Substancje pomocnicze w technologii tabletekSubstancje pomocnicze substancje pozbawione (w...
Transcript of Substancje pomocnicze w technologii tabletekSubstancje pomocnicze substancje pozbawione (w...
Substancje
pomocnicze
w technologii
tabletek
1
Substancje pomocnicze
substancje pozbawione (w stosowanych ilościach)
własnego działania farmakologicznego
każde inne substancje niż substancje czynne
(lecznicze), stanowiące komponent postaci leku, z
uwzględnieniem składników użytych podczas procesu
wytwarzania, a niekoniecznie obecnych w produkcie
gotowym
2
Substancja pomocnicza
Jej dodanie jest niezbędne dla:
nadania substancji leczniczej właściwej postaci
zwiększenia jej trwałości, poprawy wyglądu lub
smaku oraz
zmienienia jej właściwości farmakokinetycznych
3
Substancja pomocnicza
Powinna zapewniać:
stabilność chemiczną, brak interakcji z substancją
leczniczą i pozostałymi składnikami
niską podatność i zmienność właściwości w zależności
od urządzeń i rodzaju operacji technologicznych
stosowanych w procesie produkcyjnym
bezpieczeństwo i skuteczność farmaceutyku zarówno
podczas stosowania, jak i przechowywania
4
Wymagania stawiane
substancjom pomocniczym
Brak własnego działania farmakologicznego oraz właściwości toksycznych.
Brak działania uczulającego oraz drażniącego w miejscu podania.
Powinny one odpowiadać takim normom czystości jakie obowiązują substancje lecznicze.
Powinny mieć jednakowy i ściśle określony skład chemiczny oraz właściwości fizyczne.
Powinny odpowiadać wysokim wymaganiom pod względem trwałości.
Nie powinny stanowić pożywki dla drobnoustrojów.
Nie powinny wywierać ujemnego wpływu na uwalnianie i resorpcję substancji leczniczej.
5
Substancje pomocnicze
Wypełniające (fillers)
Wiążące (lepiszcza) (binders)
Rozsadzające (disintegrants)
Poślizgowe (glidants)
Smarujące (lubricants)
Antyadhezyjne (antiadherents)
Powlekające (coatings)
Wpływające na zapach, smak, kolor
6
Substancje pomocnicze
Wpływające na charakterystykę procesu wytwarzania
Wypełniające
Wiążące (lepiszcza)
Rozsadzające
Poślizgowe, smarujące, antyadhezyjne
7
Substancje pomocnicze
Wpływające na charakterystykę produktu (właściwości farmakologiczne)
Rozsadzające
Powierzchniowo czynne
Wpływające na zapach, smak, kolor
Utrzymujące pH
8
Surowce wypełniające
służą jako uzupełnianie masy granulatu /
mieszanki gdy zbyt mała ilość substancji czynnej
uniemożliwia sporządzenie granulatu / tabletek, a
także do zrównoważenia i skompensowania
właściwości substancji leczniczej, która może
utrudniać proces formowania postaci leku
surowce rozpuszczalne w wodzie są wskazane w
przypadkach gdy substancja czynna bardzo słabo
lub słabo rozpuszcza się w wodzie (w celu
ominięcia problemów biodostępności)
nie mogą powodować niezgodności z substancją
czynną
surowce wypełniające
rozpuszczalne w wodzie nierozpuszczalne w wodzie
cukry alkohole cukrowe
Laktoza
Dekstroza
Glukoza
Sacharoza
Sorbitol
Mannitol
Ksylitol
polimery cukrowe sole nieorganiczne
Celuloza
CaHPO4 x 2H2O
CaHPO4
CaCO3
Surowce wypełniające
10
laktoza jednowodna i
dekstroza
dobra rozpuszczalność w wodzie
dobra sypkość i właściwości tabletkujące
przyjemny / słodkawy smak dobre w połączeniach z MCC
preferowane dla tabletek do żucia, musujących
powodują niezgodność chemiczną w wysokich temp. z substancjami zawierającymi grupy aminowe oraz z silnymi utleniaczami
11
sorbitol, mannitol
dobre właściwości (zsypujące – sorbitol)
i tabletkujące (sorbitol, mannitol)
właściwości higroskopijne
klejenie do stempli (> 40 %)
pogarszają ścieralność
wpływają na spadek twardości tabletek
tworzą chelaty z jonami metali – mogą powodować zmiany zabarwienia
12
celuloza
mikrokrystaliczna (MCC)
dobre właściwości zsypujące i tabletkujące
działanie rozsadzające
surowiec dobry do bezpośredniego tabletkowania i
granulacji
właściwości higroskopijne
13
celuloza mikrokrystaliczna
(MCC)
drobna MCClepsza twardość tabletekgorsza sypkość
wolniejszy rozpadlepsza ścieralność
grubsze ziarno MCCniższa twardość tableteklepsza sypkość
szybszy rozpadgorsza ścieralność
duża gęstość
nasypowa MCC
dobra twardość tableteklepsza sypkość
szybszy czas rozpadudobra ścieralność
niska zawartość
wilgoci w MCC
niższa twardość tableteklepsza sypkość
dobry rozpadumiarkowana ścieralność
14
CaHPO4
bardzo dobra sypkość (duża gęstość nasypowa)
dobre właściwości tabletkujące
synergizm działania w połączeniach z MCC
możliwe niezgodności chemiczne
15
Surowce wiążące
stosowane do uzyskania spójności masy
formulacji, umożliwiającej uzyskanie formy
leku
pozwalają na uzyskanie / uformowanie
granulatu z surowców sypkich
mogą być stosowane w postaci roztworów lub
w postaci sypkiej
16
Substancje wiążące w
postaci roztworów
surowiec rekomendowana stężenie roztworu
kleiki skrobiowe 10 %
kleiki żelatynowy 10 – 20 %
roztwór glukozy 25 – 50 %
roztwór etylocelulozy 5 %
roztwór PVP różne stężenia (szeroki zakres)
17
PVP
dobrze rozpuszczalny w wodzie(gorącej i zimnej)
zastosowanie w tabletkowaniu bezpośrednim (DC), typ. K-90
zastosowanie w mokrej granulacji w postaci roztworu lub dodany bezpośrednio do pozostałych surowców, typ K-25, K-30
poprawia uwalnianie słabo rozpuszczalnych w wodzie substancji czynnych
18
Surowce rozsadzające
mają za zadanie spowodować możliwie szybki
rozpad tabletki na drobne cząstki w chwili
zetknięcia się jej z wodą
rozpad przebiega dwu stopniowo: najpierw do
granulek, następnie do proszku
rozpad przyspiesza rozpuszczanie substancji
czynnej z tabletki a następnie jej wchłanianie
19
Surowce rozsadzające
surowce rozsadzające
mechanizm działania
wchłanianie wody
mechanizm działania
wchłanianie wody + pęcznienie
na bazie celulozy
Kroskarmeloza
na bazie powidonu
mechanizm działania
pęcznienie
na bazie skrobi
Skrobi glikolan sodowyKrospovidon
20
Substancje poślizgowe
właściwe poślizgowe – wpływają na sypkość granulatu,
ułatwiają zsypywanie się granulatów z leja nasypowego
i lepsze, bardziej równomierne wypełnienie matryc
talk, skrobia, krzemionka koloidalna, stearynian magnezu,
stearynian wapnia, laurylosiarczan sodowy
21
Substancje poślizgowe /
poprawiające sypkość
surowiec rekomendowana ilość
talk 5 %
skrobia kukurydziana 5 – 10 %
Aerosil 1 – 3 % (optymalnie ~ 1 %)
Cab-O-Sil (kwas krzemowy koloidalny) 0,1 – 0,5 %
Syloid 0,1 – 0,5 %
22
Substancje poślizgowe /
smarujące
smarujące – zmniejszają tarcie pomiędzy granulkami podczas
zgniatania i tarcie pomiędzy tabletką a ścianą matrycy (ułatwiając
przez to wypchnięcie tabletki z matrycy)
talk, stearynian magnezu, stearynian wapnia
23
Substancje poślizgowe /
smarujące
surowiec rekomendowana ilość
magnezu stearynian 0,3 – 2 %
wapnia stearynian 0,5 – 2%
kwas stearynowy 1 – 3 %
24
Substancje poślizgowe
antyadhezyjne – zapobiegają przyklejaniu się masy tabletkowej
do ścian matrycy i powierzchni stempli
talk, stearynian magnezu, parafina
25
Substancje poślizgowe /
antyadhezyjne
surowiec rekomendowana ilość
talk 1 – 5 %
skrobia kukurydziana 3 – 10 %
laurylosiarczan sodu < 1 %
26
Substancje powlekające
Polisacharydy:
Pochodne celulozy, np: karmeloza sodowa, (karboksymetyloceluloza sodu - NaCMC); metyloceluloza (MC); hydroksypropyloceluloza (HPC); hydroksypropylometyloceluloza (HPMC);
Inne: guma guar – złożona z jednostek galaktozy i mannozy; karrageny – liniowe polisacharydy złożone z D-galaktozy i 3,6-dehydro-D-galaktozy; guma Karaya –częściowo arylowany kompleks polisacharydowy; guma arabska – kompleks polisacharydowy zawierający L-arabinozę, L-ramnozę, D-galaktozę i sole D-glukuronianusodu; różne rodzaje skrobi – rozpuszczalne i z wiązaniami poprzecznymi; alginian sodu – sól sodowa kopolimeru kwasu mannurowego i guluronowego; chitozan –deacylowana chityna;
27
Substancje powlekające
Substancje niebędące polisacharydami, np.:
żelatyna; – alkohol poliwinylowy (PVA); – kwas
poliakrylowy (PAA); – polioksyetylenoglikole – Makrogole; –
powidon (PVP)
nierozpuszczalne w wodzie: etyloceluloza (EC);
octanomaślan celulozy (CAB); szelak; metakrylany; kwas
poli-L-mlekowy (PLA); kopolimery kwasu poli-D, L-
mlekowego i glikolowego (PLA / PG); estry
polioksyetylenoglikoli; zeinę; octanoftalan celulozy (CAP);
ftalany hydroksypropylometylocelulozy (HPMCP);
octanobursztynian hydroksypropylometylocelulozy
(HPMCAS); octanoftalan poliwinylu
28