Tímarit VMoktóber 2013 tímarit vm 7VM kaffi næsta VM kaffi vetrarins verður föstudaginn 25....

Tímarit VM3 . t ö l u b l a ð 7 . á r g a n g u r o k t ó b e r 2 0 1 3 V M - F é l a g v é l s t j ó r a o g m á l m t æ k n i m a n n a

k j a r a r á ð s t e f n a v m 2 0 1 3

2 t í m a r i t v m o k t ó b e r 2 0 1 3

8

2024

28

Góður varnarbúnaður nauðsynlegur

Vilhjálmur Rafnsson, prófessor í heilbrigðisfræði við læknadeild

Háskóla Íslands hefur rannsakað áhrif mengunar á heilsufar vélstjóra

Alltaf gaman að fara í skólannKatrín Gísladóttir 19 ára nemi í grunndeild, VMA stefnir á að fara í bifvélavirkjun

Framtíðin verður gjörólík fortíðinniIngólfur Sverrisson skrifar um málm –og véltækniiðnaðinn. Atvinnugreinin mun gegna lykilhlutverki í íslensku atvinnulífi

Tímarit VM

Útgefandi: VM

Ábyrgðarmaður:

Guðmundur ragnarsson

Ritstjóri: sigurjón m. egilsson

Prentun: oddi

VM - Félag vélstjóra og málmtæknimanna

stórhöfða 25

110 reykjavík

Sími: 575 9800

Fax: 575 9809

Heimasíða: www.vm.is

Netfang: [email protected]

Skiptiborðið er opið:

mánudaga til fimmtudags frá kl. 9-16 og föstudaga frá kl. 9-15

skrifstofan er opin mánudaga - fimmtudag frá kl. 8-16 og föstudaga frá kl. 8-15

Stjórn VM skipa:

Guðmundur ragnarsson, formaður

samúel ingvason, varaformaður

Guðmundur Helgi Þórarinsson

jón jóhannsson

andrés bjarnason

Þorsteinn i. Hjálmarsson

sævar Örn kristjánsson

Gylfi ingvarsson

Guðmundur sigurvinsson

Tímarit VM3 . t ö l u b l a ð 7 . á r g a n g u r o k t ó b e r 2 0 1 3 V M - F é l a g v é l s t j ó r a o g m á l m t æ k n i m a n n a

k j a r a r á ð s t e f n a v m 2 0 1 3

Xylem er nýtt vvvvvöörruummmmeeeeerrrrrkkkkkiiiii sssssssseeeeeemmmmm bbbbbbbyyyyyyyyggggggggggggggggggggiiiirrrr áááááá mmmmmjjjjjjjjööööööögggggggggggggggggggggg

sssssssssttttttttttttteeeeeeeeeeeeeeeeeeerrrrrrrrrrrrrrrrrrrkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm ggggggggggggggggggggggggggggrrrrrrrrrrrrrrrruuuuuuuuuuuuuuuuuuuuunnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.... DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDaaaaaaaaaaaaaaaaaannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnffffffffffffffffffffffffffffffooooooooooosssssssssssssssss hhhhhhhhhhhhhhhhhhfffffffffffffffff hhhhhhhhhhhhhhheeeeeeeffffffffffffffuuuuuuuuurrrrr íííí áááááraraðððiir flflfl utttttttttttt iiiiiiiiiiiiiinnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn dddddææælllluurr ooggggg ddddæææælllluuuuubbbbbbbbúúúúúúúnnnnnnnnnaaaaaaaaaaaaaaðððððððððððððð

ffrá ýmsum dæluframleiðenndddddddddddddddduuuuuuuuuuuuuuummmmmmmmmmmmmmm iiiiiiiiiiiiinnnnnnnnnnnnnnaaaaaaaaannnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn IITTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT fyyrriirrtækjasamsteypunnar. Nýýllega var ákkkveððiðððððððððððððððððððððððððððð að skkiippta ITT samstæðunni uppp í minni einingaar. SSSSSSSSSSSSúúúúúúúúúúúúú

einning sem dælufyrirtækin tillhheyra fékk nýja naffffnnnnnnnnnnnnnnnnnniiiiiiiiiiiiiiiðððððððð XXyylem. Slagorðið “Let’s soollveee watttter””””””””””””””””” er tillllllllllllllbbbbbbbbbbboooooooooooooooooooðððððððððððððððððððððððððððð tttttttttiiiiiiiiiiiiiillllllllllllll viiððskiptavina um samstarf een það er einnig mmeginnnnnnnnnnn

mmaarkmið starfsmanna að leeyysa verkefni tengd vvvaaaaaaaaaaaatttttttttnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnniiiiiiiiiiiiiii oogg vatnsnotkun. Xylem fyyrrirtækin haaaaaaaaaafa í árarraaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaðððððððððððððððððððððððððððððððiiiiiiiiiiiiiir vverið fremst eða framarleegga í heiminum ííííííííííííííííííííííí þþþþþþþþþþþþþþþþþrrrrrrrrrrrrrrrrrróóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóóuuuuuuuuuuuuuuuuuunnnn

á dælubúnaði. Íslendiinngaar þekkja þþþþþþþþþþþþþþþþþessssssssssssssssssssaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaarrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr dælur og nöfn framleiððeendannnna mmmmmmmmmjjjjjjjjjjjjjög veeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeellllllllllllllllllllllllllll.......

Nægir þar að nefnaa nöfn eins oggggggggggg Flygt, Lowarra, VVoogel og

Gouldss.

Danfoss hf. • Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími: 510 4100 • veff ang: www.danfoss.is

��

> Saman náum við árangri – um allan heim

Saman náum við árangriwww.samskip.is

Hjá Samskipum fara saman kraftur og sóknarhugur nýrrar kynslóðar og ómetanleg áratuga reynsla. Við leggjum metnað okkar í að veita viðskiptavinum áreiðanlegar heildarlausnir á sviði flutninga um allan heim og höfum byggt upp samhentan hóp og traust flutningakerfi sem tryggja skjóta og örugga þjónustu jafnt innanlands sem utan.

EN

NE

MM

/ S

ÍA /

NM

34

29

2

Slippurinn Akureyri ehf. ● DNG ● Naustatanga 2 ● 600 Akureyri Sími: 460 2900 ● Fax: 460 2901 ● www.slipp.is ● www.dng.is

DNG alsjálfvirka handfæravindan hefur fyrir löngu sannað yfirburði sína á sínu sviði. Vindan er íslensk gæðaframleiðsla og er framleidd, seld og þjónustuð frá okkur. Nánar á www.dng.is

ÖLL ALMENN SKIPAÞJÓNUSTA

Stálsmíði Vélvirkjun Háþrýstiþvottur og málun Sandblástur Vinnslubúnaður Trésmíði Skrúfuviðgerðir Vatnsskurðarvél

Kjararáðstefna VM 2013VM hélt sína árlegu Kjararáðstefnu á dögunum en hún var lokaáfangi 18 mánaða vinnu félagsins við undirbúning komandi kjaraviðræðna


Nú liggur fyrir skýr afstaða VM um aðkomu félagsins til endurnýjun komandi kjarasamninga. Félagið vill fá kjaraviðræður við fulltrúa þeirra atvinnugreina þar sem félagsmenn VM starfa í. Eftir fjölmenna og öfluga kjararáðstefnu daganna 4. og 5. október, var það einróma niðurstaða að félagið ætlar ekki að taka þátt í samræmdri launastefnu. Niðurstaðan endur-speglar könnun sem gerð var meðal félagsmanna, þar sem meirihlutinn vill að þessi leið verði farin. Við viljum fá athygli á kjör okkar félagsmanna á okkar forsendum.

Með því að fara í mikla og góða undirbúnings-vinnu fyrir kjarasamningagerðina, sem staðið hef-ur yfir í eitt og hálft ár, erum við tilbúnir að fara inn í þessa vinnu á okkar forsendum með okkar viðsemj-endur. Við ætlum ekki að festast í meðaltölum og miðstýringu SA og láta kjörin versna og versna. Við ætlum ekki heldur að sætta okkur við það að fyrirtæki með góða afkomu séu að framkalla kjararýrnun hjá okkar félagsmönnum í skjóli SA. Kjararýrnun okk-ar stétta er áhyggjuefni og atvinnurekendur í þessum greinum eru búnir að átta sig á stöðunni, það verði að snúa þessari þróun við, gera róttækar breytingar á öllum sviðum til að halda í og fá hæft starfsfólk.

Áratuga sönginn um að nú sé ekki rétti tíminn til að laga kjörin nú, ætlum við ekki að hlusta á lengur, heldur syngja hátt, við ætlum að lagfæra kjörinn núna. Horfast í augu við raunveruleikann og segja að mannsæmandi dagvinnulaun með hóflegum vinnutíma eigi að vera hornsteinn þess samfélags sem við viljum búa í. Dagvinnulaun sem hægt er að lifa af eiga vera einn af hornsteinum þess samfélags sem við ætlum að byggja upp eftir hrunið.

Í dag erum við hjá VM með dagvinnulaunataxta hjá fimm ára sveini upp á

287,202 krónur, með orlofi gera það 323,932 krónur.Eftir skatta og önnur gjöld fær viðkomandi greidd út laun upp á

198,462 krónur. Hvernig einstaklingur á að framfleyta sér á þessu, hvað þá að framfleyta fjölskyldu, skiljum við ekki. Við verðum að horfast í augu við raunveruleikann ef við ætlum að finna lausnir. Er hægt að tengja þessar tölur inn í auð íslensks samfélags? Er ekki vit-laust gefið?

Við gerum okkur fulla grein fyrir því að til þess að fyrirtæki geti greitt góð laun þurfa þau að hafa afkomu til þess. Þess vegna var það stór hluti af undirbúningsvinnu VM að skoða stöðu fyrirtækja í okkar greinum og við getum fullyrt það að vél- og málmtæknin er undir-verðlögð inn í hagkerfið og haldið niðri. Að útseld vinna hjá stóru og virtu vél- og málmtæknifyrirtæki sé einn þriðji af útseldri vinnu margra þjónustufyrirtækja er eitthvað sem þessi atvinnugrein á ekki að sætta sig við og mun ekki lifa af til lengdar. Við greiningu á stöðu fyrirtækjanna kemur í ljós að heljartak stórra atvinnugreina sem þessi fyrirtækja þjóna er aðdáunarverð. Kennitöluflakksfyrirtæki

og gengdarlaus undirboð er það sem þessi fyrirtæki nota og ekki síður ríki og sveitarfélög til að keyra allt niður.

Kennitöluflakk fyrirtækja er meinsemd í íslensku hagkerfi sem verður að stoppa ekki seinna en strax.

Það átta allir sig á mikilvægi þess að vera með vel menntað og hæft fólk til að sinna rekstri og viðhaldi á atvinnu- og orkufyrirtækjum landsmanna. Hins-vegar er flóttinn úr þessum starfsgreinumgreinum alger og kominn yfir í vélstjóra og vélfræðinga hjá orku- og sjávarútvegsfyrirtækjum. Það má ekki gleyma því að allar þjóðir í kringum okkur sem eru með bestu efnahagsstöðuna í dag eru meira og minna með vél- og málmtækni sem sinn grunn und-

ir hagsældinni. Við ætlum að koma ábyrgir að kjarasamningagerðinni, ábyrgðin

felst í því að leysa bráðavanda þessara mikilvægu atvinnugreina fyr-ir íslenskt samfélag og snúa þeirri ógæfuþróun við sem staðið hefur yfir í áratugi. Efnahagsleg velgengni í framtíðinni er að hafa traustan grunn til að reka og viðhalda framleiðslugreinum hagkerfisins. Við Íslendingar eigum óþrjótandi möguleika í vél- og málmtækni sem framleiðslugreinar til gjaldeyrisöflunar og sparnaðar í framtíðinni.

VM er lagt af stað í vegferð til að bæta kjörin í þessum greinum og það verður ekki snúið við.

Við viljum taka umræðu um dagvinnulaun og framlegð, kolvit-laust launakerfi sem byggist á viðveru á vinnustað og sporslum. Við ákváðum að fara af stað með þessa nálgun um vanda atvinnugrein-arinnar, vegna þess að við teljum að, prósentur, kjararýrnun, meðal-töl kaupmáttur séu allt skýrar staðreyndir sem eru ljósar, staðreynd-ir og verkefni til að vinna úr. Ef við fáum réttu samningsaðilana að kjarasamningaborðinu, sem sjá allar þær staðreyndir sem ég hef talað um hér á undan, þá hef ég ekki áhyggjur af því að við finnum lausnir við endurnýjun kjarasamninga í okkar atvinnugreinum.

Hvernig hlutirnir þróast er líka verkefni sem við vinnum úr. Hvort sem framundan séu stuttir samningar, aðfarasamningur eða annað, þá hefur VM – Landsfélag allra í vél- og málmtækni á Íslandi lagt af stað í vegferð um að kjörin í þessari atvinnugrein verði að laga og við munum ekki stoppa. Við munum hugsanlega vera neydd til þess að fara í aðgerðir og við erum tilbúnir í það. Það er kominn alger uppgjöf í okkar félagsmenn þannig að þeir hafa engu að tapa og því tilbúnir í slaginn.

Aðalmálið er að við erum fullir sjálfstrausts og efumst ekki um að við munum ná markmiðum okkar.

Það er mikilvægt að allir átti sig á því strax áður en óþarfa skaði er skeður.

Það aldrei mikilvægara en nú að allir sem starfa í vél- og málm-tækni standi samann í þessari vegferð okkar, allir sem einn.

Guðmundur Ragnarsson, formaður VM

Markmiðin eru skýr

7 o k t ó b e r 2 0 1 3 t í m a r i t v m

VM kaffi næsta VM kaffi vetrarins verður föstudaginn 25. október

kl. 15-17 í vm húsinu stórhöfða 25, 3. Hæð.

Jólakaffið verður haldið þann 29. nóvember, sem jafnframt er

síðasta kaffi ársins, kl. 15-17 í vm húsinu stórhöfða 25, 3. hæð.


Golfmót vmHið árlega golfmót VM var haldið föstudaginn 9.ágúst á Keilisvellinum. Mjög fín þátttaka var á mótinu, keppt var í höggleik og punktakeppni.

Sigurvegari VM mótsins var Georg Júlíus Júlíusson og hlaut hann að launum hinn eftirsótta farandbikar VM. Viljum við hjá VM óska honum til hamingju með sigurinn og þakka öllum þeim fjölmörgu sem tóku þátt í mótinu.

Einnig viljum við koma á framfæri þakklæti til eftir-farandi fyrirtækja fyrir að veita verðlaun til að gera mótið sem veglegast.

Framtak ehf, Héðinn hf, Íslandsbanki, Kraftvélar ehf, SKF í Danmörku og VHE ehf

Úrslit punktakeppninnar voru eftirfarandi1.sæti: Georg Júlíus Júlíusson 35 punktum2.sæti: Sigurður Óli Guðnason 32 punktum3.sæti: Egill Sigurbjörnsson 31 punkti

Úrslit Höggleiksins voru eftirfarandi1.sæti: Kristján Kristjánsson 81 höggi2.sæti: Kristinn Arnar Ormsson 85 höggum3.sæti: Kristinn Jóhann Hjartarson 89 höggum

Ferð eldri félagsmanna VM var farin þann 26. júní. Ferðast var norður í Húnavatnssýslu, um Hvalfjarðargöng og Borgarnes. Stoppað var á Hvammstanga þar sem Selasetrið var skoðað. Þaðan var haldið í Hér-aðsskólann á Reykjum og snæddur hádegisverður. Að hádegisverði

loknum var haldið í Borgarvirki og drukkið kaffi í Hótel Borgarvirki, síðan var ekið að Hvítserk þaðan sem haldið var heim. Um 80 manns tóku þátt í ferðinni. Veðrið lofaði ekki góðu þegar lagt var af stað úr Reykjavík en batnaði mikið þegar komið var norður.

ferð eldri félagsmanna vm

SANDBLÁSTUR & MÁLMHÚÐUN

Ferro Zink hf. l www.ferrozink.is l [email protected] l Árstíg 6 l 600 Akureyri l sími 460 1500

l Álfhellu12-14 l 221 Hafnarfjörður l sími 533 5700

Vélsmiðjan og Mjölnir

9 o k t ó b e r 2 0 1 3 t í m a r i t v m 8 t í m a r i t v m o k t ó b e r 2 0 1 3

Kjara-ráðstefna VM 2013

Kjararáðstefna VM var haldin dagana 4. og 5. október á Hótel Selfossi. Ráðstefnan var lokaáfangi 18 mánaða vinnu félagsins við undirbúning komandi kjaraviðræðna.

Formaðurinn benti á að í nágrannalönd-unum væru launa-hækkanir ákveðnar í kjarasamningum framleiðslugreina. Þar væri línan lögð.

10 t í m a r i t v m o k t ó b e r 2 0 1 3 11 o k t ó b e r 2 0 1 3 t í m a r i t v m

Þar skýrði hann frá könnun, sem gerð var meðal félagsmanna um hug þeirra til slíkrar samningagerðar, sem skilaði afgerandi niðurstöðu. Þetta erindi ásamt erindi formannsins á laugardeginum hefur án efa sannfært félagsmenn um nauðsyn þess að taka ekki þátt í stóru sam-floti kjarasamninga með ASÍ enda var sjálfstæð samningagerð sam-þykkt með öllum greiddum atkvæðum á félagsfundi að lokinni Kjara-ráðstefnunni daginn eftir.

Framleiðslugreinar ráða ferðinni í nágrannalöndumGuðmundur byrjaði á að segja frá því að samræmd launastefna væri síður en svo íslensk uppfinning. Alls staðar þar sem hún væri uppi á borðum væri unnið að sama markmiði sem væri að vinna að því að allar hagstærðir og þeirra á meðal launaþróun virki saman þannig að kaupmáttur aukist. Þetta hafi hins vegar reynst erfiðara hér á landi en annars staðar og þá fyrst og fremst vegna óstöðugleika. Hann benti á að í nágrannalöndunum væru launahækkanir ákveðnar í kjarasamn-

ingum framleiðslugreinanna og það væri því þær sem í raun ákvörð-uðu um hvað væri til skiptanna. Síðan væri það miðlægra samningar annarra greina og stofnana að sjá um að hækkanir gengju til allra. Í

ástæður fyrir sjálfstæðri saMningagerðÍ upphafi Kjararáðstefnu VM á Selfossi, föstudaginn 4. október, flutti Guðmundur Ragnars-son, formaður félagsins, erindi um sjálfstæða kjarasamningagerð starfsgreina.

máli formannsins kom fram að aðstæður hér á landi væru um margt ólíkar því sem þekktist í nágrannalöndunum. Allt frá þjóðarsáttar-samningunum 1990 hefðu verið litlar launahækkanir og krafa um hagstjórn sem skili kaupmáttaraukningu. Hann sagði þetta hafa skilað árangri um tíma en síðan hafi hrunið reynt mikið á allar for-sendur kjarasamninga. Helstu ástæður óstöðugleikans væru að hag-kerfið væri drifið áfram af hráefnisframleiðslu úr náttúruauðlindum og gjaldmiðillinn væri of lítill fyrir opið hagkerfi.

Máli sínu til stuðnings varpaði Guðmundur ýmsum staðreyndum. Þess ber að geta að erindið í heild og skýringarmyndir má sjá á vef-síðu félagsins www.vm.is

HeildarhagsmunirnirÍ máli Guðmundar kom fram að stefna stjórnvalda hefði veruleg áhrif á verðbólguna og þar með kaupmáttarþróun. Skattarnir hefðu líka áhrif á það sem launafólk fengi í vasann þegar upp væri staðið.

„Kjör okkar eru ekki bara laun og launahækkanir. Félags- og heil-brigðismál varða t.d. það hvernig samfélagið tekur á veikindum og

Kjör okkar eru ekki bara laun og launa-hækkanir. Félags- og heilbrigðismál varða t.d. það hvernig samfélagið tekur

á veikindum og óvinnufærni. Mennta-málin hafa líka áhrif á þróun atvinnulífsins og möguleika launafólks á vinnumarkaði. Hér á landi hefur aðkoma ríkisins að félags- og heilbrigðismál hafa verið töluð niður.

Kaupmáttarþróun

75

85

95

105

115

125

janú

ar.1990

septem

ber.1

990

maí.1991

janú

ar.1992

septem

ber.1

992

maí.1993

janú

ar.1994

septem

ber.1

994

maí.1995

janú

ar.1996

septem

ber.1

996

maí.1997

janú

ar.1998

septem

ber.1

998

maí.1999

janú

ar.2000

septem

ber.2

000

maí.2001

janú

ar.2002

septem

ber.2

002

maí.2003

janú

ar.2004

septem

ber.2

004

maí.2005

janú

ar.2006

septem

ber.2

006

maí.2007

janú

ar.2008

septem

ber.2

008

maí.2009

janú

ar.2010

septem

ber.2

010

maí.2011

janú

ar.2012

septem

ber.2

012

maí.2013

Kaupmáttarvísitala

Mynd 1: Hér má sjá kaupmáttarþróunina hér á landi allt frá þjóðarsáttarsamningunum 1990 þar til í vor.

Heildarhagsmunirnir

Í máli Guðmundar kom fram að stefna stjórnvalda hefði veruleg áhrif á verðbólguna og þar með kaupmáttarþróun. Skattarnir hefðu líka áhrif á það sem launafólk fengi í vasann þegar upp væri staðið. „Kjör okkar eru ekki bara laun og launahækkanir. Félags- og heilbrigðismál varða t.d. það hvernig samfélagið tekur á veikindum og óvinnufærni. Menntamálin hafa líka áhrif á þróun atvinnulífsins og möguleika launafólks á vinnumarkaði. Hér á landi hefur aðkoma ríkisins að félags- og heilbrigðismál hafa verið töluð niður. Gjarnan sé talað um félagsmálapakka og þá í þeim tilgangi að tala aðkomu ríkisins niður og láta út sem þetta sé eitthvað til að sletta í pakkið svo það þegi.“

KaupmáttarþróunHér má sjá kaupmáttarþróunina hér á landi allt frá þjóðarsáttar-samningunum 1990 þar til í vor.

Viðhorfskönnun

Könnun sem VM gerði meðal félagsmanna um hug þeirra til sjálf-stæðra samninga félagsins, utan heildarsamflotsins, sýndi svart á

hvítu hver vilji félagsmanna er. Þetta var svo staðfest enn frekar með afgerandi niðurstöðu á félagsfundi í lok kjararáðstefnunnar.

Ég er því fylgjandi Ég er því andvígur Vil ekki svara

7%

32%

61%

óvinnufærni. Menntamálin hafa líka áhrif á þróun atvinnulífsins og möguleika launafólks á vinnumarkaði. Hér á landi hefur aðkoma ríkisins að félags- og heilbrigðismálum verið töluð niður. Gjarnan sé talað um félagsmálapakka og þá í þeim tilgangi að tala aðkomu ríkisins niður og láta út sem þetta sé eitthvað til að sletta í pakkið svo það þegi.“


Fundurinn krefst þess að hugmyndir VM um kaup og fjármögn-un á þyrlum fyrir LHG verði settar strax í vinnslu og framkvæmd. Fyrir liggja fullmótaðar tillögur og vilji stjórna nokkurra lífeyris-sjóða um aðkomu að fjármögnun verkefnisins. Hagræðingarhópur stjórnvalda ætti að taka þessar hugmyndir til rækilegra skoðunar. Þá krefst fundurinn þess að allri óvissu um störf þyrlulækna hjá LHG verð eytt sem fyrst. Það sé ófrávíkjanleg krafa vélstjóra á skip-um við Ísland og fjölskyldna þeirra að læknir sé í áhöfn þyrlanna, reyndar krafa allra félagsmanna VM að þessi þjónusta verði áfram. Í mikilli umræðu undanfarið um björgunarþyrlur LHG hefur mik-ilvægi varðskipa fallið í skuggann. Það er krafa VM að útgerð skip-anna sé tryggð með þeim hætti að alltaf sé að lágmarki eitt varð-skip á sjó.

Erlend dótturfyrirtæki greiði tilskilin gjöld Í samþykkt vegna íslenskra starfsmanna erlendra dótturfyrir-tækja íslenskra fyrirtækja krefst fundurinn þess að lagaumhverfi hér á landi verði lagað svo þessi fyrirtæki geti greitt þau gjöld sem

tryggja þessum starfsmönnum sömu réttindi og launþegum ís-lenskra fyrirtækja. Í samþykktinni segir að fullmótaðar tillögur séu á borði ráðuneytisins svo vandséð sé hvað tefji framkvæmdina.

Kennitöluflakk verði stöðvað. Fundurinn lýsir fullum stuðningi við allar tillögur um að stoppa kennitöluflakk. Kennitöluflakk fyrir-

uM þyrlur lHg, læKna og sKipÚr samþykktum félagsfundar VM á Selfossi 5. október sl.

tækja er ein mesta hindrunin á eðlilegri þróun starfsgreinarinnar og hamlar því mjög að hægt verði að bæta kjör í þessum greinum. Með kennitöluflakki eru atvinnurekendur, sem þetta stunda, að stela kjarasamningsbundnum réttindum starfsmanna og fjármunum úr sjóðum samfélagsins. Fundurinn skorar á opinbera aðila að hætta viðskiptum við slík fyrirtæki.

Málefni lífeyrissjóðaÍ ályktun um málefni lífeyrissjóða, jöfnun lífeyrisréttinda og réttlátt almannatryggingakerfi er þess krafist að unnið verði hratt við að ljúka vinnu um jöfnun lífeyrisréttinda á öllum vinnumarkaðinum.

„Samtök opinberra starfsmanna og stjórnvöld verða að ná samkomu-lagi um vanda opinberra lífeyriskerfisins með öllum ráðum. Loka-markmiðið um að allir njóti 76% af meðallaunum verður að nást sem fyrst. Það er gæfa íslensku þjóðarinnar að hafa komið á fót því lífeyrissjóðskerfi sem er í dag, þar sem einstaklingar sem fá greitt úr lífeyrissjóðum eru þátttakendur í samfélaginu en ekki þiggjendur. Þær breytingar sem eru að eiga sér stað í lífeyriskerfinu og kalla á endurskoðun, eigum við að líta á sem verkefni til að leysa en ekki sem vandamál. Breytingarnar þurfa hins vegar að vera hugsaðar til langs tíma og vel ígrundaðar.“ Þá er lögð áhersla á að almenna tryggingakerfið verði að einfalda og grunntekjutrygging almanna-trygginga verði jöfn til allra. Greiðslur úr lífeyrissjóði, almennur sparnaður og atvinnutekjur eigi ekki að skerða hann.

VM hvetur alla til að kynna sér lífeyriskerfið, réttindin og þau miklu samtryggingarréttindi sem það tryggir, en ekki að rífa niður vegna þekkingarskorts, kerfi sem aðrar þjóðir öfundi okkur af.

Allar ályktanir fundarins er hægt að lesa í heild sinni á heimasíðu VM. www.vm.is

Samtök opinbera starfsmanna og stjórnvöld verða að ná samkomulagi um vanda opinberra lífeyriskerfisins með

öllum ráðum. Lokamarkmiðið um að allir njóti 76% af meðallaunum verður að nást sem fyrst. Það er gæfa íslensku þjóðarinnar að hafa komið á fót því lífeyrissjóðskerfi sem er í dag, þar sem ein-staklingar sem fá greitt úr lífeyrissjóðum eru þátt-takendur í samfélaginu en ekki þiggjendur.

Hluti félaga VM á kjararáðstefnunni á Selfossi.


ekki svo einfalt. Ég er sammála ykkur um það og tek undir það sem Guðmundur hefur sagt hér að við þurfum að vinna saman í þessu.“ Bjarni bætti við að það væri á hreinu að þær þjóðir sem stæðu upp úr í dag væru þær þjóðir sem byggju að góðum málmiðnaðarmönn-um. Bjarni sagðist margoft hafa komið inn á kennitöluflakk, svarta

atvinnustarfsemi og undirboð á fundum hjá Samtökum iðnaðarins en án mikils árangurs. „Þar hefur ýmislegt verið reynt; auglýsing-ar í fjölmiðlum og fleira en það verða allir að hjálpast að í þessu. Ég man ekki eftir samstilltu átaki atvinnurekenda og launþega í þessum málum en þetta eru auðvitað hagsmunir beggja. Stóriðju-fyrirtækin virðast því miður hafa tak á málmiðnaðarfyrirtækjum og í krafti stærðar sinnar leika þau sér að þeim og allir taka þátt. Við erum til dæmis mikið að vinna á Grundartanga og þar eru lítil fyrirtæki sem eru að selja vinnuna á um 4.000 krónur. Svo kom-um við að semja um verkefni og þá er einfaldlega sagt við okkur að við verðum að fara niður í þetta til að hafa eitthvað að gera. Ég veit að Kári í Hamri hefur gert það og hann er ekkert betri en ég í því,“ sagði Bjarni og uppskár hlátur fundarmanna. „Tölurnar um útselda vinnu eru lágar en auðvitað bætist stundum ofan á þetta ýmislegt annað. Útgerðin er líka erfið en fyrst eftir hrun stóðum við vel að vígi gagnvart Pólverjunum en núna er þetta að fara aftur í sama farið. Útgerðirnar fara út með stór verkefni en við höldum viðhaldsvinnunni“ sagði Bjarni Thoroddsen, framkvæmdastjóri Stálsmiðjunnar.

Bjarni Thoroddsen framkvæmdastjóri Stálsmiðjunnar sat fyrir svör-um í pallborði ásamt Guðmundi Ragnarssyni formanni VM. Áður hafði verið spiluð upptaka með Kára Pálssyni forstjóra vélsmiðjunnar Hamars þar sem hann fór um víðan völl í málefnum málmiðnaðar-manna, jafnt launamanna sem vinnuveitenda. Bjarni sagði vissulega margt að í málmiðnaðinum. Hann sagði kennitöluflakk í greininni talsvert vandamál og að hann hefði enga patentlausn á því vanda-máli. Hins vegar gæti verið lausn að VM og félög vinnuveitenda legð-ust á eitt um að uppræta slíkt. „Undirboð í greininni eru mikil og ekki eingöngu í útboðum hjá ríki og sveitarfélögum. Þarna eru stóriðj-urnar undir sömu sök seldar en einhverra hluta vegna má ekki ræða þetta. Það er ekki hlustað á það sem við segjum. Þetta er bara þannig hjá hinu opinbera að það er bara alltaf tekið lægsta tilboði, sem er rugl og sagan er ekki skoðuð, hvorki hvort fyrirtækin hafi tæki og tól eða styrk til að vinna verkin.

Pólverjar aftur að ná verkefnum með undirboðumÉg hef séð dæmi frá Póllandi eins og með breytingarnar á togar-anum Helgu Maríu, sem við náðum ekki en þar er tímakaupið í út-seldri vinnu á 3.900 krónur. Þetta er auðvitað mjög slæmt og ég veit ekki hvort þið hafið farið til Akureyrar í sambandi við þessa útsölu en þar erum við með harðan keppinaut á láglaunasvæði. Þetta er

launamenn og vinnuveitendur þurfa að standa saman

-sagði Bjarni Thoroddsen framkvæmdastjóri Stálsmiðjunnar

Undirboð í greininni eru mikil og ekki eingöngu í útboðum hjá ríki og sveitar-félögum. Þarna eru stóriðjurnar undir

sömu sök seldar en einhverra hluta vegna má ekki ræða þetta. Það er ekki hlustað á það sem við segjum. Þetta er bara þannig hjá hinu opinbera að það er bara alltaf tekið lægsta tilboði, sem er rugl og sagan er ekki skoðuð, hvorki hvort fyrirtækin hafi tæki og tólk eða styrk til að vinna verkin.

Kjarakönnun VM 2013

VM hefur falið Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands að sjá um framkvæmd kjarakönnunar á meðal félagsmanna VM sem starfa í landi. Könnunin tekur til septemberlauna 2013.

Bréf verður sent á alla þátttakendur. Könnunin verður síð-an send á netföng félagsmanna, sem eru á netfangalista VM. Þ.e. þeir fá sendan tölvupóst með hlekk á könnunina.

Hringt verður í þá sem ekki eru á netfangalista félags-ins og þeim boðið að fá könnunina senda í tölvupósti eða

að svara í síma, séu þeir ekki með netfang. Könnunin hefur verið þýdd á pólsku og ensku, til að auðvelda þeim sem ekki tala íslensku að taka þátt. Félagsmenn eru því hvattir til að taka þátt.

Kjarakannanir nýta félagsmenn til að bera kjör sín sam-an við kjör annarra á sama starfssviði. Könnunin er einnig grunnur að starfi félagsins í kjaramálum. Áreiðanleiki könn-unarinnar byggist á því að sem mest þátttaka verði.

Bjarni Thoroddsen, framkvæmdastjóri Stálsmiðjunnar.


Hvað segja þátttakendur á kjararáðstefnu? Hvað segja þátttakendur á kjararáðstefnu?

Hugi Árbjörnsson, HampiðjanNetagerðarmenn eiga aðild að Félagi vélstjóra og málm-tæknimanna. Einn þeirra, Hugi Árbjörnsson, var á kjararáðstefnunni. Hann segist telja meginástæðuna fyrir því hve netagerðarmenn eru fáir í landinu í dag vera þá hversu lág laun eru í iðngreininni. „Annars kemur nú mín iðngrein ekki mikið upp á þessari ráðstefnu og yfirleitt ekki annars staðar. Kannski vegna þess hve við erum fáir. Ég er ekki viss um hver útseld tímavinna netagerðarmanna er en held þó að hún sé á milli 5 og 6 þúsund krónur en þori þó ekki að fullyrða það. Við erum örugglega í lægri kantinum miðað við iðnaðarmenn. Það er alltof lítill munur á launum faglærðra og ófaglærðra í netagerð. Miðað við launakönnunina sem VM gerði hjá málmiðnaðarmönnum þá komumst við hvergi nálægt þeim í launum. Svo slæmt er það. Verkstjórarnir okkar ná þessum launum ekki einu sinni. Við erum mjög aftarlega á merinni.“

Hugi segir alla vilja verða einhverja fræðinga í dag og þess vegna sé hann ekki hissa á að ungt fólk sæki ekki í netagerðarnám. Svo hafi áherslan fyrst og fremst verið á bóknám síðustu áratugina og verknámið setið eftir enda viti allir að það sé dýrara og því sé hægt að spara mest með því að draga úr verknámi. „Ungt fólk í dag vill ekki fara í að vinna eitthvað með höndunum. Það vill sitja inn á skrifstofum en önnur vinna þarf að vera mjög vel borguð til að það láti hafa sig í hana.“ Fimmtán ár eru síðan Hugi tók sveinspróf í netagerð. Hann segir vinnuna ekki hafa breyst mjög mikið á þessum tíma en þó séu komin tæki sem auðveldi vinnuna. „Svo erum við núna með gott húspláss þar sem við getum tekið loðnunætur inn. Bátarnir leggjast bara við bryggju framan við húsið og nótinni er rúllað inn. Við þurfum því ekki að norpa við viðgerðir í misjöfnum veðrum úti á bryggju en þó hefur maður lent í því bæði á Vopnafirði og Akranesi,“ sagði Hugi Árbjörnsson.

jón ragnarsson, SamskipSegja má að Jón Ragnarsson hafi starfað hjá sama fyrir-tækinu í fjörutíu ár því fyrst var hann vélstjóri hjá Skipa-deild Sambands íslenskra samvinnufélaga og síðan eftir að Samskip urðu til hefur hann verið vélstjóri þar, fyrst á sjó en síðustu árin hefur hann starfað í landi og nú hefur hann yfirumsjón með frystigámum hjá fyrirtækinu. Hann segir helst liggja fyrir, eftir þær upplýsingar sem fram komu á ráðstefnunni, að samtal skorti milli stéttarfélags og atvinnurekenda í vélstjórn og málmiðnaði. „Það virðist líka vera mun meira að hjá atvinnurekendum félagslega en hjá okkur. Við erum búnir að leggja á okkur mikla vinnu í heilt ár við undirbúning kjarasamninga en svo kemur í ljós hér á ráðstefnunni að atvinnurekendur í málmiðnaði eru búnir að afhenda Samtökum atvinnu-lífsins sitt samningsumboð. Þess vegna finnst mér ljóst að það vantar þetta samtal milli okkar og atvinnurekenda sem þarf að vera oftar en bara við kjarasamninga.“

Jón segir að kennitöluflakkið sé líka sérstakt og undar-legt fyrirbæri hér á landi. „Það er auðvitað vítavert að ríki, sveitarfélög og stóriðjufyrirtækin skuli síendurtekið vera í viðskiptum við þessa menn sem uppvísir eru að kennitö-luflakki. Það þýðir auðvitað tap fyrir alla í þjóðfélaginu og svo kvarta ríki og sveitarfélög yfir að fá ekki til sín öll opinber gjöld. Þessir menn borga sko örugglega ekki öll gjöld sem þeim ber,“ sagði Jón Ragnarsson.

Eiríkur aðalstEinsson, Orkuveita ReykjavíkurEiríkur hefur komið víða við í vélstjórastörfum sínum. Hann hefur verið á fiskiskipum, bæði togurum og öðrum. Hann var vélstjóri á Sæbjörginni, skipi Slysavarnaskóla sjómanna, kenndi vélfræði í Véltækniskólanum í tæp 6 ár og nú síðast hefur hann verið vélstjóri hjá Orkuveitu Reykjavíkur. Hann segir kjararáðstefnuna mjög þarfa og gott að menn beri saman bækur sínar. „Vonandi skilar þetta sér í því að leið-rétta þann mismun sem orðinn er á kjörum okkar innan vébanda VM og annarra í sambærilegum greinum, hvort sem það verður í næstu samningum eða síðar. Við getum tekið dæmi af launum hjá rafeindavirkjum sem eru engan veginn með eins mikið nám að baki og vélfræðingar. Laun rafeindavirkjanna eru mun hærri, svo við tölum nú ekki um samanburð á þeim og vélvirkjum eða málmiðnaðarmönn-um. Það er erfitt að svara því í stuttu máli hvað er til bóta en menntakerfið er eitt af því og þar má taka talsvert til.“

Sem fyrr segir var Eiríkur kennari við Véltækniskólann í á sjötta ár. „Hér var minnst á Tækniskólann og fyrirspurn-um beint til eins stjórnarmanns frá Samtökum iðnaðarins sem er einn af eigendum skólans. Mér er málið svolítið kunnugt eftir þennan tíma í kennslunni. Mér er líka ljúft og skilt að upplýsa það að mér fannst ýmsu ábótavant þar sem varð til þess að ég hætti kennslu.Við fórum mjög halloka við þessa skólasameiningu sjómannahlutinn af Tækniskól-anum. Þetta var mjög góður skóli gamli sjómannaskólinn, sem ég réði mig til starfa hjá, þ.e.a.s. gamli Stýrimannaskól-inn og Vélskólinn. Síðan varð sameiningin við Iðnskólann í Reykjavík árið 2008 sem ég var hlynntur í upphafi og taldi að við myndum fá sterki og betri skóla með stærri einingu. Því miður kom það svo á daginn að þetta snerist svolítið um að deila peningum og þegar peningarnir minnkuðu frá ríkinu fengum við sífellt minna í okkar hlut, sjómanna-skólinn. Til dæmis gerðist það að heill skóli, Margmiðlunar-skólinn var settur inn í gamla sjómannaskólahúsið, í rými sem við höfðum ásælst. Sennilega vegna þess að sá skóli gaf meiri peninga af sér á hvern nemanda en okkar skólar. Ýmis fleiri atriði má nefna og ég gæti talað lengi um þetta en ég hætti. Mér finnst að eigendurnir sem eru LÍÚ og Samtök iðnaðarins mættu skoða þessi mál betur ásamt Mennta-félaginu sem rekur skólann.“ Eiríkur segist sannfærður um að þessi kjararáðstefna og sú sem haldin var fyrir ári eigi eftir að skila sér. „Það liggja hér fyrir svo skotheld dæmi um hvað við höfum dregist aftur úr í kjörum að þetta getur ekki annað en skilað sér,“ sagði Eiríkur Aðalsteinsson.

Dagbjartur jónsson, Fljótsdalsstöð LandsvirkjunarDagbjartur hafði verið fjögur ár vélstjóri á sjó og unnið við rafvirkjun áður en hann fór að starfa við vélar Kára-hnjúkavirkjunar í Fljótsdalsstöð. „Ég hef ekki komið á svona ráðstefnu áður og það er gaman að upplifa hvað hér fer fram. Það sem áhugaverðast er að hitta aðra sem starfa í greininni, fá að kynnast þeirra sjónarmiðum og fá innsýn í störf þeirra.“ Dagbjartur segir eitt aðalverkefnið að stilla saman strengi þeirra mörgu og ólíku hópa sem aðild eigi að VM. „Það hefur líka sýnt sig að með því að vera í þessu sam-floti með ASÍ höfum við dregist verulega aftur úr í kjörum miðað við aðra hópa, í það minnsta hvað varðar neysluvísi-tölu svo maður tali nú ekki um lánskjaravísitölu. Þetta þarf að bæta verulega ef ekki á að verða umtalsverður flótti úr og véltækni og málmiðnagreinum.“

Menntunina segir Dagbjartur ekki vera metna að verð-leikum og því miður hafi verkmenntun setið á hakanum miðað við aðra menntun. „Verkmenntun er auðvitað dýrari en önnur menntun og því er hún oft það fyrsta sem skól-arnir skera niður þegar þeir þurfa að herða sultarólina. Svo þarf að sérhæfa skólana um land allt meira því þeir geta engan veginn verið með þann tækjabúnað og tækniþekk-ingu kennara sem þarf í svo fjölþætta kennslu sem þeir segjast geta boðið,“ sagði Dagbjartur Jónsson vélstjóri af Fljótsdalshéraði.

guðmunDur smÁri guðmunDsson, Marel hf.Í fjórtán ár hefur Guðmundur Smári Guðmundsson starfað hjá Marel en áður hafði hann verið vélstjóri á sjó í 22 ár. Breytinguna hjá vélstjórum á sjó segir hann hafa orðið geysilega mikla á þessum árum. „Það segir sig sjálft að skipin hafa breyst, tækin og aðbúnaðurinn.“

Guðmundur Smári segir málmiðnaðarmenn hafa dregist langt aftur úr. „Verðlagning á útseldri vinnu í málmiðnaði er fáránleg. Eins og komið hefur hérna fram þurfum við að borga frá 8.000 og upp í 16.000 krónur á tímann ef við förum á bílaverkstæði til að láta gera við bílinn okkar. Útseld vinna í málm-iðnaði er hins vegar frá 5.300 krónum og upp í 7.000 krónur. Hún er líklega nær lægri tölunni, oftast nær. Ástæðurnar fyrir þessu liggja víða, meðal annars hjá félaginu okkar. Járniðnaðarmannafélögin hafa aldrei gert neitt í því að láta fé-lögin vera hrein iðnaðarmannafélög. Það hafa verið teknir alls konar ófaglærðir menn inn í þau. Það virðist vera meira virði að fá af þeim félagsgjöldin. Ég segi kannski ekki fagleg þekking sé látin sitja á hakanum en hún mætti vera meira virði,“ segir Guðmundur Smári Guðmundsson.


frá Kjararáðstefnunni

Eftir kjararáðstefnuna á Selfossi stendur það upp úr að mikill vilji er fyrir gjörbreyttum vinnubrögðum við kjarasamninga. Fólk er búið að sjá að prósentuhækkanir launa í íslensku starfsumhverfi gera ekkert gagn, þar sem þær hverfa jöfnum vegna áhrifa þeirra á neysluvísi-töluna. Launataxtakerfið er hrunið og ekki til neins lengur. Stöðug undirboð í málmiðnaði eru megin ástæðan fyrir því hvernig komið er. Þau ásamt kennitöluflakki fyrirtækja eru dragbýtur á frekari þróun í greininni og endurnýjun.

Á ráðstefnunni kom skýrt fram að fólki þykir undarlegt að fyrirtæki og stofnanir hins opinbera, ríkis og sveitarfélaga, skuli í raun vera í forystu þeirra sem taka undirboðum í málmiðnaði frá fyrirtækjum í eigu þekktra kennitöluflakkara. Stóriðjurnar eru líka gjarnar á að taka slíkum undirboðum. Það virðist engu skipta þótt viðkomandi fyrirtæki klári ekki þau verk sem þau taka að sér og skilji eftir sig skuldaslóð hjá undirverktökum og einstaklingum sem þau hafa átt í viðskiptum við. Engu líkara er en viðkomandi stofnanir og fyrirtæki telji það þess virði að taka áhættuna af lágum óraunhæfum undir-boðum og finnist þetta bara hluti af fórnarkostnaðinum.

Forsvarsmenn þessara sömu stofnana og fyrirtækja, sem taka undirboðum kennitöluflakkara, þykjast síðan stöðugt berjast fyrir aukinni atvinnu og uppbyggingu atvinnugreina og fyrirtækja. Þarna er meira en lítið að í hugsunarhætti. Breytt vinnubrögð VM varðandi kjarasamninga, með því að halda árlega kjararáðstefnur og vinna í hópum milli þeirra að úrbótum og tillögum, hafa þegar skilað mörg-um hugmyndum um önnur vinnubrögð í kjarasamningagerð. Þetta er hins vegar ekki nóg þegar viðsemjendurnir virðast sitja í sama farinu og ekki hafa yfir að ráða sambærilegum félagslegum styrk og félagar í VM hafa.

Til eru reglur um að fyrirtæki þurfi að uppfylla ákveðna hluti til að vera gjaldgeng á útboðsmarkaði. Eftirlit með að þeim reglum sé fram-

fylgt er hins vegar í molum og meðan eftirlitið virkar ekki verður ekki hægt að ná almennilegum tökum á kennitöluflökkurum. Þarna eru stjórnamálamenn og embættismenn hjá ríki og sveitarfélögum fyrst og fremst ábyrgir, ásamt forsvarsmönnum stóriðjufyrirtækja. Meðan allt það fólk sem situr í þessum vellaunuðu háttsettu stöðum getur ekki sinnt skyldum sínum er ekki von á góðu á vinnumarkaðinum.

Það er kaldhæðnislegt að málmiðnaðarmenn skuli hafa dregist eins mikið aftur úr í launum og raun ber vitni. Næg verkefni hafa ver-ið í málmiðnaðargreinum, ekki síst vegna þess að fjárfestingar í end-urnýjum stóra og dýrra tækja, eins og t.d. skipa hafa verið í lágmarki á síðustu árum og því hafa viðhaldsverkefni hér heima verið meiri en ella hefði verið. Það er líka kaldhæðnislegt að á nokkrum árum skuli allt þetta hafa farið í hring. Undirboð pólskra skipasmíðastöðva urðu til þess að öflugur skipasmíðaiðnaður lagðist nánast af hér á landi. Svo kom hrunið og krónan varð einskis virði. Verkefnin fluttust heim aftur en nú 5 árum seinna er allt að fara í sama farið aftur. Stóru út-gerðirnar eru farnar aða endurnýja skip sín og nú eru þau smíðuð í Tyrklandi. Síðan koma þessi skip heim og þurfa sínar breytingar og viðhald innan nokkurra ára. Þá kemur það líklega sömu útgerðar-mönnum á óvart að ekki skuli lengur vera til iðnaðarmenn hér á landi til að sinna því viðaldi, vegna þess að þeir höfðu ekki bolmagn, sök-um lágra launa að fylgjast með og vera undir það búnir að sinna við-haldi á nýjustu tækjum. Af sömu ástæðum hefur endurnýjun málm-iðnaðarmanna verið í lágmarki því ungt fólk sækir ekki í þessi störf. Áherslur í menntakerfi hafa líka sín áhrif þar sem megináherslur hafa verið á bóknám í stað verknáms og ekki tekið tillit til hvers þjóðin og atvinnulífið þarnast í þeim efnum.

Hugsunarhættinum þarf að breyta ef við viljum eiga vélstjórnar- og málmiðnaðarmenn áfram í fremstu röð. Nýja hugsun þarf allt frá gólf-inu í smiðjunum upp í hæstu rjáfur hjá stjórnvöldum.

Gjörbreytt hugarfar þarf varðandi kennitöluflakk og kjarasamninga


Fara þarf að öllu með gát þegar unnið er með vélar og véla-búnað sem orðinn er meira en 30 ára gamall vegna hættu á að asbest geti verið þar að finna en asbest er hættulegasti krabbameinsvaldur í starfsumhverfi manna. Sömuleiðis er mikilvægt að fara rétt með allar olíuvörur og leysiefni.

Góður varnarbúnaður nauðsynlegurÞótt bann við notkun á asbesti hafi verið sett hér við land fyr-ir 30 árum síðan eru á Íslandi bæði vélar og mannvirki úr as-besti sem valdið geta mengun og skaðlegum afleiðingum, að mati Vilhjálms Rafnssonar, prófessors í heilbrigðisfræði við Læknadeild Háskóla Íslands sem hefur rannsakað áhrif mengunar á heilsufar vélstjóra. ,,Þegar eitthvað bilar þarf svo að brjóta asbestið upp og þá eru menn í mikilli hættu á að verða fyrir rykmengun. As-best er mjög varasamt efni sem veldur krabbameini, bæði lungna- og brjósthimnukrabbameini, sem á fræðimálinu er kallað mesóþelíóma. Þessi krabbamein eru ekki læknanleg og koma ekki fram strax eftir fyrstu útsetningu heldur eftir áratuga framleiðslu- og meðgöngutíma. Tóbaksreykingar ofan í asbest mengun auka margfalda svo hættuna á lungnakrabbameini. Eina leiðin eru forvarnir á fyrsta stigi, það er að segja, að koma í veg fyrir útsetningu,“ segir hann. Mjög mikilvægt er því að menn hafi góðan varnarbúnað, eins og galla, hanska og grímur. ,,Vélar og vélbúnaður sem er yfir 30 ára gamall getur hæglega innihaldið asbest. Nútímaleg vélarrými eru hreinleg en hvernig líta þau út á gömlum bátum? Ef asbest hefur t.d einhvern tímann farið niður þá næst það aldrei alveg upp af gólfum og syllum, rykið er svo fíngert, og það verður því alltaf hætta á einhverri rykmengun.“ As-best er ekki hægt að greina eða þekkja með berum augum og ef menn eru að fást við gamlar vélar eða vélabúnað er hreinlega best að gera ráð fyrir því að asbest geti verið til staðar og að fara að öllu með gát.

Sterk tengsl asbests og brjósthimnukrabbameins ,,Það er jafnvel spurning hvort fólk verði mögulega fyrir hættulegri mengun þegar farið er inn í rými og byggingar þar sem asbest er

til staðar, án þess að hróflað sé við því á neinn hátt. Menn hafa verið að velta þessu fyrir sér í sambandi við húsnæði þar sem asbest var notað,“ segir Vilhjálmur. Áður fyrr var as-best einmitt talsvert notað í húsbyggingar hérlendis, t.d í þak- og veggklæðningar og eins í steyptar plötur kringum kam-ínur og eldavélar. Gömlu eldvarnateppin voru sömuleiðis úr asbesti. Þegar gömul hús eru rifin eða löguð þarf því alltaf að vera vakandi fyrir þessum þætti og fara að öllu með gát.

,,Bæði þarf sá sem þetta gerir að vera vel búinn, með hanska og grímu, og eins þarf hann að passa að það skapist ekki ryk-mengun. Það þarf að pakka efninu vel áður en það er flutt

burt af staðnum til förgunar og við stærri verkefni þarf að kalla til sérfróða til ráðgjafar.“

Spurningar hafa vaknað um hvort asbest mengun geti borist manna á milli. Vilhjálmur segir að þegar fjölskyldufeður hafi verið útsettir fyrir asbest mengun séu þess dæmi að eiginkonurnar hafi síðar fengið asbestsjúkdóma.

,,Menn sem unnu í asbestiðnaði í Bretlandi gátu borið asbest meng-un heim til sín og konurnar þannig komust í snertingu við þetta þar, bæði frá fötum og skóm. Eiginkonur þessara manna voru líklegri en aðrar til að fá brjósthimnukrabbamein.“ Það geti því þurft afar litla, og jafnvel óbeina, mengun asbests til þess að hrinda af stað krabba-meini. Ef menn eru til dæmis í 1-2 mánuði í mikilli asbestmengun er hætta á að fram geti komið lungnakrabbamein eða brjósthimnu-krabbamein síðar meir. ,,Það eru svo sterk tengsl sérstaklega milli brjósthimnukrabbameins og asbests að þegar sjúklingur greinist með slíkt mein spyr læknirinn hann alltaf að því hvar hann hafi getað komist í snertingu við asbestið.“

Þegar þjóðin var skoðuð kom í ljós svipað hlutfall af brjósthimnu-krabbameini og gerist annars staðar og því er greinilegt að asbest mengun hefur verið svipuð hér og á hinum Norðurlöndunum. Annað sem beri að auki að hafa í huga er að Ísland er sérstakt að því leyti að hér hefur verið aukning í þungum hráiðnaði, öfugt við flest vestræn lönd. Þaðan hafi þessi mengandi iðnaður flust til þróunarlandanna

aðgát og réttur búnaður skiptir máliEnn er hætta á asbestmengun

Vilhjálmur Rafnsson.

sem enn noti mikið asbest. Athyglisvert er t.d að sjá að þrátt fyrir að bann hafi víða verið sett við notkun asbests hafi framleiðsla þess á heimsvísu aukist undanfarin ár. Orsökin er vegna vaxandi hráiðnað-ar í þróunarlöndunum. ,,Í þessu sambandi ættum við að hafa í huga að asbest hefur í gegnum tíðina verið notað einna mest við skipa-smíðar. Ef hingað koma svo skip sem er smíðuð í þróunarlöndunum er vert að vera tortrygginn og ekki útiloka að asbest hafi verið notað við smíðina þótt á pappírum standi að svo sé ekki.“ Vilhjálmur segir að mikil hætta á asbest mengun skapist líka þegar skip eru rifin. Þau séu gjarnan flutt til þróunarlandanna til niðurrifs og þar geti asbest hæglega valdið lífshættulegri mengun í framhaldinu. Þar er hins vegar lítið spáð í þetta.

Asbest er einna helst notað á stöðum þar sem reynir á hitaeinangr-un og slitþol og hafa fá önnur efni verið eins endingargóð og asbestið. Af þessum sökum hefur málmiðnaðurinn oft freistast til þess að nota asbestið og sömuleiðis byggingariðnaður.Vilhjálmur segir að asbest hafi mikið verið notað í vélarhluti fyrir bíla hér áður fyrr og í ljósi þess hve stór hluti bíla sé framleiddur í löndum sem ekki geri strangar um-hverfiskröfur væri vert að skoða hvort asbest sé að finna í stærri bíl-vélum, t.d í kúplingsdiskinum.

Skaðleg efni berast gegnum húðVilhjálmur segir að líka verði að hafa í huga að snerting við olíur og leysiefni geti verið varasöm. ,,Oft nota menn leysiefni við að þvo olíu-borna og skítuga hluti, eins og rafala og spíssa, og þá þarf að gæta þess að snerta ekki hlutina og efnin með berum höndum. Það vill hins vegar oft verða misbrestur á því.“ Oft gufa þessi efni auðveldlega upp og geta borist í fólk með innönd-unarlofti um öndunarfæri. ,,Það eru heldur ekki bara vélstjórar sem eru í þessum áhættuhópi heldur allir sem hafa eitthvað með vélarn-

ar og viðhald þeirra að gera, t.d þeir sem sjá um að smyrja vélarnar.“ Þessi efni komist oft gegnum húð, sérstaklega ef fólk er viðkvæmt fyrir, t.d eftir að hafa þvegið sér um hendur með leysiefnum. ,,Það sem maður óttast helst hvað þetta varðar eru langtímaáhrif þess að komast í snertingu við þessi efni, eins og auknar líkur á krabbameini, sérstaklega krabbameini í blóði og blóðmyndandi vef, eins og merg og eitlum. Sömuleiðis þvagblöðrukrabbamein sem oft hefur loðað við vélstjóra. Orsök þess er að ef efnin komast inn í líkamann og eru svo á leiðinni út, um nýru og svo með þvagi, geta þau haft skaðleg áhrif á þessi líffæri síðar meir.“ Þetta eru svokölluð fjölhringlaga-kolefni (polýarómatiskhýdrókarbón, PAH) sem finnast í olíum og lífrænum leysiefnum, sem hér geta verið áhrifavaldar.

Aðgát skal höfð við suðuFyrir utan asbest mengun getur líka skapast hættuleg mengun þegar yfirborðsmeðhöndlaðir málmhlutir eru soðnir eða logskornir. ,,Þegar gert er við þarf oft að logskera eða rafsjóða og þá getur myndast reyk-mengun. Við rafsuðuna bráðnar málmurinn og málningin brennur og þá leysast upp alls kyns efni og berast í andrúmsloftið, sem geta haft slæm áhrif á lungu þess sem er að sjóða og leitt til astma,“ segir Vil-hjálmur. Þarna verði til flókin reyk- og rykmengun sem í er meðal ann-ars að finna þungmálma eins og blý, króm eða kvikasilfur sem ákaflega varasamt er að anda að sér. Nauðsynlegt er að verja sig vel við þessar aðstæður og verja þá húð, augu og öndunarfæri. Sömuleiðis ætti alltaf að vera góð staðbundinn og almenn loftræsting í rýminu. Vilhjálmur segir að meðferð leysiefni skipti miklu máli. Oft séu málmar hreinsað-ir með leysiefnum áður en fólk fer að logsjóða og þá myndist mengun vegna þeirra. Lífrænu leysiefnin gufa auðveldlega upp og og menn andi þeim að sér ef þeir hafi ekki grímu. Sömuleiðis verður að gera ráð fyrir að þau komist inn í líkamann komist efnin að berri húð.

,,Þessi efni liggja undir sterkum grun um að valda krabbameini og þau geta skemmt í manni taugakerfið, sérstaklega miðtaugakerfið, svo að eftir langvarandi útsetningu geta þau leitt til minnisleysis og skerðingar á andlegri hæfni, og við slíku er engin meðferð til. Stundum eru þessi efni notuð í þröngum og illa loftræstum rýmum og brögð eru að því að menn eins og finni á sér af þeim eða líði hrein-lega út af og missi meðvitund.“ Slíkt gerist ennþá öðru hvoru og þá enda menn á bráðadeildinni. ,,Menn óttast að þess háttar tilvik hafi varanleg áhrif á fólk og valdi bæði taugaskemmdum og aukinni krabbameinshættu.“

Menn sem unnu í asbestiðnaði í Bret-landi gátu borið asbest mengun heim til sín og konurnar þannig komust í

snertingu við þetta þar, bæði frá fötum og skóm. Eiginkonur þessara manna voru líklegri en aðrar til að fá brjósthimnukrabbamein.


Allt frá því að prófessor Vilhjálmur Rafnsson birti athyglis-verðar rannsóknir sínar um lélegt heilsufar vélstjóra, miðað við aðrar stéttir af völdum krabbameins hef ég undiritaður leitað að ákveðnum þáttum, í efnasamsetningu sjálfrar olí-unnar sem gæti verið orsakavaldar og unnið að lausnum til varnar olígufum í velarúmum.

H2S „Hydrogen Sulfid”er gastegund sem finnst víða í nátt-úrinni meðal annars í uppgufun frá olíuvörum. H2S reiknast sem hættulegt gas við innöndun og með mikla sprengju-hæfni t.d. „sveifarhússprenging”. Þegar farið er yfir ýmis ör-yggispappira varðandi meðhöndlun á olívörum kemur í ljós að í þeim eru ymsar aðvaranir. Ymislegt í olíunni og við uppgufun hennar vekur athygli, hvað varðar heilsufar vélstjóra og vekur upp ýmsar áleitnar spurningar.

Öryggisleiðbeiningar frá framleiðanda á ymsum olíuvörum eru: Um efnafræðilega eiginleika uppgufunar í olíu. m.a.Hydrogen

Sulfid og Benzene : T+ mjög eitrað, f+mjög eldfim, N ekki umhverf-isvænt.

Hydrogen Sulfid og Benzene finnast bæði í olíunni og olíugufu.

Mögulegur skaði á heilsu: Stöðug snerting/ endurteknar snertingar við olíu eða innöndun á olíugufum (H2S/Benzene gas ) getur haft í för með sér krabbamein og húðmein.

Hydrogen Sulfid og Benzene getur myndast í efsta hluta af olíu-tanktanki m.a. í sveifarhúsi.

Gufumyndun frá olíu skal umgangast með varúð.Hydrogen Sulfid og Benzene er mjög eitrað við innöndun og get-

ur orsakað öndunarerfiðleika eða stöðvun og dauða. Langvarandi innöndun á H2S olíugufum, geta haft áhrif á m.a. taugakerfið/or-sakað langvarandi höfuðverk/ svima / kláða í augum/ óþægindi í munn og maga /krampa/lömun í öndunarfærum/ yfirlið og dauða.

Þetta eru miklar og athyglisverðar upplýsingar fyrir vélstjóra, og upplýsingar sem vélstjórum almennt hefur ekki verið bent á.

En skoðum nánar tvo þættin Gasmyndun í starfsumhverfi vélstjóra.n H2S og Benzene í starfsumhverfi vélstjóra.

Starfsumhverfi vélstjóra er sérstætt, er við tengjum það við H2S og Benzene gas mikið meira en nokkur hefur látið sér til hugar koma.

Þetta gas er allt í kringum þá, vélar sem leka olíu og safnast fyrir í kjöl, mynda uppgufun á olígasi þó í litlu mæli sé.

Olía sem lekur á heitar vélar gegnum samskeyti og pakkdósir, mynda olíueim eða olíugufu sem innihalda eitrað gös.

Gasið er samansett af örsmáum eitruðum mólekúlum sem eiga greiðan aðgang að öndunarfærum manna og líffærum.

Gas hefur truflandi áhrif á öndunarfæri þó gas magn sé í litlu mæli. Þetta stafar af efnafræðilegum eituráhrifum gassins sem lama

öndunarfærin þannig að líkaminn getur ekki nýtt sér súrefnið úr loft-inu.

H2S og Benzene er i flokki með eitruðum gastegundum á borð við amoniak (NH3, Klor (CL3).

Samkvæmt rannsóknum sem fram fóru í Noregi af Dr. Krisine Svensen mældist olíueimur/olíugufur í 22 skipa að meðaltali í vél-

arúmum frá 0.34 – 0.74 mgr/m3 leyfilegt norm er 1 mgr/m3. Ekki kemur fram við rannsóknina hvað mikið magn olíuguf-an innihélt af H2S enda ekki fjallað um það sérstaklega, en ef tekið er mið af útbreiðslu elds í vélarúmum almennt séð og sveifarhússprengingu, er innihald H2S í rými töluvert.

Í öllum rannsóknum á starfsumhverfi vélstjóra, sem und-irritaður hefur kynnt sér, er horft fram hjá þeim þætti sem H2S og Benzene er í umhverfi þeirra.

H2S í umhverfi vélstjóra:n H2S og Benzene gas fer víða í skipum.n Nokkrar staðreyndir sem vélstjórar geta heimfært til slík Gös n Súr lykt í vélarúmum. „ brennd olia / Kjalsog” n Súr lykt af vinnufatnaði. Sjá Benzene n Súr lykt í vistarverum skipverja. ( rúmföt og fatnaður)n H2S og Benzene komast í matvæli, gegnum opnar dyr til vinnslu-rýma og matargeymsla.

Áhrif á heilsuna Langvarandi inntaka af H2S og Benzene gas þó í litlu mæli sé getur haft áhrif á heilsuna.

Margir vélstjórar þekkja m.a. eftirfarandi einkenni með tilheyr-andi pilluáti.

Stöðugur höfuðverkur – magasjúkdómar – svimi – kláði í augum – eymsli í öndunarfærum og ýmsan slappleika. sem rekja má í mörgum tilfellum til innöndunar á gastegundum.

Gas frá utöndun véla og OSON beltiðGös frá útöndun véla hefur áhrif á OSON beltið áætlað er að ca. 2000 hp vél andi frá sveifarhúsi ca. 72m3/h sem samanstendur , H2S gasi, Benzene, metan og öðrum gastegundum. Allur íslenski flotinn losar því ca. 250 -300.000.000 m3/ hvert ár út í andrúmsloftið.

Margir ábyrgir díeselvélaframleiðendur og eigendur eldri díesel-véla hafa tekið í notkun búnað sem hvort tveggja gerir að hreinsa gastegundir frá smurolíu og láta vélina brenna gasinu og mynda jafnframt undirþrýsting í sveifarhúsi, sem minnkar smurolíu leka út á heitar vélarnar og olíu í kjöl. Og þar með minnka eða koma í veg fyrir gasmyndun í velarúmum.

Ég hvet alla vélstjóra til að kynna sér serstaklega áhrif Benzene gas sem finnst í mörgum olíuvörum, og hefur míkil langvarandi áhrif heilsufar, og hefur sömu einkenni og H2S.

SFTI ( Umhverfisstofnun ríkisins) í Noregi spáir því að innan tíðar verði útöndun frá sveifarhúsi véla út í andrúmsloftið bönnuð, bæði á stórum og smáum vélum til að minnka losun gróðurhúsa-lofttegunda.

Frá og með 2015 hefur EPA ( umhverfisstofnun Bandaríkjanna) bannað að útöndun frá vélum fari út í andrúmsloftið vegna um-hverfisáhrifa.

Guðbjartur Einarsson Vélfræðingur.

Heimildir; Norske Shell, Dr. Kristine Svensen, Norske Vinnueftirlitið, SFTI grein Skips-revyien, EPA (USA)

Heilsufar vélstjóra

Wesmarbógskrúfur

Hideautanborðs-mótorar

Hidrostalsnigildælur

TMP vökvakranar

BT Marineskrúfur

Halyardpústkerfi

Helacsnúningsliðir

Tides Marineásþétti

FPT bátavélarIsuzu bátavélarWesterbeke rafstöðvarog trilluvélar

Doosan bátavélar

Hjallahraun 2220 Hafnarfjörðurs. 562 3833www.Asaa.is - [email protected]

ZinkGírarDælurÁsþéttiAAvélarMiðstöðvarRRafstöðvarHljóðkútarStýrisvélarSnúningsliðirHosuklemmurSkrúfubúnaðurUtanborðsmótorar

Vélar og búnaður fyrir báta og skip

uppstillingarnefnd VM

FramboðsfresturUppstillingarnefnd VM kallar eftir tillögum og tilnefningum frá félagsmönnum vegna framboða til: stjórnar, varastjórnar og fulltrúaráðs VM tímabilið 2014 til 2016, formanns VM tímabilið 2014-2018.

Þeir félagsmenn sem hafa áhuga á að bjóða sig fram eru beðn-ir að leita til einhvers af nefndarmönnum fyrir 26. nóvember 2013.

Nefndarmaður: Vinnustaður: Bragi Eyjólfsson HS. Orka netfang: [email protected] sími: 840 5606

Sigurður Halldórsson ÍSAL netfang: [email protected] sími: 856 3456

Jón Ragnarsson Samskip ehf netfang: [email protected] sími: 869 3212

Haraldur G. Samúelsson Kapp ehf netfang: [email protected] sími: 894 2703

Garðar Garðarsson HB. Grandi netfang: [email protected] sími: 858 1057

Kristmundur Skarphéðinsson HS. Orka netfang: [email protected] sími: 840 5627

Jóhannes Halldórsson Á eftirlaunum netfang: [email protected] sími: 895 1550

Úr lögum VMÁri áður en kosningar fara fram kýs aðalfundur sjö manna uppstillingarnefnd. Nefndin kallar eftir tillögum og til-nefningum frá félagsmönnum og skal ræða allar tillögur sem henni berast. Nefndin kappkostar að taka tillit til starfs-greina og landssvæða, þannig að stjórn endurspegli breidd félagsins.

Uppstillingarnefnd skal ljúka störfum eigi síðar en átta mán-uðum eftir kjör hennar. Sú nefnd sem nú starfar var kjörin á aðalfundi VM 12. apríl 2013.

n Við formannskjör er sá frambjóðandi réttkjörinn sem flest atkvæði hlýtur.

n Við kjör stjórnar- og varamanna skal uppstillingarnefnd stilla upp sextán félagsmönnum í stafrófsröð, þó þannig að upphaf stafrófsraðar sé ákveðið með því að draga um upp-hafsstaf í röðinni.

n Niðurstaða uppstillingarnefndar verður kynnt á almennum félagsfundi.

n Aðrar tillögur sem fram koma teljast aðeins gildar ef þær hafa verið bornar fram innan þess frests sem kjörstjórn aug-lýsir og hafi stuðning 20 fullgildra félagsmanna.

n Þeir einir eru kjörgengir til stjórnar sem hafa greitt hlutfall af launum í félagsgjald síðustu sex mánuði áður en uppstill-ingarnefnd lýkur störfum, auk heiðursfélaga.

Guðbjartur Einarsson.


alltafgaman að fara ískólannÍ grunndeild málmiðna við Verkmennta-skólann á Akureyri eru sextíu nemendur, þar af sjö stelpur. Svo margar stelpur hafa ekki áður verið við nám í deildinni og lék okk-ur hugur á að vita hvað hefði rekið þær til þess að fara í þetta nám.

,,Það hafði lengi blundað í mér að fara í þetta en ég gerði mér það samt ekki ljóst fyrr en ég byrjaði á þriðja árinu í MA,“ segir Katrín Gísla-dóttir sem er á 19. ári. ,,Það var fyrst þá sem ég fór að pæla í þessu fyrir alvöru og fór að tala við námsráðgjafa.“ Hún segist hafa verið orðin leið á náminu sem hafi ekki hentað sér. ,,Þegar ég fór að ræða við vini mína um þetta sögðu þeir mér að skella mér í VMA, ég væri alltaf að tala um þetta. Svo það varð úr,“ segir Katrín. Meðan hún var í MA bjó hún á heimavistinni og þar hitti hún stráka úr Verkmennta-skólanum sem voru að stússast í bílum og það kynti undir áhuganum.

,,Ég fór að spyrja sjálfa mig: Af hverju er ég ekki að þessu? Þetta finnst mér spennandi!“ Katrín segir það hafa verið erfitt að viðurkenna það fyrir sjálfri sér að hana langaði mest til þess að læra bifvélavirkjun. Hún hafði ekki unnið með bíla þrátt fyrir mikinn áhuga á þeim og þetta kom fjölskyldunni í opna skjöldu. ,,Enginn í minni fjölskyldu hefur farið í verknám, þau eru meira á bóklegu línunni,“ segir Katrín. Reyndar tengdist fjölskylda hennar samt auknum áhuga á bílgrein-um því einn fjölskylduvinur er bílasmiður og annar er mikill áhuga-maður um bíla og fór Katrín að stússast í kringum bíla með þeim síð-astnefnda.

Hlakka alltaf til að fara í skólann ,,Ég er frá Eskifirði og mér fannst svolítið erfitt að fara ótroðnar slóð-ir þar. Núna vildi ég óska að ég hefði fengið mér krossara þegar ég var fimmtán ára eins og mig langaði til en það er ekki eitthvað sem

stelpur gera þar og ég var ekki nógu ákveðin,“ segir Katrín. ,,Það tók mig langan tíma að viðurkenna fyrir sjálfri mér að ég hafði áhuga á svona hlutum.“

Hún segir vera mjög ánægð með námið sem taki eitt ár áður en að loknu grunnnáminu stendur valið á milli vélstjórnar og bifvélavirkj-unar. ,,Þetta er æðislegt! Það er gaman að vakna á morgnana og vita að maður sé t.d að fara í vélstjórn. Mér hefur ekki liðið svona lengi, það er ótrúlegt að hlakka til þess að fara í skólann á hverjum degi.“ Hún segir strákana í bekknum vera yndislega og þeir séu mjög hjálp-samir en margir þeirra hafa meiri reynslu af vélum en hún og flestar stelpurnar. Þegar Katrín er búin með grunndeildina stendur hugur hennar svo til að fara í bifvélavirkjun.

Kynningu á verkmenntun vantarKatrín segist hafa orðið vör við mikla neikvæðni frá öðrum þegar hún sagði þeim frá því að hún væri að fara í grunndeildina þótt sumum þyki það áhugavert. ,,Fólki finnst að ég sé að loka dyrum með því að fara í bifvélavirkjun og hætta í MA, að ég hefði átt að klára stúdent-inn. Fólk segir að bifvélavirkjun sé að breytast svo mikið, þetta sé allt að verða tölvuvætt. Það er hins vegar enn mjög mikið af bílum sem

ekki eru þannig og ég held að það verði þörf fyrir bifvélavirkja um ófyrirsjáanlega framtíð.“ Varðandi gagnrýnina að hún hefði átt að klára námið í MA fyrst og ná sér í stúdentspóf segir Katrín að hún hefði reyndar viljað byrja í VMA um jólin og klára önnina sem hún var byrjuð á í MA en slíkt hefði ekki verið hægt. ,,Það hefði verið fínt en ég hefði ekki viljað vera lengur í menntaskólanum en það, ég átti engan veginn heima þar. Ég sé ekki fyrir mér að sitja við skrifborð í

framtíðinni, það á ekki við mig. Ég vil vinna með höndunum.“ Hún segir allt of lítið gert af því að kynna verknám fyrir grunnskólakrökk-um, brautin liggi beint í bóknámið fyrir nánast alla og uppistaðan af krökkum í iðnskólum sé fólk sem byrjaði í menntaskóla og hætti þar í námi. ,,Það er fullt af störfum sem eru í boði seinna meir ef maður velur verknám en maður veit ekkert af því þegar maður er í grunn-skóla. Ef ég hefði gert mér grein fyrir því sem var í boði hefði ég farið fyrr í verknám. Skilaboðin í grunnskólunum eru: Farið í menntaskóla, helst á náttúrufræðibraut því þá er allt opið fyrir ykkur. Síðan á mað-ur að fara í háskóla. Þetta sé hinn eini rétti farvegur.“

Gaman væri að skipta um hlutverkKatrín hefur lítið unnið með bíla en vann þó við gamlan bíl á síðasta ári og þurfti t.d að skipta um rafgeymi. ,,Eitt sinn þegar ég var að dútla við geyminn kom þar strákur aðvífandi og spurði hvort hann gæti hjálpað mér. Það kom honum á óvart þegar ég afþakkaði og sagð-ist vita hvað ég væri að gera.“ Hún sagði að það gæti óneitanlega verið fyndið ef samskonar aðstæður kæmu upp í framtíðinni þar sem hún myndi stökkva til og bjóða karlmanni aðstoð við kíkja á bíl. ,,Það væri gaman að sjá svipinn á honum!“

Fólki finnst að ég sé að loka dyrum með því að fara í bifvélavirkjun og hætta í MA, að ég hefði átt að klára stúdent-

inn. Fólk segir að bifvélavirkjun sé að breytast svo mikið, þetta sé allt að verða tölvuvætt. Það er hins vegar enn mjög mikið af bílum sem ekki eru þannig og ég held að það verði þörf fyrir bifvélavirkja um ófyrirsjáanlega framtíð.


Fjölbreytt og skemmtilegt nám,,Pabbi er bifvélavirki og ég var mikið í kringum hann þegar ég var lítil. Mér fannst ofsagaman að hjálpa honum og fannst þetta allt mjög áhugavert, bæði það að gera við og gera alveg upp bíla,“ segir Sólveig Ólafsdóttir sem er komin aftur á heimaslóðir á Akureyri eftir að hafa búið í sjö ár fyrir sunnan. Hún hefur stúdentspróf á félagsfræðibraut og tók líka handíðabraut í Fjölbraut í Breiðholti. Að því loknu prófaði hún viðskiptafræði við Háskólann á Akureyri en fann sig ekki í því og ákvað að skella sér í grunndeild málmiðna þar sem verklegt nám hafi alltaf höfðað meira til hennar. Sólveig segir að námið í VMA sé bæði skemmtilegt og fjölbreytt, það sé gaman að taka vélar í sund-ur og setja þær aftur saman. Það líka sérstaklega áhugavert að fást við stórar vélar. Málmsmíðin sé líka mjög skemmtileg, þar séu nem-endurnir búnir að smíða sér hamar og nú sé verið að smíða kassa úr blikki. ,,Kennararnir eru mjög fínir og þetta eru skemmtilegir krakkar sem maður er með. Það er gaman að upplifa það að hlakka alltaf til þess að fara í skólann á morgnana!“ Aðspurð um hvað sé skemmti-legast í náminu segir Sólveig að erfitt sé að gera upp á milli námskeið.

,,Þetta er allt skemmtilegt. Kannski vélstjórnin sé þó áhugaverðust núna, mér finnst svo gaman að fást við vélarnar. Svo má líka nefna logsuðuna, hún er feykna skemmtileg líka. En það er erfitt að segja, maður hefur gaman að þessu öllu.“

Allir jákvæðirSólveig segist ákveðin í að vinna annað hvort vélstjórn eða bifvéla-virkjun í framtíðinni. ,,Ef maður fer t.d í vélstjórann þarf maður ekk-ert endilega að vera úti á sjó, það er t.d hægt að vera í frystihúsi eða verksmiðju, bara alls staðar þar sem vélar og tæki er að finna.“

Sólveig segist bara hafa orðið vör við jákvætt viðhorf gagnvart því að hún sé í þessu námi. ,,Öllum líst rosalega vel á þetta. Mágur minn er líka bifvélavirki og hann segir að það vanti sárlega konur í grein-

ina. Sem skemmtilegt dæmi um það get ég nefnt að þegar ég vann hjá Tékklandi var stundum kallað á mig til þess að stilla ljósin, ég var með fínlegri hendur en strákarnir og þarna kom það sér vel. Ég er viss um sama staðan er uppi á öðrum verkstæðum!“

Sólveig segir ástæðan fyrir því að svo fáar stelpur séu í greininni liggi mögulega í því að í gegnum tíðina hafi þetta eingöngu verið karl-mannsstörf og því leiði stelpur sjaldan hugann að því að þetta geti verið áhugavert. ,,Sumar stelpur eru kannski hræddar við vélar en ég hvet þær endilega til þess að prófa því stelpur geta hiklaust verið í þessum störfum þótt óhreinindavinna sé auðvitað ekki fyrir alla.“

Hallast að bifvélavirkjunSólveig er einstæð móðir og segir námið fara vel með fjölskyldulífinu. Dóttir sín sé á leikskóla til klukkan fjögur og skólinn sé yfirleitt búinn á hádegi. Tímann þangað til hún nær í dóttur sína noti hún til þess að læra. Hún fái líka góða aðstoð frá foreldrum sínum. Hvernig horfir framtíðin við Sólveigu, ætlar hún að verða vélstjóri eða bifvélavirki?

,,Það er erfitt að segja, hvoru tveggja er svo spennandi. Ég hallast þó aðeins meira að bifvélavirkjuninni í dag. Kannski maður eigi eftir að vinna einn daginn með pabba eða mági mínum!“

Þetta er allt skemmtilegt. Kannski vél-stjórnin sé þó áhugaverðust núna, mér finnst svo gaman að fást við vélarnar.

Svo má líka nefna logsuðuna, hún er feykna skemmtileg líka. En það er erfitt að segja, maður hefur gaman að þessu öllu.

Vertu á verði!Nú er nóg komið af verðhækkunum

Aðildarfélög ASÍ hvetja landsmenn til að snúast af alefli gegn verðhækkunum. Tökum höndum saman og látum vita af óeðlilegum verðhækkunum með því að senda inn myndir eða tilkynningar á vertuáverði.is.

Stöndum saman og rjúfum vítahring verðbólgunnar!

Nánar á heimasíðu VM.


Í málm- og véltækniiðnaðinum gildir það lögmál að fyrirtæki sem ekki tileinka sér tækni hvers tíma dragast aftur úr, stan-dast að lokum ekki samkeppni og daga uppi. Sama á við um flestar aðrar atvinnugreinar, einkum þær sem selja afurðir sínar á alþjóðamarkaði eða keppa við innfluttar vörur. Hinar, sem njóta verndar á innlendum markaði, eru ekki eins við-kvæmar fyrir þessu lögmáli. Í þeim tilvikum eru það íslensk-ir viðskiptavinir þeirra sem súpa seyðið af því, oftast með hærra verði og minni gæðum.

Sveiflukennt starfsumhverfi Allt frá upphafi síðustu aldar, þegar málm- og véltækniiðnaðurinn tók að eflast að einhverju marki, hafa verið verulegar sveiflur í endur-nýjun véla og tækja í greininni. Þar hafa ýmsar ytri aðstæður ráðið miklu svo sem styrjaldir, sem leiddu til samgönguhafta milli landa, kreppur og þess háttar óáran í alþjóða samskiptum. Innflutnings-höft voru ríkjandi frá 1930 til 1960 og iðnaður verndaður með ýmsu móti. Á fyrri hluta þessa tímabils voru smiðjurnar því almennt með lélegan tækjakost og verkþekking fylgdi af þeim sökum ekki alþjóð-legri þróun. Að vísu voru þá komnar fram öflugar útgerðir sem þurftu á þjónustu að halda sem reynt var að koma til móts við þrátt fyrir erfiðar aðstæður. Um miðja öldina höfðu mörg fyrirtæki í greininni hagnast nokkuð í tengslum við stríðsreksturinn hér á landi og tókst þá að endurnýja vélar og tæki í talsverðum mæli. En eftir 1950 tóku við innflutningshöft sem stóðu yfir fram á sjöunda áratuginn. Ein birtingarmynd þessa haftaumhverfis var að margir smiðjumenn fóru til nágrannalandanna og keyptu notaðar vélar og tæki sem aðrir voru hættir að brúka og búnir að fá sér nýjar.

Breytt um kúrsÞessar aðstæður voru auðvitað ávísun á að greinin gæti ekki staðist eðlilega samkeppni á alþjóða markaði og gagnvart innflutningi. Það var fyrirfram töpuð barátta. Við það vildu menn í greininni ekki sætta sig og því var ekki um annað að ræða en að breyta um kúrs og vinna

að því að opna landið fyrir frjálsum viðskiptum og stefna að því að standast samkeppni á þeim grunni. Hinn valkostur-inn, að loka landið áfram inni í höftum, og koma um leið í veg fyrir útrás á alþjóða markaði, var að dómi forsvarsmanna málmiðnaðarins ávísun á stöðnun og um leið væri verið að glata álitlegum tækifærum í uppbyggingu tæknigreinar hér á landi. Þess vegna studdi iðnaðurinn inngöngu í EFTA á sínum tíma þrátt fyrir að einhverjar iðngreinar stæðust ekki samkeppni og yrðu að láta undan síga. Sóknarfærin sem gætu myndast yrðu mikilvægari eins og reynslan hefur sannað ótvírætt. Ljóst má vera að við værum ekki með þann

tæknivædda málm- og véltækniiðnað sem við eigum í dag ef þessi leið hefði ekki verið valin á sínum tíma. Útflutningur véla og tækja fyrir fiskvinnslu og önnur matvæli væri ekki eins blómlegur eins og við þekkjum í dag hvað þá stórbrotnar vélasamstæður fyrir álver um víða veröld að ekki sé talað um hjálpartæki fyrir fatlaða sem njóta viðurkenningar um allan heim. Þá er ótalið að við stöndum okkur vel í uppbyggingu mikilla mannvirkja fyrir orkuiðnaðinn og stóriðju hér á landi og erlendis. Allt er þetta afrakstur þeirrar stefnumótunnar að afnema höft og vinna á sömu forsendum og keppinautarnir og geta átt alls kostar við þá á innlendum og erlendum mörkuðum.

Þróun í rétta áttÞegar horft er til baka og rifjaðar upp ferðirnar til Danmerkur til að kaupa notaðar vélar og tæki (Brödrene Hansen) og þær bornar saman við árang-ursríkar ferðir síðustu árin á málm- og véltæknisýningar á meginlandinu er augljóst að íslenskur málm- og véltækniiðnaður hefur þróast í rétta átt og er nú vel samkeppnisfær. Afraksturinn sér stað í stórum og litlum fyrir-tækjum í greininni sem fjölmörg eru búin nýjustu tölvustýrðum vélum og tækjum og aðstöðu sem víða er til fyrirmyndar. En fleira þarf til.

Mikilvægi grunn- og endurmenntunnarEinu gildir hversu háþróaðar vélar eru keyptar til landsins ef ekki er nægur mannafli til að nýta þær í krafti þekkingar og hæfni. Þess

framtíðin verður gjörólík fortíðinniIngólfur Sverrisson skrifar:

vegna hafa samtök fyrirtækja og iðnsveina í greininni lagt þunga áherslu á gott grunnnám í málm- og véltæknigreinum og síðustu tvo áratugina unnið vel með yfirvöldum menntamála að þróun iðnnáms-ins. Ennfremur hefur víðast verið gott samband við málmiðnskóla á hverju svæði um að efla þá á alla lund enda þótt enn megi eflaust gera betur í þeim efnum. Hin síðari ár hefur auk þess verið unnið að öfl-ugri og þróttmikilli endurmenntun sem flytur þekkingu á nýrri tækni jafnt og þétt til landsins, útbýr vönduð námsgögn og tryggir bestu kennslu - hvort heldur er á námskeiðum með fyrsta flokks kennslu-tækjum eða í fyrirtækjunum sjálfum. Tæknigrein eins og málmiðn-aðurinn á allt sitt undir því að geta nýtt tækni hvers tíma jafnóðum og hún kemur fram; allt hik í þeim efnum er ávísun á að greinin drag-ist aftur úr. Sé grunn- og endurmenntun hins vegar með sóma þá er framtíðin björt og vaxtamöguleikar án endimarka.

Stefnumótun og eftirfylgniEnda þótt úrslit ráðist jafnan í vel reknum fyrirtækjum er mjög mikil-vægt að þau samræmi áherslur sínar um stærstu málaflokka. Fyrir-tækin og samtök þeirra þurfa sjálf að skilgreina og forgangsraða þeim enda kennir reynslan að einstök fyrirtæki nái minni árangri ein og sér í hinum stærri málefnum en meiri ef þau standa saman um þau; með því móti hefur oft verið lift Grettistaki. Þess vegna mótuðu sam-tök málm- og véltæknifyrirtækja - MÁLMUR - sér skýra framtíðarsýn árið 2004, sem byggðist á ríkum metnaði og bjartsýni en vandamál

dagsins voru ekki látin ráða för. Með slíkri nálgun er búið að efna í og forgangsraða þeim viðfangsefnum sem þarf að vinna að á sameig-inlegum vettvangi og tryggja með því betur að mótuð framtíðarsýn verði að veruleika. Reynsla síðustu ára sýnir ótvírætt að með þessu móti hafa hagsmunasamtök greinarinnar unnið að verkefnum sem mestu skipta fyrir greinina en ekki beint kröftum sínum að því sem kalla má aukaatriði eða hafa minni þýðingu.

Góður afrakstur Til marks um afrakstur af þessu starfi má nefna hina áfangastýrðu gæðavottun Samtaka iðnaðarins sem mörg fyrirtæki hafa nýtt sér með góðum árangri. Þessi gæðastýring hefur aukið framleiðni, myndað traustari tengsl við viðskiptavini og er í auknum mæli lyk-ill að nútíma framleiðslu og aðgengi að stærri viðhaldsverkefnum. Einnig má nefna að hið árangursríka starf á sviði endurmenntunnar í greininni skilar sér nú í æ ríkara mæli út í fyrirtækin og til fagmanna með tæknilegri færni þeirra. Nú stendur yfir mikið starf með heildar-samtökum atvinnulífsins og yfirvöldum menntamála að kynna kosti iðn- og verknáms fyrir ungu fólki (GERT). Miklar vonir eru bundnar við það starf. Engu að síður verða hagsmunafélög í greininni að halda eigin merki hátt á lofti og kynna sínar greinar til þess að tryggja að fleiri leiti í iðn- og verknám. Einn afrakstur stefnumótunar er að hvatt hefur verið til betri umgengni á vinnustöðunum og fyrirmyndar að-stöðu þar verið haldið á lofti í fjölmiðlum. Myndir af slæmum vinnu-stöðum eru sem betur fer ekki lengur taldar birtingarhæfar enda hafa þær ekki gert annað en skaða ímynd greinarinnar. Nú er almennt við-urkennt að því aðeins standi málm- og véltæknifyrirtæki undir nafni að þau séu þrifaleg, vel skipulögð og búin nýjustu tækjum og tölv-stýrðum vélum.

Áfram haldið á sömu brautMeð hliðsjón af góðri reynslu af fyrri stefnumótun og skipulögðu starfi í framhaldi af því hefur MÁLMUR – með þátttöku forsvars-manna fyrirtækja í greininni - mótað sér nýja framtíðarsýn til næstu fimm ára. Þar er stefnt að því að greinin verði ein af grunnstoðum ís-lensks atvinnulífs enda hefur hún nú þegar sýnt fram á að vera sam-keppnishæf á alþjóðamarkaði og hér innanlands. Þar eru möguleik-

Ingólfur Sverrisson.

Til marks um afrakstur af þessu starfi má nefna hina áfangastýrðu gæðavott-un Samtaka iðnaðarins sem mörg fyrir-

tæki hafa nýtt sér með góðum árangri. Þessi gæðastýring hefur aukið framleiðni, myndað traustari tengsl við viðskiptavini og er í auknum mæli lykill að nútíma framleiðslu og aðgengi að stærri viðhaldsverkefnum.


arnir endalausir ef rétt er haldið á málum. Í stefnumótuninni gáfu menn sér þá eðlilegu forsendu að hér verði stöðugt starfsumhverfi í framtíðinni og traustur gjaldmiðill sem forðar okkur frá þeim sveifl-um sem gerir allt uppbyggingarstarf og samkeppnishæfni næsta von-litla. Það er því morgunljóst að greinin á mikið undir því að stjórn-málaöflum landsins takist að tryggja slíkt starfsumhverfi; annars verður ekki sagt að þau standist samkeppni við kollega sína í sam-keppnislöndunum.

ViðfangsefninMiklu skiptir að áfram verði haldið að rækta samstarf við erlendar tæknistofnanir og flytja inn frá þeim þekkingu og nýjustu tækni sem

komið verður til skila í öflugu endurmenntunarstarfi. Enn verði auk-ið samstarf við verkmenntaskóla og stuðla að því að endurmenntun kennara þar verði aukin verulega. Fyrirtæki í greininni munu í aukn-um mæli nýta sér gæðastýringu sem í boði er og í lok tímabilsins er stefnt að því að þau verði flest komin með gæðavottun samkvæmt ISO-9001 og ISO-1400. Góð samvinna við starfsfólk og samtök þeirra mun leiða til enn frekari faglegrar færni og það ásamt meiri aga mun gefa af sér aukna framleiðni og verðmætasköpun. Það er forsenda þess að fyrirtækin geti boðið starfsfólki sínu hóflegan vinnutíma, góða vinnuaðstöðu, áhugaverð verkefni og greitt hæstu laun.

Lykilhlutverk í framtíðinniÞegar staðan í málm- og véltæknigreininni í dag er borin saman við fortíðina er ljóst að sú einangrun og stöðnun sem var einkenni hennar áður fyrr ríkir ekki lengur. Við lifum ekki í skjóli hafta og verndar heldur erum við virkir þátttakendur á alþjóðamarkaði með þeim ströngu kröfum sem því fylgir til fyrirtækja og starfsmanna. Á móti hafa opnast gríðarlegir möguleikar til vaxtar, hvort heldur er á innlendum eða erlendum mörkuðum. Það er því undrunarefni þegar stjórnmálamenn tala sig hása um þær atvinnugreinar sem þeir telja að geti fært okkur ný og vellaunuð störf að einhverju marki en nefna ekki málm- og véltæknigreinina einu orði. Sannleikurinn er sá að þær þjóðir sem bjóða þegnum sínum bestu lífskjör hafa nær undan-tekningarlaust mjög öflugan málm- og véltækniðnað innan sinna landamæra. Því er ljóst að samtök fyrirtækja og iðnsveina í greininni verða í framtíðinni að kynna hana og þá miklu möguleika sem hún býr yfir mun betur fyrir stjórnvöldum og almenningi. Nýting nýrrar tækni, gott samstarf við viðskiptavini greinarinnar og áframhald-andi þróun og smíði véla og tækja fyrir alþjóðamarkað mun kalla á mun fleiri iðnaðar- og tæknimenn til áhugaverðra starfa. Það ásamt stöðugu starfsumhverfi, öflugri markaðssetningu og góðri stjórnun innan fyrirtækjanna ætti að stuðla að því að þessi atvinnugrein muni

„gegna lykilhlutverki í íslensku atvinnulífi,“ eins og stefnt er að.

Góð samvinna við starfsfólk og samtök þeirra mun leiða til enn frekari fag-legrar færni og það ásamt meiri aga

mun gefa af sér aukna framleiðni og verðmætasköpun. Það er forsenda þess að fyrir-tækin geti boðið starfsfólki sínu hóflegan vinnu-tíma, góða vinnuaðstöðu, áhugaverð verkefni og greitt hæstu laun.


þetta er stórt verkstæði í heildina, við erum 37 málm-iðnaðarmenn, 7 vélfræðingar, 1 pípulagningarmað-ur, 2 rennismiðir, 5 nemar í málmiðnaðarfræði, 17 rafvirkjar, 8 rafeindavirkjar, 2 múrarar, 2 smiðir og 2 málarar,“ segir Brynjólfur. Að auki eru verktakar

á svæðinu og starfa fleiri iðnaðarmenn hjá þeim. Þetta er því fjöl-mennur hópur. Brynjólfur er ekki í vaktavinnu en er á bakvakt nokkrum sinnum á ári.

,,Sem vélvirki sinni ég öllu viðhaldi á allskyns vélbúnaði, hvort sem það eru einfaldar vélar eða hátækni vélbúnaður.“ Brynjólfur segist mjög ánægður í sínu starfi, það sé gott að vinna í álverinu. Innan girðingarinnar sé í raun eigið athafnasvæði og þegar krepp-an skall á urðu engar uppsagnir. ,,Álverið gefur mikið til samfélags-ins, það eru um 500 manns sem vinna þarna og ætli afleidd störf séu ekki milli 600 og 700. Vinnustaðurinn er líka mjög fínn, starfs-andinn er mjög góður og við erum allir ágætis félagar. Það skemmir síðan ekki fyrir að við erum þarna 3-4 æskufélagar svo við erum líka vinir utan vinnunnar.“ Brynjólfur segir fjölbreytnina og starfsum-hverfið vera það besta við starf sitt í álverinu. Starfsöryggið sé gott og gríðarlega mikið lagt upp úr heilsu-og öryggismálum. Mottó fyr-irtækisins sé að allir fari heilir heim og allt kapp sé lagt á að svo sé. Mötuneytið sé gott, andinn fínn og fyrirtækið sé fjölskylduvænt. Undantekningarlaust sé tekið tillit til þess ef eitthvað bjátar á heima fyrir. Starfsaldur sé líka hár hjá fyrirtækinu og ef mönnum líkar enn

starfið eftir 1-2 ár halda þeir þarna áfram uns þeir komast á eftirlaun. Álverið starfrækir líka Stóriðjuskóla með grunnnámi fyrir almenna starfsmenn og framhaldsnámi fyrir iðnaðarmenn. Fjölmörg örygg-isnámskeið eru haldin og vel haldið utan um allt sem lýtur að öryggi og heilsu starfsfólks. Trúnaðarlæknir er á staðnum og framkvæmir hann bæði heyrnar- og heilsufarsmælingar, auk fíkniefnaprófa.

Mikilvægt að halda við menntuninniBrynjólfur lauk meistaranámi í vélvirkjun sl. vor en hafði áður lokið sveinsprófið árið 1992 frá Iðnskólanum í Hafnarfirði. ,,Það krafðist töluverðs átaks að drífa sig aftur í skóla, þegar ég fór Iðnskólann á sínum tíma var allt á bókina en námið í Tækniskólanum var mest fjarnám. Það er svolítið öðruvísi að fara ekki í skólann og hlusta á kennara heldur að setjast niður á kvöldin, horfa á fyrirlestra á tölvu-

skjá og gera verkefni.“ Námið var 40 einingar og kláraði Brynjólfur það á þremur önnum þar sem samræma þurfti jú námið bæði vinnu og fjölskyldulífi en hann er í sambúð með Ingu Þóru Ásdísardótt-ur, leikskólakennara á Vesturkoti. Börnin eru þrjú: Tinna Líf, 5 ára; Sunna Dís, 7 ára, og Aron Leo, 12 ára. Brynjólfur er ekki á því að hætta að mennta sig heldur stefnir á að bæta við sig iðntæknifræði sem er 3-4 ára nám og segir hann að alltaf sé gott að bæta við mennt-unina í þessum geira sem öðrum. ,,Það má annars segja að tilviljun hafi ráðið því að ég fór að læra vélvirkjun. Ég kláraði Öldutúnsskóla 1986 og heyrði af því að hægt væri að fá vinnu í vélsmiðju Péturs Auðunssonar. Ég fór þangað, fékk vinnu og var þar í tvö ár. Þá var ég orðinn fullviss um að mig langaði til þess að læra iðnina. Ég fór því og talaði við Pétur og fékk samning hjá honum. Síðan dreif ég mig í Iðnskólann og gekk svona glimrandi vel; þarna var ég að læra það sem mig langaði virkilega til þess að læra og það skipti öllu máli.“ Annars má segja að málmur renni um æðar Brynjólfs því bræður ömmu hans áttu vélsmiðjuna Klett á sínum tíma. ,,Bæði pabbi og bróðir minn eru rennismiðir og Brynjólfur afi var vélstjóri á Surprise frá Hafnafirði í gamla daga. ,,Það er margir iðnaðarmenn í minni fjölskyldu og því ekki langt að sækja þetta.“ Hann segir vélvirkj-unina vera mjög gagnlega og hafa nýst í öðrum störfum sem hann hefur verið í, eins og hjá slökkviliðinu og hjá Bílanausti. ,,Ég byrjaði svo 2003 í Straumvík, fyrst á lager sem vélvirki og svo á aðalverk-stæðinu þegar það var mikil skortur á málmiðnaðarmönnum árin 2005 og 2006. Síðan fór ég hingað á ómaverkstæðið.“

fór í þetta af tilViljunBrynjólfur Árnason hefur unnið í 10 ár í álverinu í Straumvík þar sem hann vinnur á aðalverkstæðinu en er staðsettur á ómaverkstæði í kerskála.

Sem vélvirki sinni ég öllu viðhaldi á allskyns vélbúnaði, hvort sem það eru einfaldar vélar eða hátækni vélbún-

aður.“ Brynjólfur segist mjög ánægður í sínu starfi, það sé gott að vinna í álverinu. Innan girðingarinnar sé í raun eigið athafnasvæði og þegar kreppan skall á urðu engar uppsagnir.

Brynjólfur Árnason er trúnaðarmaður málmtæknimanna hjá Rio Tinto Alcan fyrir hönd VM


Mikill áhugi á félagsstörfumBrynjólfur er trúnaðarmaður málmtæknimanna hjá Rio Tinto Alcan fyrir hönd VM og hefur mikinn áhuga á félagsstörfum. ,,Maður vill reyna að bæta það sem betur má fara á vinnustaðnum og sinnir þeim málum sem koma upp þar að lútandi. Þetta er gefandi en getur auð-vitað verið erfitt líka.“ Brynjólfur segir það mikilvægt að efla áhuga fólks á málmiðnum og efla nýmenntun því nýliðun í stéttinni er ekki góð. Sömuleiðis þurfi að efla endurmenntun enn frekar og ýta mönn-

um til þess að halda við menntun sinni. ,,Við höfum gott og öflugt félag sem er sennilega eitt af sterkari félögunum á landinu í dag. Sjóð-irnir standa vel og það er gert vel við félagsmenn. Auðvitað má alltaf breyta einhverju en í heildina er haldið vel utan um hlutina og félagið er í góðum höndum.“

Brynjólfur hefur fullan hug á að starfa áfram fyrir félagið og segir að sér þyki gaman að leggja sitt á vogarskálarnar svo félagið verði enn öflugra. Aðspurður um væntingar til næstu kjarasamninga segir Brynjólfur halda að áherslur verði svipaðar og síðast. ,,Það gengur ekki vel hjá álverunum, rafmagnsverð er hátt og maður er því ekki bjartsýnn. Hins vegar er nú eitthvað í næstu samninga og aldrei að vita nema ástandið breytist eitthvað til batnaðar. En eins og ástandið er í dag held ég að við fáum ekki meira út úr næstu samningum en almennt gerist, því miður.“ Vegna erfiðs rekstrar segir Brynjólfur allt vera fast í endurmenntunarmálum en hins vegar megi skoða önnur sóknarfæri. Skoða mætti t.d veikindadaga barna og eins þurfi makar stundum á mikilli aðstoð að halda ef þeir verða veikir, það væri eitt-hvað sem mætti skoða líka. ,,Ég tel að þar liggi sóknarfærin því ég held að það þýði lítið að sækja um launalega hækkun. Það verður að sækja á önnur mið.“ Hann segir að síðast hafi náðst ágætir samningar, þeir sem sóttu sér meiri réttindi hafi t.d farið upp um einn launaflokk sem sé ágætis árangur. ,,VM stendur síðan fyrir kjararáðstefnu 4.-6. október þar sem trúnaðarmenn koma saman með sínar áherslur fyrir næstu samninga. Það er svo mikilvægt að koma undirbúinn til leiks eða eins og Guðmundur formaður segir: Við látum ekki aðra koma með tillögurnar, við komum með þær sjálfir!“ Þetta er í annað sinn sem kjararáðstefna er haldin og það skilar sér. Fá félög komi eins und-irbúin til leiks og VM.

Verknámið þarf að kynnaBrynjólfur telur brýnt að kynna verknám betur fyrir grunnskóla-krökkum því málmtæknigreinar standi t.d ekki undir sér með nýliðun.

,,Það er ekki nóg að fá bara inn krakka sem hrökklast úr framhalds-skólum, það þarf að kynna þetta betur fyrir krökkunum á meðan þau eru enn í grunnskóla. Iðnskólinn í Hafnarfirði er núna með kúrsa fyrir grunnskólanema sem er gott framtak og þyrfti að vera víðar.“ Hann segir að mörg málmtæknistarfanna séu vissulega þannig að oft taki þetta á líkamlega en fjölbreytileikinn sé oftast mikill og þetta sé áhugavert. ,,Það gæti líka verið sniðugt að kynna verknám betur fyrir stelpum. Á aðalverkstæðinu starfa þrjár konur, tvær eru rafvirkjar og ein er vélvirkjanemi. Það er hið besta mál að fá konur í þetta því þær gefa okkur körlunum ekkert eftir.“

Frístundkrossgátu-

blað(c)

BÆTTIRÞÚ VIÐ

STREYM-IS SÆR LYF SKÖKKU

ELD-STÆÐIN VEIÐIR

LAND-STJÓRA

FLAN--------------

ÆÐI-BUNU-GANG

1

KVÆÐILÍFFÆRI

--------------STEFNA

KNÆPA KOLA

MÁLS-GREINAR

2

BRAGURFOR-

FEÐUR TRYGG

SPRENGI-EFNI

--------------KJÁNANA

FÆRLEIÐ

TOLLI--------------

MUSL

LÓGUNÖRUGG

--------------AFKVÆMI

RYKKORNÍ LOFTI

--------------ANGIR

VÖKVI

TÖLVU-TÆKI

--------------SLÍM

REIFURKAF-MÆÐI

HESTDEBET

--------------SIGRUÐ

BYTTU--------------

DÝRIÐ

AFSINNA

RYK-KORNIN

--------------SVIKULL

4 Í VÉL--------------

BAÐIÐ

EYKTAR-MARK

--------------ÆRIN

KLOFINNNAGLI

--------------NAFN-BÓT

EFNILIMA

--------------SLÓRA

BELJAKA--------------

Í HÚSI

STYNJIR--------------

MAT-HÁKI

Á FÆTI-NUM

--------------LEÐJA

SÓLGUÐ--------------

ÝKJA

TOR-MERKI

BARDAG-ANNA

--------------SÁLMA-

BÓK

HLJÓÐ-RITA STEFNA

BÚ-SKAPUR

SKRANIÐ--------------MAÐUR

ÞEFI--------------DRYKK-

JAR

ESPA

LAUSUNG--------------

ÍÞR.FÉLAG

TIFS--------------

FRUM-EFNI

5

STEIN-TEGUND

SÖNG-HEITITÓNS

--------------LÍKA

DRYKK--------------

VÍGA-BRAND-

UR

VÆNG--------------HREINS-

AÐ

HREYF-ING

3 ÖRUGG--------------

VEISLA

FOR-FAÐIR

--------------SVELGUR

PRÓF--------------

ROT

6 SMÍÐA-EFNI

--------------TÖLU-SK.ST.

BÓKSTAF--------------RUGGA

STORM-SVEITIR

BORÐ-HALD

FIÐURLOFT-

STROKA DREIFA

7

STANS-AÐIR

KOMA ÁSTÓR-IÐJU

VM krossgátan

sendu lausnarorðið á skrifstofu vm eða á [email protected] ásamt nafni og heimilisfangi. Dregið verður úr innsendum lausnum 28. nóvember. í verðlaun er vetrarhelgarleiga í einu af húsum vm.

Lausnarorð síðustu krossgátu: fötur. Vinningshafi: Dagbjartur jónsson.

Við bjóðum fyrirtækjum sérþekkingu

islandsbanki.is | Sími 440 4000

Við bjóðumgóða þjónustu

Okkar vinna snýst um að þín vinna gangi vel. Við leggjum okkur fram um að setja okkur vel inn í það sem þú ert að gera, og þó að við þekkjum kannski ekki viðfangsefnin í þínu starfi jafn vel og þú, þá vitum við hvað starfið gengur út á.

Starfsfólk Íslandsbanka býr yfir áratugareynslu í þjónustu við sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks með sérþekkingu á greininni. Þannig getum við ávallt tryggt fyrirtækjum í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar þá bankaþjónustu sem hún þarfnast.

Þekking sprettur af áhuga.

Hallgrímur Magnús Sigurjónsson hefur yfir 30 ára reynslu af sjávarútvegi og fjármögnun sjávarútvegs.

Magnús er útibússtjóri hjá Íslandsbanka.

Tímarit VMoktóber 2013 tímarit vm 7VM kaffi næsta VM kaffi vetrarins verður föstudaginn 25....

Documents

Transcript of Tímarit VMoktóber 2013 tímarit vm 7VM kaffi næsta VM kaffi vetrarins verður föstudaginn 25....