แนวทางการพฒนาระบบสารสนเทศรองรบ การตรวจสอบยอนกลบของผลตภณฑเกษตร

(Traceability) ทรองรบ Thailand 4.0

1

ผศ.กฤษฎา บศรา หวหนาภาควชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง (สจล.)

ปจจบน -หวหนาภาควชาวทยาการคอมพวเตอร คณะวทยาศาสตร สจล. -กรรมการด าเนนงานดานเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร สจล. -ผทรงคณวฒ ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ - ผทรงคณวฒ ศนยภาษาและคอมพวเตอร สถาบนเทคโนโลยปทมวน -ทปรกษาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย

2

ผลงานทผานมา -รองผอ านวยการ ส านกบรการคอมพวเตอร สจล. -ผชวยอธการบด ดแลดานระบบสารสนเทศ สจล. -หวหนาโครงการ หนวยงานบรการวชาการเพอพฒนาและบรการ ระบบสารสนเทศเพอประโยชนสาธารณะ คณะวทยาศาสตร สจล. -หวหนาทมพฒนา ระบบสารสนเทศรองรบศนยชวยเหลอผประสบภยน าทวม พระจอมเกลาลาดกระบง 2554 สจล.

3

5

6

7

8

ระบบเกษตรอจฉรยะ (Smart Agriculture)

9

https://www.youtube.com/watch?v=kFLCvE7FxBk

10

11

Smart Agriculture การน าไอทมาใหกบอตสากรรมการปลกขาวเพอท าเหลาสาเก (Credit: http://www.eworldmag.com/?p=3313)

12

13

14

15

16

17

การประมวลผลแบบกลมเมฆ(cloud computing) เปนลกษณะของการท างานของผใชงานคอมพวเตอรผานอนเทอรเนต ทใหบรการใดบรการหนงกบผใช โดยผใหบรการจะแบงปนทรพยากรใหกบผตองการใชงานน น การประมวลผลแบบกลมเมฆ เปนลกษณะทพฒนาข นตอมาจากความคดและบรการของเวอรชวไลเซชนและเวบเซอรวส โดยผใชงานน นไมจ าเปนตองมความรในเชงเทคนคส าหรบตวพ นฐานการท างานน น

18

19

20

21

22

23

การตรวจสอบยอนกลบ ของผลตภณฑเกษตร (Traceability)

24

25

What is traceability? Also known as the ‘one-step-back-one-step-forward’ principle , traceability is the ability to identify the origin of food and feed ingredients and food sources, particularly when products are found to be faulty.

Credit : TRACEABILITY IN FOOD AND AGRICULTURAL PRODUCTS By International Trade Centre (ITC).

26

What is traceability? A traceability system allows an organization to document and/or to locate a product through the stages and operations involved in the manufacture, processing, distribution and handling of feed and food, from primary production to consumption.

27

Definition by ISO defines traceability as: “ability to follow the movement of a feed or food through specified stage(s) of production, processing and distribution”

28

ISO 22005:2007 comprehensively explains the principles and requirements for the design and implementation of a feed and food traceability system. This standard allows organizations operating at any step of the food chain to:

29

1. Trace the flow of materials (feed, food, their ingredients and packaging);

2. Identify necessary documentation and tracking for each stage of production; 3. Ensure adequate coordination between the different actors involved;

30

4. Improve communication among the involved parties, and most importantly; 5. Improve the appropriate use and reliability of information, effectiveness and productivity of the organization

31 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=kkBjz-QF8Dg

32 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=kkBjz-QF8Dg

33 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=kkBjz-QF8Dg

34 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=kkBjz-QF8Dg

35

36

37 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=k5eeVyN9rDE

38 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=k5eeVyN9rDE

39 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=XfwcGMu-eF8

40 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=iylz1005kZs

41

เครองมอส าคญ คอ การน าเทคโนโลยของ Radio Frequency Identification

(RFID) เปนระบบบงช อตโนมตดวยคลนแมเหลกไฟฟาทใชคลนความถวทยเปนพาหะในการสอสารขอมล ซงปจจบนถกน ามาใชอยางมากในภาคอตสาหกรรม กระบวนการผลต โลอจสตกส และ การบรหารคลงสนคา เปนตน สวนประกอบของ RFID ไดแก

1) แผนปายอเลกทรอนกส (Tag) ทมไมโครชปไวเกบขอมล และ 2) เครองอาน (Reader) ประกอบดวยภาครบ/สงสญญาณวทย

โดยมเสาอากาศเพอสอสารกบ Tag

42

2 Electronic Traceability System มาใชงาน เรมจากผใชงานจะท าการบนทกขอมลกจกรรมตางๆ ต งแตการผลตในฟารม การผลตในโรงงาน การสงออก และการควบคมคณภาพลงในระบบ ซงขอมลอาจจะไดมาจากการพมพขอมลเขาไป ทระบบโดยตรง หรอน าเขาขอมลทมการสงมาจาก RFID จากน นจงท าการตรวจสอบยอนกลบ

43

2 Electronic Traceability System (ตอ) มาใชงาน

ผใชงาน สามารถตรวจสอบทกระบวนการใดๆ ในสายการผลตได ท งตรวจสอบยอนกลบหรอตรวจสอบเขาไปขางหนาไดตลอดสายการผลต เชน ผใชเรมตรวจสอบจดท การสงออก โดยคนหาจากวนทสงออกและรหสลกคา จากน นจะแสดงผลการสอบยอนกลบของกจกรรมทเกยวของต งแตการสงออกยอนกลบไปถงฟารมทผลต รวมถงสามารถตรวจสอบผลการตรวจตรวจคณภาพดานตางๆ และบรรจภณฑ ทใชในการผลตดวย

44

ระบบสบคนยอนกลบ (Traceability) คออะไร ระบบทจดท าข นเพอใหผบรโภคเกดความมนใจในการซ อสนคา เพอการบรโภควาสนคาทซ อไมมสงปนเปอน มความปลอดภย โดยสามารถตรวจสอบเสนทางของอาหารน น ๆ ได และชวยลดความสญเสยในการเรยกคนสนคาของบรษทผผลต ใหเรยกคนไดอยางถกตอง แมนย า และรวดเรวในปรมาณทควรจะเปน ประกอบดวย กระบวนการทส าคญ 2 กระบวนการ คอ 1. การตดตาม (Following) 2. การสบคนยอนกลบ (Tracing)

45

1. การตดตาม (Following) คอ ระบบทจะสามารถตดตามไดวาสงทสนใจน น ไปอย ณ ทใด เชน ผผลตอาหารพบวาวตถดบในการผลตสนคาอาหารลอตหนงมปญหา แตสนคาไดถกสงไปจ าหนายเรยบรอยแลว ทางผผลตจงมความจ าเปนตองมการเรยกคนสนคาทผลตจากวตถดบลอต ทมปญหาคนมาท งหมด ผผลตตองตดตามเสนทางการผลต และการจดจ าหนาย เพอจะไดทราบวาสนคาทมปญหามการวางจ าหนายอยทใดบาง และสามารถเรยกคนสนคาไดอยางถกตอง การด าเนนการดงกลาว คอ การคนหาปลายทางของสนคานนเอง

46

2. การสบคนยอนกลบ (Tracing) คอ ความสามารถสบไดวาสนคาทมปญหาผลตข นเมอใด จากสายการผลตไหน และรบวตถดบมาจากแหลงไหน ฯลฯ เพอคนหาวาจดใดทกอใหเกดปญหา และจดทกอใหเกดปญหาไดผลตสนคาไปมากนอยเพยงใด และมขอมลรายละเอยดในข นตอนกรรมวธการผลตอยางไร เพอท าการตดตามสนคาคนไดอยางถกตอง การด าเนนการดงกลาว คอ การคนหาตนทางของสนคาเพอใชเปนขอมลในการหาปลายทางของสนคาตอไป

47

48

-เกบขอมลขาวเปลอกและขาวสาร (แหลงผลต)

-ตดต งอปกรณ RFID ใหกบโรงส

-ประยกตใชบารโคดบรรจภณฑ

-บนทกขอมลการผลตและจ าหนาย

-สามารถตรวจสอบถงแหลงทมาของสนคา

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63 Credit : https://www.youtube.com/watch?v=k5eeVyN9rDE

64

65

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

67

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

70

71

72

ขอบเขตการท างาน 1-จดเกบขอมลชมชน บานเรอน ครอบครวและสมาชกผพกอาศย 2-จดเกบขอมลการประกอบอาชพทางการเกษตรของแตละครอบครว (เนน การปลกขาว หรอ ไมผลยนตนทมการออกผลผลตเปนฤดกาล) และขอมลแหลงน าตางๆ 3-จดเกบสภาพแวดลอม และขอมลคณภาพปจจยในปจจบนของพ นท/แปลงพช ทางการเกษตร ไดแก ขอมลคณภาพดน ขอมลสภาพภมประเทศและอากาศทเอ อตอผลผลตทางการเกษตร เปนตน

73

4-จดเกบฐานขอมลเชงเวลา (Temporal Database) หรอ ฐานขอมลเชงพ นท (Spatial Database) ในแตละพ นทการเพาะปลก เพอใหสามารถตรวจสอบการเจรญเตบโตของพชตามวงจรชวตของพนธพชดงกลาวตามหลกวชาการ โดยอางองตามเวลาเรมเพาะปลก หรออายของพชยนตน 5-จดเกบพ นทการเพาะปลกโดยระบต าแหนงของแปลงปลก พชยนตน ดวย GPS โดยสามารถระบสายพนธของพช เพอน าไปสการท านาย/ประมาณการผลผลตทจะออกสตลาดพชผลทางการเกษตรในแตละชวงเวลา

74

6-สามารถคาดการณสงทจะเกดข นกบการเพาะปลกในแตละชวงวงจรชวตรายวน รายสปดาห รายเดอน รายป ตามสายพนธของพชทปลกโดยอางองตามขอมลหลกวชาการทางการเกษตร 7-สามารถสรางแผนทจ าลองโดยอางองจาก GPS และการถายรปประกอบ 8-สามารถเกบขอมลรปภาพเพอแสดงประวตการเจรญเตบโตและการเปลยนแปลง

75

9-สามารถน าขอมลผลผลตทเกดจากการประกอบอาชพในแตละครวเรอนในชมชน/หมบาน มาประกอบการวางแผนเพอบรหารจดการในแตชวงเวลา อยางเชน จ านวนผลตผลทางการเกษตร สภาวการณของการใชทรพยากร (น า) สถานการณการปองกนโรคระบาดพช เปนตน 10-พฒนาคลงขอมล (Data Warehouse) ของชมชน วสาหกจชมชน ทรองรบ การเชอมตอกบ ฐานขอมลปกต (OLTP : Online Transaction Processing) ขอมลทไดรบจาก Internet of Things (IoT) ขอมลทตยภม (Secondary Data) จากองคกรหรอหนวยงานตางๆผาน Web Services และขอมลขนาดใหญ (Big Data)

76

11- โดยการพฒนาระบบสารสนเทศท งหมด จะตองรองรบ 1) Supply Chain Management (SCM) 2) Logistic System (Transportation and Inventory) 3) ประยกตใช Internet of Things (IoT) 4) วเคราะหขอมล (Data) และสารสนเทศ (Information) โดยสรางเปนความร (Knowledge) ตามกระบวนการทางวทยาการขอมล (Data Science)

77

ระดบการมสวนรวม (Stakeholder Scale) 1- เฉพาะบคคล / สวน 2- กลมบคคล/ชมชน 3-วสาหกจชมชนทมเปาหมายชดเจน / สามารถน าไปสการเปนสงบงช ทางภมศาสตร (GI) 4- ประชารฐ (หนวยงานราชการสนบสนน) 5- ขบเคลอนโดยจงหวด / อ าเภอ / องคกร

78

การวางต าแหนงสนคา

1- ทวไป (Mass Product) 2- คดสรรมความนาเชอถอ (Brand Product) 3- สนคาทเปนสงบงช ทางภมศาสตร (GI : Geographical Indication)

79

ลกษณะการประกอบการ 1- ผลตเพอขายสง 2- ผลตเพอขายสง + ขายปลก 3- ผลตและขายแบบเปนเครอขายทสามารถสรางอ านาจการตอรอง เชน กลมเกษตรกร วสาหกจชมชน สหกรณ การสรางตลาดประมล การสราง Brand สวนตว 4- บรณาการกบธรกจอน อยางเชน การทองเทยว

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

102

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

การตรวจสอบยอนกลบของผลตภณฑเกษตร (Traceability)

105

http://www2.thaieurope.net ระบบการตรวจสอบยอนกลบ /

ใชเทคโนโลยการก าหนดรหสสากลและระบบสอสารการสงขอมล การตรวจสอบยอนกลบแบบอตโนมต ทสามารถตรวจสอบขอมลแหลงทมาของวตถดบ ทต งของโรงงาน วนทผลตสนคา วนหมดอาย วนสงสนคา และสามารถตรวจสอบแหลงทเปนตนเหตของการเกดปญหาขอสนคาเกษตรและอาหาร และรสาเหตอยางรวดเรว ท าใหเรยกคนสนคาเฉพาะทเกดปญหา ลดการสญเสยทางเศรษฐกจ สรางความนาเชอถอใหลกคา รวมถง ท าใหสนคาเกษตรและอาหารของไทยสามารถแขงขนในตลาดโลก อกท ง สรางความเชอมนใหกบประเทศผน าเขา

106

107

ข นตอนและกระบวนการ ของระบบการตรวจสอบยอนกลบของผลตภณฑอาหารสด Farm – เรมจากการบนทกขอมลกจกรรมภายในแปลงผลต ดวยการเรมตนจากการลงทะเบยนแปลง ลงทะเบยนเกษตรกรผผลต วตถดบทใชในการผลต เชน การเพาะปลกโดยใชเมลดพนธ หรอตนพนธ กจกรรมตางๆ ในการผลต อาท การใชปย (อนทรยและอนนทรย) แหลงน าและวธการใช การใชสารเคมตางๆ วธการใชเครองมอทใชในการเกบรกษา ตลอดจนการปฏบตหลงการใช ซงทกกจกรรมทเกษตรกรปฏบต จะตองถกบนทกลงในระบบ

108

Production – หลงจากการเกบเกยว จะนาผลตผลวตถดบไปสงทจดรวบรวมวตถดบทเกษตรกรเปนสมาชกอย -บรษทผรบซ อหรอบรษทผสงออกจะชงน าหนกและคดแยกเกรด และจดเรยง ในตระกราตามเกรดของวตถดบ แลวจงนาสงโรงงาน -เมอโรงงานไดรบวตถดบ จะมการตรวจสอบน าหนกและบนทกการรบวตถดบ จากน นจะนาไปเขาหองเยนเพอรอการผลต ในกระบวนการผลต จะเรมจากการคด ตดแตงวตถดบ และบรรจในภาชนะ เชน ถง ถาด มด และบรรจลงกลองตามคาสงซ อของลกคาแตละราย ในกระบวนการน ขอมลสาคญตางๆ จะถกบนทกไวในระบบตรวจสอบยอนกลบ

109

Quality Control – ในระหวางการผลต เจาหนาทฝายควบคมคณภาพจะตรวจสอบเพอหาสารพษตกคาง รวมท งเช อจลนทรย ท งทเปนวตถดบในกระบวนการผลตและทผลตเปนสนคาเรยบรอยแลว โดยมการสมตรวจตามวธการและหองปฏบตการทดลองทเปนมาตรฐาน พรอมกบน าผลการตรวจสอบบนทกลงในระบบเพอตรวจสอบยอนกลบ เพอใหมนใจไดวา สนคาทสงออกปลอดจากสารพษตกคางและเช อจลนทรย ทเปนอนตรายตอผบรโภค

110

Shipment – ในแตละคร งของการสงออกจะมการบนทกวนทสงออก เลขทใบน าสงสนคา ชอลกคา ประเภทสนคา วนทผลตสนคา และจ านวนทสงออก เพอใหสามารถตรวจสอบผซ อปลายทางได

111

เครองมอส าคญ คอ การน าเทคโนโลยของ Radio Frequency Identification

(RFID) เปนระบบบงช อตโนมตดวยคลนแมเหลกไฟฟาทใชคลนความถวทยเปนพาหะในการสอสารขอมล ซงปจจบนถกน ามาใชอยางมากในภาคอตสาหกรรม กระบวนการผลต โลอจสตกส และ การบรหารคลงสนคา เปนตน สวนประกอบของ RFID ไดแก

1) แผนปายอเลกทรอนกส (Tag) ทมไมโครชปไวเกบขอมล และ 2) เครองอาน (Reader) ประกอบดวยภาครบ/สงสญญาณวทย

โดยมเสาอากาศเพอสอสารกบ Tag

112

2 Electronic Traceability System มาใชงาน เรมจากผใชงานจะท าการบนทกขอมลกจกรรมตางๆ ต งแตการผลตในฟารม การผลตในโรงงาน การสงออก และการควบคมคณภาพลงในระบบ ซงขอมลอาจจะไดมาจากการพมพขอมลเขาไป ทระบบโดยตรง หรอน าเขาขอมลทมการสงมาจาก RFID จากน นจงท าการตรวจสอบยอนกลบ

113

2 Electronic Traceability System (ตอ) มาใชงาน ผใชงานสามารถตรวจสอบทกระบวนการใดๆ ในสายการผลตได โดยสามารถตรวจสอบยอนกลบหรอตรวจสอบเขาไปขางหนาไดตลอดสายการผลต ดงตวอยางเชน ผใชเรมตรวจสอบจดท การสงออก โดยคนหาจากวนทสงออกและรหสลกคา จากน น ระบบจะท าการคนหาขอมลตามเงอนไขดงกลาว โดยจะแสดงผลการสอบยอนกลบของกจกรรมทเกยวของต งแตการสงออกยอนกลบไปถงฟารมทผลต รวมถงสามารถตรวจสอบผลการตรวจตรวจคณภาพดานตางๆ และบรรจภณฑ ทใชในการผลตดวย

114

http://www2.thaieurope.net/ระบบการตรวจสอบยอนกลบ/