Touwerk – knope, slae en Touwerk – knope, slae en vaswoele vaswoele

GARSVALLEI

VERKENNER-SPESIALISASIE

2007

Agtergrond1) Geskiedenis van toue: Afrika & Sjina 500 000 jaar gelede veseltou gebruik by jaggereedskap,

Egiptenare 3000VC in skeepsbou (ook hare en vel gebruik)2) Tipes koord

a) Natuurlike-sisal, manila (wilde piesang), hemp, vlas, katoenb) Sintetiese-nylon (sterktste), polipropeleen (dryf op water), poliëteleen, poliëster, ander (kevlar)

3) Onderdele van natuurlike toue: (sien skets)a) Vesels (fibre) gedraai om b) Garing (thread) te vorm weer gedraai om c) Stringe (strands) te vorm en weer gedraai om d) Tou (rope) te vorm

4) Benaminge by tou: (sien sketse) a) werkende deel b) staande deel c) lus (bight) d) oog (eye)

5) Toue word gedraai of gebrei/gevleg6) Nadele van natuurlike tou: swakker, verrot, krimp as nat word, son (UV) benadeel, ook chemikalieë, sny maklik.7) Voordele van natuurlike tou: Lig, maklik hanteerbaar8) Versorging van toue

a) Besetting (whipping)b) Berging en oprolc) Sterkte van toue word verminder deur knope

Werkende deel (wat beweeg)Staande deel

Lus Oog

TIPE KNOPE, SLAE EN VASWOELE1) Kruisslag (Overhand Knot), Halfslag (Half Hitch) en Gliphalfslag2) Agtslag (Figure Eight Knot)3) Stopperknope en Besetting (Stopper Knot & Whipping)4) Voorslagknoop (Hasieknoop) (Sheet Bend)5) Booglynknoop (Bowline Tie)6) Skuifknoop (Reef Knot or Square Knot)7) Kniehalterslag (Clove Hitch or Constrictor Knot)8) Prusikse Knoop (Prusik Knot)9) Skenkelknoop (Sheepshank Knot)10) Kruisvaswoel (Square Lashing)11) Driepootvaswoel (Tripod Lashing)12) Rygvaswoel (Ladder Lashing)13) Ankerslag (Anchor Bend)14) Timmersteek en Timmerhalfsteek (Timber Hitch &Timber Half Hitch)15) Middelmansknoop (Middleman’s Knot)16) Vlinderknoop (Butterfly Knot)17) Harnas by lewensredding18) Boeieknoop (Handcuff Knot or Tom Fool Knot)19) Brandweerknoop (Rowerknoop) (Highwayman’s Knot)20) Vissermansknoop (Fisherman’s Knot)21) Trensknoop (Trilene Knot)22) Bobbejaanvuis (Monkey Fist Knot)23) Splitsing (Splicing) begin met Kroonknoop (Crown Knot)24) Kettingsteek (Chain Sinnet)

Bronne: Knope en Vaswoele - Die Voortrekkers, Knots -a complete guide L Philpott, Pioneering Resources -Scoutweb SA,

http://www.animatedknots.com, Knots Splices and Ropework - AH Verrill, What is rope? -http://www.rope-maker.com

KRUISSLAG EN HALFSLAG (Overhand Knot & Half Hitch)

Kruisslag se gebruik: Is basis vir ander knope of dien as stopperknoop in tou. Begin skoenveters se vasmaak met hierdie knoop. As dit herhaal word, is dit ‘n sterk knoop maar sal sukkel om los te kry. Gebruik dan eerder skuifknoop.

Halfslag se gebruik: Deel van ander knope of om tou om paal vas te maak (nie baie stewig op eie nie).

Gliphalfslag: Hoe? Neem los ent (werkende deel) weer terug deur gat om glip te vorm sodat halfslag vinnig losgetrek kan word. Glip word ook by ontplooiing van vlag gebruik. Glip kan by baie ander knope gebruik word.

AGTSLAG (Figure Eight Knot) Gebruik: Om lyn (nie nylon) aan ander voorwerp soos ring (vishoek) vas te maak of om te dien as stopperknoop. (Sien Trensknoop om vislyn aan hoek vas te knoop)

Nota: As Agtslag by tweede oog twee keer om staande deel gedraai word (ipv een keer) en Agtslag voltooi word, word hierdie knoop ‘n Matroosknoop genoem wat ook ‘n stopperknoop is.

Oog

STOPPERKNOOP (Stopper Knot)Gebruik: Dien as stopper in lyn of as versiering. Help tou se punt om nie uit te rafel nie en help om nie deur gat of ander knoop getrek te word nie.

Hoe? Draai tou soveel slae as nodig om wys en middelvinger ook oor tou se staande deel. Trek vingers uit tou en druk werkende deel van tou in ‘tonnel’ en trek stadig styf aan twee ente. Ander manier: Of maak ‘n kruisslag met ‘n aantal wendings ipv slegs een. Trek stadig styf aan beide ente en vorm die knoop.

BESETTING (Whipping)

Gebruik: Om tou se punt af te werk.

Hoe? Soos in skets. Maak lus na staande deel se ent toe. Draai oor tou van werkende ent af styf en netjies terug na lus toe. Steek lyn se ent in by lus en trek aan ander kant so halfpad onderin. Knip punte van lyn af. Katoentou se besetting kan met koue lym verder versterk word. Toue wat in water gebruik word moet met vernis, teer of verf versterk word.

Timp

VOORSLAGKNOOP (Hasieknoop) (Sheet Bend)

Gebruik: Om twee toue van verskillende diktes vinnig aan mekaar vas te maak.

Vories: Om vlagtoue se twee eindes aan mekaar te knoop.

Hoe? Hasie kom uit gat uit, gaan om boom se stam en gaan onder deur eie stert maar nie weer terug in gat nie. Dubbele voorslagknoop is wanneer tou twee keer om ‘boom’ se stam gedraai word. Nota: Kort ente eindig aan dieselfde kant van knoop.

1 2

3 4

BOOGLYNKNOOP (Bowline Knot)Gebruik: Om persoon of gewig op te hys of te laat sak (berkgklim). Maak ‘n lus wat nie sal ooptrek nie.

Hoe? Net soos Hasieknoop, maar met ‘n lus en hasie gaan terug in gat. Vir dubbele booglynknoop word tou dubbeld gevou en dieselfde knoop gedoen met die dubbele tou.

SKUIFKNOOP (Reef Knot or Square Knot)

Gebruik: Om pakkie vas te maak, of enige-iets vas te bind en dit weer maklik los te maak. Gebruik dieselfde dikte toue. Kort ente moet aan dieselfde kant eindig.

Vories: By einde van kruisvaswoel, driepootvaswoel en rygvaswoel. Nota: Kort ente eindig aan dieselfde kant van knoop.

KNIEHALTERSLAG (Clove Hitch)

As paal se ent oop is kan die volgende metode gevolg word (tou se ente moet aan binnekant wees):

Gebruik: Om tou aan paal vas te maak.

Vories: Gebruik om vlagtou aan vlagpaal vas te maak en om al die vaswoele te begin.

PRUSIKSE KNOOP (Prusik Knot)

Gebruik: Om met jou klimtou teen ‘n paal of teen ‘n tou op of af te klim of te seil. As jy knoop druk, dan word dit los en kan dan skuif, as jy trek, trek knoop vaster.

1 2

3 4

SKENKELKNOOP (Sheep Shank Knot)

Gebruik: Om tou te verkort as twee punte vas is of om tou op te rol.

KRUISVASWOEL (Square Lashing)

Gebruik: Om pale aanmekaar vas te maak in bou van meubels, vlotte, hangers, kaste.

Hoe? Begin met kniehalterslag op paal wat gewig gaan dra, doen vorentoe om, agtertoe om slae drie keer, maak drie wurgslae van agter na voor en eindig met ‘n skuifknoop aan ander punt. Laat tou se slae op regoppaal boontoe en ondertoe gelê word en op dwarspaal van buite na binne gemaak word.

DRIEPOOTVASWOEL

(Tripod Lashing)Gebruik: Om driepootstoel of staander te bou vir kosmaak oor vuur in die veld.

Hoe? Hou drie pote bymekaar en begin met kniehalterslag sodat dit vastrek op een (1) van die pote (nie in gleuf tussenin nie). Strek pote uitmekaar sovêr as wat jy dit wil hê. Doen figuur 8 beweging buite-om poot 1 en om poot 2 vier slae opwaarts teen poot en dan dieselfde om poot 1 en poot 3 afwaarts teen poot en eindig met ‘n skuifknoop.

RYGVASWOEL (Ladder Lashing)

Gebruik: Vir bou van bruggie, tafel of deksel.

Hoe? Begin met kniehalterslag en doen een omslag agterom balk en voorom spar vir al die sparre en werk dan weer terug met slae voorom spar waar dit tou kruis en agterom balk telkens tot weer by die beginpunt. Sluit af met ‘n skuifknoop.

ANKERSLAG (Anchor’s Bend)

Gebruik: Om boot se ankertou vas te maak.

Hoe? Twee slae om ankerpaal en terug onderdeur om staande deel van tou, deur laasgenoemde slae se oog teen paal en eindig met ‘n halfslag om staande deel.

1 2

3 4 5Werkende deel

Staande deel

TIMMERSTEEK (Timber Hitch)Gebruik: In bosbouplantasies om boomstompe te trek. Om swaar voorwerpe te sleep. Hoe? Wen werkende deel van tou op, plaas om stomp, druk staande deel deur oog en trek. (Kan verder ‘n halfslag maak met staande deel om stomp)

MIDDELMANSKNOOP (Middleman’s Knot)Gebruik: Om toubrug se sparre vas te maak terwyl toue se punte vas is. Kan ook nog bergklimmer ‘n plek gee tussen twee bestaande klimmers wat reeds vasgemaak is. Hoe? Maak twee oë met onderste horisontale tou aan voorkant. Laat twee oë nou kruis om oorvleueling te vorm en trek nou onderste horisontale tou agterom deur die oorvleueling se oog.

Met Halfslag by word dit ‘n Timmerhalfsteek:

VLINDERKNOOP (Butterfly Knot)

Gebruik: Soos vir Middelmansknoop (Toubrug se sparre vas te maak terwyl toue se punte vas is.) Hoe? Maak kruisslag, vou deel van oog A regsom om nog ‘n oog B te vorm. Vat laasste oog B bo-oor en druk deur bene van kruisslag by E.

BOEIEKNOOP (Handcuff or Tom Fool Knot)

Gebruik: Kan vinnig knoop maak om twee hande vas te trek. Nie baie betroubaar nie en sal lostrek as twee punte laat skiet.

Hoe? Maak twee oë, skuif regteroog deels bo-oor linkeroog. Trek regteroog se linkerdeel na agtertoe deur linkeroog en trek regterdeel van linkeroog van agter na voor deur die regteroog.

BRANDWEERSLAG OF ROWERKNOOPGebruik: Om paal of voorwerp vas te maak te kan sleep en weer vinnig los te trek met die ander ent. Tou vorm dus glippe.

Hoe? By middel van tou, maak lus (1) en plaas lus agter paal. Vat een ent maak lus (2) en trek voor oor paal deur lus (1). Vat ander ent maak lus (3) en trek voor oor paal deur lus (2).

HARNASGebruik: Vir reddingswerk om persoon te hys of te laat sak.

1 2 3

4 5 6

7 8 9

Kry middel van tou en sit lus voor in broek.

Vat beide ente tussen bene agtertoe en agterom bene.

Voorom deur die lus en terug.

Trek beide ente.

Trek agtertoe oorkruis agterom die heupe.

Doen paar slae om die heupe.

Sluit af met skuifknoop.

Draai beide ente voor om lyf.

Heg reddingstou soos getoon.

VISSERMANSKNOOP (Fisherman’s Knot)Gebruik: Om vislyn te las deur die twee punte aanmekaar te knoop.

Hoe? Maak kruisslae elk oor mekaar aan ente en trek styf. Knoop sal nie maklik losgemaak word nie. Kan kruisslae herhaal vir dubbele vissermansknoop.

TRENSKNOOP (Trilene Knot)Gebruik: Om nylon vislyn aan hoek vas te maak. Knoop sal nie loskom nie. Ook om twee vislyne aan mekaar te las. Hoe? Herhaal net met elke lyn aan die ander lyn. Knoop word dan styf getrek aan beide ente.

Variasie: Vir lyn aan hoek of lyn aan lyn vas te maak. Dis ook ‘n soort vissermansknoop

BOBBEJAANVUISKNOOP (Monkey’s Fist Knot)

Gebruik: Gewig aan einde van tou vir werplyn (gooitou) of vir versiering of stopper.

Hoe? Gebruik hand, draai 4 slae om en dan weer dwars 4 slae buite-om die eerste groep en laastens 4 slae buite-om tweede groep. Trek stelselmatig styf van binne af aan beide ente.

TERUGSPLITSING en OOGSPLITSING (Splicing)Gebruik: Om tou se punt af te werk.

Hoe? Maak drie stringe los van mekaar. Begin met ‘n Kroonknoop (Crown Knot) soos volg:

OOGSPLITSINGDoen nou terugsplitsing:

Kroonknoop

OPROL VAN TOU (Coil)KETTINGSTEEK vir lang tou (Chain Sinnet)

Oprol van kort tou:

ARM-OPROL lang tou (Butterfly Coil)

Tou oor handpalm en elmboog met handpalm telkens gedraai in teenoorgestelde rigting vir elke slag.