Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci...
Transcript of Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci...
![Page 1: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/1.jpg)
Sposoby określania liczebności wilków (Canis lupus L.)
Sękocin Stary, 9 czerwca 2016 r.
Autor wystąpienia: Jacek Sagan
![Page 2: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/2.jpg)
2
Po co inwentaryzować wilki?
• Wiedza o wielkości populacji gatunku -znajomość liczebności i trendu zmian
• Określenie terytoriów i centrów występowania
• Śledzenie fluktuacji w organizacji przestrzennej i strukturze socjalnej
• Określenie wpływu na gatunki potencjalnych ofiar
• Konflikt ze społeczeństwem • Wpływ na gospodarkę leśną i łowiecką
• Właściwa ochrona gatunkowa• Racjonalne gospodarowanie
![Page 3: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/3.jpg)
3
Strategia gospodarowania populacją wilka
![Page 4: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/4.jpg)
4
Metody monitoringu
• Badania genetyczne• Całoroczne obserwacje• Tropienia zimowe na śniegu• Stymulacja wokalna• Telemetria, GSM/GPS• Fotopułapki i kamery
Fot. Adam Gełdon
![Page 5: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/5.jpg)
5
Morfologia wilka
Wilk podobnie jak wszyscy przedstawiciele psowatych stąpa na palcach stóp, a nie na całejich powierzchni. Kończyny przednie zakończone są pięcioma palcami (jeden z nich nie dotykapowierzchni gruntu), a tylne czterema . Każda stopa ma rozległą poduszkę „piętową”. Wielkośćodcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi ona 10- 13,7 cm długości i 8- 9 cm szerokości. Długość odcisku łapyosobników młodych wynosi około 8 cm, a szerokość 6- 7 cm
![Page 6: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/6.jpg)
6
Trop wilka
![Page 7: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/7.jpg)
7
Fot. Adam GełdonFot. Adam Gełdon
Fot. Adam Gełdon Fot. Ryszard Karabin
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Strzałowo
![Page 8: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/8.jpg)
8
Liniowy ciąg tropów
Fot. Adam Gełdon Fot. Archiwum Nadleśnictwa Mrągowo
![Page 9: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/9.jpg)
9
Ofiary
![Page 10: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/10.jpg)
10
Inne ślady
znakowanie moczemdrapanie
Fot. Adam GełdonFot. Romuald Mikusek, http://wspolistnienie.eco.pl
![Page 11: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/11.jpg)
11
Ekologia wilkaW trakcie wędrówek, kiedy śnieg jest głęboki, wilki często wykorzystują przetarte ścieżki innych
zwierząt, drogi leśne, linie oddziałowe, tory kolejowe, zamarznięte jeziora, rzeki, strumienie, a nawet kanały melioracyjne.
W ciągu doby wilk może przebyć ponad 70 km. Badania telemetryczne przeprowadzone na terenie Puszczy Białowieskiej wykazały, że najdłuższą przebytą odległością był dystans 38 km. Wilki mogą dojrzewać płciowo już w 10. miesiącu życia i rodzić potomstwo w wieku jednego roku, ale większość nie rozmnaża się przynajmniej do 22 miesiąca życia. Na terenie naszego kraju, cieczka u wilków ma miejsce na przełomie lutego-marca. Ciąża trwa 62- 64 dni. Przeciętna wielkość miotu to 4-6 szczeniąt.
![Page 12: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/12.jpg)
12
Czy wilk zjadł czerwonego kapturka??
Podstawą diety wilków są duże ssaki kopytne, tak dzikie jak i domowe
Wilki często kilkakrotnie wracają do pozostałości starych ofiar, gryzą i żują kości, na których nie ma już nawet resztek mięsa. Wielkość konsumpcji, według badań nad wilkami w niewoli wynosi 1-2 kg mięsa dziennie. W warunkach naturalnych wilki mają jednak znacznie wyższe zapotrzebowanie pokarmowe . W celu utrzymania stałej masy wilków, ich konsumpcja w naturze jest 2- 4 krotnie większa niż w niewoli. Na 1 kg masy ciała wilka przypada od 0,1 kg do 0,21 kg zjedzonego mięsa
![Page 13: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/13.jpg)
13
Metoda genetyczna
![Page 14: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/14.jpg)
14
Fot. Adam Gełdon
Koszt 400 złotych za próbkę z uwzględnieniem kosztów preselekcji qPCR
![Page 15: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/15.jpg)
15
Całoroczne obserwacje
Każdorazowo zapisujemy uzyskane wyniki potwierdzające występowanie wilków w karcie obserwacji.
![Page 16: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/16.jpg)
16
„Wywiad środowiskowy”
![Page 17: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/17.jpg)
17
Całoroczne obserwacje
Fot. obrazująca dwa wilki w okolicy Zalewu Zegrzyńskiego wykonana przez Krzysztofa Lewandowskiego w październiku 2015 r.
Fragment nagranego na fotopułapkę filmu z wilkiem na terenie Nadleśnictwie Łuków.
Wilki nagrane na fotopułapkę w Nadleśnictwie Spychowo
![Page 18: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/18.jpg)
18
Liczenia zimoweWażnym elementem jest skoordynowanie prac inwentaryzacyjnych na dużymobszarze. Prowadzona inwentaryzacja wymaga zaangażowania większejliczby osób, które zostały wcześniej odpowiednio przeszkolone.
![Page 19: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/19.jpg)
19
Metodyka
• Szkolenia z zakresu metodyki prowadzenia prac terenowych• Zbiór danych z ostatniego kwartału danego roku do dnia tropień;• Dwukrotne tropienia na transektach;• Analiza danych
Fot. Archiwum Nadleśnictwa Jedwabno
![Page 20: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/20.jpg)
20
Mapa z transektami przykładowego nadleśnictwa
![Page 21: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/21.jpg)
21
Tropienia wilków należy prowadzić jednocześnie, 1-2 razy w ciągu zimy, tego samego dnia wewszystkich nadleśnictwach danego kompleksu leśnego (i ewentualnie w sąsiadującym parkunarodowym), najlepiej w pierwszej połowie zimy (grudzień-styczeń). Tropienia mogą byćwykonane tylko w ciągu pierwszej doby po świeżym opadzie śniegu, najlepiej kilkanaście godzin poponowie. Później, duża ilość tropów i nakładanie się tras przejścia drapieżników z kolejnych nocyuniemożliwiają rozróżnienie watah wilków lub poszczególnych osobników rysi. Najlepsze warunkisą wtedy, gdy śnieg przestanie padać wieczorem, a inwentaryzacja prowadzona jest następnegodnia rano.
Tropieniami zimowymi w ramach całego kompleksu leśnego steruje wyznaczony przez RDLPkoordynator. Koordynator oraz osoby odpowiedzialne za zbieranie danych w nadleśnictwach iparkach narodowych wcześniej wytyczają tzw. transekty, czyli trasy przejazdu samochodów iprzejścia pieszych obserwatorów, wzdłuż leśnych dróg i linii oddziałowych. Trasy te powinnytworzyć zamkniętą sieć, o odległości pomiędzy sąsiednimi transektami od 2 do 4 km,równomiernie rozłożoną w całym rejonie inwentaryzacyjnym. W górach transekty przechodzićbędą po drogach stokowych, przypotokowych, szlakach turystycznych i granicznych. Transekty tepowinny tworzyć pętle otaczające doliny, przechodzące przez różne strefy wysokościowe.W każdym nadleśnictwie i parku do przeprowadzenia tropień na transektach powinno sięwyznaczyć od jednej do kilku osób dobrze rozpoznających tropy.
Zasady organizacji prac
![Page 22: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/22.jpg)
22
![Page 23: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/23.jpg)
23
Przeprowadzenie tropień
Samochody i piesi obserwatorzy ze wszystkich nadleśnictw i parków danego rejonuinwentaryzacyjnego wyruszają tego samego dnia rano (około godz. 7-8) i poruszają się poprzydzielonych im do sprawdzenia transektach.
Na mapki nanoszą oni wszystkie napotkane świeże tropy wilków i rysi, liczbę osobników w grupiei kierunek przemieszczania się drapieżników.
Ważne jest dokładne naszkicowanie tropów przecinających transekt, lub wchodzącychi schodzących z transektu.
Aby zwiększyć dokładność oceny liczby osobników w grupie wilków, wskazane jest przejście około50-100 m za tropem, gdy wchodzi on w las.
Głównym celem tropienia ma być wykrycie i rozróżnienie wszystkich watah wilków orazpojedynczych osobników i grup rodzinnych rysi bytujących w danym kompleksie leśnym, a takżeustalenie wielkości tych watah i grup. Odnalezione tropy naniesione na mapy będą podstawą dowyrysowania tras przejścia poszczególnych drapieżników w kompleksie leśnym i zdefiniowania,które tropy pozostawił ten sam/te same drapieżniki, a które należą do różnych osobników/grup.Wilki można tropić w czasie tego samego wyjazdu, ale należy zwracać uwagę na specyfikę obu tychgatunków.
![Page 24: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/24.jpg)
24
![Page 25: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/25.jpg)
25
Na terenach nizinnych, gdzie możliwe jest wykorzystanie do tego celu samochodów, zwykle wystarczy(w zależności od wielkości nadleśnictwa) zaangażowanie 2-3 osób, chociaż pomocna jest większa liczbatropicieli.
W górach, gdy objazd wszystkich transektów samochodem nie jest możliwy, dodatkowo należy zaangażowaćpieszych tropicieli.
Wskazane jest by osoby tropiące wyposażone były w środki łączności radiowej lub telefonicznej, w celuwzajemnego przekazywania informacji o znalezionych tropach i ich kierunku.
Każdy tropiciel powinien posiadać po dwie mapki sprawdzanego obszaru (osobno na informacje o wilkach,osobno o rysiach) oraz formularze inwentaryzacyjne. Przydatna jest także linijka i ew. kompas.
![Page 27: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/27.jpg)
27
„Metoda stymulacji głosowej” była w przeszłości jednym ze sposobów polowań (tzw. polowanie na wab). Jako metodę naukową wykorzystano ją po raz pierwszy w latach 60. na terenie Algonquin National Park w Kanadzie.
W Polsce jako pierwsza, metodę tą wykorzystała na przełomie lat 1997-98 Sabina Nowak, prowadząc badania nad populacją wilka w Puszczy Białowieskiej. Metoda ta polega na emitowaniu przez człowieka głosu naśladującego wycie wilka.
Dzięki zainicjowaniu „rozmowy z wilkami” można skutecznie i właściwie lokalizować miejsca bytowania wilków i ciągle śledzić ich przemieszczanie się. Łatwiej można było odnajdywać ofiary, a często niewielkie ich resztki, będące efektem aktywności wilków.
Wokalistyka
![Page 28: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/28.jpg)
28
Wykonanie
• Kierunek nadawany obrotem głowy o 180°
• Upodobnienie swojego wycia do wycia wilczego (częstotliwości i natężenia)
• Maksymalne wykorzystanie mięśnia oddechowego (przepony) oraz
rezonatorów ciała (piersiowego i czołowego)
• Wykorzystanie topografii terenu (wzniesienia, brak barier ograniczających
nośność dźwięku)
• Odpowiednie warunki atmosferyczne (brak opadów, wiatru,mróz)
![Page 29: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/29.jpg)
29
Wokalistyka (efekt nagrań- sonogram)
Czas (s)Amplituda (dB)
Częstotliwość (Hz)
Wykres wyjącego dorosłego wilka
![Page 30: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/30.jpg)
30
Wilcze rozmowy…
• Częstotliwość: 200 -1 300 Hz
• czas : 1 -14 sekund (3-7s)
• rozkład natężenia w pojedynczym tonie, najwyższa wartość: początkowej i środkowej fazie
• Pojedynczy wilk do 9 minut z przerwami
• Duże zróżnicowanie charakteru wycia wilków zmienność modulacji i czasie trwania.
• Zasięg: 1-2 km , 4-5 km
![Page 31: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/31.jpg)
31
Częstotliwość wyjących (Hz)
200260
430 480
320
490
1300
470
750 750
1230
600
WILK Łukasz Adam Maria Katarzyna Magdaminimum maksimum
![Page 32: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/32.jpg)
32
Sonogramy wyjących:
WILK
Katarzyna
Magda
Maria
Adam
Łukasz
![Page 33: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/33.jpg)
33
Zdobyte doświadczenia i uwagi
• Skuteczność wabienia podczas obozów wynosi ok. 33% i jest zależna od doświadczenia osób wabiących
• Duża zależność od czynników atmosferycznych.
• Odpowiedzi z obszarów „buforowych”-większą aktywność wokalną związaną z terytorializmem.
• Stymulacja głosowa powinna być usprawniana i stosowana jako metoda pomocnicza w kompleksowej metodzie inwentaryzacji wilków obok tropień, obserwacji, badań genetycznych i telemetrycznych.
![Page 34: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/34.jpg)
34
Wabienie
![Page 35: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/35.jpg)
35
Only a mountain has lived long enough to listen objectively to the howl of a wolf.
Aldo Leopold
![Page 36: Sposoby określania liczebności wilków CanislupusL.)...odcisku łapy wilka zależy od wieku, płci oraz indywidualnych cech poszczególnych osobników. U dorosłych wilków wynosi](https://reader036.fdocument.pub/reader036/viewer/2022071418/6115944739d20f5116279f15/html5/thumbnails/36.jpg)
36
Regionalna DyrekcjaLasów Państwowych w Warszawieul. Grochowska 27803-841 Warszawa [email protected]. +48 22 517 33 00, fax +48 22 517 33 61
e-mail: [email protected]
Dziękuję za uwagę