Środki stylistyczne
-
Upload
elaine-hunt -
Category
Documents
-
view
48 -
download
0
description
Transcript of Środki stylistyczne
Środki stylistyczne Środki stylistyczne
Co to są środki Co to są środki stylistyczne?stylistyczne?
• to elementy języka, które mają na celu pobudzenie wyobraźni odbiorcy i wywołanie określonych emocji;
• rzadko występują w języku codziennym;
• spotyka się je najczęściej w literaturze, głównie w poezji.
ŚRODKIŚRODKI
stylistyczne = poetyckie = artystyczne
Powyższe wyrazy stosuje się wymiennie, dlatego pojęcia:
• Środki stylistyczne,
• Środki poetyckie,
• Środki artystyczne
Z N A C Z Ą T O S A M O
EPITETEPITETWyraz będący określeniem rzeczownika, wyrażony najczęściej przymiotnikiem, ale również imiesłowem i rzeczownikiem, np.:
CZERWONA CZERWONA RÓŻA
UŚMIECHNIĘTE UŚMIECHNIĘTE DZIECKO
ŚPIEWAJĄCY ŚPIEWAJĄCY PTAK
BLASK BLASK KSIĘŻYCA
Po co jest epitet?Po co jest epitet?
• uwydatnia cechy przedmiotów i osób;
• uplastycznia obraz poetycki;
• wzbogaca wypowiedź.
PORÓWNANIE to:PORÓWNANIE to:
• Zestawienie ze sobą dwóch przedmiotów, zjawisk lub osób ze względu na pewną, wspólną ich cechę.
Zestawiając ze sobą porównywane Zestawiając ze sobą porównywane zjawiska używamy łączników:zjawiska używamy łączników:
jak
jako
jakby
jak gdyby
niby
ni to
na kształt
jak
pracowity jak mrówki
jako
oczy jako gwiazdy
niby
wesoły niby ptaszek
na kształt
owoc na kształt księżyca
PRZENOŚNIA = PRZENOŚNIA = METAFORAMETAFORA
Zestawienie wyrazów, które osobno znaczą co innego, a w połączeniu
nabierają nowego znaczenia.
Przykład metaforyPrzykład metafory
odmęt
zieloność – zieleń
(głęboka, wzburzona woda, otchłań, toń)
(trawy, krzewy, drzewa,tereny pokryte tymi roślinami)
odmęt zieloności
(rozległe miejsce porośnięte gęstą, intensywnie zieloną roślinnością)
ODMIANY METAFOR:ODMIANY METAFOR:OŻYWIENIE – polega na przypisywaniu przedmiotom martwym, zjawiskom natury lub pojęciom abstrakcyjnym właściwości żywych istot, np.:
nadzieja umarła, komórka mi zdycha, przebiegła mi przez głowę pewna myśl, gryzło go sumienie.
UOSOBIENIE (personifikacja) - polega na przypisaniu cech ludzkich czemuś co człowiekiem nie jest (przedmiotom, zjawiskom, roślinom, zwierzętom, czy pojęciom abstrakcyjnym), np.:
dumny kościół, wstaje dzień, zwariowany rok, słońce uśmiechało się, niebo płacze, dby stanęły na baczność.
OKSYMORON - zestawienie wyrazów o przeciwstawnym znaczeniu, (zwykle rzeczownik z przymiotnikiem lub czasownik z przysłówkiem ) np.:
zimny ogień, gorzka słodycz, ciepłe lody, spieszyć się powoli.
APOSTROFAAPOSTROFA
Bezpośredni zwrot do osoby, uosobionych pojęć lub rzeczy. Często występuje w przemówieniach.
Przykład:
"Litwo, Ojczyzno moja" (Adam Mickiewicz)
POWTÓRZENIEPOWTÓRZENIE
Polega na powtarzaniu tego samego elementu językowego w celu nadania mu większego znaczenia czy rytmizacji w utworze.
Przykład:
„Zieleń, zieleń, coraz więcej zieleni i przestrzeni”.
REFRENREFREN
powtarzająca się strofa, wers lub jego część.
Przykład:
Wzięli ją z ziemi na ramionaI w białe róże utulona,Zakuta w trumnę, ale dumna,Szła pieśń.
Nieśli ją w ciszy i w żałobie,Lecz nie złożyli pieśni w grobie,Bo w białych zwojach, w róż koronieAby z królami być na tronie Szła pieśń.
ZDROBNIENIE ZDROBNIENIE - - to wyrazy o dodatnim zabarwieniu to wyrazy o dodatnim zabarwieniu uczuciowym.uczuciowym. Poprzez zdrobnienia autorzy najczęściej wyrażają Poprzez zdrobnienia autorzy najczęściej wyrażają sympatięsympatię
do opisywanych osób czy zjawisk lub traktują je do opisywanych osób czy zjawisk lub traktują je w sposóbw sposób
żartobliwy, żartobliwy, np.: np.:
kwiateczki pachnące gwiazdeczki błyszczące
ZGRUBIENIAZGRUBIENIA – – to wyrazy o ujemnym zabarwieniu to wyrazy o ujemnym zabarwieniu emocjonalnym.emocjonalnym. Autorzy, stosując zgrubienia, wyrażają często niechęć czy Autorzy, stosując zgrubienia, wyrażają często niechęć czy pogardliwypogardliwy
stosunek do opisywanych rzeczy czy osób, np.: stosunek do opisywanych rzeczy czy osób, np.:
wielkie buciska leniwy kocur
WYRAZY WYRAZY DŹWIĘKONAŚLADOWCZE -DŹWIĘKONAŚLADOWCZE -
( onomatopeja) ( onomatopeja)
zabieg imitujący różne zjawiska akustyczne za zabieg imitujący różne zjawiska akustyczne za pomocą dźwięków mowy.pomocą dźwięków mowy.
Występuje także w języku potocznym w postaci Występuje także w języku potocznym w postaci wykrzykników dźwiękonaśladowczych wykrzykników dźwiękonaśladowczych
imitujących głosy zwierząt: imitujących głosy zwierząt: miau, hau-hau, kuku miau, hau-hau, kuku rykuryku,; różne odgłosy: ,; różne odgłosy: bum! bęc!bum! bęc! oraz innych oraz innych części mowy, i czasowników typu: części mowy, i czasowników typu: terkotać, terkotać,
mlaskać, łopotać, zgrzytaćmlaskać, łopotać, zgrzytać czy rzeczowników czy rzeczowników typu: typu: łomot, huk, grzechotka, gwizdek, chlupot.łomot, huk, grzechotka, gwizdek, chlupot.
RYTM - RYTM - to występująca w utworach literackich to występująca w utworach literackich powtarzalnośc sylab w poszczególnych wersach i powtarzalnośc sylab w poszczególnych wersach i sposób rozłożenia akcentów wyrazowych. sposób rozłożenia akcentów wyrazowych.
RYM - to całkowita lub częściowa zgodność brzmieniowa zakończeń ostatnich wyrazów w wersie.
Rodzaje rymów:
• Żenskie - w których rymuje się ostatnia sylaba wyrazu i głoska z sylaby przedostatniej (czyli rymujące się wyrazy muszą być co najmniej dwusylabowe), np.:Goście weszli w porządku i stanęli ko-łemPodkomorzy najwyższe brał miejsce za sto-łem.
Męskie Męskie - rymują się wyrazy jednosylabowe, np. :- rymują się wyrazy jednosylabowe, np. :
I tych klonów pod śniegiem I tych klonów pod śniegiem rządrząd (...) (...) Miła moja! Wesołych Miła moja! Wesołych ŚwiątŚwiąt!!
DokładneDokładne - mają identycznie rymujące się cząstki, np.: - mają identycznie rymujące się cząstki, np.:
Młodości! ty nad poziMłodości! ty nad pozioo--mymyWylatuj, a okiem słoWylatuj, a okiem słońń--cacaLudzkości całe ogrLudzkości całe ogroo--mymyPrzeniknij z końca do koPrzeniknij z końca do końń--ca.ca.
NiedokładneNiedokładne - opierają się na przybliżonej zgodności - opierają się na przybliżonej zgodności brzmieniowej rymujących się cząstek. Rymy te coraz częściej brzmieniowej rymujących się cząstek. Rymy te coraz częściej spotykamy we współczesnej poezji, np.:spotykamy we współczesnej poezji, np.:
Tu nie pomoże nic...Tu nie pomoże nic...a cóż ja znaczę!a cóż ja znaczę!ten sam sen, ten sam błysk, ten sam sen, ten sam błysk, srebrne akacje.srebrne akacje.
Ćwiczenie sprawdzająceĆwiczenie sprawdzające
W tabelce poniżej zamieszczono przykłady środków W tabelce poniżej zamieszczono przykłady środków artystycznych.artystycznych.Rozpoznaj i nazwij je.Rozpoznaj i nazwij je.
Przykłady Przykłady Epitet Epitet OżywienieOżywienie UosobienieUosobienie PorównaniPorównaniee
PowtórzeniPowtórzeniee
kwitną zniczami ciemne kwitną zniczami ciemne chodniki chodniki
tęcza usycha pośród bylin tęcza usycha pośród bylin
gwiazdy błękitne, kwiateczki gwiazdy błękitne, kwiateczki czerwone czerwone
wiatr śpi w pachnącymwiatr śpi w pachnącym maku maku
lampa warczy na kwiaty lampa warczy na kwiaty
uliczki odprowadzają nas do uliczki odprowadzają nas do domu domu
od żywej, ciepłej ziemi od żywej, ciepłej ziemi
słońce czerwone niby pożar słońce czerwone niby pożar na dachu na dachu
miłość, o której srebrny miłość, o której srebrny świerk nuci świerk nuci
ziemia nurza się w morzu ziemia nurza się w morzu
bór czernił się na kształt bór czernił się na kształt dachu dachu
w kołnierzyku białym jak w kołnierzyku białym jak śnieg śnieg
spadł na głowy, spadł na spadł na głowy, spadł na kwiaty kwiaty
SPRAWDŹ SWOJE WIADOMOŚCI
BRAWO,BRAWO !!
NIESTETY, MUSISZ JESZCZE POĆWICZYĆ !!