóng c«ng nh©n ®· nhËn thøc ®−îc lµ mÆc dÇu tê b¸o hµng ngµy ®· b¾t ®Çu ra, nh−ng lóc ®Çu nã cßn ë trong mét hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n, nªn sù ñng hé cña tËp thÓ lµ ®Æc biÖt cÇn thiÕt.

Vµo th¸ng S¸u sè l−îng nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ gi¶m xuèng thÊp h¬n håi th¸ng Ba. LÏ tÊt nhiªn, cÇn ph¶i chó ý tíi mét ®iÒu lµ sau khi tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy xuÊt hiÖn, th× mét h×nh thøc gióp ®ì kh¸c ®èi víi tê b¸o ®· cã mét ý nghÜa quyÕt ®Þnh, ®ã lµ: viÖc ®Æt mua b¸o vµ phæ biÕn b¸o trong çc ®ång chÝ, trong nh÷ng ng−êi quen, çc ®ång h−¬ng, v. v.. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi b¹n gi¸c ngé cña tê "Sù thËt" kh«ng chØ h¹n chÕ ë viÖc tù m×nh ®Æt mua b¸o, mµ cßn ph©n ph¸t, göi b¸o ®i ®Ó lµm mÉu, ®Ó

giíi thiÖu víi çc x−ëng kh¸c, çc c¨n hé vµ çc nhµ ë l©n cËn, göi vÒ n«ng th«n, v. v.. RÊt tiÕc lµ chóng ta ch−a thÓ cã ®−îc mét b¶n thèng kª ®Çy ®ñ vÒ sù gióp ®ì cã tÝnh chÊt tËp thÓ thuéc lo¹i nµy.

II

Mét ®iÒu hÕt søc bæ Ých lµ xÐt xem 504 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n ®ã ®· ®−îc ph©n bè nh− thÕ nµo tÝnh theo çc thµnh phè vµ çc ®Þa ®iÓm cã c«ng x−ëng. T¹i nh÷ng n¬i nµo ë n−íc Nga c«ng nh©n ®· h−ëng øng lêi kªu gäi thµnh lËp tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n vµ ®· h−ëng øng víi mét nghÞ lùc nh− thÕ nµo ?

RÊt may lµ ®èi víi tÊt c¶ nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n th× cã ®ñ nh÷ng sè liÖu vÒ vÊn ®Ò nµy, mµ nh÷ng b¸o ço vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp ®ã th× çc b¸o "Ng«i sao", "Ng«i sao Nª-va" vµ "Sù thËt" ®Òu cã ®¨ng.

Khi tæng kÕt tÊt c¶ nh÷ng sè liÖu nµy th× tr−íc hÕt chóng ta cÇn t¸ch riªng Pª-tÐc-bua lµ thµnh phè ®−¬ng nhiªn ®øng hµng ®Çu trong sù nghiÖp thµnh lËp tê b¸o c«ng nh©n Pª-tÐc-bua; sau ®ã lµ 14 thµnh phè vµ ®Þa ®iÓm cã c«ng x−ëng, ë ®ã çc cuéc quyªn gãp lµ do trªn mét nhãm c«ng nh©n tiÕn hµnh, vµ cuèi cïng lµ tÊt c¶ çc thµnh phè kh¸c, sè l−îng lµ 35, trong vßng nöa n¨m mçi n¬i ®ã chØ tiÕn hµnh ®−îc mét cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n. Ta cã ®−îc bøc tranh sau ®©y:

Pª-tÐc-bua . . . . . . . . . . . . . . . 14 thµnh phè cã 2 - 12 cuéc quyªn gãp tËp thÓ35 " " 1 " "

Toµn bé nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ

412 57 35

Tæng céng c¶ 50 thµnh phè . . . . 504


Tõ ®ã ta thÊy lµ hÇu nh− c¶ n−íc Nga, víi møc ®é

kh¸c nhau, ®· tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n. NÕu nh− ta chó ý tíi mét ®iÒu lµ viÖc phæ biÕn tê b¸o d©n chñ c«ng nh©n ë tØnh lÎ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, th× ta míi thÊy ng¹c nhiªn vÒ sè l−îng lín nh÷ng thµnh phè trong nöa n¨m ®· h−ëng øng lêi kªu gäi cña c«ng nh©n Pª-tÐc-bua.

ChÝn m−¬i hai cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n ë 49 thµnh phè n−íc Nga*, trõ thñ ®«, ®ã qu¶ lµ mét con sè rÊt lín, Ýt nhÊt lµ ®èi víi giai ®o¹n ®Çu. ë ®©y, kh«ng thÓ cã çi chuyÖn nh÷ng ng−êi ®ãng gãp t×nh cê, thê ¬, tiªu cùc: ch¾c ch¾n tr−íc m¾t chóng ta lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña quÇn chóng v« s¶n ë ph©n t¸n trªn kh¾p n−íc Nga, nh−ng thèng nhÊt víi nhau b»ng sù ®ång t×nh cã ý thøc ®èi víi ph¸i d©n chñ c«ng nh©n.

Chóng t«i xin nªu râ lµ Ki-Ðp ®øng ®Çu çc thµnh phè tØnh lÎ, víi con sè 12 cuéc quyªn gãp tËp thÓ; sau ®ã lµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p ⎯ 8 cuéc quyªn gãp, vµ ®øng hµng thø t− lµ M¸t-xc¬-va ⎯ 6 cuéc. TÝnh chÊt l¹c hËu ®ã cña M¸t-xc¬-va vµ cña toµn khu cßn thÓ hiÖn râ h¬n n÷a qua nh÷ng sè liÖu tæng hîp vÒ toµn bé çc khu ë n−íc Nga:

* §©y lµ b¶n kª ®Çy ®ñ nh÷ng thµnh phè vµ çc ®Þa ph−¬ng. Nh÷ng khu kÕ cËn Xanh Pª-tÐc-bua: Cr«n-st¸t, C«n-pi-n«, Xª-xt¬-r«-rÕt-xc¬. MiÒn Nam: Kh¸c-cèp ⎯ 4 cuéc quyªn gãp tËp thÓ, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p ⎯ 8, A-na-ni-Ðp ⎯ 2, Lu-gan-xc¬ ⎯ 3, KhÐc-x«n, R«-xtèp trªn s«ng §«n, Pa-vl«-gr¸t, P«n-ta-va, Ki-Ðp ⎯ 12, A-xt¬-ra-khan ⎯ 4, TsÐc-ni-gèp, I-u- dèp-ca ⎯ 3, Mi-na-c«-v«, Má SÐc-bin, Má R−-cèp, Bª-l¬-g«-rèt, £-li-xa- vÐt-gr¸t, £-ca-tª-ri-n«-®a, Ma-ri-u-p«n ⎯ 2, Ni-gi¬-nª-§nª-prèp-xc¬, Na-khi-tsª-van. Khu M¸t-xc¬-va: Rèt-ni-ki ⎯ 2, Ri-a-dan, Tu-la ⎯ 2, Bª-giÕt-xc¬ ⎯ 2. MiÒn B¾c: ¸c-khan-ghen-xc¬ ⎯ 5, V«-l«-g®a. MiÒn T©y: §¬-vin-xc¬, Vin-n«, G«-men, Ri-ga, Li-ba-va, Muyn-gra-ben. U-ran: PÐc-m¬, C−-st−m, Mi-ni-¸c, ¤-ren-bua. Vïng P«-v«n-gie: Xoãc-m«-v«, lµng Ba-la-c«-v«. Çp-ca-d¬: Ba-cu ⎯ 2, Gr«-d¬-n−i, Ti-phlÝt. Xi-bi-ri: Ti-u-men vµ Bla-g«-vª-sen-xc¬. PhÇn -lan: Hen-xinh-pho.

Sè l−îng çc cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n cho tê b¸o c«ng nh©n

hµng ngµy, trong nöa n¨m, th¸ng Giªng - th¸ng S¸u 1912

Pª-tÐc-bua vµ nh÷ng khu kÕ cËn . . . 415 MiÒn Nam . . . . . . . . . . . 51 M¸t-xc¬-va vµ khu M¸t-xc¬-va . . . 13 MiÒn B¾c vµ miÒn T©y . . . . . . . 12 U-ran vµ P«-v«n-gie . . . . . . . . 6 Çp-ca-d¬, Xi-bi-ri, PhÇn-lan . . . . . 7

Tæng céng trªn toµn n−íc Nga . . 504

Nh÷ng sè liÖu nµy cã thÓ diÔn ®¹t theo çch sau ®©y. XÐt vÒ ph−¬ng diÖn phôc håi phong trµo d©n chñ c«ng nh©n ë Nga, th× thµnh phè Pª-tÐc-bua v« s¶n ®· thøc tØnh vµ ®øng trªn vÞ trÝ vinh quang cña m×nh. MiÒn Nam ®ang thøc tØnh. Cßn M¸t-xc¬-va mÑ hiÒn, cïng víi çc khu kh¸c cña n−íc Nga, th× vÉn ®ang ngñ. Còng ®· ®Õn lóc nã ph¶i b¾t ®Çu thøc tØnh.

Sù l¹c hËu cña toµn bé khu M¸t-xc¬-va trë nªn râ rµng qua viÖc so s¸nh nã víi nh÷ng khu tØnh lÎ kh¸c. MiÒn Nam tiÕn xa h¬n Pª-tÐc-bua vµ l¹i cµng tiÕn xa h¬n M¸t-xc¬-va nhiÒu. MÆc dï ë miÒn Nam sè l−îng c«ng nh©n c«ng nghiÖp Ýt h¬n ë khu M¸t-xc¬-va, nh−ng ®· v−ît khu nµy gÇn bèn lÇn vÒ sè l−îng nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n.

M¸t-xc¬-va tôt l¹i cã lÏ lµ sau c¶ U-ran vµ P«-v«n-gie, v× sè l−îng c«ng nh©n ë M¸t-xc¬-va vµ khu M¸t-xc¬-va kh«ng ph¶i lµ gÊp ®«i mµ lµ gÊp rÊt nhiÒu lÇn sè l−îng c«ng nh©n ë U-ran vµ P«-v«n-gie. Trong khi ®ã th× M¸t- xc¬-va vµ khu M¸t-xc¬-va chØ cã tÊt c¶ 13 cuéc quyªn gãp tËp thÓ so víi 6 cuéc ë U-ran vµ P«-v«n gie.

DÜ nhiªn, sù l¹c hËu cña M¸t-xc¬-va vµ cña khu M¸t- xc¬-va ch¾c ch¾n lµ do ¶nh h−ëng cña hai ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt. Thø nhÊt, ë ®©y c«ng nghiÖp dÖt chiÕm ®a sè. Mµ


t×nh h×nh ë ngµnh nµy, ⎯ nghÜa lµ ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng vµ sù lªn xuèng cña s¶n xuÊt, ⎯ th× kÐm h¬n so víi t×nh h×nh ë ngµnh luyÖn kim ch¼ng h¹n. V× thÕ nh÷ng ng−êi thî dÖt Ýt tham gia vµo çc cuéc b·i c«ng h¬n, Ýt biÓu lé sù quan t©m ®èi víi chÝnh trÞ vµ phong trµo d©n chñ c«ng nh©n. Hai n÷a, t¹i khu M¸t-xc¬-va cã nhiÒu c«ng x−ëng n»m r¶i r¸c ë çc ®Þa ®iÓm hÎo l¸nh, lµ nh÷ng n¬i b¸o chÝ khã lät vµo h¬n so víi ë thµnh phè lín.

Nh−ng dï sao ®i n÷a th× tÊt c¶ chóng ta còng rót ®−îc mét bµi häc hiÓn nhiªn tõ nh÷ng sè liÖu dÉn chøng trªn ®©y. §èi víi viÖc phæ biÕn tê b¸o c«ng nh©n ë M¸t-xc¬-va th× ta cÇn ph¶i ®Æc biÖt t¨ng c−êng chó ý. Kh«ng thÓ cam chÞu t×nh tr¹ng l¹c hËu cña M¸t-xc¬-va ®−îc. Mçi c«ng nh©n gi¸c ngé ®Òu hiÓu r»ng Pª-tÐc-bua mµ kh«ng cã M¸t-xc¬-va th× còng ch¼ng kh¸c g× cã tay nä mµ kh«ng cã tay kia.

ë M¸t-xc¬-va vµ khu M¸t-xc¬-va tËp trung ®¹i ®a sè quÇn chóng c«ng nh©n c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y cña n−íc Nga. N¨m 1905 ch¼ng h¹n, theo con sè thèng kª cña b¶n th©n chÝnh phñ, ë ®©y cã 567 ngh×n c«ng nh©n c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y, nghÜa lµ chiÕm h¬n mét phÇn ba toµn bé sè l−îng c«ng nh©n ®ã trong toµn n−íc Nga (1 triÖu 660 ngh×n) vµ nhiÒu h¬n h¼n khu vùc Pª-tÐc-bua (298 ngh×n). Khu M¸t-xc¬-va do ®ã cÇn ph¶i ®øng hµng ®Çu vÒ sè l−îng ng−êi ®äc vµ ng−êi b¹n cña b¸o c«ng nh©n, vÒ sè l−îng nh÷ng ®¹i biÓu gi¸c ngé cña phong trµo d©n chñ c«ng nh©n. M¸t-xc¬-va dÜ nhiªn sÏ ph¶i cã mét tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy cña m×nh.

HiÖn giê th× Pª-tÐc-bua ph¶i gióp ®ì nã. Çc b¹n ®äc cña tê "Sù thËt" cÇn ph¶i nãi víi m×nh vµ çc b¹n m×nh vµo mçi buæi s¸ng r»ng: "Çc b¹n c«ng nh©n, çc b¹n h·y nhí tíi nh÷ng ng−êi M¸t-xc¬-va!".

III

Nh÷ng sè liÖu dÉn ra ®©y cßn cÇn ph¶i ®−îc chóng ta chó ý tíi, xÐt vÒ mét ph−¬ng diÖn kh¸c hÕt søc quan träng vµ cã tÝnh chÊt thùc tiÔn nãng hæi. Ai còng ®Òu hiÓu r»ng tê b¸o chÝnh trÞ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó bÊt cø mét giai cÊp nµo thuéc x· héi ®−¬ng thêi tham gia vµo cuéc sèng chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc nãi chung vµ ®Ó tham gia cuéc vËn ®éng bÇu cö nãi riªng.

V× vËy c«ng nh©n, nãi chung, cÇn cã mét tê b¸o vµ nãi riªng, cÇn cã tê b¸o ®Ó tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV. Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n hiÓu rÊt râ r»ng hä ch¼ng cã thÓ chê mong ®−îc ®iÒu g× tèt ®Ñp ë §u-ma III còng nh− ë §u-ma IV; nh−ng chóng ta cÇn ph¶i tham gia vµo çc cuéc bÇu cö, thø nhÊt lµ ®Ó ®oµn kÕt vµ gi¸o dôc chÝnh trÞ cho quÇn chóng c«ng nh©n trong thêi gian bÇu cö, khi mµ cuéc ®Êu tranh cña ®¶ng vµ toµn bé sinh ho¹t chÝnh trÞ s«i næi lªn, khi mµ quÇn chóng häc ®−îc chÝnh trÞ b»ng çch nµy hay çch kh¸c; hai n÷a lµ ®Ó ®−a çc ®¹i biÓu c«ng nh©n cña m×nh vµo §u-ma. ThËm chÝ ngay trong çi §u-ma thuÇn tóy cña ®Þa chñ, ph¶n ®éng nhÊt, çc ®¹i biÓu c«ng nh©n còng ®· mang l¹i vµ cã thÓ mang l¹i kh«ng Ýt lîi Ých cho sù nghiÖp cña c«ng nh©n, nÕu nh− nh÷ng ®¹i biÓu ®ã lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n ch©n chÝnh, nÕu nh− hä g¾n bã víi quÇn chóng, cßn quÇn chóng th× häc ®−îc çch chØ ®¹o, kiÓm tra hä.

Trong nöa ®Çu n¨m 1912 tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ ë n−íc Nga ®· b¾t ®Çu vµ thùc chÊt còng ®· kÕt thóc çi gäi lµ sù ®éng viªn çc lùc l−îng cña çc ®¶ng ph¸i tr−íc ngµy bÇu cö. §éng viªn lµ danh tõ qu©n sù. Nã cã nghÜa lµ ®−a qu©n ®éi vµo thÕ s½n sµng chiÕn ®Êu. Còng gièng nh− tr−íc cuéc chiÕn tranh, qu©n ®éi ®−îc ®−a vµo thÕ s½n sµng chiÕn ®Êu, qu©n hËu bÞ ®−îc gäi ra, vò khÝ vµ ®¹n d−îc ®−îc ph©n ph¸t, ⎯ còng nh− vËy, tr−íc ngµy bÇu cö, tÊt


c¶ çc ®¶ng ph¸i ®Òu tæng kÕt c«ng t¸c cña m×nh, th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh cña m×nh cã liªn quan ®Õn nh÷ng quan ®iÓm vµ khÈu hiÖu cña ®¶ng, tËp hîp lùc l−îng cña m×nh, chuÈn bÞ chiÕn ®Êu víi mäi ®¶ng ph¸i kh¸c.

Xin nh¾c l¹i lµ c«ng viÖc Êy thùc chÊt ®· kÕt thóc råi. Tõ nay ®Õn ngµy bÇu cö chØ cßn cã mÊy tuÇn; trong thêi gian ®ã cã thÓ vµ cÇn ph¶i ®em hÕt søc ra ®Ó t¨ng c−êng ¶nh h−ëng ®èi víi çc cö tri, ®èi víi quÇn chóng, nh−ng nÕu b¶n th©n ®¶ng (®¶ng cña mçi giai cÊp) kh«ng ®−îc chuÈn bÞ trong suèt nöa n¨m qua th× kh«ng cã çi g× cã thÓ gióp ®−îc ®¶ng ®ã n÷a, ®¶ng ®ã chØ cßn lµ con sè kh«ng trong cuéc bÇu cö,

§iÒu ®ã gi¶i thÝch râ v× sao trong nöa n¨m mµ b¶ng thèng kª cña chóng ta nãi ®Õn, l¹i lµ nöa n¨m ®éng viªn quyÕt liÖt çc lùc l−îng c«ng nh©n tr−íc ngµy bÇu cö vµo §u-ma IV. Nöa n¨m Êy lµ nöa n¨m ®éng viªn mäi lùc l−îng cña ph¸i d©n chñ c«ng nh©n, dÜ nhiªn kh«ng ph¶i chØ vÒ mÆt ®Êu tranh trong §u-ma, nh−ng t¹m thêi chóng ta tËp trung chó ý chÝnh vµo cuéc ®Êu tranh nµy.

ë ®©y xuÊt hiÖn mét vÊn ®Ò mµ tê "Ng«i sao Nª-va", sè 16 vµ tê "Sù thËt", sè 61 võa ®Ò cËp tíi. §ã lµ vÊn ®Ò vÒ çi gäi lµ ph¸i thñ tiªu, nh÷ng ng−êi cho xuÊt b¶n t¹i Pª-tÐc-bua, tõ th¸ng Giªng 1912, hai tê b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "TiÕng nãi Nª-va". Ph¸i thñ tiªu khi cã ®−îc nh÷ng tê b¸o riªng cña m×nh råi th× nãi r»ng ®Ó "thèng nhÊt" ph¸i d©n chñ c«ng nh©n trong cuéc bÇu cö, cÇn thiÕt ph¶i cã "sù tháa thuËn" víi hä, víi ph¸i thñ tiªu, ®ång thêi hä ®em çi bãng ma "hai danh s¸ch øng cö viªn"151 ra däa, nÕu ng−êi ta kh«ng lµm nh− vËy.

Nh÷ng m−u toan däa dÉm Êy cho ®Õn nay râ rµng lµ cã kÕt qu¶ rÊt Ýt.

Mµ ®iÒu ®ã còng rÊt dÔ hiÓu. Lµm sao cã thÓ coi träng nh÷ng con ng−êi rÊt xøng ®¸ng víi çi danh hiÖu lµ nh÷ng

kÎ thñ tiªu vµ nh÷ng kÎ truyÒn b¸ chÝnh s¸ch c«ng nh©n tù do chñ nghÜa ®−îc?

Song, cã thÓ lµ vÉn cã nhiÒu c«ng nh©n ®i theo nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm, kh«ng ph¶i d©n chñ - x· héi cña nhãm ng−êi trÝ thøc nµy ch¨ng? Nh− vËy th× liÖu cã nªn chó ý ®Æc biÖt ®Õn nh÷ng c«ng nh©n ®ã kh«ng? ®Ó tr¶ lêi c©u hái nµy, hiÖn nay chóng ta cã nh÷ng sè liÖu kh¸ch quan, c«ng khai vµ hoµn toµn chÝnh x¸c. Trong suèt nöa ®Çu n¨m 1912 ph¸i thñ tiªu, nh− ta ®· thÊy, ®· tá ra hÕt søc tÝch cùc trong viÖc c«ng kÝch tê "Sù thËt", tê "Ng«i sao Nª-va", tê "Ng«i sao" vµ nãi chung tÊt c¶ nh÷ng ng−êi chèng khuynh h−íng thñ tiªu.

VËy th× ph¸i thñ tiªu ®· thu ®−îc kÕt qu¶ nµo trong c«ng nh©n? Çi chøng thùc ®iÒu ®ã lµ nh÷ng cuéc quyªn gãp cho tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy mµ çc b¸o cña ph¸i thñ tiªu nh− "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "TiÕng nãi Nª-va" ®· ®¨ng. Nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ®· c«ng nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i cã tê b¸o hµng ngµy tõ rÊt l©u råi, tõ n¨m 1911, nÕu nh− kh«ng ph¶i lµ tõ n¨m 1910, vµ hä ®· ®em hÕt søc ra ®Ó tuyªn truyÒn çi t− t−ëng ®ã trong sè nh÷ng ng−êi ñng hé hä. Tõ th¸ng Hai 1912 tê b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng", b¾t ®Çu ra tõ ngµy 20 th¸ng Giªng, ®· b¾t ®Çu ®¨ng nh÷ng b¸o ço vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp mµ b¸o ®ã nhËn ®−îc ®Ó dïng vµo môc ®Ých nµy.

Trong sè nh÷ng cuéc quyªn gãp nµy (nh÷ng cuéc quyªn gãp ®ã trong nöa ®Çu n¨m 1912 ®· thu ®−îc 139 róp 27 c«-pÕch), chóng ta sÏ t¸ch ra nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n, còng hoµn toµn gièng nh− chóng ta ®· lµm ®iÒu ®ã ®èi víi nh÷ng tê b¸o kh«ng ph¶i thuéc ph¸i thñ tiªu. Chóng ta h·y tæng kÕt toµn bé 16 sè cña tê b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ 5 sè cña tê "TiÕng nãi Nª-va" (sè 6 "TiÕng nãi Nª-va" ra vµo th¸ng B¶y), chóng ta h·y gép c¶ nh÷ng cuéc quyªn gãp ñng hé b¶n th©n tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" n÷a (mÆc dÇu chóng t«i ®· kh«ng


lÊy ra nh÷ng sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp nh− thÕ ë nh÷ng tê b¸o kh«ng thuéc ph¸i thñ tiªu). Chóng ta sÏ ®−îc nh÷ng sè liÖu sau ®©y vÒ tæng sè nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n trong nöa n¨m:

Sè l−îng nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n cho tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy

trong nöa ®Çu n¨m 1912

Cho çc b¸o kh«ng thuéc ph¸i thñ tiªu

Cho çc b¸ocña ph¸i thñ tiªu

Th¸ng Giªng . . . . . . . . . .Th¸ng Hai . . . . . . . . . . . Th¸ng Ba . . . . . . . . . . .Th¸ng T− . . . . . . . . . . .Th¸ng N¨m . . . . . . . . . . .Th¸ng S¸u . . . . . . . . . . .

14 18 76

227 135 34

o o 7 8 o o

Tæng céng . . . . . . . . . . 504 15

Nh− vËy lµ trong vßng nöa n¨m nh÷ng nç lùc ghª gím cña nhãm nh÷ng kÎ trÝ thøc thuéc ph¸i thñ tiªu ®· lµm ®−îc çi viÖc lµ thu hót sù ñng hé cña vÎn vÑn 15 nhãm c«ng nh©n !

LiÖu ta cã thÓ t−ëng t−îng ®−îc sù thÊt b¹i nµo cña ph¸i thñ tiªu tõ th¸ng Giªng 1912 l¹i nÆng nÒ h¬n kh«ng? LiÖu ta cã thÓ t−ëng t−îng ®−îc mét b»ng chøng nµo chÝnh x¸c h¬n chøng minh r»ng bµy ra tr−íc m¾t chóng ta chÝnh lµ çi nhãm nh÷ng phÇn tö trÝ thøc thuéc ph¸i thñ tiªu cã kh¶ n¨ng suÊt b¶n ®−îc tê t¹p chÝ vµ tê b¸o nöa tù do chñ nghÜa, nh−ng hoµn toµn mÊt mét chç dùa ®«i chót quan träng cña quÇn chóng v« s¶n, ch¨ng?

§©y l¹i lµ nh÷ng sè liÖu vÒ viÖc ph©n bæ theo çc khu nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n cho nh÷ng phÇn tö thñ tiªu :

Sè l−îng nh÷ng cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n cho tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy

trong nöa ®Çu n¨m 1912 Cho çc b¸o

kh«ng thuéc ph¸i thñ tiªu

Cho çc b¸o cña ph¸i thñ tiªu

Pª-tÐc-bua vµ khu kÕ cËn . . . . .MiÒn Nam. . . . . . . . . . . M¸t-xc¬-va vµ khu M¸t-xc¬-va . . . .MiÒn B¾c vµ miÒn T©y. . . . . . . .U-ra vµ P«-v«n-gie. . . . . . . . .Çp-ca-d¬, Xi-bi-ri vµ PhÇn-lan . . .

415 51 13 12 6 7

10 1 2 1 o 1

Tæng céng . . . . . . . . . . 504 15*

Nh− vËy lµ ë miÒn Nam sù thÊt b¹i cña ph¸i thñ tiªu trong nöa n¨m Êy thËm chÝ cßn nÆng nÒ h¬n c¶ ë Pª-tÐc- bua.

Nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c Êy cña thèng kª c«ng nh©n ®· ®−îc ®¨ng c«ng khai trong vßng suèt nöa n¨m trêi trªn çc b¸o thuéc nh÷ng khuynh h−íng ®èi lËp, ®· gi¶i quyÕt døt kho¸t vÊn ®Ò vÒ "chñ nghÜa thñ tiªu". Cã thÓ tha hå chöi bíi nh÷ng ng−êi chèng l¹i khuynh h−íng thñ tiªu, vµ nãi xÊu hä, nh−ng nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vÒ çc cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n vÉn lµ nh÷ng ®iÒu kh«ng thÓ b¸c bá ®−îc.

Giê th× hoµn toµn râ lµ t¹i sao c¶ tê "Ng«i sao Nª-va" lÉn tê "Sù thËt" ®Òu ®· kh«ng bËn t©m ®Õn sù h¨m däa cña ph¸i thñ tiªu vÒ "hai danh s¸ch øng cö viªn". ThËt lµ nùc c−êi nÕu bËn t©m ®Õn nh÷ng ®iÒu h¨m däa cña nh÷ng con ng−êi mµ trong suèt nöa n¨m ®Êu tranh c«ng khai ®· tá ra r»ng hä chØ h¬n con sè kh«ng mét tÝ. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi b¶o vÖ chñ nghÜa thñ tiªu ®· hîp nhÊt

* M¸t-xc¬-va ⎯ 2, Na-khi-tsª-van, N«-v«-ni-c«-lai-Ðp-xc¬ vµ ¸c-khan-

ghen-xc¬ mçi n¬i cã 1 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n.


l¹i trong tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ tê "TiÕng nãi Nª-va". Vµ tÊt c¶ bän hä trong nöa n¨m ®· cïng nhau l«i kÐo ®−îc vÒ phÝa m×nh m−êi l¨m nhãm c«ng nh©n !

Chñ nghÜa thñ tiªu lµ sè kh«ng trong phong trµo c«ng nh©n; nã chØ m¹nh trong giíi trÝ thøc tù do chñ nghÜa.

IV

Nh÷ng sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp ®ñ lo¹i cña c«ng nh©n ®¨ng trªn tê "Sù thËt", nãi chung ®Òu lµ tµi liÖu hÕt søc ®¸ng chó ý. Trªn nh÷ng mÆt rÊt kh¸c nhau cña phong trµo c«ng nh©n vµ cña sinh ho¹t cña nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n Nga, lÇn ®Çu tiªn chóng t«i cã ®−îc ë ®©y nh÷ng sè liÖu rÊt chÝnh x¸c. Chóng t«i hy väng sÏ cßn trë l¹i nghiªn cøu nh÷ng sè liÖu ®ã nhiÒu lÇn n÷a.

Lóc nµy ®©y, khi kÕt thóc viÖc tæng kÕt nh÷ng sè liÖu vÒ çc cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n cho tê b¸o hµng ngµy, chóng ta cÇn v¹ch ra mét kÕt luËn thùc tiÔn.

C«ng nh©n ®· thùc hiÖn ®−îc 504 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cho b¸o chÝ cña m×nh cho tê "Ng«i sao" vµ tê "Sù thËt". Nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tuyÖt ®èi kh«ng theo ®uæi môc ®Ých nµo kh¸c ngoµi viÖc x©y dùng vµ ñng hé b¸o chÝ c«ng nh©n cña m×nh. ChÝnh v× vËy mµ b¶n tæng kÕt ch©n thùc, ®¬n gi¶n, vÒ nh÷ng sè liÖu Êy trong nöa n¨m, ®· t¹o nªn mét bøc tranh quý gi¸ v« cïng vÒ ho¹t ®éng cña phong trµo d©n chñ c«ng nh©n ë n−íc Nga. Nh÷ng ®ång n¨m xu vµ mét hµo ®−îc gãp l¹i vµ ®−îc ghi chó: "cña nhãm c«ng nh©n ë c«ng x−ëng nµo ®ã", khiÕn cho ng−êi ta cã thÓ xÐt ®o¸n c¶ vÒ t©m tr¹ng cña c«ng nh©n vµ c¶ vÒ sù gi¸c ngé, sù ®oµn kÕt, tinh thÇn vÞ tha cña c«ng nh©n ®èi víi sù nghiÖp c«ng nh©n.

§iÒu ®ã nãi râ v× sao nhÊt thiÕt cÇn ph¶i tiÕp tôc, ph¶i ph¸t triÓn, më réng çi thãi quen tiÕn hµnh nh÷ng cuéc

quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n, mét thãi quen cã ®−îc lµ do cao trµo th¸ng T− - th¸ng N¨m, vµ dÜ nhiªn nh÷ng b¶n tæng kÕt vÒ çc cuéc quyªn gãp nh− th−êng ®¨ng trªn tê "Sù thËt", lµ cÇn thiÕt.

XÐt c¶ vÒ ph−¬ng diÖn bÒn v÷ng cña b¸o chÝ c«ng nh©n, vµ c¶ vÒ ph−¬ng diÖn nh÷ng lîi Ých chung cña phong trµo d©n chñ c«ng nh©n n÷a, th× thãi quen nµy cã mét ý nghÜa rÊt lín.

CÇn ph¶i ph¸t triÓn vµ lµm cho b¸o chÝ c«ng nh©n bÒn v÷ng h¬n n÷a. CÇn ph¶i cã tiÒn ®Ó lµm viÖc ®ã. ChØ cã trong ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh nh÷ng cuéc quyªn gãp cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ th−êng xuyªn trong c«ng nh©n, míi cã thÓ ⎯ b»ng mét sù cè g¾ng kiªn tr× ⎯ tæ chøc ®−îc tèt nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n ë n−íc Nga. ë Mü cã mét tê b¸o c«ng nh©n ("Kªu gäi theo lÏ ph¶i"152) lµ tê b¸o cã h¬n nöa triÖu ng−êi ®Æt mua. Chóng ta ph¶i nãi, b»ng çch söa l¹i mét ng¹n ng÷ mµ mäi ng−êi ®Òu biÕt, r»ng thËt lµ kÐm nÕu ng−êi c«ng nh©n Nga nµo kh«ng hy väng sÏ ®uæi kÞp vµ v−ît ng−êi anh em ë Mü cña m×nh.

Song ®iÒu hÕt søc quan träng h¬n l¹i kh«ng ph¶i lµ mÆt tµi chÝnh, mµ lµ mÆt kh¸c. Gi¶ dô, mét tr¨m c«ng nh©n thuéc çc bé phËn kh¸c nhau ë mét c«ng x−ëng, trong mçi kú l−¬ng mçi ng−êi gãp mét c«-pÕch cho tê b¸o c«ng nh©n. Tæng céng sÏ lµ hai róp mét th¸ng. Gi¶ dô, mÆt kh¸c lµ m−êi c«ng nh©n ®−îc tr¶ l−¬ng cao, t×nh cê gÆp nhau, ®· quyªn gãp ngay mét lóc ®−îc m−êi róp.

Hai róp trªn quý h¬n m−êi róp sau. Mçi c«ng nh©n ®Òu hiÓu râ ®iÒu nµy ®Õn nçi kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch dµi dßng n÷a.

Ph¶i ®−a vµo thµnh thãi quen, ®Ó mçi c«ng nh©n trong mçi kú l−¬ng gãp cho b¸o c«ng nh©n mét c«-pÕch. ViÖc ®Æt mua b¸o nªn tiÕp tôc tiÕn hµnh, ai cã kh¶ n¨ng th× h·y nép nhiÒu h¬n, nh− ®· tõng nép tr−íc ®©y. Nh−ng ngoµi çi ®ã ra th× ®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ x©y dùng vµ phæ biÕn thãi quen "mét c«-pÕch gãp cho tê b¸o c«ng nh©n".


Toµn bé ý nghÜa cña nh÷ng cuéc quyªn gãp ®ã lµ ë chç

thùc hiÖn quyªn gãp ®Òu ®Æn trong mçi kú l−¬ng, kh«ng gi¸n ®o¹n, vµ ë chç lµ lµm thÕ nµo ®Ó sè c«ng nh©n tham gia vµo çc cuéc quyªn gãp th−êng xuyªn ®ã ngµy cµng nhiÒu. Nh÷ng b¸o ço ®−îc c«ng bè cßn cã thÓ ®¬n gi¶n h¬n: "tõng Êy c«-pÕch", ⎯ nh− vËy cã nghÜa lµ cã tõng Êy c«ng nh©n thuéc c«ng x−ëng nµy ®· ®ãng tiÒn cho tê b¸o c«ng nh©n, råi sau ®ã, nÕu cã nh÷ng mãn ®ãng gãp lín h¬n, th× cã thÓ ®¨ng: "ngoµi ra cßn cã tõng Êy c«ng nh©n ®· ®ãng gãp tõng Êy".

NÕu nh− thãi quen mét c«-pÕch gãp cho tê b¸o c«ng nh©n ®ã ®−îc x¸c lËp, th× c«ng nh©n Nga ch¼ng bao l©u n÷a sÏ ®−a nh÷ng tê b¸o cña m×nh lªn ®Õn tr×nh ®é cao cÇn thiÕt. Tê b¸o c«ng nh©n cÇn ph¶i ®−a ra nhiÒu tµi liÖu h¬n vµ toµn diÖn h¬n, ®−a ra nh÷ng phô tr−¬ng chñ nhËt, v©n v©n, cÇn ph¶i cã nh÷ng th«ng tÝn viªn cña m×nh c¶ trong §u-ma còng nh− trong tÊt c¶ çc thµnh phè ë n−íc Nga vµ trong nh÷ng thµnh phè lín nhÊt ë n−íc ngoµi. Tê b¸o c«ng nh©n cÇn ph¶i th−êng xuyªn ph¸t triÓn vµ c¶i tiÕn, muèn vËy th× kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng cuéc quyªn gãp th−êng xuyªn cña sè l−îng c«ng nh©n ngµy cµng ®«ng quyªn gãp cho çc c¬ quan b¸o chÝ cña m×nh.

ViÖc tæng kÕt sè liÖu hµng th¸ng vÒ mét c«-pÕch c«ng nh©n sÏ chØ cho tÊt c¶ mäi ng−êi biÕt lµ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n ë kh¾p n¬i trªn n−íc Nga ®· vøt bá sù thê ¬ vµ t×nh tr¹ng ngñ say, hä ®· thøc tØnh vÒ cuéc sèng cã v¨n hãa vµ cã lý trÝ kh«ng ph¶i hiÓu theo çi nghÜa quan ph−¬ng vµ tù do chñ nghÜa cña tõ ®ã. Cã thÓ thÊy mét çch hiÓn nhiªn sù quan t©m tíi phong trµo d©n chñ c«ng nh©n ph¸t triÓn nh− thÕ nµo, çi giê phót thµnh phè M¸t-xc¬-va còng nh− tÊt c¶ nh÷ng thµnh phè lín cã ®−îc nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n cña m×nh, ®ang gÇn l¹i nh− thÕ nµo.

§èi víi chóng ta, sù thèng trÞ cña tê "C«-pÕch"153 t− s¶n thÕ lµ ®ñ råi! Tê b¸o con bu«n v« nguyªn t¾c hoµnh

hµnh thÕ lµ ®ñ råi. C«ng nh©n Pª-tÐc-bua chØ trong vßng nöa n¨m ®· chøng minh r»ng nh÷ng cuéc quyªn gãp chung cña c«ng nh©n cã thÓ thu ®−îc thµnh c«ng lín lao nh− thÕ nµo. Mong r»ng tÊm g−¬ng cña nh÷ng c«ng nh©n ®ã, s¸ng kiÕn cña nh÷ng c«ng nh©n ®ã sÏ kh«ng uæng phÝ. Mong r»ng thãi quen mét c«-pÕch c«ng nh©n gãp cho tê b¸o c«ng nh©n sÏ ph¸t triÓn lªn vµ v÷ng ch¾c thªm!

ViÕt ngµy 12 - 14 (25 - 27) th¸ng B¶y 1912

§¨ng ngµy 29 vµ 31 th¸ng B¶y,ngµy 1 vµ 2 th¸ng T¸m 1912trªn b¸o "Sù thËt" çc sè 78,79, 80 vµ 81 Ký tªn: Ng−êi thèng kª

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o

565

VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga154

ViÕt kho¶ng gi÷a ngµy 17 (30)th¸ng B¶y vµ 20 th¸ng T¸m (2th¸ng ChÝn) 1912; t¸i bót ⎯ ngµy 2 (15) th¸ng ChÝn; s¬ th¶ot¸i bót ⎯ kho¶ng gi÷a ngµy 20vµ 24 th¸ng T¸m (2 vµ 6 th¸ngChÝn) In n¨m 1912 t¹i Lai-pxÝch thµnhs¸ch nhá "Zur gegenwärtigen Sach-lage in der sozialdemokratischenArbeiterpartei Rußlands" In b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu n¨m1924 trong Toµn tËp cña N. Lª-nin (V. U-li-a-nèp), tËp XII,phÇn I; s¬ th¶o t¸i bót ⎯ in n¨m1948 trong Toµn tËp cña V. I. Lª-nin, xuÊt b¶n lÇn thø 4, t. 18

Theo ®óng b¶n in trong s¸ch nhá DÞch tõ tiÕng §øc; s¬ th¶o t¸i bót ⎯ theo ®óng b¶n th¶o

567

Çc ®ång chÝ §øc th−êng ®äc thÊy nh÷ng tin tøc nãi

vÒ cuéc ®Êu tranh khèc liÖt vµ nh÷ng sù bÊt ®ång c¨n b¶n trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. RÊt tiÕc lµ nh÷ng tin Êy l¹i ph¸t ra tõ cöa miÖng mét sè nhãm l−u vong: trong ®a sè çc tr−êng hîp th× nh÷ng tin ®ã l¹i do nh÷ng ng−êi hoÆc lµ hoµn toµn kh«ng n¾m ®−îc t×nh h×nh thùc tÕ ë n−íc Nga trong lóc nµy, hoÆc lµ cè t×nh muèn ®¸nh l¹c h−íng çc ®ång chÝ §øc b»ng çch gi¶i thÝch phiÕn diÖn vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ trong ®¶ng. BÊt kú mét nhãm l−u vong nµo nh− vËy còng ®Òu ®¹i diÖn cho "khuynh h−íng" riªng cña m×nh, mµ trong thùc tÕ th× nã bao gåm nh÷ng ng−êi vèn ®· mÊt mäi sù liªn hÖ sinh ®éng víi ®¶ng c«ng nh©n Nga ®ang tiÕn hµnh ®Êu tranh, hoÆc hoµn toµn ch−a hÒ bao giê cã mèi liªn hÖ ®ã. RÊt tiÕc lµ mét trong nh÷ng "nhµ th«ng b¸o" kiÓu ®ã ®· ®−îc sù tÝn nhiÖm cña tê "Vorwärts". Trong mét sè bµi, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc ®· dµnh chç cho mét lo¹t nh÷ng lêi vu khèng ch−a tõng thÊy ®èi víi ®¶ng Nga, do ngßi bót cña mét kÎ th«ng b¸o kiÓu ®ã tu«n ra vµ b¾t nguån tùa hå nh− tõ nh÷ng nguån tin "kh¸ch quan".

Trong thùc tÕ, nh÷ng nguån Êy hoµn toµn cã tÝnh chÊt "chñ quan", hoµn toµn gi¶ m¹o. Do tê "Vorwärts" kh«ng ®¨ng bµi c¶i chÝnh thùc tÕ cña chóng t«i, nªn chóng t«i buéc

568 V. I. Lª-nin VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga 569

ph¶i cho ra mét cuèn s¸ch riªng d−íi ®Çu ®Ò: "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga"1) ®−îc xuÊt b¶n víi sè l−îng mÊy tr¨m cuèn vµ ®−îc göi cho çc ban l·nh ®¹o cña tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng §øc t−¬ng ®èi quan träng vµ çc tßa so¹n cña çc c¬ quan b¸o chÝ ®¶ng quan träng nhÊt.

Tê "Vorwärts" ®· kh«ng thÓ ®−a ra ®−îc mét ý kiÕn b¸c bá nµo ®Ó chèng l¹i tµi liÖu cã thùc trong cuèn s¸ch nµy, vµ nh− vËy lµ im lÆng thõa nhËn tµi liÖu ®ã.

§Ó t¹o kh¶ n¨ng cho çc ®ång chÝ ®¶ng §øc cña chóng ta xÐt ®o¸n vÒ tÝnh chÊt ch©n thùc cña mét sè tin tøc vÉn ®−îc truyÒn ®Õn tai çc ®ång chÝ ®ã, chóng t«i ®−a ra ®©y bøc th− mµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· göi cho Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ®· ®Ò nghÞ Ban l·nh ®¹o tæ chøc mét cuéc häp chung cña m−êi mét "trung t©m" bµn vÒ vÊn ®Ò ñng hé vËt chÊt cho cuéc vËn ®éng bÇu cö, vµ sau ®ã th× Ban l·nh ®¹o ®· th¨m dß ý kiÕn nh÷ng trung t©m ®ã vÒ th¸i ®é cña hä ®èi víi vÊn ®Ò nµy. Bøc th− nµy lµ sù tr¶ lêi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ néi dung nh− sau:

Ngµy 30 th¸ng B¶y 1912*

Göi ban l·nh ®¹o ®¶ng d©n chñ - x· héi ®øc

Çc ®ång chÝ kÝnh mÕn !

Çch ®©y kh«ng l©u chóng t«i cã nhËn ®−îc b¶n sao bøc th− cña Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a göi çc ®ång chÝ, ®Ò ngµy 24 th¸ng

* Bøc th− dÉn ra ë ®©y cã thay ®æi chót Ýt vÒ v¨n phong.

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 259 - 275.

S¸u. Chóng t«i thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i gi¶i thÝch víi çc ®ång chÝ çi kÕ ho¹ch kú dÞ cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ®ã, v× chóng t«i gi÷ ý kiÕn cho r»ng kh«ng mét ng−êi am hiÓu nµo l¹i coi träng kÕ ho¹ch nµy. Song, qua bøc th− çc ®ång chÝ göi chóng t«i ngµy 22 th¸ng B¶y, chóng t«i ®· ng¹c nhiªn khi biÕt r»ng çc ®ång chÝ ®ang chuÈn bÞ chÊp thuËn kÕ ho¹ch nµy. §iÒu ®ã buéc chóng t«i ph¶i lªn tiÕng kÞch liÖt ph¶n ®èi vµ göi lêi ph¶n ®èi Êy tíi çc ®ång chÝ. VÒ kh¸ch quan, ý ®å cña Ban l·nh ®¹o kh«ng thÓ lµ çi g× kh¸c ngoµi m−u ®å thóc ®Èy sù chia rÏ trong ®¶ng chóng t«i (§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga) vµ thóc ®Èy viÖc thµnh lËp mét ®¶ng míi thï ®Þch víi chóng t«i. Cho tíi nay, trong toµn bé Quèc tÕ, ®©y lµ mét viÖc lµm ch−a tõng thÊy. Chóng t«i sÏ gi¶i thÝch cÆn kÏ ®iÒu nµy ®Ó çc ®ång chÝ §øc biÕt.

T×nh h×nh trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga tõ th¸ng giªng 1912

Trong th¸ng Giªng 1912 ®· tiÕn hµnh cuéc Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga gåm çc ®¹i biÓu cña çc tæ chøc sau ®©y: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, khu M¸t-xc¬-va, Ca-dan, Xa-ra-tèp, Ti-phlÝt, Ba-cu, Ni-c«-lai-Ðp, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Vin-n« vµ §¬-vin- xc¬. Héi nghÞ nµy ®· phôc håi l¹i ®¶ng, ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng míi ®Ó thay thÕ cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· bÞ ph¸i thñ tiªu ph¸ ho¹i, ®ång thêi héi nghÞ ®· buéc ph¶i tuyªn bè ®Æt nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ®ã ®øng ë ngoµi ®¶ng (xem cuèn s¸ch nhá "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", cuèn s¸ch nµy ®· ®−îc göi tíi Ban l·nh ®¹o, trong ®ã cã nh¾c ®Õn nh÷ng ®iÒu ph¶n ®èi cña ph¸i thñ tiªu, cña nh÷ng tæ chøc d©n téc: Ba-lan, L¸t-vi-a, ph¸i Bun vµ nh÷ng nhãm ë n−íc ngoµi).


Trong th¸ng Giªng còng ®· tiÕn hµnh mét cuéc häp víi

môc ®Ých thµnh lËp Ban tæ chøc ®Ó triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ míi, "héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng", nh− ph¸i thñ tiªu vµ bÌ b¹n cña hä ®· gäi.

Trong th− göi Ban l·nh ®¹o ngµy 24 th¸ng S¸u, nhãm ng−êi L¸t-vi-a x¸c nhËn r»ng "Ban tæ chøc" nµy bao gåm nh÷ng tæ chøc vµ nh÷ng xu h−íng sau ®©y: ph¸i Bun, ph¸i d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, Ban chÊp hµnh khu Çp-ca- d¬, tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" theo xu h−íng men-sª-vÝch, tê "Sù thËt" ë Viªn, vµ nhãm "TiÕn lªn".

Nh− vËy mét bªn lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga do nh÷ng tæ chøc Nga, nghÜa lµ nh÷ng tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga (mµ nh÷ng kÎ chèng ®èi gäi lµ khuynh h−íng Lª-nin) bÇu ra trong héi nghÞ ®¹i biÓu; mét bªn lµ çi gäi lµ Ban tæ chøc ®øng ra høa hÑn triÖu tËp mét cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu "toµn" ®¶ng.

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi nga cho ®Õn nay vÉn trung lËp

cã th¸i ®é nh− thÕ nµo ®èi víi çi gäi lµ ban tæ chøc ?

Ng−êi næi tiÕng nhÊt trong nh÷ng phÇn tö men-sª-vÝch lµ Plª-kha-nèp, vèn kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i viÖc ph¸i thñ tiªu ph¸ ho¹i ®¶ng, ®· bÊt chÊp lêi mêi, kh«ng ®Õn dù Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Giªng cña ®¶ng. Th¸ng T− 1912 «ng ta ®· cho ®¨ng th− trao ®æi cña m×nh víi ®¹i biÓu cña Ban tæ chøc (xem tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 16 cña «ng ta).

Plª-kha-nèp ®· tõ chèi kh«ng tham gia vµo çi gäi lµ Ban tæ chøc víi lý do lµ ph¸i Bun triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu kh«ng bao gåm nh÷ng tæ chøc ®¶ng ®ang tån t¹i, mµ lµ "héi nghÞ thµnh lËp", tøc lµ mét cuéc héi nghÞ cã nhiÖm vô ph¶i lËp mét ®¶ng míi. Nh÷ng çi gäi lµ nh÷ng nhãm khëi x−íng, nh÷ng nhãm duy nhÊt thËt sù ñng hé

Ban tæ chøc, theo sù kh¼ng ®Þnh cña Plª-kha-nèp, lµ nh÷ng nhãm thñ tiªu kh«ng thuéc ®¶ng vµ muèn thµnh lËp mét ®¶ng míi. "Héi nghÞ ®¹i biÓu míi do ph¸i thñ tiªu triÖu tËp", ⎯ Plª-kha-nèp viÕt nh− vËy håi th¸ng T− 1912.

Nh−ng råi sang th¸ng B¶y çi Ban tæ chøc ®ã ®· cho ra sè 3 "B¸o khæ nhá". Trong ®ã kh«ng hÒ cã mét lêi, mét tiÕng nµo ®¸p l¹i Plª-kha-nèp. Cã thÓ dùa vµo ®ã mµ ph¸n ®o¸n ®−îc viÖc nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ⎯ chÝnh nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a nµy kªu ca r»ng Ban chÊp hµnh trung −¬ng "cña Lª-nin" kh«ng tr¶ lêi nh÷ng bøc th− cña Ban tæ chøc ⎯ ®· th«ng b¸o cho Ban l·nh ®¹o nh− thÕ nµo.

Ch¼ng nhÏ viÖc Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, ®¶ng cò, kh«ng tr¶ lêi nh÷ng kÎ ⎯ theo lêi Plª-kha-nèp, mét ng−êi cho ®Õn nay vÉn trung lËp, ⎯ ®ang x©y dùng mét ®¶ng míi, ⎯ ch¼ng nhÏ viÖc ®ã l¹i ®¸ng kú l¹ ®Õn nh− vËy sao?

Ban tæ chøc tr−íc hÕt cÇn ph¶i chøng minh cho Plª- kha-nèp cã th¸i ®é trung lËp r»ng ban ®ã kh«ng x©y dùng mét ®¶ng míi vµ còng kh«ng thñ tiªu ®¶ng cò.

Nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a tham gia Ban tæ chøc göi th− cho Ban l·nh ®¹o vµo ngµy 24 th¸ng S¸u, tøc lµ sau nöa n¨m ®Êu tranh cña Ban tæ chøc ®ã cña ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng ⎯ nh÷ng ng−êi ®ã cÇn ph¶i lÊy sù viÖc thùc tÕ vµ tµi liÖu vÒ chøng minh kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh nµy; nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a l¹i kh«ng lµm nh− thÕ mµ ®i tr×nh bµy víi Ban l·nh ®¹o vÒ nh÷ng lµng P«-tem-kin1) cña ph¸i thñ tiªu.

Nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ®· ®Ò nghÞ Ban l·nh ®¹o triÖu tËp m−êi mét trung t©m "tæ chøc", çc tæ chøc, çc phe

_______________________________________ 1) ë ®©y cã ý chØ sù phån vinh gi¶ t¹o. Nh©n chuyÕn ®i th¨m

miÒn Nam cña £-ca-tª-ri-na II vµo n¨m 1787, viªn thèng ®èc £-ca-tª-ri- n«-xl¸p lµ G. A. P«-tem-kin ®· ra lÖnh trang hoµng ë çc lµng däc ®−êng ®i, x©y dùng çc cæng chµo, çc c«ng viªn ®Ó t¹o ra Ên t−îng lµ miÒn nµy trï phó, phån vinh.


ph¸i cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. Nguyªn v¨n lµ nh− vËy (xem tr. 4 bøc th− cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a göi Ban l·nh ®¹o ngµy 24 th¸ng S¸u).

Trªn toµn thÕ giíi, cho ®Õn nay çc ®¶ng ®Òu h×nh thµnh tõ nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng, çc tæ chøc nµy thèng nhÊt víi nhau bëi mét c¬ quan trung −¬ng. Nh−ng nh÷ng ng−êi thñ tiªu ë Nga vµ L¸t-vi-a n¨m 1912 ®· cã mét ph¸t minh lín: tõ nay cã thÓ x©y dùng ®¶ng tõ nh÷ng "trung t©m, tæ chøc vµ phe ph¸i".

Theo c¬ cÊu bÇu cö cùc míi cña ph¸i thñ tiªu L¸t- vi-a th× 11 trung t©m tæ chøc, tæ chøc vµ phe ph¸i bao gåm: tr−íc hÕt lµ Ban tæ chøc vµ thø hai lµ 6 ph¸i hay lµ tæ chøc, hay lµ trung t©m, nh÷ng ®¬n vÞ t¹o nªn çi Ban tæ chøc nµy. Trong th− cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a cã ghi ®óng nh− vËy: "Çc ®iÓm tõ 2 ®Õn 7 gép l¹i t¹o thµnh Ban tæ chøc".

Nh− vËy lµ nh÷ng nhãm cña bän trÝ thøc thñ tiªu ®¶ng cã ®−îc quyÒn bÇu cö ba lÇn, còng nh− lò quý téc ë nh÷ng ®Þa ph−¬ng hñ b¹i:

1) Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬ ⎯ mét tæ chøc gi¶ t¹o; 2) VÉn nã ⎯ d−íi bé mÆt tê "TiÕng nãi" ë Pa-ri, mÆc

dÇu tê "TiÕng nãi" nµy kh«ng cã giÊy uû nhiÖm th−êng xuyªn cña Çp-ca-d¬;

3) VÉn nã ⎯ d−íi bé mÆt "Ban tæ chøc". Chóng t«i kh¼ng ®Þnh r»ng c«ng nh©n Nga tá ra c«ng

phÉn vµ khinh bØ g¹t bá t− t−ëng muèn th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ hai danh s¸ch øng cö viªn, nghÜa lµ g¹t bá ©m m−u cña ph¸i thñ tiªu cïng víi nh÷ng nhãm kh«ng ®¸ng kÓ ë n−íc ngoµi chuyªn g©y ra chia rÏ, h¬n n÷a nh÷ng nhãm ng−êi nµy chØ ®¹i biÓu cho nh÷ng phÇn tö trÝ thøc ph¸ ho¹i tæ chøc.

Chóng t«i kiªn quyÕt kh¼ng ®Þnh r»ng trong vßng nöa n¨m gÇn ®©y, tuyÖt ®èi kh«ng cã mét nhãm nµo ë n−íc ngoµi, trong sè nh÷ng nhãm ®ang tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng ®¶ng,

nhËn ®−îc giÊy ñy nhiÖm cña bÊt kú mét tæ chøc nµo ë Nga vÒ viÖc çc nhãm ®ã ®−îc lËp c¬ quan ng«n luËn hoÆc ra nh÷ng tê b¸o khæ nhá cña m×nh. Nh÷ng ng−êi L¸t- vi-a muèn chøng minh víi Ban l·nh ®¹o ®iÒu tr¸i l¹i; thÕ th× mong hä h·y chØ ra trªn b¸o chÝ Nga Ýt nhÊt lµ mét giÊy ñy nhiÖm nµo nh− thÕ tr−íc 22 th¸ng B¶y.

Tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" kh«ng ph¶i lµ c¬ quan ng«n luËn cña mét tæ chøc nµo ®ã ë Nga.

Tê "Sù thËt" ë Viªn cña T¬-rèt-xki còng kh«ng ph¶i lµ c¬ quan ng«n luËn cña mét tæ chøc nµo ®ã ë Nga. Ba n¨m tr−íc, tê "Sù thËt" lµ c¬ quan ng«n luËn cña tæ chøc "Xpin-ca"155 ë U-cra-i-na (miÒn Nam n−íc Nga), nh−ng "Xpin-ca" ®· b·i bá sù ñy nhiÖm cña m×nh tõ l©u råi.

C¶ tê "TiÕn lªn" lÉn Plª-kha-nèp vµ nh÷ng "ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ®¶ng" ®Òu kh«ng thµnh lËp bÊt kú mét c¬ quan ng«n luËn nµo cã thÓ ®øng ra lµm c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng thuéc mét tæ chøc nµo t¹i Nga.

RÊt dÔ viÖn dÉn nh÷ng nhãm kh«ng tån t¹i trªn thùc tÕ. Còng kh«ng khã g× trong viÖc ®¨ng nh÷ng bµi "tá ý ®ång t×nh". Nh−ng muèn thµnh lËp, dï chØ trong vßng nöa n¨m th«i, c¬ quan ng«n luËn cña tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga, th× cÇn ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ th−êng xuyªn, cã sù tÝn nhiÖm tuyÖt ®èi cña quÇn chóng c«ng nh©n t¹i çc ®Þa ph−¬ng, cã sù thèng nhÊt vÒ çc quan ®iÓm s¸ch l−îc, ®iÒu ®ã chØ cã thÓ ®¹t ®−îc qua kÕt qu¶ c«ng t¸c chung l©u dµi mµ th«i. TÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu thiÕu ë çc nhãm nhá ë n−íc ngoµi, mµ nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc thuéc ph¸i Bun vµ L¸t-vi-a ®· ®éng viªn ®Ó chèng l¹i ®¶ng.

VÒ P.P.S. chóng t«i nãi ng¾n th«i. §ã lµ mét tæ chøc kh«ng ph¶i lµ d©n chñ - x· héi. Nã ch−a tõng bao giê n»m trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi. ChØ cã mét lý do ®Ó thu hót nã th«i, ®ã lµ: nã "høa" sÏ trë thµnh ®¶ng d©n chñ - x· héi vµ ®i theo ph¸i thñ tiªu! ⎯ §èi víi nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc vµ yªu thÝch sù chia rÏ th× ch¾c h¼n nh−


thÕ lµ ®ñ råi! NÕu cÇn l«i cuèn P.P.S. vµo nh÷ng cuéc th¶o luËn chung, th× t¹i sao l¹i kh«ng l«i cuèn c¶ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ ®¶ng tham gia çc cuéc bÇu cö vµo §u-ma, §¶ng x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt, Liªn minh x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng L¸t-vi-a vµ "nh÷ng xu h−íng" t−¬ng tù nh− vËy?

§¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma III

Ban l·nh ®¹o ®· liÖt c¶ nh÷ng nhãm nhá ë n−íc ngoµi vµo sè nh÷ng trung t©m tæ chøc vµ, ng−îc l¹i, l¹i kh«ng mêi ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. §iÒu ®ã thËt khã tin, nh−ng ®ã lµ sù thËt. C«ng nh©n Nga còng nªn biÕt r»ng T¬-rèt-xki vµ bÇu b¹n cña y ®· ®¸nh l¹c h−íng çc ®ång chÝ cña chóng ta ë n−íc ngoµi b»ng çch nµo. Trong bøc th− ®Ò ngµy 24 th¸ng S¸u, nh÷ng ng−êi L¸t- vi-a cã viÕt cho Ban l·nh ®¹o nh− sau:

"VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma th× kh«ng thÓ nãi nã lµ kÎ trung gian trong vÊn ®Ò gióp ®ì vÒ vËt chÊt trong cuéc vËn ®éng bÇu cö, bëi v× kú häp cña §u-ma s¾p kÕt thóc vµ do ®ã ®¶ng ®oµn trong §u-ma ®ång thêi còng mÊt quyÒn ®¹i diÖn råi" (tr. 2 trong bøc th− ®· nhiÒu lÇn nh¾c ®Õn).

§©y hoÆc lµ mét sù lõa bÞp cã ý thøc, hoÆc lµ mét sù dèt n¸t v« h¹n vÒ chÝnh trÞ, sù dèt n¸t nµy chøng minh kh¸ râ møc ®é am hiÓu cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a ë Bruy-xen vÒ nh÷ng cuéc bÇu cö t¹i Nga.

Bøc th− ®Ò ngµy 24 th¸ng S¸u. §Õn ngµy 9 th¸ng S¸u, tøc lµ 22 th¸ng S¸u theo lÞch míi, th× §u-ma III ®· chÝnh thøc bÞ gi¶i t¸n trong mét thêi gian v« h¹n ®Þnh, ®ång thêi tÊt c¶ çc ®¹i biÓu ®Òu gi÷ nguyªn quyÒn ®¹i biÓu cña m×nh, kÓ c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Nh÷ng ng−êi nµy cho ®Õn nay vÉn lµ çc ®¹i biÓu §u-ma, ®iÒu ®ã mäi ng−êi c«ng nh©n biÕt ch÷ ë Nga ®Òu râ. Nh−ng nh÷ng kÎ ë n−íc ngoµi vu khèng ®¶ng l¹i kh«ng biÕt râ ®iÒu ®ã.

ChÝnh nh÷ng thµnh viªn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma III míi lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi duy nhÊt hîp ph¸p ë Nga, hä t¹o thµnh mét tæ chøc chÝnh thøc duy nhÊt, dï hä ë n¬i nµo trªn ®Êt n−íc.

TÊt c¶ nh÷ng kÎ thñ tiªu ®Òu c¨m ghÐt ®¶ng ®oµn nµy. Nh÷ng tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu ("B×nh minh cña chóng ta") chöi bíi ®¶ng ®oµn nµy vµ vu khèng nã, tÊt c¶ nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i tæ chøc ë n−íc ngoµi ®¬m ®Æt chuyÖn vÒ ®¶ng ®oµn ®ã. T¹i sao vËy? T¹i v× ®a sè trong ®¶ng ®oµn, mµ trong ®ã bao giê nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng còng chiÕm phÇn ®«ng, lu«n lu«n kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng nh÷ng kÎ thñ tiªu vµ gióp cho viÖc biÕn nh÷ng kÎ ®ã trë nªn hoµn toµn v« h¹i ë Pª-tÐc-bua.

Trong cuèn s¸ch nhá: "T¸c gi¶ nÆc danh vµ v. v.", chóng t«i ®· c«ng bè mét sù thËt rÊt quan träng. Kh«ng ai cã thÓ ®−a ra ®−îc mét lêi nµo ph¶n ®èi sù thËt ®ã c¶. ChØ cã hai thµnh viªn ®¶ng ®oµn th−êng xuyªn hîp t¸c trong çc tê b¸o thuéc ph¸i thñ tiªu. T¸m thµnh viªn cña ®¶ng ®oµn th× th−êng xuyªn céng t¸c víi çc tê b¸o chèng thñ tiªu1)

C¶ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a lÉn T¬-rèt-xki ®Òu ®Ò nghÞ Ban l·nh ®¹o ®−a ra khái cuéc häp çi tËp thÓ duy nhÊt toµn Nga ®· b¶o vÖ sù thèng nhÊt ®ã! NÕu thËm chÝ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a cã bÞ lÇm l¹c vµ ngµy 24 th¸ng S¸u hä kh«ng biÕt çi ®iÒu mµ tÊt c¶ c«ng nh©n ë Nga ®Òu ®· râ, th× t¹i sao hä l¹i kh«ng chÞu khã söa ch÷a khuyÕt ®iÓm cña m×nh tr−íc ngµy 22 th¸ng B¶y, nghÜa lµ trong suèt c¶ mét th¸ng? Cã nh÷ng sai lÇm vèn rÊt bæ Ých ®èi víi nh÷ng ng−êi m¾c sai lÇm.

ý ®å cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a vµ nh÷ng kÎ thñ tiªu lõa dèi Ban l·nh ®¹o, chung quy lµ: bÊt chÊp ®a sè trong ®¶ng ë Nga, bÊt chÊp ®a sè trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x·

_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 274.


héi t¹i §u-ma, víi sù gióp ®ì cña khèi liªn minh nh÷ng nhãm gi¶ t¹o ë ngoµi n−íc g¸n Ðp cho ®¶ng nhËn çc øng cö viªn thuéc ph¸i thñ tiªu, vµ nhËn ®−îc tiÒn cña çc c«ng nh©n §øc b»ng sù lõa dèi. §ã lµ çi ý nghÜa tãm t¾t cña nh÷ng bµi diÔn v¨n dµi dßng (cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, ph¸i Bun, T¬-rèt-xki vµ ®ång bän).

Nh−ng sù l−êng g¹t ®ã ph¶i bÞ trõng ph¹t.

Nh÷ng sè liÖu Cã thÓ kiÓm tra chÝnh thøc ®−îc, vÒ ¶nh h−ëng cña ph¸i thñ tiªu

so víi ¶nh h−ëng cña ®¶ng

Mäi ng−êi cã lý trÝ ®Òu hiÓu r»ng nh÷ng c©u rçng tuÕch vÒ nh÷ng "tæ chøc" bÝ mËt, h÷u danh v« thùc vµ ®ång t×nh víi nh÷ng kÎ thñ tiªu, nh÷ng c©u rçng tuÕch ®ã kh«ng ®¸ng ®−îc ng−êi ta tin chót nµo.

Chóng t«i kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ nh÷ng tæ chøc cña ph¸i thñ tiªu ë Nga ®Òu lµ gi¶ t¹o.

Ai kh«ng tù m×nh n¾m ®−îc nh÷ng tin tøc chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh trong çc giíi d©n chñ - x· héi Nga th× khã cã thÓ n¾m ®−îc sù thËt. Nh−ng ngay c¶ nh÷ng ng−êi nh− thÕ còng cã thÓ t×m ra ®−îc sù thËt Êy nÕu hä ®i t×m nã c¨n cø theo çc tµi liÖu vµ kiÓm tra ý nghÜa cña nh÷ng tµi liÖu ®ã, chø kh«ng tin vµo lêi nãi. Sù thËt ®Çu tiªn mµ ai còng biÕt vµ cã thÓ kiÓm tra ®−îc th× chóng t«i ®· dÉn ra råi, ⎯ ®ã lµ sù ph©n bè lùc l−îng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i chèng thñ tiªu.

Nh−ng lóc nµy ®©y, sau nöa n¨m ®Êu tranh cña ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng, l¹i cã nh÷ng sù thËt hoµn toµn kh¸ch quan vµ cµng cã søc thuyÕt phôc sau ®©y.

Trong th− ®Ò ngµy 24 th¸ng S¸u (tr. 5 vµ 6) nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a cã nh¾c tíi nh÷ng tê b¸o m¸c-xÝt hîp ph¸p ë Pª-tÐc-bua. Hä nªu ra tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "TiÕng nãi

Nª-va" vèn lµ nh÷ng tê b¸o theo xu h−íng men-sª-vÝch (cña tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"), vµ hä ®em ®èi lËp nh÷ng tê b¸o ®ã víi nh÷ng tê b¸o nh−: "Ng«i sao" vµ "Sù thËt" ë Pª-tÐc-bua (®õng lÉn lén tê b¸o nµy víi tê "Sù thËt" ë Viªn theo xu h−íng thñ tiªu cña T¬-rèt-xki) mµ theo sù kh¼ng ®Þnh cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a th× nh÷ng tê b¸o nµy "®Òu n»m trong tay vµ d−íi quyÒn l·nh ®¹o cña nhãm Lª-nin".

Dï cho sù kh¼ng ®Þnh ®ã lµ kh«ng tháa ®¸ng th× nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a còng ®· v« t×nh ®−a ra ë ®©y mét sù thËt quan träng b¸c l¹i ph¸i thñ tiªu.

NÕu nh− "®¶ng c«ng khai" chØ lµ mét c©u nãi tù do chñ nghÜa rçng tuÕch cña ph¸i thñ tiªu, th× ho¹t ®éng c«ng khai trong §u-ma vµ trªn b¸o chÝ l¹i lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn m¸c-xÝt. ë ®©y vµ chØ cã ë ®©y míi cã thÓ t×m ®−îc nh÷ng sù thËt chøng minh mét çch kh¸ch quan lùc l−îng cña ph¸i thñ tiªu vµ cña ph¸i chèng thñ tiªu.

Kh«ng cã çc c¬ quan ng«n luËn chÝnh trÞ toµn Nga nµo kh¸c ngoµi nh÷ng c¬ quan ng«n luËn mµ nh÷ng ng−êi L¸t- vi-a ®· nªu ra. Ph¸i thñ tiªu cã tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "TiÕng nãi Nª-va", ph¸i chèng thñ tiªu th× cã tê "Ng«i sao", sau ®ã lµ "Ng«i sao Nª-va" vµ tê "Sù thËt" (Pª-tÐc-bua). Kh«ng hÒ cã mét khuynh h−íng, mét phe ph¸i nµo kh¸c ë n−íc Nga, kÓ c¶ trªn b¸o chÝ còng nh− trªn vò ®µi ho¹t ®éng x· héi cã tÝnh quÇn chóng; tÊt c¶ nh÷ng nhãm ë n−íc ngoµi mµ nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a nªu ra, ®Òu hoµn toµn lµ nh÷ng con sè kh«ng.

B©y giê tr−íc m¾t chóng ta lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng nöa n¨m cña c¶ hai khuynh h−íng.

Trong nöa n¨m nµy (tõ th¸ng Giªng ®Õn th¸ng S¸u 1912) tÊt c¶ çc ®¶ng ë Nga ®· b¾t ®Çu vµ ®· kÕt thóc nh÷ng c«ng viÖc chuÈn bÞ cho bÇu cö. B©y giê chØ cßn l¹i cã 6 hoÆc 8 tuÇn lµ ®Õn ngµy bÇu cö th«i. Nh÷ng b¶ng danh s¸ch øng cö phÇn lín ®Òu ®· ®−îc lËp ra råi. KÕt qu¶


cña bÇu cö thùc ra còng ®· ®−îc quyÕt ®Þnh tr−íc råi, chÝnh lµ dùa trªn c¬ së c«ng viÖc chuÈn bÞ nöa n¨m nay.

ñng hé ph¸i thñ tiªu th× cã çc "®iÓm" tõ 1 ®Õn 7 theo sù liÖt kª cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a (Ban tæ chøc, ph¸i Bun, §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, tê "TiÕng nãi", tê "Sù thËt" ë Viªn, Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬, tê "TiÕn lªn"), ñng hé ph¸i chèng thñ tiªu th× cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ Ban chÊp hµnh ®· thèng nhÊt çc tæ chøc ë Nga, nghÜa lµ nh÷ng tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë n−íc Nga (chØ cã mét "khuynh h−íng Lª-nin" th«i, nh− ph¸i thñ tiªu th−êng x¸c nhËn).

VËy ta sÏ xÐt xem c¶ hai phÝa ®· lµm nh÷ng viÖc g×. Ph¸i thñ tiªu ®· cho ra ë Pª-tÐc-bua, tõ 1 th¸ng Giªng

®Õn 30 th¸ng S¸u (lÞch cò) n¨m 1912, 16 sè b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ 5 sè b¸o "TiÕng nãi Nª-va", tæng céng lµ 21 sè.

Ph¸i chèng thñ tiªu còng trong nöa n¨m Êy ®· cho ra 33 sè b¸o "Ng«i sao", 14 sè b¸o "Ng«i sao Nª-va" vµ 53 sè b¸o "Sù thËt", tæng céng lµ 100 sè.

21 so víi 100. T−¬ng quan lùc l−îng gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ ®¶ng ë

Nga lµ nh− vËy ®Êy. Nh÷ng sè liÖu vÒ b¸o chÝ lµ nh÷ng sè liÖu c«ng khai, bÊt cø ai còng cã thÓ kiÓm tra vµ luËn chøng ®−îc.

Cßn vÊn ®Ò sè b¶n b¸o in ra th× thÕ nµo? Nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a kh¼ng ®Þnh r»ng ph¸i thñ tiªu ®· xuÊt b¶n ®−îc 30 000 b¶n. Cø cho r»ng ®©y kh«ng ph¶i lµ ®iÒu phãng ®¹i. §èi víi nh÷ng tê b¸o cña ph¸i chèng thñ tiªu th× ta cÇn lÊy con sè 60 000 b¶n do mét ng−êi mµ ®ång chÝ Ha-d¬ vµ çc ñy viªn kh¸c nh×n thÊy, ®· nªu lªn cho Ban l·nh ®¹o. T−¬ng quan Êy dÉn tíi chç ¶nh h−ëng cña ph¸i thñ tiªu so víi ¶nh h−ëng cña ®¶ng lµ 1:10.

NÕu nh÷ng sè liÖu vÒ sè b¶n in kh«ng ®−îc c«ng bè vµ do ®ã cã thÓ bÞ coi lµ phãng ®¹i lªn, th× nh÷ng sè liÖu

kh¸c, quan träng h¬n, cã søc thuyÕt phôc h¬n, ®· ®−îc c«ng bè.

§ã lµ nh÷ng sè liÖu chØ râ mèi liªn hÖ gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ gi÷a ®¶ng víi quÇn chóng c«ng nh©n ë Nga.

Nh÷ng sè liÖu c«ng khai cã thÓ kiÓm tra ®−îc, vÒ nh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ

gi÷a ®¶ng víi quÇn chóng c«ng nh©n ë Nga

Nh÷ng sè liÖu vÒ sè l−îng nh÷ng tê b¸o ®−îc xuÊt b¶n vµ sè b¶n in ch−a chøng minh ®−îc ®Çy ®ñ −u thÕ cña ®¶ng ®èi víi ph¸i thñ tiªu. Ngay c¶ nh÷ng nhãm nhá nh÷ng phÇn tö trÝ thøc tù do chñ nghÜa còng cã thÓ ra ®−îc b¸o. BÊt cø mét tê b¸o nµo "th©n thiÖn víi c«ng nh©n" hay thËm chÝ mét tê b¸o nµo theo xu h−íng tù do chñ nghÜa mang mµu s¾c cÊp tiÕn còng lu«n lu«n t×m ®−îc nhiÒu ®éc gi¶ ë n−íc Nga. Ngoµi c«ng nh©n ra, th× nh÷ng phÇn tö tù do chñ nghÜa vµ c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ tiÓu t− s¶n còng sÏ ®äc nh÷ng b¸o ®ã.

Song cã nh÷ng sù thËt chøng minh mét çch cßn gi¶n ®¬n vµ s¸ng râ h¬n nhiÒu, mèi liªn hÖ gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ gi÷a ®¶ng víi quÇn chóng c«ng nh©n ë Nga.

§ã lµ nh÷ng sè liÖu vÒ sè tiÒn dïng cho viÖc xuÊt b¶n çc b¸o c«ng nh©n.

Tõ l©u c«ng t¸c cæ ®éng ®· ®−îc tiÕn hµnh trong c«ng nh©n Nga nh»m quyªn gãp tiÒn cho viÖc xuÊt b¶n tê b¸o c«ng nh©n. Mäi ng−êi ®Òu ®· râ lµ nÕu kh«ng cã tê b¸o nh− vËy th× viÖc tham gia bÇu cö hÇu nh− sÏ lµ ¶o t−ëng. B¸o lµ c«ng cô chÝnh ®Ó vËn ®éng bÇu cö, lµ ph−¬ng tiÖn chÝnh ®èi víi c«ng t¸c cæ ®«ng m¸c-xÝt trong quÇn chóng.

Nh−ng lÊy ®©u ra tiÒn cho b¸o ? CÇn tæ chøc nh÷ng cuéc quyªn gãp trong c«ng nh©n.

Nh÷ng cuéc quyªn gãp ®ã lËp thµnh quü vµ chøng minh søc m¹nh cña mèi liªn hÖ cña mét nhãm nµy hay nhãm kh¸c. Nã nãi lªn uy tÝn cña çc nhãm ®ã, sù tÝn nhiÖm


cña c«ng nh©n ®èi víi çc nhãm ®ã, ¶nh h−ëng thùc sù cña çc nhãm ®ã ®èi víi quÇn chóng v« s¶n.

ThÕ lµ nh÷ng cuéc quyªn gãp nh− vËy cho tê b¸o c«ng nh©n ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i Pª-tÐc-bua vµo ®Çu n¨m 1912. Nöa n¨m, kÓ tõ 1 th¸ng Giªng ®Õn 30 th¸ng S¸u, ⎯ còng lµ mét thêi h¹n kh¸ ®ñ. Nh÷ng sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp ®−îc c«ng bè trªn tÊt c¶ nh÷ng tê b¸o thuéc ph¸i thñ tiªu còng nh− nh÷ng tê b¸o chèng ph¸i thñ tiªu võa nªu ra trªn ®©y.

Nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ nh÷ng sè liÖu ®ã trong nöa n¨m lµ mét tµi liÖu tèt nhÊt, mét sù tr¶ lêi c«ng khai, ®Çy ®ñ, kh¸ch quan vµ døt kho¸t ®èi víi vÊn ®Ò t−¬ng quan lùc l−îng gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ ®¶ng ë Nga. V× vËy trong phÇn phô lôc chóng t«i ®· dÉn ra b¶n dÞch ®Çy ®ñ tÊt c¶ nh÷ng b¶n tæng kÕt vÒ sè tiÒn thu ®−îc trong çc cuéc quyªn gãp cho tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy, nh÷ng b¶n tæng kÕt nµy rót ra tõ c¶ 5 tê b¸o ®· nªu ë trªn trong vßng nöa n¨m.

ë ®©y chóng t«i sÏ chØ dÉn ra nh÷ng sè liÖu tæng kÕt. Trong nöa n¨m trªn, çc b¸o chèng ph¸i thñ tiªu ®· ®¨ng çc b¶n tæng kÕt vÒ 504 cuéc quyªn gãp tiÒn trong çc nhãm c«ng nh©n, nghÜa lµ nh÷ng cuéc quyªn gãp trong ®ã trùc tiÕp kÓ tªn çc nhãm c«ng nh©n tiÕn hµnh quyªn gãp. Nh÷ng cuéc quyªn gãp Êy ®· ®−îc tiÕn hµnh t¹i 50 thµnh phè vµ khu vùc c«ng x−ëng ë Nga.

Còng trong vßng nöa n¨m ®ã, kÓ tõ ngµy 1 th¸ng Giªng ®Õn 30 th¸ng S¸u n¨m 1912, trªn çc b¸o thuéc ph¸i thñ tiªu cã ®¨ng nh÷ng b¶n tæng kÕt vÒ 15 cuéc quyªn gãp tiÒn trong çc nhãm c«ng nh©n. Nh÷ng cuéc quyªn gãp nµy ®−îc tiÕn hµnh ë 5 thµnh phè Nga*.

* BÊt chÊp nh÷ng lêi ®¬m ®Æt do ph¸i thñ tiªu tung ra, chÝnh

nh÷ng cuéc quyªn gãp thu ®−îc h¬n 12 000 m¸c nµy, còng nh− sù gióp ®ì tr−íc ®©y cña çc ®ång chÝ §øc, ®· t¹o nªn çi quü chñ yÕu

Vµ ®©y lµ nh÷ng b¶n tæng kÕt chÝnh x¸c.

Nh÷ng cuéc quyªn gãp tiÒn cña çc nhãm c«ng nh©n cho b¸o c«ng nh©n hµng ngµy

kÓ tõ 1 th¸ng Giªng ®Õn 30 th¸ng S¸u 1912

Cho çc b¸o

thuéc ph¸i thñ tiªu

Cho çc b¸o thuéc ph¸i

chèng thñ tiªu Th¸ng Giªng . . . . . . . . . .Th¸ng Hai . . . . . . . . . . . Th¸ng Ba . . . . . . . . . . .Th¸ng T− . . . . . . . . . . .Th¸ng N¨m . . . . . . . . . . .Th¸ng S¸u . . . . . . . . . . .

o o 7 8 o o

14 18 76

227 135

34

15 504

Còng nh− vËy: çc khu chñ yÕu ë Nga

Pª-tÐc-bua . . . . . . . . . . . .MiÒn Nam n−íc Nga. . . . . . M¸t-xc¬-va. . . . . . . . . . . .MiÒn B¾c vµ miÒn T©y n−íc Nga .U-ran vµ V«n-ga . . . . . . . . .Çp-ca-d¬, Xi-bi-ri, PhÇn-lan . . .

10 1 2 1 o 1

415 51 13 12

6 7

15 504

Sau nöa n¨m ®Êu tranh chèng ®¶ng, ph¸i thñ tiªu ®· hoµn toµn bÞ ®¸nh b¹i.

Ph¸i thñ tiªu hoµn toµn chØ lµ con sè kh«ng trong phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §iÒu ®ã ®· ®−îc nh÷ng sè liÖu dÉn ra trªn ®©y chøng minh khiÕn ai còng

cña b¸o chÝ d©n chñ - x· héi cña chóng t«i ë Nga. Trong bµi cã nh¾c ®Õn b¶n dÞch ®Çy ®ñ tÊt c¶ nh÷ng b¶n tæng kÕt vÒ çc cuéc quyªn gãp tiÒn, nh÷ng b¶n tæng kÕt nµy ®¨ng trªn çc b¸o d©n chñ - x· héi kh¸c nhau trong vßng nöa n¨m, b¶n dÞch nµy ®−îc göi tíi Ban l·nh ®¹o, Ban kiÓm tra vµ Bª-ben.


cã thÓ kiÓm tra ®−îc. Nh÷ng sù thËt ®¨ng trªn b¸o chÝ ë Nga trong suèt nöa n¨m lµ nh− vËy ®Êy, bÊt chÊp sù huªnh hoang cña T¬-rèt-xki vµ cña ph¸i thñ tiªu.

Còng cÇn ph¶i v¹ch râ lµ T¬-rèt-xki vèn lµ céng t¸c viªn cña tê "Sù nghiÖp sinh ®éng". H¬n n÷a, b¶n th©n nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a trong bøc th− ngµy 24 th¸ng S¸u ®· c«ng nhËn lµ tÊt c¶ s¸u nhãm ⎯ trong ®ã cã c¶ T¬-rèt- xki, tê "TiÕng nãi" men-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çc b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" vµ "TiÕng nãi Nª-va" ⎯ t¹o nªn çi gäi lµ Ban tæ chøc kia. V× vËy nh÷ng sè liÖu cña chóng t«i chøng tá r»ng kh«ng ph¶i chØ cã nh÷ng phÇn tö thñ tiªu, mµ tÊt c¶ nh÷ng «ng b¹n lªn mÆt quan träng cña hä ë n−íc ngoµi còng ®Òu chØ lµ con sè kh«ng hoµn toµn trong phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ë Nga.

§øng vÒ phÝa hä, trung b×nh chØ cã 1/30 sè nhãm c«ng nh©n ë Nga mµ th«i.

Chóng t«i còng sÏ dÉn c¶ ra ®©y ®Þa chØ vµ ngµy xuÊt b¶n cña tÊt c¶ çc tê b¸o d©n chñ - x· héi t¹i Pª-tÐc-bua.

Cña ph¸i thñ t iªu:

1. "Sù nghiÖp sinh ®éng". Pª-tÐc-bua, phè B. M¸t-xcèp- xcai-a, 16. Sè 1 ra ngµy 20 th¸ng Giªng 1912, sè 16 vµ còng lµ sè cuèi cïng ra ngµy 28 th¸ng T− 1912 (bÞ ®ãng cöa).

2. "TiÕng nãi Nª-va". Pª-tÐc-bua, phè C«-l«-c«n-nai-a, 3. Sè 1 ra ngµy 20 th¸ng N¨m 1912, sè 5 ra ngµy 28 th¸ng S¸u 1912 (tån t¹i ®Õn nay, ®Õn 29 th¸ng B¶y 1912).

Cña ph¸i chèng thñ t iªu:

3. "Ng«i sao". Pª-tÐc-bua, phè Ra-d¬-e-d¬-giai-a, 10, phßng 14. Sè 1 (37) ra ngµy 6 th¸ng Giªng 1912, sè 33 (69) ra ngµy 22 th¸ng T− 1912 (bÞ ®ãng cöa).

4. "Ng«i sao Nª-va". Pª-tÐc-bua, phè Ni-c«-lai-Ðp-xcai-a, 33,

phßng 57. Sè 1 ra ngµy 26 th¸ng Hai 1912, sè 2 ra ngµy 3 th¸ng N¨m 1912, sè 14 ra ngµy 24 th¸ng S¸u 1912 (tån t¹i ®Õn nay).

5. "Sù thËt". Pª-tÐc-bua, phè Ni-c«-lai-Ðp-xcai-a, 37, phßng 18. Sè 1 ra ngµy 22 th¸ng T− 1912, sè 53 ra ngµy 30 th¸ng S¸u 1912 (tån t¹i ®Õn nay).

KÕt luËn

Nh÷ng øng cö viªn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong cuéc bÇu cö s¾p tíi vµo §u-ma ®Òu sÏ do çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng, kh«ng ph©n biÖt quan ®iÓm vµ xu h−íng, ®Ò cö. ThiÓu sè nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi kh¾p n¬i sÏ ph¶i phôc tïng ®a sè.

Nh÷ng danh s¸ch øng cö viªn song trïng næi tiÕng ch¼ng qua lµ ®iÒu nh¶m nhÝ chØ dïng ®Ó ®e däa çc ®ång chÝ ë n−íc ngoµi vµ ®Ó moi tiÒn mµ th«i.

ChØ cßn thiÕu mét ®iÒu n÷a lµ mét chôc "khuynh h−íng" næi tiÕng Êy ®em c¶ mét chôc øng cö viªn ra ®Ó däa vµ xin tiÒn ë n−íc ngoµi cho mçi mét øng cö viªn ®ã.

SÏ kh«ng cã nh÷ng danh s¸ch øng cö viªn song trïng. Ph¸i thñ tiªu yÕu ®Õn møc lµ hä hoµn toµn kh«ng ®ñ søc ®Ó ®Ò ra danh s¸ch øng cö viªn thø hai. Chóng t«i kh«ng tiÕn hµnh bÊt cø mét cuéc héi ®µm nµo víi çi dóm nh÷ng kÎ thñ tiªu ph¶n béi ®¶ng. C¶ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Nga lÉn nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng ®Òu kh«ng ®Õm xØa g× mÊy ®Õn nh÷ng phÇn tö thñ tiªu. VÝ dô, xin h·y chó ý nh÷ng sù kiÖn võa ®©y ë Pª-tÐc-bua. Ph¸i thñ tiªu ®· c«ng bè trªn b¸o "TiÕng nãi Nª-va" (sè 6) r»ng ë Pª-tÐc- bua ®· cã nh÷ng cuéc héi häp víi hä (víi ph¸i thñ tiªu) vÒ vÊn ®Ò tiÕn hµnh vËn ®éng bÇu cö. C¶ tê "Ng«i sao Nª-va" (sè 16) lÉn tê "Sù thËt" (sè 61) ra ngµy 21 vµ 23 th¸ng B¶y ®Òu ®· cho biÕt lµ hä kh«ng cö çc ®¹i biÓu cña m×nh ®i dù häp; ngoµi ra, cßn cã mét ng−êi tham


dù cuéc häp ®· tuyªn bè trªn tê "Ng«i sao Nª-va" r»ng c«ng nh©n trong toµn n−íc Nga sÏ thi hµnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu th¸ng Giªng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

"Sù thèng nhÊt çc khuynh h−íng kh¸c nhau, ⎯ ng−êi tham dù ®ã tuyªn bè, cã ý nãi ®Õn nh÷ng phÇn tö thñ tiªu, ⎯ hoµn toµn kh«ng thÓ cã ®−îc trong cuéc vËn ®éng bÇu cö cña §¶ng d©n chñ - x· héi" ("Ng«i sao Nª-va", sè 16, ra ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1912).

Trªn thÕ giíi kh«ng cã mét sù gióp ®ì nµo b»ng tiÒn l¹i cã thÓ tranh thñ cho nh÷ng phÇn tö thñ tiªu sù ®ång t×nh cña c«ng nh©n Nga. Nh−ng, ®−¬ng nhiªn cã thÓ dïng tiÒn cña Ban l·nh ®¹o ®Ó ®−a ra danh s¸ch øng cö viªn thø hai, gi¶ t¹o, ë nh÷ng n¬i kh¸c nhau. Trong tr−êng hîp nh− vËy th× tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng øng cö viªn ⎯ mµ thùc tÕ sÏ lµ øng cö viªn cña Ban l·nh ®¹o §øc ⎯ tÊt nhiªn sÏ thuéc vÒ Ban l·nh ®¹o. S è t i Ò n t r a o c h o n h ÷ n g p h Ç n t ö t h ñ t i ª u s Ï p h ô c v ô c h o h ä , n h ÷ n g k Î k h « n g c ã t ê b ¸ o h µ n g n g µ y , ® Ó d ï n g v µ o v i Ö c t ¹ o n ª n m é t c ¬ q u a n n g « n l u Ë n c ¹ n h t r a n h . N h ÷ n g m ã n t i Ò n ® ã s Ï ®−î c s ö d ô n g ® Ó t æ c h ø c v i Ö c c h i a r Ï , v i Ö c n µ y ®−î c t h ù c h i Ö n d o c h Ý n h n h ÷ n g k Î ® · t õ n g c h ø n g m i n h ® Þ a v Þ n h á m ä n c ñ a m × n h t r o n g c u é c ® Ê u t r a n h l © u d µ i , ⎯ s è t i Ò n ® ã s Ï ®−î c s ö d ô n g v µ o n h ÷ n g c h u y Õ n n g a o d u , v . v . , v µ o v i Ö c x © y d ù n g m é t ® ¶ n g m í i . ⎯ NÕu Ban l·nh ®¹o trong lóc nµy muèn gióp ®ì ph¸i thñ tiªu b»ng çch nµy hay çch kh¸c, th× cã nghÜa lµ hä buéc chóng t«i ph¶i kªu gäi sù ñng hé cña Quèc tÕ, mÆc dÇu chóng t«i vèn rÊt quý träng ®¶ng §øc anh em. Khi ®ã chóng t«i sÏ dïng tµi liÖu ®Ó chøng minh cho §¹i héi quèc tÕ ë Viªn156 r»ng Ban l·nh ®¹o ®· s½n sµng dïng çch gióp ®ì b»ng tiÒn ®Ó thóc ®Èy sù chia rÏ ë n−íc chóng t«i, g©y ra t×nh tr¹ng hai danh s¸ch øng cö viªn vµ m−u m« lµm sèng l¹i çi x¸c chÕt lµ ph¸i thñ tiªu ®· bÞ ®Ëp

tan. NÕu çc ®ång chÝ §øc muèn gióp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga th× hä nªn chuyÓn sè tiÒn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng cò, chø kh«ng ph¶i cho nh÷ng kÎ tæ chøc ra ®¶ng míi.

Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

Sau khi Ban l·nh ®¹o ho·n cuéc häp ®· dù ®Þnh, hä ®· b¸o cho chóng t«i biÕt lµ "kh«ng thÓ cÊp tiÒn cho bÊt kú mét nhãm nµo cña ®¶ng ë Nga ®Ó dïng vµo cuéc ®Êu tranh trong bÇu cö, chõng nµo chóng t«i (tøc Ban l·nh ®¹o) cßn ch−a ®−îc tÊt c¶ çc ®ång chÝ cïng b¸o cho biÕt râ c¬ quan nµo ®−îc sù tÝn nhiÖm chung vµ ®−îc ñy quyÒn nhËn vµ ph©n phèi tiÒn".

Sù trung lËp gi¶ t¹o ®ã cña Ban l·nh ®¹o thùc tÕ dÉn ®Õn chç lµ ban nµy tõ chèi viÖc ñng hé ®¶ng c«ng nh©n ë Nga chØ v× nh÷ng lêi vu khèng cña nh÷ng nhãm nhá ë ngoµi n−íc vµ cña "héi nghÞ ®¹i biÓu" cña nh÷ng kÎ thñ tiªu, ®èi víi ®¶ng.

Thªm vµo nh÷ng nhËn ®Þnh nªu ra ë trªn, chóng t«i thÊy cã tr¸ch nhiÖm cÇn ph¶i bæ sung ®iÒu sau ®©y n÷a.

Nh÷ng tê b¸o Nga ®−îc l·nh ®¹o theo tinh thÇn m¸c- xÝt, hiÖn tån t¹i hîp ph¸p, lóc nµy ®ang lµ mét çi loa c«ng khai quan träng nhÊt ®èi víi quÇn chóng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong c«ng t¸c cæ ®éng cña ®¶ng.

§èi víi n−íc Nga, nh÷ng tê b¸o bÊt hîp ph¸p xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi thùc chÊt kh«ng thÓ ®ßi cã mét vai trß nh− nh÷ng tê b¸o nªu ra ë trªn, mÆc dÇu tÇm quan träng cã tÝnh nguyªn t¾c cña nh÷ng tê b¸o Êy ®èi víi viÖc gi¸o dôc lý luËn cho phong trµo th× râ rµng lµ hÕt søc cao. Mäi ng−êi ®· biÕt, nh÷ng tê b¸o Êy th−êng ®−îc lËp nªn mét çch dÔ dµng vµ ®«i khi mét çch thiÕu chÝn ch¾n bëi çc nhãm nhá nh÷ng ng−êi Nga sèng l−u vong vµ r¶i r¸c t¹i n−íc ngoµi; çc b¸o ®ã tån t¹i mét çch vÊt v−ëng trong


b¶n th©n nh÷ng nhãm ®ã vµ gÇn nh− kh«ng ®−îc ®−a tíi tay çc ®¶ng viªn ë Nga. V× thÕ, vÒ thùc chÊt kh«ng thÓ nµo thõa nhËn vai trß ®¸ng kÓ nµo ®ã cña chóng ®èi víi sinh ho¹t cña ®¶ng ë Nga.

Sau cuéc ®Êu tranh nöa n¨m cña çc b¸o chèng ph¸i thñ tiªu (tõ th¸ng Giªng ®Õn th¸ng S¸u 1912) cßn l¹i mét c¬ quan ng«n luËn duy nhÊt cña ph¸i thñ tiªu lµ tê "TiÕng nãi Nª-va". B¸o nµy, víi t− çch lµ mét c¬ quan ng«n luËn chÝnh trÞ th× gÇn nh− ®· kh«ng cßn tån t¹i n÷a; trong vßng th¸ng r−ìi (tõ th¸ng S¸u ®Õn gi÷a th¸ng T¸m) chØ ra ®−îc hai sè (6 vµ 7). Râ rµng lµ kh«ng cã mét tê b¸o nµo t−¬ng tù nh− vËy l¹i cã thÓ chèng chäi ®−îc víi nh÷ng sù truy n· cña c¶nh s¸t giê ®©y ®ang hoµnh hµnh trªn n−íc Nga chèng l¹i tÊt c¶ nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n vµ thËm chÝ c¶ nhiÒu tê b¸o hoµn toµn «n hßa, theo khuynh h−íng tù do chñ nghÜa, nÕu tê b¸o ®ã kh«ng t×m ®−îc nguån søc sèng nhê mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi quÇn chóng c«ng nh©n.

HiÖn nay nh÷ng tê b¸o c«ng nh©n cã tÇm quan träng chÝnh trÞ lín lao vµ cã ý nghÜa thêi sù trùc tiÕp nh− vËy lµ: tuÇn b¸o "Ng«i sao Nª-va" vµ nhËt b¸o "Sù thËt". C¶ hai tê b¸o nµy ®Òu xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua; nh÷ng kÎ thï chÝnh trÞ cña chóng t«i trong §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a gäi çc b¸o ®ã b»ng çi biÖt danh khinh bØ lµ c¬ quan ng«n luËn cña "nhãm Lª-nin". Qua nh÷ng sè liÖu kh¸ch quan dÉn ra trªn ®©y mµ bao giê ng−êi ta còng cã thÓ kiÓm tra c«ng khai, çc ®ång chÝ §øc cña chóng ta sÏ ph¶i thÊy râ lµ "nhãm Lª-nin" nµy trong thùc tÕ bao gåm tuyÖt ®¹i ®a sè nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Tõ ®ã ta thÊy rÊt râ t¹i sao tÊt c¶ nh÷ng tin tøc xuÊt ph¸t tõ ph¸i thñ tiªu cïng nh÷ng nhãm vµ nh÷ng nhãm nhá ®ång t×nh víi hä, ®Òu kh«ng xøng ®¸ng ®−îc tÝn nhiÖm mét chót nµo c¶. TÊt c¶ nh÷ng lêi ®ån ®¹i mµ nh÷ng nhãm nhá Êy vµ cïng víi hä lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Do-th¸i (ph¸i Bun) vµ L¸t-vi-a ⎯ tøc lµ nh÷ng kÎ hoµn toµn

kh«ng cã mét sù liªn hÖ trùc tiÕp nµo víi phong trµo Nga ⎯ tung ra nãi r»ng cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu chung cña tÊt c¶ çc "khuynh h−íng"157 ®· ®−îc triÖu tËp hoÆc cã vÎ nh− ®ang ®−îc triÖu tËp, nh÷ng lêi ®ån Êy hoµn toµn lµ sù bÞa ®Æt. Mét cuéc héi nghÞ nh− thÕ, dï lµ thùc tÕ nã ®−îc tiÕn hµnh, kh«ng thÓ gi÷ mét vai trß cã ®«i chót quan träng nµo trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n Nga. Do ®ã, thùc chÊt, nãi th¼ng ra th× ®©y lµ mét sù bÞp bîm.

§Ó soi s¸ng râ rµng h¬n n÷a nh÷ng sù thËt râ rµng cã ý nghÜa chÝnh trÞ quan träng vµ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy cho çc ®ång chÝ ®¶ng §øc cña chóng ta, ®Ó kÕt thóc chóng t«i xin trÝch dÉn vµi ®o¹n trong bµi cña ¸c-xen-rèt, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i thñ tiªu, ®¨ng trong sè cuèi cïng cña tê nguyÖt san "B×nh minh cña chóng ta". ¸c-xen-rèt viÕt:

"Chñ tr−¬ng tæ chøc c¬ quan ng«n luËn d©n chñ - x· héi "kh«ng bÌ ph¸i"... hiÖn nay lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng vµ h¬n n÷a l¹i lµ mét ®iÒu kh«ng t−ëng... ®i ng−îc l¹i lîi Ých ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña ®¶ng... Trong chóng ta cã thÓ nãi lµ kh«ng cã çc bÌ ph¸i h×nh thµnh râ vÒ mÆt tæ chøc; ë ®©y chØ cã nh÷ng tiÓu tæ vµ nh÷ng nhãm nhá kh¸c nhau mµ trong ®ã mét sè th× gi÷ nh÷ng quan ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, vÒ s¸ch l−îc, vÒ tæ chøc, Ýt nhiÒu x¸c ®Þnh, cßn mét sè kh¸c th× ng¶ nghiªng vÒ çc phÝa, lµm v−íng ch©n sè ng−êi thø nhÊt... §iÓm trung t©m vµ nguån gèc chñ yÕu cña nh÷ng bÊt hßa trong néi bé ®¶ng, mét mÆt, lµ th¸i ®é kh¸c nhau cña çc giíi kh¸c nhau trong ®¶ng ®èi víi phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi c«ng khai míi, mÆt kh¸c, lµ nh÷ng sù bÊt ®ång c¨n b¶n trong lÜnh vùc nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ tr−íc m¾t vµ trong s¸ch l−îc chÝnh trÞ cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga. Çc vÊn ®Ò thuéc lo¹i nµy hay lo¹i kia... chÝnh lóc nµy... trë nªn ®Æc biÖt cÊp b¸ch vµ nãng hæi... Vµ chÝnh trªn nh÷ng vÊn ®Ò ®ã mµ §¶ng d©n chñ - x· héi Nga ®· chia ra lµm hai phe chñ yÕu... Thö hái, liÖu çi c¬ quan ng«n luËn c«ng nh©n mµ ng−êi ta dù ®Þnh lËp nªn (do mét sè c«ng nh©n ë Pª-tÐc-bua vµ nhiÒu trÝ thøc ë ngoµi n−íc dù ®Þnh lËp nªn) cã thÓ gi÷ lËp tr−êng trung lËp gi÷a hai phe ®èi lËp nµy kh«ng, vµ çi lËp tr−êng Êy cã chÊp nhËn ®−îc vÒ nguyªn t¾c kh«ng ? DÜ nhiªn kh«ng... Trong t×nh h×nh ®¶ng nh− vËy mµ gi¶i thÝch "tÝnh chÊt kh«ng bÌ ph¸i" nh− lµ mét ph−¬ng s¸ch gi¶i tho¸t duy nhÊt, th× cã nghÜa lµ... lõa dèi


m×nh vµ lõa dèi ng−êi kh¸c vÒ t×nh h×nh thùc tÕ trong §¶ng d©n chñ - x· héi... ViÖc h×nh thµnh vµ sù ®oµn kÕt phe ph¸i lµ nhiÖm vô trùc tiÕp vµ c«ng viÖc cÊp thiÕt cña nh÷ng ng−êi t¸n thµnh c¶i tæ ®¶ng, hay nãi cho ®óng h¬n, t¸n thµnh cuéc çch m¹ng" (ë trong ®¶ng).

Trong nh÷ng lêi sau cïng râ rµng ¸c-xen-rèt nãi vÒ ph¸i thñ tiªu... Chóng t«i chØ cã thÓ khuyªn çc ®ång chÝ ®¶ng §øc cña chóng t«i, ⎯ nÕu nh− hä ®−îc ng−êi ta kÓ, tõ çc phÝa kh¸c nhau, vÒ "tÝnh chÊt kh«ng bÌ ph¸i" hay vÒ mét héi nghÞ ®¹i biÓu kh«ng mang tÝnh chÊt bÌ ph¸i víi sù tham gia cña ph¸i thñ tiªu, ⎯ h·y ®ßi dÞch toµn v¨n bµi b¸o trªn kia cña ¸c-xen-rèt cho b¸o chÝ d©n chñ - x· héi §øc, ®Ó x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng ®−îc tèt h¬n. Lóc ®ã míi cã thÓ cã ®−îc quan niÖm chÝnh x¸c vÒ mét sè chuyÖn hoang ®−êng.

Ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n

d©n chñ - x· héi Nga: b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi"

MËt! ChØ göi cho çc ®¶ng viªn trong tæ chøc thuéc §¶ng d©n

chñ - x· héi!

T¸i bót

Cho cuèn "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga"

H«m nay, ngµy 15 th¸ng ChÝn 1912, chóng t«i nhËn ®−îc bøc th− sau ®©y cña Ban l·nh ®¹o göi qua Pa-ri, bøc th− nµy ®Æc biÖt nªu râ cho çc ®ång chÝ §øc thÊy lµ chóng t«i ®· hµnh ®éng ®óng nh− thÕ nµo khi chóng t«i chèng

l¹i nh÷ng "kÎ th«ng b¸o" riªng cña Ban l·nh ®¹o, nh÷ng kÎ v« tr¸ch nhiÖm vµ sî ph¸t biÓu c«ng khai.

Ban l·nh ®¹o cña ®¶ng viÕt ngµy 10 th¸ng nµy nh− sau:

BÐc-lanh, ngµy 10 th¸ng ChÝn 1912. §ång chÝ Cu-d¬-nª-txèp th©n mÕn ! Xin ®ång chÝ b¸o cho chóng t«i biÕt, cã ®óng lµ nh÷ng khu tuyÓn

cö, mµ t¹i ®ã ®· cã sù tháa thuËn cña tÊt c¶ çc nhãm d©n chñ - x· héi trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc th× bao gåm nh÷ng ®Þa ph−¬ng sau ®©y kh«ng:

£-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Kh¸c-cèp, thµnh phè M¸t-xc¬-va vµ tØnh M¸t-xc¬-va, vïng §«n vµ thµnh phè ¤-®Ðt-xa. Xin ®ång chÝ göi hÕt søc gÊp nh÷ng tin tøc Êy theo ®Þa chØ: G. Muy-l¬, Hem-ni-tx¬.

NÕu cho ®Õn ngµy 17 th¸ng ChÝn mµ chóng t«i kh«ng nhËn ®−îc tin tøc g×, th× chóng t«i sÏ coi ®iÒu th«ng b¸o trªn ®©y lµ phï hîp víi thùc tÕ.

Göi lêi chµo ®¶ng viªn G. Muy-l¬

Chóng t«i ®· tr¶ lêi bøc th− nµy nh− sau: Göi Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Çc ®ång chÝ th©n mÕn ! Râ rµng lµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®· th«ng b¸o

cho Ban l·nh ®¹o ®Òu dùa trªn sù gi¶ m¹o, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ lµ mét sù bÞa ®Æt thuÇn tóy cña nh÷ng phÇn tö thñ tiªu. Chóng t«i cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng çi c©u chuyÖn hoang ®−êng Êy chØ cã thÓ ®−îc nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, ph¸i Bun hoÆc lµ nh÷ng kÎ ®i theo T¬-rèt-xki, th«ng b¸o ®Õn Ban l·nh ®¹o; nh÷ng kÎ nµy çch ®©y kh«ng l©u ®· bÕ m¹c cuéc héi nghÞ ®¹i biÓu "cña m×nh", mµ hä muèn gäi lµ "héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng", nh−ng trªn thùc tÕ l¹i lµ héi nghÞ cña nh÷ng kÎ thñ tiªu. §Ó tr¸nh nªu lªn nh÷ng g× kh«ng thÓ chøng thùc ®−îc vµ ®Ó kh«ng trÝch dÉn nh÷ng th− tõ trao ®æi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc cña chóng t«i, ë ®©y chóng t«i chØ h¹n chÕ ë chç nªu ra mét tµi liÖu ®−îc c«ng bè t¹i Pª-tÐc-bua.

Trong tê b¸o m¸c-xÝt ra hµng ngµy ë Pª-tÐc-bua, tê "Sù thËt", sè 102, ra ngµy 28 th¸ng T¸m (10 th¸ng ChÝn theo lÞch míi) 1912 ®· ®¨ng mét bøc th− do mét trong nh÷ng nhµ m¸y lín nhÊt ë Kh¸c-cèp göi ®Õn vµ ®Æc biÖt nãi vÒ cuéc bÇu cö vµo §u-ma. Trong bøc th− ®ã cã nªu th¼ng th¾n vµ c«ng khai r»ng "hä tªn nh÷ng øng cö viªn ®¹i diÖn


cho ph¸i thñ tiªu hiÖn ch−a ®−îc c«ng bè" vµ ph¸i thñ tiªu "phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp ®¶ng c«ng nh©n" ("Sù thËt", sè 102, tr. 4, cét 1).

ChØ qua mét ®iÒu ®ã, çc ®ång chÝ §øc còng cã thÓ thÊy ®−îc nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, ph¸i Bun, nh÷ng kÎ ®i theo T¬-rèt-xki vµ nh÷ng kÎ th«ng b¸o riªng thuéc lo¹i ®ã, ®· ®¸nh lõa çc ®ång chÝ mét çch v« liªm sØ nh− thÕ nµo. Sù viÖc râ rµng lµ nh− thÕ nµy: tÊt c¶ bän hä, vµ dÜ nhiªn lµ c¶ nh÷ng ng−êi ë Çp-ca-d¬ n÷a, ®· muèn nhËn ®−îc tiÒn, nh©n danh "çc tæ chøc" gi¶ m¹o mµ sù tån t¹i cña nh÷ng tæ chøc nµy th× c¶ Ban l·nh ®¹o ®¶ng còng nh− bÊt cø ai kh¸c ®Òu kh«ng thÓ x¸c nhËn vµ kiÓm tra ®−îc.

Ch¼ng nhÏ ®¶ng §øc, víi 90 tê b¸o d©n chñ - x· héi ra hµng ngµy, ⎯ nÕu nã kh«ng muèn lµm h¹i thanh danh cña m×nh v× nh÷ng sù lÇm l¹c trong vÊn ®Ò t×nh h×nh cña ®¶ng ë Nga, ⎯ l¹i kh«ng thÓ më ra nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ c«ng khai b¾t tÊt c¶ nh÷ng kÎ th«ng b¸o lÈn tr¸nh ¸nh s¸ng ban ngµy, ph¶i ph¸t biÓu cã ch÷ ký cña m×nh vµ víi nh÷ng tµi liÖu cã trong tay, hay sao ?

DÉu sao th× n−íc Nga còng kh«ng ®Õn nçi xa nh− miÒn Trung ch©u Phi, vµ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc cã thÓ lµm s¸ng tá sù thËt mµ kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu c«ng, vµ qua ®ã mµ còng tr¸nh ®−îc cho çc ñy viªn Ban l·nh ®¹o §øc khái ph¶i nghe nh÷ng c©u chuyÖn nh¶m nhÝ tõ cöa miÖng çc ç nh©n vµ kh«ng thÓ kiÓm tra ®−îc.

Theo ñy nhiÖm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

N. Lª-nin

S¬ th¶o t¸i bót cho cuèn "vÒ t×nh h×nh hiÖn nay

trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga"

Sau khi nh÷ng dßng viÕt ra trªn ®©y ®· ®−îc ®−a lªn khu«n th× chóng t«i nhËn ®−îc sè 7 tê "TiÕng nãi Nª-va" xuÊt b¶n t¹i Pª-tÐc-bua vµo ngµy 17 th¸ng T¸m theo lÞch cò. Nh− vËy lµ tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu ®−îc phôc håi sau mét th¸ng r−ìi gi¸n ®o¹n. (Sè tr−íc, sè 6, tê b¸o hµng tuÇn nµy ra ngµy 5 th¸ng B¶y theo lÞch cò.)

Nh÷ng tin tøc ®¨ng trong chÝnh tê "TiÕng nãi Nª-va", sè 7 nµy ®· chøng thùc mét çch hïng hån nhÊt sù ®¸nh gi¸ t¸c dông thùc tÕ cña ph¸i thñ tiªu ë n−íc Nga, viÖc ®ã (sù ®¸nh gi¸) ®· ®−îc tr×nh bµy trong bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña chóng t«i göi cho Vorstand1). Thùc vËy, vµo ®Çu th¸ng B¶y tê b¸o bÞ ®×nh l¹i. TÊt c¶ nh÷ng cè g¾ng cña nh÷ng phÇn tö thñ tiªu vµ bÌ b¹n cña hä dÜ nhiªn lµ ®Òu h−íng c¶ vµo viÖc phôc håi tê b¸o ®ã. VÒ kÕt qu¶ nh÷ng cè g¾ng ®ã trong mét th¸ng r−ìi qua (th¸ng B¶y vµ nöa th¸ng T¸m), b¶n th©n tê "TiÕng nãi Nª-va", sè 7 ®· cho biÕt nh− sau:

"V¨n phßng cña b¸o ®ã nhËn ®−îc nh÷ng mãn tiÒn gãp ®Ó t¨ng c−êng tµi chÝnh cho b¸o:

Th¸ng B¶y: 14 ng−êi, mçi ng−êi gãp 25 róp (I. Ph., P., G., M. I., C., L., C. Ph., L., B., Vs., Lv., Vl., V. P., ë M¸t-xc¬-va, do B. chuyÓn); chuyÓn

_______________________________________ 1) ⎯ Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc.


qua R. ⎯ 50 róp; M ⎯ i-a gãp 11 róp; Skh, gãp 11 róp; 8 ng−êi, mçi ng−êi gãp 10 róp (E., I., Ix., S., Rph., Avg., Ob., P. O.); Kh. I. gãp 8 róp; X. gãp 7 róp; Kh. gãp 5 róp; B. B. gãp 5 róp; Ph. gãp 6 róp; M. B. ⎯ 5 róp; tõ Li-ba-va göi vÒ 5 róp; Gmp. ⎯ 3 róp. Tæng céng 546 róp.

Th¸ng T¸m: Vun-ph¬-x«n (Xuy-rÝch) gãp 10 róp; còng «ng ®ã ⎯ 3 róp 57 c«-pÕch; Ben-di-a (Xuy-rÝch) ⎯ 15 róp; G ⎯ i-a (Ki-si-n.) ⎯ 20 róp; Ad ⎯ v¬ (A-xt¬- ra-khan) ⎯ 3 róp; Sp ⎯ a-g¬ (B«-g«-rèt-xc¬) gãp 15 róp; V. V. ⎯ 6 róp; E. E. Ph. ⎯ 59 róp; tõ §óp-ben göi qua X. ⎯ 20 róp; tõ M¸t-xc¬-va do B. gãp 25 róp; E. L. gãp 10 róp; L. L. ⎯ 12 róp; M. Gr. ⎯ 3 róp; nhãm khëi x−íng ë M¸t-xc¬-va gãp 35 róp; B. B. ⎯ 5 róp; B. ⎯ 5 róp; An. C«n-xt. ë Xanh Pª-tÐc-bua göi qua L. L. 6 róp; nhãm çc b¹n ë Pa-ri ⎯ 8 róp 54 c«-pÕch; tõ Pa-vl«-gr¸t, B. gãp 20 róp. Tæng céng 281 róp 11 c«-pÕch".

B¶n tæng kÕt do chÝnh nh÷ng phÇn tö thñ tiªu ®¨ng lµ nh− vËy ®ã. Trong mét th¸ng r−ìi, t×nh h×nh c«ng viÖc cña hä vµ sù l iªn hÖ cña hä víi quÇn chóng nh− sau: TÊt c¶ thu ®−îc . . . . . . . . . 827 róp 11 c«-pÕch

Trong sè ®ã Nhãm khëi x−íng ë M¸t-xc¬-va . . . . 35 róp ⎯ Nhãm çc b¹n ë Pa-ri . . . . . . . . . . 8 róp 54 c«-pÕch TiÒn ®ãng gãp riªng cña mét sè ng−êi: .

35 kho¶n víi sè tiÒn lµ . . . . 708 róp 15 " " " " " . . . . 75 róp 57 c«-pÕch

Tæng céng . . . . . . . . . 827 róp 11 c«-pÕch

TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu biÕt râ lµ chÝnh Plª-kha-nèp ngay håi th¸ng T− 1912 ®· cho ®¨ng ("NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 16) lêi cña «ng ta tuyªn bè r»ng "çc nhãm khëi x−íng" lµ nh÷ng nhãm thñ tiªu.

VËy lµ nh÷ng kÎ thñ tiªu, vµo giê phót gay go nhÊt, tøc lµ khi c¬ quan ng«n luËn cña hä bÞ ®×nh chØ, th× ®· ®−îc sù gióp ®ì cña:

mét nhãm thñ tiªu ë Nga mét nhãm çc b¹n ë Pa-ri 35 nh©n vËt kh¸ gi¶ gãp trung b×nh mçi ng−êi 20 róp (h¬n 40 m¸c mçi ng−êi) 15 ng−êi lÎ tÎ gãp trung b×nh mçi ng−êi 5 róp (h¬n 10 m¸c mçi ng−êi).

Ch¼ng ph¶i Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña chóng t«i cã ®ñ quyÒn ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng trong phong trµo c«ng nh©n Nga ph¸i thñ tiªu hoµn toµn lµ con sè kh«ng, ®ã sao?

Ph¸i thñ tiªu viÖn dÉn "Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬". Hä ch¼ng thu ®−îc mãn tiÒn gãp nµo cña bÊt kú mét nhãm c«ng nh©n nµo ë Çp-ca-d¬ trong 1 th¸ng r−ìi qua.

Ph¸i thñ tiªu muèn lîi dông sù gióp ®ì cña ph¸i Bun vµ tæ chøc d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a. Ph¸i thñ tiªu kh«ng hÒ thu ®−îc lÊy mét mãn tiÒn quyªn gãp nµo cña bÊt kú mét nhãm c«ng nh©n nµo thuéc ph¸i Bun còng nh− cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a trong vßng 1 th¸ng r−ìi qua.

Trªn tê "Sù thËt", c¬ quan ng«n luËn hµng ngµy cña ph¸i chèng thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua, còng trong vßng 1 th¸ng r−ìi (th¸ng B¶y - 14 th¸ng T¸m) cã ®¨ng nh÷ng b¸o ço vÒ 41 cuéc quyªn gãp tËp thÓ cña c«ng nh©n ë çc n¬i trong n−íc Nga, trong sè ®ã cã çc c«ng nh©n ngµnh dÇu má (çc má dÇu ë Gr«-d¬-n−i vïng Tª-rÕch) (sè 60 b¸o "Sù thËt") vµ cña c«ng nh©n Do-th¸i ë Li-ba-va (sè 67 b¸o "Sù thËt"). Chóng ta cã thÓ nghÜ r»ng sù gióp ®ì ®ã cña c«ng nh©n th× quan träng h¬n nh÷ng c©u rçng tuÕch vµ nh÷ng lêi hoa mü cña "Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬", cña nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a vµ cña ph¸i Bun.

Kh«ng cã sù gióp ®ì nµo trªn thÕ giíi vµ kh«ng cã cuéc "héi nghÞ ®¹i biÓu" nµo häp víi nh÷ng ng−êi L¸t-vi-a, víi ph¸i Bun, v. v., l¹i cã thÓ biÕn con sè kh«ng ⎯ lµ ph¸i

594 V. I. Lª-nin 595

thñ tiªu ⎯ trong phong trµo c«ng nh©n Nga thµnh con sè mét ®−îc.

Mong çc ®ång chÝ §øc h·y ®¶m nhËn çi c«ng viÖc kh«ng lÊy g× nÆng nhäc l¾m lµ s−u tÇm tµi liÖu vÒ t×nh h×nh cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ kiÓm tra çc tµi liÖu ®ã, v× dÉu sao th× n−íc Nga còng kh«ng ph¶i lµ miÒn Trung ch©u Phi lµ miÒn mµ ng−êi ta cã thÓ kÓ bÊt cø "chuyÖn tµo lao" nµo vÒ nã còng ®−îc. Ch¾c h¼n çc ®ång chÝ §øc muèn chÊm døt çi t×nh tr¹ng ⎯ gelinde gesagt1)⎯ kú l¹ lµ vÒ chñ nghÜa x· héi ë ý, ë Thôy-®iÓn vµ ë bÊt cø chç nµo kh¸c, th× hä ®−îc ng−êi ta cho biÕt qua nh÷ng tµi liÖu ®−îc in c«ng khai, cßn vÒ chñ nghÜa x· héi ë Nga th× ng−êi ta th«ng b¸o riªng b»ng nh÷ng chuyÖn hoang ®−êng vµ nh÷ng chuyÖn ®¬m ®Æt.

_______________________________________ 1) ⎯ nãi cho dÔ nghe

Chñ nghÜa t− b¶n vµ sù tiªu dïng cña nh©n d©n

Çch ®©y kh«ng l©u t¹p chÝ Ph¸p "B×nh luËn khoa häc"158 ®· ®¨ng nh÷ng sè liÖu vÒ s¶n xuÊt m¸c-ga-rin ë çc n−íc. Nh÷ng sè liÖu ®ã l¹i mét lÇn n÷a nh¾c tíi sù thËt mµ mäi ng−êi ®· thÊy tõ l©u vÒ møc ¨n sót kÐm cña nh©n d©n do sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n g©y ra.

M¸c-ga-rin, nh− ta biÕt, lµ mét thø mì chÕ biÕn theo çch ®Æc biÖt (lÊy chÊt xtª-a-rin ë mì ra). Tõ thø m¸c- ga-rin ®ã ng−êi ta chÕ biÕn ra lo¹i b¬ nh©n t¹o ⎯ b¬ m¸c- ga-rin.

S¶n xuÊt m¸c-ga-rin ë çc n−íc ch©u ¢u chñ chèt ®· ®¹t ®−îc nh÷ng quy m« rÊt lín. §øc s¶n xuÊt 12,5 triÖu pót m¸c-ga-rin mçi n¨m, Anh ⎯ 7,5 triÖu pót v. v..

M¸c-ga-rin rÎ h¬n b¬ thËt. §¹i ®a sè d©n chóng trong çc n−íc t− b¶n kh«ng ®ñ tiÒn mua b¬ thËt. C«ng nh©n lµm ®−îc Ýt l−¬ng ®Õn nçi hä ph¶i mua nh÷ng thùc phÈm rÎ tiÒn, kÐm phÈm chÊt, gi¶ m¹o. VËy mµ ng−êi tiªu dïng chÝnh th× l¹i lµ c«ng nh©n. C«ng nh©n ®«ng hµng triÖu, t− b¶n chØ cã hµng tr¨m. ThÕ lµ viÖc s¶n xuÊt thùc phÈm gi¶, rÎ tiÒn, ph¸t triÓn kh«ng ph¶i tõng ngµy mµ lµ tõng giê, cïng víi sù ph¸t triÓn ®êi sèng xa xØ ch−a tõng thÊy cña mét dóm triÖu phó.

Sù giµu cã cña t− s¶n t¨ng lªn. Sù bÇn cïng vµ thiÕu thèn cña v« s¶n vµ cña quÇn chóng nh÷ng tiÓu chñ ®ang

596 V. I. Lª-nin Chñ nghÜa t− b¶n vµ sù tiªu dïng cña nh©n d©n 597

ph¸ s¶n, n«ng d©n, thî thñ c«ng vµ ng−êi bu«n b¸n nhá, còng t¨ng lªn.

Cã ®iÒu ®¸ng chó ý lµ møc tiªu thô m¸c-ga-rin cao h¬n c¶ l¹i chÝnh lµ ë nh÷ng n−íc ®Æc biÖt næi tiÕng vÒ s¶n xuÊt lo¹i b¬ lµm b»ng s÷a bß víi sè l−îng lín vµ chÊt l−îng cao. §Ó biÕt sù tiªu dïng m¸c-ga-rin cao ®Õn møc ®é nµo, cÇn ph¶i chia toµn bé sè l−îng m¸c-ga-rin s¶n xuÊt trong n−íc (tÝnh thªm sè nhËp khÈu vµ trõ sè xuÊt khÈu) cho sè d©n.

Hãa ra lµ, §an-m¹ch l¹i lµ n−íc ®øng hµng ®Çu vÒ møc tiªu thô m¸c-ga-rin: 16,4 ki-l«-gam m¸c-ga-rin (gÇn mét pót) mçi ng−êi d©n trong mét n¨m. Sau ®ã lµ Na-uy: 15 phun-t¬; §øc: 7,5 phun-t¬, v. v..

§an-m¹ch lµ n−íc giµu nhÊt vÒ s¶n xuÊt b¬. B¬ §an- m¹ch, b¬ lµm b»ng s÷a bß thËt sù, ®−îc coi lµ mét trong nh÷ng lo¹i tèt nhÊt. Thµnh phè lín nhÊt vµ giµu nhÊt trªn thÕ giíi lµ Lu©n-®«n (c¶ vïng kÕ cËn gåm 6 triÖu d©n) thÝch dïng b¬ §an-m¹ch nhÊt vµ mua víi gi¸ cao nhÊt.

Nh÷ng ng−êi n«ng d©n kh¸ gi¶ §an-m¹ch, vµ nhÊt lµ bän t− b¶n §an-m¹ch, ®· kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn nhê b¸n b¬. Trong khi ®ã th× §an-m¹ch l¹i lµ n−íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ møc tiªu thô b¬ gi¶, tøc lµ m¸c-ga-rin!

Gi¶i thÝch ®iÒu ®ã thÕ nµo ? RÊt ®¬n gi¶n. §¹i ®a sè d©n c− §an-m¹ch, còng nh− ë

bÊt cø n−íc t− b¶n nµo kh¸c, l¹i lµ c«ng nh©n vµ nh÷ng n«ng d©n nghÌo. Hä kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó mua b¬ thËt. Ngay ®Õn c¶ nh÷ng n«ng d©n h¹ng trung ë §an-m¹ch lóc thiÕu tiÒn còng tõng b¸n ra n−íc ngoµi lo¹i b¬ lµm b»ng s÷a bß do hä s¶n xuÊt trong Êp tr¹i cña hä, råi b¶n th©n hä l¹i ®i mua lo¹i m¸c-ga-rin rÎ tiÒn vÒ ¨n. Sù giµu cã cña t− b¶n §an-m¹ch t¨ng lªn th× sù bÇn cïng vµ thiÕu thèn cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n §an-m¹ch còng t¨ng lªn.

ë n−íc Nga chóng ta t×nh h×nh còng diÔn ra y nh− vËy. Çch ®©y rÊt l©u, gÇn bèn m−¬i n¨m vÒ tr−íc, khi viÖc

x©y çc x−ëng vµ çc ¸c-ten s¶n xuÊt pho-m¸t ë çc lµng ®· trë thµnh mèt, th× nhµ v¨n cã xu h−íng d©n chñ En- ghen-h¸c ®· nhËn thÊy lµ n«ng d©n v× tóng tiÒn, ®· ®em b¸n s÷a vµ b¬, cßn con çi hä th× ®ãi vµ chÕt.

Tõ ®ã ®Õn nay ng−êi ta vÉn thÊy hiÖn t−îng ®ã nhiÒu lÇn. S¶n xuÊt pho-m¸t ph¸t triÓn, viÖc s¶n xuÊt s÷a ®Ó b¸n còng ph¸t triÓn, mét sè Ýt n«ng d©n vµ th−¬ng gia kh¸ gi¶ th× giµu lªn, cßn d©n nghÌo th× l¹i cµng nghÌo ®i. Con çi cña n«ng d©n nghÌo v× kh«ng cã s÷a ¨n, nªn bÞ chÕt rÊt nhiÒu. Tû lÖ chÕt cña trÎ em ë n−íc Nga hÕt søc cao. NhiÒu khi s÷a ®−îc ®−a vµo çc nhµ m¸y lµm pho-m¸t. cßn n«ng d©n th× nhËn trë l¹i b· s÷a ®Ó dïng lµm thøc ¨n. Ng−êi giµu th× ®−îc l·i do ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n, cßn c«ng nh©n vµ n«ng d©n th× chØ ®−îc ¨n m¸c-ga-rin vµ b· s÷a. HiÖn thùc cña chÕ ®é t− b¶n mµ çc häc gi¶ tù do chñ nghÜa vµ quan ph−¬ng h¨ng say t« hång lªn, lµ nh− vËy ®Êy.

"Sù thËt", sè 70, ngµy 20 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: B. B.


598 Ph¸i tù do vµ giíi t¨ng l÷ 599

Ph¸i tù do vµ giíi t¨ng l÷

Giíi tu hµnh chuÈn bÞ trµn vµo §u-ma IV. CÇn cã th¸i ®é nh− thÕ nµo ®èi víi viÖc giíi tu hµnh

b−íc lªn vò ®µi chÝnh trÞ ? Ph¸i d©n chñ kh«ng bao giê l¹i cã thÓ ®øng trªn quan

®iÓm cho r»ng giíi tu hµnh kh«ng ®−îc tham gia vµo sinh ho¹t chÝnh trÞ. §ã lµ quan ®iÓm tèi ph¶n ®éng. Quan ®iÓm ®ã chØ dÉn ®Õn sù ®¹o ®øc gi¶ quan ph−¬ng, chø kh«ng cã g× kh¸c h¬n. Trong cuéc sèng hoµn toµn kh«ng thÓ cã ®−îc, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc bÊt cø nh÷ng biÖn ph¸p nµo nh»m g¹t mét nhãm hay mét bé phËn d©n chóng nµo ®ã ra khái chÝnh trÞ vµ ®Êu tranh giai cÊp.

Ta h·y nhí l¹i xem Bª-ben vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc ®· tõng ñng hé quyÒn tù do cæ ®éng cña nh÷ng tu sÜ dßng Tªn ë §øc. Chóng ta chèng l¹i nh÷ng c©u nãi tù do chñ nghÜa vÒ "viÖc cÊm" nh÷ng tu sÜ dßng Tªn tiÕn hµnh cæ ®éng, ⎯ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®· nãi nh− vËy. Chóng ta kh«ng sî nh÷ng tu sÜ dßng Tªn. H·y cø ®Ó cho hä cã ®Çy ®ñ quyÒn tù do cæ ®éng, nh−ng còng xin h·y ®¶m b¶o ®Çy ®ñ quyÒn tù do cæ ®éng cho c¶ chóng ta, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Bª-ben vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc ®· lËp luËn nh− vËy ®Êy.

Nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n ë Nga ®Êu tranh chèng l¹i sù xuyªn t¹c quyÒn bÇu cö (vµ mäi quyÒn kh¸c), sù xuyªn t¹c nh»m phôc vô lîi Ých cña bän ®Þa chñ hoÆc giíi tu hµnh v. v., nh−ng hoµn toµn kh«ng chèng viÖc ®Ó giíi tu hµnh tù do tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ. Chóng ta ®øng

trªn quan ®iÓm ®Êu tranh giai cÊp vµ ®ßi ph¶i thùc hiÖn quyÒn tù do ®Çy ®ñ ®Ó bÊt cø giai cÊp, ®¼ng cÊp, giíi tÝnh, d©n téc, tÇng líp hoÆc lµ nhãm d©n c− nµo còng ®−îc tham gia chÝnh trÞ.

Ph¸i tù do lËp luËn sai vµ phi d©n chñ vÒ vÊn ®Ò nµy. VÝ dô, c«ng t−íc T¬-ru-bª-tx¬-c«i, ®−îc sù cæ vò cña tê "Ng«n luËn", çch ®©y kh«ng l©u ®· viÕt:

"ViÖc biÕn nhµ thê thµnh c«ng cô chÝnh trÞ cã nghÜa lµ ph¸ ho¹i nã tõ bªn trong". Çi dù ¸n ®Þnh ®Ó giíi tu hµnh trµn ngËp vµo §u-ma, bÞ «ng ta gäi lµ mét dù ¸n "chèng thiªn chóa gi¸o vµ chèng nhµ thê".

§iÒu nµy kh«ng ®óng. §ã lµ ®¹o ®øc gi¶. §Êy lµ quan ®iÓm cùc kú ph¶n ®éng.

T¬-ru-bª-tx¬-c«i vµ çc phÇn tö tù do chñ nghÜa kh¸c ®øng trªn quan ®iÓm phi d©n chñ trong cuéc ®Êu tranh cña m×nh chèng giíi t¨ng l÷. D−íi chiªu bµi giíi tu hµnh kh«ng tham gia ®Êu tranh chÝnh trÞ, hä chñ tr−¬ng mét sù tham gia ®−îc che ®Ëy h¬n (vµ v× vËy mµ l¹i cµng cã h¹i h¬n nhiÒu) cña giíi tu hµnh trong ®Êu tranh chÝnh trÞ.

Ph¸i d©n chñ c«ng nh©n chñ tr−¬ng thùc hiÖn tù do ®Êu tranh chÝnh trÞ cho tÊt c¶, trong ®ã cã c¶ giíi tu hµnh. Chóng ta kh«ng chèng l¹i sù tham gia cña giíi tu hµnh trong cuéc ®Êu tranh bÇu cö, trong §u-ma v. v., mµ chØ chèng nh÷ng ®Æc quyÒn kiÓu trung cæ ®èi víi giíi tu hµnh. Chóng ta kh«ng sî chñ nghÜa t¨ng l÷, chóng ta s½n sµng tranh luËn víi hä trªn diÔn ®µn tù do vµ b×nh ®¼ng ®èi víi tÊt c¶. Giíi tu hµnh bao giê còng tham gia chÝnh trÞ theo kiÓu kh«ng c«ng khai; nÕu giíi tu hµnh b¾t ®Çu tham gia c«ng khai vµo chÝnh trÞ, th× ®iÒu ®ã sÏ chØ cã lîi cho nh©n d©n, vµ cã lîi lín.

"Sù thËt", sè 74, ngµy 25 th¸ng B¶y 1912 Ký tªn: Mi-ri-a-nin


600 §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ 601

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ

"Chóng ta ®· quen nghÜ, ⎯ ng−êi viÕt x· luËn tê "Ng«n luËn" viÕt, ⎯ r»ng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt c«ng nhËn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét ®¶ng d©n chñ, mÆc dÇu cã thªm mét ch÷ lµm ng−êi ta phËt lßng, ch÷: "t− s¶n"" (nghÜa lµ d©n chñ - t− s¶n).

Khã mµ cã thÓ t−ëng t−îng ra ®−îc mét sù dèt n¸t chÝnh trÞ nµo thËm tÖ h¬n lµ sù dèt n¸t cña "nh÷ng con ng−êi cã häc thøc", tõng ®äc s¸ch b¸o m¸c-xÝt. BÊt gi¸c mét c©u hái ®−îc ®Æt ra: cã ph¶i ®«i khi sù tÝnh to¸n ®· buéc ng−êi ta ph¶i gi¶ vê lµ ngu si, kh«ng?

B¾t ®Çu tõ n¨m 1906 hµng tr¨m vµ hµng ngh×n lÇn chóng t«i ®· gi¶i thÝch r»ng ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn kh«ng ph¶i lµ ph¸i d©n chñ, mµ lµ ph¸i t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. Mïa xu©n n¨m 1907 nh÷ng quyÕt ®Þnh chÝnh thøc cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt ë kh¾p n¬i trªn ®Êt n−íc Nga, nh÷ng quyÕt ®Þnh mµ mçi ng−êi ®−îc gi¸o dôc vÒ chÝnh trÞ ®Òu râ, ®· x¸c nhËn ®iÒu ®ã vµ ®· tuyªn bè c«ng khai r»ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ ®¶ng cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa, r»ng chñ nghÜa d©n chñ cña hä lµ "gi¶ m¹o", r»ng nh÷ng ng−êi ®i theo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ mét bé phËn tiÓu t− s¶n "chØ v× truyÒn thèng (do thãi quen mï qu¸ng ®èi

víi çi th«ng th−êng, çi cò kü) vµ râ rµng do bÞ ph¸i tù do lõa dèi" 159.

KÓ tõ ngµy Êy ®Õn nay hµng tr¨m vµ hµng ngh×n lÇn nh÷ng t− t−ëng ®ã ®· ®−îc nh¾c l¹i vµ ph¸t triÓn.

VËy mµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµm nh− thÓ hä kh«ng hay biÕt g× c¶, qu¶ quyÕt lµ tuång nh− hä "®· quen nghÜ" r»ng nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt coi hä lµ d©n chñ! ThËt ®óng lµ kÎ kh«ng muèn nghe th× cßn tÖ h¬n bÊt kú mét ng−êi ®iÕc nµo.

Ph¸i tù do kh¸c víi ph¸i b¶o thñ (bän Tr¨m ®en) ë chç hä ®¹i diÖn cho lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n vèn cÇn cã mét sù tiÕn bé vµ mét chÕ ®é ph¸p luËt t−¬ng ®èi cã quy cñ, mét sù tu©n thñ ph¸p chÕ, tu©n thñ hiÕn ph¸p, mét sù ®¶m b¶o vÒ mét sè quyÒn tù do chÝnh trÞ.

Nh−ng ph¸i t− s¶n tiÕn bé nµy sî d©n chñ vµ sî phong trµo cña quÇn chóng nhiÒu h¬n lµ sî thÕ lùc ph¶n ®éng. Do ®ã ph¸i tù do lu«n lu«n cã xu h−íng nh−îng bé chÕ ®é cò, tháa hiÖp víi chÕ ®é cò, b¶o vÖ nh÷ng nÒn t¶ng c¨n b¶n cña chÕ ®é cò. TÊt c¶ t×nh h×nh ®ã lµm cho ph¸i tù do hoµn toµn bÊt lùc, tá ra e dÌ, nöa vêi, lu«n lu«n dao ®éng.

Ph¸i d©n chñ ®¹i biÓu cho ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. Ng−êi d©n chñ kh«ng sî phong trµo cña quÇn chóng mµ tin t−ëng ë phong trµo ®ã. ë Nga ph¸i d©n chñ bao gåm ph¸i lao ®éng vµ nãi chung nh÷ng ng−êi "d©n tuý" çnh t¶. Nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt gäi hä lµ ph¸i d©n chñ t− s¶n hoµn toµn kh«ng ph¶i ®Ó "thãa m¹" hä, mµ v× r»ng kh«ng cã mét sù chia l¹i ruéng ®Êt nµo, kh«ng cã mét sù thay ®æi nµo trong bé m¸y nhµ n−íc theo h−íng d©n chñ, l¹i lo¹i bá ®−îc sù thèng trÞ cña t− b¶n, sù thèng trÞ cña chÕ ®é t− s¶n.

ChÝnh s¸ch cña nh÷ng ng−êi d©n chñ c«ng nh©n thËt lµ râ rµng. Chóng ta chÊp nhËn sù tháa thuËn víi ph¸i tù do chèng ph¸i h÷u chØ trong vßng hai cña cuéc bÇu cö vµ chØ ë nh÷ng n¬i nµo mµ sù liªn hiÖp víi nh÷ng ng−êi d©n chñ

602 V. I. Lª-nin 603

kh«ng thÓ th¾ng ph¸i tù do. Chóng ta chiÕn ®Êu bªn c¹nh tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n chñ t− s¶n, chõng nµo hä vÉn cßn trung thµnh víi chñ nghÜa d©n chñ cña hä.

"Sù thËt" sè 75, ngµy 26 th¸ng B¶y 1912


Cuéc tiÕn c«ng cña ph¸i tù do

Ph¸i tù do ®· cùa quËy vµ nhÊt tÒ ®¶ kÝch vµo b¸o "Sù thËt". Nh÷ng ng−êi viÕt x· luËn tê "Ng«n luËn" cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, çc ngµi Pr«-c«-p«-vÝch vµ R. Blan- c¬ thuéc ph¸i tiÕn bé kh«ng ®¶ng ph¸i trªn tê b¸o "Nhu cÇu sinh ho¹t" ®· næ sóng chèng tê b¸o c«ng nh©n v× b¸o nµy ®· quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng bÇu cö riªng ë Pª-tÐc-bua.

Tê b¸o "Nhu cÇu sinh ho¹t" qu¶ quyÕt nh− sau: "Sù cè g¾ng cña çc tê b¸o "Ng«i sao Nª-va" vµ "Sù thËt" hoµn toµn uæng c«ng. Hä kh«ng thÓ thËt sù hy väng vµo th¾ng lîi cña øng cö viªn cña ®¶ng c«ng nh©n ë ®oµn tuyÓn cö thµnh phè Pª-tÐc-bua, n¬i mµ sù tham gia cña c«ng nh©n rÊt kh«ng ®¸ng kÓ".

§Êy lµ kiÓu mÉu nh÷ng nghÞ luËn cña ph¸i tù do, ®Êy lµ lèi h¨m däa nh÷ng cö tri nµo ch−a tho¸t khái ®Çu ãc tiÓu t− s¶n, ch−a gi¸c ngé chÝnh trÞ mét çch ®Çy ®ñ.

§· cã thêi kú ph¸i tù do h¨m däa tr¾ng trîn r»ng bän Tr¨m ®en sÏ th¾ng lîi trong çc cuéc bÇu cö. Nh−ng giê ®©y nh÷ng lêi nãi l¸o th« bØ ®ã kh«ng cßn "hiÖu lùc" n÷a. Mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng trong cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua ch¾c ch¾n kh«ng cã m¶y may nguy c¬ nµo cña bän Tr¨m ®en. Vµ thÕ lµ ng−êi ta l¹i dïng lèi h¨m däa kh¸c: "hy väng thÕ nµo ®−îc vµo th¾ng lîi cña c«ng nh©n".

604 V. I. Lª-nin Cuéc tiÕn c«ng cña ph¸i tù do 605

Kh«ng ®óng ®©u, çc ngµi thuéc ph¸i tù do ¹ ! ng−êi cö tri d©n chñ nãi chung, ®Æc biÖt lµ ng−êi c«ng nh©n, ®· tõng tr¶i nhiÒu, ®· tõng suy nghÜ nhiÒu, ®· rót ®−îc nhiÒu bµi häc trong 5 n¨m gian khæ võa qua. H¨m däa kiÓu nh− vËy, çc ngµi sÏ kh«ng ®¹t ®−îc g× ®©u.

Trªn thÕ giíi ch−a cã n¬i nµo c«ng nh©n khi ph¸t ®éng cuéc vËn ®éng bÇu cö cña m×nh ë çc thµnh phè lín l¹i kh«ng gÆp sù chèng ®èi cña nh÷ng ®¶ng tù do chñ nghÜa lín m¹nh. Trªn thÕ giíi ch−a cã n¬i nµo ph¸i d©n chñ c«ng nh©n giµnh l¹i ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do ®èi víi ®«ng ®¶o tÇng líp viªn chøc nhá, nh©n viªn cöa hµng, thî thñ c«ng, nh÷ng ng−êi bu«n b¸n nhá v. v. mµ l¹i kh«ng ph¶i ®Êu tranh kiªn tr×.

KÎ nµo chèng l¹i viÖc c«ng nh©n Pª-tÐc-bua giê ®©y ®· ph¸t ®éng cuéc ®Êu tranh nµy (nãi ®óng h¬n: tiÕp tôc nh÷ng cuéc ®Êu tranh ®· b¾t ®Çu tõ n¨m 1906, 1907, 1909), th× kÎ ®ã cã mang danh hiÖu ng−êi d©n chñ th× còng phÝ c«ng, kÎ ®ã thùc sù lµ tªn n« lÖ cña ph¸i tù do.

HiÖn nay hµng ngµn hµng ngµn cö tri d©n chñ míi sÏ tham gia vµo cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua.

C«ng viÖc lín lao mµ c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· lµm ®−îc th«ng qua viÖc ra tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy, cho phÐp chóng ta cã ®ñ c¬ së ®Ó hy väng vµo nh÷ng th¾ng lîi kh«ng kÐm phÇn to lín trong cuéc tranh cö.

Trong sè nh÷ng cö tri cò ®· cã hµng ngh×n ng−êi ®ang thøc tØnh ®Ó tham gia sinh ho¹t chÝnh trÞ míi, cã ý thøc h¬n; th«ng qua tê b¸o c«ng nh©n cña m×nh hä häc çch ®Êu tranh ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng cña m×nh, rÌn cho m×nh thãi quen hµnh ®éng chÝnh trÞ chung, båi d−ìng cho m×nh nhËn thøc vÒ nh÷ng nhiÖm vô vÜ ®¹i cña toµn d©n mµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ®ang gi¶i quyÕt.

ë Pª-tÐc-bua cã thÓ th¾ng ®−îc ph¸i tù do. Vµ qua sù lo l¾ng vµ nh÷ng lêi l¨ng m¹ cña ph¸i tù do, qua sù h¨m däa vµ la ã cña chóng, ph¸i d©n chñ ë Pª-tÐc-bua chØ t×m

thÊy thªm ®−îc niÒm tin míi r»ng hä ®ang ®i trªn con ®−êng ®óng ®¾n dÉn tíi th¾ng lîi.

"Sù thËt", sè 77, ngµy 28 th¸ng B¶y 1912


607

C¸c tµi liÖu chuÈn bÞ

609

§Ò c−¬ng b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng t¹i Héi nghÞ çc

nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc

§Ò c−¬ng vÒ t ×nh h×nh trong ®¶ng

1. §iÓm xuÊt ph¸t: nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cña thêi kú thÕ lùc ph¶n çch m¹ng thèng trÞ.

2. Plenum1) vµ "chñ nghÜa ®iÒu hßa". Chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi.

3. Mét n¨m sau héi nghÞ toµn thÓ. "Khèi liªn minh cña hai ph¸i m¹nh"160.

4. Hµnh vi cña ph¸i thñ tiªu vµ cña ph¸i triÖu håi sau héi nghÞ toµn thÓ.

5. "HiÖp nghÞ" vµ hai bé phËn cÊu thµnh cña hiÖp nghÞ ®ã: phÇn chÝnh trÞ vµ phÇn "tiÒn nong"161.

6. XII, 1910 - VI. 1911.162 "ViÖc c−ìng bøc ph¶i ®Õn Ban chÊp hµnh trung −¬ng".

7. "Héi nghÞ cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë Pa-ri". Lèi tho¸t: héi nghÞ ®¹i biÓu Nga.

Khèi liªn minh cña ba ph¸i. "Nh÷ng lêi høa" vµ viÖc thùc hiÖn163.

_______________________________________ 1) ⎯ Héi nghÞ toµn thÓ

610 V. I. Lª-nin 611

8. Hai thêi kú cña khèi ®a sè chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tõ th¸ng I. 1910: ph¸i ®iÒu hßa + ph¸i thñ tiªu (1910); ph¸i ®iÒu hßa vµ nh÷ng ng−êi Ba-lan (1/2 1911)164.

9. Ban tæ chøc ë Nga versus1) çc nhãm nhá ë ngoµi n−íc. Khèi Ba-lan - b«n-sª-vÝch "®· sôp ®æ" ph¶i kh«ng ?

10. "Sù c« lËp" ë n−íc ngoµi + hay ⎯ ?

11. Phe ph¸i ®èi víi viÖc x©y dùng ®¶ng.

1) Mi-kha-in + I-u-ri + R«-man.

2) TriÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ ë ngoµi n−íc

XII - VI.

3) Héi nghÞ ®¹i biÓu Nga.

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 14 (27) th¸ng Ch¹p 1911 In lÇn ®Çu n¨m 1933 trong V¨n tËp Lª-nin, t. XXV


_______________________________________ 1) ⎯ chèng l¹i

B¶n tãm t¾t b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ165

T×nh h×nh chÝnh trÞ

1. T×nh tr¹ng mÊt mïa ⎯ vµ n¹n ®ãi. Cuéc vËn ®éng "l−¬ng thùc" ⎯ vô LÝt-van166.

2. "C¶i çch ruéng ®Êt" cña Xt«-l−-pin: r−îu t− s¶n rãt vµo b×nh r−îu cña chÕ ®é n«ng n«. Nh÷ng b×nh r−îu bÞ nøt.

3. XII. 1908 vÒ cuéc c¶i çch cña Xt«-l−-pin167 vµ viÖc ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i "TiÕn lªn" kh«ng hiÓu.

4. Nh÷ng vô ¸n thuéc ngµnh hËu cÇn: ¨n c¾p.

5. T×nh tr¹ng kh«ng biÕt kinh doanh vµ t×nh tr¹ng mÊt trËt tù. ⎯ B¸o chÝ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng th¸ng M−êi. §−êng bay Xanh Pª-tÐc-bua ⎯ M¸t-xc¬-va, viÖc ®i l¹i cña nh÷ng «-t« chë hµng, viÖc x©y dùng ®−êng s¾t, c«ng nghiÖp n−íc Nga trªn thÞ tr−êng n−íc ngoµi, nÒn gi¸o dôc quèc d©n vµ "çi chæi" Çt-x« ⎯ ⎯ ⎯ kh¾p n¬i kh¾p chèn ®Òu cã nh÷ng tiÕng thë dµi, tiÕng than thë, nh÷ng sù th−¬ng tiÕc.

6. Giai cÊp t− s¶n khãc than cho chÕ ®é t− s¶n. Nã muèn "röa s¹ch bé da (l«ng) mµ kh«ng nhóng bé da ®ã vµo n−íc".

7. Çch m¹ng lµ ph−¬ng tiÖn duy nhÊt. Sù sî h·i, lßng c¨m ghÐt, sù thiÕu tin t−ëng ⎯ ®Òu lµ ng−îc dßng.

612 V. I. Lª-nin B¶n tãm t¾t b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ 613

8. "Ng−îc dßng". V× çch m¹ng. Giai cÊp c«ng nh©n vµ çch m¹ng. KhÈu hiÖu tãm t¾t t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ x¸c ®Þnh toµn bé néi dung cña viÖc cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn cña ®¶ng (®Æc biÖt lµ tr−íc §u-ma IV) lµ v× çch m¹ng. (Kh«ng ph¶i "quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng".) etc.

MÊt mïa Nh÷ng vô ¸n thuéc ngµnh hËu cÇn Ba-t− Çt-x« vµ sù thÊt b¹i

Nh÷ng ng−êi Do-th¸i vµ "viÖc quèc h÷u hãa th−¬ng m¹i"

Giai cÊp c«ng nh©n vµ çch m¹ng 1. "Sù håi phôc" mµ mäi ng−êi nãi ®Õn chÝnh lµ dÊu

hiÖu cña sù ph¸t triÓn míi cña çch m¹ng.

2. Th¸i ®é ®èi víi cuéc çch m¹ng tr−íc ®©y: sù giËn d÷, sù sî h·i, sù c¨m thï, ⎯ sù hÌn nh¸t, sù kÐm tin t−ëng, sù yÕu ®uèi ⎯ th¸i ®é cña giai cÊp c«ng nh©n ("l¹i sÏ cho çc ng−êi mét n¨m 1905").

3. Nh÷ng nhiÖm vô ho¹t ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi.

(α) > sù gi¸c ngé cña quÇn chóng (δ) (β) > sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n (α) (γ) > th¸i ®é thï ®Þch cña giai cÊp t− s¶n (β) (δ) > sù thèng nhÊt cña çc kÎ thï (γ)

4. TÝnh chÊt cña viÖc cæ ®éng vµ tuyªn truyÒn.

Kh«ng cÇn ®Õn mét ®¶ng bÊt hîp ph¸p " " tuyªn truyÒn çch m¹ng (kh«ng ph¶i b¸ quyÒn l·nh ®¹o)

etc. etc. chñ nghÜa thñ tiªu .

5. "Gi÷a lßng bµn tay" = §u-ma III. Vai trß cña (§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.)

ViÕt cuèi n¨m 1911 In lÇn ®Çu, theo ®óng

b¶n th¶o

Sù thÓ hiÖntÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n trong phong trµo d©n chñ - x· héi

614 Nh÷ng tµi liÖu vÒ Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) 615

Nh÷ng tµi liÖu vÒ Héi nghÞ ®¹i biÓu vi toµn nga

(Héi nghÞ Pra-HA) cña §¶ng c«ng nh©n

D©n chñ - x· héi Nga

1 Dù th¶o nghÞ quyÕt

"VÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ §¹i biÓu"168

§iÒu ®ã kh«ng phô thuéc vµo sù çm ¬n. §iÒu ®ã thuéc vÒ tiÓu ban kiÓm tra t− çch ®¹i biÓu.

Thay cho "sù çm ¬n" t«i khuyªn nªn (trÞnh träng) thõa nhËn tÇm quan träng lín lao cña c«ng viÖc ®· lµm ®−îc vµ tr×nh bµy t×nh tr¹ng khã kh¨n cña nh÷ng ®iÒu kiÖn.

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 5 (18) th¸ng Giªng 1912 §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1941 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n" sè 1


2

B¶n tãm t¾t bµi ph¸t biÓu vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn

cña héi nghÞ ®¹i biÓu

1. T×nh tr¹ng ®æ vì vµ kh«ng cã Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

2. S¸ng kiÕn cña çc tæ chøc ë ®Þa ph−¬ng nh»m kh«i phôc ®¶ng.

BÇu cö §u-ma IV.

3. Nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch cña ho¹t ®éng thùc tiÔn ®· lµm cho nhiÖm vô kh«i phôc ®¶ng trë nªn ®Æc biÖt gay g¾t.

4. Mäi ng−êi ®Òu ®−îc mêi vµ chØ cã nh÷ng kÎ kh«ng muèn ñng hé ®¶ng míi v¾ng mÆt.

5. TÊt c¶ çc tæ chøc ®ang ho¹t ®éng ë Nga ®Òu ®−îc cö ®¹i biÓu ®Õn dù.

⎯ ⎯ X¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu nh− lµ mét c¬ quan cao nhÊt cña ®¶ng, c¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖm lËp ra çc c¬ quan trung −¬ng cã thÈm quyÒn, vµ gióp vµo viÖc phôc håi çc tæ chøc ®¶ng vµ ho¹t ®éng cña ®¶ng ë kh¾p mäi n¬i.

Çc tæ chøc cña çc d©n téc 3 - 4 lÇn ®−îc mêi ⎯ ⎯ (1) x¸c ®Þnh r»ng çc tæ chøc cña çc d©n téc hoµn toµn cã lçi vÒ viÖc t¸ch ra khái çc tæ chøc ë Nga;

616 V. I. Lª-nin Nh÷ng tµi liÖu vÒ Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) 617

2) sù ñng hé tõng phÇn nh÷ng nguyÖn väng th¼ng th¾n cña ph¸i thñ tiªu (cña ph¸i Bun); nh÷ng sù dao ®éng bÊt lùc trong vÊn ®Ò nµy, ®¶ng tån t¹i hay kh«ng tån t¹i; 3) nÕu nh− çc tæ chøc ë Nga, nh÷ng tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé ho¹t ®éng trong çc trung t©m quan träng nhÊt cña phong trµo, l¹i tõ bá ho¹t ®éng ®ã vµ tõ bá viÖc kh«i phôc ®¶ng, th× ®ã lµ mét t×nh h×nh thËt hÕt søc kh«ng b×nh th−êng. 4 (1) ba n¨m kh«ng cã; (2) hai n¨m r−ìi ng−êi ta thõa nhËn sù cÇn thiÕt vµ ®· chuÈn bÞ; (3) tÊt c¶, kh«ng trõ mét ai, ®Òu ®−îc th«ng b¸o vµ ®−îc mêi vµ ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Õn dù; (4) 20 tæ chøc ë Nga tËp hîp chung quanh Ban tæ chøc ë Nga. ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 5 (18) th¸ng Giªng 1912 §¨ng lÇn ®Çu ngµy 18 th¸ng Giªng 1937 trªn b¸o "Sù thËt", sè 18


3 dù th¶o nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng 1)

§iÒu lÖ tæ chøc § 1 ⎯ nh− trong ®iÒu lÖ cò. § 2 ⎯ bæ sung vÒ viÖc cho phÐp chØ ®Þnh bæ sung, coi lµ

mét biÖn ph¸p t¹m thêi (phï hîp víi nghÞ quyÕt XII. 1908). § 3 ⎯ nh− ®iÒu lÖ cò. § 4 ⎯ nh− ®iÒu lÖ cò. § 5 ⎯ nh− ®iÒu lÖ cò. § 6 ⎯ nh− ®iÒu lÖ cò. § 7 ⎯ nh− ®iÒu lÖ cò. § 8 ⎯ vøt bá hoµn toµn. Giao cho Ban chÊp hµnh trung

−¬ng + çc ®Þa ph−¬ng. § 9 ⎯ thay cho 1000 ng−êi bÇu cö ⎯ quy ®Þnh 30 hay 50

vµ hñy bá (t¹m thêi) viÖc cö ®¹i biÓu theo tû lÖ. Chó thÝch: Do t×nh h×nh khÈn cÊp; héi nghÞ ®¹i biÓu

n¨m 1912 ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã thÈm quyÒn nh− mét c¬ quan cao nhÊt cña ®¶ng (xem nghÞ quyÕt vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu) 2).

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 22 (24) th¸ng Giªng 1912 §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1941 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 1


_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 197. 2) Trong b¶n th¶o, ®o¹n nµy bÞ g¹ch ®i.


4

Dù th¶o nghÞ quyÕt "vÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc

tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng" 1) §−a vµo tr−íc tiªn (α) viÖc x¸c nhËn nghÞ quyÕt XII. 1908

hoÆc lµ x¸c ®Þnh tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña nghÞ quyÕt ®ã th«ng qua kinh nghiÖm cña ba n¨m; (β) thõa nhËn r»ng ho¹t ®éng cña çc lùc l−îng d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng s¸ng t¹o ra ë n−íc ta mét kiÓu ®¶ng gÇn gièng víi kiÓu ®¶ng ë §øc trong nh÷ng n¨m 1878 - 1890169. CÇn ph¶i tiÕn xa h¬n n÷a theo con ®−êng ®ã ®iÓm nµy thay thÕ § 1. .

Trong luËn ®iÓm thø 5 cÇn vøt bá çc ch÷ sù h×nh thµnh vµ ®¸ng lÏ nãi "sù më réng" th× cÇn ph¶i nãi sù cñng cè. § 7 ⎯ cÇn nãi thËn träng h¬n, gièng nh− håi XII. 1908. § 9 ⎯ cÇn tr×nh bµy thÕ nµo ®Ó viÖc phæ biÕn ®Òu ®Æn tê b¸o d©n chñ - x· héi bÊt hîp ph¸p ph¸t hµnh th−êng xuyªn vµ ®Òu ®Æn, trë nªn ®Æc biÖt quan träng c¶ víi ý nghÜa cæ ®éng chÝnh trÞ, c¶ ®èi víi viÖc chØ ®¹o cuéc ®Êu tranh çch m¹ng, c¶ ®èi víi viÖc l iªn kÕt tÊt c¶ çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p vµ çc chi bé bÊt hîp ph¸p ë trong çc héi.

ViÕt ngµy 11 (24) th¸ng Giªng 1912 §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1941 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 1


_______________________________________ 1) Xem tËp nµy, tr. 184 - 185.

5 Nh÷ng tµi liÖu thuéc nghÞ quyÕt

vÒ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" 1)

NghÞ quyÕt vÒ cuéc vËn ®éng thØnh cÇu

Nh÷ng ®Ò môc: 1) sù bÞa ®Æt cña nh÷ng nhµ tr−íc t¸c kh«ng cã liªn hÖ

víi quÇn chóng, [kh«ng] xuÊt [ph¸t] tõ quÇn chóng; 2) viÖc lÊy ch÷ ký kh«ng cã søc sèng, kh«ng cã [nh÷ng

khÈu hiÖu] râ rµng, kh«ng cã sù cæ ®éng trong [quÇn chóng], kh«ng cã sù quan t©m [cña quÇn chóng];

3) v¨n b¶n vµ tÝnh chÊt cña ®¬n thØnh cÇu kh«ng tháa ®¸ng;

4) rót bá yªu s¸ch bé phËn khi t×nh h×nh ®Æt nh÷ng ®iÒu kiÖn s¬ ®¼ng chung cña quyÒn tù do [cho] toµn d©n thµnh vÊn ®Ò tr−íc m¾t;

5) thÊt b¹i: 1300 ch÷ ký. Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Çp- ca-d¬ etc. kh«ng ñng hé;

6) sù quan t©m ®Õn nh÷ng cuéc mÝt-tinh cña giai cÊp v« s¶n chøng tá r»ng t×m "[con ®−êng]" ®Õn víi quÇn chóng kh«ng ph¶i lµ ë chç mµ ph¸i thñ tiªu mong muèn.

KÕt luËn: Thõa nhËn r»ng sù thÊt b¹i lµ hoµn toµn.

_______________________________________ 1) Mét phÇn b¶n th¶o v¨n kiÖn ®· bÞ hñy ho¹i. Nh÷ng tõ ®Æt

trong ngoÆc vu«ng ®−îc kh«i phôc l¹i c¨n cø vµo ý nghÜa vµ v¨n b¶n cña nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua.


C¨n cø theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ [cña thêi ®¹i] th× viÖc thØnh cÇu lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc cæ ®éng Ýt [thÝch hîp] h¬n c¶.

Kªu gäi tiÕn tíi cæ ®éng cho quyÒn tù do [lËp héi] kÕt hîp víi nh÷ng yªu s¸ch [chÝnh trÞ] chung vµ víi viÖc cæ ®éng çch m¹ng trong quÇn chóng.

Dù th¶o nghÞ quyÕt Thõa nhËn r»ng: 1) [çi] gäi lµ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" ®· b¾t ®Çu...

[do nhãm nh÷ng nhµ tr−íc t¸c ë Pª-tÐc-bua] theo khuynh h−íng thñ tiªu khëi x−íng, tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm [cña cuéc ®Êu tranh cña quÇn chóng], kh«ng cã liªn quan g× ®Õn s¸ng kiÕn tÝch cùc... cña çc tæ chøc c«ng nh©n hay cña nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn;

2) [cuéc vËn ®éng] nãi trªn [do tÝnh chÊt] cña sù thØnh cÇu, còng nh− do nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ chung, [nhÊt ®Þnh ph¶i biÕn thµnh] mét cuéc vËn ®éng lÊy ch÷ ký [thuÇn tóy h×nh thøc] vµ kh«ng cã søc sèng, viÖc ký tªn vµo [tê giÊy] kh«ng lµm cho quÇn chóng quan t©m, [kh«ng cã] sù tham gia réng r·i cña b¶n th©n c«ng nh©n vµo viÖc th¶o luËn... ®¬n thØnh cÇu c¶ trªn b¸o chÝ lÉn trong çc cuéc häp;

3) ®¬n thØnh cÇu nãi trªn ®−îc tung ra vµ nh÷ng lêi gi¶i thÝch mµ ph¸i thñ tiªu kÌm theo ®¬n thØnh cÇu ®ã, ®· rót bá yªu s¸ch ®ßi tù do chÝnh trÞ cho mét giai cÊp tiªn tiÕn [nhÊt] vµ çch m¹ng nhÊt, b»ng çch ®Æt yªu s¸ch ®ã ra [ngoµi mèi quan hÖ víi] nh÷ng ®iÒu kiÖn s¬ ®¼ng [chung] cña quyÒn tù do chÝnh trÞ [cña toµn d©n], b»ng çch ®ã ®· xuyªn t¹c nh÷ng nhiÖm vô ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n, [l·nh tô]... cña toµn d©n, chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng vµ ®· ®Èy "cuéc vËn ®éng" ®Õn chç [thÊt b¹i];

4) sè phËn [cña cuéc vËn ®éng thØnh cÇu] ®ã ®· chøng thùc râ rµng r»ng [toµn bé] sù khëi x−íng ®ã lµ kh«ng ®óng vµ t¸ch rêi [quÇn chóng c«ng nh©n]: ®¬n thØnh cÇu chØ thu

nhÆt vÎn vÑn ®−îc 1300 ch÷ ký, [v¶ l¹i] trong tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng, kÓ c¶ [ë Çp-ca-d¬], £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ Ki-Ðp vµ thËm chÝ ngay c¶ trong tæ chøc cã c¶m t×nh víi ph¸i thñ tiªu n÷a..., cuéc vËn ®éng thØnh cÇu râ rµng lµ kh«ng ®−îc [quÇn chóng] ñng hé, [hoµn toµn kh«ng ®−îc] mét sù ñng hé nµo, [c¶ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi cña chóng ta trong §u-ma] còng kh«ng ñng hé [cuéc vËn ®éng] ®ã.

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 17 (30) th¸ng Giªng 1912 §¨ng lÇn ®Çu n¨m 1941 trªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", sè 1


622 Dµn bµi b¶n thuyÕt tr×nh 623

Dµn bµi b¶n thuyÕt tr×nh "cao trµo çch m¹ng cña

giai cÊp v« s¶n Nga"170

1. Nh÷ng sù biÕn ë Lª-na vµ ngµy 1 th¸ng N¨m ë Nga. Nh÷ng cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ t¸c dông cña nã.

2. TÝnh quy luËt cña cao trµo çch m¹ng, nh÷ng triÖu chøng vµ nh÷ng triÓn väng cña cao trµo çch m¹ng.

3. ý nghÜa cña cuéc b·i c«ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng trong çc cuéc çch m¹ng hiÖn nay. Kinh nghiÖm n¨m 1905.

4. Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ ®øng tr−íc cuéc çch m¹ng míi.

5. T¹i sao §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn tuyªn chiÕn víi "çc xu h−íng çch m¹ng" vµ lªn ¸n t− t−ëng vÒ "sù cÇn thiÕt cña cuéc çch m¹ng míi ë Nga"?

6. T×nh thÕ míi cña cao trµo çch m¹ng hiÖn nay. Çc chÝnh ®¶ng, §u-ma III, cuéc bÇu cö. N«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc d©n chñ míi.

7. "Tù do lËp héi" vµ nh÷ng khÈu hiÖu cña cuéc çch m¹ng nh©n d©n lµ ®Êu tranh cho chÕ ®é céng hßa, cho chÕ ®é

ngµy lµm viÖc 8 giê, cho viÖc tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

In tr−íc ngµy 13 th¸ng S¸u (lÞch míi) 1912 trong tê th«ng b¸o vÒ buæi thuyÕt tr×nh, do ph©n ban Pa-ri cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¸t hµnh

Theo ®óng b¶n in trong tê th«ng ço

625

Danh môc c¸c t¸c phÈm

ch−a t×m thÊy

cña v. i. lª-nin

______

Chó thÝch

_____

C¸c b¶n chØ dÉn

_____

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp

cña V. I. Lª-nin

627

D a n h m ô c c ¸ c t ¸ c p h È m c ñ a V . I . L ª - n i n c h o ® Õ n n a y c h−a t × m t h Ê y

( T h ¸ n g C h ¹ p 1 9 1 1 - t h ¸ n g B ¶ y 1 9 1 2 )

B¸o ço "vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng",

nh÷ng diÔn v¨n vµ bµi ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu vI toµn nga

(héi nghÞ pra -ha) cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga

B¸o ço "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" do V. I. Lª- nin ®äc t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu kho¶ng tõ ngµy 6 ®Õn ngµy 12 (19 ®Õn 25) th¸ng Giªng 1912. Håi ký cña N. A. Xª-ma-sc« cã nãi ®Õn b¶n b¸o ço nµy nh− sau: "Lª-nin ®· ®äc b¸o ço nãi vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng. §ã lµ mét vÊn ®Ò c¬ b¶n x¸c ®Þnh bé mÆt cña héi nghÞ ®¹i biÓu, x¸c ®Þnh viÖc x©y dùng ®¶ng vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" (Håi ký vÒ Vla-®i-mia I-lÝch Lª-nin, tiÕng Nga, ph. 1, M¸t-xc¬-va, 1956, tr. 432 - 433), vµ håi ký cña E. P. ¤-nu-phri-Ðp còng nãi vÒ b¶n b¸o ço ®ã nh− sau: "... §ã lµ nh÷ng ®Ò c−¬ng b¶n b¸o ço cña Lª-nin vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng, b¶n b¸o ço ®ã ®· ®−îc ®äc t¹i héi nghÞ vµi ngµy sau khi khai m¹c" (E. ¤-nu-phri-Ðp. Nh÷ng lÇn gÆp Lª-nin, tiÕng Nga, M¸t-xc¬-va, 1959, tr. 16).

Biªn b¶n v¾n t¾t cña çc phiªn häp cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã nãi ®Õn çc b¶n b¸o ço, çc diÔn v¨n vµ bµi ph¸t biÓu kh¸c cña Lª-nin t¹i héi nghÞ ®ã; çc biªn b¶n nµy hiÖn cßn ®−îc gi÷ t¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«.

"Nh÷ng m−u kÕ nhá nhen (tr¶ lêi Blan-c¬)", "Nh÷ng hy väng kh«ng t¾t"

VÒ nh÷ng bµi nµy, V. I. Lª-nin viÕt trong çc th− göi ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao Nª-va" ®Ò ngµy 11 (24) th¸ng B¶y 1912: "... Vµ ngoµi ra, nãi chung, çc ®ång chÝ sÏ mÊt hÕt céng t¸c viªn, nÕu nh− çc ®ång chÝ kh«ng in bµi cña hä vµ thËm trÝ kh«ng tr¶ lêi còng nh− kh«ng göi

628 Danh môc çc t¸c phÈm ch−a t×m thÊy cña V. I. Lª-nin 629

tr¶ çc bµi l¹i cho hä (thÝ dô, çc bµi cña t«i: tr¶ lêi Blan-c¬: mét bµ i quan t räng! "Nh÷ng hy väng kh«ng t¾t" vµ nhiÒu bµ i kh¸c n÷a !!)" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, t. 35, tr. 39); vµ trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" ®Ò ngµy 20 th¸ng B¶y (2 th¸ng T¸m) 1912: "T«i hy väng r»ng çc ®ång chÝ còng sÏ kh«ng tõ chèi b¸o cho tê "Ng«i sao Nª-va" biÕt r»ng t«i nhÊt thiÕt yªu cÇu tr¶ l¹i bµi b¸o mµ t«i viÕt tr¶ lêi Blan-c¬ ("Nh÷ng m−u kÕ nhá nhen"), nÕu hä kh«ng ®¨ng bµi ®ã vµo sè 18. T«i nhÊt ®Þnh sÏ göi ®¨ng bµi ®ã trªn t¹p chÝ" (nh− trªn, tr. 54).

Bµi viÕt vÒ ngµy 9 th¸ng m−êi mét (tr¶ lêi cña mét th«ng tÝn viªn)

Ngµy 19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m) 1912 V. I. Lª-nin viÕt cho ban biªn tËp b¸o "Sù thËt": "... ®· l©u t«i ch−a ®−îc çc ®ång chÝ tr¶ lêi vÒ bµi b¸o viÕt vÒ ngµy 9 th¸ng M−êi mét (tr¶ lêi cña mét th«ng tÝn viªn)" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, t. 35, tr. 47).

"VÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö" Trong bøc th− göi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" th¸ng B¶y 1912,

V. I. Lª-nin cho biÕt lµ ®· göi bµi b¸o ®ã vµ chØ râ lµ cÇn thiÕt ph¶i ®¨ng bµi b¸o ®ã trªn tê "Sù thËt" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, tr. 35, tr. 43 - 45). Trong bøc th− ®Ò ngµy 19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m) Lª-nin viÕt: "Víi t− çch lµ th− ký tßa so¹n, ch¾c h¼n lµ ®ång chÝ ®· viÕt nh©n danh ban biªn tËp, r»ng "ban biªn tËp ®¸nh gi¸ lµ vÒ nguyªn t¾c, bµi cña t«i hoµn toµn cã thÓ chÊp nhËn ®−îc kÓ c¶ th¸i ®é ®èi víi ph¸i thñ tiªu"" (nh− trªn, tr. 46). Khi tr¶ lêi bøc th− cña Lª-nin, ngµy 30 th¸ng B¶y (12 th¸ng T¸m) ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" cho biÕt: "Bµi "VÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö"" sÏ ®−îc ®¨ng, nh−ng sau Ýt l©u n÷a. Trong khi ®ã chóng t«i ph¶i chuÈn bÞ cho bµi b¸o ®ã "vÒ mÆt kü thuËt", nÕu cã thÓ nãi nh− thÕ, v× bµi ®ã, xÐt vÒ mÆt h×nh thøc, v−ît qu¸ xa nh÷ng giíi h¹n cña chÕ ®é kiÓm duyÖt" ("Tõ thêi kú b¸o "Ng«i sao" vµ "Sù thËt"", tiÕng Nga, q. III, M¸t-xc¬-va-Pª-t¬-r«- gr¸t, 1923, tr. 240).

Bµi b¸o ®ã kh«ng thÊy ®¨ng trªn tê "Sù thËt".

D a n h m ô c c ¸ c b ¸ o c h Ý v µ t ¸ c p h È m m µ V . I . l ª - n i n ® · t h a m g i a h i Ö u ® Ý n h

B¸o "ng−êi d©n chñ - x· héi"

Sè 25 ⎯ 21 (8) th¸ng Ch¹p 19 Sè 26 ⎯ 8 th¸ng N¨m (25 th¸ng T−) 1912 Sè 27 ⎯ 17 (4) th¸ng S¸u 1912

"B¸o c«ng nh©n" Sè 7 ⎯ 22 th¸ng Ch¹p 1911 (4 th¸ng Giªng 1912) Sè 8 ⎯ 17 (30) th¸ng Ba 1912

T¹p chÝ "gi¸o dôc" Sè 1 ⎯ th¸ng Ch¹p 1911 Sè 2 ⎯ th¸ng Giªng 1912 Sè 3-sè 4 ⎯ th¸ng Hai - th¸ng Ba 1912 Sè 5-sè 7 ⎯ th¸ng T− - th¸ng S¸u 1912

"Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn nga Cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga

n¨m 1912"

Paris, Nhµ xuÊt b¶n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, 1912

Cuèn s¸ch nhá nµy xuÊt b¶n vµo th¸ng Hai 1912. Ng−êi ta biÕt vÒ viÖc V. I. Lª-nin tham gia hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch ®ã, qua nh÷ng v¨n kiÖn hiÖn cßn ®−îc gi÷ t¹i Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«.

630 Çc b¸o chÝ vµ t¸c phÈm mµ V. I. Lª-nin ®· tham gia hiÖu ®Ýnh 631

"Sæ tay cña cö tri (LuËt bÇu cö ë n−íc ta)"

Xanh Pª-tÐc-bua, 1912

Cuèn s¸ch nhá nµy xuÊt b¶n håi th¸ng S¸u 1912. V. I. Lª-nin so¹n vµ biªn tËp tµi liÖu cho cuèn s¸ch nµy. Trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao", th¸ng Ba 1912, Lª-nin yªu cÇu göi ®Õn cho Ng−êi nh÷ng s¸ch nãi vÒ ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1907 vµ nh÷ng tµi liÖu kh¸c ®Ó so¹n vµ biªn tËp cuèn s¸ch nhá nµy (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 17, tr. 751 - 752). Trong bøc th− ®Ò ngµy 9 (22) th¸ng T− 1912 göi ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao", Lª- nin cho biÕt: "... H«m nay t«i göi ®Õn çc ®ång chÝ tµi liÖu míi cho cuèn "Sæ tay cña cö tri". Trong s¸ch ®ã, cã gÇn ®ñ tÊt c¶; sau hai ngµy n÷a, sÏ cßn cã thªm mét hoÆc hai bµi b¸o ng¾n tõ ®©y göi ®Õn, vµ sau ®ã, çc ®ång chÝ tÊt sÏ nhËn ®−îc tõ Tve mét bµi vÒ ng©n s¸ch" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, t. 35, tr. 30).

D a n h m ô c c ¸ c t ¸ c p h È m c ã t h Ó l µ c ñ a V . I . L ª - n i n

"BÇu cö vµ çc ®¶ng"

Bµi viÕt nµy ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 19, ra ngµy 22 th¸ng N¨m (4 th¸ng S¸u) 1912 víi bót danh "P. P.". Bót danh ®ã ®−îc dïng ë mét sè bµi viÕt næi tiÕng cña V. I. Lª-nin, nhÊt lµ bµi ®Çu tiªn cña Ng−êi viÕt cho b¸o "Sù thËt", çc sè 13 vµ 14 "Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n", çc bµi "Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ", "ë Thôy- sÜ" (xem tËp nµy, tr. 344 - 353, 305 - 317, 508 - 511 vµ Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 436 - 438).

Bµi "BÇu cö vµ çc ®¶ng" ®Ò cËp tíi çc vÊn ®Ò cña cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. VÒ ®Ò tµi nµy, trong b¸o "Ng«i sao Nª-va" ra cïng ngµy ®ã cã ®¨ng bµi viÕt cña Lª-nin "Mét vµi ®iÓm tæng kÕt ®ît ®éng viªn tr−íc cuéc bÇu cö" (xem tËp nµy, tr. 397 - 403), trong ®ã cã nh÷ng ®o¹n hoµn toµn gièng nhau khi nãi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cã tÝnh nguyªn t¾c, còng nh− khi lµm s¸ng tá cïng çc sù kiÖn. Nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong bµi b¸o ⎯ vÒ viÖc ph©n chia ®¶ng ph¸i trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma vµ vÒ sù tån t¹i ba phe: phe h÷u, phe tù do vµ phe d©n chñ, vÒ ý nghÜa cña cuéc bÇu cö ®èi víi viÖc n©ng cao ý thøc giai cÊp cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n ⎯ ®Òu thÊy trïng hîp vÒ néi dung víi çc bµi viÕt cña Lª-nin vµo thêi kú nµy nh− : "Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III", "Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u - ma IV vµ nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng", "Çc chÝnh ®¶ng ë Nga" (xem tËp nµy, tr. 216 - 223, 318 - 324, 354 - 369). §iÒu ®ã cã c¬ së ®Ó cho r»ng bµi ®ã lµ do Lª-nin viÕt.

632 Chó thÝch 633

Chó thÝch

1 Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn

Nga cña ®¶ng ®−îc lËp ra theo nghÞ quyÕt cña héi nghÞ çc uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp håi th¸ng S¸u 1911. Ban tæ chøc ë Nga ®· ®−îc thµnh lËp vµo cuèi th¸ng ChÝn t¹i cuéc héi nghÞ çc ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng vµ ®· ho¹t ®éng cho ®Õn ngµy khai m¹c Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Héi nghÞ khai m¹c t¹i Ba-cu d−íi sù l·nh ®¹o cña G. C. Oãc - ®gi«-ni-kÝt-dª ⎯ ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. Tham gia héi nghÞ cã çc ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ®¶ng ë Ba-cu, Ti-phlÝt, £-ca-tª-rin-bua, Ki-Ðp vµ £-ca-tª-ri-n«-xl¸p. Trong sè ®¹i biÓu cã X. G. Sau-mi-an, X.X. Xpan- ®a-ri-an, I. I. Sv¸c-tx¬; E. §. Xta-x«-va vµ nh÷ng ng−êi kh¸c ®· tham dù víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. Trong phiªn häp ®Çu, héi nghÞ ®· nghe b¸o ço cña ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc vµ ®· th¶o luËn çc b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng. Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. NghÞ quyÕt nªu râ lµ ®· ¸p dông mäi biÖn ph¸p ®Ó thu hót hÇu hÕt tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p hiÖn ®ang tån t¹i, tham gia héi nghÞ. NghÞ quyÕt ®· thõa nhËn héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng lµ biÖn ph¸p duy nhÊt ®Ó thèng nhÊt çc tæ chøc ®¶ng vµ ®Ó b−íc lªn "con ®−êng réng r·i cña viÖc phôc håi ®¶ng...".

Do bÞ c¶nh s¸t truy n· vµ cã nguy c¬ bÞ thÊt b¹i (mét ngµy sau khi khai m¹c héi nghÞ th× Sau-mi-an bÞ b¾t) çc phiªn häp ph¶i chuyÓn ®Õn Ti-phlÝt. Trong phiªn häp thø hai ®· th¶o luËn vÊn ®Ò vÒ mèi quan hÖ cña Ban tæ chøc ë Nga víi Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc vµ Ban kü thuËt ë ngoµi n−íc. Trong nghÞ quyÕt mµ héi nghÞ ®· th«ng qua cã nãi r»ng Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc ph¶i phôc tïng

Ban tæ chøc ë Nga lµ ban ®¶m nhËn toµn bé c«ng t¸c chuÈn bÞ vµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc vµ Ban kü thuËt ë ngoµi n−íc ®· ®−îc chØ thÞ lµ nÕu kh«ng cã sù ®ång ý cña Ban tæ chøc ë Nga th× kh«ng ®−îc phÐp cã bÊt kú ho¹t ®éng s¸ch b¸o vµ nh÷ng ho¹t ®éng nµo kh¸c, còng nh− kh«ng ®−îc phÐp chi tiªu tiÒn cña ®¶ng. Héi nghÞ ®· quy ®Þnh quy t¾c bÇu cö ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ ®¹i biÓu vµ ®· v¹ch ra kÕ ho¹ch c«ng t¸c sau nµy. Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ quyÒn cö ®¹i biÓu cña çc tæ chøc hîp ph¸p t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu. Ban tæ chøc ë Nga ®· mêi tÊt c¶ çc tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p nµo thõa nhËn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p vµ mong muèn x¸c lËp mèi quan hÖ vÒ mÆt t− t−ëng víi ®¶ng Êy, ⎯ cö çc ®¹i biÓu cña m×nh ®Õn dù héi nghÞ ®¹i biÓu. Cßn vÒ quyÒn h¹n cña nh÷ng ®¹i biÓu nµy t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu th× giao cho héi nghÞ ®¹i biÓu tù quyÕt ®Þnh. Trong nghÞ quyÕt "VÒ çc tæ chøc cña çc d©n téc" Ban tæ chøc ë Nga ®· quyÕt ®Þnh ®Ò nghÞ çc tæ chøc cña çc d©n téc cö çc ®¹i diÖn cña m×nh vµo Ban tæ chøc ë Nga, còng nh− b¾t tay vµo viÖc bÇu cö çc ®¹i biÓu ®i dù héi nghÞ ®¹i biÓu.

Trong phiªn häp thø ba cña Ban tæ chøc ë Nga ®· th¶o luËn vµ th«ng qua dù th¶o lêi kªu gäi göi çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng.

B¶n b¸o ço vÒ çc phiªn häp cña Ban tæ chøc ë Nga ®−îc G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª c«ng bè trong b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 25, ra ngµy 8 (21) th¸ng Ch¹p 1911. Lêi kªu gäi cïng víi nh÷ng nghÞ quyÕt cña Ban tæ chøc ë Nga ®−îc in ë Ti-phlÝt thµnh 1000 b¶n truyÒn ®¬n riªng, vµ ®−îc ph©n ph¸t cho çc tæ chøc ë çc ®Þa ph−¬ng vµ çc tæ chøc ë n−íc ngoµi.

§¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®Çu tiªn trong c«ng t¸c cña Ban tæ chøc ë Nga, Lª-nin ®· viÕt: "LÇn ®Çu tiªn sau bèn n¨m ®æ vì vµ ph©n t¸n, mét trung t©m d©n chñ - x· héi ë Nga ®· ®−îc thµnh lËp... LÇn ®Çu tiªn ë Nga trung t©m ®ã ®· cho ra mét tê truyÒn ®¬n göi cho ®¶ng... Ngän cê ®· ®−îc gi−¬ng lªn; nh÷ng tiÓu tæ c«ng nh©n trong kh¾p n−íc Nga ®Òu ®· h−íng theo ngän cê ®ã, vµ giê ®©y kh«ng mét cuéc tÊn c«ng nµo cña bän ph¶n çch m¹ng cã thÓ ®¸nh ®æ ®−îc ngän cê Êy!" (tËp nµy, tr. 8 - 9).

§Õn cuèi n¨m 1911, xung quanh Ban tæ chøc ë Nga ®· tËp hîp ®−îc h¬n 20 tæ chøc ®Þa ph−¬ng: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ba-cu, Ti-phlÝt, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, ª-ca-tª-rin-bua, Xa-ra-tèp, Ca-dan, Ni-c«-lai-Ðp, Vin-na vµ nh÷ng tæ chøc kh¸c. Ban tæ chøc ë Nga ®· lµm ®−îc mét khèi l−îng lín c«ng t¸c tæ chøc vµ tuyªn truyÒn nh»m triÖu tËp Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn

634 Chó thÝch Chó thÝch 635

Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ-x· héi Nga, héi nghÞ nµy häp vµo th¸ng Giªng 1912. Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, trong mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt vÒ ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc ë Nga (xem còng tËp nµy, tr. 170), héi nghÞ ®¹i biÓu ®· v¹ch râ tÇm quan träng lín lao cña c«ng t¸c mµ Ban tæ chøc ë Nga ®· tiÕn hµnh nh»m ®oµn kÕt tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng ë Nga vµ nh»m kh«i phôc l¹i ®¶ng. ⎯ 1.

2 Chñ nghÜa triÖu håi ⎯ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa, xuÊt hiÖn trong hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ®øng ®Çu lµ A. B«-g®a- nèp. Che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi lÏ çch m¹ng, ph¸i triÖu håi (ngoµi A. B«-g®a-nèp, trong nhãm triÖu håi cßn cã G. A. A-lÕch-xin-xki, X. V«n-xki, A.V. Lu-na-ts¸c-xki, M. N. Li-a-®èp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) ®· ®ßi triÖu håi nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi khái §u-ma nhµ n−íc III vµ ®ßi ®×nh chØ ho¹t ®éng trong çc tæ chøc hîp ph¸p. Trong khi tuyªn bè r»ng trong ®iÒu kiÖn thÕ lùc ph¶n ®éng hoµnh hµnh, ®¶ng chØ nªn tiÕn hµnh ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p, ph¸i triÖu håi ®· tõ chèi kh«ng tham gia vµo §u-ma, vµo çc c«ng ®oµn c«ng nh©n, vµo çc tæ chøc hîp t¸c x· vµ çc tæ chøc quÇn chóng hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p kh¸c, vµ cho r»ng cÇn ph¶i tËp trung toµn bé c«ng t¸c cña ®¶ng vµo trong nh÷ng khu«n khæ cña tæ chøc bÊt hîp ph¸p. Mét biÕn d¹ng cña chñ nghÜa triÖu håi lµ chñ nghÜa tèi hËu th−. Ph¸i tèi hËu th− kh¸c víi ph¸i triÖu håi chØ vÒ h×nh thøc. Bän nµy ®· ®Ò nghÞ ®−a ra cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma mét tèi hËu th− b¾t ®¶ng ®oµn ph¶i phôc tïng v« ®iÒu kiÖn nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng, vµ trong tr−êng hîp kh«ng thùc hiÖn nh− vËy th× rót çc ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi ra khái §u-ma. Chñ nghÜa tèi hËu th− trªn thùc tÕ lµ chñ nghÜa triÖu håi ngôy trang, giÊu mÆt. Lª-nin gäi ph¸i tèi hËu th− lµ "ph¸i triÖu håi hæ thÑn".

Ph¸i triÖu håi ®· g©y nguy h¹i rÊt lín cho ®¶ng. ChÝnh s¸ch cña bän nµy dÉn ®Õn chç lµm cho ®¶ng t¸ch rêi quÇn chóng, ®Õn chç biÕn ®¶ng thµnh mét tæ chøc biÖt ph¸i kh«ng cã kh¶ n¨ng tËp hîp lùc l−îng cho mét cao trµo çch m¹ng míi. Lª-nin ®· v¹ch trÇn ph¸i triÖu håi lµ "ph¸i thñ tiªu ®¶o ng−îc", vµ ®· tuyªn bè ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi chñ nghÜa triÖu håi. Lª-nin ®· viÕt: "Chñ nghÜa triÖu håi kh«ng ph¶i lµ chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, mµ lµ mét biÕm häa chÝnh trÞ xÊu xa nhÊt ®èi víi chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, mµ chØ cã nh÷ng kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña chñ nghÜa b«n-sª-vÝch míi cã thÓ nghÜ ra sù biÕm häa ®ã ®−îc th«i" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 452).

Cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i triÖu håi khëi ®Çu tõ mïa xu©n n¨m 1908. Vµo th¸ng Ba - th¸ng T− 1908 ë mét sè khu phè cña M¸t-xc¬-va, trong khi th¶o luËn nh÷ng b¶n tæng kÕt 5 th¸ng ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III, ng−êi ta ®· th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt cña ph¸i triÖu håi. Trong Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn thµnh phè M¸t-xc¬-va häp vµo th¸ng N¨m, nghÞ quyÕt cña ph¸i triÖu håi ®· bÞ b¸c bá víi 18 phiÕu thuËn, 14 phiÕu chèng. Nh÷ng v¨n kiÖn cña Héi nghÞ ®¹i biÓu ®¶ng ë M¸t-xc¬-va ®· ®−îc c«ng bè ngµy 4 (17) th¸ng S¸u 1908 trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 31. Theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, tõ sè b¸o ®ã trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· khëi ®Çu mét cuéc tranh luËn vÒ vÊn ®Ò th¸i ®é ®èi víi §u-ma vµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. §ång thêi víi cuéc tranh luËn trªn b¸o chÝ, trong çc tæ chøc ®¶ng, ng−êi ta còng tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng ph¸i triÖu håi. Mïa thu n¨m 1908, khi bÇu cö çc ®¹i biÓu ®i dù Héi nghÞ ®¹i biÓu V toµn Nga, ph¸i triÖu håi - tèi hËu th− trong ®¶ng bé Pª-tÐc-bua ®· th¶o ra mét c−¬ng lÜnh riªng, c−¬ng lÜnh ®ã ®−îc hä tr×nh bµy trong phiªn häp më réng cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua d−íi h×nh thøc mét nghÞ quyÕt. B¶n nghÞ quyÕt kh«ng ®−îc çc tæ chøc ®¶ng ñng hé réng r·i. Trong héi nghÞ ®¹i biÓu, ph¸i triÖu håi kh«ng d¸m c«ng khai tr×nh bµy c−¬ng lÜnh cña m×nh; hä chØ cã thÓ tæ chøc ®−îc mét nhãm kh«ng ®¸ng kÓ nh÷ng ng−êi ñng hé hä.

Sau héi nghÞ ®¹i biÓu, theo ®ßi hái cña Lª-nin, b¶n c−¬ng lÜnh cña ph¸i triÖu håi ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n". Trong bµi "Sù biÕm häa chñ nghÜa b«n-sª-vÝch" còng ®¨ng sè b¸o ®ã, Lª- nin ®· phª ph¸n tØ mØ b¶n c−¬ng lÜnh ®ã. Lª-nin ®· v¹ch trÇn toµn bé tÝnh chÊt kh«ng triÖt ®Ó, tÝnh v« nguyªn t¾c, tÝnh chÊt thï ®Þch víi chñ nghÜa M¸c cña nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i triÖu håi. Nh÷ng bµi viÕt cña Lª-nin "VÒ hai bøc th−", "VÒ bµi b¸o "VÒ nh÷ng vÊn ®Ò tr−íc m¾t"", "Thñ tiªu chñ nghÜa thñ tiªu", "VÒ ph¸i nh÷ng ng−êi ®ång t×nh víi ph¸i triÖu håi vµ ph¸i t¹o thÇn", vµ nh÷ng bµi kh¸c còng nh»m phª ph¸n chñ nghÜa triÖu håi.

Mét bé phËn thñ lÜnh cña ph¸i triÖu håi (B«-g®a-nèp, Lu-na- ts¸c-xki) cïng víi bän men-sª-vÝch theo ph¸i thñ tiªu (Va-len-ti-nèp, I-u-skª-vÝch) ®· ph¸t biÓu trªn b¸o chÝ nh÷ng bµi ®¶ kÝch vµo nh÷ng c¬ së lý luËn cña chñ nghÜa M¸c ⎯ chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. Lu-na-ts¸c-xki b¾t ®Çu tuyªn truyÒn thuyÕt t¹o thÇn, tuyªn truyÒn sù cÇn thiÕt ph¶i t¹o ra mét t«n gi¸o míi, sù kÕt hîp chñ nghÜa x· héi víi t«n gi¸o.

Mïa xu©n 1909 ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn ®· lËp nªn ë ®¶o Ca-pri mét nhãm khëi x−íng phô tr¸ch tæ


chøc mét tr−êng chèng ®¶ng (B«-g®a-nèp, A-lÕch-xin-xki, Lu-na- ts¸c-xki vµ mét sè phÇn tö kh¸c). Trªn thùc tÕ tr−êng nµy lµ mét trung t©m cña ph¸i chèng ®¶ng. Héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng b¸o "Ng−êi v« s¶n" håi th¸ng S¸u 1909 ®· th«ng qua nghÞ quyÕt nãi r»ng "chñ nghÜa b«n-sª-vÝch, lµ mét trµo l−u râ rÖt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, kh«ng cã tÝ g× chung víi chñ nghÜa triÖu håi vµ chñ nghÜa tèi hËu th−", vµ kªu gäi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt nhÊt chèng l¹i nh÷ng thiªn h−íng ®i trÖch khái chñ nghÜa M¸c çch m¹ng. B«-g®a-nèp, kÎ cæ vò chñ nghÜa triÖu håi, ®· bÞ khai trõ khái hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch.

VÒ sau, trong t¸c phÈm "BÖnh Êu trÜ "t¶ khuynh" trong phong trµo céng s¶n" Lª-nin ®· viÕt r»ng sau khi çch m¹ng bÞ thÊt b¹i, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã thÓ rót lui mét çch ®óng ®¾n, nh»m gi÷ v÷ng hµng ngò cña m×nh b»ng çch "th¼ng tay v¹ch mÆt vµ tèng cæ bän çch m¹ng ®Çu l−ìi lµ bän kh«ng muèn hiÓu r»ng ph¶i rót lui, r»ng ph¶i biÕt çch rót lui, r»ng tuyÖt ®èi ph¶i häc tËp çch ho¹t ®éng hîp ph¸p trong nh÷ng nghÞ viÖn ph¶n ®éng nhÊt, trong çc tæ chøc c«ng ®oµn, çc hîp t¸c x· vµ çc héi b¶o hiÓm ph¶n ®éng nhÊt vµ trong nh÷ng tæ chøc kh¸c t−¬ng tù" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 12 - 13). ⎯ 2.

3 Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, th−êng gäi lµ "héi nghÞ thèng nhÊt", häp tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 23 th¸ng Giªng (15 th¸ng Giªng - 5 th¸ng Hai) 1910 t¹i Pa-ri.

Mïa thu n¨m 1909, vÊn ®Ò vÒ çc con ®−êng vµ ph−¬ng ph¸p cñng cè ®¶ng vµ cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng ®· ®−îc ®Æt ra mét çch ®Æc biÖt gay g¾t. Th¸ng M−êi mét 1909, c¨n cø theo nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng b¸o "Ng−êi v« s¶n", V. I. Lª-nin ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch lµm cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch xÝch l¹i gÇn vµ liªn minh víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ®Ó cïng nhau ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi. §èi lËp víi kÕ ho¹ch cña Lª-nin, ph¸i ®iÒu hßa gåm G. E. Di-n«-vi-Ðp, L. B. Ca-mª-nÐp vµ A. I. R−-cèp ®· cè t×m çch thèng nhÊt nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi" (ph¸i thñ tiªu) vµ víi bän T¬-rèt-xki, lµm nh− vËy trong thùc tÕ cã nghÜa lµ thñ tiªu ®¶ng b«n-sª-vÝch. I. Ph. §u-br«-vin-xki vµ V. P. N«-ghin, nh÷ng uû viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, còng ®· cã nh÷ng dao ®éng cã tÝnh chÊt ®iÒu hßa. Do t×nh h×nh ë trong ®¶ng vµ ë Nga ®ßi hái khÈn thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã

liªn quan ®Õn viÖc thèng nhÊt çc lùc l−îng cña ®¶ng, cho nªn ngµy 1 (14) th¸ng M−êi mét 1909, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· göi ®Õn Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng mét b¶n tuyªn bè vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i triÖu tËp, trong thêi gian gÇn nhÊt, héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng.

Tham gia c«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng cã ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc ph¸i vµ çc nhãm, còng nh− ®¹i diÖn cña nh÷ng tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc. Ph¸i ®iÒu hßa chiÕm ®a sè trong héi nghÞ toµn thÓ ®ã.

Trong héi nghÞ toµn thÓ, Lª-nin ®· kiªn tr× ®Êu tranh chèng l¹i bän c¬ héi chñ nghÜa vµ bän ®iÒu hßa, cè g¾ng lµm cho héi nghÞ kiªn quyÕt lªn ¸n ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, thùc hiÖn ®−êng lèi lµm cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch xÝch l¹i gÇn nh÷ng ng−êi men -sª-vÝch ñng hé ®¶ng. VÒ sau, khi nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh trong héi nghÞ toµn thÓ Lª-nin ®· viÕt cho A. M. Goãc-ki nh− sau: "ba tuÇn lÔ mÖt r· rêi, toµn bé thÇn kinh c¨ng th¼ng, hµng tr¨m ngµn chuyÖn phiÒn to¸i!" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 249).

Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ toµn thÓ gåm çc vÊn ®Ò: 1) B¸o ço cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; 2) B¸o ço cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng; 3) B¸o ço cña ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng; 4) Nh÷ng b¸o ço cña çc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc ®¶ng d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc; 5) T×nh h×nh trong ®¶ng; 6) VÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu th−êng kú cña ®¶ng; 7) §iÒu lÖ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.

Khi th¶o luËn vÊn ®Ò c¬ b¶n ⎯ vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi", ë héi nghÞ nµy ®· liªn minh víi ph¸i "TiÕn lªn" vµ ®−îc sù ñng hé cña bän T¬-rèt-xki, ®· ra søc b¶o vÖ chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi. MÆc dï ph¸i ®iÒu hßa vµ nh÷ng ®¹i biÓu trong çc tæ chøc cña çc d©n téc, d−íi søc Ðp cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi", cña ph¸i "TiÕn lªn" vµ cña bän T¬-rèt-xki, ®· ®ång ý lµ trong nghÞ quyÕt "VÒ t×nh h×nh trong ®¶ng" kh«ng nªu ®Ých danh ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi, nh−ng héi nghÞ toµn thÓ, do ®ßi hái kiªn tr× cña Lª-nin, ®· lªn ¸n chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi, ®· thõa nhËn tÝnh chÊt nguy hiÓm cña nh÷ng trµo l−u ®ã vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh víi chóng.

VÒ sau, khi ®¸nh gi¸ ý nghÜa cña cuéc héi nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng, Lª-nin ®· chØ ra r»ng héi nghÞ ®ã ®· x¸c ®Þnh døt kho¸t ®−êng lèi s¸ch l−îc cña ®¶ng trong thêi kú thÕ lùc ph¶n


çch m¹ng thèng trÞ, vµ ®· kh¼ng ®Þnh ⎯ nh»m ph¸t triÓn nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu V (Héi nghÞ toµn Nga n¨m 1908) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ r»ng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña ¶nh h−ëng t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n. Héi nghÞ toµn thÓ còng ®· ®Æt vÊn ®Ò vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng sù thèng nhÊt thùc sù cña ®¶ng g¾n víi nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ - t− t−ëng cña ®¶ng trong thêi kú lÞch sö ®ã

§ång thêi Lª-nin ®· phª ph¸n gay g¾t nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt ®iÒu hßa cña héi nghÞ toµn thÓ. BÊt chÊp ý kiÕn cña Lª-nin, ph¸i ®iÒu hßa, liªn minh víi T¬-rèt-xki, ®· ®−a vµo çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng kh«ng ph¶i nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, mµ lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi" (ph¸i thñ tiªu). Héi nghÞ toµn thÓ quyÕt ®Þnh trî cÊp cho tê b¸o cña T¬-rèt-xki ⎯ tê "Sù thËt" ë Viªn vµ cö ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo ban biªn tËp cña tê b¸o ®ã. Nhãm "TiÕn lªn" ®−îc thõa nhËn lµ mét nhãm xuÊt b¶n cña ®¶ng. Trung t©m b«n-sª-vÝch bÞ gi¶i thÓ vµ tê b¸o "Ng−êi v« s¶n" bÞ ®×nh b¶n; nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuyÓn giao mét phÇn tµi s¶n cña m×nh cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng, cßn phÇn tµi s¶n cßn l¹i th× hä chuyÓn giao cho nh÷ng ng−êi trung gian ®−îc gäi lµ nh÷ng ng−êi gi÷ quü (C. Cau-xky, Ph. Mª- rinh, C. TxÐt-kin) ®Ó nh÷ng ng−êi nµy, trong thêi h¹n hai n¨m, sÏ chuyÓn nh÷ng tµi s¶n ®ã cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng víi ®iÒu kiÖn lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi" ph¶i gi¶i t¸n trung t©m bÌ ph¸i cña m×nh vµ ph¶i ®×nh b¶n c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i m×nh. Trong nghÞ quyÕt "VÒ nh÷ng trung t©m bÌ ph¸i", héi nghÞ toµn thÓ ®· v¹ch ra r»ng "lîi Ých cña ®¶ng vµ cña sù thèng nhÊt cña ®¶ng ®ßi hái ph¶i ®ãng cöa trong t−¬ng lai gÇn nhÊt tê b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"". Song, nh− Lª-nin ®· viÕt, héi nghÞ toµn thÓ chØ giíi h¹n ë nh÷ng lêi høa hÑn miÖng cña ph¸i "TiÕng nãi" (ph¸i thñ tiªu) vµ ph¸i "TiÕn lªn", hä høa r»ng sÏ gi¶i t¸n çc ph¸i cña m×nh vµ sÏ ®×nh b¶n çc b¸o chÝ cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i. Nh÷ng nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt ®iÒu hßa cña héi nghÞ toµn thÓ ®· tiÕp tay cho ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi vµ ®· g©y t¸c h¹i lín cho ®¶ng.

Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi", ph¸i "TiÕn lªn" vµ bän T¬-rèt-xki ®· tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng çc quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ toµn thÓ. B¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· kh«ng bÞ ®ãng cöa. Ph¸i thñ tiªu b¾t ®Çu xuÊt b¶n mét çch hîp ph¸p ë Nga t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" ⎯ c¬ quan ng«n luËn cña hä, ⎯ cßn ph¸i "TiÕng nãi" th× céng t¸c trong t¹p chÝ nµy. Nhãm "TiÕn lªn" còng kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chia rÏ cña m×nh.

Ban biªn tËp tê "Sù thËt" cña T¬-rèt-xki ®· tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng sù kiÓm tra cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Sau khi chui vµo çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng, bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ®· ph¸ ho¹i nÒn nÕp ho¹t ®éng cña çc c¬ quan ®ã vµ ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng.

Do t×nh h×nh nh− vËy, mïa thu n¨m 1910 nh÷ng ng−êi b«n - sª-vÝch tuyªn bè r»ng hä kh«ng bÞ rµng buéc bëi b¶n hiÖp nghÞ mµ çc ph¸i ®· th«ng qua trong Héi nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b¾t ®Çu xuÊt b¶n tê "B¸o c«ng nh©n" ⎯ c¬ quan ng«n luËn riªng cña m×nh. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch b¾t ®Çu cè g¾ng triÖu tËp mét héi nghÞ toµn thÓ míi vµ ®ßi ph¶i tr¶ l¹i tµi s¶n vµ tiÒn b¹c cña hä mµ tr−íc ®©y hä chuyÓn mét çch cã ®iÒu kiÖn cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng sö dông.

Nh÷ng biªn b¶n cña Héi nghÞ toµn thÓ häp håi th¸ng Giªng ch−a t×m thÊy. C«ng viÖc cña héi nghÞ toµn thÓ, cuéc ®Êu tranh trong héi nghÞ ®ã víi ph¸i thñ tiªu, ph¸i "TiÕn lªn", bän T¬-rèt-xki vµ ph¸i ®iÒu hßa ®−îc lµm s¸ng tá mét çch chi tiÕt trong bµi cña V. I. Lª-nin "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 307 - 396). ⎯ 2.

4 "Chuyªn san tranh luËn" ⎯ phô tr−¬ng cña tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi", C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, xuÊt b¶n theo quyÕt nghÞ cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp vµo th¸ng Giªng 1910. XuÊt b¶n tõ ngµy 6 (19) th¸ng Ba 1910 ®Õn 29 th¸ng T− (12 th¸ng N¨m) 1911 t¹i Pa-ri. Ph¸t hµnh ®−îc 3 sè. Ban biªn tËp gåm çc ®¹i diÖn cña ph¸i b«n-sª-vÝch, ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i tèi hËu th−, ph¸i Bun, ph¸i Plª-kha-nèp, §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a. Trong "Chuyªn san tranh luËn" cã ®¨ng nh÷ng bµi cña V. I. Lª-nin "Bót ký cña mét nhµ chÝnh luËn", "ý nghÜa lÞch sö cña cuéc ®Êu tranh trong néi bé ®¶ng ë Nga", "Cuéc nãi chuyÖn gi÷a ng−êi thuéc ph¸i hîp ph¸p víi ng−êi ph¶n ®èi ph¸i thñ tiªu" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 307 - 396, 463 - 486; t. 20, tr. 275 - 286). ⎯ 3.

5 Ph¸i "TiÕn lªn", nhãm "TiÕn lªn" ⎯ mét nhãm chèng ®¶ng thuéc ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn; nhãm nµy ®−îc tæ chøc vµo th¸ng Ch¹p 1909 theo s¸ng kiÕn cña A. B«-g®a-nèp vµ G. A. A-lÕch-xin-xki, sau khi trung t©m bÌ ph¸i cña ph¸i triÖu håi vµ ph¸i tèi hËu th−, tøc lµ tr−êng ë ®¶o Ca-pri, bÞ tan vì; nhãm


nµy cã c¬ quan xuÊt b¶n riªng còng mang tªn nh− vËy, xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911.

Cuéc ®Êu tranh cña ph¸i "TiÕn lªn" chèng ph¸i b«n-sª-vÝch cã ®Æc ®iÓm lµ cùc kú v« nguyªn t¾c vµ kh«ng tõ mét thñ ®o¹n nµo c¶. Trong Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng 1910 ph¸i "TiÕn lªn" c©u kÕt chÆt chÏ víi bän thñ tiªu thuéc ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i T¬-rèt-xki. Khi ®−îc héi nghÞ toµn thÓ thõa nhËn lµ "nhãm xuÊt b¶n cña ®¶ng" vµ khi nhËn ®−îc tiÒn trî cÊp xuÊt b¶n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ngay sau héi nghÞ nµy, ph¸i "TiÕn lªn" ®· ®øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i triÖu håi vµ ph¸i tèi hËu th− ®Ó phª ph¸n gay g¾t nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ vµ tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng çc nghÞ quyÕt Êy. Sau Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng t¹i Pra-ha, ph¸i "TiÕn lªn" ®· thèng nhÊt víi bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ víi bän T¬-rèt-xki ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®ã.

Nh÷ng ho¹t ®éng v« nguyªn t¾c chèng chñ nghÜa M¸c, chèng ®¶ng, cña nhãm "TiÕn lªn" ®· lµm cho c«ng nh©n xa rêi hä. Lª-nin viÕt: "¶nh h−ëng cña nhãm nµy bao giê còng rÊt nhá bÐ, vµ nhãm ®ã së dÜ sèng ®−îc th× chØ lµ nhê ë chç nã tháa hiÖp víi ®ñ mäi lo¹i çc nhãm ë ngoµi n−íc, xa rêi phong trµo trong n−íc vµ bÊt lùc" (tËp nµy, tr. 268). Do kh«ng cã chç dùa trong phong trµo c«ng nh©n, nhãm "TiÕn lªn" thùc tÕ ®· bÞ tan r· trong nh÷ng n¨m 1913 - 1914; chÝnh thøc th× nhãm nµy chÊm døt ho¹t ®éng sau cuéc Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917. ⎯ 4.

6 "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ tê b¸o bÊt hîp ph¸p; xuÊt b¶n tõ th¸ng Hai 1908 ®Õn th¸ng Giªng 1917. Sè b¸o ®Çu tiªn do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chuÈn bÞ vµ mét phÇn ®· ®−îc in trong nhµ in riªng ë Vin-n«, sè ®ã bÞ c¬ quan an ninh cña Nga hoµng tÞch thu. Ýt l©u sau, ë Pª-tÐc-bua ng−êi ta l¹i mét lÇn n÷a cè xuÊt b¶n tê b¸o ®ã. PhÇn lín sè b¸o in ra còng l¹i r¬i vµo tay bän hiÕn binh. Sau ®ã viÖc in tê b¸o ®−îc chuyÓn ra n−íc ngoµi: çc sè 2 - 32 (th¸ng Hai 1909 - th¸ng Ch¹p 1913) xuÊt b¶n ë Pa-ri, çc sè 33 - 58 (th¸ng M−êi mét 1914 - th¸ng Giªng 1917) ⎯ ë Gi¬-ne-v¬. TÊt c¶ ®· ra ®−îc 58 sè, trong ®ã 5 sè cã phô tr−¬ng.

Theo nghÞ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc bÇu ra t¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n), thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" gåm ®¹i diÖn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi men-sª- vÝch vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan. Trªn thùc tÕ th×

V. I. Lª-nin lµ ng−êi l·nh ®¹o tê b¸o. Nh÷ng bµi b¸o cña Ng−êi chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Trªn tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· ®¨ng h¬n 80 bµi b¸o vµ bót ký cña V. I. Lª-nin.

Trong néi bé ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", V. I. Lª-nin tiÕn hµnh ®Êu tranh nh»m b¶o vÖ ®−êng lèi b«n-sª-vÝch triÖt ®Ó, chèng l¹i bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. Mét bé phËn trong ban biªn tËp (Ca-mª-nÐp vµ Di-n«-vi-Ðp) cã th¸i ®é ®iÒu hoµ ®èi víi ph¸i thñ tiªu vµ ra søc ph¸ ho¹i viÖc thùc hiÖn ®−êng lèi cña Lª-nin. Nh÷ng ñy viªn ban biªn tËp lµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch nh− M¸c-tèp vµ §an ®· ngÇm ph¸ ho¹i c«ng t¸c trong ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, ®ång thêi c«ng khai bªnh vùc chñ nghÜa thñ tiªu trong tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"; chóng ng¨n c¶n kh«ng cho nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng tham gia vµo C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng cña Lª-nin chèng ph¸i thñ tiªu ®· dÉn tíi chç ®−a M¸c-tèp vµ §an ra khái ban biªn tËp vµo th¸ng S¸u 1911. Tõ th¸ng Ch¹p 1911 b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" do V. I. Lª-nin biªn tËp.

Trong nh÷ng n¨m ®en tèi thÕ lùc ph¶n ®éng hoµnh hµnh vµ trong thêi kú cã cao trµo míi trong phong trµo çch m¹ng, tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· cã t¸c dông lín lao trong cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng ph i thñ tiªu, ph i T¬-rèt-xki, ph i triÖu håi, nh»m b¶o vÖ ®¶ng m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p, cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng, t¨ng c−êng nh÷ng mèi liªn hÖ cña ®¶ng víi quÇn chóng.

Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng b«n- sª-vÝch; nã ®· ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc tuyªn truyÒn nh÷ng khÈu hiÖu b«n-sª-vÝch vÒ çc vÊn ®Ò chiÕn tranh, hßa b×nh vµ çch m¹ng. Trªn çc trang cña tê b¸o ®ã cã ®¨ng bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Bµn vÒ khÈu hiÖu liªn bang ch©u ¢u", trong bµi nµy, lÇn ®Çu tiªn Ng−êi tr×nh bµy kÕt luËn vÒ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ®Çu tiªn ë mét sè n−íc hoÆc thËm chÝ ë mét n−íc t− b¶n riªng biÖt. ViÖc phæ biÕn tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ë Nga vµ viÖc in l¹i nh÷ng bµi quan träng nhÊt cña b¸o ®ã trªn çc b¸o b«n-sª-vÝch ë ®Þa ph−¬ng, ®· thóc ®Èy viÖc gi¸o dôc chÝnh trÞ, gi¸o dôc chñ nghÜa quèc tÕ cho giai cÊp v« s¶n Nga, thóc ®Èy viÖc chuÈn bÞ cho quÇn chóng tham gia çch m¹ng.

§¸nh gi¸ cao nh÷ng c«ng lao cña b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, vÒ sau V. I. Lª-nin


®· viÕt r»ng "mét c«ng nh©n gi¸c ngé muèn hiÓu ®−îc qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nh÷ng t− t−ëng vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa quèc tÕ vµ th¾ng lîi ®Çu tiªn cña cuéc çch m¹ng ®ã, th¾ng lîi ngµy 25 th¸ng M−êi 1917" kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu nh÷ng bµi ®¨ng trªn tê b¸o Êy (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 155 - 156). ⎯ 4.

7 "B¸o c«ng nh©n" ⎯ c¬ quan ng«n luËn phæ cËp bÊt hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch; xuÊt b¶n kh«ng ®Þnh kú ë Pa-ri tõ 30 th¸ng M−êi (12 th¸ng M−êi mét) 1910 ®Õn 30 th¸ng B¶y (12 th¸ng T¸m) 1912; ra ®−îc 9 sè. V. I. Lª-nin lµ ng−êi khëi x−íng viÖc thµnh lËp "B¸o c«ng nh©n". VÊn ®Ò xuÊt b¶n tê b¸o ®ã ®· ®−îc chÝnh thøc quyÕt ®Þnh t¹i héi nghÞ çc ®¹i diÖn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, çc ®¹i diÖn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma vµ mét sè kh¸c, ⎯ trong thêi gian §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ häp t¹i C«-pen-ha-g¬ (th¸ng T¸m 1910). Tham dù héi nghÞ cã V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp, A. M. C«n- l«n-tai, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, N. G. P«-lª-ta-Ðp, I. P. P«-crèp-xki vµ mét sè kh¸c.

Lª-nin l·nh ®¹o tê "B¸o c«ng nh©n" vµ lµm chñ biªn tê b¸o ®ã. Tham gia céng t¸c víi tê b¸o cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch nh− X. I. Gèp-ne, P. A. §gia-pa-rÝt-dª, N. A. Xª-ma-sc«, X. G. Sau-mi-an vµ mét sè kh¸c, vµ c¶ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. Th− ký ban biªn tËp N. C. Cróp-xcai-a. A. M. Goãc-ki gióp ®ì nhiÒu vÒ vËt chÊt cho tê b¸o ®ã. Trong çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc ®· thµnh lËp nh÷ng tæ trî gióp "B¸o c«ng nh©n", nh÷ng tæ nµy ®· ñng hé kh¸ nhiÒu vÒ vËt chÊt cho tê b¸o vµ gióp chuyÓn b¸o vÒ n−íc Nga. "B¸o c«ng nh©n" ®Êu tranh nh»m b¶o vÖ vµ cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p chèng l¹i bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi vµ bän T¬-rèt-xki, b¶o vÖ s¸ch l−îc çch m¹ng, chuÈn bÞ vÒ mÆt t− t−ëng cho giai cÊp c«ng nh©n Nga tham gia cuéc çch m¹ng míi. Tê b¸o ®· gi¶i thÝch s©u réng nh÷ng vÊn ®Ò vÒ sinh ho¹t ®¶ng ë n−íc Nga vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo x· héi chñ nghÜa quèc tÕ. Trªn "B¸o c«ng nh©n" ®· ®¨ng 14 bµi cña Lª- nin, trong ®ã cã nh÷ng bµi nh−: "Nh÷ng bµi häc cña çch m¹ng", "B−íc ®Çu cña nh÷ng cuéc biÓu t×nh", "T«n-xt«i vµ cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n", "I-van Va-xi-li-ª-vÝch Ba-bu-skin", "N¨m m−¬i n¨m ngµy sôp ®æ cña chÕ ®é n«ng n«", "§ªm tr−íc cuéc bÇu cö vµo §u-ma IV". Tê b¸o ®· ®−îc phæ biÕn réng r·i trong c«ng nh©n ë Nga; sè l−îng in cña b¸o ®· lªn tíi 6000 b¶n. C«ng nh©n

®· gióp ®ì tê b¸o vÒ mÆt vËt chÊt b»ng çch tæ chøc quyªn gãp tiÒn vµ tÝch cùc céng t¸c víi tê b¸o. Trong çc môc "Sinh ho¹t ®¶ng", "Th− tõ ®Þa ph−¬ng", b¸o ®· ®¨ng ®Òu ®Æn nh÷ng bøc th− vµ bµi b¸o cña c«ng nh©n, cña çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng.

"B¸o c«ng nh©n" ®· thùc hiÖn mét khèi l−îng lín c«ng viÖc nh»m chuÈn bÞ cho Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra- ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (th¸ng Giªng 1912). Sau khi nªu râ r»ng "B¸o c«ng nh©n" ®· c−¬ng quyÕt vµ triÖt ®Ó b¶o vÖ ®¶ng vµ tÝnh ®¶ng, héi nghÞ ®¹i biÓu tuyªn bè r»ng "B¸o c«ng nh©n" lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga . ⎯ 4.

8 ë ®©y muèn nãi ®Õn "Ng«i sao" vµ t¹p chÝ "T− t−ëng", lµ nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch.

"Ng«i sao" ⎯ tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 16 (29) th¸ng Ch¹p 1910 ®Õn 22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m) 1912. Lóc ®Çu b¸o ra hµng tuÇn; tõ 21 th¸ng Giªng (3 th¸ng Hai 1912 mét tuÇn ra hai sè, vµ tõ 8 (21) th¸ng Ba mét tuÇn ra ba sè. KÕ tôc trùc tiÕp tê "Ng«i sao" lµ tê "Ng«i sao Nª-va", tê b¸o nµy ®−îc xuÊt b¶n v× tê "Ng«i sao" th−êng hay bÞ tÞch thu. Sè l−îng in cña b¸o "Ng«i sao" lóc míi ph¸t hµnh lµ tõ 7 - 10 ngh×n b¶n. Trong nh÷ng ngµy ®µn ¸p ®Ém m¸u ë Lª-na n¨m 1912, sè l−îng in cña b¸o lªn tíi 5 - 6 v¹n b¶n.

VÊn ®Ò phôc håi b¸o chÝ m¸c-xÝt hîp ph¸p ®· ®−îc ®Æt ra cÊp thiÕt do chç phong trµo çch m¹ng ë Nga ®· b¾t ®Çu s«i ®éng trë l¹i. Mïa thu n¨m 1910, trong thêi gian §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ®ang häp ë C«-pen-ha-g¬, ®· cã cuéc häp víi sù tham dù cña V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp vµ N. G. P«-lª-ta-Ðp ⎯ mét ng−êi b«n-sª-vÝch, ñy viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III ⎯ vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Cuéc häp ®· ®i ®Õn tháa thuËn vÒ viÖc xuÊt b¶n mét tê b¸o hîp ph¸p ë n−íc Nga vµ vÒ viÖc nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng tham gia céng t¸c víi tê b¸o ®ã. Trªn c¬ së sù tháa thuËn ®ã, thµnh phÇn ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao" cã V. §. B«n-ts¬ - Bru-ª-vÝch (®¹i diÖn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch), N. I. I-oãc-®an-xki (®¹i diÖn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng) vµ I. P. P«-crèp-xki (®¹i diÖn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III). N. G. P«-lª-ta-Ðp ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc tæ chøc xuÊt b¶n tê b¸o. Trong thêi kú ®ã b¸o "Ng«i sao" ®−îc coi lµ c¬ quan ng«n luËn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. Ngµy 11 (24) th¸ng S¸u 1911, ®Õn sè 25 th× viÖc xuÊt b¶n tê b¸o t¹m thêi bÞ ®×nh chØ. Th¸ng M−êi


1911 b¸o "Ng«i sao" ®−îc xuÊt b¶n trë l¹i víi thµnh phÇn ban biªn tËp cã thay ®æi, kh«ng cã nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng.

V. I. Lª-nin ®· l·nh ®¹o tê b¸o vÒ mÆt t− t−ëng; Ng−êi viÕt th− trao ®æi víi çc ñy viªn ban biªn tËp, chØ ®¹o c«ng t¸c cña hä, phª ph¸n nh÷ng sai lÇm, ®Æc biÖt lµ trong thêi kú ho¹t ®éng ®Çu cña b¸o "Ng«i sao", ®Êu tranh nh»m b¶o vÖ xu h−íng m¸c-xÝt tr−íc sau nh− mét cña tê b¸o. Trong b¸o "Ng«i sao" vµ "Ng«i sao Nª-va" ®· ®¨ng kho¶ng 50 bµi viÕt cña V. I. Lª-nin d−íi ký tªn: V. I-lin, V. Ph., Uyn-li-am Phr©y, Ph. L ⎯ c«, C. T., T., B. C., M. S., P. P., R. Xi-lin, R. X., B. G., Ng−êi hoµi nghi kh«ng thuéc ph¸i tù do, C. Ph., Ph. Ph., M. M. vµ v. v..

Mét khèi l−îng lín c«ng t¸c tæ chøc vµ biªn tËp tê "Ng«i sao" lµ do N. N. Ba-tu-rin, N. G. P«-lª-ta-Ðp, C. X. £-rª-mª-Ðp, M. X. ¤n-min-xki ®¶m nhiÖm. Tham gia tÝch cùc vµo tê b¸o ®ã cßn cã V. §. B«n-ts¬-Bru-ª-vÝch, §ª-mi-an BÕt-n−i vµ mét sè kh¸c. Trong b¸o "Ng«i sao" cã ®¨ng nhiÒu bµi cña G. V. Plª-kha-nèp. Lª- nin ®· l«i cuèn ®−îc A. M. Goãc-ki tham gia b¸o "Ng«i sao".

D−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin, b¸o "Ng«i sao" ®· trë thµnh tê b¸o m¸c-xÝt chiÕn ®Êu. Tê b¸o ®· b¶o vÖ vµ tuyªn truyÒn nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng, ®· ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi ®Ó cñng cè ®¶ng m¸c-xÝt, ®Ó thùc hiÖn sù liªn minh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, ®· bªnh vùc c−¬ng lÜnh bÇu cö cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV. B¸o "Ng«i sao" ®· ®¨ng nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña çc ñy viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma vµ ®¨ng nh÷ng lêi chÊt vÊn mµ ®¶ng ®oµn ®−a ra §u- ma. Tê b¸o ®· tÝch cùc ®Êu tranh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

B¸o "Ng«i sao" ®· thiÕt lËp ®−îc nh÷ng mèi quan hÖ chÆt chÏ th−êng xuyªn víi c«ng nh©n trong çc c«ng x−ëng vµ nhµ m¸y; trong môc viÕt vÒ phong trµo c«ng nh©n, tê b¸o ®· ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái bøc thiÕt nhÊt cña c«ng nh©n. B¸o "Ng«i sao" cã uy tÝn lín trong c«ng nh©n ë Nga. Mïa xu©n n¨m 1912, do phong trµo c«ng nh©n lªn m¹nh, t¸c dông cña tê "Ng«i sao" t¨ng lªn hÕt søc m¹nh mÏ. §Æc biÖt môc thêi sù c«ng nh©n ®−îc më réng, trong môc nµy ®· ®¨ng nh÷ng ph¶n øng tr−íc nh÷ng sù kiÖn ®µn ¸p ®Ém m¸u ë Lª-na. Tê b¸o ®· ®¨ng nhiÒu tin tøc tõ çc thµnh phè kh¸c nhau ë Nga nãi vÒ nh÷ng cuéc b·i c«ng, biÓu t×nh vµ mÝt-tinh, ®· ®¨ng çc th− cña c«ng nh©n göi cho b¸o "Ng«i sao", ®¨ng nh÷ng nghÞ

quyÕt, ®−îc th«ng qua trong çc cuéc häp cña c«ng nh©n, nh÷ng nghÞ quyÕt ph¶n ®èi vô ®µn ¸p ®Ém m¸u ë Lª-na.

Ban biªn tËp tê b¸o ph¶i lµm viÖc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn th−êng xuyªn bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®µn ¸p: tÞch thu çc sè b¸o, ph¹t tiÒn, cÊm tê b¸o, b¾t giam çc ñy viªn ban biªn tËp. Trong nh÷ng ngµy ®µn ¸p ®Ém m¸u ë Lª-na n¨m 1912, sè b¸o nµo cña tê "Ng«i sao" còng ®Òu bÞ tÞch thu, nh−ng mét phÇn çc b¶n in ®· ®−îc kÞp thêi ph©n ph¸t cho c«ng nh©n tr−íc khi bÞ tÞch thu.

B¸o "Ng«i sao" ph¸t hµnh kh«ng ph¶i hµng ngµy vµ dùa vµo çc tÇng líp tiªn tiÕn cña giai cÊp v« s¶n. CÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét tê b¸o b«n-sª-vÝch cã tÝnh chÊt quÇn chóng, ph¸t hµnh hµng ngµy. B¸o "Ng«i sao" ®· gi÷ mét vai trß to lín trong viÖc tuyªn truyÒn cho chñ tr−¬ng lËp mét c¬ quan ng«n luËn nh− thÕ. ViÖc quyªn tiÒn gãp vµo quü cña tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n do ban biªn tËp tê "Ng«i sao" khëi x−íng, ®· ®−îc quÇn chóng c«ng nh©n nhiÖt liÖt ñng hé. B¸o "Ng«i sao" th«ng b¸o ®Òu ®Æn cho ®éc gi¶ cña m×nh biÕt vÒ nh÷ng sù h−ëng øng cña c«ng nh©n vµ c«ng bè b¸o ço vÒ nh÷ng sè tiÒn gãp vµo quü xuÊt b¶n tê b¸o míi. B¸o "Ng«i sao" ®· chuÈn bÞ c¬ së cho viÖc thµnh lËp b¸o "Sù thËt", mét tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p cã tÝnh chÊt quÇn chóng.

"T− t−ëng" ⎯ t¹p chÝ triÕt häc vµ kinh tÕ - x· héi hîp ph¸p ra hµng th¸ng cña ph¸i b«n-sª-vÝch; xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va tõ th¸ng Ch¹p 1910 ®Õn th¸ng T− 1911; ra c¶ th¶y ®−îc 5 sè. Sè ®Çu cña t¹p chÝ in víi sè l−îng 3 000 b¶n. T¹p chÝ ®−îc thµnh lËp theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin, nh»m t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh chèng çc c¬ quan ng«n luËn hîp ph¸p cña ph¸i thñ tiªu vµ nh»m gi¸o dôc chñ nghÜa M¸c cho c«ng nh©n vµ trÝ thøc tiªn tiÕn. Tõ ngoµi n−íc, Lª-nin ®· l·nh ®¹o t¹p chÝ; Ng−êi trao ®æi th− tõ ®Òu ®Æn víi ban biªn tËp. Sau khi nhËn ®−îc sè ®Çu cña t¹p chÝ "T− t−ëng", ngµy 21 th¸ng Ch¹p 1910 (3 th¸ng Giªng 1911) Lª-nin viÕt cho A. M. Goãc-ki: "H·y chóc mõng ⎯ t¹p chÝ cña chóng ta ë M¸t-xc¬-va, mét t¹p chÝ m¸c-xÝt. H«m nay chóng t«i vui s−íng biÕt bao" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 48, tr. 12).

Trong bèn sè ®Çu cña t¹p chÝ "T− t−ëng" ®· ®¨ng çc bµi viÕt cña Lª-nin "VÒ thèng kª çc cuéc b·i c«ng ë Nga", "Nh÷ng vÞ anh hïng chuyªn "rµo tr−íc ®ãn sau"", "Ph¸i thñ tiªu ë n−íc ta (VÒ «ng P«-t¬-rª-xèp vµ V. Ba-da-rèp)", "Nh©n ngµy kû niÖm", "Bµn vÒ kÕt cÊu x· héi cña chÝnh quyÒn, vÒ tiÒn ®å vµ vÒ chñ nghÜa thñ tiªu", "Nh÷ng bµi bót chiÕn ng¾n" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 487 - 523; t. 20, tr. 106 -


113, 136 - 159, 192 - 202, 221 - 245, 246 - 250). Tham gia tÝch cùc nhÊt vµo t¹p chÝ nµy cã V. V. V«-rèp-xki, M. X. ¤n-min-xki, I. I. Xc¬-voãc-txèp - Xtª-pa-nèp. Céng t¸c víi tê t¹p chÝ nµy cßn cã nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ⎯ G. V. Plª-kha-nèp, S. R¸p-p«-po vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Sè n¨m, sè cuèi cïng cña t¹p chÝ "T− t−ëng" bÞ tÞch thu, cßn t¹p chÝ th× bÞ ®ãng cöa. Ýt l©u sau ë Pª-tÐc-bua b¾t ®Çu ph¸t hµnh t¹p chÝ "Gi¸o dôc", trªn thùc tÕ lµ sù kÕ tôc t¹p chÝ "T− t−ëng". ⎯ 4.

9 "B×nh minh cña chóng ta" ⎯ t¹p chÝ hîp ph¸p ra hµng th¸ng cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc- bua tõ th¸ng Giªng 1910 ®Õn th¸ng ChÝn 1914. L·nh ®¹o t¹p chÝ lµ A. N. P«-t¬-rª-xèp, céng t¸c víi t¹p chÝ cã Ph. I. §an, X. ¤. Txª-®Ðc-bau-m¬ (V. £-gièp) vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Xung quanh t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" ®· h×nh thµnh mét trung t©m cña ph¸i thñ tiªu ë Nga. Trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp n¨m 1912 ®· nhËn xÐt r»ng "mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi tËp hîp chung quanh çc t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", ®· c«ng khai bªnh vùc mét trµo l−u mµ toµn ®¶ng ®· coi lµ s¶n phÈm cña ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n ®èi víi giai cÊp v« s¶n" (tËp nµy, tr. 194). ⎯ 5.

10 Ph¸i t¹o thÇn, thuyÕt t¹o thÇn ⎯ mét trµo l−u triÕt häc - t«n gi¸o thï ®Þch víi chñ nghÜa M¸c, trµo l−u nµy xuÊt hiÖn vµo thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ, trong mét bé phËn ®¶ng viªn lµ trÝ thøc ®· rêi bá chñ nghÜa M¸c sau khi cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 bÞ thÊt b¹i. Ph¸i t¹o thÇn (A. V. Lu-na-ts¸c-xki, V. Ba - da-rèp vµ mét sè ng−êi kh¸c) tuyªn truyÒn cho viÖc t¹o ra mét t«n gi¸o míi "x· héi chñ nghÜa", hßng ®iÒu hßa chñ nghÜa M¸c víi t«n gi¸o. Cã mét thêi gian A. M. Goãc-ki ng¶ theo ph¸i nµy.

Héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng b¸o "Ng−êi v« s¶n" häp tõ ngµy 8 ®Õn ngµy 17 (21 - 30) th¸ng S¸u 1909, ®· lªn ¸n thuyÕt t¹o thÇn vµ trong mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt ®· tuyªn bè r»ng ph¸i b«n-sª-vÝch kh«ng cã tÝ g× gièng víi "luËn ®iÖu xuyªn t¹c nh− vËy ®èi víi chñ nghÜa x· héi khoa häc" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 222). B¶n chÊt ph¶n ®éng cña thuyÕt t¹o thÇn ®· bÞ Lª- nin v¹ch trÇn trong cuèn "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé,

M¸t-xc¬-va, t. 18) vµ trong nh÷ng bøc th− göi cho Goãc-ki håi th¸ng Hai - th¸ng T− 1908 vµ th¸ng M−êi mét -th¸ng Ch¹p 1913. ⎯ 6.

11 ë ®©y cã ý muèn nãi ®Õn b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ c¬ quan ng«n luËn ë n−íc ngoµi cña ph¸i men-sª-vÝch; xuÊt b¶n tõ th¸ng Hai 1908 ®Õn th¸ng Ch¹p 1911, lóc ®Çu xuÊt b¶n ë Gi¬- ne-v¬, sau ®ã ë Pa-ri. Nh÷ng ng−êi biªn tËp cña tê b¸o nµy lµ P. B. ¸c-xen-rèt, Ph. I. §an, L. M¸c-tèp, A. M¸c-t−-nèp vµ G. V. Plª-kha-nèp. Tõ sè ®Çu tiªn, b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· lªn tiÕng b¶o vÖ ph¸i thñ tiªu, biÖn hé cho ho¹t ®éng chèng ®¶ng cña ph¸i nµy. Sau khi Plª-kha-nèp lªn ¸n lËp tr−êng thñ tiªu cña tê b¸o nµy vµ rót ra khái ban biªn tËp, th× b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· hoµn toµn lé râ lµ mét trung t©m t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu. ⎯ 6.

12 Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng do héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lËp ra vµo th¸ng T¸m 1908 víi t− çch lµ c¬ quan ®¹i diÖn cña toµn ®¶ng ë n−íc ngoµi (thµnh phÇn gåm cã ba ng−êi), chÞu sù l·nh ®¹o cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã nhiÖm vô duy tr× sù liªn l¹c th−êng xuyªn víi Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng ë Nga vµ víi çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng ë n−íc ngoµi, cã nhiÖm vô theo dâi ho¹t ®éng cña çc nhãm ë ngoµi n−íc trî gióp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ Th−êng vô trung −¬ng cña çc nhãm nµy, cã nhiÖm vô thu sè tiÒn trÝch cña çc tæ chøc ë n−íc ngoµi ®Ó ®ãng vµo quü cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ tæ chøc quyªn gãp tiÒn ñng hé Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Víi môc ®Ých thèng nhÊt tÊt c¶ çc nhãm ë ngoµi n−íc trî gióp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ ®Æt çc nhãm nµy d−íi sù l·nh ®¹o thèng nhÊt cña toµn ®¶ng, Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng T¸m (1908) ñy nhiÖm cho Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tiÕn hµnh mét ®¹i héi ®Æc biÖt cña nh÷ng nhãm nµy. Nh−ng do sù chèng ®èi kÞch liÖt cña Th−êng vô trung −¬ng cña çc nhãm ë n−íc ngoµi, ⎯ Th−êng vô nµy do nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu n¾m gi÷, ⎯ nªn suèt c¶ n¨m 1909 Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng kh«ng thÓ triÖu tËp ®−îc ®¹i héi nµy. Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910 ®· tæ chøc l¹i Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ giíi h¹n vai trß cña nã trong viÖc


l·nh ®¹o nh÷ng c«ng viÖc chung cña ®¶ng, ®· t¨ng thªm mét çch thÝch ®¸ng quyÒn h¹n cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Thµnh phÇn cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc quy ®Þnh víi sè l−îng lµ n¨m ng−êi, trong ®ã ba ng−êi lµ ®¹i diÖn cña çc Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña çc tæ chøc cña çc d©n téc. Tham gia Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cã A. I. Li-u-bi-mèp ⎯ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, B. I. G«-rÐp (G«n-®man) ⎯ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi men- sª-vÝch, I-a. T−-sca ⎯ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba - lan, I-«-nèp (Ph. M. C«i-ghen) ⎯ ®¹i diÖn ph¸i Bun vµ I-a. A. BÐc- din ⎯ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a. Ýt l©u sau thµnh phÇn cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· thay ®æi: ®¹i diÖn cho nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ N. A. Xª- ma-sc« (A-lÕch-xan-®rèp), ®¹i diÖn ph¸i Bun lµ M. I. Li-be vµ ®¹i diÖn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a lµ Sv¸c-tx¬ (I-u. £-li- ¸t); Li-be vµ Sv¸c-tx¬ thuéc ph¸i thñ tiªu. Nh− vËy trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· h×nh thµnh mét ®a sè v÷ng ch¾c cña ph¸i thñ tiªu, ®a sè nµy t×m mäi çch ph¸ ho¹i c«ng t¸c cña çc c¬ quan trung −¬ng cña ®¶ng. LËp tr−êng chèng ®¶ng cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng biÓu hiÖn ®Æc biÖt râ rÖt trong viÖc ph¸ ho¹i cã hÖ thèng viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ⎯ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kiªn tr× cè g¾ng triÖu tËp v× ph¸i thñ tiªu kh«ng thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng. S¸ch l−îc thñ tiªu chñ nghÜa cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−a ®Õn chç Xª-ma-xc«, ®¹i diÖn cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, buéc ph¶i ®−a ®¬n rót ra khái thµnh phÇn Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµo th¸ng N¨m 1911.

Héi nghÞ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc triÖu tËp håi th¸ng S¸u 1911 t¹i Pa-ri ®· ®−a ra nghÞ quyÕt lªn ¸n ®−êng lèi chÝnh trÞ cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nghÞ quyÕt cña héi nghÞ cã nãi r»ng Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng trong mét lo¹t tr−êng hîp, ch¼ng h¹n nh− vÒ vÊn ®Ò thèng nhÊt çc nhãm ë n−íc ngoµi cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vÒ vÊn ®Ò gióp ®ì nh÷ng b¸o chÝ d©n chñ - x· héi hîp ph¸p ë Nga vµ vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c, ®· ®i theo chÝnh s¸ch bÌ ph¸i, chèng ®¶ng, ®· ph¸ ho¹i nh÷ng quyÕt nghÞ cña héi nghÞ toµn thÓ

n¨m 1910. Sau khi lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng chèng ®¶ng cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, héi nghÞ ®· chuyÓn vÊn ®Ò vÒ sù tån t¹i tiÕp tôc cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cho héi nghÞ toµn thÓ s¾p tíi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga gi¶i quyÕt.

Th¸ng M−êi mét 1911, ®¹i diÖn §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan rót khái Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ sau ®ã c¶ ®¹i diÖn §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a còng rót ra khái bé phËn ®ã. Th¸ng Giªng 1912 Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tù gi¶i t¸n. ⎯ 6.

13 VÒ vÊn ®Ò nµy xem bµi viÕt cña V. I. Lª-nin: "Tæng kÕt tßa ¸n träng tµi cña nh÷ng "ng−êi gi÷ quü"" (tËp nµy, tr. 46 - 48). ⎯ 6.

14 Héi nghÞ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi häp tõ 28 th¸ng N¨m ®Õn 4 th¸ng S¸u (10 - 17 th¸ng S¸u) 1911 t¹i Pa-ri. Héi nghÞ ®−îc chuÈn bÞ vµ ®−îc triÖu tËp theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin. ViÖc chuÈn bÞ héi nghÞ b¾t ®Çu tõ th¸ng T− 1911. Héi nghÞ ph¶i th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p nh»m triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh»m gi¶i quyÕt cuéc khñng ho¶ng nghiªm träng trong ®¶ng, mét ®¶ng trªn thùc tÕ ®ang kh«ng cã çc c¬ quan l·nh ®¹o trung −¬ng; ho¹t ®éng cña nh÷ng c¬ quan nµy ®· bÞ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ph¸ ho¹i. Trong nöa ®Çu th¸ng N¨m 1911 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ N. A. Xª-ma-sc«, ®−a ra tr−íc Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÊn ®Ò vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i nhanh chãng triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi. MÆc dï trong ®iÒu lÖ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®−îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910, cã mét ®iÓm quy ®Þnh râ r»ng ph¶i triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng khi h¬n mét nöa sè ñy viªn Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng bÞ b¾t, nh−ng Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− tr−íc ®©y l¹i b¸c bá ®Ò nghÞ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Ngµy 14 (27) th¸ng N¨m 1911 Xª-ma-xc« rót ra khái Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Cïng ngµy h«m ®ã nh©n danh nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan, ⎯ nh÷ng ñy viªn chÝnh thøc vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh


trung −¬ng, ⎯ ng−êi ta ®· göi cho nh÷ng ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®ang ë n−íc ngoµi giÊy mêi tham dù héi nghÞ.

Héi nghÞ khai m¹c ngµy 28 th¸ng N¨m (10 th¸ng S¸u) 1911. Tham dù héi nghÞ cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ L¸t-vi-a, mét ng−êi thuéc ph¸i "TiÕng nãi" vµ mét ng−êi thuéc ph¸i Bun. §¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a lµ M. V. ¤-d«-lin tuyªn bè r»ng theo quyÕt nghÞ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña m×nh, «ng ta tham dù héi nghÞ víi t− çch ®¹i biÓu kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt. M. I. Li-be thuéc ph¸i Bun tuyªn bè r»ng «ng ta kh«ng ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i Bun ñy quyÒn lµm ®¹i biÓu ®Ó tham dù héi nghÞ.

Ngay trong phiªn häp ®Çu tiªn ®· n¶y ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t chung quanh vÊn ®Ò x¸c ®Þnh thÈm quyÒn héi nghÞ. Trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh, Lª-nin ®Ò nghÞ thõa nhËn r»ng do t×nh h×nh ë trong ®¶ng, héi nghÞ cã quyÒn kh«ng nh÷ng chØ ®−a ra nh÷ng nguyÖn väng vÒ vÊn ®Ò nµy hay vÊn ®Ò kh¸c, mµ cßn cã quyÒn th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi ®¶ng. B. I. G«-rÐp (G«n-®man) thuéc ph¸i "TiÕng nãi" vµ Li-be thuéc ph¸i Bun cè chøng minh r»ng héi nghÞ kh«ng cã quyÒn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p thùc tÕ nµo nh»m triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ nh»m chuÈn bÞ cho héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng. Sau khi héi nghÞ th«ng qua nghÞ quyÕt x¸c ®Þnh thÈm quyÒn héi nghÞ, mµ theo ®ã th× héi nghÞ ®· ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù vÊn ®Ò lËp l¹i Ban chÊp hµnh trung −¬ng, G«-rÐp ®· bá héi nghÞ ra vÒ, vµ lªn ¸n nh÷ng ng−êi tham dù héi nghÞ lµ "c−íp ®o¹t quyÒn".

Héi nghÞ ®· th¶o luËn vÊn ®Ò triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Khi th¶o luËn vÊn ®Ò thµnh phÇn nh÷ng ng−êi cã quyÒn tham dù héi nghÞ toµn thÓ, Lª-nin tuyªn bè r»ng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch I. A. I-xóp (Mi-kha-in), C. M. Ðc- m«-la-Ðp (R«-man) vµ P. A. Br«n-stanh (I-u-ri), lµ nh÷ng kÎ tæ chøc ra ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin, kh«ng cã quyÒn tham gia héi nghÞ toµn thÓ, cßn Li-be thuéc ph¸i Bun, kÎ ®· bªnh vùc bän chóng, do ®ã lµ tay sai cña bän chóng. §Ó tá râ sù ph¶n ®èi lêi tuyªn bè cña Lª-nin, Li-be bá héi nghÞ ra vÒ. Lª-nin ®· nhËn ®Þnh r»ng thµnh phÇn cña héi nghÞ lµ "khèi liªn minh ba nhãm ⎯ b«n-sª-vÝch, Ba-lan vµ "ph¸i ®iÒu hßa"" (tËp nµy, tr. 6).

Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ viÖc triÖu tËp trong thêi gian sím nhÊt héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë n−íc ngoµi, vµ víi môc ®Ých ®ã ®· lËp ra mét ban.

Do cuéc bÇu cö s¾p tíi vµo §u-ma nhµ n−íc IV, héi nghÞ ®· nªu ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó v¹ch s¸ch l−îc cña ®¶ng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö vµ ®Ó th¶o ra c−¬ng lÜnh bÇu cö.

VÊn ®Ò chÝnh trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ lµ vÊn ®Ò triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. Trong mét nghÞ quyÕt ®−îc th«ng qua vÒ vÊn ®Ò nµy ®· chØ ra r»ng viÖc bÇu cö vµo §u-ma IV ®ang ®Õn gÇn, t×nh h×nh ®ang s«i ®éng trong phong trµo c«ng nh©n, còng nh− t×nh h×nh néi bé ®¶ng lµm cho viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu trë nªn cÊp b¸ch. V× kh«ng thÓ nµo triÖu tËp ngay ®−îc héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nªn héi nghÞ ®· nhËn ®øng ra triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu vµ ®· lËp ra Ban tæ chøc ®Ó chuÈn bÞ héi nghÞ ®¹i biÓu. Héi nghÞ ®· th«ng qua ®Ò nghÞ cña Lª- nin vÒ viÖc thµnh lËp mét ban l·nh ®¹o ë Nga ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c thùc tiÔn nh»m chuÈn bÞ cho héi nghÞ ®¹i biÓu (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 20, tr. 318). NghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®· ®Ò ra viÖc mêi çc tæ chøc ®¶ng ë ngoµi n−íc cïng tham gia c«ng t¸c trong Ban tæ chøc. Lª-nin ®· ®−a ra tuyªn bè ph¶n ®èi viÖc mêi nh÷ng ®¹i biÓu cña çc nhãm chèng ®¶ng ⎯ ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn" ⎯ tham gia vµo Ban tæ chøc (xem tËp nãi trªn, tr. 319).

Héi nghÞ lªn ¸n chÝnh s¸ch bÌ ph¸i, chèng ®¶ng cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ quyÕt ®Þnh chuyÓn vÊn ®Ò vÒ sù tån t¹i cña bé phËn nµy cho héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng quyÕt ®Þnh. Khi biÓu quyÕt phÇn cuèi cïng cña nghÞ quyÕt, Lª-nin ®· bá phiÕu tr¾ng, bëi v× Ng−êi ®ßi nhanh chãng tæ chøc l¹i Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Héi nghÞ ®· thµnh lËp Ban kü thuËt trùc thuéc nhãm çc ñy viªn chÝnh thøc vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ nh÷ng ng−êi tham dù héi nghÞ.

Trong mét truyÒn ®¬n ®Æc biÖt ®−îc ph¸t hµnh sau héi nghÞ d−íi nhan ®Ò "Th«ng b¸o", ®· tr×nh bµy hoµn c¶nh triÖu tËp héi nghÞ, thµnh phÇn vµ môc ®Ých cña héi nghÞ. Còng trong tê truyÒn ®¬n nµy cã in nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ.

Cuéc Héi nghÞ th¸ng S¸u cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng n¨m 1911 lµ mét b−íc tiÕn quan träng trong viÖc tËp hîp çc lùc l−îng cña ®¶ng, trong viÖc thèng nhÊt çc lùc l−îng ®ã ®Ó ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu thuéc ph¸i "TiÕng nãi", chèng ph¸i "TiÕn lªn" vµ ph¸i T¬-rèt-xki nh»m cñng cè ®¶ng. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®· thóc ®Èy sù ®oµn kÕt vµ cñng cè çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng. §Ó chuÈn bÞ cho héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng, nh÷ng çn bé giµu kinh nghiÖm cña ®¶ng ®· ®−îc cö vÒ Nga, ®ã lµ nh÷ng


ng−êi b«n-sª-vÝch: G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª (XÐc-g«), B. A. Brª- xl¸p (Da-kha-r¬), I. I. Sv¸c-tx¬ (Xª-men). §Õn th¸ng ChÝn 1911, çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®−îc sù t¸n thµnh cña çc Ban chÊp hµnh Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Ba-cu, R«-xtèp vµ tæ l·nh ®¹o bÇu cö ë Ti-phlÝt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; cuéc häp cña ®¹i diÖn çc nhãm ë mét khu phè thuéc ®¶ng bé Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vµ cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi ë nhiÒu thµnh phè vïng U-ran vµ mét sè n¬i kh¸c còng t¸n thµnh çc nghÞ quyÕt ®ã. Th¸ng ChÝn 1911 Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ®−îc thµnh lËp. ⎯ 7.

15 Ban kü thuËt (Ban kü thuËt ë ngoµi n−íc) ®−îc Héi nghÞ th¸ng S¸u cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga thµnh lËp t¹i phiªn häp ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1911 ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng kü thuËt cã liªn quan víi viÖc xuÊt b¶n vµ vËn chuyÓn cña ®¶ng v. v.. Lµ mét c¬ quan t¹m thêi cho ®Õn khi triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, Ban kü thuËt trùc thuéc nhãm çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®· tham gia Héi nghÞ th¸ng S¸u. Thµnh phÇn Ban kü thuËt gåm cã mét ®¹i biÓu cña ph¸i b«n-sª-vÝch, mét ®¹i biÓu cña ph¸i ®iÒu hßa vµ mét ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan. §a sè theo chñ nghÜa ®iÒu hßa trong Ban kü thuËt gåm cã M. C. Vla-®i-mi-rèp vµ ng−êi ñng hé «ng ta lµ V. L. Lª-®e, ®· kh«ng chÞu ®−a cho Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc sè tiÒn dïng cho quü triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, còng nh− kh«ng chÞu chi tiÒn cho viÖc xuÊt b¶n tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao", ra søc tr× ho·n viÖc ph¸t hµnh b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. Ban kü thuËt dïng c¬ quan ng«n luËn cña m×nh ⎯ "B¶n tin th«ng b¸o" ⎯ ®Ó c«ng kÝch Lª-nin vµ ph¸i b«n-sª-vÝch. T¹i phiªn häp cña ban ngµy 19 th¸ng M−êi (1 th¸ng M−êi mét) khi th¶o luËn "Th«ng b¸o" vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Ban tæ chøc ë Nga, ®¹i biÓu ph¸i b«n-sª-vÝch lµ M. Ph. Vla-®i-mia-xki ®· ®−a ra ®Ò nghÞ ph¶i phôc tïng nh÷ng nghÞ quyÕt cña Ban tæ chøc ë Nga. §Ò nghÞ bÞ b¸c bá, do ®ã Vla-®i-mia-xki rót ra khái ban vµ ph¸i b«n-sª-vÝch c¾t ®øt mäi liªn hÖ víi ban ®ã.

Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng ®· ®−îc Héi nghÞ th¸ng S¸u cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng thµnh lËp ngµy 1 (14) th¸ng S¸u 1911, gåm çc ®¹i diÖn cña ph¸i b«n-sª-vÝch, ph¸i ®iÒu hßa vµ §¶ng d©n chñ - x· héi

Ba-lan. Çc tæ chøc vµ çc nhãm kh¸c ë ngoµi n−íc, tuy ®−îc mêi tham gia Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc, nh−ng kh«ng cö çc ®¹i diÖn cña m×nh vµo ban ®ã. Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc cö vÒ Nga mét nhãm çn bé ®¶ng, trong ®ã cã ®¹i diÖn toµn quyÒn cña ban lµ G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª ®Ó chuÈn bÞ héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng vµ ban ®· ra lêi kªu gäi "Göi toµn thÓ çc tæ chøc, çc nhãm vµ çc tiÓu tæ cña §¶ng d©n chñ - x· héi", kªu gäi b¾t ®Çu bÇu cö vµo Ban tæ chøc ë Nga. Nh−ng ph¸i ®iÒu hßa vµ çc ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan ñng hé hä, ®· chiÕm ®−îc ®a sè trong Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc ngay tõ lóc tæ chøc ra ban ®ã. §a sè theo chñ nghÜa ®iÒu hßa ®· tiÕn hµnh mét ®−êng lèi v« nguyªn t¾c nh»m tiÕp tôc nh÷ng cuéc th−¬ng l−îng víi ph¸i "TiÕn lªn" vµ víi T¬- rèt-xki, lµ nh÷ng kÎ ®· tõ chèi kh«ng chÞu cö ®¹i diÖn cña m×nh vµo ban tæ chøc ë ngoµi n−íc. Trong çc b¸o chÝ cña m×nh, ph¸i ®iÒu hßa buéc téi ph¸i b«n-sª-vÝch lµ ho¹t ®éng bÌ ph¸i. Lîi dông −u thÕ cña m×nh trong Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc, ph¸i ®iÒu hßa kh«ng chÞu chuyÓn vÒ n−íc Nga sè tiÒn cña ®¶ng vµ ng¨n c¶n viÖc chuÈn bÞ héi nghÞ ®¹i biÓu

Ban tæ chøc ë Nga ®−îc thµnh lËp lµ do ho¹t ®éng réng kh¾p cña ph¸i b«n-sª-vÝch. Cuèi th¸ng M−êi Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc th¶o luËn tê "Th«ng b¸o" vÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña Ban tæ chøc ë Nga vµ nh÷ng nghÞ quyÕt mµ Ban tæ chøc ë Nga ®· th«ng qua, theo çc nghÞ quyÕt ®ã Ban tæ chøc ë Nga cã ®Çy ®ñ mäi quyÒn h¹n trong viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, cßn Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ph¶i phôc tïng Ban tæ chøc ë Nga. Sau khi ®a sè theo chñ nghÜa ®iÒu hßa trong Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc tõ chèi kh«ng chÞu phôc tïng nh÷ng nghÞ quyÕt nµy, th× nh÷ng ®¹i diÖn cña ph¸i b«n-sª-vÝch rót khái Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc. Ngµy 30 th¸ng M−êi (12 th¸ng M−êi mét) trong mét phiªn häp cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc, Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª võa ®Õn Pa-ri ®· ®äc b¶n b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc ë Nga; sau khi nghe b¸o ço, Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc buéc ph¶i thõa nhËn vai trß l·nh ®¹o cña Ban tæ chøc ë Nga. Nh−ng Ýt l©u sau Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc l¹i ®i theo con ®−êng ®Êu tranh c«ng khai chèng Ban tæ chøc ë Nga. Ngµy 20 th¸ng M−êi mét (3 th¸ng Ch¹p), Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc ph¸t ra tê truyÒn ®¬n "Bøc th− ngá göi Ban tæ chøc ë Nga", trong ®ã hä buéc téi Ban tæ chøc ë Nga lµ ho¹t ®éng bÌ ph¸i. Nh÷ng ho¹t ®éng chèng ®¶ng cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc ®· bÞ Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª v¹ch trÇn trong "Th− göi ban biªn tËp" ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 25, ra ngµy 8 (21) th¸ng Ch¹p 1911. Ban tæ chøc ë Nga, tËp hîp ®−îc chung quanh m×nh


nh÷ng tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p ë Nga, ®· tiÕn hµnh toµn bé c«ng t¸c nh»m triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng, héi nghÞ nµy ®· häp vµo th¸ng Giªng 1912. ⎯ 7.

16 Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ⎯ nhãm nh÷ng ng−êi men- sª-vÝch ®øng ®Çu lµ G. V. Plª-kha-nèp, ®· ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i thñ tiªu trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ. Th¸ng Ch¹p 1908 Plª-kha-nèp ®· rót khái ban biªn tËp tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" cña ph¸i thñ tiªu, vµ ®Õn n¨m 1909 ®· tôc b¶n tê "NhËt ký ng−¬i d©n chñ - x· héi" ®Ó ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu. Tuy vÉn ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch, ph¸i Plª-kha-nèp ®ång thêi ®· chñ tr−¬ng duy tr× vµ cñng cè tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ chÝnh v× môc ®Ých ®ã mµ hä ®· liªn minh víi ph¸i b«n-sª-vÝch. N¨m 1909 çc nhãm men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ®· ®−îc lËp ra ë Pa-ri, Gi¬-ne-v¬, Xan Rª-m«, Ni-x¬ vµ mét sè thµnh phè kh¸c. T¹i Pª- tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, Kh¸c-cèp, Ki-Ðp, Ba-cu, nhiÒu ng−êi c«ng nh©n men-sª-vÝch ®· chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, ®ßi kh«i phôc l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p.

Lª-nin, trong khi kªu gäi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch h·y xÝch l¹i gÇn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, ®· chØ râ r»ng cã thÓ tháa thuËn víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng trªn c¬ së ®Êu tranh b¶o vÖ ®¶ng, chèng chñ nghÜa thñ tiªu, nh−ng "kh«ng cã mét sù tháa hiÖp nµo vÒ t− t−ëng, kh«ng cã mét hµnh ®éng nµo xãa nhßa nh÷ng sù bÊt ®ång vÒ s¸ch l−îc vµ nh÷ng sù bÊt ®ång kh¸c trong ph¹m vi ®−êng lèi ®¶ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 191). Nh÷ng ng−êi men-sª- vÝch ñng hé ®¶ng ®· cïng víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tham gia çc ban chÊp hµnh ®¶ng bé ®Þa ph−¬ng, cïng céng t¸c trong çc tê b¸o b«n-sª-vÝch: "B¸o c«ng nh©n", "Ng«i sao", tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. S¸ch l−îc cña Lª-nin chñ tr−¬ng xÝch l¹i gÇn ph¸i Plª-kha-nèp lµ ph¸i ®−îc ®a sè c«ng nh©n men-sª-vÝch ë Nga ñng hé, ®· gióp më réng ¶nh h−ëng cña ph¸i b«n-sª-vÝch trong çc tæ chøc c«ng nh©n hîp ph¸p vµ lo¹i çc phÇn tö thñ tiªu ra khái çc tæ chøc ®ã.

Cuèi n¨m 1911 Plª-kha-nèp ph¸ vì sù liªn minh víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. D−íi chiªu bµi ®Êu tranh chèng "ho¹t ®éng bÌ ph¸i" vµ chèng sù chia rÏ trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª-kha-nèp m−u toan ®iÒu hßa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch víi bän c¬ héi chñ nghÜa. N¨m 1912 ph¸i Plª-kha-nèp ®· cïng víi ph¸i T¬-rèt-xki, ph¸i Bun vµ ph¸i thñ tiªu chèng l¹i nh÷ng nghÞ

quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. ⎯ 7.

17 "TiÕng väng cña ph¸i Bun" ⎯ c¬ quan ng«n luËn kh«ng ®Òu kú cña Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña ph¸i Bun; xuÊt b¶n t¹i Gi¬-ne- v¬ tõ th¸ng Ba 1909 ®Õn th¸ng Hai 1911. Ph¸t hµnh ®−îc 5 sè. ⎯ 7.

18 "Sù thËt" (ë Viªn) ⎯ tê b¸o cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i cña ph¸i T¬-rèt- xki; xuÊt b¶n trong nh÷ng n¨m 1908 - 1912. Ba sè ®Çu in ë Lvèp, sau ®ã viÖc Ên lo¸t ®−îc chuyÓn tíi Viªn (n−íc ¸o); ph¸t hµnh c¶ th¶y ®−îc 25 sè. Ngoµi 2 sè ®Çu ®−îc xuÊt b¶n víi t− çch lµ c¬ quan ng«n luËn cña liªn minh "Xpin-ca" ë U-cra-i-na, tê b¸o nµy kh«ng ®¹i diÖn cho mét tæ chøc nµo cña ®¶ng ë Nga, vµ theo çch nãi cña V. I. Lª-nin, th× tê b¸o ®ã lµ mét "tæ chøc t− nh©n". Chñ bót tê b¸o ®ã lµ L. §. T¬-rèt-xki. NÊp d−íi chiªu bµi "kh«ng bÌ ph¸i", ngay tõ nh÷ng sè ®Çu tê b¸o nµy ®· chèng chñ nghÜa b«n- sª-vÝch, b¶o vÖ ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i triÖu håi; truyÒn b¸ "lý thuyÕt" cña ph¸i gi÷a chñ tr−¬ng sù hîp t¸c gi÷a nh÷ng ng−êi çch m¹ng víi nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa trong cïng mét ®¶ng. Sau Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp vµo th¸ng Giªng 1910, tê b¸o nµy ®· c«ng khai gi÷ lËp tr−êng cña chñ nghÜa thñ tiªu, ñng hé nhãm "TiÕn lªn" lµ nhãm theo ph¸i triÖu håi - tèi hËu th− chèng ®¶ng.

N¨m 1912 T¬-rèt-xki vµ tê b¸o cña y lµ nh÷ng kÎ khëi x−íng vµ tæ chøc chÝnh cña Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. ⎯ 7.

19 Tæ chøc ®¶ng ë Ba-cu lµ mét trong nh÷ng tæ chøc ®Þa ph−¬ng ho¹t ®éng tÝch cùc nhÊt trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ trong nh÷ng n¨m cã cao trµo çch m¹ng míi. §Çu n¨m 1911 ®· tiÕn hµnh viÖc hîp nhÊt Ban chÊp hµnh b«n-sª-vÝch Ba-cu víi "tËp thÓ l·nh ®¹o men-sª-vÝch" (nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng) trªn c¬ së ®Êu tranh chèng ph¸i triÖu håi vµ ph¸i thñ tiªu, nh»m phôc håi l¹i §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga bÊt hîp ph¸p. Nh− vËy lµ Ban chÊp hµnh Ba-cu hîp nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−îc thµnh lËp. Tæ chøc Ba-cu ®· ñng hé nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ th¸ng S¸u n¨m 1911 cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña ®¶ng vµ ®· tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga.

Tæ chøc d©n chñ - x· héi ë Ki-Ðp ®· ho¹t ®éng hÇu nh− kh«ng ngõng trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ; trong nh÷ng


n¨m 1910 - 1911 nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cïng ho¹t ®éng chung víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. Tæ chøc Ki-Ðp ®· ñng hé tr−íc tiªn nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ th¸ng S¸u n¨m 1911 cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng vµ ®· ñng hé chñ tr−¬ng thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, ®· cö ra mét ñy viªn trong Ban chÊp hµnh Ki-Ðp ®Ó gióp ®ì ®¹i biÓu cña Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc. ⎯ 7.

20 ë ®©y muèn nãi ®Õn "Th«ng b¸o" vµ çc nghÞ quyÕt cña Ban tæ chøc ë Nga, ph¸t hµnh th¸ng M−êi mét 1911 thµnh tê truyÒn ®¬n riªng (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 251 - 255). ⎯ 9.

21 ë ®©y muèn nãi ®Õn bøc th− cña G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª göi ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", ®¨ng trªn sè 25, ra ngµy 8 (21) th¸ng Ch¹p 1911, d−íi ký tªn N. ⎯ 10.

22 Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc bÇu ra t¹i héi nghÞ toµn thÓ cña tËp thÓ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ho¹t ®éng ë Nga tõ n¨m 1908. Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng chØ ®¹o mäi c«ng viÖc cña tËp thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong n−íc trong thêi kú gi÷a çc héi nghÞ toµn thÓ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911, sau Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910, Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng gåm çc ñy viªn chÝnh thøc vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng sau ®©y: nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã I. P. G«n-®en-bÐc (Mª-scèp-xki), I. Ph. §u-br«-vin-xki (In-n«-ken-ti), sau khi nh÷ng ng−êi nµy bÞ b¾t, th× cã V. P. N«-ghin (Ma-ca-r¬) vµ G. §. L©y-t©y-den (Lin-®èp). Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, lµ çc ñy viªn chÝnh thøc vµ ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®· tõ chèi kh«ng tham gia c«ng t¸c trong Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, cßn I. A. I-xóp (Mi-kha-in), P. A. Br«n-stanh (I-u-ri) vµ C. M. Ðc-m«-la-Ðp (R«-man) kh«ng nh÷ng tõ chèi kh«ng tham gia c«ng t¸c, mµ cßn tuyªn bè r»ng hä coi b¶n th©n sù tån t¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ cã h¹i. Mäi cè g¾ng cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh»m triÖu tËp héi nghÞ cña tËp thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong n−íc ®Òu kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶.

Th¸ng Ba 1911, sau khi N«-ghin vµ L©y-t©y-den bÞ b¾t, Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng chÊm døt ho¹t ®éng. Trong khi ®¸nh gi¸ tèt nh÷ng cè g¾ng cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh»m æn ®Þnh c«ng t¸c ë Nga vµ triÖu tËp héi nghÞ cña tËp thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ë trong n−íc, Lª-nin còng ®ång thêi phª ph¸n gay g¾t lËp tr−êng ®iÒu hßa chñ nghÜa cña çc ñy viªn trong Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

T¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga l¹i mét lÇn n÷a thµnh lËp Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Thµnh phÇn cña nã gåm çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng: G. C. Oãc-®gi«-ni- kÝt-dª, I-a. M. XvÐc-®lèp, X. X. Xpan-®a-ri-an, I. V. Xta-lin; çc ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng: M. I. Ca-li-nin, E. §. Xta-x«-va vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ⎯ 11.

23 Cuéc häp cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®−îc tiÕn hµnh håi th¸ng T¸m 1911 t¹i BÐc-n¬ (ë qu¸n CafÐ Bubenberg). Tham dù cuéc häp nµy, ngoµi nh÷ng ñy viªn cña ®a sè theo ph¸i thñ tiªu trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nh− Li-be, G«-rÐp vµ Sv¸c-tx¬, cßn cã T¬-rèt-xki ("Sù thËt" ë Viªn), §an ("TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"), Lu-®i-x¬ (Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a); ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña ph¸i Bun còng lµ Li-be. I.a. T−-sca nhËn ®−îc giÊy mêi nh−ng kh«ng ®Õn dù häp. Kh«ng nh÷ng ban biªn tËp "B¸o c«ng nh©n", mµ c¶ Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, còng nh− ban biªn tËp tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" vµ nhãm "TiÕn lªn" ®Òu tõ chèi kh«ng tham dù cuéc häp. Cuéc häp th«ng qua çc nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga, vÒ th¸i ®é ®èi víi Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c; nh÷ng nghÞ quyÕt ®ã nh»m chèng l¹i ho¹t ®éng cña ®¶ng ®Ó chuÈn bÞ Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh−ng ®· kh«ng ®−a l¹i kÕt qu¶ thùc tiÔn nµo.

§Ó lÊy ch÷ ký cho çc nghÞ quyÕt, mïa thu 1911, Li-be cïng víi ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬ thuéc ph¸i thñ tiªu ®· ®i ®Õn thµnh phè Bruy-xen ("thµnh phè Z"), n¬i ®Æt trô së cña Ban chÊp hµnh ë ngoµi n−íc cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t- vi-a. ⎯ 12.


24 ý nãi vÒ tªn triÖu håi A. V. X«-c«-lèp (X. V«n-xki). ⎯ 12. 25 Ban chÊp hµnh khu Da-çp-ca-d¬ (Çp-ca-d¬) ⎯ trung t©m bÌ ph¸i

cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ë Çp-ca-d¬. Ban chÊp hµnh nµy ®−îc bÇu ra trong §¹i héi V cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi vïng Da-çp-ca-d¬ häp håi th¸ng Hai 1908. Tham dù ®¹i héi cã 15 ng−êi men-sª-vÝch vµ mét ng−êi b«n-sª-vÝch. Ban chÊp hµnh nµy tiÕn hµnh ho¹t ®éng chèng ®¶ng, ph¶n béi. Kh«ng hÒ tiÕn hµnh bÇu cö, kh«ng ®Õm xØa g× ®Õn ý nguyÖn cña çc tæ chøc ®¶ng, ban chÊp hµnh nµy ®· cö P. B. ¸c-xen-rèt, Ph. I. §an vµ N. V. Ra-mi-svi- li lµm ®¹i biÓu ®i dù Héi nghÞ ®¹i biÓu V (toµn Nga n¨m 1908) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tæ chøc theo ph¸i thñ tiªu nµy tù x−ng lµ ®¹i biÓu cña c«ng nh©n, trªn thùc tÕ l¹i lµ chç dùa cña Trung t©m ë n−íc ngoµi cña ph¸i thñ tiªu vµ T¬-rèt-xki. N¨m 1912 ban chÊp hµnh nµy ®· gia nhËp Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng do T¬-rèt-xki tæ chøc ra. ⎯ 12.

26 V. I. Lª-nin cã ý nãi ®Õn Héi nghÞ ®¹i biÓu V toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë Pa-ri tõ 21 ®Õn 27 th¸ng Ch¹p 1908 (3 - 9 th¸ng Giªng 1909). Tham dù héi nghÞ cã 16 ®¹i biÓu cã quyÒn biÓu quyÕt, trong ®ã cã 5 ng−êi b«n-sª-vÝch (2 cña vïng Trung t©m c«ng nghiÖp, 2 cña tæ chøc ë Pª-tÐc-bua, 1 cña tæ chøc ë U-ran), 3 ng−êi men-sª-vÝch theo giÊy ñy nhiÖm cña Ban chÊp hµnh khu Çp-c¬-d¬, 5 ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ 3 ng−êi thuéc ph¸i Bun. Nh÷ng ®¹i biÓu b«n-sª-vÝch trùc tiÕp lµm viÖc ë Nga ®¹i diÖn cho nh÷ng tæ chøc ®¶ng lín nhÊt cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. §oµn ®¹i biÓu men-sª-vÝch nhËn ®−îc giÊy ñy nhiÖm b»ng nhiÒu çch gi¶ m¹o kh¸c nhau, gåm nh÷ng ng−êi sèng ë n−íc ngoµi vµ kh«ng cã liªn hÖ g× víi c«ng t¸c ®¶ng ë Nga. Trong héi nghÞ, ®oµn ®¹i biÓu §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Trªn nhiÒu vÊn ®Ò, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i Bun ®i theo nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu.

Trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ cã nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: 1) B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i Bun, cña tæ chøc ë Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va vµ vïng Trung t©m c«ng nghiÖp, khu U-ran, khu Çp-ca-d¬; 2) T×nh h×nh chÝnh trÞ hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng; 3) VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma; 4) Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc do nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ ®· thay ®æi;

5) Sù thèng nhÊt víi çc tæ chøc cña çc d©n téc t¹i çc ®Þa ph−¬ng; 6) Nh÷ng c«ng t¸c ë n−íc ngoµi.

Trªn tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tiÕn hµnh t¹i héi nghÞ cuéc ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng víi nh÷ng ng−êi men - sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ nh÷ng kÎ ñng hé chóng. Héi nghÞ lªn ¸n gay g¾t chñ nghÜa thñ tiªu, coi lµ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa vµ kªu gäi ®Êu tranh kiªn quyÕt nhÊt vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc chèng mäi m−u toan thñ tiªu ®¶ng.

B¶n b¸o ço cña Lª-nin "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong c«ng t¸c cña héi nghÞ. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cho r»ng vÊn ®Ò nµy cã ý nghÜa to lín, v× r»ng héi nghÞ ph¶i x¸c ®Þnh ®−êng lèi s¸ch l−îc cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n cña c«ng t¸c ®¶ng trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ. M−u toan cña ph¸i men-sª-vÝch hßng rót vÊn ®Ò nµy khái ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ ®· kh«ng thµnh. Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt do Lª-nin ®Ò nghÞ víi nh÷ng thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 399 - 403).

Trong nghÞ quyÕt "VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma" do nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®−a ra, ®· phª ph¸n ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn vµ chØ ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ cña ®¶ng ®oµn. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ph¶n ®èi viÖc v¹ch ra trong çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ nh÷ng sai lÇm cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma vµ chèng l¹i quyÒn phñ quyÕt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®èi víi ®¶ng ®oµn. §ång thêi hä viÖn ®Õn kinh nghiÖm cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa T©y ¢u, lµ nh÷ng ®¶ng ®· kh«ng ®−a vµo çc nghÞ quyÕt cña çc ®¹i héi vµ héi nghÞ ®¹i biÓu viÖc phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña çc ®¶ng ®oµn cña hä trong nghÞ viÖn. S¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch trong vÊn ®Ò ho¹t ®éng nghÞ tr−êng cña §¶ng d©n chñ - x· héi hoµn toµn phï hîp víi lËp tr−êng cña çc thñ lÜnh c¬ héi chñ nghÜa cña Quèc tÕ II, lµ nh÷ng ng−êi xem ®¶ng nh− lµ vËt phô thuéc cña ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn.

Ph¸i triÖu håi còng chèng l¹i ®−êng lèi cña Lª-nin vÒ th¸i ®é ®èi víi ®¶ng ®oµn trong §u-ma. A. V. X«-c«-lèp (X. V«n-xki) sau khi tuyªn bè r»ng ë Nga kh«ng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, còng ®· ph¶n ®èi viÖc chØ ra trong nghÞ quyÕt nh÷ng sai lÇm cña ®¶ng ®oµn, coi nh÷ng sai lÇm ®ã lµ do "nh÷ng hoµn c¶nh kh¸ch quan" g©y nªn.

Trong bµi nãi cña m×nh, Lª-nin nghiªm kh¾c lªn ¸n ph¸i triÖu håi nh− lµ "ph¸i thñ tiªu ®¶o ng−îc", vµ chØ ra r»ng vÒ th¸i ®é ®èi víi ®¶ng ®oµn trong §u-ma, tuy nh÷ng kÕt luËn cã kh¸c nhau, nh−ng


c¶ ph¸i thñ tiªu lÉn ph¸i triÖu håi ®Òu cã mét c¬ së c¬ héi chñ nghÜa chung. Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua nghÞ quyÕt b«n-sª-vÝch. V¨n b¶n nghÞ quyÕt ®ã gåm mét sè phÇn cña ph−¬ng ¸n thø hai "ChØ thÞ cô thÓ cho ®¶ng ®oµn §¶ng d©n chñ - x· héi trong §u-ma vÒ vÊn ®Ò biÓu quyÕt ng©n s¸ch" do Lª-nin th¶o ra, vµ toµn bé phÇn cña Lª-nin "Bæ sung cho nghÞ quyÕt "VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma"" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 407 - 409, 410).

Trong khi th¶o luËn vÊn ®Ò tæ chøc, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· chØ ra trong dù th¶o nghÞ quyÕt cña m×nh r»ng ®¶ng cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn vÊn ®Ò x©y dùng vµ cñng cè nh÷ng tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p ®ång thêi vÉn lîi dông m¹ng l−íi réng r·i çc héi hîp ph¸p kh¸c nhau ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong quÇn chóng. Ph¸i men-sª-vÝch trªn thùc tÕ ®· cè thñ tiªu ®¶ng bÊt hîp ph¸p vµ ®×nh chØ mäi c«ng t¸c çch m¹ng.

Trong bµi nãi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc Lª-nin phª ph¸n gay g¾t nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu vµ nh÷ng m−u toan cña hä ra søc biÖn hé cho nh÷ng kÎ ®· rêi bá hµng ngò cña ®¶ng trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ.

Héi nghÞ ®· th«ng qua "ChØ thÞ cho tiÓu ban phô tr¸ch vÊn ®Ò tæ chøc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 404) do Lª-nin ®−a ra vµ thµnh lËp tiÓu ban so¹n th¶o nghÞ quyÕt. TiÓu ban, råi sau ®ã lµ c¶ héi nghÞ ®· th«ng qua dù th¶o nghÞ quyÕt cña ph¸i b«n-sª-vÝch.

Trong nghÞ quyÕt vÒ viÖc thèng nhÊt çc tæ chøc cña çc d©n téc t¹i çc ®Þa ph−¬ng mµ héi nghÞ ®¹i biÓu th«ng qua, ®· kiªn quyÕt b¸c bá nguyªn t¾c cña chñ nghÜa liªn bang, çi nguyªn t¾c mµ ph¸i Bun, nh÷ng kÎ ®· ñng hé sù ph©n chia c«ng nh©n ë trong ®¶ng theo ®Æc ®iÓm d©n téc, ®· tõng b¶o vÖ. Trong khi th¶o luËn vÊn ®Ò c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ph¸i men-sª-vÝch ®Ò nghÞ chuyÓn trô së cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ Nga vµ hñy bá Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Nh÷ng dù th¶o nghÞ quyÕt cña ph¸i thñ tiªu ®· bÞ b¸c bá. Héi nghÞ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, trong ®ã thõa nhËn "sù tån t¹i ë n−íc ngoµi cña c¬ quan ®¹i diÖn toµn ®¶ng, tøc Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ cã Ých vµ cÇn thiÕt". VÒ vÊn ®Ò vÒ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, héi nghÞ th«ng qua nghÞ quyÕt cña ph¸i b«n-sª-vÝch; ®Ò nghÞ cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ viÖc chuyÓn viÖc xuÊt b¶n cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vÒ Nga ®· bÞ b¸c bá.

T¹i héi nghÞ ®¹i biÓu, ph¸i b«n-sª-vÝch ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi

lín trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. §ång thêi nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ còng ®¸nh c¶ vµo ph¸i triÖu håi. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, ®¶ng ®· theo ®óng nh÷ng nghÞ quyÕt mµ héi nghÞ ®· th«ng qua. §¸nh gi¸ ý nghÜa cña héi nghÞ, Lª-nin viÕt: "Cuéc héi nghÞ toµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, míi häp gÇn ®©y, ®· ®−a ®¶ng vµo con ®−êng ®óng vµ cuéc héi nghÞ ®ã râ rµng lµ mét b−íc ngoÆt trong sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n Nga sau th¾ng lîi cña bän ph¶n çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 436). ⎯ 12.

27 VÒ vô ¸n xÐt xö nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc II, xem bµi viÕt cña V. I. Lª-nin "VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma II. Tr×nh bµy toµn bé sù viÖc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 20, tr. 446 - 452). Lêi chÊt vÊn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III ®−îc ®em ra th¶o luËn t¹i mét phiªn häp cña §u-ma ngµy 15 (28) th¸ng M−êi mét 1911 vµ sau ®ã cßn ba lÇn n÷a ®−îc ®−a ra th¶o luËn trong çc phiªn häp kÝn; lêi chÊt vÊn l¹i ®−îc chuyÓn sang tiÓu ban nghiªn cøu vµ ®· bÞ b¸c bá t¹i ®©y. ⎯ 15.

28 §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ ®¶ng chñ yÕu cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ë Nga. §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng M−êi 1905; thµnh phÇn cña ®¶ng nµy gåm nh÷ng ®¹i biÓu cña giai cÊp t− s¶n, nh÷ng nhµ ho¹t ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng xuÊt th©n tõ ®Þa chñ vµ nh÷ng trÝ thøc t− s¶n. Nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ P. N. Mi-li-u- cèp, X. A. Mu-r«m-txÐp, V. A. Ma-cla-cèp, A. I. Sin-ga-rÐp, P. B. Xt¬- ru-vª, Ph. I. R«-®i-tsÐp, v. v.. §Ó lõa dèi quÇn chóng lao ®éng, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· tù ®Æt cho m×nh çi tªn gi¶ m¹o lµ "§¶ng tù do nh©n d©n", trªn thùc tÕ hä kh«ng ®i xa h¬n yªu cÇu cña chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn coi viÖc ®Êu tranh chèng phong trµo çch m¹ng lµ môc ®Ých chÝnh cña m×nh vµ mong muèn chia chÝnh quyÒn víi Nga hoµng vµ víi bän ®Þa chñ - chñ n«. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn tÝch cùc ñng hé chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i x©m l−îc cña chÝnh phñ Nga hoµng. Trong thêi kú Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai, chóng ra søc cøu v·n chÕ ®é qu©n chñ. Gi÷ ®Þa vÞ l·nh ®¹o trong ChÝnh phñ lÇm thêi t− s¶n, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn ®· thi hµnh chÝnh s¸ch ph¶n nh©n d©n, ph¶n çch m¹ng, cã lîi cho bän ®Õ quèc Mü - Anh - Ph¸p.


Sau th¾ng lîi cña Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn lµ nh÷ng kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt; chóng tham gia vµo tÊt c¶ mäi ho¹t ®éng vò trang ph¶n çch m¹ng vµ çc cuéc hµnh qu©n cña bän can thiÖp. Sau khi bän can thiÖp vµ bän b¹ch vÖ bÞ ®¸nh tan, çc ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn sèng l−u vong, nh−ng vÉn kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Thµnh ng÷ "ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua" lµ cña tªn thñ lÜnh §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn P. N. Mi-li-u-cèp. Trong lêi ph¸t biÓu t¹i buæi chiªu ®·i t¹i nhµ hu©n t−íc thÞ tr−ëng thµnh phè Lu©n-®«n ngµy 19 th¸ng S¸u (2 th¸ng B¶y) 1909, Mi-li-u-cèp tuyªn bè: "... chõng nµo ë n−íc Nga cßn cã viÖn lËp ph¸p kiÓm so¸t ng©n s¸ch, th× ph¸i ®èi lËp Nga vÉn sÏ lµ ph¸i ®èi lËp ®øng vÒ phÝa ®øc vua, chø kh«ng ph¶i lµ ph¸i ®èi lËp víi ®øc vua" ("Ng«n luËn", sè 167, ngµy 21 th¸ng S¸u (4 th¸ng B¶y) 1909). ⎯ 15.

29 Ph¸i tiÕn bé ⎯ tËp ®oµn chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n qu©n chñ - tù do chñ nghÜa ë Nga, tËp ®oµn nµy trong çc cuéc bÇu cö vµo çc §u- ma nhµ n−íc vµ trong çc §u-ma ®· m−u toan thèng nhÊt nh÷ng phÇn tö thuéc çc ®¶ng vµ çc nhãm t− s¶n - ®Þa chñ kh¸c nhau d−íi ngän cê "kh«ng ®¶ng ph¸i".

Trong §u-ma nhµ n−íc III, ph¸i tiÕn bé lËp ra mét ®¶ng ®oµn mµ thµnh phÇn gåm nh÷ng ®¹i diÖn cña çc ®¶ng "canh t©n hßa b×nh" vµ "c¶i çch d©n chñ". Sù lo sî næ ra cuéc çch m¹ng míi ®· ®Èy ph¸i tiÕn bé tíi chç phª ph¸n "tÝnh chÊt cùc ®oan" cña chÝnh phñ Nga hoµng, lµ chÝnh phñ, ⎯ theo ý kiÕn cña ph¸i tiÕn bé, ⎯ do th¸i ®é ngoan cè cña m×nh, ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña çc lùc l−îng çch m¹ng çnh t¶. N¨m 1912 trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV, ph¸i tiÕn bé ®· liªn minh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; do tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i gi¶ hiÖu cña m×nh, ph¸i tiÕn bé ®· gióp cho §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn thu ®−îc phiÕu bÇu cña "cö tri t− s¶n thuéc ph¸i ngµy 3 th¸ng S¸u" (tËp nµy, tr. 400).

Th¸ng M−êi mét 1912, ph¸i tiÕn bé thµnh lËp mét chÝnh ®¶ng ®éc lËp, cã c−¬ng lÜnh nh− sau: mét hiÕn ph¸p «n hßa, hÑp hßi; çc c¶i çch nhá; mét néi çc cã tr¸ch nhiÖm, nghÜa lµ mét chÝnh phñ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc §u-ma; ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng. V. I. Lª-nin ®· chØ ra r»ng ph¸i tiÕn bé xÐt theo thµnh phÇn vµ hÖ t− t−ëng cña nã lµ "sù hçn hîp gi÷a §¶ng th¸ng M−êi víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn", vµ Ng−êi nhËn xÐt c−¬ng lÜnh cña §¶ng tiÕn bé lµ c−¬ng lÜnh cña ph¸i tù do - d©n téc. Ng−êi viÕt: "§Êy sÏ lµ ®¶ng

cña giai cÊp t− s¶n t− b¶n chñ nghÜa "chÝnh cèng" nh− ta ®· thÊy ë n−íc §øc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 708, 626).

Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, §¶ng tiÕn bé tÝch cùc ho¹t ®éng, ®ßi thay ®æi sù l·nh ®¹o qu©n sù, ®ßi ®éng viªn nÒn c«ng nghiÖp phôc vô nh÷ng nhu cÇu cña mÆt trËn vµ ®ßi lËp "mét néi çc cã tr¸ch nhiÖm" víi sù tham gia cña nh÷ng ®¹i diÖn cña giai cÊp t− s¶n Nga. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai, mét vµi thñ lÜnh cña ®¶ng nµy ®· tham gia ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau th¾ng lîi cña Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, §¶ng tiÕn bé ®· tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Trong sè thñ lÜnh cña ph¸i tiÕn bé cã P. P. Ri-a-bu-sin-xki, A. I. C«-n«-va-lèp lµ nh÷ng chñ x−ëng cã tiÕng t¨m ë M¸t-xc¬-va, vµ cã tªn ®Þa chñ I. N. £-phrª-mèp vµ mét sè ng−êi kh¸c. Ph¸i tiÕn bé trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau ®· xuÊt b¶n çc b¸o chÝ chÝnh trÞ cña m×nh nh−: t¹p chÝ "TuÇn b¸o M¸t-xc¬-va", b¸o "Lêi nãi", "D− luËn Nga" vµ "Buæi s¸ng n−íc Nga". ⎯ 15.

30 "TiÕng nãi M¸t-xc¬-va" ⎯ tê b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng th¸ng M−êi, xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1915. ⎯ 16.

31 "Sù nghiÖp cuéc sèng" ⎯ t¹p chÝ hîp ph¸p, c¬ quan ng«n luËn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc- bua tõ th¸ng Giªng ®Õn th¸ng M−êi 1911. Ph¸t hµnh ®−îc 9 sè. ⎯ 16.

32 "Ng«n luËn" ⎯ tê b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 23 th¸ng Hai (8 th¸ng Ba) 1906 d−íi sù chñ biªn thùc tÕ cña P. N. Mi-li-u- cèp vµ I. V. GhÐt-xen, víi sù céng t¸c hÕt søc chÆt chÏ cña M. M. Vi-na-ve, P. §. §«n-g«-ru-cèp, P. B. Xt¬-ru-vª vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Tê b¸o nµy bÞ ñy ban qu©n sù - çch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi mét) 1917. Sau ®ã (®Õn th¸ng T¸m 1918) tê b¸o nµy tiÕp tôc ®−îc xuÊt b¶n víi çc tªn gäi kh¸c nhau: "Ng«n luËn cña chóng ta", "Ng«n luËn tù do", "ThÕ kû", "Ng«n luËn míi", "ThÕ kû chóng ta". ⎯ 16.

33 TrÝch dÉn nghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu V (toµn Nga n¨m 1908) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga: "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay


vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 197). ⎯ 17.

34 "Chñ nghÜa kinh tÕ" ⎯ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga vµo cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX, lµ mét trong nh÷ng biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ. Çc c¬ quan b¸o chÝ cña "ph¸i kinh tÕ" lµ b¸o "T− t−ëng c«ng nh©n" (1897 - 1902) vµ t¹p chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n" (1899 - 1902). Çi gäi lµ "Credo" do E. §. Cu-xc«-va viÕt n¨m 1899, lµ mét v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña "ph¸i kinh tÕ", nh÷ng kÎ mµ Lª-nin gäi lµ m«n ®Ö cña BÐc-stanh ë Nga.

"Ph¸i kinh tÕ" ®· h¹n chÕ nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp c«ng nh©n trong khu«n khæ cuéc ®Êu tranh kinh tÕ ®ßi t¨ng l−¬ng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng v. v., kh¼ng ®Þnh r»ng cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ lµ c«ng viÖc cña giai cÊp t− s¶n tù do. Hä phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n, cho r»ng ®¶ng chØ nªn quan s¸t qu¸ tr×nh tù ph¸t cña phong trµo, vµ chØ nªn lµm ng−êi ghi chÐp çc sù biÕn. KhuÊt phôc tr−íc tÝnh tù ph¸t cña phong trµo c«ng nh©n, "ph¸i kinh tÕ" ®· h¹ thÊp ý nghÜa cña lý luËn çch m¹ng, cña tÝnh tù gi¸c, kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ t− t−ëng x· héi chñ nghÜa cã thÓ n¶y sinh tõ phong trµo c«ng nh©n tù ph¸t; hä phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i ®−a ý thøc x· héi chñ nghÜa tõ bªn ngoµi vµo phong trµo c«ng nh©n, do ®¶ng m¸c-xÝt ®−a vµo, vµ nh− vËy lµ hä dän ®−êng cho hÖ t− t−ëng t− s¶n. "Ph¸i kinh tÕ" bªnh vùc çi t×nh tr¹ng t¶n m¹n, lÒ thãi thñ c«ng trong phong trµo d©n chñ - x· héi, ®ång thêi b¸c bá sù cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét ®¶ng tËp trung cña giai cÊp c«ng nh©n. "Chñ nghÜa kinh tÕ" g©y ra nguy c¬ lµm cho giai cÊp c«ng nh©n ®i trÖch khái con ®−êng çch m¹ng cña giai cÊp vµ biÕn giai cÊp c«ng nh©n thµnh vËt phô thuéc chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n.

§Ó phª ph¸n mét çch ®Çy ®ñ nh÷ng quan ®iÓm cña "ph¸i kinh tÕ", Lª-nin ®· viÕt nh÷ng t¸c phÈm: "Lêi ph¶n kh¸ng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga" (viÕt n¨m 1899 t¹i n¬i bÞ ®µy ë Xi- bi-ri, cã ch÷ ký cña 17 ng−êi m¸c-xÝt bÞ ®µy, nh»m chèng l¹i "Cre- do"), "Mét khuynh h−íng thôt lïi trong phong trµo d©n chñ - x· héi Nga", "Bµn vÒ mét b¶n "Profession de foi"", "M¹n ®µm víi nh÷ng ng−êi b¶o vÖ chñ nghÜa kinh tÕ" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 4, tr. 207 - 224, 303 - 345, 392 - 406; t. 5, tr. 442 - 451). Trong cuèn "Lµm g×?" Lª-nin hoµn

thµnh viÖc ®Ëp tan vÒ mÆt t− t−ëng "chñ nghÜa kinh tÕ" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 6, tr. 1 - 245). B¸o "Tia löa" cña Lª-nin ®· ®ãng vai trß to lín trong cuéc ®Êu tranh chèng "chñ nghÜa kinh tÕ". ⎯ 18.

35 Xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 164 - 165. ⎯ 19.

36 §¶ng th¸ng M−êi ⎯ ®¶ng "Liªn minh ngµy 17 th¸ng M−êi" ®−îc thµnh lËp ë Nga sau khi c«ng bè ®¹o dô cña Nga hoµng ngµy 17 th¸ng M−êi 1905. §ã lµ mét ®¶ng ph¶n çch m¹ng, ®¹i biÓu vµ b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých cña ®¹i t− s¶n vµ ®Þa chñ kinh doanh theo lèi t− b¶n chñ nghÜa; cÇm ®Çu ®¶ng nµy lµ A. I. Gu-ts¬-cèp, mét tªn kinh doanh c«ng nghiÖp vµ tªn chñ nhµ ®Êt næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va, vµ tªn ®¹i ®Þa chñ M. V. Rèt-di-an-c«. §¶ng th¸ng M−êi hoµn toµn ñng hé chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña chÝnh phñ Nga hoµng. ⎯ 20.

37 "T−¬ng lai" ("L' Avenir") ⎯ tê b¸o t− s¶n tù do chñ nghÜa; xuÊt b¶n ë Pa-ri tõ ngµy 22 th¸ng M−êi 1911 ®Õn 4 th¸ng Giªng 1914 (lÞch míi) do V. L. Buèc-txÐp chñ biªn, in b»ng tiÕng Nga (mét sè tµi liÖu in b»ng tiÕng Ph¸p). Céng t¸c víi tê b¸o lµ nh÷ng ng−êi men- sª-vÝch vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. ⎯ 20.

38 §u-ma nhµ n−íc I (çi gäi lµ §u-ma VÝt-te) ®−îc triÖu tËp ngµy 27 th¸ng T− (10 th¸ng N¨m) 1906 theo quy chÕ do X. I-u. Vit-te, chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng, th¶o ra.

Cuéc b·i c«ng th¸ng M−êi toµn Nga (1905) ®· buéc Nga hoµng ph¶i ra ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi, trong ®ã, kh¸c víi §u-ma t− vÊn cña Bu-l−-ghin mµ çch m¹ng ®· quÐt s¹ch, ®· tuyªn bè vÒ viÖc triÖu tËp mét §u-ma nhµ n−íc cã nh÷ng chøc n¨ng lËp ph¸p. ChÝnh phñ Nga hoµng ®Þnh dïng viÖc triÖu tËp mét §u-ma míi ®Ó chia rÏ vµ lµm suy yÕu phong trµo çch m¹ng, h−íng ®Êt n−íc ph¸t triÓn theo con ®−êng qu©n chñ - lËp hiÕn hßa b×nh. Trong khi ®−a ra nh÷ng lêi høa hÑn vÒ lËp hiÕn, chÝnh phñ ®ång thêi ®· t×m kiÕm nh÷ng h×nh thøc tæ chøc §u-ma nhµ n−íc ®¶m b¶o mét c¬ cÊu cã lîi cho nã. Çc ®¹o luËt bÇu cö vµo §u-ma ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1905 vµ ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1906 lµ nh»m thùc hiÖn ®iÒu ®ã.


ViÖc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc I tiÕn hµnh vµo th¸ng Hai - th¸ng Ba 1906. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tuyªn bè tÈy chay cuéc bÇu cö. ViÖc tÈy chay nµy ®· lµm mÊt kh¸ nhiÒu uy tÝn cña §u- ma nhµ n−íc vµ lµm gi¶m sót lßng tin cña mét bé phËn d©n c− vµo §u-ma, song kh«ng lµm thÊt b¹i ®−îc cuéc bÇu cö ®ã. Nguyªn nh©n chÝnh lµm cho viÖc tÈy chay kh«ng thµnh c«ng lµ ë chç thiÕu mét cao trµo çch m¹ng cña quÇn chóng, cao trµo nµy cã thÓ lµm thÊt b¹i viÖc triÖu tËp §u-ma. ViÖc tÈy chay kh«ng thµnh c«ng cßn do nh÷ng chñ tr−¬ng cña bän men-sª-vÝch nh»m ph¸ ho¹i tæ chøc vµ do trong n«ng d©n cßn cã nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn m¹nh mÏ. Khi §u-ma vÉn ®−îc triÖu tËp, Lª-nin ®· ®Ò ra nhiÖm vô lîi dông §u-ma vµo môc ®Ých tuyªn truyÒn vµ cæ ®éng çch m¹ng, vµo môc ®Ých v¹ch trÇn §u-ma lµ mét sù gi¶ m¹o th« b¹o c¬ quan ®¹i biÓu nh©n d©n.

Cã 478 ®¹i biÓu ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc I, trong sè ®ã: ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ 179, ph¸i tù trÞ ⎯ 63 (bao gåm nh÷ng thµnh viªn cña C«-l« Ba-lan, cña çc nhãm t− s¶n d©n téc U-cra-i- na, E-xt«-ni-a, L¸t-vi-a, LÝt-va, v. v.), §¶ng th¸ng M−êi ⎯ 16, nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i ⎯ 105, ph¸i lao ®éng ⎯ 97 vµ §¶ng d©n chñ - x· héi ⎯ 18. Nh− vËy lµ h¬n mét phÇn ba sè ghÕ trong §u-ma lµ thuéc §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

Trong sè nh÷ng vÊn ®Ò th¶o luËn trong çc phiªn häp cña §u- ma nhµ n−íc, cã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m ç nh©n, vÒ viÖc hñy bá ¸n tö h×nh, vÒ tù do tÝn ng−ìng vµ tù do héi häp, vÒ quyÒn b×nh ®¼ng cña c«ng d©n, v. v.. Nh−ng nh÷ng dù luËt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®©y mµ hÇu hÕt lµ do §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ®−a ra, thùc chÊt lµ "nh÷ng dù luËt khæ sai chèng l¹i tù do ng«n luËn, chèng l¹i tù do héi häp vµ chèng l¹i nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp kh¸c" (V. I. Lª-nin, Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 13, tr. 361 - 362).

VÊn ®Ò ruéng ®Êt chiÕm vÞ trÝ trung t©m trong §u-ma nhµ n−íc. Hai c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt c¬ b¶n ®· ®−îc ®−a ra §u-ma: dù luËt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn do 42 ®¹i biÓu ký tªn vµ dù luËt cña ph¸i lao ®éng ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn víi çi tªn "dù ¸n cña 104 ng−êi". Tr¸i víi ph¸i lao ®éng, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn muèn duy tr× chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, cho phÐp chuyÓn nh−îng nh−ng ph¶i tr¶ tiÒn chuéc "theo sù ®¸nh gi¸ c«ng b»ng" vµ chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ®−îc canh t¸c chñ yÕu b»ng n«ng cô cña n«ng d©n hoÆc ruéng ®Êt ph¸t canh.

Ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1906 §u-ma nhµ n−íc I bÞ chÝnh phñ Nga hoµng gi¶i t¸n.

§u-ma nhµ n−íc II ®−îc triÖu tËp ngµy 20 th¸ng Hai (5 th¸ng Ba) 1907. ViÖc bÇu cö vµo §u-ma ®−îc tiÕn hµnh kh«ng trùc tiÕp, kh«ng b×nh ®¼ng vµ tiÕn hµnh trong hoµn c¶nh cã çc tßa ¸n qu©n sù - d· chiÕn vµ nh÷ng cuéc ®µn ¸p. MÆc dï vËy, xÐt vÒ thµnh phÇn th× §u-ma II t¶ h¬n §u-ma I. §iÒu ®ã lµ do sù ph©n ranh giíi gi÷a çc ®¶ng râ rÖt h¬n, gay g¾t h¬n so víi thêi kú §u-ma I, do ý thøc giai cÊp cña quÇn chóng ®· ®−îc n©ng cao vµ còng do cã sù tham gia cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµo cuéc bÇu cö.

Thµnh phÇn cña §u-ma chøng tá sù t¨ng c−êng, mét bªn lµ çc ®¶ng çnh t¶ ⎯ §¶ng d©n chñ - x· héi vµ çc nhãm d©n tóy, mét bªn lµ çc ®¶ng çnh h÷u dùa vµo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sù ph©n bè çc ®¹i biÓu cña §u-ma nhµ n−íc II theo çc phe nhãm chÝnh trÞ lµ nh− sau: çnh h÷u, nghÜa lµ ph¸i qu©n chñ vµ §¶ng th¸ng M−êi ⎯ 54 ®¹i biÓu, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ nh÷ng kÎ th©n cËn víi nã ⎯ 99, ph¸i d©n téc ⎯ 76, nh÷ng ng−êi kh«ng ®¶ng ph¸i ⎯ 50, nhãm C«-d¾c ⎯ 17, §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n ⎯ 16, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ⎯ 37, ph¸i lao ®éng ⎯ 104, §¶ng d©n chñ - x· héi ⎯ 65. XÐt vÒ thµnh phÇn th× §u- ma II t¶ h¬n, nh−ng do chç çch m¹ng ®i vµo tho¸i trµo, nªn nã l¹i yÕu h¬n §u-ma I.

Çc ®¶ng çnh h÷u trong §u-ma nhµ n−íc II ñng hé v« ®iÒu kiÖn chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ chuyªn chÕ vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò. §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn, cho ®Õn thêi kú §u-ma II, ®· béc lé hoµn toµn tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña nã, ®· gi÷ lËp tr−êng c©u kÕt víi chÕ ®é chuyªn chÕ.

Trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi t¹i §u-ma nhµ n−íc II, ph¸i men-sª-vÝch chiÕm −u thÕ. S¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i men-sª-vÝch, nh÷ng kÎ t¸n thµnh liªn minh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ duy tr× trong nh©n d©n nh÷ng ¶o t−ëng lËp hiÕn, s¸ch l−îc ®ã ®· cã ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn. Lª-nin phª ph¸n gay g¾t nh÷ng sai lÇm cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, chØ ra sù kh«ng phï hîp gi÷a çc quan ®iÓm cña ®a sè trong §¶ng d©n chñ - x· héi Nga vµ ®¹i diÖn cña ®¶ng trong §u-ma. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch sö dông §u-ma lµm diÔn ®µn ®Ó v¹ch trÇn chÕ ®é Nga hoµng vµ vai trß ph¶n béi cña giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng, ®Ó c«ng bè vµ tuyªn truyÒn c−¬ng lÜnh çch m¹ng cña ®¶ng, ®Ó gi¶i tho¸t n«ng d©n ra khái ¶nh h−ëng cña ph¸i tù do vµ lËp nªn trong §u-ma mét khèi liªn minh çch m¹ng cña nh÷ng ®¹i diÖn cña giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n. §−êng lèi cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ ®−êng lèi m¸c-xÝt - çch m¹ng, ®−êng lèi hµnh ®éng míi cña nh÷ng ®¹i biÓu cña giai cÊp v« s¶n trong çc c¬ quan nghÞ


viÖn. Cßn nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch th× tiÕn hµnh ë trong §u-ma mét s¸ch l−îc c¬ héi chñ nghÜa, s¸ch l−îc ñng hé §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. VÒ sau Lª-nin ®· viÕt: "Toµn bé lÞch sö cña §u-ma I vµ II ®Çy dÉy nh÷ng cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i tù do víi n«ng d©n vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi. Cuéc ®Êu tranh gi÷a chñ nghÜa b«n-sª-vÝch vµ chñ nghÜa men-sª-vÝch g¾n chÆt víi lÞch sö ®ã, v× ®©y lµ mét cuéc ®Êu tranh nªn hay kh«ng nªn ñng hé ph¸i tù do, nh»m lËt ®æ sù ®éc quyÒn l·nh ®¹o cña ph¸i tù do ®èi víi n«ng d©n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 469).

VÊn ®Ò trung t©m ®−îc ®em ra th¶o luËn trong §u-ma nhµ n−íc II, còng nh− trong §u-ma I, lµ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Trong sè çc vÊn ®Ò kh¸c, trong çc phiªn häp cña m×nh, §u-ma ®· th¶o luËn vÊn ®Ò ng©n s¸ch, vÊn ®Ò cøu gióp nh÷ng ng−êi bÞ ®ãi vµ nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp, vÊn ®Ò ©n x¸.

Vµo gi÷a n¨m 1907, khi thÊy râ rµng lµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n ch−a ®ñ lùc l−îng ®Ó chiÕn th¾ng chÕ ®é Nga hoµng, th× chÝnh phñ Nga hoµng quyÕt ®Þnh gi¶i t¸n §u-ma. §−îc sù gióp ®ì cña c¬ quan an ninh Nga hoµng, P. A. Xt«-l−-pin ®· tæ chøc vô khiªu khÝch, ®−a ra lêi buéc téi ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma lµ ®¶ng ®oµn ®ã cã quan hÖ víi tæ chøc chiÕn ®Êu cña §¶ng d©n chñ - x· héi vµ víi tæ chøc qu©n sù cña §¶ng d©n chñ - x· héi, vµ buéc téi lµ ®¶ng ®oµn ®ã ®ang chuÈn bÞ mét ©m m−u chèng l¹i nhµ n−íc. Ngµy 1 (14) th¸ng S¸u, trong mét phiªn häp kÝn cña §u-ma, Xt«-l−-pin ®ßi ngay lËp tøc lo¹i toµn bé ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ra khái §u-ma vµ ®ßi §u-ma ph¶i ®ång ý b¾t giam 16 ®¹i biÓu cña ph¸i d©n chñ - x· héi. Bän d©n chñ - lËp hiÕn ®ång ý b¾t giam nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, cßn vÊn ®Ò nh÷ng thµnh viªn cßn l¹i cña ®¶ng ®oµn th× ®Ò nghÞ giao cho mét tiÓu ban cña §u-ma xÐt. §ã lµ mét cí ®Ó gi¶i t¸n §u-ma vµ thay ®æi chÕ ®é bÇu cö. §ªm 2 r¹ng ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1907, ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma bÞ b¾t giam, vµ ngµy 3 (16) th¸ng S¸u, Nga hoµng ra s¾c lÖnh gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc II.

§u-ma nhµ n−íc III ho¹t ®éng tõ ngµy 1 (14) th¸ng M−êi mét 1907 ®Õn ngµy 9 (22) th¸ng S¸u 1912 (c¶ th¶y cã n¨m khãa häp). §−îc bÇu trªn c¬ së ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u, §u- ma III xÐt vÒ b¶n chÊt giai cÊp vµ thµnh phÇn ®¶ng ph¸i cña nã, lµ mét §u-ma thuéc ph¸i th¸ng M−êi - Tr¨m ®en; nã lµ c«ng cô ngoan ngo·n cña chÝnh phñ Nga hoµng ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®µn ¸p vµ b¹o lùc ph¶n çch m¹ng ®èi víi çc lùc l−îng çch m¹ng ë Nga.

§Çu khãa häp thø nhÊt trong §u-ma ®· cã ®¹i biÓu cña 11 ®¶ng vµ nhãm chÝnh trÞ, trong sè ®ã: çnh h÷u (cùc h÷u, ph¸i d©n téc chñ nghÜa vµ çnh h÷u «n hßa) ⎯ 147 ®¹i biÓu, §¶ng th¸ng M−êi ⎯ 154, nhãm Ba-lan - LÝt-va-Bª-l«-ru-xi-a ⎯ 7, nhãm C«-l« Ba-lan ⎯ 11, nhãm tiÕn bé ⎯ 28, nhãm theo ®¹o Håi ⎯ 8, §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ 54, Nhãm lao ®éng ⎯ 14, §¶ng d©n chñ - x· héi ⎯ 19.

Kh«ng mét ®¶ng nµo trong çc ®¶ng ph¸i ®ã cã ®−îc ®a sè tuyÖt ®èi trong §u-ma, ®iÒu ®ã phï hîp víi môc ®Ých cña chÝnh phñ Nga hoµng lµ chÝnh phñ ®· thi hµnh mét chÝnh s¸ch kiÓu B«- na-p¸c-t¬ lµ lùa chiÒu gi÷a giai cÊp ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n. Trong §u-ma III ®· h×nh thµnh hai ®a sè ph¶n çch m¹ng lµ ph¸i th¸ng M−êi - Tr¨m ®en vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn - th¸ng M−êi. §a sè thø nhÊt b¶o ®¶m cho Xt«-l−-pin tiÕn hµnh chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ Nga hoµng trong çc vÊn ®Ò c«ng nh©n, ruéng ®Êt vµ d©n téc. §a sè thø hai t¹o ra mét vÎ bÒ ngoµi lµ cã ¸p dông nh÷ng quy t¾c nghÞ viÖn trong ®êi sèng n−íc Nga, lµm cho quÇn chóng xa rêi çch m¹ng b»ng nh÷ng nh©n nh−îng nhá nhÆt ⎯ nh÷ng c¶i çch.

§u-ma nhµ n−íc III hoµn toµn ñng hé chÕ ®é ph¶n ®éng ngµy 3 th¸ng S¸u trªn tÊt c¶ çc vÊn ®Ò cña chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, cÊp tiÒn mét çch hµo phãng cho c¶nh s¸t, hiÕn binh, tr−ëng quan ®Þa ph−¬ng, cho tßa ¸n, nhµ tï, Héi ®ång th¸nh gi¸o.

Vai trß ph¶n ®éng cña §u-ma III ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ qua thÝ dô vÒ ®¹o luËt c«ng nh©n. §a sè ph¶n ®éng trong §u-ma ®· bá xã trong ba n¨m mét sè dù luËt vÒ b¶o hiÓm c«ng nh©n. ChØ ®Õn n¨m 1911, do t¸c ®éng cña cao trµo çch m¹ng míi, §u-ma míi th«ng qua nh÷ng dù luËt ®ã. Nh−ng nh÷ng dù luËt ®ã ®· bÞ c¾t xÐn ®Õn nçi chóng kh«ng c¶i thiÖn, mµ cßn lµm tåi tÖ thªm nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm so víi ®¹o luËt n¨m 1903, v× chØ cã 2,5 triÖu c«ng nh©n trong sè 13 triÖu ng−êi lao ®éng lµm thuª ®−îc h−ëng b¶o hiÓm.

Ngµy 5 (18) th¸ng Ba 1912 tiÓu ban c«ng nh©n cña §u-ma ®· b¸c bá dù luËt vÒ tù do b·i c«ng, vµ thËm chÝ kh«ng cho phÐp th¶o luËn dù luËt ®ã trong çc phiªn häp cña §u-ma.

§a sè ph¶n ®éng trong §u-ma III ®· ñng hé chÝnh s¸ch Nga hãa cña chÝnh phñ Nga hoµng, gieo r¾c lßng h»n thï d©n téc. Trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, §u-ma III chñ tr−¬ng tÝch cùc can thiÖp vµo c«ng viÖc cña çc n−íc vïng Ban-c¨ng, ñng hé nh÷ng t− t−ëng ph¶n ®éng ®¹i Xla-v¬, ®ßi t¨ng çc kho¶n chi qu©n sù. §u-ma hoµn toµn ñng hé bé luËt cña Xt«-l−-pin vÒ ruéng


®Êt, sau khi ®· t¸n thµnh, vµo n¨m 1910, mét ®¹o luËt vÒ ruéng ®Êt mµ c¬ së cña ®¹o luËt nµy lµ ®¹o dô ngµy 9 (22) th¸ng M−êi mét 1906. §u-ma ®· b¸c bá mäi dù ¸n cña çc ®¹i biÓu n«ng d©n vÒ viÖc chia ruéng ®Êt cho nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã hoÆc cã Ýt ruéng ®Êt, kh«ng cho phÐp th¶o luËn çc dù ¸n ®ã trong çc phiªn häp cña m×nh.

MÆc dï nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng rÊt khã kh¨n víi thµnh phÇn Ýt ái vµ ph¹m mét sè sai lÇm, nh−ng ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III, nhê cã çc ®¹i biÓu b«n- sª-vÝch trong §u-ma, ®· lµm ®−îc mét c«ng t¸c to lín lµ v¹ch trÇn chÝnh s¸ch ph¶n nh©n d©n cña §u-ma III, gi¸o dôc chÝnh trÞ cho giai cÊp v« s¶n vµ n«ng d©n Nga b»ng çch lîi dông diÔn ®µn §u- ma, còng nh− b»ng çch ho¹t ®éng ngoµi §u-ma. ⎯ 24.

39 ë ®©y lµ nãi vÒ ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi 1905 cña Nga hoµng, ®−îc c«ng bè trong nh÷ng ngµy mµ cuéc b·i c«ng chÝnh trÞ th¸ng M−êi toµn Nga ®· lªn tíi møc cao nhÊt. Trong ®¹o dô ®ã, Nga hoµng høa hÑn "nh÷ng quyÒn tù do cña c«ng d©n" vµ mét §u-ma "lËp ph¸p". §¹o dô ®ã lµ mét thñ ®o¹n chÝnh trÞ cña chÕ ®é chuyªn chÕ, ý nghÜa cña nã lµ ®Ó tranh thñ thêi gian, chia rÏ çc lùc l−îng çch m¹ng, ph¸ cuéc b·i c«ng vµ ®µn ¸p çch m¹ng. §¹o dô ®ã lµ mét sù nh−îng bé mµ çch m¹ng ®· giµnh ®−îc cña chÕ ®é Nga hoµng, nh−ng sù nh−îng bé nµy tuyÖt nhiªn kh«ng quyÕt ®Þnh sè phËn cña çch m¹ng nh− ph¸i tù do vµ ph¸i men-sª- vÝch kh¼ng ®Þnh. Ph¸i b«n-sª-vÝch v¹ch trÇn néi dung thùc sù cña ®¹o dô. Ngµy 18 (31) th¸ng M−êi 1905, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ra lêi kªu gäi "Göi nh©n d©n Nga!", trong ®ã ®· gi¶i thÝch râ toµn bé tÝnh chÊt lõa bÞp cña ®¹o dô cña Nga hoµng vµ ®· kªu gäi tiÕp tôc ®Êu tranh. Trong lêi kªu gäi cã ®o¹n nãi: "Cuéc b·i c«ng vÉn cÇn thiÕt ®èi víi chóng ta, cÇn thiÕt ®Ó lµm cho kÎ thï thÊy r»ng kh«ng thÓ trÊn an chóng ta b»ng giÊy tê, r»ng nh©n d©n muèn cã nh÷ng quyÒn thùc sù vµ lùc l−îng thùc sù" ("TruyÒn ®¬n cña çc tæ chøc b«n- sª-vÝch trong cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt 1905 - 1907", tiÕng Nga, ph. I, M¸t-xc¬-va, 1956, tr. 185).

VÒ ®¹o dô ngµy 17 th¸ng M−êi, h·y xem nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin "Th¾ng lîi ®Çu tiªn cña çch m¹ng" vµ "KÕt côc ®ang ®Õn gÇn" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬- va, t. 12, tr. 32 - 42, 89 - 98). ⎯ 24.

40 "Ng−êi v« s¶n" ⎯ tê b¸o bÊt hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-

vÝch. XuÊt b¶n tõ ngµy 21 th¸ng T¸m (3 th¸ng ChÝn) 1906 ®Õn ngµy 28 th¸ng M−êi mét (11 th¸ng Ch¹p) 1909 do V. I. Lª-nin lµm chñ biªn; ra ®−îc 50 sè. TÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c cña ban biªn tËp cã M. Ph. Vla-®i-mia-xki, V. V. V«-rèp-xki, I. Ph. §u-br«- vin-xki, A. V. Lu-na-ts¸c-xki; c«ng t¸c kü thuËt in tê b¸o th× do A. G. Sli-khte, E. X. Sli-khte vµ nh÷ng ng−êi kh¸c ®¶m nhiÖm. ViÖc chuÈn bÞ in vµ s¾p ch÷ 20 sè b¸o ®Çu ®−îc tiÕn hµnh ë V−-boãc-g¬ (viÖc in theo nh÷ng khu«n ch÷ ®óc th× ®−îc tæ chøc ë Pª-tÐc-bua, nh»m môc ®Ých gi÷ bÝ mËt, trong tê b¸o l¹i ghi lµ b¸o xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va). VÒ sau, do ®iÒu kiÖn xuÊt b¶n b¸o chÝ bÊt hîp ph¸p ë Nga trë nªn v« cïng khã kh¨n nªn ban biªn tËp b¸o "Ng−êi v« s¶n", c¨n cø theo quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua vµ Ban chÊp hµnh M¸t-xc¬-va cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®· chuyÓn viÖc xuÊt b¶n tê b¸o nµy ra n−íc ngoµi (çc sè 21 - 40 xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬; çc sè 41 - 50 xuÊt b¶n ë Pa-ri).

B¸o "Ng−êi v« s¶n" thËt sù lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. TÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc chÝnh trong ban biªn tËp b¸o "Ng−êi v« s¶n" lµ do Lª-nin thùc hiÖn. Trong phÇn lín çc sè b¸o ®−îc xuÊt b¶n, mçi sè ®Òu cã mét vµi bµi viÕt cña Ng−êi. Trªn b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· ®¨ng h¬n 100 bµi b¸o vµ tiÓu luËn cña Lª-nin vÒ çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n. Tê b¸o ®· soi s¸ng mét çch réng r·i nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ chÝnh s¸ch chung; trªn tê b¸o ®ã ®· ®¨ng nh÷ng b¸o ço vÒ ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, nh÷ng bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng nãi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nhau trong ho¹t ®éng cña ®¶ng vµ mét sè v¨n kiÖn kh¸c. Trong phô tr−¬ng sè 46 cña tê b¸o cã ®¨ng th«ng b¸o vÒ Héi nghÞ cña ban biªn tËp më réng b¸o "Ng−êi v« s¶n" häp t¹i Pa-ri tõ ngµy 8 ®Õn ngµy 17 (21 - 30) th¸ng S¸u 1909, vµ c¶ nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®ã. Tê b¸o nµy ®· liªn hÖ chÆt chÏ víi çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng.

Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ, b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®ãng mét vai trß xuÊt s¾c trong viÖc duy tr× vµ cñng cè çc tæ chøc b«n-sª-vÝch, trong cuéc ®Êu tranh chèng ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi, ph¸i tèi hËu th− vµ ph¸i t¹o thÇn. Theo quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp håi th¸ng Giªng 1910, tê b¸o "Ng−êi v« s¶n" ®· ®×nh b¶n. ⎯ 25.


41 A. A. V«i-l«-sni-cèp ⎯ ñy viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III, ph¸t biÓu ngµy 2 (15) th¸ng Ch¹p 1911 t¹i phiªn häp thø 35 cña §u-ma khi th¶o luËn dù luËt vÒ viÖc thay ®æi ®iÒu lÖ chÕ ®é qu©n dÞch, ®· gäi qu©n ®éi Nga hoµng lµ ®éi qu©n c¶nh s¸t, vµ kªu gäi thay qu©n ®éi th−êng trùc b»ng viÖc vò trang toµn d©n. V× lêi ph¸t biÓu ®ã mµ chñ tÞch §u-ma ®Ò nghÞ kh«ng cho V«i-l«-sni-cèp tham dù 5 phiªn häp. Sau lÇn ph¸t biÓu thø hai cña V«i-l«-sni-cèp còng ngay t¹i phiªn häp ®ã, th× thêi h¹n «ng kh«ng ®−îc dù häp l¹i t¨ng lªn tíi 15 phiªn häp. Ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn bá phiÕu t¸n thµnh ®Ò nghÞ thø nhÊt cña chñ tÞch §u- ma. ⎯ 29.

42 Xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 195. ⎯ 32.

43 Chñ tr−¬ng triÖu tËp çi gäi lµ "®¹i héi c«ng nh©n" do P. B. ¸c- xen-rèt ®Ò x−íng vµ ®−îc nh÷ng tªn men-sª-vÝch kh¸c ñng hé, lµ nh»m triÖu tËp ®¹i héi nh÷ng ®¹i biÓu çc tæ chøc c«ng nh©n kh¸c nhau vµ trong ®¹i héi ®ã thµnh lËp mét "®¶ng c«ng nh©n më réng" hîp ph¸p, trong ®¶ng ®ã cã nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ bän v« chÝnh phñ. Trªn thùc tÕ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ thñ tiªu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ thay thÕ nã b»ng mét tæ chøc kh«ng cã tÝnh ®¶ng. §¹i héi V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga kiªn quyÕt lªn ¸n chñ tr−¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ "®¹i héi c«ng nh©n" vµ cho r»ng viÖc cæ ®éng cho ®¹i héi ®ã lµ cã h¹i cho viÖc n©ng cao ý thøc giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. Cïng víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ L¸t-vi-a ®· ®Êu tranh chèng l¹i "®¹i héi c«ng nh©n". VÒ viÖc phª ph¸n chñ tr−¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch vÒ "®¹i héi c«ng nh©n", h·y xem trong çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin "T− t−ëng tiÓu t− s¶n trong çc giíi çch m¹ng", "Sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa men-sª-vÝch", "Nh÷ng chiÕn sÜ trÝ thøc ph¶n ®èi sù thèng trÞ cña giíi trÝ thøc", "Sù bèi rèi çu kØnh (VÒ vÊn ®Ò ®¹i héi c«ng nh©n)" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 14, tr. 55 - 69, 192 - 223; t. 15, tr. 199 - 203, 204 - 219). ⎯ 37.

44 "Cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" ⎯ mét sù cæ ®éng rïm beng do ph¸i thñ tiªu vµ T¬-rèt-xki ®−a ra chung quanh "®¬n thØnh cÇu" do nh÷ng ng−êi theo ph¸i thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua th¶o ra vµo th¸ng

Ch¹p 1910. Chóng dù ®Þnh thay mÆt c«ng nh©n göi "®¬n thØnh cÇu" ®Õn §u-ma nhµ n−íc III xin ®−îc quyÒn tù do lËp héi, héi häp vµ b·i c«ng. Chóng chuyÓn "®¬n thØnh cÇu" vÒ çc xÝ nghiÖp ®Ó c«ng nh©n ký tªn vµo ®¬n ®ã. Nh−ng "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶ trong quÇn chóng c«ng nh©n, chóng chØ thu ®−îc tÊt c¶ cã 1 300 ch÷ ký. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· v¹ch trÇn thùc chÊt cña "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" cña ph¸i thñ tiªu. NghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "VÒ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu"" ®· ®Æt c¬ së cho quan ®iÓm cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch (xem tËp nµy, tr. 192 - 193). ⎯ 41.

45 Lª-nin cã ý nãi ®Õn nghÞ quyÕt cña ph¸i triÖu håi ë Pª-tÐc-bua do hä ®−a ra trong phiªn häp më réng cña Ban chÊp hµnh Pª-tÐc-bua tr−íc Héi nghÞ ®¹i biÓu V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (Héi nghÞ toµn Nga n¨m 1908). NghÞ quyÕt cã ®¨ng trong tê phô tr−¬ng b¸o "Ng−êi v« s¶n", sè 44, ra ngµy 4 (17) th¸ng T− 1909. Còng trong tê phô tr−¬ng nµy, trong bµi "Sù biÕm häa chñ nghÜa b«n-sª-vÝch", Lª-nin ®· ph©n tÝch cã tÝnh chÊt phª ph¸n v¨n kiÖn ®ã (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t- xc¬-va, t. 17, tr. 484 - 499). ⎯ 43.

46 ë d−íi lµ ch÷ ký cña Lª-nin, Ca-mª-nÐp vµ Di-n«-vi-Ðp. ⎯ 47. 47 Ph¸i lao ®éng (Nhãm lao ®éng) ⎯ lµ nhãm nh÷ng ng−êi d©n chñ

tiÓu t− s¶n trong çc §u-ma nhµ n−íc Nga, nhãm nµy bao gåm nh÷ng n«ng d©n vµ nh÷ng trÝ thøc theo khuynh h−íng d©n tóy. §¶ng ®oµn cña ph¸i lao ®éng ®−îc thµnh lËp th¸ng T− n¨m 1906 gåm nh÷ng ®¹i biÓu cña n«ng d©n trong §u-ma nhµ n−íc I.

Ph¸i lao ®éng ®−a ra yªu s¸ch ®ßi hñy bá nh÷ng h¹n chÕ vÒ d©n téc vµ ®¼ng cÊp, ®ßi d©n chñ hãa chÕ ®é tù qu¶n cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ thµnh phè, ®ßi thùc hiÖn quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng ®Ó bÇu cö §u-ma nhµ n−íc. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña ph¸i lao ®éng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn t¾c cña ph¸i d©n tóy vÒ viÖc "b×nh qu©n" sö dông ruéng ®Êt: lÊy ruéng ®Êt cña nhµ n−íc, cña hoµng téc, cña nhµ vua, cña tu viÖn vµ c¶ ruéng ®Êt t− nh©n nÕu møc chiÕm h÷u v−ît qu¸ tiªu chuÈn lao ®éng quy ®Þnh, ®Ó lËp mét quü ruéng ®Êt cña toµn d©n; dù tÝnh båi th−êng cho ruéng ®Êt t− nh©n bÞ chuyÓn nh−îng. N¨m 1906 V. I. Lª-nin nhËn ®Þnh r»ng con ng−êi ®iÓn h×nh cña ph¸i lao ®éng lµ ng−êi n«ng d©n "cã khuynh h−íng c©u kÕt víi chÝnh thÓ qu©n chñ, cã khuynh h−íng trë l¹i


an phËn trªn m¶nh ®Êt nhá cña m×nh, trong khu«n khæ chÕ ®é t− s¶n, nh−ng giê ®©y ng−êi ®ã ®ang dån søc ®Êu tranh chèng bän ®Þa chñ ®Ó giµnh ruéng ®Êt, ®Êu tranh chèng nhµ n−íc n«ng n« ®Ó giµnh d©n chñ" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 14, tr. 32).

Trong §u-ma nhµ n−íc, ph¸i lao ®éng dao ®éng gi÷a ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ - x· héi. Nh÷ng dao ®éng ®ã lµ do chÝnh b¶n chÊt giai cÊp cña nh÷ng tiÓu chñ ⎯ n«ng d©n, g©y ra. V× r»ng ë møc ®é nhÊt ®Þnh ph¸i lao ®éng ®¹i diÖn cho quÇn chóng n«ng d©n, nªn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë trong §u-ma ®· thùc hiÖn s¸ch l−îc tháa thuËn víi hä vÒ nh÷ng vÊn ®Ò riªng biÖt ®Ó cïng nhau ®Êu tranh chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng vµ ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn. N¨m 1917 Nhãm lao ®éng hîp nhÊt víi §¶ng "lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n", tÝch cùc ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ph¸i lao ®éng ®øng vÒ phÝa giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng. ⎯ 51.

48 "Nh÷ng çi mèc" ⎯ lµ v¨n tËp cña N. A. BÐc-®i-a-Ðp, X. N. Bun- ga-cèp, M. ¤. GhÐc-sen-d«n, A. X. I-d¬-g«-Ðp, B. A. Ki-xchi-a- cèp-xki, P. B. Xt¬-ru-vª vµ X. L. Phran-c¬, nh÷ng nhµ chÝnh luËn d©n chñ - lËp hiÕn næi tiÕng, ®¹i biÓu cho giai cÊp t− s¶n tù do ph¶n çch m¹ng; xuÊt b¶n vµo mïa xu©n 1909 ë M¸t-xc¬-va. Trong çc bµi viÕt vÒ tÇng líp trÝ thøc Nga, ph¸i "Nh÷ng çi mèc" m−u toan b«i nhä nh÷ng truyÒn thèng d©n chñ - çch m¹ng cña phong trµo gi¶i phãng ë Nga, b«i nhä nh÷ng quan ®iÓm vµ ho¹t ®éng cña V. G. Bª-lin-xki, N. A. §«-br«-li-u-bèp, N. G. TsÐc-n−- sÐp-xki, §. I. Pi-xa-rÐp; hä bµi xÝch phong trµo çch m¹ng n¨m 1905, çm ¬n chÝnh phñ Nga hoµng vÒ viÖc nã ®· dïng "l−ìi lª vµ nhµ tï" ®Ó cøu giai cÊp t− s¶n tho¸t "khái c¬n phÉn né cña nh©n d©n". Trong bµi "Bµn vÒ tËp "Nh÷ng çi mèc"" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 215 - 227) V. I. Lª-nin ®· ph©n tÝch cã phª ph¸n vµ ®¸nh gi¸ vÒ mÆt chÝnh trÞ v¨n tËp cña bän Tr¨m ®en d©n chñ - lËp hiÕn. Khi so s¸nh c−¬ng lÜnh cña ph¸i "Nh÷ng çi mèc", vÒ mÆt triÕt häc vµ chÝnh luËn víi c−¬ng lÜnh cña tê b¸o "Tin tøc M¸t-xc¬-va" cña bän Tr¨m ®en, Lª-nin gäi v¨n tËp ®ã lµ "bé b¸ch khoa toµn th− vÒ sù ph¶n béi cña ph¸i tù do", "lµ dßng toµn n−íc bÈn ph¶n ®éng ®æ lªn nÒn d©n chñ". Trong Côc l−u tr÷ trung −¬ng cña ®¶ng thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« cßn gi÷ ®−îc mét b¶n cña v¨n tËp "Nh÷ng çi mèc" trong ®ã cã nhiÒu bót tÝch cña Lª-nin. ⎯ 54.

49 Cã ý nãi ®Õn ®¹o dô cña Nga hoµng ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1907 vÒ viÖc gi¶i t¸n §u-ma II vµ vÒ nh÷ng thay ®æi trong ®¹o luËt bÇu cö. §¹o luËt bÇu cö míi lµm t¨ng thªm rÊt nhiÒu quyÒn ®¹i diÖn cña ®Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp ë trong §u-ma vµ lµm gi¶m ®i nhiÒu lÇn sè ®¹i biÓu cña n«ng d©n vµ c«ng nh©n vèn ®· Ýt ái. §ã lµ mét sù vi ph¹m th« b¹o ®¹o dô ngµy 17 (30) th¸ng M−êi 1905 vµ §¹o luËt c¬ b¶n n¨m 1906, c¨n cø theo ®¹o dô vµ ®¹o luËt ®ã th× chÝnh phñ kh«ng thÓ ban hµnh çc ®¹o luËt nÕu kh«ng ®−îc §u-ma nhµ n−íc t¸n thµnh.

Theo Quy chÕ míi th× trong ®oµn cö tuyÓn cö cña ®Þa chñ, 230 ng−êi ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri, trong ®oµn tuyÓn cö thµnh phè lo¹i mét th× 1 ngh×n ng−êi ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri, trong ®oµn tuyÓn cö thµnh phè lo¹i hai, th× 15 ngh×n ng−êi ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri, trong ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, 60 ngh×n ng−êi míi ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri, trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n, 125 ngh×n ng−êi míi ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri. §Þa chñ vµ giai cÊp t− s¶n bÇu ra 65% tæng sè ®¹i biÓu cö tri, n«ng d©n ⎯ 22% (tr−íc kia lµ 42%), c«ng nh©n ⎯ 2% (tr−íc kia lµ 4%). §¹o luËt ®· t−íc mäi quyÒn bÇu cö cña d©n c− b¶n ®Þa phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¸ vµ cña çc d©n téc ng−êi TuyÕc ë çc tØnh A- xt¬-ra-khan vµ Xta-vr«-p«n, gi¶m ®i hai lÇn sè ®¹i biÓu cña d©n c− Ba-lan vµ Çp-ca-d¬. Trªn toµn n−íc Nga ng−êi ta t−íc quyÒn bÇu cö cña nh÷ng ng−êi kh«ng biÕt tiÕng Nga. §u-ma III ®−îc bÇu ra trªn c¬ së ®¹o luËt ®ã vµ ®−îc triÖu tËp ngµy 1 (14) th¸ng M−êi mét 1907, xÐt vÒ thµnh phÇn cña nã, lµ §u-ma cña ph¸i th¸ng M−êi- Tr¨m ®en.

Cuéc chÝnh biÕn ngµy 3 th¸ng S¸u lµ b−íc ®Çu cña thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−-pin. ⎯ 57.

50 Dù luËt vÒ ruéng ®Êt do çc ®¹i biÓu n«ng d©n (kh«ng ®¶ng ph¸i vµ ph¸i h÷u) ®−a ra tr×nh §u-ma nhµ n−íc III, ®· ®−îc V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ trong çc bµi "ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt míi" vµ "Nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt t¹i §u-ma III" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 16, tr. 538 - 543 vµ t. 17, tr. 377 - 396). ⎯ 61.

51 Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc häp t¹i Pa-ri tõ ngµy 14 ®Õn ngµy 17 (27 ®Õn 30) th¸ng Ch¹p 1911 vµ tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin. Héi nghÞ ®−îc triÖu tËp theo s¸ng kiÕn cña TiÓu tæ ë Pa-ri trî gióp tê "B¸o c«ng nh©n" cña ph¸i b«n-sª-vÝch. Môc ®Ých cña héi nghÞ lµ ®oµn kÕt çc lùc l−îng


b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi vµ gióp ®ì viÖc triÖu tËp Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña ®¶ng. Tham gia héi nghÞ cã 11 ®¹i biÓu chÝnh thøc cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë Pa-ri, N¨ng-x¬, Xuy-rÝch, §a-v«-x¬, Gi¬-ne-v¬, Li-e-gi¬, BÐc-n¬, Brª-m¬ vµ BÐc-lanh. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ë Tu-lu-d¬, L«-da-n¬, Lu©n-®«n, Bruy-xen, An-t¬-vÐc- panh, C«-pen-ha-g¬, Ni-x¬ vµ ë çc thµnh phè kh¸c ®· kh«ng thÓ cö ®¹i biÓu cña m×nh ®Õn dù héi nghÞ ®−îc do nh÷ng khã kh¨n vÒ kü thuËt vµ vËt chÊt. Mét vµi nhãm b«n-sª-vÝch ®· göi ®−îc ®Õn héi nghÞ nh÷ng b¶n b¸o ço viÕt rÊt tØ mØ cña m×nh. Trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ cã nh÷ng vÊn ®Ò: 1) B¸o ço cña Ban tæ chøc vµ cña çc ®¹i biÓu ®Þa ph−¬ng; 2) VÒ t×nh h×nh ë trong ®¶ng; 3) VÒ t×nh h×nh ë ngoµi n−íc vµ vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng trµo l−u kh¸c nhau; 4) Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc; 5) VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña c«ng t¸c ë ngoµi n−íc; 6) Th¸i ®é ®èi víi héi nghÞ ®¹i biÓu; 7) Nh÷ng vÊn ®Ò linh tinh.

V. I. Lª-nin ®äc lêi chµo mõng ®Ó khai m¹c héi nghÞ. Ng−êi ®äc b¶n b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng (®Ò c−¬ng b¶n b¸o ço nµy, xem trong tËp nµy, tr. 609 - 610). Sau ®ã héi nghÞ ®· nghe çc b¶n b¸o ço cña N. A. Xª-ma-sc« vµ M. Ph. Vla-®i-mia-xki vÒ t×nh h×nh ë ngoµi n−íc. Dù th¶o nghÞ quyÕt do Lª-nin ®−a ra lµ c¬ së cña nghÞ quyÕt chung do héi nghÞ th«ng qua vÒ ba b¶n b¸o ço. Héi nghÞ x¸c nhËn viÖc ph¸i "TiÕng nãi" vµ ph¸i "TiÕn lªn" døt kho¸t ly khai ®¶ng, x¸c nhËn sù ph¸ s¶n hoµn toµn cña hai ph¸i nµy, vµ t¸n thµnh nh÷ng biÖn ph¸p cña Héi nghÞ th¸ng S¸u cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng. Héi nghÞ ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt, do Lª-nin ®Ò nghÞ, vÒ viÖc ñng hé Ban tæ chøc ë Nga vµ ñng hé héi nghÞ do ban nµy triÖu tËp.

Héi nghÞ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (víi çc tiÓu ban ë çc ®Þa ph−¬ng) trªn c¬ së thùc hiÖn ®−êng lèi thùc sù cña ®¶ng, mµ kh«ng cho phÐp tháa hiÖp víi ph¸i thñ tiªu. Héi nghÞ ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc, theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin héi nghÞ giao cho Ban chÊp hµnh nµy b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®Ó tháa thuËn víi çc nhãm vµ ®Ó th«ng qua lÇn chãt.

Héi nghÞ ®· thèng nhÊt çc nhãm b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi thµnh mét tæ chøc thèng nhÊt, t¸n thµnh viÖc thµnh lËp Ban tæ chøc ë Nga vµ tuyªn bè r»ng "hÕt søc ñng hé ban ®ã lµ nghÜa vô cña mçi mét ng−êi ñng hé ®¶ng". "Th«ng b¸o" vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®−îc Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng

nh©n d©n chñ - x· héi Nga in thµnh truyÒn ®¬n riªng ngµy 12 th¸ng Giªng (lÞch míi) 1912 (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 257 - 264). ⎯ 81.

52 §Ò nghÞ vÒ ®iÒu lÖ cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga do V. I. Lª-nin ®−a ra t¹i Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc häp t¹i Pa-ri ngµy 16 (29) th¸ng Ch¹p 1911; ®Ò nghÞ nµy ®−îc ®−a ra khi xem xÐt vÊn ®Ò: liÖu cã nªn th¶o luËn dù th¶o ®iÒu lÖ cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc mét çch tØ mØ ngay t¹i héi nghÞ nµy hay lµ giao cho Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc b¶n dù th¶o ®ã ®Ó tháa thuËn víi çc nhãm vµ phª chuÈn lÇn chãt. §Ò nghÞ cña Lª-nin ®· ®−îc th«ng qua víi 8 phiÕu thuËn, 1 phiÕu chèng. ⎯ 87.

53 NghÞ quyÕt vÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu, do Lª-nin ®Ò nghÞ, ®· ®−îc nhÊt trÝ th«ng qua ngµy 17 (30) th¸ng Ch¹p 1911 t¹i phiªn häp cuèi cïng cña Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc häp t¹i Pa-ri. NghÞ quyÕt ®−îc ®¨ng trong "Th«ng b¸o" cña Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi lêi gi¶i thÝch sau ®©y: "B»ng mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt, héi nghÞ l−u ý tÊt c¶ çc ®ång chÝ trong ®¶ng lµ cÇn thiÕt ph¶i nç lùc ñng hé Ban tæ chøc ë Nga vµ ñng hé héi nghÞ ®¹i biÓu do ban ®ã triÖu tËp" ("§¶ng céng s¶n Liªn- x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 263). ⎯ 88.

54 T¸c-ta-ranh ⎯ nh©n vËt trong t¸c phÈm cña An-ph«ng-x¬ §«-®ª "Nh÷ng cuéc phiªu l−u kú l¹ cña T¸c-ta-ranh ë Ta-ra-xc«ng". ⎯ 96.

55 Xem nghÞ quyÕt cña §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "VÒ th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 164 - 165). ⎯ 112.

56 Ph¸i L¸t-xan vµ ph¸i Ai-x¬-n¸ch ⎯ hai ph¸i trong phong trµo c«ng nh©n §øc vµo nh÷ng n¨m 60 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX; gi÷a hai ph¸i nµy ®· diÔn ra mét cuéc ®Êu tranh khèc liÖt chñ


yÕu lµ vÒ çc vÊn ®Ò s¸ch l−îc vµ tr−íc hÕt lµ vÒ vÊn ®Ò gay g¾t nhÊt trong ®êi sèng chÝnh trÞ cña n−íc §øc nh÷ng n¨m ®ã: nh÷ng con ®−êng thèng nhÊt n−íc §øc.

Ph¸i L¸t-xan ⎯ nh÷ng ng−êi ñng hé vµ lµ m«n ®å cña nhµ x· héi chñ nghÜa tiÓu t− s¶n §øc Ph. L¸t-xan, nh÷ng thµnh viªn cña Tæng héi c«ng nh©n §øc; Tæng héi nµy ®−îc thµnh lËp n¨m 1863 t¹i ®¹i héi çc héi c«ng nh©n häp t¹i Lai-pxÝch, ®Ó ®èi lËp víi ph¸i tiÕn bé cña giai cÊp t− s¶n lµ ph¸i mong muèn giai cÊp c«ng nh©n ph¶i chÞu ¶nh h−ëng cña hä. L¸t-xan lµ chñ tÞch ®Çu tiªn cña Tæng héi, lµ ng−êi ®· so¹n ra c−¬ng lÜnh vµ nh÷ng nguyªn lý s¸ch l−îc cña Tæng héi. Cuéc ®Êu tranh cho quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng ®−îc coi lµ c−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña Tæng héi; cßn viÖc thµnh lËp çc nghiÖp ®oµn c«ng nh©n do nhµ n−íc trî cÊp th× ®−îc coi lµ c−¬ng lÜnh kinh tÕ cña Tæng héi. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh, L¸t-xan vµ nh÷ng ng−êi ñng hé «ng ta ®· cam chÞu b¸ quyÒn cña n−íc Phæ, ®· ñng hé chÝnh s¸ch n−íc lín cña Bi-xm¸c; ngµy 27 th¸ng Giªng 1865, Ph. ¡ng-ghen ®· viÕt cho C. M¸c nh− sau: "kh¸ch quan mµ nãi th× ®èi víi toµn bé phong trµo c«ng nh©n, ®ã lµ hµnh ®éng ®ª tiÖn vµ lµ sù ph¶n béi cã lîi cho ng−êi Phæ" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, 1963, t. XXXI, tr. 38 - 39). C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· nhiÒu lÇn phª ph¸n kÞch liÖt lý luËn, s¸ch l−îc vµ nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña ph¸i L¸t-xan, coi ®ã lµ mét trµo l−u c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo c«ng nh©n §øc.

Ph¸i Ai-x¬-n¸ch ⎯ nh÷ng ®¶ng viªn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc, ®−îc thµnh lËp n¨m 1869 t¹i ®¹i héi thµnh lËp ë Ai-x¬-n¸ch. Nh÷ng l·nh tô cña ph¸i Ai-x¬-n¸ch lµ A. Bª-ben vµ V. LiÕp-nÕch, nh÷ng ng−êi chÞu ¶nh h−ëng vÒ t− t−ëng cña C. M¸c vµ Ph.¡ng-ghen. C−¬ng lÜnh cña ph¸i Ai-x¬-n¸ch chØ râ r»ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc coi m×nh lµ "mét chi bé cña Héi liªn hiÖp c«ng nh©n quèc tÕ vµ t¸n thµnh khuynh h−íng cña héi ®ã". Nhê cã nh÷ng lêi khuyªn b¶o vµ phª b×nh th−êng xuyªn cña M¸c vµ ¡ng-ghen, ph¸i Ai-x¬-n¸ch ®· thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch çch m¹ng triÖt ®Ó h¬n Tæng héi c«ng nh©n §øc cña ph¸i L¸t-xan; ®Æc biÖt lµ trong çc vÊn ®Ò thèng nhÊt n−íc §øc, ph¸i Ai-x¬-n¸ch kiªn tr× "®−êng lèi d©n chñ vµ v« s¶n, ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng sù nh−îng bé, dï lµ nhá nhÊt ®èi víi chñ nghÜa Phæ, chñ nghÜa Bi-xm¸c, chñ nghÜa d©n téc", (V. I. Lª-nin. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 366).

Do ¶nh h−ëng cña cao trµo c«ng nh©n vµ do chÝnh phñ t¨ng c−êng ®µn ¸p, n¨m 1875 t¹i §¹i héi G«-ta, hai ph¸i ®· hîp nhÊt l¹i thµnh mét ®¶ng duy nhÊt, §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa §øc (vÒ sau lµ §¶ng d©n chñ - x· héi §øc). ⎯ 117.

57 Xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Nh÷ng bøc th− chän läc, tiÕng Nga, 1953, tr. 110 - 112. ⎯ 117.

58 "§êi sèng vïng ¤-bi" ⎯ tê b¸o hµng ngµy cña mét khuynh h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa; xuÊt b¶n ë N«-v«-ni-c«-lai-Ðp-xc¬ (N«-v«- xi-biÕc-xc¬) vµo nh÷ng n¨m 1909 - 1912. ⎯ 120.

59 Cã ý muèn nãi ®Õn §¶ng "canh t©n hßa b×nh" ⎯ mét tæ chøc qu©n chñ - lËp hiÕn cña giai cÊp ®¹i t− s¶n vµ ®Þa chñ; h×nh thµnh h¼n vµo n¨m 1906 sau khi gi¶i t¸n §u-ma nhµ n−íc I. §¶ng nµy ®· thèng nhÊt nh÷ng ng−êi thuéc çnh "t¶" cña §¶ng th¸ng M−êi vµ nh÷ng ®¶ng viªn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u. Nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng "canh t©n hßa b×nh" lµ P. A. G©y-®en, N. N. Lvèp, P. P. Ri-a-bu-sin-xki, M. A. Xta-kh«-vÝch, E. N. T¬-ru- bª-tx¬-c«i, G. N. T¬-ru-bª-tx¬-c«i, §. N. Si-pèp vµ mét sè kh¸c. XÐt theo c−¬ng lÜnh th× ®¶ng nµy gÇn gòi víi §¶ng th¸ng M−êi; b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp vµ ®Þa chñ kinh doanh theo lèi t− b¶n chñ nghÜa. Lª-nin gäi §¶ng "canh t©n hßa b×nh" lµ ®¶ng "t−íc ®o¹t hßa b×nh", v× ho¹t ®éng cña ®¶ng nµy lµ nh»m "b¶o vÖ mét çch ch¾c ch¾n h¬n, tinh vi vµ khÐo lÐo h¬n, mét çch v÷ng vµng h¬n tõ bªn trong, vµ bªn ngoµi khã thÊy h¬n, nh÷ng quyÒn cña tÇng líp quý téc cao th−îng Nga ®µn ¸p vµ bãc lét hµng triÖu "d©n mu-gÝch"..." (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 16, tr. 54). Trong §u-ma nhµ n−íc III, §¶ng "canh t©n hßa b×nh" thèng nhÊt víi çi gäi lµ §¶ng "c¶i çch d©n chñ" thµnh ph¸i "tiÕn bé". ⎯ 124.

60 "Tin tøc n−íc Nga" ⎯ tê b¸o xuÊt b¶n t¹i M¸t-xc¬-va tõ n¨m 1863, ph¶n ¸nh nh÷ng quan ®iÓm cña tÇng líp trÝ thøc tù do «n hßa. Trong nh÷ng n¨m 80 - 90 nhiÒu nhµ v¨n thuéc ph¸i d©n chñ (V. G. C«- r«-len-c«, M. E. Xan-t−-cèp - Sª-®rin, G. I. U-xpen-xki vµ mét sè kh¸c) ®· céng t¸c víi tê b¸o ®ã, vµ tê b¸o cã ®¨ng nhiÒu t¸c phÈm cña ph¸i d©n tóy tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1905 tê b¸o lµ c¬ quan ng«n luËn cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lª-nin ®· chØ ra r»ng tê "Tin tøc n−íc Nga" ®· kÕt hîp mét çch ®éc ®¸o "chñ nghÜa d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u víi mét chót Ýt chñ nghÜa


d©n tóy" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1972, t. 19, tr. 176). N¨m 1918 tê "Tin tøc n−íc Nga" bÞ ®ãng cöa cïng víi çc tê b¸o ph¶n çch m¹ng kh¸c. ⎯ 125.

61 "Thêi míi" ⎯ b¸o hµng ngµy; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1868 ®Õn n¨m 1917; tê b¸o do nhiÒu ng−êi xuÊt b¶n vµ ®· nhiÒu lÇn thay ®æi xu h−íng chÝnh trÞ cña m×nh. Lóc ®Çu tê b¸o thuéc ph¸i tù do «n hßa; tõ n¨m 1876, sau khi A. X. Xu-v«-rin trë thµnh chñ nhiÖm tê b¸o Êy th× tê b¸o Êy biÕn thµnh c¬ quan ng«n luËn cña giíi quan l¹i vµ quý téc ph¶n ®éng. Tõ n¨m 1905 lµ c¬ quan ng«n luËn cña bän Tr¨m ®en. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai, tê b¸o ñng hé chÝnh s¸ch ph¶n çch m¹ng cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n vµ tiÕn hµnh ®¶ kÝch ®iªn cuång nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch. B¸o nµy bÞ ñy ban qu©n sù - çch m¹ng trùc thuéc X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t ®ãng cöa ngµy 26 th¸ng M−êi (8 th¸ng M−êi mét) 1917. V. I. Lª-nin gäi tê "Thêi míi" lµ mét kiÓu mÉu cña nh÷ng tê b¸o viÕt thuª. Ng−êi viÕt: "Danh tõ "Thêi míi" ®· trë thµnh mét thµnh ng÷ ®ång nghÜa víi çc kh¸i niÖm: sù tõ bá, sù ph¶n béi, sù xu nÞnh" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 22, tr. 44). ⎯ 127.

62 "N−íc Nga" ⎯ tê b¸o hµng ngµy cã tÝnh chÊt ph¶n ®éng, Tr¨m ®en; xuÊt b¶n t¹i Pª-tÐc-bua tõ th¸ng M−êi mét 1905 ®Õn th¸ng T− 1914. Tõ 1906 lµ c¬ quan ng«n luËn cña Bé néi vô. Tê b¸o nµy ®−îc mét quü mËt ("quü phô cÊp") cña chÝnh phñ trî cÊp, quü nµy dµnh cho bé tr−ëng Bé néi vô sö dông. V. I. Lª-nin gäi tê "N−íc Nga" lµ "tê b¸o l¸ c¶i viÕt thuª cña c¶nh s¸t". ⎯ 134.

63 §iÒu chÊt vÊn vÒ c¬ quan an ninh ("nh©n vô giÕt chÕt chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng P. A. Xt«-l−-pin") ®−îc ®em ra th¶o luËn t¹i phiªn häp cña §u-ma nhµ n−íc III ngµy 15 (28) th¸ng M−êi 1911. Nh÷ng ng−êi ®−a ra nh÷ng ®iÒu chÊt vÊn vÒ vÊn ®Ò nµy, mét bªn lµ çc ®¶ng ®oµn cña §¶ng th¸ng M−êi vµ ph¸i d©n téc, mét bªn lµ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi.

§iÒu chÊt vÊn vÒ n¹n ®ãi ("nh©n viÖc kh«ng th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p thÝch ®¸ng nh»m gióp ®ì l−¬ng thùc cho d©n chóng nh÷ng tØnh bÞ mÊt mïa"), do ph¸i lao ®éng ®−a ra, ®· ®−îc th«ng qua t¹i phiªn häp cña §u-ma ngµy 15 (28) th¸ng M−êi 1911.

§iÒu chÊt vÊn "nh©n viÖc kÐo dµi thêi h¹n cã hiÖu lùc cña b¶n Quy chÕ vÒ nh÷ng biÖn ph¸p gi÷ g×n trËt tù nhµ n−íc vµ an ninh

x· héi, ⎯ Quy chÕ nµy ®−îc hoµng th−îng phª chuÈn ngµy 14 th¸ng T¸m 1881"; ®iÒu chÊt vÊn nµy cã ch÷ ký cña 54 uû viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma vµ ®−îc ®−a ra th¶o luËn ngµy 17 (30) th¸ng M−êi 1911. ⎯ 134.

64 Lª-nin cã ý nãi ®Õn ®¹o dô ngµy 9 (22) th¸ng M−êi mét 1906 "VÒ viÖc bæ sung mét sè quy ®Þnh cña ®¹o luËt hiÖn hµnh cã liªn quan ®Õn quyÒn chiÕm h÷u vµ sö dông ruéng ®Êt cña n«ng d©n", ®¹o dô nµy do Xt«-l−-pin th¶o ra vµ sau khi ®· ®−îc th«ng qua t¹i §u-ma nhµ n−íc vµ Héi ®ång nhµ n−íc, th× ®−îc gäi lµ ®¹o luËt ngµy 14 th¸ng S¸u 1910 Ngµy 15 (28) th¸ng M−êi mét 1906 còng ®· ban hµnh ®¹o dô "VÒ viÖc Ng©n hµng ®Þa èc n«ng d©n cho vay cã b¶o ®¶m b»ng phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia". C¨n cø theo nh÷ng ®¹o dô nµy th× ng−êi n«ng d©n cã quyÒn coi phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia lµ së h÷u riªng cña m×nh vµ cã quyÒn ra khái c«ng x· ®−îc h−ëng èt-róp vµ tr¹i Êp. Nh÷ng ng−êi lËp tr¹i Êp hay èt-róp cã thÓ ®−îc Ng©n hµng n«ng d©n trî cÊp ®Ó mua ruéng ®Êt. Môc ®Ých nh÷ng ®¹o luËt vÒ ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin lµ t¹o nªn tÇng líp cu-l¾c ®Ó lµm chç dùa míi vÒ mÆt x· héi cho chÕ ®é chuyªn chÕ ë n«ng th«n, trong khi ®ã vÉn duy tr× chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña giai cÊp ®Þa chñ vµ dïng b¹o lùc ®Ó ph¸ vì c«ng x·.

ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin ®· ®Èy nhanh sù tiÕn triÓn t− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp b»ng mét thñ ®o¹n ®au ®ín nhÊt, thñ ®o¹n cã tÝnh chÊt "Phæ", trong khi vÉn duy tr× quyÒn lùc, quyÒn së h÷u vµ ®Æc quyÒn cho bän ®Þa chñ - chñ n«; chÝnh s¸ch ®ã ®· t¨ng c−êng viÖc dïng b¹o lùc t−íc ®o¹t quÇn chóng n«ng d©n c¬ b¶n, ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn giai cÊp t− s¶n n«ng th«n, giai cÊp nµy ®· cã kh¶ n¨ng mua vÐt víi gi¸ rÎ m¹t nh÷ng phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia cña bÇn n«ng.

Lª-nin gäi bé luËt ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin n¨m 1906 (vµ ®¹o luËt ban hµnh ngµy 14 (27) th¸ng S¸u 1910) lµ b−íc thø hai, sau cuéc c¶i çch n¨m 1861, trªn con ®−êng biÕn chÕ ®é chuyªn chÕ n«ng n« thµnh chÕ ®é qu©n chñ t− s¶n. Lª-nin viÕt: ""ViÖc kÐo dµi" trËt tù cò vµ chÕ ®é ruéng ®Êt n«ng n« cò mµ Xt«-l−-pin ®· thùc hiÖn, lµ ë chç l¹i më thªm ®−îc mét çi n¾p an toµn, ®ång thêi lµ çi n¾p an toµn cuèi cïng mµ ng−êi ta cã thÓ më ®−îc kh«ng cÇn ph¶i t−íc ®o¹t toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 353). MÆc dï chÝnh phñ ra søc tuyªn truyÒn viÖc ®−a n«ng d©n ra khái c«ng x·, nh−ng ë phÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u trong 9 n¨m (tõ n¨m 1907 ®Õn n¨m 1915) chØ cã kho¶ng chõng 2 triÖu r−ìi hé n«ng d©n ra


khái çc c«ng x·. KÎ sö dông quyÒn rót ra khái c«ng x· tr−íc tiªn lµ giai cÊp t− s¶n n«ng th«n, b»ng çch ®ã chóng cã kh¶ n¨ng cñng cè nÒn kinh tÕ cña chóng. Còng cã mét bé phËn bÇn n«ng rót ra khái c«ng x·, hä b¸n phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia cña m×nh vµ ®o¹n tuyÖt h¼n víi lµng quª. NÒn kinh tÕ tiÓu n«ng bÞ thiÕu thèn vÉn nghÌo nµn vµ l¹c hËu nh− x−a kia.

ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin, do kh«ng thñ tiªu ®−îc m©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a toµn thÓ n«ng d©n vµ bän ®Þa chñ nªn ®· lµm cho quÇn chóng n«ng d©n tiÕp tôc bÞ ph¸ s¶n, vµ lµm s©u s¾c thªm nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp gi÷a tÇng líp phó n«ng vµ bÇn n«ng. ⎯ 151.

65 Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 17 (18 ®Õn 30) th¸ng Giªng 1912 t¹i Pra-ha. Çc phiªn häp cña héi nghÞ tiÕn hµnh trong Cung nh©n d©n, t¹i phßng lµm viÖc cña ban biªn tËp b¸o d©n chñ - x· héi TsÐc

Trªn 20 tæ chøc ®¶ng ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù héi nghÞ. Tham dù héi nghÞ cã çc ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, vïng Trung t©m c«ng nghiÖp, Xa-ra-tèp, Ti-phlÝt, Ba-cu, Ni-c«-lai-Ðp, Ca-dan, Ki-Ðp, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p, §¬-vin-xc¬ vµ Vin-n«. Nh÷ng sù truy n· cña c¶nh s¸t vµ nh÷ng khã kh¨n kh¸c ®· c¶n trë lµm cho nh÷ng ®¹i biÓu cña çc tæ chøc ®¶ng ë nh÷ng n¬i sau ®©y kh«ng tíi dù héi nghÞ ®−îc: £-ca-tª-rin-bua, Ti-u-men, U-pha, Xa-ma-ra, Ni-gi¬- ni Nèp-g«-rèt, Xoãc-m«-v«, Lu-gan-xc¬, R«-xtèp trªn s«ng §«n, B¸c-na-un vµ mét sè n¬i kh¸c. Nh÷ng tæ chøc trªn ®Òu göi çc b¶n tuyªn bè t¸n thµnh héi nghÞ. Tham dù héi nghÞ cã çc ®¹i biÓu cña ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ⎯ b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", ban biªn tËp "B¸o c«ng nh©n", Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc, tæ vËn chuyÓn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trõ hai ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, cßn l¹i tÊt c¶ ®¹i biÓu ®Òu thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch.

Trong sè çc ®¹i biÓu tham dù héi nghÞ cã G. C. Oãc-®gi«- ni-kÝt-dª ⎯ ®¹i biÓu tæ chøc Ti-phlÝt, X. X. Xpan-®a-ri-an ⎯ ®¹i biÓu cña Ba-cu, E. P. ¤-nu-phri-Ðp ⎯ ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua, Ph. I. G«- l«-sª-kin ⎯ ®¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va, N. A. Xª-ma-sc« ⎯ ®¹i biÓu cho Ban chÊp hµnh tæ chøc ë ngoµi n−íc, I. A. Pi-¸t-ni-tx¬-ki ⎯ ®¹i biÓu cho tæ vËn chuyÓn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng.

V. I. Lª-nin tham gia héi nghÞ víi t− çch ®¹i biÓu cña ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng.

Trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ cã nh÷ng vÊn ®Ò: 1) Çc b¸o ço (b¸o ço cña Ban tæ chøc ë Nga, çc b¸o ço cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng, cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, v. v.); 2) ViÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu; 3) T×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng; 4) BÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV; 5) §¶ng ®oµn trong §u-ma; 6) B¶o hiÓm nhµ n−íc ®èi víi c«ng nh©n; 7) Phong trµo b·i c«ng vµ çc c«ng ®oµn; 8) "Cuéc vËn ®éng thØnh cÇu"; 9) VÒ chñ nghÜa thñ tiªu; 10) nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi; 11) S¸ch b¸o ®¶ng; 12) Nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc; 13) C«ng t¸c ®¶ng ë ngoµi n−íc; 14) BÇu cö; 15) Çc vÊn ®Ò kh¸c. C¶ th¶y cã 23 phiªn häp.

Lª-nin ®· l·nh ®¹o héi nghÞ ®¹i biÓu. Khai m¹c héi nghÞ, Lª- nin ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu, ®äc çc b¸o ço vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng, vÒ ho¹t ®éng cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa; Lª-nin ®· ra çc th«ng b¸o, tham gia çc cuéc th¶o luËn vÒ ho¹t ®éng cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, vÒ nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi, vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc ®¶ng ë ngoµi n−íc vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c; Lª-nin còng ®· tiÕn hµnh ghi chÐp çc b¶n b¸o ço cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng. Ng−êi lµ t¸c gi¶ çc dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña héi nghÞ ®¹i biÓu. Çc nghÞ quyÕt mµ héi nghÞ ®¹i biÓu th«ng qua ®· ®−îc Lª-nin hiÖu ®Ýnh cÈn thËn. Cho ®Õn nay vÉn ch−a t×m ®−îc çc biªn b¶n cña héi nghÞ ®¹i biÓu. Çc b¶n ghi biªn b¶n cña mét sè phiªn häp hiÖn cßn gi÷ ®−îc th× qu¸ rêi r¹c vµ kh«ng hoµn chØnh.

Trong phiªn häp thø nhÊt héi nghÞ ®¹i biÓu ®· nghe b¸o ço cña G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª vÒ ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. Trong nghÞ quyÕt, theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin, héi nghÞ ®¹i biÓu ®· v¹ch râ tÇm quan träng to lín cña c«ng t¸c mµ Ban tæ chøc ë Nga ®· tiÕn hµnh nh»m ®oµn kÕt tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng ë Nga vµ kh«i phôc l¹i ®¶ng (xem tËp nµy, tr. 170). HÇu hÕt mäi tæ chøc ®¶ng ®· ho¹t ®éng ë trong n−íc ®Òu cö ®¹i biÓu ®Õn dù héi nghÞ ®¹i biÓu, v× thÕ trong mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt, héi nghÞ tuyªn bè r»ng héi nghÞ nµy "®−îc x¸c ®Þnh lµ cã thÈm quyÒn nh− héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ c¬ quan tèi cao cña ®¶ng". Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha trªn thùc tÕ ®· gi÷ vai trß cña mét ®¹i héi ®¶ng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua mét nghÞ quyÕt ®Æc biÖt vÒ vÊn ®Ò v¾ng mÆt cña çc ®¹i biÓu çc trung t©m d©n téc. Çc tæ chøc


d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc ®· mÊy lÇn ®−îc mêi tham dù héi nghÞ ®¹i biÓu, nh−ng çc c¬ quan l·nh ®¹o cña çc tæ chøc nµy: Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i Bun, Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va, Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a, ch¼ng nh÷ng kh«ng muèn tham gia vµo c«ng t¸c cña héi nghÞ ®¹i biÓu, mµ cßn tiÕn hµnh mét cuéc vËn ®éng kh«ng thõa nhËn héi nghÞ ®¹i biÓu. Héi nghÞ ®¹i biÓu cho r»ng mäi tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc nh÷ng ®¹i biÓu cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc kh«ng ®Õn dù lµ thuéc vÒ çc trung t©m cña nh÷ng tæ chøc nµy. Héi nghÞ ®¹i biÓu ñy nhiÖm cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga phÊn ®Êu kh«ng ngõng ®Ó thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ b×nh th−êng víi çc tæ chøc cña çc d©n téc, vµ héi nghÞ tá lßng tin ch¾c r»ng "bÊt chÊp mäi trë ng¹i, c«ng nh©n d©n chñ - x· héi tÊt c¶ çc d©n téc ë Nga sÏ ®ång t©m nhÊt trÝ kÒ vai s¸t çnh ®Êu tranh cho sù nghiÖp cña giai cÊp v« s¶n vµ chèng l¹i mäi kÎ thï cña giai cÊp c«ng nh©n" (nh− trªn, tr. 174).

B¶n b¸o ço cña Lª-nin "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" vµ nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ph©n tÝch s©u s¾c t×nh h×nh chÝnh trÞ trong n−íc, ®· chØ râ r»ng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng ®· t¨ng lªn. Héi nghÞ nhÊn m¹nh r»ng nhiÖm vô giai cÊp v« s¶n ®ang l«i cuèn n«ng d©n theo m×nh ®Ó giµnh chÝnh quyÒn, vÉn cßn lµ nhiÖm vô cña cuéc çch m¹ng d©n chñ ë Nga nh− tr−íc ®©y.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th¶o luËn çc b¸o ço cña çc tæ chøc ®Þa ph−¬ng. Héi nghÞ v¹ch râ r»ng c«ng t¸c ®¶ng t¹i çc ®Þa ph−¬ng ®ang tiÕn hµnh theo tinh thÇn b¶o vÖ vµ cñng cè çc tæ chøc ®¶ng vµ çc nhãm bÊt hîp ph¸p, theo tinh thÇn ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu. Héi nghÞ chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c d©n chñ - x· héi trong çc tæ chøc c«ng nh©n cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ hîp ph¸p.

C«ng viÖc hÕt søc quan träng cña héi nghÞ ®¹i biÓu lµ quÐt s¹ch nh÷ng phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa ra khái ®¶ng. Nh÷ng nghÞ quyÕt mµ héi nghÞ ®· th«ng qua nh− "VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu", "VÒ tæ chøc cña ®¶ng ë ngoµi n−íc" ®· cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt nguyªn t¾c vµ thùc tiÔn. Ph¸i thñ tiªu tËp hîp chung quanh hai t¹p chÝ hîp ph¸p: "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng". Héi nghÞ tuyªn bè r»ng "nhãm "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", do hµnh ®éng cña hä, ®· hoµn toµn tù ®Æt m×nh ra ngoµi ®¶ng". Ph¸i thñ tiªu ®· bÞ khai trõ khái §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Héi nghÞ ®· lªn ¸n ho¹t ®éng cña

çc nhãm chèng ®¶ng ë ngoµi n−íc ⎯ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i "TiÕng nãi", ph¸i "TiÕn lªn", ph¸i T¬-rèt-xki. Héi nghÞ ®¹i biÓu thõa nhËn r»ng sù tån t¹i ë ngoµi n−íc mét tæ chøc ®¶ng thèng nhÊt ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c gióp ®ì ®¶ng d−íi sù kiÓm tra vµ l·nh ®¹o cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt, vµ chØ ra r»ng çc nhãm ë ngoµi n−íc "nÕu kh«ng chÞu phôc tïng trung t©m phô tr¸ch c«ng t¸c d©n chñ - x· héi ë Nga, tøc lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ nÕu g©y ph¸ ho¹i tæ chøc b»ng çch liªn hÖ riªng víi phong trµo trong n−íc kh«ng th«ng qua Ban chÊp hµnh trung −¬ng, th× ®Òu kh«ng thÓ mang danh hiÖu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". Nh÷ng nghÞ quyÕt nµy ®· gi÷ mét vai trß rÊt lín lao trong viÖc cñng cè sù thèng nhÊt cña ®¶ng m¸c-xÝt ë Nga.

VÊn ®Ò tham gia cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong c«ng t¸c cña héi nghÞ ®¹i biÓu. Héi nghÞ nhÊn m¹nh r»ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña ®¶ng trong cuéc bÇu cö vµ cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë ngay trong §u-ma lµ tuyªn truyÒn cã tÝnh chÊt giai cÊp vµ x· héi chñ nghÜa vµ tæ chøc giai cÊp c«ng nh©n. Héi nghÞ ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña c−¬ng lÜnh tèi thiÓu lµm khÈu hiÖu vËn ®éng bÇu cö chñ yÕu cña ®¶ng trong cuéc bÇu cö §u-ma: chÕ ®é céng hßa d©n chñ; ngµy lµm viÖc 8 giê; tÞch thu toµn bé ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

Héi nghÞ ®· thèng nhÊt hai ®iÓm trong ch−¬ng tr×nh nghÞ sù: nh÷ng vÊn ®Ò tæ chøc vµ vÊn ®Ò vÒ phong trµo b·i c«ng vµ çc c«ng ®oµn. VÒ c¶ hai ®iÓm nµy ®· ®−a ra mét nghÞ quyÕt chung ⎯ "VÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng". Trong lêi ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, Lª-nin ®· chØ ra nh÷ng h×nh thøc ®éc ®¸o cña c«ng t¸c tæ chøc mµ nh÷ng nhiÖm vô cña thêi cuéc ®ang ®Ò ra. ViÖc thµnh lËp çc chi bé ®¶ng nhá vÒ c¬ cÊu thµnh phÇn, c¬ ®éng, linh ho¹t, Lª-nin nãi, ph¶i b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn ®−êng lèi cña ®¶ng trong mçi lÜnh vùc ho¹t ®éng hîp ph¸p, ph¶i lµm cho toµn bé ho¹t ®éng hîp ph¸p thÊm nhuÇn tÝnh ®¶ng. Lª- nin chØ râ ý nghÜa cña viÖc çc tæ chøc ®¶ng biÕt kh«n khÐo lîi dông mäi h×nh thøc ho¹t ®éng hîp ph¸p, tr−íc hÕt lµ ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn trong §u-ma, cña çc c«ng ®oµn vµ çc héi hîp ph¸p cña c«ng nh©n. TÊt c¶ nh÷ng ®Ò nghÞ mµ Lª-nin ®−a ra trong bµi ph¸t biÓu cña Ng−êi vÒ vÊn ®Ò tæ chøc, ®Òu ®−îc ®−a vµo nghÞ quyÕt do héi nghÞ th«ng qua.

Trong nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi, cã chØ râ r»ng çc tæ chøc ®¶ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch cho n«ng d©n hiÓu râ mèi quan hÖ gi÷a n¹n ®ãi víi chÝnh


s¸ch cña chÕ ®é Nga hoµng vµ cÇn ph¶i h−íng tÝnh tÝch cùc cña quÇn chóng vµo cuéc ®Êu tranh cã tæ chøc ®Ó chèng l¹i chÕ ®é qu©n chñ cña Nga hoµng.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· phª chuÈn dù th¶o ⎯ do Lª-nin ®Ò nghÞ ⎯ söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng, ®iÒu lÖ nµy ®· ®−îc §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng häp n¨m 1907 th«ng qua. T¹i héi nghÞ ®¹i biÓu, b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®−îc x¸c nhËn lµ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng. Lª-nin ®−îc bÇu vµo ban biªn tËp cña C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng. Héi nghÞ ®· ®¸nh gi¸ nh÷ng c«ng lao cña tê "B¸o c«ng nh©n" trong sù nghiÖp ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ ®¶ng vµ tÝnh ®¶ng, ®· kªu gäi çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng ñng hé tê b¸o vÒ mäi mÆt vµ tuyªn bè "B¸o c«ng nh©n" lµ c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng.

Trong b¸o ço vÒ Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa vµ trong nh÷ng lêi gi¶i ®¸p çc c©u hái cña çc ®¹i biÓu, Lª-nin ®· lµm s¸ng tá mét çch toµn diÖn ho¹t ®éng cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Ng−êi ®Æc biÖt ®Ò cËp ®Õn t×nh h×nh trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, ®Õn cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng vµ ph¸i c¶i l−¬ng. Lª-nin nãi r»ng trong néi bé §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, tr«ng bÒ ngoµi th× cã vÎ thèng nhÊt, ®· ph¸t sinh nh÷ng khuynh h−íng kh¸c nhau, nh÷ng khuynh h−íng nµy ®ang "béc lé ra ngoµi", r»ng sù xung ®ét gi÷a ph¸i c¶i l−¬ng vµ ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng lµ kh«ng tr¸nh khái. Ng−êi phª b×nh gay g¾t hµnh vi c¬ héi chñ nghÜa cña mét sè ñy viªn cña ®oµn ®¹i biÓu §øc trong Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa.

Héi nghÞ ®¹i biÓu ®· th«ng qua mét sè nghÞ quyÕt quan träng vÒ çc vÊn ®Ò quèc tÕ. Héi nghÞ v¹ch ra ý nghÜa quèc tÕ cña cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n Trung-quèc, cuéc ®Êu tranh nµy dÉn ®Õn viÖc gi¶i phãng ch©u ¸ vµ ph¸ vì sù thèng trÞ cña giai cÊp t− s¶n ch©u ¢u; héi nghÞ lªn tiÕng ph¶n ®èi chÝnh s¸ch b¹o lùc cña chÕ ®é Nga hoµng vµ chñ nghÜa ®Õ quèc Anh ®èi víi Ba-t− (I-r¨ng); héi nghÞ v¹ch râ sù thèng nhÊt çc nhiÖm vô cña c«ng nh©n Nga vµ PhÇn-lan trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng vµ chèng giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng. Çc ®¹i biÓu cña héi nghÞ ®· göi ®Õn §¶ng d©n chñ - x· héi §øc lêi chµo mõng, do Lª-nin viÕt theo ®Ò nghÞ cña héi nghÞ ®¹i biÓu, nh©n dÞp ®¶ng giµnh ®−îc th¾ng lîi lín trong cuéc bÇu cö vµo Quèc héi §øc. Nh÷ng quyÕt ®Þnh ®ã cña héi nghÞ ®¹i biÓu ®· ph¶n ¸nh mét çch s¸ng tá nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n.

Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha ®· bÇu ra Ban chÊp hµnh trung −¬ng

cña ®¶ng. Thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng gåm cã Lª-nin, Ph. I. G«-l«-sª-kin, G. C. Oãc-®gi«-ni-kÝt-dª, X. X. Xpan-®a-ri-an vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Héi nghÞ ®¹i biÓu giao cho Ban chÊp hµnh trung −¬ng quyÒn chØ ®Þnh bæ sung. Trong phiªn häp ®Çu tiªn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng tiÕn hµnh trong nh÷ng ngµy héi nghÞ ®¹i biÓu ®ang lµm viÖc, ®· chØ ®Þnh bæ sung I. V. Xta-lin vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. §Ò phßng khi nh÷ng ñy viªn chÝnh thøc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng bÞ b¾t, héi nghÞ ®· bÇu thªm çc ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng lµ A. X. Bóp-nèp, M.I. Ca-li-nin, E. §. Xta-x«-va, X. G. Sau-mi-an. VÒ sau nµy trong thµnh phÇn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cßn ®−a thªm G. I. Pª-t¬- rèp-xki vµ I-a. M. XvÐc-®lèp. Mét trung t©m thùc tiÔn ⎯ Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ ®· ®−îc thµnh lËp ®Ó l·nh ®¹o c«ng t¸c çch m¹ng ë Nga. Lª-nin ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa.

Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®ãng mét vai trß xuÊt s¾c trong viÖc x©y dùng ®¶ng b«n-sª-vÝch, mét ®¶ng kiÓu míi. Héi nghÞ ®· tæng kÕt c¶ mét giai ®o¹n lÞch sö cña cuéc ®Êu tranh cña ph¸i b«n-sª-vÝch chèng l¹i ph¸i men- sª-vÝch, ®· cñng cè th¾ng lîi cña ph¸i b«n-sª-vÝch. Bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu ®· bÞ ®uæi ra khái ®¶ng. Trªn c¬ së nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu, çc tæ chøc ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng ®· ®oµn kÕt l¹i. Héi nghÞ ®· cñng cè ®¶ng thµnh mét tæ chøc toµn Nga. Héi nghÞ ®· x¸c ®Þnh ®−êng lèi chÝnh trÞ vµ s¸ch l−îc cña ®¶ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña cao trµo çch m¹ng míi. Sau khi quÐt s¹ch nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa ra khái hµng ngò cña m×nh, ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· l·nh ®¹o mét cao trµo ®Êu tranh çch m¹ng míi, m¹nh mÏ cña quÇn chóng nh©n d©n. Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha cã ý nghÜa quèc tÕ to lín. Nã ®· chØ ra cho çc phÇn tö çch m¹ng cña çc ®¶ng trong Quèc tÕ II mét mÉu mùc ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng chñ nghÜa c¬ héi b»ng çch tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®ã cho tíi lóc ®o¹n tuyÖt hoµn toµn vÒ mÆt tæ chøc víi nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa. ⎯ 157.


67 Ph¸i Bun ("Tæng héi c«ng nh©n Do-th¸i ë LÝt-va, Ba-lan vµ Nga") ®−îc thµnh lËp n¨m 1897 t¹i ®¹i héi thµnh lËp cña çc nhãm d©n


chñ - x· héi Do-th¸i häp t¹i Vin-n«; ph¸i Bun tËp hîp chñ yÕu lµ nh÷ng phÇn tö nöa v« s¶n trong thî thñ c«ng ng−êi Do-th¸i thuéc çc tØnh miÒn T©y n−íc Nga. Trong §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (1898), ph¸i Bun gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "nh− mét tæ chøc tù trÞ, chØ ®éc lËp trong nh÷ng vÊn ®Ò cã quan hÖ ®Æc biÖt víi giai cÊp v« s¶n ng−êi Do-th¸i" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 14).

Ph¸i Bun lµ ®¹i biÓu cña chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa ph©n lËp trong phong trµo c«ng nh©n Nga. Th¸ng T− 1901 §¹i héi IV cña ph¸i Bun ra quyÕt ®Þnh thay ®æi nh÷ng quan hÖ vÒ tæ chøc víi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga mµ §¹i héi I cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· quy ®Þnh. Trong nghÞ quyÕt cña m×nh, ®¹i héi cña ph¸i Bun tuyªn bè r»ng hä coi §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ mét tæ hîp cã tÝnh chÊt liªn bang cña çc tæ chøc d©n téc, vµ ph¸i Bun nªn tham gia vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga nh− mét bé phËn cña liªn bang.

Trong §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, sau khi ®¹i héi b¸c bá yªu s¸ch cña ph¸i Bun ®ßi thõa nhËn hä lµ ®¹i biÓu duy nhÊt cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i, ph¸i Bun ®· rót ra khái ®¶ng. N¨m 1906, trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña ®¶ng, ph¸i Bun l¹i gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Trong néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ph¸i Bun lu«n lu«n ñng hé çnh c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng ("ph¸i kinh tÕ", ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i thñ tiªu), ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i b«n-sª-vÝch vµ chñ nghÜa b«n-sª-vÝch. Ph¸i Bun ®em yªu s¸ch vÒ quyÒn tù trÞ d©n téc vÒ v¨n hãa ®èi lËp víi yªu cÇu cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña ph¸i b«n-sª-vÝch vÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt. Trong thêi kú chÕ ®é ph¶n ®éng cña Xt«-l−-pin vµ cao trµo çch m¹ng míi, ph¸i Bun gi÷ lËp tr−êng cña chñ nghÜa thñ tiªu, tÝch cùc tham gia vµo viÖc lËp Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt 1914 - 1918 ph¸i Bun theo lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«- vanh. N¨m 1917 ph¸i Bun ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, ®øng vÒ phÝa nh÷ng kÎ thï cña Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi ®Ó ®Êu tranh. Trong nh÷ng n¨m can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn bän cÇm ®Çu ph¸i Bun døt kho¸t ®i theo çc lùc l−îng ph¶n çch m¹ng. §ång thêi trong sè nh÷ng thµnh viªn th−êng cña ph i Bun ®· xuÊt hiÖn sù biÕn chuyÓn theo h−íng hîp t c víi ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Th¸ng Ba 1921 ph¸i Bun tù gi¶i t¸n, mét sè

thµnh viªn cña nã ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng céng s¶n (b«n-sª-vÝch) Nga theo nh÷ng nguyªn t¾c chung. ⎯ 173.

68 §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng Quèc Ba-lan vµ LÝt-va ⎯ mét ®¶ng çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n Ba-lan, xuÊt hiÖn vµo n¨m 1893, tho¹t ®Çu lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan, råi tõ th¸ng T¸m 1900, sau ®¹i héi çc tæ chøc d©n chñ- x· héi V−¬ng quèc Ba- lan vµ LÝt-va, t¹i ®ã ®· hîp nhÊt nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ mét bé phËn nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi LÝt-va, ®−îc gäi lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. C«ng lao cña ®¶ng nµy lµ ë chç ®· h−íng phong trµo c«ng nh©n Ba-lan ®i tíi chç liªn minh víi phong trµo c«ng nh©n Nga, vµ ®· ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa d©n téc.

Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ®Êu tranh d−íi nh÷ng khÈu hiÖu gÇn gòi víi nh÷ng khÈu hiÖu cña ®¶ng b«n-sª-vÝch, ®· gi÷ lËp tr−êng kh«ng khoan nh−îng ®èi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. §ång thêi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ph¹m mét sè sai lÇm: hä kh«ng hiÓu lý luËn cña Lª-nin vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, kh«ng hiÓu vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng trong çch m¹ng d©n chñ, ®¸nh gi¸ thÊp vai trß cña n«ng d©n lµ ®ång minh cña giai cÊp c«ng nh©n, vµ ®¸nh gi¸ thÊp ý nghÜa cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc. Trong khi phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt- va, V. I. Lª-nin ®ång thêi còng nªu lªn nh÷ng c«ng lao cña ®¶ng nµy ®èi víi phong trµo çch m¹ng Ba-lan. Ng−êi v¹ch ra r»ng nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Ba-lan "lËp ra lÇn ®Çu tiªn mét ®¶ng thuÇn tuý v« s¶n ë Ba-lan, ®· tuyªn bè çi nguyªn t¾c cùc kú träng yÕu lµ sù liªn minh chÆt chÏ nhÊt cña c«ng nh©n Ba-lan víi c«ng nh©n Nga trong cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña hä" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 20, tr. 510). Trong §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp n¨m 1906, §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· ®−îc kÕt n¹p vµo §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch lµ mét tæ chøc khu vùc.

Sau thÊt b¹i cña çch m¹ng 1905 - 1907, trong §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va xuÊt hiÖn nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò néi bé ®¶ng; ®Çu n¨m 1912 nh÷ng sù bÊt ®ång nµy ®· dÉn tíi chç ph©n liÖt §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan thµnh, mét bªn lµ ph¸i ñng hé Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va (®−îc gäi lµ "ph¸i


Da-gi«n-®èp"), ph¸i nµy ®i theo ®−êng lèi ®iÒu hßa trong th¸i ®é ®èi víi ph¸i thñ tiªu vµ cã lóc trªn thùc tÕ ñng hé trµo l−u chèng b«n-sª-vÝch ë trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vµ, bªn kia lµ mét nhãm dùa vµo çc tæ chøc ®¶ng ë V¸c-sa-va vµ Lèt-d¬ (®−îc gäi lµ "ph¸i R«-d¬-la-mèp"), nhãm nµy thiÕt lËp mèi liªn hÖ víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch vµ ñng hé ®−êng lèi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914 - 1918) §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i bän Pin-xót-xki vµ ph¸i d©n chñ - d©n téc, lµ nh÷ng kÎ ñng hé bän ®Õ quèc n−íc ngoµi, vµ ®· gi÷ mét lËp tr−êng, nh×n chung, gÇn víi lËp tr−êng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Nh−ng §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va còng ®· ph¹m mét sè sai lÇm, ®· kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh triÖt ®Ó víi ph¸i gi÷a vµ ph¸i ®iÒu hßa.

§¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va ®· hoan nghªnh cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i vµ triÓn khai cuéc ®Êu tranh cho th¾ng lîi cña çch m¹ng v« s¶n ë Ba-lan. Th¸ng Ch¹p 1918 t¹i §¹i héi thèng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba- lan "ph¸i t¶", c¶ hai ®¶ng ®· thèng nhÊt l¹i vµ lËp thµnh §¶ng c«ng nh©n céng s¶n Ba-lan. ⎯ 173.

69 §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ⎯ ®¶ng tiÓu t− s¶n ë Nga; xuÊt hiÖn vµo cuèi n¨m 1901 - ®Çu n¨m 1902 do kÕt qu¶ cña sù hîp nhÊt nh÷ng nhãm vµ tiÓu tæ d©n tóy kh¸c nhau ("Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, v. v.). Çc c¬ quan ng«n luËn chÝnh thøc cña ®¶ng nµy lµ tê b¸o "N−íc Nga çch m¹ng" (1900 - 1905) vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin çch m¹ng Nga" (1901 - 1905). §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng kh«ng nhËn thÊy nh÷ng sù kh¸c biÖt vÒ giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ nh÷ng ng−êi së h÷u nhá, lµm lu mê sù ph©n hãa giai cÊp vµ nh÷ng m©u thuÉn trong néi bé n«ng d©n, phñ nhËn vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong çch m¹ng. Nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ sù pha trén cã tÝnh chÊt chiÕt trung gi÷a nh÷ng t− t−ëng cña chñ nghÜa d©n tóy vµ chñ nghÜa xÐt l¹i. Theo çch diÔn ®¹t cña Lª-nin, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng m−u toan "dïng nh÷ng m¶nh v¸ "phª ph¸n" hîp thêi trang c¬ héi chñ nghÜa ®èi víi chñ nghÜa M¸c" ®Ó v¸ vÝu "nh÷ng chç r¸ch cña chñ nghÜa d©n tóy" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t- xc¬-va, t. 11, tr. 357 - 358. S¸ch l−îc khñng bè ç nh©n mµ §¶ng

x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng truyÒn b¸ nh− lµ mét ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh c¬ b¶n chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, ®· g©y tæn h¹i lín cho phong trµo çch m¹ng, g©y khã kh¨n cho sù nghiÖp tæ chøc quÇn chóng ®Ó ®Êu tranh çch m¹ng.

C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®Ò ra viÖc thñ tiªu chÕ ®é t− h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ chuyÓn giao ruéng ®Êt ®ã cho c«ng x· sö dông, viÖc thùc hiÖn "nguyªn t¾c lao ®éng" vµ "chÕ ®é b×nh qu©n" sö dông ruéng ®Êt, còng nh− sù ph¸t triÓn hîp t¸c x·. Trong b¶n c−¬ng lÜnh ®ã, c−¬ng lÜnh mµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng gäi lµ "x· héi hãa ruéng ®Êt", trong thùc tÕ kh«ng cã tÝ g× lµ x· héi chñ nghÜa c¶. Khi ph©n tÝch c−¬ng lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, V. I. Lª- nin ®· chØ ra r»ng viÖc duy tr× nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ kinh tÕ t− nh©n trªn ruéng ®Êt chung kh«ng thñ tiªu ®−îc sù thèng trÞ cña t− b¶n, kh«ng gi¶i phãng ®−îc n«ng d©n lao ®éng khái ¸ch bãc lét vµ sù ph¸ s¶n; sù hîp t¸c trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa t− b¶n còng kh«ng thÓ lµ biÖn ph¸p cøu gióp nh÷ng ng−êi tiÓu n«ng, bëi v× sù hîp t¸c ®ã lµm giµu cho giai cÊp t− s¶n n«ng th«n. §ång thêi Lª-nin v¹ch ra r»ng nh÷ng ®ßi hái vÒ viÖc b×nh qu©n sö dông ruéng ®Êt kh«ng ph¶i lµ x· héi chñ nghÜa, nh−ng cã tÝnh chÊt d©n chñ - çch m¹ng vµ tiÕn bé vÒ mÆt lÞch sö, v× nh÷ng ®ßi hái ®ã nh»m chèng l¹i chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ ph¶n ®éng.

§¶ng b«n-sª-vÝch v¹ch trÇn nh÷ng m−u toan cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ngôy trang lµ ng−êi x· héi chñ nghÜa; ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn tr× chèng §¶ng x· héi chñ nghÜa- çch m¹ng ®Ó giµnh ¶nh h−ëng ®èi víi n«ng d©n, v¹ch râ sù tai h¹i cña s¸ch l−îc khñng bè ç nh©n cña hä ®èi víi phong trµo c«ng nh©n. Nh−ng ®ång thêi, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cã nh÷ng tháa thuËn t¹m thêi víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng trong cuéc ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng.

TÝnh kh«ng thuÇn nhÊt vÒ giai cÊp cña n«ng d©n ®· g©y ra tÝnh chÊt kh«ng kiªn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ t− t−ëng vµ sù t¶n m¹n vÒ tæ chøc ë trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, g©y ra sù dao ®éng th−êng xuyªn cña hä gi÷a giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ giai cÊp v« s¶n. Ngay trong thêi kú çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®· t¸ch ra hai çnh: çnh h÷u lËp ra §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n hîp ph¸p, xÐt vÒ quan ®iÓm th× ®¶ng nµy gÇn víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; vµ çnh t¶ lËp ra Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch


m¹ng "ph¸i tèi ®a" cã tÝnh chÊt nöa v« chÝnh phñ. Trong thêi kú chÕ ®é ph¶n ®éng cña Xt«-l−-pin, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng bÞ hçn lo¹n hoµn toµn vÒ t− t−ëng vµ tæ chøc. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®a sè ®¶ng viªn §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng theo lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s« - vanh.

Sau th¾ng lîi cña Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng cïng víi ph¸i men-sª-vÝch vµ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn lµ chç dùa chñ yÕu cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n- ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng, cßn çc thñ lÜnh cña ®¶ng ®ã (Kª- ren-xki, ¸p-kxen-chi-Ðp, TsÐc-nèp) th× tham gia vµo chÝnh phñ ®ã. §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ®· tõ chèi kh«ng ñng hé yªu s¸ch cña n«ng d©n ®ßi thñ tiªu chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, ®· chñ tr−¬ng duy tr× chÕ ®é së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ; çc bé tr−ëng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng trong ChÝnh phñ l©m thêi ®· ph¸i çc ®éi qu©n trõng ph¹t chèng l¹i nh÷ng n«ng d©n chiÕm ruéng ®Êt cña ®Þa chñ.

Cuèi th¸ng M−êi mét 1917 çnh t¶ trong §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lËp ra §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng çnh t¶ ®éc lËp. Nh»m duy tr× ¶nh h−ëng cña m×nh trong quÇn chóng n«ng d©n, §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng çnh t¶ vÒ h×nh thøc ®· thõa nhËn ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ tháa thuËn víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, nh−ng ch¼ng bao l©u chóng l¹i ®i vµo con ®−êng ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Trong nh÷ng n¨m can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¸ ho¹i, ph¶n çch m¹ng, tÝch cùc ñng hé bän can thiÖp vµ bän b¹ch vÖ, tham gia vµo nh÷ng ©m m−u ph¶n çch m¹ng, tæ chøc nh÷ng hµnh ®éng khñng bè chèng l¹i çc nhµ ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc x«-viÕt vµ cña §¶ng céng s¶n. Sau khi cuéc néi chiÕn kÕt thóc, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng tiÕp tôc ho¹t ®éng thï ®Þch chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt ë trong n−íc vµ trong bän b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 179.

70 Nãi vÒ tê b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" (xem chó thÝch 6). ⎯ 196. 71 Nãi vÒ viÖc phª chuÈn Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®−îc bÇu ra t¹i Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc häp t¹i Pa-ri th¸ng Ch¹p n¨m 1911. Cuéc héi nghÞ ®ã ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "trªn c¬ së kh«ng chÊp nhËn bÊt kú sù tháa thuËn nµo dï gi¸n tiÕp hay

trùc tiÕp víi ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i "TiÕng nãi"", "trªn c¬ së thùc hiÖn ®−êng lèi thùc sù cña ®¶ng". Trong nghÞ quyÕt cña héi nghÞ cã chØ râ: "Khi thµnh lËp Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ bÇu ra Ban chÊp hµnh cña tæ chøc nµy, héi nghÞ quyÕt ®Þnh: ë kh¾p çc ®Þa ph−¬ng ph¶i tæ chøc çc ban cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc ®ã vµ cÇn ph¶i l«i cuèn vµo çc ban nµy tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng, ®ång t×nh ñng hé Ban tæ chøc ë Nga, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ "B¸o c«ng nh©n"" ("§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 262 - 263). Trong Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc do héi nghÞ bÇu ra, cã N. A. Xª- ma-sc«, M. Ph. Vla-®i-mia-xki, I-nÐt-xa ¸c-m¨ng vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Ho¹t ®éng cña Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña V. I. Lª-nin.

Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, khi phª chuÈn Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc, ®· lªn ¸n ho¹t ®éng cña tÊt c¶ çc nhãm chèng ®¶ng ë ngoµi n−íc vµ thõa nhËn r»ng sù tån t¹i ë ngoµi n−íc mét tæ chøc ®¶ng thèng nhÊt tiÕn hµnh c«ng t¸c d−íi sù kiÓm tra vµ l·nh ®¹o cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt.

Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®oµn kÕt çc lùc l−îng cña ®¶ng, trong cuéc ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ph¸i ®iÒu hßa, ph¸i T¬-rèt-xki vµ nh÷ng tªn c¬ héi chñ nghÜa kh¸c. Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc h−ëng øng tÊt c¶ mäi sù kiÖn quan träng nhÊt ë Nga vµ ñng hé nh÷ng biÖn ph¸p l·nh ®¹o c«ng t¸c ®¶ng vµ phong trµo çch m¹ng ë Nga, còng nh− ®· gióp ®ì Ban chÊp hµnh trung −¬ng xuÊt b¶n s¸ch b¸o cña ®¶ng ë ngoµi n−íc.

Th¸ng B¶y 1912 Lª-nin viÕt cho c«ng nh©n Thôy-sÜ r»ng Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga cña ®¶ng häp håi "th¸ng Giªng 1912, trong mét b¶n nghÞ quyÕt riªng ®· tuyªn bè kh«ng chÞu mäi tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng nhãm ng−êi Nga riªng rÏ ho¹t ®éng ë ngoµi n−íc" vµ r»ng "Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng chóng t«i cho ®Õn nay chØ thõa nhËn tæ chøc d©n chñ - x· héi Nga duy nhÊt ë n−íc ngoµi, ®ã lµ Ban chÊp hµnh çc Tæ chøc ë ngoµi n−íc vµ ph©n ban Xuy- rÝch cña nã" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 346).

Ban chÊp hµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc ngõng ho¹t ®éng vµo n¨m 1917. ⎯ 198.


72 Cuéc vËn ®éng bÇu cö Quèc héi §øc kÕt thóc vµo th¸ng Giªng 1912 b»ng th¾ng lîi lín cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®· ®−a ®−îc vµo Quèc héi §øc 110 ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi; sè ®¹i biÓu nµy thu ®−îc 4 triÖu r−ìi phiÕu bÇu.

Lêi chµo mõng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga göi §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Vorwärts", sè 22, ra ngµy 27 th¸ng Giªng 1912. ⎯ 201.

73 "Sù nghiÖp sinh ®éng" ⎯ tê b¸o hîp ph¸p ra hµng tuÇn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 20 th¸ng Giªng (2 th¸ng Hai) ®Õn ngµy 28 th¸ng T− (11 th¸ng N¨m) 1912. XuÊt b¶n ®−îc 16 sè. Tham gia tê b¸o cã L. M¸c- tèp. Ph. §an, P. ¸c-xen-rèt vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. V. I. Lª-nin ®¸nh gi¸ tê "Sù nghiÖp sinh ®éng" lµ "c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa". ⎯ 202.

74 C¨n cø theo luËt bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc, n¨m thµnh phè lín, trong ®ã cã nh÷ng cuéc bÇu cö trùc tiÕp vµ bá phiÕu l¹i, lµ: Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, Ri-ga, Ki-Ðp vµ ¤-®Ðt-xa. ⎯ 206.

75 "TiÕng nãi ruéng ®Êt" ⎯ tê b¸o hµng ngµy theo khuynh h−íng t− s¶n tù do chñ nghÜa; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 10 (23) th¸ng Giªng ®Õn ngµy 10 (23) th¸ng Ba 1912.

"Lêi nãi n−íc Nga" ⎯ tê b¸o ra hµng ngµy; xuÊt b¶n ë M¸t- xc¬-va tõ n¨m 1895 (sè ®Çu tiªn, sè ra thö, xuÊt b¶n n¨m 1894); tê b¸o nµy do I. §. X−-tin xuÊt b¶n. VÒ ph−¬ng diÖn chÝnh thøc th× lµ mét tê b¸o kh«ng ®¶ng ph¸i, nh−ng nã b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n Nga, xuÊt ph¸t tõ lËp tr−êng tù do chñ nghÜa «n hßa. Trong tê bµo nµy, viÖc th«ng tin ®−îc ®Æt ra mét çch réng r·i. §ã lµ tê b¸o ®Çu tiªn ë Nga ®· cö çc phãng viªn riªng cña m×nh ®Õn tÊt c¶ çc thµnh phè lín trong n−íc vµ ®Õn nhiÒu thñ ®« trªn thÕ giíi.

Th¸ng M−êi mét 1917, tê b¸o nµy bÞ ®ãng cöa v× ®¨ng nh÷ng tin tøc vu khèng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Tõ th¸ng Giªng 1918 b¸o nµy ®· mét vµi lÇn xuÊt b¶n d−íi nh÷ng tªn "Lêi nãi míi" vµ "Lêi nãi cña chóng ta"; th¸ng B¶y 1918 th× bÞ ®ãng cöa h¼n.

"T− t−ëng Ki-Ðp" ⎯ tê b¸o hµng ngµy, theo khuynh h−íng d©n chñ - t− s¶n, xuÊt b¶n ë Ki-Ðp tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1918. Tr−íc

n¨m 1915 tê b¸o nµy xuÊt b¶n víi phô tr−¬ng minh häa ra hµng tuÇn; tõ n¨m 1917 tê b¸o ph¸t hµnh c¶ buæi s¸ng c¶ buæi chiÒu. ⎯ 208.

76 "Phôc h−ng" ⎯ t¹p chÝ hîp ph¸p cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ th¸ng Ch¹p 1908 ®Õn th¸ng B¶y 1910, lóc ®Çu mét th¸ng ra mét sè, nh−ng n¨m 1910, mçi th¸ng ra hai sè. Céng t¸c víi t¹p chÝ nµy cã Ph. §an, L. M¸c-tèp, A. M¸c-t−-nèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ⎯ 211.

77 "T− t−ëng Nga" ⎯ t¹p chÝ v¨n häc vµ chÝnh trÞ ra hµng th¸ng; xuÊt b¶n tõ n¨m 1880 ®Õn n¨m 1918 ë M¸t-xc¬-va, tr−íc n¨m 1905 theo khuynh h−íng d©n tóy - tù do chñ nghÜa (V. M. La-vrèp lµm chñ bót cho tíi n¨m 1885). Trong nh÷ng n¨m 90 thØnh tho¶ng t¹p chÝ nµy cã ®¨ng nh÷ng bµi b¸o cña nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt. Vµo thêi kú nµy tê "T− t−ëng Nga" ®¨ng bµi cña çc nhµ v¨n tiÕn bé nh−: A. M. Goãc-ki, V. G. C«-r«-len-c«, §. N. Ma-min - Xi-bi-ri-¸c, G. I. U-xpen-xki, A.P. Tsª-khèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Sau çch m¹ng n¨m 1905, lµ c¬ quan ng«n luËn cña çnh h÷u trong §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; xuÊt b¶n d−íi sù chñ biªn cña P. B. Xt¬-ru-vª. T¹p chÝ nµy truyÒn b¸ chñ nghÜa d©n téc, chñ nghÜa "Nh÷ng çi mèc", chñ nghÜa thÇy tu vµ b¶o vÖ quyÒn së h÷u ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. ⎯ 212.

78 Nh÷ng nh©n vËt trong çc t¸c phÈm cña M. E. Xan-t−-cèp-Sª- ®rin. TvÐc-®«-«n-t«, mét g· qu¶n lý vÒ h−u, ®i lang thang, nh©n vËt trong lo¹t truyÖn ký "ë n−íc ngoµi". U-gri-um-Buèc-tsª-Ðp ⎯ lµ h×nh t−îng ch©m biÕm mét tªn thÞ tr−ëng do nhµ v¨n M. E. Xan- t−-cèp - Sª-®rin nªu lªn trong t¸c phÈm "LÞch sö cña mét thµnh phè", h×nh t−îng nµy ®· trë thµnh tªn chung ®Ó chØ bän ph¶n ®éng, nh÷ng tªn quan to ®Çn ®én vµ thiÓn cËn. ⎯ 222.

79 Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa ⎯ c¬ quan chÊp hµnh - th«ng tin th−êng trùc cña Quèc tÕ II; quyÕt ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa gåm nh÷ng ®¹i diÖn cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa cña tÊt c¶ çc n−íc, ®· ®−îc th«ng qua t¹i §¹i héi Pa-ri cña Quèc tÕ II (th¸ng ChÝn 1900). G. V. Plª-kha-nèp vµ B. N. Cri-tsÐp- xki ®−îc bÇu lµm ®¹i diÖn cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga t¹i Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Tõ n¨m 1905, V. I. Lª-nin tham gia Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa víi t− çch lµ ®¹i diÖn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. N¨m 1912, Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña ®¶ng l¹i mét lÇn n÷a bÇu V. I. Lª-nin


lµm ®¹i diÖn cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa.

B¸o ço cña Lª-nin göi Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, ®−îc coi lµ th«ng b¸o chÝnh thøc vÒ cuéc Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga võa häp, ®· ®−îc K. Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa göi cho tÊt c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ngµy 18 th¸ng Ba (lÞch míi) 1912. B¶n th«ng b¸o ®−îc göi ®i kÌm theo th«ng tri sè 4 cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa yªu cÇu çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa c«ng bè th«ng b¸o ®ã trªn c¬ quan b¸o chÝ cña m×nh. B¶n th«ng b¸o ®ã ®· ®−îc c«ng bè trªn tê "Le Peuple" ("Nh©n d©n"), c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n BØ, ngµy 23 th¸ng Ba 1912, trªn tê "Vorwärts" ("TiÕn lªn"), c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, sè 72, ra ngµy 26 th¸ng Ba 1912 (Phô tr−¬ng sè 1). B¸o "Vorwärts" ®−a thªm vµo b¶n th«ng b¸o vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu bµi b×nh luËn cã tÝnh chÊt vu khèng cña T¬-rèt- xki (vÒ vÊn ®Ò nµy, xem bµi viÕt cña Lª-nin "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ⎯ tËp nµy, tr. 259 - 275). ⎯ 224.

80 "C−¬ng lÜnh bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" do V. I. Lª-nin viÕt t¹i Pa-ri vµo ®Çu th¸ng Ba 1912. NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®Æt c¬ së cho b¶n c−¬ng lÜnh nµy. C−¬ng lÜnh bÇu cö ®· ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng phª chuÈn vµ ®−îc in ra ë Nga (t¹i Ti-phlÝt) thµnh truyÒn ®¬n riªng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. TruyÒn ®¬n ®−îc ph©n ph¸t ®Õn 18 ®Þa ®iÓm, trong ®ã cã çc trung t©m v« s¶n lín nhÊt. C−¬ng lÜnh bÇu cö in l¹i tõ tê truyÒn ®¬n in t¹i Nga, ®−îc ®¨ng d−íi h×nh thøc phô tr−¬ng cña sè 26 b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi". C−¬ng lÜnh bÇu cö lµ mét v¨n kiÖn chiÕn ®Êu cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh chøa ®ùng lêi kªu gäi ®Êu tranh cho çch m¹ng. Lª-nin coi c−¬ng lÜnh bÇu cö cña ®¶ng lµ c−¬ng lÜnh cã ý nghÜa ®Æc biÖt, vµ v¹ch trÇn nh÷ng m−u toan cña ph¸i thñ tiªu ®−a ra mét c−¬ng lÜnh c¬ héi chñ nghÜa, hîp ph¸p "cho cuéc bÇu cö". VÒ vÊn ®Ò nµy, xem nh÷ng bµi viÕt cña Lª-nin "§ªm tr−íc cuéc bÇu cö vµo §u-ma IV", "C−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña bän c¶i l−¬ng vµ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 334 - 341, 531 - 541).

Khi göi ®Õn ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao" b¶n sao tê truyÒn ®¬n "C−¬ng lÜnh bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", Lª- nin cã ghi chó thªm vµo ®ã nh− sau: "B¶n c−¬ng lÜnh nµy göi ®i

chØ lµ ®Ó th«ng b¸o cho tÊt c¶ mäi ng−êi biÕt, ®Æc biÖt lµ cho nh÷ng t¸c gi¶ th¶o ra b¶n c−¬ng lÜnh. §· ®Õn lóc ngõng viÖc th¶o c−¬ng lÜnh, khi ®· cã mét b¶n c−¬ng lÜnh ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng phª chuÈn vµ xuÊt b¶n råi (ë n−íc Nga ®· ph¸t hµnh truyÒn ®¬n vÒ viÖc nµy, nh−ng chóng t«i chØ cã mçi mét b¶n nªn kh«ng thÓ göi ®i ®−îc; v× thÕ chóng t«i ®· chÐp l¹i vµ göi b¶n sao)" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 17, tr. 741). ⎯ 227.

81 Cã ý nãi ®Õn hai s¾c lÖnh cña chÝnh phñ Nga hoµng ngµy 4 (17) th¸ng Ba 1906 ⎯ nh÷ng quy ®Þnh t¹m thêi vÒ çc ®oµn thÓ, çc héi vµ çc héi nghÞ. Çc s¾c lÖnh cho phÐp tæ chøc çc ®oµn thÓ, çc héi vµ çc héi nghÞ, nh−ng ®ång thêi còng ®Æt ra nhiÒu trë ng¹i mµ trªn thùc tÕ ®· khiÕn cho çc s¾c lÖnh trë thµnh con sè kh«ng. Bé tr−ëng Bé néi vô ®−îc giao quyÒn tïy tiÖn cÊm çc ®oµn thÓ vµ héi, vµ kh«ng cho çc ®oµn thÓ vµ çc héi míi ®−îc phÐp ®¨ng ký. ⎯ 230.

82 Nh»m chèng l¹i ph¸i thñ tiªu, Lª-nin viÕt bµi "H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn" t¹i Pa-ri vµo th¸ng Ba 1912 nh©n nh÷ng vÊn ®Ò vÒ s¸ch l−îc cña ®¶ng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. Bµi nµy viÕt cho tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao", nh−ng håi ®ã kh«ng ®¨ng ®−îc. Bµi b¸o cã ®Ýnh thªm bøc th− kÌm theo göi ban biªn tËp tê b¸o, coi ®ã lµ "Postscriptum". Bøc th− nµy, v× kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn néi dung bµi b¸o nªn sÏ ®−îc ®−a vµo tËp thÝch hîp, tËp th− tõ cña V. I. Lª-nin. ⎯ 236.

83 C«ng quèc M«-na-c« ⎯ mét n−íc nhá ë trªn bê biÓn §Þa-trung- h¶i, gi¸p giíi víi n−íc Ph¸p; n−íc nµy tån t¹i ®−îc chñ yÕu lµ nhê vµo nh÷ng kho¶n thu nhËp cña çc sßng b¹c ë thµnh phè M«ng- tª - Çc-l«. Thµnh ng÷ "tiÕng nãi cña c«ng quèc M«-na-c«" cã nghÜa lµ tiÕng nãi cña cê b¹c. ⎯ 236.

84 "§êi sèng" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ - x· héi hîp ph¸p, c¬ quan ng«n luËn cña bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, xuÊt b¶n håi th¸ng T¸m vµ th¸ng ChÝn 1910 ë M¸t-xc¬-va. ChØ ra ®−îc cã hai sè. ⎯ 239.

85 Th¸ng Hai 1912 ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III cña tØnh IÕc-cót-xc¬ lµ T. ¤. Bª-l«-u-xèp, mét phÇn tö men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ®· trao cho ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma ®¬n xin rót khái ®¶ng ®oµn. §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ®· nhÊt trÝ t¸n thµnh


®Ó cho Bª-l«-u-xèp lËp tøc tõ bá quyÒn ®¹i biÓu cña m×nh. QuyÕt ®Þnh cña ®¶ng ®oµn ®· ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 12, ra ngµy 23 th¸ng Hai 1912. Hai ngµy sau Bª-l«-u-xèp cho ®¨ng trªn b¸o "Ng«n luËn" mét bøc th−, bøc th− nµy ®−îc b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" ®¨ng l¹i, trong th− y c«ng kÝch b¶n tuyªn bè cña ®¶ng ®oµn, cè biÖn hé cho viÖc y rót khái ®¶ng ®oµn. VÊn ®Ò Bª-l«-u-xèp rót khái §u-ma ®· ®−îc th¶o luËn t¹i phiªn häp cña ñy ban giao dÞch IÕc-cót-xc¬ häp ngµy 29 th¸ng Hai (13 th¸ng Ba) 1912. Çc ®¹i diÖn cña giíi th−¬ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp ®· yªu cÇu Bª-l«-u-xèp kh«ng nªn tõ bá danh hiÖu ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc. Bª-l«-u-xèp ®· tá lßng çm ¬n uû ban vÒ sù "ñng hé vµ tin cËy". Khi Lª-nin viÕt bµi b¸o cña m×nh, Ng−êi kh«ng biÕt g× vÒ viÖc trao ®æi th− tõ gi÷a Bª-l«-u-xèp víi ñy ban giao dÞch IÕc-cót-xc¬. Ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao", khi ®¨ng bµi cña Lª-nin, ®· cã th«ng b¸o cho ®éc gi¶ biÕt néi dung cña sù trao ®æi th− tõ ®ã.

Sau khi b¸o "Ng«i sao" ®¨ng bµi viÕt cña Lª-nin, Bª-l«-u-xèp liÒn göi ®Õn ®¶ng ®oµn mét b¶n tuyªn bè míi, ®Çy dÉy nh÷ng lêi phØ b¸ng §¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng. ⎯ 244.

86 Cuèn s¸ch nhá "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ("Der Anonymus aus dem "Vorwärts" und die Sachlage in der sozialdemokratischen Aribei- terpartei Rußlands") do V. I. Lª-nin viÕt vµo th¸ng Ba 1912 ®Ó tr¶ lêi bµi ph¸t biÓu vu khèng nÆc danh cña T¬-rèt-xki ®¨ng trªn tê "Vorwärts" (c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc) chèng l¹i cuéc Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng häp ë Pra- ha vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ nµy. Nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa §øc ë trong tê "Vorwärts" ®· tõ chèi kh«ng ®¨ng bµi tr¶ lêi cña Lª-nin vÒ sù c«ng kÝch cña T¬-rèt-xki. §Ó th«ng b¸o ®óng ®¾n cho c«ng nh©n §øc hiÓu ý nghÜa cña Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha, ban biªn tËp cña b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· cho in b»ng tiÕng §øc bµi tr¶ lêi cña Lª-nin vµ ®· xuÊt b¶n riªng thµnh cuèn s¸ch nhá. Cuèn s¸ch nhá ®· ®−îc ph©n ph¸t ®i 600 ®Þa chØ ⎯ çc ban biªn tËp cña çc b¸o chÝ d©n chñ - x· héi §øc, çc ban chÊp hµnh ë çc ®Þa ph−¬ng, çc th− viÖn. Khi nhËn xÐt bµi ph¸t biÓu cña T¬-rèt-xki trong tê "Vorwärts", Lª-nin viÕt: "...nh÷ng bµi b¸o cña kÎ nÆc danh truyÒn tin cho tê "Vorwärts" th× tung ra mét mí nh÷ng lêi kho¸c l¸c v« liªm sØ vµ dèi tr¸ ®Çu l−ìi khiÕn ng−êi ta kh«ng thÓ nghi ngê g× n÷a r»ng bän thñ tiªu ®· ®Æt nh÷ng tay nhµ nghÒ viÕt nh÷ng bµi b¸o Êy" (tËp nµy, tr. 325).

T¸c phÈm cña Lª-nin ®· ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc

b¶o vÖ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha vµ trong viÖc v¹ch trÇn nh÷ng lêi ®¶ kÝch cã tÝnh chÊt vu khèng cña T¬- rèt-xki chèng l¹i héi nghÞ ®¹i biÓu. ⎯ 259.

87 "Vorwärts" ("TiÕn lªn") ⎯ tê b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc; xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tõ n¨m 1891, theo nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®¶ng ë Han-l¬ víi t− çch lµ ng−êi kÕ tôc tê "Berliner Volksblatt" ("B¸o nh©n d©n BÐc-lanh"), xuÊt b¶n tõ n¨m 1884 víi tªn lµ "Vorwärts. Berliner Volksblatt". Trªn nh÷ng trang cña tê b¸o nµy Ph. ¡ng-ghen ®· ®Êu tranh chèng l¹i mäi biÓu hiÖn cña chñ nghÜa c¬ héi. Tõ nöa cuèi nh÷ng n¨m 90, sau khi Ph. ¡ng-ghen mÊt, ban biªn tËp tê "Vorwärts" r¬i vµo tay çnh h÷u cña ®¶ng vµ ®· cho ®¨ng mét çch cã hÖ thèng nh÷ng bµi b¸o cña bän c¬ héi chñ nghÜa. Trong khi ph¶n ¸nh mét çch thiªn lÖch cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, b¸o "Vorwärts" l¹i ñng hé "ph¸i kinh tÕ", vµ sau nµy, khi ®¶ng bÞ ph©n liÖt, th× ñng hé ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, b¸o "Vorwärts" ®¨ng nh÷ng bµi b¸o vu khèng cña T¬-rèt-xki, mµ l¹i kh«ng ®Ó cho Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch c¶i chÝnh vµ ®¸nh gi¸ kh¸ch quan t×nh h×nh trong ®¶ng trªn b¸o nµy. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, b¸o "Vorwärts" ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh; sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, tê b¸o nµy tiÕn hµnh tuyªn truyÒn chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt; b¸o xuÊt b¶n ë BÐc-lanh ®Õn n¨m 1933. ⎯ 261.

88 Cã ý nãi ®Õn nghÞ quyÕt vu khèng, chèng ®¶ng, ®−îc th«ng qua ngµy 12 th¸ng Ba (lÞch míi) n¨m 1912 ë Pa-ri, t¹i héi nghÞ çc ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña ph¸i Bun, cña nhãm "TiÕn lªn", cña tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", cña b¸o "Sù thËt" cña T¬-rèt-xki xuÊt b¶n ë Viªn, cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, cña ph¸i ®iÒu hßa. NghÞ quyÕt nh»m chèng l¹i Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®ã. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh göi nghÞ quyÕt nµy lªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, tíi çc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ çc c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa §øc, Ph¸p vµ ¸o, vµ c¶ "nh÷ng ng−êi gi÷ quü". NghÞ quyÕt ®−îc in thµnh truyÒn ®¬n riªng, ®−îc ®¨ng trªn tê "Sù thËt" ë Viªn vµ tê "B¶n tin" cña ph¸i Bun, sè 4. VÒ b¶n nghÞ quyÕt nµy, Lª-nin, víi t− çch lµ ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga


trong Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, ®· viÕt mét b¶n tuyªn bè ph¶n kh¸ng chÝnh thøc vµ viÕt mét bøc th− göi cho Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa (xem tËp nµy, tr. 276 - 281 vµ Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1974, t. 35, tr 24 - 25). ⎯ 261.

89 "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ lµ c¬ quan ng«n luËn kh«ng ®Òu kú do G. V. Plª-kha-nèp xuÊt b¶n ë Gi¬-ne-v¬ tõ th¸ng Ba 1905 ®Õn th¸ng T− 1912 (cã nh÷ng thêi gian gi¸n ®o¹n dµi). Ra ®−îc 16 sè. Tê b¸o nµy ®−îc tôc b¶n n¨m 1916 ë Pª-t¬-r«-gr¸t, nh−ng chØ ra ®−îc cã mét sè.

Trong t¸m sè ®Çu (1905 - 1906) Plª-kha-nèp theo ®uæi nh÷ng quan ®iÓm c¬ héi chñ nghÜa, men-sª-vÝch cùc h÷u, lªn tiÕng bªnh vùc khèi liªn minh gi÷a ph¸i d©n chñ - x· héi víi giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa, phñ nhËn liªn minh cña giai cÊp v« s¶n víi n«ng d©n, lªn ¸n cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p.

Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1912, trong çc sè 9 - 16 cña tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" Plª-kha-nèp lªn tiÕng chèng l¹i nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, bªnh vùc çc tæ chøc bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng. Nh−ng vÒ çc vÊn ®Ò c¬ b¶n cña s¸ch l−îc, «ng ta vÉn gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch. Trong tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 1, xuÊt b¶n n¨m 1916 ®· biÓu lé râ rÖt nh÷ng quan ®iÓm x· héi - s«-vanh cña G. V. Plª-kha-nèp. ⎯ 262.

90 "Sozialistische Monatshefte" ("NguyÖt san x· héi chñ nghÜa") ⎯ t¹p chÝ, c¬ quan ng«n luËn chÝnh cña bän c¬ héi chñ nghÜa §øc vµ mét trong nh÷ng c¬ quan ng«n luËn cña chñ nghÜa xÐt l¹i quèc tÕ. XuÊt b¶n ë BÐc-lanh tõ n¨m 1897 ®Õn n¨m 1933. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914 - 1918) t¹p chÝ nµy gi÷ lËp tr−êng x· héi-s«-vanh. ⎯ 264.

91 §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®−îc thµnh lËp håi th¸ng S¸u 1904 t¹i §¹i héi I cña ®¶ng. §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a häp håi th¸ng S¸u 1905, ®· th«ng qua c−¬ng lÜnh cña ®¶ng.

T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) (1906), §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch lµ mét tæ chøc cña khu vùc. Sau ®¹i héi th× gäi lµ §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a. Trong thêi kú cã cao trµo çch m¹ng míi, Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa ®èi víi ph¸i thñ tiªu, ®¹i diÖn cña

Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· tham gia héi nghÞ chèng ®¶ng häp vµo th¸ng T¸m 1912. ⎯ 265.

92 §©y lµ nãi vÒ nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga häp n¨m 1908) "VÒ viÖc thèng nhÊt çc tæ chøc d©n téc ë ®Þa ph−¬ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 203). ⎯ 265.

93 §¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa do chÝnh phñ Bi-xm¸c ¸p dông ë §øc n¨m 1878 nh»m môc ®Ých chèng l¹i phong trµo c«ng nh©n vµ phong trµo x· héi chñ nghÜa. §¹o luËt nµy cÊm tÊt c¶ çc tæ chøc cña §¶ng d©n chñ - x· héi, çc tæ chøc quÇn chóng c«ng nh©n vµ b¸o chÝ c«ng nh©n; s¸ch b¸o x· héi chñ nghÜa bÞ tÞch thu; nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi bÞ truy n·, tï ®µy. Nh−ng sù ®µn ¸p kh«ng lµm tan vì §¶ng d©n chñ - x· héi, ho¹t ®éng cña ®¶ng ®−îc tæ chøc l¹i cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i bÊt hîp ph¸p: c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng ⎯ b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" xuÊt b¶n ë ngoµi n−íc, vµ çc ®¹i héi ®¶ng häp ®Òu ®Æn (trong nh÷ng n¨m 1880, 1883 vµ 1887); ë §øc trong ®iÒu kiÖn bÝ mËt, nh÷ng tæ chøc vµ nhãm d©n chñ - x· héi ®· nhanh chãng ®−îc phôc håi, ®øng ®Çu lµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng bÊt hîp ph¸p. §ång thêi ®¶ng sö dông réng r·i nh÷ng kh¶ n¨ng hîp ph¸p ®Ó cñng cè mèi liªn hÖ víi quÇn chóng, ¶nh h−ëng cña ®¶ng kh«ng ngõng t¨ng lªn: sè phiÕu bÇu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trong çc cuéc bÇu cö vµo Quèc héi §øc t¨ng lªn h¬n ba lÇn tÝnh tõ n¨m 1878 ®Õn n¨m 1890. C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· gióp ®ì rÊt nhiÒu cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc. N¨m 1890, do søc Ðp cña phong trµo quÇn chóng vµ phong trµo c«ng nh©n ngµy cµng t¨ng lªn, ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa bÞ hñy bá. ⎯ 268.

94 "Gi¸o dôc" ⎯ t¹p chÝ lý luËn b«n-sª-vÝch, hîp ph¸p, ra hµng th¸ng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng Ch¹p 1911 ®Õn th¸ng S¸u 1914. T¹p chÝ nµy ®−îc lËp ra theo s¸ng kiÕn cña V. I. Lª-nin, thay cho t¹p chÝ "T− t−ëng" cña ph¸i b«n-sª-vÝch xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va ®· bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®ãng cöa. Tham gia t¹p chÝ nµy cã V.V. V«-rèp-xki, A. I. U-li-a-n«-va - £-li-da-r«-va, N. C. Cróp-xcai-a, V. M. M«-l«-tèp, M. X. ¤n-min-xki, I. V. Xta-lin, M. a. Xa-vª-li-Ðp. Lª-nin ®· l«i cuèn ®−îc A. M. Goãc-ki phô tr¸ch môc v¨n nghÖ


cña t¹p chÝ "Gi¸o dôc". T¹p chÝ in ra víi sè l−îng lªn tíi 5 ngµn b¶n. Tõ Pa-ri, råi sau ®ã tõ Cra-cèp vµ P«-r«-ni-n«, Lª-nin l·nh ®¹o t¹p chÝ "Gi¸o dôc", biªn tËp çc bµi, trao ®æi th− tõ th−êng xuyªn víi çc ñy viªn ban biªn tËp. Trong t¹p chÝ cã ®¨ng çc t¸c phÈm cña Lª-nin: "Nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn ®éng bÇu cö", "Ba nguån gèc vµ ba bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c", "ý kiÕn phª ph¸n vÒ vÊn ®Ò d©n téc", "VÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt", "VÒ viÖc ph¸ ho¹i sù thèng nhÊt, che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi kªu gµo thèng nhÊt", "Nh÷ng thñ ®o¹n ®Êu tranh chèng c«ng nh©n cña çc phÇn tö trÝ thøc t− s¶n" vµ mét lo¹t nh÷ng bµi kh¸c.

T¹p chÝ nµy ®· v¹ch trÇn bän c¬ héi chñ nghÜa lµ bän thñ tiªu, bän triÖu håi, bän T¬-rèt-xki, còng nh− ph¸i d©n téc t− s¶n; ®· lµm s¸ng tá cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cã cao trµo çch m¹ng míi, tuyªn truyÒn nh÷ng khÈu hiÖu b«n-sª-vÝch trong cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV; t¹p chÝ lªn tiÕng chèng chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa ph¸i gi÷a trong çc ®¶ng thuéc Quèc tÕ II, b×nh luËn vÒ phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. T¹p chÝ ®· ®ãng vai trß xuÊt s¾c trong viÖc gi¸o dôc chñ nghÜa quèc tÕ m¸c-xÝt cho c«ng nh©n tiªn tiÕn ë Nga.

Ngay tr−íc ngµy næ ra cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, t¹p chÝ "Gi¸o dôc" bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®ãng cöa. Mïa thu 1917, t¹p chÝ "Gi¸o dôc" ®−îc tôc b¶n, nh−ng chØ ra ®−îc cã mét sè (sè kÐp). Trong sè nµy cã ®¨ng nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin "Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch sÏ gi÷ ®−îc chÝnh quyÒn hay kh«ng ?" vµ "VÒ viÖc söa ®æi c−¬ng lÜnh cña ®¶ng". ⎯ 273.

95 §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë C«-pen-ha-g¬ (§¹i héi VIII cña Quèc tÕ II) häp tõ 28 th¸ng T¸m ®Õn 3 th¸ng ChÝn 1910. Tham dù ®¹i héi cã 896 ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho nh÷ng n−íc ë ch©u ¢u, B¾c vµ Nam Mü, Nam Phi vµ óc. Cïng víi çc n−íc ¸o, Anh, §øc vµ Ph¸p, ë ®¹i héi, n−íc Nga cã 20 ®¹i biÓu: trong sè ®ã ph¸i d©n chñ - x· héi (kÓ c¶ çc §¶ng d©n chñ - x· héi LÝt-va vµ ¸c-mª-ni-a) cã 10 ®¹i biÓu, ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ⎯ 7 ®¹i biÓu, çc c«ng ®oµn ⎯ 3 ®¹i biÓu. §¹i diÖn cho §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i ®¹i héi lµ V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp, A. M. C«n-l«n-tai, A. V. Lu-na-ts¸c-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. §Ó th¶o luËn s¬ bé vµ dù th¶o çc nghÞ quyÕt vÒ tõng vÊn ®Ò, ®· lËp ra n¨m tiÓu ban: tiÓu ban vÒ hîp t¸c x·; tiÓu ban vÒ çc c«ng ®oµn, vÒ sù ®oµn kÕt quèc tÕ vµ vÒ sù thèng nhÊt phong trµo c«ng ®oµn ë ¸o; tiÓu ban vÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh; tiÓu ban vÒ luËt c«ng nh©n vµ vÊn ®Ò thÊt nghiÖp; tiÓu ban th¶o çc nghÞ

quyÕt, trong ®ã cã nghÞ quyÕt vÒ sù thèng nhÊt x· héi chñ nghÜa, vÒ ¸n tö h×nh, vÒ PhÇn-lan, ¸c-hen-ti-na, Ba - t−, v. v..

Lª-nin tham gia vµo mét trong nh÷ng tiÓu ban chñ yÕu cña ®¹i héi ⎯ tiÓu ban vÒ hîp t¸c x·. §¹i héi ®· th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ c«ng t¸c cña tiÓu ban vµ vÒ cuéc ®Êu tranh ®−îc triÓn khai trong ®¹i héi chung quanh vÊn ®Ò vÒ vai trß vµ nhiÖm vô cña çc hîp t¸c x· trong cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ vÒ nh÷ng quan hÖ qua l¹i gi÷a çc hîp t¸c x· vµ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa, trong nghÞ quyÕt ®ã, nh− Lª-nin ®· chØ râ, "trªn nh÷ng nÐt c¨n b¶n. Quèc tÕ ®· quy ®Þnh mét çch ®óng ®¾n nh÷ng nhiÖm vô cña çc hîp t¸c x· cña giai cÊp v« s¶n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 19, tr. 457).

Trong nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chiÕn tranh ⎯ "Çc tßa ¸n träng tµi vµ gi¶i trõ qu©n bÞ", ®¹i héi ®· x¸c nhËn nghÞ quyÕt cña §¹i héi Stót-ga (1907) ⎯ "Chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ nh÷ng cuéc xung ®ét quèc tÕ", trong nghÞ quyÕt ®ã cã ®−a vµo nh÷ng ®iÓm söa ch÷a do V. I. Lª-nin vµ R. Lóc-x¨m-bua ®Ò nghÞ, yªu cÇu nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa tÊt c¶ çc n−íc ph¶i lîi dông cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ do chiÕn tranh g©y ra ®Ó lËt ®æ giai cÊp t− s¶n. NghÞ quyÕt cña §¹i héi C«-pen-ha-g¬ còng buéc çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng ®¹i diÖn cña çc ®¶ng ®ã ë trong çc nghÞ viÖn ph¶i ®ßi chÝnh phñ cña n−íc m×nh gi¶m bít vò trang, gi¶i quyÕt nh÷ng xung ®ét gi÷a çc n−íc th«ng qua tßa ¸n träng tµi, ®· kªu gäi c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc tæ chøc nh÷ng cuéc ph¶n kh¸ng chèng l¹i nguy c¬ chiÕn tranh.

Nh»m môc ®Ých ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng trªn vò ®µi quèc tÕ, trong thêi gian ®¹i héi, Lª-nin ®· tiÕn hµnh héi häp víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ cã mÆt t¹i ®¹i héi. Trong ®Ò c−¬ng cuèn s¸ch nhá "ChiÕn tranh ¢u ch©u vµ chñ nghÜa x· héi ¢u ch©u" (cuèn s¸ch ch−a ®−îc viÕt), Lª-nin liÖt kª tªn nh÷ng ng−êi tham dù cuéc häp: ®¹i diÖn cho Ph¸p cã Gi. Ghª-®¬ vµ S. R¸p-p«-po tham dù; BØ cã §¬ Bróc-ke; §øc cã R. Lóc-x¨m-bua vµ £. Vuèc-m¬; Ba-lan cã I-u. M¸c-khlÐp-xki (Çc-xki); T©y-ban- nha cã P. I-glª-xi-¸t; ¸o cã A. Brau-n¬; Nga cã V. I. Lª-nin, G. V. Plª-kha-nèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c (V¨n tËp Lª-nin, tiÕng Nga, t. XIV, tr. 22). ⎯ 274.

96 Th− cña V. I. Lª-nin ®−îc Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa göi ®Õn tÊt c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ngµy 12 th¸ng T− (lÞch míi) 1912, cã kÌm theo b¶n th«ng tri sè 7 víi ®Ò nghÞ c«ng bè bøc th− ®ã trªn b¸o chÝ. ⎯ 276.


97 §¹o luËt bÇu cö ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1905 cña ph¸i d©n chñ - lËp hiÕn ⎯ ®¹o luËt bÇu cö ¸p dông vµo cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc I, do chÝnh phñ Nga hoµng ban hµnh vµo thêi kú s«i næi nhÊt cña cuéc khëi nghÜa vò trang ë M¸t-xc¬-va, ®¹o luËt nµy chØ t¹o ra çi vÎ bÒ ngoµi lµ më réng quyÒn bÇu cö.

Kh¸c víi quy chÕ vÒ §u-ma "t− vÊn" cña Bu-l−-ghin, ®¹o luËt míi dù kiÕn thµnh lËp mét §u-ma "cã quyÒn lËp ph¸p". Tr−íc ®©y ®· quy ®Þnh çc ®oµn tuyÓn cö sau ®©y: ®oµn tuyÓn cö cña nh÷ng ng−êi së h÷u ruéng ®Êt (®Þa chñ), ®oµn tuyÓn cö thµnh phè (giai cÊp t− s¶n) vµ ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n; nay quy ®Þnh thªm ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n vµ më réng ®«i chót thµnh phÇn nh÷ng cö tri thµnh phè trong khi vÉn duy tr× tæng sè ®¹i biÓu cö tri cña ®oµn tuyÓn cö thµnh phè. BÇu cö kh«ng cã tÝnh chÊt phæ th«ng. Phô n÷ vµ h¬n 2 triÖu ®µn «ng ⎯ c«ng nh©n trong çc xÝ nghiÖp nhá, d©n c− du môc, qu©n nh©n, thanh niªn d−íi 25 tuæi ⎯ ®Òu kh«ng cã quyÒn bÇu cö. BÇu cö kh«ng ®−îc b×nh ®¼ng: cö 2 ngµn cö tri cña ®oµn tuyÓn cö ®Þa chñ, 7 ngµn cö tri cña ®oµn tuyÓn cö thµnh phè, 30 ngµn cö tri cña ®oµn tuyÓn cö n«ng d©n, 90 ngµn cö tri cña ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n, th× ®−îc bÇu mét ®¹i biÓu cö tri, nh− vËy cã nghÜa lµ 1 phiÕu cña ®Þa chñ b»ng 3 phiÕu cña giai cÊp t− s¶n thµnh phè, b»ng 15 phiÕu cña n«ng d©n vµ 45 phiÕu cña c«ng nh©n. Çc ®¹i biÓu cö tri cña ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n chØ chiÕm 4% tæng sè ®¹i biÓu cö tri ®−îc ®i bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc. ChØ nh÷ng c«ng nh©n lµm viÖc t¹i çc xÝ nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp c«ng x−ëng - nhµ m¸y vµ hÇm má míi ®−îc h−ëng quyÒn bÇu cö. C«ng nh©n t¹i çc xÝ nghiÖp cã trªn 50 c«ng nh©n míi ®−îc phÐp ®i bÇu cö theo ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n. Nh÷ng xÝ nghiÖp cã tõ 50 ®Õn 1000 c«ng nh©n th× cö 1 ®¹i biÓu ®−îc uû quyÒn. Nh÷ng xÝ nghiÖp lín, th× cø 1000 ng−êi ®−îc cö 1 ®¹i biÓu ®−îc ñy quyÒn. BÇu cö kh«ng trùc tiÕp mµ theo nhiÒu cÊp. §èi víi c«ng nh©n th× ¸p dông hÖ thèng bÇu cö ba cÊp, cßn ®èi víi n«ng d©n th× ¸p dông hÖ thèng bÇu cö bèn cÊp. Trªn thùc tÕ çc cuéc bÇu cö kh«ng ®−îc tiÕn hµnh bÝ mËt.

Lª-nin coi ®¹o luËt bÇu cö ngµy 11 (24) th¸ng Ch¹p 1905 lµ mét sù "gi¶ m¹o mét çch th« b¹o nhÊt vÒ quyÒn ®¹i diÖn cña nh©n d©n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 241), bëi v× ®¹o luËt nµy b¶o ®¶m cho bän ®Þa chñ vµ t− b¶n chiÕm ®−îc −u thÕ lín trong §u-ma. ⎯ 307.

98 "Nhu cÇu sinh ho¹t" ⎯ t¹p chÝ hµng tuÇn; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1909 - 1912. Céng t¸c víi t¹p chÝ ®ã cã ph¸i d©n

chñ - lËp hiÕn, ph¸i lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" vµ nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. Lª-nin gäi ®ã lµ t¹p chÝ cña "ph¸i "Nh÷ng çi mèc", ph¸i thñ tiªu vµ ph¸i lao ®éng". ⎯ 312.

99 §©y nãi ®Õn vô tµn s¸t nh÷ng c«ng nh©n kh«ng cã vò khÝ t¹i çc má vµng ë Lª-na thuéc Xi-bi-ri ngµy 4 (17) th¸ng T− 1912.

Nh÷ng chñ má nµy lµ bän t− b¶n Anh vµ ®ång bän cña chóng lµ bän t− b¶n Nga, nh÷ng kÎ thuéc hoµng gia vµ bän ®¹i thÇn cña Nga hoµng. Bän chñ má hµng n¨m thu tíi 7 triÖu róp lîi nhuËn. Trong rõng rËm hoang v¾ng, çch xa ®−êng s¾t Xi-bi-ri chõng 2 ngµn ki-l«-mÐt, bän t− b¶n vµ bän tay ch©n cña chóng hµnh ®éng ®Æc biÖt b¹o ng−îc: tr¶ c«ng lao ®éng khæ sai cña c«ng nh©n thÊp th¶m h¹i, cho c«ng nh©n ¨n nh÷ng thùc phÈm thiu thèi, nhôc m¹ vî con c«ng nh©n. Kh«ng chÞu ®ùng næi nh÷ng sù ¸p bøc vµ nhôc m¹, ®Çu th¸ng Ba 1912 c«ng nh©n má ë Lª-na ®· b·i c«ng. L·nh ®¹o cuéc b·i c«ng lµ nhãm b«n-sª-vÝch ®· ®−îc thµnh lËp t¹i çc má vµo mïa thu n¨m 1911. Ngµy 4 (17) th¸ng Ba 1912 ®· bÇu ra ñy ban b·i c«ng trung −¬ng, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch gi÷ ®Þa vÞ l·nh ®¹o trong ñy ban ®ã. Mét b¶n c−¬ng lÜnh vÒ çc yªu s¸ch göi c¬ quan hµnh chÝnh ®· ®−îc v¹ch ra: ngµy lµm viÖc 8 giê, t¨ng l−¬ng 10 - 30%, hñy bá viÖc ph¹t, tæ chøc y tÕ ch÷a bÖnh, c¶i tiÕn viÖc cung cÊp l−¬ng thùc vµ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nhµ ë vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Ban qu¶n trÞ Héi c«ng nghiÖp vµng ë Lª-na ®· b¸c bá nh÷ng yªu s¸ch trªn vµ quyÕt ®Þnh ®uæi nh÷ng c«ng nh©n b·i c«ng, ®×nh chØ viÖc cho hä vay l−¬ng thùc vµ ®uæi hä ra khái lÒu tr¹i cña má, nh− vËy sÏ ®Èy c«ng nh©n vµ gia ®×nh hä vµo chç chÕt ®ãi. C«ng nh©n ®· lµm cho c¶nh s¸t kh«ng thùc hiÖn ®−îc viÖc ®uæi nhµ. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng cã th¸i ®é kiªn quyÕt vµ kh«ng ®Ó m¾c m−u khiªu khÝch vµ kh«ng hÒ nao nóng. Cuéc b·i c«ng mang tÝnh chÊt hßa b×nh vµ cã tæ chøc.

Do ®ßi hái cña nh÷ng tªn gãp cæ phÇn ng−êi Anh vµ ng−êi Nga cã thÕ lùc cña c«ng ty, chÝnh quyÒn Nga hoµng, víi môc ®Ých uy hiÕp c«ng nh©n Nga, ®· quyÕt ®Þnh trõng trÞ nh÷ng ng−êi b·i c«ng b»ng søc m¹nh cña vò khÝ. §ªm 3 r¹ng ngµy 4 (®ªm 16 r¹ng ngµy 17) th¸ng T−, theo lÖnh cña Côc c¶nh s¸t, chóng b¾t gi÷ mét sè ñy viªn ñy ban b·i c«ng trung −¬ng. §Ó tr¶ lêi l¹i hµnh ®éng nµy, ngµy 4 (17) th¸ng T− kho¶ng 3 ngµn c«ng nh©n kÐo ®Õn má Na-®e-gi¬-®in-xki, n¬i cã tªn ñy viªn c«ng tè, ®Ó trao b¶n khiÕu n¹i vÒ nh÷ng hµnh ®éng phi ph¸p cña chÝnh quyÒn vµ b¶n tuyªn bè yªu cÇu th¶ nh÷ng ng−êi bÞ b¾t. Theo lÖnh cña tªn ®¹i óy hiÕn binh


T¬-rª-sen-cèp, binh lÝnh ®· b¾n vµo c«ng nh©n. 270 ng−êi bÞ chÕt vµ 250 ng−êi bÞ th−¬ng.

Tin tøc vÒ tÊn th¶m kÞch ®Ém m¸u ë Lª-na ®· g©y xóc ®éng m¹nh trong giai cÊp c«ng nh©n Nga. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh ngoµi ®−êng phè, nh÷ng cuéc mÝt-tinh vµ b·i c«ng ph¶n ®èi ®· lan trµn kh¾p n−íc Nga. §¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma ®−a ra lêi chÊt vÊn chÝnh phñ Nga hoµng vÒ vô tµn s¸t ë Lª-na. §¸p l¹i lêi chÊt vÊn nµy, tªn Ma-ca-rèp, bé tr−ëng cña Nga hoµng ®· tr¶ lêi xÊc x−îc nh− sau: "Tr−íc kia ®· nh− vËy vµ sau nµy còng sÏ nh− vËy !", c©u tr¶ lêi ®ã ®· lµm t¨ng thªm sù phÉn né cña c«ng nh©n. Cã tíi 300 ngµn c«ng nh©n tham gia çc cuéc b·i c«ng ph¶n ®èi vô tµn s¸t ë Lª-na. Nh÷ng cuéc b·i c«ng nµy hßa vµo nh÷ng cuéc b·i c«ng ngµy 1 th¸ng N¨m ®· thu hót tíi 400 ngµn c«ng nh©n tham gia. V. I. Lª-nin chØ râ r»ng : "Vô tµn s¸t ë Lª-na lµ mét c¬ héi ®Ó chuyÓn tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng thµnh mét cao trµo çch m¹ng cña quÇn chóng" (tËp nµy, tr. 432). ⎯ 318.

100"Cña c¶i n−íc Nga" ⎯ t¹p chÝ ra hµng th¸ng, xuÊt b¶n t¹i Pª-tÐc- bua tõ 1876 ®Õn 1918. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, t¹p chÝ nµy chuyÓn sang tay ph¸i d©n tóy tù do chñ nghÜa ®øng ®Çu lµ N. C. Mi-khai- lèp-xki. Tê "Cña c¶i n−íc Nga" tËp hîp xung quanh nã nh÷ng nhµ chÝnh luËn vÒ sau trë thµnh nh÷ng ®¶ng viªn næi tiÕng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, §¶ng lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" vµ cña çc nhãm lao ®éng trong çc §u-ma nhµ n−íc. Tõ n¨m 1906, t¹p chÝ nµy trë thµnh c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n nöa d©n chñ - lËp hiÕn. ⎯ 319.

101 "Ng−êi ®−¬ng thêi" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ - v¨n häc ra hµng th¸ng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua trong nh÷ng n¨m 1911 - 1915. TËp hîp xung quanh t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi" lµ nh÷ng ng−êi men-sª- vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ph¸i "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" vµ ph¸i tù do çnh t¶. T¹p chÝ nµy kh«ng cã mèi liªn hÖ nµo víi quÇn chóng c«ng nh©n. N¨m 1914 Lª-nin nhËn xÐt khuynh h−íng cña t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi" lµ sù "pha trén chñ nghÜa d©n tóy vµ chñ nghÜa M¸c" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 20, tr. 342). A. V. Am-phi-tª-a-t¬-rèp ®· ®ãng vai trß næi bËt trong t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi" vµo thêi kú ®Çu cña nã; trong nh÷ng n¨m 1913 - 1915 l·nh ®¹o t¹p chÝ lµ N. Xu-kha-nèp (N. N. Ghim-me). Trong b¶n danh s¸ch nh÷ng céng t¸c viªn cña t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi"

chóng ta thÊy cã Ph. I. §an, E. §. Cu-xc«-va, A. V. Lu-na-ts¸c-xki, L. M¸c-tèp, G. V. Plª-kha-nèp, X. N. Pr«-c«-p«-vÝch, V. M. TsÐc- nèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ⎯ 319.

102 §©y lµ nãi vÒ ®iÒu kho¶n 129 trong Bé luËt h×nh sù cña ®Õ quèc Nga quy ®Þnh nh÷ng h×nh thøc trõng ph¹t nghiªm kh¾c, kÓ c¶ viÖc ®i ®µy khæ sai, vÒ téi ph¸t biÓu tr−íc c«ng chóng vµ phæ biÕn nh÷ng t¸c phÈm chèng l¹i chÝnh phñ Nga hoµng. ⎯ 321.

103 Lª-nin cã ý nãi vÒ "nh÷ng nhãm khëi x−íng trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng d©n chñ - x· héi cña phong trµo c«ng nh©n c«ng khai", do bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu lËp nªn tõ cuèi n¨m 1910 nh»m chèng l¹i çc tæ chøc ®¶ng bÊt hîp ph¸p. Çc "nhãm khëi x−íng" ®−îc ph¸i thñ tiªu xem nh− lµ nh÷ng chi bé cña ®¶ng míi hîp ph¸p, réng r·i, ®−îc bän chóng tuyªn truyÒn, ®¶ng nµy thÝch øng víi nh÷ng khu«n khæ cña chÕ ®é ngµy 3 th¸ng S¸u, tøc lµ chÕ ®é cña Xt«-l−-pin. Ph¸i thñ tiªu ®· thµnh lËp ®−îc çc "nhãm khëi x−íng" ë Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va, £-ca-tª-ri-n«-xl¸p vµ C«n-xtan-ti- nèp-ca (§«n-b¸t). §ã lµ nh÷ng nhãm nhá trÝ thøc kh«ng cã mèi liªn hÖ víi giai cÊp c«ng nh©n. Hä ho¹t ®éng chèng l¹i cuéc ®Êu tranh b·i c«ng vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh çch m¹ng cña c«ng nh©n, ®Êu tranh chèng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong cuéc bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV. Trung t©m l·nh ®¹o cña çc "nhãm khëi x−íng" lµ b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" do ph¸i thñ tiªu xuÊt b¶n ë ngoµi n−íc, vµ çc c¬ quan ng«n luËn hîp ph¸p cña ph¸i thñ tiªu ë Nga ⎯ tê "B×nh minh cña chóng ta" vµ "Sù nghiÖp cuéc sèng", ⎯ 322.

104 §©y lµ nãi vÒ Ban tæ chøc ®−îc thµnh lËp vµo th¸ng Giªng 1912 t¹i héi nghÞ cña ph¸i thñ tiªu, gåm nh÷ng ®¹i diÖn cña ph¸i Bun, cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬ vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a. Tham gia tÝch cùc vµo ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc, ngoµi çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc, cßn cã çc ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" ë Viªn, b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", nhãm "TiÕn lªn", çc ®¹i biÓu cña "nhãm khëi x−íng" cña ph¸i thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua. Ng−êi l·nh ®¹o thùc tÕ cña Ban tæ chøc lµ T¬-rèt-xki. Ban tæ chøc lµ c¬ quan chÝnh thøc chÞu tr¸ch nhiÖm triÖu tËp cuéc héi nghÞ chèng ®¶ng häp vµo th¸ng T¸m 1912. ⎯ 326.

105 "V× §¶ng" ⎯ b¸o khæ nhá cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng vµ ph¸i ®iÒu hßa; xuÊt b¶n kh«ng ®Þnh kú ë Pa-ri tõ 16 (29)


th¸ng T− 1912 ®Õn th¸ng Hai 1914. Ph¸t hµnh ®−îc 5 sè. G. V. Plª- kha-nèp, X. A. L«-dèp-xki, A. I. Li-u-bi-mèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c ®· céng t¸c víi tê b¸o nµy. B¸o nµy l−u hµnh chñ yÕu ë ngoµi n−íc vµ chñ yÕu lµ thÓ hiÖn nh÷ng quan ®iÓm cña nhãm Plª-kha-nèp ë Pa-ri. ⎯ 327.

106 Héi liªn hiÖp n«ng d©n (Héi liªn hiÖp n«ng d©n toµn Nga) ⎯ mét tæ chøc d©n chñ - çch m¹ng, xuÊt hiÖn vµo n¨m 1905. Nh÷ng ng−êi khëi x−íng viÖc thµnh lËp Héi liªn hiÖp n«ng d©n chÝnh lµ nh÷ng n«ng d©n tØnh M¸t-xc¬-va. §¹i héi thµnh lËp ®· häp t¹i M¸t-xc¬- va tõ ngµy 31 th¸ng B¶y ®Õn ngµy 1 th¸ng T¸m (13 - 14 th¸ng T¸m) 1905; ®¹i héi ®· ®Æt nÒn mãng cho viÖc thµnh lËp Héi liªn hiÖp n«ng d©n toµn Nga. Tõ ngµy 6 ®Õn ngµy 10 (19 - 23) th¸ng M−êi mét 1905, Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®· häp §¹i héi II. Trong nh÷ng ®¹i héi nµy ng−êi ta ®· v¹ch ra c−¬ng lÜnh vµ s¸ch l−îc cña héi. Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®ßi çc quyÒn tù do chÝnh trÞ vµ ®ßi lËp tøc triÖu tËp Quèc héi lËp hiÕn; héi kiªn tr× s¸ch l−îc tÈy chay §u-ma nhµ n−íc I. C−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña héi bao gåm yªu s¸ch ®ßi thñ tiªu quyÒn t− h÷u vÒ ruéng ®Êt, ®ßi chuyÓn giao cho n«ng d©n nh÷ng ruéng ®Êt cña tu viÖn, cña gi¸o héi, ruéng ®Êt hoµng téc, ruéng ®Êt cña chÝnh phñ vµ cña nhµ n−íc mµ kh«ng ph¶i chuéc. Do chÞu ¶nh h−ëng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng vµ ph¸i tù do, Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®· biÓu lé th¸i ®é nöa vêi tiÓu t− s¶n, dao ®éng vµ kh«ng kiªn quyÕt. Trong khi ®ßi thñ tiªu chÕ ®é chiÕm h÷u vÒ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, th× Héi liªn hiÖp n«ng d©n l¹i ®ång ý båi th−êng mét phÇn cho ®Þa chñ. Theo ý kiÕn cña Lª-nin, th× ®ã lµ "mét tæ chøc, cè nhiªn nã ®· biÓu ®ång t×nh víi hµng lo¹t thiªn kiÕn cña n«ng d©n, dÔ chÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng ¶o t−ëng tiÓu t− s¶n cña n«ng d©n (còng nh− nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng ë n−íc ta), nh−ng nã lµ mét tæ chøc hoµn toµn "cã tÝnh chÊt c¬ së", thùc sù cña quÇn chóng, vÒ c¨n b¶n lµ mét tæ chøc hoµn toµn çch m¹ng cã kh¶ n¨ng sö dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh thùc sù çch m¹ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé M¸t-xc¬-va, t. 12, tr. 397). Ngay tõ nh÷ng b−íc ®Çu trong ho¹t ®éng cña m×nh, Héi liªn hiÖp n«ng d©n ®· vÊp ph¶i sù ®µn ¸p cña c¶nh s¸t. §Çu n¨m 1907 Héi liªn hiÖp chÊm døt ho¹t ®éng. ⎯ 333.

107 "Çi chu«ng" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ, xuÊt b¶n theo ph−¬ng ch©m "Vivos voco!" ("Kªu gäi nh÷ng ng−êi sèng!"). T¹p chÝ do A. I. GhÐc-txen

vµ N. P. ¤-ga-rÐp xuÊt b¶n t¹i Lu©n-®«n tõ ngµy 1 th¸ng B¶y 1857 ®Õn th¸ng T− 1865, in t¹i Nhµ in Nga tù do do A. I. GhÐc-txen s¸ng lËp, vµ tõ th¸ng N¨m 1865 ®Õn th¸ng B¶y 1867 xuÊt b¶n t¹i Gi¬-ne-v¬; ph¸t hµnh hµng th¸ng, nh−ng còng cã thêi kú ph¸t hµnh mét th¸ng hai kú. Ph¸t hµnh ®−îc 245 sè. N¨m 1868 t¹p chÝ xuÊt b¶n b»ng tiÕng Ph¸p (ra ®−îc 15 sè), mét vµi sè cã phô tr−¬ng b»ng tiÕng Nga. "Çi chu«ng" in víi sè l−îng tíi 2 500 b¶n vµ l−u hµnh réng r·i kh¾p n−íc Nga. Trong khi v¹ch trÇn sù chuyªn quyÒn cña chÕ ®é chuyªn chÕ, v¹ch trÇn sù tham nhòng vµ ¨n c¾p c«ng quü cña bän quan l¹i, sù bãc lét tµn tÖ cña bän ®Þa chñ ®èi víi n«ng d©n, t¹p chÝ "Çi chu«ng" ®· ra nh÷ng lêi kªu gäi çch m¹ng vµ ®· gãp phÇn thøc tØnh quÇn chóng vïng lªn ®Êu tranh chèng l¹i chÝnh phñ Nga hoµng vµ chèng l¹i çc giai cÊp thèng trÞ.

T¹p chÝ "Çi chu«ng" ®øng ®Çu çc b¸o chÝ çch m¹ng kh«ng bÞ kiÓm duyÖt, lµ tiÒn båi cña b¸o chÝ c«ng nh©n ë Nga vµ ®ãng vai trß träng yÕu trong viÖc ph¸t triÓn phong trµo çch m¹ng vµ d©n chñ chung, trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chÕ ®é n«ng n«. ⎯ 333.

108 Sao B¾c ®Èu" ⎯ v¨n tËp chÝnh trÞ - v¨n häc; xuÊt b¶n t¹i Lu©n-®«n trong nh÷ng n¨m 1855 - 1862, in t¹i Nhµ in Nga tù do do GhÐc- txen s¸ng lËp; tËp cuèi cïng cña v¨n tËp nµy ®−îc xuÊt b¶n t¹i Gi¬-ne-v¬ n¨m 1868. XuÊt b¶n c¶ th¶y ®−îc 8 tËp. Ba tËp ®Çu cña v¨n tËp lµ do A. I. GhÐc-txen xuÊt b¶n, nh÷ng tËp sau lµ do A.I. GhÐc-txen vµ N.P. ¤-ga-rÐp xuÊt b¶n. B»ng chÝnh çi nhan ®Ò cña v¨n tËp, còng nh− b»ng tranh vÏ ë b×a, bøc tranh miªu t¶ n¨m nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p bÞ hµnh h×nh, GhÐc-txen nhÊn m¹nh tÝnh thõa kÕ tinh thÇn çch m¹ng cña m×nh tõ nh÷ng nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p (nh÷ng nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p A. A. Bª-xtu-giÐp vµ C. Ph. R−-lª-Ðp ®· xuÊt b¶n trong nh÷ng n¨m 1823 - 1825 mét v¨n tuyÓn còng víi çi tªn "Sao B¾c ®Èu"). GiÐc-txen ®· x¸c ®Þnh râ "Sao B¾c ®Èu" lµ "Ên phÈm ®Þnh kú cña Nga ph¸t hµnh kh«ng cã sù kiÓm duyÖt, chØ bµn vÒ vÊn ®Ò gi¶i phãng n−íc Nga vµ truyÒn b¸ ë Nga ph−¬ng ph¸p tù do t− t−ëng" (A. I. GhÐc-txen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. 7, 1958, tr. 40).

Trong "Sao B¾c ®Èu" cã ®¨ng nh÷ng tµi liÖu réng r·i nãi vÒ nh÷ng nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p, ®¨ng nh÷ng bµi th¬ bÞ c¬ quan kiÓm duyÖt cÊm, nh− nh÷ng bµi th¬ cña A. X. Pu-skin, C. Ph. R−- lª-Ðp, M. I-u LÐc-m«n-tèp, bøc th− cña V. G. Bª-lin-xki göi N. V. G«-g«n, nh÷ng bµi b¸o vµ nh÷ng bµi håi ký cña GhÐc-txen "Qu¸


khø vµ suy nghÜ", nh÷ng bµi b¸o vµ nh÷ng bµi th¬ cña ¤-ga-rÐp v. v.. "Sao B¾c ®Èu" ®· ®ãng vai trß lín trong viÖc ph¸t triÓn nÒn v¨n häc Nga tiÕn bé vµ t− t−ëng x· héi tiÕn bé. ⎯ 333.

109 ë ®©y nãi vÒ cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n lµng Be-d¬-®¬-na, huyÖn Xp¸t-xk¬ thuéc tØnh Ca-dan. ViÖc c«ng bè b¶n tuyªn ng«n vµ Quy chÕ ngµy 19 th¸ng Hai 1861 vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn thñ tiªu chÕ ®é n«ng n« ®· g©y nªn sù thÊt väng vµ sù phÉn né trong tÇng líp n«ng d©n mµ niÒm hy väng cña hä bÞ lõa dèi. N«ng d©n kh«ng tin vµo tÝnh ch©n thùc cña v¨n b¶n Quy chÕ ®· ®−îc c«ng bè vµ cho r»ng bän ®Þa chñ vµ bän quan l¹i ®· giÊu çi b¶n Tuyªn ng«n vµ Quy chÕ thùc. Mïa xu©n 1861 trong mét sè tØnh ®· x¶y ra nh÷ng cuéc b¹o ®éng cña n«ng d©n. Cuéc ®Êu tranh lín h¬n c¶ lµ cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n lµng Be-d¬-®¬-na. L·nh ®¹o phong trµo lµ anh n«ng d©n trÎ tuæi ë lµng Be-d¬-®¬-na, tªn lµ An-t«n Pª-t¬-rèp. Anh ta biÕt ®äc vµ sau khi nghiªn cøu Quy chÕ liÒn tuyªn bè víi nh÷ng ng−êi cïng lµng r»ng anh ta ®· t×m thÊy "tù do ch©n chÝnh". Tin ®ån vÒ "tù do ch©n chÝnh" lan ®Õn nh÷ng lµng l©n cËn. H−ëng øng lêi kªu gäi cña Pª-t¬-rèp, nh÷ng ng−êi n«ng d©n tõ chèi kh«ng chÞu lµm diªu dÞch, kh«ng ®ãng t« cho ®Þa chñ, kh−íc tõ viÖc ký nh÷ng "giÊy khÕ −íc" mµ theo nh÷ng "giÊy khÕ −íc" ®ã ng−êi ta quy ®Þnh quy m« phÇn ruéng ®Êt ®−îc chia vµ ®¶m phô; n«ng d©n chiÕm çc kho lóa cña ®Þa chñ ®Ó lÊy lóa m×. Lµn sãng bÊt b×nh ®· lan kh¾p h¬n 75 lµng trong çc huyÖn Xp¸t-xk¬, Tsi-xt«-p«n, La-i-sÐp-xk¬ thuéc tØnh Ca-dan vµ lan sang mÊy huyÖn l©n cËn thuéc tØnh Xa-ma-ra vµ Xim-biÕc-xc¬. Cuéc khëi nghÜa ë lµng Be-d¬-®¬- na bÞ ®µn ¸p tµn khèc. Ngµy 12 (24) th¸ng T− 1861, theo lÖnh cña tªn t−íng A-pr¸c-xin, bän lÝnh ®· x¶ sóng b¾n vµo mét ®oµn ®«ng tíi 4 ngµn n«ng d©n. Theo b¸o ço chÝnh thøc cña tªn gi¸m binh tØnh Ca-dan göi bé tr−ëng Bé néi vô th× sè ng−êi bÞ b¾n chÕt vµ bÞ th−¬ng råi chÕt cã tíi 91 ng−êi, h¬n 350 ng−êi bÞ th−¬ng. Ngµy 19 th¸ng T− (1 th¸ng N¨m) An-t«n Pª-t¬-rèp bÞ xö b¾n. Trong sè 16 n«ng d©n bÞ ®−a ra tßa ¸n qu©n sù cã 5 ng−êi bÞ kÕt ¸n ph¹t ®ßn vµ ph¹t tï giam víi nh÷ng thêi h¹n kh¸c nhau. TÊn th¶m kÞch ë Be-d¬-®¬-na ®· g©y nªn ph¶n øng réng r·i trong çc tÇng líp tiÕn bé cña x· héi Nga. A. I. GiÐc-txen ®· miªu t¶ tØ mØ th¶m kÞch Be-d¬-®¬-na trong tê "Çi chu«ng". ⎯ 336.

110 "D©n ý" ⎯ tæ chøc chÝnh trÞ bÝ mËt cña ph¸i d©n tóy chñ tr−¬ng khñng bè, xuÊt hiÖn håi th¸ng T¸m 1879 do sù ph©n liÖt cña tæ chøc d©n tóy "Ruéng ®Êt vµ tù do". §øng ®Çu tæ chøc "D©n ý" lµ

Ban chÊp hµnh, thµnh phÇn gåm cã A. I. Ghª-li-a-bèp, X. L. Pª-rèp- xcai-a, A. §. Mi-khai-lèp, M. Ph. Phr«-len-c«, N. A. M«-r«-dèp, V. N. Phi-gne, A. A. Kvi-¸t-cèp-xki vµ mét sè ng−êi kh¸c. Tuy vÉn gi÷ lËp tr−êng x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng cña ph¸i d©n tóy, nh−ng ph¸i "D©n ý" ®· ®i vµo con ®−êng ®Êu tranh chÝnh trÞ, coi viÖc lËt ®æ chÕ ®é chuyªn chÕ vµ giµnh tù do chÝnh trÞ lµ nhiÖm vô quan träng nhÊt. C−¬ng lÜnh cña ph¸i "D©n ý" dù tÝnh viÖc tæ chøc "c¬ quan ®¹i diÖn th−êng trùc cña nh©n d©n", c¬ quan nµy ®−îc bÇu ra trªn c¬ së quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, c«ng bè çc quyÒn tù do d©n chñ, giao ruéng ®Êt cho nh©n d©n vµ v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p vÒ viÖc chuyÓn çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng vµo tay c«ng nh©n. V. I. Lª-nin viÕt: "Khi chuyÓn sang ®Êu tranh chÝnh trÞ, ph¸i "D©n ý" ®· tiÕn lªn ®−îc mét b−íc, nh−ng hä kh«ng g¾n liÒn næi cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ víi chñ nghÜa x· héi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé M¸t-xc¬-va, t. 9, tr. 223 - 224).

Ph¸i "D©n ý" ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh anh dòng chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, nh−ng do xuÊt ph¸t tõ lý luËn sai lÇm vÒ nh÷ng anh hïng "tÝch cùc" vµ ®¸m ®«ng "thô ®éng", nªn hä dù ®Þnh thùc hiÖn c¶i çch x· héi b»ng søc lùc cña m×nh, th«ng qua con ®−êng khñng bè ç nh©n, ®e däa vµ lµm tan r· tæ chøc cña chÝnh phñ, mµ kh«ng cÇn sù tham gia cña nh©n d©n. Sau ngµy 1 th¸ng Ba 1881 (vô giÕt chÕt A-lÕc-xan-®r¬ II), chÝnh phñ ®· ph¸ tan tæ chøc "D©n ý" b»ng çc cuéc truy n· khèc liÖt, çc ¸n tö h×nh vµ çc cuéc khiªu khÝch. Suèt c¶ nh÷ng n¨m 80 ph¸i "D©n ý" nhiÒu lÇn t×m çch kh«i phôc tæ chøc "D©n ý", nh−ng mäi m−u toan phôc håi ®Òu kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶. VÝ dô n¨m 1886 xuÊt hiÖn mét nhãm do A. I. U-li-a-nèp (anh cña V. I. Lª-nin) vµ P. I-a. Sª-v−-rÐp ®øng ®Çu, nhãm nµy tiÕp tôc nh÷ng truyÒn thèng cña "D©n ý". Sau lÇn m−u toan tæ chøc vô ¸m s¸t A-lÕch-xan-®r¬ III n¨m 1887 kh«ng thµnh, nhãm nµy bÞ ph¸t gi¸c vµ nh÷ng thµnh viªn tÝch cùc cña nhãm bÞ hµnh h×nh.

Khi phª ph¸n c−¬ng lÜnh kh«ng t−ëng, sai lÇm vµ phª ph¸n s¸ch l−îc khñng bè ç nh©n cña ph¸i "D©n ý", V. I. Lª-nin víi lßng kÝnh träng s©u s¾c ®· nãi ®Õn cuéc ®Êu tranh quªn m×nh cña çc thµnh viªn tæ chøc "D©n ý" chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng, ®ång thêi còng ®¸nh gi¸ cao kü thuËt ho¹t ®éng bÝ mËt cña ph¸i "D©n ý" vµ tæ chøc tËp trung chÆt ch÷ cña hä. ⎯ 337.

111 Héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i lao ®éng häp ë Pª-tÐc-bua cuèi th¸ng Ba 1912; héi nghÞ chñ yÕu häp bµn çc vÊn ®Ò vÒ cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ nh÷ng nghÞ quyÕt


cña héi nghÞ trong bµi "Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ" (xem tËp nµy, tr. 305 - 317). ⎯ 350.

112 "Liªn minh nh©n Nga" ⎯ mét tæ chøc Tr¨m ®en cùc kú ph¶n ®éng thuéc ph¸i qu©n chñ, ®−îc lËp ra håi th¸ng M−êi 1905 ë Pª-tÐc-bua nh»m ®Êu tranh chèng l¹i phong trµo çch m¹ng. "Liªn minh" tËp hîp bän ®Þa chñ ph¶n ®éng, bän chñ nhµ ®Êt lín, bän th−¬ng gia, bän sÜ quan c¶nh s¸t, giíi thÇy tu, tiÓu thÞ d©n, bän cu-l¾c, çc phÇn tö l−u manh vµ ph¹m téi h×nh sù. CÇm dÇu "Liªn minh" lµ V. A. B«-brin-xki, A. I. §u-br«-vin, P. A. Cru-sª-van, N. E. M¸c-cèp II, V. M. Pu-ri-skª-vÝch vµ nh÷ng tªn kh¸c. C¬ quan ng«n luËn cña "Liªn minh" lµ çc b¸o "Ngän cê n−íc Nga", "Liªn hîp" vµ "Gi«ng tè". T¹i nhiÒu thµnh phè cña n−íc Nga ®Òu cã çc chi nh¸nh ho¹t ®éng cña "Liªn minh".

"Liªn minh" b¶o vÖ sù bÒn v÷ng cña chÕ ®é chuyªn chÕ cña Nga hoµng, duy tr× nÒn kinh tÕ nöa n«ng n« cña ®Þa chñ, duy tr× nh÷ng ®Æc quyÒn cña quý téc. KhÈu hiÖu cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh cña "Liªn minh" lµ khÈu hiÖu d©n téc chñ nghÜa qu©n chñ cña thêi kú chÕ ®é n«ng n« ⎯ "chÝnh gi¸o, chÕ ®é chuyªn chÕ, chñ nghÜa d©n téc". "Liªn minh" ®· chän viÖc tµn s¸t vµ giÕt chãc lµm ph−¬ng thøc ®Êu tranh chñ yÕu ®Ó chèng l¹i çch m¹ng. §−îc sù gióp søc vµ dung tóng cña c¶nh s¸t, çc thµnh viªn cña "Liªn minh" ®· ®¸nh ®Ëp mét çch c«ng khai, kh«ng bÞ trõng trÞ vµ ®· ¸m s¸t nh÷ng c«ng nh©n çch m¹ng tiªn tiÕn vµ nh÷ng ®¹i biÓu cña tÇng líp trÝ thøc cã tinh thÇ d©n chñ, ®· gi¶i t¸n vµ b¾n vµo çc cuéc mÝt -tinh, ®· tæ chøc çc cuéc tµn s¸t ng−êi Do-th¸i, ®· ®iªn cuång h·m h¹i çc d©n téc kh«ng ph¶i Nga.

Sau khi §u-ma II bÞ gi¶i t¸n, "Liªn minh" t¸ch ra thµnh hai tæ chøc: "Héi Mi-khai-in ¸c-khan-ghen" ®øng ®Çu lµ Pu-ri-skª-vÝch, héi nµy ®ßi lîi dông §u-ma III vµo nh÷ng môc ®Ých ph¶n çch m¹ng, vµ chÝnh tæ chøc "Liªn minh nh©n d©n Nga" do §u- br«-vin cÇm ®Çu, tªn nµy tiÕp tôc theo ®uæi s¸ch l−îc khñng bè c«ng khai. C¶ hai tæ chøc Tr¨m ®en nµy ®· bÞ thñ tiªu trong thêi kú Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, çc thµnh viªn cò cña hai tæ chøc nµy ®· tham gia tÝch cùc vµo çc cuéc næi lo¹n ph¶n çch m¹ng vµ çc ©m m−u chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 356.

113 "Ngän cê n−íc Nga" ⎯ tê b¸o Tr¨m ®en, c¬ quan ng«n luËn cña "Liªn minh nh©n d©n Nga"; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng M−êi mét 1905 ®Õn n¨m 1917. ⎯ 356.

113 "¸nh s¸ng" ⎯ tê b¸o hµng ngµy theo chñ nghÜa d©n téc - t− s¶n; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1882 ®Õn n¨m 1917. ⎯ 358.

115 Héi ®ång liªn hiÖp quý téc ⎯ mét tæ chøc ph¶n çch m¹ng cña bän ®Þa chñ - chñ n«, ®−îc lËp ra håi th¸ng N¨m 1906 t¹i §¹i héi I cña çc ®¹i biÓu ®−îc ñy quyÒn çc héi quý téc tØnh, vµ tån t¹i ®Õn th¸ng M−êi 1917. Môc tiªu c¬ b¶n cña tæ chøc nµy lµ b¶o vÖ chÕ ®é chuyªn chÕ, chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña ®¹i ®Þa chñ vµ b¶o vÖ nh÷ng ®Æc quyÒn cña quý téc. §øng ®Çu Héi ®ång liªn hiÖp quý téc lµ b¸ t−íc A. A. B«-brin-xki, c«ng t−íc N. Ph. Ca-x¸t-kin - R«- xtèp-xki, b¸ t−íc §. A. ¤n-xu-phi-Ðp, V. M.Pu-ri-skª-vÝch vµ nh÷ng kÎ kh¸c. Lª-nin gäi Héi ®ång liªn hiÖp quý téc lµ "héi ®ång liªn hiÖp chñ n«". Héi ®ång liªn hiÖp quý téc trªn thùc tÕ ®· trë thµnh c¬ quan cã tÝnh chÊt nöa chÝnh phñ, c¬ quan nµy chØ thÞ cho chÝnh phñ ®−a ra nh÷ng biÖn ph¸p lËp ph¸p nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña chñ n«. Sè ®«ng çc ñy viªn cña Héi ®ång liªn hiÖp quý téc cã tham gia vµo Héi ®ång nhµ n−íc vµ çc trung t©m l·nh ®¹o cña çc tæ chøc Tr¨m ®en. ⎯ 358.

116 "§¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" ⎯ §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n tiÓu t− s¶n nµy lµ do çnh h÷u cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng t¸ch ra vµo n¨m 1906. Çc ®¶ng viªn §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n t¸n thµnh liªn minh víi §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lª-nin gäi bän nµy lµ bän "x· héi chñ nghÜa - d©n chñ - lËp hiÕn", "bän c¬ héi chñ nghÜa tiÓu t− s¶n", "bän men-sª- vÝch x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng", bän nµy nghiªng ng¶ gi÷a §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, ®ång thêi Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng ®¶ng nµy "kh«ng kh¸c mÊy so víi §¶ng d©n chñ -lËp hiÕn, bëi v× nã g¹t bá khái c−¬ng lÜnh c¶ chÕ ®é céng hßa lÉn yªu s¸ch vÒ toµn bé ruéng ®Êt" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 14, tr. 30). CÇm ®Çu ®¶ng nµy lµ A. V. Pª-sª-kh«-nèp, N. Ph. An-nen-xki, V. A. Mi-a-c«-tin vµ nh÷ng tªn kh¸c. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, §¶ng lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" liªn kÕt víi ph¸i lao ®éng, tÝch cùc ñng hé ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n b»ng çch cö nh÷ng ®¹i diÖn cña m×nh tham gia chÝnh phñ ®ã. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, çc ®¶ng viªn §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n tham gia vµo çc vô ©m m−u ph¶n çch m¹ng vµ çc ho¹t ®éng vò trang chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. §¶ng nµy chÊm døt ho¹t ®éng vµo thêi kú cã cuéc can thiÖp qu©n sù cña n−íc ngoµi vµ thêi kú néi chiÕn. ⎯ 365.


117 Ngµnh khai kho¸ng" ⎯ t¹p chÝ; do héi ®ång cña ®¹i héi çc nhµ c«ng nghiÖp khai kho¸ng miÒn Nam n−íc Nga xuÊt b¶n t¹i Kh¸c- cèp tõ n¨m 1910 ®Õn n¨m 1918.

"Ngµnh dÇu má" ⎯ t¹p chÝ; do héi ®ång cña ®¹i héi çc nhµ c«ng nghiÖp dÇu má xuÊt b¶n ë Ba-cu tõ n¨m 1899 ®Õn n¨m 1920.

"C«ng th−¬ng nghiÖp" ⎯ t¹p chÝ; do héi ®ång cña ®¹i héi çc ®¹i diÖn ngµnh c«ng nghiÖp vµ th−¬ng nghiÖp xuÊt b¶n Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1908 ®Õn n¨m 1917.

"Tin tøc cña Héi çc chñ x−ëng r−îu ë Nga" ⎯ t¹p chÝ; do ban qu¶n trÞ Héi çc chñ x−ëng r−îu Nga xuÊt b¶n t¹i Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1908 ®Õn n¨m 1915. ⎯ 375.

118 KÝt Ki-t−-ts¬ hay TÝt Ti-t−-ts¬ ⎯ nh©n vËt trong vë kÞch cña A. N. ¤-xt¬-rèp-xki "Ng−êi ¨n èc kÎ ®æ vá". H×nh t−îng chung chØ kÎ ®éc ®o¸n, v« häc, man rî, ngu ®Çn. ⎯ 387.

119 "Ng«i sao Nª-va" ⎯ tê b¸o hîp ph¸p cña ph¸i b«n-sª-vÝch; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 26 th¸ng Hai (10 th¸ng Ba) ®Õn ngµy 5 (18) th¸ng M−êi 1912. Ra ®−îc 27 sè. Lóc ®Çu tê "Ng«i sao Nª-va" xuÊt b¶n ®ång thêi víi tê "Ng«i sao" vµ cã nhiÖm vô thay thÕ tê "Ng«i sao" trong tr−êng hîp tê "Ng«i sao" bÞ ®ãng cöa hay bÞ tÞch thu; sau ngµy 22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m) 1912 xuÊt b¶n thay cho tê "Ng«i sao" bÞ ®×nh b¶n. Lµm viÖc trong ban biªn tËp tê "Ng«i sao Nª-va" cã N. N. Ba-tu-rin, V. M. M«-l«-tèp, M. X. ¤n- min-xki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Tõ n−íc ngoµi V. I. Lª-nin l·nh ®¹o tê b¸o vÒ mÆt t− t−ëng. Trong tê "Ng«i sao Nª-va" ®· ®¨ng 20 bµi viÕt cña Ng−êi vµ h¬n 360 bµi b¸o cña c«ng nh©n. B¸o nµy th−êng xuyªn bÞ chÝnh phñ ®µn ¸p: trong sè 27 sè b¸o th× 9 sè bÞ tÞch thu vµ 2 sè bÞ ph¹t tiÒn, çc biªn tËp viªn nhiÒu lÇn bÞ truy tè tr−íc tßa ¸n.

Tê "Ng«i sao Nª-va" ®· gi÷ vai trß quan träng trong viÖc v¹ch trÇn bän men-sª-vÝch, bän T¬-rèt-xki, bän theo chñ nghÜa tù do t− s¶n vµ nh÷ng kÎ thï kh¸c cña çch m¹ng. Lª-nin gäi nã lµ tê b¸o c«ng nh©n "cã tÇm quan träng chÝnh trÞ lín lao vµ cã ý nghÜa thêi sù trùc tiÕp" (tËp nµy, tr. 585). ⎯ 392.

120 "Lao dÞch trªn mét kho¶nh réng ®Êt" ⎯ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña chÕ ®é lao dÞch vµ cña chÕ ®é n«ng d©n lÜnh canh cã tÝnh chÊt

n« dÞch ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, ®−îc ¸p dông ë n−íc Nga sau thêi kú c¶i çch. Theo h×nh thøc lao dÞch nµy, ®Ó trang tr¶i sè tiÒn, kho¶n vay mïa ®«ng hay sè ruéng ®Êt lÜnh canh, ng−êi n«ng d©n buéc ph¶i dïng çc c«ng cô vµ ngùa cña m×nh ®Ó canh t¸c cho ®Þa chñ trªn "mét kho¶nh ruéng ®Êt", nghÜa lµ canh t¸c trªn mét ®ª-xi- a-ti-na ®Êt gieo h¹t mïa xu©n, mét ®ª-xi-a-ti-na ®Êt gieo h¹t mïa ®«ng, vµ ®«i khi cßn ph¶i canh t¸c trªn mét ®ª-xi-a-ti-na ®ång cá. ⎯ 393.

121 "Buæi s¸ng n−íc Nga" ⎯ tê b¸o hµng ngµy; xuÊt b¶n ë M¸t-xc¬-va tõ th¸ng ChÝn 1907 ®Õn th¸ng T− 1918 (n¨m 1908 kh«ng xuÊt b¶n). Tù x−ng lµ "tê b¸o d©n chñ kh«ng ®¶ng ph¸i" nh−ng trong thùc tÕ b¸o "Buæi s¸ng n−íc Nga" ph¶n ¸nh nh÷ng lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Nga. Tê b¸o ®ã lµ c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i tiÕn bé vµ ®−îc ng©n hµng cña bän Ri-a-bu-sin-xki b¶o trî. §Çu th¸ng T− 1918 tê b¸o bÞ ®ãng cöa v× ®¨ng nh÷ng bµi cã tÝnh chÊt vu khèng chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Sau ®ã, tõ gi÷a th¸ng T− cho ®Õn th¸ng B¶y n¨m 1918 l¹i ®−îc xuÊt b¶n d−íi tªn gäi "B×nh minh n−íc Nga". ⎯ 401.

122 "TiÕng nãi Nª-va" ⎯ tê b¸o hîp ph¸p ra hµng tuÇn cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ 20 th¸ng N¨m (2 th¸ng S¸u) ®Õn 31 th¸ng T¸m (13 th¸ng ChÝn) 1912. Ra c¶ th¶y ®−îc 9 sè. Do §. Ph. C«-xt¬-rèp xuÊt b¶n thay cho tê "Sù nghiÖp sinh ®éng". Céng t¸c víi tê b¸o nµy cã P. B. ¸c-xen- rèt, L. M¸c-tèp, A. M¸c-t−-nèp, I-u, Tsa-tx¬-ki vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ⎯ 409.

123 Bµi "Cao trµo çch m¹ng" ®¨ng vµo ®Çu th¸ng S¸u 1912, sau khi V. I. Lª-nin ®äc t¹i cuéc häp cña ph©n ban Pa-ri cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ngµy 26 th¸ng T− (9 th¸ng N¨m) 1912 mét b¶n b¸o ço vÒ nh÷ng sù biÕn ë Nga vµ ngµy 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u) tr×nh bµy b¶n thuyÕt tr×nh "Cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga". Trong tê th«ng ço ®−îc in ra, do ph©n ban Pa-ri cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph©n ph¸t, cã ®¨ng dµn bµi chi tiÕt cña b¶n thuyÕt tr×nh, dµn bµi ®ã trïng hîp víi nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n cña bµi b¸o nãi trªn. Dµn bµi ®ã cã ®¨ng trong tËp nµy, trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈnbÞ" (xem tr. 622 - 623). ⎯ 428.

124 Tê truyÒn ®¬n mµ V.I. Lª-nin nh¾c ®Õn ®−îc in ë Pª-tÐc-bua vµ ph©n ph¸t ë çc nhµ m¸y tr−íc ngµy 1 th¸ng N¨m 1912. TruyÒn ®¬n


kªu gäi c«ng nh©n tæ chøc vµo ngµy 1 th¸ng N¨m nh÷ng cuéc mÝt- tinh vµ biÓu t×nh trªn ®¹i lé NÐp-xki, d−íi nh÷ng khÈu hiÖu ®· ®−îc Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®Ò ra lµ: "Quèc héi lËp hiÕn. Ngµy lµm viÖc 8 giê. TÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ". TruyÒn ®¬n kÕt thóc b»ng nh÷ng lêi kªu gäi chiÕn ®Êu: "§¶ ®¶o chÝnh phñ Nga hoµng. §¶ ®¶o hiÕn ph¸p chuyªn chÕ ngµy 3 th¸ng S¸u. ChÕ ®é céng hßa d©n chñ mu«n n¨m. Chñ nghÜa x· héi mu«n n¨m". Ký tªn d−íi tê truyÒn ®¬n lµ "nh÷ng ®¹i biÓu cña tÊt c¶ nh÷ng c«ng nh©n ®· ®−îc tæ chøc ë Xanh Pª- tÐc-bua": "Nhãm d©n chñ - x· héi "Thèng nhÊt"", "Nhãm d©n chñ - x· héi thµnh phè trung t©m", Nhãm c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, "Nhãm c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Xanh Pª-tÐc-bua", "Nh÷ng ®¹i biÓu cña çc ñy ban th¸ng N¨m".

Ngµy 4 (17) th¸ng S¸u 1912 toµn v¨n tê truyÒn ®¬n ®· ®−îc ®¨ng l¹i trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 27, trong môc thêi sù. ⎯ 433.

125 "St.-Petersburger Zeitung" ("B¸o Xanh Pª-tÐc-bua") ⎯ tê b¸o hµng ngµy, xuÊt b¶n b»ng tiÕng §øc trong nh÷ng n¨m 1727 - 1914. ⎯ 437.

126 "Tr−íc kia ®· nh− vËy vµ sau nµy còng sÏ nh− vËy" ⎯ lêi cña Ma- ca-rèp, tªn bé tr−ëng Bé néi vô nãi t¹i phiªn häp cña §u-ma nhµ n−íc ngµy 11 (24) th¸ng T− 1912 khi h¾n tr¶ lêi chÊt vÊn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi nh©n vô tµn s¸t ë Lª-na. ⎯ 439.

127 V. I. Lª-nin muèn nãi ®Õn quyÕt nghÞ cña Ban tæ chøc cña ph¸i thñ tiªu vÒ viÖc mêi "çnh t¶" cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan tham dù héi nghÞ ®¹i biÓu cña ph¸i thñ tiªu häp vµo th¸ng T¸m.

§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan (Polska Partia Socialistyczna) ⎯ mét ®¶ng c¶i l−¬ng theo chñ nghÜa d©n téc, ®−îc lËp ra n¨m 1892. Ho¹t ®éng d−íi khÈu hiÖu ®Êu tranh cho mét n−íc Ba-lan ®éc lËp, ®¶ng nµy do Pin-xót-xki vµ nh÷ng ng−êi ñng hé y l·nh ®¹o, ®· tiÕn hµnh tuyªn truyÒn chñ nghÜa d©n téc, chñ nghÜa ph©n lËp trong c«ng nh©n Ba-lan vµ ra søc l«i kÐo c«ng nh©n Ba-lan ra khái cuéc ®Êu tranh chung víi c«ng nh©n Nga chèng l¹i chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chñ nghÜa t− b¶n.

Trong suèt c¶ lÞch sö cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan, do t¸c ®éng cña nh÷ng c«ng nh©n b×nh th−êng, trong néi bé ®¶ng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhãm t¶. VÒ sau trong sè ®ã cã mét sè nhãm ®· ng¶ vÒ çnh çch m¹ng cña phong trµo c«ng nh©n Ba-lan.

N¨m 1906, §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan ph©n liÖt thµnh §¶ng

x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶" vµ ®¶ng çnh h÷u theo chñ nghÜa s«-vanh, gäi lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh h÷u" ("ph¸i çch m¹ng").

§¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶", do ¶nh h−ëng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch còng nh− do t¸c ®éng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, dÇn dÇn chuyÓn sang lËp tr−êng triÖt ®Ó çch m¹ng.

Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®¹i bé phËn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan "çnh t¶" gi÷ lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa; th¸ng Ch¹p 1918 §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan hîp nhÊt víi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. Hai ®¶ng hîp nhÊt l¹i ®· lËp ra §¶ng c«ng nh©n céng s¶n Ba-lan (tªn cña §¶ng céng s¶n Ba-lan lµ nh− vËy cho tíi n¨m 1925).

Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan çnh h÷u tiÕp tôc thi hµnh chÝnh s¸ch cña chñ nghÜa d©n téc - s«-vanh; ®¶ng nµy tæ chøc trªn l·nh thæ Ga-li-xi-a nh÷ng binh ®oµn Ba-lan chiÕn ®Êu bªn c¹nh chñ nghÜa ®Õ quèc §øc - ¸o. Khi thµnh lËp nhµ n−íc t− s¶n Ba-lan, §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan çnh h÷u n¨m 1919 ®· hîp nhÊt víi çc bé phËn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan ho¹t ®éng trªn l·nh thæ Ba-lan tr−íc ®©y bÞ çc n−íc §øc vµ ¸o chiÕm ®ãng, vµ l¹i gäi lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan. Sau khi ®øng ®Çu chÝnh phñ, ®¶ng nµy xóc tiÕn viÖc chuyÓn chÝnh quyÒn sang tay giai cÊp t− s¶n Ba-lan, tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng viÖc tuyªn truyÒn chèng chñ nghÜa céng s¶n vµ ñng hé chÝnh s¸ch x©m l−îc chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt, ñng hé chÝnh s¸ch x©m chiÕm vµ ¸p bøc miÒn T©y U-cra-i-na vµ miÒn T©y Bª-l«-ru-xi-a. Mét vµi nhãm trong §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba- lan kh«ng ®ång t×nh víi chÝnh s¸ch ®ã nªn ®· gia nhËp §¶ng céng s¶n Ba-lan.

Sau cuéc ®¶o chÝnh ph¸t-xÝt cña Pin-xót-xki (th¸ng N¨m 1926), §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan vÒ h×nh thøc thuéc ph¸i ®èi lËp trong nghÞ viÖn, nh−ng trªn thùc tÕ th× ®¶ng ®ã kh«ng tiÕn hµnh ®Êu tranh tÝch cùc chèng l¹i chÕ ®é ph¸t-xÝt mµ cßn tiÕp tôc tuyªn truyÒn chèng chñ nghÜa céng s¶n vµ chèng Liªn-x«. Trong nh÷ng n¨m ®ã, nh÷ng phÇn tö t¶ trong ®¶ng nµy ®· céng t¸c víi §¶ng céng s¶n Ba-lan, trong nhiÒu cuéc vËn ®éng, hä ñng hé s¸ch l−îc lËp mÆt trËn thèng nhÊt.

Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø hai §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan mét lÇn n÷a l¹i ph©n liÖt. Bé phËn theo chñ nghÜa s«- vanh, ph¶n ®éng cña nã lÊy tªn lµ "Wolnos'c', Rãwnos'c', Niepodleg los'c'" ("Tù do, B×nh ®¼ng, §éc lËp") ®· tham gia "chÝnh phñ" Ba-lan l−u


vong ph¶n ®éng ë Lu©n-®«n. Mét bé phËn kh¸c, bé phËn t¶ cña §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan, gäi lµ "§¶ng c«ng nh©n cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Ba-lan", do chÞu ¶nh h−ëng cña §¶ng c«ng nh©n Ba-lan ®−îc thµnh lËp n¨m 1942, ®· gia nhËp mÆt trËn nh©n d©n ®Êu tranh chèng bän x©m l−îc HÝt-le, tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng Ba-lan khái ¸ch n« dÞch cña ph¸t-xÝt vµ ®øng trªn lËp tr−êng thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ h÷u nghÞ víi Liªn-x«.

N¨m 1944, sau khi miÒn §«ng Ba-lan ®−îc gi¶i phãng khái sù chiÕm ®ãng cña §øc vµ sau khi thµnh lËp ban chÊp hµnh gi¶i phãng d©n téc Ba-lan, §¶ng c«ng nh©n cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Ba-lan l¹i lÊy tªn lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan vµ cïng víi §¶ng c«ng nh©n Ba-lan tham gia x©y dùng n−íc Ba-lan d©n chñ - nh©n d©n. Th¸ng Ch¹p 1948, §¶ng c«ng nh©n Ba-lan vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa Ba-lan hîp nhÊt l¹i vµ lËp ra §¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt Ba-lan. ⎯ 452.

128 "Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt" ⎯ nh÷ng ®¶ng viªn cña §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa-xi-«-nÝt, mét tæ chøc d©n téc chñ nghÜa tiÓu t− s¶n cña ng−êi Do-th¸i, ®−îc lËp ra n¨m 1904. Nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa-xi-«-nÝt coi cuéc ®Êu tranh ®Ó cã l·nh thæ riªng cña m×nh vµ lËp nªn nhµ n−íc d©n téc cña m×nh lµ nhiÖm vô chñ yÕu cña giai cÊp v« s¶n Do-th¸i. Hä tuyªn truyÒn sù hîp t¸c giai cÊp víi giai cÊp t− s¶n Do-th¸i, ra søc t¸ch rêi c«ng nh©n Do-th¸i víi phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga vµ quèc tÕ, t×m çch gieo r¾c lßng h»n thï trong c«ng nh©n cña çc d©n téc kh¸c nhau. Ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt d©n téc chñ nghÜa cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt ®· lµm lu mê ý thøc giai cÊp cña c«ng nh©n Do-th¸i, ®· g©y t¸c h¹i lín cho phong trµo c«ng nh©n. Th¸ng M−êi 1908 Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa ®· c¾t ®øt víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt.

Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa - xi-«-nÝt ®· hîp nhÊt víi §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Do-th¸i thµnh §¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Do- th¸i thèng nhÊt. ⎯ 452.

129 "Liªn minh nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a" ®−îc thµnh lËp ë n−íc ngoµi vµo mïa thu n¨m 1900, xÐt theo nh÷ng yªu s¸ch cña hä th× liªn minh nµy gÇn gòi víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng Nga vµ trªn møc ®é lín liªn minh nµy bÞ tiªm nhiÔm nh÷ng khuynh h−íng d©n téc chñ nghÜa. N¨m 1905 "Liªn minh" t¹m thêi giµnh ®−îc mét sè ¶nh h−ëng trong mét bé phËn n«ng d©n, nh−ng ch¼ng

bao l©u sau hä bÞ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a lÊn ¸t. VÒ sau "Liªn minh" kh«ng gi÷ mét vai trß râ rÖt chót Ýt nµo c¶. ⎯ 453.

130 T¹i §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë Xtèc-kh«n tõ ngµy 10 ®Õn ngµy 25 th¸ng T− (23 th¸ng T− - 8 th¸ng N¨m) 1906 ®· quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò thèng nhÊt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a. C¶ hai ®¶ng gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi tÝnh çch lµ nh÷ng tæ chøc cña khu vùc, tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong giai cÊp v« s¶n cña tÊt c¶ çc d©n téc trªn mét khu vùc nhÊt ®Þnh (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I. 1954, tr. 132 - 134). ⎯ 453.


132 ý nãi ®Õn nh÷ng sù kiÖn sau ®©y: th¸ng M−êi 1910 Ph. A. G«-l«- vin, ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III, tuyªn bè tõ bá quyÒn ®¹i biÓu cña m×nh vµ mét thêi gian sau «ng ta tÝch cùc tham gia hîp ®ång t« nh−îng ®−êng s¾t.

Th¸ng Ba 1912 V. A. Ma-cla-cèp, ®¹i biÓu §u-ma III, bÊt chÊp danh hiÖu ®¹i biÓu cña m×nh, ®· ®øng ra biÖn hé cho vô T¸c-ghi- Ðp, mét tªn kinh doanh c«ng nghiÖp dÇu má cì lín ë Ba-cu, bÞ kÕt téi hµnh h¹ mét viªn chøc cña y, kü s− Bª-bu-tèp. ⎯ 470.

133 "Nh÷ng ng−êi Êu trÜ vÒ chÝnh trÞ" ë ®©y cã ý ngÇm nãi ®Õn nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch - ®iÒu hßa; nh÷ng ng−êi nµy cã çc nhãm nhá cña m×nh ë Nga vµ ë n−íc ngoµi; "nh÷ng nhµ ngo¹i giao sµnh sái" cã ý ngÇm nãi ®Õn çi nhãm nhá theo ph¸i thñ tiªu cña tê "Sù thËt" ë Viªn cña T¬-rèt-xki vµ nh÷ng thñ lÜnh ph¸i Bun. ⎯ 473.

134 Xem C. M¸c. "Çc häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d− (tËp IV, bé "T− b¶n")", tiÕng Nga, ph. II, 1957, tr. 229 - 232. Nh÷ng luËn ®iÓm ®ã cña M¸c ®−îc Lª-nin tr×nh bµy vµ gi¶i thÝch trong t¸c phÈm "VÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga cuèi thÕ kû XIX" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 67 - 164). ⎯ 489.

135 "B¸o c«ng nh©n" ("Gazeta Robotnicza") ⎯ c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V¸c-sa-va cña §¶ng d©n chñ - x·


héi Ba-lan vµ LÝt-va; xuÊt b¶n håi th¸ng N¨m - th¸ng M−êi 1906, ra ®−îc 14 sè do G. Ca-men-xki chñ biªn, sau ®ã viÖc xuÊt b¶n bÞ ®×nh chØ. Sau khi bÞ ph©n liÖt vµo n¨m 1912, trong §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan xuÊt hiÖn hai Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V¸c-sa-va vµ xuÊt b¶n hai c¬ quan ng«n luËn d−íi tªn gäi "B¸o c«ng nh©n": mét tê do nh÷ng ng−êi ñng hé Ban l·nh ®¹o trung −¬ng xuÊt b¶n t¹i V¸c-sa-va (th¸ng B¶y 1911 - th¸ng B¶y 1913), mét tê kh¸c th× do Ban chÊp hµnh ®¶ng bé V¸c-sa-va ®èi lËp xuÊt b¶n ë Cra-cèp (th¸ng B¶y 1911 - th¸ng Hai 1915). VÒ sù chia rÏ trong §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, h·y xem bµi cña V. I. Lª-nin "Sù chia rÏ trong §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 677 - 684). ⎯ 495.

136 ë ®©y cã ý nãi ®Õn bµi b¸o cña G. V. Plª-kha-nèp "VÒ vÊn ®Ò triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga", ®¨ng trªn tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 16, th¸ng T− 1912 (còng xem G. V. Plª-kha-nèp. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XIX, 1927, tr. 395 - 407).

Bµi gåm nh÷ng tµi liÖu rót ra tõ nh÷ng th− tõ cña ban biªn tËp tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi" trao ®æi víi ng−êi ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Ban tæ chøc thuéc ph¸i thñ tiªu, ban nµy kiªn tr× ®Ò nghÞ Plª-kha-nèp vµ nhãm men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng cña «ng ta tham gia Ban tæ chøc. Trong nh÷ng bøc th− tr¶ lêi cña m×nh Plª-kha-nèp ®· v¹ch trÇn tÝnh chÊt thñ tiªu cña çi héi nghÞ ®¹i biÓu ®−îc triÖu tËp håi th¸ng T¸m vµ tõ chèi kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng cña Ban tæ chøc. ⎯ 497.

137 ë ®©y cã ý nãi ®Õn bµi cña G. V. Plª-kha-nèp "Héi nghÞ toµn thÓ gÇn ®©y nhÊt cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ta", ®¨ng trªn tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 11, th¸ng Ba 1910 (còng xem G. V. Plª-kha-nèp. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XIX, 1927, tr. 99 - 121) ⎯ 501.

138 Chñ tÞch tiÓu ban thÈm tra t− çch ®¹i biÓu cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ mét ®¹i biÓu cña tæ chøc Ki-Ðp, mét ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng tªn lµ V. Sv¸c-tx¬-man. ⎯ 502.

139 ë ®©y cã ý nãi ®Õn cuéc häp cña ph¸i thñ tiªu häp håi gi÷a th¸ng Giªng 1912 ë Nga. Cuéc häp ®−îc triÖu tËp theo s¸ng kiÕn cña ph¸i Bun vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi

xø L¸t-vi-a. Cuéc häp ®ã ®−îc gäi lµ "cuéc häp cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc". Tham gia cuéc häp cã hai ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, hai ®¹i biÓu cña ph¸i Bun, mét ®¹i biÓu cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬ vµ mét ®¹i biÓu cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va (®¹i biÓu nµy chØ tham dù phiªn häp thø hai). T¹i cuéc häp nµy ®· lËp ra Ban tæ chøc phô tr¸ch viÖc triÖu tËp çi Héi nghÞ th¸ng T¸m cña ph¸i thñ tiªu vµ bän T¬-rèt-xki häp n¨m 1912. ⎯ 503.

140 "Cê ®á" ("Czerwony Sztandar") ⎯ tê b¸o bÊt hîp ph¸p, c¬ quan ng«n luËn cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba - lan vµ LÝt-va; xuÊt b¶n tõ n¨m 1902 ®Õn n¨m 1918 (ë Xuy-rÝch-Cra- cèp - V¸c-sa-va - BÐc-lanh); tõ n¨m 1914 ®Õn n¨m 1917 viÖc xuÊt b¶n tê b¸o t¹m thêi bÞ ®×nh chØ. Ph¸t hµnh c¶ th¶y ®−îc 195 sè. ⎯ 503.

141 Bµi bót ký "Tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu" do Lª-nin viÕt cho b¸o "Sù thËt" vµ ban biªn tËp nhËn ®−îc ngµy 11 (24) th¸ng B¶y 1912. ⎯ 506.

142 "Sù thËt" ⎯ tê b¸o hîp ph¸p, ra hµng ngµy cña ph¸i b«n-sª-vÝch; sè ®Çu tiªn xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua ngµy 22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m) n¨m 1912.

NghÞ quyÕt vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt b¶n mét tê b¸o c«ng nh©n ra hµng ngµy cã tÝnh chÊt quÇn chóng, ®· ®−îc th«ng qua trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Tê "Ng«i sao" ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc chuÈn bÞ xuÊt b¶n b¸o "Sù thËt"; tõ cuèi n¨m 1911 tê "Ng«i sao" ®· triÓn khai mét cuéc vËn ®éng réng lín nh»m thµnh lËp mét tê b¸o c«ng nh©n hµng ngµy. Tê "Ng«i sao" ®· ®¨ng nhiÒu th− tõ vµ bµi b¸o cña c«ng nh©n Pª-tÐc- bua ®Ò nghÞ thµnh lËp mét tê b¸o nh− thÕ vµ tá ý s½n sµng tù nguyÖn ®ãng gãp ®Ó duy tr× tê b¸o ®ã. S¸ng kiÕn cña nh÷ng c«ng nh©n tiªn tiÕn ë Pª-tÐc-bua ®· ®−îc c«ng nh©n toµn n−íc Nga nhiÖt liÖt t¸n thµnh.

Tê "Sù thËt" ®· ra ®êi trong hoµn c¶nh cã cao trµo çch m¹ng míi, khi mµ kh¾p n−íc Nga mét lµn sãng b·i c«ng chÝnh trÞ cã tÝnh chÊt quÇn chóng ®ang trµn d©ng do vô tµn s¸t ë Lª-na. "ChÝnh cao trµo th¸ng T− cña c«ng nh©n, ⎯ V. I. Lª-nin viÕt ⎯ ®· x©y dùng nªn tê b¸o "Sù thËt" cña c«ng nh©n" (tËp nµy, tr. 550).

Tê b¸o xuÊt b¶n ®−îc lµ nhê vµo sè tiÒn do chÝnh c«ng nh©n quyªn gãp; tê b¸o ®· ph¸t hµnh víi sè l−îng tíi 4 v¹n b¶n, sè l−îng ph¸t hµnh cña mét vµi sè b¸o lªn tíi 6 v¹n b¶n. Lª-nin ®¸nh


gi¸ viÖc lËp ra ®−îc tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n lµ mét sù nghiÖp lÞch sö vÜ ®¹i mµ nh÷ng c«ng nh©n Pª-tÐc-bua ®· lµm nªn ®−îc.

Lª-nin ®· l·nh ®¹o tê "Sù thËt" vÒ mÆt t− t−ëng, hÇu nh− ngµy nµo Ng−êi còng viÕt bµi cho tê b¸o, ra chØ thÞ cho ban biªn tËp tê b¸o. Ng−êi cè g¾ng lµm cho tê b¸o ®−îc xuÊt b¶n theo tinh thÇn çch m¹ng, tinh thÇn chiÕn ®Êu, Ng−êi phª b×nh ban biªn tËp cho ®¨ng nh÷ng bµi kh«ng thËt râ rµng trong nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c. Trong tê "Sù thËt" ®· ®¨ng trªn 270 bµi b¸o vµ bót ký cña Lª-nin ký d−íi nh÷ng bót danh kh¸c nhau: V. I-lin, V. Phr©y, C. T., V. I., I., Ng−êi theo ph¸i "Sù thËt", Ng−êi thèng kª, B¹n ®äc, M. N., v. v..

Çc ñy viªn ban biªn tËp tê "Sù thËt" vµ nh÷ng céng t¸c viªn tÝch cùc cña b¸o trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau lµ: N. N. Ba-tu- rin, §ª-mi-an BÕt-n−i, A. I. U-li-a-n«-va - £-li-da-r«-va, C. X. £- rª-mª-Ðp, M. I. Ca-li-nin, N. C. Cróp-xcai-a, X. V. Ma-l−-sÐp, L. R. Men-gin-xki, V. R. Men-gin-xki, V. M. M«-l«-tèp, V. I. NÐp-xki, M. X. ¤n-min-xki, N. I. Pèt-v«i-xki, N. G. P«-lª-ta-Ðp, M. A. Xa- vª-li-Ðp, C. N. Xa-m«i-l«-va, I-a. M. XvÐc-®lèp, N. A. Xc¬-røp-nÝch, I. V. Xta-lin, P. I. Xtu-ts¬-ca vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. Tham gia tÝch cùc vµo tê b¸o cßn cã nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ⎯ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc IV. A. M. Goãc-ki cho ®¨ng nh÷ng t¸c phÈm cña m×nh trªn tê "Sù thËt".

Tê "Sù thËt" th−êng xuyªn g¾n bã ®¶ng víi quÇn chóng nh©n d©n réng r·i. Xung quanh tê b¸o ®· h×nh thµnh mét ®éi qu©n ®«ng ®¶o çc th«ng tÝn viªn c«ng nh©n. Trong mçi sè b¸o ®Òu cã ®¨ng hµng chôc tin b¸o cña c«ng nh©n. ChØ trong h¬n hai n¨m tê b¸o ®· ®¨ng h¬n 17 ngµn tin b¸o cña c«ng nh©n. Tê b¸o nãi vÒ t×nh tr¹ng kh«ng cã quyÒn cña ng−êi lao ®éng, dÉn ra nh÷ng vÝ dô vÒ sù thiÕu thèn vÒ kinh tÕ cña c«ng nh©n, gi¶i thÝch râ tiÕn tr×nh cña çc cuéc b·i c«ng vµ ®×nh c«ng, thùc hiÖn ®−êng lèi cña ®¶ng trong viÖc l·nh ®¹o phong trµo çch m¹ng ®ang lín m¹nh, gi¸o dôc quÇn chóng theo tinh thÇn ®oµn kÕt v« s¶n vµ chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n. Tê "Sù thËt" ®· cã uy tÝn lín trong c«ng nh©n. Tê b¸o ®· dµnh mét phÇn ®¸ng kÓ ®Ó lµm s¸ng tá t×nh c¶nh cña giai cÊp n«ng d©n trong n−íc Nga Nga hoµng. Trong tê b¸o cã "Môc n«ng d©n". Trªn çc trang cña b¸o "Sù thËt" Lª-nin ®· triÖt ®Ó ®Êu tranh cho quyÒn l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc çch m¹ng s¾p tíi, ®Êu tranh nh»m x©y dùng khèi liªn minh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n, v¹ch trÇn tÝnh chÊt ph¶n çch m¹ng cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. Tê b¸o ®· ®ãng vai trß quan träng trong cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV.

Cuèi th¸ng Ch¹p (lÞch cò) n¨m 1912 vÊn dÒ ho¹t ®éng cña ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" ®−îc ®em ra th¶o luËn riªng t¹i Héi nghÞ Cra-cèp cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi çc çn bé ®¶ng. Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt do V. I. Lª-nin th¶o ra "VÒ viÖc c¶i tæ vµ vÒ c«ng t¸c cña ban biªn tËp b¸o "Sù thËt"", trong ®ã ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m c¶i tiÕn ho¹t ®éng cña ban biªn tËp.

PhÇn lín c«ng t¸c tæ chøc cña ®¶ng tËp trung vµo ban biªn tËp b¸o "Sù thËt". T¹i ®©y ®· cã nhiÒu cuéc gÆp gì víi nh÷ng ®¹i diÖn cña çc chi bé ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng; nh÷ng tin tøc vÒ ho¹t ®éng cña ®¶ng t¹i çc nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng ®Òu ®−îc chuyÓn ®Õn ®©y, vµ tõ ®©y l¹i truyÒn ®i nh÷ng chØ thÞ vÒ c«ng t¸c ®¶ng cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc-bua vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng.

Tê "Sù thËt" th−êng xuyªn bÞ c¶nh s¸t truy n·. ChØ riªng n¨m ®Çu ®· cã tíi 36 vô ¸n ®−îc dùng lªn ®Ó chèng çc biªn tËp viªn cña tê b¸o. TÝnh gép chung l¹i çc biªn tËp viªn ®· ph¶i chÞu ngåi tï 47 th¸ng r−ìi; còng trong thêi gian ®ã 41 sè b¸o bÞ tÞch thu. Tê b¸o bÞ chÝnh phñ Nga hoµng ®ãng cöa t¸m lÇn, nh−ng nã vÉn tiÕp tôc ®−îc xuÊt b¶n d−íi nh÷ng tªn gäi kh¸c: "Sù thËt c«ng nh©n", "Sù thËt miÒn B¾c", "Sù thËt cña lao ®éng", "V× ch©n lý", "Sù thËt v« s¶n", "Con ®−êng sù thËt", "Ng−êi c«ng nh©n", "Sù thËt lao ®éng". Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n ®ã, trong thêi gian h¬n hai n¨m, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ra ®−îc 636 sè b¸o "Sù thËt". Ngµy 8 (21) th¸ng B¶y 1914 tê b¸o bÞ ®ãng cöa.

ChØ cã sau cuéc Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 b¸o "Sù thËt" míi ®−îc tôc b¶n. Tõ ngµy 5 (18) th¸ng Ba 1917 b¸o "Sù thËt" b¾t ®Çu xuÊt b¶n víi tÝnh çch lµ c¬ quan ng«n luËn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ cña Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª- tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 5 (18) th¸ng T−, sau khi ë n−íc ngoµi trë vÒ n−íc, V.I. Lª-nin tham gia ban biªn tËp vµ l·nh ®¹o b¸o "Sù thËt". Th¸ng B¶y - th¸ng m−êi 1917 b¸o "Sù thËt" bÞ ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n ph¶n çch m¹ng truy n·, nªn ®· nhiÒu lÇn ®æi tªn vµ xuÊt b¶n víi tªn ""Sù thËt" khæ nhá", "Ng−êi v« s¶n", "Ng−êi c«ng nh©n", "Con ®−êng c«ng nh©n". Sau th¾ng lîi cña cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, tõ ngµy 27 th¸ng M−êi (9 th¸ng M−êi mét) 1917, C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng l¹i b¾t ®Çu ph¸t hµnh víi çi tªn gäi cò cña m×nh lµ "Sù thËt".

ý nghÜa cña tê "Sù thËt" trong lÞch sö cña ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ cña çch m¹ng thËt v« cïng lín lao. Tê b¸o lµ ng−êi tuyªn truyÒn, ng−êi cæ ®éng vµ ng−êi tæ chøc tËp thÓ trong cuéc ®Êu


tranh nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña ®¶ng. Nã lµ trung t©m cña cuéc ®Êu tranh ®Ó b¶o vÖ tÝnh ®¶ng, ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi, bän T¬-rèt-xki, ®· v¹ch trÇn çi vai trß ph¶n béi cña chóng.

B¸o "Sù thËt" ®· ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ vµ chñ nghÜa ph¸i gi÷a. Nã ®· gi¸o dôc c«ng nh©n theo tinh thÇn cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng. Nã ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ®¶ng, sù ®oµn kÕt hµng ngò ®¶ng, cñng cè mê liªn hÖ gi÷a ®¶ng víi quÇn chóng. KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tê b¸o "Sù thËt" lµ ®· ®Æt ®−îc nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña ®¶ng b«n-sª-vÝch ®«ng ®¶o. ThÕ hÖ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n tiªn tiÕn ®−îc b¸o "Sù thËt" gi¸o dôc, vÒ sau nµy ®· ®ãng vai trß xuÊt s¾c trong cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i vµ trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi.

B¸o "Sù thËt" gi÷ vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong lÞch sö cña b¸o chÝ b«n-sª-vÝch. Nã lµ tê b¸o c«ng nh©n ®Çu tiªn cã tÝnh chÊt quÇn chóng, hîp ph¸p vµ ®· ®¸nh dÊu mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña b¸o chÝ cña giai cÊp c«ng nh©n Nga vµ cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi. Tõ n¨m 1914 ngµy xuÊt b¶n sè ®Çu tiªn cña b¸o "Sù thËt" ®· trë thµnh ngµy héi cña b¸o chÝ c«ng nh©n.

Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ tê b¸o "Sù thËt" trong çc bµi viÕt "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c", "C«ng nh©n vµ b¸o "Sù thËt"", "Giai cÊp c«ng nh©n vµ b¸o chÝ c«ng nh©n", "B¸o ço cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng chØ thÞ cho ®oµn ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng t¹i Héi nghÞ Bruy-xen", "Tæng kÕt ngµy b¸o chÝ c«ng nh©n", "Nh©n ngµy kû niÖm lÇn thø m−êi ngµy s¸ng lËp b¸o "Sù thËt"" v. v. (xem tËp nµy, tr. 545 - 563; Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 425 - 426; 1963, t. 20, tr. 423 - 432, 587 - 638, 651 - 659; Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 45, tr. 205 - 209). ⎯ 506.

143 "Le Peuple" ("Nh©n d©n") ⎯ tê b¸o hµng ngµy, c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n BØ; xuÊt b¶n tõ n¨m 1885 t¹i Bruy- xen; hiÖn nay lµ c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng x· héi BØ. ⎯ 512.

144 Cã ý nãi ®Õn nh÷ng t¸c phÈm sau ®©y cña C. M¸c: "Sù khèn cïng cña triÕt häc. Tr¶ lêi "TriÕt häc cña sù khèn cïng" cña «ng Pru- ®«ng" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø 2, tiÕng Nga, t. 4, tr. 168 - 178); "T− b¶n", tiÕng Nga, t. III, ph. 1 vµ 2, quyÓn III, 1955, tr. 662 - 686 vµ "Çc häc thuyÕt vÒ gi¸ trÞ thÆng d− (t. IV bé "T− b¶n")", tiÕng Nga, ph. II, 1957, tr. 142 - 154. ⎯ 518.

145 "Tin tøc Xanh Pª-tÐc-bua" ⎯ tê b¸o xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ n¨m 1728 ®Ó kÕ tôc tê b¸o Nga ®Çu tiªn, tê "Tin tøc", xuÊt b¶n tõ n¨m 1703. Tõ n¨m 1728 ®Õn hÕt n¨m 1874 tê "Tin tøc Xanh Pª-tÐc-bua" xuÊt b¶n trùc thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc, tõ n¨m 1875 ⎯ trùc thuéc Bé gi¸o dôc quèc d©n. Tê b¸o xuÊt b¶n cho ®Õn cuèi n¨m 1917. ⎯ 525.

146 Cã ý nãi ®Õn b¶n nghÞ quyÕt cña ban l·nh ®¹o héi nh÷ng c«ng nh©n lµm b¸nh m× ë Pª-tÐc-bua, trong nghÞ quyÕt ®ã cã ®−a ra yªu cÇu ®ßi xuÊt b¶n tê b¸o c«ng nh©n ra hµng ngµy chèng l¹i ph¸i thñ tiªu. Ban l·nh ®¹o chµo mõng viÖc s¾p xuÊt b¶n tê b¸o "Sù thËt" vµ kªu gäi hÕt th¶y mäi thµnh viªn cña héi h·y tæ chøc nh÷ng cuéc quyªn gãp tiÒn ñng hé tê b¸o. Th«ng b¸o vÒ b¶n nghÞ quyÕt cã ®¨ng trong b¸o "Ng«i sao", sè 27, ra ngµy 8 th¸ng T− n¨m 1912. ⎯ 528.

147 "Lêi gi¸o huÊn" ⎯ t¹p chÝ chÝnh trÞ vµ v¨n häc ra hµng th¸ng, hîp ph¸p theo khuynh h−íng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ th¸ng T− n¨m 1912 ®Õn th¸ng B¶y n¨m 1914. Céng t¸c víi t¹p chÝ cã R. V. I-va-nèp - Ra-dum-nÝc, B. V. Xa- vin-cèp, N. Xu-kha-nèp, V. M. TsÐc-nèp vµ nh÷ng ng−êi kh¸c. ⎯ 536.

148 Khuynh h−íng Ghe-®¬ ⎯ khuynh h−íng m¸c-xÝt çch m¹ng trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p cuèi thÕ kû XIX - ®Çu thÕ kû XX, do Gi. Ghe-®¬ vµ P. La-ph¸c-g¬ l·nh ®¹o. N¨m 1882, sau khi §¶ng c«ng nh©n Ph¸p bÞ chia rÏ ë §¹i héi Xanh - £-chiªn, ph¸i Ghe- ®¬ lËp ra mét ®¶ng ®éc lËp, vÉn gi÷ tªn gäi cò. Ph¸i Gie-®¬ vÉn trung thµnh víi c−¬ng lÜnh Ha-vr¬ ®−îc th«ng qua n¨m 1880 cña ®¶ng, phÇn lý luËn cña c−¬ng lÜnh nµy lµ do C. M¸c viÕt; ph¸i nµy b¶o vÖ chÝnh s¸ch çch m¹ng ®éc lËp cña giai cÊp v« s¶n. Ph¸i Ghe- ®¬ ®· cã ¶nh h−ëng lín t¹i çc trung t©m c«ng nghiÖp ë Ph¸p, ®· thèng nhÊt ®−îc nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn cña giai cÊp c«ng nh©n.

N¨m 1901 nh÷ng ng−êi t¸n thµnh cuéc ®Êu tranh giai cÊp çch m¹ng, ®øng ®Çu lµ Gi. Ghe-®¬, ®· thèng nhÊt l¹i thµnh §¶ng x· héi chñ nghÜa ë Ph¸p (ng−êi ta gäi nh÷ng ®¶ng viªn cña ®¶ng ®ã b»ng tªn cña l·nh tô cña ®¶ng ⎯ ph¸i Ghe-®¬). n¨m 1905, ph¸i Ghe-®¬ thèng nhÊt víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Trong thêi gian chiÕn tranh ®Õ quèc 1914 - 1918 nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p thèng nhÊt (Ghe-®¬, Xam-ba vµ nh÷ng ng−êi kh¸c) ®· chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, ph¶n béi sù nghiÖp cña giai cÊp c«ng nh©n.


Khuynh h−íng Gi«-re-x¬ ⎯ khuynh h−íng c¶i l−¬ng, çnh h÷u trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p do Gi. Gi«-re-x¬ l·nh ®¹o. D−íi chiªu bµi ®ßi "tù do phª ph¸n", ph¸i Gi«-re-x¬ ®ßi xÐt l¹i nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c, tuyªn truyÒn sù hîp t¸c giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n víi giai cÊp t− s¶n. N¨m 1902 ph¸i Gi«-re-x¬ thµnh lËp §¶ng x· héi chñ nghÜa Ph¸p, ®¶ng nµy ®øng trªn lËp tr−êng c¶i l−¬ng. ⎯ 536.

149 ë ®©y cã ý nãi ®Õn m−u toan cña ph¸i qu©n chñ Bå-®µo-nha tæ chøc cuéc b¹o ®éng vµo mïa hÌ n¨m 1912 nh»m kh«i phôc l¹i chÕ ®é qu©n chñ. Cuéc b¹o ®éng ®· bÞ ®Ëp tan. ⎯ 538.

150 Bµi "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c" ®· ®−îc vÕt vµo nöa ®Çu th¸ng B¶y n¨m 1912. HiÖn vÉn cßn gi÷ l¹i ®−îc th− cña Lª-nin trao ®æi víi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt" vÒ viÖc ®¨ng bµi b¸o ®ã. Trong th− göi ban biªn tËp ngµy 15 hoÆc 16 (28 hoÆc 29) th¸ng B¶y 1912, Lª- nin viÕt: "T«i göi ®Õn çc ®ång chÝ bµi "Mét sè ®iÓm tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c". Qua néi dung çc ®ång chÝ sÏ hiÓu v× sao t«i ®· göi cho b¸o "Sù thËt" bµi b¸o rÊt dµi ®ã. Cã thÓ ®¨ng bµi ®ã thµnh bèn kú trong môc tiÓu phÈm ®−îc in b»ng ch÷ cì nhá. Mçi bµi trong sè 4 bµi ®ã cã thÓ cho ®Çu ®Ò riªng (ch¼ng h¹n: I. Nh÷ng cuéc quyªn gãp cña c«ng nh©n cho b¸o tÝnh theo tõng th¸ng trong n¨m 1912. ⎯ II. Nh÷ng cuéc quyªn gãp cña c«ng nh©n cho b¸o tÝnh theo çc khu. ⎯ III. Nh÷ng cuéc quyªn gãp cña c«ng nh©n cho çc b¸o thñ tiªu vµ kh«ng thñ tiªu. ⎯ IV. Mèi c«ng nh©n gãp mét c«-pÕch cho tê b¸o c«ng nh©n).

T«i tha thiÕt mong r»ng nh÷ng bµi viÕt ®ã, nh÷ng bµi hoµn toµn dµnh riªng cho b¸o "Sù thËt" vµ göi ®Õn b¹n ®äc cña b¸o "Sù thËt", sÏ ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt". T«i cho r»ng sÏ kh«ng cã nh÷ng trë ng¹i vÒ mÆt kiÓm duyÖt. §Ó phï hîp víi chÕ ®é kiÓm duyÖt, tÊt nhiªn lµ t«i ®ång ý nh÷ng chç söa ch÷a v× kiÓm duyÖt, nh−ng t«i kh«ng ®ång ý vøt bá ch−¬ng III.

NÕu nh− çc ®ång chÝ, bÊt chÊp mäi sù mong ®îi, b¸c bá bµi b¸o ®ã, kh«ng cho ®¨ng trªn tê "Sù thËt" vµ nÕu nh÷ng ®ång nghiÖp cña çc ®ång chÝ b¸c bá bµi ®ã, kh«ng cho ®¨ng trªn tê "Ng«i sao Nª-va" (bµi b¸o ®ã rÊt Ýt thÝch hîp víi tõ b¸o nµy) th× t«i sÏ cho ®¨ng bµi ®ã trªn mét trong nh÷ng t¹p chÝ, dï ®iÒu ®ã cã lµm t«i cay ®¾ng. V« luËn trong tr−êng hîp nµo t«i còng yªu cÇu çc ®ång chÝ tr¶ lêi hoÆc göi tr¶ l¹i t«i bµi ®ã cµng sím cµng hay" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 48, tr. 73 - 74). Bµi b¸o ®· ®−îc ®¨ng trªn tê "Sù thËt", nh− Lª-nin ®· ®Ò nghÞ. ⎯ 545.

151 Lª-nin cã ý nãi ®Õn sù ®e däa cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ®e däa ®−a ra trong cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV, nh÷ng øng cö viªn riªng cña m×nh trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n ®Ó ®èi lËp víi çc øng cö viªn thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch. Trong bµi nµy, còng nh− trong nh÷ng t¸c phÈm sau ®ã cña m×nh ⎯ "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (xem tËp nµy, tr. 565 - 594), "§ªm tr−íc cuéc bÇu cö vµo §u-ma IV, (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 334 - 341) ⎯ Lª-nin v¹ch ra nh÷ng lêi ®ån ®¹i vÒ "hai danh s¸ch øng cö viªn" chØ lµ nh÷ng m−u toan däa dÉm cña nhãm trÝ thøc ®· xa rêi phong trµo c«ng nh©n. §iÒu ®ã ®· ®−îc thùc tÕ cña cuéc bÇu cö trong ®oµn tuyÓn cö c«ng nh©n hoµn toµn chøng thùc. ⎯ 556.

152 "Kªu gäi theo lÏ ph¶i" ("Appeal to Reason") ⎯ tê b¸o cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Mü; ®−îc lËp ra n¨m 1895 ë thµnh phè Gi-r¾c-®¬, bang Can-d¸t (Mü). Tuy kh«ng cã liªn hÖ chÝnh thøc víi §¶ng x· héi chñ nghÜa Mü, tê b¸o ®· tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng x· héi chñ nghÜa vµ rÊt næi tiÕng trong c«ng nh©n. ¥. §Ðp- x¬, mét ng−êi x· héi chñ nghÜa Mü, ®· céng t¸c víi tê b¸o nµy. ⎯ 561.

153 "B¸o C«-pÕch" ⎯ tê b¸o t− s¶n ra hµng ngµy thuéc lo¹i tÇm th−êng; xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua tõ ngµy 19 th¸ng S¸u (2 th¸ng B¶y) 1908. N¨m 1918 bÞ ®×nh b¶n. ⎯ 562.

154 Cuèn s¸ch nhá "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" do Lª-nin viÕt t¹i Cra-cèp vµo th¸ng B¶y-th¸ng T¸m 1912 nh©n dÞp Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc chÊt vÊn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vÒ viÖc Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a ®Ò nghÞ triÖu tËp héi nghÞ çc ®¹i diÖn cña 11 "trung t©m" vµ "nhãm" ®¶ng ë ngoµi n−íc; môc ®Ých cña héi nghÞ ®ã lµ "®¹t ®−îc sù thèng nhÊt" cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV vµ ph©n phèi sè tiÒn mµ Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc trÝch ra ®Ó gióp ®ì vÒ vËt chÊt cho cuéc vËn ®éng bÇu cö ë Nga. Trong bøc th− ®Ò ngµy 24 th¸ng S¸u 1912 Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ®· ®Ò nghÞ Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc tæ chøc mét cuéc häp çc ®¹i diÖn cña Ban tæ chøc, cña ph¸i Bun, cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng D¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, cña Ban chÊp


hµnh khu Çp-ca-d¬, cña ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", cña tê "Sù thËt" ë Viªn, cña nhãm "TiÕn lªn", cña ban biªn tËp tê "NhËt ký ng−êi d©n chñ - x· héi", cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, cña Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va vµ cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Ngµy 22 th¸ng B¶y,Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®· göi bøc th− ®ã tíi çc tæ chøc kÓ ra trªn ®©y kÌm theo ®Ò nghÞ nh÷ng tæ chøc trªn nãi râ th¸i ®é cña m×nh vÒ dù ¸n ®ã vµ ®Ò nghÞ cö nh÷ng ®¹i diÖn cña m×nh ®Õn BÐc-lanh tr−íc ngµy 5 th¸ng ChÝn.

Bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, do V. I. Lª-nin viÕt ngµy 17 (30) th¸ng B¶y vµ lµ néi dung chÝnh cña cuèn s¸ch nhá ®ã, lµ th− tr¶ lêi vÒ ®Ò nghÞ cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· tõ chèi kh«ng tham dù héi nghÞ; cuéc héi nghÞ kh«ng tiÕn hµnh ®−îc. Ban l·nh ®¹o ®· chuyÓn mét phÇn tiÒn trÝch ra cho cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u- ma IV, giao cho Ban tæ chøc cña ph¸i thñ tiªu vµ Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬, ph¸i Bun vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a sö dông, nh− vËy lµ Ban l·nh ®¹o ®· ñng hé ph¸i thñ tiªu chèng ph¸i b«n-sª-vÝch. Th¸ng ChÝn 1912 bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng víi lêi nãi ®Çu, lêi b¹t vµ t¸i bót do Lª-nin viÕt, ®· ®−îc xuÊt b¶n ë Lai-pxÝch b»ng tiÕng §øc thµnh cuèn s¸ch nhá "Zur gegenwärtigen Sachlage in der sozialdemokratischen Arbeiterpartei Rußlands". Ban biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ®· göi cuèn s¸ch nhá "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" cho çc trung t©m vïng vµ khu cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, cho çc ®¹i biÓu §¹i héi Hem-ni-tx¬ cña ®¶ng häp håi th¸ng ChÝn 1912, vµ cho çc ban biªn tËp çc tê b¸o d©n chñ - x· héi quan träng nhÊt ë §øc. Trong t¸c phÈm ®ã Lª-nin ®· v¹ch trÇn lËp tr−êng c¬ héi chñ nghÜa cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc; Ng−êi ®· v¹ch ra t×nh h×nh thùc sù trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu vÒ viÖc phæ biÕn b¸o chÝ b«n-sª-vÝch vµ b¸o chÝ cña ph¸i thñ tiªu, vÒ nh÷ng cuéc quyªn gãp tiÒn trong c«ng nh©n ®Ó ñng hé çc tê b¸o cña ®¶ng vµ çc tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu, ®· rót ra kÕt luËn r»ng "ph¸i thñ tiªu hoµn toµn chØ lµ con sè kh«ng trong phong trµo c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" (tËp nµy, tr. 581). ⎯ 565.

155 "Xpin-ca" ("Liªn minh d©n chñ - x· héi U-cra-i-na") ra ®êi cuèi n¨m 1904, sau khi t¸ch khái §¶ng çch m¹ng U-crai-na theo chñ

nghÜa d©n téc cña giai cÊp tiÓu t− s¶n; "Xpin-ca" gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga víi t− çch lµ mét tæ chøc tù trÞ cña khu. Trong cuéc ®Êu tranh néi bé §¶ng c«ng nh©n d©n chñ- x· héi Nga, "Xpin-ca" ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, "Xpin-ca" bÞ tan r·. N¨m 1912 chØ cßn nh÷ng nhãm nhá ph©n t¸n cña "Xpin-ca". Thêi gian nµy phÇn lín thµnh viªn cña "Xpin-ca" ®· trë thµnh nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa d©n téc t− s¶n. Tê "Sù thËt" (ë Viªn) theo ph¸i thñ tiªu cña T¬- rèt-xki, c¬ quan ng«n luËn cña "Xpin-ca", chØ ®−îc xuÊt b¶n trong th¸ng M−êi vµ th¸ng ch¹p 1908 (hai sè ®Çu). ⎯ 573.

156 §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ (§¹i héi IX) th−êng kú cña Quèc tÕ II ®−îc dù ®Þnh triÖu tËp t¹i Viªn vµo mïa thu 1913. Nh−ng v× n¨m 1912 chiÕn tranh ®· næ ra ë vïng Ban-c¨ng vµ cã nguy c¬ x¶y ra chiÕn tranh thÕ giíi, nªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa ®· véi v· triÖu tËp ®¹i héi bÊt th−êng vµo ngµy 24 - 25 th¸ng M−êi mét 1912 t¹i Ba-l¬. ⎯ 584.

157 ý nãi ®Õn viÖc chuÈn bÞ çi gäi lµ héi nghÞ th¸ng T¸m cña ph¸i thñ tiªu. Héi nghÞ häp ë Viªn håi th¸ng T¸m 1912; t¹i héi nghÞ nµy Khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng ®· ®−îc thµnh lËp vµ kÎ tæ chøc ra khèi nµy lµ T¬-rèt-xki. Dù héi nghÞ cã çc ®¹i diÖn cña ph¸i Bun cña Ban chÊp hµnh khu Çp-ca-d¬, cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a vµ çc nhãm nhá ë ngoµi n−íc ⎯ çc nhãm thñ tiªu, nhãm T¬-rèt-xki, nhãm triÖu håi: çc ban biªn tËp cña tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", tê "Sù thËt" ë Viªn cña T¬-rèt-xki vµ nhãm "TiÕn lªn". Tõ n−íc Nga çc "nhãm khëi x−íng" cña ph¸i thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua vµ M¸t-xc¬-va, tæ chøc ë Cra-xn«i-¸c-xc¬, "Tæ chøc qu©n sù d©n chñ - x· héi Xª-va-xt«-p«n", çc ban biªn tËp nh÷ng tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu "B×nh m×nh cña chóng ta" vµ "TiÕng nãi Nª-va" ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù; tham dù héi nghÞ cßn cã ®¹i diÖn Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña "Xpin-ca". §¹i ®a sè ®¹i biÓu lµ nh÷ng ng−êi ®· tõng sèng ë ngoµi n−íc vµ xa rêi giai cÊp c«ng nh©n Nga, kh«ng cã liªn hÖ trùc tiÕp víi ho¹t ®éng cña ®¶ng ë çc ®Þa ph−¬ng.

Héi nghÞ ®· th«ng qua nh÷ng nghÞ quyÕt cã tÝnh chÊt thñ tiªu, chèng ®¶ng trªn mäi vÊn ®Ò cña s¸ch l−îc d©n chñ - x· héi vµ lªn tiÕng ph¶n ®èi sù tån t¹i cña ®¶ng bÊt hîp ph¸p. Héi nghÞ ®· lo¹i ra khái c−¬ng lÜnh bÇu cö khÈu hiÖu ®ßi thµnh lËp chÕ ®é céng hßa d©n chñ, mµ thay cho khÈu hiÖu ®ã lµ khÈu hiÖu quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng vµ mét §u-ma cã toµn quyÒn; sau khi b¸c bá khÈu


hiÖu tÞch thu ruéng ®Êt ®Þa chñ ®Ó giao l¹i cho n«ng d©n, héi nghÞ ®· ®−a ra yªu s¸ch ®ßi xem xÐt l¹i luËt ruéng ®Êt cña §u-ma nhµ n−íc III; thay cho khÈu hiÖu quyÒn d©n téc tù quyÕt, héi nghÞ ®Ò ra yªu s¸ch ®ßi quyÒn tù trÞ d©n téc vÒ mÆt v¨n ho¸, yªu s¸ch nµy ®· bÞ nh÷ng nghÞ quyÕt cña çc ®¹i héi ®¶ng lªn ¸n coi nh− lµ mét biÓu hiÖn cña chñ nghÜa d©n téc. VÒ vÊn ®Ò vÒ s¸ch l−îc bÇu cö héi nghÞ thõa nhËn r»ng cã thÓ ñng hé nh÷ng øng cö viªn cña çc ®¶ng t− s¶n tù do chñ nghÜa, nh−ng çc ®¶ng nµy ph¶i b¶o vÖ quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng vµ quyÒn tù do lËp héi. C−¬ng lÜnh mµ héi nghÞ th«ng qua râ rµng cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa. Lª- nin ®· ®¸nh gi¸ c−¬ng lÜnh ®ã trong bµi viÕt cña m×nh "C−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña bän c¶i l−¬ng vµ c−¬ng lÜnh hµnh ®éng cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng" (xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1973, t. 18, tr. 531 - 544).

M−u toan cña ph¸i thñ tiªu muèn lËp ra mét ®¶ng theo chñ nghÜa ph¸i gi÷a vµ chñ nghÜa thñ tiªu ë Nga ®· kh«ng ®−îc c«ng nh©n ñng hé. Ph¸i thñ tiªu kh«ng thÓ bÇu ®−îc Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ chØ giíi h¹n l¹i ë viÖc lËp ra Ban tæ chøc. NhiÖm vô chñ yÕu cña héi nghÞ lµ lËp ra khèi chèng b«n-sª-vÝch gåm nh÷ng phÇn tö cã mµu s¾c kh¸c nhau; khèi nµy ®· b¾t ®Çu tan r· ngay t¹i cuéc héi nghÞ ®ã. Kh«ng ®îi ®Õn lóc kÕt thóc héi nghÞ, mét ng−êi theo ph¸i "TiÕn lªn" ®· bá héi nghÞ ra vÒ, liÒn sau ®ã ph¸i d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a còng bá ra vÒ; sau ®ã nh÷ng ng−êi cßn l¹i còng bá ®i nèt. Do nh÷ng ®ßn c«ng kÝch cña ph¸i b«n-sª- vÝch, sau mét n¨m hoÆc mét n¨m r−ìi, Khèi th¸ng T¸m ®· thùc sù tan r·. VÒ sù tan r· cña Khèi th¸ng T¸m, h·y xem çc bµi viÕt cña V. I. Lª-nin "Sù tan r· cña Khèi "th¸ng T¸m"", "Khèi "th¸ng T¸m" gi¶ t¹o bÞ bãc trÇn", "VÒ viÖc ph¸ ho¹i sù thèng nhÊt, che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi kªu gµo thèng nhÊt" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 20, tr. 176 - 180, 206 - 210, 375 - 403). ⎯ 587.

158 "B×nh luËn khoa häc" ("La Revue Scientifique") ⎯ t¹p chÝ; xuÊt b¶n ë Pa-ri tõ n¨m 1863. ⎯ 595.

159 Lª-nin trÝch dÉn nghÞ quyÕt §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "VÒ th¸i ®é ®èi víi çc ®¶ng kh«ng ph¶i v« s¶n" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 164). ⎯ 601.

160 ý nãi ®Õn çi khèi liªn minh t¹m thêi cña ph¸i b«n-sª-vÝch ñng hé Lª-nin víi ph¸i men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng (ph¸i Plª-kha-nèp) (xem chó thÝch 16). ⎯ 609.

161 Nãi vÒ Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp håi th¸ng Giªng 1910. B¶n hiÖp nghÞ cña ph¸i b«n-sª-vÝch gåm hai phÇn: 1) "Tuyªn bè cña ph¸i b«n-sª- vÝch" nãi vÒ viÖc hä tù gi¶i t¸n trung t©m tæ chøc cña m×nh, vÒ viÖc ®×nh b¶n b¸o "Ng−êi v« s¶n" vµ vÒ viÖc chuyÓn giao cã ®iÒu kiÖn mét phÇn tiÒn cho "ng−êi gi÷ quü trung gian" vµ 2) nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ toµn thÓ "VÒ nh÷ng trung t©m phe ph¸i" vµ vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn tr¶ l¹i cho ph¸i b«n-sª-vÝch sè tiÒn ®· trao cho nh÷ng "ng−êi gi÷ quü" trong tr−êng hîp ph¸i men-sª-vÝch vµ çc ph¸i kh¸c kh«ng thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn thèng nhÊt, nghÜa lµ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thñ tiªu vµ chñ nghÜa triÖu håi (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x« qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 241 - 243). ⎯ 609.

162 Thêi kú "th¸ng Ch¹p 1910 - th¸ng S¸u 1911" ⎯ thêi kú b¾t ®Çu tõ ngµy 22 th¸ng M−êi mét (5 th¸ng Ch¹p) 1910, ngµy mµ V. I. Lª- nin cïng nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch kh¸c göi cho Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga b¶n tuyªn bè ®ßi triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tr¶ l¹i cho nh÷ng ng−êi b«n-sª- vÝch sè tiÒn ®· chuyÓn cho nh÷ng "ng−êi gi÷ quü" v× ph¸i men-sª-vÝch, ph¸i "TiÕn lªn" v. v. kh«ng thi hµnh hiÖp nghÞ vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng Giªng 1910; vµ thêi kú ®ã kÕt thóc b»ng cuéc héi nghÞ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp ë Pa-ri tõ ngµy 28 th¸ng N¨m ®Õn ngµy 4 th¸ng S¸u (10 - 17 th¸ng S¸u) 1911 (xem chó thÝch 14). ⎯ 609.

163 Lª-nin cã ý nãi ®Õn héi nghÞ th¸ng S¸u 1911 cña çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp ë Pa-ri, t¹i héi nghÞ ®ã ph¸i b«n-sª- vÝch, ph¸i ®iÒu hßa vµ ph¸i d©n chñ - x· héi Ba- lan ("khèi liªn minh cña ba ph¸i") ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ viÖc triÖu tËp ë n−íc ngoµi héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng, còng nh− lËp ra çc Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ®Ó phô tr¸ch viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. Nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch cïng víi nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng ®· thi hµnh


nh÷ng quyÕt ®Þnh ®ã ("nh÷ng lêi høa") mÆc dï cã sù chèng ®èi cña ph¸i ®iÒu hßa vµ ph¸i d©n chñ - x· héi Ba-lan, nh÷ng ng−êi nµy, ngay sau héi nghÞ Ýt l©u, ®· tiÕn hµnh trong Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc mét cuéc ®Êu tranh chèng l¹i viÖc thi hµnh nh÷ng quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ. ⎯ 609.

164 Thêi kú ®Çy trong hai thêi kú "®a sè chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n- sª-vÝch", ®ã lµ thêi kú sau Héi nghÞ toµn thÓ th¸ng Giªng cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (1910), khi mµ nh÷ng ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo chñ nghÜa ®iÒu hßa ®· thÊt b¹i trong m−u toan l«i kÐo nh÷ng kÎ men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu (P. A. Br«n-stanh, C. M. Ðc-m«-la-Ðp, I. A. I- xóp, v. v.) tham gia vµo c«ng t¸c thùc tÕ cña Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµ do ®ã hä ®· g©y rÊt nhiÒu trë ng¹i cho c«ng viÖc, tiÕp tay cho ph¸i thñ tiªu. Thêi kú nµy kÕt thóc víi viÖc bèn ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ⎯ I. P. G«n- ®en-bÐc, I. Ph. §u-br«-vin-xki, G. §. L©y-t©y-den vµ V. P. N«-ghin bÞ b¾t. Thêi kú thø hai b¾t ®Çu sau héi nghÞ çc ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng häp håi th¸ng S¸u 1911, khi ph¸i ®iÒu hßa vµ ph¸i d©n chñ - x· héi Ba-lan ë trong Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu vµ trong Ban kü thuËt, ®· hîp nhÊt l¹i ®Ó chèng ph¸i b«n-sª-vÝch. ⎯ 610.

165 Ch−a x¸c ®Þnh ®−îc ngµy th¸ng chÝnh x¸c vµ hoµn c¶nh mµ V. I. Lª- nin ®äc b¶n b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ. ⎯ 611.

166 Vô LÝt-van ⎯ vô ¸n E. LÝt-van, tªn chuyªn lµm viÖc ¸m muéi vµ ®Çu c¬ lín, vµ vô ¸n V. I. Guèc-c«, thø tr−ëng Bé néi vô. §−îc Guèc-c« gióp ®ì, LÝt-van ®· ký hîp ®ång víi chÝnh phñ vÒ viÖc cung cÊp trong thêi gian tõ th¸ng M−êi ®Õn th¸ng Ch¹p 1906 m−êi triÖu pót lóa m¹ch ®en cho çc tØnh ®ang bÞ ®ãi ë n−íc Nga. Sau khi nhËn ®−îc mét mãn tiÒn lín øng tr−íc cña nhµ n−íc do Guèc-c« giao, tíi gi÷a th¸ng Ch¹p 1906, LÝt-van chØ chuyÓn ®Õn çc tuyÕn ®−êng s¾t ch−a ®−îc 1/10 tæng sè lóa m×. Téi ¨n c¾p cña c«ng vµ ®Çu c¬ nh©n cã n¹n ®ãi ®· bÞ v¹ch trÇn ë kh¾p n¬i, vµ chÝnh phñ Nga hoµng buéc ph¶i ®−a vô nµy ra tßa. Nh−ng vô ¸n ®ã kh«ng cã hËu qu¶ g× ®èi víi Guèc-c« ngoµi viÖc h¾n bÞ çch chøc. ⎯ 611.

167 §©y lµ nãi vÒ nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga (Héi nghÞ toµn Nga n¨m 1908) "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng" (xem "§¶ng céng s¶n Liªn-x«

qua çc nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña çc ®¹i héi, héi nghÞ ®¹i biÓu vµ héi nghÞ toµn thÓ Ban chÊp hµnh trung −¬ng", tiÕng Nga, ph. I, 1954, tr. 195 - 197). ⎯ 611.

168 NhËn xÐt nµy do V. I. Lª-nin ®−a ra do cã ®Ò nghÞ nªn çm ¬n Ban tæ chøc ë Nga vÒ nh÷ng c«ng viÖc ®· lµm nh»m ®oµn kÕt tÊt c¶ çc tæ chøc ®¶ng ë Nga vµ triÖu tËp Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vµ ®Ò nghÞ ®Ó cho ®¹i diÖn cña Ban tæ chøc ë Nga cã tiÕng nãi quyÕt ®Þnh t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu (xem tËp nµy, tr. 170). ⎯ 614.

169 ë ®©y cã ý nãi ®Õn §¶ng d©n chñ - x· héi §øc bÊt hîp ph¸p trong thêi kú ¸p dông ®¹o luËt ®Æc biÖt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa (xem chó thÝch 93). ⎯ 618.

170 §Ò c−¬ng cña b¶n thuyÕt tr×nh nµy ®· ®−îc in trong tê th«ng ço do ph©n ban Pa-ri cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ph¸t hµnh. Trong tê th«ng ço cã viÕt:

"Thø n¨m ngµy 13 th¸ng S¸u 1912

t¹i phßng Alcazar, 190, Avenue de Choisy, 190 cã buæi thuyÕt tr×nh cña ®ång chÝ Lª - nin

víi ®Ò tµi

"Cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga"".

Nh÷ng vÊn ®Ò liÖt kª ra trong b¶n ®Ò c−¬ng ®−îc ph¶n ¸nh trong nhiÒu t¸c phÈm cña Lª-nin viÕt n¨m 1912 vµ ®Æc biÖt lµ trong bµi "Cao trµo çch m¹ng" (xem tËp nµy, tr. 428 - 440).

V¨n b¶n tê th«ng ço ®−îc in l¹i trong t¹p chÝ "L−u tr÷ lÞch sö", sè 2 n¨m 1955. ⎯ 622.

734 B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 735

b¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc

mµ V. I. Lª-nin ®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn A-ki-mốp, V. P. Bàn về cuộc bầu cử Đu-ma nhà nước. (Thư gửi Ban

biên tập). ⎯ Акимов, В. П. К выборам в Государственную думу. (Письмо в редакцию). ⎯ «Русские Ведомости», М., 1912, № 135, 13 июня, стр. 2. ⎯ 473, 474, 475.

Ác-xen-rốt, P. B. Bàn về những đề tài trước mắt. (Rút trong thư từ của P. B. Ác-xen-rốt gửi bạn bè). ⎯ Аксельрод, П. Б. На очередные темы. (Из писем П. Б. Аксельрода к друзьям). ⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 6, стр. 8⎯20. ⎯ 534 - 535, 536, 637 - 540, 542, 587 - 588.

⎯ Bàn về những đề tài trước mắt. (Rút trong thư từ của P.B Ác-xen- rốt gửi bạn bè). ⎯ На очередные темы. (Из писем П. Б. Аксель- рода к друзьям). ⎯ «Невский Голос», Спб., 1912, № 6, 5 июля, стр. 2 ⎯ 3. ⎯ 528 - 532, 534.

An-tô-ni Vô-lưn-xki. Thư ngỏ gửi các tác giả tập"Những cái mốc". Ngày 1 tháng Năm 1909. ⎯ Антоний Волынский. Оmкрыmое nuсьмо aб-mорам сборника «Веxu». 1 мая 1909 г. – «Слово», Спб., 1909 № 791, 10 (23) мая, стр. 3. ⎯ 364.

"Ánh sáng", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Свет», Спб. ⎯ 358.

[Bài xã luận của ban biên tập về bài báo của X.N. Prô-cô-pô-vich "Đứng trước mối nguy"]. ⎯ [Редакционная заметка по поводу статьи С. Н. Прокоповича «Перед опасностью»]. «Русские Ведомости», М., 1912, № 104, 8 мая, стр. 2.⎯ 458, 460- 461, 466.

[Bản điều tra nghiên cứu các tổ chức xã hội của giai cấp công thương nghiệp ở Nga]. ⎯ [ Анкета по исследованию общественных органи-заций торгово-промышленного класса в России].⎯ В кн.: [Ерман-

cкий, О. А.] Представительные организации торгово-промышлен- ного класса в России. По данным анкеты, произведенной XI (промышленно-экономическим) отделом Императорского русского технического общества. (Оттиск из «Записок Императорского Русского Технического Общества» за 1912 год). Спб., 1912, стр. 17-26. Перед загл. кн. авт.: А. О. Гушка.⎯ 370, 371, 374 - 375, 376 - 377, 380 - 381, 382, 385.

Báo cáo [về những khoản quyên góp vào quỹ của báo"sự thật"]. ⎯ Отчет [о взносах в фонд газеты «Правда»]. ⎯ «Правда», Спб., 1912, № 60, 8 июля, стр. 3. ⎯ 593.

Báo chí.⎯ Печать.⎯ «Речь», Спб., 1911, № 266 (1862), 28 сентября (11 октября), стр. 2. ⎯ 125.

Báo chí. ⎯ Печать.⎯ «Речь», Спб., 1912, № 88 (2042), 1 (14) апреля, стр. 2. ⎯ 314, 315.

Báo chí.⎯ Печать.⎯ «Речь», Спб., 1912, № 93 (2047), 6 (19) anpeля, стр. 2. ⎯ 401

Báo chí.⎯ . Печать.⎯ «Речь», Спб, 1912, № 126 (2080), 10 (23) мая, стр. 2.⎯ 458, 459 - 460, 461.

Báo chí. ⎯ Печать. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 132 (2086), 17 (30) мая, стр. 2. ⎯ 408 - 409, 435.

"Báo công nhân", [Pari]. ⎯ «Рабочая Газета», [Париж]. ⎯ 4, 85, 196, 198.

⎯ 1912, № 8, 17 (30) марта, стр. 2. ⎯ 276.

"Báo khổ nhỏ của Ban tổ chức phụ trách triệu tập hội nghị toàn đảng".⎯ «Листок Организационного Комитета по Созыву Общепартийной Конференции», Bruxellges, 1912. № 3, 19 (6) июля. 7 стр. ⎯ 571.

"Báo khổ nhỏ của Bộ phận ở nước ngoài của Ban chấp hành trung ương". ⎯ «Листок Заграничного Бюро Центрального Комитета», (Па-риж], 1911, № 1, 8 сентября. 10 стр. ⎯ 12 - 13.

"Báo một xu", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Газета -Копейка», Спб. ⎯ 462.

Bê-lô-u-xốp, T. Ô. [Thư gửi ban biên tập]. ⎯ Белоусов, Т. О. (Пись- мо в редакцию). ⎯ «Живое Дело», Спб., 1912, № 7, 2 марта, стр. 3. Под общ. загл.: Вокруг Думы. ⎯ 244, 246 - 247, 249.

736 B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc B¶n chØ dÉn c¸c s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc 737

Bê-lô-u-xốp, T. Ô. [Thư gửi ban biên tập]. ⎯ Белоусов, Т. О. [Пись- мо в редакцию]. – «Речь», Спб., 1912, № 54 (2008), 25 февраля (9 марта), стр. 7, в отд.: Письма в редакцию. ⎯ 244, 245, 247, 249.

"Bình minh của chúng ta", Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Наша Заря», Спб. ⎯ 5, 25, 36, 37, 56, 67, 95 - 96, 99 - 100, 100 - 101, 102, 111, 168, 194, 210, 225, 239, 242, 267, 273, 278 - 279, 322, 327, 367, 442, 449, 457, 474, 498, 503, 531, 535, 575.

⎯ 1910, № 2, стр. 50-62. ⎯ 211, 212. ⎯ 1911, № 6. 72 стр. На обл. журн.: № 5. ⎯ 90, 95 -102. ⎯ 1911, № 7-8. 114 стр. ⎯ 95 - 96, 98 - 99, 99 - 100, 102 - 103, 103 -

104, 106 -110, 117 - 120. ⎯ 1911, № 9-10, стр. 31-35. ⎯ 31 - 38, 43, 78, 322. * ⎯ 1911, № 11, стр. 3-15, 128 - 132. ⎯ 92, 107, 122, 211, 214, 239. ⎯ 1912, № 1-2, стр. 30-40, 47-59. ⎯ 297, 385 - 388, 389, 390. ⎯ 1912, № 3, стр. 21-31, 67-76, 79. ⎯ 385 - 388, 388 - 390, 470. ⎯ 1912, № 4, стр. 3-11, 28-33. ⎯ 441, 442, 454 - 456. ⎯ 1912, № 5, стр. 33-42. ⎯ 541. ⎯ 1912, № 6, стр. 8-20. ⎯ 534 - 535, 537 - 539, 542, 586 - 587.

* [Blan-cơ, R. M.] Cuộc bầu cử ở Pê-téc-bua. ⎯ [Бланк, Р. М.] Пе-тебургские выборы. ⎯ «Запросы Жизни», Спб., 1912, № 27, 6 июля, стлб. 1585-1586. Подпись: Б. ⎯ 503.

⎯ Sự động viên chính trị. ⎯ Политическая мобилизация. – «Запросы Жизни», Спб., 1912, № 13, 31 марта, стлб. 778-780, в отд.: За неделю. Подпись: Р. Б. ⎯ 319, 398, 399, 401, 402.

Bộ phận ở nước ngoài của Ban chấp hành trung ương. ⎯ Заграничное бюро Центрального Комитета. [Обращение ЗБЦК и письмо К. Цеткин и К. Каутского Заграничному бюро русской социал-

* Dấu hoa thị chỉ những sách, báo, bài báo và văn kiện trong đó có bút tích của V. I. Lê-nin được bảo quản trong Cục lưu trữ trung ương của đảng thuộc Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lê-nin trực thuộc Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Liên-xô.

демократии по вопросу «держательских» денег. 18 ноября 1911 г. Листовка]. Б. м., (1911), 1 стр. (РСДРП). ⎯ 47-48.

"Buổi sáng nước Nga", Mát-xcơ-va. ⎯ «Утро России», М. ⎯ 401.

[Ca-mê-nép, L. B] Từ lịch sử của chủ nghĩa tự do ở Nga. (P. Mi-li-u- cốp. Một năm đấu tranh. Ký sự chính luận). ⎯ [Каменев. Л. Б.] Из истории русского либерализма. (П. Милюков. Год борьбы. Публицистическая хроника). – В кн.: «Зарницы». Вып. I. Спб. Тип. Безобразова, 1907, стр. 39-88. Подпись: Ю. К. – 131.

Ca-ram-din, N. M. Nhạy cảm và lạnh nhạt. Hai tính chất. ⎯ Карам- зин, Н. М. Чувствительный и холодный. Два характера. – 118.

Ca-vê-lin, C. Đ. [Thư gửi A. I. Ghéc-txen. Ngày 6 tháng Tám 1862]. ⎯ Кавелин, К. Д. [Письмо А. И. Герцену. 6 августа 1862 г. ]. – В кн.: Письма К. Дм. Кавелина и Ив. C. Tyрreнeвa. K Aл. иB. Герцену. С объяснительными примеч. М. Драгомано- ва. Женева, украинская тип., 1892, стр. 80⎯ 82. ⎯ 334 - 335.

Các biên bản Đại hội thống nhất của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga họp ở Xtốc-khôn năm 1906. ⎯ Протоколы Объединительного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907. VI, 420 стр. ⎯ 453.

Các đại biểu Nga ở Anh. Những lời phát biểu trong bữa ăn sáng tại nhà viên thị trưởng. ⎯ Русские депутаты в Англии. Речи на завтраке у лорд-мэра. ⎯ «Речь», Спб., 1909, № 167 (1045), 21 июня (4 июля), стр. 3. ⎯15, 54, 94, 105, 234, 282, 400.

[Các nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga (Hội nghị toàn Nga năm 1908) ]. ⎯ [Ре- золюции, принятые на Пятой конференции РСДРП (Обще-российской 1908 г.)]. – В кн.: Извлещение Центрального Коми тета Российской с.-д. рабочей партии о состоявшейся очеред ной общепартийной конференции. [Изд. ЦК РСДРП. Paris, 1909] стр. 4-7 (РСДРП). ⎯ 37, 42, 43, 197, 215, 225, 618.

"Cái chuông", Luân-đôn - Gie-ne-vơ. ⎯ «Колокол», Лондон ⎯ Женева. ⎯ 333-335.

⎯ Лондон, 1857, № 4, 1 октября, стр. 27-31; 1859, № 49, 1 августа; Geneve, 1865, № 197, 25 мая, стр. 1613-1614; 1866, № 221, 1 июня, стр. 1805. ⎯ 334.


⎯ 1860, № 62, 1 февраля, стр. 517. ⎯ 335. ⎯ 1860, № 63, 15 февраля, стр. 530. ⎯ 336. ⎯ 1861, №; 97, 1 мая, стр. 819. ⎯ 336. ⎯ 1861, № 105, 15 августа, стр. 877-879. ⎯ 336-337. ⎯ 1862, № 148, 22 октября, стр. 1222⎯ 1223. ⎯ 329. ⎯ 1863, № 162, 1 мая, стр.1334⎯ 1336. ⎯ 334. ⎯ 1864, № 177, 15 января, стр. 1460. ⎯ 335 - 336. ⎯ 1864, № 186, 15 июня, стр. 1525. ⎯ 334- 335.

*Chính sách tầm thường. [Xã luận]. ⎯ Обывательская политика. [Пе-редовая). – «Живое Дело», Спб., 1912, № 10, 21 марта, стр. 1. ⎯ 286.

"Chuyên san tranh luận", [Pa-ri]. ⎯ «Дискуссионный Листок», (Париж). 1910, № 1, 6 (19) марта, стр. 3 ⎯ 6. ⎯ 3 - 4, 5 - 6, 9, 10 -12, 13 - 14, 210 -211.

⎯ 1910, № 2, 25 мая (7 июня), стр. 4 ⎯ 14. На газ. дата: 24 мая (7 июня). ⎯ 1, 269 - 270, 501 - 502.

"Công thương nghiệp", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Промышленность и Тор-говля», Спб. ⎯ 375.

[Cu-đơ-min-xki, A. M. ] Báo cáo đệ trình nhà vua về việc thanh tra của uỷ viên Pháp viện tối cao Cu-đơ-min-xki ở thành phố Ba-cu và tỉnh Ba-cu, được thực hiện năm 1905 theo lệnh của hoàng thượng. ⎯ [Кузь-минский, А. М.] Всеподданнейший отчет о произведенной в 1905 году, по высочайшему повелению, сенатором Кузьминским ревизии города Баку и Бакинской губернии. Б. м. и г. 686 стр. ⎯ 419, 421.

[Cu-lôm-din, A. N. ] Báo cáo đệ trình nhà vua của quốc vụ khanh Cu- lôm-din về chuyến đi Xi-bi-ri để tìm hiểu thành công việc di dân. ⎯ [Куломзин, А. Н.] Всеподданнейший отчет статс-секретаря Куломзина по поездке в Сибирь для ознакомления с положением переселенческого дела. Спб., [гос. тип.], 1896. 2, VI, 187 стр.; 251 стр. прил. ⎯ 415.

[Của cải nước Nga, Xanh Pê-téc-bua. ⎯ «Русское Богатство», Спб., ⎯ 319.

Cuộc mạn đàm với công tước Ê. N. Tơ-ru-bê-txơ-côi. ⎯ Беседа с кн. Е. Н. Трубeцким. (По телефону от нашего корреспондента). ⎯ «Речь», Спб., 1911, № 287 (1883), 19 октября (1 ноября), стр. 3. ⎯ 127.

Cuộc tàn sát ở Lê-na và chế độ quân chủ ngày 3 tháng Sáu. [Xã luận]. ⎯ Ленская бойня и 3-ьеиюньская монархия. [Передовая]. ⎯ «Со- циал.-Демократ», [Париж], 1912, № 26, 8 мая (25 апреля), стр. 1. ⎯ 432.

Cương lĩnh của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga đã được thông qua tại Đại hội II của Đảng. ⎯ Программа Российской соц.-дем. pа-бочей партии, принятая на Втором съезде партии. ⎯ В кн.: Второй очередной съезд росс. соц.-дем. рабочей партии. Пол- ный текст протоколов. Изд. ЦК. Женева, тип, партии, [1904], стр. 1⎯ 6 (РСДРП).⎯ 90 - 91, 92 - 93.

Cương lĩnh của Đảng dân chủ-lập hiến do đại hội thành lập đảng ngày 12 - 18 tháng Mười 1905 soạn thảo. ⎯ Программа конституционно-демократической партии, выработанная учредительным съездом партии 12⎯ 18 октября 1905 г. Б. м., [1905]. 1 стр. ⎯ 285-286, 287 - 288.

*Cương lĩnh của "Liên minh ngày 17 tháng Mười".⎯ Программа «Союза 17 октября». [Листовка. Полтава, электрич. тип. Шиндлера, б. г.]. 4 стр. ⎯ 361-362.

[Cương lĩnh của liên minh nhân dân Nga].⎯ [прогрaммa napmuu Со- юза русского народа]. ⎯ «Русское Знамя», Спб., 1907, 21 ноября (4 декабря).⎯ 356 - 357, 357- 358.

Dự luật về ruộng đất của 43 đại biểu nông dân trong Đu-ma nhà nước III.⎯ Аграрный законопроект 43-х крестьян в III Государственной думе ⎯ xem Dự thảo về ruộng đất của các đại biểu nông dân phái hữu-ôn hoà đưa ra tại Đu-ma nhà nước III.

Dự thảo về ruộng đất của các đại biểu nông dân phái hữu-ôn hoà [đưa ra tại Đu-ma nhà nước III]. ⎯ Земельный проект умеренно-правых крестьянских депутатов, [внесенный в III Государственную думу]. ⎯ «С.-Петеpбургские Ведомости», 1908, № 24, 29 января (11 февраля), стр. 2. ⎯ 61, 65, 116, 154- 155, 255, 490.

Dự thảo những cơ sở chính của luật đảm bảo ruộng đất cho dân cư nông nghiệp [do những người dân chủ - lập hiến đưa ra Đu-ma nhà


nước II]. ⎯ Проект главных оснований закона о земельном обеспечении земледельческого населения, [внесенный во II Государ-ственную думу кадетами]. ⎯ В кн.: [Материалы, поступившие в Общее собрание Государственной думы 2-го созыва]. Б. м., [1907], л. 293⎯ 295, ⎯ 60 - 61, 65, 115 - 116.

Dự thảo về ruộng đất của những người dân chủ-lập hiến trong Đu-ma nhà nước II. ⎯ Аграрный проект кадетов во II Государственной думе ⎯ xem Dự thảo những cơ sở chính của luật đảm bảo ruộng đất cho dân cư nông nghiệp do những người dân chủ lập-hiến đưa ra Đu-ma nhà nước II.

*Đại hội Luân-đôn của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga (họp năm 1907). Toàn văn biên bản. ⎯ Лондонский съезд Российской соц.-демокр. раб. nартии (состоявшийся в 1907 г.). Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Paris, 1909. 486 стр. (РСДРП). ⎯ 19, 112, 179 - 180, 183, 197, 600 - 601.

Đan, Ph. I. Đường lối "mác-xít" hay là lối buôn bán chính trị? ⎯ Дан, Ф. И. “Марксистская” линия или политическое барышниче-ство? ⎯ “Наша Заря”, Спб., 1912, № 1⎯ 2, стр. 30 ⎯ 40. ⎯ 297.

⎯ "Những ngài quý tộc" ở nước ta. ⎯ Наши “Лорды”. – “Живое Дело”, Спб., 1912, № 3, 1 февраля, стр. 1. ⎯ 202, 203 - 204, 206 - 207, 289 - 291, 321, 402.

⎯ Phái dân chủ - lập hiến và phái tiến bộ. ⎯ Кадеты и прогрессисты.⎯ “Невский Голос”, Спб., 1912, № 4, 6 июня, стр. 2. Подпись: Ф. Д. ⎯ 484.

⎯ Về việc tổ chức vận động bầu cử. ⎯ К постановке избирательной кампании. ⎯ “Наша Заря”, Спб., 1911, № 7⎯ 8, стр. 55⎯ 65. ⎯ 100.

Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về những sự thay đổi và bổ sung trong quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước. Ngày 11 (24) tháng Chạp 1905]. ⎯Указ привительствующему Сенату [об изменениях и дополнениях в положении о выборах в Государственную думу. 11 (24) декабря 1905 г.). ⎯ «Правительственный Вестник», Спб., 1905, № 268, 13 (26) декабря, стр. 1, в отд.: Действия правитель- ства. ⎯ 307, 310, 484.

Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao [về việc nông dân rút khỏi các công xã và việc quy định quyền sở hữu các khoảnh ruộng đất được chia.

Ngày 9 (22) tháng Mười một 1906]. ⎯Указ привительствующему Сенату [о выходе крестьян из общин и закреплении в собствен-ность надельных участков. 9 (22) ноября 1906 г.]. ⎯ “Правитель-ственный Вестник”, Спб., 1906, № 252, 12 (25) нояюря, стр. 1. ⎯ 151,154, 155, 415.

Đạo dụ. Ngày 17 (30) tháng Mười 1905. ⎯ Манифест. 17 (30) октября 1905 г. ⎯ “Правительственный Вестник”, Спб., 1905, № 222, 18 (31) октября, стр. 1. ⎯ 229 - 232.

Đạo luật ngày 11 tháng Chạp 1905. ⎯ Закон 11 декабря 1905 г. ⎯ xem Đạo dụ gửi Pháp viện chấp chính tối cao về những sự thay đổi và bổ sung trong quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước.

Đạo luật ngày 4 tháng Ba 1906. ⎯ Закон 4 марта 1906 г. xem Những quy định tạm thời về các cuộc họp, được thông qua ngày 4 (17) tháng Ba 1906 và Những quy định tạm thời về các đoàn thể và các hội, được thông qua ngày 4 (17) tháng Ba 1906.

Đạo luật ngày 3 tháng Sáu 1907. ⎯ Закон 3 июня 1907 г. xem Quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước được thông qua ngày 3 tháng Sáu 1907.

Đề án tổ chức các uỷ ban ruộng đất địa phương do 35 người của Nhóm lao động đưa ra Đu-ma nhà nước I. ⎯ Проект организации мест-ных земельных комитетов, внесенный в I Государственную думу 35 членами Трудовой группы ⎯ xem Những điều chủ yếu của dự luật về việc tổ chức các uỷ ban địa phương phụ trách vấn đề ruộng đất do 35 người của Nhóm lao động đưa ra Đu-Ma nhà nước I.

Để tăng cường tài chính cho báo. ⎯ На усиление средств газеты.⎯ «Невский Голос», Спб., 1912, № 7, 17 августа, стр. 4. Под общ. загл.: В к-ру газеты поступило. ⎯ 591 -592.

Điểm báo chí.⎯ Среди газет и журналов. ⎯ «Новое Время», Спб., 1912, № 13046, 8 (21) июля, стр. 3⎯ 4. ⎯ 525 - 526.

[Điều kiện hợp nhất Đảng dân chủ -xã hội vương quốc Ba- Lan và Lít-va với Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga, được thông qua tại Đại hội IV (Đại hội thống nhất) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga].⎯ [Условия слияния СДКПиЛ с РСДРП, принятые на IV (Объеди-нительном) съезд РСДРП). ⎯ В кн.: Протоколы Объединитель- ного съезда РСДРП, состоявшегося в Стокгольме в 1906 г. М., тип. Иванова, 1907, стр. 345⎯ 348⎯ 453.


Điều lệ tổ chức [đã được thông qua tại Đại hội V (Đại hội Luân-đôn) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga]. ⎯ Организационный устав, [принятый на V (Лондонском) съезде РСДРП]. – В кн.: Лондонский съезд Pоссийской соц.-демокр. раб.партии (состояв-шийся в 1907 г.). Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Paris, 1909, стр. 459. (РСДРП). ⎯ 196-197.

[Điểu 129 bộ luật hình sự].⎯ [Статья 129 уголовного уложения]. – В кн.: Уголовное уложение… утвержденной 22 марта 1903 г. с очерком существенных отличий его от действующего уложения и предметным алфавитным указателем. Изд. Неофициальное, М., кн. маг. «Правоведение» Голубева, [1903], стр. 50⎯ 51. ⎯ 321.

[Điều 106 trong Quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước].⎯ [Статья 106 Положения о выборах в Государственную думу]. – В кн.: Поло-жение о выборах в Государственную думу. (Свод законов, т. I, ч. 2, изд. 1907 г. и по прод. 1910 г.). С разъяснениями правитель-ствующего Сената и министерства внутренних дел. Изд. мин. вн. дел. Спб., 1912, стр..94⎯ 97.⎯ 298-299.

"Đời sống", Mát-xcơ-va.- «Жизнь», М. ⎯ 239.

"Đời sống vùng Ô-bi", Nô-vô-Ni-cô-lai-ép-xcơ.⎯ «Обская Жизнь», Ново-Николаевск, 1911, № 171, 6 августа, стр. 3. ⎯ 119.

Éc-man-xki, O. A. Các tổ chức đại diện của giai cấp công thương nghiệp ở Nga.⎯ Ерманский, О. А. Представительные организации тор-вого-промышленного класса в России. По данным анкеты, произ-веденной XI (промышленно-экономическим) отделом Император-ского русского технического общества. (Оттиск из «Записок Императорского Русского Технического Общества» за 1912 год). Спб., 1912. [3], 208 стр.; III л. картогр. Перед загл. кн. авт.: А. О. Гушка. ⎯ 370 -385.

⎯ Đánh giá giai cấp đại tư sản Nga.⎯ К характеристике российской крупной буржуазии. ⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 1⎯ 2, стр. 47⎯ 59; № 3, стр. 21⎯ 31.⎯ 385-387,389,390.

En-ghen-hác, A. N. Từ chốn thôn quê.⎯ Энгельгардт, А. Н. Из деревни. ⎯ 596.

G. E. Bê-lô-u-xốp, đại biểu Đu-ma nhà nước II.⎯ Г. Е. Белоусов, депу-тат 2-ой Государственной думы. ⎯ (“L’Avenir”) («Будущее»), Pa-ris, 1911, № 9, 17 decembre, p. 2. ⎯ 29.

Ghéc-txen, A. I.For gentemen only.⎯ Герцен, А. И. For gentlemen only. ⎯ «Колокол», Лондон, 1860, № 63, 15 февраля, стр. 530. Подпись: И-⎯ p. ⎯ 336.

⎯ Giáo chủ cổ lỗ, chính phủ lỗi thời và nhân dân bị lừa gạt.⎯ Ископа-емый епископ, допотопное правительство и обманутый народ.⎯ «Колокол», Лондон, 1861, № 105, 15 августа, стр. 877⎯ 879. Подпись: И ⎯ р. ⎯ 336-337.

⎯ Gửi bạn cũ.⎯ К старому товарищу .⎯ В кн.: [Герцен, А. И.] Сборник посмертных статей Александра Ивановича Герцена. (С портр. aвтора). Изд. детей покойного. Женева, тип. Чернецкого, 1870, стр. 269⎯ 289. ⎯ 331.

⎯ Kết thúc và bắt đầu. (Bức thư thứ năm).⎯ Концы и начала. (Письмо пятое). –⎯ «Колокол», Лондон, 1862, № 148, 22 октября, стр. 1222⎯ 1223. Подпись: И ⎯ р. ⎯ 329-330.

⎯ N. G. Tséc-nư-sép-xki.⎯ Н. Г. Чернышевский. ⎯ «Колокол», Лондон, 1864, № 186, 15 июня, стр. 1525. Подпись: И ⎯ p. ⎯ 335.

⎯ Những bức thư bàn về việc nghiên cứu giới tự nhiên. Bức thư thứ nhất. Thực nghiệm và chủ nghĩa duy tâm. ⎯ Письма об изучении природы. Письмо первое. Эмпирия и идеализм. ⎯ «Отечественные Записки», Спб., 1845, т. XXXIX, (кн. 4, апрель), стр. 81⎯ 104, в отд.: II. ⎯ 330.

⎯ [Những bức thư gửi A-lếch-xan-đrơ II]. ⎯ [Письма Александру II]. ⎯ «Колокол», Лондон, 1857, № 4, 1 октября, стр. 27⎯ 31; 1859, № 49, 1 августа; Geneve, 1865, № 197, 25 мая, стр. 1613 – 1614; 1866, № 221, 1 июня, стр. 1805. ⎯ 334.

⎯ Những chuyện đơm đặt, sự nhỏ nhen, hèn mọn v.v..⎯ Сплетни, копоть, нагар и пр. ⎯ «Колокол», Лондон, 1864, № 177, 15 января, стр. 1460. ⎯ 336.

⎯ Quá khứ và suy nghĩ. ⎯ Былое и думы. ⎯ 337.

⎯ Tạp bút.⎯ Смесь. ⎯ «Колокол», Лондон, 1860, № 62, 1 февраля, стр. 517⎯ 336.

⎯ Tạp bút.⎯ Смесь. ⎯ «Колокол», Лондон, 1861, №, 97,1 мая, стр. 819⎯ 820. ⎯ 336.

⎯ [Thư gửi C. Đ. Ca-vê-lin. Ngày 7 tháng Sáu 1862]. ⎯ [Письмо К. Д. Кавелину. 7 июня 1862 г.]. ⎯ В кн.: Письма К. Дм. Кавелина и


Ив. С. Тургенева к Ал. Ив. Герцену. С объяснительными примеч. М. Драгоманова. Женева, украинская тип., 1892, стр. 52⎯ 54. ⎯ 334-335.

Ghéc-xen, A. I [Thư gửi I. X. Tuốc-ghê-nép. Ngày 10 tháng Ba 1864].⎯ Герцен, А. П. [Письмо И. С. Тургеневу. 10 марта 1864 г.]. ⎯ Там же, стр. 187⎯ 190.⎯ 335.

"Giáo dục", Xanh pê-téc-bua.⎯ «Просвещение», Спб. ⎯ 272, 273.

Goóc-bu-nốp,I. Ph. Nhân viên hàng không.⎯ Горбунов, И. Ф. Возду-хоплаватель. ⎯ 454.

Gu-tsơ-cốp, A. I. Thư gửi ban biên tập.⎯ Гучков, А. И. Письмо в редакцию. ⎯ «Новое Время», Спб., 1911, № 12767, 27 сентября (10 октября), стр. 2.⎯ 124-126.

Gửi cho quỹ của báo công nhân ra hàng ngày " Sự thật".⎯ В фонд ежедневной рабочей газеты «Правда». ⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 3, 6 мая, стр. 4. Под общ. загл.: Отчет о суммах, пос-тупивших в редакцию. ⎯ 546.

Gửi cho quỹ của báo "Sự thật".⎯ В фонд «Правды».⎯ «Правда», Спб., 1912, № 67, 17 июля, стр. 4. Под общ. загл.: Отчет ⎯ 593.

Hội nghị đại biểu của phái lao động.⎯ Конференция трудовиков. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 84 (2038), 28 марта (10 апреля), стр. 4.⎯

305, 311-312, 314,398.

Hội nghị đại biểu toàn Nga Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga. (Tháng Chạp 1908).⎯ Всероссийская конференция Росс. соц.-дем. рабочей партии. (В декабре 1908 г.). Изд. газ. «Пролетарий». Paris, 1909. 47 стр. (РСДРП).⎯ 103 -104,110.

Hội nghị đại biểu toàn Nga Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga năm 1912.⎯ Всероссийская конференция Рос. соц.-дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. “Идеал”, 1912. 34 стр. (РСДРП).⎯ 224-226, 256, 261, 266 - 272, 277-281, 305, 431, 433, 484, 503, 584, 617.

Hội những công nhân làm bánh mỳ.⎯ Союз булочников.⎯ “Звезда”, Спб., 1912, № 27 (63), 8 апреля, стр. 4, в отд.: Рабочая газета. ⎯ 528.

[I-cốp, V.C. ] Bình luận báo chí. ("Bình minh của chúng ta", số2; "Thế giới ngày nay" và "Của cải nước Nga"⎯ tháng Ba).⎯ [Иков, В. К.] Журнальное обозрение. (“Наша Заря” № 2; “Соврем. Мир” и

“Русск. Богатство” ⎯ март). ⎯ “Возрождение”, М., 1910, № 5, 30 марта, стлб. 47⎯ 52.⎯ 211

I-dơ-gô-ép, A.X. Ở trên đèo. VII. Một phần tử theo phái "Những cái mốc" trong số những người mác-xít.⎯ Изгоев. А. С. На перевале. VII, «Вехист» среди марксистов. – «Русская Мысль», М., 1910, кн. VIII, стр. 63⎯ 72, в отд.: [II].⎯ 212.

I-ô-nốp. Có khả năng thống nhất đảng hay không?⎯ Ионов. Возможно ли партийное единство? – “Дискуссионный Листок”, [Париж], 1910, № 1, 6 (19) марта, стр.3⎯ 6.⎯ 3-4, 5, 9, 10-12, 13-14, 210-211.

I-va-nô-vô-Vô-đơ-ne-xen--xcơ.⎯ Иваново-Вознесенск. (От нашего кор-респондента). – “С.-Петеpбургские Ведомости”, 1912, № 152, 7 (20) июля, стр. 4, в отд.: Внутренние известия. ⎯ 525.

Không nên im lặng. [Xã luận]. ⎯ Нельзя молчать. [Передовая]. ⎯ “Живое Дело”, Спб., 1912, № 8, 9 марта, стр. 1. ⎯ 239.

"Ký sự nước nhà", Xanh pê-téc-bua.⎯ “Отечественные Записки”, Спб., 1845, т. XXXIX, [кн. 4, апрель], стр. 81⎯ 104, в отд.: II.⎯ 330.

La-rin,I-u. Con đường sáng tạo.⎯ Ларин, Ю. Пути созидания. – «Дело Жизнь», Спб., 1911, № 6, 25 июня, стр. 14⎯ 19. ⎯ 212.

*⎯ Sự phát triển của nền nông nghiệp ở Nga và những hậu quả chính trị-xã hội của nó.⎯ Подъем русского земледелия и его общественно-политические последствия. ⎯ «Возрождение», М., 1910, № 9⎯ 10, 15 июня, стлб.17⎯ 28. ⎯ 43, 104, 107, 110,389.

Làn sóng công phẫn trong công nhân.⎯ Волнения среди рабочих. (По телефону из Спб. От наш. Корресп.). ⎯ «Голос Москвы», 1911, № 267, 19 ноября (2 декабря), стр.4.⎯ 15-16.

Lát-xan,. Phran-txơ phôn Dích-kin-ghen. Bi kịch lịch sử.⎯ Лассаль, Ф. Франц. Фон-Зикинген. Историческая трагедия. ⎯ 116.

[Lê-nin, V.I.] Bàn về bè phái mới của những kẻ điều hoà hay là những người tốt bụng. ⎯ [Ленин, В. И.] О новой фракции примиренцев или добродетельных.⎯ «Социал.-Демократ», (Париж), 1911, № 24, 18 (31) октября, стр. 2⎯ 7. Подпись: Н. Ленин .⎯ 7, 8, II.

⎯ Bút ký của một nhà chính luận.⎯ Заметки публициста. II. «Объеди-нительный кризис» в нашей партии. ⎯ «Дискуссионный Листок»,


(Париж), 1910, № 2, 25 мая (7 июня), стр. 4⎯ 14. Подпись: Н. Ленин. На газ. дата: 24 мая (7 июня).⎯ 1, 269, 501-502.

[Lê-nin,V.I. ] Cái van an toàn cuối cùng.⎯ Ленин В. И. Последний кла-пан. ⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 20, 5 августа, стр. 1. Подпись: Р. С. ⎯ 494.

⎯ Cao trào cách mạng.⎯ Революционный подъем.⎯ «Социал.-Демократ», (Париж), 1912, № 27, 17 (4) июня, стр. 1. ⎯ 449.

⎯ Cuộc vận động bầu cử Đu-ma nhà [nước] IV.⎯ Избирательная кам-пания в IV [Государственную] думу. ⎯ «Звезда», Спб., 1911, № 33, 10 декабря, стр. 1; № 34, 17 декабря, стр. 1⎯ 2. Подпись: В. Фрей.⎯ 64, 67, 472.

⎯ Hai phái giữa.⎯ Два центра. ⎯ «Звезда», Спб., 1911, № 28, 5 ноября, стр. 1. ⎯ 51.

⎯ Làm gì? Những vấn đề cấp bách trong phong trào chúng ta.⎯ Что делать? Наболевшие вопросы нашего движения. Stuttgart, Dietz, 1902. VII, 144 стр. Перед загл. авт.: Н. Ленин. ⎯ 67.

⎯ Một cơ quan ngôn luận theo đường lối chính trị công nhân tự do chủ nghĩa,⎯ Орган либеральной рабочей политики. ⎯ «Звезда», Спб., 1912, № 11 (47), 19 февраля, стр. 1. Подпись: Ф. Л ⎯ ко.⎯ 289, 290-294, 296.

⎯ P. B Ác-xen-rốt vạch mặt phải thủ tỉêu như thế nào.⎯ Как П. Б. Аксельрод разоблачает ликвидaторов. ⎯ «Невская Звезда». Спб., 1912, № 18, 22 июля, стр. 1. Подпись: В. И. ⎯ 534.

⎯ Phái tự do và phái dân chủ.⎯ Либерализм и демократия.⎯ «Звезда», Спб., 1912, № 27 (63), 8 апреля, стр. 3; № 32 (68), 19 апреля, стр. 2. Подпись: П. П.⎯ 344, 345, 347-348, 351-352.

⎯ So sánh cương lĩnh ruộng đất của Xtô-lư-pin và của phái dân tuý.⎯ ⎯ Сравнение столыпинской и народнической аграрной программы. ⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 15, 1 июля, стр. 1. Подпись: Р. С. ⎯ 396.

⎯ Sở hữu ruộng đất ở phần nước Nga thuộc Châu Âu.⎯ Землевладение в Европейской России. ⎯ «Невская Звезда». Спб., 1912, № 3, 6 мая, стр. 1. Подпись: Р. Силин. ⎯ 392, 486.

⎯ Sự biếm hoạ chủ nghĩa bôn-sê-vích.⎯ Карикатура на большевизм. ⎯ «Пролетарий», [Париж], 1909, № 44. Приложение к № 44 газ, «Пролетарий», 4 (17) апреля, стр. 1⎯ 2.⎯ 26.

⎯ Thực chất "vấn đề ruộng đất ở Nga",⎯ Сущность «аграрного вопроса в России».⎯ «Невская Звезда». Спб., 1912, № 6, 22 мая, стр. 1⎯ 2. Подпись: Р. С.⎯ 342-343, 486.

*⎯ Về chủ nghĩa thủ tiêu và nhóm thủ tiêu. [Nghị quyết được thông qua tại Hội Nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О ликви-даторстве и о группе ликвидaторов. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.). ⎯ В кн.: Всероссийская конференция Рос. соц.-дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. «Идеал», 1912, стр.28⎯ 29.⎯ 225, 261, 266, 272, 278-281, 503.

⎯ Về cuộc bầu cử Đu-ma nhà nước IV. [Nghi quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О вы-борах в 4-ую Государственную думу. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.). ⎯ Там же, стр.18⎯ 21.⎯ 225, 225, 305, 433, 484.

⎯ Về nhiệm vụ của những người dân chủ - xã hội trong cuộc đấu tranh chống nạn đói. [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О задачах с.-д. в борьбе с голо-дом. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссий- ской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. ⎯ Там же, стр.23⎯ 24. ⎯ 225-226.

⎯ Về những khẩu hiệu và về việc tổ chức công tác của Đảng dân chủ- xã hội ở trong và ở ngoài Đu-ma. ⎯ О лозунгах и о постановке дум- ской и внедумской с.-д. работы. ⎯ «Социал.-Демократ», (Париж), 1911, № 25, 8 (21) декабря, стр.1⎯ 2.⎯ 29-30.

⎯ Về sự vắng mặt của các đại biểu các trung tâm dân tộc tại hội nghị đại biểu toàn đảng. [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ Об отсутствии делегатов от нaциональных центров на общепартийной конференции. (Резолю-ция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.].⎯ В кн.: Всероссийскaя конференция Рос. соц.-дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. «Идеал», 1912, стр.. 15⎯ 16.⎯ 280.


*[Lê-nin, V.I. ] Về thái độ đối với dự luật của Đu-ma về việc nhà nước bảo hiểm cho công nhân. [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga vào tháng Giêng 1912]. ⎯ [Ленин, В. И.] Об отношении к думскому законопроектy о государственном страховании рабочих. [Резолюция, принятая на Шестой (Праж- ской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. ⎯ Там же, стр.24⎯ 26.⎯ 225-226.

⎯ Về tình hình hiện nay và nhiệm vụ của đảng. [ Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О современном моменте и задачах партии. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. ⎯ Там же, стр.17⎯ 18.⎯ 224,432.

⎯ Về tính chất và hình thức tổ chức của công tác đảng. [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О характере и организационных формах партийной работы. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всерос-сийской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. ⎯ Там же, стр. 22⎯ 23. (РСДРП). ⎯ 225-226.

⎯ Về tính chất và ý nghĩa của cuộc luận chiến giữa chúng ta và phái tự do. ⎯ О характере и значении нашей полемики с либералами.⎯ «Невская Звезда». Спб., 1912, № 12, 10 июня, стр. 1. Подпись: В. И. ⎯ 475.

⎯ Về tổ chức của đảng ở ngoài nước. [ Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О партийной организации за границей. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. В кн.: Всероссийскaя конференция Рос. соц.-дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. «Идеал», 1912, стр. 30-31. (РСДРП). ⎯ 225-226,227, 504.

⎯ Về việc đánh giá tình hình hiện nay.⎯ Об оценке текущего момен-та.⎯ «Пролетарий», Женева, 1908, № 38, (14) 1 ноября, стр. 1⎯ 3. ⎯ 26.

⎯ Về việc xác định thẩm quyền của hội nghị đại biểu. [nghị quyết được thông qua tại Hội nghị VI toàn Nga (Hội nghị

Pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1912].⎯ О конституировании конференции. [Резолюция, принятая на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП в январе 1912 г.]. В кн.: Всероссийскaя конференция Рос. соц.- дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. «Идеал», 1912, стр. 14⎯ 15. (РСДРП). ⎯ 224, 266 - 267,272,503 - 504.

*Lê-vi-txơ-ki, V. "Hiến pháp" ở nước ta và cuộc đấu tranh đòi các quyền. ⎯ Левицкий, В. Наша «конституция» и борьба за право.⎯ «Наша Заря», Спб., 1911, № 11, стр. 3⎯ 15. ⎯ 92 - 94, 107, 122, 214, 240.

⎯ Ủng hộ sự thống nhất, phản đối sự chia rẽ.⎯ За объединение ⎯ про-тив раскола.⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 4, стр. 28⎯ 33.⎯ 441, 442, 454 - 455,

Liên minh của bá tước Vit-te và P.N. Đuốc-nô-vô với những người dân chủ- lập hiến. (Tài liệu).⎯ Союз графа Витте и П. Н. Дурново с кадетами. (Справка). ⎯ «Голос Москвы», 1911, № 236, 14 (27) ок-тября, стр. 1.⎯ 126-127.

Lời ban biên tập.⎯ От редакции.⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 16, 8 июля, стр. 2. ⎯ 583-584.

Lời ban biên tập. ⎯ От редакции .⎯ «Правда», Спб., 1912, № 61, 10 июля, стр.2.⎯ 556-557, 583-584.

Lời ban biên tập. Về bài báo của N.Tơ-rốt-xki.⎯ От редакции. По поводу статьи Н. Троцкого. «Наша Заря», Спб., 1911, № 11, стр.128⎯ 132.⎯ 211.

Lời ban biên tập. [Về bài báo của O. A. Éc-man-xki " Đánh giá giai cấp đại tư sản Nga"].⎯ От редакции. [По поводу статьи О. А. Ер-манского «К характеристике российской крупной буржуазии»].⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 3, стр. 79. ⎯ 388, 389 - 390.

"Lời giáo huấn", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Заветы», Спб. 1912, № 2, май, стр. 104-131, в отд.:II,⎯ 536.

"Lời nói", Xanh pê-téc-bua.⎯ «Слово», Спб., 1909, № 791, 10 (23) мая, стр.3.⎯ 363-365.

"Lời nói nước Nga", Mát-xcơ-va.⎯ "pуcскоe Cловo", M.⎯ 208, 209, 241.

Mác, C. Các học thuyết về giá trị thặng dư (quyển IV của bộ"Tư bản"). Tháng giêng 1862-tháng bảy 1863.⎯ Mapkc, K. Teopuu


npuбавочной cmouмости (IV том «Капитала»). Январь 1862 г.⎯ июль 1863 г. ⎯ 489, 518.

⎯ Sự khốn cùng của triết học. Trả lời"Triết học của sự khốn cùng" của ông Pru-đông. Nửa đầu năm 1847.⎯ Нищета философии. Ответ на «Философию нищеты» г-на Прудона. Первая половина 1847 г. ⎯ 518.

⎯ Thư gửi Ph. Lát-xan. Ngày 19 tháng Tư 1859.⎯ Письмо Ф. Лассалю. 19 апреля 1859 г.⎯ 116.

⎯Tư bản. Phê phán khoa kinh tế chính trị .⎯ Капитал. Критика политической экономии, т. III, ч. 1⎯ 2. 1894 г. ⎯ 518.

Mác-tốp, L Bình luận chính trị. Trước cuộc bầu cử.⎯ Мартов, Л. Политическое обозрение. Перед выборами. ⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 3, стр.67⎯ 76.⎯ 474-475.

⎯ Có đấu tranh chống phản động không?⎯ Бороться ли с реак- цией? – «Живое Дело», Спб., 1912, № 8, 9 марта, стр. 1⎯ 236-240, 241, 289-293, 294-295, 296, 297, 298.

⎯ "Cùng đánh!" ⎯ «Вместе бить!» ⎯ (“L’Avenir”) («Будущее»), Paris, 1911, № 5, 19 novembre, p. 1⎯ 2,⎯ 20-21.

⎯ Những luận điểm cơ bản của cương lĩnh hành động.⎯ Основные по-ложения платформы.⎯ «Наша Заря», Спб., 1911, № 7⎯ 8, стр 42⎯ 54.⎯ 98,99-100, 102, 103-105, 106-111, 117-122.

⎯ Những triệu trứng nguy hiểm.⎯ Опасные симптомы. (К выходу Т. О. Белоусова из думской фракции).⎯ «Наша Заря», Спб., 1912, № 4, стр. 3⎯ 11.⎯ 455.

⎯ Về cuộc bầu cử. Chống lại phái phản động.⎯ К выборам. Против реакции.⎯ «Живое Дело», Спб. 1912, № 2, 27 января, стр.2.⎯ 202, 203-207, 234, 289-290, 294, 321-322, 402.

⎯ Về việc làm thế nào mà lại không đúng trên cả hai mặt trận.⎯ О том как можно быть неправым на оба фронта. - «Наша Заря», Спб., 1912, № 5, стр.33⎯ 42.⎯ 541.

Mát-xcơ-va. Về vấn đề triệu tập hội nghị toàn đảng.⎯ Москва. К воп-росу о созыве общепартийной конференции.⎯ «Социал.-Демократ», (Париж), 1911, № 24, 18 (31) октября, стр. 8, в отд.: Хрони- ка. ⎯ 10.

Mát-xcơ-va, ngày 28 tháng Chín.⎯ Москва, 28 сентября.⎯ «Русские Ведомости», М., 1911, № 222, 28 сентября, стр.1⎯ 2.⎯ 125

Mi-li-u-cốp, P.N. Các chính đảng tại Đu-ma nhà[nước] trong 5 năm.⎯ Mилюков, П. Н. Политические паpтии в Г[осударcтвенной] думе за пять лет. ⎯ В кн.: Ежегодник газеты «Речь» на 1912 год. изд. ред. газ. «Речь» Спб., б. г., стр. 77-96. (Бесплатное при- ложение к газете «Речь»). ⎯ 216-223.

"Ngành dầu lửa, Ba-cu.⎯ «Нефтяное Дело», Баку. ⎯ 375.

"Ngành khai khoáng" Khác-cốp.⎯ «Горно-Заводское Дело», Харьков ⎯ 375.

Nghị quyết của cuộc họp [của Bộ phận ở nước ngoài của Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga].⎯ Резолюции сове- щания [при Заграничном бюро ЦК РСДРП]. ⎯ «Листок Загра-ничного Бюро Центрального Комитета», (Париж), 1911, № 1, 8 сен-тября, стр. 4⎯ 5. – 12.

Nghị quyết của hội nghị các đại biểu của Ban chấp hành ở nước ngoài của phái Bun, những nguời men-sê-vích ủng hộ đảng, nhóm "Tiến lên" những người bôn-sê-vích ủng hộ đảng, báo"Tiếng nói người dân chủ-- xã hội" và "Sự thật", nhân có thông cáo về Hội nghị đại biểu toàn Nga của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga.⎯ Резолюция совещания представителей заграничного комитета Бунда, меньшивиков-пар-тийцев, группы «Вперед», большевиеков-партийцев, «Голоса Социал-Демократа» и «Правды» по поводу извещения о состоявшейcя Все-российской конференции РСДРП.⎯ «Правда», (Вена), 1912, № 25, 23 апреля (6 мая), стр.5.⎯ 261, 263, 276, 278.

Nghị quyết của "phái triệu hồi" ở Xanh pê-téc-bua do phái đó đưa ra phiên họp mở rộng của Ban chấp hành đảng bộ Pê-téc-bua trước khi có hội nghị toàn đảng.⎯ Резолюция Спб. «отзовистов», предложенная ими расширенному заседанию Пет. ком. перед общепaртийной кон-ференцией. ⎯ «Пролетарий», (Париж), 1909, № 44. Приложение k № 44 газ. «Пролетарий», 4 (17) апреля, стр. 1.⎯ 26, 43.

*Nghị quyết của ban tổ chức ở ngoài nước về thái độ của nó đối với Ban tổ [chức] ở Nga.⎯ Резолюция Заграничной организационной комиссии об ее отношении к Российской организ [ационной] ко-миссии. 13 нoября 1911 г. [Листовка]. Б. м., 1911. 1 стр. (РСДРП). – 10.


Nghị quyết được các khu: Da-mô-xcơ-vô-rê-tsi-ê, Prê-ô-bra-gien-xcơ,Kha mốp-ni-ki, Rô-gô-giơ-xcơ, Pre-xnha và Bu-tưa-xcơ thuộc đảng bộ Mát-xcơ-va của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga thông qua.⎯ Резо-люция, принятая Замоскворецким, Преображенским, Хамовничес-ким, Рогожским, Пресненским и Бутырским районами Московской организации РСДРП. ⎯ «Социал.-Демократ», [Париж], 1911, № 25, 8 (21) декабря, стр. 10. Под общ. загл.: Москва. ⎯ 9.

Nghị quyết được thông qua tại cuộc họp chung của Câu lạc bộ của đảng viên dân chủ-xã hội tại Viên ngày 26 tháng Mười một 1910. [Truyền đơn].⎯ Резолюция, принятая на общем собрании пар-тийного социал-демократического клуба в Вене 26-го ноября 1910 года. [Листовка]. Б. м., [1910], 2 стр. ⎯ 271.

Nghị quyết [được thông qua tại Hội nghị đại biểu VI toàn Nga (Hội nghị pra-ha) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga năm 1912) ].⎯ Резолюциu, [принятые на Шестой (Пражской) Всероссийской конференции РСДРП 1912 г.]. В кн.: Всероссийскaя конферен- ция Рос. соц.-дем. раб. партии 1912 года. Изд. ЦК. Paris, кооп. тип. «Идеал», 1912, стр. 14-34. (РСДРП).⎯ 503-504, 584.

Nghị quyết sau khi thảo luận các bản báo cáo [nghị quyết này đã được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga (Hội nghị toàn Nga 1908)].⎯ Резолюция по отчетам, [принятая на Пятой конференции РСДРП (Общероссийской 1908 г.].⎯ В кн.: Извещениe Центрального Комитета Россий- ской с.-д. рабочей партии о состоявшейся очередной общепартий-ной конференции. [Изд. ЦК РСДРП. Paris, 1909], стр. 4. (РСДРП).⎯ 167, 194, 267, 278-279.

Nghị quyết về thái độ đối với các đảng không phải vô sản, [được thông qua tại Đại hội V (Đại hội Luân-Đôn) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga năm 1907].⎯ Резолюция об отношении к непроле-тарским партиям, [принятая на V (Лондонском) съезде РСДРП в 1907 г.] ⎯ В кн.: Лондонский съезд Российской соц.- демокр. раб. партии (состоявшийся в 1907 г.). Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Paris, 1909, стр. 454⎯ 455. (РСДРП),⎯ 19, 112, 183, 600-601.

"Ngọn cờ nước Nga", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Русское Знамя», Спб. ⎯ 356. ⎯ 1907, 21 ноября (4 декабря).⎯ 356,357.

"Ngôi sao", Xanh Pê-téc-bua,⎯ «Звезда», Спб.⎯ 4, 246, 272, 273, 527, 546, 547, 549, 551, 557, 560, 581.

⎯ 1911, № 28, 5 ноября, стр.1⎯ 51.

⎯ 1919, № 29, 12 ноября, стр.2⎯ 75-80

⎯ 1911, № 33, 10 декабря, стр. 1, № 34, 17 декабря, стр .1⎯ 2.⎯ 64, 68, 472.

⎯ 1912, № 1 (37) ⎯ 33 (69), 6 января ⎯ 22 апреля. ⎯ 578.

⎯ 1912, № 1(37) 6 января.4 стр..⎯ 582.

⎯ 1912, № 11 (47), 19 февраля, стр.1.⎯ 289,290-292, 295-296.

⎯ 1912, № 12 (48), 23 февраля, стр.3.⎯ 244, 245, 246, 248-249.

⎯ 1912, № 17 (53), 13 марта, 4 стр. – 273.

⎯ 1912, № 27 (63), 8 апреля, стр. 3, 4; № 32 (68), 19 апреля, стр.2.⎯ 344, 345-346, 347-348, 351-352, 527.

⎯ 1912, № 33 (69), 22 апреля. 4 стр. – 582.

"Ngôi sao Nê-va", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Невская Звезда», Спб.⎯ 546, 547, 551, 557, 559, 577, 580, 586.

⎯ 1912, № 1⎯ 14, 26 февраля ⎯ 24 июня.⎯ 580.

⎯ 1912, № 1, 26 февраля, 4 стр.⎯ 583.

⎯ 1912, № 2, 3 мая, 4 стр. ⎯ 583.

⎯ 1912, № 3, 6 мая, стр.1, 4.⎯ 392, 486, 546.

⎯ 1912, № 6, 22 мая, стр.1⎯ 2.⎯ 342, 486.

⎯ 1912, № 12, 10 июня, стр.1.⎯ 475.

⎯ 1912, № 14, 24 июня, 4 стр.⎯ 582-583.

⎯ 1912, № 15, 1 июля, стр.1.⎯ 396.

⎯ 1912, № 16, 8 июля, стр.2.⎯ 532, 556-557,584.

⎯ 1912, № 17, 15 июля, стр.1.⎯ 512-514, 515, 516-518, 519-520.

⎯ 1912, № 18, 22 июля, стр.⎯ 534.

⎯ 1912, № 20, 5 августа, стр.1.⎯ 494.

" Ng ôn luận ", Xanh Pê-téc-bua,⎯ «Речь», Спб.⎯ 16, 200, 244, 306-307, 389, 398, 399, 494, 599, 603.


⎯ 1907, № 241, 12 (25) октября, стр.3.⎯ 302-303.

⎯ 1909, № 167 (1045), 21 июня (4 июля), стр.3.⎯ 15, 53, 94, 105, 234, 282, 401.

⎯ 1911, № 264 (1860), 26 сентября (9 октября), стр.2.⎯ 125.

⎯ 1911, № 266 (1862), 28 сентября (11 октября), стр.2.⎯ 125.

⎯ 1911, № 287 (1883), 19 октября (1 ноября), стр.2,3.⎯ 127, 128- 129, 132.

⎯ 1911, № 293 (1889), 25 октября ( 9 ноября), стр.1⎯ 2.⎯ 53

⎯ 1911, № 295 (1891), 27 октября (9 ноября), стр.6⎯ .7⎯ 129, 132.

⎯ 1911, № 332 (1928), 3 (16) декабря, стр.5.⎯ 29.

⎯ 1912, № 54 (2008), 25 февраля (9 марта), стр.7.⎯ 244, 245, 247, 249.

⎯ 1912, № 79 (2033), 21 марта (3 апреля), стр.1.⎯ 282, 285-286, 303, 320, 364, 403.

⎯ 1912, № 84 (2038), 28 марта (10 апреля), стр.1⎯ 2, 4⎯ 305, 307, 308, 311, 314, 398.

⎯ 1912, № 88 (2042), 1 (14) апреля, стр.2.⎯ 314-315.

⎯ 1912, № 91 (2045), 4 (17) апреля, стр.3⎯ 4.⎯ 397.

⎯ 1912, № 93 (2047), 6 (19) апреля, стр.2,3.⎯ 397, 401.

⎯ 1912, № 106 (2060), 19 апреля (2 мая), стр.2.⎯ 469-470.

⎯ 1912, № 126 (2080), 10 (23) мая, стр.2.⎯ 458, 459-460, 461

⎯ 1912, № 132 (2086), 17 (30) мая, стр.2.⎯ 408-409, 435.

⎯ 1912, № 162 (2116), 16 (29) июня, стр.1.⎯ 474, 476.

⎯ 1912, № 195 (2149), 19 июля (1 августа), стр.1.⎯ 600.

"Người dân chủ - xã hội", [Vin-nô - Xanh Pê-téc-bua]-Pa-ri-Giơ-ne-vơ. ⎯ «Социал.-Демократ», (Вильно ⎯ Спб.). ⎯ Париж ⎯ Женева.⎯ 4, 10, 47, 85, 196, 226, 261, 325, 500, 503, 588.

⎯ 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр.10⎯ 11,⎯ 4, 5, 46, 47, 167, 168, 194, 196, 197, 210-211, 226, 269, 278-279, 499, 500-501, 609.

⎯ 1910, № 13, 26 апреля (9 мая), стр.3⎯ 6.⎯ 212, 267, 269.

⎯ 1911, № 24, 18 (31) октября, стр.2⎯ 7,8.⎯ 7, 8, 9, 11.

⎯ 1911, № 25, 8 (21) декабря, стр.1⎯ 2, 9, 10. ⎯ 9, 10, 29.

⎯ 1912, № 26, 8 мая, (25 апреля), стр.1.⎯ 432.

⎯ 1912, № 27, 17 (4) июня, стр.1, 4.⎯ 433, 441-442, 443-444, 445- 446, 447, 449-451.

⎯ 1912, № 27, 17 (4) июня. Приложение к № 27 «Социал.-Демократа» стр. 1. ⎯ 276.

"Người đương thời", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Современник», Спб. ⎯ 319.

Người hoài nghi. Lý luận và thực tiễn.⎯ Скептик. Теория и практика. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 106 (2060), 19 апреля (2 мая), стр. 2. ⎯ 469-470.

"Người vô sản", Giơ-ne-vơ.⎯ «Пролетарий», Женева, 1908, № 38, (14) 1 ноября, стр. 1⎯ 3. ⎯ 25.

.⎯ [ΠapИЖ], 1909, № 44. Приложение К № 44 газ. «Пролетарнй", 4 (17) апреля, стр.1.⎯2.⎯ 26, 43.

"Nhật ký người dân chủ-xã hội", [Giơ-ne-vơ].⎯ «Дневник Социал.-Де-мократа» [Женева], 1910, № 11, март, стр. 1⎯ 20. ⎯ 501.

⎯ 1911, № 15, октябрь. Второе приложение к № 15 «Древника Социал.-Демократа», стр.1.⎯ 270, 279 - 281.

⎯ 1912, № 16, апрель, стр.1⎯ 11.⎯ 262, 326-327, 455, 456, 497, 570, 592.

"Nhu cầu sinh hoạt", Xanh Pê- téc-bua. ⎯ «Запросы Жизни», Спб.⎯ 312.

⎯ 1912, № 13, 31 марта, стлб 771⎯ 778, 778⎯ 780. ⎯ 311-317, 319 321, 398, 399, 401, 402..

⎯ 1912, № 17, 27 апреля, стлб. 993⎯ 998.⎯ 344, 345-346, 347, 349, 350-351, 352, 353.

⎯ 1912, № 26, 29 июня, стлб.1525⎯ 1530.⎯ 603.

*⎯ 1912, № 27, 6 июля, стлб. 1585⎯ 1586.⎯ 603.

*"Những cái mốc". Tập luận văn về tri thức Nga.⎯ Вехи. Сборник статей о русской интеллигенции. М., [тип. Саблина, март] 1909. II, 209 стр.⎯ 54, 104-105, 351.


⎯ [ Những điều chủ yếu của dự luật về việc tổ chức các uỷ ban địa phương phụ trách vấn đề ruộng đất do 35 người của Nhóm lao động đưa ra Đu-ma nhà nước I ].⎯ [Основные положения законопроекта об организации местных комитетов по аграрному вопросу, внесен- ные в I Государственную думу 35 членами Трудовой группы]. ⎯ В кн.: Стенографические отчеты [Государственной думы]. 1906 год. Сессия первая. Т. I. Заседания 1⎯ 18 (с 27 апреля по 30 мая). Спб., гос. тип., 1906, стр. 672⎯ 673. (Государственная ду- ма). ⎯ 363, 400.

Những giải thích của bá tước X.I-u Vít-te. ⎯ Объяснения гр. С. Ю. Витте. ⎯ «Русcкие Ведомости», М., 1911, № 221, 27 сентября, стр. 5. ⎯ 125.

[Những nghị quyết được thông qua tại Đại hội V (Đại hội Luân đôn) của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga].⎯ [Резолюции, принятые на V (Лондонском) съезде РСДРП].⎯ В кн.: Лондонский съезд Российской соц.-демокр. раб. партии (состояшийся в 1907 г.). Полный текст протоколов. Изд. ЦК. Paris, 1909, стр. 453⎯ 457. (РСДРП). ⎯ 179.

[Những nghị quyết được thông qua tại hội nghị toàn thể Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1910].⎯ [Резолюции, принятые на пленуме ЦК РСДРП в январе 1910 г.).⎯ «Социал.-Демократ», [Париж], 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр.10⎯ 11.⎯ 194, 225, 499.

Những tổ chức ở địa phương nói về quyết nghị của hội nghị đại biểu .⎯ Местные организации о решениях конференции. ⎯ «Рабочая Газе-та», (Париж), 1912, № 8, 17 (30) мартa, стр. 2. ⎯ 276.

[ Những quy định tạm thời về các cuộc họp , được thông qua ngày 4 (17) tháng Ba 1906].⎯ Временные правила о собраниях, утверж-денные 4 (17) марта 1906 г.). ⎯ «Правительственный Вестник», Спб., 1906, № 54, 8 (21) марта, стр.2, ⎯ 230.

[Những quy định tạm thời về các đoàn thể và các hội, được thông qua ngày 4 (17) tháng Ba năm 1906].⎯ [Временные правила об обществах и союзах, утвержденные 4 (17) марта 1906 г.]. Там же, стр. 1⎯ 2. ⎯ 230.

Những quy định tạm thời về việc đảm bảo nhu cầu lương thực cho những người tiểu nông, [được thông qua ngày 12 tháng Sáu 1900].⎯

В ременные правила по обеспечению продовольственных потребнос-тей сельских обывателей, [утвержденные 12 июня 1900 г.].⎯ «Правительственный Вестник», Спб., 1900, № 150, 4 (17) июля, стр. 1⎯ 2; № 152, 6 (19) июля, стр. 1; № 153, 7 (20) июля, стр.1.⎯ 139-140, 142, 145.

Ni-cô-lin, N. Cái mới trong cái cũ.⎯ Николин, Н. Новое в старом. ⎯ «Звезда», Спб., 1911, № 29, 12 ноября, стр. 2. ⎯ 75-80.

Niên giám báo "Ngôn luận" năm 1912.⎯ Ежегодник газеты «Речь» на 1912 год. Изд. ред. газ. «Речь». Спб., б. г. VI, 712, 44 стр. (Бесплатное приложение к газете «Речь»).⎯ 216⎯ 223.

"Nước Nga", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Россия», Спб. ⎯ 134.

⎯ 1911, № 1857, 3 (16) декабря, стр. 3. ⎯ 29.

[Oóc-đgiô-ni-kít-dê, G. C. ] Thư gửi ban biên tập. ⎯ [Орджоникидзе, Г. К.] Письмо в редакцию. ⎯ «Социал.-Демократ», (Париж), 1911, № 25, 8 (21) декабря, стр. 9. Подпись: Н. ⎯ 11.

Ô-ga-rép, N, P. Điếu văn.⎯ Огарев, Н. П. Надгробное слово. ⎯ «Коло-кол», Лондон, 1863, № 162, 1 мая, стр. 1334⎯ 1336. ⎯ 334.

[Ôn-min-xki, M. X. ] Nhà nước, chế độ quan liêu và chế độ chuyên chế trong lịch sử Nga.⎯ (Ольминский, М. С.) Государство, бюрокра-тия и абсолютизм в истории России. Спб., «Жизнь и Знание», 1910, 175 стр. Перед загл. авт.: М. Александров. ⎯ 43, 77-78.

Pa-ri, ngày 29 tháng Tư. [Xã luận].⎯ Париж, 29 апреля. [Передо- вая]. ⎯ «За партию», Paris, 1912, № 1, 16 (29) апреля, стр. 1. ⎯ 327.

Pê-tơ-run-kê-vích, I. I. "Tài liệu" lịch sử của báo "Tiếng nói Mát-xcơ-va" và sự thật lịch sử.⎯ Петрункевич, И. И. Историческая «справка» «Голоса Москвы» и историческая правда. ⎯ «Речь», Спб., 1911, № 287 (1883), 19 октября (1 ноября), стр.2.⎯ 129, 132.

⎯ [Thư gửi ban biên tập]. ⎯ [Письмо в редакцию].⎯ «Речь», Спб., 1911, № 295 (1891), 27 октября (9 ноября), стр .6⎯ 7.⎯ 130, 132.

Phụ trương không tính tiền của báo "Nước Nga" các số 1816-1865.⎯ Бесплатное приложение к газете «Россия» к №№ 1816⎯ 1865. (Сте-нографические отчеты о заседаниях Государственной думы III созыва). Спб., 1911. 1376 стр.⎯ 24-28, 134-150, 151-155.


"Phục hưng", Mát-xcơ-va. ⎯ «Возрождние», М. ⎯ 239.

⎯ 1910, № 5, 30 марта, стлб.47⎯ 52.⎯ 211.

⎯ 1910, № 9⎯ 10, 15 июня, стлб.17⎯ 28.⎯ 42-43,104-105, 106-108, 109-111, 388-389.

[Plê-kha-tốp, G, V. ] Phiên họp toàn thể cuối cùng của ban chấp hành trung ương của chúng ta.⎯ (Плеханов, Г. В.) Последнее пленарное собрание нашего Центрального Комитета. – «Дневник Социал.-Демократа», (Женева), 1910, № 11, март, стр.1⎯ 20.⎯ 501.

⎯ Về những chuyện nhảm nhí, đặc biệt về ngài Pô-tơ-rê-xốp.⎯ О пустя-ках особенно о г. Потресове. ⎯ «Социал.-Демократ», [Париж], 1910, № 13, 26 апреля (9 мая), стр. 3 ⎯ 6.⎯ 212, 267, 269-270.

⎯ Về vấn đề triệu tập hội nghị đại biểu Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga.⎯ К вопросу о созвании конференции РСДРП. ⎯ «Древ-ник Социал.-Демократа», [Женева], 1912, № 16, апрель, стр. 1⎯ 11.⎯ 261-262, 326-327, 455, 456, 497, 569-570, 592.

⎯ Vĩnh biệt!⎯ Вечная память! ⎯ «Дневник Социал.-Демократа», [Же-нева], 1911, № 15, октябрь. Второе приложение к № 15 «Древ- никa Социал.-Демократа», стр. 1. Подпись: Г. П. ⎯ 270, 280.

Pô-tơ-rê-xốp, A. N. Những bài phác thảo phê phán. Câu chuyên tại sao những điều nhảm nhí lại thắng.⎯ Потресов, А. Н. Критические наброски. О том, почему пустяки одолели. ⎯ «Наша Заря», Спб., 1910, № 2, стр. 50⎯ 62.⎯ 211, 212.

Prô-cô-pô-vích, X. N. Chính sách hai thứ tiếng. (Thư gửi ban biên tập ).⎯ Прокопович, С. Н. Двуязычная политика. (Письмо в ре-дакцию). ⎯ «Запросы Жизни», Спб., 1912, № 26, 29 июня, стлб. 1525⎯ 1530.⎯ 603.

⎯ Đứng trước mối nguy.⎯ Перед опасностью. ⎯ «Русские Ведомости» М., 1912, № 104, 8 мая, стр.2⎯ 458, 459, 463-464, 466, 473- 474.

Pu-skin, A, X. Anh hùng. ⎯ Пушкин, А. С. Герой. ⎯ 538.

Quá trình bầu cử Đu-ma nhà [nước].⎯ Ход выборов в Госуд [арствен-ную] думу. (По сведениям наших корреспондентов c добавлением данных пет. тел. агенства). ⎯ «Речь» Спб., 1907, № 241, 12 (25) октября, стр.3.⎯ 302-303.

Quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước.⎯ Положение о выборах в Государст-венную думу. ⎯ В кн.: Справочник 1910 г. Вып. 2. Спб., гос. тип., 1910, стр. 257⎯ 372. (Государственная дума. III созыв ⎯ 3-я сес-сия).⎯ 73, 203-204, 289-290.

Quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước. ⎯ Положение о выборах в Государ-ственную думу. (Свод законов, т. I, ч. 2, изд. 1907 г. и по прод. 1910 г.). С разъяснениями правительствующего Сената и минис-терства внутренних дел. изд. мин. вн. дел. Спб., 1912 (1), 268 стр. ⎯ 299.

Quy chế bầu cử Đu-ma nhà nước [được thông qua ngày 3 tháng Sáu 1907].⎯ Положение о выборах в Государственную думу, [ут-вержденное 3 июня 1907 г.]. С разъяснениями правительствую- щего Сената и министерства внутренних дел. Спб., сенатская тип., 1907. 188 стр.; 2 схемы. (Изд. М-ва внутр. дел).⎯ 57, 62, 63, 67, 69, 71-72, 179, 203, 225-226, 255, 290-291,293, 295, 297, 298, 299-300, 307, 310, 357, 361, 377, 476, 482, 483.

Quy chế về những biện pháp giữ gìn trật tự nhà nước và an ninh xã hội .⎯ Положение о мерах к охранению государственного порядка и об-щественного спокойствия. (14 августа 1881 г.). ⎯ В кн.: Полное собрание законов Российской империи. Собрание 3. Т. I, от № 1 ⎯ 585 и доп. Спб., 1885, ст. 350, стр.261⎯ 266.⎯ 134, 147.

Rô-da-nốp, V. V. Giữa A-dép và tập "Những cái mốc",⎯ Розанов, В. В. Между Азефом и «Вехами», ⎯ «Новое Время», Спб., 1909, № 12011, 20 августа (2 сентября), стр. 3⎯ 4⎯ 364.

⎯ Mê-rê-giơ-cốp-xki chống lại tập "Những cái mốc", (Văn tập tôn giáo - triết học cuối cùng).⎯ Мережковский против «Вех». (Пос-леднее религиозно-философскoй собрание). ⎯ «Новое Время», Спб., 1909, № 11897, 27 апреля (10 мая), стр. 3. ⎯ 364.

[Rô-giơ-cốp, N. A. ] Điểm tựa.⎯ [Рожков, Н. А.] Точка опоры. ⎯ «Обская Жизнь», Ново-Николаевск, 1911, № 171, 6 августа, стр. 3. ⎯ 120.

⎯ Tình hình hiện nay ở Nga và nhiệm vụ cơ bản của phong trào công nhân hiện nay.⎯ Современное положение России и основная задача рабочего движения в данный момент.⎯ «Наша Заря», Спб., 1911, № 9⎯ 10, стр. 31⎯ 35. Подпись: Н. P ⎯ ков.⎯ 31-38, 43, 78, 321.


Rút từ lịch sử hiện đại .⎯ Из новейшей истории. ⎯ «Речь», Спб., 1911, № 264 (1860), 26 сентября (9 октября), стр. 2. ⎯ 125.

Sách chỉ dẫn năm 1910.⎯ Справочник 1910 г. Вып. 2. Спб., гос. тип., 1910. Х, 477, 56 стр.; 2 л. схем. (Государственная дума. III со- зыв ⎯ 3-я сессия).⎯ 53, 58-61, 62 68-71, 73, 203, 290.

Sách chỉ dẫn năm 1912⎯ Справочник 1912 г. (Дополнение к «Спра-вочнику» 1910 г.). Вып. 4. Спб. гос. тип., 1912. VI, 249 стр. (Государственная дума. III созыв ⎯ V сессия).⎯ 254, 360, 361, 368,-369.

"Sao bắc đẩu", Luân-đôn-Giơ-ne-vơ.⎯ «Полярная Звезда», Лондон ⎯ Женева. ⎯ 333-334.

"Sự nghiệp cuộc sống", Mát-xcơ-va.⎯ «Дело Жизни», М.⎯ 16, 25,36, 56 111,168, 194, 209, 225, 239, 278.

⎯ 1911, № 6, 25 июня, стр.14⎯ 19.⎯ 213.

"Sự nghiệp sinh động", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Живое Дело», Спб.⎯ 213, 225, 236, 239, 273, 289, 322, 323, 327, 422, 540, 557, 560, 577, 582.

⎯ 1912, №№ 1⎯ 3, 20 января ⎯ 1 февраля. ⎯ 202.

⎯ 1912, №№ 1⎯ 16, 20 января ⎯ 28 апреля.⎯ 556, 578, 580.

⎯ 1912, № 1, 20 января. 4 стр.⎯ 557, 582.

⎯ 1912, № 2, 27 января, стр.2.⎯ 202, 203-207, 223-234, 289-291 294-295, 322, 402.

⎯ 1912, № 3, 1 февраля, стр.1.⎯ 202, 203, 206-207, 208-291, 322, 402.

⎯ 1912, № 7, 2 марта, стр.1, 2, 3.⎯ 208-210, 215, 244, 246-247, 248, 249.

⎯ 1912, № 8, 9 марта. 4 стр.⎯ 236-239, 240-241, 243, 273, 289-293, 294-295, 295-296, 297, 298-299.

*⎯ 1912, № 10, 21 марта, стр.1.⎯ 286.

⎯ 1912, № 16, 28 апреля. 4 стр.⎯ 582.

"Sự thật",[Viên].⎯ «Правда», (Вена).⎯ 7, 196, 268, 276, 499, 570 573, 577.

⎯ 1910, № 17, 20 ноября (3 декабря). Приложение к 17 № «Правды». 8 стр. ⎯ 42, 192.

⎯ 1911, № 22, 16 (29) ноября, стр.1, 3.⎯ 39-40, 42-45.

⎯ 1912, № 24, 14 (27) марта стр.1⎯ 3.⎯ 297, 326.

⎯ 1912, № 25, 23 апреля (6 мая), стр.1⎯ 2, 5. ⎯ 261, 263, 273, 277-278. 432-433, 446, 447.

"Sự thật", Xanh Pê-téc -bua .⎯ «Правда», Спб.⎯ 506, 545, 546, 547, 549, 550, 551, 554, 557, 559-560, 561, 577, 580, 586, 603.

⎯ 1912, №№ 1⎯ 53, 22 апреля ⎯ 30 июня. ⎯ 578.

⎯ 1912, № 1, 22 апреля. 4 стр.⎯ 546, 549, 583.

⎯ 1912, № 53, 30 июля. 4 стр.⎯ 583

⎯ 1912, № 60, 8 июля, стр. 3. ⎯ 593.

⎯ 1912, № 61, 10 июля, стр. 2. ⎯ 556, 584.

⎯ 1912, № 67, 17 июля, стр. 4. ⎯ 593.

Tập báo cáo của các nhân viên thanh tra công xưởng trong năm 1905.⎯ Свод отчетов фабричных инспекторов за 1905 год. Спб. тип. Киршбаума, 1908. XXV, 117 стр. (М. Т. и П. Отдел промышлен-ности). ⎯ 554.

[ Thông báo về những cuộc hội họp chung của những người bôn-sê-vích, những người men-sê-vích ủng hộ đảng và phái thủ tiêu về vấn đề chuẩn bị bầu cử vào Đu-ma nhà nước IV ].⎯ [Сообщение о совме-стных совещаниях большевиков, меньшевиков-партийцев и ликвида-торов по вопросу о подготовке проведения выборов в IV Государ-ственную думу]. ⎯ «Невский Голос», Спб., 1912, № 6, 5 июля, стр. 3, в отд.: Избирательная кампария. ⎯ 583.

[Thông báo về việc không cho vôi-lô-sni-cốp dự 15 phiên họp của Đu-ma nhà nước ].⎯ [Сообщение об исключении Войлошникова на 15 заседаний Государственной думы). «Россия», Спб., 1911, № 1857, 3 (16) декабря, стр. 3. Под общ. загл.: Государственная дума Заседание 35-е (2 декабря 1911 года). ⎯ 29.

Thông cáo của Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga về hội nghị đại biểu thường kỳ toàn đảng.⎯ Извещение


Центрального Комитета Российской с.-д. рабочей партии о состояв- шейся очередной общепартийной конференции. (Изд. ЦК РСДРП. Paris, 1909]. 8 стр. (РСДРП).⎯ 17, 32, 37, 42, 43, 52, 76, 77-78 ,103-105, 108, 110, 112, 161, 162, 167, 175, 177, 182-183, 184, 194 197, 215, 225-226, 266, 277-279, 381-382,388, 453-454, 618.

Thông cáo [ của hội nghị các uỷ viên Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ - xã hội nga. Năm 1911. Truyền đơn].⎯ Извеще- ние [совещания членов ЦК РСДРП. 1911 г. Листовка]. Б. м., [1911]. 2 стр. (РСДРП). Подпись: Совещание членов ЦК РСДРП. ⎯ 271.

*Thông cáo [và các nghị quyết của Ban tổ chức ở Nga phụ trách triệu tập hội nghị đại biểu toàn đảng. Truyền đơn. ].⎯ Извещение [и резо-люции Российской организационной комиссии по созыву общепартий-ной конференции. Листовка]. Б. м., (осень 1911). 4 стр. (Отдельный оттиск из № 25 «Социал-Демократа». РСДРП).⎯ 9, 10, 39, 160, 171-172.

Thông cáo về hội nghị các đại biểu Đảng dân chủ -xã hội xứ Lát-vi-a, phái Bun, Đảng dân chủ -xã hội Ba-lan và Lít-va và đảng bộ khu Da-cáp-ca-dơ, [họp vào tháng giêng 1912].⎯ Извещение о соверща-нии представителей с.-д. Латышкого края, Бунда, с.-д. Польши и Литвы и Областной закавказской организации, [состоявшемся в январе 1912 г.].⎯ «Листок «Голоса Социал-Демократа»», (Париж), 1912, № 4, февраль, стр.1⎯ 7.⎯ 570.

[Thông tư của các tỉnh trưởng gửi các cảnh sát trưởng các huyện về việc thông báo công tác chuẩn bị bầu cử Đu-ma nhà nước. Năm 1912].⎯ [Циркуляр губернаторов к исправникам о предоставлении инфор-мации о подготовке к выборам в Государственную думу. 1912 г.]. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 93 (2047), 6 (19) апреля, стр. 3, в ст.: Администрация и выборы. ⎯ 397.

Thống kê sở hữu ruộng đất năm 1905. Tổng hợp các số liệu về 50 tỉnh của phần nước Nga thuộc Châu Âu.⎯ Статистика землевлaдения 1905 г. Свод данных по 50-ти губерниям Европейской России. Спб., тип. Минкова, 1907. 199 стр.; L стр. табл. (Центр. стат. ком. м-ва внутр. дел).⎯ 65, 339-343, 358-359, 392-393, 394-396, 488, 491.

"Thời mới",Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Новое Время», Спб.⎯ 241, 357, 438, 525-536.

⎯ 1909, № 11897, 27 апреля (10 мая) стр. 3. ⎯ 364.

⎯ 1909, № 12011, 20 августа (2 сентября), стр. 3⎯ 4. ⎯ 364.

⎯ 1911, № 12765, 25 сентября (8 октября), стр.3.⎯ 123 -124, 125- 126, 132.

⎯ 1911, № 12767, 27 сентября (10 октября), стр. 2. ⎯ 123-124

⎯ 1911, № 12785, 15 (28) октября, стр.3.⎯ 126-127.

⎯ 1911, № 12834, 3 (16) декабря, стр.3.⎯ 29-30.

⎯ 1912, № 13046, 8 (21) июля, стр.3⎯ 4.⎯ 525-526.

Thư gửi ban biên tập.⎯ Письмо в редакцию. ⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 16, 8 июля, стр. 2. Подпись: Сторонник «Звезды». ⎯ 532, 556-557, 584.

Ti-phlít. Thư gửi ban biên tập báo" Sự thật"⎯ Тифлис. Письмо в редакцию «Правды». ⎯ «Социал-Демократ», [Париж], 1912, № 27, 17 (4) июня. Приложение к № 27 «Социал-Демократа», стр. 1. ⎯ 277.

Ti-phlít-xki, A. Nhận xét nhỏ về vấn đề lớn.⎯ Тифлисский, А. Малень- кая заметка о большом вопросе. ⎯ В кн.: Вперед. Сборник статей по очередным вопросам. № 2. Изд. гр. «Вперед». [Paris, кооп. тип. «Союз»], февраль 1911, стбл. 82⎯ 83. ⎯ 18.

"Tia chớp"⎯ «Зарницы». Вып., тип. Безобразова, 1907. 127 стр. ⎯ 131.

Tiến lên. Tuyển tập các bài viết về những vấn đề trước mắt.⎯ Впе- ре∂. Сборник статей по очередным вопросам. № 2. Изд.. гр. «Впе-ред». [Paris, кооп. тип. «Союз»], феврадь 1911.88 стлб. ⎯ 18 - 19.

"Tiếng nói Mát-xcơ-va",⎯ «Голос Москвы».⎯ 209, 241, 358.

⎯ 1911, № 236, 14 (27) октября, стр.1. ⎯ 125-127, 128.

⎯ 1911, № 267, 19 ноября (2 декабря), стр.4.⎯ 15-16

"Tiếng nói Nê-va, Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Невский Голос»,Спб.⎯ 474,506, 531, 556-557, 560, 577, 580, 582.586.

⎯ 1912, № 1⎯ 5, 20 мая ⎯ 28 июня. ⎯ 557, 578.

⎯ 1912, № 1, 20 мая. 4 стр.⎯ 409-413, 449-451, 582.

⎯ 1912, № 4, 6 июня, стр. 2. ⎯ 484.


"Tiếng nói Nê-Va, Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Невский Голос», Спб. 1912, № 5, 28 июня. 4 стр.⎯ 582.

⎯ 1912, № 6, 5 июля. 4 стр.⎯ 528, 529-532, 534, 557, 560, 583, 586, 591.

⎯ 1912, № 7, 17 августа. 4 стр.⎯ 586, 591.

"Tiếng nói người dân chủ-xã hội", [Giơ-ne-vơ-Pa-ri].⎯ «Голос Социал-Демократа», [Женева ⎯ Париж].⎯ 6, 7, 10, 16, 37, 270, 276, 498, 570, 573, 577, 582.

" "Tiếng nói người dân chủ-xã hội" khổ nhỏ", [Pa-ri].⎯ «Листок «Голос Социал-Демократа»», [Париж], 1912, № 4, февраля, стр.1⎯ 7⎯ 569-570.

"Tiếng nói ruộng đất", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Голос Земли», Спб.⎯ 208, 209-210, 241.

"Tiếng vọng của phái Bun, [Giơ-ne-vơ].⎯ «Отклики Бунда», [Женева].⎯ 7

Tiếp theo là cái gì?⎯ Что же дальше? (Письмо «Правды» к мыслящим рабочим). ⎯ «Правда», [Вена], 1910, № 17, 20 ноября (3 декабря). Приложение к 17 № «Правды», стр.1.⎯ 7.⎯ 41, 191-192, 193.

Tin tức của Hội các chủ xưởng rượu ở Nga", Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Известия Российского Общества Винокуренных Завобчиков», Спб. – 375.

"Tin tức nước Nga", Mát-xcơ-va.⎯ «Русские Ведомости», М. ⎯ 142, 494.

⎯ 1911, № 221, 27 сентября, стр.5.⎯ 125.

⎯ 1911, № 222, 28 сентября, стр.1⎯ 2.⎯ 125.

⎯ 1912, № 104, 8 мая, стр.2.⎯ 458, 459, 461, 463, 466, 473.

⎯ 1912, № 110, 15 мая, стр 3.⎯ 408-409, 435.

⎯ 1912, № 135, 13 июня, стр.2.⎯ 474, 475, 475-476.

⎯ 1912, № 163, 15 июля, стр. 2.⎯ 599.

[Tin tức về việc không cho Vôi-lô-sni-cốp dự 15 phiên họp của Đu-ma nhà nước].⎯ [Известиe об исключении Войлошникова на 15 заседаний Государственной думы]. ⎯ "Новое Время», Спб., 1911, № 12834, 3 (16) декабря, стр. 3, в отд.: В Государственной думе. ⎯ 29.

[Tin tức về việc không cho Vôi-lô-sni-cốp dự 15 phiên họp của Đu-ma nhà nước].⎯ [Известиe об исключении Войлошникова на 15 заседаний Государственной думы].⎯ «Речь», Спб., 1911, № 332 (1928), 3 (16) декабря, стр. 5, в отд.: Известия за день.⎯ 29.

"Tin tức Xanh Pê-téc-bua".⎯ «С. –Петеpбургские Ведомости», 1908, № 24, 29 января (11 февраля), стр.2.⎯ 61, 65, 116, 115, 255, 490.

⎯ 1912, № 152, 7 (20) июня, стр. 4.⎯ 525.

Tình hình công tác của đảng . [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị toàn thể Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1910].⎯ Положение дел в партии. [Резолюция, принятая на пленуме ЦК РСДРП в январе 1910 г.]. ⎯ «Социал-Демократ», (Париж), 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр.10.⎯ 4, 167, 194, 269, 278, 499, 500-501.

Tôn Dật tiên. Ý nghĩa xã hội của cách mạng Trung- quốc.⎯ Сунь Ят-сен. Социальное значение китайской революции. (Из газ. “Le Peuple”, 11 июня 1912 года).⎯ «Невская Звезда», Спб., 1912, № 17, 15 июля, стр.1.⎯ 512,-513, 515, 516-518, 520.

[Tơ-rốt-xki, L. Đ.] Các đồng chí! [Xã luận].⎯ [Троцкий, Л. Д.] Товарищu!» [Передовая]. ⎯ «Правда», (Вена), 1912, № 21, 14 (27) марта, стр. 1. ⎯ 326.

⎯ Cuộc tàn sát ở Lê-na và sự trả lời của những người vô sản. Tại sao họ bắn?.⎯ Ленская бойня и ответ пролетариата. Почему стреляли? – «Правда», [Вена], 1912, № 25, 23 апреля (6 мая), стр.1⎯ 2.⎯ 432-433, 446, 447.

⎯ Những bức thư chính trị .⎯ Политические письма. – «Живое Дело», Спб., 1912, № 7, 2 марта, стр. 2. ⎯ 215.

⎯ Những vấn đề vận động bầu cử.⎯ Вопросы избирательной компании. ⎯ «Правда», [Вена], 1912, № 24, 14 (27) марта, стр.1⎯ 3.⎯ 297.

⎯ Tiến lên! ⎯ Вперед! ⎯ «Правда», [Вена], 1911, № 22, 16 (29) ноября, стр. 1. – 40.

Tơ-ru-bê-txơ-côi, E. N. Giới tu hành và Đu-ma.⎯ Трубецкой, Е. Н. Духовенство и дума. – «Русские Ведомости», М., 1912, № 163, 15 июля, стр. 2. ⎯ 599.

⎯ [Thư gửi ban biên tập ].⎯ [Письмо в редакцию]. ⎯ «Речь», Спб., 1911, № 295 (1891), 27 октября (9 ноября), стр. 6. ⎯ 129, 133.


[Truyền đơn của công nhân Pê-téc-bua được phân phát trước ngày 1 tháng Năm 1912]. ⎯ [Прокламация петербургских рабочих, распро- страненная перед 1 мая 1912 г.]. ⎯ «Социал-Демократ», Paris, 1912, № 27, 17 (4) июня, стр. 4, в отд.: Хроника. Под общ. загл.: Петербург.⎯ 431, 441-443, 444, 445, 447, 450.

"Truyền tin của chính phủ, Xanh Pê-téc-bua.⎯ «Правительственный Вестник», Спб. 1900, № 150, 4 (17) июля, стр.1⎯ 2; № 152, 6(19) июля, стр. 1; № 153, 7(20) июля, стр.1.⎯ 139-140, 140-141, 142, 144-145.

⎯ 1905, № 222, 18 (31) октября, стр.1.⎯ 230-231.

⎯ 1905, № 268, 13 (26) декабря, стр.1.⎯ 306-307, 310, 483.

⎯ 1906, № 54, 8 (21) марта, стр.1⎯ 2.⎯ 229-230

⎯ 1906, № 252, 12 (25) ноября, стр.1.⎯ 151, 153-154, 154-155, 414-415.

Tsa- txơ-ki, I-u Đã đến lúc phải bắt đầu! ⎯ Чацкий, Ю. Пора начать! ⎯ «Наша Заря», Спб., 1911, № 6, стр.39⎯ 54.⎯ 90, 94-102.

[Tséc-nốp, V. M] Vấn đề và thời đại. Về "những bệnh ấu trĩ" trong phong trào chúng ta.⎯ [Чернов, В. М.] Дела и дни. О «детских болезнях» нашего движения. ⎯ «Заветы», Спб., 1912, № 2, май, стр. 104⎯ 131, в отд.: II. Подпись: Н. Вечев. ⎯ 536.

*Tsê-rê-va-nin, N. Tình hình hiện tại và khả năng tương lai.⎯ Череванин, Н. Современное положение и возможное будущее. Аграр- ная проблема и ее решение борющимися партиями. 3-я Дума, причины ее появления и ее будущее. М., тип. «Русский Труд», 1908. VII, 248 стр. ⎯ 118.

[Truyên bố của phái bôn-sê-vích, được thông qua tại Hội nghị toàn thể Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1910].⎯ [Декларaция большевиков, принятая на плену-ме ЦК РСДРП в январе 1910 г.]. ⎯ «Социал-Демократ», [Париж], 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр. 11, в резолюции: О фракционных центрах.⎯ 6, 46, 47, 197, 609.

"Tư tưởng", Mát-xcơ-va.⎯ «Мысль», М.⎯ 4, 272, 273.

"Tư tưởng Ki-ép".⎯ «Киевская Мысль».⎯ 208, 209, 241.

"Tư tưởng Nga", Mát-xcơ-va.⎯ «Русская Мысль», М.⎯ 217.

⎯ 1910, кн. VIII, стр. 63-72, в отд.: [II]. ⎯ 212.

*Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. Năm 1907.⎯ Стеногра- фические отчеты [Государственной думы]. 1907 год. Сессия вторая. Т. II. Заседания 31⎯ 53 (с 1 мая по 2 июня). Спб. гос. тип., 1907. VIII стр., 1610 стлб. (Государственная дума. Второй созыв). –⎯ 493.

Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. Năm 1908.⎯ Стенографи-ческие отчеты [Государственной думы»]. 1908 г. Сeссия первая, Ч. II ⎯ III. Спб., гос. тип., 1908. 2 т. (Государственная дума. Третий созыв)

⎯ Ч. II. Заседания 31⎯ 60 (с 21 февраля по 6 мая 1908 г.).ΧV стр. 2692 стлб.⎯ 54, 414, 426-427.

⎯ Ч. III. Заседания 61⎯ 98 (с 7 мая по 28 июня 1908 г.). ХХII стр., 4529 стлб., 8 стр. ⎯ 116, 255.

Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. Năm 1909.⎯ Стенографu-ческие отчеты [Государственной думы]. 1909 г. Сессия вторая. Ч. III. Заседания 71⎯ 100 (с 6 марта пo 24 апреля 1909 г.). Спб., гос. тип., 1909. ХII стр., 2956 стлб. (Государственная дума. Третий созыв).⎯ 416, 418 - 427.

Tường thuật tốc ký [của Đu-ma nhà nước]. Năm 1912.⎯ Стенографи-ческие отчеты [Государственной думы»]. 1912 год. Сессия пятая. Ч. III. Заседания 84⎯ 119 (с 5 марта по 28 апреля 1912 г.). Спб., гос. тип., 1912. ХХII стр., 3726 стлб. (Государственная дума. Третий созыв)⎯ 361, 439..

[Txê-đéc-bau-mơ, X, Ô. ] Từ tự phát đến có tổ chức].⎯ (Цедербаум, С. О.) От стихийности к организации, ⎯ «Невский Голос», Спб. 1912, № 1, 20 мая, стр. 2. Подпись: В. Ежов.⎯ 409-413, 449-451.

Ủng hộ sự thống nhất, phản đối sự chia rẽ.⎯ За объединение – про- тив раскола. ⎯ «Живое Дело», Спб., 1912, № 7, 2 марта, стр.1.⎯ 208-209.

Vác-da, V. E. Tài liệu thống kê về những cuộc bãi công của công nhân tại các công xưởng và nhà máy trong mười năm 1895-1904.⎯ Варзар, В. Е. Статистические сведения о стачках рабочих на фабриках и заводах за десятилетие 1895⎯ 1904 года. Спб., тип. Киршбаума, 1905. 79 стр. (М. Т. и П. Отдел промышленности).⎯ 404, 407, 428.


*⎯ Thống kê những cuộc bãi công của công nhân tại các công xưởng và nhà máy trong năm 1905.⎯ Статистика стачек рабочих на фа- бриках и заводах за 1905 год. Спб., тип. Киршбаума, 1908, 111 стр, с табл. (М. Т и П. Отдел промышленности). ⎯ 404, 405, 406, 407, 428, 434.

*⎯ Thống kê những cuộc bãi công của công nhân tại các công xưởng và nhà máy trong ba năm 1906-1908.⎯ Статистика стачек ра- бочих на фабриках и заводах за трехлетие 1906⎯ 1908 гг. Спб., тип. Киршбаума 1910. 72, 220 стр. (М. Т и П. Отдел промыш-ленности).⎯ 404, 405, 407, 428.

Văn bản dự luật về bảo hiểm công nhân khi ốm đau, hiệu đính theo quy định của Đu-ma nhà nước trong cuộc thảo luận lần thứ hai.⎯ Текст законопроекта об обеспечении рабочих на случай болезни в реда-кции, установленной Государственной думой при втором обсуж-дении. ⎯ В кн.: Приложения к стенографическим отчетам Государ-ственной думы. Третий созыв. Сессия пятая. 1911⎯ 1912 гг. Т. I. (№№ 1⎯ 210). Спб. гос. тип., 1911, № 42, стр.1.⎯ .18.⎯ 188-192, 232, 362.

Văn bản dự luật về bảo hiểm công nhân trong trường hợp bị tai nạn, hiệu đính theo quy định của Đu-ma nhà nước trong cuộc thảo luận lần thứ hai. ⎯ Текст законопроекта о страxовании рабочих от несчастных случаев в редакции, установленной Государственной думой при втором обсуждении. – Там же, № 7, стр.1.⎯ 16.⎯ 188-192, 232, 362.

Văn bản dự luật về những biện pháp khuyến khích nghành chế tạo máy nông nghiệp Nga, hiệu đính theo quy tắc trong cuộc thảo luận lần thứ hai.⎯ Текст законопроекта о мерах поощрения русского сель-скохозяйственного машиностроения в редакции, установленной при втором обсуждении.⎯ В кн.: Приложения к стенографическим отчетам Государственной думы. Третий созыв. Сессия пятая. 1911-1912 гг. Т. II. (№№ 211-350). Спб. гос. тип., 1912, № 335, стр.1⎯ 2.⎯ 468, 470.

Văn bản dự luật về sự bình đẳng giữa công dân Phần-lan và các công dân Nga khác, hiệu đính theo quy định của Đu-ma nhà nước trong cuộc thảo luận lần thứ hai.⎯ Текст законопроекта об уравнении в правах с финляндскими гражданнами других русских подданных в редакции, установленной Государственной думой при втором об-суждении.⎯ В кн.: Приложения у стенографическим отчетам Го-

сударственной думы. Третий созыв. Сессия пятая. 1911⎯ 1912 гг. Т. I. (№№ 1⎯ 210). Спб. гос. тип., 1911, № 37, стр.1.⎯ 2.⎯ 200.

Vấn đề tổ chức . [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga (Hội nghị đại biểu toàn Nga năm 1908) ].⎯ Организационный вопрос [Резолюция, принятая на Пятой конференции РСДРП (Общероссийской 1908 г.)].⎯ В кн.: Извещение Центрального Комитета Российской с.-д. рабо- чей партии о состоявшейся очередной общепартийной конферен-ции. [Изд. ЦК РСДРП Paris, 1909], стр. 6. (РСДРП). ⎯ 184.

Về báo "Sự thật". [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị toàn thể Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ -xã hội Nga vào tháng Giêng 1910]. ⎯ О газете «Правда». [Резолюция, принятая на пленуме ЦК РСДРП в январе 1910 г.]. ⎯ «Социал-Демократ», [Париж], 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр. 10. ⎯ 196.

Về cuộc bầu cử ở Pê-téc-bua.⎯ К выборам в Петеpбурге. ⎯ «Невский Голос», Спб., 1912, № 6, 5 июля, стр.1⎯ 2.⎯ 557, 560.

Về cuộc bút chiến của bá tước Vít-te và A. I. Gu-tsơ-cốp.⎯ По поводу полемики гр. Витте и А. И. Гучкова.⎯ «Новое Время», Спб. 1911, № 12785, 15 (28) октября, стр. 3. ⎯ 127.

Về đảng đoàn dân chủ-xã hội trong Đu-ma. [ Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga (Hội nghị đại biểu toàn Nga năm 1908) ].⎯ О думской с.-д. фракции [Резолюция, принятая на Пятой конференции РСДРП (Общероссийской 1908 г.)]. В кн.: Извещение Центрального Комитета Российской с.-д. рабочей партии о состоявшейся оче-редной общепартийной конференции. [Изд. ЦК РСДРП Paris, 1909], стр. 5⎯ 6. (РСДРП).⎯ 182⎯ 183.

Về những trung tâm bè phái. [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị toàn thể Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga vào tháng Giêng 1910].⎯ О фракционных центрах. [Резолюция, принятая на пленуме ЦК РСДРП в январе 1910 г.]. ⎯ «Социал-Демократ», [Париж], 1910, № 11, 26 (13) февраля, стр.11⎯ 46, 167-168, 168-169, 194-195, 209-211, 269, 278-279.

Về tình hình hiện nay và nhiệm vụ của đảng. [ Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga (Hội nghị đại biểu toàn Nga năm 1908) ].⎯ О современном моменте и задачах партии. [Резолюция, принятая на Пятой конференции


РСДРП (Общероссийской 1908 г.)]. В кн.: Извещение Централь- ного Комитета Российской с.-д. рабочей партии о состоявшейся очередной общепартийной конференции. [Изд. ЦК РСДРП Paris, 1909], стр. 4-5. (РСДРП).⎯ 16-17, 32-33, 52-54, 77-78, 103- 104, 108, 110, 112, 161, 162, 175, 177, 281-282, 388.

Về vấn đề rút lui của vị đại biểu Bê-lô-u-xốp.⎯ К уходу деп. Белоусова. ⎯ «Живое Дело», Спб., 1912, № 7, 2 марта, стр.1.⎯ 244, 248, 249.

Về vấn đề rút lui của vị đại biểu T. Ô. Bê-lô-u-xốp khỏi đảng đoàn dân chủ-xã hội tại Đu-ma .⎯ К уходу из думской социал-демократи-ческой фракции депутата. Т. О. Белоусова.⎯ «Звезда», Спб., 1912, № 12 (48), 23 февраля, стр.3.⎯ 244, 245, 247, 248, 249.

Về vấn đề vận động bầu cử.⎯ К вопросу об избирательной кампании. [Письмо из Петеpбурга группы социал-демократов]. ⎯ «Правда», [Вена], 1911, № 22, 16 (29) ноября, стр. 3, в отд.: Что делается на местах. (Корреспонденции). ⎯ 42-45.

Về việc thống nhất các tổ [chức] dân [tộc] ở địa phương . [Nghị Quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga ((Hội nghị đại biểu toàn Nga năm 1908) ].⎯ Об объединении национ (альных) орган (изаций) на местах. [Резо-люция, принятая на Пятой конференции РСДРП (Общероссий- ской 1908 г.)]. В кн.: Извещение Центрального Комитета Рос-сийской с.-д. рабочей партии о состоявшейся очередной обще-партийной конференции. [Изд. ЦК РСДРП. Paris, 1909], стр. 6. (РСДРП). ⎯ 265-266.

Về việc thống nhất với Đảng xã hội chủ nghĩa Ba-lan "phái tả"". [Nghị quyết được thông qua tại Hội nghị đại biểu V của Đảng công nhân dân chủ-xã hội Nga (Hội nghị đại biểu toàn Nga năm 1908)]⎯ Об объединении с «левицей» ППС. [Резолюция, принятая на Пятой конференции РСДРП (Общероссийской 1908 г.)]. ⎯ Там же, стр. 6. ⎯ 453.

*Về việc triệu tập hội nghị đại biểu.⎯ К созыву конференции. ⎯ «Жи-вое Дело», Спб., 1912, № 8, 9 марта, стр. 2, в отд.: Из обществен- ной жизни.⎯ 239, 240-241, 243.

"Vì đảng", Paris.⎯ «За Партию», Paris, 1912, № 1, 16 (29) апреля, стр. 1. ⎯ 327.

Việc V. N. Cô-cốp-txốp ở Mát-xcơ-va.⎯ Пребывание В. Н. Коковцова в Москве. (По телефону от нашего корреспондента). ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 91 (2045), 4 (17) апреля, стр. 3⎯ 4. ⎯ 397.

Vít-te, X. I-u. [Thư gửi ban biên tập].⎯ Витте, С. Ю. (Письмо в ре-дакцию). ⎯ «Новое Время», Спб., 1911, № 12765, 25 сентября (8 октября), стр.3.⎯ 123-124, 125, 132-133.

Vô-đô-vô-đốp, V. V Cương lĩnh bầu cử của Nhóm lao động .⎯ Водово-зов, В. В. Избирательная программа Трудовой группы. ⎯ «Запросы Жизни», Спб., 1912, № 13, 31 марта, стлб.771⎯ 778.⎯ 311-317, 321.

⎯ Nhóm lao động và đảng công nhân.⎯ Трудовая группа и рабочая партия.⎯ «Запросы Жизни», Спб., 1912, № 17, 27 апреля, стлб. 993⎯ 998.⎯ 344, 345-346, 347-349, 350-351, 352, 353.

[Vôn-xki, X. ] Bức thư gửi từ Pê-téc-bua.⎯ [Вольский, С.] Письмо из Петебурга. ⎯ «Правда», [Вена], 1911, № 22, 16 (29) ноября, стр. 3, в отд.: Что делается на местах. (Корреспонденции). Под-пись: С. В. ⎯ 39-41.

[Vô-rôn-txốp-Đa-scốp, I. I.] Tờ trình hoàng đế của tướng cận vệ bá tước Vô-rôn-txốp-Đa-scốp về việc cai trị xứ Cáp-ca-dơ.⎯ [Воронцов-Дашков, И. И.] Всеподданнейшая записка по управлению Кав-казским краем генерал-адъютанта графа Воронцова-Дашкова. (Тифлис), гос. тип., 1907. 164 стр. ⎯ 421-422.

Xan-tư-cốp-Sê-đrin,M. E. Nhật ký của một người tỉnh lẻ ở Pê-té-bua.⎯ Салтыков-Щедрин, М. Е. Дневник провинциала в Петеpбурге. ⎯ 98.

⎯ Nơi ẩn trốn Môn-rê-pô.⎯ Убежище Монрепо. ⎯ 153.

Xanh Pê-téc-bua, ngày 25 tháng Mười [Xã luận].⎯ С.-Петербург, 25 октября. [Передовая]. ⎯ «Речь», Спб., 1911, № 293 (1889), 25 октября (7 ноября), стр. 1⎯ 2. ⎯ 53.

Xanh Pê-téc-bua, ngày 21 tháng Ba. [Xã luận].⎯ С.-Петербург, 21 мар-та. [Передовая]. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 79 (2033), 21 марта (3 апреля), стр.1.⎯ 282, 285-286, 303, 320, 364-403.

Xanh Pê-téc-bua, ngày 28 tháng Ba. [Xã luận].⎯ С.-Петербург, 28 марта. [Передовая]. – «Речь», Спб., 1912, № 84 (2038), 28 марта (10 апреля), стр.1.⎯ 2.⎯ 306-307, 309.

26-1610


Xanh Pê-téc-bua, ngày 16 tháng Sáu. [Xã luận].⎯ С.-Петербург,16 ию-ня. [Передовая]. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 162 (2116), 16 (29) ию- ня, стр.1.⎯ 474, 476.

Xanh Pê-téc-bua, ngày 19 tháng Bảy. [Xã luận].⎯ С.-Петербург,19 июля. [Передовая]. ⎯ «Речь», Спб., 1912, № 195 (2149), 19 июля (1 августа), стр. 1. ⎯ 600.

Xê-vê-ri-a-nin, A. II năm.... và tất cả đều như vậy! ⎯ Северянин, А. 11 лет… и все то же самое» ⎯ «Русские Ведомости», М., 1912, № 110, 15 мая, стр. 3. ⎯ 409, 435

Alb, B. commerce.⎯ "Revue Scientifique", Pari, 1912, N 1, 6 juillet, p. 24.⎯ 595-596.

"Appeal to Reason", Girard, Kansas.⎯ 561

("L' Avenir) ("Tương lai"), Paris.⎯ 20, 29, 445.

⎯ 1911, N 5, 19 novembre, p.1⎯ 2.⎯ 21.

⎯ 1911, N 9, 17 décembre, p.2⎯ 29.

⎯ 1912, N 32, 26 mai, p.3.⎯ 445.

"Gazeta Robotnicza" Warszawa.⎯ 495.

Curow, H, Die revonlutioäre Zeitungsliteratur Frankreichs Während der Jahre 1789-94. Ein beitrag zur Geschichte der französischen Klassen-und Parteikämpfe gegen Ende des 18. Jahrhunderts. Brelin, buchh. Vorwärts, 1908, II, 328 S.⎯ 20.

"Czerwony Sztandar" Warszwa, 1912, N 187, czerwcu, s. 9⎯ 10.⎯ 503.

Jellinek, G. Die Erklärung der Menschen- und Bürgerrechte. Ein Beitrag zur modernen Verfassungsgeschichte. 2., erwiterte Aufl. Leipzig, Duncker u. Humblot, 1904. XI 65 S. (Staats und völkerechtliche Abhandlungen. Begründet von G. Jellinek u. G. Meyer, hrsg. von C. Jellinek u. G. Anschütz).⎯ 147.

Lassalle, F. [Brief an K. Max und F. Engels, 27. Mai 1859].⎯ In: Aus dem literarischen NachlaB von K. marx, F Engels und f. Lassalle. Hrsg. von F. Mehring. Bd. IV. Briefe von F. Lassalle an k. Marx und F. Engels. 1849 bis 1862. Stuttgart, Dietz, 1902, S. 153⎯ 171.⎯ 116-117.

*[Lenin, V. I.] Der Anonymus aus dem " Vorwärts" und die Sachlage in der sozialdemokratischen Arbeiterpartei Rußlands. (Paris, "Ideal",1912] 12 S.⎯ 325, 568, 569, 575.

⎯ Zur gegenwärtigen sachlage in der sozialdemokratischen Arbeiterpartei Rußlands. Dargestelit von der Redaktion des Zentralorgans (Sozial- demokrat) der sozialdemokratischen Arbeiterpartei Rußlands.[Leipzigl], Druck der Leipziger Buchdruckerei A. G.1912. 16 S.⎯ 588, 591

"Le Peuple" Bruxelles.⎯ 512.

Politische Wochenschau.⎯ "St- Petersburger Zeitung", 1912, Nr. 126, 6(19) Mai. 1. Beiblatt, S. [1].⎯ 437-438.

"Revue Scientifique", Paris, 1912, N 1, 6 juillet, p.24.⎯ 595-596.

[Roubanovitch, I. A.] Le 1-er Mai en Russie.⎯ ("L'Avenir") ("Tương lai"), Paris, 1912, N 32, 26 mai, p.3⎯ 445.

"St.-Petersburger Zeitung", 1912, Nr. 126, 6 (19) Mai.1. Beiblatt, S,[1].⎯ 437-438.

"Sozialistische Monatshefte", Berlin.⎯ 264, 267

[Trotzky, L. D.] Aus dem russischen Parteileben.⎯ "Vorwärts", Berlin, 1912, Nr. 72, 26. März. 1. Beilage des "Vorwärts", S. 1. ⎯ 261, 263-265, 270, 271, 274, 325, 568.

⎯ Die russische Sozialdemokratie. (Von unserem russischen Korresponden- ten).⎯ "Vorwärts", Berlin, 1910, Nr. 201, 28. August, S.4⎯ 274, 325, 567.

"Vorwärts", Berlin .⎯ 201, 259, 261, 325, 567, 568.

⎯ 1910, Nr. 201, 28. August, S. 4⎯ 274, 325, 567.

⎯ 1912, Nr. 72, 26. März.1. beilage des "Vorwärts", S. 1.⎯ 261, 263- 266, 270, 274, 325, 567.

⎯ 1912, Nr. 131, 8. Juni. 1. Beilage des "Vorwärts", S. 1⎯ 2⎯ 503.

Z Partji.⎯ "Czerwony Sztandar", Warszawa, 1912, N 187, czerwcu, S. 9⎯ 10.⎯ 503.

Zum Parteitag der PPS.⎯ "Vorwärts, Berlin, 1912, Nr. 131, 8.Juni. 1. Beilage des "Vorwärts", S.1⎯ 2.⎯ 503.

26*

774 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 775

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

A

A-ki-mèp (Ma-khn«-vª-tx¬*), V. P. (1872 - 1921) ⎯ ng−êi d©n chñ - x· héi, ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", tªn c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ë n−íc ngoµi", ho¹t ®éng chèng l¹i nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng", vÒ sau chèng l¹i ph¸i "Tia löa". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ ®¹i biÓu cña çnh h÷u ph¸i men-sª-vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, b¶o vÖ chñ tr−¬ng cña ph¸i thñ tiªu muèn lËp ra mét tæ chøc c«ng nh©n kh«ng ®¶ng ph¸i, trong tæ chøc ®ã §¶ng d©n chñ - x· héi chØ lµ mét trong nh÷ng trµo l−u t− t−ëng. N¨m 1912 nh©n cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV, ®· ph¸t biÓu trong tê "Ng«n luËn" nh÷ng lêi lÏ b¶o vÖ "khèi liªn minh tiÕn bé". ⎯ 473 - 477, 483.

A-lÕch-xan-®rèp, M. X. ⎯ xem ¤n-min-xki, M. X.

A-lÕch-xan-®r¬ II (R«-ma-nèp) (1818 - 1881) ⎯ hoµng ®Õ Nga (1855 - 1881). ⎯ 334, 335, 388.

A-lÕch-xin-xki, G. A. (sinh n¨m 1879) ⎯ trong thêi kú ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña m×nh lµ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Lµ ®¹i biÓu cña §u-ma nhµ n−íc II. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, lµ ng−êi theo ph¸i triÖu håi, gi¶ng viªn cña tr−êng cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i ë Ca-pri (ý), mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra nhãm chèng ®¶ng lµ nhãm "TiÕn lªn". Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi x· héi - s«-vanh cuång nhiÖt, céng t¸c víi nhiÒu tê b¸o t− s¶n. N¨m 1917, gia nhËp nhãm "Thèng nhÊt" cña Plª-kha-

* Ch÷ ng¶ trong ngoÆc ®¬n lµ hä tªn thËt.

nèp vµ gi÷ lËp tr−êng ph¶n çch m¹ng. Th¸ng B¶y 1917, cïng víi c¬ quan ph¶n gi¸n qu©n sù bÞa ra nh÷ng tµi liÖu gi¶ m¹o ®Ó vu ço V. I. Lª-nin vµ nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Th¸ng T− 1918, ch¹y ra n−íc ngoµi. N¨m 1920 nh©n vô tæ chøc ph¶n çch m¹ng "Trung t©m chiÕn thuËt", y bÞ Tßa ¸n çch m¹ng tèi cao cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga kÕt ¸n v¾ng mÆt vµ bÞ t−íc quyÒn nhËp c¶nh vµo n−íc Nga x«-viÕt. Sèng ë ngoµi n−íc, y theo phe ph¶n ®éng cùc ®oan. ⎯ 268, 498.

A-r¾c-tsª-Ðp, A. A. (1769-1834) ⎯ mét trong nh÷ng ®¹i biÓu ph¶n ®éng nhÊt cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, b¸ t−íc, bé tr−ëng Bé chiÕn tranh d−íi triÒu ®¹i A-lÕch-xan-®r¬ I, næi tiÕng lµ th« lç vµ tµn b¹o, cã ¶nh h−ëng lín ®Õn chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i cña n−íc Nga. Tªn tuæi A-r¾c-tsª-Ðp g¾n liÒn víi c¶ thêi kú chuyªn quyÒn c¶nh s¸t ph¶n ®éng, thêi kú qu©n sù th« b¹o, thêi kú mËt th¸m, hèi lé, mua chuéc vµ tÖ n¹n thñ tôc vôn vÆt cøng nh¾c ⎯ ®−îc gäi lµ chÕ ®é "A-r¾c-tsª-Ðp". ⎯ 329.

A-xt¬-ra-khan-txÐp, E. P. (sinh n¨m 1875) ⎯ mét ng−êi d©n chñ- x· héi, lµm thî nguéi ë nhµ m¸y vò khÝ I-giÐp-xc¬. N¨m 1907 ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc III, ®¹i biÓu tØnh Vi-¸t-ca. Tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, theo ph¸i men-sª-vÝch, céng t¸c víi b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu. ⎯ 58, 273.

¸c-xen-rèt, P. B. (1850 - 1928) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch; n¨m 1883,tham gia thµnh lËp nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Tõ n¨m 1900, lµ ñy viªn ban biªn tËp cña b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ mét phÇn tö men-sª-vÝch tÝch cùc. N¨m 1905, ®−a ra chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa vÒ viÖc triÖu tËp"®¹i héi c«ng nh©n", ®¹i héi mµ ¸c-xen-rèt ®em ®èi lËp víi ®¶ng cña giai cÊp v« s¶n. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ph¸i thñ tiªu, tham gia ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" cña ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu; n¨m 1912 tham gia khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ ng−êi theo ph¸i gi÷a. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t, ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi; sèng l−u vong, ñng hé sù can thiÖp vò trang chèng n−íc Nga x«-viÕt. ⎯ 12, 267, 498, 527 - 542, 587 - 588.

776 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 777

An-®r©y-tsóc, M. X. (sinh n¨m 1866) ⎯ mét n«ng d©n kh¸ gi¶; ®¹i biÓu cña tØnh V«-l−n t¹i §u-ma nhµ n−íc III; kh«ng ®¶ng ph¸i. Trong §u-ma, ®−îc bÇu vµo tiÓu ban l−¬ng thùc, tiÓu ban vÒ ®¸nh ç, v. v. ⎯ 154.

An-®rª-Ðp, N. N. ⎯ xem Ni-c«-lin, N.

An-t«-ni V«-l−n-xki (Khra-p«-vi-tx¬-ki, A. P.) (1863 - 1936) ⎯ mét tªn Tr¨m ®en cuång nhiÖt, cÇm ®Çu ph¸i cùc h÷u trong gi¸o héi chÝnh thèng Nga, mét kÎ næi tiÕng nhÊt trong viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch ph¶n ®éng cña chÕ ®é Nga hoµng. Tõ n¨m 1902, lµ gi¸m môc ë V«-l−n, vÒ sau lµm tæng gi¸m môc ë Kh¸c-cèp. Trong thêi kú néi chiÕn vµ cã sù can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi, céng t¸c víi §ª-ni-kin. Sau khi bän ph¶n çch m¹ng bÞ ®Ëp tan, y ch¹y ra n−íc ngoµi, ë ®ã trë thµnh mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña bän l−u vong b¶o hoµng. ⎯ 364.

¸p-®a-cèp, N. X. (1847 - 1915) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, nhµ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, kü s− má, chñ tÞch héi ®ång ®¹i héi çc nhµ c«ng nghiÖp má miÒn Nam n−íc Nga. Tõ n¨m 1906 lµ ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc, ®¹i diÖn cho çc nhµ kinh doanh c«ng nghiÖp. T¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ kinh tÕ c«ng nghiÖp má; lµ céng t¸c viªn th−êng xuyªn cña t¹p chÝ "C«ng th−¬ng nghiÖp". ⎯ 380, 386 - 387.

¡

¡ng-ghen (Engels), Phri-®rÝch (1820 - 1895) ⎯ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ, ng−êi b¹n vµ b¹n chiÕn ®Êu cña C. M¸c (xem bµi cña V. I. Lª-nin "Phri-®rÝch ¡ng-ghen". Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 2, tr. XV - 14). ⎯ 116 - 117.

B

Ba-cu-nin, M. A. (1814 - 1876) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa d©n tóy vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ. Tõ n¨m 1840 sèng ë ngoµi n−íc, tham gia cuéc çch m¹ng 1848 - 1849 ë §øc. Tham gia Quèc tÕ I, ë ®ã y lµ kÎ thï ®iªn cuång cña chñ nghÜa M¸c.

Ba-cu-nin phñ ®Þnh mäi nhµ n−íc, kÓ c¶ chuyªn chÝnh cña giai cÊp v« s¶n; kh«ng hiÓu ®−îc vai trß lÞch sö toµn thÕ giíi cña giai cÊp v« s¶n, c«ng khai chèng l¹i viÖc thµnh lËp chÝnh ®¶ng ®éc lËp cña giai cÊp c«ng nh©n, b¶o vÖ häc thuyÕt chñ tr−¬ng kh«ng

®Ó cho c«ng nh©n tham gia ho¹t ®éng chÝnh trÞ. C. M¸c vµ Ph.¡ng- ghen ®· kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng Ba-cu-nin, v¹ch trÇn b¶n chÊt ph¶n ®éng cña chñ nghÜa Ba-cu-nin, coi ®ã lµ chñ nghÜa bÌ ph¸i tiÓu t− s¶n kh«ng thÓ t−¬ng dung víi phong trµo c«ng nh©n. N¨m 1872 v× ho¹t ®éng chia rÏ Ba-cu-nin bÞ khai trõ ra khái Quèc tÕ. ⎯ 331 - 332, 536.

Ba-la-ba-n«-va, A. I. (sinh n¨m 1878) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. N¨m 1897 ra n−íc ngoµi, t¹i ®ã ®· gia nhËp "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga". Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, lµ phÇn tö men-sª-vÝch. §· ®ãng vai trß ®¸ng kÓ trong §¶ng x· héi chñ nghÜa ý: tham gia ban biªn tËp cña c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng, b¸o "Avanti!" ("TiÕn lªn !"), lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ lµ ®¹i diÖn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa ý trong Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; ®· tham gia c«ng viÖc cña çc héi nghÞ ë Xim-mÐc-van vµ Ki-en-tan, tham gia Liªn hiÖp Xim-mÐc-van. N¨m 1917 trë vÒ Nga; gia nhËp ®¶ng b«n-sª-vÝch. §· tham dù §¹i héi I Quèc tÕ céng s¶n víi t− çch ®¹i biÓu dù thÝnh. N¨m 1924 Ba-la-ba-n«-va bÞ khai trõ ra khái hµng ngò §¶ng céng s¶n (b) Nga v× gi÷ lËp tr−êng men-sª-vÝch cò. ⎯ 524.

Be-r¬ ⎯ xem Li-be, M. I.

BÐc-stanh (Bernstein), E-®u-a (1850 - 1932) ⎯ thñ lÜnh cña çnh c¬ héi chñ nghÜa cùc ®oan trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II, nhµ lý luËn cña chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa c¶i l−¬ng. Tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70. Tõ n¨m 1881 ®Õn 1889 lµ biªn tËp viªn cña c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc "Der Sozialdemokrat" ("Ng−êi d©n chñ - x· héi"). Trong nh÷ng n¨m 1896 - 1898 cho ®¨ng trong t¹p chÝ "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") mét lo¹t bµi b¸o lÊy tªn lµ "Nh÷ng vÊn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi", mµ sau ®−îc in thµnh cuèn s¸ch riªng lÊy tªn lµ "Nh÷ng tiÒn ®Ò cña chñ nghÜa x· héi vµ nh÷ng nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi", trong ®ã BÐc-stanh c«ng khai xÐt l¹i nh÷ng nguyªn lý triÕt häc, kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña chñ nghÜa M¸c çch m¹ng. Nãi vÒ BÐc-stanh, V. I. Lª-nin ®· viÕt : "Cßn vÒ çch m¹ng v« s¶n, th× kÎ c¬ héi chñ nghÜa Êy kh«ng cßn nghÜ g× ®Õn n÷a råi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 33, tr. 65). BÐc-stanh tuyªn bè r»ng nhiÖm vô duy nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n lµ ®Êu tranh giµnh nh÷ng c¶i


çch nh»m c¶i thiÖn t×nh c¶nh kinh tÕ cña c«ng nh©n d−íi chÕ ®é t− b¶n; h¾n ®−a ra mét c«ng thøc cã tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa: "phong trµo lµ tÊt c¶, môc ®Ých cuèi cïng ch¼ng lµ g× hÕt". Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng x· héi - s«-vanh. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã, BÐc-stanh tiÕp tôc ñng hé chÝnh s¸ch cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc, ®Êu tranh chèng l¹i Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vµ Nhµ n−íc x«-viÕt. ⎯ 91.

Bª-ben (Bebel), Au-gu-xt¬ (1840 - 1913) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng nhÊt cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. Bª-ben b¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ tõ nöa ®Çu nh÷ng n¨m 60; lµ thµnh viªn cña Quèc tÕ I. N¨m 1869 cïng víi V. LiÕp-nÕch s¸ng lËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi §øc ("ph¸i Ai-x¬-n¸ch"); ®· nhiÒu lÇn ®−îc bÇu lµm nghÞ sÜ cña Quèc héi §øc. Trong nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XIX vµ ®Çu nh÷ng n¨m 1900, Bª-ben ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. V. I. Lª-nin coi nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña Bª-ben chèng ph¸i BÐc-stanh lµ "mÉu mùc cña sù b¶o vÖ çc quan ®iÓm m¸c-xÝt vµ cña cuéc ®Êu tranh cho tÝnh chÊt thùc sù x· héi chñ nghÜa cña ®¶ng c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 23, tr. 369). Trong giai ®o¹n ho¹t ®éng cuèi cïng cña m×nh, Bª-ben ®· ph¹m nhiÒu sai lÇm cã tÝnh chÊt ph¸i gi÷a. ⎯ 524, 581, 598.

Bª-l«-u-xèp, T. ¤. (sinh n¨m 1875) ⎯ mét phÇn tö men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu, ®¹i biÓu cña tØnh IÕc-cót-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Th¸ng Hai 1912, rót ra khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma, nh−ng kh«ng chÞu tõ bá quyÒn ®¹i biÓu. V. I. Lª-nin kÞch liÖt lªn ¸n hµnh ®éng cña Bª-l«-u-xèp (xem tËp nµy, tr. 244 - 250). ⎯ 153, 244 - 250, 273.

Bª-rª-dèp-xki, A. E. (Bª-rª-dèp-xki I) (sinh n¨m 1868) ⎯ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, vÒ nghÒ nghiÖp lµ nhµ n«ng häc. §¹i biÓu cña tØnh Xim-biÕc-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Trong §u-ma, tham gia çc tiÓu ban l−¬ng thùc, tiÓu ban ruéng ®Êt vµ çc tiÓu ban kh¸c. Tõ n¨m 1918, lµm nghÒ chuyªn m«n cña m×nh. ⎯ 364.

Bi-r«n, E. I. (1690 - 1772) ⎯ sñng thÇn cã quyÒn v« h¹n trong thêi kú trÞ v× cña An-na I-va-nèp-na, xuÊt th©n tõ tÇng líp quý téc nhá ë Cuèc- li-an-®i-a. Tuy kh«ng gi÷ mét chøc vô chÝnh thøc nµo vµ kh«ng ph¶i lµ ng−êi thuéc quèc tÞch Nga, nh−ng y cã ¶nh h−ëng lín ®Õn

chÝnh s¸ch ®èi néi vµ phÇn nµo ®Õn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña n−íc Nga. Y thiÕt lËp chÕ ®é khñng bè ë trong n−íc, thùc hiÖn chÝnh s¸ch §øc hãa bé m¸y nhµ n−íc, lîi dông ®Þa vÞ cña m×nh ®Ó ¨n c¾p c«ng quü cña n−íc Nga, ¨n cña hèi lé vµ ®Çu c¬. Sau khi An- na I-va-nèp-na chÕt, cã thêi gian y lµm phô chÝnh cña nhµ n−íc; th¸ng M−êi mét 1740 y bÞ phÕ truÊt do cuéc chÝnh biÕn trong cung ®×nh. ⎯ 329.

BÝt-x«-la-ti (Bissolati), Lª-«-ni-®a (1857 - 1920) ⎯ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng x· héi chñ nghÜa ý vµ lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh çnh c¶i l−¬ng cùc h÷u cña ®¶ng nµy. Trong nh÷ng n¨m 1896 - 1904 vµ 1908 - 1910 lµ biªn tËp viªn b¸o "Avanti!" ("TiÕn lªn !"), c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng §¶ng x· héi chñ nghÜa ý. Tõ n¨m 1897 lµ nghÞ sÜ. N¨m 1912 BÝt-x«-la-ti bÞ khai trõ ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa ý vµ y thµnh lËp "®¶ng x· héi - c¶i l−¬ng". Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ tªn x· héi - s«-vanh, mét kÎ ñng hé viÖc n−íc ý ®øng vÒ phe §ång minh tham gia chiÕn tranh. Trong nh÷ng n¨m 1916 - 1918 tham gia chÝnh phñ víi chøc bé tr−ëng kh«ng bé. ⎯ 274, 523 - 524, 542.

Blan-c¬, R. M. (R. B.) (sinh n¨m 1866) ⎯ nhµ chÝnh luËn, vÒ nghÒ nghiÖp lµ nhµ hãa häc. Céng t¸c víi t¹p chÝ "Gi¶i phãng" ⎯ c¬ quan ng«n luËn cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa Nga, tham gia ban biªn tËp, vÒ sau trë thµnh ng−êi chñ biªn thùc sù cña b¸o "§êi sèng chóng ta", céng t¸c víi tê b¸o d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶ lµ tê "§ång chÝ". Lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t", t¹p chÝ cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, §¶ng lao ®éng x· héi chñ nghÜa nh©n d©n vµ ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu. V. I. Lª-nin coi Blan-c¬ lµ ®¹i biÓu ®iÓn h×nh nhÊt cña chÝnh s¸ch cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, vµ ®· v¹ch trÇn b¶n chÊt ph¶n çch m¹ng cña nh÷ng quan ®iÓm cña y. ⎯ 312, 319, 399 - 402, 603.

B«-g®a-nèp, A. (Ma-li-nèp-xki, A. A., M¸c-xi-mèp, N.) (1873 - 1928) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, nhµ triÕt häc, nhµ x· héi häc, nhµ kinh tÕ häc, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, cÇm ®Çu ph¸i triÖu håi, lµ thñ lÜnh cña nhãm chèng ®¶ng lµ nhãm "TiÕn lªn". Trong çc vÊn ®Ò triÕt häc, cã m−u ®å x©y dùng mét hÖ thèng riªng, ⎯ "chñ nghÜa kinh nghiÖm nhÊt nguyªn" (mét biÕn d¹ng cña triÕt häc duy t©m chñ quan cña Ma-kh¬). Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt hÖ thèng triÕt häc nµy trong t¸c phÈm cña Ng−êi "Chñ


nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n". Trong Héi nghÞ ban biªn tËp më réng cña b¸o "Ng−êi v« s¶n" häp håi th¸ng S¸u 1909, B«-g®a-nèp bÞ khai trõ ra khái hµng ngò nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, B«-g®a- nèp lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc vµ l·nh ®¹o nhãm "V¨n hãa v« s¶n". Tõ n¨m 1926 lµ gi¸m ®èc ViÖn truyÒn m¸u do «ng lËp ra. ⎯ 91, 268.

Bren-ta-n« (Brentano), Lu-i-« (1844 - 1931) ⎯ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n §øc, tõ n¨m 1896 lµ gi¸o s− khoa kinh tÕ chÝnh trÞ ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Muyn-khen; lµ mét trong nh÷ng ®¹i diÖn chñ chèt cña "chñ nghÜa x· héi gi¶ng ®−êng", tuyªn truyÒn cho chñ tr−¬ng tõ bá ®Êu tranh giai cÊp vµ quan ®iÓm cho r»ng cã thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn x· héi trong x· héi t− b¶n vµ ®iÒu hßa lîi Ých cña c«ng nh©n vµ t− b¶n b»ng çch tæ chøc çc c«ng ®oµn c¶i l−¬ng vµ luËt c«ng x−ëng. Trong vÊn ®Ò ruéng ®Êt, y b¶o vÖ"lý luËn" ph¶n ®éng vÒ sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng vµ b¶o vÖ "quy luËt ruéng ®Êt gi¶m bít mµu mì", mét quy luËt gi¶ danh khoa häc cña giai cÊp t− s¶n. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, y lµ ng−êi c«ng khai ca tông chñ nghÜa ®Õ quèc. ⎯ 385.

Br«n-stanh, P. A. ⎯ xem ⎯ Tsa-tx¬-ki, I-u.

Bu-rª-nin, V. P. (1841 - 1926) ⎯ nhµ chÝnh luËn vµ nhµ viÕt v¨n ph¶n ®éng. Tõ n¨m 1876 tham gia ban biªn tËp b¸o "Thêi míi", cÇm ®Çu nhãm båi bót thuéc ph¸i "Thêi míi". V. I. Lª-nin th−êng dïng tªn cña Bu-rª-nin ®Ó chØ nh÷ng ph−¬ng ph¸p luËn chiÕn kh«ng trung thùc. ⎯ 325.

Bun-ga-rin, Ph. V. (1789 - 1859) ⎯ nhµ b¸o vµ nhµ v¨n ph¶n ®éng. Tõ n¨m 1825 lµ ng−êi xuÊt b¶n vµ biªn tËp tê b¸o nöa chÝnh thøc "Con ong miÒn B¾c". Trong çc truyÖn ký, tiÓu thuyÕt, çc bµi phª b×nh v¨n häc cña m×nh, ®· tuyªn truyÒn nh÷ng t− t−ëng trung qu©n. Lµ nh©n vËt ®¸ng tin cËy cña c¬ quan c¶nh s¸t chÝnh trÞ cña Ni- c«-lai I, tè gi¸c vµ vu khèng çc b¸o chÝ tiÕn bé vµ çc nhµ v¨n tiªn tiÕn thêi bÊy giê. ⎯ 325.

Buèc-txÐp, V. L. (1862 - 1936) ⎯ tham gia phong trµo çch m¹ng trong nh÷ng n¨m 80, gÇn gòi víi ph¸i d©n ý. Sau khi bÞ b¾t ®· ch¹y ra n−íc ngoµi, ë ®ã Buèc-txÐp thu thËp vµ c«ng bè nh÷ng v¨n kiÖn vÒ phong trµo çch m¹ng. XuÊt b¶n t¹p chÝ "DÜ v·ng". Tr−íc cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, Buèc -txÐp gÇn gòi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, sau khi çch m¹ng bÞ thÊt b¹i, th× ñng

hé ph¸i d©n chñ -lËp hiÕn. Tõ th¸ng M−êi 1911 ®Õn th¸ng Giªng 1914, lµ biªn tËp viªn cña tê b¸o t− s¶n tù do chñ nghÜa "T−¬ng lai". Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ mét tªn s«- vanh cuång nhiÖt tõ bá mäi sù ®èi lËp víi chÕ ®é Nga hoµng. Sau khi trë vÒ n−íc Nga, y ®øng vÒ phÝa bän ph¶n çch m¹ng ®Ó chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong ra n−íc ngoµi, tham gia thµnh lËp çc tæ chøc qu©n chñ - b¹ch vÖ ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i Liªn-x«. ⎯ 20 - 21, 445.

C

Ca-mª-nÐp, L. B. (R«-den-phen-®¬, L. B., I-u. C.) (1883 - 1936) gia nhËp ®¶ng tõ n¨m 1901. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, gia nhËp ph¸i b«n-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa ®èi víi ph¸i thñ tiªu, ph¸i triÖu håi vµ ph¸i T¬-rèt-xki. N¨m 1915 khi bÞ b¾t, tr−íc tßa ¸n cña chÕ ®é Nga hoµng, ®· tõ bá khÈu hiÖu b«n-sª-vÝch lµ khÈu hiÖu lµm cho chÝnh phñ Nga hoµng bÞ thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, chèng l¹i ®−êng lèi çch m¹ng x· héi chñ nghÜa cña ®¶ng vµ chèng l¹i LuËn c−¬ng th¸ng T− cña V. I. Lª- nin. Th¸ng M−êi 1917, cïng víi Di-n«-vi-Ðp cho ®¨ng trong tê b¸o nöa men-sª-vÝch "§êi sèng míi" lêi tuyªn bè kh«ng t¸n thµnh quyÕt ®Þnh cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vÒ khëi nghÜa vò trang, hµnh ®éng nh− vËy ch¼ng kh¸c nµo ®em tiÕt lé cho ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n biÕt kÕ ho¹ch cña ®¶ng.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga, chñ tÞch X«-viÕt M¸t- xc¬-va, phã chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng d©n ñy; lµ ñy viªn Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh trung −¬ng. NhiÒu lÇn chèng l¹i chÝnh s¸ch lª-nin-nÝt cña ®¶ng: th¸ng M−êi mét 1917 t¸n thµnh viÖc thµnh lËp chÝnh phñ liªn hiÖp víi sù tham gia cña ph¸i men-sª-vÝch vµ ph¸i x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, n¨m 1925 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra "ph¸i ®èi lËp míi"; n¨m 1926 lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña khèi chèng ®¶ng T¬-rèt-xki - Di-n«-vi-Ðp. N¨m 1927, §¹i héi XV cña §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x« ®· khai trõ y ra khái ®¶ng v× ®· ho¹t ®éng tÝch cùc cho ph¸i ®èi lËp cña T¬-rèt- xki. N¨m 1928 Ca-mª-nÐp tuyªn bè thõa nhËn çc sai lÇm cña m×nh nªn ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch, nh−ng y vÉn kh«ng chÊm døt ho¹t ®éng chèng ®¶ng, vµ n¨m 1932 l¹i bÞ khai trõ ra khái §¶ng céng s¶n (b) toµn Liªn-x«. N¨m 1933 l¹i ®−îc phôc håi ®¶ng tÞch. N¨m


1934, v× ho¹t ®éng chèng ®¶ng nªn lÇn thø ba l¹i bÞ khai trõ ra khái ®¶ng ⎯ 131, 536.

Ca-pu-xtin, M. I-a. (1847 - 1920) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc II vµ §u-ma nhµ n−íc III; ®−îc bÇu lµm phã chñ tÞch §u-ma III. ⎯ 71.

Ca-ra-u-lèp, V. A. (1854 - 1910) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh £-ni-x©y-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III; trong §u-ma, ⎯ nh− Lª-nin viÕt, ⎯ Ca-ra- u-lèp chiÕm "mét trong nh÷ng ®Þa vÞ hµng ®Çu trong ®¸m nh÷ng tªn d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n çch m¹ng ®Óu gi¶ nhÊt víi nh÷ng lêi lÏ ®¹o ®øc gi¶ mu«n thuë trªn ®Çu l−ìi" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 20, tr. 117), ⎯ 54, 364.

Ca-ra-va-Ðp, A. L. (1855 - 1908) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña Héi liªn hiÖp n«ng d©n, b¸c sÜ trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng. §−îc thµnh phè £-ca-tª-ri-n«-xl¸p bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc II; trong §u-ma Ca-ra-va-Ðp ®· cÇm ®Çu ®¶ng ®oµn cña ph¸i lao ®éng; lµ ñy viªn tiÓu ban ruéng ®Êt. T¸c gi¶ nhiÒu cuèn s¸ch máng bµn vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n ("§¶ng vµ n«ng d©n trong §u-ma nhµ n−íc", "Nh÷ng høa hÑn cña chÝnh phñ vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ nh÷ng yªu s¸ch cña çc ®¹i biÓu n«ng d©n", "Nh÷ng ®¹o luËt míi vÒ ruéng ®Êt"). BÞ bän Tr¨m ®en giÕt chÕt ë £-ca-tª-ri-n«-xl¸p. ⎯ 360.

Ca-vª-lin, C. §. (1818 - 1885) ⎯ nhµ sö häc vµ nhµ luËt häc, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va (1844 - 1848) vµ Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua (1857 - 1861), ®¹i biÓu cña chñ nghÜa tù do quý téc - t− s¶n. Céng t¸c víi tê "Ng−êi ®−¬ng thêi", "Ký sù n−íc nhµ" vµ "TruyÒn tin ch©u ¢u". Trong thêi kú chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh cuéc c¶i çch "n«ng d©n" n¨m 1861, Ca-vª-lin ®Êu tranh chèng l¹i phong trµo d©n chñ - çch m¹ng, t¸n thµnh chÝnh s¸ch ph¶n ®éng cña chÕ ®é chuyªn chÕ. ⎯ 334 - 335.

Cau-xky (Kautsky), Çc-l¬ (1854 - 1938) ⎯ mét trong nh÷ng l·nh tô cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña Quèc tÕ II, lóc ®Çu lµ ng−êi m¸c-xÝt, vÒ sau ph¶n béi chñ nghÜa M¸c; lµ nhµ t− t−ëng cña mét biÕn t−íng nguy hiÓm vµ cã h¹i nhÊt cña chñ nghÜa c¬ héi: chñ nghÜa ph¸i gi÷a (thuyÕt Cau-xky). Lµ tæng biªn tËp cña t¹p chÝ lý luËn "Die Neue Zeit" ("Thêi míi") cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc.

Cau-xky b¾t ®Çu tham gia phong trµo x· héi chñ nghÜa tõ n¨m 1874. Lóc bÊy giê çc quan ®iÓm cña Cau-xky lµ sù pha trén gi÷a

thuyÕt L¸t-xan, thuyÕt Man-tuýt míi vµ chñ nghÜa v« chÝnh phñ. N¨m 1881 Cau-xky lµm quen víi C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen vµ do chÞu ¶nh h−ëng cña hai «ng, nªn ®· chuyÓn sang chñ nghÜa M¸c, nh−ng ngay tõ thêi kú nµy, y ®· tá ra dao ®éng thiªn vÒ chñ nghÜa c¬ héi; C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen ®· phª ph¸n kÞch liÖt Cau-xky vÒ ®iÒu nµy. Trong nh÷ng n¨m 80 vµ 90 Cau-xky ®· viÕt mét lo¹t t¸c phÈm bµn vÒ çc vÊn ®Ò lý luËn m¸c-xÝt: "Häc thuyÕt kinh tÕ cña Çc M¸c", "VÊn ®Ò ruéng ®Êt", v. v.; nh÷ng t¸c phÈm ®ã, tuy cã nh÷ng sai lÇm, nh−ng ®· ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc tuyªn truyÒn chñ nghÜa M¸c. VÒ sau, trong thêi kú phong trµo çch m¹ng ph¸t triÓn réng r·i, Cau-xky chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa c¬ héi. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, Cau-xky ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, che ®Ëy chñ nghÜa x· héi - s«-vanh b»ng nh÷ng c©u nãi su«ng vÒ chñ nghÜa quèc tÕ. Lµ t¸c gi¶ cña lý thuyÕt vÒ chñ nghÜa siªu ®Õ quèc. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Cau-xky c«ng khai chèng l¹i çch m¹ng v« s¶n vµ chuyªn chÝnh cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Trong çc t¸c phÈm: "Sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II", "Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t− b¶n", "Nhµ n−íc vµ çch m¹ng", "Çch m¹ng v« s¶n vµ tªn ph¶n béi Cau-xky" vµ trong mét sè t¸c phÈm kh¸c, V. I. Lª-nin ®· phª ph¸n kÞch liÖt thuyÕt Cau-xky. ⎯ 46 - 47.

Çt-x«, L. A. (1865 - 1914) ⎯ tªn ph¶n ®éng cuång nhiÖt, ®¹i ®Þa chñ, gi¸o s− vÒ d©n luËt cña Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Kh¸c-cèp vµ sau lµ çc Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Tõ 1910 ®Õn 1914 lµm bé tr−ëng Bé gi¸o dôc quèc d©n. Thi hµnh chÝnh s¸ch cùc kú ph¶n ®éng, c¶n trë viÖc më çc tr−êng ®¹i häc míi, cÊm çc ®oµn thÓ sinh viªn vµ çc héi nghÞ sinh viªn, ®µn ¸p tµn khèc nh÷ng sinh viªn çch m¹ng vµ nh÷ng gi¸o s− tiÕn bé. Çt-x« còng thi hµnh mét chÝnh s¸ch nh− thÕ c¶ ®èi víi çc tr−êng trung häc còng nh− çc tr−êng tiÓu häc (hñy bá çc ñy ban phô huynh häc sinh, tiÕn hµnh gi¸m s¸t ë ngoµi nhµ tr−êng, quy ®Þnh r»ng çc c¬ quan thanh tra trùc tiÕp bæ nhiÖm çc gi¸o viªn nh©n d©n, v.v.). ⎯ 611, 612.

Clª-nèp ⎯ xem Lª-vi-tx¬-ki, V. ¤.

C«-cèp-txèp, V. N. (1853 - 1943) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc næi tiÕng cña n−íc Nga Nga hoµng. Tõ n¨m 1904 ®Õn n¨m 1914 (cã mét thêi gian gi¸n ®o¹n ng¾n n¨m 1905 - 1906) lµm


bé tr−ëng Bé tµi chÝnh, cßn tõ n¨m 1911, sau khi Xt«-l−-pin bÞ giÕt, C«-cèp-txèp ®· kiªm chøc chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ nhµ ®¹i t− b¶n ng©n hµng. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 151, 397, 401.

C«-gan, ¤. A. ⎯ xem Ðc-man-xki, A.

C«-li-u-ba-kin, A. M. (1868 - 1915) ⎯ ®Þa chñ, nhµ ho¹t ®éng héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III. Th− ký ban chÊp hµnh ®¶ng ®oµn nghÞ viÖn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. ⎯ 286.

C«-va-lÐp-xki, M. M. (1851 - 1916) ⎯ nhµ sö häc, nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ thuéc khuynh h−íng t− s¶n - tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1880, lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. §¹i biÓu cña tØnh Kh¸c-cèp t¹i §u-ma nhµ n−íc I; vÒ sau lµ ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng c¶i çch d©n chñ lµ ®¶ng h÷u h¬n c¶ §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, xuÊt b¶n b¸o "§Êt n−íc", tõ n¨m 1909 lµ ng−êi chñ vµ lµ tæng biªn tËp t¹p chÝ "TruyÒn tin ch©u ¢u", tham gia viÖc xuÊt b¶n t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t".

Lµ t¸c gi¶ cña çc t¸c phÈm: "ChÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña c«ng x·, nguyªn nh©n, qu¸ tr×nh vµ hËu qu¶ sù tan r· cña nã", "L−îc kh¶o nguån gèc vµ sù ph¸t triÓn cña gia ®×nh vµ chÕ ®é së h÷u", "Nguån gèc cña nÒn d©n chñ hiÖn ®¹i", "X· héi häc", v. v. ⎯ 312.

C«i-ghen, Ph. M. ⎯ xem I-«-nèp.

Cre-xtèp-ni-cèp, G. A. (sinh n¨m 1855) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, nhµ ®¹i c«ng nghiÖp vµ bu«n b¸n chøng kho¸n. Chñ tÞch ban l·nh ®¹o Ng©n hµng th−¬ng m¹i M¸t-xc¬-va vµ C«ng ty chøng kho¸n M¸t-xc¬-va. N¨m 1906 ®−îc bÇu lµm ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc, ®¹i diÖn cho giai cÊp t− s¶n c«ng th−¬ng nghiÖp. ⎯ 380.

Cri-v«-sª-in, A. V. (1858 - 1923) ⎯ mét quan l¹i cña Nga hoµng. Tõ n¨m 1905, lµ tæng côc phã vÒ sau lµ tæng côc tr−ëng tæng côc quy ho¹ch ruéng ®Êt vµ n«ng nghiÖp, tÝch cùc thi hµnh chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin. Thµnh viªn cña Héi ®ång bé tr−ëng vµ Héi ®ång nhµ n−íc, thø tr−ëng Bé tµi chÝnh. Sau Çch m¹ng th¸ng M−êi lµ mét trong nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu çi gäi lµ "trung t©m çnh

h÷u" ⎯ mét tæ chøc ph¶n çch m¹ng cña ®¹i t− s¶n vµ ®Þa chñ. N¨m 1920 cÇm ®Çu chÝnh phñ b¹ch vÖ ë Cr−m. Y ch¹y ra n−íc ngoµi sau khi qu©n ®éi cña Vran-ghen bÞ ®¸nh tan. ⎯ 424.

Cr«-p«-tèp, A. E. (sinh n¨m 1874) ⎯ n«ng d©n, ng−êi theo ph¸i lao ®éng. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh Vi-¸t-ca t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Lµ ñy viªn cña tiÓu ban ruéng ®Êt trong §u-ma. ⎯ 145.

Cr−-gia-nèp-xki, X. E. (sinh n¨m 1861) ⎯ mét quan l¹i cña Nga hoµng. N¨m 1885 lµm viÖc ë Bé t− ph¸p, vÒ sau lµm ë Bé néi vô. N¨m 1906 ®−îc cö lµm thø tr−ëng Bé néi vô. Næi tiÕng víi tÝnh çch lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng dù luËt ph¶n ®éng, nhÊt lµ ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 th¸ng S¸u 1907. Tõ n¨m 1907 lµ ñy viªn Ph¸p viÖn tèi cao, tõ n¨m 1911 lµ quèc vô khanh, vµ tõ th¸ng Giªng 1917 lµ ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. ⎯ 218.

Cu-d¬-min-xki, A. M. (1843 - 1917) ⎯ ®Þa chñ, ñy viªn Ph¸p viÖn tèi cao. N¨m 1881 ®−îc bæ nhiÖm lµm ch¸nh ¸n tßa ¸n khu Pª-tÐc- bua, vÒ sau ®−îc cö lµm ñy viªn c«ng tè ViÖn t− ph¸p Pª-tÐc-bua. Tõ n¨m 1900 lµ ñy viªn viÖn phóc thÈm h×nh sù. TiÕn hµnh çc cuéc thanh tra ë Ba-cu vµ tØnh Ba-cu nh©n vô tµn s¸t gi÷a nh÷ng ng−êi ¸c-mª-ni-a vµ nh÷ng ng−êi Ta-ta-ri-a, råi sau ®ã ®i thanh tra ë ¤-®Ðt-xa nh©n vô tµn s¸t ng−êi Do-th¸i. ⎯ 421.

Cu-d¬-nª-txèp, G. X. (sinh n¨m 1881) ⎯ c«ng nh©n, phÇn tö men-sª-vÝch. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh £-ca-tª-ri-n«-xl¸p t¹i §u-ma nhµ n−íc III; tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. ñy viªn cña tiÓu ban vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n. ⎯ 24 - 28, 273.

Cu-l«m-din, A. N. (1838 - 1924) ⎯ mét quan l¹i cña Nga hoµng, nhµ kinh tÕ häc. N¨m 1891 ®−îc cö lµm ch¸nh v¨n phßng ñy ban ®−êng s¾t Xi-bi-ri. V× cã quan hÖ ®Õn vÊn ®Ò di c− nªn Cu-l«m-din ®i ®Õn Xi-bi-ri; n¨m 1896 b¸o ço vÒ chuyÕn ®i ®ã ®· ®−îc xuÊt b¶n thµnh cuèn s¸ch riªng. Trong nh÷ng n¨m 1915 - 1916, lµ chñ tÞch Héi ®ång nhµ n−íc. Lµ t¸c gi¶ cña çc t¸c phÈm "ThuÕ ruéng ®Êt ë Anh", "ViÖc x©y dùng ®−êng s¾t ë Nga vµ ë ph−¬ng T©y", "Thu nhËp cña nhµ n−íc vµ chi phÝ ë Nga thÕ kû XVIII", v. v. ⎯ 415.

Cu-nèp (Cunow), Hen-rÝch (1862 - 1936) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi çnh h÷u §øc, nhµ sö häc, nhµ x· héi häc vµ nhµ nh©n chñng häc, gi¸o s−. Tõ n¨m 1917 ®Õn n¨m 1923 lµ biªn tËp viªn c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc "Die Neue Zeit". Lóc ®Çu ng¶ theo nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt, vÒ sau theo chñ nghÜa xÐt l¹i


vµ lµ kÎ gi¶ m¹o chñ nghÜa M¸c. Lª-nin gäi y lµ "mét ng−êi §øc ®· tõng biÖn hé cho chñ nghÜa ®Õ quèc vµ cho nh÷ng cuéc th«n tÝnh" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 22, tr. 335). ⎯ 20.

Cót-le, N. N. (1859 - 1924) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn; lµm viÖc ë Bé tµi chÝnh, lµ gi¸m ®èc Vô tiÒn l−¬ng, vÒ sau lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp vµ quy ho¹ch ruéng ®Êt. Lµ ®¹i biÓu cña thµnh phè Pª-tÐc-bua t¹i §u-ma nhµ n−íc II vµ III, lµ mét trong nh÷ng t¸c gi¶ cña dù th¶o c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn.

Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, c«ng t¸c ë Bé d©n ñy tµi chÝnh. ⎯ 153, 165, 481.

D

Da-kha-rèp, M. V. (sinh n¨m 1881) ⎯ c«ng nh©n, ng−êi thuéc ph¸i b«n-sª-vÝch. §¹i biÓu cña tØnh M¸t-xc¬-va t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Céng t¸c viªn cña tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p lµ tê "Ng«i sao". ⎯ 274.

Da-m−-xlèp-xki, G. G. (sinh n¨m 1872) ⎯ tªn Tr¨m ®en, ñy viªn héi ®ång "Liªn minh nh©n d©n Nga". §¹i biÓu cña tØnh Vin-na t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. Y ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn do nh÷ng hµnh ®éng bµi Do-th¸i trong vô B©y-li-x¬. ⎯ 209.

Dßng hä Buèc-b«ng ⎯ triÒu ®¹i çc vua trÞ v× ë n−íc Ph¸p tõ n¨m 1589 ®Õn n¨m 1792, trong nh÷ng n¨m 1814 - 1815 vµ 1815 - 1830. ⎯ 108.

Dßng hä R«-ma-nèp ⎯ triÒu ®¹i çc vua vµ hoµng ®Õ Nga trÞ v× tõ n¨m 1613 ®Õn n¨m 1917. ⎯ 22, 23, 27, 33 - 34, 41, 228 - 230, 320 - 321.

D«m-b¸c-t¬ (Sombart), VÐc-n¬ (1863 - 1941) ⎯ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n tÇm th−êng §øc, nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña chñ nghÜa ®Õ quèc §øc. Gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Bre-xlau, sau ®ã lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp BÐc-lanh. Ngay tõ khi míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, D«m-b¸c-t¬ ®· lµ mét trong nh÷ng nhµ lý luËn cña "chñ nghÜa tù do - x· héi". VÒ sau trë thµnh kÎ thï c«ng khai cña chñ nghÜa M¸c, miªu t¶ chñ nghÜa t− b¶n nh− lµ mét hÖ thèng kinh tÕ c©n ®èi. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, y chuyÓn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa ph¸t-xÝt vµ ca tông chÕ ®é HÝt-le. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña D«m-b¸c-t¬ lµ: "Chñ nghÜa x· héi vµ phong trµo x· héi trong thÕ kû XIX" (1896), "Chñ nghÜa t− b¶n hiÖn ®¹i" (1902), v. v.. ⎯ 385.

§

§an (Guèc-vÝch), Ph. I. (1871 - 1947) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Lµ ng−êi tham dù §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt), §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nhiÒu héi nghÞ ®¹i biÓu. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, ®· cÇm ®Çu nhãm thñ tiªu ë n−íc ngoµi, biªn tËp tê b¸o cña ph¸i thñ tiªu "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi". Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, theo ph¸i vÖ quèc. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, §an lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt Pª-t¬-r«-gr¸t vµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa I, ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. §Çu n¨m 1922, bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi v× lµ mét kÎ thï kh«ng thÓ dung thø ®−îc cña Nhµ n−íc x«-viÕt. ⎯ 12, 33, 35, 100 - 101, 103, 110, 115, 202, 212, 267, 289 - 290, 297, 319, 322, 402, 482, 498, 538.

§giu-bin-xki, V. I. (1860 - 1927) ⎯ ng−êi thuéc ph¸i lao ®éng. Tham gia phong trµo d©n ý. §¹i biÓu cña tØnh T«-b«n-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV; lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña Nhãm lao ®éng ë §u-ma. ⎯ 139 - 145.

§«-br«-li-u-bèp, N. A. (1836 - 1861) ⎯ nhµ d©n chñ çch m¹ng Nga vÜ ®¹i, nhµ phª b×nh v¨n häc xuÊt s¾c vµ nhµ triÕt häc duy vËt, ng−êi b¹n gÇn gòi nhÊt vµ b¹n chiÕn ®Êu cña N. G. TsÐc-n−-sÐp- xki. Tõ mïa thu 1857, §«-br«-li-u-bèp phô tr¸ch tiÓu ban t− liÖu phª b×nh trong t¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi", vÒ sau chØ ®¹o c¶ tiÓu ban trµo phóng trong t¹p chÝ "TiÕng cßi". Lµ kÎ thï kh«ng ®éi trêi chung cña chÕ ®é chuyªn chÕ vµ chÕ ®é n«ng n«, lµ ng−êi ñng hé çc cuéc næi dËy cña nh©n d©n chèng l¹i chÝnh phñ chuyªn chÕ. Cïng víi A. I. GhÐc-txen, V. G. Bª-lin-xki vµ N. G. TsÐc-n−-sÐp- xki, «ng lµ ng−êi tiÒn bèi cña ph¸i d©n chñ - x· héi çch m¹ng ë Nga. ⎯ 322, 334.

§«n-g«-ru-cèp, Pa-ven §m. (1866 - 1930) ⎯ c«ng t−íc, ®Þa chñ lín, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 1893 - 1906 lµ thñ lÜnh quý téc ë huyÖn thuéc tØnh M¸t-xc¬-va. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn trong nh÷ng n¨m 1905 - 1911; lµ chñ tÞch ®¶ng ®oµn d©n chñ - lËp hiÕn trong §u-ma


nhµ n−íc II. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ tÝch cùc tham gia çc ©m m−u cña bän b¹ch vÖ chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. Y bÞ kÕt ¸n v× ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng. ⎯ 114.

§u-br«-vin, A. I. (1855 - 1918) ⎯ ng−êi tæ chøc vµ ng−êi l·nh ®¹o "Liªn minh nh©n d©n Nga" Tr¨m ®en, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907, lµ kÎ cæ vò vµ ng−êi tæ chøc çc cuéc tµn s¸t ng−êi Do-th¸i vµ çc hµnh ®éng khñng bè. Biªn tËp b¸o "Ngän cê n−íc Nga", tê b¸o Tr¨m ®en bµi Do-th¸i. Sau khi "Liªn minh nh©n d©n Nga" bÞ chia rÏ n¨m 1910 §u-br«-vin tiÕp tôc l·nh ®¹o bé phËn cña "Liªn minh" cßn l¹i chÞu ¶nh h−ëng cña y. ⎯ 356.

§um-b¸t-dª, I. A. (1851 - 1916) ⎯ viªn t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng, mét tªn Tr¨m ®en, mét kÎ ñng hé chÝnh s¸ch Nga hãa ë Çp-ca- d¬. N¨m 1906 y ®−îc bæ nhiÖm lµm thÞ tr−ëng thµnh phè I-an-ta, biÕn thµnh phè nµy thµnh ®Êt thÕ tËp cña y, khñng bè d©n chóng, can thiÖp vµo c«ng viÖc cña tßa ¸n. N¨m 1910 y bÞ çch chøc, nh−ng Ýt l©u sau l¹i ®−îc bæ nhiÖm lµm thÞ tr−ëng I-an-ta. ⎯ 149.

§uèc-n«-v«, P. N. (1844 - 1915) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n ®éng nhÊt cña n−íc Nga Nga hoµng. Trong nh÷ng n¨m 1884 - 1893 lµm gi¸m ®èc Côc c¶nh s¸t; trong nh÷ng n¨m 1900 - 1905 lµ thø tr−ëng Bé néi vô. Th¸ng M−êi 1905 ®−îc bæ nhiÖm lµm bé tr−ëng Bé néi vô, ®· ¸p dông çc biÖn ph¸p tµn b¹o ®Ó ®µn ¸p cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt, ®· cæ vò çc tæ chøc Tr¨m ®en tiÕn hµnh çc cuéc tµn s¸t. Tõ n¨m 1906 lµ ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. ⎯ 124, 126, 129, 133.

E

E-li-¸t, C. I-a. ⎯ xem Sv¸c-tx¬.

Ðc-man-xki, A. (C«-gan, O. A., Gu-sca, A. O.) (1866 - 1941) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét ng−êi theo ph¸i thñ tiªu; tÝch cùc céng t¸c víi b¸o chÝ men-sª-vÝch. Tham gia vµo ho¹t ®éng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc III. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ phÇn tö ph¸i gi÷a. N¨m 1917 lµ phÇn tö men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. N¨m 1918 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1921 rót ra khái ®¶ng men-sª-vÝch, lµm c«ng t¸c khoa häc ë M¸t-xc¬-va. ⎯ 371 - 390.

Ðc-m«-la-Ðp, C. M. (R«-man) (1884 - 1919) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. §¹i biÓu §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ ®· trë thµnh phÇn tö thñ tiªu; n¨m 1910 ë trong sè 16 ng−êi men-sª-vÝch ký tªn vµo "Bøc th− ngá" nãi vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng. N¨m 1917 ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng men-sª-vÝch, tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa I. ⎯ 5, 168, 194, 279, 610.

En-ghen-h¸c, A. N. (1832 - 1893) ⎯ nhµ chÝnh luËn, nhµ d©n tóy, næi tiÕng nhê ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x· héi vµ canh n«ng vµ nhê cuéc thÝ nghiÖm cña «ng trong viÖc tæ chøc ph−¬ng ph¸p kinh doanh hîp lý trong ®iÒn trang cña m×nh ë Ba-ti-sª-v« thuéc tØnh Xm«-len-xc¬. Trong cuèn s¸ch "Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga", V. I. Lª-nin ®· nhËn xÐt vÒ ®iÒn trang cña En-ghen-h¸c, lÊy vÝ dô vÒ ®iÒn trang ®ã ®Ó v¹ch râ toµn bé tÝnh chÊt kh«ng t−ëng cña lý luËn d©n tóy. En-ghen-h¸c lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng bøc th− "Tõ chèn th«n quª" ®¨ng trªn t¹p chÝ "Ký sù n−íc nhµ" (n¨m 1882 xuÊt b¶n thµnh tËp riªng) vµ cña nh÷ng t¸c phÈm kh¸c viÕt vÒ çc vÊn ®Ò n«ng nghiÖp. ⎯ 597.

£

£-gièp, V. ⎯ xem Txª-®Ðc-bau-m¬, X. ¤.

£-g«-rèp, N. M. (sinh n¨m 1871) ⎯ c«ng nh©n, ®¹i biÓu cña tØnh PÐc- m¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. Céng t¸c víi tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p lµ tê "Ng«i sao", sau ®ã ng¶ theo ph¸i T¬-rèt-xki. N¨m 1913 lµ céng t¸c viªn th−êng xuyªn cña b¸o "Tia s¸ng" cña ph¸i thñ tiªu. N¨m 1917 tham gia "ph¸i liªn khu". ⎯ 60, 274.

£-phrª-mèp, I. N. (sinh n¨m 1866) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, III vµ IV. Mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng "canh t©n hßa b×nh", vÒ sau lµ thñ lÜnh cña ph¸i tiÕn bé. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh cña §u-ma nhµ n−íc, tham gia ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. ⎯ 320, 400 - 403.

G

Gai-®a-rèp, I. I. (sinh n¨m 1879) ⎯ kü s−, ®¹i biÓu cña vïng §a-ghe- xtan vµ khu Da-ca-ta-l− t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Tham gia nhãm


®¹o Håi trong §u-ma. Mét thêi gian còng lµ thµnh viªn cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. Trong §u-ma ®−îc bÇu vµo tiÓu ban ruéng ®Êt, tiÓu ban vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, tiÓu ban ®−êng giao th«ng, v. v.. ⎯ 426.

GhÐc-txen, A. I. (1812 - 1870) ⎯ nhµ d©n chñ - çch m¹ng Nga vÜ ®¹i, nhµ triÕt häc duy vËt, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ v¨n; ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa x· héi "n«ng d©n" "Nga". GhÐc-txen tham gia phong trµo gi¶i phãng víi tÝnh çch lµ mét nhµ çch m¹ng quý téc, tiÕp tôc truyÒn thèng cña çc nhµ çch m¹ng th¸ng Ch¹p. Trong nh÷ng n¨m 1829 - 1833, khi cßn häc ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t- xc¬-va, «ng ®øng ®Çu nhãm thanh niªn tiªn tiÕn, cã tinh thÇn çch m¹ng, ®· nghiªn cøu nh÷ng häc thuyÕt vÒ lý luËn vµ chÝnh trÞ cña çc nhµ t− t−ëng çch m¹ng thÕ kû XVIII vµ cña çc nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng. N¨m 1834, «ng bÞ b¾t cïng víi nh÷ng thanh niªn kh¸c cña nhãm vµ n¨m 1835 bÞ ®µy ë PÐc-m¬, sau ®ã bÞ ®µy ®i Vi-¸t-ca, Vla-®i-mia vµ Nèp-g«-rèt. N¨m 1842, sau khi ®i ®µy vÒ, «ng sèng ë M¸t-xc¬-va. Trong thêi gian nµy «ng ®· viÕt nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc: "Th¸i ®é hêi hît trong khoa häc", "Nh÷ng bøc th− bµn vÒ viÖc nghiªn cøu giíi tù nhiªn", çc t¸c phÈm nµy cã t¸c dông quan träng trong viÖc ph¸t triÓn triÕt häc duy vËt ë Nga. Th¸ng Giªng 1847, do sù truy n· cña ChÝnh phñ Nga hoµng GhÐc-txen ph¶i ra n−íc ngoµi. N¨m 1852 t¹i Lu©n-®«n «ng ®· lËp ra mét nhµ in Nga vµ ®Æt c¬ së cho b¸o chÝ Nga tù do ë ngoµi n−íc. Sau khi in mét sè truyÒn ®¬n çch m¹ng, nh÷ng cuèn s¸ch nhá vµ nh÷ng bµi b¸o, n¨m 1855 «ng b¾t ®Çu xuÊt b¶n t¹p chÝ v¨n nghÖ "Sao B¾c ®Èu", råi n¨m 1857 cïng víi N. P. ¤-ga-rÐp xuÊt b¶n tê "Çi chu«ng".

V. I. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ vai trß cña GhÐc-txen trong lÞch sö phong trµo gi¶i phãng ë Nga trong "Kû niÖm GhÐc-txen" (xem tËp nµy, tr. 329 - 338). ⎯ 321, 329 - 338, 513.

GhÐc-txen-stanh, M. I-a. (1859 - 1906) ⎯ nhµ kinh tÕ häc t− s¶n, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp M¸t-xc¬-va, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ lý luËn cña ®¶ng nµy vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. BÞ bän Tr¨m ®en giÕt chÕt ë PhÇn-lan sau khi gi¶i t¸n §u-ma. ⎯ 149, 360.

Ghª-ghª-ts¬-c«-ri, E. P. (sinh n¨m 1879) ⎯ phÇn tö men-sª-vÝch, lµ ®¹i biÓu cña tØnh Cu-ta-i-x¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III; mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. Tõ th¸ng M−êi mét 1917, lµ chñ tÞch chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng

Da-çp-ca-d¬ (Héi ®ång d©n ñy Da-çp-ca-d¬), vÒ sau lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao vµ phã chñ tÞch chÝnh phñ men-sª-vÝch Gru-di-a. N¨m 1921, sau khi thµnh lËp ChÝnh quyÒn X«-viÕt ë Gru-di-a, y trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 138, 274.

Gioãc-gi¬ (George), Hen-ri (1839 - 1897) ⎯ nhµ kinh tÕ häc tiÓu t− s¶n vµ nhµ chÝnh luËn Mü. VÒ nh÷ng ý kiÕn nhËn ®Þnh Gioãc-gi¬, xem bøc th− cña M¸c göi cho Doãc-ghª ngµy 20 th¸ng S¸u 1881 vµ lêi tùa cña ¡ng-ghen viÕt cho cuèn "T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n ë Anh" xuÊt b¶n ë Mü (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, 1964, t. XXXV, tr. 162 - 165; 1961, t. XXI, tr. 345 - 353). ⎯ 518.

G«-l«-vin, Ph. A. (sinh n¨m 1867) ⎯ nhµ ho¹t ®éng cña héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ n¨m 1898 ®Õn n¨m 1907, lµ ñy viªn Ban tù qu¶n héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh M¸t-xc¬-va, vÒ sau lµ chñ tÞch Ban tù qu¶n ®ã. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc II vµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III. §· tham gia xÝ nghiÖp t« nh−îng ®−êng s¾t quy m« lín. Th¸ng Ba 1917 lµ bé tr−ëng trong Bé quý téc trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. ⎯ 398, 470.

G«-rÐp, B. I. (G«n-®man, B. I., I-g«-rÐp) (1874 - 1937) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. N¨m 1905 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh ®¶ng bé Pª-tÐc- bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. N¨m 1907 ®i theo ph¸i men-sª-vÝch. T¹i §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) ®−îc ph¸i men-sª-vÝch bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Céng t¸c víi çc c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu: b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi" vµ t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta". Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911 lµ ñy viªn kiªm th− ký Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Th¸ng T¸m 1912 tham gia héi nghÞ chèng ®¶ng cña ph¸i thñ tiªu do T¬-rèt-xki triÖu tËp t¹i Viªn, t¹i héi nghÞ nµy G«-rÐp ®−îc bÇu vµo Ban tæ chøc. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch. Th¸ng T¸m 1920 tuyªn bè rót khái tæ chøc men-sª-vÝch. VÒ sau lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y t¹i çc tr−êng ®¹i häc. ⎯ 47 - 48, 270, 456.

G«n-®man, M. I. ⎯ xem Li-be, M. I.

Gri-Ðp-d¬, Gi«n E-®u-a ⎯ mét ng−êi thuéc quèc tÞch Anh, n¨m 1884 x©y dùng nhµ m¸y chÕ t¹o m¸y n«ng nghiÖp ë thµnh phè BÐc-®i- an-xc¬ tØnh Ta-vrÝch. ⎯ 469.


Gu-rª-vÝch, E. L. (XmiÕc-nèp, E.) (sinh n¨m 1865) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch.Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ lµ çn bé cña t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" cña ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu. ⎯ 322.

Gu-sca, A. O. ⎯ xem Ðc-man-xki, A.

Gu-ts¬-cèp, A. I. (1862 - 1936) ⎯ nhµ t− b¶n lín, ng−êi tæ chøc vµ lµ thñ lÜnh cña §¶ng th¸ng M−êi. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, y chèng l¹i phong trµo çch m¹ng, ñng hé chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ th¼ng tay ®µn ¸p giai cÊp c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911 lµ chñ tÞch §u-ma nhµ n−íc III. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ chñ tÞch ñy ban c«ng nghiÖp - qu©n sù trung −¬ng vµ lµ thµnh viªn cña Héi ®ång ®Æc tr¸ch quèc phßng. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé chiÕn tranh vµ hµng h¶i cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n ®Çu tiªn. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, y tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt, trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 34, 65, 123 - 126, 133, 219, 319, 390, 459, 472.

Guèc-vÝch, Ph. I. ⎯ xem §an, Ph. I.

H

Ha-d¬ (Haase), Hu-g« (1863 - 1919) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét phÇn tö ph¸i gi÷a. N¨m 1911 ®−îc bÇu lµm chñ tÞch Ban l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. Lµ ®¹i biÓu Quèc héi §øc trong nh÷ng n¨m 1897 - 1907 vµ 1912 - 1918. Tõ n¨m 1912 lµ chñ tÞch ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong Quèc héi §øc. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. N¨m 1917 cïng víi Cau-xky lËp ra §¶ng d©n chñ - x· héi ®éc lËp §øc. Lª-nin gäi Ha-d¬ vµ nh÷ng thñ lÜnh kh¸c cña ®¶ng "nh÷ng ng−êi ®éc lËp" §øc lµ "bän t«i tí", bän thuyÕt lý su«ng, bän hÌn nh¸t, bän tßng ph¹m nhu nh−îc cña giai cÊp t− s¶n vµ bän c¶i l−¬ng chñ nghÜa" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 39, tr. 186). Trong thêi gian Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc, Ha-d¬ tham gia çi gäi lµ Héi ®ång ®¹i biÓu toµn quyÒn cña nh©n d©n, thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p phong trµo çch m¹ng. ⎯ 578.

Hª-ghen (Hegel), Gioãc-gi¬ Vin-hem Phri-®rÝch, (1770 - 1831) ⎯ nhµ triÕt häc lín nhÊt cña §øc, nhµ duy t©m kh¸ch quan, nhµ t− t−ëng cña giai cÊp t− s¶n §øc. Cèng hiÕn lÞch sö cña Hª-ghen lµ nghiªn cøu toµn diÖn vµ s©u s¾c phÐp biÖn chøng, phÐp biÖn chøng ®ã lµ mét trong nh÷ng nguån gèc lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Nh−ng phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen cã tÝnh chÊt duy t©m. Nã g¾n chÆt víi hÖ thèng siªu h×nh, b¶o thñ cña Hª-ghen. XÐt vÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ - x· héi, Hª-ghen lµ ng−êi ñng hé chÕ ®é qu©n chñ lËp hiÕn.

Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Hª-ghen lµ "HiÖn t−îng häc tinh thÇn", "Khoa häc l«-gÝch", "B¸ch khoa toµn th− çc bé m«n triÕt häc", v. v. ⎯ 330.

Huy-xman (Huysmans), Ca-min (1871 - 1968) ⎯ lµ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n BØ; gi¸o s− khoa ng÷ v¨n, nhµ b¸o. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1919 lµ bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa cña Quèc tÕ II, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. NhiÒu lÇn tham gia chÝnh phñ BØ, trong nh÷ng n¨m 1946 - 1947, lµm thñ t−íng. Tõ n¨m 1910 lµ nghÞ sÜ quèc héi; trong nh÷ng n¨m 1936 - 1939, 1954 - 1959, lµ chñ tÞch nghÞ viÖn. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, «ng t¸n thµnh viÖc tiÕn hµnh nh÷ng cuéc tiÕp xóc gi÷a çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa víi §¶ng céng s¶n Liªn-x«, t¸n thµnh sù thèng nhÊt phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. ⎯ 276 - 281.

I

I-d¬-g«-Ðp (Lan-®ª), A. X. (sinh n¨m 1872) ⎯ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Thêi kú ®Çu lµ mét "ng−êi m¸c-xÝt hîp ph¸p", cã thêi gian gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi; n¨m 1905 ch¹y sang §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong çc c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn: b¸o "Ng«n luËn", t¹p chÝ "Ký sù miÒn Nam" vµ t¹p chÝ "T− t−ëng Nga" y ®iªn cuång ®¶ kÝch nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, tham gia v¨n tËp ph¶n çch m¹ng "Nh÷ng çi mèc". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, y céng t¸c víi t¹p chÝ "TruyÒn tin v¨n häc" cña nhãm trÝ thøc suy ®åi. N¨m 1922 y bÞ trôc xuÊt ra n−íc ngoµi v× ho¹t ®éng chÝnh luËn ph¶n çch m¹ng. ⎯ 206, 212, 364.

I-g«-rÐp ⎯ xem G«-rÐp, B. I.

I-li-«-®o (T¬-ru-pha-nèp, X. M.) (sinh n¨m 1880) ⎯ tu sÜ, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña bän Tr¨m ®en, ®· thµnh lËp "Liªn minh nh©n


d©n Nga theo ®¹o chÝnh thèng". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ch¹y ra n−íc ngoµi. ⎯ 149, 229 - 230.

I-«-ghi-khª-x¬, Lª-« ⎯ xem T−-sca, I-an.

I-«-nèp (C«i-ghen, Ph. M.) (1870 - 1923) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun, vÒ sau lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n. Tõ 1893 ho¹t ®éng trong çc tiÓu tæ d©n chñ - x· héi ë ¤-®Ðt-xa. N¨m 1903 ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ph¸i Bun. Lµ ®¹i biÓu §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng. Th¸ng Ch¹p 1908 tham gia c«ng t¸c cña Héi nghÞ ®¹i biÓu V cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, trong nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, b¶o vÖ c−¬ng lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng; vÒ sau gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa ®èi víi ph¸i thñ tiªu. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gia nhËp çnh quèc tÕ chñ nghÜa cña ph¸i Bun. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, gia nhËp §¶ng céng s¶n (b) Nga, c«ng t¸c ë Ban chÊp hµnh ®¶ng bé tØnh V«-t¬. ⎯ 3, 10, 210 - 211.

I-«n-l«-x¬, G. B. (1859 - 1907) ⎯ nhµ chÝnh luËn tù do chñ nghÜa. Tr−íc th¸ng M−êi 1905 lµm phãng viªn t¹i BÐc-lanh cña b¸o "Tin tøc n−íc Nga", sau khi ë n−íc ngoµi vÒ, lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña tê b¸o ®ã. Lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. N¨m 1907 bÞ bän Tr¨m ®en giÕt chÕt. ⎯ 360.

I-u. C. ⎯ xem Ca-mª-nÐp, L. B.

I-u-ri ⎯ xem Tsa-tx¬-ki, I-u.

I-u-skª-vÝch, P. X. (1873 - 1945) ⎯ ®¶ng viªn d©n chñ - x· héi, mét phÇn tö men-sª-vÝch, lµ nhµ to¸n häc; trong triÕt häc, «ng theo chñ nghÜa thùc chøng vµ chñ nghÜa thùc dông ⎯ nh÷ng trµo l−u gÇn gòi víi chñ nghÜa Ma-kh¬; lµ t¸c gi¶ cña bµi b¸o "ThuyÕt duy n¨ng hiÖn nay theo quan ®iÓm cña thuyÕt kinh nghiÖm t−îng tr−ng" ®¨ng trong v¨n tËp "Tuú bót vÒ triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c". V. I. Lª- nin ®· phª ph¸n v¨n tËp ®ã trong cuèn s¸ch "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n". I-u-skª-vÝch ho¹t ®éng v¨n häc vµ dÞch thuËt.

Trong nh÷ng n¨m 1917 - 1919, lµ kÎ chèng ®èi ChÝnh quyÒn x«-viÕt, céng t¸c víi t¹p chÝ "Liªn hîp" cña ph¸i men-sª-vÝch ë U-cra-i-na vµ víi nhiÒu tê b¸o chèng b«n-sª-vÝch kh¸c; vÒ sau tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ⎯ 91.

I-xóp, I. A. (Mi-kha-in, M ⎯ n) (1878 - 1920) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi; phÇn tö men-sª-vÝch. N¨m 1907 tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i diÖn cho ph¸i men- sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta" vµ víi çc b¸o chÝ kh¸c cña ph¸i thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc. N¨m 1917 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh men-sª-vÝch M¸t-xc¬-va, tham gia vµo Ban chÊp hµnh X«-viÕt M¸t-xc¬-va vµ Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt toµn Nga khãa I. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm viÖc ë ViÖn b¶o tµng lao ®éng. ⎯ 5, 168, 194, 279, 610.

I-en-li-nÕch (Jellinek), Gioãc-gi¬ (1851 - 1911) ⎯ nhµ lý luËn vÒ ph¸p quyÒn cña giai cÊp t− s¶n §øc vµ nhµ nghiªn cøu vÒ nhµ n−íc, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Ba-l¬, vÒ sau lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp H©y-®en-bÐc. §¹i biÓu cho lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n §øc lµ giai cÊp ®ang ra søc giµnh nh÷ng b¶o ®¶m tèi ®a vÒ quyÒn së h÷u t− b¶n chñ nghÜa trong thêi kú ®i vµo con ®−êng ®Õ quèc chñ nghÜa. Lµ t¸c gi¶ cña çc t¸c phÈm "Ph¸p quyÒn cña nhµ n−íc hiÖn ®¹i", "Tuyªn ng«n vÒ quyÒn cña con ng−êi vµ cña c«ng d©n", "HÖ thèng c«ng ph¸p chñ quan", v. v. ⎯ 147.

K

Kª-lª-pèp-xki, X. I. (sinh n¨m 1873) ⎯ ®Þa chñ. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh KhÐc-x«n t¹i §u-ma nhµ n−íc II vµ III. Tham gia ®¶ng ®oµn cña ph¸i h÷u trong §u-ma. Lµ ñy viªn héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh vµ huyÖn, thÈm ph¸n hßa gi¶i. ⎯ 154.

Khra-p«-vi-tx¬-ki, A. P. ⎯ xem An-t«-ni V«-l−n-xki.

Khv«-xtèp, A. N. (1872 - 1918) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, phã ñy viªn c«ng tè tßa ¸n khu M¸t-xc¬-va, phã tØnh tr−ëng tØnh Tu-la, sau ®ã lµm tØnh tr−ëng V«-l«-g®a vµ Ni-gi¬-ni Nèp-g«-rèt. Khv«-xtèp ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn do nh÷ng hµnh ®éng Tr¨m ®en cña y. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh ¤-ri-«n t¹i §u-ma nhµ n−íc IV. Lµ thñ lÜnh vµ chñ tÞch th−êng vô ®¶ng ®oµn ph¸i h÷u. Tõ n¨m 1915 ®Õn n¨m 1916, lµ bé tr−ëng Bé néi vô vµ chØ huy tr−ëng ®éi hiÕn binh. ⎯ 230.


L

La-bri-«-la (Labriola), ¸c-tu-r« (sinh n¨m 1873) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, nhµ luËt häc vµ lµ nhµ kinh tÕ häc ý; mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña phong trµo c«ng ®oµn chñ nghÜa ë ý. Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu cuèn s¸ch bµn vÒ lý luËn cña chñ nghÜa c«ng ®oµn, trong nh÷ng cuèn s¸ch ®ã La-bri-«-la m−u toan lµm cho çi c−¬ng lÜnh ®−îc gäi lµ "chñ nghÜa c«ng ®oµn çch m¹ng" cña m×nh thÝch øng víi chñ nghÜa M¸c, b»ng çch "söa ®æi" chñ nghÜa M¸c. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa s«-vanh. Trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921, lµm bé tr−ëng Bé lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m 1926 - 1939, sèng ë n−íc ngoµi, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ph¸t-xÝt. Trong nh÷ng n¨m 1948 - 1953, lµ th−îng nghÞ sÜ. N¨m 1949, sau khi chÝnh phñ ý ký hiÖp −íc x©m l−îc B¾c §¹i-t©y-d−¬ng, La-bri-«-la tham gia phong trµo cña nh÷ng ng−êi b¶o vÖ hßa b×nh. N¨m 1950 ®−îc bÇu vµo Héi ®ång hßa b×nh thÕ giíi. ⎯ 522.

La-rin, I-u. (Lu-ri-ª, M. A.) (1882 - 1932) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. ñng hé chñ tr−¬ng c¬ héi chñ nghÜa ®ßi triÖu tËp "®¹i héi c«ng nh©n". Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i thñ tiªu. Tham gia khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng do T¬-rèt-xki lËp ra n¨m 1912. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Th¸ng T¸m 1917 ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, c«ng t¸c trong çc tæ chøc x«-viÕt vµ tæ chøc kinh tÕ. ⎯ 33, 35, 37, 43, 102 - 103, 104, 107, 110, 118, 211 - 212, 215, 243, 267, 388, 389, 454.

Lan-®ª, A. X. ⎯ xem I-d¬-g«-Ðp, A. X.

L¸t-xan (Lassalle), PhÐc-®i-n¨ng (1825 - 1864) ⎯ nhµ x· héi chñ nghÜa tiÓu t− s¶n §øc, ng−êi s¸ng lËp ra mét trong nh÷ng biÕn d¹ng cña chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n §øc, tøc lµ thuyÕt L¸t-xan. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra Tæng héi c«ng nh©n §øc (1863). ViÖc lËp ra Tæng héi cã ý nghÜa tÝch cùc ®èi víi phong trµo c«ng nh©n, nh−ng L¸t-xan, sau khi ®−îc bÇu lµm chñ tÞch Tæng héi, ®· ®−a Tæng héi ®i theo con ®−êng c¬ héi chñ nghÜa. Ph¸i L¸t-xan hy väng b»ng con ®−êng cæ ®éng hîp ph¸p cho quyÒn ®Çu phiÕu phæ th«ng, b»ng çch lËp ra çc hiÖp héi s¶n xuÊt ®−îc nhµ n−íc gioong-ke trî cÊp, cã thÓ x©y dùng ®−îc "nhµ n−íc nh©n d©n tù do". L¸t-xan ñng hé chÝnh s¸ch thèng nhÊt

n−íc §øc "tõ trªn xuèng", d−íi b¸ quyÒn l·nh ®¹o cña n−íc Phæ ph¶n ®éng. ChÝnh s¸ch c¬ héi chñ nghÜa cña ph¸i L¸t-xan lµ mét trë ng¹i cho ho¹t ®éng cña Quèc tÕ I vµ cho viÖc thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n ch©n chÝnh ë §øc, chÝnh s¸ch ®ã ®· g©y trë ng¹i cho viÖc gi¸o dôc ý thøc giai cÊp cho c«ng nh©n.

Çc quan ®iÓm chÝnh trÞ vµ lý luËn cña ph¸i L¸t-xan ®· bÞ çc nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n (xem C. M¸c. "Phª ph¸n C−¬ng lÜnh G«-ta"; V. I. Lª-nin. "Nhµ n−íc vµ çch m¹ng" vµ çc t¸c phÈm kh¸c). ⎯ 116 - 117.

Lª-®e, V. L. (1882 - 1938) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ba-lan. Tõ n¨m 1900 lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan vµ LÝt-va. N¨m 1904 tham gia Ban chÊp hµnh V¸c-sa-va cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va, vµ n¨m 1905 tham gia Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi. Tõ n¨m 1905 ®Õn 1911 lµ ñy viªn Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. NhiÒu lÇn bÞ b¾t. N¨m 1908, ch¹y ra n−íc ngoµi v× bÞ chÝnh phñ truy n·. Tõ n¨m 1910 ®Õn n¨m 1911 lµ bÝ th− Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va vµ lµ ®¹i diÖn cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va trong ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi". Tham gia Ban kü thuËt vµ Ban tæ chøc ë ngoµi n−íc. ñng hé ph¸i ®iÒu hßa trong nh÷ng ho¹t ®éng cña chóng chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Trong nh÷ng n¨m 1919 - 1920 h¨ng h¸i tham gia c«ng t¸c cña §¶ng c«ng nh©n céng s¶n Ba-lan. Tõ n¨m 1921 lµ çn bé träng tr¸ch cña Quèc tÕ céng s¶n vµ Quèc tÕ c«ng ®oµn ®á, céng t¸c viªn tÝch cùc cña çc b¸o chÝ x«-viÕt. ⎯ 9, 11.

Lª-nin, V. I. (U-li-a-nèp, V. I., I-lin, V., L ⎯ c«, Ph.) (1870 - 1924) ⎯ nh÷ng tµi liÖu vÒ tiÓu sö. ⎯ 29, 47 - 48, 55, 75, 79 - 80, 202, 226, 262, 268, 269, 274, 276, 289, 291 - 292, 311, 325, 342, 344, 345 - 346, 348, 352, 392, 396, 432, 486, 495, 501, 507, 535, 568, 569, 575, 588, 591.

Lª-vi-tx¬-ki, V. ¤. (Txª-®Ðc-bau-m¬, V. ¤., Clª-nèp) (sinh n¨m 1883) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i thñ tiªu. Tham gia trung t©m men-sª-vÝch, lµ mét trong sè nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ký


tªn vµo "Bøc th− ngá" nãi vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng; biªn tËp t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", céng t¸c víi tê "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", tê "Phôc h−ng" vµ nh÷ng tê b¸o th−êng kú kh¸c cña nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, ñng hé nhãm cùc h÷u trong ph¸i vÖ quèc. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tÝch cùc ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt; n¨m 1920 bÞ truy tè tr−íc tßa ¸n vÒ vô "Trung t©m chiÕn thuËt" ph¶n çch m¹ng. VÒ sau lµm c«ng t¸c v¨n häc. ⎯ 91, 102 - 103, 107, 122, 211 - 212, 214, 240, 243, 267, 322, 441, 442, 454 - 455, 498, 530, 538.

Li-be, M. I. (G«n-®man, M. I., Be-r¬) (1880 - 1937) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i Bun. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m 1908 - 1911 lµ thµnh viªn cña Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. N¨m 1912 lµ ng−êi ho¹t ®éng tÝch cùc cña khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng do T¬-rèt-xki lËp ra. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t vµ ñy viªn §oµn chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa I; ®øng trªn lËp tr−êng men-sª-vÝch ph¶n çch m¹ng, ñng hé chÝnh phñ liªn hiÖp. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. VÒ sau chuyªn lµm c«ng t¸c kinh tÕ. ⎯ 47 - 48, 270, 443, 446, 450, 456.

Li-u-bi-mèp, A. I. (M¸c-c¬) (1879 - 1919) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, tham gia phong trµo çch m¹ng tõ n¨m 1898. N¨m 1910 lµ ñy viªn Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng, lµ mét trong nh÷ng ng−êi lËp ra nhãm ®iÒu hßa ë Pa-ri (1911 - 1914). Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc cùc ®oan. N¨m 1917, tham gia nhãm "Thèng nhÊt" cña Plª-kha-nèp. ⎯ 6.

LÝp-kin, Ph. A. ⎯ xem Tsª-rª-va-nin, N.

L«-pu-khin, A. A. (1864 - 1928) ⎯ gi¸m ®èc Côc c¶nh s¸t (1902 - 1905). Cuèi n¨m 1904 trong b¶n t−êng tr×nh göi Héi ®ång bé tr−ëng y ®· nªu ra sù bÊt lùc cña c¶nh s¸t trong viÖc ®Êu tranh chèng l¹i phong trµo çch m¹ng ë Nga. N¨m 1909 v× gióp vµo viÖc v¹ch mÆt tªn khiªu khÝch A-dÐp, nªn bÞ kÕt téi ®i ®µy biÖt xø ë Xi-bi-ri.

N¨m 1911 ®−îc tha vµ ®−îc kh«i phôc çc quyÒn. Tõ n¨m 1913 lµm phã gi¸m ®èc ng©n hµng th−¬ng m¹i ë M¸t-xc¬-va. ⎯ 137.

Lu-na-ts¸c-xki, A. V. (1875 - 1933) ⎯ nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, sau lµ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña Nhµ n−íc x«-viÕt. Tham gia phong trµo çch m¹ng håi ®Çu nh÷ng n¨m 90. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Tham gia çc ban biªn tËp çc b¸o b«n-sª-vÝch: "TiÕn lªn", "Ng−êi v« s¶n", vµ sau ®ã lµ b¸o "§êi sèng míi". Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, Lu-na-ts¸c-xki xa rêi chñ nghÜa M¸c, tham gia nhãm chèng ®¶ng lµ nhãm "TiÕn lªn", ®ßi kÕt hîp chñ nghÜa M¸c víi t«n gi¸o. V. I. Lª-nin trong t¸c phÈm "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n", ®· v¹ch râ sai lÇm cña çc quan ®iÓm cña Lu-na-ts¸c-xki vµ nghiªm kh¾c phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm ®ã. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, Lu-na-ts¸c-xki ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa quèc tÕ. §Çu n¨m 1917, gia nhËp nhãm "Tæ chøc liªn khu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hîp nhÊt", cïng víi nhãm nµy ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng t¹i §¹i héi VI cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm bé tr−ëng Bé d©n ñy gi¸o dôc cho ®Õn n¨m 1929, sau ®ã lµm chñ tÞch ñy ban khoa häc trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt Liªn-x«. Th¸ng T¸m 1933 ®−îc bæ nhiÖm lµm ®¹i diÖn toµn quyÒn cña Liªn-x« t¹i T©y-ban- nha. Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ nghÖ thuËt vµ v¨n häc. ⎯ 12, 84, 91, 100, 268, 498.

Lu-nin, A. L. (sinh n¨m 1867) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, xuÊt th©n tõ n«ng d©n. Lµ ®¹i biÓu tØnh Ca-dan t¹i §u-ma nhµ n−íc III. ⎯ 71.

Lu-ri-ª, M. A. ⎯ xem La-rin, I-u.

Lóc-x¨m-bua (Luxemburg), R«-da (1871 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, mét trong nh÷ng l·nh tô cña çnh t¶ trong Quèc tÕ II. B¾t ®Çu ho¹t ®éng çch m¹ng tõ nöa cuèi nh÷ng n¨m 80, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi Ba-lan, ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n téc trong hµng ngò phong trµo c«ng nh©n Ba-lan. Tõ n¨m 1897, tÝch cùc tham gia phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa BÐc-stanh vµ chñ nghÜa Min-l¬-r¨ng. Lóc- x¨m-bua tham gia cuéc çch m¹ng Nga lÇn thø nhÊt (ë V¸c-sa-va), n¨m 1907, tham gia c«ng t¸c cña §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n)


cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vµ t¹i ®¹i héi ®ã ®· ñng hé nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu cña cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®· ®øng trªn lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi chñ x−ëng viÖc thµnh lËp nhãm "Quèc tÕ" ë §øc, vÒ sau nhãm nµy ®æi tªn lµ nhãm "Xp¸c- ta-cót", råi l¹i ®æi lµ "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Sau Çch m¹ng th¸ng M−êi mét 1918 ë §øc, Lóc-x¨m-bua tham gia l·nh ®¹o §¹i héi thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. Th¸ng Giªng 1919 bÞ b¾t vµ bÞ giÕt theo lÖnh cña chÝnh phñ Sai-®ª-man. Lª-nin ®· ®¸nh gi¸ cao R.Lóc-x¨m-bua, ®ång thêi ®· nhiÒu lÇn phª b×nh nh÷ng sai lÇm cña bµ trªn mét sè vÊn ®Ò, qua ®ã ®· gióp bµ gi÷ ®−îc lËp tr−êng ®óng ®¾n. ⎯ 496.

Lvèp, G. E. (1861 - 1925) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ, ng−êi ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, lµ ng−êi l·nh ®¹o tæ chøc héi ®ång ®Þa ph−¬ng toµn quèc phô tr¸ch viÖc tæ chøc d©n di c− ë ViÔn §«ng vµ viÖc cøu gióp nh÷ng ng−êi ®ãi. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ chñ tÞch Liªn ®oµn héi ®ång ®Þa ph−¬ng toµn Nga, sau ®ã lµ mét trong nh÷ng chñ tÞch cña Liªn ®oµn thèng nhÊt çc héi ®ång ®Þa ph−¬ng vµ çc thµnh phè, lµ nh÷ng tæ chøc cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc vµ giai cÊp ®Þa chñ. Sau Çch m¹ng th¸ng Hai 1917 ⎯ tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng B¶y ⎯ lµm chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng vµ bé tr−ëng Bé néi vô cña ChÝnh phñ l©m thêi. Lµ mét trong nh÷ng kÎ khëi x−íng vô ®µn ¸p ®Ém m¸u c«ng nh©n vµ binh sÜ ë Pª-t¬-r«-gr¸t trong nh÷ng ngµy th¸ng B¶y 1917. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong; ®· tham gia tæ chøc viÖc can thiÖp b»ng qu©n sù cña n−íc ngoµi chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt. ⎯ 425 - 426.

Lvèp, N. N. (Lvèp I) (1867 - 1944) ⎯ ®Þa chñ; theo nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin th× Lvèp lµ "tªn quý téc nhá ph¶n çch m¹ng", lµ "mÉu mùc cña bän d©n chñ - lËp hiÕn ph¶n béi". Lµ mét trong nh÷ng ng−êi thµnh lËp "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". Lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. VÒ sau lµ mét trong nh÷ng tªn lËp ra §¶ng "canh t©n hßa b×nh". Lµ ®¹i biÓu çc §u-ma nhµ n−íc I, III vµ IV. Trong çc §u-ma III vµ IV, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh "ph¸i tiÕn bé". N¨m 1917, lµ mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu liªn minh ®Þa chñ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét nhµ b¸o cña bän b¹ch vÖ, vÒ sau lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 154, 320.

M

M ⎯ n ⎯ xem I-xóp, I. A.

Ma-ca-rèp, A. A. (1857 - 1919) ⎯ mét ng−êi ho¹t ®éng nhµ n−íc ph¶n ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng. N¨m 1906 ®−îc cö gi÷ chøc thø tr−ëng Bé néi vô. Tõ n¨m 1907 lµ ñy viªn Ph¸p viÖn tèi cao vµ lµ chñ tÞch tiÓu ban c¶i çch c¶nh s¸t. Sau khi Xt«-l−-pin bÞ giÕt, trong nh÷ng n¨m 1911 - 1912, lµ bé tr−ëng Bé néi vô vµ chØ huy hiÕn binh. Th¸ng T− 1912 ®· ph¸t biÓu t¹i §u-ma nhµ n−íc nh©n sù biÕn ë Lª-na, trong ®ã ®Ó bµo ch÷a cho bän ph¹m téi tµn s¸t c«ng nh©n, y ®· nãi: "Tr−íc kia ®· nh− vËy vµ sau nµy còng sÏ nh− vËy". N¨m 1916, lµ bé tr−ëng Bé t− ph¸p. ⎯ 230, 439.

Ma-cla-cèp, V. A. (1870 - 1957) ⎯ mét ®¶ng viªn d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u, ®Þa chñ, vÒ nghÒ nghiÖp lµ luËt s−, ®· tham gia xö nhiÒu vô ¸n chÝnh trÞ. Lµ ®¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va t¹i §u-ma nhµ n−íc II, III vµ IV, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917 lµ ®¹i sø cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n t¹i Pa-ri, vÒ sau lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 217, 296, 313, 346, 450, 470.

Ma-khn«-vª-tx¬, V. P. ⎯ xem A-ki-mèp, V. P.

Ma-li-nèp-xki, A. A. ⎯ xem B«-g®a-nèp, A.

Ma-xlèp, P. P. (1867- 1946) ⎯ mét nhµ kinh tÕ häc, mét ng−êi d©n chñ - x· héi, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm viÕt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, trong ®ã m−u toan xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ng¶ theo ph¸i men-sª-vÝch; ®−a ra mét c−¬ng lÜnh men-sª-vÝch vÒ viÖc ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u hãa ruéng ®Êt. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu; trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tõ bá ho¹t ®éng chÝnh trÞ, lµm c«ng t¸c gi¸o dôc vµ khoa häc. Tõ n¨m 1929 lµ viÖn sÜ chÝnh thøc cña ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn-x«. ⎯ 91.

M¸c (Marx) Çc (1818 - 1883) ⎯ ng−êi s¸ng lËp ra chñ nghÜa céng s¶n khoa häc, nhµ t− t−ëng thiªn tµi, l·nh tô vµ ng−êi thÇy cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ (xem bµi viÕt cña V.I. Lª-nin "Çc M¸c (S¬ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)". Toµn


tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi, 1963, t. 21, tr. 39 - 94). ⎯ 116 - 117, 332, 386, 489, 518 - 519, 536.

M¸c-cèp, N. E. (M¸c-cèp II) (sinh n¨m 1866) ⎯ mét nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ ph¶n ®éng cña n−íc Nga Nga hoµng, mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu çc tæ chøc tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en "Liªn minh nh©n d©n Nga" vµ "Héi Mi-kha-in ¸c-khan-ghen", mét ®¹i ®Þa chñ. §¹i biÓu cña tØnh Cuèc-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. Lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña çnh h÷u trong §u-ma. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 22, 24, 32, 41, 52, 53, 54, 77, 135, 144 - 147, 153, 164, 166, 186, 187, 229, 321, 346, 414, 427, 525.

M¸c-c¬ ⎯ xem Li-u-bi-mèp, A. I.

M¸c-tèp, L. (Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u. ¤). (1873 - 1923) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, ®· biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi"; th¸ng T¸m 1912 tham gia héi nghÞ chèng ®¶ng cña ph¸i thñ tiªu do T¬-rèt-xki triÖu tËp häp ë Viªn. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, cÇm ®Çu nhãm men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 l−u vong sang §øc, xuÊt b¶n ë BÐc-lanh tê "TruyÒn tin x· héi chñ nghÜa" ph¶n çch m¹ng cña ph¸i men-sª-vÝch. ⎯ 21, 33, 35, 48, 96, 98 - 100, 101, 102 - 112, 117 - 122, 202 - 206, 211 - 212, 214, 215, 236 - 239, 243, 267, 289 - 296, 297, 321 - 322, 390, 402, 455, 475, 483, 498, 535, 538, 541.

M¸c-t−-nèp, A. (Pi-ke, A. X. ) (1865 - 1935) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña "ph¸i kinh tÕ", phÇn tö men-sª-vÝch næi tiÕng; vÒ sau lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét ng−êi theo ph¸i thñ tiªu; tham gia ban biªn tËp b¸o "TiÕng nãi ng−êi d©n chñ - x· héi", c¬ quan ng«n luËn cña ph¸i thñ tiªu. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a; sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ mét ng−êi men-sª-vÝch - quèc tÕ chñ nghÜa. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, rêi bá ph¸i men-sª-vÝch. N¨m 1923, t¹i §¹i héi XII cña §¶ng céng s¶n (b) Nga, M¸c-t−-nèp ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng, lµm viÖc ë ViÖn

C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen; tõ n¨m 1924 lµ ñy viªn ban biªn tËp t¹p chÝ "Quèc tÕ céng s¶n". ⎯ 267, 321.

M¸c-xi-mèp, N. ⎯ xem B«-g®a-nèp, A.

Mªn-g«-dª, E. I. ⎯ mét ng−êi thuéc quèc tÞch §øc, n¨m 1874 x©y dùng ë Kh¸c-cèp nhµ m¸y chÕ t¹o m¸y n«ng nghiÖp. ⎯ 469.

Mª-rinh (Mehring), Phran-tx¬ (1846 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n §øc, mét trong nh÷ng l·nh tô vµ nhµ lý luËn cña çnh t¶ trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña c¬ quan lý luËn cña ®¶ng lµ t¹p chÝ "Die Neue Zeit" ("Thêi míi"); sau ®ã biªn tËp tê "Leipziger Volkszeitung" ("B¸o nh©n d©n Lai-pxÝch"). Mª-rinh tÝch cùc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa xÐt l¹i trong hµng ngò Quèc tÕ II, lªn ¸n chñ nghÜa Cau-xky, nh−ng ®ång thêi còng m¾c nh÷ng sai lÇm cña ph¸i t¶ §øc, lµ ph¸i sî kh«ng d¸m ®o¹n tuyÖt vÒ mÆt tæ chøc víi bän c¬ héi chñ nghÜa. Mª- rinh triÖt ®Ó b¶o vÖ chñ nghÜa quèc tÕ, hoan nghªnh Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. ¤ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o "Liªn minh Xp¸c-ta-cót" çch m¹ng vµ ®ãng vai trß næi bËt trong viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc. ⎯ 46 - 47.

Mi-cla-sÐp-xki, M. P. ⎯ xem Nª-vª-®«m-xki, M.

Mi-kha-in ⎯ xem I-xóp, I. A.

Mi-li-u-cèp, P. N. (1859 - 1943) ⎯ thñ lÜnh §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ t− t−ëng næi tiÕng cña giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Nga, nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. Tõ n¨m 1902 tÝch cùc céng t¸c víi t¹p chÝ "Gi¶i phãng" cña ph¶i tù do, xuÊt b¶n ë n−íc ngoµi. Th¸ng M−êi 1905, lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, sau ®ã lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ lµ chñ biªn c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng, b¸o "Ng«n luËn". Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé ngo¹i giao trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n ®Çu tiªn. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi chèng l¹i n−íc Nga x«-viÕt; lµ mét kÎ ho¹t ®éng tÝch cùc cña bän b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 34, 35, 65, 79, 105 - 106, 107, 131, 133, 147 - 150, 216 - 223, 282, 286, 309, 320, 390, 400, 481, 482, 539.


Min-l¬-r¨ng (Millerand), A-lÕch-xan-®r¬ £-chiªn (1859 - 1943) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p; trong nh÷ng n¨m 80 lµ mét ng−êi cÊp tiÕn tiÓu t− s¶n; trong nh÷ng n¨m 90, ®i theo nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, cÇm ®Çu khuynh h−íng c¬ héi chñ nghÜa trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p. N¨m 1899, tham gia chÝnh phñ t− s¶n ph¶n ®éng cña Van-®Õch - Rót-x«, trong chÝnh phñ ®ã y ®· céng t¸c víi t−íng Ga-lÝp-phª, tªn ®ao phñ tµn s¸t C«ng x· Pa-ri. V. I. Lª-nin ®· v¹ch trÇn chñ nghÜa Min- l¬-r¨ng, ®ã lµ sù ph¶n béi lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n, lµ biÓu hiÖn thùc tÕ cña chñ nghÜa xÐt l¹i; Lª-nin còng ®· v¹ch râ nh÷ng nguån gèc x· héi cña chñ nghÜa nµy.

N¨m 1904, sau khi bÞ khai trõ ra khái §¶ng x· héi chñ nghÜa, Min-l¬-r¨ng ®· cïng víi nh÷ng ng−êi tr−íc ®©y lµ x· héi chñ nghÜa (Bri-¨ng, Vi-vi-a-ni) thµnh lËp ra nhãm "nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®éc lËp". Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1910, 1912 - 1913, 1914 - 1915, Min-l¬-r¨ng gi÷ nh÷ng chøc bé tr−ëng kh¸c nhau. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, Min-l¬-r¨ng lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cuéc can thiÖp chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt; trong nh÷ng n¨m 1920 - 1924, lµ tæng thèng n−íc Céng hßa Ph¸p. Th¸ng S¸u 1924, Min-l¬-r¨ng buéc ph¶i tõ chøc sau khi çc ®¶ng t− s¶n çnh t¶ giµnh ®−îc th¾ng lîi trong cuéc bÇu cö vµ tõ chèi kh«ng céng t¸c víi h¾n n÷a. Trong nh÷ng n¨m 1925 - 1927, h¾n ®−îc bÇu lµm th−îng nghÞ sÜ. ⎯ 522.

Mu-r«m-txÐp, X. A. (1850 - 1910) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ luËt häc, gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Tõ n¨m 1879 ®Õn n¨m 1892 lµ chñ bót t¹p chÝ "TruyÒn tin ph¸p luËt" cña giai cÊp t− s¶n - tù do chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy. N¨m 1906 lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ lµ chñ tÞch §u-ma ®ã. Khi nhËn ®Þnh vÒ Mu-r«m-txÐp, Lª-nin viÕt: "Y sî cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng. Y hy väng mang l¹i tù do cho n−íc Nga kh«ng ph¶i b»ng cuéc ®Êu tranh nh− vËy, mµ nhê vµo thiÖn ý cña chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng, nhê tho¶ hiÖp víi kÎ thï ®éc ¸c nhÊt, tµn b¹o nhÊt ®ã cña nh©n d©n Nga" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 20, tr. 96 - 97). ⎯ 133, 147, 431.

N

Na-p«-lª-«ng III (B«-na-p¸c-t¬, Lu-i) (1808 - 1873) ⎯ hoµng ®Õ Ph¸p tõ n¨m 1852 ®Õn n¨m 1870, ch¸u cña Na-p«-lª-«ng I. Sau khi

cuéc çch m¹ng n¨m 1848 bÞ thÊt b¹i, y ®−îc bÇu lµm tæng thèng n−íc Céng hßa Ph¸p; ®ªm 1 r¹ng ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851, y lµm cuéc chÝnh biÕn. C. M¸c ®· nhËn xÐt vÒ Na-p«-lª-«ng III trong t¸c phÈm "Ngµy 18 th¸ng S−¬ng mï cña Lu-i B«-na-p¸c-t¬" (xem C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2, t. 8, tr. 115 - 217). ⎯ 331.

Nª-vª-®«m-xki, M. (Mi-cla-sÐp-xki, M. P.) (1866 - 1943) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch, nhµ phª b×nh v¨n häc vµ nhµ chÝnh luËn. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu, ®ång t×nh víi çc t¸c gi¶ cña v¨n tËp ph¶n çch m¹ng "Nh÷ng çi mèc". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, ho¹t ®éng chÝnh luËn. ⎯ 100, 215, 322.

Ni-c«-lai I (R«-ma-nèp) (1796 - 1855) ⎯ hoµng ®Õ Nga (1825 - 1855). ⎯ 388

Ni-c«-lai II (R«-ma-nèp) (1868 - 1918) ⎯ hoµng ®Õ Nga cuèi cïng, trÞ v× tõ n¨m 1894 ®Õn Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917. Ngµy 17 th¸ng B¶y 1918, bÞ xö b¾n t¹i £-ca-tª-rin-bua (XvÐc- ®lèp-xc¬) theo quyÕt ®Þnh cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ khu U-ran. ⎯ 17-18, 34, 43, 164, 186, 227, 228, 229, 252, 320 - 321, 439, 447.

Ni-c«-lin, N. (An-®rª-Ðp, N. N.) (sinh n¨m 1876) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, vµo nh÷ng n¨m 90 tham gia çc tiÓu tæ m¸c-xÝt. Trong çc n¨m 1901 - 1905 khi cßn ë n−íc ngoµi, Ni-c«-lin theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Khi trë vÒ Nga, tham gia c«ng t¸c cña çc tæ chøc d©n chñ - x· héi vµ cña c©u l¹c bé c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. Tõ n¨m 1910 ®i theo ph¸i men-sª-vÝch, céng t¸c víi tê b¸o "Tia s¸ng" vµ víi nh÷ng tê b¸o kh¸c cña ph¸i thñ tiªu. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y trong nhiÒu tr−êng cao ®¼ng ë Lª-nin-gr¸t. ⎯ 75 - 80.

N«-vøc, G. E. ⎯ xem Ra-xpu-tin, G. E.

¤

¤n-min-xki (A-lÕch-xan-®rèp), M. X. (1863 - 1933) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña phong trµo çch m¹ng ë Nga, nhµ çch m¹ng chuyªn nghiÖp, nhµ tr−íc t¸c. ¤ng tham gia phong trµo çch m¹ng tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80; theo ph¸i d©n tuý. N¨m 1898 gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tõ n¨m 1903


lµ ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch. Lµ ñy viªn ban biªn tËp çc tê b¸o b«n-sª-vÝch "TiÕn lªn" vµ "Ng−êi v« s¶n". Trong nh÷ng n¨m 1905 - 1907, céng t¸c víi çc b¸o vµ t¹p chÝ b«n-sª-vÝch "§êi sèng míi", "Lµn sãng", "T− t−ëng chóng ta", "TruyÒn tin ®êi sèng", v. v., phô tr¸ch bé phËn biªn tËp cña nhµ xuÊt b¶n "TiÕn lªn" cña ®¶ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng Xt«-l−-pin thèng trÞ, ®· lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Ba-cu. Trong nh÷ng n¨m 1911 - 1914 tham gia tÝch cùc vµo çc tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao", "Sù thËt", còng nh− t¹p chÝ "Gi¸o dôc". Nh÷ng n¨m 1915 - 1917 lµm c«ng t¸c ®¶ng ë Xa-ra-tèp, M¸t-xc¬-va, sau ®ã ë Pª-t¬-r«-gr¸t. Tham gia tÝch cùc vµo Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. VÒ sau phô tr¸ch Ban s−u tÇm, nghiªn cøu vµ xuÊt b¶n tµi liÖu lÞch sö §¶ng céng s¶n vµ Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n (b) Nga, lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Çch m¹ng v« s¶n", lµ ñy viªn trong ban gi¸m ®èc ViÖn V. I. Lª-nin. ⎯ 43, 78.

P

Pª-t¬-ra-gi-tx¬-ki, L. I. (1867 - 1931) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ luËt häc vµ nhµ x· héi häc. Tõ n¨m 1899 lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Pª-tÐc-bua. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I; lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña tê "Ph¸p quyÒn" vµ "TruyÒn tin ph¸p luËt". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong sang Ba-lan; n¨m 1930 lµ gi¸o s− Tr−êng ®¹i häc tæng hîp V¸c-sa-va. Lµ t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ luËt häc. ⎯ 126, 128 - 129.

Pª-t¬-rèp, A. (Xi-®«-rèp, A. P. ) (1824 (?) - 1861) ⎯ mét n«ng d©n n«ng n« lµng Bª-d¬-®¬-na huyÖn Xp¸t-xc¬ tØnh Ca-dan; l·nh ®¹o cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n lµng Bª-d¬-®¬-na; cuéc khëi nghÜa nµy nh»m chèng l¹i "cuéc c¶i çch n«ng d©n" n¨m 1861. Pª-t¬-rèp kªu gäi n«ng d©n ®õng phôc tïng bän ®Þa chñ vµ bän quan l¹i, ®õng lµm çc nghÜa vô vµ ®õng ký vµo çc giÊy khÕ −íc, kªu gäi hä chiÕm ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Sau khi cuéc khëi nghÜa bÞ dÑp tan, Pª-t¬-rèp bÞ xö b¾n theo b¶n ¸n cña tßa ¸n qu©n sù - d· chiÕn. ⎯ 336.

Pª-t¬-rèp, C. M. (Pª-t¬-rèp III) (sinh n¨m 1877) ⎯ mét ng−êi theo ph¸i lao ®éng, lµm thî xÕp ch÷. §¹i biÓu cña tØnh PÐc-m¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III; th− ký ®¶ng ®oµn cña Nhãm lao ®éng. Trong

§u-ma, ®−îc bÇu vµo tiÓu ban thµnh phè, tiÓu ban vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n, tiÓu ban ng©n s¸ch, v. v. ⎯ 61, 139, 144 - 147, 229.

Pª-t¬-run-kª-vÝch, I. I. (1844 - 1928) ⎯ ®Þa chñ, ng−êi ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. N¨m 1904 lµ chñ tÞch "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" cña ph¸i qu©n chñ - tù do chñ nghÜa. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng nµy, ng−êi xuÊt b¶n b¸o "Ng«n luËn" ⎯ c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I. Ho¹t ®éng x· héi cña Pª-t¬-run-kª-vÝch lµ biÓu hiÖn tiªu biÓu nhÊt cña th¸i ®é quþ lôy vÒ chÝnh trÞ cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa tr−íc chÕ ®é chuyªn chÕ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 126, 127 - 130, 132.

Ph¬-b¸ch (Feuerbach), Lót-vÝch An-®rª-¸t (1804 - 1872) ⎯ nhµ triÕt häc duy vËt xuÊt s¾c vµ v« thÇn ng−êi §øc, mét trong nh÷ng bËc tiÒn båi cña chñ nghÜa M¸c. Ph¬-b¸ch phª ph¸n triÕt häc duy t©m cña Hª-ghen, v¹ch râ mèi liªn hÖ gi÷a chñ nghÜa duy t©m víi t«n gi¸o; nh−ng trong quan niÖm vÒ çc hiÖn t−îng x· héi, Ph¬-b¸ch vÉn lµ ng−êi duy t©m. Chñ nghÜa duy vËt cña «ng lµ chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh vµ trùc quan. ¤ng kh«ng thÓ hiÓu ®−îc vai trß cña thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Trong nh÷ng n¨m cuèi ®êi, Ph¬-b¸ch quan t©m ®Õn s¸ch b¸o x· héi chñ nghÜa, ®äc bé "T− b¶n" cña M¸c vµ ®Õn n¨m 1870 gia nhËp §¶ng d©n chñ - x· héi §øc.

TriÕt häc cña Ph¬-b¸ch ®· ®−îc ph©n tÝch mét çch toµn diÖn trong "LuËn c−¬ng vÒ Ph¬-b¸ch" cña C. M¸c, trong "HÖ t− t−ëng §øc" cña C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen, trong t¸c phÈm cña Ph. ¡ng-ghen "Lót-vÝch Ph¬-b¸ch vµ sù ço chung cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc", còng nh− trong t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin "Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n". ⎯ 330.

Pi-ke, A. X. ⎯ xem M¸c-t−-nèp, A.

Plª-kha-nèp, G. V. (1856 - 1918) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n Nga vµ quèc tÕ, ng−êi ®Çu tiªn truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Nga. N¨m 1883 lËp ra ë Gi¬-ne-v¬ mét tæ chøc m¸c-xÝt Nga ®Çu tiªn ⎯ nhãm "Gi¶i phãng lao ®éng". Plª-kha-nèp ®· ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n tóy, chèng chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. §Çu nh÷ng n¨m 900, tham gia ban biªn tËp b¸o "Tia löa" vµ t¹p chÝ "B×nh minh".


Tõ n¨m 1883 ®Õn n¨m 1903, Plª-kha-nèp ®· viÕt nhiÒu t¸c phÈm cã t¸c dông to lín trong viÖc b¶o vÖ vµ truyÒn b¸ thÕ giíi quan duy vËt nh−: "Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ", "Nh÷ng sù bÊt ®ång gi÷a chóng ta", "Bµn vÒ sù ph¸t triÓn cña quan ®iÓm nhÊt nguyªn vÒ lÞch sö", "Kh¸i luËn vÒ lÞch sö cña chñ nghÜa duy vËt", "Bµn vÒ vai trß cña ç nh©n trong lÞch sö", v. v.

Nh−ng ngay håi ®ã Plª-kha-nèp ®· m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng vµ nh÷ng sai lÇm ®ã lµ mÇm mèng cña nh÷ng quan ®iÓm men-sª-vÝch vÒ sau nµy cña «ng. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Plª-kha-nèp ®øng trªn lËp tr−êng ®iÒu hßa víi chñ nghÜa c¬ héi, vµ sau ®ã ®i theo ph¸i men-sª- vÝch. Trong thêi kú çch m¹ng 1905 - 1907, trªn tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n, «ng ®Òu ®øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i men-sª-vÝch; «ng lªn ¸n cuéc khëi nghÜa vò trang th¸ng Ch¹p 1905. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, «ng chèng l¹i viÖc ph¸i Ma-kh¬ xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c vµ chèng l¹i chñ nghÜa thñ tiªu, ®øng ®Çu nhãm men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, «ng ®øng trªn lËp tr−êng chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Trë vÒ n−íc Nga sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, «ng cÇm ®Çu nhãm "Thèng nhÊt" lµ nhãm men-sª-vÝch - vÖ quèc cùc h÷u, tÝch cùc chèng l¹i nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, chèng çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, cho r»ng n−íc Nga ch−a chÝn muåi ®Ó chuyÓn lªn chñ nghÜa x· héi. §èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, «ng cã th¸i ®é tiªu cùc, nh−ng kh«ng tham gia ®Êu tranh chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt.

Lª-nin ®¸nh gi¸ cao nh÷ng t¸c phÈm triÕt häc cña Plª-kha- nèp vµ vai trß cña «ng trong viÖc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ë Nga, nh−ng ®ång thêi Ng−êi còng kÞch liÖt phª ph¸n Plª-kha-nèp vÒ sù xa rêi chñ nghÜa M¸c vµ nh÷ng sai lÇm lín trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña «ng. ⎯ 212, 262, 264, 267, 269, 270 - 271, 274, 280, 326 - 327, 455, 456, 497, 500, 501, 570, 573, 592.

P«-crèp-xki, I. P. (1872 - 1963) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, ®¹i biÓu cña vïng Cu-ban, vïng Tª-rÕch vµ cña tØnh TsÐc-n«-m«-ri-e t¹i §u-ma nhµ n−íc III; tham gia bé phËn b«n-sª-vÝch trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. N¨m 1910 víi t− çch lµ ®¹i biÓu cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma III, «ng tham gia ban biªn tËp tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p lµ tê "Ng«i sao" ⎯ 137 - 138, 274.

P«-lª-ta-Ðp, N. G. (1872 - 1930) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, vÒ nghÒ nghiÖp lµ c«ng nh©n tiÖn. Trong nh÷ng n¨m 90, tham gia çc tiÓu tæ c«ng nh©n. NhiÒu lÇn bÞ cÇm tï. N¨m 1905 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Pª-tÐc-bua. §¹i biÓu cña tØnh Pª-tÐc-bua t¹i §u-ma nhµ n−íc III, tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi ë §u-ma. TÝch cùc tham gia viÖc xuÊt b¶n cña tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao" vµ "Sù thËt". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c kinh tÕ. ⎯ 274.

P«-t¬-rª-xèp, A. N. (1869 - 1934) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa thñ tiªu, ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong çc t¹p trÝ "Phôc h−ng", "B×nh minh cña chóng ta" vµ trong çc c¬ quan ng«n luËn kh¸c cña ph¸i men-sª-vÝch - thñ tiªu. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong ra n−íc ngoµi, céng t¸c víi tê tuÇn san "Thêi gian" cña Kª-ren-xki, ®¶ kÝch n−íc Nga x«-viÕt . ⎯ 8, 35, 78, 91, 100, 101, 102 - 103, 211 - 212, 214, 215, 243, 267, 451, 498.

PrÕt-can-n¬ (Pri-Õt-can-n¬), A. I-a. (1873 - 1923) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. N¨m 1907 ®−îc bÇu vµo §u-ma nhµ n−íc III, tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch. Céng t¸c víi çc tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao" vµ "Sù thËt". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c khoa häc y tÕ, phô tr¸ch bÖnh viÖn trÎ em thµnh phè Ri-ga. ⎯ 274.

Pr«-c«-p«-vÝch, X. N. (1871 - 1955) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n. Cuèi nh÷ng n¨m 90, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng cña "chñ nghÜa kinh tÕ", mét trong nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn tuyªn truyÒn thuyÕt BÐc-stanh ë Nga. VÒ sau lµ mét thµnh viªn tÝch cùc cña tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng". N¨m 1906, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ chñ biªn kiªm ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ "V« ®Ò", cã tÝnh chÊt nöa d©n chñ - lËp hiÕn, nöa men-sª-vÝch. Céng t¸c víi c¬ quan ng«n luËn cña bän d©n chñ - lËp hiÕn çnh h÷u, tê "Tin tøc n−íc Nga". N¨m 1917 lµm bé tr−ëng Bé l−¬ng thùc trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, bÞ trôc xuÊt khái Liªn-x« v× ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn x«- viÕt. ⎯ 35, 91, 102, 458 - 466, 474, 483, 603.


Pu-chi-a-tin, V. P. (sinh n¨m 1878) ⎯ xuÊt th©n lµ n«ng d©n, lµm nh©n viªn häa ®å ë nhµ m¸y Pu-®em-xc¬. §¹i biÓu cña tØnh Vi-¸t-ca t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Cã mét thêi gian tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. ⎯ 58.

Pu-ri-skª-vÝch, V. M. (1870 - 1920) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, mét tªn ph¶n ®éng vµ b¶o hoµng cuång nhiÖt. Lµ mét trong nh÷ng tªn khëi x−íng viÖc thµnh lËp "Liªn minh nh©n d©n Nga", mét tæ chøc Tr¨m ®en; n¨m 1907, rót ra khái liªn minh ®ã vµ thµnh lËp mét tæ chøc qu©n chñ, ph¶n çch m¹ng míi ⎯ "Héi Mi-kha-in ¸c-khan-ghen". Lµ ®¹i biÓu cña tØnh BÐt-xa-ra-bi-a trong §u-ma nhµ n−íc II, III vµ IV; ®−îc nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn v× nh÷ng bµi ph¸t biÓu kh¸t m¸u vµ bµi Do-th¸i cña y ë §u-ma. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 22, 32 - 35, 41, 52, 53, 65, 77 - 78, 101, 105 - 107, 114, 209, 219, 228 - 229, 255, 284, 286 - 287, 290, 292, 296, 303, 307, 309 - 310, 315, 317, 319 - 321, 346, 360, 363, 364, 365 - 366, 459, 465, 472, 525 - 526.

R

R. B. ⎯ xem Blan-c¬, R. M.

R⎯ cèp, N. ⎯ xem R«-gi¬-cèp, N. A.

Ra-xpu-tin (N«-vøc), G. E. (1872 - 1916) ⎯ mét tªn phiªu l−u, cã thÕ lùc lín trong triÒu Ni-c«-lai II. XuÊt th©n tõ mét n«ng d©n tØnh T«-b«n-xc¬. Víi çi nh·n hiÖu lµ mét "«ng giµ thÇn th¸nh" vµ "nhµ tiªn tri", y ®· ®−îc hoµng gia tin cËy. "Chñ nghÜa Ra-xpu- tin" lµ mét biÓu hiÖn râ rÖt nhÊt chÝnh s¸ch ngu d©n, tÝnh hung b¹o, sù trôy l¹c vÒ ®¹o ®øc, lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña líp th−îng l−u cÇm quyÒn ë n−íc Nga Nga hoµng. Ra-xpu-tin bÞ mét nhãm b¶o hoµng giÕt chÕt ë Pª-t¬-r«-gr¸t, bän nµy cã m−u ®å dïng hµnh ®éng ®ã ®Ó cøu v·n uy tÝn cña chÕ ®é qu©n chñ. ⎯ 230.

Ranh-bèt (Rª-d¬-v«i), A. A. (1868 - 1918) ⎯ viªn t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1907, khi cßn lµm thÞ tr−ëng M¸t-xc¬-va, y ®· ®µn ¸p tµn khèc phong trµo çch m¹ng ë M¸t-xc¬-va, chuyªn ¨n hèi lé, tèng tiÒn, biÓn thñ c«ng quü. Sù ®éc ®o¸n cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh - c¶nh s¸t cña Ranh-bèt vµ nh÷ng viÖc lµm phi ph¸p cña y ®· g©y nªn sù c¨m phÉn trong çc giíi x· héi réng r·i. ChÝnh phñ Nga hoµng buéc ph¶i th¶i håi y vµ

®−a y ra truy tè tr−íc tßa ¸n. Cuéc ®iÒu tra vÒ vô Ranh-bèt kÐo dµi mÊy n¨m, m·i tíi n¨m 1911 míi lËp ®−îc phiªn tßa, tßa ¸n ®· quyÕt ®Þnh t−íc hÕt quyÒn vµ tµi s¶n cña Ranh-bèt vµ giam Ranh-bèt mét n¨m ë tr¹i c¶i huÊn. Nh−ng ngay c¶ çi h×nh ph¹t nhÑ ®ã còng kh«ng ®−îc thi hµnh, ch¼ng bao l©u sau ng−êi ta phãng thÝch Ranh-bèt. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, Ranh-bèt chØ huy mét s− ®oµn. ⎯ 149.

R©y-tÐc-n¬ (chÕt n¨m 1861) ⎯ ®¹i t¸ trong qu©n ®éi Nga hoµng. Tù s¸t v× kh«ng muèn tham gia b¾n giÕt cuéc biÓu t×nh x¶y ra ë V¸c- sa-va. ⎯ 336.

Ri-a-bu-sin-xki, P. P. (sinh n¨m 1871) ⎯ mét chñ ng©n hµng lín vµ nhµ c«ng nghiÖp ë M¸t-xc¬-va, mét trong nh÷ng tªn ®Çu sá ph¶n çch m¹ng. Tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp §¶ng tiÕn bé, xuÊt b¶n b¸o "Buæi s¸ng n−íc Nga", mét tê b¸o thÓ hiÖn lîi Ých cña giai cÊp ®¹i t− s¶n. Th¸ng T¸m 1917 y ®e däa bãp chÕt çch m¹ng b»ng "bµn tay x−¬ng xÈu cña thÇn ®ãi", lµ mét trong nh÷ng kÎ cæ vò vµ tæ chøc vô phiÕn lo¹n Coãc-ni-lèp. Sau th¾ng lîi cña Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, l−u vong sang Ph¸p, t¹i ®ã tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng chèng l¹i Nhµ n−íc x«-viÕt. ⎯ 320, 390, 398, 400 - 403.

R«-da-nèp, N. X. (sinh n¨m 1870) ⎯ mét ng−êi theo ph¸i lao ®éng, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. §¹i biÓu cña tØnh Xa-ra-tèp t¹i §u-ma nhµ n−íc III; trong §u-ma lµ ñy viªn tiÓu ban ng©n s¸ch, tiÓu ban gi¸o dôc quèc d©n, v. v. ⎯ 61.

R«-da-nèp, V. V. (1856 - 1919) ⎯ mét nhµ triÕt häc ph¶n ®éng, nhµ chÝnh luËn vµ nhµ phª b×nh, céng t¸c viªn cña çc b¸o "Tin tøc M¸t-xc¬-va", "Thêi míi" vµ t¹p chÝ "TruyÒn tin n−íc Nga". TruyÒn b¸ chñ nghÜa duy t©m vµ chñ nghÜa thÇn bÝ, b¶o vÖ chÕ ®é chuyªn chÕ. ⎯ 364.

R«-®i-tsÐp, Ph. I. (sinh n¨m 1856) ⎯ ®Þa chñ vµ nhµ ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng tØnh Tve, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I, II, III vµ IV. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n phô tr¸ch vÊn ®Ò PhÇn-lan. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 37, 136 - 138, 141, 147, 481.


R«-gi¬-cèp, N. A. (R ⎯ cèp, N.) (1868 - 1927) ⎯ nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn. §Çu n¨m 1905, gia nhËp §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, cã thêi gian theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Sau khi cuéc çch m¹ng 1905 - 1907 bÞ thÊt b¹i, lµ mét trong nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o t− t−ëng cña ph¸i thñ tiªu; céng t¸c víi t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta", biªn tËp b¸o "Xi-bi-ri míi", mét tê b¸o cã khuynh h−íng men-sª-vÝch thñ tiªu. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, R«-gi¬-cèp tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng ph¸i men-sª-vÝch, cã mÊy th¸ng lµm thø tr−ëng Bé b−u ®iÖn trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Trong thêi kú cã sù can thiÖp vò trang cña n−íc ngoµi vµ néi chiÕn, R«-gi¬-cèp ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1922, ®o¹n tuyÖt víi bän men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m sau, lµm c«ng t¸c khoa häc - s− ph¹m vµ hµnh chÝnh trong nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau. T¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm vÒ lÞch sö n−íc Nga. ⎯ 31 - 38, 43, 78, 120, 321.

R«-man ⎯ xem Ðc-m«-la-Ðp, C. M.

Rèt-bÐc-tót -I-a-ghª-txèp (Rodbertus-Jagetzow), Gi«-han Çc-l¬ (1805- 1875) ⎯ nhµ kinh tÕ häc tÇm th−êng §øc, mét ®¹i ®Þa chñ Phæ, mét trong nh÷ng nhµ lý luËn cña "chñ nghÜa x· héi nhµ n−íc". Rèt-bÐc-tót cho r»ng nh÷ng m©u thuÉn gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt b»ng mét lo¹t c¶i çch do nhµ n−íc gioong- ke Phæ thùc hiÖn. V× kh«ng hiÓu ®−îc nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d− vµ b¶n chÊt cña m©u thuÉn c¬ b¶n cña chñ nghÜa t− b¶n, nªn Rèt-bÐc-tót cho r»ng nguyªn nh©n g©y ra çc khñng ho¶ng kinh tÕ lµ møc tiªu thô thÊp cña quÇn chóng nh©n d©n. Rèt-bÐc- tót gi¶i thÝch sù tån t¹i cña ®Þa t« lµ do trong n«ng nghiÖp kh«ng cã chi vÒ nguyªn liÖu. Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Rèt- bÐc-tót lµ: "T×m hiÓu chÕ ®é kinh tÕ - nhµ n−íc cña chóng ta", "Nh÷ng bøc th− x· héi göi Ph«n KiÕc-sman". ⎯ 489, 518.

Ru-ba-n«-vÝch, I. A. (1860 - 1920) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. §¹i diÖn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng t¹i çc §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Am-xtÐc-®am (1904) vµ Stót-ga (1907). ñy viªn Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 445.

S

Sª-gl«-vi-tèp, I. G. (1861 - 1918) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, mét tªn cùc kú ph¶n ®éng. Tõ n¨m 1906 ®Õn n¨m 1915, lµ bé tr−ëng Bé t− ph¸p. Thi hµnh chÝnh s¸ch Tr¨m ®en, c«ng khai b¾t tßa ¸n ph¶i tu©n theo nh÷ng chØ thÞ cña chÝnh quyÒn c¶nh s¸t. Lµ mét trong nh÷ng kÎ ®Ò x−íng viÖc thiÕt lËp tßa ¸n qu©n sù - d· chiÕn, tiÕn hµnh cuéc ®¶o chÝnh ngµy 3 th¸ng S¸u, lËp tßa ¸n xÐt xö nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµ n−íc II vµ IV, bµy ra vô ¸n B©y-li-x¬, v. v.. N¨m 1917 lµ chñ tÞch Héi ®ång nhµ n−íc. ⎯ 37.

Si-pèp, §. N. (1851 - 1920) ⎯ ®¹i ®Þa chñ, ng−êi ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng, mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng th¸ng M−êi vµ lµ chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng cña ®¶ng ®ã. N¨m 1906, rót ra khái "Liªn minh ngµy 17 th¸ng M−êi" vµ trë thµnh mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng "canh t©n hßa b×nh"; còng trong n¨m ®ã, y ®−îc bÇu lµm ñy viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu tæ chøc b¹ch vÖ ph¶n çch m¹ng gäi lµ "Trung t©m d©n téc". ⎯ 124, 128.

Sin-ga-rÐp, A. I. (1869 - 1918) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, nhµ ho¹t ®éng trong héi ®ång ®Þa ph−¬ng, vÒ nghÒ nghiÖp lµ b¸c sÜ. Tõ n¨m 1907 lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh V«-r«-ne-gi¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc II vµ III vµ ®¹i biÓu cña Pª-tÐc-bua t¹i §u-ma IV; lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - lËp hiÕn ë §u-ma. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp trong néi çc thø nhÊt vµ bé tr−ëng Bé tµi chÝnh trong néi çc thø hai cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. ⎯ 145 - 147, 400.

Sv¸c-tx¬ (E-li-¸t, C. I-a.) (1886 - 1963) ⎯ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a, mét ng−êi men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi theo ph¸i thñ tiªu. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1913, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh ë n−íc ngoµi cña §¶ng d©n chñ - x· héi xø L¸t-vi-a, tõ n¨m 1911 lµ ®¹i diÖn cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng theo ph¸i thñ tiªu cña §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a ë trong Bé phËn ë n−íc ngoµi cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1914 tham gia ban biªn tËp b¸o


"Zihna" ("§Êu tranh"); th¸ng T¸m 1912 tham gia héi nghÞ chèng ®¶ng cña ph¸i thñ tiªu do T¬-rèt-xki triÖu tËp ë Viªn. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n, binh sÜ vµ nh÷ng ng−êi kh«ng cã ruéng ®Êt. Lµ ñy viªn Héi ®ång nh©n d©n cña giai cÊp t− s¶n (1918 - 1920), lµ ®¹i biÓu Quèc héi lËp hiÕn, ®¹i biÓu X©y-m¬ khãa I, II vµ III. ⎯ 6.

Su-bin-xk«i, N. P. (sinh n¨m 1853) ⎯ ®Þa chñ, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi. Tõ n¨m 1900 lµ thµnh viªn cña §u-ma thµnh phè M¸t-xc¬- va. Lµ thñ lÜnh giíi quý téc cña huyÖn Ca-li-a-din. §¹i biÓu cña tØnh Tve t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. ⎯ 398.

Suèc-ca-nèp, V. £. (sinh n¨m 1876) ⎯ c«ng nh©n, ®¹i biÓu cña tØnh Kh¸c-cèp t¹i §u-ma nhµ n−íc III. ñy viªn ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi. Céng t¸c víi tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i sao" vµ tê b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" cña ph¸i thñ tiªu. Tõ n¨m 1913, nh− vÒ sau nµy ®· ph¸t hiÖn ra, lµ tªn mËt vô cña Së an ninh. ⎯ 274.

T

Tª-xlen-c«, N. V. (sinh n¨m 1870) ⎯ luËt s−, tõ lóc thµnh lËp §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, lµ ñy viªn th−êng nhiÖm cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng nµy. §¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va t¹i §u-ma nhµ n−íc II, céng t¸c víi b¸o "Tin tøc n−íc Nga". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 147.

Ti-den-gau-den, E. E. (sinh n¨m 1860) ⎯ nam t−íc, ®¶ng viªn §¶ng th¸ng M−êi, gi¸m ®èc x−ëng dÖt XÐc-pu-khèp. §¹i biÓu cña tØnh M¸t-xc¬-va t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Lµ chñ tÞch tiÓu ban vÒ vÊn ®Ò c«ng nh©n. Trong tiÓu ban nµy y b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi cña bän ®¹i c«ng nghiÖp, t×m mäi çch ng¨n trë viÖc th¶o luËn dù luËt b¶o hiÓm c«ng nh©n vµ viªn chøc. ⎯ 362, 380.

T«n DËt Tiªn (1866 - 1925) ⎯ nhµ çch m¹ng d©n chñ vµ mét nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc næi tiÕng cña Trung-quèc. Lµ b¸c sÜ y khoa. N¨m 1894 lËp ra tæ chøc çch m¹ng lÊy tªn lµ H−ng Trung héi (Héi phôc h−ng Trung-hoa); môc ®Ých cña héi nµy lµ dïng b¹o lùc lËt ®æ triÒu ®×nh M·n Thanh. N¨m 1905, T«n DËt Tiªn c¶i tæ H−ng Trung héi thµnh mét tæ chøc cã tÝnh chÊt quÇn chóng h¬n ⎯ Trung-quèc §ång minh héi ⎯ víi mét c−¬ng lÜnh çch m¹ng réng r·i h¬n. C−¬ng lÜnh cña tæ chøc míi nµy dùa trªn 3 nguyªn t¾c

do chÝnh T«n DËt Tiªn v¹ch ra: d©n téc (®¸nh ®æ triÒu ®×nh M·n Thanh), d©n quyÒn (thµnh lËp chÕ ®é céng hßa) vµ d©n sinh (b×nh quyÒn vÒ ruéng ®Êt). Lª-nin ®¸nh gi¸ cao b¶n chÊt d©n chñ - çch m¹ng cña c−¬ng lÜnh ®ã, ®ång thêi Ng−êi còng phª ph¸n mét sè quan ®iÓm sai lÇm cã tÝnh chÊt d©n tóy cña T«n DËt Tiªn. Trung-quèc §ång minh héi lµ tæ chøc chÝnh trÞ chñ yÕu ®· chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng 1911 - 1913 ë Trung-quèc. Nh−ng ph¸i d©n chñ Trung-quèc ®øng ®Çu lµ T«n DËt Tiªn trong tiÕn tr×nh çch m¹ng ®· kh«ng thÓ ®éng viªn vµ tæ chøc ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n, kh«ng thÓ ®Ò ra ®−îc vµ kh«ng thùc hiÖn ®−îc mét c−¬ng lÜnh chèng phong kiÕn vµ chèng ®Õ quèc triÖt ®Ó. T«n DËt Tiªn ®−îc bÇu lµm tæng thèng l©m thêi cña n−íc céng hßa, nh−ng ch¼ng bao l©u sau ®· rêi khái chøc vô ®ã.

Trong nh÷ng n¨m vÒ sau, T«n DËt Tiªn vÉn tiÕp tôc ®Êu tranh chèng thÕ lùc ph¶n ®éng trong n−íc vµ bän ®Õ quèc n−íc ngoµi. T«n DËt Tiªn hoanh nghªnh Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ cuéc çch m¹ng ®· cã ¶nh h−ëng lín ®Õn thÕ giíi quan cña «ng; «ng kªu gäi thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ th©n thiÖn gi÷a Trung-quèc víi n−íc Nga x«-viÕt. Nh»m môc ®Ých thµnh lËp mét mÆt trËn toµn d©n ®Êu tranh cho ®éc lËp vµ d©n chñ hãa ®Êt n−íc, T«n DËt Tiªn tÝch cùc ho¹t ®éng cho sù hîp t¸c gi÷a Quèc d©n ®¶ng do «ng l·nh ®¹o víi §¶ng céng s¶n Trung-quèc. ⎯ 512- 520.

T«n-ma-tsÐp, I. N. (sinh n¨m 1863) ⎯ viªn t−íng cña qu©n ®éi Nga hoµng, nhµ ho¹t ®éng tÝch cùc cña tæ chøc Tr¨m ®en "Liªn minh nh©n d©n Nga". Trong nh÷ng n¨m 1907 - 1911, lµ thÞ tr−ëng ¤-®Ðt-xa, khñng bè tµn b¹o çc tæ chøc c«ng nh©n, çc b¸o chÝ tiÕn bé, khuyÕn khÝch viÖc s¸t h¹i çc nhµ çch m¹ng vµ nh÷ng vô tµn s¸t ng−êi Do-th¸i. T«n-ma-tsÐp ®· dung tóng sù ®éc ®o¸n cã tÝnh chÊt hµnh chÝnh vµ nh÷ng hµnh ®éng phi ph¸p hÕt søc tr¾ng trîn khiÕn n¨m 1911 chÝnh phñ Nga hoµng ph¶i çch chøc y. ⎯ 149, 230.

T«n-xt«i, A. P. (sinh n¨m 1863) ⎯ ®Þa chñ, b¸ t−íc. §¹i biÓu cña tØnh U-pha t¹i §u-ma nhµ n−íc III; th− ký ®¶ng ®oµn cña ph¸i tiÕn bé. ⎯ 143 - 144.

T«n-xt«i, L. N. (1828 - 1910) ⎯ nhµ v¨n thiªn tµi Nga, mét trong nh÷ng nhµ v¨n vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ giíi, cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn nÒn v¨n häc Nga vµ thÕ giíi. VÒ T«n-xt«i, xin xem nh÷ng bµi viÕt cña Lª-nin "LÐp T«n-xt«i, tÊm g−¬ng ph¶n chiÕu


çch m¹ng Nga", "L. N. T«n-xt«i", "L. N. T«n-xt«i vµ phong trµo c«ng nh©n hiÖn ®¹i", "T«n-xt«i vµ cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n', "L. N. T«n-xt«i vµ thêi ®¹i cña «ng" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 17, tr. 249 - 258; t. 20, tr. 21 - 27, 44 - 47, 83 - 84, 119 - 124) vµ çc bµi kh¸c. ⎯ 431.

T¬-rª-pèp, §. Ph. (1855 - 1906) ⎯ trong nh÷ng n¨m 1896 - 1905 lµm c¶nh s¸t tr−ëng M¸t-xc¬-va; theo nhËn ®Þnh cña V. I. Lª-nin, T¬-rª-pèp lµ "mét trong nh÷ng tªn t«i tí bÞ toµn n−íc Nga o¸n ghÐt nhÊt cña chÕ ®é Nga hoµng, næi tiÕng ë M¸t-xc¬-va v× tÝnh hung b¹o, th« lç, vµ v× ®· tham gia trong nh÷ng m−u toan cña bän Du-ba-tèp nh»m lµm ®åi trôy c«ng nh©n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕt bé, M¸t-xc¬-va, t. 9, tr. 294). Tõ ngµy 11 th¸ng Giªng 1905, lµ tæng trÊn qu©n sù Pª-tÐc-bua, sau ®ã lµm thø tr−ëng Bé néi vô; lµ t¸c gi¶ cña çi mÖnh lÖnh khÐt tiÕng håi th¸ng M−êi 1905: "kh«ng ®Ó b¾n chØ thiªn vµ kh«ng tiÕc ®¹n". Lµ kÎ cæ vò çc vô tµn s¸t cña bän Tr¨m ®en. ⎯ 133.

T¬-rèt-xki (Br«n-stanh), L. § (1879 - 1940) ⎯ kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña chñ nghÜa Lª-nin. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, nÊp d−íi chiªu bµi "kh«ng bÌ ph¸i", T¬-rèt-xki thùc tÕ ®øng trªn lËp tr−êng cña ph¸i thñ tiªu; n¨m 1912, lµ kÎ tæ chøc khèi th¸ng T¸m chèng ®¶ng. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, gi÷ lËp tr−êng ph¸i gi÷a, tiÕn hµnh ®Êu tranh chèng V. I. Lª-nin trong çc vÊn ®Ò chiÕn tranh, hßa b×nh vµ çch m¹ng. Tõ n¬i l−u vong trë vÒ n−íc sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, T¬-rèt-xki tham gia nhãm "Tæ chøc liªn khu cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi hîp nhÊt" vµ cïng víi nhãm ®ã T¬-rèt-xki ®−îc kÕt n¹p vµo ®¶ng b«n-sª-vÝch t¹i §¹i héi VI §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi (b) Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, gi÷ nhiÒu chøc vô trong nhµ n−íc. N¨m 1918 lµ kÎ chèng l¹i hßa −íc BrÐt, trong nh÷ng n¨m 1920 - 1921, cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp trong cuéc tranh luËn vÒ c«ng ®oµn, tõ n¨m 1923 tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh bÌ ph¸i kÞch liÖt chèng l¹i ®−êng lèi chung cña ®¶ng, chèng c−¬ng lÜnh cña Lª-nin vÒ x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tuyªn truyÒn quan ®iÓm cho r»ng chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ th¾ng lîi ®−îc ë Liªn-x«. §¶ng céng s¶n, sau khi v¹ch trÇn thùc chÊt chñ nghÜa T¬-rèt-xki lµ mét khuynh h−íng tiÓu t− s¶n trong ®¶ng, ®· ®Ëp tan chñ nghÜa T¬- rèt-xki vÒ mÆt t− t−ëng vµ tæ chøc. N¨m 1927, T¬-rèt-xki bÞ khai trõ ra khái ®¶ng, n¨m 1929 y bÞ trôc xuÊt ra khái Liªn-x«

v× ho¹t ®éng chèng x«-viÕt, vµ ®Õn n¨m 1932 th× bÞ t−íc quèc tÞch Liªn-x«. ë n−íc ngoµi, y tiÕp tôc ®Êu tranh chèng Nhµ n−íc x«-viÕt vµ §¶ng céng s¶n, chèng l¹i phong trµo céng s¶n quèc tÕ. ⎯ 4, 5, 7, 12, 39 - 45, 48, 96, 98, 114, 215, 259 - 275, 297, 325, 326, 327 - 328, 432, 443, 446, 450, 453 - 454, 455, 456, 499 - 500, 502, 503, 534 - 535, 538, 539 - 540, 568, 573, 574 - 576, 577, 582, 589.

T¬-ru-bª-tx¬-c«i, £. N. (1863 - 1920) ⎯ c«ng t−íc, mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa tù do t− s¶n Nga, nhµ triÕt häc duy t©m. Gi¸o s− triÕt häc ph¸p quyÒn ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp Ki-Ðp, råi sau ®ã ë Tr−êng ®¹i häc tæng hîp M¸t-xc¬-va. Tr−íc n¨m 1906 lµ ®¶ng viªn §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Tõ n¨m 1906 lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc ra §¶ng "canh t©n hßa b×nh", mét ®¶ng qu©n chñ - lËp hiÕn. Y ®ãng vai trß næi bËt trong viÖc ®µn ¸p cña chÕ ®é Nga hoµng ®èi víi cuéc çch m¹ng n¨m 1905 - 1907 vµ trong viÖc thiÕt lËp chÕ ®é Xt«-l−-pin ë trong n−íc. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï ®éc ¸c nhÊt cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, mét kÎ tÝch cùc ñng hé §ª-ni-kin. ⎯ 124, 126, 127, 128, 129 - 130, 132 - 133, 599.

T¬-ru-pha-nèp, X. M. ⎯ xem I-li-«-®o.

Tsa-tx¬-ki, I-u. (Br«n-stanh, P. A., I-u-ri) (sinh n¨m 1881) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ ng−êi thuéc ph¸i thñ tiªu; lµ biªn tËp viªn t¹p chÝ "Sù nghiÖp cuéc sèng" cña ph¸i thñ tiªu, céng t¸c víi çc tê b¸o "TiÕng nãi Nª-va", "Tia s¸ng" vµ çc b¸o chÝ kh¸c cña ph¸i men-sª-vÝch -thñ tiªu. N¨m 1910 y lµ mét trong sè ba ng−êi men-sª-vÝch-thñ tiªu lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng, ®· tõ chèi kh«ng tham gia c«ng t¸c cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng. V. I. Lª-nin gäi I-u. Tsa- tx¬-ki lµ "tªn ph¶n béi ra mÆt". N¨m 1917 lµ mét trong nh÷ng tªn cÇm ®Çu ph¸i men-sª-vÝch ë Pª-t¬-r«-gr¸t, tham gia ban biªn tËp c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch lµ tê "B¸o c«ng nh©n". Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, tiÕn hµnh ho¹t ®éng ph¶n çch m¹ng ë miÒn Nam ®Êt n−íc, vÒ sau ch¹y ra n−íc ngoµi. ⎯ 9, 35, 78, 96 - 102, 115, 168, 194, 212, 243, 279, 530, 610.


TsÐc-nèp, V. M. (1876 - 1952) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh vµ nhµ lý luËn cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng. Trong nh÷ng n¨m 1902 - 1905, lµ biªn tËp viªn c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng, tê "N−íc Nga çch m¹ng". ViÕt nhiÒu bµi b¸o chèng l¹i chñ nghÜa M¸c, m−u toan chøng minh r»ng häc thuyÕt cña M¸c kh«ng thÓ ¸p dông ®−îc vµo n«ng nghiÖp. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ bé tr−ëng Bé n«ng nghiÖp trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n, thi hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p tµn khèc ®èi víi nh÷ng n«ng d©n chiÕm ruéng ®Êt cña ®Þa chñ. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc çc cuéc næi lo¹n chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. N¨m 1920 ch¹y ra n−íc ngoµi; ë n−íc ngoµi vÉn tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng ChÝnh quyÒn x«-viÕt. ⎯ 536.

TsÐc-n−-sÐp-xki, N. G. (1828 - 1889) ⎯ nhµ d©n chñ çch m¹ng Nga vÜ ®¹i, nhµ x· héi chñ nghÜa kh«ng t−ëng, nhµ b¸c häc, nhµ v¨n, nhµ phª b×nh v¨n häc; mét trong nh÷ng vÞ tiÒn bèi kiÖt xuÊt cña phong trµo d©n chñ - x· héi Nga. TsÐc-n−-sÐp-xki lµ ng−êi cæ vò vÒ t− t−ëng vµ lµ l·nh tô cña phong trµo d©n chñ - çch m¹ng trong nh÷ng n¨m 60 thÕ kû XIX ë Nga. T¹p chÝ "Ng−êi ®−¬ng thêi" do «ng biªn tËp lµ tiÕng nãi cña çc lùc l−îng çch m¹ng ë Nga. TsÐc-n−-sÐp-xki ®· c¨m phÉn v¹ch trÇn tÝnh chÊt n«ng n« cña cuéc "c¶i çch n«ng d©n" n¨m 1861, kªu gäi n«ng d©n khëi nghÜa. N¨m 1862 «ng bÞ chÝnh phñ Nga hoµng b¾t giam ë ph¸o ®µi Pª-t¬-r«-pa-vlèp-xcai-a trong gÇn hai n¨m, sau ®ã bÞ kÕt ¸n 7 n¨m khæ sai vµ bÞ ®µy biÖt xø ë Xi-bi-ri. TsÐc-n−-sÐp-xki bÞ ®µy h¬n 20 n¨m. Cho ®Õn cuèi ®êi, «ng vÉn lµ mét chiÕn sÜ h¨ng h¸i ®Êu tranh chèng sù bÊt c«ng trong x· héi, chèng l¹i mäi biÓu hiÖn cña sù ¸p bøc vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ.

TsÐc-n−-sÐp-xki ®· viÕt hµng lo¹t t¸c phÈm xuÊt s¾c trong lÜnh vùc kinh tÕ chÝnh trÞ häc, sö häc, ®¹o ®øc häc, mü häc. Nh÷ng t¸c phÈm phª b×nh v¨n häc cña «ng cã ¶nh h−ëng lín lao ®Õn sù ph¸t triÓn nÒn v¨n häc vµ nghÖ thuËt Nga. Cuèn tiÓu thuyÕt "Lµm g×?" cña TsÐc-n−-sÐp-xki ®· gi¸o dôc nhiÒu thÕ hÖ çch m¹ng ë Nga vµ n−íc ngoµi. ⎯ 334 - 335, 337.

Tsª-rª-va-nin, N. (LÝp-kin, Ph. A.) (1868 - 1938) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch, mét ng−êi theo chñ nghÜa thñ tiªu cùc ®oan. Céng t¸c víi çc b¸o chÝ cña ph¸i thñ tiªu; lµ mét trong sè 16 ng−êi men-sª-vÝch n¨m 1910 ®· ký vµo "Bøc th− ngá" vÒ viÖc thñ tiªu ®¶ng. Sau héi nghÞ chèng ®¶ng håi th¸ng T¸m 1912,

lµ ñy viªn cña trung t©m men-sª-vÝch (Ban tæ chøc). Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ kÎ theo chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. N¨m 1917, lµ mét trong nh÷ng ng−êi biªn tËp "B¸o c«ng nh©n", c¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ph¸i men-sª-vÝch, vµ lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng men-sª-vÝch. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. ⎯ 33, 118, 498.

Ts¬-khª-Ýt-dª, N. X. (1864 - 1926) ⎯ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i men-sª-vÝch. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh Ti-phlÝt t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV, cÇm ®Çu ®¶ng ®oµn men-sª-vÝch trong §u-ma IV. Lª- nin gäi Ts¬-khª-Ýt-dª lµ "ng−êi d©n chñ - x· héi gÇn ®¶ng", lµ kÎ ®· chøng tá trong §u-ma lµ "cã tµi bao che cho bän c¬ héi vµ phôc vô chóng". Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo ph¸i gi÷a. Trong thêi gian Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh l©m thêi cña §u-ma nhµ n−íc, lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc. Ts¬-khª-Ýt-dª lµ chñ tÞch cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n vµ binh sÜ Pª-t¬-r«-gr¸t, chñ tÞch Ban chÊp hµnh trung −¬ng çc X«-viÕt khãa I, ®· tÝch cùc ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ chñ tÞch Quèc héi lËp hiÕn Gru-di-a, tøc lµ chÝnh phñ men-sª-vÝch ph¶n çch m¹ng. N¨m 1921, sau khi thiÕt lËp ChÝnh quyÒn x«-viÕt ë Gru-di-a, y l−u vong sang Pa-ri. ⎯ 274, 418 - 422.

Tu-ra-ti (Turati), Phi-lÝp-p« (1857 - 1932) ⎯ nhµ ho¹t ®éng cña phong trµo c«ng nh©n ý, mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng x· héi chñ nghÜa ý (1892), thñ lÜnh çnh h÷u, c¶i l−¬ng trong ®¶ng Êy. N¨m 1896, ®−îc bÇu vµo nghÞ viÖn, ë ®ã Tu-ra-ti cÇm ®Çu nhãm nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa - c¶i l−¬ng. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch hîp t¸c giai cÊp gi÷a giai cÊp v« s¶n víi giai cÊp t− s¶n; trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, ®øng trªn lËp tr−êng ph¸i gi÷a. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. Sau khi §¶ng x· héi chñ nghÜa ý bÞ ph©n liÖt (1922), Tu-ra-ti ®øng ®Çu §¶ng x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt theo chñ nghÜa c¶i l−¬ng. N¨m 1926, Tu-ra-ti tõ n−íc ý ph¸t-xÝt l−u vong sang Ph¸p. ⎯ 523.

Tuèc-ghª-nÐp, I. X. (1818 - 1883) ⎯ nhµ v¨n Nga vÜ ®¹i, ®· cã c«ng lín trong viÖc ph¸t triÓn ng«n ng÷ v¨n häc Nga. Trong çc t¸c phÈm cña m×nh. Tuèc-ghª-nÐp ®· ph¶n ¸nh nh÷ng m©u thuÉn tiªu biÓu trong cuéc sèng cña x· héi Nga. ë Tuèc-ghª-nÐp, sù ph¶n


kh¸ng kÞch liÖt chÕ ®é n«ng n« ®· kÕt hîp víi nh÷ng yªu s¸ch tù do chñ nghÜa «n hßa. Theo Lª-nin, th× "Tuèc-ghª-nÐp ®· thiªn vÒ chÕ ®é lËp hiÕn qu©n chñ vµ quý téc «n hßa vµ ®· kh«ng −a chñ nghÜa d©n chñ mu-gÝch cña §«-br«-li-u-bèp vµ cña TsÐc-n−-sÐp- xki" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 36, tr. 253). ⎯ 335.

T−-sca (Tyszka), I-an (I-«-ghi-khª-x¬, Lª-«) (1867 - 1919) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo c«ng nh©n Ba-lan vµ §øc. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan (tõ n¨m 1900 lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba- lan vµ LÝt-va) vµ lµ ñy viªn Ban l·nh ®¹o trung −¬ng cña ®¶ng ®ã. TiÕn hµnh ®Êu tranh chèng chñ nghÜa xÐt l¹i trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, chèng chñ nghÜa d©n téc, ®ång thêi kiªn tr× ý kiÕn cho r»ng giai cÊp v« s¶n Nga vµ Ba-lan cÇn ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chung. TÝch cùc tham gia cuéc çch m¹ng 1905 - 1907. Tham gia c«ng t¸c cña §¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; t¹i ®¹i héi ®ã T−-sca ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ, T−-sca ®· lªn ¸n ph¸i thñ tiªu, nh−ng trong nhiÒu tr−êng hîp ®· gi÷ lËp tr−êng ®iÒu hßa ®èi víi ph¸i thñ tiªu. N¨m 1912, chèng l¹i çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha. V. I. Lª-nin ®· kÞch liÖt phª ph¸n ho¹t ®éng cña T−-sca trong thêi kú nµy. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, T−-sca ë §øc, tham gia ho¹t ®éng trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, ®øng trªn lËp tr−êng quèc tÕ chñ nghÜa; lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Trong nh÷ng n¨m 1916 - 1918 bÞ giam. Sau khi ®−îc tù do nhê cuéc Çch m¹ng th¸ng M−êi mét n¨m 1918, T−-sca tham gia vµo viÖc thµnh lËp §¶ng céng s¶n §øc vµ ®−îc bÇu lµm bÝ th− Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng. Th¸ng Ba 1919 bÞ b¾t vµ sau ®ã bÞ giÕt trong nhµ tï ë BÐc-lanh. ⎯ 6 - 7, 9, 10 - 11, 47, 497, 499, 500 - 505.

TxÐt-kin (Zetkin) Cla-ra (1857 - 1933) ⎯ nhµ ho¹t ®éng xuÊt s¾c cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ quèc tÕ, mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp §¶ng céng s¶n §øc, mét c©y bót cã tµi, mét diÔn gi¶ h¨ng h¸i vµ mét nhµ hïng biÖn. §øng trong çnh t¶ cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, TxÐt-kin ®· cïng víi R. Lóc-x¨m-bua, Ph. Mª-rinh vµ C. LiÕp-nÕch tÝch cùc tham gia cuéc ®Êu tranh chèng BÐc-stanh vµ nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa kh¸c. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, TxÐt-kin ®øng trªn lËp tr−êng cña chñ nghÜa

quèc tÕ çch m¹ng, chèng l¹i chñ nghÜa x· héi - s«-vanh. N¨m 1916 tham gia nhãm "Quèc tÕ", sau ®ã tham gia "Liªn minh Xp¸c-ta-cót". Tõ n¨m 1919 lµ ®¶ng viªn §¶ng céng s¶n §øc; ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng. T¹i §¹i héi III cña Quèc tÕ céng s¶n, ®−îc bÇu vµo Ban chÊp hµnh cña Quèc tÕ céng s¶n, l·nh ®¹o Ban th− ký phô n÷ quèc tÕ thuéc Quèc tÕ céng s¶n. Tõ n¨m 1924 lµ chñ tÞch vÜnh viÔn cña Ban chÊp hµnh cña Tæ chøc quèc tÕ trî gióp çc chiÕn sÜ çch m¹ng. ⎯ 46 - 47, 197 - 198.

Txª-®Ðc-bau-m¬, I-u, ¤. ⎯ xem M¸c-tèp, L.

Txª-®Ðc-bau-m¬, V. ¤. ⎯ xem Lª-vi-tx¬-ki, V. ¤.

Txª-®Ðc-bau-m¬, X. ¤. (£-gièp, V. ) (1879 - 1939) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, phÇn tö men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ kÎ tÝch cùc theo chñ nghÜa thñ tiªu, tham gia çc b¸o vµ t¹p chÝ cña nh÷ng ng−êi men- sª-vÝch - thñ tiªu, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh "nhãm khëi x−íng" cña ph¸i thñ tiªu ë Pª-tÐc-bua. Trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo ph¸i vÖ quèc. N¨m 1917 céng t¸c víi tê b¸o men-sª-vÝch "TiÕn lªn". ⎯ 78, 243, 409 - 413, 449 - 451, 530.

Txª-rª-tª-li ⎯ c«ng t−íc, thñ lÜnh quý téc, t¸c gi¶ b¶n b¸o ço vÒ lµng Ki-kna-va-lª-ti, mét lµng miÒn nói thuéc huyÖn Cu-tai-x¬, tr×nh bé tr−ëng Bé néi vô. ⎯ 421.

U

U-ru-xèp, X. §. (sinh n¨m 1862) ⎯ c«ng t−íc, ®¹i ®Þa chñ. N¨m 1903 vµ 1904, lµ thèng ®èc tØnh BÐt-xa-ra-bi-a. N¨m 1905 cã thêi gian lµm thø tr−ëng Bé néi vô trong néi çc VÝt-te. N¨m 1906, ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu cña tØnh Ca-lu-ga t¹i §u-ma nhµ n−íc I. §¶ng viªn §¶ng "c¶i çch d©n chñ" lµ ®¶ng h÷u h¬n §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, tõ th¸ng Ba ®Õn th¸ng S¸u, U-ru-xèp lµ thø tr−ëng Bé néi vô trong ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm viÖc t¹i ñy ban ®Æc biÖt nghiªn cøu d¶i dÞ th−êng tõ tÝnh cña vïng Cuèc-xc¬, trùc thuéc §oµn chñ tÞch Héi ®ång kinh tÕ quèc d©n tèi cao; tõ n¨m 1921 ®Õn n¨m 1929 lµm viÖc ë Ng©n hµng nhµ n−íc. ⎯ 124.


V

V¸c-xki, A-®«n-ph¬ (V¸c-s¸p-xki, A. X.) (1868 - 1937) ⎯ mét trong nh÷ng nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt vµ næi tiÕng cña phong trµo çch m¹ng Ba-lan. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc cña "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Ba-lan", tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan (tõ n¨m 1900 lµ §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va). §¹i biÓu §¹i héi IV (§¹i héi thèng nhÊt) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. Sau ®¹i héi, «ng tham gia Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga. T¹i §¹i héi V cña ®¶ng, «ng ®−îc bÇu lµm ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng. Trong nh÷ng n¨m 1909 - 1910, tham gia ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga lµ b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" Thêi kú ®ã V. I. Lª-nin ®· nhËn xÐt V¸c-xki lµ "mét nhµ tr−íc t¸c cã kinh nghiÖm, mét ng−êi m¸c- xÝt th«ng minh vµ mét ®ång chÝ tuyÖt vêi" (Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 5, t. 47, tr. 242). Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt, lµ ng−êi theo chñ nghÜa quèc tÕ. N¨m 1917, tham gia Ban l·nh ®¹o cña §¶ng d©n chñ - x· héi V−¬ng quèc Ba-lan vµ LÝt-va. Lµ mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp vµ lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n céng s¶n Ba-lan, ®−îc bÇu lµm ®¹i biÓu X©y-m¬ Ba-lan, lµ chñ tÞch ®¶ng ®oµn céng s¶n trong X©y-m¬. N¨m 1929 l−u vong sang Liªn-x«; nghiªn cøu lÞch sö phong trµo c«ng nh©n Ba-lan ë ViÖn M¸c - ¡ng-ghen - Lª-nin. ⎯ 274.

Vi-snÐp-xki, A. P. (sinh n¨m 1862) ⎯ ®Þa chñ, thµnh viªn "Liªn minh nh©n d©n Nga", ®¹i biÓu cña tØnh Cuèc-xc¬ t¹i §u-ma nhµ n−íc III vµ IV. ⎯ 147, 152.

Viªn ThÕ Kh¶i (1859 - 1916) ⎯ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Trung-quèc. N¨m 1898 tham gia phong trµo tù do chñ nghÜa, nh−ng Ýt l©u sau ®· ph¶n béi phong trµo ®ã. Lµm tæng ®èc S¬n-®«ng vµ thñ phñ TÕ-nam. Sau khi triÒu ®¹i M·n thanh sôp ®æ, nhê sù ñng hé cña ph¸i ph¶n ®éng ë trong n−íc vµ bän ®Õ quèc n−íc ngoµi, Viªn ThÕ Kh¶i trë thµnh tæng thèng Trung-quèc, thiÕt lËp chÕ ®é ®éc tµi qu©n sù ë trong n−íc. N¨m 1915, y thÊt b¹i trong m−u ®å tù phong lµm hoµng ®Õ. V. I. Lª-nin gäi Viªn ThÕ Kh¶i lµ "tªn phiªu l−u, tªn ph¶n béi vµ b¹n cña thÕ lùc ph¶n ®éng". ⎯ 206, 515, 519.

VÝt-te, X. I-u. (1849 - 1915) ⎯ nhµ ho¹t ®éng nhµ n−íc, ®¹i biÓu cho lîi Ých cña "chñ nghÜa ®Õ quèc phong kiÕn - qu©n phiÖt" cña n−íc Nga Nga hoµng; lµ ng−êi kiªn tr× ñng hé chÕ ®é chuyªn chÕ, chñ tr−¬ng duy tr× chÕ ®é qu©n chñ b»ng nh÷ng nh−îng bé kh«ng ®¸ng kÓ cho giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa vµ b»ng nh÷ng hµnh ®éng ®µn ¸p tµn b¹o ®èi víi nh©n d©n; lµ mét trong nh÷ng kÎ tæ chøc viÖc ®µn ¸p cuéc çch m¹ng 1905 - 1907. Khi lµm bé tr−ëng Bé giao th«ng (th¸ng Hai - th¸ng T¸m 1892), bé tr−ëng Bé tµi chÝnh (1892 - 1903), chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng (th¸ng M−êi 1905 - th¸ng T− 1906), VÝt-te ¸p dông çc biÖn ph¸p cña m×nh trong lÜnh vùc tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ quan, trong viÖc x©y dùng ®−êng s¾t, ban hµnh luËt c«ng x−ëng, hÕt søc khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t− t− b¶n cña n−íc ngoµi, do ®ã y ®· gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë Nga vµ t¨ng thªm sù phô thuéc cña n−íc Nga vµo çc c−êng quèc ®Õ quèc. V. I. Lª-nin ®· nhËn xÐt VÝt-te lµ "bé tr−ëng mèi l¸i", lµ "tay sai cña së giao dÞch". ⎯ 123 - 127, 130 - 133.

V«-®«-v«-dèp, V. V. (1864 - 1933) ⎯ nhµ chÝnh luËn thuéc khuynh h−íng d©n tóy - tù do chñ nghÜa. Tõ n¨m 1904 lµ ñy viªn ban biªn tËp b¸o "§êi sèng chóng ta"; n¨m 1906 céng t¸c víi tê b¸o "§ång chÝ" cña bän d©n chñ - lËp hiÕn çnh t¶, trong thêi kú vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc II, ®· ng¶ theo ph¸i lao ®éng. N¨m 1912 viÕt bµi cho t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t"; céng t¸c víi t¹p chÝ nµy gåm cã §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, §¶ng lao ®éng "x· héi chñ nghÜa nh©n d©n" vµ ph¸i men-sª-vÝch-thñ tiªu. N¨m 1917 V«-®«-v«-dèp tham gia ban biªn tËp t¹p chÝ "DÜ v·ng", céng t¸c víi tê b¸o t− s¶n - tù do chñ nghÜa "Ban ngµy". Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi. N¨m 1926 l−u vong ra n−íc ngoµi. ⎯ 311 - 317, 319, 321, 344 - 353.

V«-r«-nin, X. A. (1880 - 1915) ⎯ c«ng nh©n, ®¹i biÓu cña tØnh Vla- ®i-mia t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, ®i theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Céng t¸c víi tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p "Ng«i sao". ⎯ 274.

V«i-l«-sni-cèp, A. A. (1877 - 1930) ⎯ ®¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc III, ®¹i biÓu cña d©n C«-d¾c trong ®éi qu©n C«-d¾c vïng Da-bai- can; tham gia ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi, ®i theo ph¸i b«n-sª-vÝch. V«i-l«-sni-cèp bÞ chñ tÞch §u-ma kh«ng cho dù 15 phiªn häp v× nh÷ng lêi ph¸t biÓu cña «ng vÒ b¶n ®iÒu lÖ chÕ ®é qu©n dÞch. N¨m 1911 - 1912, céng t¸c víi çc tê b¸o b«n-sª-vÝch "Ng«i


sao" vµ "Sù thËt". Tõ n¨m 1913, lµ chñ nhiÖm ban l·nh ®¹o Liªn hiÖp hîp t¸c x· tØnh Da-bai-can. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµm c«ng t¸c kinh tÕ ë N«-v«-xi-biÕc-xc¬, Xa-ra-tèp, Ca-dan vµ M¸t-xc¬-va. ⎯ 29, 274, 292, 296, 416 - 417, 423 - 427.

V«n-xki, X. (X«-c«-lèp, A. V., X. V.) (sinh n¨m 1880) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi. Sau §¹i héi II cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®i theo ph¸i b«n-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng thèng trÞ vµ cã cao trµo çch m¹ng míi, lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i triÖu håi, tham gia tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña çc tr−êng cã tÝnh chÊt bÌ ph¸i ë Ca-pri vµ ë B«-l«-nh¬ (ý), tham gia nhãm "TiÕn lªn" chèng ®¶ng. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµm viÖc trong ban qu©n sù cña X«-viÕt Pª- t¬-r«-gr¸t. Cã th¸i ®é thï ®Þch víi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi; l−u vong ra n−íc ngoµi, nh−ng ch¼ng bao l©u sau l¹i trë vÒ n−íc Nga x«-viÕt. Lµm viÖc trong hîp t¸c x· nghÒ rõng, trong ñy ban kÕ ho¹ch nhµ n−íc vµ trong Bé d©n ñy th−¬ng nghiÖp. Tõ n¨m 1927 lµm c«ng t¸c v¨n häc. ⎯ 12, 40.

X

X. V. ⎯ xem V«n-xki, X.

Xa-d«-nèp, N. §. (sinh n¨m 1858) ⎯ ®Þa chñ. Trong nh÷ng n¨m 1898- 1905 lµ thñ lÜnh quý téc huyÖn vµ tØnh. §¹i biÓu cña tØnh Ca-dan t¹i §u-ma nhµ n−íc III. ⎯ 70.

XÐc-n« - X«-l«-vi-ª-vÝch A. A. (1838 - 1869) ⎯ nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña phong trµo d©n chñ - çch m¹ng trong nh÷ng n¨m 60. Lµ mét trong nh÷ng tæ chøc héi bÝ mËt "Ruéng ®Êt vµ tù do". N¨m 1862 l−u vong ra n−íc ngoµi. T¸c gi¶ cña bµi v¨n c«ng kÝch gay g¾t nhan ®Ò "ViÖc nhµ chóng ta", nh»m chèng l¹i nh÷ng sù dao ®éng cã tÝnh chÊt tù do chñ nghÜa cña GhÐc-txen. Tõ n¨m 1867 lµ thµnh viªn chi bé Gi¬-ne-v¬ cña Quèc tÕ I. ⎯ 334.

Xª-vª-ri-a-nin, A. (B−-cèp, A. N.) (1860 - 1919) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn, vÒ häc vÊn lµ kü s− c«ng nghÖ. Tõ n¨m 1889 ®Õn n¨m 1906 lµm thanh tra c«ng x−ëng. C«ng t¸c víi çc c¬ quan ng«n luËn t− s¶n - tù do chñ nghÜa nh−: "Tin tøc n−íc Nga" "Lêi nãi n−íc Nga", "TruyÒn tin ch©u ¢u", v. v.. T¸c gi¶ cña çc cuèn s¸ch: "M−êi n¨m thùc tËp", "Gi÷a nh÷ng çnh ®ång ®Êt ®en", "LuËt c«ng x−ëng vµ sù ph¸t triÓn cña nã ë Nga". ⎯ 408 - 409, 435, 450.

Xi-®«-rèp, A. P. ⎯ xem Pª-t¬-rèp, A.

XmiÕc-nèp, E. ⎯ xem Gu-rª-vÝch, E. L.

X«-c«-lèp, A. V. ⎯ xem V«n-xki, X.

Xta-kh«-vÝch, M. A. (1861 - 1923) ⎯ ®Þa chñ, trong nh÷ng n¨m 1895 - 1907 lµ thñ lÜnh quý téc tØnh ¤-ri-«n, ®· ®ãng vai trß næi bËt trong phong trµo héi ®ång ®Þa ph−¬ng. Tho¹t ®Çu ®i theo §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, vÒ sau lµ mét trong nh÷ng ng−êi tæ chøc §¶ng th¸ng M−êi. §¹i biÓu §u-ma nhµ n−íc I vµ II, thµnh viªn Héi ®ång nhµ n−íc. Sau Çch m¹ng d©n chñ - t− s¶n th¸ng Hai 1917, lµ thèng ®èc ë PhÇn-lan, sau ®ã lµm ®¹i diÖn cña ChÝnh phñ l©m thêi t− s¶n ë n−íc ngoµi. ⎯ 124.

Xt«-l−-pin, P. A. (1862 - 1911) ⎯ ng−êi ho¹t ®éng nhµ n−íc cña n−íc Nga Nga hoµng, ®¹i ®Þa chñ. Trong nh÷ng n¨m 1906 - 1911, lµ chñ tÞch Héi ®ång bé tr−ëng vµ bé tr−ëng Bé néi vô cña n−íc Nga. G¾n liÒn víi tªn tuæi cña y lµ mét thêi ph¶n ®éng chÝnh trÞ cùc kú tµn b¹o víi viÖc ¸p dông réng r·i ¸n tö h×nh nh»m ®Ì bÑp phong trµo çch m¹ng (thêi kú ph¶n ®éng Xt«-l−-pin 1907 - 1910). Xt«-l−-pin tiÕn hµnh c¶i çch ruéng ®Êt víi môc ®Ých t¹o ra tÇng líp cu-l¾c lµm chç dùa cho chÕ ®é chuyªn chÕ Nga hoµng ë n«ng th«n. Nh−ng y ®· bÞ thÊt b¹i trong m−u ®å cñng cè chÕ ®é chuyªn chÕ b»ng çch thùc hiÖn mét vµi c¶i çch tõ bªn trªn cã lîi cho giai cÊp t− s¶n vµ ®Þa chñ. N¨m 1911, Xt«-l−-pin bÞ mét ®¶ng viªn x· héi chñ nghÜa - çch m¹ng lµ B«-grèp giÕt chÕt ë Ki-Ðp. ⎯ 124, 126, 133, 134 - 135, 230, 424, 487 - 488, 494, 611.

Xt¬-ru-vª, P. B. (1870 - 1944) ⎯ nhµ kinh tÕ häc vµ nhµ chÝnh luËn t− s¶n, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn. Trong nh÷ng n¨m 90, lµ ®¹i biÓu næi tiÕng nhÊt cña "chñ nghÜa M¸c hîp ph¸p", ®· "bæ sung" vµ "phª ph¸n" häc thuyÕt kinh tÕ vµ triÕt häc cña C. M¸c, ra søc lµm cho chñ nghÜa M¸c vµ phong trµo c«ng nh©n thÝch øng víi lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n. Xt¬- ru-vª lµ mét trong nh÷ng nhµ lý luËn vµ ng−êi tæ chøc cña "Héi liªn hiÖp gi¶i phãng" mét tæ chøc qu©n chñ - tù do chñ nghÜa (1903 - 1905) vµ lµ chñ biªn cña c¬ quan ng«n luËn bÊt hîp ph¸p cña "Héi liªn hiÖp" nµy lµ t¹p chÝ "Gi¶i phãng" (1902 - 1905). N¨m 1905, khi lËp ra §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn, y lµ ñy viªn Ban chÊp hµnh trung −¬ng ®¶ng ®ã. Lµ mét trong nh÷ng nhµ t− t−ëng cña chñ nghÜa ®Õ quèc Nga. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi, lµ kÎ thï ®iªn cuång cña ChÝnh quyÒn x«-viÕt, lµ thµnh viªn

826 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 827

cña chÝnh phñ ph¶n çch m¹ng cña Vran-ghen, sau ®ã lµ tªn b¹ch vÖ l−u vong. ⎯ 91, 105, 206, 217, 364, 450.

Xuèc-cèp, P. I. (1876 - 1946) ⎯ mét ng−êi d©n chñ - x· héi, ®¶ng viªn b«n-sª-vÝch, c«ng nh©n dÖt. §¹i biÓu cña tØnh C«-xt¬-r«-ma t¹i §u-ma nhµ n−íc III. Céng t¸c víi tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p "Ng«i sao" xuÊt b¶n ë Pª-tÐc-bua. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi lµm viÖc trong nhiÒu c¬ quan x«-viÕt. ⎯ 274.

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin

(Th¸ng Ch¹p 1911 - th¸ng B¶y 1912)

1 9 1 1

Th¸ng Ch¹p 1911 - Th¸ng B¶y 1912.

Lª-nin sèng ë Pa-ri, sau ®ã ®Õn th¸ng S¸u 1912 chuyÓn tíi ë Cra-cèp. Ng−êi l·nh ®¹o viÖc chuÈn bÞ vµ l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, biªn tËp b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, tæ chøc xuÊt b¶n tê b¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p "Sù thËt" vµ th−êng xuyªn l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña tê b¸o, chØ ®¹o ho¹t ®éng cña çc tæ chøc ®¶ng ë Nga, l·nh ®¹o vÒ mÆt t− t−ëng ®èi víi cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV.

8 (21) th¸ng Ch¹p. Çc bµi b¸o cña Lª-nin "KÕt thóc sù khñng ho¶ng trong ®¶ng", "VÒ nh÷ng khÈu hiÖu vµ vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c cña §¶ng d©n chñ - x· héi ë trong vµ ë ngoµi §u-ma", "Tay sai cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa", "Tõ trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«- l−-pin", "VÒ nh÷ng thñ ®o¹n ngo¹i giao cña T¬-rèt-xki vµ vÒ mét c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êi ñng hé ®¶ng" vµ bµi "Tæng kÕt tßa ¸n träng tµi cña nh÷ng "ng−êi gi÷ quü"" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 25.

10 (23) th¸ng Ch¹p. Bµi b¸o cña Lª-nin "Çi cò vµ çi míi" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 33.

28-1610

828 Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin 829

10 (23) th¸ng Ch¹p - 6 (19) th¸ng Giªng 1912.

Çc bµi b¸o cña Lª-nin d−íi ®Çu ®Ò chung"Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV"®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao" çc sè 33,34, 36 (1911) vµ sè 1 (1912).

ChËm nhÊt lµ 14 (27) th¸ng Ch¹p.

Lª-nin chuÈn bÞ cuéc Héi nghÞ cña çc nhãmb«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc, lµm ®Ò c−¬ngb¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ng, viÕt dùth¶o nghÞ quyÕt vÒ b¶n b¸o ço.

14 - 17 (27 - 30) th¸ng Ch¹p.

ë Pa-ri, Lª-nin l·nh ®¹o cuéc Héi nghÞ cñaçc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc.

14 (27) th¸ng Ch¹p. Lª-nin ®äc diÔn v¨n chµo mõng ®Ó khaim¹c héi nghÞ, ®äc b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong®¶ng.

15 (28) th¸ng Ch¹p. T¹i héi nghÞ, Lª-nin ph¸t biÓu trong çccuéc tranh luËn vµ ®äc lêi kÕt thóc sau khith¶o luËn b¶n b¸o ço cña m×nh.

16 - 17 (29 - 30) th¸ng Ch¹p.

Lª-nin tham gia çc cuéc tranh luËn nh»mth¶o ra mét v¨n b¶n nghÞ quyÕt hoµn thiÖnvÒ vÊn ®Ò t×nh h×nh trong ®¶ng. Theo ®ÒnghÞ cña Lª-nin, héi nghÞ bÇu ra Ban chÊphµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc vµ ñy nhiÖmcho ban nµy th¶o ra v¨n b¶n cuèi cïng cñab¶n ®iÒu lÖ vµ th«ng qua b¶n ®iÒu lÖ ®ã.

Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn trong cuéc th¶oluËn vÒ vÊn ®Ò ng−êi ®¹i diÖn cña Ban chÊphµnh Tæ chøc ë ngoµi n−íc tham gia banbiªn tËp tê "B¸o c«ng nh©n".

Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn trong çc buæi th¶oluËn vÒ vÊn ®Ò ñng hé Ban tæ chøc ë Ngavµ ñng hé héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng s¾p®−îc triÖu tËp. Héi nghÞ th«ng qua nghÞquyÕt do Lª-nin viÕt.

Lª-nin ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ bµn vÒ vÊn®Ò th¸i ®é cña çc ®¹i biÓu çc tæ chøc d©n chñ - x· héi cña çc d©n téc ®èi víiviÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng.

Nh÷ng vÊn ®Ò do Lª-nin ®−a ra ®· ®−îc ph¶n ¸nh trong nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga "VÒ sù v¾ng mÆt cña çc ®¹i biÓu çc trung t©m d©n téc t¹i héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng".

Tr−íc 17 (30) th¸ng Ch¹p.

ë Pª-tÐc-bua ph¸t hµnh sè 1 cña t¹p chÝ b«n-sª-vÝch hîp ph¸p "Gi¸o dôc", cã ®¨ng çc bµi b¸o cña Lª-nin: "Nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn ®éng bÇu cö" (phÇn kÕt thóc bµi b¸o ®¨ng trªn t¹p chÝ "Gi¸o dôc", sè 2, ph¸t hµnh th¸ng Giªng 1912), "B¾t ®Çu viÖc v¹ch trÇn nh÷ng cuéc ®µm ph¸n cña §¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi çc bé tr−ëng" vµ bµi "Ba ®iÒu chÊt vÊn".

Tr−íc 19 th¸ng Ch¹p (1 th¸ng Giªng 1912).

Trong th− göi ®i Lai-pxÝch cho I. A. Pi- ¸t-ni-tx¬-ki, Lª-nin ®−a ra dù kiÕn vÒ viÖc ®¹i biÓu cña M¸t-xc¬-va ®i dù Héi nghÞ ®¹i biÓu ë Pra-ha cã thÓ bÞ b¾t, yªu cÇu tæ chøc viÖc bÇu cö ®¹i biÓu kh¸c.

22 th¸ng Ch¹p (4 th¸ng Giªng 1912).

Bµi b¸o cña Lª-nin "N¹n ®ãi vµ §u-ma Tr¨m ®en" ®−îc ®¨ng trªn "B¸o c«ng nh©n", sè 7.

Cuèi n¨m. Lª-nin viÕt tãm t¾t b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ (hoµn c¶nh vµ n¬i ®äc th× kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh).

Th¸ng Ch¹p - tr−íc 5 (18) th¸ng Giªng 1912.

Lª-nin l·nh ®¹o viÖc chuÈn bÞ triÖu tËp Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra- ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

1 9 1 2

Tr−íc 5 (18) th¸ng Giªng.

Lª-nin nãi chuyÖn víi mét nhãm ®¹i biÓu tham dù Héi nghÞ Pra-ha.

5 - 17 (18 - 30) th¸ng Giªng.

Lª-nin l·nh ®¹o Héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga (Héi nghÞ Pra-ha) cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; chñ täa çc phiªn

28*


häp, ph¸t biÓu ý kiÕn vµi lÇn trong métngµy, viÕt çc dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ tÊtc¶ çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ch−¬ngtr×nh nghÞ sù, hiÖu ®Ýnh çc nghÞ quyÕt cñahéi nghÞ.

ChËm nhÊt lµ 5 (18) th¸ng Giªng.

Lª-nin nhËn xÐt b¶n dù th¶o nghÞ quyÕtvÒ c«ng t¸c cña Ban tæ chøc ë Nga phôtr¸ch viÖc triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu; viÕttãm t¾t bµi ph¸t biÓu vµ dù th¶o nghÞ quyÕtvÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ®¹i biÓu.

5 (18) th¸ng Giªng. T¹i buæi khai m¹c héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh thÈm quyÒncña héi nghÞ ®¹i biÓu.

5 vµ 6 (18 vµ 19) th¸ng Giªng.

Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ nh÷ng söa ®æitrong ®iÒu 1 cña b¶n dù th¶o nghÞ quyÕtvÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹ibiÓu.

Gi÷a 5 vµ 17 (18 vµ 30) th¸ng Giªng.

Lª-nin viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ chñ nghÜathñ tiªu vµ vÒ nhãm thñ tiªu; dù th¶o nghÞquyÕt ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu th«ng qua.

6, 7 vµ 10 (19, 20 vµ 23) th¸ng Giªng.

T¹i 5 phiªn häp cña héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-ninghi chÐp nh÷ng b¶n b¸o ço cña çc ®Þaph−¬ng.


Lª-nin tr×nh bµy b¶n b¸o ço "VÒ t×nh h×nhhiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng ".

7 (20) th¸ng Giªng. T¹i phiªn häp thø n¨m cña héi nghÞ ®¹ibiÓu, Lª-nin ph¸t biÓu vÒ c«ng t¸c cña C¬quan ng«n luËn trung −¬ng ⎯ b¸o "Ng−êid©n chñ - x· héi", vµ tr×nh bµy b¶n b¸o çovÒ ho¹t ®éng cña Côc quèc tÕ x· héi chñnghÜa; tr¶ lêi çc c©u hái cña çc ®¹i biÓuvµ ph¸t biÓu trong çc cuéc th¶o luËn nghÞquyÕt vÒ çc b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng.

T¹i phiªn häp thø s¸u cña héi nghÞ ®¹ibiÓu, Lª-nin hai lÇn ph¸t biÓu trong çc

cuéc th¶o luËn b¶n b¸o ço cña Ng−êi vÒ ho¹t ®éng cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa.

8 (21) th¸ng Giªng. T¹i phiªn häp thø t¸m cña héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin ph¸t biÓu trong çc cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò nhiÖm vô cña §¶ng d©n chñ - x· héi trong cuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi. B¶n dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò nµy, do Lª-nin viÕt, ®· ®−îc héi nghÞ ®¹i biÓu th«ng qua.


Theo sù ñy nhiÖm cña héi nghÞ, Lª-nin th¶o lêi chµo mõng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc nh©n dÞp ®¶ng ®ã giµnh ®−îc th¾ng lîi trong cuéc bÇu cö Quèc héi §øc. Lêi chµo mõng ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Vorwärts", sè 22, ra ngµy 27 th¸ng Giªng 1912.

10 (23) th¸ng Giªng. T¹i phiªn häp thø m−êi mét cña héi nghÞ, Lª-nin ph¸t biÓu ý kiÕn trong çc cuéc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò ho¹t ®éng cña ®¶ng ë ngoµi n−íc.


Lª-nin so¹n b¶n dù th¶o söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng.

11 (24) th¸ng Giªng. T¹i phiªn häp thø m−êi hai cña héi nghÞ, Lª-nin ph¸t biÓu vÒ vÊn ®Ò tæ chøc.

Lª-nin ®Ò xuÊt nh÷ng ®iÓm söa ®æi trong nghÞ quyÕt "VÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng".

Héi nghÞ ®¹i biÓu th«ng qua b¶n dù th¶o söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng, b¶n dù th¶o nµy do Lª-nin ®Ò nghÞ.

12 (25) th¸ng Giªng. Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng, do Lª-nin viÕt, ®−îc th«ng qua trong phiªn häp thø m−êi l¨m cña héi nghÞ ®¹i biÓu.


Héi nghÞ ®¹i biÓu Pra-ha bÇu Lª-nin vµo Ban chÊp hµnh trung −¬ng, vµo C¬ quan

« l Ë t ¬ µ lµ ® i biÓ


ng«n luËn trung −¬ng vµ lµm ®¹i biÓucña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ngnh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i Côc quèctÕ x· héi chñ nghÜa.


Lª-nin viÕt dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ "cuécvËn ®éng thØnh cÇu"".

17 (30) th¸ng Giªng. T¹i héi nghÞ ®¹i biÓu, Lª-nin ®äc lêi kÕtthóc héi nghÞ.

19 th¸ng Giªng (1 th¸ng Hai).

T¹i Lai-pxÝch, Lª-nin gÆp gì víi çc ®¹ibiÓu d©n chñ - x· héi trong §u-ma nhµn−íc III vµ th«ng b¸o cho hä biÕt vÒ çcnghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha.

Cuèi th¸ng Giªng. T¹i Lai-pxÝch, Lª-nin ®äc b¶n thuyÕt tr×nhvÒ L. N. T«n-xt«i.

Lª-nin tõ Lai-pxÝch ®Õn BÐc-lanh ®Ó nhËn sè tiÒn cña ®¶ng do nh÷ng "ng−êi gi÷ quü"tr−íc kia trao l¹i theo quyÕt nghÞ cña HéinghÞ ®¹i biÓu Pra-ha.

T¹i BÐc-lanh, Lª-nin nghØ l¹i ë nhµ V. V. A-®«-r¸t-xki; ®i xem ë nhµ h¸t kÞch R©y-g¸c-t«.

§Çu th¸ng Hai. T¹i Pa-ri, Lª-nin nãi chuyÖn víi A. V. Sèt-man tõ PhÇn-lan ®Õn, nãi chuyÖn vÒ çctæ chøc d©n chñ - x· héi PhÇn-lan.

19 th¸ng Hai (3 th¸ng Ba).

Bµi b¸o cña Lª-nin "Mét c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù dochñ nghÜa" ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 11.


Trong bøc th− (b»ng tiÕng Ph¸p) göi C. Huy -xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa,Lª-nin b¸o tin vÒ viÖc göi b¶n b¸o ço vÒHéi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn Nga cña §¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, vÒ ý muènc«ng bè b¶n b¸o ço trong th«ng tri cñaCôc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, th«ng b¸o vÒviÖc Ng−êi ®−îc bÇu lµm ®¹i diÖn cña §¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga t¹i Côcquèc tÕ x· héi chñ nghÜa.


Trong th− göi G. L. Sc¬-lèp-xki ë BÐc-n¬ (Thôy-sÜ), Lª-nin nãi vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®äc b¶n thuyÕt tr×nh vÒ kÕt qu¶ cña Héi nghÞ Pra-ha t¹i tÊt c¶ thµnh phè cña Thôy-sÜ, b¸o tin vÒ thµnh phÇn vµ tiÕn tr×nh ho¹t ®éng cña héi nghÞ ®¹i biÓu võa kÕt thóc, vÒ viÖc triÓn khai ë Nga c«ng t¸c giíi thiÖu víi çc tæ chøc ®¶ng nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu, vÒ viÖc ®o¹n tuyÖt víi ph¸i thñ tiªu, vÒ ý ®å cña ph¸i Bun vµ §¶ng d©n chñ - x· héi L¸t-vi-a muèn triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu cã ph¸i thñ tiªu tham gia, vÒ lËp tr−êng cña ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma.


Lª-nin viÕt th− cho G. L. Sc¬-lèp-xki ë BÐc-n¬ nh©n dÞp Ng−êi thuyÕt tr×nh vÒ Héi nghÞ Pra-ha; b¸o tin vÒ cuéc héi nghÞ cña ph¸i thñ tiªu häp ë Pa-ri vµ vÒ viÖc héi nghÞ ®ã ®· th«ng qua nghÞ quyÕt chèng l¹i çc quyÕt nghÞ cña Héi nghÞ Pra-ha, bµy tá lßng tin t−ëng r»ng kh«ng thÓ nµo cã sù thèng nhÊt trong ph¸i thñ tiªu.

Th¸ng Hai. Lª-nin hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch nhá "Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn Nga §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga n¨m 1912". Cuèn s¸ch nµy ®−îc ph¸t hµnh vµo th¸ng Hai 1912 ë Pa-ri, do Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga xuÊt b¶n.

Trong th− göi A. M. Goãc-ki ë ®¶o Ca-pri (ý), Lª-nin høa sÏ göi nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha; Ng−êi ®Ò nghÞ viÕt tê truyÒn ®¬n vÒ ngµy 1 th¸ng N¨m; th«ng b¸o vÒ nh÷ng khã kh¨n cña viÖc xuÊt b¶n b¸o "Ng«i sao".

Th¸ng Hai - th¸ng Ba. Trong th− göi A. M. Goãc-ki ë ®¶o Ca-pri, Lª-nin b¸o tin ®· göi cho «ng nh÷ng nghÞ quyÕt vÒ Héi nghÞ Pra-ha, nãi vÒ b¸o "Ng«i sao" vµ ®¸nh gi¸ rÊt cao "Nh÷ng chuyÖn


cæ tÝch" cña Goãc-ki ®¨ng trªn b¸o ®ã; nhËnxÐt vÒ b¸o "Sù nghiÖp sinh ®éng" thuécph¸i thñ tiªu, nhËn xÐt r»ng hµnh vi cñaN. A. R«-gi¬-cèp lµ hÕt søc xÊu.

Sau 2 (15) th¸ng Ba. Lª-nin viÕt bµi b¸o "Ph¶n ®èi sù thèng nhÊtvíi ph¸i thñ tiªu". Bµi b¸o nµy ®−îc ®¨nghåi th¸ng Ba 1912 trªn t¹p chÝ "Gi¸o dôc",sè 3 - 4.

4 (17) th¸ng Ba. Bµi b¸o cña Lª-nin "Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III" ®¨ng trªn b¸o "Ng«isao", sè 14.

5 (18) th¸ng Ba. Bµi b¸o ço cña Lª-nin göi Côc quèc tÕx· héi chñ nghÜa nãi vÒ Héi nghÞ ®¹i biÓutoµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®−îc bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa C. Huy-xman göi ®Õn çc®¶ng x· héi chñ nghÜa kÌm theo th«ng trisè 4 ®Ó c«ng bè trªn b¸o chÝ cña ®¶ng.

§Çu th¸ng Ba. Lª-nin viÕt "C−¬ng lÜnh bÇu cö cña §¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". B¶n c−¬nglÜnh ®−îc in thµnh tê truyÒn ®¬n riªng vµoth¸ng Ba 1912 ë n−íc Nga vµ th¸ng T− ë n−íc ngoµi in d−íi h×nh thøc "Phô tr−¬ng"cho sè 26 b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi".

Gi÷a 9 (22) th¸ng Ba vµ 1 (14) th¸ng T−.

Lª-nin ghi chó, g¹ch d−íi, ®¸nh dÊu nh÷ngchç cÇn chó ý trong sè 8 b¸o "Sù nghiÖpsinh ®éng" mµ Ng−êi sö dông ®Ó viÕt bµib¸o "Mét sù biÖn hé tåi cho ®−êng lèichÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa".

11 (24) th¸ng Ba. Trong th− göi vÒ Xa-ra-tèp cho chÞ lµ An-na I-li-ni-ts¬-na U-li-a-n«-va - £-li-da-r«-va,Lª-nin viÕt vÒ cuéc ®Êu tranh cña çc nhãmchèng ®¶ng ë ngoµi n−íc chèng l¹i HéinghÞ Pra-ha cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng nghÞ quyÕt cña héinghÞ ®ã.

12 hoÆc 13 (25 hoÆc26) th¸ng Ba.

Lª-nin viÕt bµi: "H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn".

Trong bøc th− göi ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao", Lª-nin yªu cÇu göi ®Õn cho Ng−êi nh÷ng cuèn s¸ch nãi vÒ ®¹o luËt bÇu cö ngµy 3 (16) th¸ng S¸u 1907 vµ nh÷ng tµi liÖu kh¸c cÇn thiÕt cho viÖc biªn so¹n vµ hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch nhá "Sæ tay cña cö tri (LuËt bÇu cö ë n−íc ta)"; chØ thÞ cho ban biªn tËp tê b¸o kh«ng ®−îc th«ng qua bÊt cø c−¬ng lÜnh bÇu cö nµo, hái vÒ viÖc ph¸t hµnh tê b¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n, vÒ khu«n khæ cña tê b¸o, v. v..

13 (26) th¸ng Ba. Bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ vÊn ®Ò vÞ ®¹i biÓu T. ¤. Bª-l«-u-xèp rót khái ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma" ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 17.

Sau 13 (26) th¸ng Ba.

Lª-nin viÕt cuèn s¸ch nhá "T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "Vorwärts" vµ t×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga". Cuèn s¸ch nµy ®−îc ban biªn tËp C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ⎯ tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" ⎯ xuÊt b¶n thµnh cuèn s¸ch riªng ë Pa-ri n¨m 1912.

15 (28) th¸ng Ba. Trong bøc th− göi cho G. C. Oãc-®gi«- ni-kÝt-dª vµ çc thµnh viªn kh¸c trong Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë Ti-phlÝt, Lª-nin chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng nh÷ng mèi liªn hÖ cña çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph−¬ng víi trung t©m ë ngoµi n−íc; Ng−êi nãi lµ kh«ng nhËn ®−îc tin tøc vÒ çc b¸o ço ®· ®−îc tr×nh bµy nãi tíi kÕt qu¶ cña Héi nghÞ Pra-ha vµ kh«ng nhËn ®−îc çc nghÞ quyÕt cña çc ®Þa ph−¬ng nãi vÒ viÖc t¸n thµnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹i biÓu; Ng−êi ®ßi


hái çc tæ chøc ph¶i hÕt søc gÊp rót ®i®Õn çc ®Þa ph−¬ng ®Ó b¸o ço vÒ héi nghÞ®¹i biÓu; Ng−êi hái ®Õn viÖc xuÊt b¶n tê"Th«ng ço" vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu vµ "C−¬nglÜnh bÇu cö cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ë Nga, b¸o tin vÒ vÊn ®Ò tiÒnnong, vÒ cuéc ®Êu tranh ë ngoµi n−íc nh©nviÖc tiÕn hµnh héi nghÞ ®¹i biÓu; Ng−êiphÉn né v× bµi b¸o cã tÝnh chÊt vu khèngcña L. T¬-rèt-xki ®¨ng trªn b¸o "Vorwärts",sè 72 ra ngµy 26 th¸ng Ba 1912.

Lª-nin viÕt cho C. Huy-xman, bÝ th− Côcquèc tÕ x· héi chñ nghÜa, mét bøc th− (b»ngtiÕng Ph¸p) ngá lêi çm ¬n vÒ viÖc «ng ®·göi ®Õn b¶n nghÞ quyÕt cña héi nghÞ cñaph¸i thñ tiªu häp ë Pa-ri ngµy 12 th¸ngBa (lÞch míi) 1912, vµ b¸o tin r»ng HéinghÞ Pra-ha ®· lªn ¸n ph¸i thñ tiªu vµ çcnhãm kh¸c ë n−íc ngoµi ®ang ph¸ rèi ho¹t ®éng cña ®¶ng; Ng−êi b¸o cho Huy-xmanbiÕt vÒ m−u ®å cña ph¸i thñ tiªu ®Þnh triÖutËp héi nghÞ ®¹i biÓu riªng cña m×nh, vÒviÖc ch−a nhËn ®−îc th− tr¶ lêi cña G. V. Plª-kha-nèp vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt cña HéinghÞ Pra-ha ®· göi ®Õn cho «ng ta; Ng−êi®Ò nghÞ r»ng nÕu Côc quèc tÕ x· héi chñnghÜa nhËn ®−îc th− tr¶ lêi cña Plª-kha-nèp th× b¸o tin cho biÕt.

Gi÷a th¸ng Ba. Lª-nin viÕt th− göi cho ban biªn tËp b¸o"Ng«i sao" nãi vÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö cña§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

17 (30) th¸ng Ba. Nh÷ng bµi cña Lª-nin "N¹n ®ãi" vµ "N«ngd©n vµ cuéc bÇu cö §u-ma IV" ®−îc ®¨ngtrªn "B¸o c«ng nh©n", sè 8.

Gi÷a 21 vµ 26 th¸ng Ba (3 vµ 8 th¸ng T−).

Lª-nin ghi chó, g¹ch d−íi vµ ®¸nh dÊunh÷ng chç cÇn chó ý trªn b¸o "Sù nghiÖpsinh ®éng", sè 10, sè b¸o mµ Ng−êi sö dông ®Ó viÕt bµi "Khèi liªn minh cña nh÷ng

ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé vµ ý nghÜa cña khèi liªn minh ®ã".

23 th¸ng Ba (5 th¸ng T−).

Trong bøc th− (b»ng tiÕng Ph¸p) göi C. Huy-xman, bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, Lª-nin b¸o tin lµ ®· nhËn ®−îc b¶n th«ng tri sè 5 cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa; yªu cÇu göi ®Õn çc bÝ th− cña tÊt c¶ çc ®¶ng trong Quèc tÕ II b¶n tuyªn bè ph¶n kh¸ng chÝnh thøc cña ®¹i biÓu §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga trong Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa, ph¶n ®èi nh÷ng sù liªn hÖ trùc tiÕp cña çc nhãm ë ngoµi n−íc, kh«ng ®¹i diÖn cho ®¶ng, víi Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa.

Gi÷a 23 vµ 26 th¸ng Ba (5 vµ 8 th¸ng T−).

Lª-nin viÕt bµi "Khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé vµ ý nghÜa cña khèi liªn minh ®ã". Bµi nµy ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 23 ra ngµy 29 th¸ng Ba (11 th¸ng T−).

25 th¸ng Ba (7 th¸ng T−).

Trong th− göi vÒ Xa-ra-tèp cho mÑ lµ Ma- ri-a A-lÕch-xan-®rèp-na U-li-a-n«-va, Lª-nin b¸o cho mÑ biÕt ý ®Þnh cña m×nh muèn chuyÓn ®Õn ë vïng ngo¹i « Pa-ri trong mïa hÌ. ViÖc di chuyÓn nµy kh«ng thùc hiÖn ®−îc; th¸ng S¸u 1912 Lª-nin dêi ®Õn Cra- cèp.

Tr−íc 30 th¸ng Ba ( 12 th¸ng T−).

Lª-nin viÕt lêi tuyªn bè ph¶n kh¸ng göi cho bÝ th− Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa C. Huy-xman nh©n viÖc çc nhãm chèng ®¶ng ë ngoµi n−íc ph¸t biÓu chèng l¹i çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha.

Tuyªn bè cña Lª-nin ®−îc Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa göi tÊt c¶ çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ngµy 12 th¸ng T− kÌm theo th«ng tri sè 7 ®Ó c«ng bè trªn b¸o chÝ cña ®¶ng.


Th¸ng Ba. T¹i mét cuéc häp do Ban chÊp hµnh Tæchøc ë ngoµi n−íc tæ chøc ë Pa-ri, Lª-nin ph¸t biÓu vÒ kÕt qu¶ cña Héi nghÞ Pra-ha.

§Çu th¸ng T−. Trong th− göi vÒ Ti-phlÝt cho çc ñy viªnBé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnhtrung −¬ng, Lª-nin chØ râ sù cÇn thiÕtph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh ngoan c−êng vµth−êng xuyªn chèng ph¸i thñ tiªu ë ngoµin−íc, khuyªn nªn ®i ®Õn çc tæ chøc ®Þaph−¬ng vµ v¹ch trÇn bän thñ tiªu; khuyªnnªn cho in l¹i tÊt c¶ çc nghÞ quyÕt quanträng cña Héi nghÞ Pra-ha cña §¶ng c«ngnh©n d©n chñ - x· héi Nga thµnh truyÒn®¬n; nhÊn m¹nh r»ng viÖc xuÊt b¶n b¸o"Tin tøc" cÇn ph¶i lµm cùc kú thËn träng(viÖc xuÊt b¶n tê b¸o ®ã kh«ng thùc hiÖn®−îc).

1 (14) th¸ng T−. Bµi b¸o cña Lª-nin "Mét sù biÖn hé tåicho ®−êng lèi chÝnh trÞ c«ng nh©n tù dochñ nghÜa" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao",sè 24.

2 (15) th¸ng T−. ë Pa-ri, Lª-nin ®äc mét b¶n thuyÕt tr×nht¹i buæi d¹ héi kû niÖm A. I. GhÐc-txen.

3 (16) th¸ng T−. Bµi b¸o cña Lª-nin "Vßng bá phiÕu l¹i ën−íc Nga vµ nhiÖm vô cña giai cÊp c«ngnh©n" ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", sè 25.

Trong th− göi cho Ban chÊp hµnh ®¶ng béKi-Ðp cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, Lª-nin chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶icñng cè çc mèi liªn hÖ víi trung t©m b«n-sª-vÝch ë ngoµi n−íc, cÇn ph¶i thµnh lËpçc ban chÊp hµnh khu vùc (hay ®¬n gi¶nlµ çc nhãm nh÷ng ®¹i diÖn cã tÝn nhiÖm)cã liªn hÖ víi trung t©m; khuyªn nªn choin l¹i b¶n nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha vÒ cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV,còng nh− cho in thµnh tê truyÒn ®¬n riªng bµi b¸o cña Ng−êi nhan ®Ò "N«ng d©n vµ

cuéc bÇu cö §u-ma IV" ®¨ng trªn "B¸o c«ng nh©n", th«ng b¸o cho biÕt vÒ chiÕn dÞch vu khèng cña T¬-rèt-xki trong b¸o "Vorwärts" chèng l¹i Héi nghÞ Pra-ha vµ çc nghÞ quyÕt cña héi nghÞ Êy.

6 (19) th¸ng T−. Trong bøc th− (b»ng tiÕng Ph¸p) göi cho C. Huy-xman, Lª-nin ph¶n ®èi viÖc çc nhãm d©n chñ - x· héi Nga ë ngoµi n−íc kh«ng ®¹i diÖn cho ®¶ng, ®· trùc tiÕp giao thiÖp víi Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa nh»m môc ®Ých th«ng qua Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa ®Ó b¸o tin cho çc ®¶ng trong Quèc héi II biÕt vÒ nh÷ng sù bÊt ®ång trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga; Ng−êi tá th¸i ®é kh«ng t¸n thµnh ®Ò nghÞ cña Huy-xman muèn triÖu tËp mét héi nghÞ ®¹i biÓu "chung" cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

8 vµ 19 th¸ng T− (21 th¸ng T− vµ 2 th¸ng N¨m).

Bµi cña Lª-nin "Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao", çc sè 27 vµ 32.

"Tr−íc 9 (22) th¸ng T−.

Lª-nin hiÖu ®Ýnh cuèn s¸ch nhá "Sæ tay cña cö tri (LuËt bÇu cö ë n−íc ta)".

9 (22) th¸ng T−. Trong th− göi cho ban biªn tËp b¸o "Ng«i sao", Lª-nin b¸o tin vÒ viÖc ®· göi tµi liÖu ®Ó viÕt cuèn s¸ch nhá "Sæ tay cña cö tri" vµ ®Ò nghÞ cho in l¹i trong cuèn s¸ch nhá nµy ch−¬ng II vµ ch−¬ng III rót ra tõ bµi "Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV" cña Ng−êi; khuyªn nªn in cuèn s¸ch nhá ®ã nh− thÕ nµo; Ng−êi chØ râ r»ng cÇn ph¶i ®Ëp l¹i nh÷ng sù ®¶ kÝch cña bän thñ tiªu, yªu cÇu göi ®Õn cho Ng−êi nh÷ng b¶n in thö bµi cña Plª-kha-nèp vµ yªu cÇu kh«ng ®Ó cho «ng ta cã çi ®Æc quyÒn viÕt bµi chèng l¹i héi nghÞ ®¹i biÓu cña ®¶ng trong khi ban biªn tËp cña tê b¸o hîp ph¸p kh«ng cã kh¶ n¨ng lªn tiÕng


b¶o vÖ héi nghÞ ®¹i biÓu, hái vÒ ngµy ph¸thµnh sè ®Çu b¸o "Sù thËt", khu«n khæ têb¸o vµ quy m« çc bµi b¸o cã thÓ göi ®Õn®Ó ®¨ng.

Tr−íc 22 th¸ng T− ( 5 th¸ng N¨m).

Lª-nin l·nh ®¹o viÖc tæ chøc xuÊt b¶n têb¸o b«n-sª-vÝch hîp ph¸p ra hµng ngµy "SùthËt". Sè b¸o ®Çu ph¸t hµnh ngµy 22 th¸ngT− (5 th¸ng N¨m).

22 th¸ng T− (5 th¸ng N¨m).

Trong bøc th− göi ®i BÐc-lanh cho V. A. Te-I-«-an-ni-xi-an, Lª-nin b¸o tin vÒ viÖcX. X. Xpan-®a-ri-an bÞ b¾t ë Ba-cu, yªucÇu tæ chøc viÖc gióp ®ì vËt chÊt cho Xpan-®a-ri-an vµ bè cña anh Êy.


Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "Cuéc vËn ®éngbÇu cö §u-ma IV vµ nh÷ng nhiÖm vô cña§¶ng d©n chñ - x· héi çch m¹ng", "Ph¸ithñ tiªu chèng l¹i ®¶ng" vµ bµi "Kû niÖm GhÐc-txen" ®Òu ®¨ng trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 26.


T¹i mét phiªn häp cña ph©n ban Pa-ri cñaTæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©nd©n chñ - x· héi Nga, Lª-nin tr×nh bµy b¶nb¸o ço vÒ vô th¶m s¸t ë Lª-na, vÒ nh÷ngcuéc b·i c«ng ë Nga vµ vÒ s¸ch l−îc cña®¶ng liªn quan ®Õn nh÷ng sù biÕn ®ã.

Th¸ng T− - th¸ng S¸u. T¸c phÈm cña Lª-nin "§iÒu tra vÒ çc tæchøc cña ®¹i t− b¶n" ®−îc ®¨ng trªn t¹pchÝ "Gi¸o dôc", çc sè 5 - 7.

6 (19) th¸ng N¨m. Bµi b¸o cña Lª-nin "Së h÷u ruéng ®Êt ëphÇn n−íc Nga thuéc ch©u ¢u" ®−îc ®¨ngtrªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 3.

8 vµ 9 (21 vµ 22) th¸ng N¨m.

Bµi b¸o cña Lª-nin "Ph¸i lao ®éng vµ ph¸id©n chñ c«ng nh©n" ®−îc ®¨ng trªn b¸o"Sù thËt", çc sè 13 vµ 14.

Sau 8 ( 21) th¸ng N¨m. Lª-nin ghi chó vµo cuèn s¸ch cña A. E. L«-xi-tx¬-ki "Sù tan r· cña c«ng x·" (XanhPª-tÐc-bua, 1912).

Tr−íc 10 (23) th¸ng N¨m.

Lª-nin ®i khái Pa-ri trong vµi ngµy.

10 (23) th¸ng N¨m. Bµi b¸o cña Lª-nin "Çc chÝnh ®¶ng ë Nga" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 5.

14 (27) vµ 20 th¸ng N¨m (2 th¸ng S¸u).

Lª-nin viÕt th− göi vÒ Xa-ra-tèp cho mÑ lµ bµ M. A. U-li-a-n«-va nãi lµ ®· nhËn ®−îc th− cña mÑ b¸o tin chÞ A. I. U-li- a-n«-va - £-li-da-r«-va vµ em g¸i M. I. U-li- a-n«-va bÞ b¾t; Ng−êi tá ý lo l¾ng ®Õn t×nh tr¹ng søc khoÎ cña mÑ Ma-ri-a A-lÕch- xan-®rèp-na ph¶i sèng mét m×nh sau khi hai con g¸i bÞ b¾t.

22 th¸ng N¨m (4 th¸ng S¸u).

Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë Nga"" vµ "Mét vµi ®iÓm tæng kÕt ®ît ®éng viªn tr−íc cuéc bÇu cö" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 6.

Tr−íc 24 th¸ng N¨m (6 th¸ng S¸u).

Lª-nin ghi chó trªn cuèn s¸ch cña B. N. Knhi- p«-vÝch "VÒ vÊn ®Ò vÒ sù kh¸c biÖt cña n«ng d©n Nga (Sù kh¸c biÖt trong lÜnh vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp)" (Xanh Pª-tÐc-bua, 1912); viÕt th− göi cho B. N. Knhi-p«-vÝch nãi vÒ cuèn s¸ch cña «ng ta.


Trong th− göi cho B. N. Knhi-p«-vÝch, Lª-nin b¸o tin vÒ sù thÊt l¹c bøc th− thø nhÊt cña Ng−êi nãi vÒ cuèn s¸ch cña Knhi- p«-vÝch "VÒ vÊn ®Ò vÒ sù kh¸c biÖt cña n«ng d©n Nga (Sù kh¸c biÖt trong lÜnh vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp)"; Ng−êi tr×nh bµy l¹i nh÷ng nhËn xÐt cña m×nh vÒ cuèn s¸ch ®ã.

Tr−íc 31 th¸ng N¨m (13 th¸ng S¸u).

Lª-nin so¹n dµn bµi cña b¶n thuyÕt tr×nh "Cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga".


T¹i mét cuéc häp ë héi tr−êng Alcazar do ph©n ban Pa-ri cña Tæ chøc ë ngoµi n−íc cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi


Nga tæ chøc, Lª-nin tr×nh bµy b¶n thuyÕttr×nh vÒ ®Ò tµi "Cao trµo çch m¹ng cñagiai cÊp v« s¶n Nga".

Bµi b¸o cña Lª-nin "B·i c«ng kinh tÕ vµb·i c«ng chÝnh trÞ" ®−îc ®¨ng trªn b¸o"Ng«i sao Nª-va", sè 10.

Mïa xu©n. ë Pa-ri, Lª-nin th−êng ®Õn th¨m V. C. Cuèc-na-tèp-xki, mét trong nh÷ng ng−êi m¸c-xÝt çch m¹ng Nga l·o thµnh nhÊt.

3 (16) th¸ng S¸u. Bµi b¸o cña Lª-nin "VÊn ®Ò di c−" ®−îc®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 11.

4 (17) th¸ng S¸u. Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "Cao trµo çch m¹ng", "KhÈu hiÖu cña Héi nghÞ ®¹i biÓutoµn Nga cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·héi Nga häp vµo th¸ng Giªng 1912 vµ phongtrµo th¸ng N¨m", "Ph¸i thñ tiªu chèng l¹ib·i c«ng çch m¹ng cña quÇn chóng", "Nh÷ng kÎ thèng nhÊt" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng−êid©n chñ - x· héi", sè 27.

Lª-nin tr×nh bµy t¹i Lai-pxÝch b¶n thuyÕttr×nh vÒ cao trµo çch m¹ng ë Nga.

10 (23) th¸ng S¸u. Bµi b¸o cña Lª-nin "VÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜacña cuéc luËn chiÕn gi÷a chóng ta vµ ph¸itù do" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 12.

Tr−íc 13 (26) th¸ng S¸u.

Lª-nin tõ Pa-ri chuyÓn ®Õn Cra-cèp ®ÓthiÕt lËp mèi liªn hÖ chÆt chÏ h¬n víi n−ícNga, ®Ó t¨ng c−êng l·nh ®¹o ®¶ng ®oµnb«n-sª-vÝch ë §u-ma vµ l·nh ®¹o c«ng t¸ccña ban biªn tËp b¸o "Sù thËt".

17 (30) th¸ng S¸u. Bµi b¸o cña Lª-nin "Chñ nghÜa t− b¶n vµ"nghÞ viÖn"" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i saoNª-va", sè 13.

18 th¸ng S¸u (1 th¸ng B¶y).

Trong th− göi vÒ Xa-ra-tèp cho bµ M. A. U-li-a-n«-va, Lª-nin b¸o tin lµ ®· nhËn ®−îc h ñ bµ µ b¸ ®Þ hØ íi ñ × h

th− cña bµ vµ b¸o ®Þa chØ míi cña m×nh ë Cra-cèp: phè D¬-vª-gi-ne-tx¬, nhµ sè 218; Ng−êi ®Ò nghÞ göi cho biÕt ®Þa chØ cña §. I. U-li-a-nèp.

Gi÷a 19 vµ 26 th¸ng S¸u (2 vµ 9 th¸ng B¶y).

Trong th− göi cho ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", Lª-nin b¸o tin lµ ®· nhËn ®−îc b−u kiÖn víi tËp b¸o "Sù thËt" vµ "Ng«i sao Nª-va", yªu cÇu göi ®Õn cho çc sè b¸o "Ng«i sao" cßn thiÕu, nh÷ng cuèn s¸ch míi vµ çc tµi liÖu kh¸c, còng nh− tÊt c¶ çc Ên phÈm ®· xuÊt b¶n vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt, chØ ra nh÷ng chç cÈu th¶ trong viÖc in b¸o "Ng«i sao Nª-va".

Tr−íc 24 th¸ng S¸u (7 th¸ng B¶y).

Lª-nin viÕt th− cho L. B. Ca-mª-nÐp nãi vÒ viÖc thiÕt lËp sù liªn l¹c víi n−íc Nga.

24 th¸ng S¸u (7 th¸ng B¶y).

Bµi b¸o cña Lª-nin "Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª- va", sè 14.

Cuèi th¸ng S¸u. Lª-nin viÕt bµi "T×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga vµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾t cña ®¶ng". Bµi nµy ®¨ng ngµy 3 (16) th¸ng B¶y trªn b¸o "Gazeta Robot- nicza" ("B¸o c«ng nh©n"), sè 15 - 16.

Cuèi th¸ng S¸u - ®Çu th¸ng B¶y.

Lª-nin giao nhiÖm vô cho I. Ph. ¸c-m¨ng tham gia cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma nhµ n−íc IV ë Pª-tÐc-bua.

1 (14) th¸ng B¶y. Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua" vµ "So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª- va", sè 15.

6 (19) th¸ng B¶y. Trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt," Lª-nin yªu cÇu göi cho Ng−êi ®Òu ®Æn nh÷ng s¸ch vµ b¸o cÇn thiÕt cho c«ng t¸c; Ng−êi cho nh÷ng chØ thÞ vÒ viÖc tæ chøc trªn b¸o "Sù thËt" mét môc nãi vÒ tiÕn tr×nh bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV, v¹ch


trÇn çi chiÕn dÞch bØ æi cña T¬-rèt-xkichèng l¹i b¸o "Sù thËt".

Gi÷a 6 vµ 28 th¸ng B¶y (19 th¸ng B¶y vµ 10 th¸ng T¸m).

Lª-nin ghi chó, g¹ch d−íi nh÷ng chç ®¸ngchó ý trong bµi bót ký cña R. M. Blan-c¬ (B.)®¨ng trong t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t",sè 27; Ng−êi phª ph¸n bµi bót ký ®ã trongbµi b¸o cña m×nh "Cuéc tiÕn c«ng cña ph¸itù do".

Tr−íc 11 (24) th¸ng B¶y.

Lª-nin viÕt nh÷ng bµi "Nh÷ng m−u kÕ nhá nhen (Tr¶ lêi Blan-c¬)" vµ "Nh÷ng hy vängkh«ng t¾t".

Tr−íc 11 ( 24) th¸ng B¶y.

Lª-nin viÕt bµi bót ký "Tr¶ lêi ph¸i thñtiªu" ®Ó ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", ®ßi háiban biªn tËp b¸o tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranhquyÕt liÖt h¬n n÷a víi ph¸i thñ tiªu trongcuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV.

11 (24) th¸ng B¶y. Trong bøc th− göi ban biªn tËp b¸o "Ng«isao Nª-va", Lª-nin phª b×nh ho¹t ®éng cñaçc ban biªn tËp "Sù thËt" vµ "Ng«i saoNª-va", chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnhcuéc bót chiÕn gay g¾t víi bän thñ tiªu,ph¶i chñ ®éng ®−a ra çc vÊn ®Ò; ®Ò nghÞthØnh tho¶ng cÇn tiÕn hµnh nh÷ng cuéchäp gi÷a ban biªn tËp víi çc céng t¸cviªn th−êng xuyªn cña b¸o.

11 hoÆc 12 (24 hoÆc 25) th¸ng B¶y.

Trong th− göi cho L. B. Ca-mª-nÐp, Lª-nintá râ sù phÉn né vÒ viÖc b¸o "TiÕng nãiNª-va" cña ph¸i thñ tiªu ®¨ng trªn sè 6mét tin cã tÝnh chÊt vu khèng nãi r»ng nh÷ngng−êi b«n-sª-vÝch tham dù mét cuéc häpchung víi ph¸i thñ tiªu bµn vÒ vÊn ®Ò thèngnhÊt trong cuéc vËn ®éng bÇu cö vµo §u-ma IV (hai ban biªn tËp b¸o "Ng«i saoNª-va" vµ b¸o "Sù thËt" ®· b¸c bá tin nµy);nªu râ nh÷ng mÆt cã lîi cña viÖc Ng−êichuyÓn chç ë tõ Pa-ri ®Õn Cra-cèp.

12 (25) th¸ng B¶y. Bµi b¸o cña Lª-nin "ë Thôy-sÜ" ®−îc ®¨ngtrªn b¸o "Sù thËt", sè 63.

12 - 14 (25 - 27) th¸ng B¶y.

Lª-nin viÕt bµi "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c"

15 (28) th¸ng B¶y. Bµi b¸o cña Lª-nin "Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tóy ë Trung-quèc" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 17.

Nh÷ng bµi b¸o cña Lª-nin "§¹i héi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý" vµ ""Tù do ng«n luËn" ë Nga" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 66.

15 hoÆc 16 (28 hoÆc 29) th¸ng B¶y.

Trong th− viÕt cho ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", Lª-nin b¸o tin lµ ®· göi bµi b¸o cña m×nh nhan ®Ò "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c" víi nh÷ng ®iÒu chØ dÉn çch thøc in bµi b¸o ®ã. Bµi b¸o nµy ®· ®−îc ®¨ng ngµy 29 vµ 31 th¸ng B¶y (11 vµ 13 th¸ng T¸m), ngµy 1 vµ 2 (14 vµ 15) th¸ng T¸m trªn b¸o "Sù thËt", çc sè 78, 79, 80 vµ 81.

17 (30) th¸ng B¶y. Lª-nin th¶o v¨n b¶n bøc th− cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga tr¶ lêi ®iÒu chÊt vÊn cña Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vÒ viÖc triÖu tËp cuéc héi nghÞ "çc trung t©m" cña ®¶ng, çc tæ chøc vµ phe ph¸i trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga nh»m môc ®Ých ®¹t tíi sù thèng nhÊt trong cuéc bÇu cö §u-ma IV. Bøc th− nµy lµ néi dung c¬ b¶n cña cuèn s¸ch nhá cña Lª-nin "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga".

Tr−íc 19 th¸ng B¶y ( 1 th¸ng T¸m).

Lª-nin viÕt çc bµi nãi vÒ ngµy 9 th¸ng M−êi mét (tr¶ lêi cña th«ng tÝn viªn) vµ "VÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö".

Trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt", Lª-nin b¸o tin lµ ®· göi bµi viÕt cña m×nh "VÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö", ®Æt ra nh÷ng ®iÒu kiÖn râ rµng ®Ò phßng ban biªn tËp söa ch÷a bµi ®ã; chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i b¶o vÖ


mét çch xøng ®¸ng ®Þa vÞ l·nh ®¹o cñab¸o "Sù thËt" trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i ph¸i thñ tiªu trong cuéc vËn ®éng bÇu cövµo §u-ma nhµ n−íc IV.

19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m).

Trong th− göi ban biªn tËp b¸o "Sù thËt"Lª-nin chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnhcuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng l¹i ph¸ithñ tiªu; hái vÒ bµi b¸o nãi vÒ ngµy 9 th¸ngM−êi mét vµ bµi "VÒ c−¬ng lÜnh bÇu cö"cña Ng−êi; yªu cÇu göi tr¶ l¹i cho çc t¸cgi¶ nh÷ng bµi b¸o mµ ban biªn tËp b¸c bávµ yªu cÇu göi ®Õn cho Ng−êi nh÷ng cétb¸o in thö cña tê "Ng«i sao" vµ "Sù thËt";Ng−êi hái vÒ kh¶ n¨ng ®¨ng bµi b¸o b¸cbá lêi kªu gäi cña Ban l·nh ®¹o §¶ngd©n chñ - x· héi §øc göi çc nhãm, çc"phe ph¸i vµ trung t©m" ë ngoµi n−íc vÒviÖc triÖu tËp cuéc héi nghÞ bµn vÒ vÊn ®Ò "thèng nhÊt". Bµi viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy kh«ng®−îc ®¨ng trªn b¸o.

Trong th− viÕt cho A. M. Goãc-ki ë ®¶oCa-pri, Lª-nin v¹ch râ b¶n chÊt cuéc ®Êutranh t− t−ëng s©u s¾c trong hµng ngònh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi, th«ng b¸o vÒ cao trµo çch m¹ng ë Nga vµ vÒ viÖc®¶ng ®· tæ chøc ®−îc tê "Sù thËt", têb¸o hµng ngµy cña c«ng nh©n nhê cã çcnghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Pra-ha.


Trong th− göi cho ban biªn tËp b¸o "SùthËt", Lª-nin chØ râ sù cÇn thiÕt ph¶i "thæi bïng cuéc ®Êu tranh" chèng l¹i b¸o chÝ d©nchñ - lËp hiÕn tr−íc khi bÇu cö §u-ma IV, nhÊn m¹nh r»ng cuéc vËn ®éng bÇu cö ëPª-tÐc-bua ®· b¾t ®Çu mét çch cã kÕt qu¶,tê "Ng«i sao" vµ "Sù thËt" ®· chiÕm ®−îc®Þa vÞ l·nh ®¹o.

Bµi b¸o cña Lª-nin "Chñ nghÜa t− b¶n vµsù tiªu dïng cña nh©n d©n" ®−îc ®¨ng trªnb¸o "Sù thËt", sè 70.

22 vµ 29 th¸ng B¶y (4 vµ 11 th¸ng T¸m).

Bµi b¸o cña Lª-nin "P. B. ¸c-xen-rèt v¹ch mÆt ph¸i thñ tiªu nh− thÕ nµo" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Ng«i sao Nª-va", çc sè 18 vµ 19.


Bµi b¸o cña Lª-nin "Ph¸i tù do vµ giíi t¨ng l÷" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 74.


Bµi b¸o cña Lª-nin "§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 75.

Gi÷a 27 th¸ng B¶y vµ 26 th¸ng T¸m (9 th¸ng T¸m vµ 8 th¸ng ChÝn).

Lª-nin ghi chó vµ g¹ch d−íi nh÷ng chç cÇn chó ý trong çc bµi cña E. §. Cu-xc«- va vµ N. I. C«-rèp-ca ®¨ng trªn t¹p chÝ "Nhu cÇu sinh ho¹t", sè 30; trong bµi b¸o cña m×nh "Nãi chuyÖn vÒ "sù bµi xÝch nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn"", Lª-nin ®· phª ph¸n çc bµi nµy.


Bµi b¸o cña Lª-nin "Cuéc tiÕn c«ng cña ph¸i tù do" ®−îc ®¨ng trªn b¸o "Sù thËt", sè 77.

848 Môc lôc 849

Môc lôc

Lêi Nhµ xuÊt b¶n Lêi tùa............................................................................................ VII

1 9 1 1

KÕt thóc sù khñng ho¶ng trong ®¶ng ............... 1 - 14

VÒ nh÷ng khÈu hiÖu vµ vÒ viÖc tæ chøc c«ng t¸c cña ®¶ng d©n chñ - x· héi ë trongvµ ë ngoµi §u-ma ............................................................... 15 - 28

Tay sai cña giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa. 29 - 30

Tõ trong phe cña ®¶ng "c«ng nh©n" Xt«-l−-pin ................................................................................................. 31 - 38

VÒ nh÷ng thñ ®o¹n ngo¹i giao cña T¬-rèt-xki vµ vÒ mét c−¬ng lÜnh cña nh÷ng ng−êiñng hé ®¶ng.......................................................................... 39 - 45

Tæng kÕt tßa ¸n träng tµi cña nh÷ng"Ng−êi gi÷ quü" ..................................................................... 46 - 48

Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV. 49 - 74

I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c ....... 49

II. Vai trß cña çc ®¹i biÓu cö tri c«ng nh©n trong cuécvËn ®éng bÇu cö ......................................................... 55

III. N«ng d©n vµ ®¹i biÓu cö tri n«ng d©n trong cuécvËn ®éng bÇu cö ............................................................. 64

IV. Nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ thùc tiÔn cuéc bÇu cö§u-ma III.......................................................................... 70

Çi cò vµ çi míi .................................................................. 75 - 80

* Héi nghÞ cña çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµin−íc. 14 - 17 (27- 30) th¸ng Ch¹p 1911 .................................. 81 - 88

*1. Dù th¶o nghÞ quyÕt sau khi th¶oluËn b¶n b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong®¶ng.............................................................................. 83

*2. §Ò nghÞ vÒ ®iÒu lÖ cña tæ chøc ëngoµi n−íc............................................................... 87

*3. NghÞ quyÕt vÒ ban tæ chøc ë ngaphô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu. 88

Nh÷ng vÊn ®Ò nguyªn t¾c cña cuéc vËn®éng bÇu cö............................................................................ 89 - 122

I ........................................................................................... 89 II ........................................................................................... 95 III ........................................................................................... 99 IV ........................................................................................... 102 V ........................................................................................... 108 VI ........................................................................................... 115 VII ........................................................................................... 119

b¾t ®Çu viÖc v¹ch trÇn nh÷ng cuéc ®µmph¸n cña ®¶ng d©n chñ - lËp hiÕn víi çcbé tr−ëng................................................................................. 123 - 133

Ba ®iÒu chÊt vÊn ................................................................. 134 - 150

N¹n ®ãi vµ §u-ma tr¨m ®en.......................................... 151 - 155

1 9 1 2

* Héi nghÞ ®¹i biÓu vi toµn nga (héi nghÞPra-ha) cña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x·héi NGa. 5 - 17 (18 - 30) th¸ng Giªng 1912........................ 157 - 201

* DÊu hoa thÞ chØ nh÷ng ®Çu ®Ò do ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x« ®Æt ra.

850 Môc lôc Môc lôc 851

*1. Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ viÖc x¸c ®ÞnhthÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu...................... 159

2. Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ t×nh h×nh hiÖnnay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng...................................... 161

*3. Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ nhiÖm vô cñanh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trongcuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi.......................... 164

*4. Dù th¶o nghÞ quyÕt vÒ chñ nghÜa thñtiªu vµ nhãm thñ tiªu ................................................. 167

*5. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña héi nghÞ ®¹ibiÓu............................................................................................ 170

VÒ Ban tæ chøc ë Nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ®¹i biÓu....................................................................................... 170

VÒ viÖc x¸c ®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹i biÓu ........... 170

VÒ sù v¾ng mÆt cña çc ®¹i biÓu çc trung t©m d©n téct¹i héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ®¶ng .............................................. 172

VÒ b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng............................................... 174

VÒ t×nh h×nh hiÖn nay vµ nhiÖm vô cña ®¶ng...................... 175

VÒ cuéc bÇu cö §u-ma nhµ n−íc IV...................................... 178

I ............................................................................. 178

II ............................................................................. 179

III ............................................................................. 181

VÒ ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma....................... 182

VÒ tÝnh chÊt vµ h×nh thøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng.......... 184

VÒ nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi trongcuéc ®Êu tranh chèng n¹n ®ãi................................................ 185

VÒ th¸i ®é ®èi víi dù luËt cña §u-ma vÒ viÖc nhµn−íc b¶o hiÓm cho c«ng nh©n ............................................... 188

I ............................................................................. 188

II ............................................................................. 190

VÒ "cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" ............................................... 192

VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãm thñ tiªu............................... 194

VÒ C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng ....................................... 196

VÒ "B¸o c«ng nh©n"................................................................. 196

VÒ b¸o "Sù thËt" ........................................................................ 196

Nh÷ng ®iÓm söa ®æi ®iÒu lÖ tæ chøc cña ®¶ng.................... 197

VÒ tµi s¶n ®ang ë trong tay ng−êi gi÷ quü cò vµ vÒ çcb¸o ço tµi chÝnh....................................................................... 197

VÒ "Héi ch÷ thËp ®á" ............................................................... 198

VÒ tæ chøc cña ®¶ng ë ngoµi n−íc......................................... 198

VÒ viÖc chÝnh phñ Nga tÊn c«ng Ba-t− ................................. 199

VÒ cuéc çch m¹ng Trung-quèc............................................. 200

VÒ chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ Nga hoµng ®èi víi PhÇn-lan 200

Chµo mõng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc............................... 201

Mét c¬ quan ng«n luËn theo ®−êng lèichÝnh trÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa.................... 202 - 207

Ph¶n ®èi sù thèng nhÊt víi ph¸i thñ tiªu. 208 - 215

Çc chÝnh ®¶ng trong 5 n¨m cña §u-ma III.......... 216 - 223

I ................................................................................ 216

II ................................................................................ 220

* B¸o ço göi côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜavÒ héi nghÞ ®¹i biÓu toµn nga cña ®¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ................................ 224 - 226

C−¬ng lÜnh bÇu cö cña ®¶ng c«ng nh©nd©n chñ - x· héi nga............................................................. 227 - 235

H·y ®Æt con bµi lªn mÆt bµn.......................................... 236 - 243

VÒ vÊn ®Ò vÞ ®¹i biÓu T. ¤. Bª-l«-u-xèp rót khái§¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma. 244 - 250


N¹n ®ãi............................................................................................ 251 - 253

N«ng d©n vµ cuéc bÇu cö §u-ma IV 254 - 257

T¸c gi¶ nÆc danh cña b¸o "VorwÄrts" Vµ t×nhh×nh trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héiNGa..................................................................................................... 259 - 275

Lêi tùa....................................................................................... 261

Th− göi Huy-xman, bÝ th− côc quèc tÕ x·Héi chñ nghÜa ........................................................................... 276 - 281

Khèi liªn minh cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - lËp hiÕn víi ph¸i tiÕn bé vµ ý nghÜa cñakhèi liªn minh ®ã.................................................................... 282 - 288

Mét sù biÖn hé tåi cho ®−êng lèi chÝnhtrÞ c«ng nh©n tù do chñ nghÜa ................................... 289 - 296

Vßng bá phiÕu l¹i ë n−íc Nga vµ nhiÖmvô cña giai cÊp c«ng nh©n .............................................. 297 - 304

Ph¸i tù do vµ ph¸i d©n chñ ............................................. 305 - 317

I ................................................................................................... 305

II .................................................................................................. 311

Cuéc vËn ®éng bÇu cö §u-ma IV vµ nh÷ng nhiÖm vô cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Çchm¹ng................................................................................................. 318 - 324

Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i ®¶ng ........................................ 325 - 328

Kû niÖm ghÐc-txen................................................................... 329 - 338

Së h÷u ruéng ®Êt ë phÇn n−íc nga thuécch©u ©u .......................................................................................... 339 - 343

Ph¸i lao ®éng vµ ph¸i d©n chñ c«ng nh©n ........ 344 - 353

I ................................................................................................... 344

II ................................................................................................... 347

III ................................................................................................... 350

Çc chÝnh ®¶ng ë nga......................................................... 354 - 369

§iÒu tra vÒ çc tæ chøc cña ®¹i t− b¶n .................. 370 - 390

I .................................................................................................. 370 II .................................................................................................. 374 III .................................................................................................. 376 IV .................................................................................................. 382 V .................................................................................................. 385 VI .................................................................................................. 388

Thùc chÊt "vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë nga" ....................... 391 - 396

Mét vµi ®iÓm tæng kÕt ®ît ®éng viªntr−íc cuéc bÇu cö................................................................. 397 - 403

B·i c«ng kinh tÕ vµ b·i c«ng chÝnh trÞ................... 404 - 413

VÊn ®Ò di c−................................................................................. 414 - 427

Cao trµo çch m¹ng ........................................................... 428 - 440

KhÈu hiÖu cña héi nghÞ ®¹i biÓu toµn ngacña ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Ngahäp vµo th¸ng Giªng 1912 vµ phong trµoth¸ng n¨m .................................................................................. 441 - 448

Ph¸i thñ tiªu chèng l¹i b·i c«ng çch m¹ngcña quÇn chóng .................................................................... 449 - 451

"Nh÷ng kÎ thèng nhÊt"...................................................... 452 - 457

VÒ tÝnh chÊt vµ ý nghÜa cña cuéc luËnchiÕn gi÷a chóng ta vµ ph¸i tù do............................ 458 - 467

Chñ nghÜa t− b¶n vµ "NghÞ viÖn" .................................. 468- 471

Cuéc bÇu cö vµ ph¸i ®èi lËp........................................... 472 - 477

ý nghÜa cuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua ............................... 478 - 485

So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tuý .............................................. 486 - 494

T×nh h×nh trong ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi nga vµ nh÷ng nhiÖm vô tr−íc m¾tcña ®¶ng ...................................................................................... 495 - 505

I .................................................................................................. 496 II .................................................................................................. 499 III .................................................................................................. 503


Tr¶ lêi ph¸i thñ tiªu.............................................................. 506 - 507

ë thôy-sÜ ........................................................................................ 508 - 511

Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tóyë trung-quèc ............................................................................ 512 - 520

§¹i héi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý 521 - 524

"Tù do ng«n luËn" ë nga ................................................... 525 - 526

P. B. ¸C-xen-rèt v¹ch mÆt ph¸i thñ tiªu nh−thÕ nµo .......................................................................................... 527 - 542

I ................................................................................................... 527

II ................................................................................................... 534

Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c............................................ 545 - 563

I ................................................................................................... 545

II ................................................................................................... 551

III ................................................................................................... 555

IV ................................................................................................... 560

VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong ®¶ng c«ngnh©n d©n chñ - x· héi Nga .............................................. 565 - 590

Göi Ban l·nh ®¹o §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ....................... 568

T×nh h×nh trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héiNga tõ th¸ng Giªng 1912 ...................................................... 569

Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga cho ®Õn nay vÉntrung lËp cã th¸i ®é nh− thÕ nµo ®èi víi çi gäi lµ Bantæ chøc ? ................................................................................... 570

§¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong §u-ma III .................... 574

Nh÷ng sè liÖu cã thÓ kiÓm tra chÝnh thøc ®−îc, vÒ¶nh h−ëng cña ph¸i thñ tiªu so víi ¶nh h−ëng cña®¶ng .......................................................................................... 576

Nh÷ng sè liÖu c«ng khai, cã thÓ kiÓm tra ®−îc, vÒnh÷ng mèi liªn hÖ gi÷a ph¸i thñ tiªu vµ gi÷a ®¶ng víiquÇn chóng c«ng nh©n ë Nga ............................................. 579

KÕt luËn .................................................................................... 583

T¸i bót cho cuèn "VÒ t×nh h×nh hiÖn nay trong §¶ngc«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga" ....................................... 588

* S¬ th¶o t¸i bót cho cuèn "vÒ t×nhh×nh hiÖn nay trong ®¶ng c«ng nh©nd©n chñ - x· héi Nga" ................................................ 591 - 594

Chñ nghÜa t− b¶n vµ sù tiªu dïng cña nh©nd©n ................................................................................................... 595 - 597

Ph¸i tù do vµ giíi t¨ng l÷ ............................................... 598 - 599

§¶ng d©n chñ - lËp hiÕn vµ ph¸i d©n chñ ............ 600 - 602

Cuéc tiÕn c«ng cña ph¸i tù do .................................... 603 - 605

Çc tµi liÖu chuÈn bÞ

* §Ò c−¬ng b¸o ço vÒ t×nh h×nh trong ®¶ngt¹i héi nghÞ çc nhãm b«n-sª-vÝch ë ngoµin−íc ................................................................................................ 609 - 610

* B¶n tãm t¾t b¸o ço vÒ t×nh h×nh chÝnhtrÞ ................................................................................................... 611 - 613

* Nh÷ng tµi liÖu vÒ héi nghÞ ®¹i biÓu VI toµn NGa (Héi nghÞ PRa-ha) cña ®¶ng c«ngnh©n d©n chñ - x· héi Nga ............................................. 614 - 621

*1. Dù th¶o nghÞ quyÕt "vÒ ban tæ chøcë nga phô tr¸ch triÖu tËp héi nghÞ ®¹i biÓu" ................................................................... 614

*2. B¶n tãm t¾t bµi ph¸t biÓu vÒ viÖc x¸c®Þnh thÈm quyÒn cña héi nghÞ ®¹ibiÓu ............................................................................. 615

*3. Dù th¶o nh÷ng ®iÒu söa ®æi ®iÒu lÖtæ chøc cña ®¶ng ............................................ 617

*4. Dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ tÝnh chÊt vµ h×nhthøc tæ chøc cña c«ng t¸c ®¶ng"......... 618

*5. Nh÷ng tµi liÖu thuéc nghÞ quyÕt vÒ"cuéc vËn ®éng thØnh cÇu" ................... 619

856 Môc lôc

* Dµn bµi b¶n thuyÕt tr×nh "cao trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n NGa" ..................................... 622- 623

Danh môc çc t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin cho ®Õn nay ch−at×m thÊy (Th¸ng Ch¹p 1911 - th¸ng B¶y 1912) ............................ 627 - 628

Danh môc çc b¸o chÝ vµ t¸c phÈm mµ V. I. Lª-nin ®· thamgia hiÖu ®Ýnh ..................................................................................... 629 - 630

Danh môc çc t¸c phÈm cã thÓ lµ cña V. I. Lª-nin ...................... 631

Chó thÝch ............................................................................................ 632 - 733

B¶n chØ dÉn çc s¸ch b¸o vµ tµi liÖu gèc mµ V. I. Lª-nin®· trÝch dÉn vµ nãi ®Õn .................................................................... 734 - 773

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi....................................................................... 774 - 826

Th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña V. I. Lª-nin ......................................... 827 - 847

Phô b¶n

B¶n th¶o dù th¶o nghÞ quyÕt "VÒ chñ nghÜa thñ tiªu vµ nhãmthñ tiªu" do V. I. Lª-nin viÕt. ⎯ Th¸ng Giªng 1912 .................... 168 - 169

Trang ®Çu b¶n th¶o cña V. I. Lª-nin "H·y ®Æt con bµilªn mÆt bµn". ⎯ Th¸ng Ba 1912 .................................................... 237

Th«ng b¸o vÒ buæi thuyÕt tr×nh cña V. I. Lª-nin "Cao trµoçch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n Nga". ⎯ 13 th¸ng S¸u 1912....... 429

Trang ®Çu b¸o "Ng«i sao Nª-va", sè 15, ngµy 1 th¸ng B¶y1912, trong ®ã cã ®¨ng çc bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "ý nghÜacuéc bÇu cö ë Pª-tÐc-bua" vµ "So s¸nh c−¬ng lÜnh ruéng®Êt cña Xt«-l−-pin vµ cña ph¸i d©n tóy" ....................................... 479

Trang ®Çu b¸o "Sù thËt", sè 80, ngµy 1 th¸ng T¸m 1912,trong ®ã cã ®¨ng phÇn tiÕp bµi b¸o cña V. I. Lª-nin "Tæng kÕt nöa n¨m c«ng t¸c" ...................................................................... 543

ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n

TrÞnh Thóc Huúnh

ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung

Hoµng Phong Hµ

Biªn tËp néi dung: PH¹M VIÖT

vµ Ban s¸ch NHµ N¦íC Vµ PH¸P LUËT

Tr×nh bµy kü, mü thuËt: §−êng Hång Mai

Tr×nh bµy b×a: Phïng Minh Trang

ChÕ b¶n vi tÝnh: HOµNG THÞ NGA

Söa b¶n in: Ban s¸ch nhµ n−íc vµ ph¸p luËt

§äc s¸ch mÉu: Ban s¸ch nhµ n−íc vµ ph¸p luËt

3 K2 M· sè

CTQG - 2005

In 1000 cuèn, khæ 14,5 x 20,5 cm, t¹i C«ng ty In & V¨n hãa phÈm GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè 159 - 37/CXB - QLXB cÊp ngµy 14 - 01 - 2005 In xong vµ nép l−u chiÓu th¸ng 11 n¨m 2005.

V.I. Lª-NintriÓn khai ho¹t ®éng cña ban ®ã, víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc ®¶ng...

Documents

Transcript of V.I. Lª-NintriÓn khai ho¹t ®éng cña ban ®ã, víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc ®¶ng...