63

Tema 3: Uitgestorwe en bedreigde diere

Week 7 Datum: _________________

Die Dodo leef op land en is van Mauritius. Die voëls het uitgesterf gedurende die 17de eeu.

Die Falklandse wolf is afkom-stig uit die Falklandse Eilande naby Antarktika. Die laaste wolf is in 1876 doodgemaak.

Die Tasmaniese wolf of Tas-maniese tier is afkomstig uit Australië en het uitgesterf in die 20ste eeu.

Die Kwagga is afkomstig uit Suid Afrika en die laaste kwagga het in 1883 gesterf.

64

Die Stel ler Seekoei is ont-dek deur Georg Stel ler naby die Aleutiese Eilande in die Noordelik-Stil le Oseaan in 1741. Die laaste seekoei is in 1768 doodgemaak.

Die Goue padda is afkom-stig van Costa Rica in Suid-Amerika. In 1989 is hul le as uitgesterf verklaar.

Die Rocky Mountains sprinkaan is afkomstig van die geberg-te in Noord-Amerika en het in die 1880’s uitgesterf.

Die Encephalartos Woodii is ’n broodboom wat baie skaars is en kom voor in Suid-Afrika. Daar is glad nie meer van die broodbome beskikbaar in die natuur nie, maar wel in die botaniese tuine.

65

Meervoude Datum: _____________

Klinkergroep 3: (a, e, i, o, u). Die medeklinker verdubbel Voorbeeld: som - somme

Skryf die meervoud van elke woord neer en voltooi die blokkiesraaisel: Dwars Af

3. som 1. bok5. mol 2. blik6. bus 4. mes7. hek 7. hen8. pen 8. pit1 1. tor 9. nar12. nul 10. vel15. vis 13. les16. blom 14. os

1 2 3 4

5

6

7 8 9

10 1 1

12 13

14

15

16

66

Datum: _____________

Kyk na die skets en voltooi die rympie. Kleur dan die skets in.

Sofie het gaan water haal,

By die plaas se p __ __

Sofie woon net langs ’n kraal

In ’n groot ou h __ __

Die water is vir drink en was

En ook om kos te k __ __ __

Hul maak die vuur van droë gras

Kyk net al die r __ __ __ !

67

Eie storie Datum: _____________

Skryf jou eie sinne by die prentjies.Gee ’n naam vir jou storie (titel).

__________________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

________________________________

1

2

3

4

68

Stelwerk Datum: _____________

Jy sien hoe ’n man ’n fiets steel. Beskryf vir die polisie hoe die man gelyk het.

Teken die man wat jy beskryf by kreatiewe werk.

Die man is ______________________________________________________

____________________________________________________________________

Sy hare ________________________________________________________

____________________________________________________________________

Sy baard _______________________________________________________

____________________________________________________________________

Sy klere was __________________________________________________

____________________________________________________________________

Om sy nek was _______________________________________________

____________________________________________________________________

Sy skoene was ________________________________________________

____________________________________________________________________

Sy hande was _________________________________________________

____________________________________________________________________

Hy het __________________________________________________________

____________________________________________________________________

69

Begriplees Datum: _____________

Lees die sinne en kyk of jy die prent kan teken

1.Teken ’n huis in die middel van jou papier.2. Teken twee vensters en ’n deur vir jou huis.3. Teken drie groen bome aan die linkerkant van jou

huis.4. Teken sewe blomme langs jou huis.5. Teken ’n dammetjie met vyf visse voor jou huis.6. Teken ’n son in die boonste hoek regs.7. Kleur die prent mooi in.

70

Spel lingtoets Datum: _____________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Diktee: vl-, vr- Datum: _____________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

71

Nuus Datum: _____________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Teken ’n prentjie van die nuus:

72

Datum: _________________

Verryking, nasorg en aanvul lende werk____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kreatiewe werkTeken die man wat die fiets gesteel het.

73

Week 8 Datum: _____________

Die Rooilys

Dawid steek sy hand gretig op sodat die juffrou kan sien hy wil iets vra. Hy het gisteraand na die nuusberig geluister en gehoor van die rooilys, maar het nie verstaan wat dit beteken nie. Juffrou sien Dawid se hand is op.”Ja Dawid? Wat wil jy vra?”

“Juffrou wat is die Rooilys?” vra Dawid.“Dawid, dit is ‘n lys waarop al die diere en plantspesies wat reeds uitgesterf het of wat moontlik kan uitsterf aangeteken is.“Sjoe dan is dit seker ‘n baie lang lys! Is al die troeteldiere en my hondjie wat dood is se naam ook op die lys?”

Juffrou Elsa lag. “Nee Dawid, die lys is net vir wilde diere en vir plante. Laat ek jul le meer daarvan vertel. Die Rooilys is saamgestel sodat mense bewus kan word van wêreldwye bewaringsprobleme. So kan mense in al le lande keer dat diere en plante uitsterf.

Wetenskaplikes bepaal die bewaringstatus van plant- en dierespesies wêreldwyd en teken die syfer aan in agt kategorieë op die lys.

“My oupa sê soet kinders is ‘n bedreigde spesie. Dink juffrou hy is reg?” vra Johan.Hy terg jou seker net. Op die rooilyskategorieë beteken uitgestorwe dat nie ‘n enkele dier van die spesie meer bestaan nie. Die kwagga is een van die uitgestorwe diere op die

74

Suid-Afrikaanse lys. Die volgende kategorie is uitgestorwe in die natuur. Dit beteken dat daar nog voorbeelde van die diere of plante voorkom, maar in ‘n plek waar mense dit versorg en bewaar en nie in die natuur nie. In Suid-Afrika is die Woodii-broodboom nog net in Botaniese tuine te sien.Wanneer ‘n spesie ernstige gevaar loop om in die nabye toekoms uit te sterf in die natuur staan dit bekend as

kritiek bedreig. Die jagluiperd is ‘n kritiek bedreigde spesie. Diere wat drasties minder is as tien jaar gelede, is bedreigde spesies.“O-ja dan bedoel my oupa seker tien jaar terug was daar meer soet

kinders as nou.” antwoord Johan weer.“Ja-ja, maar onthou jy is mos ‘n mens, nie ‘n dier nie! ”Die wildehond en die baardaasvoël is bedreigde spesies in Suid-Afrika. Daar is ook diere wat net in sekere gebiede voorkom en waarvan die diere stadig minder word en dit noem die rooilys kwesbaar. Diere soos die brilpikkewyn is kwesbaar.”

“Juffrou waarom beland die diere op die Rooilys? Kan ons iets doen om dit te keer?” vra Bettie.“Ja beslis! Veral vir diere wat kwesbaar is. Deur die omgewing skoon te hou en nie onnodig plante en bome uit te haal nie. Kan jy ‘n groot verskil maak.”

Opdrag:

Omkring die uitroeptekens en vraagtekens in die leesstuk met rooi kryt.

75

Sinonieme is woorde wat dieselfde betekenis het.

Sinonieme:

uitgesterf _________________________

al le lande _________________________

terg _________________________

soet kinders _________________________

dierelewe _________________________

plantlewe _________________________

tien jaar terug _________________________

te keer _________________________

Antonieme: teenoorgesteldes

moontlik _________________________

meer vertel _________________________

sterf _________________________

versorg _________________________

minder _________________________

oupa _________________________

skoon _________________________

troeteldiere _________________________

76

Datum: _______________

Skryf vir jou maat vyf instruksies neer. Jou maat moet dit self lees en dan doen.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

77

Datum: _______________Lees die gedigte:

Renoster

’n Snaakse dier is die renoster,baie groter as ’n os.

Hy dra sy wapen op sy neusen druis deur die bos.

PandabeerVet en sag, swart en witHul le hou van eet en sit.Liefdevol is hierdie beer,

maar min is oor en dit maak seer.

Die BloukraanvoëlBlou en groot staan hy by die water,

met ’n wit kroon op sy kop.Hy het ’n lang swart stert en later,

styg hy soos ’n vliegtuig op.

Omkring die rymwoorde in al drie gedigte.