Bu Sayıda

2 3 4 6 8 Grip “İnfluenza”

Gebelerde ve Yeni Doğum Yapmış Olan Kadınlardaİnfluenza H1N1 Gribi

Domuz Gribi Pandemisi Sorular ve Cevaplar

İnfluenza Aşısı • Laboratuvardan Haberler• Basında Sağlık

w w w . d u z e n . c o m . t r

L A B O R AT U VA R L A R G R U B U

ULUSLARARASI KALİTE GÜVENCESİ

G Ü V E N İ N İ Z L E

T A M A M L A N A N

3 2 Y I L

Bülten Y I L : 1 4 | S A Y I : 4 2 | K A S I M 2 0 0 9

Kurban bayramınız kutlu olsun...

devamı 7. sayfada

Telekomünikasyon sektörünün sunduğu bugünkü imkanlar, Bay-ram ve Yeni Yıl’da akrabalar, dostlar, arkadaşlar arasındaki “teb-

rik kartı”na bağlı tebrikleşmeyi önemli ölçüde azalttıysa da amacı-mız, doğrudan arayamayacağınız ama hatırınızdan çıkmadığını bil-dirmek, gönül bağının devamını hissettirmek istediklerimizle aramız-daki “yazılı tebrik” iletişimi devam ettirmektir. Biz bu dönemlerdeki hislerimizi, sevgimizi, saygımızı bu Kurban Bayramı’nda da 42. sayı-sını yayınladığımız bu bülten aracılığıyla sunmaya çalışıyoruz.

Bültenimiz bayram kavramı kapsamında olmasa da Domuz Gribi (İnfluenza A, H1N1 pandemisi) konusunda olacaktır. Bu yeni grip vi-rüsünün yaratacağı global sorunu tahmin ettiğimizden, konuyla iliş-kimiz 25 Nisan 2009 tarihinden beri devam etmektedir. Bugüne ka-dar yayınladığımız 8 broşür ve 1’i tıp doktorlarına olmak üzere 3 sö-zel sunumla da konu hakkındaki bilgilendirmeye katkıda bulunmaya çalıştık (Bk. www.duzen.com.tr/H1N1).

WHO’nun daha sonra 2009 H1N1 gribi olarak adlandırdığı “Domuz gribi”ni “Pandemi” olarak kabul etmesini, tüm ulusal sağlık teşkilatla-rı arasında koordinasyon kurup erken tedbir almalarını sağlamasını ve ayrıca aşı üretimi için seçilen suşdaki isabeti, bugün çok daha iyi tak-dir ediyoruz. Dahası yeni virüsün bulaşıcılığı mevsimsel gripten yük-

sektir. Bu nedenle dünya nüfusunun %30’una sesli veya sessiz bulaş-ması beklenmektedir. Bir hastanın 6 kişiye hastalığı bulaştırması bek-lenmekle birlikte, her toplumda ve her yaş grubunda bu sayı değişken-lik gösterebilmektedir. Domuz gribinin mortalitesinin mevsimsel grip düzeyinde olduğu ve bunun değişmeyeceği kabul edilse dahi, hastalı-ğın yaygınlığı nedeni ile beklenen ölüm sayısının mevsimsel gribin 2-3 katı olması beklenmektedir ki, bu da yeterli bir tehdittir.

Bu nedenle başta devletlerin halk sağlığına yönelik hijyenik tedbirle-ri ve riskli şahısların aşılanması olmak üzere biz fertlerin de bulaşı azalt-mak için korunma ve koruma tedbirlerini uygulaması büyük önem ta-şımaktadır. Geçmiş tecrübelere dayanarak ikinci bir salgın dalgasının gelmesi ve bu dalganın maalesef mevsimsel griple aynı zamanda olma-sı muhtemeldir. Yeteri kadar aşının ikinci dalga gelmeden hazırlanma-sı, yeni influenza A H1N1 virüsünün bugünkü teknolojiyle çok miktarda ve hızlı üretilmesindeki zorluk nedeniyle pek mümkün olamamaktadır.

Bu nedenle kısıtlı virüsten daha çok etki elde edebilmek için virüs “adjuvan” olarak adlandırılan (bu defa squalen) bir bileşik ile birleşti-rilerek aşı üretimi yapılmaktadır. Buna rağmen birçok ülkede aşı sıkın-tısı çekilmektedir. Güvenlik çalışmaları kısıtlı olmasına rağmen, mev-simsel aşı üretim yöntemleriyle üretilmiş influenza A H1N1 aşısının,

Editörden | Dr. Yahya Laleli

Sosyal Sorumluluğumuz, Domuz Gribi Pandemisi ve Demokratik Açılım

İnfluenza tipleriİnfluenza virüsleri tip A, B ve C olarak sınıf-landırılır. Tip A en sık görülendir ve ciddi epidemilerin çoğundan sorumludur. Ördek, tavuk ve domuz gibi birçok hayvanıın yanı sıra insanları da infekte eder. Tip B epide-milere neden olabilir fakat genelde tip A’dan daha hafif seyreder. Tip C ise şu ana kadar herhangi bir epidemi ile ilişkili bulunmamış-tır. Ayrıca influenza ile nezle de aynı hasta-lık değildir. Bu iki hastalık bulguları arasın-daki farklar tabloda verilmiştir. H1N1 influ-enza virüsü ise, muhtemelen virüs yapısın-da ortaya çıkan ani bir değişime bağlı olarak oluşan yeni bir tip A influenza virüsüdür. Bu değişimin genel popülasyon üzerindeki etki-sinin ne kadar ciddi olacağı henüz bilinme-mektedir ve bu da ölümcül olabileceği konu-sunda endişelere neden olmaktadır.

BulaşmaEnfekte kişilerin öksürük veya aksırıkları ile ortaya çıkan damlacıklar yolu ile kişiden ki-şiye bulaşır. Grip olan biri tarafından kon-tamine edilmiş bir yüzeye temasla da enfek-siyon alınabilir. Kalabalık ortamlar ve okul-larda enfeksiyon riski yüksektir. Semptomla-rın ortaya çıkmasından bir gün öncesinden, beş gün sonrasına dek hastalar enfeksiyonu yayabilir.

Tedavi ve Korunmaİnfluenzaya karşı en iyi korunma aşıdır. İnf-luenza virüsleri sürekli değiştiğinden, her yıl yeni bir aşı üretilmektedir. Grip aşısı, ölü vi-rüs parçacıklarından üretildiğinden, bu aşı ile hastalığın yayılması mümkün değildir. Aşının yan etkileri, aşı yerinde ağrı, ateş, halsizlik ve kas ağrısıdır. Bu yıl H1N1 pan-demisi nedeni ile bu virüse karşı özel bir aşı da üretilmiştir. Bu aşı hakkında daha ayrın-tılı bilgiyi 6.sayfada ve web sitemizde bula-bilirsiniz.

İlk semptomlar ortaya çıktıktan son-ra 48 saat içinde antiviral ilaçlar tedavide kullanılabilir. Fakat bu ilaçların aşının ye-rine geçmeyeceği unutulmamalıdır. İnflu-enza tedavisinde antibiyotiklerin ise yeri yoktur■

Grip “İnfluenza”

Nezle ve Grip (İnfluenza) Karşılaştırması

Semptom Nezle Grip

Virüsler tarafından oluşturulan solunum yolu enfeksiyonları

Evet Evet

Ateş Nadir 2-3 gün

Baş ağrısı Nadir Sık

Genel vücut ağrısı Hafif Olağan, bazen ciddi

Halsizlik ve yorgunluk Bazen Olağan, 2-3 hafta kadar sürebilir

Burun tıkanıklığı Sık Bazen

Aksırma Olağan Bazen

Boğaz ağrısı Sık Bazen

Öksürük Hafif / orta şiddette Sık

İnfluenza (grip), esas olarak burun, boğaz, solunum yolları ve akciğerleri etkileyen bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. En değişken virüslerden biridir ve bu değişiklikler küçük, sürekli ve ani olabilir. Grip salgınları kuzey yarımkürede genellikle Kasım-Mart ayları arasında her yıl görülür. Toplumun yaklaşık %5-20’si bu enfeksiyondan her yıl etkilenir. Çoğu insan bir hafta içinde hastalığı atlatsa da, yaşlılar, yenidoğanlar ve çocuklar ile kronik hastalığı olanlarda influenza hayatı tehdit edici bile olabilir.

Kaynak: JAMA, The Journal of American Medical Association, Patient page, 4 Kasım 2009

Bu konu hakkındaki “Grip/Soğuk Algınlığı ve Nezle” başlıklı daha kapsamlı yazımıza web sitemizden ulaşabilirsiniz.

2 Düzen Laboratuvarlar Grubu

Grip, her yaş ve farklı fizyolojik durumdaki fertleri farklı derecede etkilemektedir. Gebeler, düşük yapanlar ve loğusalık döneminin ilk 2 haftasında olanlarda, influenza A H1N1 gribine bağlı komplikasyon görülme oranı daha yüksektir. Hamilelik döneminde gözlenen bağışıklık dahil kardiyak ve solunum sistemindeki değişiklikler, gebelerin grip dahil her türlü etkenden daha ciddi etkilenmelerine neden olmaktadır. İnfluenza A H1N1 gribine yakalanan ve her-hangi bir risk grubunda olmayan hastalar için antiviral tedavi önerilmezken, gebelere, dü-şük yapanlara veya ikinci haftaya kadar loğu-salara tanı ihtimali belirlendiğinde, laboratu-var tanısını beklemeden antiviral tedavi öne-rilmektedir. Tedavi süresi 5 günden az olma-mak üzere hekim tarafından belirlenir. İnflu-enza A H1N1 gribinde kullanılabileceği be-lirtilen Oseltamivir ve Zanamivir gibi “Preg-nancy Category C” grubundaki antiviral bazı ilaçların gebelikte güvenli kullanılabileceği-ne yönelik klinik çalışmalar olmamasına rağ-men, FDA tarafından kullanılması önerisi bu güne kadar birikmiş ve tahmin edilen fayda zarar ilişkisine dayanmaktadır. Hatta tedaviye ne kadar erken başlanırsa tedavi etkinliği de o kadar yüksek olduğundan, ilaç tedavisinin ilk 48 saat içinde başlaması, grip nedeni mevsim-sel grip etkeni olsa dahi önerilmektedir. Ter-cih edilen ilaç ise, solunum sistemi üzerinde negatif etki yapmayacak olan ve inhalant ola-rak alınan Zanamivir’dir.

Hamilelerde tedaviye başlamak için la-boratuvar neticesinin beklenmesi öneril-mez. Hızlı cevap alınan influenza A testleri-

nin pozitif vakaları belirlemek için kullanıl-ması önerilse de, pozitifi belirleme oranının %20-70 arasında değişmesi nedeniyle bu test negatif olsa dahi tedavinin başlanması öne-rilmektedir. Domuz gribi geçirdiği sonradan anlaşılan biriyle yakın temasta bulunmuş hamile veya loğusaların, doktorlarına baş-vurmaları da gerekmektedir.

Gebe ve loğusalarda influenza A H1N1 grip semptomları, genel grup bulgularından farklı değildir. Görülme sıklığına göre bulgu-lar %97 ateş, %94 öksürük, %50 boğaz ağ-rısı, %47 baş ağrısı, %41 nefes darlığı, %35 adale ağrısı, %18 bulantı-kusma, %12 ishal olarak bildirilmiştir. Bizim birikimimize göre öksürük ve mide barsak şikayetlerinin görül-me oranı daha fazladır.

Aşılanmamışsa loğusaların aşılanması da önemli bir noktadır. Burada aşılanma hem anne, hem de bebek sağlığı açısından gerek-lidir. Yeni doğan bebekler her türlü enfeksi-yona açık olmakla birlikte, anne aşılanma-dığı takdirde özellikle bu yeni tip grip virü-süne karşı çok daha hassastır. Aşılanan an-nenin kanında ve sütünde oluşacak antikor-lar bebeği koruyacak yegane araç olacaktır. Annenin aşılanması doğum veya doğum-dan hemen sonra olsa dahi anne emzirmeli, süt vermelidir. Bu veriler geçtiğimiz dönem-de ABD ve güney yarım kürede influenza A H1N1 gribi nedeniyle hastaneye yatan has-talardan kazanılan tecrübelere dayanmakta-dır. ABD’de domuz gribi sorunlarıyla hasta-neye yatırılmış ve aşılanmamış 200 vakanın %25’inde anne ve veya bebekte ciddi prob-lemler görülmüştür. Bu nedenle yalnız anne-nin değil, bu pandemik dönemde yeni do-ğanla ilişkisi olacak, bebeğe virüs taşıyabi-

lecek herkesin aşılanması veya bebekle te-masının önlenmesi önerilmektedir. Aşılan-mamış annelerin doğum sonrası enfekte ol-duğunda, antiviral tedavi alırken bile bebek-lerini emzirmeye devam etmesi gerektiği de unutulmamalıdır.

Sağlık Bakanlığı’nın bizlere açık verileri bu konuda ülkemize ait yorum yapmamıza olanak vermemektedir■

Gebelerde ve Yeni Doğum Yapmış Olan Kadınlarda

İnfluenza H1N1 Gribi

Düzen Laboratuvarlar Grubu 3

Bu sorular, CDC, WHO ve ACIP gibi kurumların görüşü çerçevesinde cevaplanmıştır.

Geçen hafta nezle gibiydim acaba domuz gribi miydi?Grip ve nezle klinik belirtileri itibariyle bir birbirinden farklıdır. Bu ayrıma cevap verecek basit bir test yoktur. Grip yaptığı belirgin ateş, burun-boğaz akıntısı ve halsizlikle nezleden ayrılır.

Domuz gribi olduğumu nasıl anlarım, bunun için herhangi bir test var mı? Domuz gribinin, seyri ve bulguları bakımından mevsimsel gripten hiçbir farkı yoktur. Fakat bulaştırıcılığı daha fazladır.

Şu anda tanı için kullanabilecek testlerden hızlı test adı verilen influenza A-B antijen testi çok kısa zamanda sonuç verir ama ne yazık ki sadece %70 vakada net sonuç alınabilmektedir. Ayrıca bu hızlı testler influenza A veya influenza B olduğunu söyleyebilmekte fakat H1N1 (domuz gribi) ayrımını yapamamaktadır. H1N1 RT-PCR ise asıl tanıda kullanılabilen moleküler bir testtir.

Burun akıntım olmasa dainfluenza A-B antijen testi için örnek verebilir miyim?Akıntı olmadan alınan örneklerde influenza A tespit etmek daha zordur ve sonuç yanlış negatif olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle akıntı varlığında örnek alınması önerilmektedir.

Domuz gribi olduysam ne yapmalıyım?Mevsimsel grip veya domuz gribi olduğunuzda yapmanız gereken, başkalarına bulaştırmamak için evde istirahat etmek ve mümkün olduğunca kalabalık içine çıkmamak, sosyal aktivitelerden uzak durmaktır. İstirahat dışında, bol sıvı almak, gıdanıza dikkat etmek, bulunduğunuz odayı sık sık havalandırmak, öksürük-aksırık sırasında kağıt mendil kullanımına dikkat etmek, kullanılan kağıt mendilleri

kapalı çöp kutularına atmak ve sık sık el yıkamak çevreniz için almanız gereken önlemlerdir.

Domuz gribi olduysam ilaç kullanmam şart mı?İlaç kullanılması şart değildir. Bununla birlikte ilaca ihtiyacınızın olup olmadığına doktorunuzun karar vermesi uygun olacaktır. Ateş düşürücü olarak aspirin kullanılmamasına da dikkat edilmelidir.

Domuz gribinin tedavisi yok mu? H1N1 virüsü için antiviral ajanlarla tedavi mümkündür. Fakat kullanılan antivirallere karşı daha sonra direnç gelişimi olabileceğinden kullanımına çok dikkat edilmesi gerekmektedir. İlaç ancak komplikasyonların ortaya çıkabileceği düşünülen kişilere, doktor tavsiyesi ile önerilmektedir. Bu ilaçlara karsı dirençli virüslerin gelişmesi kaçınılan ve korkulan bir hadisedir. Bu nedenle bu antiviral ilaçların mutlak gerekmediği takdirde kullanılmaması önerilmektedir.

Bu domuz gribi de, daha önce bizi korktukları kuş gribi, çin gribi gibi ilaç firmalarının yarattığı bir korku değil mi? Siz ne dersiniz? Kuş gribi kanatlılardan insana geçerse de, hastalanan insandan insana bulaşabildiği gösterilememiştir. Domuz gribi olarak bilinen ve şu anda influenza A H1N1 olarak adlandırılan gribin kökenindeki virüs 1918 yılında milyonlarca insanın ölümüne neden olan ve İspanyol gribi diye adlandırılan grip etkeni H1N1’ın genetik yapısını temel almaktadır. Kuzey Amerika ve Avrupa-Asya’da grip yapan virüslerden gen yapılarının karışmasıyla değişime uğramış ve insandan insana çok kolay bir şekilde geçme özelliği kazanmıştır. İlaç firmalarının virüs üretmesi veya biyolojik silahların üretilmesi senaryoları bu gibi durumlarda her zaman ön plana çıkmaktadır. Bununla birlikte medeni dediğimiz ve yaban hayatının derinliklerine giren bugünkü yaşam şeklimiz, yoğun ve insan yaşamıyla iç içe girmiş hayvan üretimi ve hemen her türlü enfeksiyonun kontrolüne yönelik olarak antibiyotiklerin gereksiz ve aşırı kullanımının bu viral değişimlerden sorumlu olması daha geçerli bir ihtimaldir.

Domuz gribinden korunmak için aşı olayım mı? Risk grubundaki herkesin aşı olması tavsiye edilmektedir.

Domuz Gribi (İnfluenza A, H1N1) Pandemisi Konusunda Bize Yönlendirilmiş

Sorular ve Cevapları

4 Düzen Laboratuvarlar Grubu4 Düzen Laboratuvarlar Grubu

Kimler risk grubunda yer almaktadır? • Hamileler• 6 aylıktan küçük çocukların bakımıyla

ilgilenen veya onlarla yaşayan kişiler• Acil servis dahil hasta ile direk teması

olan sağlık çalışanları• 6 ay ile 64 yaş arasındaki kişilerden

kronik hastalığı ve/veya immün yetmezliği olanlar

Ayrıca her bölgede virüsün enfekte ettiği kişi sayısına ve olası sayı artışına göre farklı gruplar da aşılanabilir. Yani aşı için risk grubu tarifi, hastalığın yayılımı, etkilediği kişiler ve diğer bazı öncelikler dikkate alınarak sürekli olarak yenilenmektedir. Örneğin, toplu hizmet üretenler, otobüs şöförleri, garsonlar, öğretmenler, hostesler gibi çok sayıda kişi ile teması olanlar da risk grubuna dahil edilebilir.

Herkes aşılansın denirken ilk önce hamileler için başka aşı gelecek dendi, sonra isteyen aşı olsun dendi! Bu da bende aşı hakkında şüphe uyandırdı. Herkes rahatça aşı olabilir mi? Neden gebeye farklı aşı?Başta riski olan herkes aşılanmalı. Bu İnfluenza A H1N1 virüsü, yetişkin ve başka hastalığı olmayanlar için her sene baharlarda karşımıza çıkan mevsimsel gripten daha öldürücü değil ama gebelerde, kronik hastalarda ve çocuklarda daha öldürücü olabiliyor. Ayrıca çok daha kolay yayılıyor, kısa zamanda daha çok insana bulaşabiliyor. Bu nedenle de başta riskliler olmak üzere aşıyı bulan herkesin aşılanması ama aşılansa dahi genel korunma tedbirlerini elden bırakmaması gerekmektedir. Gebelerde kullanılacak aşının immünolojik cevabı arttıran ve “adjuvan” olarak adlandırılan maddeyi ihtiva etmemesi tercih edilmektedir. Bu nedenle gebelerde “adjuvan” ihtiva etmeyen aşılar kullanılmaktadır.

Mevsimsel grip aşısı domuz gribine karşı koruyucu olabilir mi? Hayır. Çünkü mevsimsel grip aşısı için kullanılan virüsler ile H1N1 için kullanılan virüs aynı değildir. Domuz gribi aşısı mevsimsel grip aşısından farklı mı üretildi? Hayır. H1N1 için üretilen aşı da mevsimsel grip aşısı üretimiyle aynı aşamalardan geçmiş ve onaylanmıştır. Tek fark kullanılan virüs suşudur. Çünkü aşının H1N1 gribine karşı etkili olabilmesi için üretiminde “İnfluenza A Kalifornia H1N1” virüsü kullanılması gerekmiştir.

Mevsimsel grip aşısı ve domuz gribi aş ısı aynı zamanda yapılabilir mi? İnaktive 2009 H1N1 aşısı herhangi bir aşı ile birlikte aynı zamanda yapılabilir. Mevsimsel grip aşısı ve pnömokok aşısı da bunlara dahildir. Canlı 2009 H1N1 aşısı (burundan sprey tarzında alınan) ise grip dışı inaktive aşılarla aynı zamanda yapılabilir fakat mevsimsel grip aşısı ile aynı zamanda yapılmamalıdır.

Aşı 2 doz şeklinde mi yapılıyor?Çocuklarda ve hamilelerde aşıya karşı reaksiyonları azaltmak ve immün cevabı arttırmak için aşının bölünmüş dozlarda yapılması tavsiye edilmektedir. Hamilelere 2 doz, 9 yaş ve altındaki çocuklarda ise 2 x yarım doz önerilmektedir. Bu 2 doz arasında 4 hafta süre olmalıdır. FDA İnfluenza A H1N1 aşısının 10 yaş üstündeki kişiler için tek doz olarak kullanımını onaylamıştır.

2009 bahar aylarından önce veya son zamanlarda gribal enfeksiyon geçirmişsem domuz gribi için aşı olmalı mıyım? Grip belirtileri birçok farklı virüsün üst solunum yollarında yaptığı belirtilerle benzerdir. Bu nedenle geçirilen enfeksiyonun H1N1 olduğundan emin olmak zordur. H1N1 için en spesifik test “H1N1 RT-PCR” testidir. Bu test rapid influenza testinden farklıdır. H1N1 RT-PCR testi grip şüphesi olan herkese yapılmadığı için geçirilen enfeksiyonun H1N1 kaynaklı mı, yoksa başka bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyon mu olduğunu anlamak mümkün değildir.Bu nedenle, eğer hastalandınız ve 2009 H1N1 enfeksiyonu olup olmadığınızı bilmiyorsanız, doktor tavsiyesine göre hareket etmeli ve doktorunuz öneriyorsa aşılanmalısınız. D aha önce H1N1 virüsü ile enfekte olan şahısların aşılanmasının da herhangi bir zararı yoktur.

Mevsimsel grip aşısı yapılan kişilerde influenza A H1N1 virüsünde değişiklikler olduğunu duydum doğru mu?Mevsimsel grip aşısının virüse karşı olumlu veya olumsuz bir etkisi olduğuna dair herhangi bir bilgi yoktur. Domuz gribine karsı aşı olmuş kişilerin yine aynı tip (H1N1) virüs nedeniyle grip olması virüsün yapı değiştirdiğine gösterge olabilir ki korkulan ama karşımıza çıkabilecek bir beklentidir.

Yaşlılar genelde enfeksiyonlara karşı daha duyarlıyken, 65 yaş üzeri şahısların aşılanması neden önerilmiyor? Gen yapılarında önemli farklılıklar olsa da, 1918’den beri zaman zaman ortaya çıkan grip salgınları nedeniyle 65 yaş ve üzerindekilerin bu enfeksiyona karşı yeteri düzeyde koruyucu antikor taşıdığı kabul edilmektedir. Ayrıca bu yaş grubundaki şahıslarda komplikasyonlara sebep olan aşırı immünolojik cev aplar da beklenmemektedir.

Aşılanma gerekliliğinin belirlenmesi için kanımda bağışıklığın göstergesi var mı?Hayır. Henüz influenza A H1N1 gribine karşı antikor varlığını belirlemek için kullanılabilecek bir test yoktur. Aşı çalışmaları yapılırken antikor düzeyleri takip edilerek aşının etkinliği ölçülmüştür. Ama bu antikor testleri rutin olarak kullanılmamaktadır■

Düzen Laboratuvarlar Grubu 5

İnfluenza, en sık gözlenen viral enfeksiyon-lara neden olur ve Dünya Sağlık Örgütü ve-rilerine göre her yıl 10 kişiden 1-4’ü bu has-talığa her yıl yakalanmaktadır. Sonbahardan kışa, kıştan yaza geçerken yüksek ateşli solu-num yolu enfeksiyonlarının aniden artışı inf-luenza salgınlarını akla getirmelidir. Salgın 2-3 haftada en yüksek düzeye ulaşır ve 5-6 hafta sürer.

Her yıl milyonlarca insanı rahatsız eden bu hastalıktan korunmaya çalışmak için bi-lim adamları çeşitli yollar denemektedir. Bunlardan et etkin olanı ise şüphesiz aşı-dır. Gribe karşı aşının kullanılmasına 1945 yılında başlanmıştır. Bugün canlı ve inaktif

olmak üzere 2 tip aşı mevcuttur. Mevsim-sel gribe karşı genelde kullanılan aşı Triva-lan inaktiv, yani üç tip öldürülmüş influen-za virüsünü ihtiva eden aşıdır. Bu tip aşılar-da inaktif virüsü olduğu gibi veya immün ce-vabı daha etkin hale getirmek üzere “adju-van” olarak adlandırılan bir organik madde ile bağlı olarak kullanılabilir. Her ikisi de pa-ranteral (adale içine verilerek) kullanılır. Di-ğer aşı tipi ise canlı virüsün zayıflatılmasıdır ve nazal sprey olarak kullanılır.

Influenza virüsünün antijenik yapısının sık değişikliğine uğraması nedeniyle her yıl hazırlanan aşıların virüs içeriği, bir önceki yıl gribe neden olan virüsleri kapsayacak şe-kilde değiştirilir.

Grip aşılarının içeriğiA- Aktif madde• Antijen: Vücutta esas bağışıklık reaksiyo-

nuna neden olacak virüs gen ve yapısını oluşturan proteinlerdir. Bunun dışında vi-rüsün üretildiği yumurta allantoin boşlu-

ğundan gelen az miktarda yumurta prote-inlerini de taşımaktadır.

• Adjuvan: Aşının bağışıklık yapma gücü-nü arttıran maddedir. Genelde alüminyum birleşikleri olmak üzere birçok madde kul-lanılabilirse de grip aşılarında squalen de-nen bir yağ yapı taşı kullanılmaktadır.

B- Koruyucu maddeCivalı bir bileşik olan thimerosal aşının baş-ka mikroorganizmalarla kontamine olma-sını, bulaşmasını engelleyen koruyucu bir madde olarak 50 yılı aşkın bir süredir kul-lanılmaktadır. Grip aşılarının tek kullanım-lık olanlarında değil çoklu kullanımların-da mevcuttur. Kullanılan civa deniz ürünle-rinde gözlenen “etilciva” yapısındadır. Çok yüksek oranda metilciva insanlar için toksik-tir. Ancak, son yıllarda yapılan birçok bilim-sel çalışma aşı içerisindeki thimerosalin cid-di nörolojik semptomlara veya hastalıklara neden olmadığını göstermiştir. Buna rağmen aşı üreticileri thimerosal kullanımını en aza indirmeye çalışmaktadır.

Aşının koruyuculuğu karşılaşılan virüsle aşının içerdiği antijenik yapının uyumlulu-ğuna bağlıdır. Etki düzeyi (antikor oluştur-ma yüzdesi) şahsın immünolojik yapısı ve yaşına göre değişmektedir, 65 yaş altında-ki sağlıklı erişkinlerde grip aşısının %70-90 etkin olduğu bildirilmiştir. Yaşlılarda ise bu oran %30-40 düzeylerine düşebilir. Çocuk-larda elde edilen veriler ise az ve çelişkilidir. Bu çalışmalara göre aşının çocuklardaki et-kinliği %22-91 arasında değişmektedir.

Aşılanma için en uygun zaman Eylül-Ekim aylarıdır. Bununla birlikte Aralık ayı-na kadar aşılama yapılabilir. Etkinin orta-ya çıkması genellikle 2-3 haftayı bulmakta-dır ve etki süresi 6-12 aydır. Ateşli bir has-talık geçirmekte olan veya enfeksiyonu olan bir kişi hastalık sırasında aşılanmamalı, iyi-leştikten sonra aşılanmalıdır. Daha önce hiç grip aşısı yaptırmamış olan 8 yaşından kü-çük çocuklarda, aradan en az 4 hafta geç-tikten sonra ikinci doz aşılama yapılmalıdır. Grip aşısı, diğer aşılarla (pnömokok, MMR, Hemofilus influenza B ve OPV) birlikte yapı-labilir, ancak farklı bölgelerden kas içine uy-gulanmalıdır.

Canlı virüs aşıları ise (nasal sprey) sadece sağlıklı, hamile olmayan 2-49 yaş arasındaki

İnfluenza Aşısı

İnfluenza (grip) MÖ 412’de Hipokrat tarafından tanımlanmış eski bir hastalıktır. Virüs yapısında basit veya önemli değişikliklere bağlı olarak her sene kışa giriş veya kıştan çıkış dönemlerinde bölgesel salgınlar veya epidemilere neden olarak karşımıza çıkar. Kayıtlara geçen influenza benzeri ilk pandemi 1580’de yaşanmıştır. O zamandan bu yana 31 ayrı olası influenza pandemisi kayda geçmiştir. Bunlardan son üçü 20.yüzyılda görülmüştür. Grip, Birinci Dünya Savaşı’ndan önce önemli bir sorun olarak kabul edilmezken, savaşın hemen ardından 1918-1920 yılları arasında gelişen ve kaynağı İspanya olmamasına rağmen İspanyol Grip’i olarak adlandırılan salgın, yaklaşık 20 milyon kişinin ölümüne neden olmuştur. 1957 ve 1968’de yaşanan salgınlarda ise yaklaşık 1,5 milyon insan hayatını kaybetmiştir.

6 Düzen Laboratuvarlar Grubu

Mevsimsel grip içinöncelikli aşı olması gerekenler

Hazırlayanlar

Dr. Murat Öktem

Dr. Tutku Tanyel

Dr. Özlem Aker

Grafik Tasarım

İnova www.inovatasarim.com

AnkaraTunus Caddesi No: 95 06680Tel: 0.312.468 70 10 Faks: 0.312.427 81 74

Atatürk Bulvarı No: 237/39 06680Tel: 0.312.468 95 41 Faks: 0.312.426 99 56

Mithatpaşa Cad. No: 16/15 06420Tel: 0.312.433 29 24 Faks: 0.312.434 09 70

İstanbulAvrupa Yakası 2. Taşocağı Cad. No: 8 MecidiyeköyTel: 0.212.272 48 00 Faks: 0.212.272 48 04

Anadolu Yakası

Bağdat Caddesi Gündüz Apt. B Blok No: 160/7 Selamiçeşme KadıköyTel: 0.216.302 97 93 Faks: 0.216.363 51 88

AdanaAtatürk Bulvarı No: 34/2 01120Tel: 0.322.454 49 01 Faks: 0.322.457 55 05

Mersinİnönü Cad. Şevket Bey Apt. No: 160/B Çamlıbel (Orduevi kavşağı)Tel: 0.324.237 77 88Faks: 0.324.237 77 75

BursaMuradiye MahallesiHamzabey Caddesi No: 108 Villa Biçen OsmangaziTel: 0 224 444 4 224/115 Faks: 0 224 232 10 85

444 D LAB

3 522

BÜTÜN ŞUBELERİMİZE ULAŞABİLECEĞİNİZ TELEFON NUMARASI

ÜCRETSİZ DANIŞMA HATTI

☎ 0800 314 73 93

www.duzen.com.tre-mail: duzenank@duzen.com.tr

Laboratuvardan Haberler

Basında Sağlık

XIX. Düzen Klinik Biyokimya Günleri YapıldıDokuz yıldır aralıksız olarak düzenlediğimiz “Düzen Klinik Biyokimya Günleri”nin XIX.uncusu bu yıl 16-18 Ekim 2009 tarihlerinde Ankara Hilton Oteli’nde yapıldı. Tüm Türkiye’den 140’ın üzerinde laboratuvar uzmanının katıldığı toplantıda hem klinik laboratuvarcılık alanındaki son gelişmeler ve güncel konular hakkında bilimsel sunumlar yapıldı, hem de ülkemizdeki laboratuvarcılık sektörünün sorunları Sağlık Bakanlığı yetkililerinin de katılımı ile tartışıldı. Toplantının en ilgi çeken kısımları ise İnfluenza A H1N1 ve PSA konusunda yapılan tartışmalardı. PSA referans aralığı konusundaki uygulamalar tartışıldı ve PSA sonuçlarının değerlendirilmesi konusunda katılımcılara tavsiyelerde bulunuldu. Her zaman olduğu gibi toplantıda yapılan sunumlara web sitemizden ulaşabilirsiniz.Özel laboratuvarcılık sektörü için artık gelenekselleşen ve ayrı bir yeri olan Düzen Klinik Biyokimya Günleri’nin XX.incisi 15-17 Ekim 2010 tarihlerinde yine Ankara’da yapılacak. Toplantı programı ise önümüzdeki aylar içinde web sitemizde yayınlanacak.

Önemli GünlerArtık her hastalık kendisine bir gün belirliyor ve tüm dünyada belirlenen bu günde hastalıkla ilgili bilinç arttırılmaya çalışılıyor. Bu kapsamda Meme Kanseri Haftası, Dünya Diyabet Günü ve Dünya AIDS Günü için biz de çeşitli aktivitelerle toplum bilinçlendirmesine katkıda bulunmaya çalıştık. Meme Kanseri haftasında mamografi tetkiklerini %50 indirimle yaparken, diyabet ve AIDS günleri için hazırladığımız broşür ve posterlerle hastalarımıza hatırlatma ve uyarılarda bulunduk.

Cep Telefonları ve Elektromanyetik Radyasyon

Cep telefonlarımızı haberleşme ve bilgi taşıma araçları olarak kullanırken maruz kaldığımız radyo ve elektromanyetik radyasyon hücrelerimizde iyonizasyona sebep olmasa da yarattığı manyetik alan

nedeniyle kullanılma süresi ve elektromanyetik dalganın frekansına göre doku içine de geniş ve derin yayılma göstermektedir. Dokuya geçen bu radyasyonun meydana getirdiği elektromanyetik alan da DNA hasarı oluşmaktadır.

Elektromanyetik radyasyonun beyindeki etkisi

5 yaşındaki çocuk 10 yaşındaki çocuk yetişkin

Özellikle ABD ve Avustralya’da artan ve çocukluk çağında sık görülen beyin tümörlerinden çevremizdeki elektromanyetik alan sorumlu tutulmaktadır. Epidemiyolojistler önümüzdeki 10 yılda beyin tümörü görülme sıklığının çok artmasını beklemektedir. Sağlığımıza zararı olan bu iki dalganın etkilerini en aza indirgemek için geçerliliği belirlenmiş tedbirler vardır. Bunların en önemlileri:• Çocuklar cep telefonu kullanmamalıdır. Non-iyonizan olsa da

bu radyasyona çocuklar daha hassastır, hiçbir şekilde ve nedenle cep telefonu kullanmamalı, kullanmaya özendirilmemelidir.

• Cep telefonu kullanma süresi kısıtlanmalı ve mümkün olduğu kadar sabit telefon tercih edilmelidir. Kullanılacaksa da en azından vücuttan uzak tutulmalı ve mümkün olduğu kadar kulaklık kullanılmalıdır. Gerekmediği zamanlar cep telefonu ve ve telsiz hatları kapatılmalı, haberleşmenin zor olduğu bölgelerde cep telefonu kullanılmamalıdır.

• Diğer kablosuz hatlar: Aynı şekilde non-iyonize elektromanyetik radyasyona sebep olmaktadır. Kablosuz telefonlar, telsiz sistemler ve wireless modemlerin mümkün olduğu kadar kullanımları kısıtlanmalı, kablolu hatlar tercih edilmelidir.

Nobel Fizyoloji ve Tıp ÖdülüBu yılki Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü biyolojideki önemli sorulardan biri olan kromozomların hücre bölünmeleri sırasında nasıl tam olarak kopyalandığını ve yıkıma uğramadığını aydınlatan üç bilim insanı, Elizabeth Blackburn, Carol W. Greider, Jack W. Szostak arasında paylaşıldı. Bu üç araştırıcı, sorunun yanıtının kromozomların uç bölümlerinde yer alan telemorlerde ve telomerlerin oluşumunu sağlayan telomeraz enzimlerinde olduğunu ortaya koydular. Hücre yaşlanması ve kanser oluşumunda da rol oynayan telomerazların bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar arasında konjenital aplastik anemi, cildin ve akciğerlerin bazı özel hastalıkları sayılabilir. Nobel araştırıcılarının çalışmaları telomerazların potansiyel tedavi hedefleri olarak kullanılmasına da ışık tutacak gibi görünüyor. Bu konudaki daha ayrıntılı yazımıza web

sayfamızdan ulaşabilirsiniz.

Dünya Diyabet Günü14 Kasım