Şeref Saygılı-OECD&TCMB Cengiz Cihan-TCMB 24 Ekim 2011 İstanbul
TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
-
Upload
serhat-ertan -
Category
Documents
-
view
241 -
download
0
Transcript of TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
1/117
2010-II
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
2/117
indekiler
1. GENEL DEERLENDRME 1
1.1. Enflasyon Gelimeleri 1
1.2. Para Politikas Gelimeleri 3
1.3. Enflasyon ve Para Politikasnn Grnm 4
1.4. Riskler ve Para Politikas 10
2. ULUSLARARASI EKONOMK GELMELER 13
2.1. Kresel Byme 15
2.2. Emtia Fiyatlar 17
2.3. Kresel Enflasyon 19
2.4. Finansal Koullar ve Risk Gstergeleri 20
2.5. Kresel Para Politikas Gelimeleri 23
3. ENFLASYON GELMELER 29
3.1. Enflasyon 29
3.2. Beklentiler 35
4. ARZ ve TALEP GELMELER 41
4.1. Gayri Safi Yurt i Hasla Gelimeleri ve Talep 41
4.2. D Talep 46
4.3. Emek Piyasas 49
5. FNANSAL PYASALAR ve FNANSAL ARACILIK 59
5.1. Finansal Piyasalar 59
5.2. Finansal Araclk ve Krediler 66
6. KAMU MALYES 79
6.1. Bte Gelimeleri 80
6.2. Bor Stokundaki Gelimeler 85
7. ORTA VADEL NGRLER 95
7.1. Mevcut Durum, Ksa Vadeli Grnm ve Varsaymlar 95
7.2. Orta Vadeli Grnm 997.3. Riskler ve Para Politikas 101
KUTULAR
Kutu 2.1. Trkiye in D Talep Gstergesi 27
Kutu 3.1. Gda Fiyatlarndaki Artlarda Et Fiyatlarnn Rol 37
Kutu 4.1. Kresel Kriz, D Talep oklar ve Trkiye Ekonomisi 53
Kutu 5.1. Para Politikas Kararlarnn Piyasa Faizleri zerine Etkisi 72
Kutu 5.2. Trkiyede Para Politikasnn Kriz Sonras Srete k Stratejisi 75
Kutu 6.1. Mali Kural: Genel ereve ve Trkiye in Planlanan Uygulama 89
Kutu 7.1. Yakn Dnem Enflasyon Gelimeleri Sonrasnda letiim Politikas ve Enflasyon Beklentileri 104
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
3/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 1
1. Genel Deerlendirme
2010 ylnn ilk eyreinde kresel ekonomideki toparlanma sreci ve
finansal piyasalarda sregelen normalleme eilimi devam etmitir. Bununla
birlikte, kamu borlarnn kayg verici dzeylere ulamas, kredi
piyasalarndaki sorunlarn ksmen srmesi ve isizlik oranlarnn yksek
seviyelerini korumas, gelimi lke ekonomilerine ilikin sorunlarn kalc
olarak giderilmesinin uzun zaman alabileceine iaret etmektedir. Gelimekte
olan ekonomilerdeki canlanmann daha belirgin olduu grlse de, kresel
ekonominin nemli bir parasn oluturan gelimi ekonomilerdeki
toparlanmaya ilikin belirsizlikler, d talep kanalyla tm gelimekte olanekonomiler iin risk oluturmaya devam etmektedir. Bunun yan sra, d
finansmana dair kstlarn henz tam olarak ortadan kalkmam olmas da, bir
ok gelimekte olan lke iin iktisadi faaliyetteki toparlanmay geciktirebilecek
bir etken olmay srdrmektedir.
Bymeye ilikin orta vadeli belirsizliklerin varlna karn, yakn
dnemde toparlanmann hzl seyretmi olmas, baz etkilerinin belirginlemesi
ve emtia fiyatlarndaki artlarn srmesi gelimekte olan ekonomileri
getiimiz eyrekte enflasyon basks ile kar karya brakmtr. Trkiyedeise bu unsurlara ek olarak 2009 ylnn son eyreinden itibaren kamu fiyat
ayarlamalar ve ilenmemi gda fiyatlarndaki artlarn etkisi enflasyondaki
ykseliin greli olarak daha belirgin olmasna yol amtr.
1.1. Enflasyon Gelimeleri
2010 ylnn ilk eyreinde enflasyon ykselmeye devam etmitir. Ocak
aynda yrrle giren ve akaryakt rnleri ile alkoll iecekler ve ttn
rnlerini kapsayan vergi dzenlemelerinin oluturduu yksek oranl fiyatartlar bu gelimede belirleyici olmutur. Bunun yan sra, 2009 ylnn son
eyreinde olduu gibi 2010 ylnn ilk eyreinde de ilenmemi gda fiyatlar
endeks tarihinin en yksek dnemsel artn sergilemitir (Grafik 1.1.1).
Bylece, ilk eyrein sonu itibaryla, gda, enerji ve ttn kalemlerinin yllk
enflasyona yapt katk 6,7 puana ulamtr (Grafik 1.1.2). Btn bugelimeler 2009 ylnn ilk eyreindeki zayf iktisadi faaliyet ve den emtia
fiyatlarna bal olarak gerekleen dk enflasyonun yaratt baz etkisiyle
birleince, 2010 ylnn ilk eyreinde yllk tketici enflasyonu yaklak 3 puan
artarak yzde 9,56ya ykselmitir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
4/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
2 Enflasyon Raporu 2010-II
Grafik 1.1.1. lenmemi Gda Fiyatlar(eyreklik Yzde Deiim)
Grafik 1.1.2. Yllk TFE Enflasyonuna Katk
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1516
IV. eyrek I. eyrek
2003-2007 Ort.
2008
2009
2010
0
2
4
6
8
10
12
14
0307
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
G
da ve Enerji* Ttn ve Alt
n**Hizmetler Temel Mallar***
Kaynak: TK, TCMB.
*Gda ve Enerji: Gda ve alkolsz iecekler ile enerji.**Ttn ve Altn: Alkoll iecekler ve ttn rnleri ile altn.
***Temel Mal: Gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile alt n dndakalan mallar.Kaynak: TK, TCMB.
Yln ilk eyreinde temel (ekirdek) enflasyon gstergelerindeki art
talep basksndan ziyade byk lde maliyet ynl unsurlar ve baz etkisini
yanstmtr (Grafik 1.1.3). Geen yl dayankl mallarda uygulanan vergi
indirimlerinin ve stok eritme srecinin oluturduu dk baz, bu dnemde
temel enflasyon gstergelerindeki artlarn temel belirleyicisi olmutur. Bunun
yan sra, gda ve enerji fiyatlarndaki artlarn yemek ile ulatrma hizmetleri
zerindeki etkisi bu dnemde belirginlemi ve 2008 y
l
n
n nceyreinden itibaren gerileyen hizmet grubu yllk enflasyonu 2010 ylnn ilk
eyreinde yaklak 1,9 puan ykselmitir. Bylece enerji, ilenmemi gda,
alkoll ieceklerve ttn ile altn dlayan temel fiyat gstergesinin (H) yllk
enflasyonu yzde 5,01e, bu endeksten ilenmi gda karlarak hesaplanan
endeksin (I) yllk enflasyonu ise yzde 5,41e ykselmitir (Grafik 1.1.4).
Grafik 1.1.3. Temel Enflasyon Gstergeleri H ve I(Mevsimsellikten ve Vergi Etkisinden Arndrlm 3 Aylk Ortalamalar)
Grafik 1.1.4. Temel Enflasyon Gstergeleri I ve I*(Yllk Yzde Deiim)
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
H I
2,03,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
0308
0508
0708
0908
1108
0109
0309
0509
0709
0909
1109
0110
0310
KTG-I
KTG-I*
Kaynak: TK, TCMB. I*: Vergi oranlarndaki deiimin etkisinden arndrlm KTG-I gstergesi.Kaynak: TK, TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
5/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 3
1.2. Para Politikas Gelimeleri
2008 ylnn son eyreinden itibaren enflasyonda hzl bir dolacan ngren Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB), iktisadi
faaliyet zerinde oluabilecek potansiyel tahribat snrlamaya odaklanm, bu
srete bir yandan ksa vadeli faiz oranlarn sratli birekilde aa ekerken,
dier yandan dengeleyici bir likidite politikas izleyerek kredi piyasasndaki
tkankl gidermeyi hedeflemitir. Bu erevede, 2008 ylnn Kasm aynda
balayan bir yllk srete politika faizi 1.025 baz puan indirilmitir. Geen sre
zarfnda kredi piyasasnda gzlenen olumlu gelimeler ve iktisadi faaliyetteki
lml toparlanma eilimini gz nne alan Para Politikas Kurulu (Kurul), 2009
ylnn Aralk ayndan itibaren politika faizlerini sabit tutmutur.
2009 ylnn son eyreinden itibaren enflasyonda belirgin bir ykseli
gzlenmesi enflasyon beklentilerini olumsuz etkilemitir (Grafik 1.2.1).
Beklentiler her vadede ykselirken, orta vadeli beklentiler ile hedefler
arasndaki fark almtr (Grafik 1.2.2). Kurul, enflasyonun geici de olsa
yksek seviyelerde seyretmesinin beklentiler zerindeki olumsuz etkisini gz
nnde bulundurarak Mart ayndan itibaren daha temkinli bir durua geiin
iaretlerini vermitir. Bu erevede Kurul, bir yandan fiyatlama davranlarna
ilikin risklere dikkat ekerken, dier yandan para ve kredi piyasalarndaki
normallemeyi de gz nne alarak, kriz dneminde uygulanan likidite
tedbirlerinin kademeli bir ekilde geri alnmasna karar vermitir (Kutu 5.2).
Bununla birlikte, son dnemdeki iyilemeye ramen kresel ekonomideki
sorunlarn henz tam olarak giderilememi olduunu dikkate alan Kurul,
politika faiz oranlarnn bir sre daha mevcut dzeylerde tutulmas ve uzun sre
dk dzeylerde seyretmesi gerekebileceini ifade etmitir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
6/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
4 Enflasyon Raporu 2010-II
Grafik 1.2.1. 12 ve 24 Ay Sonras
ndaki TFE Beklentileri*(Yllk Yzde Deiim) Grafik 1.2.2. Enflasyon Beklentileri Erisi*(Yllk Yzde Deiim)
7,22
6,93
4
5
6
7
8
9
10
0707
1007
0108
0408
0708
1008
0109
0409
0709
1009
0110
0410
12 Ay
24 Ay
0
2
4
6
8
10
12
0410
0610
0810
1010
1210
0211
0411
0611
0811
1011
1211
0212
0412
OcakNisanEnflasyon HedefiBelirsizlik Aral
*TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.
*TCMB Beklenti Anketinde eitli vadelerde oluan enflasyon beklentilerikullanlarak lineer interpolasyon yntemiyle oluturulmutur. TCMB BeklentiAnketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.
1.3. Enflasyon ve Para Politikasnn Grnm
Parasal ve Finansal Koullar
2008 ylnn Kasm ayndan itibaren politika faizlerinde gerekletirilen
indirimler sonrasnda 2009 ylnn ikinci yarsndan itibaren piyasa faizleri
gerek nominal gerekse reel olarak yakn tarihin en dk seviyelerine inmitir.2010 ylnn ilk eyrei itibaryla politika faizlerinin dk seviyesi ve
dengeleyici likidite nlemleri para ve kredi piyasalar zerinde etkili olmaya
devam etmitir. Bu dnemde kresel likidite koullarnn ve risk alglamalarnn
iyilemesiyle finansal koullardaki skln azalmaya devam etmesi para
politikasnn geniletici etkisini glendirmitir.
Bankaclk sisteminin salam yaps kredilerde toparlanmann hzl bir
ekilde gereklemesi iin elverili bir ortam sunmaktadr. Nitekim, yakn
dnemde kredi piyasasndaki gelimelerin yurt ii iktisadi faaliyete verdiidestein giderek artt grlmektedir. Tketici kredilerindeki canlanma eilimi
devam ederken, zellikle ticari kredilerin ivmelenmeye balad
gzlenmektedir. Bu dnemde, kk ve orta boy iletmelere verilen kredilerin
de uzunca bir aradan sonra ilk kez art gstermesi, parasal koullardaki
genilemenin iktisadi faaliyeti destekleyici etkisini teyid etmektedir.
Yurt d kaynaklara eriimin kademeli fakat istikrarl bir ekilde
iyilemeye devam ettii ve kamu maliyesindeki duruun yurt ii fonlar zerinde
bask oluturmad varsaymlar altnda, kredi hacminin nmzdeki
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
7/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 5
dnemlerde de genilemeyi srdrecei tahmin edilmektedir. Bununla birlikte,
isizlik oranlarnn uzunca bir mddet daha yksek seviyelerde seyredecek
olmas ve kresel ekonomideki sorunlarn ksmen de olsa devam etmesi,
kredilerdeki art snrlayabilecek unsurlar olarak ortaya kmaktadr.
Toplam Talep Grnm
2009 ylnn son eyreine ilikin milli gelir verileri zel kesim
talebindeki lml toparlanmann devam ettiini gstermitir. Kamu kesimi
tketim harcamalar ise ngrlenin zerinde bir art sergilemitir. Kresel
ekonomideki sorunlarn devam etmesi d talebi snrlarken, i talepteki
canlanmayla birlikte stok birikiminin yava da olsa balad gzlenmitir.
2010 ylnn ilk eyreine ilikin veriler i talepteki toparlanmann
giderek istikrar kazandna ve genele yayldna iaret etmektedir. D talepte
ise henz kayda deer bir ivmelenme gzlenmemektedir. Kresel byme
grnmndeki zayf seyir d talep balants gl sektrlerde iktisadi
faaliyetteki toparlanmay snrlamaya devam ederken, maliye ve para
politikalarnn i talebi destekleyici etkileri belirginlemektedir. Bununla
birlikte, stok birikiminin snrl dzeyde olmas ekonomideki toplam talep
belirsizliinin nemini koruduuna iaret etmektedir. Bu erevede, iktisadifaaliyetteki toparlanmann kademeli olaca ngrs korunmakta ve toplam
talep koullarnn enflasyona d ynndeki desteini bir mddet daha
srdrecei tahmin edilmektedir.
D talepteki zayf seyir zellikle sanayi sektr kanalyla ekonomi
genelinde iktisadi faaliyeti ve istihdam snrlamaya devam etmektedir.
Nitekim, son dnemdeki ksmi toparlanmaya ramen, kapasite kullanm
oranlar ve kii bana allan saat gstergeleri sanayi sektrndeki kaynak
kullanmnn dk dzeylerde seyrettiine iaret etmektedir. Mevcut atlkapasitenin yatrm ve istihdam imkanlarn snrlamaya devam edecei
ngrs altnda, 2009 ylnn ikinci yarsnda istihdam verilerinde gzlenen
iyilemenin hzl bir toparlanmaya dnmesi beklenmemekte, isizlik
oranlarnn uzunca bir mddet yksek dzeylerini koruyaca tahmin
edilmektedir. Bu erevede, birim i gc maliyetinin enflasyon basklarn
snrlamaya devam edecei ngrlmektedir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
8/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
6 Enflasyon Raporu 2010-II
zetle, son dnemde aklanan veriler ekonomideki toparlanma srecinin
istikrar kazandn gstermitir. Kresel bymedeki zayf seyrin d talebe
ynelik sektrlerde iktisadi faaliyet ve istihdam bir sre daha snrlayaca,
buna karlk yurt ii talebin toparlanma eilimini nmzdeki dnemde de
srdrecei ngrlmektedir. Bu dorultuda, iktisadi faaliyetteki kademeli
canlanma eiliminin devam edecei tahmin edilmektedir. Bu erevede, orta
vadeli tahminlerimiz gncellenirken toplam arz ve talep dengesinin enflasyona
d ynnde yapt katknn, bir nceki dneme kyasla azalmakla birlikte
devam ettii bir grnm esas alnmtr.
Temel Varsaymlardaki Gncelleme
Ocak Enflasyon Raporunun yaymland dnemden bu yana, 2010
ylna ilikin enflasyon tahminlerinin yukar ynl gncellenmesine neden olan
baz gelimeler ortaya kmtr:
Gayri Safi Yurt i Hasla (GSYH) verilerinde Trkiyestatistik Kurumu (TK) tarafndan gemie ynelik yaplan
gncellemeler ve i talebin ngrlenden bir miktar daha
gl seyretmesi kt a tahminlerimizin yukar ynl
gncellenmesine neden olmutur. Bu deiiklik 2010 yl sonuenflasyon tahminlerini 0,4 puan artrmtr.
Petrol fiyatlarna ilikin son gelimeler gz nne alnarak petrolfiyatlar varsaymnda snrl bir gncelleme yaplmtr. Bu
erevede petrol fiyat varsaym 2010 yl iin 80 ABD
dolarndan 85 ABD dolarna, 2011 yl ve sonras iin ise 85
ABD dolarndan 90 ABD dolarna gncellenmitir. Ayrca, orta
vadeli tahminler retilirken, dnya ekonomisindeki toparlanma
srecine paralel olarak ithal girdi maliyetlerinin de petrolfiyatlarnda olduu gibi kademeli artlar gsterecei
varsaylmtr. Bu gncellemelerin 2010 yl sonu enflasyon
tahminleri zerindeki etkisi yaklak 0,15 puan olmutur.
Ocak Enflasyon Raporunda gda grubunda yllk fiyat artorannn 2010 ylnda yzde 7, 2011 ylnda yzde 6,5, sonraki
yllar iin ise yzde 6 olarak gerekleecei bir ereve esas
alnmt. Geen sre zarfnda beklenenden olumsuz bir seyir
izleyen ilenmemi gda fiyatlar ve sregelen arz ynl yapsal
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
9/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 7
sorunlar gz nne alnarak, gda fiyatlarnn yllk art oranna
ilikin varsaym 2010 yl iin iki puan artrlarak yzde 9
dzeyine karlmtr. Sz konusu deiikliin 2010 yl sonu
enflasyon tahminleri zerindeki etkisi 0,55 puan olmutur.
Benzer ekilde gda fiyatlarnn yllk art oranna ilikin
varsaym 2011 yl sonu iin yzde 6,5ten yzde 7ye, sonraki
yllar iin ise yzde 6dan yzde 7ye gncellenmitir.
Ocak ay Enflasyon Raporunda akaryakt rnleri, alkolliecekler ve ttn rnlerine getirilen vergi dzenlemelerinin
2010 yl tketici enflasyonuna yaklak 1,5 puanlk katk
yapaca tahmin edilmitir. Ancak, tketici fiyat endeksinin
arlk yapsndaki deiimin de etkisiyle sz konusu vergi
artlarnn enflasyon zerindeki toplam katks 1,9 puan olarak
gereklemi, bu da 2010 yl boyunca enflasyon tahminlerini
yaklak 0,4 puan ykseltmitir. Vergi artlarnn yllk
enflasyon zerindeki etkisinin 2011 ylnn banda ortadan
kalkaca belirtilmelidir.
Maliye politikas tarafnda ise, Orta Vadeli Program (OVP)
projeksiyonlar dorultusunda, 2010 ylnda kamu harcamalarnn iktisadi
faaliyeti destekleyici etkisinin bir nceki yla kyasla azalmakla birlikte devam
edecei, 2011 ylndan itibaren ise OVPde sunulan mali kural dahilinde
kademeli bir sklamaya gidilecei ngrlmtr. Bu erevede, iktisadi
faaliyetteki canlanma sonucu bte gelirlerinin tahmin edilenin belirgin olarak
zerinde gereklemesi ile ortaya kan alann mali kuralda da ngrld
biimde arlkl olarak kamu borcunun azaltlmasnda kullanlaca, bu
dorultuda 2011 ylnda ve sonrasnda mali uyumun yapsal ve kurumsal
iyiletirmeler yoluyla gerekletirilecei varsay
lm
t
r. Dier bir ifadeyle,tahmin ufku boyunca vergi ayarlamalarnn enflasyon hedefleri ve otomatik
fiyatlama mekanizmalar ile uyumlu olaca bir grnm izilmitir. Bu
dorultuda, borcun milli gelire oranndaki ykseliin 2011 ylndan itibaren
kademeli olarak tersine dnd, dolaysyla tahmin ufku boyunca risk
priminde nemli bir deiim olmad bir grnm esas alnmtr.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
10/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
8 Enflasyon Raporu 2010-II
Enflasyon Grnm
Bu erevede, ksa vadede likidite tedbirlerinin aamal olaraknormalletirildii, politika faizlerinin ise bir sre daha mevcut dzeylerde
tutularak yln son eyreinden itibaren ll artlar gsterdikten sonra
tahmin ufku ( yl) boyunca tek haneli dzeylerde kald varsaym altnda;
enflasyonun, yzde 70 olaslkla, 2010 yl sonunda yzde 7,2 ile yzde 9,6
aralnda (orta noktas yzde 8,4), 2011 yl sonunda ise yzde 3,6 ile 7,2
aralnda (orta noktas yzde 5,4) gerekleecei tahmin edilmektedir.
Enflasyonun 2012 yl sonunda ise yzde 5 dzeyine decei ngrlmektedir
(Grafik 1.3.1).
Grafik 1.3.1. Enflasyon ve kt A Tahminleri
-10
-8
-6
-4-2
0
2
4
6
8
10
12
14
Eyl.08
Ara.0
8
Mar.09
Haz.0
9
Eyl.09
Ara.0
9
Mar.10
Haz.1
0
Eyl.10
Ara.1
0
Mar.11
Haz.1
1
Eyl.11
Ara.1
1
Mar.12
Haz.1
2
Eyl.12
Ara.1
2
Mar.13
Yzde
Tahmin Aral* Belirsizlik Aral Yl Sonu Hedefleri kt A
KontrolUfku
* Enflasyonun tahmin aral iinde kalma olasl yzde 70tir.
kt ana ilikin yukar ynl gncellemeye ramen, iktisadi
faaliyetteki toparlanmann kademeli olacana ilikin ngrmz
korunmaktadr. Bununla birlikte, son dnemlerde vergi artlar, gda ve enerji
fiyatlarndaki ykseli ile baz etkisi gibi unsurlar nedeniyle enflasyonun
hedefin belirgin olarak zerinde seyrediyor olmas, enflasyon beklentilerini
olumsuz etkilemekte ve fiyatlama davranlarna ilikin riskleri gndeme
getirmektedir. Bu erevede gncellenen tahminler, ksa vadede piyasaya
salanan ihtiyatan fazla likiditenin aamal olarak azaltld, yln son
eyreinden itibaren ise politika faizlerinin ll olarak artrlmaya baland
bir varsayma dayanmaktadr. Bununla birlikte, ekonomideki kaynak
kullanmnn bir mddet daha kriz ncesi seviyelere ulamayaca tahmin
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
11/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 9
edildiinden, faiz artlarnn snrl olduu ve politika faizlerinin tahmin ufku
boyunca tek haneli seviyelerde kald bir grnm esas alnmtr.
Grafik 1.3.1de grld gibi, 2009 ylndaki geici vergi indirimleri ve
ilenmemi gda fiyatlarnda gzlenen yksek oynakln oluturduu baz
etkileri nedeniyle 2010 ylnda enflasyon dalgal bir seyir izleyecektir. 2009 yl
Mart ay ortasnda yrrle koyulan, daha sonra Haziran aynda ksmen ve
Ekim aynda tamamen geri alnan geici vergi indirimleri, 2010 ylnda yllk
enflasyona Mart ve Nisan aylarnda yukar ynl, Haziran, Temmuz ve Ekim
aylarnda aa ynl bir etki yapacaktr. Bu erevede yukardaki grafikte
grld gibi, enflasyonun ikinci eyrekte bir miktar art gsterdikten sonra
nc eyrekte yzde 10 civarnda dalgalanaca tahmin edilmektedir.
2010 ylnn son eyreinde ve 2011 ylnn ilk eyreinde ise
enflasyonda belirgin dler olmas beklenmektedir. 2010 ylnn son
eyreinde ngrlen d, getiimiz yln son eyreinde gzlenen dolayl
vergilerdeki ve ilenmemi gda fiyatlarndaki yksek oranl artlarn
oluturduu baz etkisini yanstmaktadr. Benzer ekilde, 2010 ylnn ilk
eyreinde enflasyona 1,9 puanlk katk yapan vergi artlarnn yllk enflasyon
zerindeki etkisi 2011 Ocak-ubat dneminde byk lde ortadan
kalkacaktr. Bu dorultuda enflasyonun, 2010 ylnn sonunda yzde 8,4
seviyesine gerileyecei, 2011 ylnn ilk eyreinde ise belirgin bir d
gstererek (12 ay iinde) hedeflerle uyumlu seviyelere yaklaaca tahmin
edilmektedir (Tablo 1.3.1). Takip eden dnemde ise parasal sklatrmann
gecikmeli etkileriyle enflasyonun kademeli olarak gerileyerek yzde 5 olan orta
vadeli hedef dzeylerinde istikrar kazanmas beklenmektedir.
Tablo 1.3.1. TCMB Enflasyon Tahminleri ve Beklentiler
TCMB Tahmini TCMB Beklenti Anketi* Enflasyon Hedefi*
2010 Yl Sonu 8,4 8,2 6,5
12 Ay Sonras 6,3 7,2 6,2
24 Ay Sonras 5,2 6,9 5,3* Nisan 2. dnem anketi.** 2010, 2011 ve 2012 yl sonu enflasyon hedefleri kullanlarak dorusal interpolasyon yntemi ile oluturulmutur.Kaynak: TCMB.
nmzdeki dnemde enflasyonun geici de olsa yksek seviyelerde
seyredecek olmas beklenti ynetiminin nemini artrmaktadr. Nitekim Nisan
ay itibaryla orta vadeli enflasyon beklentileri, gncellenen tahminimizin
belirgin olarak zerindedir (Tablo 1.3.1). ktisadi birimlerin, geici unsurlarn
farkndalyla hareket ederek enflasyonun ana eilimine odaklanmalar, bu
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
12/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
10 Enflasyon Raporu 2010-II
erevede szleme ve planlamalarnda orta vadeli enflasyon hedeflerini esas
almalar byk nem tamaktadr.
Enflasyon grnmne ilikin aklanacak her trl yeni verinin ve
haberin para politikas duruunun deitirilmesine neden olabilecei
vurgulanmaldr. Dolaysyla, enflasyon tahminleri oluturulurken para
politikasnn grnmne ilikin ifade edilen varsaymlar, TCMB tarafndan
verilmi bir taahht olarak alglanmamaldr.
1.4. Riskler ve Para Politikas
Enflasyonun bir sre daha yksek seviyelerde seyredecek olmasfiyatlama davranlarnn yakndan takip edilmesini gerektirmektedir. 2009
ylnn son eyreinden itibaren ilenmemi gda, petrol,
ynetilen/ynlendirilen kamu fiyatlar ve baz etkileri gibi bir ok farkl unsurun
olumsuz etkisiyle enflasyonda hzl bir ykseli gzlenmitir. Bu gelimeler,
geici nitelikte olmasna karn, yllk enflasyonun hedeflerin belirgin olarak
zerinde seyretmesine neden olmakta ve beklentileri olumsuz etkilemektedir.
Halihazrda maliyet unsurlarndan dorudan etkilenen kalemler darda
tutulduunda, fiyatlama davranlarnda orta vadeli hedeflere ulalmasn
engelleyecek derecede bir bozulma gzlenmemektedir. Bununla birlikte,nmzdeki dnemde enflasyon beklentilerindeki artn devam etmesi ve bu
durumun genel fiyatlama davranlarnda bozulmaya yol amas halinde, baz
senaryoda ngrlene kyasla daha erken bir parasal sklatrmaya
gidilebilecektir.
Kresel ekonomiye ilikin aa ynl riskler, nceki dnemlere kyasla
azalmakla birlikte, henz tam olarak ortadan kalkm deildir. Gelimi
lkelerde, gerek bte aklarnn ulat yksek seviyeler, gerekse kredi,
gayrimenkul ve emek piyasalarnda sregelen sorunlar, kresel ekonominintoparlanma hzna ilikin aa ynl riskleri canl tutmaktadr. nmzdeki
dnemlerde kresel bymenin duraklamas ve bu durumun yurt ii iktisadi
faaliyetteki toparlanmay geciktirmesi durumunda, politika faizleri baz
senaryoda ngrlene kyasla daha uzun sre sabit tutulabilecektir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
13/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 11
Uygulanan gl parasal tedbirlerin gecikmeli etkilerine ilikin
belirsizliklerin srmesi, yurt ii ve kresel iktisadi faaliyet zerinde yukar
ynl riskleri de gndeme getirmektedir. Yurt ii talebin greli olarak daha
istikrarl bir toparlanma eilimine girdii gz nne alndnda, nmzdeki
dnemde d talebin ngrlenin tesinde bir toparlanma gstermesi halinde
ekonomideki atl kapasite hzla kapanma eilimine girebilecek, bu da maliyet
ynl basklarla birlikte enflasyonun orta vadeli hedeflere ulamasn
geciktirebilecektir. Dolaysyla, nmzdeki dnemde iktisadi faaliyette
beklenenden daha hzl bir toparlanma olmas durumunda baz senaryoda
ngrlen parasal sklatrma daha erken gndeme gelebilecektir.
Bata in ve Hindistan olmak zere gelimekte olan lkelerin byme
hzna ilikin olumlu beklentiler petrol ve dier emtia fiyatlarna ilikin yukar
ynl riskleri beslemektedir. Sz konusu lkelerin dnya talebi iinde artan
arl emtia fiyatlar zerinde ek bir bask oluturmaktadr. nmzdeki
dnemde emtia fiyatlarndaki artlarn baz senaryoda ngrlenden daha hzl
olmas ve bu durumun enflasyondaki d geciktirmesi halinde, TCMB,
fiyatlama davranlarna ilikin riskleri bertaraf etmek amacyla baz senaryoda
tarif edilen parasal sklatrmay ne ekebilecektir.
TCMB, para politikas stratejisini olutururken maliye politikasna ilikin
gelimeleri yakndan takip etmeye devam edecektir. 2009 ylnn ikinci
yarsndan itibaren iktisadi faaliyetteki canlanmann OVPde ngrlenden
daha gl olmas, bte gelirlerinin tahmin edilenin belirgin olarak zerinde
gereklemesini salamaktadr. Konjonktrel etkilerle ortaya kan bu alann
mali kuralda da ngrld biimde arlkl olarak kamu borcunun
azaltlmasnda kullanlmas, gerek toplam talep ynetimini etkinletirmesi
gerekse dolayl vergilerdeki art gereksinimini azaltmas bakmndan
TCMBnin dengeleyici politika izleme esnekliini art
racakt
r. Bu erevede,OVPde yer alan hedeflerin bata mali kuraln yasalamas ve uygulanmaya
balanmas olmak zere kurumsal ve yapsal iyiletirmeler yoluyla salanmas
halinde, tahmin ufku boyunca politika faizinin tek hanede kalmasnn mmkn
olduu dnlmektedir.
2008 ylnn son eyreinden itibaren fiyat istikrar temel amac ile
elimeden kresel krizin yurt ii iktisadi faaliyet zerindeki olumsuz etkisini
snrlamaya odaklanan TCMB, bu konuda zerine deni byk lde
yapmtr. nmzdeki dnemde para politikas fiyat istikrarnn kalc olarak
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
14/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
12 Enflasyon Raporu 2010-II
tesis edilebilmesine odaklanmaya devam edecektir. Orta vadede mali disiplinin
srdrleceine dair taahhtlerin yerine getirilmesi ve yapsal reform srecinin
glendirilmesi, lkemizin kredi riskindeki greli iyilemeye katkda bulunarak
makroekonomik istikrar ve fiyat istikrarn destekleyecektir. Bu erevede,
OVPnin ve Avrupa Birliine uyum ve yaknsama srecinin gerektirdii
yapsal dzenlemelerin hayata geirilmesi konusunda atlacak admlar byk
nem tamaktadr.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
15/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 13
2.UluslararasEkonomikGelimeler
2010 ylnn ilk eyreinde, kresel ekonominin toparlanma srecine
girdiine dair alglamalar glenmi, bu da nmzdeki dneme ilikin kresel
byme beklentilerinin yukar ynl gncellenmesini beraberinde getirmitir.
Ne var ki, kresel iktisadi grnme dair aa ynl risk unsurlarnn henz
tam olarak ortadan kalkmam olmas, toparlanmann hzna ve
srdrlebilirliine ilikin belirsizliklerin azalarak da olsa varln korumasna
yol amaktadr.
Kresel ekonomiye dair aa ynl risk oluturan unsurlarn banda,gelimi ekonomilerde zel tketim ve yatrm harcamalarnn ekonomik
toparlanmaya henz istenilen katky verememesi gelmektedir. Nitekim, bu
ekonomilerdeki toparlanmann nemli blmnn kriz srecinde uygulamaya
koyulan byk lekli mali ve parasal nlem paketlerinden ve stok biriktirme
eiliminden kaynakland gzlenmektedir. stihdam koullarndaki
toparlanmann yava olmas zel tketime dair belirsizlikleri canl tutarken, kriz
sonras ortaya kan yksek oranl atl kapasite ile birlikte iletmelerin gelecee
dair belirsizlik alglamalarnn yksek seviyelerde seyretmeye devam etmesi
yatrm harcamalarndaki toparlanmann nnde engel tekil etmektedir. Diertaraftan, zellikle gelimi lkelerde uygulanan genileyici maliye
politikalarnn bir sonucu olarak hzla artan bte aklar ve kamu bor
stoklar, uzun vadeli faiz oranlarn artrarak zel sektr talebini olumsuz ynde
etkileyebilecek nemli bir risk unsuru olarak deerlendirilmektedir. Bunlara ek
olarak Euro blgesinde Yunanistan, Portekiz, spanya, rlanda ve talyann
yksek bte a ve bor stoku nedeniyle faiz oranlarnda gzlenen ykseli,
bu lkelerdeki daralmann derinlemesine ve uzunca bir sre devam etmesine
yol aabilecektir. Bu durum hem Euro blgesi hem de kresel byme
asndan risk oluturabilecek bir baka unsur olarak deerlendirilmektedir.
Sonu olarak, gelimi ekonomilerde iktisadi faaliyetteki toparlanmann
srdrlebilirliine dair riskler, gemi dnemlere kyasla azalarak da olsa,
devam etmektedir. Bymeye ilikin tm bu belirsizliklere bal olarak,
gelimi ekonomilerin krizden k stratejilerini uzun vadede ve kademeli bir
biimde uygulayacaklar dnlmektedir.
te yandan, gelimi ekonomilerle kyaslandnda, gelimekte olan
ekonomilerdeki canlanmann daha belirgin olduu, yln ilk eyreinde
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
16/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
14 Enflasyon Raporu 2010-II
aklanan verilerle teyid edilmitir. Bu dnemde, Dou Asya lkeleri bata
olmak zere, finansal krizden greli olarak az etkilenmi ekonomiler hzl bir
toparlanma srecine girerken, Dou Avrupa lkelerinin ban ektii dier bir
grup lkede yava ve kademeli bir toparlanma gzlenmektedir. te yandan,
Trkiye 2009 ylnn drdnc eyreinde Dou Asya lkeleriyle birlikte en
yksek oranda byyen lkeler arasnda yer almtr. Trkiyenin 2010 ylnda
da hzl byyen ekonomiler arasnda yer almas beklenmektedir (Grafik 2.1).
Ne var ki, kresel ekonominin nemli bir parasn oluturan gelimi
ekonomilerdeki toparlanmaya ilikin belirsizlikler, d talep kanalndan tm
gelimekte olan ekonomilerde risk unsuru oluturmaya devam etmektedir.
Bunun yan
s
ra, iktisadi faaliyetteki yksek h
zl
toparlanma iin gereklifinansmana dair kstlarn henz tam olarak ortadan kalkmam olmas da, bu
lkelerdeki iktisadi faaliyetin kriz ncesi dnemleri ksa srede yakalamasn
zorlatrabilecek bir etken olmay srdrmektedir. Bymeye ilikin orta vadeli
belirsizliklerin varlna karn, yakn dnemde toparlanmann hzl seyretmi
olmasna ve emtia fiyatlarndaki artlara bal olarak gelimekte olan
ekonomiler getiimiz eyrekte enflasyon basks ile kar karya kalm ve
bunun neticesinde baz lkeler krizden k stratejilerini uygulamaya koymaya
balamtr.
Grafik 2.1. lkelerin Byme Performanslar
2009 Yl Drdnc eyrek Byme Oranlar
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
in
K
ore
Tayland
Trk
iye
Hindis
tan
Endonezya
Malezya
Brezilya
Polonya
Filipinler
Kolomb
iya
s
rail
YeniZelanda
GneyAfrika
Rusya
Meks
ika
ekCum.
Macaris
tan
Romanya
2010 Yl Byme Oran Beklentileri
-1
1
3
5
7
9
in
Hindistan
Endonezya
Brezilya
Malezya
Peru
G.
Kore
Taylan
d
ili
Trkiye
Rusy
a
Meksik
a
Filipinler
Arjantin
sra
il
G.
Afrika
Kolombiya
Polonya
ekCumh.
Macarista
n
Kaynak: Consensus Forecasts, Mart 2010.
zetle, yln ilk eyreinde kresel byme tahminlerinin snrl bir
miktar yukar ynl gncellendii dikkat ekmektedir. Ancak, mevcut byme
gelimelerinin daha ok geici faktrlere bal olmas, toparlanmann yava ve
kademeli bir seyir izleyebileceine iaret etmektedir. Bu erevede, Raporun
son blmnde yer alan orta vadeli tahminler retilirken, d talebin lml bir
toparlanma sergiledii bir grnm esas alnmtr.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
17/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Ban kas
Enfla syon Raporu 2010-II 15
2.1. Kresel Byme
Gerek gelimi gerekse gelimekte olan ekonomilerde 2009 ylnn ilk
eyreinde en dk dzeyine gerileyen ve sonraki iki eyrekte yukar ynl
hareket eden yllk byme oranlar, yln son eyreinde de bu hareketini
devam ettirmitir. Aklanan milli gelir verilerine gre, 2009 yl son
eyreinde gelimi lkelerde daralma oran yzde 3,4ten yzde 0,8e
gerilerken, ayn dnemde gelimekte olan ekonomilerde byme oran yzde
4e ulamtr. in ve Hindistan hari brakldnda gelimekte olan lkeler
byme orannn yeniden pozitif deerler ald ve yzde 1,1e ulat
gzlenmektedir. Trkiyeye ynelik d talep gelimelerini lmek amacyla,
lkelerin Trkiyenin ihracat ierisindeki paylar ile arlklandrlarak
oluturulan d talep arlkl kresel byme endeksi (Kutu 2.1) ise ayn
dnemde yzde 0,6 orannda gerilemeye iaret etmektedir1 (Grafik 2.1.1).
Gelimi lkelerde, greli olarak olumlu seyreden bymeye karn,
isizlik oranlar yksek seyretmeye devam etmektedir. Euro blgesinde isizlik
oranubat ay itibaryla yzde 10,0 dzeyine ulamtr. ABDde ise, snrl da
olsa gerekleen istihdam kazanlar i gcne katlmn azalmasyla birleerek,
isizlik orannn 2009 yl sonunda yzde 10,0 olan seviyesinden Mart ay
itibaryla yzde 9,7ye gerilemesini salamtr (Grafik 2.1.2). Gelimi
ekonomilerde bymenin nemli lde mali ve parasal tevik paketlerinden
kaynaklanm olmasna ve nmzdeki dnemde zel tketim ve yatrm
talebine dair belirsizliklerin geerliliini korumasna bal olarak, bata ABD
olmak zere, isizlik oranlarnn uzun bir mddet daha yksek seviyelerde
seyretmesi beklenmektedir.
Grafik 2.1.1. Toplulatrlm Byme Oranlar(Yzde)
Grafik 2.1.2. Gelimi lkelersizlik Oranlar(Yzde)
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
0397
0399
0301
0303
0305
0307
0309
G
GOhracat Arlkl
3
5
7
9
11
0100
0102
0104
0106
0108
ABD Euro Blgesi
Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg.
1 Byme rakamlar eyreklik milli gelirin bir nceki yln ayn dnemine gre yzde deiimini gstermektedir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
18/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
16 Enflasyon Raporu 2010-II
Gerek gelimi gerekse gelimekte olan lkelerin sanayi retim
endekslerinde gzlenen toparlanma eilimi 2010 ylnn ilk aylarnda da devam
etmitir. Bileik endeksler, gelimi lkelerde yllk artn yzde 4,3
seviyesine, gelimekte olan lkelerde ise yzde 14 seviyesine ykseldiine
iaret etmektedir (Grafik 2.1.3).
Grafik 2.1.3. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerSanayi retim Endeksi
(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 2.1.4. JP Morgan Kresel PMI Endeksleri
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
0101
0102
0103
0104
0105
0106
0107
0108
0109
0110
G GO
30
35
40
45
50
55
60
0105
0106
0107
0108
0109
0110
malat Sanayi
Hizmetler
Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Bloomberg.
JP Morgan Kresel Satn Alma Yneticileri Endeksi (Purchasing
Managers Index - PMI), 2010 ylnn ilk eyreinde 50 olan ntr seviyenin
zerinde seyretmeye devam etmitir. malat sanayi endeksi ilk eyrekte
ortalama 56,1 puan olarak gereklemi, bylelikle 54,2 puan olan 2009 yl
son eyrek ortalamasnn zerine kmtr. Hizmetler sektr endeksi de,
benzer ekilde, ilk eyrekte 53,3 puan deerini alarak, 51,7 puan olan son
eyrek deerinin zerinde seyretmitir (Grafik 2.1.4). malat sanayi endeksinin
hizmetler sektr endeksinin zerinde seyretmesinin, imalat sanayisinde
gzlenen stoklama davrannn bir yansmas olduu dnlmektedir.
zetle, kresel ekonomide 2009 ylnn son eyreinde belirginleen
toparlanma eiliminin 2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettii grlmekte,
bu da 2010 ylna ilikin kresel byme tahminlerinin yukar doru
gncellenmesini beraberinde getirmektedir (Tablo 2.1.1). Nihai zel sektr
talebinin ksmen toparlanmasnn yan sra devam eden tevik paketleri ve stok
birimi gibi geici unsurlarn da desteiyle, zellikle ikinci eyrek olmak zere,
2010 ylnn ilk yarsnda kresel byme rakamlarnn yksek seyretmesi
beklenmektedir. Yln ikinci yarsnda geici unsurlarn ortadan kalkmas ile
birlikte byme oranlarnn pozitif blgede kalaca, ancak daha dk bir
seviyeye gerileyecei tahmin edilmektedir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
19/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 17
Tablo 2.1.1. Byme Tahminleri(Yllk Yzde Deiim)
2010
nceki Tahmin Yeni TahminConsensus Economics
Dnya 3,0 3,2ABD 2,9 3,2Euro Blgesi 1,3 1,2Dou Avrupa 3,0 3,3Latin Amerika 3,8 4,0Asya Pasifik 5,2 5,7
Kaynak: Consensus Forecasts, Ocak 2010 ve Nisan 2010.
Kresel byme tahminlerindeki yukar ynl gncellemenin aksine,
Euro blgesi byme tahminlerinin, bata Yunanistan olmak zere evre
lkelerden kaynaklanan skntlar nedeniyle, aa ynl gncellendii
grlmektedir. Dier ekonomiler iin ise daha olumlu beklentiler hakimolmutur. Kresel krizden en az etkilenen Asya-Pasifik blgesi, 2010 ylnda da
en hzl bymesi beklenen blgedir. Krizin merkezinde yer alan ABDde
alnan tedbirler sonucu byme tahminlerinin potansiyel seviyesine yaklam
olmas yine dikkat ekici bir husustur (Tablo 2.1.1).
Kresel ekonomik bymede gzlenen toparlanma eilimine karn,
halen aa ynl riskler mevcuttur. Son dnemde ykselen petrol fiyatlar ve
gerek merkez bankalarnn politika sklatrmasna gerekse de artan bte
aklarnn finansmanna bal olarak ykselen faizler, kresel bymegrnm zerinde risk oluturmaktadr. Ancak, kresel byme iin en
nemli risk unsuru olarak, bata Yunanistan olmak zere Euro blgesi evre
lkelerinin yaad sorunlar n plana kmaktadr. Yunanistann, acil
finansman ihtiyacn karlayabilmesine ramen, kar karya olduu yapsal
problemler nemli bir belirsizlik unsuru olmaya devam etmektedir.
2.2. Emtia Fiyatlar
Kresel byme beklentilerini etkileyen gelimeler emtia talebine dair
beklentileri de etkilemi; zellikle petrol ve metal fiyatlarnda belirleyici rol
oynamtr. ubat ay balarnda, Yunanistandaki bor krizinin zellikle Euro
blgesini olumsuz etkileyeceine dair endielerin olumas ve inin parasal
sklatrmaya gideceine dair beklentilerin kuvvetlenmesi kresel byme
bekleyilerini zayflatrken, emtia fiyatlar da 2010 ylndaki en dk
seviyelerine gerilemitir. Ancak, sz konusu gelimelerin ksa sreli olmas
fiyatlarn toparlanarak Ocak ay seviyelerine tekrar ykselmesine neden
olmutur. Nisan aynda ise byme beklentilerindeki olumlu seyrin devam
etmesi sonucu emtia fiyatlar
2010 y
l
n
n en yksek seviyelerine ulam
t
r.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
20/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
18 Enflasyon Raporu 2010-II
Tarm rnleri fiyatlar ise bu genel eilimin dnda bir seyir izlemi, dnya
genelinde hasatn iyi gitmesine bal olarak ilk eyrek boyunca d
eiliminde olmutur (Grafik 2.2.1).
Grafik 2.2.1. S&P Goldman Sachs Emtia Fiyatlar Endeksleri* Grafik 2.2.2. Ham Petrol (Brent) Fiyatlar(ABD Dolar/Varil)
0
50
100
150
200
250
300
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
genel enerjimetal deerli metaltarm
30
70
110
150
0105
0106
0107
0108
0109
0110
*Ocak 2007 ortalamas 100 olarak alnmtr.Kaynak: Goldman Sachs. Kaynak: Bloomberg.
Yukarda bahsedilen gelimeler nda petrol fiyatlar Nisan ay
balarnda 2010 ylnn en yksek seviyelerine ulamtr (Grafik 2.2.2). te
yandan, petrol piyasas oynaklk endeksi petrol fiyatlarndaki greli istikrara
bal olarak azaln srdrrken, stoklardaki de paralel olarak verim
erisi belirgin bir biimde yataylamtr (Grafik 2.2.3 ve Grafik 2.2.4).
Grafik 2.2.3. Ham Petrol Piyasas Oynaklk Endeksi (OVX)(Yzde)
Grafik 2.2.4. Ham Petrol (Brent) Verim Erileri(ABD Dolar/Varil)
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0507
1107
0508
1108
0509
1109
75
80
85
90
95
0210
0810
0211
0811
0212
0812
0213
0813
1-9 Nisan 1-15 Ocak
Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Bloomberg.
Ocak ayna kyasla gerek petrol gerekse metallerin stok miktarlar
derken talep beklentilerinin ykselmesi emtia fiyatlarnda yukar ynl risk
unsuru oluturmaktadr. te yandan, petrol fiyatlar asndan
deerlendirildiinde, Petrol hra Eden lkeler rgt (Organisation of the
Petroleum Exporting Countries OPEC) talep artlarn karlayabilecek atl
kapasitenin mevcut olduunu ve kresel bymeyi olumsuz etkileyecek fiyat
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
21/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 19
artlarna scak bakmadn belirtmektedir. Dolaysyla, nmzdeki dneme
dair fiyat artlar olas gzkmekle birlikte, bu artlarn snrl dzeylerde
kalmas beklenmektedir. Bu erevede, Raporun son blmnde yer alan
enflasyon tahminleri retilirken orta vadede emtia fiyatlarnn lml artlar
sergiledii bir grnm esas alnmtr.
2.3. Kresel Enflasyon
Kresel enflasyon gelimeleri incelendiinde dikkat eken ilk husus
blgesel farkllamann belirginlemeye balamasdr. 2009 yl ortalarnda
gerek gelimi gerekse gelimekte olan lkelerde enflasyon oranlar en dk
seviyelerine gerilemitir. Son iki eyrekte ise gelimi ve gelimekte olanlkelerin enflasyon dinamikleri ayrmaya balamtr (Grafik 2.3.1). Bu
ayrma ekirdek enflasyonda daha ak birekilde gzlenmektedir. Gelimekte
olan lkelerde 2009 yl Eyll ayndan itibaren ekirdek enflasyon yaklak 1
puan ykselerekubat aynda yzde 2,9 seviyesine ularken, gelimi lkeler
ekirdek enflasyonunda 2008 yl Eyll aynda balayan gerileme eilimi
devam etmi ve ekirdek enflasyon ubat aynda yzde 0,9 deerini almtr
(Grafik 2.3.2).
Grafik 2.3.1. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerTketici Fiyat Enflasyonu
(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 2.3.2. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerekirdek Tketici Fiyat Enflasyonu
(Yllk Yzde Deiim)
-2
-1
0
1
2
3
4
5
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
0
1
2
3
4
5
6
7
8
G
GO (sa eksen)
0
1
2
3
4
5
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
G
GO
Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg, Datastream, TCMB.
Consensus Forecasts verileri, kresel iktisadi faaliyetteki toparlanmaya
paralel olarak, kresel tketici fiyatlar enflasyonunda ykselme beklentilerinin
hakim olduunu gstermektedir. Blgeler itibaryla bakldnda, byme
beklentilerinde olduu gibi enflasyon beklentilerinde de Euro blgesinin dier
ekonomilerden farkllat ve 2010 yl enflasyon beklentisinin Ocak ay
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
22/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
20 Enflasyon Raporu 2010-II
raporuna kyasla snrl miktarda aa ynl gncellendii grlmektedir
(Tablo 2.3.1).
Tablo 2.3.1. Enflasyon Tahminleri(Yllk Yzde Deiim)
2010nceki Tahmin Yeni Tahmin
Consensus Economics
Dnya 2,4 2,7ABD 2,2 2,1Euro Blgesi 1,2 1,2Dou Avrupa 5,9 6,0Latin Amerika 6,8 7,5Asya Pasifik 1,9 2,1
Kaynak: Consensus Forecasts Ocak 2010 ve Nisan 2010.
2.4. Finansal Koullar ve Risk Gstergeleri
Kresel iktisadi faaliyetteki toparlanma ve mali destek programlarnn
verdii katk ile finansal piyasalarda birka eyrektir devam eden normalleme
eilimi 2010 yl ilk eyreinde de korunmutur (Grafik 2.4.1). Ancak, finansal
koullarda faiz dzeyi ve risk primi asndan normalleme gzlense de
zellikle firma kesimi borlanmasnda kriz ncesi seviyelere gre sklk devam
etmektedir (Grafik 2.4.2).
Grafik 2.4.1. Para Piyasalar Faiz Gelimeleri(Yzde)
Grafik 2.4.2. ABD Reel Kesim Borlanma Gelimeleri
0
1
2
3
4
0607
1207
0608
1208
0609
1209
Euro Blgesi OIS Spread - 3 Ay
ABD OIS Spread - 3 Ay
1000
1500
2000
2500
0101
0102
0103
0104
0105
0106
0107
0108
0109
0110
0
800
1600
2400Ticari Senet Hacmi (milyar ABD dolar)
Yksek Getiri Endeksi (sa eksen)
Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Bloomberg.
Euro blgesinde Yunanistan, Portekiz, spanya, rlanda ve talyann
byyen bte aklar ve bor stoklar, yln ilk eyreinin balarnda kresel
risk itahn azaltc ynde etki yapmtr. Mart ay ile birlikte Avrupa
Birliinin Yunanistan zelinde dorudan kredi veya kredi garantisi verecei
beklentisi ve kresel iktisadi faaliyete ilikin olumlu beklentiler, risk itahnda
yln ilk eyreinde iyileme eilimine geri dnlmesini salamtr (Grafik
2.4.3). Yunanistann bor evriminde sknt yaayaca beklentisi bu lkenin
risk primine yansmtr. Avrupa Birlii ve IMFnin 11 Nisan tarihi itibaryla
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
23/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 21
Yunanistana kaynak aktaracaklarn aklamalarna ramen sz konusu lkenin
risk primi ykselmeye devam etmektedir (Grafik 2.4.4).
Grafik 2.4.3. Kresel Risk tah Endeksleri Grafik 2.4.4. Seilmi lkeler CDS Oranlar
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
0100
0101
0102
0103
0104
0105
0106
0107
0108
0109
0110
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Credit Suisse Risktah Endeksi
VIX (sa eksen-ters evrilmi)
0
100
200
300
400
500
1209
1209
0110
0110
0210
0210
0310
0310
0310
talya Yunanistan
Portekiz spanya
rlanda
Kaynak: Bloomberg. Kaynak: Bloomberg.
2010 yl ilk eyrei sonlarna doru kresel risk itahnda gzlenen art
ve gelimi lke devlet tahvillerinin getirilerinin dk dzeylerde seyretmeye
devam etmesi, gelimekte olan lkelerin finansal varlklarna olan talebi
artrmtr. Buna paralel olarak, Morgan Stanley Hisse Senedi Endeksi (Morgan
Stanley Capital International-MSCI) gelimekte olan lkeler alt endeksi ilk
eyrekte artarak gelimi lkeler endeksinden de iyi bir performans gsterirken
JP Morgan Gelimekte Olan lkeler Tahvil Endeksi (Emerging Markets Bond
Index-EMBI+) ilk eyrein sonlarnda d eilimine girmitir (Grafik 2.4.5
ve Grafik 2.4.6).
Grafik 2.4.5. Kresel Hisse Senedi Piyasalar Gelimeleri Grafik 2.4.6. Gelimekte Olan lke Kur ve Risk Primi Gstergeleri*
50
150
250
350
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
MSCI-Gelimekte Olan lkeler
MSCI-Gelimi lkeler
0
200
400
600
800
1000
0607
1207
0608
1208
0609
1209
80
100
120
140
160
EMBI+ (baz puan)
Bileik Kur (sepet - 1 ABD dolar ve 1 euro)(sa eksen)
Kaynak: Bloomberg.
*Gelimekte olan lke para birimlerinin 1 ABD dolar ve 1 eurodan oluansepet karsndaki deerlerinin basit ortalamasdr. Haziran 2007 deeri 100olmak zere grafikteki art gelimekte olan lkelerin paralarnda deerkaybna iaret etmektedir.Kaynak: Bloomberg.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
24/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
22 Enflasyon Raporu 2010-II
Gelimi lkelerde ksa vadeli faiz oranlarnn dk dzeylerde kalaca
beklentisinin, kresel risk itahnn mevcut durumdaki destekleyici dzeyinin
ve gelimekte olan lkelerin faiz artrmlarna gelimi lkelerden daha erken
balayacaklar beklentisinin, 2010 ylnn kalan dneminde gelimekte olan
lkelere gerekleecek sermaye akmn olumlu ynde etkilemesi
beklenmektedir. te yandan, kresel risk itahnda gelimi lke devlet borlar
evrimi kaynakl olas bir bozulmann, gelimi lkelerin uzun vadeli
getirilerindeki artn ve gelimi lke bankaclk kesiminde yaanan bor
azaltma (deleveraging) srecinin ise sermaye akmn olumsuz ynde
etkileyecei dnlmektedir.
Kresel kredi piyasasndaki sorunlar azalmakla birlikte henz tam olarak
ortadan kalkm deildir. Nitekim, ABD ve Euro blgesi kredi gelimeleri
incelendiinde, ABD kredi stokunda krizin balangcndan itibaren sregelen
daralmann, 2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettii gzlenmektedir. Benzer
bir ekilde Euro blgesi kredi stoku da yllk bazda azalmaya devam etmitir
(Grafik 2.4.7 ve 2.4.8).
Grafik 2.4.7. ABD Kredi Gelimeleri Grafik 2.4.8. Euro Blgesi Kredi Gelimeleri
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
0186
0190
0194
0198
0102
0106
-10
-5
0
5
10
15
20Kredi Hacmi (milyar ABD dolar)
Yllk Yzde Deiim (sa eksen)
-2
0
2
4
6
8
10
12
0998
0900
0902
0904
0906
0908
Kredi Hacmi (trilyon euro)
Yllk Yzde Deiim
Kaynak: Bloomberg. Kaynak: ECB.
Yln ilk eyreinde kredi piyasalarndaki sklk azalmaya devam
etmitir. Ocak ay itibaryla 2009 yl son eyrek kredi gelimelerini yanstan
ABD Merkez Bankas (Federal Reserve Bank-Fed) ve Avrupa Merkez Bankas
(European Central Bank-ECB) Kredi Gelimeleri Anketlerine gre ABDde
firma kredi koullarnda arz ynl skln sonuna gelinirken, Euro blgesinde
sklama eilimi azalarak da olsa devam etmektedir (Grafik 2.4.9 ve 2.4.10).
Her iki blgede de kredi talebindeki zayfln devam ettii gzlenmektedir.
te yandan, Fed Kredi Gelimeleri Anketinde 2010 yl iin konut kredileri
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
25/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 23
haricindeki dier kredi trlerinde temerrde dme oranlarnda ktleme
beklenmedii dikkat ekmektedir.
Grafik 2.4.9. Fed: Kredi Gelimesi Anket Sonular(Yzde, Net)
Grafik 2.4.10. ECB: Kredi Gelimesi Anket Sonular(Yzde, Net)
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
0400
0402
0404
0406
0408
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
Sklama, byk/orta firma
Sklama, kk firma
Talep, byk/orta firma
Talep, kk firma
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
0103
0104
0105
0106
0107
0108
0109
0110 -80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80Sklama, tm firmalar
Talep, tm firmalar
Kaynak: Fed. Kaynak: ECB.
2.5. Kresel Para Politikas Gelimeleri
Yln ilk eyrei, merkez bankalarnn ounlukla genileyici para
politikas uygulamalarndan k stratejilerini hayata geirmeye baladklar,
dolaysyla kresel para politikas grnmnn ksmen sklat bir dnem
olmutur. Sz konusu eyrekte snrl sayda merkez bankas politika faizlerini
artrmak suretiyle para politikas duruunu sklatrrken, byk ounluu
faizlerini dk seviyelerde tutmaya devam etmi ancak geleneksel olmayan
aralar kullanarak srdrd genileyici para politikas uygulamalarn
sonlandrmaya balamtr. Bununla birlikte, bir grup merkez bankasnn
kresel para politikasnda getiimiz eyree hakim olan sklama dngsn
gecikmeli olarak takip ettii grlmektedir.
2010 yl ilk eyreinde, Fed ve ECB genileyici para politikas
uygulamalarndan kmaya balamtr. Her iki merkez bankas da geleneksel
olmayan para politikas aralarnn kullanmn sonlandrmaya balam ancak
enflasyonun lml seyrinin de desteiyle politika faizlerinde arta gitmeyerek
ekonomilerinin toparlanmasna destek olmaya devam etmitir (Grafik 2.5.1).
nmzdeki dnem beklentilerine bakldnda, geleneksel olmayan aralarn
kullanmnn azaltlmasna devam edilecei tahmin edilirken politika faizlerinde
yln sonlarna kadar art yaplmas beklenmemektedir (Grafik 2.5.3). Japonya
ise krizin balarndan itibaren, gerek faizlerini dk seviyelerde tutarak
gerekse geleneksel olmayan aralar kullanarak uygulad olduka gevek para
politikasn getiimiz eyrekte de korumutur. nmzdeki dnem
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
26/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
24 Enflasyon Raporu 2010-II
beklentilerine bakldnda da Japonyann faizlerinde uzun bir mddet bir
deiiklik yapmas beklenmemektedir (Grafik 2.5.3).
Grafik 2.5.1. Gelimi lkelerin Politika Faiz OranlarndakiDeiimler: Eyll 2007-Mart 2010* (Baz Puan)
Grafik 2.5.2. Gelimekte Olan lkelerin Politika Faiz OranlarndakiDeiimler: Eyll 2007-Mart 2010* (Baz Puan)
-700
-600
-500
-400
-300
-200
-100
0
100
Ye niZe l a nd a
ng il t
e re
AB
D
Ka n a
d a
s v e
No rv e
Eu r o
B lg
e s i
G ne y
Ko r e
Av u s tr a
ly a
s r a
il
e k
Cu
m.
J a p o n
y a
Ocak 2010 - Mart 2010
Eyll 2007 - Aralk 2009
-1200
-1000
-800
-600
-400
-200
0
200
T rki y
e
ili
Ko l o mb
i y a
P
e ru
Hi nd
is ta n
G ne y
Afrika
Me ks ika
Br e z
ily a
Ta y l
a nd
End o ne
zy a
Ma c a r
is ta n
Ma le
z y a
Po lo
ny a
Ru
s y a
Ro ma ny a
Ocak 2010 - Mart 2010
Eyll 2007 - Aralk 2009
*Mart 2010 sonu itibaryla.Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar.
G3 lkeleri dndaki lkelerin merkez bankalarnn getiimiz eyrek
para politikas uygulamalarna ve nmzdeki dnem beklentilerine
bakldnda blgesel farkllklarn n plana kt grlmektedir. Gl
ekonomik toparlanmaya bal olarak Asya-Pasifik blgesinde baz merkez
bankalar getiimiz eyrek para politikalarn sklatrmtr. Blge
lkelerinden Avustralya, Malezya ve Hindistan politika faizlerini Mart aynda
25er baz puan artrmtr (Grafik 2.5.1, Grafik 2.5.2). Bunun yannda
getiimiz eyrek ierisinde in ve Hindistan zorunlu karlk oranlarn
ykseltmitir. Gelecek dnem faiz beklentilerine bakldnda da blgedeki
merkez bankalarnn ounun yln ikinci eyreinden itibaren faiz artna
gitmesinin beklendii grlmektedir (Grafik 2.5.4)
Grafik 2.5.3. G3 lkelerinde Politika Faiz Deiim Beklentileri(Baz Puan)
Grafik 2.5.4. Asya/Pasifik Blgesinde Politika Faiz DeiimBeklentileri (Baz Puan)
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
ABD
Euro
Blgesi
Japonya
2010-II 2010-III 2010-IV
2011-I 2011-II
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,21,4
1,6
Y.
Zelanda
Tayland
Kore
Endonezya
Avustralya
Hindistan
in
Filipinler
Malzeya
2010-II 2010-III 2010-IV
Kaynak: Bloomberg.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
27/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 25
Latin Amerika blgesi merkez bankalarnn da, blgedeki gl
ekonomik toparlanma ve buna bal olarak yksek seyreden enflasyon oranlar
nedeniyle, yakn dnemde para politikalarnda sklatrmaya gitmeleri, en ge
yln nc eyrei itibaryla faiz artlarna balamalar beklenmektedir
(Grafik 2.5.5). Blge lkelerinden Brezilya, getiimiz eyrekte zorunlu
karlk oranlarn artrmtr. Bunun yan sra, olduka gl seyreden
ekonomik toparlanmasna bal olarak Brezilyann dier blge merkez
bankalarndan ayrarak yln ikinci eyreinin balarnda politika faizlerini
artrmas beklenmektedir (Grafik 2.5.5). Nitekim, Mart aynda yaplan toplant
sonrasnda Brezilya Merkez Bankas Nisan aynda faiz artrmna gideceinin
sinyallerini vermitir.
Dou Avrupa, Ortadou ve Afrika blgesine (Central Eastern Europe,
Middle East and Africa CEEMEA) bakldnda ise lke merkez bankalarnn
para politikas uygulamalarnn birbirinden farkllat grlmektedir. srail
Merkez Bankas 2009 ylnn son eyreinde balad sklatrma srecini
2010 ylnn ilk eyreinde de devam ettirmitir (Grafik 2.5.1). te yandan,kresel para politikasndaki geveme srecine gecikmeli olarak giren Romanya,
Rusya ve Macaristan gibi lkelerde getiimiz eyrekte de bu srecin sonuna
gelinmedii grlmektedir (Grafik 2.5.2). Bu lkelerin nmzdeki eyrekte de
para politikalarn gevetmeye devam etmeleri beklenmektedir (Grafik 2.5.6).
CEEMEA blgesi lkelerinden Gney Afrika ise Mart aynda srpriz bir
karar ile politika faizlerini 50 baz puan drmtr (Grafik 2.5.2). Karar
sonras yaymlanan toplant tutananda, lke her ne kadar resesyondan km
olsa da toparlanma hznn dk olmasnn beklendii, enflasyon
Grafik 2.5.5. Latin Amerika BlgesindePolitika Faiz Deiim Beklentileri
(Baz Puan)
Grafik 2.5.6. CEEMEA Blgesinde Politika FaizDeiim Beklentileri
(Baz Puan)
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Brezilya
Peru
ili
Merksika
Kolombiya
2010-II 2010-III 2010-IV
-1,5
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
2
Trkiye
Polonya
G.A
frika
ekCum.
Macaristan
Rusya*
Romanya*
2010-II 2010-III 2010-IV
*Romanya ve Rusyann faiz beklentileri JP Morgann 2 Nisan 2010 tarihli Global Data Watch raporundan alnmtr.Kaynak: Bloomberg.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
28/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
26 Enflasyon Raporu 2010-II
grnmnn ise nceki dnemlere gre daha olumlu seyrettii belirtilmitir.
Bu konjonktrde faizlerde indirime gidilmesinin ekonominin toparlanmasna
yardmc olaca, enflasyon hedefine ulalmasn ise tehlikeye drmeyecei
belirtilmitir. Dolaysyla, Gney Afrikann politika faizini drme kararnda
byme ile ilgili endielerinin n plana kt ancak nmzdeki dnemde faiz
indirimine devam etmesinin beklenmedii grlmektedir (Grafik 2.5.6). Bu
blgede yer alan dier lkelerden ek Cumhuriyeti, Trkiye ve Polonyada
gevetme srecinin sonuna gelindii ve CEEMEA lkeleri ierisinde 2010
ylnda sklatrmaya en yakn duran lkeler olduklar (Grafik 2.5.1, Grafik
2.5.2 ve Grafik 2.5.6) grlmektedir.
Toplulatrlm endekslere bakldnda, 2010 ylnn ilk eyreinde
kresel politika faizlerinin yatay seyrettii grlmektedir. Getiimiz aylk
dnemde snrl sayda lkede yaplan faiz artrmlarna bal olarak, gelimi
lke merkez bankalarnn bileik politika faiz oran 2009 ylnn drdnc
eyreindeki seviyesinin sadece 1 baz puan zerinde gerekleerek, Mart sonu
itibaryla yzde 0,59 olmutur (Grafik 2.5.7). Dier yandan, yln ilk
eyreinde faiz indirimi yapan gelimekte olan lke merkez bankalarnn
olduka snrl sayda olmas nedeniyle bu gruptaki lkelerin bileik politika
faiz oran
2009 y
l
n
n son eyreine gre s
n
rl
bir miktarda azalm
ve Martsonu itibaryla yzde 5,66 olarak gereklemitir (Grafik 2.5.8).
Grafik 2.5.7. Gelimi lkeler Politika Faiz Oran(Yzde)
Grafik 2.5.8. Enflasyon Hedeflemesi Yapan Gelimekte Olanlkeler Politika Faiz Oran
(Yzde)
0
1
2
3
4
5
0106
0706
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
5
8
11
14
17
20
0106
0706
0107
0707
0108
0708
0109
0709
0110
Gelimekte Olan lkeler
Trkiye
Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar. Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamalar.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
29/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 27
Kutu
2.1 Trkiye in D Talep Gstergesi
D talebe ilikin gelimelerin yakndan ve salkl bir ekilde izlenmesi iktisadikonjonktrn deerlendirilmesi bakmndan byk nem arz etmektedir. Bu
erevede, Trkiyenin ihra mallarna olan d talebin zaman ierisinde nasl
deitiinin takip edilebilmesi ve uluslararas kurulularn lkeler baznda yapt
tahminler kullanlarak d talep projeksiyonlar yaplabilmesi amacyla TCMB
bnyesinde bir gsterge oluturulmu ve takip edilmeye balanmtr. Sz konusu
d talep gstergesi Trkiyenin ihracat yapt lkelerin reel byme oranlarnn bu
lkelerin Trkiye ihracat iindeki paylar ile arlklandrlmas sonucu elde edilmitir.Gstergeye ilikin hesaplama yntemi u ekildedir:
= =n
ititit gwg
1,1,
gt, d talebin bir nceki dneme gre byme orann,
gi,t, ihracat yaplan ilkesinin ayn dneme ilikin bymesini,
wi,t-1,ilkesinin bir nceki dnem ihracatndaki payn gstermektedir.
Byme oranlar herhangi bir eyrekteki reel Gayri Safi Yurt i Haslann birnceki yln ayn eyreine gre yzdelik deiiminden hesaplanmtr. Formldeki
arlklar dnemler aras deimektedir.Hesaplamaya, 2009 yl itibaryla toplam59 lke dahil edilmitir. Ancak bu say, baz lke verilerinin balang yl olarak
seilen 1998den sonra balamas nedeniyle yllara gre deimektedir. lkelerin
Trkiyenin ihracatndaki toplam pay ise 2009 yl itibaryla yzde 73 civarndadr.
Gsterge, d talebe ilikin hem gemi dnem gereklemelerinin izlenmesini
salamakta, hem de uluslararas kurulularn tahminlerinin toplulatrlmas yoluyla
projeksiyon oluturulmasna imkan tanmaktadr (Grafik 1).
Grafik 1. Trkiye in D Talep Gstergesi : 1998-2011 (yllk, yzde deiim)
-6
-4
-2
0
2
4
6
981
992
003
014
031
042
053
064
081
092
103
114
D Talep Gstergesi
Kresel Byme Gerekleme Tahmin
094
Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecasts, IMF WEO, TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
30/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
28 Enflasyon Raporu 2010-II
Hesaplanan d talep gstergesi, Grafik 1de zaman serisi olarak hemgerekleme hem de tahmin baznda ve kresel byme oran ile
kyaslanmaktadr. Buna gre, Trkiyenin d talebinin, zellikle 2010 yl iin, kresel
bymenin altnda bir performans gstermesi beklenmektedir. Bunun en nemli
nedeni, dnyann geri kalanna gre daha yava bir toparlanma srecinden
geecei tahmin edilen Euro blgesi lkelerinin Trkiyenin d talep gstergesi
iindeki arlnn, bu lkelerin toplam kresel iktisadi faaliyet iindeki arlna
gre daha yksek olmasdr. Dier bir ifadeyle, Grafik 1, Trkiye ihracatnn nemli
bir ksmnn Euro blgesi lkelerine yaplyor olmas nedeniyle d talepteki
canlanmann kademeli olacana dair gr teyid etmektedir.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
31/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 29
3. Enflasyon Gelimeleri
3.1. Enflasyon
2010 ylnn ilk eyreinde tketici fiyatlar yzde 3,93 orannda
ykselmitir. Bu artn yaklak 1,9 puanlk ksm, Ocak aynda yrrle
giren ve akaryakt rnleri ile alkoll iecekler ve ttn rnlerini kapsayan
vergi dzenlemelerinin oluturduu yksek oranl fiyat artlarndan gelmitir.
Bunun yan sra, 2009 ylnn son eyreinde olduu gibi 2010 ylnn ilk
eyreinde de ilenmemi gda fiyatlar endeks tarihinin en yksek dnemsel
art orann sergilemitir. Btn bu gelimeler 2009 ylnn ilk eyreindekizayf iktisadi faaliyet ve den emtia fiyatlarna bal olarak gerekleen dk
enflasyonun yaratt baz etkisiyle birleince, 2010 ylnn ilk eyreinde yllk
tketici enflasyonu yaklak 3 puan artarak yzde 9,56ya ulamtr.
lk eyrein sonu itibaryla, gda ve enerji kalemlerinin yllk enflasyona
yapt katk 4,62 puana ulamtr (Grafik 3.1.1). Gda ve enerji fiyatlarndaki
artlarn yemek ile ulatrma hizmetleri zerindeki etkisi de bu dnemde
belirginlemi ve 2008 ylnn nc eyreinden itibaren gerileyen hizmet
grubu yllk enflasyonu yaklak 1,9 puan ykselmitir. Sz konusu maliyetynl etkilere ek olarak, geen yl dayankl mallarda uygulanan vergi
indirimlerinin oluturduu baz, bu dnemde temel (ekirdek) enflasyon
gstergelerinde artlara yol amtr. talepte gzlenen lml toparlanmaya
ramen zayf seyrin srmesi yln ilk eyreinde enflasyonun ana eilimini
snrlamaya devam ederken, bu etki nceki dnemlere kyasla azalmtr.
Grafik 3.1.1. Yllk TFE Enflasyonuna Katk Grafik 3.1.2. Gruplartibaryla TFE(Birinci eyrek Yzde Deiim)
0
2
4
6
8
10
12
14
0307
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
Gda ve Enerj i* Ttn ve Altn**
Hizmetler Temel Mallar***
-10-5
0
5
10
15
20
25
Gda Enerji Ttn ve
Altn
Temel
Mallar***
Hizmet
2006-2008 Ortalamas
2009
2010
*Gda ve Enerji: Gda ve alkolsz iecekler ile enerji.**Ttn ve Altn: Alkoll iecekler ve ttn rnleri ile altn.***Temel Mal: Gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile altn d
nda kalan mallar.
Kaynak: TK, TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
32/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
30 Enflasyon Raporu 2010-II
Grafik 3.1.3. Gda Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3.1.4. Hayvansal Gda rnleri Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
3,9
19,5
-3
0
3
6
9
12
15
18
21
24
27
0308
0508
0708
0908
1108
0109
0309
0509
0709
0909
1109
0110
0310
lenmi Gda
lenmemi Gda
37,0
23,5
18,2
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0308
0508
0708
0908
1108
0109
0309
0509
0709
0909
1109
0110
0310
lenmemi Et Fiyatlar
lenmi Et Fiyatlar
Peynir ve Dier St rnleri
Kaynak: TK, TCMB. Kaynak: TK, TCMB.
Son dnemlerde gda grubunda zellikle et fiyatlarndaki gelimeler ne
kmaktadr. Yapsal nedenler sonucunda yurt ii arzdaki azalmann etkisi ile
canl hayvan fiyatlarnda son dnemde belirgin bir art gzlenmi ve bu artn
tketici fiyatlar zerindeki yansmalar hem ilenmi hem de ilenmemi gda
fiyatlarnda ivme kazanarak arpc hale gelmitir (Grafik 3.1.3). Nitekim ilk
eyrekte ilenmemi et fiyatlar yzde 9,85, ilenmi et fiyatlar ise yzde 8,86
orannda artmtr. Bylece bu alt kalemlerde son bir yldaki artlar, srasyla
yzde 37 ve yzde 23,5 olarak gereklemitir (Kutu 3.1). Buna ek olarak,
hayvan varlndaki azalmann da etkisiyle, peynir ve dier st rnlerininyllk enflasyonu yzde 18,19a ulamtr (Grafik 3.1.4).
Et ve dier hayvansal gda rnleri fiyatlarnn yan sra sebze fiyatlar da
tarihsel olarak olduka yksek bir oranda (yzde 26,43) art gstererek, gda
fiyatlarndaki ykseli eiliminin belirginlemesine yol amtr. Dier yandan,
retim ve ithalat fiyatlarndaki olumlu grnm paralelinde ekmek-tahl ile
kat-sv yalar gibi ilenmi gda rnleri fiyatlar bir nceki yldaki dzeyinin
altnda seyrederek, gda enflasyonuna olumlu yndeki katksn srdrmtr.
Sonu olarak, ilk aylk dnemde gda grubu yllk enflasyonu yaklak
2 puan artarak yzde 11,21 olmu ve Ocak Enflasyon Raporunda izilen
ngrlerin zerinde gereklemitir. Mevcut artlar altnda, et fiyatlarndaki
artlarn ksa dnemde tersine dnmesi beklenmemektedir. Bu durum, gda
fiyatlarna ilikin varsaymlarn yukar ynl gncellenmesine neden
olmaktadr.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
33/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 31
Tablo 3.1.1. Mal ve Hizmet Grubu Fiyatlar( Aylk ve Yllk Yzde Deiim)
2009 2010
I II III IV Yllk ITFE 1,05 0,77 0,34 4,26 6,53 3,93
1. Mallar 1,22 0,60 -0,22 5,32 7,01 4,50Enerji -0,28 -1,90 2,32 4,54 4,64 5,08lenmemi Gda 13,29 -3,68 -4,90 15,00 19,35 13,40lenmi Gda -0,93 0,09 0,61 1,27 1,04 1,93Enerji ve Gda D Mallar -1,89 4,21 0,17 3,65 6,15 1,81
Temel Mallar -4,42 5,55 -2,32 4,08 2,56 -3,27Dayankl Mallar -0,27 -2,76 2,70 4,18 3,76 1,32
(Altn Fiyatlar Hari) -2,49 -2,23 2,83 3,25 1,22 1,32Yar Dayankl Mallar -3,46 4,55 -1,65 5,33 4,55 -0,73Dayanksz Mallar 5,21 -1,22 0,04 5,62 9,80 9,17
2. Hizmetler 0,53 1,27 1,96 1,28 5,13 2,32Kira 1,51 1,14 1,43 1,10 5,28 0,96Lokanta ve Oteller 1,88 1,19 1,73 2,32 7,31 3,30Ulatrma Hizmetleri -1,29 1,43 1,15 1,25 2,53 2,44
Dier Hizmetler 0,13 1,31 2,57 0,87 4,96 2,42Kaynak: TK, TCMB.
Enerji fiyatlar 2010 ylnn ilk eyreinde yzde 5,08 orannda artmtr
(Tablo 3.1.1). Bu gelimede, bata Ocak aynda yaplan vergi dzenlemeleri
nedeniyle artan akaryakt ve tp gaz fiyatlar olmak zere, eitli illerde su
tarifelerinde yaplan artlar etkili olmutur. Bu dnemde grup yllk enflasyonu
bir nceki yln ayn dneminde gerileyen fiyatlarn oluturduu dk bazn da
etkisiyle belirgin olarak ykselerek yzde 10,26ya ulamtr (Grafik 3.1.5).
Grup yllk enflasyonunun, baz etkisi nedeniyle yln ikinci eyreinde de
ykselmeye devam edecei tahmin edilmektedir.
Grafik 3.1.5. Enerji Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3.1.6. Giyim Sektr retici ve Tketici Fiyatlar(Mevsimsel Etkilerden Arndrlm)
-20
-10
0
10
20
30
40
0307
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
Enerji (genel)
Konut Grubu
Akaryakt
100
105
110
115
120
125
130
0505
1105
0506
1106
0507
1107
0508
1108
0509
1109
1,1
1,2
1,31,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2,0
2,1
2,2Giyim Eyas retici Fiyat Endeksi (Mev. A.)
Giyim Tketici Fiyat Endeksi (Mev. A.)
Pamuk Fiyat (ktl, Kg, sa eksen)
Kaynak: TK, TCMB. Kaynak: TK, TCMB.
Temel mallarda (gda, enerji, alkoll iecekler ve ttn ile altn dnda
kalan mallar) yllk enflasyon bir nceki eyree kyasla 1,2 puan artarak yzde
3,8 dzeyine ykselmitir. Bu gelimede 2009 ylnda dayankl mallar zerinde
uygulanan vergi indirimlerinin oluturduu baz etkisi belirleyici olurken, giyim
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
34/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
32 Enflasyon Raporu 2010-II
fiyatlarndaki gelimelerin etkisi de hissedilmitir (Tablo 3.1.2). Giyim
sektrnn balca girdilerinden biri olan pamuk fiyatlar son bir yllk
dnemde yzde 34 ile kayda deer bir oranda art gstermitir. Bylelikle,
sektrde kriz dneminde snrlanan retici fiyatlar kaynakl basklar, yurt ii
talepteki kademeli toparlanma ile birlikte tketici fiyatlar zerinde
hissedilmeye balamtr (Grafik 3.1.6). Dier taraftan, giyim ve dayankl
tketim rnleri dnda kalan mallarn yllk enflasyonundaki yavalama
eilimi talep koullarndaki zayf seyirle bu eyrekte de devam etmi ve sz
konusu fiyatlar gemi yllardaki art eiliminin tersine, gerileme kaydetmitir.
Temel mallarn yllk enflasyonunun, bahsi geen vergi oran deiimi kaynakl
baz etkileriyle, y
l
n kalan dneminde de dalgal
bir seyir izlemesi beklenmektedir. Buna gre, vergi oran deiimleri grup enflasyonunu yln
ikinci eyreinde yukar, kalan dneminde ise aa ynde etkileyecektir.
Tablo 3.1.2. Temel Mal Fiyatlar( Aylk ve Yllk Yzde Deiim)
2009 2010
I II III IV Yllk I
Temel Mallar -4,42 5,55 -2,32 4,08 2,56 -3,27Giyim -13,46 23,00 -11,91 10,27 3,39 -12,62Dayankl Mallar (Altn Fiyatlar Hari) -2,49 -2,23 2,83 3,25 1,22 1,32
Mobilya -3,17 -7,61 1,03 7,86 -2,51 1,41Elektrikli ve Elektriksiz Aletler -4,26 -2,54 3,53 -1,11 -4,47 -0,16Otomobil -1,36 -0,11 3,20 4,72 6,49 2,17Dier Dayankl Mallar 0,36 0,20 1,81 0,41 2,79 0,56
la 0,00 7,65 0,00 -1,51 6,02 -1,77Dier 1,18 0,86 0,72 0,34 3,14 -0,86Kaynak: TK, TCMB.
Hizmet fiyatlar birinci eyrekte yzde 2,32 orannda artm ve yllk
enflasyon bir nceki eyrek sonuna kyasla yaklak 1,9 puan ykselmitir
(Tablo 3.1.1). Bu dnemde, vergi artlaryla ykselen enerji fiyatlar ulatrma
hizmetlerini, son eyrektir olduka yksek artlar gsteren et fiyatlar ise
yiyecek hizmetlerini olumsuz etkilemitir (Grafik 3.1.7). Bu kapsamda, yllk
enflasyon yiyecek hizmetleri grubunda bir nceki eyrek sonuna k
yasla 2,73,ulatrma hizmetleri grubunda ise 3,88 puan ykselmitir (Grafik 3.1.8). te
yandan, kiralardaki istikrarl gerileme eilimi srmtr.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
35/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 33
Grafik 3.1.7. Hizmet Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim) Grafik 3.1.8. Hizmet Grubu Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
0
2
4
6
8
10
12
14
1618
0208
0508
0808
1108
0209
0509
0809
1109
0210
Yemek ve Ulatrma hariHizmet
Yemek ve UlatrmaHizmetleri
0
3
6
9
12
15
18
21
0308
0508
0708
0908
1108
0109
0309
0509
0709
0909
1109
0110
0310
Dier Hizmetler Ulatrma Hizmetleri
Kira Lokanta ve Oteller
Kaynak: TK, TCMB. Kaynak: TK, TCMB.
Mevsimsel etkilerden arndrlm veriler hizmet grubu fiyat artlarnn
bir nceki dneme kyasla hzlandna iaret etmektedir (Grafik 3.1.9). Bu
gelimenin temel belirleyicisi maliyet basklarnn belirginlik kazanmasdr.
Dier taraftan, isizlik oranlarndaki iyilemeyle birlikte toparlanma belirtileri
gsteren i talebin hizmet fiyatlar zerindeki etkisi daha snrl bir dzeyde
kalmtr (Grafik 3.1.10). Bununla birlikte, artan maliyet basklar ve i
talepteki toparlanma fiyatlama davranlarna ilikin risk tekil etmektedir.
Grafik 3.1.9. Hizmet Fiyatlar
(Mevsimsellikten Ar
nd
r
lm
, 3 Ayl
k Ortalamalar)
Grafik 3.1.10. Hizmet Fiyatlar ve sizlik Oranndaki Deiim
(Mevsimsellikten Ar
nd
r
lm
, 3 Ayl
k Hareketli Ortalamalar)*
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
0406
0806
1206
0407
0807
1207
0408
0808
1208
0409
0809
1209
Kira Hizmet
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
0108
0408
0708
1008
0109
0409
0709
1009
0110
0410
-0,4
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0sizlik Oran Deiimi(Sa Eksen)
Hizmet
Kaynak: TK, TCMB. *Her dnem iin isizlik oran
deiimi 4 ay ncesinin deeridir.Kaynak: TK, TCMB.
Yln ilk eyreinde, gerek hizmet yllk enflasyonundaki art gerekse
vergi indirimlerinin oluturduu baz etkisi ile ekirdek gstergelerin yllk
deiim oran ykselmitir. Enerji, ilenmemi gda, alkoll ieceklerve ttn
ile altn dlayan temel fiyat gstergesinin (H) yllk enflasyonu yzde 5,01e,
bu endeksten ilenmi gda karlarak hesaplanan endeksin (I) yllk
enflasyonu ise yzde 5,41e ykselmitir (Grafik 3.1.11). Maliyet
unsurlarndaki art ve talepteki snrl toparlanmann yansmalar
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
36/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
34 Enflasyon Raporu 2010-II
mevsimsellikten arndrlm verilerde de gzlenmektedir (Grafik 3.1.12). 2009
ylnn Mart aynn ortasnda yrrle konan, daha sonra Haziran aynda
ksmen ve Ekim aynda tamamen geri alnan geici vergi indirimleri, temel
enflasyon gstergelerinde Nisan aynda yukar ynl, Haziran, Temmuz ve
Ekim aylarnda ise aa ynl bir etki yapacaktr. Vergi ayarlamalarnn H
enflasyonu zerindeki etkisinin anlan aylar iin srasyla 0,6, -0,2, -0,2 ve -0,5
puan, I enflasyonu iin ise 0,8, -0,3, -0,3 ve -0,7 puan civarnda olaca tahmin
edilmektedir.
Grafik 3.1.11. Temel Enflasyon Gstergeleri I ve I*(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3.1.12. Temel Enflasyon Gstergeleri H ve I(Mevsimsellikten ve Vergi Etkisinden Arndrlm 3 Aylk Ortalamalar)
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
0308
0508
0708
0908
1108
0109
0309
0509
0709
0909
1109
0110
0310
KTG-I
KTG-I*
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0607
0907
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
H I
I*: Vergi oranlarndaki deiimin etkisinden arndrlm KTG-I gstergesi.
Kaynak: TK, TCMB. Kaynak: TK, TCMB.
Enflasyonu etkileyen unsurlardan retici fiyatlarndaki gelimeler,
maliyet ynl basklarn bir nceki dneme kyasla glendiine iaret
etmektedir. lk eyrekte hem tarm hem de imalat sanayi fiyatlar ykseli
kaydetmitir. Tarm fiyatlarnda bu eyrekte de devam eden hzl artlarda,
meyve-sebze ile canl hayvan ve hayvansal rn fiyatlarndaki gelimeler
belirleyici olmutur (Grafik 3.1.13). Bilhassa canl hayvan fiyatlarnda
sregelen kayda deer ykseliler, gerek ilenmemi gerekse ilenmi gda
rnleri kanalyla tketici fiyatlarna nemli lde yansmtr.
malat sanayi fiyat art yzde 2,54 ile gemi eyreklere kyasla ivme
kazanmtr. Bu dnemde enerji ve metalde retici fiyatlar uluslararas emtia
fiyat gelimeleri paralelinde ykselmitir. Bu eyrekte zellikle ana metal
sanayi fiyatlar yzde 12,51 oranndaki artla ne kmtr. Petrol ve ana metal
dnda kalan imalat sanayi fiyatlar da gemi dnemlere nazaran snrl bir
miktar hzlanmtr (Grafik 3.1.14). zetle, 2010 yl ilk eyrei tketici
fiyatlar zerinde retici fiyatlar kaynakl basklarn belirginletii bir dnem
olmutur.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
37/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 35
Grafik 3.1.13. Tarm Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3.1.14. malat Sanayi Fiyatlar( Aylk Yzde Deiim)
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1207
0308
0608
0908
1208
0309
0609
0909
1209
0310
Tar
m
Bitkisel rnler ile Bostan, Meyve ve Sebze rnleri
Canl Hayvanlar ve Hayvansal rnler
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
2007 2008 2009 2010-40
-20
0
20
40
60Petrol ve Ana Metal Sanayi Hari malat Sanayi
Ana Metal Sanayi (sa eksen)
Petrol rnleri Sanayi (sa eksen)
Kaynak: TK. Kaynak: TK, TCMB.3.2. Beklentiler
2009 ylnn son eyreinde artmaya balayan orta vadeli enflasyon
beklentileri, 2010 ylnn ilk eyreinde de bu seyrini srdrmtr (Grafik
3.2.1). Enflasyon gelimeleri yakn dnem enflasyon beklentilerinde bir nceki
eyree kyasla belirgin bir arta sebep olurken, ekirdek enflasyon
gstergelerindeki olumlu seyir beklentilerdeki bozulmay snrlam ve vade
uzadka beklentilerdeki deiim daha snrl olmutur (Grafik 3.2.2). Mevcutdurumda 2010 yl sonu enflasyon beklentileri yzde 6,5 olan hedefin belirgin
ekilde zerindedir. 12 ve 24 ay sonrasnn enflasyon beklentileri ise 2011 ve
2012 yl sonlar iin belirlenen yzde 5,5 ve yzde 5 dzeyindeki hedeflerin
ima ettii deerlerin bir miktar zerinde seyretmektedir.
Grafik 3.2.1. 12 ve 24 Ay Sonrasndaki TFE Beklentileri*(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3.2.2. Enflasyon Beklentileri Erisi*(Yllk Yzde Deiim)
7,22
6,93
4
5
6
7
8
9
10
0707
1007
0108
0408
0708
1008
0109
0409
0709
1009
0110
0410
12 Ay
24 Ay
0
2
4
6
8
10
12
0410
0610
0810
1010
1210
0211
0411
0611
0811
1011
1211
0212
0412
OcakNisanEnflasyon HedefiBelirsizlik Aral
* TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.
* TCMB Beklenti Anketinde eitli vadelerde oluan enflasyon beklentilerikullanlarak dorusal interpolasyon yntemiyle oluturulmutur. TCMB BeklentiAnketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
38/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
36 Enflasyon Raporu 2010-II
Katlmclarn gelecek 12 aylk enflasyon beklentileri arasndaki uyum
Nisan aynda Ocak ayna kyasla belirgin olarak azalmtr (Grafik 3.2.3).
Gelecek 24 aylk enflasyon beklentileri arasndaki uyumda ise belirgin bir
deiim gzlenmezken, beklentilerin seviyesi snrl bir miktar ykselmitir
(Grafik 3.2.4).
Grafik 3.2.3. Gelecek 12 Aylk Enflasyon Beklentilerinin Dalm* Grafik 3.2.4. Gelecek 24 Aylk Enflasyon Beklentilerinin Dalm*
0,00
0,09
0,18
0,27
0,36
0,45
0,54
0,63
0,72
2 4 6 8 10 12 14
Nisan 2010
Ocak 2010
0,00
0,09
0,18
0,27
0,36
0,45
0,54
0,63
0,72
2 4 6 8 10 12 14
Nisan 2010
Ocak 2010
*Yatay eksen enflasyon deerlerini, dikey eksen Kernel tahminini ifade etmektedir. TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dnemi beklentileridir.Kaynak: TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
39/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 37
Kutu
3.1 Gda Fiyatlarndaki Artlarda Et Fiyatlarnn Rol
Gda fiyatlarndaki yksek artlar Trkiyede son dnemlerde enflasyonunhedeflerin belirgin olarak zerinde seyretmesine neden olan temel unsurlardan bir
tanesidir. Bu durumun ne lde lkeye zg gelimelerden kaynakland bilgisi,
enflasyon tahminleri oluturulurken nemli bir girdi oluturmaktadr. Bu kapsamda
bu Kutuda lkeler aras kyaslama yoluyla gda fiyat gelimeleri incelenmekte ve
Trkiyeye zg karmlar yaplmaktadr.
Dier lkelere bakldnda, Mart 2010 itibaryla gelimekte olan lkelerde gda
enflasyonunun gelimi lkelere kyasla daha yksek seyrettii, Trkiyenin gda
fiyatlarndaki art orannn ise gelimekte olan lkelerin ortalamasnn da olduka
zerinde olduu gzlenmektedir (Grafik 1).
Trkiyede son dnemde yurt ii canl hayvan arzndaki azalmaya bal olarak etgrubu fiyatlarnda gzlenen yksek oranl artlar, Trkiyenin gda enflasyonunun
dier lkelerden ayrmasnn temel nedeninin et fiyatlarndaki gelimeler
olabileceini dndrmektedir. Nitekim, Mart ay itibaryla TFE iinde yer alan et
rnleri fiyatlarnn yllk art oran yzde 35e ularken, et haricindeki gda
kalemlerinin yllk enflasyonu yzde 6,4 olmutur (Grafik 2). Bylece, et fiyatlarndaki
artlarn yllk enflasyona katks yaklak 1,7 puana ulamtr (Grafik 3).
Grafik 1. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Yllk Gda Enflasyonu*(Mart 2010 tibaryla)
-10
-5
0
5
10
15
20
25
Hindistan
Trkiye
Meksika
Brezilya
Tayland
GOOrt
Endonezyain
Filipinler
G.Kore
G.A
frika
Polonya
Malezya
Macaristan
ngiltere
srail
sve
Peru
Belikaili
Fransa
Norve
Kolombiya
Almanya
talya
Avusturya
Danimarka
ABD
svire
GOrt
Hollanda
ekCumh
Yunanistan
Japonya
spanya
Portekiz
rlanda
* in, Hindistan, Kolombiya, Peru, Filipinler, Malezya ve Tayland iin yemek hizmetleri dahil gda verisi kullanlmtr.Kaynak: Eurostat, OECD, Datastream, Merkez bankalarnternet sayfalar, TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
40/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
38 Enflasyon Raporu 2010-II
lkeler baznda incelendiinde, et fiyatlarndaki artlarn byk lde Trkiyeyezg olduu grlmektedir (Grafik 4). Nitekim, Trkiye haricindeki lkelerin et
fiyatlarnn yllk art oran ortalamasnn 2010 yl ilk eyrei itibaryla sfra yakn
seyrettii, dolaysyla sz konusu grup fiyat deiimlerinin tketici enflasyonuna
yapt katknn olduka snrl ya da azaltc ynde olduu grlmektedir.
Et grubu fiyatlar
n
n Trkiyede g
da fiyatlar
ve dolay
s
yla TFE enflasyonuzerindeki etkisini daha net bir ekilde ortaya koymak iin, Trkiyede et grubu
fiyatlarnn yllk bazda dier lkeler ortalamas kadar artt varsaym altnda gda
grubu ve TFE enflasyonunun alaca deerler hesaplanmtr. Bu durumda, Mart
ay itibaryla yzde 11,2 olan gda grubu yllk enflasyonu yzde 5,26ya, yzde 9,56
olan TFE yllk enflasyonu ise yzde 7,87ye gerilemektedir. Dier bir ifadeyle, et
grubu fiyatlarnn olumsuz etkisi dlandnda Trkiyede gda fiyatlarnn yllk art
orannn gelimekte olan lkelerden belirgin olarak ayrmad grlmektedir
(Grafik 5).
Grafik 2. Gda Fiyatlar(Yllk Yzde Deiim)
Grafik 3. Trkiyede Et Fiyatlarnn Yllk TFE EnflasyonunaKatks (Yzde Puan)
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
010
6
070
6
010
7
070
7
010
8
070
8
010
9
070
9
011
0
Et Hari Gda
Et
-0,2
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
010
6
050
6
090
6
010
7
050
7
090
7
010
8
050
8
090
8
010
9
050
9
090
9
011
0 Kaynak: TK, TCMB.
-
8/6/2019 TCMB Enflasyon Raporu 2010 II
41/117
Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
Enflasyon Raporu 2010-II 39
Grafik 4. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Et Grubu YllkEnflasyonu* Grafik 5. Gelimi ve Gelimekte Olan lkelerde Yllk GdaEnflasyonu* (Trkiyede Et Grubu Fiyatlarnn Dier lkeler
Ortalamasnda Artt Varsaym Altnda)
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Trkiye
Hindistan
srail
Tayland
Filipinler
in
GO
Ort
Kore
Macaristan
Malezya
Romanya
Yunanista
sve
Belika
ngiltere
Meksika
talya
G.Afrika
Fransa
Lksembu
Polonya
Almanya
Norve
Avusturya
Rusya
zlanda
G
Ort
Danimarka
Hollanda
spanya
ABD
Portekiz
ekCum.
Japonya
svire
Bulgarista
Kolombiya
-10
-5
0
5
10
15
20
25
Hindistan
Meksika
Trkiye
Brezilya
Tayland
Endonezya
in
GO
Ort
Filipinler
G.Kore
G.Afrika
Polonya
Malezya
Macaristan
ngiltere
srail
sve
Pe