BI GINGTH NGHIM PHNG PHP DY HC HO HC(Phng php dy hc ho hc 4) MC LC PHN TH NHT YU CU, NI DUNG, PHNG PHP TH NGHIM THC HNH V PHNG PHP DY HC HO HC. Trang CC CNG TC C BN TRONG PHNG TH NGHIM HO HC I. Yu cu, ni dung, phng php th nghim thc hnh v phng php dy hc ho hc. II. Nhng cng tc c bn trong phng th nghim ho hc PHN TH HAI K THUT V PHNG PHP TIN HNH CC TH NGHIM HO HC TRNG TRUNG HC PH THNG 1. Th nghm v halogen 1.1. iu ch v thu kh Clo 1.2. iu ch Clo bng phng php in phn 1.3. Clo tc dng vi kim loi 1.4. Clo tc dng vi hiro: H2 chy trong Cl2 v C2H2 + Cl2 1.5. Clo tc dng vi nc: 1.6. Clo tc dng vi mui ca cc halogen khc 1.7. iu ch v th tnh tan ca hiro clorua. 1.8. iu ch axit clohiric bng phng php tng hp 1.9. iu ch brom (t KBr, MnO2, H2SO4 c) 1.10. Brm tc dng vi nhm l 1.11. S thng hoa ca it 1.12. So snh mc hot ng ca Cl2, Br2, I2

1

1.13. Nhn bit mui clorua, bromua, ioua 1.14. HF n mn thu tinh 2. Th nghim v oxi - lu hunh 2.1. iu ch oxi t KClO3 v KMnO4. Kh k n gin 2.2. O2 tc dng vi Fe, Na, P, C, S 2.3. iu ch ozon v tnh cht ca H2O2 2.4. Lu hunh tc dng vi Na, Fe, Cu 2.5. Lu hunh tc dng vi hiro 2.6. iu ch v t chy kh H2S. Tnh kh ca H2S 2.7. iu ch SO2 t Na2SO3 tinh th v H2SO4 c 2.8. Oxi ho SO2 thnh SO3 2.9. Tnh cht ca H2SO4 c: ho nc, tnh axit, tnh oxi ho mnh 2.10. Nhn bit ion S2-, SO423. Tc phn ng v cn bng ho hc 3.1. Tc phn ng ho hc 3.2. Cn bng ho hc 4. Cc th nghim v nit, photpho 4.1. iu ch nit: t khng kh, t NaNO2 v NH4Cl bo ho 4.2. Tnh cht khng duy tr s chy v s sng ca N2 4.3. iu ch NH3 t dung dch NH3, t mui amn 4.4. Th tnh tan ca NH3 4.5. Tng hp NH3 t N2 v H2 4.6. NH3 chy trong O2 4.7. NH3 tc dng vi dung dch axit HCl 4.8. Dung dch NH3 tc dng vi dung dch mui ca hiroxit

2

kim loi khng tan (Al2(SO4)3; CuSO4; FeCl3). 4.9. Nhit phn mui amn 4.10. iu ch NO, tnh d b oxi ho ca NO 4.11. iu ch NO2 4.12. iu ch HNO3 t mui nitrat 4.13. iu ch HNO3 t NH3 4.14. Tnh oxi ho mnh ca HNO3 4.15. Tnh oxi ho mnh ca mui nitrat 4.16. Nhn bit HNO3 v mui nitrat 4.17. iu ch P trng t P ; s pht quang ca P trng 4.18. So snh kh nng hot ng ca P trng v P 4.19. Tnh tan khc nhau ca cc mui photphat 5. Cc th nghim v cacbon silic 5.1. S hp ph ca than g i vi cht kh v cht tan 5.2. Cacbon tc dng vi CuO, PbO 5.3. iu ch CO v th tnh cht kh ca CO i vi CuO 5.4. Tnh cht vt l ca CO2 5.5. Tnh cht ho hc ca CO2 v tnh axit ca H2CO3 5.6. Bin i CaCO3 Ca(HCO3)2

5.7. Nhit phn mui CaCO3 5.8. ng dng ca CO2 lm bnh cha chy 5.9. iu ch H2SiO3 5.10. Tnh tan ca silicat kim loi kim. 6. Tnh cht chung ca kim loi 6.1. dn nhit ca kim loi 6.2. Dy hot ng ho hc ca kim loi

3

6.3. iu ch hp kim v th tnh cng ca n 6.4. S n mn kim loi trong dung dch cht in li 6.5. Chng n mn kim loi bng cch ph lp bo v 6.6. Chng n mn kim loi bng cht hm 6.7. iu ch kim loi bng phng php thy luyn 6.8. iu ch kim loi bng phng php nhit luyn 6.9. iu ch kim loi bng phng php in phn 7. Cc th nghim v kim loi kim - kim th 7.1. nh kim ca natri, kali 7.2. Tnh d nng chy ca kim loi kim 7.3. Natri tc dng vi oxi khng kh 7.4. Natri tc dng vi nc 7.5. Natri tc dng vi axit HCl c 7.6. iu ch NaOH bng phng php in phn dung dch NaCl 7.7. Xc nh ion kim loi kim v kim th da vo mu ngn la 7.8. Magie tc dng vi oxi 7.9. Magie tc dng vi nc 7.10. Canxi tc dng vi nc 7.11. iu ch CaO v th tnh cht ca n 7.12. Cch kh tnh cng ca nc. 8. Cc th nghim v nhm, st 8.1. S oxi ho ca nhm trong khng kh 8.2. Nhm tc dng vi nc 8.3. Nhm tc dng vi axit 8.4. Nhm tc dng vi dung dch kim

4

8.5. Nhm tc dng vi dung dch mui ca kim loi hot ng km hn 8.6. Phn ng nhit nhm 8.7. iu ch Al(OH)3 v tnh cht lng tnh ca n 8.8. iu ch st kh 8.9. St tc dng vi axit 8.10. iu ch st II hiroxit 8.11. Kh st oxit bng cacbon oxit 8.12. Nhn ra c cacbon, lu hunh trong gang 8.13. Qu trnh to x trong l cao 9. Cc th nghim v hirocacbon 9.1. iu ch CH4 trong phng th nghim t NaCH3COO 9.2. t chy kh CH4 9.3. Phn ng n ca CH4 vi O2 9.4. Phn ng th ca CH4 vi Cl2 9.5. Phn ng hu ca CH4 vi Cl2 9.6. iu ch C2H4 9.7. Phn ng chy ca C2H4 9.8. Phn ng cng brom ca C2H4 9.9. Oxi ho C2H4 bng dung dch KMnO4 9.10. iu ch C2H2 9.11. t chy C2H2 9.12. Oxi ho C2H2 bng dung dch KMnO4 9.13. Phn ng ca C2H2 vi dung dch nc brom 9.14. Phn ng th nguyn t hiro trong phn t C2H2 9.15. Phn ng ca C2H2 vi Cl2

5

9.16. C6H6 l dung mi tt ca nhiu cht 9.17. Phn ng th ca benzen vi axit HNO3 c 9.18. Phn ng cng ca C6H6 vi clo. 10. Cc th nghim v cc hp cht hu c cha nhm chc 10.1. Xc nh cng thc cu to ca ru etylic 10.2. Phn ng este ho ca ru C2H5OH vi axit v c v axit hu c 10.3. Glixerin tc dng vi Na v Cu(OH)2 10.4. Tnh cht baz ca anilin 10.5. Tnh axit yu ca phenol 10.6. Phenol tc dng vi nc brom 10.7. iu ch nha phenolfomalehit 10.8. Nha phenolfomalehit tc dng vi nhit, axit, kim, dung mi hu c 10.9. iu ch CH3CHO 10.10. Phn ng oxi ho alehit 10.11. iu ch axit CH3COOH t mui axetat, t C2H2 v t g 10.12. Tnh cht ca axit CH3COOH: tnh axit, tnh bn vi cht oxi ho 10.13. Glucoz tc dng vi dung dch Cu(OH)2 - (phn ng ca nhm OH) 10.14. Phn ng trng gng ca glucoz (phn ng ca nhm CHO) 10.15. S to thnh v tnh cht ca canxi saccarat 10.16. Thu phn saccaroz v th sn phm 10.17. Thu phn tinh bt v th sn phm

6

10.18. Phn ng ca tinh bt vi iot 10.19. Nitro ho xenluloz. Th sn phm (t chy v tnh n ca nitroxenluloz) 10.20. Nhn ra nit v lu hunh trong protit 10.21. Phn ng mu ca protit: Phn ng Biur v phn ng Xanto protein. PHN TH BA

TH NGHIM HO HC VUI 1. Khng c la cng c khi 2. Ma la 3. Ct chy mu tay 4. Lt da bn tay 5. t chy bn tay 6. t khn khng chy 7. Chm la khng cn dim 8. Mc b mt 9. To ra mu hng bng nc 10. t chy bng nc 11. t chy nc 12. t chy kh CO2 13. Chy trong kh CO2 14. Thuc pha mu vn nng 15. Dung dch mun mu 16. Lc nc l thnh ru mi 17. Thuc lc mu 18. Pho dy nhiu mu

7

19. Pho dy n gin 20. Pho hoa trn mt bn 21. Pho bt 22. Trng chui vo bnh 23. Thu khi v tn thuc l

8

Phn th nht YU CU, NI DUNG, PHNG PHP TH NGHIM THC HNH V PHNG PHP DY HC HO HC. CC CNG TC C BN TRONG PHNG TH NGHIM HO HC Mc tiu: 1. Ni dung: SV bit v hiu: yu cu, ni dung, phng php tin hnh th nghim thc hnh ca b mn phng php dy hc ho hc; cc cng tc c bn trong phng th nghim ho hc. 2. Phng php: SV nm vng phng php hc tp b mn v c rn luyn mt s k nng c bn u tin v th nghim ho hc. 1.1. YU CU, NI DUNG, PHNG PHP TH NGHIM THC HNH V PHNG PHP DY HC HO HC (1) I. MC CH YU CU CA TH NGHIM THC HNH PHNG PHP DY HC HO HC Mc ch yu cu ch yu l phi lm cho sinh vin nm vng mt l lun dy hc (mt phng php) ca th nghim ho hc. Sinh vin phi c tp luyn phn tch mc ch c dc v tr dc ca tng th nghim, mi lin h ca th nghim vi ni dung bi ging, phng php biu din v t chc cho hc sinh trng ph thng tin hnh th nghim, phng php s dng cc th nghim y vo cc bi ging ho hc c th Sinh vin c tp luyn nm vng k thut tin hnh th nghim, m bo hiu qu ca th nghim, cng l yu cu quan trng. Nhng cn ch rng cc b mn ho i cng, ho v c, ho phn tch, ho hu c, ho cng ngh mi trng hnh thnh cho sinh vin nhng k nng u tin. Do trong thc hnh phng php dy hc ho hc phi yu cu sinh vin rn luyn k xo, kho lo, thnh tho nhanh chng, sng to trong khi tin hnh, chng hn bit tm nhng phng n ci tin cho ph hp vi hon cnh c th ca trng ph thng v ca cc i tng hc sinh.

9

Do sinh vin cn coi trng cng vic chun b cho cc bi th nghim thc hnh, cn lu ni dung v phng php vit tng trnh th nghim thc hnh, nm vng ni dung v phng php tin hnh th nghim thc hnh v cc bi tp nghip v khc. II. CHUN B CHO CC BI TH NGHIM THC HNH Nht thit phi chun b chu o trc khi bt u cng tc thc hnh. Cn lm tt cc vic sau y: 1. Nghin cu k ti liu thc hnh ny theo s hng dn ca gio vin, chun b k hoch tin hnh nhng th nghim quan trng nht, c ch ti cc iu kin thit b ho cht cho php thc hin. 2. Nghin cu k chng trnh ho hc v sch gio khoa ho hc ph thng. Cn bit r mi th nghim sp tin hnh thuc vo chng trnh lp no, chng no v bi no trong sch gio khoa ho hc ph thng. Nh hiu c s b mc ch yu cu ca th nghim, d nh hnh thc v phng php tin hnh th nghim cho thch hp (biu din hay cho hc sinh t lm, theo phng php nghin cu hay phng php minh ho). Da vo sch gio khoa ho hc ph thng v ti liu hng dn thc hnh ny, c th chn ra phng n thch hp nht tu theo iu kin c th ca mi trng thc hin cc th nghim c quy nh. 3. Nghin cu cc ti liu hng dn ging dy ho hc (sch gio vin) cc lp ca trng Trung hc c s v Trung hc ph thng v nhng phn tng ng vi ni dung thc hnh. 4. Nghin cu li cc gio trnh ho hc i cng, ho hc v c, ho hc hu c, ho hc phn tch v nhng chng mc tng ng, nghin cu cc ti liu tham kho do gio vin gii thiu (nh s tay ho hc, cc tp ch khoa hc) 5. Tr li cc cu hi kim tra v bi tp tnh hung c ghi cui mi bi thc hnh. III- VIT TNG TRNH CC BI TH NGHIM THC HNH

10

Vic tin hnh cc th nghim ho hc ph thng trong cc gi thc hnh phng php dy hc ho hc c nhng c im v yu cu khc vi vic tin hnh cc th nghim tng t trong cc gi thc hnh ha hc v c v hu c. Trong cc bi thc hnh phng php dy hc ho hc, khng nhng ch cn lm cho cc th nghim ho hc c kt qu c th ho v chng minh cho cc bi ging l thuyt, m ngi thc hin phi c tp luyn cch khai thc cc th nghim trong cc bi ging ho hc c th. Phi m bo c yu cu rn luyn tay ngh cho gio vin ho hc tng lai, l rn luyn k nng k xo th nghim v k nng s dng cc th nghim trong khi dy cc bi hc tng ng. Khi vit tng trnh th nghim cn phi qun trit nhng yu cu ch yu trn y. Sau khi hon thnh mi th nghim cn vit tng trnh theo mu sau y: Bi thc hnh v Tn th nghim, Mc ch yu cu Hnh v c ghi ch thuc bi hc .. Chng Lp . v cch lm th nghim, phng trnh phn ng v iu kin cc phn ng 1.. 2.. Khi m t cch lm th nghim cn vit gn r, ch ra nhng iu kin m bo cho th nghim thnh cng ( nh nng cc dung dch v lng ho cht cn dng, cn lm lnh hay un nng, trnh t lp cc dng c ). Nht thit phi nu r cc tai nn c th xy ra do cc th nghim v bin php m bo an ton; phi nu r nguyn nhn lm cho cc th nghim khng thnh cng v bin php khc phc. Qua thc t th nghim, c th ngh nhng ci tin mi v cch lm hoc ci tin thit b th nghim cho ph hp hn vi iu kin ca cc trng ph Kinh nghim m bo thnh th nghim an

cng,

ton. ngh ci tin.

11

thng (th d ngh dng cc dng c n gin, d kim gi thnh h v cc ha cht thay th). Khng nn ch n sau khi tin hnh xong tt c cc th nghim ca bi thc hnh mi vit tng trnh, v lm nh vy s d qun v b qua nhiu iu quan trng, gim tnh chnh xc khoa hc ca bn tng trnh.V th nn ghi chp ngay sau khi lm xong mi th nghim. tit kim thi gian, khi chun b nh c th chun b ngay vo v tng trnh mt s phn nh tn th nghim, phng trnh v iu kin ca phn ng, hnh v Khi lm th nghim thc hnh, sinh vin ch cn b sung thm mt s phn cn thiu l hon chnh bn tng trnh np cho gio vin hng dn. IV- TP BIU DIN TH NGHIM cui mi bi hoc sau mt s bi th nghim thc hnh, c dnh mt thi gian cho sinh vin tp biu din th nghim. Loi bi tp nghip v ny s gip ngi gio vin tng lai thu c nhng k nng k xo v k thut v phng php tin hnh th nghim ho hc, gp phn trc tip chun b cho sinh vin i thc tp s phm, v y l dp sinh vin c rn luyn cch trnh by, pht biu v biu din th nghim trc nhiu ngi. Yu cu ca vic tp biu din th nghim c th tng dn theo thi gian hc tp l thuyt v thc hnh b mn phng php dy hc ho hc. Thi gian u c th hn ch k thut biu din th nghim, sau tng dn yu cu v phng php khai thc v s dng th nghim cho nhng bi ging ho hc c th. Mi sinh vin ln lt c giao nhim v biu din mt th nghim lm (hoc c quan st). Nu tp biu din vo cui mi bi thc hnh th sinh vin c giao nhim v t u gi v tin hnh chun b trong khi lm th nghim. Nu c nhng bi dnh ring cho vic tp biu din th nghim vo cui hc k th sinh vin c giao nhim v trc mt s ngy chun b k v:

12

a) Mc ch yu cu ca th nghim, trong bao gm c vn c th dng th nghim phc v cho bi ging no, lp no? b) K thut tin hnh th nghim: Gii thch tc dng v cu to ca ho cht v dng c em s dng, phn tch tng ng tc c bn khi tin hnh th nghim v trnh t hp l nht ca ng tc y, d kin cc bin php v th thut gip thc hin cc yu cu s phm ca th nghim biu din (nh m bo an ton, thnh cng, r, n gin) chng hn d kin sp xp dng c ha cht trn bn gio vin sao cho r, gn p v.v.. c) Phng php khai thc th nghim cho on bi ging tng ng trong sch gio khoa ho hc ph thng. Th d cch t vn cho hc sinh suy ngh, d nh k hoch tin hnh th nghim gii p vn t ra, cch t chc hng dn hc sinh t lm th nghim hay quan st th nghim biu din ca gio vin, cch hng dn hc sinh khai thc th nghim rt ra cc kt lun cn thit. d) Cch ci tin th nghim : C th nu ra nhng ngh dng cc dng c n gin hn hoc ho cht c th thay th, d kim v gi thnh h. Trong khi mt sinh vin biu din th nghim trn bn gio vin, cc sinh vin khc theo di, nhn xt cng vic ca bn mnh (theo nhng im nu trn). Sau khi sinh vin biu din th nghim xong, cc bn nhn xt u im, khuyt im, cui cng ging vin kt lun. Khi tp biu din th nghim, c th tp ging mt on bi c th nghim . Lc ny sinh vin biu din th nghim ng vai tr ca mt gio vin, cn cc bn ng vai tr nh cc hc sinh trong lp. Cch lm ny gip sinh vin bit vn dng tng hp nhng iu hc: phi nm vng ni dung sch gio khoa, phi son trc gio n (on bi s ging), phi tp t cc cu hi pht vn kt hp vi biu din th nghim. Tuy vy tnh cht "ng kch" cng lm cho vic tp ging km t nhin, do khng nn lm dng. 1.2. NHNG CNG TC C BN TRONG PHNG TH NGHIM HO HC13

Cc cng tc c bn trong phng th nghim ho hc l ct v un ng thu tinh, chn v khoan nt, lp v s dng dng c th nghim, ho tan, lc, kt tinh, pha ch dung dch ho cht, ra bnh, l, un nng, bo qun ho cht, bo him trong phng th nghim ho hc. I. CT V UN NG THU TINH 1. Chn ng thu tinh phng th nghim trng ph thng thng hay dng loi ng thu tinh c ng knh t 4mm n 6mm v c b dy t 1mm n 2mm. Cc loi ng thu tinh sn xut trong nc c th m bo c yu cu ny ca phng th nghim. 2. Ct ng thy tinh a. Loi ng thu tinh c ng knh di 10mm. Dng gia st c cnh, gia ngang ch nh ct thnh mt vt nng v bi ngay mt t nc lnh vo vt gia. Dng hai tay nm cht ng ch gn st vt ct, hai ngn tay ci t i din vi nhau, cch nhau 2cm, dt ngang v hai pha, vt ct ng thu tinh s thng (hnh 1.1). Khng nn b gp ng thu tinh lm cho vt ct khng c thng. Sau khi ct nn h nng vt ct trn ngn n cn hai u ng khng cn sc cnh. b. Loi ng thu tinh c ng knh t 10mm n 30mm. Cng dng gia c cnh, gia ngang ch nh ct thnh mt vt di chng 3mm - 4mm, lp tc bi mt t nc lnh vo u vt gia. H nng u mt a thu tinh vut nhn v t u a ny vo gn u vt ct, ng s t hn ra. 3. Un ng thu tinhHnh 1.1. Ct ng thu tinh

14

y trnh by v k thut un ng thu tinh trn n cn, v cng vic un ng thu tinh cc trng ph thng l rt cn thit v thng ch c tin hnh vi n cn. ng thu tinh cn c ra sch v kh trc khi em un, khi un ng thu tinh, tay tri ng, tay phi cm ng v dng ngn tay ci cng vi ngn tay tr xoay u ng trn ch nng nht ca n cn. Cn h nng u mt on ng di bng chiu di ca cung s c to thnh, sau mi h nng tp trung vo mt ch. Khi ng thu tinh nng v mm ra th dng hai tay un nh t t. Sau di chuyn ng thy tinh i mt t h nng tp trung vo ch bn cnh v li tip tc un nh. T lc ng bt u c un cong th ch xoay v h nng pha cong bn trong ng khi c np gp. Khng nn ch h nng v un cong mt im. Lm nh th ng s b bp ch un. Trong phng th nghim thng dng cc ng loi thu tinh theo mu hnh 1.2.5 cm 5 cm 3 cm 5 cm 2 cm 10 cm 12 cm 22 cm 10 cm 10 cm 5 cm 3 cm

2 cm

3 cm

Hnh 1.2. Cc mu ng thu tinh thng dng

II. CHN NT V KHOAN NT 1. Chn nt Ta thng dng cc loi nt sau y: nt cao su, nt bc, nt thu tinh. Tu theo ho cht ng trong bnh m tm nt cho thch hp. Nt cao su khng dng y nhng l ng cc dung mi hu c (nh benzen), kh clo hoc nhng cht n mn lm hng cao su (nh H2SO4 c, HNO3). Khng nn dng nt bc, lie y cc l ng axit m phi dng nt thu tinh.

15

Ba c nt cao su hay dng phng th nghim c ng knh u nh l 1,5cm; 2 cm v 2,5 cm. Nt bc thng c nhiu l nh nn nt khng c kn. V vy sau khi y nn dng parafin trng ln mt v xung quanh nt. Vic chn nt cho thch hp vi ming bnh, ming ng cng rt quan trng, nht l khi lm th nghim c cc cht kh. Nu dng nt bc th chn nt ln hn ming bnh l mt t sau dng dng c p nt cho nh hn. Nu dng nt cao su, lie hay nt thu tinh th phi chn va ming bnh. 2. Khoan nt. Khi cn cm ng dn kh, nhit k v.v xuyn qua nt th phi dng khoan khoan nt. B khoan nt thng c t 10 n 12 chic v mt que thng (hnh 1.3). Phi ch gi cho khoan nt c trn, khng b mo, st.

Hnh 1.3. B khoan nt

Hnh 1.4. Khoan nt

Khi khoan nt, bao gi cng dng khoan nh hn ng thu tinh nh lp vo mt t, c nh th v sau lp mi kn. Khi bt u khoan, nhng khoan vo nc hay x phng, tay phi cm khoan v cm st vo nt, tay tri gi cht nt. t li khoan vo u to ca nt ng ch mun khoan, gi cho trc khoan song song vi trc nt. Xoay nh khoan theo mt chiu nht nh. Khi li khoan bt u in vo nt th chuyn tay phi ra gi u khoan (hnh 1.4) v khoan mnh.

16

Khi khoan gn xuyn qua nt th k nt ln mt nt c hng hoc mt tm g mm ri khoan tip tc, tuyt i khng k ln trn kim loi hoc . 3. Lp ng v y nt ng thu tinh lp vo nt cn phi hi ln hn l khoan mt t. Nu l khoan nh qu th dng gia trn hay di c t nng di ra. Trc khi lp vo nt nn nhng ng thu tinh vo nc cho d lp. cho ng thu tinh khng b gy v khng lm t tay, tay phi cm ng gn st pha u ng lp vo nt v xoay cho ng vo nt dn dn (hnh 1.5). Tuyt i khng c cm ch un cong ca ng.Hnh 1.5. Lp ng thu tinh vo nt cao su

Khi y nt vo ming l (hoc ng nghim), tay tri cng phi cm hn vo c l hay ming ng nghim pha gn nt, khng c t y bnh cu vo bn hay mt vt khc, dng tay phi xoay nt vo dn dn cho n khi nt ngp su vo ming bnh 1/3. Khi thiu nt cao su c th ct nhng ng cao su (loi thnh dy, l nh) ra v em sa (mi hoc gt) thnh nt. Chn nhng loi ng thu tinh thch hp lp vo, ta s c nhng nt cao su c ng dn kh xuyn qua rt tt. III. LP DNG C TH NGHIM Trc khi lp dng c th nghim cn phc ho s dng c, thng k cc b phn cn thit, chn cc dng c y ri mi lp. Cn lp cc b phn n gin trc. Nu c dng nhng ho cht c tc dng vi cao su th nn lp ng thu tinh lm ng dn, ch cc ch ni mi lp ng cao su. ng knh bn trong ca ng cao su phi hi nh hn ng knh bn ngoi ca ng thu tinh. Khng nn mt ng thu tinh di un cong nhiu khc m nn thay bng nhng on ni bng ng cao su trnh b gy ng dn khi ang lm th nghim. on ng

17

cao su ni khng nn di, nht l khi lm th nghim vi cc cht n mn c cao su. Khi lp dng c cn ch hai yu cu sau: - Thun tin cho th nghim. - Hnh thc bn ngoi gn, p, kch thc cc b phn tng xng vi nhau. Sau khi lp xong, cn th li xem dng c kn cha, nht l i vi cc dng c dng trong nhng th nghim c cht kh tham gia. C hai cch th: - Dng ming thi vo v nh nc ln cc ch ni kim tra. - Nhng u ng dn vo nc, dng tay nm cht ng nghim hoc bnh cu. Nu dng c c lp kn, th do thn nhit ca bn tay, khng kh trong ng nghim hoc bnh cu n ra s y nc m thot ra ngoi thnh nhng bt kh. IV. HO TAN, LC, KT TINH LI 1. Ho tan Khi ho tan hai cht lng vo nhau cn lun lun lc bnh ng cho dung dch ng nht. Khi ho tan cht rn vo cht lng, nu cht rn c tinh th to ta phi nghin nh thnh bt trc khi ho tan. Dng nc ct ho tan cc cht, khng dng nc my, nc ging Nu khng c nc ct th bt c d c th dng nc ma hng trn cao v ch sch. Nu ho tan trong cc thu tinh v bnh hnh nn th dng a thu tinh khuy. u cc a thu tinh ny phi c bc bng ng cao su lng va kht vo u a thu tinh, u ng cao su di hn u a khong 2mm. Nu ho tan mt lng ln cht tan trong bnh cu th phi lc trn. Ho tan trong ng nghim th lc ngang, khng lc dc ng nghim. a s cht rn khi un nng s tan nhanh hn. V vy khi ho tan ta c th un nng. 2. Lc

18

Lc l phng php tch nhng cht rn khng tan ra khi cht lng. Trong phng th nghim thng dng giy lc lc. Cng c th dng giy bn loi tt, bng, bng thu tinh lc. + Cch gp giy lc Di y l cch gp giy lc n gin (khng gp thnh nhiu np) dng khi cn ly kt ta ra v cn gi kt ta lu. Ly t giy lc hnh vung c cnh bng hai ln ng knh phu lc. Gp i ri gp t t giy (hnh 1.6a, b). Dng ko ct t giy theo ng chm hnh vng cung (hnh 1.6c) thnh mt hnh qut. Tch 3 lp giy ca hnh qut lm thnh hnh nn (hnh 1.6d).

a

b

c

d

Hnh 1.6. Cch gp v ct giy lc

+ Cch lc Trc ht t giy lc kh gp thnh hnh nn vo phu v iu chnh cch gp sao cho gc ca nn phu giy va bng gc ca nn phu thu tinh giy lc st kht vi phu. Cn ct giy lc nh th no cho mp giy lc cch ming phu khong 5 - 10 mm. mt t nc ct vo tm t giy lc ri dng ngn tay ci ( ra sch) y cho giy p st vo phu ui ht bong bng kh cung phu v di giy ra.Hnh 1.7. Cch lc

19

t phu lc ln gi st (hnh 1.7). Dng cc sch hng di phu sao cho cung phu chm vo thnh cc. Khi rt cht lng vo phu lc, nn rt xung theo mt a thu tinh. Khng y cht lng n tn mp giy lc. Mun lc c nhanh, trc khi lc nn lng, ng lm vn kt ta v lc phn nc trong nc. 3. Kt tinh li Kt tinh li l qu trnh mt cht rn kt tinh c chuyn vo dung dch bng cch un nng vi mt dung mi no v sau khi lm lnh dung dch, n li xut hin trng thi tinh th nhng tinh khit hn. Trong phng th nghim ho hc ngi ta thng li dng qu trnh kt tinh li tinh ch cc cht, phn chia hn hp cc cht kt tinh li tinh ch, phn chia hn hp cc cht kt tinh v.v Qu trnh kt tinh li da vo mt tnh cht vt l ca cc cht kt tinh l thay i tan trong dung mi theo nhit . Cch tin hnh: Cho cht cn kt tinh li vo bnh hnh nn, cho dn nc hoc dung mi hu c vo c dung dch hi qu bo ho. un nng dung dch, nhng ch un n nhit di nhit si ca dung mi, c dung dch bo ho nng. Lc nhanh dung dch bo ho nng. Phi dng phu lc nng lc. di phu, chu kt tinh. Cc tinh th s c to thnh dn dn. Mun c tinh th nh, ta lm lnh nhanh bng cch t chu kt tinh vo nc lnh hoc nc , ng thi lc mnh. Nu mun c tinh th ln th bnh ngui t t v khng ng chm vo bnh. V. PHA CH DUNG DCH Pha ch dung dch l mt trong nhng cng vic quan trng phng th nghim ho hc. Khi pha ch dung dch cn tun theo cc quy tc sau y: 1. Bnh, l pha ch dung dch phi c ra sch v trng nc ct trc khi pha.20

2. Phi dng nc ct pha ho cht (nu khng c th c th dng nc ma tht sch, tuy khng c tinh khit). 3. Trc khi pha dung dch cn phi tnh ton lng cht tan v dung mi. 4. Nn pha dung dch kim c vo bnh s. 5. Nu c th nn kim tra li nng ca dung dch bng t khi k. 6. Sau khi pha xong dung dch, cn phi cho vo l c mu thch hp, y kn v dn nhn bo qun tt dung dch. Khi pha ch dung dch ngi ta thng dng cc loi ng o, bnh nh mc, pipet c chia . Bnh nh mc dng pha dung dch theo nng mol/lt v nng ng lng. Vch trn c bnh cu hoc trn pipet l ch mc cht lng cn ly vo bnh hoc pipet. Khi khuy dung dch cn dng loi a thu tinh c bt ng cao su u trnh v ng o hoc bnh, l. Cc dung dch thng c pha theo cc loi nng sau y: - Nng phn trm - Nng mol/lt - Nng ng lng (nguyn chun) Di y l cch pha mt s dung dch: 1. Pha dung dch ca cht rn trong nc theo nng phn trm - Pha dung dch ca cht rn khng ngm nc. Trc khi pha phi tnh lng cht tan v lng nc cn dng l bao nhiu. Th d pha ch 250g dung dch 10% mt cht cho (chng hn natri clorua, bari clorua, ng sunfat). Ta tnh 10% ca 250g, l 25g. Nh th phi ly 25g cht tan v 225g nc, (225g nc chim mt th tch l 225ml, y b qua s thay i t khi ca nc theo nhit ). Dng cn s ly c 25g cht tan, cn 225ml nc th dng ng chia ong. - Pha dung dch ca cht rn ngm nc. Trc ht phi tnh lng mui khng ngm nc ri suy ra lng mui ngm nc.

21

Th d: Pha 100g dung dch 10% ng sunfat t mui CuSO4. 5H2O. Lng ng sunfat trong 100g dung dch l 10g. Khi lng mol ca CuSO4. 5H2O = 250g. Khi lng mol ca CuSO4 bng 160g. Lng mui ng sunfat ngm nc l x c tnh theo t l:250 x 250.10 = x= 15,6 g 160 10 160

Vy phi cn ly 15,6g CuSO4.5H2O v ong 84,4g nc em ho tan vo nhau. 2. Pha dung dch cht lng trong nc theo nng phn trm. Phng php ny thng c dng khi pha dung dch c nng nh t mt dung dch khc. Th d: Pha 250g dung dch axit sunfuric 10% t dung dch H2SO4 c hn. Cn phi dng t khi k o t khi ca dung dch H2SO4 c em pha (rt axit c vo n 3/4 ng o ri nhng t t t khi k vo). Gi s o c d = 1,8. Bng tnh sn cho ta bit nng ca dung dch axit l 92%. Nu l axit c c gi kn cn thn v v khng c t khi k th c th s dng cc con s v t khi v nng trn nhn cc l axit . Mun pha 250g dung dch 10% H2SO4 th phi ly 25g axit nguyn cht 100%. Nhng y ch c axit 92% nn phi ly:25.100 27,2 g 92

Lng axit ny bng: 27,2 : 1,824 = 14,9ml. Dng ng o nh ly 14,9ml axit H2SO4 cho rt vo ng o khc ong sn 222,8ml (250g - 27,2g = 222,8g) nc, ta s c dung dch cn dng. C th kim tra li bng cch dng t khi k o khi lng ring. Dung dch 10% axit sunfuric mi pha ch phi c khi lng ring gn bng 1,1. 3. Pha dung dch c nng mol/lit (M)

22

Th d: Cn pha 250ml dung dch 0,1M natri clorua. Khi lng mol ca natri clorua l 58,5g. Trong 1 lt dung dch 0,1M c 0,1 mol (=5,85g) natri clorua. Vy trong 250 ml dung dch phi c 5,85 : 4 1,46 gam mui n. Do cn ly gn 1,5g natri clorua cho vo ng o ri tip tc thm nc ct vo cho 250ml. Nh th ta c dung dch cn pha ch. Mun c chnh xc hn th pha ch vo bnh nh mc. 4. Pha dung dch c nng ng lng (N) Th d: pha 100ml dung dch 0,1 mui bari clorua BaCl2.2H2O. Mui bari clorua ngm nc c khi lng mol l 224 v ng lng bng 244: 2 =122. Dung dch BaCl2. 2H2O c nng 0,1N ngha l trong mt lt dung dch c 12,2g BaCl2.H2O. Vy trong 100ml dung dch c 1,22 BaCl2.2H2O. Qu trnh pha dung dch c tin hnh nh trn. 5. Pha dung dch c nng nh trc theo khi lng ring Cch pha dung dch n gin hn c l dng t khi k, ri i chiu vi bng nng c tnh sn. Rt dung dch vo ng o, nhng t khi k vo . Nu mun c dung dch long hn th cho thm nc t t vo. (Nu l axit sunfuric th phi cho axit vo nc). 6. Pha long dung dch Trong nhiu th nghim trng ph thng ta cn dng cc dung dch c nng long hn dung dch hin c phng th nghim. Lc ta phi pha long dung dch. S pha long thng c biu th bng t s 1: 1, ngha l c 1 th tch dung dch ban u ta thm vo 1 th tch dung mi. 7. Pha cht ch th v mt s thuc th c bit a) Dung dch qu: Qu (tm) l mt cht hu c c mu c ly t mt s loi ru bin (a y). Cng nh mt s cht mu thc vt khc, mu ca n bin

23

i theo mi trng phn ng. Khong chuyn mu l t pH =5,0 n pH =8,0 ( trong mi trng axit, xanh trong mi trng kim). - Cch pha dung dch qu: ho tan 1g bt qu vo 1 lt dung dch ru etylic long (1 phn ru v 4 phn nc), sau lc qua bng thm nc. Cng c th ho tan bt qu vo ngay nc ct nhng n tan km hn v phi lc k hn cho khi b cn. - Cch lm giy qu: trc ht bin i dung dch c qu trung tnh thnh qu hay qu xanh bng cch thm vo mt lng nh axit (H2 SO4 chng hn) hay kim (NaOH). dung dch qu ra chu thu tinh c thnh thp. Nhng cc bng giy lc c ct sn vo chu v ko lt qua dung dch. Dng cp, kp cc bng giy nhum ln dy thp trong phng sao cho cc bng giy khng chp vo nhau. Khi bng giy kh, ct thnh tng on ngn khong 6-8cm. Cn gi giy qu trong nhng bnh thu tinh c nt tht kn. b) Dung dch phenolphtalein: Phenolphtalein l mt cht mu tng hp, n bin i mu theo mi trng phn ng, khng c mu trong mi trng axit v trung tnh, c mu hng (chnh xc l mu tm) trong mi trng kim. Khong chuyn mu ca n t pH = 8,2 n pH = 10. Cch pha: Ly 1g phenolphtalein cho vo 1000ml dung dch ru etylic khong 60% (600ml ru vo 400ml nc). c) Cht ch th axit baz ch t hoa dm bt: Nu khng c cc cht ch th trn y th mi trng axit - baz, ta c th t ch ly cht ch th rt n gin, d dng nh sau: ly cnh hoa dm bt b vo trong l c ng cn, cng nhiu cnh hoa th cht ch th cng c. y nt kn. Dung dch dn dn c mu tm v sau khong 2 gi th c th dng lm cht ch th axit - baz. Cht ch th ny, trong mi trng axit s c mu hng bn, trong mi trng trung tnh th khng c mu hoc mu tm; trong mi trng kim c mu

24

xanh, nhng khng bn v n nhanh chng bin i sang mu vng. Khong chuyn mu ca n t pH =7,5 n pH =9. Cng c th lm giy ch th t hoa dm bt bng cch thm t giy lc bng dung dch long ca hoa dm bt trong cn hoc ly cnh hoa dm bt xt vo giy lc. Tnh cht ca cht ch th khng thay i c nhit cao (1000c) v c gi kh bn trong cn. d) Pha dung dch h tinh bt: H tinh bt c dng rng ri nht nhn ra iot t do. Mun pha 150 - 200ml h tinh bt th ly 0,5g tinh bt nghin nh cho vo nc lnh lm thnh bt long. Va khuy u va t t bt long vo 150 - 180ml nc un si ta s c h tinh bt. Cng c th lm theo cch khc: ho tan 0,5g tinh bt vo 100ml nc ct un si, tip tc un si li 5 pht na ri ngui. C th dng nc cm thay h tinh bt. e) Nc vi: Nc vi dng nhn ra kh cacbonic v l kim r tin nht. Cch pha: Ho tan vi ti vo nc. V tan ca vi ti rt nh nn phi pha nh sau: Cho mt t vi ti vo bnh cu, thm nc cho y n gn c bnh din tch tip xc gia cht lng vi khng kh l nh nht. y nt kn v lng hn hp trong vi gi tr ln. Sau lc ly nc trong, ta s c nc vi trong. Cn y nt tht kn cc bnh ng nc vi, nu khng, khi lu n s b hng v nc vi tc dng vi kh cacbonic ca khng kh. VI. CN V CCH S DNG CN Trong phng th nghim trng ph thng thng hay dng cn k thut (cn a, cn quang).

1. Cn a (cn Rbecvan) (hnh 1.8)

25

Phi t cn trn mt bn bng phng. Khi khng cn, kim ch thng bng phi ngang nhau. Nu khng thng bng cn phi vn li hai c iu chnh hai u cn cn.Hnh 1.8. Cn a

+ Qu cn: Cn a thng c hp ng cc qu cn: 1 qu 100g, 1 qu 50g, 1 qu 20g, 2 qu 10g, 1 qu 5g, 2 qu 2g v mt s qu cn nh di 1g l nhng mnh nhm nh hnh vung hay hnh tam gic. Khi khng dng phi qu cn trong hp vi tng ng. Dng kp ly qu cn, khng c cm qu cn bng tay v s lm cho qu cn mt chnh xc. + Cch cn: Tuyt i khng c ho cht trc tip ln a cn, ho cht lng ng vo cc hay cc bnh ng khc c kch thc thch hp. Khi cn ho cht rn ly hai t giy cng kh t ln hai a cn cho thng bng. ho cht ln t giy a cn bn tri, a cn bn phi th t qu cn. Khi cn cht lng bc khi, c, d bay hi cn dng bnh c nt. Mun bit khi lng ca mt vt th t vt ln a cn bn tri, v t qu cn ln a bn phi. Cn nu mun cn mt lng nht nh ho cht th t nhng qu cn c khi lng cn thit ln a bn tri, trn a cn bn phi t b v ho cht dn dn vo cho n khi cn thng bng. Cn gi cn sch, khng ho cht ra a cn. Khi ly qu cn bao gi cng bt u t qu cn nng hn vt mt cht ri ly dn xung nhng qu cn nh. Sau y l s mt th d v cch cn. Qu cn trn a bn phi 100g Trng thi ca a cn bn tri Nng qu t trn a bn phi qu cn 100g, ly qu cn 100g ra t qu cn 50g ng tc ly qu cn

26

ln. 50g 50g + 20g 50g + 20g + 10g 50g + 20g + 5g 2. Cn in t (hnh 1.9) Cha Cha Nng qu Va Thm 20g Thm 10g Ly qu 10g ra Thay bng qu 5g

Hnh 1.9. Cn in t

VII - RA BNH, L Sau khi lm th nghim cn phi ra sch ng nghim, bnh, l, c hai cch ra: + Cch ra c hc: Cch ra thng thng nht l dng nc lnh hoc nc nng v chi ra. + Cch ra ho hc: Nhiu khi dng chi v nc lnh ra khng sch nn phi dng ho cht. a. Trc tin ra bng x phng. b. Nu cn vt kt ta th ra bng axit clohiric c ngui hay un nng. c. Nhiu khi phi dng n dung mi nh benzen, te, txng hoc hn hp sunfocromic. Dng ho cht g ra l tu thuc vo cht bn trong ng nghim, bnh, l.

27

Cch lm hn hp sunfocromic nh sau: ho tan 1 phn khi lng mui kali bicromat vi 2,5 phn khi lng nc. Sau rt 1/3 phn th tch axit sunfuric c (d = 1,84) vo vi 2/3 phn th tch mui bicromat va pha xong, nu hn hp cha tan th un nh trong bt s. Sau khi ra chai, l li hn hp sunfocromic vo l cha. Hn hp ny dng li nhiu ln cho ti khi bin i thnh mu xanh mi b i. Sau khi ra sch bnh, l nn trng mt lt nc ri p ln gi. VIII. QUY TC S DNG CC DNG C THU TINH - Khi un nng cc dng c thu tinh, phi un t t v u. Khng c un nng cc dng c thu tinh c thnh dy v cc dng c c chia , cng nh khng c rt nc nng vo cc dng c . - Khng c ng dung dch kim c v axit c trong cc bnh thu tinh mng. - Nhng b phn nhm (kho, nt) phi bi vadlin trc khi dng. Khi bo qun phi lt giy, nh s hoc buc dy trnh nhm ln. - Phi cc dng c thu tinh t, ngn ring, trnh va chm mnh. IX - UN NNG 1. Dng n cn Khi un nng, ch y ng nghim (hoc thnh ca bnh, l mun un nng) vo ch nng nht ca ngn la n cn, v tr 2/3 ca ngn la n cn, tc l v tr 2/3 ca ngn la k t di ln (hnh 1.10). Khng y ng nghim st vo bc n cn, v lm nh th ng nghim s b v. Trong khi un nng, lc nh ng nghim v nghing ming ng v pha khng c ngi.Hnh 1.10. Ngn la n cn v cch un nng ng nghim

28

Khi dng n cn cn ch n lng cn trong n, cch chm n v tt n. Khng nn cn trong n cn gn kh kit, v cn cn t qu s to vi khng kh thnh hn hp n. Khng nn rt cn vo n qu y m ch rt n gn ngn c. Tuyt i khng c chm n bng cch ly ngn n cn n chm vo ngn n cn kia, v lm nh th cn ra s bc chy. Mun tt n th dng np n chp vo ngn n m khng c thi bng ming. 2. Dng n du ho Nhng ni khng mua c cn th c th dng loi bp du ho 5 bc hoc n du ho c thng phong di trong khi th nghim. 3. Dng n kh Hin nay nhiu a phng dng bp ga, bnh ga un nng. Trong nhng nm ti nhiu trng S phm v mt s trng ph thng s dng ph bin n kh. n kh Bunsen c cu to nh hnh 1.11. n kh Bunsen gm c cc b phn: chn , vi phun, ng dn ga (kh) vo n, vng st ng m dng khng kh vo ng kim loi, ng kim loi (ng khi).

Hnh 1.11. n kh Bunsen

Trc khi t n kh Bunsen, dng tay quay (vn) vng st ng kn cc ca vo ca khng kh, sau m kho bnh ga cho ga vo n v a bt la chy vo u ng khi. Ngn la ca n kh c mu vng. Nhit ca ngn la khng cao

29

Mun s dng n kh, quay vng st m cc ca vo cho khng kh i vo ng khi trn ln vi ga. Lc ny, ngn la n kh s c mu xanh, nhit ca ngn la c nng cao. X. BO QUN HO CHT Cc ho cht cn thit cho cc phng th nghim ho hc thng c ghi r trong bng "Ho cht v dng c cn thit" cho cc phng th nghim trng ph thng. 1. Mun bo qun tt phng th nghim phi c t ng cc ho cht. Ngi ta thng t cc axit th lng ngn cui cng ca t khi ly ra c d dng, trnh v nguy him. Khng nn nhiu v tp trung trong mt phng th nghim cc ho cht d bt la nh xng, benzen, ete, cn t, axeton Ch nn mi loi cht d chy ny t 0,5 lt n 1 lt v khi lm th nghim phi cc cht ny xa la. Phi chun b cc phng tin phng chy v cha chy. Cn ng nhng ho cht c tc dng vi cao su nh brom v axit nitric trong l c nt thu tinh. i vi nhng ho cht d bay hi, d tc dng vi oxi, kh cacbonic v hi nc, cn ng vo nhng l c nt cao su hoc nt nhm, bn ngoi c trng mt lp parafin. Th d: bt magie v bt st d b oxi ho; canxi oxit v canxi cacbua d b r ra hng trong khng kh m; anhirit photphoric, canxi clorua, magie clorua, natri nitrat d ht nc v chy ra. Kim ht nc rt mnh v d tc dng vi kh cacbonic trong khng kh nn phi ng vo l c nt rt kn, nhng khng c ng vo l c nt nhm v kim v cc cht to thnh s lm cho nt nhm gn cht vo c l rt kh m. 2. Nhng ho cht d b nh sng tc dng nh kali pemanganat, bc nitrat, kali ioua, nc oxi gi cn c ng vo l mu ch ti hoc bc kn bng giy mu en pha ngoi l.

30

3. Nhng ho cht c nh mui thu ngn (clorua, nitrat, v thu ngn axetat), mui xianua cn phi trong t c kho ring v phi c gi gn ht sc cn thn. 4. Cc kim loi natri v kali phi c ng trong l du ho hay xng; khi lm th nghim nu cn tha mt lng nh khng c vt ba bi, v s d gy ra ho hon, do cn c thu li hoc hu i. Photpho trng c ng vo l c nc, khi ct nh cng phi ct trong nc. c hp cha photpho trng phi c tin hnh trong thng nc. 5. Mui kali clorua, kali nitrat phi c ng vo l sch khng c ln vi cc cht chy. 6. Cn c nhn ghi cng thc v nng ca ho cht pha ngoi cc l ng ho cht. Cc l ho cht bn cho hc sinh lm thc hnh nn c hai nhn i din nhau hai pha ca bnh, l. XI. BO HIM TRONG PHNG TH NGHIM HO HC Vic bo m an ton trong khi lm th nghim l mt cng tc c bn, rt quan trng ca mi ngi vo lm vic trong phng th nghim ho hc. Nhng quy tc c bn m bo an ton khi lm th nghim v mt s phng php cp cu u tin trnh by di y cng c th gip chng ta tham kho trong vic phng v chng cht c ho hc, chng nhim mi trng. 1. Quy tc v k thut bo him khi lm th nghim a. Th nghim vi cht c: Trong phng th nghim ho hc c nhiu cht c nh thu ngn (gy ri lon thn kinh, lm rng rng), hp cht ca asen, photpho trng (lm mc xng hm, lm bng), hp cht xianua, kh cacbon oxit (th khng kh cha 1% v th tch kh cacbon oxit c th lm ngi ta b cht), kh hiro sunfua (ngi ngi phi khng kh c cha 1,2mg/l trong 10 pht cng c th cht), kh nit peoxit NO2, kh sunfur SO2, amoniac NH3, clo, brom ph hu nng c quan h hp; brom lng gy bng da, ru metylic, phenol, axit foocmic (gy bng da) Ung phi mt lng ru metylic, khong 10ml c th31

gy m mt; benzen, etxng cng l nhng cht c. Do phi thn trng khi s dng cc cht ny v phi theo ng cc quy tc sau y: - Nn lm th nghim vi cc cht kh c trong t ht hoc ni thong gi v m rng ca phng. Ch nn ly lng ho cht ti thiu lm c nhanh v gim bt kh c bay ra. - Khng c nm v ht cc cht c bng ming. Phi c khu trang v phi thn trng khi ngi cc cht. Khng ht mnh hoc k mi vo gn bnh ho cht m ch dng bn tay phy nh hi ho cht vo mi. - ng thu ngn trong cc l dy, nt kn v nn c mt lp nc mng trn. Khi rt v thu ngn, phi c chu to hng di v thu hi li ngay cc ht nh ri vi (dng a thu tinh gt cc ht thu ngn vo cc mnh giy cng). Nu c nhiu ht nh ri xung khe bn th cn phi rc mt t bt lu hunh vo . Khng c ly thu ngn bng tay. - Phi hn ch, trnh th phi hi brom, kh clo v kh nit peoxit; khng lung hi brom, kh clo, nit peoxit vo mt hoc brom lng dy ra tay. b. Th nghim vi cc cht d n da v lm bng: C nhiu cht d n da v lm bng nh axit c, kim c, kim loi kim, photpho trng, brom, phenol Khi s dng cc cht trn phi gi gn khng dy ra tay, ngi v qun o, c bit l mt. Nn dng knh che mt khi cn phi quan st tht gn. Khng ng axit c vo cc bnh qu to: khi rt, khi khng nn nng bnh qu cao so vi mt bn. Khi pha long axit sunfuric cn phi axit vo nc m khng c lm ngc li, phi rt chm tng lng nh v khuy u. Khi un nng dung dch cc cht d n da, lm bng phi tuyt i tun theo quy tc un nng ho cht trong ng nghim (hng ming ng nghim v pha khng c ngi).

32

c. Th nghim vi cc cht d bt la: Cc cht d chy nh ru cn, du ho, t xng, ete, benzen, axeton rt d gy ra cc tai nn chy nn phi cn thn khi lm th nghim vi cc cht : - Nn dng nhng lng nh cc cht d bt la, khng nhng bnh ln ng cc cht ra bn th nghim. Phi xa la khi rt cc dung dch d chy. Khng gn la v khng ng cc cht trong bnh c thnh l mng hay rn nt v khng c nt kn. - Khi phi un nng cc cht d chy, khng c un trc tip m phi un cch thu. - Khi s dng n cn, khng nn bu ng cn gn cn (v khi cn ch cn 1/4 ca bu th c th gy ra tai nn n). Khi rt thm cn vo n phi tt n trc v dng phu (hnh 1.12). Khng chm la n cn bng cch chc ngn n n vo ngn n kia m phi dng m.Hnh 1.12. Rt thm cn vo n

d. Th nghim vi cc cht d n: Cc cht d n phng th nghim thng l cc mui clorat, nitrat. Khi lm th nghim vi cc cht , cn thc hin nhng yu cu sau y: - Trnh p v va chm vo cc cht d n. Khng cc cht d n gn la. - Khi pha trn cc hn hp n cn ht sc thn trng, dng ng liu lng quy nh. Khng t ng th nghim mt cch liu lnh nu cha nm vng k thut v thiu phng tin bo him. Chng hn p hn hp n kali clorat v lu hunh, t hn hp n ca etilen hoc axetilen vi oxi - Tuyt i khng cho hc sinh lm nhng th nghim qu nguy him nh p hn hp kali clorat v photpho khi thiu nhng iu kin bo m tht y .

33

- Trc khi t chy mt cht kh no, hiro chng hn, phi th tht k xem cht nguyn cht cha, v cc kh chy c, khi trn ln vi khng kh, thng to thnh hn hp n. - Khng c vt natri, kali vi lng ln vo chu nc, vo b ra, v d gy tai nn n. 2. Cch cu cha khi gp tai nn v nhng phng php cp cu u tin a. Khi b thng: Khi b t tay chy mu nh (rm mu hoc chy mu chm), dng bng thm mu ri dng bng bi thuc st trng (cn 900, thuc tm long, cn it, thuc ). C th dng dung dch st (III) clorua cm mu. Sau bng li. Nu vt thng lm rch ng mch, mu b phun ra mnh, phi gi ngay cn b y t n lm ga r. Trong khi ch i, dng dy cao su hay khn mt nh buc cht ngay pha trn vt thng. Cn gi vt thng khi b nhim trng bng cch p bng sch ln vt thng ri bng kn. b. Khi b hng: Nu b hng bi vt nng cn p ngay bng c tm dung dch 1% thuc tm vo vt bng, nu bng nng th dng dung dch thuc tm c hn. Sau bi vadlin ln v bng vt bng li. C axit picric hoc ta nanh 3% bi ln vt bng cng tt. Nu c nhng vt phng trn vt bng th khng c lm v vt phng . Nu b bng v axit c, nht l axit sunfuric c, th phi di nc ra ngay nhiu ln, nu c vi nc th cho chy mnh vo vt bng t 3-5 pht, sau ra bng dung dch 10% natri cacbonat axit, khng c ra bng x phng. B bng v kim c th lc u cha nh b bng axit, sau ra bng dung dch long axit axetic 5% hay gim. Nu b axit bn vo mt, phi nhanh chng dng bnh cu tia phun mnh vo mt, ri ra li bng dung dch 3% NaHCO3. Nu l kim th ra bng dung dch 2% axit boric.34

Khi b bng v photpho th phi nhng ngay vt thng vo dung dch thuc tm hay dung dch 10% bc nitrat, hoc dung dch 5% ng sunfat. Sau n trm y t ly ht photpho cn ln trong vt bng. Tuyt i khng bi vadlin hay thuc m ln vt bng v photpho ho tan trong cc cht ny. Nu b bng v brom lng th phi gii nc ra ngay, ri ra li vt bng bng dung dch amoniac sau ra bng dung dch 5% natri thiosunfat Na2S2O3, ri bi valdin, bng li v n trm y t cu cha tip tc. c) Khi b ng c: - n hoc ung phi cht c. Nu n phi asen v hp cht ca asen, phi lm cho bnh nhn nn ra (chng hn bng cch mc tay vo tiu thit). Cho ung than hot tnh hoc c 10 pht th cho ung mt tha con dung dch st (II) sunfat (1 phn FeSO4 v ba phn nc). Tt hn th dng hn hp dung dch st sunfat ni trn vi huyn ph ca magie oxit pha trong nc (20g MgO trong 300ml nc). Sau cp tc a bnh nhn vo bnh vin ra rut. Nu n phi hp cht ca thu ngn, cn lm cho bnh nhn nn ra, cho ung sa c pha lng trng trng, sau cho bnh nhn ung thm than hot tnh. Nu b ng c v photpho trng, cho ung thuc nn (dung dch long ng sunfat - 0,5g ng sunfat trong 1-1,5 lt nc). Cho ung nc . Khng c ung sa v lng trng trng hoc du m v cc cht ny ho tan photpho. Nu b ng c v axit xianhiric v mui xianua (c trong l cy trc o v mt s c sn lm ngi ta b say) th lm cho ngi ta nn ra, ung dung dch 1% natri thiosunfat Na2S2O3 hoc dung dch thuc tm rt long 0,025% c kim ho bng natri cacbonat axit, lm h hp nhn to, dng nc lnh xoa gy. Cho ung dung dch c glucoz hoc ng. - Ht phi cht c nhiu. Khi b ng c v cc cht kh c, cn nh ch th nghim, m ngay ca v ca s, a ngay bnh nhn ra ngoi ch thong gi, a cc bnh c cha hoc sinh ra kh c vo t ht hoc a ra ngoi phng.

35

Cn ci tht lng, xoa mt v u ngi b ng c bng nc l, cho ngi dung dch amoniac. Nu b ng c v clo, brom: cn a bnh nhn ra ch thong, cho th bng oxi nguyn cht. Nu cn thit th lm h hp nhn to. Nu b ng c v hiro sunfua: cn cho bnh nhn th ch thong, nu cn th cho th bng oxi. Nu b ng c amoniac: Khi ht phi qu nhiu amoniac, cn cho bnh nhn ht hi nc nng. Sau cho ung nc chanh hay gim. d) T thuc cp cu ca phng th nghim. cp cu khi b thng hay b hng, phng th nghim cn c t thuc ng sn mt s thuc thng dng sau y: 1. Ru iot 5% 2. Dung dch 3% natri cacbonat axit 3. Dung dch 5% amoniac 4. Dung dch 2% axit boric 5. Dung dch long (2 - 3%) thuc tm (ng trong l mu nu) 6. Dung dch c st (III) clorua FeCl3 7. Dung dch 3% axit axetic 8. Dung dch 5% ng sunfat 9. Cc loi bng bng, gc c ty trng

CU HI V BI TP 1. Anh (ch) hy cho bit nhng s khc nhau ch yu v yu cu, ni dung, phng php ca thc hnh th nghim phng php dy hc vi thc hnh ho v c v ho hu c?

36

2. C sinh vin ni vi bn "Ngh mt hay hai bui thc hnh phng php dy hc ho hc cng khng sao v vn c thi v ni dung th c hc trong phn thc hnh ho v c v hu c". Ni th ng hay sai? v nhng im no? 3. Nhng cng vic cn chun b cho mt bui th nghim thc hnh phng php dy ha hc l g? Cho th d c th v cng vic cn chun b cho bi thc hnh phn th hai. 4. Anh (ch) t nh gi v mc thnh tho/ hoc cha thnh tho/ hoc cha bit/ i vi cc loi cng tc c bn trong phng th nghim ho hc c lit k di y cho n lc bt u vo phng th nghim phng php dy hc. Hy nh du + vo cc ph hp. S TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ni dung cc cng tc c bn Ct v un ng thu tinh Chn nt v khoan nt Lp dng c th nghim Ho tan, lc, kt tinh li Pha ch dng dch Cn v cch s dng cn Ra bnh l S dng cc dng c thu tinh Dng n cn un nng Bo qun ho cht Quy tc v k thut bo him lm th nghim Thnh tho . . . . . . . . . . . Cha thnh tho . . . . . . . . . . . . Cha bit . . . . . . . . . . . .

Cch cu cha khi gp tai nn v . nhng phng php cp cu u tin

37

Phn th hai

CC TH NGHIM HO HC TRNG TRUNG HC PH THNG1. TH NGHIM V HALOGEN Mc tiu: Sinh vin nm vng k thut tin hnh th nghim v cc nguyn t, cc hp cht ca nhm halogen v phng php s dng cc th nghim trong bi ln lp ho hc ph thng: Nguyn tc iu ch Cl2 trong phng th nghim v trong cng nghip; tnh cht ho hc ca Cl2, F2, Br2, I2 v cc hp cht ca chng: HCl, HBr, HI, hp cht c oxi ca clo. Bit cch phng chng ng c Cl2 v bit cch s cu khi c ngi b ng c. Th nghim 1: iu ch Cl2 trong phng th nghim Ho cht: Dng HCl m c vi mt cht oxi ho nh: MnO2 hoc KMnO4 hoc CaOCl2. (Ch : Dng KMnO4, khng c dng H2SO4 rt nguy him v to thnh hn hp d n). Dng c: Nu iu ch lng kh clo ln dng: - Bnh cu c nhnh, phu brom. - Bnh thu tinh ( thu kh Cl2) tu lng kh cn thu, c th t 2 n 5 bnh - Cc (loi 250ml). - on dy cao su cm vo ng dn thu tinh. - Nt cao su, hoc nt bc y bnh thu tinh. Nu iu ch kh clo t th thay bnh cu c nhnh bng ng nghim nhnh. Cch tin hnh:

38

- Lp dng c nh hnh 2.1.1.HCl

MnO2 bng t m xt Cl2

Hnh 2.1.1. iu ch v thu kh clo

- Cho mt lng cht oxi ho. V d: MnO2 (hoc KMnO4, CaOCl2) khong 5g (1tha s) vo bnh cu c nhnh. - Cho axit HCl c vo phu brom, khong 1/2 phu. - Cch thu kh: M t t kho phu brom cho axit HCl chy xung bnh cu, tc dng vi MnO2. Cm ng dn kh vo bnh thu kh, y ming bnh bng mt ming bng c tm dung dch NaOH long. Khi thy trong bnh xut hin mu vng lc th kho phu brom ngng nh HCl vo bnh cu, rt ng dn kh ra, y bnh y kh clo bng nt cao su, ng thi cm vo bnh khc tip tc thu kh clo. Nu phn ng chm ta c th un nh hn hp dung dch. Lu : - Khi ngng thu: Dng kp cao su kp ng dn kh ra, mt u ng dn cm vo cc ng bng tm xt long kh kh clo d. - Mun thu chnh xc mt th tch kh Cl2 th thu qua dung dch nc mui bo ho (v 1 lt nc c th ho tan 2,5 lt kh Cl2 nhit phng). - Khi khng c axit HCl c th dng H2SO4 m c cho tc dng vi hn hp gm 2 phn MnO2 v 1 phn NaCl (v khi lng), tuyt i khng dng KMnO4 v s gy ra hn hp n. - C th iu ch kh Cl2 mt cch n gin nh sau:

39

Cho vo bnh mt lng nh CaOCl2, dung dch HCl vo bnh ri nt kn li. Sau vi pht s thy bnh cha y kh Cl2 mu vng lc. - C th iu ch Cl2 trong ng nghim c nhn. Th nghim 2: iu ch Cl2 bng phng php in phn Nguyn tc: iu ch Cl2 trong cng nghip bng phng php in phn dung dch NaCl. Ho cht: dd NaCl bo ho, dd KI, h tinh bt, phenolphtalein. Dng c: 2 in cc than, dy in, ngun in 1 chiu (acqui hoc pin hoc ngun in qua my chnh lu mt chiu c hiu in th khong 8 10 v) ng nghim hnh ch U, gi st. Cch tin hnh: Ly 2 si dy in ni vi 2 in cc than ri t vo 2 nhnh ca ng ch U + Ni 2 in cc vi ngun in 1 chiu (lp dng c nh hnh v)phenolphtalein

H2 Cl2

+

+ dd NaCl bo ho vo ng ch U. + iu chnh ngun in qua my chnh lu 1 chiu c hiu in th khong 8 10 V.

dd KI + HTB

dd NaCl bh

Hnh 2.1.2. iu ch clo bng phng php in phn dd NaCl

+ Sau 30giy nh vi git phenolphtalein vo cc (-), nh dung dch KI + h tinh bt vo cc (+). + Quan st hin tng v gii thch? Lu : Nu khng c ng nghim ch U ta c th dng ng nghim nha trong (loi ng dn nc) un cong thnh hnh ch U buc vo ming g hoc 2 cc g c ng vo . Th nghim 3: Clo tc dng vi kim loi a) Clo tc dng vi Natri Ho cht: Mu Na bng ht u xanh. Dng c: - Bnh c cha kh Cl2.40

- Bnh thy tinh. - Mui st. - Thu kh clo vo bnh thu tinh (ly t th nghim 1). - Ct mt mu natri to bng ht u xanh, ct b ht lp oxit xung quanh v dng giy lc thm kh du. - Ly mui st sch, lau kh cm xuyn qua ming ba cctng, khng mui st chm n y bnh, cch 2cm. Sau cho mu natri vo v un nng trn n cn cho n khi natri nng chy hon ton c mu sng ng nh ri a vo bnh clo (hnh 2.1.3a). Lu : - a mui st xung su 2/3 bnh, khng mui st chm vo thnh bnh, khi ngng rt mui st ra y ngay ming eclen li bng nt. y bnh cho mt lp ct bo v bnh.Bng t m dd NaOH Na

Cl2

Na

Ct

aHnh 2.1.3

b

- Nu a natri vo m cha chy ngay th phi mt lc Na s chy. Ngoi cch lm trn c th tin hnh th nghim Cl2 tc dng vi Na theo cch khc nh sau + ng nghim (a) cha dd HCl v CaOCl2 iu ch kh Cl2. + ng nghim (b) cha dd HCl v CaOCl2 ta iu ch kh Cl2. + Nt ng nghim (a) l nm bng c tm dd kim hp th ht kh Cl2 d. (hnh 2.1.3b) b) Clo tc dng vi st Ho cht: Dy st mnh (ly t dy phanh xe p), bnh c cha clo: 1 2 bnh.41

Dng c: Bnh thu tinh, nt cao su. Cch tin hnh: - Ly si dy phanh xe p cun thnh cc vng l xo cng nhiu cng tt. Cm mt u dy st xuyn qua mt ming ba cc tng th trc cho va ming bnh khng chm vo y bnh, cch y bnh khong 2cm. - t nng mt u dy ri a nhanh vo bnh clo c mt t nc bo v bnh. - C th dng dy ng lm th nghim ny cch lm tng t. Th nghim 4: Clo tc dng vi hiro Ho cht: Zn, HCl iu ch H2, kh clo (c iu ch t th nghim trn): 2 3 bnh, CaC2 (t n): 2 3 mu. Dng c: Bnh Kp, bnh thy tinh, cc thy tinh, nt cao su c hai l. Cch tin hnh: a) Hiro chy trong cloKha K H2O Cl2 dy s t

Hnh 2.1.4. Clo tc dng vi st

H2 H2O

Cl2

Hnh 2.1.5. Clo tc dng vi hiro

- Lp dng c nh hnh 2.1.5. - Th tinh khit ca hiro bng cch m t t kho K ca bnh Kp iu ch hiro ri thu kh hiro vo mt ng nghim, a ming ng nghim chm trn ngn la n cn nu kh hiro ln oxi trong khng kh s c ting n. iu chnh cho ngn la kh hiro chy va phi ri a ngay vo bnh ng clo.

42

- Hiro tip tc chy trong bnh clo c ngn la mu trng nht v to ra kh hiroclorua. - Nu bnh c nt tht kn th khi th nghim xong, nc s phun rt mnh vo bnh do tnh cht d ho tan vo nc ca kh hiroclorua mi to thnh v cng v sau khi phn ng, nhit trong bnh gim xung nn th tch khi kh gim. Th bng giy qu s thy dung dch to thnh c tnh axit. Nu cn d nhiu clo, giy qu s mt mu do tc dng ca clo m. Lu : - Sau khi ngn la tt ta phi kho ngay bnh Kp li ri mi m kho K cho nc phun vo bnh. - iu ch H2 c th lm th nghim ny trong ng nghim nu khng c bnh Kp iu ch H2 hoc bnh Kp ci tin. - C th thay cc nc bng dung dch NaOH c pha ln vi git phenolphtalein chng minh sn phm to thnh. b) Clo tc dng vi hiro dng hp cht: Thu kh clo vo bnh thu tinh, cho tip 5 10 ml nc. M nt bnh, cho ngay vo 2 ming canxicacbua nh. Kh axetilen to thnh s bc chy ngay trong kh clo thnh ngn la vng c km theo ting n nh v c nhiu khi. Thnh l y mui than. Th nghim 5: Clo tc dng vi nc a) Tnh ty mu ca kh clo m Ho cht: Bnh ng kh clo, mt ming vi mu hoc giy mu. Dng c: Bnh eclen, nt cao su hoc nt bc. Cch tin hnh:bng gi y mu kh kh Cl2 ng 1 H2SO4 () bng gi y mu m kh Cl2H2O CaC2 Mui than Cl2

Hnh 2.1.6. Clo tc dng vi axetilen

43ng 2 H2O

Hnh 2.1.7. Tnh ty mu ca clo m

a) Nhng mt t giy mu hay ming vi mu vo mt cc nc clo hoc nhng chng vo nc sau vo bnh ng kh clo. Mu giy hay mu ca vi s phai i. b) Clo m c tnh ty mu cn clo kh th khng. C th tin hnh th nghim nh sau (hnh 2.1.7). Ly hai ng nghim to (hoc ng o). ng th nht c cha clo v 3ml H2SO4 c, ng th hai c cha clo v 3ml nc. Nt kn ng nghim, kh lc mt thi gian H2SO4 lm kh kh clo. Treo l lng trong ng nghim c H2SO4 mt bng giy mu kh v trong ng nghim ng nc mt bng giy mu hi m. b) Chng minh tnh cht oxi ho ca nc clo Ho cht: Dung dch nc clo; my mnh vn ng; dung dch mui Fe2+ (FeCl2 hoc FeSO4 ). Dng c: ng nghim; bnh eclen. Cch tin hnh: - Th nghim nc clo tc dng vi ng kim loi: Rt vo 2 ng nghim c ng 1 2 mnh vn ng, mt ng nghim rt nc clo v mt ng nghim rt nc ct. em un nng c 2 ng nghim, ng nghim ng nc clo c mu xanh nht. Cn ng nghim kia khng i mu. - Th nghim nc clo tc dng vi dung dch mui Fe2+. Nh my git nc clo vo ng nghim ng 2ml dung dch mui Fe2+ sau mi nh t t dung dch NaOH vo cho n khi thy xut hin kt ta mu nu. Th nghim 6: Cl2 tc dng vi mui ca cc Halogen khc Ho cht: Cl2, Br, NaI, benzen, h tinh bt. Dng c: 2 ng nghim.

44

Cch tin hnh: Cho vo 2 ng nghim ln lt khong 2ml mi dung dch NaBr v NaI. Sau nh nc Cl2 vo 2 ng nghim trn. ng nghim (1) cho tip vi git benzen v lc ln. ng nghim (2) cho vi git h tinh bt. Th nghim 7: iu ch v th tnh tan ca hiroclorua a) iu ch kh hiroclorua Ho cht: H2SO4 c, NaCl, NaOH long hoc dung dch nc vi trong. Dng c: Bnh cu c nhnh, eclen, phu brom, cc thy tinh, ng dn cao su, phu nh, ng dn thc th, bng.H2SO4 c

Cch tin hnh:

NaCl (tt) Bng t m xt

HCl

Hnh2.1.8. iu ch hiro clorua

- Lp dng c nh hnh 2.1.8 - M kho phu brom cho axit H2SO4 nh t t xung bnh cu c ng khong 5g NaCl (tu theo lng kh hiroclorua cn thu nhiu hay t cho NaCl). ng dn kh cm vo bnh eclen thu kh hiroclorua. Ly mt ming bng c tm dung dch NaOH long y trn ming bnh eclen. - Th kh xem y bnh cha bng cch mu giy qi tm tm nc ming eclen, nu qu chuyn thnh mu chng t bnh y kh. - Nhc ng dn kh ra, y nt bnh eclen li ng thi cm tip vo bnh thu kh tip theo. - Khi ngng thu, tho ng dn kh ra, lp phu thy tinh nh chm vo bng tm dung dch NaOH long trong cc kh kh hiroclorua d

45

Ch : H2SO4 phi m c, mui n khng b m, cc dng c iu ch v thu kh phi kh. Khi HCl thot ra yu lc ta cn un nng bnh phn ng tip tc cho n ht. b) Th tnh tan ca kh hiroclorua Ho cht: Kh HCl c thu trong bnh thy tinh, dung dch NaOH long, phenolphtalein. Dng c: Bnh, cc thy tinh, nt cao su c cm ng vut nhn quay vo.

Hnh 2.1.9. Tnh tan ca kh hiroclorua

Cch tin hnh: - Dng bnh kh HCl thu th nghim trn (a), thay nt bng mt nt khc c ng vut nhn, u ng vut hng vo trong bnh. - p ngc bnh vo trong cc ng dung dch NaOH long c vi git phenolphtalein. Nc cc c mu hng s phun mnh ln bnh v mt mu. Ch : Mun cho th nghim tin hnh c nhanh chng, cn nhng nt c ng vut vo nc trc khi cm vo bnh ng HCl. Chnh nc bm vo ng vut s khi mo cho qu trnh ho tan HCl nn nc s nhanh chng phun vo bnh. C th tin hnh th nghim ny trong mt ng nghim, hin tng cng xy ra rt r. Th nghim 8: iu ch axit clohiric bng phng php tng hp Ho cht: Zn vin, dd axit HCl iu ch kh H2, dd HCl m c v mt cht oxi ho nh MnO2, hoc KMnO4 hoc CaOCl2. Dng c: B phn iu ch kh H2 (bnh Kp). B phn iu ch kh Cl2 (tt nht l kh k). ng thu tinh ln dng lm thp hp th c ng cc ng thu tinh nh ct thnh tng on ngn (c th dng cc ng s nh bao dy in tr trong46

bn l th tt nht hoc cng c th dng ng cao su nh ct thnh cc on ngn ri tm paraphin hoc cc on ng nha ngn). B phn bm ht, ch gia 2 mc nc bnh v chu nu c chnh lch cng ln th sc ht cng mnh.

Hnh 2.1.10.

Cch tin hnh: Lp dng c nh hnh 2.1.10. Trc khi tin hnh th nghim cn phi th tinh khit ca kh H2 bnh Kp. Sau t H2 v iu chnh ngn la cho va phi ri m kho cho lung Cl2 vo thp tng hp. M kho xifng cho nc chy bm ht hot ng, y thp tng hp bng phu v ng thi m kha phu brom cho nc nh git vo thp hp th. Ch : Nu ngn la trong thp tng hp tt, cn kho ngay cc ng dn kh Cl2 v H2, ng kho ng xifong nhng c tip tc cho nc chy qua thp hp th, nhc phu y np thp tng hp ra, th li H2 t lung kh H2 ri li tin hnh th nghim. - Khi thu c vi ml axit to thnh c th ngng th nghim, kho ln lt ng dn kh Cl2, ng dn H2 v ng xifng ca bm ht. M kha ly axit HCl, th bng qu v dung dch AgNO3. Axit ny thng ln nhiu Cl2 nn lc u lm i mu ru qu, lu Cl2 s lm mt mu ca ru qu.

47

Th nghim 9: iu ch brom Ho cht: KBr (hoc NaBr) tinh th, MnO2, H2SO4 m c. Dng c: ng nghim, ng thc th c gn nt cao su, gi st, n cn, cc nc lnh.KBr + MnO2 + H2SO4 bng t m dd ki m

n c l nh

Hnh 2.1.11: iu ch brom

Cch tin hnh: - khong 1/6 ng nghim hn hp KBr : MnO2 = 1 : 1 (th tch). - Rt H2SO4 c vo ng nghim trn (rt ngp hn hp rn). - Lp dng c nh hnh 2.1.11. - ng nghim thu brom c nt bng tm kim v c nhng trong cc nc lnh. - Khi un nng hn hp, brom s bay hi v ngng t dn trong ng thu. Th nghim 10: Brom tc dng vi nhm Ho cht: Brom lng: 1 2ml, mt vi mu giy bc ko hay thuc l hoc bt nhm. Dng c: Gi st, chu thy tinh, ng nghim, cc thy tinh, ng dn thu tinh, dy cao su, phu nh, bnh tam gic Cch tin hnh:Br2 l ng l nhm dd ki m ct

48

aHnh2.1.12. Brom tc dng vi nhm

b

- Lp dng c nh hnh 2.1.12a. - Trong ng nghim c cha 1 2 ml brom. - Ly mt mnh l nhm (thng dng bc thuc l hay ko) v nh thnh mt vin nh th vo ng nghim ng brom ri y nt ng nghim li. Ch : - Nt ca ng nghim cn cm mt ng thy tinh di chng gp 5 ln chiu di ca ng nghim. Tt nht l nn ni ng thu tinh bng ng cao su vi mt phu p vo mt cc nc c pha kim (hnh 2.1.12a), hoc ni ng thu tinh dn hi brom d vo bnh tam gic cha mt t nc vi trong (hnh 2.1.12b) - t phu va chm mt nc ca cc nc khng phun vo ng nghim c brom d. - ng nghim ng brom lng cn phi kh. - Brom c, phn ng gia brom vi nhm to nhit ln, nguy him, d gy bng. - Hin tng: Sau mt vi pht phn ng bt u c nhiu tia la bn ra, brom si mnh v bc hi do brom lng phn ng mnh vi nhm iu kin thng theo phn ng. Th nghim 11: S thng hoa ca it Ho cht: It tinh, tha thy tinh. Dng c: ng nghim, gi st, n cn, phu. Cch tin hnh: Ly mt ng nghim lp vo gi st, cho mt tha thy tinh it tinh th vo ng nghim. un nh s thy it bin thnh hi c mu tm. Sau mt lc s thy c nhng ht nh tinh th it mu nu sm bn trn thnh ng nghim v thnh phu. Th nghim 12: So snh mc hot ng ca Cl2, Br2, I2Hnh 2.1.13. S thng hoa ca iotI2 (K) I2 (tt)

49

Ho cht: Dung dch nc clo, h tinh bt, dung dch nc brom, dung dch KI. Dng c: ng nghim, ng nghim khng y, cc, bng, gi st, n cn. Cch tin hnh: Cch 1: - Nh vi git nc clo vo ng nghim ng 3 5 ml dung dch KBr, sau nh tip 1 2 git benzen. Lc nh, brom c gii phng ra v ho tan vo lp benzen c mu nu , xy ra phn ng: Cl2 + 2KBr 2KCl + Br2 - ng nghim th hai, nh vi git nc clo hoc nc brom vo mt ng nghim ng hn hp dung dch h tinh bt v KI, dung dch s c mu xanh. iu ny chng t it b y ra di dng n cht. Phng trnh phn ng: Cl2 + 2KI 2KCl + I2 Br2 + 2KI 2KBr + I2 Cch 2: - Dng c c lp nh hnh v 2.1.14. Dng hai nt bng kh cht ngn ng thu tinh lm 3 on. Nt 1 tm dung dch m c KBr. Nt 2 tm dung dch m c KI. - Cc thu tinh cui cng ng dung dch NaOH long. Cho mt lung clo chm v lin tc vo ng ng thi t nng on th 3 ca ng. Sau mt thi gian ta s thy on th nht c kh mu vng (clo), on th hai c kh mu nu (brom), on th 3 c mu tm ca hi it.

50

bng t m dd KI m c (1) Cl2 (2) (3)

Bng t m dd KBr m c

dd NaOH long

Hnh 2.1.14. So snh hot ng ha hc ca cc halogen Th nghim 13: Nhn bit mui clorua, bromua, iotua Ho cht: dd NaCl, dd KBr, dd nc brom, dd AgNO3, h tinh bt. Dng c: ng nghim. Cch tin hnh: - Ln lt rt vo 3 ng nghim mi ng khong 2ml dung dch NaCl, KBr, KI. - Nh t t 2 3 git dung dch AgNO3 vo 3 ng nghim trn. ng nghim no xut hin kt ta trng l dung dch NaCl. Hai ng nghim cn li xut hin kt ta vng l dung dch KBr v KI. - Tip tc rt vo 2 ng nghim khc 2ml dung dch KBr, KI. - Cho dung dch nc brom vo 2 ng nghim trn, sau nh 1 2 git h tinh bt vo 2 ng nghim. ng no xut hin mu xanh thm l KI, ng cn li l KBr. Ch : Nu ch dng AgNO3 nhn bit lng nh cc mui Cl-, Br-, I- th th nghim khng r rng. Do ta phi tin hnh th nghim theo cch trn hc sinh d dng phn bit c cc mui ca halogen. Th nghim 14: HF n mn thu tinh Ho cht: parafin (nn), H2SO4 c, CaF2 tinh th. Dng c: Knh, n cn.51

Cch tin hnh: - t mt cc parafin nh ln tm knh. - H nng tm knh trng u lp parafin. - Ly cc parafin h nng cho do, ri nn thnh b xung quanh tm knh. - Ly di vit ln tm knh trng parafin mt ch no , thi cho bay ht cc vn parafin. - Nh 10 git H2SO4 m c cho thm ht cc rnh ch. - Tip tc rc ln mt lp bt CaF2. - t mt bng giy qu xanh chn ngay trn b tm knh. - Ly tm knh khc y ln trn. - Sau khong 30 40 giy qu chuyn sang mu . - Nhng tt c vo nc nng, bc lp parafin i s thy nt ch hin r trn knh.

52

CU HI CHUN B 1. Hy xc nh mc ch yu cu ca tng th nghim? 2. M t cc hin tng th nghim, gii thch v rt ra nhn xt, kt lun ca tng th nghim. 3. Ti sao khng dng H2SO4 khi iu ch Cl2 bng tc dng ca KMnO4 vi axit H2SO4. 4. C th thay axit HCl bng nhng cht no khi iu ch Cl2 bng tc dng ca HCl vi MnO2. 5. Hy nu s thay i tan trong nc ca clo v ca iot. T rt ra nhng iu cn ch khi mun ho tan iot hoc clo trong nc. 6. Gii hn lng mt s kh c trong khng kh. Cl2 = 0,01mg/l SO2 = 0,30mg/l HCl = 0,005mg/l Hg = 0,00003mg/l

Tnh lng Cl2 gii hn c th c trong mt phng c V = 100m3. 7. Nu gi s c hc sinh b ng c kh Cl2. Hy cho bit cch s cu nh th no? T nu cch phng ng c kh Cl2? 8. Nu mu natri khng thm sch du th khi t mui st c mu Na a vo bnh c cha kh Cl2, ngoi phn ng natri chy trong clo cn c phn ng ph no khc khng? Nu c, nu hin tng th nghim, vit phng trnh gii thch. 9. Trong iu kin trng ph thng khng c bnh Kp iu ch hiro, cn phi ci tin bnh Kp mi. Nu phng n ci tin. 10. Khi lm th nghim brom tc dng vi nhm ti sao nn dng phu p va chm ti mt thong ca dung dch nc pha kim. 11. Nu nhn bit 3 mui c cha ion Cl-, Br-, I- bng dung dch AgNO3 th s thu c 3 kt ta AgCl, AgBr, AgI. Lm th no phn bit c cc kt ta trn. 12. C th thay th dung dch AgNO3 bng dung dch Pb(NO3)2 nhn bit cc ion Cl-, Br-, I- c khng? Hy lm th th nghim ny. Nu cc cch nhn bit khc.

53

13. Trong th nghim iu ch HCl, ti sao dng H2SO4 c m khng dng cc axit khc? 14. Ti sao ngi ta c th iu ch HCl, HF bng cch cho H2SO4 m c tc dng ln mui clorua, florua nhng khng th p dng phng php ny iu ch HBr v HI? Gii thch v vit phng trnh phn ng minh ha. 15. Hy phn tch u v nhc im ca hai cch tin hnh th nghim so snh mc hot ng ho hc ca Halogen. 16. Hy chn v trnh by mt mc trong chng Halogen theo cch dy hc nu vn . C s dng th nghim. 17. Son v trnh by mt ni dung gio dc mi trng khai thc t cc kin thc c trong bi dy ca SGK ph thng.

54

2. TH NGHIM V OXI - LU HUNH Mc tiu: Sinh vin nm vng k thut tin hnh cc th nghim v oxi, lu hunh, cc hp cht ca chng v phng php s dng cc th nghim trong bi ln lp trng ph thng: Nguyn tc iu ch oxi trong phng th nghim; Cc th nghim chng minh tnh cht ho hc ca oxi, lu hunh v cc hp cht ca chng: H2S; H2O2; SO2; SO3; H2SO4. Th nghim 1: iu ch oxi trong phng th nghim a) iu ch oxi t hn hp KClO3 v MnO2 Ho cht: KClO3 ; MnO2: Dng c: ng nghim, l thu tinh, ng dn cong; nt cao su, chu thu tinh, gi st, n cn. Cch tin hnh:KClO3 + MnO2

O2

H2O

Hnh 2.2.1. iu ch, thu oxi qua nc

Trn 5g KClO3 nghin nh vi khong 1,25g MnO2 (t l 4:1) ri cho hn hp vo mt ng nghim kh. Lp ng nghim cha ho cht ln gi st (ch : ming ng nghim hi chc xung phng hn hp cht rn m, khi un hi nc bay ln s khng chy ngc li lm v ng nghim). - Chun b ng nghim, l thy tinh, chu nc thu kh oxi qua nc hoc thu trc tip khng qua nc.

55

- Lp ng dn kh vo ming ng nghim cha ho cht v a ng dn kh vo bnh thu kh. - Chm n cn, un nng u ho cht trong ng nghim sau un tp trung ti ch c cha nhiu ho cht. - Thu y bnh kh O2, y kn bnh. Tip tc thu bnh khc. - Khi ngng thu kh phi tho ri ng dn kh ra trc khi tt n cn. b) iu ch t KMnO4 Ho cht: KMnO4. Dng c: Nh th nghim trn. Cch tin hnh: nh trn. c) iu ch t H2O2 Ho cht: H2O2, MnO2. Dng c: Bnh tam gic to hoc l thy tinh, ng dn kh, phu brom, ng nghim, chu thy tinh. Cch tin hnh: Lp dng c nh hnh di 2.2.2. - Cho mt lng H2O2 vo phu brom, cho khong 1 gam MnO2 vo bnh tam gic. M t t kho phu brom cho dd H2O2 chy xung; kh O2 c thu vo ng nghim hoc bnh thu kh bng phng php di nc.Hnh 2.2.2. iu ch oxi tMnO2 H2O2

Ch : Trong th nghim (a) cn lu KClO3 l mt cht gy n nn khng nghin nhiu mt lc, khng nghin ln vi bt k mt cht no khc. L ng KClO3 khng bao gi c h nt nht l khi cnh cc cht P, C, S.

56

d) T ch to kh k n gin (xem hnh 2.6) - C th dng cc bnh hoc l lm kh k.

a

b

Hnh 2.2.3. Kh k n gin t lm bng bnh, l

Th nghim 2: Oxi tc dng vi kim loi: Natri, Magie v phi kim: S, C, P a) Oxi tc dng vi natri Ho cht: Oxi; natri. Dng c: L thu tinh, giy bc, mui st sch. Cch tin hnh: - Thu kh oxi vo l thu tinh (ly t th nghim 1) - Ct 1 mu Na bng ht ng nh, ct b ht lp oxit quanh, dng giy lc thm kh du.Hnh 2.2.4. Oxi tc dng viO2 Na Ba cc tng

Ct

- Cho mu Na vo mui st xuyn qua ming ba cc tng. Sau un nng trn n cn cho n khi Na nng chy hon ton c mu sng ng nh ri a vo bnh oxi. Ch : - bo v l, bnh nn cho vo mt t ct. - a mui st xung su 2/3 bnh; khng chm vo thnh bnh; khi rt mui st ra y ngay bnh bng nt. b) Oxi tc dng vi Mg Ho cht: Dy Mg hoc bt Mg; oxi. Dng c: Bnh thu tinh, mui st tng t nh hnh 2.2.4.57

Cch tin hnh: t nng dy Mg hoc bt Mg cha trong mui st. Sau a nhanh vo bnh cha oxi; Mg chy sng chi trong bnh oxi. c) Oxi tc dng vi st Ho cht: O2, dy phanh xe p 2 3 si di 30cm. Dng c: Bnh thu tinh cha oxi, mu que dim hoc m. Cch tin hnh: Chp 2 3 si dy phanh xe p diH2O Oxi dy s t m u dim

khong 30cm cun thnh l xo; cm mt u cun dy xuyn qua ming ba cc tng; u Hnh 2.2.5. Tc dng ca oxi vi st cun l xo c gn vo mt mu que dim hoc mu than nh. t chy que dim hoc mu than cho nng ri nhanh chng a vo bnh oxi. Ch : Khng nn dng si dy thp to qu. Nn cho vo bnh mt lp nc mng nhm bo v cho bnh khi b v. d) Oxi tc dng vi lu hunh Ho cht: L cha kh oxi, bt lu hunh. Dng c: a thu tinh, tha thy tinh. Cch tin hnh: - t nng mt u a thu tinh ri cho chm vo mt cc nh lu hunh, luO2

hunh nng chy bm ngay vo u a thy tinh. - a a thu tinh dnh lu hunh vo ngn la, lu hunh chy ngay u a thu tinh.

S

Hnh 2.2.6. t lu hunh trong oxi

- a nhanh u a ang chy vo bnh ng oxi.58

Ch : - Khng nn a thy tinh nng chm vo thnh bnh. - C th thay bnh ng oxi bng ng nghim cha oxi. - Tuyt i khng dng a thu tinh ang nng chm vo c chu bt lu hunh. - Trong bnh nn li mt lp nc mng th sn phm. e) Oxi tc dng vi P Ho cht: P , l cha oxi. Dng c : Mui st, l thu tinh. Cch tin hnh: Lp dng c nhP dd NaOH long+ phenolphtalein

Hnh 2.2.7. Oxi tc dng vi photpho

vo mui st mt t bt photpho ; t cho P chy ri a vo l c cha oxi. Sau khi phn ng kt thc nc trong cc s phun mnh vo l ng kh oxi. g) Oxi tc dng vi C Ho cht: Than ci, bnh oxi. Dng c: Tha st, n cn. Cch tin hnh: - B mt mu than vo tha st ri t trn ngn la n cn. - Khi than chy ta a vo l cha oxi. - Khi than chy ht ta t vo l mt ming v bo ang chy, hoc cho vo l mt t nc vi trong. Nu t tn m ang chy th tn m tt, hoc cho vo l mt t nc vi trong th nc vi trong vn c. Th nghim 3: iu ch ozn v tnh cht ca hiropeoxit a) iu ch ozon bng cch phng tia la in trong oxi.

59

Hnh 2.2.8. iu ch ozn

b) Tnh cht ca H2O2 - Tnh oxi ho: H2O2 tc dng vi KI Ho cht: H2O2, KI, h tinh bt. Dng c: ng nghim. Cch tin hnh: Rt 2ml dd H2O2 vo ng nghim, sau nh vo 1ml dd KI, lc ng nghim. Sau cho vo 1 vi git h tinh bt. - Tnh kh: H2O2 tc dng vi Ag2O Ho cht: H2O2; dd AgNO3; dd NH3. Dng c: ng nghim. Cch tin hnh: Rt 2ml dd H2O2 vo ng nghim; nh vo 1ml dd AgNO3, cho tip vi git dd NH3. Lc ng nghim s thy c kt ta ca lp bc y ng nghim. Th nghim 4: Lu hunh tc dng vi natri, st, ng a) Lu hunh tc dng vi natri Ho cht: Natri, bt lu hunh.

60

Dng c: Chy, ci s, giy thm. Cch tin hnh: - Dng kp st ly ra mt mu natri ngm trong du ho. - Dng dao ct ly mt mu natri bng ht u xanh. - Ly giy thm kh du mu natri, phn natri cn li thu hi tr li bnh du ho, y kn. - Ly mt lng lu hunh bt gp i natri. - Cho hn hp (S, Na) vo ci s, nghin hn hp . Ch : - Khng dng mu natri qu ln v phn ng qu mnh d gy n, nguy him. - Khng gi mnh hn hp d gy n, nguy him. - Khng dng kali thay cho natri v phn ng n ca kali vi lu hunh rt mnh. b) Lu hunh tc dng vi st Ho cht: Bt S, bt Fe. Dng c: ng nghim, n cn Cch tin hnh: - Trn ln bt S v bt Fe theo t l 4:7 v khi lng hoc chng 1:3 v th tch sau cho vo ng nghim. - un nng ri rt n cn ra. Khi hn hp ngui p v ng nghim ly sn phm c) Lu hunh tc dng vi ng Ho cht: Bt S, dy ng (2-3 si). Dng c: ng nghim kh, n cn Cch tin hnh: - Cho vo ng nghim c to mt cc lu hunh bng ht ng. - un nng lu hunh chy ra, c li ri bin thnh hi mu nu sm cao khong 2-3 cm.61hi S

- Chp 2-3 si dy ng, xon li dng rut g ri a vo lp hi lu hunh mu nu. Phng trnh phn ng: Cu + S CuS 2Cu + S Cu2S Ch : - Khng dy ng chm vo thnh ng nghim v s b dnh cht li, khng rt ra c sau phn ng quan st CuS. - Ch a dy ng vo ng nghim khi no lu hunh bin thnh lp hi mu nu thm. Th nghim 5: Lu hunh tc dng vi hiro Ho cht: Bt lu hunh, kh hiro, qu tm, mui Pb2+. Dng c: ng nghim. Cch tin hnh: - Chun b giy qu m, giy tm dung dch mui ch. - Ly mt cc lu hunh bng ht u xanh cho vo ng nghim. - un nng lu hunh trong ng nghim khong 1 2 pht, cc lu hunh s chy ra v dnh cht vo y ng nghim. - Lt p ng nghim ri np kh hiro vo. - La vo ng nghim mt mu giy qu tm t v mt mnh giy nh c tm dung dch mui ch. - Khi un, nn ng nghim hi chc xung, tay vn bt kn ming ng nghim. Ngoi cch lm trn ta c th tin hnh nh hnh 2.2.11.

62

S S nng ch y Pb(NO3)2

qu tm Pb(NO3)2 HCl H2 Zn

Hnh 2.2.10. Lu hunh tc dng vi hiro

Hnh 2.2.11

Lu : C th dng bnh Kp ci tin iu ch H2. Th nghim 6: iu ch v t chy kh H2S. Tnh kh ca H2S a) iu ch hirosunfua Cch 1: Ho cht: FeS, axit HCl (1:1). Dng c: ng nghim, ng vut nhn quay ra, m, cc thy tinh, tm knh nh, n cn, dim. Cch tin hnh: - p nh FeS bng ht ng, sau cho vo FeS vo ng nghim kh (hnh v). - Lp ng nghim c FeS ln gi st, gi thng ng. - Cho axit HCl (1:1) va ngp FeS. - y ng nghim bng nt cao su c ng vut nhn quay ln pha trn. - un nh hn hp, kh hirosunfua s bay ra. - Ly que dim chm la t lung kh bay ra, kh H2S chy.63 Hnh 2.2.12. iu ch v t chyt m knh

HCl FeS

- t cch ngn la 2 3 cm mt chic cc thy tinh c ng nc. - Khng nn p FeS qu nh thnh bt v khi un d b si tro ln. - Khi ngng lm th nghim, nhc ng nghim cho vo chu nc vi kh kh H2S d. - Mun cho hc sinh quan st r hn ta ly ngn tay vch ngang trn tm knh v trn y cc s thy r c ch c hi nc v lp bt lu hunh. - H2S l kh c, hn hp kh H2S v O2 hoc khng kh cng l hn hp n. Nu t mt lng nhiu kh H2S phi th tinh khit nh cch th hiro. - C th nhn bit sn phm H2S bng mui CuSO2, Pb(CH3OO)2 c kt ta CuS, PbS mu en hoc dng mui caimi sinh ra kt ta CdS mu vng. Cch 2: Ho cht: Bt st, bt lu hunh. Dng c: ng nghim, n cn, ng vut nhn, gi st. Cch tin hnh: - Trn bt st vi bt lu hunh theo t l 1:1 v th tch. - hn hp trn vo ng nghim ri lp ln gi st. - Dng n cn un nng hn hp n khi c m la nh xut hin th ta b n cn ra. - Hn hp bt st v lu hunh chy trong ng nghim. - Khi hn hp chy ht ta thu sn phm FeS. - Tip tc cho axit HCl (1:1) va ngp FeS ri tin hnh th nghim ging nh cch 1: * u im: FeS mi to ra tt hn FeS c sn trong phng th nghim do ngn la t chy cch 2 chy to, r hn, lu hn so vi cch 1 v cch th sn phm cng r hn. b) Chng minh tnh kh ca H2S Cch tin hnh: - Thu dung dch H2S t th nghim trn vo mt ng nghim hoc bnh eclen lm cc th nghim sau:64

+ H2S tc dng vi dung dch nc Br2. + H2S tc dng vi dung dch KMnO4 long. + H2S tc dng vi dung dch SO2 trong H2O. - Theo di s i mu ca cc dung dch trn. Th nghim 7: iu ch kh SO2 t Na2SO3 tinh th v axit H2SO4 c Ho cht: Dng H2SO4 (1:1), Na2SO3 tinh th. Dng c: Nu iu ch lng kh SO2 ln, dng: - Bnh cu c nhnh; phu brom. - Eclen ( thu kh SO2). - Cc (loi 250ml). - on dy cao su cm vo ng dn thu tinh. - Nt cao su, hoc nt bc y eclen. Nu iu ch kh SO2 t th thay bnh cu nhnh bng ng nghim. Cch tin hnh:H2SO4 (1:1)

Na2SO3 (tt) bng t m xt

SO2

Hnh 2.2.13a. iu ch v thu kh SO2 (thu lng ln)

a) iu ch lng SO2 ln - Lp dng c nh hnh 2.2.13a - Cho mt lng Na2SO3 khong 5g (1 tha s) vo bnh cu c nhnh. - Cho axit H2SO4 (1:1) c vo phu brom, khong 1/2 phu. - Cch thu kh: M t t kho phu brom cho axit H2SO4 chy xung bnh cu, tc dng vi Na2SO3 . Cm ng dn kh vo eclen, y ming eclen bng mt ming bng c tm dung dch NaOH long.65

- Khi ngng thu: Dng kp cao su kp ng dn kh ra, mt u ng dn cm vo cc ng bng tm xt kh kh SO2d. b) iu ch lng kh SO2 nh - Cho vo ng nghim kh 1 2g mui Na2SO3 tinh th. - Nh vi git axit H2SO4 (1:1) va ngp Na2SO3 . - Lp ng nghim ln gi st. - y ng nghim bng nt cao su c ng dn kh. - un hn hp trn ngn la n cn, kh SO2 bay ln. - C th th kh SO2 bay ra bng cnh hoa, qu xanh m, lm mt mu nc brom v.v c) Chng minh SO2 va l cht oxi ho, va l cht kh * Tnh kh ca SO2: - Chun b 5 ng nghim ng sn cc dung dch sau: ng 1: ng 1ml dung dch nc Br2. ng 2: ng 1ml dung dch I2. ng 3: ng 1ml dung dch FeCl3. ng 4: ng 1ml dung dch KMnO4 long v 4 5 git H2SO4 (1:5). ng 5: ng 1ml dung dch K2Cr2O7 long v 4 5 git H2SO4 (1:5). - Sau sc t t kh SO2 ( iu ch nh trn) vo tng ng nghim v quan st s i mu ca cc dung dch. * Tnh oxi ho ca SO2. - Cho vo ng nghim 1 2ml dung dch H2S iu ch trn. - Sau sc t t kh SO2 vo ng nghim ng dd H2S.Hnh 2.2.13b. iu ch v thu kh SO2 (khi thu lng nh kh SO2)SO2 H2SO4 () Na2SO3 (tt) gi y qu

66

+

Th nghim 8: Oxi ho SO2 thnh SO3 Ho cht: Dung dch H2SO3 c, dung dch Fe2(SO4)3. Dng c: Bnh thy tinh, nt cao su, on dy may xo.dy mayxo t m Fe2(SO4)3 H2SO3 ()

Cch tin hnh:

Hnh 2.2.14. Oxi ha SO2 thnh SO3

- Rt 20ml dung dch H2SO3 m c vo bnh thu tinh. - Dng on dy may xo nhng vo dung dch Fe2(SO4)3 lm cht xc tc. - Mc on dy may xo vo mt bin th ri a vo bnh H2SO3 ni trn. - Tng in t t cho n khi dy may xo nng th dng li. Th nghim 9: Tnh cht ca axit H2SO4 Ho cht: H2SO4 c, nc, ng vn, inh st. Dng c: Cc thy tinh, ng nghim, que m (hoc giy) Cch tin hnh: a) Tnh ho nc: C th tin hnh th nghim bng 2 cch: * Cch 1: Cho chy t t mt dng nh axit H2SO4 m c vo cc nc, cc nc nng ln. S hp nc ca H2SO4 to nhit. Ch : Gio vin cng c th tin hnh th nghim ngc bng cch nh vi git nc vo ng nghim ng H2SO4 m c t trong chung thu tinh. Phn ng xy ra mnh, to nhit, axit H2SO4 bn tung to gy nguy him. T gio vin hng dn hc sinh rt ra nguyn tc pha long axit H2SO4 m c. * Cch 2: Nh 1 git H2SO4 c vo que m, que m b en i. Hoc ly dung dch H2SO4 long vit ln t giy ri h nng, ch hin ln c mu en. Do tnh ho nc, axit H2SO4 m c ph hu cc hp cht hu c nh ng, g, si bng, vi v.v

67

V d:

(C6H10O5)n + H2SO4 6nC + H2SO4.5nH2O (en)

Qu trnh ny c gi l s than ho bng axit sunfuric c. b) Tnh axit Cho dung dch H2SO4 long tc dng vi: c)Tnh oxi ho Cho H2SO4 m c tc dng vi Cu, Fe ( nhit cao). Ch : Khi cho H2SO4 m c tc dng vi Cu, nu cha un nng th khng c hin tng g xy ra, nu un nng th thy c hin tng Cu t mu gch chuyn sang mu en v dung dch c mu xanh do to thnh mui Cu2+, kh thot ra lm giy qu tm nc hoc lm nht mu cnh hoa hng t trn ming ng nghim. Th nghim 10: Nhn bit ion S2-, SO42Ho cht: dd H2S; mui Na2S; dung dch H2SO4 ; mui Na2SO4. Dng c: ng nghim. Cch tin hnh: Ly vo 4 ng nghim ln lt cc dd H2S ; Na2S; H2SO4 ; Na2SO4. Cho dung dch Cd(NO3)2 vo ng nghim (1), (2). Nh dd BaCl2 hoc Ba(OH)2 vo ng nghim (3), (4). Quan st hin tng xy ra v gii thch. - Qu tm, CuO - Cu, Fe, dd NaOH (c phenolphtalein) - dd BrCl2

68

CU HI CHUN B 1. Nu mc ch, nguyn tc iu ch oxi trong phng th nghim. 2. Nu cch kim tra kn ca dng c th nghim sau khi lp. 3. Nu cc k nng cn thit trong qu trnh lp, tho dng c th nghim. 4. C th thu kh oxi bng nhng cch no? Cch no tt hn? 5. Khi ngng thu kh oxi, nu ta khng tho ng dn kh ra ngay th s xy ra hin tng g? trnh hin tng cn phi lm nh th no? 6. Xc nh mc ch ca cc th nghim chng minh tch cht ca oxi? 7. Vai tr ca nc trong bnh oxi khi tin hnh cc th nghim t st v lu hunh trong oxi? Nc c nh hng g n qu trnh phn ng? 8. Sau khi th nghim xong, quan st u si dy st c mt cc thp nh hnh cu, hy gii thch hin tng ny? 9. Hy gii thch hin tng khi trng to ra trong bnh sau khi t lu hunh trong oxi. 10. C th nhn ra sn phm ca th nghim t lu hunh trong oxi bng nhng cch no? 11. Nu dng mui st thay cho a thu tinh trong th nghim t lu hunh chy trong oxi th ngoi phn ng chnh lu hunh chy trong oxi cn c phn ng ph no khc? Nu hin tng v vit phng trnh phn ng, gii thch? 12. C th nhn ra sn phm ca th nghim t than trong oxi bng nhng cch no? 13. th nghim thnh cng, r rng cn ch k nng v thi im a dy ng vo trong ng nghim nh th no? 14. Ti sao dy ng li hay dnh cht vo ng nghim trong th nghim ng tc dng vi lu hunh? 15. Qua th nghim ng tc dng vi lu hunh hc sinh c th rt ra c nhng kt lun g v tnh cht vt l v ho hc ca lu hunh? 16. Lm th no nhn bit c sn phm ca th nghim Lu hunh tc dng vi ng?69

17. Nu cc bc tin hnh th nghim Lu hunh tc dng vi hiro v cch nhn bit sn phm? 18. V sao khi tin hnh th nghim Lu hunh tc dng vi hiro ta phi lt p ng nghim ri mi np kh hiro vo? 19. Tp ging mt on bi v tnh cht ho hc ca lu hunh trong SGK lp 10 THPT c s dng th nghim trn. 20. Nu dng st sunfua c ln st kim loi iu ch hirounfua th c tp cht no trong hirounfua? C th nhn ra tp cht nh th no? Hy v hnh c th ca th nghim ? 21. C th thay st sunfua bng cc cht no khc iu ch kh hirounfua? 22. Lu hunh c trong gang dng mui st sunfua c th nhn ra lu hunh nh th no? 23. Ti sao khi t bnh nc lnh ch xt ngn la ca kh H2S ang chy th thy xut hin mt lp bt mu vng? Vit phng trnh gii thch hin tng trn. 24. lm ni bt lp hi nc y tm knh v lp bt lu hunh mt di y cc nc cho hc sinh quan st th nghim c r rng ta cn ch cc k nng th nghim no? 25. Trong qu trnh th nghim iu ch hirounfua, trnh lng kh H2S bay ra phng qu nhiu ta cn phi thc hin cc thao tc no kh kh c H2S? 26. Nu nguyn tc pha long dung dch axit v cch phng, cha khi b bng bi H2SO4 m c kt lun c tnh ca H2SO4 m c? 27. So snh kh nng phn ng vi cc kim loi CU, Fe ca dung dch H2SO4 long v H2SO4 m c kt lun c tnh ca H2SO4 m c? 28. Nu ng dng tnh ho nc ca H2SO4 c trong thc t? 29. Vit cc phng trnh phn ng xy ra iu ch axit H2SO4 t qung pirit. Nu iu kin thc hin cc phn ng trong cng nghip? Ti sao khng dng nc m dng H2SO4 980/0 hp th anhiritsunfuric?

70

30. Hy tp ging mt on bi v tnh cht ho hc ca axit H2SO4 trong SGK ho hc lp 10 THPT c s dng th nghim chng minh tnh cht ca axit (son gio n km theo). 31. Nn s dng bi tp nhn bit trong tit hc no l ph hp nht? 32. Tp ging v mt on bi v nhn bit cc hp cht v c c s dng th nghim lm phng tin trc quan?

71

3. TC PHN NG - CN BNG HO HC Mc tiu: Sinh vin nm c k thut v c k nng tin hnh th nghim trong dy hc khi: - Hnh thnh khi nim tc phn ng. - Cc yu t nh hng n tc phn ng. - Cn bng ho hc. 3.1. Tc phn ng 1) Khi nim tc phn ng Chun b 3 dung dch: BaCl2, Na2S2O3, H2SO4 cng nng 0,1M. - Rt 5ml dung dch H2SO4 vo ng nghim cha 5ml dung dch BaCl2 thy kt ta trng xut hin ngay: H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl - Rt 5ml dung dch H2SO4 vo ng nghim cha 5ml dung dch Na2S2O3 mt lt sau mi thy kt ta xut hin. H2SO4 + Na2S2O3 S + SO2 + Na2SO4 + H2O 2) nh hng ca nng n tc phn ng Chun b 2 cc: Cc 1 ng 25ml dung dch Na2S2O3 0,1M, cc 2 ng 10ml dung dch Na2S2O3 0,1M. Lm th nghim theo trnh t sau: - Thm 15ml nc ct vo cc 2 pha long dung dch. - 15ml dung dch H2SO4 0,1M vo cc 1, lc nh. Dng ng h bm giy xc nh thi gian t lc dung dch H2SO4 vo n lc kt ta xut hin. - 25ml dung dch H2SO4 0,1M vo cc 2, lc nh. Dng ng h xc nh thi gian xut hin kt ta. - So snh thi gian xut hin kt ta 2 cc. 3) nh hng ca nhit n tc phn ng - 25ml dung dch H2SO4 0,1M vo cc ng 25ml dung dch Na2S2O3 0,1M nhit thng. Dng ng h xc nh thi gian t lc 2 dung dch vo nhau n lc bt u c kt ta xut hin.72

- Cng ly 2 dung dch nh trn nhng mang un nng c 2 dung dch n khong 50 600C ri mi vo nhau. Dng ng h xc nh thi gian xut hin kt ta. So snh vi thi gian trng hp khng un nng. 4) nh hng ca kch thc ht n tc phn ng - Chun b 2 mu vi (CaCO3) c khi lng bng nhau: mt mu c kch thc ht ln hn v mt mu c kch thc ht nh. - Cho hai mu cng tc dng vi 2 th tch bng nhau ca dung dch HCl 4M. So snh thi gian CaCO3 phn ng ht ca hai mu . 5) nh hng ca xc tc n tc phn ng Cch 1: Cho nhng lng KClO3 nh nhau vo 2 ng nghim c kch thc bng nhau, sau cho thm vo mt trong 2 ng nghim mt t bt MnO2. Kp 2 ng nghim ln gi st un chung bng mt n cn. C th t n cn gn ng nghim khng c xc tc hn. Dng que m cn than hng nhn bit kh O2 thot ra nhanh hn v nhiu hn ng c thm MnO2. Cch 2: Rt vo 2 ng nghim, mi ng 4ml H2O2 ri cho thm mt t bt MnO2 vo mt trong 2 ng. So snh bt kh si ln 2 ng s thy r ng c xc tc bt kh thot ra nhanh hn v nhiu hn.MnO 2H2O2 2H2O + O2 2

3.2. Cn bng ho hc 1) nh hng ca nng n chuyn dch cn bng Dng phn ng: FeCl3 (nu) + 3KSCN (khng mu) Fe(SCN)3 + 3KCl ( mu) (khng mu)

- Nh vo cc thy tinh 2 git dung dch FeCl3 long, 2 git dung dch KSCN 0,2M ri pha long bng nc ct thnh 20 ml dung dch v chia u vo 4 ng nghim, mi ng nghim khong 5ml, ng 1 so snh mu. - Nh thm 2 git dung dch FeCl3 c vo ng 2 thy mu ng ny m hn ng 1 do cn bng chuyn dch theo chiu thun.

73

- Nh thm 2 git dung dch KSCN c vo ng 3 cng thy mu tr nn m hn so vi ng 1 do cn bng chuyn dch theo chiu thun. - Nh thm 2 git dung dch KCl c vo ng 4 thy mu ng ny nht hn so vi ng 1 do cn bng chuyn dch theo chiu nghch. 2) nh hng ca mi trng n chuyn dch cn bng - Dng phn ng: (NH4)2Cr2O7 (da cam) vng) trng thi cn bng vi nhau: Cr2O72- + H2O 2 CrO42- + 2H+NaOH H2SO4

(NH4)2CrO4 (vng chanh)

Trong dung dch ca ion Cr2O72- (mu da cam) lun c c ion CrO42- (mu

Do vy khi thm kim vo cn bng chuyn dch theo chiu thun cn khi thm axit vo cn bng chuyn dch theo chiu nghch. - Cho vo 3 ng nghim, mi ng khong 5 ml dung dch K2Cr2O7 0,02M, ng 1 so snh mu. - Cho thm vi git dung dch NaOH 2M vo ng 2, s thy mu tr nn vng hn so vi ng 1. - Cho thm vi git dung dch H2SO4 0,5M vo ng 3, s thy mu tr nn da cam m hn so vi ng 1.

74

CU HI CHUN B 1. Tc phn ng ph thuc nh th no vo nng , nhit , xc tc v kch thc ht cc cht tham gia phn ng? 2. Nu mc ch yu cu ca tng th nghim trong bi th nghim Cc yu t nh hng ti tc phn ng. 3. Qua 4 th nghim ca bi th nghim ny anh (ch hy a ra kt lun) c th cho tng th nghim mt. 4. Trong th nghim nh hng ca nng n tc phn ng. V sao ngi ta chn phn ng Na2S2O3 + H2SO4 c? C th dng phn ng no thay th cho phn ng trn m vn chng minh c nng ca cht tham gia phn ng nh hng ti tc phn ng. Nu vai tr ca H2SO4 trong phn ng trn? 5. Trong th nghim nh hng xc tc n tc phn ng liu c cht no lm chm n tc phn ng khng? Cho v d v nu ng dng ca th nghim trong thc t? 6. Gii thch hin tng ti sao ng nghim 4 mu mu nht i khi ta thm 2 3 git dung dch NH4Cl m c vo dung dch 2 mui FeCl3 v NH4SCN? 7. Gii thch hin tng th nghim nh hng ca nng n s chuyn dch cn bng v a ra kt lun v s nh hng ca nng n s chuyn dch cn bng? 8. Gii thch hin tng th nghim nh hng ca mi trng n s chuyn dch cn bng v a ra kt lun v s nh hng ca mi trng n s chuyn dch cn bng? 9. Nu cc yu t nh hng n chuyn dch cn bng ho hc?

75

4. CC TH NGHIM V NIT - PHOTPHO Mc tiu Sinh vin nm vng k thut tin hnh cc th nghim v nit v photpho v phng php s dng cc th nghim trong bi ln lp trng ph thng: iu ch nit, th tnh tr ca nit; iu ch amoniac v th tnh tan ca amoniac; iu ch axit nitric, tnh oxi ho mnh ca axit nitric v ca mui nitrat; iu ch photpho trng t photpho , so snh hot ng ca P trng v P ; tnh tan ca mui photphat. Trong nhiu th nghim ca chng ny ta s tip xc vi mt s cht c nh nit peoxit, amniac, nht l photpho trng. V vy khi lm th nghim cn thn trng v theo ng nguyn tc bo him (xem phn th nht, mc IX). Th nghim 1: iu ch nit Ho cht: Dung dch NaNO2 bo ho, dung dch NH4Cl bo ho, P , dung dch Na0H c, nc. Dng c: Bnh thu tinh ming rng, chu thu tinh, nt cao su c ng dn thu tinh v mung st xuyn qua, ng ni cao su, phu thu tinh. Cch tin hnh: 1. iu ch nit t natri nitrit v amni clorua Ly 3ml dung dch bo ho natri nitrit NaNO2 (c 80ml nc ho tan 25g NaNO2) vo ng nghim ng 30ml dung dch bo ho amni clorua (c 100ml nc ho tan 35g NH4Cl). Lp ng nghim nh hnh v 3.4.1. un nh ng nghim n 80-90oC phn ng s xy ra: NH4Cl + NaNO2 NH4NO2t0

NH4NO2 + NaCl

2H2O + N2

Khi phn ng bt u r (c bt kh bc ln) th ngng un. Nu tip tc un nit thot ra qu mnh s lm dung dch tro qua ng dn kh ra ngoi. Dng cch thu qua nc np kh nit vo cc l.

76

2. iu ch nit t khng khH2O N2 H2O b a H2O

Hnh 2.4.1. iu ch Nit t NaNO2 v NH4Cl.

Hnh 2.4.2. iu ch Nit t khng kh

Ly mt bnh thu tinh ln, dy, ming rng. Rt vo bnh dung dch kim c khong 1/5 th tch bnh. y bnh bng nt c mung st, phu v ng dn kh xuyn qua (hnh 2.4.2). Ly mt t photpho bng ht u en t vo mung st. Chm la t P, a nhanh vo bnh v y tht cht nt bnh. Cc kho a v b u ng cht. P chy trong bnh kn. Nu ly d P th oxi trong bnh s tc dng gn ht. Ch cho bnh ngui ri lc bnh cho dung dch kim ho tan ht P2O5. M kho a cho nc chu thu tinh chy vo bnh. By gi bnh tr thnh kh k cha nit. nc vo y phu v m kho b, nc chy vo bnh v y kh nit ra ngoi qua ng dn c kho a. Ghi ch: C th thay photpho bng mt ming bng tm t ru, cn, t vo mung st, ri t chy. Kh CO2 sinh ra s b ho tan ht trong dung dch kim. Th nghim 2: Tnh cht Khng duy tr s chy v s sng ca nit C th dng nit mi iu ch c lm th nghim v tnh cht khng duy tr s sng v s cha ca nit. Th d a que m ang chy vo bnh nit m b tt, v con chu chu b cht ngt trong bnh cha kh nit. Th nghim 3: iu ch Amniac 1. iu ch amniac t dung dch amoniac Ho cht: Dung dch NH3 m c, qu tm.77

Dng c: Bnh cu, eclen kh, nt cao su c ng dn thu tinh thng, n cn, gi st. Cch tin hnh: Cho khong 20 ml dung dch m c NH3 vo bnh cu c nh. y bnh bng nt c ng thu tinh di xuyn qua. un nng bnh. Kh amoniac bay ln theo ng thu tinh c ln c hi nc, nhng hi nc s b ngng t li thnh ng. Kh amoniac c np vo cc bnh lm kh p ngc trn ng thu tinh (hnh 2.4.3) v NH3 nh hn khng kh nhiu 17 . 29 kh NH3

NH4Cl + CaO qu m

Hnh 2.4.3a. iu ch amoniac t dung dch NH3

Hnh 2.4.3b. iu ch amoniac t NH4Cl v kim

2. iu ch amniac t mui amni v kim Ho cht: NH4Cl tinh th, vi sng nghin nh, qu tm Dng c: ng nghim kh, nt cao su c ng dn thu tinh ch L, gi st, n cn. Cch tin hnh: vo ng nghim kh mt hn hp ca amni clorua v vi sng CaO trn k vi nhau: 2 phn (v th tch) NH4Cl tinh th v 1 phn vi sng nghin nh. Lng hn hp ch nn chim khong 1/4 ng nghim. y ng nghim bng nt c ng dn khi xuyn qua. Lp ng nghim ln gi st. Ch lp ng nghim hi chc ming xung thp khi un nng, nhng git nc sinh ra trong phn ng khng th ln t ming ng nghim xung pha y v lm nt ng nghim ang nng. t mt mu qu hng m ming ng nghim thu kh nhn ra NH3 khi y ng.78

Ch : Vi sng phi mi, khng dng vi to. Th nghim 4: Tnh tan ca amniac Ho cht: Bnh NH3 iu ch c t th nghim 3, dung dch phenolphtalin. Dng c: Nt cao su c ng thu tinh vut nhn u, cc (hay chu) nc. Cch tin hnh: y l mt th nghim kh hp dn. C th tin hnh theo nhiu cch tng t nh th nghim v tnh tan ca hiro clorua vo nc, nhng y khng cho ru qu m cho phenolphtalein vo nc th r hn: Cho vo cc nc vi git phenolphtalein. Thay nt bnh ng kh NH3 bng nt c ng vut nhn xuyn qua. p ngc bnh ng NH3 vo cc nc. Nc s phun mnh vo bnh. Mun th nghim c kt qu tt cn thu y kh amniac vo l (hoc ng nghim), cng y cng tt, v l cn phi tht kh. Trc khi y l bng nt c ng vut nhn xuyn qua c th nhng nt vo nc khi p ngc l vo chu nc th nc nhanh chng phun vo l (ng vut v nt t lm tan mt cht NH3 nn lm nc nhanh chng theo ng dn vo bnh). Th nghim 5: Tng hp amoniac t hiro v nit Dng c tng hp amniac c th lp nh hnh v 2.4.4. Ly mt bnh cu thu tinh (c 100 150ml). Cho xuyn qua nt bnh 2 ng dn kh v hai thanh ng (hay st) lm in cc. Hai in cc c mc ni tip vi mt bin tr v phch cm vo mch in. Mt ng dn kh c lp ng ba nhnh ni vi kh k cha nit v bnh Kp iu ch hiro. u ng dn kh th hai nhng ngp trong cc nc nh 5 - 6 git phenolphtalein. Trc khi th nghim, cn cho nit t kh k ui ht khng kh trong dng c v th cn thn sch ca hiro . Sau khi th cn thn, cho in vo mch79 Hnh 2.4.4. Tng hp amoniac H2 N2

v iu chnh bin tr sao cho dy in tr "a" nng t t ln n nng (4000C - 5000C). Nu lm nng nhanh qu th v bnh. Cho lung kh hiro v nit i vo bnh, ch cho kh hiro i vo nhiu gp ba ln kh nit v lc u t t, sau nhanh dn. Nit v hiro i vo bnh gp dy in tr nng (trong c st) ng thi l cht xc tc, s phn ng vi nhau to thnh amniac. Kh NH3 cng hn hp kh N2 v H2 cha tc dng s thot ra khi bnh theo ng dn th hai. Amniac tan trong nc, lm hng phenolphtalein. Khi ngng th nghim, vic u tin l ngt ngun nit ( tit kim nit) ri ngt mch in. Tip tc cho kh hiro i qua bnh lm ngui dy in tr. Sau ngt dng kh hiro v nhc u ng dn kh ra khi cc nc c phenolphtalein. Mun th nghim c kt qu, cn c bit ch cc im sau y: - Kt qu th nghim ph thuc trc ht vo sch ca hn hp kh nit v hiro. D ch c ln vt khng ng k ca oxi cng lm gim hiu sut to thnh amniac. V th phi kh sch oxi ln trong nit v hiro. - Hi nc v axit cng rt c hi cho vic tng hp NH3. V th bnh v ng dn kh... phi tht sch v kh. Axit dng trong bnh Kp tc dng vi km phi l axit sunfuric, khng dng axit clohiric v n d bay hi c th b li cun vo bnh tng hp. - Cn cho lung kh nit, hiro i nhanh qua xc tc t nng amniac to thnh khng kp b nhit phn tch. Mun vy dng bnh Kp mi np l tt nht. Th nghim 6: Amniac chy trong oxi Ho cht: Dung dch NH3 c, kh k cha oxi iu ch sn. Dng c: Bnh cu, nt cao su c ng dn thu tinh thng, u trn ca ng ny i qua mt nt cao su khc c ng dn thu tinh ch L, n cn, que m. Cch tin hnh:

80

Lp dng c nh hnh 2.4.5. Bnh cu A ng dung dch amniac m c ( 1/4 bnh) c y kn bng nt c ng dn kh thng C, u trn ca ng ny li i qua mt nt khc vo trong ng thu tinh ln B di 10 - 15cm. Mt dng kh oxi c a vo ng B theo ng dn D. ng dn thng C khng nn hp qu hi nc (cng bayC A

B

O2

Hnh 2.4.5. Amoniac chy trong oxi

hi ln vi amniac) b ngng t chy xung khng cn tr dng kh amniac i ra, khng lm tt ngn la ca amniac. un nng bnh cu A, khi ngi thy mi kh amniac bay ln th cho dng kh oxi vo y ng B (th bng m ang chy d). Chm la t, dng kh amoniac s cha trng rt r. Mun th nghim c kt qu tt th dung dch amoniac phi m c, khng un bnh cu qu mnh v nn ly oxi vo kh k kh oxi i vo ng B c u. Lc kt thc th nghim ngng un nng, nhc bnh cu ln khi li st n chng ngui v ngt dng kh oxi. Th nghim 7: Amoniac tc dng vi axit clohidric Ho cht: Dung dch NH3 c, dung dch HCl c. Dng c: 2 a th tinh, 2 ng ong v 2 tm knh (hoc 2 ng nghim) Cch tin hnh: Cch 1. a mt a thu tinh nhng vo dung dch amniac n gn mt a thu tinh khc nhng vo axit clohiric m c. Khi trng hin ra do c nhng ht amoni clorua c to thnh. Cch 2: C th tin hnh th nghim tng t bng cch trn amoniac v axit clohiric nh sau: Ly 2 ng ong, ng th nht c trng mt t dung dch amniac m c, ng th hai - dung dch axit clohiric m c. y cc ng ong bng 2 tm knh, ri p ng ong ny trn ng kia (ng HCl trn). Sau khi rt hai tm knh ngn cch hai ng ong v lt ngc cc ng ong vi ln th thy81

r c hai ng ong ny u y khi trng, l nhng ht nh amoni clorua. Hai ng ong hnh nh b gi cht vo nhau, nu ming ca chng c bi vadlin va p kht vi nhau. Cch 3: Dng 2 ng nghim: ng 1 trng bng vi git NH3 m c, ng 2 - vi git axit HCl c. p nhanh 2 ming ng nghim vo nhau v lt ngc 2 ng nghim vi ln. Th nghim 8: Dung dch NH3 tc dng vi dung dch mui ca hiroxit kim loi khng tan Ho cht: Dung dch AlCl3, dd CuSO4, dd NH3 Dng c: ng nghim, cng t gt Cch tin hnh: Ly 2 ng nghim: - ng nghim 1: ng 2 ml dd AlCl3 - ng nghim 2: ng 2 ml dd CuSO4 Nh t t tng git dung dch NH3 vo 2 ng nghim trn cho n khi c kt ta. Quan st. Sau2 ml dd AlCl3 2 ml dd CuSO4 dd NH3

Hnh 2.4.6. Dung dch NH3 tc dng vi dd mui ca hiroxit kim loi khng tan

tip tc nh dung dch NH3 vo 2 ng nghim trn c kt ta. Lc ng nghim. Nhn xt hin tng? Gii thch ti sao ng nghim 1 kt ta keo trng vn gi nguyn? ti sao ng nghim 2 kt ta xanh lam Cu(OH)2 li tan ra thnh dung dch mu xanh thm trong sut? Th nghim 9: Nhit phn mui amn Ho cht: NH4Cl tinh th. Dng c: ng nghim, cp g, n cn, gi st. Cch tin hnh: Cho vo ng nghim kh mt lng bng ht ng mui amni clorua. Cp ng nghim ln gi v gi cho ng hi nghing, ri un nng y ng nghim trn ngn la n cn. Mui amni clorua y ng nghim bin mt dn dn, nhng pha trn phn ng nghim b un nng li c amni clorua kt tinh bm vo thnh ng. Th nghim 10: iu ch nit oxit NO, tnh cht d b xi ho ca NO82

Ho cht: Axit nitric hi long 1:1, vn ng. Dng c: ng nghim, nt cao su c ng dn kh xuyn qua, n cn Cch tin hnh: 1. iu ch NO Cho vo ng nghim vi mu vn ng, axit nitric hi long (pha 1 th tch nc vo 1 th tch axit). y ng nghim bng nt c ng dn kh xuyn qua, u ng dn ny c nhng vo mt cc nc. un nh ng nghim. Kh nit oxit lc u c ln c nit peoxit (v oxi ca khng kh trong bnh oxi ho NO thnh NO2). Do ch 1 - 2 pht cho khng kh b y ra ht ri mi p ngc ng nghim. Cch thu qua nc nh vy s lm cho nit oxit khng b ln nit peoxit, tan ca NO 4,7ml/100g nc 200C. Khi ng nghim y kh NO th phi y nt kn. 2. Tnh cht d b xi ho ca NO Thu sn nit oxit vo y ng nghim, m nt y ng nghim. Mu nu ca nit pexit dn xut hin t pha trn ng do NO b oxi ho. Th nghim 11: iu ch nit peoxit NO2 Ho cht: axit HNO3 c, ng vn. Dng c: ng nghim, bnh eclen, nt, ng dn. Cch tin hnh: Dng cc dng c nh iu ch nit oxit. y phi dng axit nitric m c vo ng nghim (hay bnh cu) ng vn ng. Phn ng xy ra, khng cn un nng, kh nit peoxit mu nu bay ra kh nhanh. Khng thu kh NO2 qua nc m cho ngay u ng dn kh vo y bnh kh kh NO2 y khng kh ra khi bnh ( kh NO2 khng tc dng vi H2O sinh ra HNO3 v NO). Th nghim 12: iu ch axit nitric Ho cht: KNO3 tinh th, H2SO4 c. Dng c: ng nghim ch nhn (2 nhnh), gi st, n cn, cc ng nc lnh.83

Cch tin hnh: Vic iu ch v thu axit t mui nitrat v axit sunfuric c tin hnh nhanh, an ton v n gin trong "ng nghim ch nhn" (2 nhnh). Cho vo nhnh th nht ca ng nghim ny khong mt tha nh mui nitrat (KNO3 hoc NH4NO3) v rt vo lng axit sunfuric m c va thm t mui nitrat. y ming ngHnh 2.4.7. iu ch axit nitricHNO3 KNO3 (tt) H2SO4 () bng t m xt

ng dy

nghim bng bng thu tinh (hoc bng). Nhng nhnh th hai ca "ng nghim 2 nhnh" vo cc nc (hnh 2.4.7). Sau dng n cn un nng nh v t t nhnh ng nghim c ng ho cht, s thu c 1-2ml axit HNO3 m c. C th dng axit HNO3 mi thu c ny lm cc th nghim v tnh cht ca n ngay trong ng nghim hai nhnh ny. Th d: tc dng ca HNO3 vi cacbon v ng kim loi. Th nghim 13: iu ch axit nitric t amniac Ho cht: KMnO4, NH4Cl, vi sng, Cr2O3, dd NH3 c Dng c: ng nghim, ng thu tinh hnh tr, bnh cu, l thu tinh, dy bp in, qu bng cao su, gi st, bin tr (hoc bp in), mung st. Cch tin hnh: Cch 1: Cho vo ng nghim mt t tinh th thuc tm (hoc hn hp kali clorat v MnO2) thnh lp dy 1cm ri n mt lp hn hp amni clorua v vi sng ( tn vn v trn k vi nhau t trc) dy 1cm. Tip n mt lp bng aming dy hn (c th thay bng bng thu tinh tht sch) ri mt lpHnh 2.4.8