temple on chiang mai gate

ÇÑ´ã¹¡ÃÍºàÁ×Í§àªÕÂ§ãËÁ‹ : ÁØÁÁÍ§·Ò§ÊØ¹·ÃÕÂÐ Temples on Chiang Mai Gate : View Way Aesthetics Point

ÊÒÃºÑÞ หลกการของการสรางสนทรยะใหเกดกบผเทยวชมวด ความรเกยวกบการสรางเมองและองคประกอบของเมอง ความรเกยวกบความเชอและคตนยมในการวางผงบรเวณของวดในลานนา ความเชอและคตธรรมตางๆ ทแฝงไวในศาสนวตถ หรอสนทรยวตถ ความงามและสนทรยะของวดในลานนา การเทยวชมโบราณสถาน และวดตางๆ วดหมนลาน วดพนอน วดสำเภา วดบานปง วดอโมงคมหาเถรจนทร วดดวงด วดเจดยหลวง วดพนเตา วดชยพระเกยรต วดทงย วดศรเกด วดพระสงห วดผาบอง วดปราสาท

วดทงย วดศรเกด

ววดดพพรระะสสงงหห วดผาบบบบบบบบบบบบอออออออออออองงงงงงงงงงงง ววดดดดดดดดดดดดดปปปปปปปปปปปรรรรรราาาาาสสสสสสสาาาาาาาาาาทททททททท

ÇÑ´ã¹¡ÃÍºàÁ×Í§àªÕÂ§ãËÁ‹ : ÁØÁÁÍ§·Ò§ÊØ¹·ÃÕÂÐ

Ë¹ŒÒ 6 6 8 10 13 22 25 28 32 35 45 50 53 61 69 72 74 77 85 88

Temples on Chiang Mai Gate : View Way Aesthetics Point

3

กรอบเมองเชยงใหม ซงในทนหมายถงพนทภายในเขตคเมองเชยงใหมอนเปนพนทภายในเขตเมอง เปนทอาศยของประชาชน ราชวงศ และขาราชการนอยใหญของเมองเชยงใหมในอดต ทำใหในกรอบเมองเปนทรวบรวมไวซงศลปวฒนธรรม ประเพณของชาวเชยงใหม ความเชอทางพทธศาสนาทมอทธพลมาในภายหลงทำใหชาวเมองเชยงใหมสราง ศาสนสถานเพอใชในการประกอบพธกรรมตามความเชอความศรทธาของตนเองขนภายในกรอบเมองเชยงใหมโดยเฉพาะ วด ศาสนสถานหรออาคารสงกอสรางภายในวดจงเปนสงสะทอนใหเหนถงภมปญญา เทคโนโลยในการกอสราง สถาปตยกรรม งานศลปะ งานฝมอ ของชางทงระดบหมบาน และระดบเมองทเรยกวา “ชางพนบาน” หรอ “สลา” และชางของราชสำนกหรอทเรยกวา “ชางหลวง” ชางเหลานตางใชความรความสามารถ และภมปญญาทสงสมสบทอดตอกนมา “วตถธรรม” หรอ “สนทรยะวตถ” เปนสวนหนงของ การแสดงออกทางวฒนธรรม ทเรยกวา “จตวญญาณ” เปนสงทควรศกษาทำความเขาใจอยางลกซงเพอใหสามารถซมซบ และเขาใจในสนทรยะ ซงในการทองเทยว เยยมชมวดหรอโบราณสถานเพอใหเกดสนทรยารมย จะมงเนนไปทการซมซบ และรบรในความงดงาม ความเชอ ทศนะคต รวมทงหลกปรชญาทแฝงไวในศลปกรรม ตลอดจนสวนตางๆ ของวดทอยในกรอบเมองเชยงใหม หลกการสรางสนทรยะใหเกดกบผเทยวชมวด 1. ผทจะเทยวชมวดเพอใหเกดสนทรยารมยนนควรมความตงใจในการเขาชม เพอแสวงหาความงดงามของศลปกรรม 2. ผทจะเทยวชมวดควรเปนผทมองคของการรบรทางสนทรยะ ทงดานการ มองเหน การไดยน ความสามารถรบรถงกลน รส และการมประสาทสมผส ทางกายทจะสามารถรบรถงสงแวดลอมภายในวด 3. ผทเทยวชมวดควรเปนผทมพนฐานทางดานการรบรความงามสามารถ ประทบใจ และมความซาบซงในความงดงามทเกดจากวตถสนทรยะ 4. ผเทยวชมวดควรมความรประกอบในสนทรยะวตถทกำลงจะศกษา รวมถง การมความรทเกยวกบพนฐานทางศลปะ 5. ตองอาศยความเขาใจในวฒนธรรม


4

สงสำคญทควรทราบเปนพนฐานเพอสรางความเขาใจกอนการศกษาเยยมชมโบราณสถานของเชยงใหม 1. ความรเกยวกบการสรางเมองและองคประกอบของเมอง เมองเชยงใหมนนเปนเมองหนงทอยในอาณาจกรลานนา ซงหมายถงเมองทอดมสมบรณมทนานบสบแสนไร มพระยาเมงรายเปนผกอตง ซงมชนหลากหลายชาตพนธอาศยอย เชน ไทยวน ไทลอ ไทยอง ไทขน (เขน) แมกระทง ไทใหญ เมองเชยงใหมมชยภมทด มผงเมองทด โดยกำหนดใหมสะดอเมอง แจง หรอมมกำแพงเมอง และประตเมองอยทงแปดทศ โดยเชอวาเปนเมองทมชวต เชนเดยวกบคน โดยใหมสวนทเปนสวนหว มสวนกลางลำตวอนไดแกสะดอเมอง และมสวนของทายเมองทเปนสวนทไมเปนมงคล อนไดแกสวนทศใตทมประตสวนปรงเปนเหมอนกบประตทระบายของเสยออกจากเมอง

เปรยบเทยบการวางผงเมองเทยบกบรางกายมนษย

กจากเมอง

เปรยบเทยบก

2. ความรเกยวกบความเชอและคตนยมในการวางผงบรเวณของวดในลานนา การสรางวดนนมกมคตหรอความเชอทเกยวกบศาสนาแฝงอยในการวางแผนผงของวดทงนชนลานนามความเชอวาพระพทธเจานนเปนศนยกลางของจกรวาล ในทนจะกลาวถงเฉพาะองคประกอบใหญๆ ทสำคญของวดในลานนา คอ


5

- กำแพงวด ชาวลานนาจะนยมสรางกำแพงวดสวนใหญเปนรปสเหลยม ในอดตเปนกำแพงไมสงมากนกเพอแสดงอาณาบรเวณทเปนเขตวด และเพอใหผคนทราบถงบรเวณทเปนของสงฆ หรอเพอกนสตวตางๆ เชน ชาง มาวว ควาย เขามาทำความเสยหายภายในบรเวณวด นอกจากกำแพงดานนอกแลว จะมกำแพงดานในอกชนหนงเรยกวากำแพงแกว - ประตเขาวด วดในลานนาเดมนนนยมสรางประตเขาวดเปนประตทกออฐสวยงามตามแบบลานนา มความสงและโคง เรยกกนวา “ประตโขง” เปนประตหลก จะสรางใหอยในแนวตรงกนกบตววหาร และเจดย - พระวหาร ในลานนาจะพบวานยมสรางพระวหารมากกวาพระอโบสถ เนองจากเชอวาพระวหารเปนทประทบของพระพทธองค และใชเปนททำกจกรรมทางศาสนา ในวดบางแหงอาจมพระวหารหลายหลงเพอใชประดษฐานพระพทธรปหรอ สงศกดสทธอนๆ ซงมกจะเรยกชอตามสงนนๆไป วหารเหลานจดเปนวหารรองมใชวหารเอก - พระเจดย หรอพระธาต ชาวลานนามกนยมเรยกพระเจดยวาพระธาต เนองจากการสรางพระเจดยเพอใชบรรจพระธาต ซงเชอวาเปนพระอตถ ของพระพทธเจา หรอพระสาวก นยมสรางพระเจดยไวดานหลงพระวหาร มคตวาพระเจดยนนเปรยบดงภเขาหรอถำ ทพระพทธเจาใชประทบอย สวนพระวหารนนเปรยบไดกบเปนทรบรองผมาเขาเฝาเพอฟงธรรมซงจดสรางไวดานหนาทประทบของพระองคเพอความสะดวก

ภาพแสดงผงการวางกลมอาคารวดพระธาตลำปางหลวง


6

3. ความเชอและคตธรรมตางๆ ทแฝงไวในศาสนวตถ หรอสนทรยวตถ ในการสรางศลปวตถ และศาสนสถานของชาวลานนานอกจากมจดมงหมายเพอใชศลปะทมอยในวดเปนสอเพอชกนำเยาวชนใหมความสนใจใครร และใหพระภกษไดใชชกนำสอนศลปะวทยา จรยธรรม ศลธรรม ธรรมะ และวทยาการ ตางๆ ใหกบประชาชน ในทนจงขอยกตวอยางของการแฝงคตธรรมตางๆ ทสมพนธกบสนทรยะไวพอสงเขปโดยแยกออกเปน - คตธรรมทแฝงในสถาปตยกรรม สถาปตยกรรมของลานนาโดยเฉพาะวดนนมกตองมแบบแผนทางโหราศาสตรเปนตวกำหนดเปนปกตแลวนนนอกจากแบบแผนดงกลาวแลวยงมสวนทเปนคตธรรมทแฝงอย ดงน พระวหาร จะพบวาพระวหารในลานนาจะมลกษณะเปนทรงเตย มกเรยกวาทรงแมไก หรอทรงแม (หมายถงทรงแบบผหญงคอมลกษณะอบอนออนหวานมากกวาแบบสงสงาซงเรยกวาทรงป หรอทรงแบบผชาย) รปทรงเชนน ทำใหเกดความรสก ชมเยน และอบอน เมอเขามาสวด และไดสมผสกบพระวหาร

ลกษณะของพระวหารทรงแมไก หรอทรงแม

พระเจดย หรอพระธาต หากศกษาจากแบบแผนหลกของพระเจดยแลวจะมลกษณะและองคประกอบ ซงแฝงไวดวยคตทางศาสนา ออกเปนสวนๆ ตงแต - สวนฐาน เปนรปสเหลยมหมายถงบรษทสในพทธศาสนา หรออาจเปรยบเทยบ กบวธปฏบตดวยสตปฐานสอนเปนฐานของการปฏบตทงหลาย - สวนฐานดอกบว หมายถงการบชาดวยการปฏบตบชา - สวนเรอนธาตแปดเหลยม หมายถงการปฏบตตามมรรคมองคแปด


7

- สวนมาลยเถา หมายถงการบชาดวยการปฏบตอนงามใน พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ - องคระฆงควำ หมายถงพระพทธองค และใชเปนทบรรจพระสารรกธาต - ปลองไฉน สบสองปลอง หมายถง ปฏจสมปบาทอนเปนวตตะสงสาร สบสองประการ - ปลยอด หมายถงความมวรยะใหลวงพนจากวตตะสงสารดวยปญญา - เมดนำคาง หมายถง พระนพพาน อนเปนผลจากการลวงพนจากวตตะสงสาร - ฉตรยอด หมายถง ฐานะของพระพทธเจาทเกดในวรรณะกษตรย

àÁç´¹éÓ¤ŒÒ§ (ËÁÒÂ¶Ö§¹Ô¾¾Ò¹)

»ÅÕÂÍ´ (Spire)

»ÅŒÍ§ä©¹ (Discs) ÊÔºÊÍ§»ÅŒÍ§ËÁÒÂ¶Ö§» Ô¨¨ÊÁØ·»ºÒ·

Í§¤�ÃÐ¦Ñ§ (Bell) ·Ã§ºÒμÃ¤ÇèÓ à»š¹·Õè»ÃÐ ÔÉ°Ò¹¾ÃÐÊÒÃÕÃÔ¡¸ÒμØ

ÁÒÅÑÂà¶Ò (Garland) à»ÃÕÂº¾Ç§ÁÒÅÑÂ«ŒÍ¹¡Ñ¹ÊÒÁªÑé¹

àÃ×Í¹¸ÒμØ ø àËÅÕèÂÁ ËÁÒÂ¶Ö§ ÁÃÃ¤ÁÕÍ§¤�á»´

°Ò¹´Í¡ºÑÇ (Lotus Base) à»ÃÕÂº´Ñ§¾Ò¹´Í¡äÁŒ

°Ò¹ÊÕèàËÅÕèÂÁ (Platform) ËÁÒÂ¶Ö§ÊμÔ»°Ò¹ÊÕè«ŒÍ¹¡Ñ¹ÊÒÁªÑé¹

ÂÍ´©ÑμÃËÁÒÂ¶Ö§à¤Ã×èÍ§áÊ´§°Ò¹Ð¡ÉÑμÃÔÂ�¢Í§¾ÃÐ¾Ø·¸à¨ŒÒ

ลกษณะของการแบงชนและความหมายของพระเจดยในลานนา


8

4. ความงามและสนทรยะของวดในลานนา คนลานนาจะเปนผทมจตใจโอบออมอาร รกสงบ และมชวตความเปนอยทสอดคลองกบธรรมชาต มความเชอ และความศรทธาตอพระศาสนา ซงบคลกและ คานยมตางๆ ของคนลานนาจะสงผานชาง หรอสลา ซงเปนผสรรสรางผลงานทงการกอสราง และงานหตถศลปตางๆ สนทรยะทชาง หรอสลา ชาวลานนา ไดถายทอดลงในวด และอารามตางๆ นนสามารถศกษาไดจาก - สดสวนของสถาปตยกรรม (Proportion) งานสถาปตยกรรมของลานนานน เมอมองในมมของสนทรยะแลวจะสามารถพบไดวา เปนสดสวนของสถาปตยกรรมทงดงามตงแตการวางแผนผงบรเวณวดภายในกรอบรววด เกดความสมดลและโดดเดนเปนสงาทกครงเมอเดนเขาสบรเวณวด ตวอาคาร จะถกสรางดวยสดสวนมาตรฐานทงดงาม เชน พระวหารซงจะมสดสวน ของดานกวาง เปน ๒ ตอ ๓ สวนของดานยาว หรอ อตราสวน ๑ ตอ ๓ สวน ซงนบไดวาเปนสดสวนทสวยงามตามมาตรฐาน เมอมองจากดานหนาสดสวนของอาคารจะถกออกแบบใหมลกษณะเปนรปสามเหลยม ซงจะสอดรบกบอาคารอนๆ เชน พระเจดยทจะมรปทรงเปนสามเหลยม

ลกษณะของสดสวนอาคารจากวดเชยงมน


9

ลกษณะของการประสานในสดสวนของอาคารจากวดเชยงมน ลกษณะของการประสานในสดสวนของอาคารจากวดเชยงมน


10

- แสงเงา (Value) ดานความงดงามของแสงเงา จะพบไดหลากหลายตลอดทงวน ดงเชน ในชวงเชาของวน สวนตางๆ ของอาคาร ทสะทอนแสงยามเชาในอณหภมแสงททำใหเกดสสน ทหลากหลายและมความอบอนของอณหภมของส เหลองทอง จนสร างความเลอมใส ศรทธาตอพระศาสนา ในชวงสาย และชวงกลางวนซงเปนชวงทมความเขมของแสงสง การสรางพระวหารใหมรปทรงทตำราบกบพน และมชองหนาตางเรยงรายอยดานขางอาคารจะทำใหเกดการสะทอนแสงสวางจากภายนอกอาคาร โดยแสงแดดจะสะทอนกบพนทราย และแสงทสะทอนเขาไปในพระวหารผานชองหนาตางจะมระดบแสงทสมำเสมอ เปนผลใหภายในอาคาร เชนพระวหารเกดแสงสวางทนมนวล จะทำใหเกดความสวยงามของแสงเงาทมผลทำใหเกดความรสกถงความ สวาง สงบ และกอใหเกดศรทธาตอพระศาสนา เปนสวนของการสรางสนทรยะใหเกดขน ในชวงบาย และคำมอณหภมสทหลากหลาย เมอพจารณาการจดวาง และองคประกอบทเกดขนจะพบวาเมอมองยอนกลบไปจะพบโครงรางของอาคารในรปแบบของภาพเงาดำ (Silhouette) ของสงตกแตงเชน ชอฟา ใบระกา พญานาค ตางๆ พลวไหว พงขนสฟากฟา ซงแสดงถงความรสกทรงเรองพงขนสเบองสง และมความสงางาม รวมกบแสงสทเกดขนในชวงกอนคำทมกจะมความอบอน สวยงาม ตวอยางของสนทรยภาพทเกดจากแสงเงา


11

ooonnnnnn CCCCCCChhhhiiiaaannnnggggg MMMMMMaaaaaaaaaiiiiii GGGGGGGGGGGGGGGGaaaaaaaaaaaatttttteeeeeeeeeee :::: VVVVVVVVVVVVVVVVViiiiiiiiiiieeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeewwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaayyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyy AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeesssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssssttttttttttttttttttttttttttttttthhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhheeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeetttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttttiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiicccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccsssssssssssssssssssssssssssssssssssss PPPPPPPPPPPPPPoooooooooooooooiiiiiiiiiiiiiiinnnnnnnnnnnnnnnnnnttttttttttttt

- ลวดลาย (Pattern) ลวดลายทใชตกแตงอาคาร และเครองใชตางๆ ชาง หรอ สลา ซงเปนผสรางและออกแบบลวดลายตางๆ ไดสอดแทรกสนทรยะ คต ความคด ความเชอ รวมถงขอธรรมะตางๆ ไวเพอประโยชนทางสนทรยะ โดยแบงเปน ลวดลายทอยในงานจตรกรรม คอ ลวดลายทใชในการตกแตง ประดบ ซงมลกษณะสองมต และลวดลายทเปนภาพวาด ภาพเขยนภายในอาคาร ซงมลกษณะเปนสองมต ลวดลายท ใช ในการตกแตง ลกษณะเปนลวดลายทไดจากธรรมชาต รอบๆ ตว เชน ดอกไม เครอเถา สตวเลกๆ หรอแมลง นอกจากนนจะเปนสตวทไดจากคต ความเชอ เชน พระยานาค สงห หรอสตวหมพาน เปนตน มลกษณะเฉพาะในตวลวดลายทโคงกลม อวบอวน และมวนเขาภายใน เชน ลายผกกด ลายดอกพดตาน ภายในลวดลายอาจสอดแทรกสตวเลกๆ เชนกระรอก นก หรอแมลง เชนผ เ สอ ลวดลายตกแต งบร เ วณเสา มกจะใชลวดลายทมลกษณะเปนจด เชน ลายดอกแกว หรอดอกประจำยามวางซำๆ กน สวนชวงลางของเสามกทำเปนลายเชง ทมกเรยกวาลายสะเปา สทใช จะนยมใชการลงรกแดง และปดทองคำเปลวทบใหเปนลวดลาย การทำลวดลายภายในอาคาร และเสา กเ พอจะทำลายความแขงกระด างของ ลกษณะลวดลายลงรกปดทองและภาพเขยนแบบสองมต


1212112121221221212121212

โครงสรางอาคาร นอกจากลวดลายตกแตงเหลานแลวยงมลวดลายตกแตงทแฝงไวดวยคตธรรม และจดมงหมายในการบชา เชนลวดลาย หมอปรณฆฎะ ซงคตนนยยะหนงนนเปนเครองบชาซงพระพทธเจา อกนยยะหนงนน เปนเหมอนปรศนาธรรมท บอกถงความเจรญงอกงามของผประพฤตธรรม ลวดลายในจตรกรรมฝาผนง วดในลานนามความนยมในการเขยนภาพลงบนฝาผนงเปนเรองราวเกยวกบพทธประวต ม ล กษณะ เป นภาพ เ ขยนแบบสองม ต วตถประสงคหลกของการเขยนภาพฝาผนงภายในพระวหาร หรออาคารภายในวด มกมจดประสงคเพอเผยแพรศาสนา และใชงานเชนเดยวกบสอการสอนในปจจบน ชางเขยนลานนามกสอดแทรกศลปวฒนธรรม ความเปนอยไวในภาพเขยนเสมอ การชมภาพเขยนตามพระวหารในลานนาหากใชเวลาคอยๆ พจารณา คอยๆ ชม จะทำใหผชมเกดความซาบซง สนกสนาน และไดรบความรตางๆ อยางมาก

โโโโโโเเคคลลลลนนนหค

ใ

ลกษณะลวดลายลงรกปดทองและภาพเขยนแบบสองมต


1313

ลวดลายทอยในงานประตมากรรม มสองลกษณะของงานประตมากรรมคอ การแกะสลกลงไปในเนอวสด และการปนเพมเตมเขาไปในเนอของวสด งานประตมากรรมทแกะเอาวสดออก จะพบมากในงานแกะสลกไมทงชนดนนสง และนนตำ รวมถง การแกะสลกแบบลอยตว ซงมวตถประสงคเพอตกแตงอาคาร หรอเพอใชประกอบกบเครองใชประเภทตางๆ มกจะเปนลวดลายเครอเถาของดอกไม และพชทมอยในทองถนเชน ดอกพดตาล ดอกแกว หรอดอกสปรส ผสมกบสตวเลกๆ เชนกระรอก กระแต นก มกจะทำการตกแตงดวยการลงรก


1414

หรอสแดงปดทบดวยทองคำเปลว อาจพบวามการประดบตกแตงดวยกระจกสเพมเตมเพอใหเกดความแวววาวสวยงาม และทมลกษณะเฉพาะของชางลานนาคอการแกะสลกรปพญานาค ซงมกพบวาเปนอารยธรรมความเชอทมอทธพลในกลมลมนำโขง เชน ลาว เวยดนาม และประเทศไทย ชางมกนยมแกะลวดลายรปพญานาคไวบรเวณคนทวย หรอเรยก หชาง เปนรปพญานาคมมากมายหลายแบบ พระวหารบางหลง หากสงเกตจะพบวาคนทวยจะแกะสลกรปพญานาค แตละชนไมเหมอนกน ทำใหมความงดงามทตางกนออกไป

ลกษณะงานแกะลวดลายไม ไ


151515155

ลกษณะงานปนปน ลกษณ งานปนปน

งานประตมากรรมทเพมเนอวสดเขาไป งานประเภทนมกพบมากในงานทเกยวของกบอาคาร นอกจากการใชวธการกออฐฉาบปนแลวยงใชเทคนคของการสรางงานแบบใชการปนปนเปยก หรอเรยกวาปนตำ ชางลานนาจะนำปนขาวมาผสมกบยางไม ยางรกหรอยางทไดจากหนงสตว มาปนหรอพอกเขาไปกบหน หรอใชปนเปนลวดลายตางๆ เชนลายเสนขด ลายดอก หรอลายสตว ลายแมลงตางๆ แลวนำไปตดกบอาคารทงทเปนอาคารทกอดวยอฐฉาบปน หรอแมกระทงตดลงบนไม เชนเสา พระวหาร นอกจากปนดวยปนแลวอาจประดบดวยการฝงกระจกส หรออญมณเพอใหเกดความสวยงามมากขน


16

ÃÍÍÍºººààÁÁÁÁÁ×××ÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍ§§§§§§§§§§§§§§§§§§ààààààààààªªªªªªªªªÕÕÕÕÕÂÂÂ§§§ãããËËÁÁ‹‹ :ÇÇÇÑ´ããã¹¹¹¹¹¹¡¡¡¡Ã ÁÁØØÁÁÁÁÁÁÍÍÍ§§§···················ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§ÊÊÊØ¹¹¹··································································································································································································································································ÃÃÃÃÃÕÕÕÕÂÂÐÐÐ

การวางแผนในการทองเทยวกเปนอกปจจยหนงทจะทำใหการชมวดเปนไปโดยราบรน และมความสข ซงวดในกรอบเมองเชยงใหมมจำนวนถง 37 วด (ณ ปจจบน ป พทธศกราช 2551) จากจำนวนวดทมมากทำใหการเยยมชมวดทงหมดอยางทวถง และรบรสจากมมมองทางสนทรยะกระทำไดยากภายในชวงระยะเวลาเพยงวนเดยว ในทนจงใครขอเสนอแผนในการเดนทางเพอชม วด ภายในกรอบเมองออกเปน 2 แผนดวยกนคอ 1. การเยยมชมวดตามแผนการเดนทางโดยใชยานพาหนะครบทง 37 วดภายในหนงวน (ตามแผนท) โดยเรมจากวดเชยงมนไปตามแนวของการจราจรจนกระทงมาครบรอบทวดมณเฑยร ซงสามารถใชรถยนตหรอรถจกรยานยนตในการเดนทางเพอเยยมชม ซงจะใชระยะเวลาในการเยยมชมแตละวดไมมากนก หรออาจใชระยะเวลาในการเยยมชมแตกตางกนไปตามความสำคญของแตละวด

การวางแผนในการทองเทยวกเปนอกปจจยหนงทจะทำใหการชมวดเปนไปโดย

¡ÒÃà·ÕèÂÇªÁâºÃÒ³Ê¶Ò¹ áÅÐÇÑ´μ ‹Ò§æ


17


18

2. การเยยมชมตามแผนการทองเทยวภายในระยะเวลาหนงวนดวยการเดน หรอใชรถจกรยาน ซงจะสามารถเยยมชมวดในแนวถนนราชดำเนน และถนนพระสงหโดยเรมจากประตทาแพเปนแนวเสนตรงไปยงวดพระสงหซงจะสามารถชมวดตามแนวนได ประมาณ 14 วดดวยกน (ตามแผนท)

ÇÑ´ËÁ×è¹ÅŒÒ¹

ประกอบดวยเนอหาทเกยวกบ 1.ประวต และทตงของวดอยางคราวๆ 2.จดทนาสนใจ และนาศกษาภายในแตละวด พรอมภาพประกอบ โดยเรมจากจดแรกทประตทาแพ ดงน

á¼¹¡ÒÃ·‹Í§à·ÕèÂÇÇÑ´ã¹¡ÃÍºàÁ×Í§àªÕÂ§ãËÁ‹ 14 ÇÑ´


20

สถานทตง วดหมนลาน ตำบลศรภม เขต2 อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม เปนวดเกาแก ทมอายการสรางนานถง 500 ป ถ ก ส ร า ง ข น ม า ใ น ปมะเสง จ.ศ. 822 (พ.ศ.2002) ถงปมะแม จ.ศ. 825 (พ.ศ. 2005)

ประวตความเปนมา ผสรางวดหมนลาน คอ หมนโลกสามลานขนพลแกว คบลลงกของพระเจาตโลกราช ซงสวนใหญรจกกนในนามของ “หมนดง” หรอ “หมนดงนคร” มดำรกศลเจตนาปรารถนาสรางวดขน เพอเปนการสรางกศลอทศแกแมทพของอยธยาทพายแพในการสงครามจนตองเสยชวตในสนามรบ ตลอดถงอทศกศลแกบรรดาแมทพนายกองของลานนาประเทศทพลชพของตนเองในการศก

แผนผงภายในบรเวณวดหมนลาน


212122212122212121111211111

ในดานศลปวตถ เชน เจดยและลวดลายหนาบนของวหารทมองเหนกนสวนใหญเปนศลปะแบบพมา เนองจากในป พ.ศ.2460 หรอ ปมะเสง จ.ศ.1279 ไดมคฤหบดทานหนง คอ หลวงโยนะการพจตร หรอทชาวบานเรยกวา คณหลวงโยฯ ซงเปนตนตระกล “อปะโยคน” ซงมพนเพเดมเปนชาวพมาไดสละทนทรพยสรางขนมาทดแทนของเดมทเสยหาย

ÇÑ´¾Ñ¹ÍŒ¹


23

Temmpless on Chiang M

23

สถานทตง วดพนอนตงอยเลขท 75 ถนนราชดำเนน ตำบลพระสงห อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วดพนอน สรางขนเมอประมาณ พ.ศ. 2044 ในรชสมยของพระเจาศรธรรมจกรพรรดราช (พญาแกว หรอพญามงแกว) กษตรยล านนาองคท 13 ความหมายของช อวด คำวา พนอน นนสนนษฐานไดวาเปนชอผทสรางวดถวายไวกบพระพทธศาสนา ผสรางเปนทหารหรอขนนาง ทมบรรดาศกดเปนพน และทานคงมนามวาอน เมอสรางวดแหงนเสรจ จงใหนามวา วดพนอน

แผนผงภายในบรเวณวดพนอน


24

ประวตการรวมวดน 2 วด วดพนอนและวดเจดยควน บรเวณทตงวดพนอน แตเดมนนม 2 วด คอ วดพนอน และมวดขางเคยงวดหนงชอวา วดเจดยควน อยทางทศตะวนตกของวดพนอน ตอมาทงสองวดไดรวมเปนวดเดยวกนคอ วดเจดยควนพนอน แตคนทวไปมกจะเรยกวาวดพนอนจนถงป พ.ศ. 2474 คณะสงฆสมยนน คอ หลวงพออภยสารทะ วดทงย เปนเจาคณะจงหวดเชยงใหม ไดขยายบรเวณวดออกไปทางทศตะวนตก ซงเปนพนทของวดเจดยควน ซงตอนนนเปนวดราง สวนเจดยควนปจจบนสภาพของเจดยไมปรากฏใหเหน เพราะในป พ.ศ. 2498 หลวงพอพระครศรปรยตยานรกษ ไดรอเจดยออกแลวสรางศาลาการเปรยญแทนซงปจจบนปรากฏใหเหน เพยงหลมเจดยเทานน สงกอสรางทสำคญในวด 1. เจดย เปนเจดยทรงแปดเหลยม มซมพระทง 4 ดาน ไดรบการบรณะหลายครง อยในสภาพดพอสมควร ซงเปนเจดยทไมมชอ แตสวนมากจะเรยกตามชอของวด คอ เจดยวดพนอน ซงเปนเจดยเกาแก สรางขนมาพรอมกบการสรางวด 2. พระอโบสถ เปนอาคารทสรางขนในสมยปจจบน เปนอาคาร 2 ชน มลกษณะผสมผสานระหวางศลปะลานนา และศลปะภาคกลาง ซมหนาตางเปนศลปะทสวยงามมการตกแตงอยางประณตสวยงาม ภาพวาดบนฝาผนงทง 2 ดาน เปนรปภาพทวาดโดยใชสนำมนเปนภาพสถานทสำคญทางพระพทธศาสนา ทงในประเทศอนเดย และเนปาล ภายในพระอโบสถจะมโตะหมบชาแบบตาง ๆ จดวางไว เพอเปนสถานทบรการการศกษาใหแกผสนใจทวไป


25

สถานทตาง ๆ ภายในบรเวณวดพนอน 1. สมาคมแพทยแผนไทยเชยงใหม เมอกอนสถานทแหงนเคยเปนโรงเรยนสอนนกธรรม และบาลแหงแรกในจงหวดเชยงใหม ปจจบนไดกลายเปนททำการสมาคมแพทยแผนไทยเชยงใหม 2. ศาลาการเปรยญ เปนทใชสำหรบประกอบพธกรรมตางๆ และยงเปนสถานทอบรมนกศกษานกเรยนทมาเขาคายคณธรรมทวดอกดวย 3. ศาลาเลก เปนศาลาหลงเลกสำหรบอานหนงสอพมพ หนงสอธรรมะตางๆ และสร า ง ไ ว เ พ อ ให น กท อ ง เท ย ว หร อประชาชนทเขามาตดตอกบวดไดทราบขอมลตางๆ เกยวกบวดโดยจะมทำเนยบบคลากรภายในวด ประวตวด


26

สถานทตง ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วดสำเภาสรางในสมยราชวงศมงราย คำวา “สำเภา” มาจาก “สะเภา” จากคำบอกเลาของ เจาบวนวล สโรรส วามพอคาชาวเมองระแหง (ตาก) ขนมาคาขายในเมองเชยงใหม มศรทธาสรางสำเภาทองบรรจไวในเจดย จงไดชอวา “วดสำเภา” วหารมลายปนปนเปนศลปะลานนา ประดบหนาบนและทฐานชกชมรปปนสตวหมพานตทสวยงาม ตามหลกฐานประวตสนนษฐานไดวา สรางขนในสมยรชกาล พระเจาตโลกราช ระหวาง พทธศกราช ๑๙๗๔ - ๒๐๓๑ พรอมกบพระอารามอนๆ ในจำนวน ๕๐๐ แหง ซงมอายนาน ๕๐๐ กวาป

ÃÃÃÃÃÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººººààÁ×Í§àªÕÂ§ãËÁ‹ :ÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑÑ´ããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããããã¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ ÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÍ§··································································································································································································ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§§ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊØØØØØØØØØØØØ¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹·································ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐÐ

สสถถาานนททตตงง ม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

ÇÑ´ÊÓàÀÒ


27

โบราณวตถสถาน 1. วหาร สรางเมอใดไมปรากฏ เปนวหารทมทรวดทรงแบบพนเมอง ทมโครงสรางสวนบนเปนไม สวนลางกออฐถอปน หลงคาดานหนาซอนชน 3 ชน แบบลานนา ระหวางลดชนหลงคาประดบดวยไมแกะสลกท เรยกวา ปากแล (ปากนกแกว) บนไดขนดานหนามรปปนสงหประดบลวดลาย ตกแตงสวนหนาปนปนนำมนปดทองเปนรปสตว ซงเปนแบบสไตลจนเสาคนอกของวหาร เปนเสาสเหลยม เสาคในเปนเสากลม ประกอบลวดลายใบไมดอกไมหางหงส ทำเปนรปนาคประดบกระจกส คำยนหชางแกะสลกเปนรปนาคประกอบลวดลาย 2. อโบสถ บนไดหนาทำเปนทางข นจากด านข า งท งสองด านล กษณะทรวดทรงโครงสรางสวนบนเปนไม สวนลางกออฐถอปน หลงคาดานหนาซอน 2 ชน หนาบนแบงเปนชองสเหลยมประดบดวยปนนำมนปนเปนลวดลาย รปสตว หางหงสทำเปนรปพญานาค ปากคลายนก และมลวดลายปดทอง คำยนหชางเปนรปพญานาคปดทอง บานประตทำเปนรปเทวดายน 3. เจดย เปนเจดยแบบพนเมองลานนา ฐานสเหลยมยอเกจประกอบบวลกแกว ถดขนไปเปนชนมาลยเถาทรงกลม องคระฆงกลม ปลองไฉน ปลยอด และประดบดวยฉตร

แผนผงภายในบรเวณวดสำเภา


28

สถานทตง วดปานปง ตงอยท ถนนราชภาคนย ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ปานปง อนเปนชอวด แปลวา “ขวาง” หรอ กนกระแสแมนำปงไวใหไหลไปทางอน เพราะคำวา “ปาน” เปนภาษาลานนาโบราณ แปลวา “ขวาง หรอกนสงหนงสงใดใหเบยงเบนทศทางออกไป” ประวตความเปนมา พจารณาจากทตงของวดซงอยในละแวกเดยวกบวดสำคญในเขตกำแพงเมอง ประกอบกบดจากรปทรงของพระเจดยประจำวด และพระประธานของวดกเปนพระพทธรปสมฤทธแบบเชยงแสนสงหหนงขนาดใหญ ฝมอชางหลวงลานนายคตนเพยงองคเดยวของเชยงใหม อาจสรปไดวา วดนจะตองมความสำคญยงวดหนง พจารณาจากศลปะรปทรง

ศ

ก“กป

เ จขหอค

ÇÑ´»‡Ò¹» �§


29

พระเจดยและองคพระประธาน เชอวาอยในยคตนของอาณาจกรลานนา ตงแตรชกาลพญามงรายลงมาถงพญาแสนเมองมา (พ.ศ. 1839-1954) เพราะวาหลงจากนนมาจะนยมสรางพระพทธรปแบบสงหสามเปนสวนมาก ตามตำนานเมองเชยงใหม ราชวงศปกรณ ผกท 8 ไดระบไววา วดปานปง ไดรบการสถาปนาขนมาอกครงหนง โดยพระเจาเชยงใหมชางเผอกดอกบวคำ (นอยธรรมลงกา) หรอพระเจามหาเสตหตถ สวรรณปทมราช ซงเปนพระอนชาลำดบท 2 ของพระเจากาวละ มขอสงเกตไดวาชอของวดทออกเสยงวา “ปานปง” นน ตามบนทกตำนานตวอกษรพนเมองจะเขยนวา “ปานพง”


303

ปชนยสถาน และปชนยวตถทสำคญของวด 1. พระเจดยฐานสงยอมมไม 28 ทรง 12 เหลยม พระเจดยเปนแบบลานนา ฝมอชางหลวง ในอาณาเขตลานนายงมพระเจดยลกษณะเชนนอยเพยง 2 องค ท ยงสมบรณดอยองคหนง ไดแก พระเจดยของวดล อ.เมอง จ.พะเยา อกองคหนงมขนาดเลกทสด คอ พระธาตเบงสกด ตงอยในวดพระธาตเบงสกดบนเนนเขา กลางเมองปว หรอวรนคร ปจจบนคอ อ.ปว ของจงหวดนาน

2. ซมเทวดารกษาวหาร เปนซมกออฐถอปนขนาดเลก บรณะขนตามของเกา ตงอยเชงบนไดขนวหารดานขวา ปจจบนนวดในลานนาทสราง หรอบรณะขนใหมจะไมสรางอกแลว เพราะเหนวาไมจำเปน นบวาวดปานปงยงรกษาธรรมเนยมโบราณไวไดอย แตกอนเมอศรทธาญาตโยมจะกาวขนบนไดไปสวหารจะตองจดธปเทยน ปกดอกไมบชาทซมหรอหอน 3. ซมประตโขงวหารหลวง เปนปนปนรปแบบจนตามสตรลานนา รปพญานาคเกยว เหนอขนดลำตวสองฟากเปนยอดเขาหมพานตพรอมกบพระอาทตย พระจนทร แสดงถงสญลกษณของขอบจกรวาล ขากรอบประตมบวควำ บวหงาย สนนษฐานวาสรางขนโดยชางหลวงชนคร ผสรางซมประตโขงอโบสถสองสงฆของวดพระสงห 4. พระประธาน และพระอนดบดานขวา องคพระประธานมขนาดหนาตกกวาง 1.70 เมตร สวนพระอนดบดานขวาพระประธานมหนาตกกวาง 1 .30 เมตร หลอดวยโลหะสมฤทธปดทองศลปะแบบเชยงแสนสงหหนง ซงบางครงเ รยกวา พระเพชรสงหหนง เพราะประทบน งแบบวชราสนะ (ขดสมาธเพชร )


31

แผนผงภายในบรเวณวดบานปง

ปางมารวชยสรางดวยฝมอชางหลวงลานนายคแรก เปนพระเพชรสงหหนงขนาดใหญทสดเพยงองคเดยวของภาคเหนอ มพทธลกษณะทแสดงออกถงความอมเอบสมบรณเตมเปยมไปดวยเมตตาธรรม 5. ปราสาทธรรมาสน สรางดวย ไมสกแกะสลกลงรกปดทองดวยฝมอชางหลวง ลานนา ยคทพระเจาชางเผอกธรรมลงกาโปรดใหสรางวหารหลวง องคปราสาทตงอยหน าแทนแก ว พทธ บลล งก ด านขวา มอพระประธานตามคตนยมฝายลานนา 6. ศลาจารก มลกษณะเปนใบสมาหนทรายสเทา ขนาดกวาง 42 ซ.ม. หนา 15 ซ.ม. สงประมาณ 75 ซ.ม. แตเดมตงอยทใดไมปรากฏแตปจจบนทางวดไดนำมาปกไวทมมดานซายสดของลานคอนกรตรอบพระอโบสถทำนองจะใหเปนใบสมา ดานหนา

แผนศลาจะมดวงฤกษจารกไวตอนบน มอกษรจารกเปนตวลานนาฝกขามเพยง 2 บรรทด ถอดความจากจารกวาดงน “จลศกราชได 943 ตว ในปรวงไส เดอนเจยง เพงหมน ชะลนจาแมลก มศรทธาไดสรางพระพ (ทธรป)” 7. ดนจฮอฐานกฏ ดนจฮอ แปลวา อฐแบบจนฮอ มอยประมาณเกอบ 20 กอน ยงอย ในสภาพดอยแตละกอนยาว 60 ซ.ม. กวางและหนา 28 ซ .ม . เทากน ทางวดขดพบจากบร เ วณซากฐานก ฏ โบราณในเขตส งฆาว าส เ ม อ ค ร ง ท จ ะส ร า ง ก ฏเจาอาวาสหลงใหม อาจจะเปนไปไดวาชาวลานนาไดเรยนวชานมาจากพวกจนฮอ ในมณฑลยนนาน


32

ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍººººººººººàààààÁÁÁÁÁ××ÍÍÍÍÍ§§§§§àààààªªªªªÕÕÂÂÂÂÂ§§§§§ããããããËËËËËÁÁÁÁÁ‹‹ :::::ÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑ´ãããããããããããããããããããããããããããããã¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¹¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ ÁÁÁÁÁØØÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÍÍÍÍÍ§§§§§·····ÒÒÒÒÒ§§§§§ÊÊÊÊÊØØ¹¹¹¹¹·····ÃÃÃÃÃÕÂÂÂÂÂÐÐÐÐ

32323232232222223232333322332332323232222232323222

ÇÑ´ÍØâÁ§¤ �ÁËÒà¶Ã¨Ñ¹·Ã �


33

สถานทตง วดอโมงค ตงอย เลขท 129 ถนนราชภาคนย ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วดอโมงคเถรจนทร เดมชอวา “วดโพธนอย” วดนกอตงเมอประมาณ ป พ .ศ . 1839 - 1840 สรางโดยพระมหากษตรย

ทงสามพระองค คอ พญามงรายหรอพระเจาเมงราย ผปกครองเมองเชยงราย พญางำเมอง ผปกครองเมองพะเยา และพอขนรามคำแหงมหาราช อโบสถสรางเมอประมาณป พ.ศ. 1839 - 1840 เปนลกษณะทรงไทยแบบลานนา กอดวยอฐถอปนขาว เสา และ โครงหลงคาเปนไมสกทงหลง ของเดมมงดวยกระเบองดนเผา ปจจบนไดเปลยนเปนกระเบองเคลอบ วหารสรางเมอป พ.ศ. 1910 - 1914 มลกษณะทางสถาปตยกรรมเปนแบบลานนา พระพทธรปสำคญภายในวดม 4 องค คอ 1. พระพทธเชยงแสนสงหหนง หรอ หลวงพอสมใจนก หลอดวยโลหะปนผสมเกศาดอกบวตม และลงรกปดทองทบ เปนพระประธานในอโบสถ แบบปางมารวชยนงขดสมาธราบ ซงสรางขนในป พ.ศ. 1839 - 1840 2. พระพทธปฏมากร (หลวงพอโต หรอ หลวงพอใหญ) พระประธานในวหารหลวง หลอดวยปนลงรกปดทอง เกศาแบบเปลวเพลง มขนาดหนาตก 2.90 เมตร สง 3.70 เมตร เปนพระประธานในพระวหารหลวง สรางราวป พ.ศ. 1910 - 1914


34

3. พระพทธรปเชยงแสนสงหสามแบบปางมารวชย หลอดวยโลหะทองสมฤทธรมดำเกศาดอกบวตม ประดษฐานหน าพระประธาน (หลวงพ อ โต ) ณ วหารหลวง 4. หลวงพอไรหอม เปนพระพทธรปทองสมฤทธ ปางมารวชย สรางเมอ พ.ศ. 2057 ประดษฐาน ณ วหารหลวง สงกอสรางภายในวด 1. อโบสถ มขนาดกวาง 4.05 เมตร ยาว 10.70 เมตร สรางเมอประมาณ พ.ศ. 1839 – พ.ศ. 1840 มลกษณะเปนทรงไทยลานนากอดวยอฐถอปนขาว เสา และ โค ร งห ล งคา เป น ไม ส ก ท ง ห ล ง หางหงสเปนนาคลำยองประดบกระจกส หนาบนประดบดวยไมแกะสลกรปสตว และดอกประจำยามตดกระจกส โกงควประดบไมแกะสลกลวดลายเครอเถาไมมรวงผง กรอบประตเปนซมโคงมพระพทธรปปนปน เสาประตประดบลวดลายปดทองลองชาด 2. วหาร มขนาดกวาง 13.80 เมตร ยาว 24.90 เมตร สรางเมอประมาณป พ.ศ. 1910 – พ.ศ. 1912 สรางแบบลกษณะทรงไทยลานนา 3. หอระฆง มขนาดสเหลยมจตรส ขนาด 3 x 3 เมตร สรางลกษณะแบบทรงไทยประยกต

34

ทรแหาหแลปรวรปทอ เมป ลก จตแบ


35

แผนผงภายในบรเวณวดอโมงคเถรจนทร

4. กฏวปสสนากรรมฐาน 5. ศาลพระภมเจาท (ศาลเสอวด) 6. พระเจดยอโมงค ม 2 องค คอ 6.1 เจดยดานหลงวหาร เปนศ ลปกรรมท ม แบบอย า งการก อสร า งประมาณปลายพทธศตวรรษท 21 - 22 ปลองไฉนหมทองจงโกนอกนนอยในสภาพชำรด 6.2 เจดยดานใตของวหาร เปนโบราณสถานทสำคญทสดของวดอโมงค เ นองจากมแบบแผนทางศลปกรรมทผดแปลกไปจากแบบแผนของเจดยทพบทวๆ ไปในเชยงใหม ลกษณะขององคระฆงขนาด และลกษณะของฐานทำใหสงสยวา อาจจะสรางขนเมอประมาณตนพทธศตวรรษท 20


36

ÃÃÃÍÍÍºººàààÁÁÁÁÁ×××××ÍÍÍÍÍÍ§§§§§§àààààªªªªªªªÕÕÕÕÂÂÂÂÂ§§§§ããããËËËËÁÁÁÁ‹‹ ::: ÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑ´ãããããã¹¹¹¡¡ÃÃ ÁÁÁØØØÁÁÁÁÍÍÍÍ§§§···ÒÒÒ§§§§§ÊÊÊÊÊÊØØ¹¹¹¹¹·····ÃÃÃÃÃÕÕÕÂÂÂÂÐÐÐ

333336336633366336363363336363666333336363636363363663636633636336366333636333363333

ÇÑ´´Ç§´Õ


37

สถานทตง ตงอย เลขท 228 ถนนพระปกเกลา ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วดดวงดมหลายๆช อ เชน วดพนธนนมด วดอดมด วดพนมด ในป พ.ศ.2513 พบคำจารกบนฐานพระพทธรปโลหะองคหนง ประดษฐานอยในวหาร จารกดวยอกษรไทยยวน มความวา “สกราชได 859 ปวายส พระเจาตนนแสนนงไววดตนมกเหนอ” หมายความวาวดดวงดมชอเรยกอกอยางคอ วดตนมกเหนอ หรอวดตนหมาก วดดวงดสรางเมอ พ.ศ. 1910 หลงพญาเมงรายสรางเมองเชยงใหมแลว ตอมาในป พ.ศ. 2362 สมยพระยาธรรมลงกาเจาหลวงเชยงใหมองคท 2 ไดมการบรณะและฉลองสมโภชสงกอสรางภายในวด ม วหาร ซงภายในมธรรมมาสนประดบดวยไมแกะสลกปดทอง ยอไมมมสบสอง หอธรรม อโบสถ และพระเจดย

แผนผงภายในบรเวณวดดวงด


38

สงกอสรางทมอยในบรเวณวด 1. วหาร ลกษณะวหารเปนแบบลานนา คณคาของวหารแหงนอยทลวดลายแกะสลกไมประดบสถาปตยกรรม เชน คำยนหชางแกะเปนลวดลายสวยงาม รวมทงลวดลายแกะสลกเหนอกรอบประตทางเขาวหารทำเปนซมแกะสลก ในรปพญานาคสองตวทอดหางขนขางบนในรปสามเหลยม 2. อโบสถ ลกษณะเปนแบบพนเมองลานนาทมแบบอยางทางสถาปตยกรรมและลวดลายประดบตกแตงทงดงาม หลงคาซอน 2 ชน หนาบนแบงเปนสเหลยม ลวดลายตกแตงแกะสลกปดทองประดบกระจก หางหงษทำเปนรปนาค คำยนหชางแกะสลกไมเปนลวดลายพญานาคปดทอง โกงควใตหนาบน เหนอประต


3939393393993939

ทางเขาอโบสถ แกะสลกเปนลายเครอเถา สวนโกงควดานขางประตทางเขาอโบสถ แกะสลกเปนลวดลายปดทอง 3. หอไตร ลกษณะทรวดทรงเปนหอไตร ทรงมณฑปทเปนแบบพนเมองลานนา ตวหอไตรทรงสเหลยมกออฐถอปน สวนหลงคาหรอยอดเปนทรงมณฑปหลงคาซอนลดหลนกน 3 ชนลกษณะยอดเปนฉตร ประดบดวยลวดลายตรงบรเวณสนหลงคาซงเปนลวดลายคลายใบระกาสทอง ซมหนาตางทำลวดลายปนปนประดบ 4. เจดย ลกษณะสำคญของพระเจดยองคนคอ เปนแบบพนเมองลานนา ฐานสเหลยมยอเกจ มชางทมมทง 4


40

ÇÑ´à¨´ÕÂ �ËÅÇ§


41

สถานทตง วดเจดยหลวงตงอยเลขท ๑๐๓ ถนนพระปกเกลา ตำบลพระสงห อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม เปนวดทตงอยใจกลางเมองเชยงใหมนบเปนวดสำคญมากวดหนงของเมองเชยงใหมมาตงแตอดต เปนทตงของเสาหลกเมองเชยงใหม ประวตความเปนมา วดเจดยหลวง หรอ “โชตการาม” หรอ “ราชกฏา” หรอ “กฏาราม” แปลวา พระอารามทมแตความรงเรองสวางไสว เนองจากเปนสถานทบรรจพระเกศาธาต และพระธาตขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจานอกจากนยงมความหมายอกนยหนงของคำวา “โชตการาม” คอ เวลาทมการจดประทปโคมไฟไปประดบบชาองคพระธาตเจดยหลวง จะปรากฏแสงสสวางไสว มองเหนองคพระเจดยคลายเชงเทยนทม เปลวไฟลกโชตชวงสวางไสว ดแลวมความงดงามยงนก สามารถมองเหนไดแตไกล เจดยหลวงตามคตความเชอเรองจกรวาลวทยาของชาวลวะ คตความเชอเรองจกรวาลวทยา ในยคแรกสะทอนความเชอดงเดมของชาวลวะซงไดผสมผสานกบความเชอของพราหมณ ในระยะตอมาเมอพระพทธศาสนาเจรญรงเรองขนมาก ไดใชพระธาตเจดยหลวงเปนสญลกษณของศนยกลางจกรวาล ตงอยกลางใจกลางเมอง เชนเดยวกบเขาพระสเมร ซงเปนศนยกลางจกรวาล


42

โบราณวตถสถานทสำคญภายในบรเวณวดเจดยหลวง 1. พระธาตเจดยหลวง นนถอวาเปนพระธาตทมความสงทสดในภาคเหนอ หรอลานนา คอ สงประมาณ ๘๐ เมตร ฐานเปนรปส เหลยมจตรส กวางประมาณดานละ ๖๐ เมตร ถกสรางขนในชวงตนพทธศตวรรษท ๒๐ (พ .ศ . ๑๙๒๘ - ๑๙๔๕ ) ตอมาไดมการปฏส งขรณในสมยพญาตโลกราช (พ .ศ . ๑๙๘๔ - ๒๐๓๐) ในสมยมหาเทวจรประภา รชกาลท 15 แหงราชวงศมงราย เกดพายฝนตกหนก แผนดนไหว พระมหาเจดยหลวงไดพงทลายลงมาเหลอเพยงครงองค จากนนกถกปลอยทงรางไปนานกวา ๔ ศตวรรษ พระมหาเจดยหลวงทเหนปจจบนกรมศลปกรเพงจะ บรณปฏสงขรณเสรจไปเมอ พ.ศ. ๒๕๓๕


43

ชางรอบพระธาตเจดยหลวง ในประวตศาสตรมเพยง ๘ เชอกเทานน ทมการตงชอใหเฉพาะ เพราะชอพญาชางทตงขนนน เปนพลงอำนาจกอเกดเดชานภาพ อทธฤทธ ขมขบดบง ขวางกน กำจด ปราบปรามอรราชศตรทจะมารกราน ใหแพภยแตกพายหนไปเอง ซงแตละชอมความหมายดงน 1. เมอศตรยกพลเสนามารกราน ลวงลำเขามาในเขตพระราชอาณาจกร จะเกดอาเพศ ทองฟามดมดดวยเมฆหมอกปกคลม ทำใหผรกราหวาดผวาภยพบต ตกใจกลวแตกพายหนไป จงไดชอวา “เมฆบงวน” 2. เมอผรกรานยกทพเขามาใกล แมจะมพลโยธาทหารกลาเรอนแสน กจะเกดอาการมนเมาลมหลง แตกพายหนไป จงไดชอวา “ขมพลแสน” 3. เมอขาศกศตรผรกรานเขามา แมจะมกำลงพลมากมาย มศาตรา มด พรา ดามคมเปนแสนๆเลม กไมอาจเขาใกลทำรายได จงไดชอวา “ดาบแสนดาม”

แผนผงภายในบรเวณ วดเจดยหลวง


44444444444444444

4. เมอขาศกศตรผรกรานเขามารานรบ แม จ ะม ก ำ ล งพลกล าหาญมากมาย มศาสตราอนคมยาว หอกแหลนหลาวเปนแสน กไมอาจเขามาราวได จงไดชอวา “หอกแสนลำ” 5. เมอขาศกศตรผรกรานเขามา แมจะมกำลงพลจำนวนมาก มอาวธปนเปนแสนกระบอก กไมสามารถทำอนตรายได จงไดชอวา “ปนแสนแหลง” 6. เมอผรกรานบกรกเขามา แมจะมกำลงพลมากมาย มหนาไมคนธนเปนแสนๆ ไมสามารถทำอนตรายได จงไดชอวา “หนาไมแสนเกยง” 7. เมอขาศกอาจหาญลำแดนเขามา แมดวยกำลงพลหตถนก กองทพชางมเปนแสนเชอก กไมอาจหกหาญเขามาได จงไดชอวา “แสนเขอนกน” (บางแหงเปน แสนเขอนกาน) 8. เมอขาศกเขามาหมายยำย กจะเกดอาการรอนเราเหมอนเพลงเผาผลาญรอบดาน จงไดชอวา “ไฟแสนเตา”


45

2 . พระ วหาร พระอ โบสถ พระวหารหลวง หรอพระวหารกลาง ปจจบนเปนทงพระอโบสถ ดวย ตงอยหางพระธาตเจดยหลวงประมาณ ๑๕.๘๔ เมตร ไปทางทศตะวนออก เปนสถาปตยกรรมทรงลานนาประยกต สวนอโบสถหลงเกาศลปะแบบลานนาดงเดมทอยหลงวด ดานตะวนตกขององคเจดยหลวงได เลกใชงานตงแตป ๒๕๒๒ เพราะคบแคบเกนไป 3. เจดยรายองคใต เปนเจดยองคใตทเกาแกคพระธาตเจดยหลวงไมปรากฏปทสราง เปนทรงสเหลยมยอเกจ 3 ชน ฐานปทมยอ เ กจ 2 ชน คอระฆง หมทองจงโกปดทองคำเปลว ปลยอดและฉตรทำดวยทองเหลองปดทองคำเปลว บรณะใหม พ.ศ. 2536 4. เสาอนทขล เชอกนวาเปนหลกเมองเชยงใหม เดมอยทวดสะดอเมอง (วดอนทขล หรอวดสะดอเมอง ขางศาลากลางหลงเกา) พระเจากาวละเจาผครองนครเชยงใหม องคท ๑ โปรดใหยายเสาอนทขล จากวดสะดอเมอง มาไว ณ วดเจดยหลวง เมอ พ.ศ.๒๓๔๓


464644464644464

5. ตนยางใหญ ปลกเมอสมยพระเจากาวละเจาผครองนครเชยงใหมองคท 1 วงศทพจกร 6. กมภณฑ พระเจากาวละใหกอรปกมภณฑ 2 ตน ไวหนาวดโชตการาม (วดเจดยหลวง) ยกษหรอกมภณฑ 2 ตนน คอยพทกษเสาอนทขลหลกเมองเชยงใหม 7. หอธรรม เมอป พ.ศ.๒๐๑๗ พระ เจ า ต โลกราช ได ท รงสร า งพระวหารหลวงขนใหม พรอมทงใหสรางหอธรรม (หอพระไตรปฏก) ไวทางดานเหนอขององคพระธาตเจดย 8 . พระนอน หร อ พระ พทธไสยาสน เปนพระพทธรปทเกาแกคกบพระเจดย แตไมปรากฏวา สรางขนเมอใด และใครเปนผสราง

47


9 . พ ร ะ ม ห า ส ง ก จ จ า ย น ประดษฐานอยในวหารหลงเลก อยหางจากพระธาตเจดยไปทาง ทศเหนอ เชอวามความเกาแก พอ ๆ กบพระนอน 1 0 . พ ร ะ ว ห า ร จ ต ร ม ขบรพาจารย เปนวหารทสรางดวยไมแกะสลกเปนลายเครอมน ลายดอกไมมการเรมลายดวยรปสบปะรด 11. วหารทานพระอาจารยมน ภรทตโต เปนวหารไมกบปนเปนการปดทองและประดบดวยกระจกส


48

ÇÑ´¾Ñ¹àμÒ


49

สถานทตง ตงอย เลขท 105 ถนน พระปกเกลา ตำบลพระสงห อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม วดพนเตาหรอคนเมองเชยงใหมจะนยมเรยกวา “ วดปนเตา “เปนสวนใหญ ประวตวดพนเตาสรางขนเมอในสมยพทธศตวรรษท ๒๑ ตอนตน เมอประมาณ ๒๐๔๐ เมอนบถงป พ .ศ . ๒๕๔๑ จงมอายได ๕๐๑ ป ในตำนานประวตดงเดมของวดจะมอายเกาแกใกลเคยงรวมสมยเดยวกบวดเจดยหลวง ในอดต คนเมองเชยงใหมไมไดเรยกชอกนแบบน แตนยมเรยกกนวา “วดปนเตา” หรอ “วดพนเทา” ซงหมายถง ปรมาณทเพมพนขนมากมาย เปนรอยเทา พนเทา พระเจาอนทวชยานนทเจาหลวงเชยงใหมองคท ๗ (พ.ศ. ๒๔๑๓ – ๒๔๔๐) รอหอคำของพระเจามโหตรประเทศฯสรางเปนพระวหาร ถวายวดพนเตา ใน พ.ศ. ๒๔๑๘ นบเปนวหารไมสกทสรางจากหอคำหรอคมหลวงทเหลออยอยางสมบรณเพยงหลงเดยวในลานนา วหารวดพนเตามหนาแหนบทเปนไมแกะสลกทสวยงามทสดในลานนา และมลวดลายในโครงสามเหลยม ตรงกลางแกะสลกรปมอม ( มอม คอ พาหนะของเทพปชชนนะ เทพผบนดาลใหเกดฝน) กรอบของซมวหารมรปวานรแบกตวลวง ๒ ตว ทงสองขาง ซงตวลวงนใชหางคำรปแบบจำลองของประสาทสวนฐานของรปซมเปนทอนไม๘เหลยมสลกลวดลายประจำยาม ซงทำปลายเสาทงสองขางเปนรปหวเมด มหงสย นป ระกอบ ท งสอ งข า ง ซ ง สม บ รณ ด ว ยองคประกอบทางชางและภมปญญา

แผนผงภายในบรเวณวดพนเตา


50

ÃÃÃÃÍÍÍÍÍºººààÁÁÁÁÍÍÍÍ§§§§§ààªªªÂÂ§§ãããËËÁÁÁ : ÇÇÇÇÇÇ´ãã¹¹¹¡¡¡¡ÃÃÃ ÁØØØÁÁÍÍ§§··Ò§ÊÊØ¹·ÃÂÐ

โบราณวตถสถาน 1. วหารวดพนเตา เดมคอ หอคำของพระเจามโหตรประเทศ (เจาครองนครเชยงใหมองคท 5) ดานบนเมอมองขนไปจะเหนวาหนาบานประตประดบดวยไมแกะสลกเปนรปนกยงซงเปนสตวสญลกษณของ เจานายฝายเหนอ 2. ธรรมาสนโบราณ ไมประกบ และรปภาพของเจานาย เจาครองนครในสมยอดต 3. ศาลา ในศาลามสมเดจพฒาจารยโตพรหมรงษ (โต พรหมรงษ) มบอนำใหประชาชนนำไปสกการบชา ตรงกลางศาลาเมอมองขนไปดานบนเพดานจะเหนลวดลายไมแกะสลกเปนสญลกษณของ 12 ราศ


51

สถานทตง ตงอย เลขท 90 หมท – ถนนราชดำเนน ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา จากเอกสารโบราณ วดชยพระเกยรต เดมชอวดผาเกยรต สงกอสรางภายในวดปจจบนเปนของใหมทงหมด นาจะเปนเพราะโบราณสถาน โบราณวตถภายในวดผพงไปจงมการบรณะ หรอมการรอปลกสรางกนขนมาใหม อยางไรกตาม วดชยพระเกยรตกยงมหลกฐานวาเปนวดทสรางมาตงแตสมยโบราณ ยคราชวงศมงราย

ÇÑ´ªÑÂ¾ÃÐà¡ÕÂÃμ Ô


5353535353333

แผนผงภายในบรเวณวดชยพระเกยรต

ตอนกลางเทาทหลกฐานการคนพบ ปรากฏชอของวดผาเกยรตในโคลงนราศหรภญไชย การสรางพระประธานในวหารนน พระมหาจรกษตรยราชวงศมงรายลำดบท 15 ทรงสรางขน เพอเปนอนสาวรยถวายแดสมเดจพระชยราชาธราช กษตรยในวงศสวรรณภม ซงปกครองกรงศรอยธยาระหวาง พ.ศ. 2081 – พ.ศ. 2088 นำหนกทองทหลอพระพทธรปองคนมอย 5 ตอ (1 ตอ = 10 โกฎ) เทากบ 50 โกฎ จงเรยกพระนามวา “พระเจาหาตอ” โบราณวตถสถาน 1. วหาร เปนวหารทสรางขนใหมทดแทนของเดมทผพงไป เปนทรงพนเมองหนาบนทำเปนลายพนธพฤกษา ประดบดวยชอฟา ใบระกา และหางหงสทำเปนรปพญานาค ซมประตทางเขาวหาร บานประตลงรกปดทอง ทำเปนรปเทวดายน 2 . เจ ดย ประกอบดวย ฐานเขยงสเหลยม รองรอบฐานบวลกแกวสเหลยมยอเกจ ถดขนไปเปนชนมาลยเถาเหลยมซอนกน 5 ชน รบองคระฆงกลม บลลงกยอเหลยม ปลองไฉน ปลยอด และฉตร ซงเปนเจดยทรงลงกา


54

ÃÃÃÃÍÍÍÍººººààààÁÁÁÁ××ÍÍÍÍ§§§§§ààààààªªªªªªªÕÕÂÂÂÂÂ§§§§ãããããããËËËËÁÁÁÁ‹‹ ::::ÇÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑÑ´ããããããããã¹¹¹¹¹¹¹¹¡¡¡¡¡¡¡ÃÃÃÃ ÁÁÁÁØØØÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÁÍÍÍÍ§§§§····ÒÒÒÒ§§§§ÊÊÊÊØØ¹¹¹¹······ÃÃÃÃÃÃÕÂÂÂÂÂÂÐÐÐ

สถานทตง ตงอยถนนราชดำเนน ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วด ทง ย คำวา “ทง ย ” ปรากฏในวรรณกรรม และกฎหมายโบราณ หมายถง รมทเปนเครองประดบยศเจานาย สรางเมอป พ.ศ. 2019 เดมชอ วดตงย

ÇÑ´·Ø§ÂÙ


55

พ .ศ . 2452 เ จ าอนทรว โรรสส ร ยวงษ เจาหลวงเชยงใหมองคท 8 โปรดสรางฉตรพระเจดย วหารมโกงควเปนรปโคงไมมรวงผง หนาบนประดบปนปนลวดลายเครอเถาประดบกระจกองวะ เจดยทรงกลม ตงบนเรอนธาตฐานสเหลยม มการบรณะโดยเปนรปแบบอทธพลทรงพมา อโบสถขนาดเลกกรดวยหนออน

แผนผงภายในบรเวณวดท

ถาวรวตถ และปชนยสถาน 1. วหาร 2. พระอโบสถ 3. พระเจดย 4. กฏสงฆ 5. ศาลาบำเพญบญ/ ศาลาเอนกประสงค


56

ÇÑ´ÈÃÕà¡Ô´


57

Tem

แผนผงภายในบรเวณวดศรเกด

สถานทตง ตงอยท ถ.ราชดำเนน ต.พระสงห อ.เมอง จ.เชยงใหม ประวตวดศรเกด วดศรเกดเปนวดโบราณเกาแกวดหนงในนครเชยงใหม วดนมฐานะเปนพระอารามหลวง โดยวดศรเกดนมชอปรากฏในตำนานอกชอหนงวา “วดพชาราม” เรยกตามสำเนยงเมองเหนอวา “ปจจาราม” มาเปลยนชอเปนวดศรเกดในสมยของพระเจากาวละ (พ.ศ.2339) ในป พ.ศ. 2339 พระเจากาวละ ทรงเหนวาวดพชารามนเปนวดสำคญจงไดโปรดใหบรณะขน และโดยทวดนมตนศรมหาโพธ ซงไดพนธมาจากตนโพธทตรสรของพระพทธเจาทประเทศอนเดย จงใหโปรดขนานนามวดนเสยใหมวา วดศรเกด ซงคำวา ศร มาจากคำวา สะหลในภาษาเหนอ ทหมายถงตนโพธ โบราณวตถสถาน ว ด น เ ป น ทประดษฐาน พระพทธรปโลหะปางมารวชย เรยกชอวา “พระเจาแขงคม” เนองจากพระชงฆเปนสนแหลมยาวผดกบพระพทธรปองค อนๆ ลกษณะคลายศลปะแบบอทอง พระเจาตโลกราชทรงโปรดใหสรางขนเมอ พ.ศ. 2030

ÇÑ´¾ÃÐÊÔ§Ë �


59

TTemmppleess onnn CChiianng Mai Gate

59

สถานทตง วดพระสงหวรมหาวหาร พระอารามหลวงชนเอก ชนดวรมหาวหาร ตงอย ในบรเวณคเมองเชยงใหม ถนนสามลาน ตำบลพระสงห อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา พญาผาย กษตรยเชยงใหมราชวงศเมงราย โปรดเกลาฯใหสรางขนในป พ.ศ. ๑๘๘๘ ขนแรกใหสรางเจดยสง ๒๓ วา เพอบรรจพระอฐ ของพญาคำฟ พระราชบดา ตอมาอกสองปจงสรางพระอาราม เสนาสนวหาร ศาลาการเปรยญ หอไตร และกฎสงฆเมอเสรจเรยบรอย ทรงตงชอวา “วดล” หรอ“วดลเชยง” หรอ “วดลเชยงพระ” สมยพระเจาแสนเมองมา ขนครองนครเชยงใหมโปรดใหอญเชญพระพทธสหงคมาจากเมองเชยงราย เมอขบวนชางอญเชญพระพทธสหงคมาถงหนาวดลเชยงกไมยอมเดนทางตอ พระเจาแสนเมองมาจงใหอญเชญพระพทธสหงคประดษฐาน ณ วดล เช ยง ประชาชนทาง เหนอ นยมเรยก”พระพทธสหงค” สนๆ วา “พระสงห” จงเรยกชอวดตามพระพทธรปวา “วดพระสงห” ในป พ .ศ . ๒๓๖๐ พระญาธมมลงกาหรอเจาชางเผอก อนชาของพระเจากาวละเจาผครองนครเชยงใหมลำดบท ๒ แหงราชวงศเจาเจดตน โปรดใหบรณะพระอโบสถและพระเจดย


60

ÃÃÃÃÃÍÍÍÍÍÍººººººààààààÁÁÁÁÁÁ××ÍÍÍÍÍÍ§§§§§§àààààªªªªªªÕÕÂÂÂÂÂ§§§§§§ããããããããËËËËËËÁÁÁÁÁÁ‹‹ ::::: ÇÇÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑ´ãããããããããã¹¹¹¹¹¹¡¡¡¡¡¡ÃÃÃÃÃÃ ÁÁÁÁØØØÁÁÁÁÁÁÁÁÍÍÍÍ§§§§§·····ÒÒÒÒÒ§§§§§ÊÊÊÊØØØ¹¹¹¹¹·····ÃÃÃÃÃÕÂÂÂÂÂÐÐÐÐ

ตอมาในป พ.ศ. ๒๔๖๗ เจาแกวนวรฐ เจาผครองนครเชยงใหมองคสดทาย พรอมดวยครบาศรวชยและประชาชนชาวเชยงใหมไดรวมกนบรณปฏสงขรณวดพระสงหขนใหม โดยในครงนนมการขดพบสงของมคามากมาย เชน แผนทองคำจารกเรองราวตางๆ จำนวนหลายสบชน โกศบรรจอฐ ( สนนษฐานวาเปนอฐของพระญาคำฟ ) เปนตน แตสงของเหลานไดสญหายไปในชวงทเกดสงครามเอเชยบรพา ใ น ป พ . ศ . ๒๔๙๓ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด จพระเจาอยหวรชกาลท ๙ ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ให วดพระสงห เปนพระอารามหลวงชนเอก ชนดวรมหาวหาร


616116116116616166616

แผนผงภายในบรเวณวดพระสงห ถาวรวตถทสำคญในวด 1. พระพทธสหงค ซงเปนพระสงหสกลชางเ ชยงแสน เปนพระพทธรปปางมารวชย ขดสมาธเพชร ศลปะลานนา ในเทศกาลสงกรานตของทกปจะมการอญเชญพระพทธสหงคประดษฐานบนบษบกแหรอบเมองเชยงใหมใหประชาชนสรงนำ เพอความเปนสรมงคลเปนประจำ 2. หอไตร สรางเปนครงตกครงไม ทตวผนงตกดานนอกประดบดวยทวยเทพปนปนแตงองคทรงเครองสวยงาม ทำเปนรปเทพพนมยน บางกเหาะ ประดบอยโดยรอบ เปนฝมอชางสมยพระเมองแกวตอมาในสมยเจาแกวนวรฐไดมการซอมแซมขนมาใหม ประมาณ พ.ศ. 2467 ทฐานหอไตรปนเปนลายลกฟกลดบวภายในประดบดวยรปสตวหมพานต เชน นางเงอกมปก คชสหมปก และกเลน เปนตน โดยประจำยามทมลกษณะละมายลายสมยราชวงคเหมงของจน


62

3. โบสถ เปนอาคารรปสเหลยมผนผา มมขโถงทงดานหนาดานหลง ดานขางแลเหนหนาตางขนาดใหญตเปนชองแบบไมระแนง แตภายในเปนหนาตางจรง มลายปนปนบร เวณซมประตทางเขา หนาบนมลกษณะวงโคงสองอนเหนอทางเขาประกบกน เรยกวา โกงคว เหนอโกงควเปนวงกลมสองวงคลายดวงตา ทเสาและสวนอนๆ มปนปนนน มรกปนปดทอง ถอเปนลกษณะอาคารและการตกแตงเปนแบบศลปะลานนาทวจตรสวยงามโดยแท

6262626262226222

4. วหารลายคำ เปนวหารทรงพนเมองลานนา ขนาดเลก ภายในประดษฐาน “พระพทธสหงค” บนผนงดานหลงพระประธานมรปปราสาทแวดลอมดวยมงกรและหงส มความงดงามนาชมยง มเสาหลวง (เสากลม) เสาระเบยง (เสาสเหลยม) ทผนงวหารมภาพจตรกรรมโดยรอบ ดานเหนอเขยนเปนเรองสงขทอง ดานใตเปนเรองสวรรณหงสโดยเฉพาะเรองสงขทองพบเพยงทนแหงเดยว 5. สถปบรรจพระอฐของพระญาคำฟ ถอเปนวตถกอสรางทเกาแกทสดของลานนา สรางขนราว พ.ศ.๑๘๘๓ ไดรบการเปดสถปเมอ พ.ศ. ๒๔๖๘ พบวามโกศทบรรจพระอฐซงทำเปน ๓ ชน ชนนอกทำดวยทองสมฤทธ ชนกลางทำดวยเงน ชนในทำดวยทองคำ


6363636663366363633663636336366363633633636363636363636663633

6. พระอโบสถ รปสเหลยมผนผา มมขโถงทงดานหนาและดานหลง หนาตางขนาดใหญทำเปนลกกรงไม หลงคาลดชน ๓ ช น ซ มประตท งด านหนาและดานหลงแกะสลกไมปดทอง เปนรปพญานาค ๒ ตว เศยรแผไปเปนฐานสามเหลยมภายในพระอโบสถมมณฑปตงอยตรงกลางทำใหพนทแบงเปน ๒ สวน จงเรยกวา อโบสถสองสงฆ 7. พระมหาเจดย เปนเจดยทรงกลมแบบลานนา ฐานสเหลยมชางลอม สรางเมอ พ . ศ . ๑๘๘๘ 8. วหารหลวงทรงไทยลานนา ฝาผนงและตนเสาหลอดวยคอนกรตเสรมเหลกทงหมด เครองบนใชไมสกลวนๆ หลงคามงดวยกระเบองซเมนตแบบโบราณ ซอนลดหลนกน ๓ ชน มชอฟา ใบระกา หางหงส ซงทำดวยไมสกทงหมด มมขหนา มขหลง ดานหนามชองประต ๓ ชอง และหนาตางดานละ ๕ บาน นอกจากนมลวดลายปนปนรปนาคราชแผพงพานประดบทเชงบนได 9. พระพทธไสยาสน ซงอยในวหารพระนอน กออฐถอปน ปดทอง 10. พระพทธรปทองทพย ซงสรางโดยพญาตโลกราชเมอ พ . ศ . ๒๐๒๐


64

Ø Ø

ÇÑ´¼Òº‹Í§

สถานทตง วดผาบองตงอยท ถนน สงหราช ตำบลศรภม จงหวดเชยงใหม วดผาบองตงอย ในกำแพงเมองชนใน ถงแมวาวดผาบองเปนวดเลกแตไดถกสรางมาเปนเวลานาน ประวตความเปนมา แตกอนวดผาบองเรยกวา วดผาบองปราสาท วดผาบองมวหารตดกบกำแพงดานทศตะวนออกเฉยงใตของวดซงแตกตางจากวดอนๆในอำเภอเมองเชยงใหม วดผาบองถกสรางในปพทธศกราช 2035 โดยกลมคนทชอวา เงยว ซง


65665665665656556565566665665656665656565666656565566656565665656556566655656565565666566665655656566665656655

แผนผงภายในบรเวณวดผาบอง

อ า ศ ย อ ย ว ด ผ าบ อ ง จ ง ห ว ดแมฮองสอน จากนนไดอพยพมาอยทเชยงใหมและไดสรางวดผาบองซงเรยกตามชอของหมบาน วดผาบองไดบรณะใหญเมอ พ.ศ.2495 สวนถนนทตดแบงวดผาบองกบวดพระสงหนน ทำในสมยหลวงศรประกาส

สงกอสรางในวด 1. วหารทรงลานนา มมขยนออกมาทางดานเหนอเจดย สวนหนาบรรณ และคนทวย ของพระวหารหลงนมความสวยงามตามแบบลานนาดวยความออนชอย และจงหวะของลวดลายทสวยงาม 2. กฏสงฆแบบลานนา 2 ชน เปนแบบชนลางกออฐ ชนบนเปนไม 3. เจดย เปนทรงปราสาท มซมพระพทธรปทงสดาน


66

ÃÃÃÍÍÍºººàààÁÁÁ××ÍÍÍ§§§àààªªªÕÕÂÂÂ§§§ããããËËËÁÁÁ‹‹ :: ÇÇÇÇÇÇÇÇÑÑÑÑÑÑ´ãããã¹¹¹¡¡¡ÃÃÃ ÁÁØØÁÁÁÁÍÍ§§··ÒÒ§§ÊÊØØ¹¹··ÃÃÕÕÂÂÐÐ

ÇÑ´»ÃÒÊÒ·

สถานทตง ตงอยถนน อนทวโรรส ตำบลศรภม อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประวตความเปนมา วดปราสาทเปนวดทสรางขนในสมยโบราณ มอายเกาแกและมความสำคญมากแหงหนงในจงหวดเชยงใหม


67

แผนผงภายในบรเวณวดปราสาท

ปราสาท ตามความหมาย หมายถง ทประทบขนนางชนผใหญ ในสมยพมาปกครองลานนาไดรบการทะนบำรงจากพระยาหลวงแสนคำ ซงไดสรางพระพทธรปหมนทอง ถวายไวทวดปราสาท ในปจจบนวดปราสาท เปนวดทมความสำคญทางดานพระพทธศาสนาศลปะโบราณคดอกวดหนงของเชยงใหม

ถาวรวตถ และปชนยะสถาน 1. วหารซงมลกษณะสถาปตยกรรมแบบลานนาดงเดม ทหนาบนวหารมลวดลายปนปนประดบกระจกสและไมสกแกะสลกรปสงห ภายในวหารจะเหนกหรอปราสาทเชอมตอกบผนง ดานทศตะวนตก ในปราสาทประดษฐานพระพทธรปประธาน ถามองจากภายนอกจะเหนสถปเจดยตอเชอมกบวหารนบเปนศลปะโบราณลานนาทหาชมไดยากยง 2. พระเจดย มลกษณะเปนทรงสเหลยม จตรมข ยนออกไปดานขาง มพระพทธรปอยภายใน สามดาน สวนดานทศตะวนออกของพระเจดยเชอมตอกบพระวหาร 3. อโบสถ มลกษณะเปนสถาปตยกรรมลานนา หลงคาลดหลน ดานทศตะวนตกมพระเจดยทรงสเหลยมจตรมขเชอมตดคลายกบพระวหาร 4. ศาลาอปคต เปนทประดษฐานพระอปคต รปทรงแปดเหลยม คาดวานาจะเปนการสรางขนมาใหมในภายหลง

บรรณานกรม ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหมและศนยศลปวฒนธรรมสถาบนราชภฎเชยงใหมรวมกบ องคกรบรหารสวนจงหวดเชยงใหม. (2535). วดสำคญของนครเชยงใหมเลม 1. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพครองชาง. ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหมและศนยศลปวฒนธรรมสถาบนราชภฎเชยงใหมรวมกบ องคกรบรหารสวนจงหวดเชยงใหม. (2535). วดสำคญของนครเชยงใหมเลม 2. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพส.ทรพยการพมพ. (2 พ.ย. 2542 หนาท 16). ปท 30 ฉบบท 10624. ไทยนวส. ศนยวฒนธรรมจงหวดเชยงใหมและศนยศลปวฒนธรรมสถาบนราชภฎเชยงใหมรวมกบ องคกรบรหารสวนจงหวดเชยงใหม. (2535). วดสำคญของนครเชยงใหมเลม 3. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพส.ทรพยการพมพ. ผชวยศาสตราจารยวลกษณ ศรปาซาง. (2550). ลานนาคด.

temple on chiang mai gate

Documents

Transcript of temple on chiang mai gate