Idiolekt - individualni, pojedinani varijetet svakog od nas; lini dijalekat koji karakterie svakog govornika neke zajednice;Jeziki imperijalizam - dominacija jezika velikih svetskih sila nad manje monim i manje uticajnim jezicima i govornim zajednicama; on vodi lingvistikoj diskriminaciji (lingvicizmu) i jezikom genocidu (zabranjivanje korienja jezika u svakodnevnoj kom., obrazovanju, tampi); koncept jez.imper. je odjek istorijske injenice koje predstavljaju imperije kao sociopolitike strukture koje su se uzdizale i propadale tokom tri milenijuma;Jezika privrenost - Fishman, tenja zajednice da ouva svoj jezik uprkos svim oekivanjima zato to on predstavlja jedan od kljunih nosilaca njihovog identiteta;Kontekst - u najirem smislu pretpostavlja okruenje (mesto i vreme interakcije), uesnike (broj i njihove meusobne odnose) i govornu aktivnost (unakrsno ispitivanje, debata, konverzacija);Kontrapresti - pojava da nestandardni varijeteti opstaju upravo zbog svoje sociokulturne vrednosti koju nose unutar date drutvene mree kao simbol pripadnosti i identiteta (pr. afro-ameriki engleski u SAD);Korpusna politika i planiranje - ukljuuje normiranje jezikih formi i leksike odabranog zvaninog jezika;Kolektivni bilingvizam - javlja se u drutvima u kojima se koriste dva jezika koja su na istoj ravni, tj. koji se ravnopravno upotrebljavaju u svim sektorima javnog ivota i koje koristi i zna itava nacija (primer je Belgija, flamanski i valonski jezik);Kritika sociolingvistika - tei da istrai drutvenu interakciju tako to se usmerava na njene lingv. elemente, ali u isto vreme tei da ukae na najee skrivene determinante u sistemu dr. odnosa, kao i na skrivene efekte koje oni mogu imati na sistem; polazi od drutveno angaovanih ciljeva;Kritika analiza diskursa - pokuava da objasni odnose moi koji uslovljavaju sociolingvistike konvencije; bavi se analizom uloge diskursa u reprodukciji odnosa moi, odnosno dominacije odreenih lanova zajednice nad drugima i pokuava da uoavanjem tih jez. fenomena utie na iskorenjivanje socijalnih nejednakosti, predrasuda, razlika i stereotipa;Kultura - postoji veliki broj definicija kulture, ali sutina je da se kultura jednog drutva sastoji iz svega onoga to osoba treba da zna ili da veruje kako bi mogla da funkcionie na nain koji je prihvatljiv ostalim lanovima drutva (Goodenough); Kulturni markeri - to su dogaaji ili aspekti odreenog drutva koji ilustruju ili otkrivaju kulturne ili drutvene norme tog drutva; Rajli kae da svako od nas konstruie sopstvenu kulturu na nain slian onome na koji usvajamo jezik i kae da se bliska veza izmeu jezika, kulture i identiteta najbolje vidi u kult. markerima koji sadre leksikalizovane elemente kulture (u savremenom svetu su to akronimi - UN, EU, BBC, toponimi - Ada, Kali, kod Konja, dani - Boi, Uskrs, slava, datumi, linosti, znaci i sve ono to je deo kulturnog sistema znanja lanova neke dr. zajednice); Kulturni model - predstavlja drutveno znanje koje nam je neophodno ukoliko elimo da budemo prihvaeni kao lanovi neke zajednice; oni pokuavaju da opiu sloeni niz kognitivnih operacija neophodnih za uspeno delovanje pojedinaca u razliitim drutvenim interakcijama i komunik. situacijama; govore o naim ideologijama, vrednovanju, toleranciji i potovanju dr. pojedinaca, zajednica i njihovih prava; imaju direktnog uticaja na stavove prema jeziku i na definisanje nesvesnih i eksplicitnih jez. politika;Kvalitativna sociol. istraivanja - ta vrsta istraivanja svoje utemeljenje nalazi prvenstveno u etnografskoj metodologiji i razvija se u direktnom kontaktu sa metodologijom antropologije, antropoloke lingvistike, etnolingvistike; kljuni istra. postupak je kvalitativna analiza koja predstavlja niz metodolokih postupaka koji se kreu od analiza drutvenih mrea, preko analize konverzacije i analize diskursa, do studije sluaja i etnografije; ova istr. su uvek interaktivnog tipa, tj. podrazumevaju opis datog fenomena, uvek je pokuaj da se razumeju line prie uesnika, istraivai tee da razumeju ponaanje svojih subjekata preuzimajui njihov nain shvatanja sveta; Markiranost - hijerarhijsko strukturisanje razliitosti; proces u okviru koga odreene dr. kategorije dobijaju specijalan, privilegovan status koji kontrastira sa identitetima drugih grupa, koje su najee veoma prepoznatljive;Makrosociolingvistika - disciplina koja sagledava ire upotrebe jezika i njegovog znaenja u ivotu jedne sociolingvistike zajednice; ona ima iru sliku odnosa jezika i drutva kroz prizmu pristupa i metoda drutvenih nauka, sociologije, etnografije itd.; ona crpi teorijska znanja i metodoloke postupke iz razliitih oblasti drutvenih nauka;Manjinska zajednica - drutvene grupe temeljene na odreenoj etnikoj zajednici koje ine manjinu unutar stanovnitva te zajednice;Mikrosociolingvistika - analizira jeziku varijaciju i jeziku promenu u odnosu na ekstralingvistike faktore, ostaje usmerena na lingvistike injenice; varijacionistika sociol. je najznaajnija oblast mikrosociolingvistike;Drutvena mo - ogleda se u tome da neko pored sopstvene moe da utie i na sudbinu drugih ljudi, odnosno predstavlja sposobnost postizanja poslunosti;Monoglotona ideologija - bazira se na ideoloki konfigurisanom uverenju da je drutvo zapravo monolingvalno, sve to praeno negiranjem komunikativne prakse koja upuuje na realni multilingvizam i jeziku raznovrsnost (Silverstein);Metode istraivanja u sociolingvistici - dijalektologija, sociolingvistiki intervju, telefonske ankete, liste rei, brza anonimna anketa, kvalitativna analiza, kvantitativna pristup analizi baze podataka;Multilingvizam - razume se kao viejezinost na dravnom planu, koja ne predstavlja deo jezike prakse pojedinca; viejez. prate i brojni drutveno-kulturni faktori koji utiu na pripadnike da prelaze na jezik veinske grupe;Obrazovna jezika politika - bavi se odabirom jezika koji e se koristiti kao jezici obrazovanja, odnosno kao dodatni/strani/drugi jezici u datom obrazovnom sistemu;Odravanje jezika - proces suprotan zameni jezika i opisuje fenomen ouvanja manjinskog jezika iji govornici odolevaju uticaju veinskog jezika; Ogranieni kod - prikladan je za upotrebu u komunikativnim situacijama meu govornicima koji dele veliko kulturno i kontekstualno znanje: on je ekonomian i koristi se za prenoenje velikog broja informacija uz minimum jezikih sredstava; Performans - neki ga definiu kao visoko konvencionalan, teatrian i ritualizovan dogaaj, dok drugi ovaj termin koriste za analizu kulturnog ponaanja na svim nivoima, ukljuujui i svakodnevne dogaaje; Hajms ga definie kao komunik. dogaaj koji se moe interpretirati, prepriati, ponoviti u okviru odreene drutvene akcije koja ukljuuje autoritativan ili autentian performans za publiku;Pol - u optim crtama se razume kao bioloka konstanta; Prekljuivanje kodova - upotreba najee dva, a nekad i vie, varijeteta u okviru jedne reenice ili diskursa u govoru jednog istog govornika; sociol. ga identifikuje kao jedno od kljunih jezikih ponaanja u dvojezinim i viejezinim zajednicama; razlikuje se od preklj. stilova i registara, kao i od pozajmljenica;Presti - opisuje nivo nadmoi nekog jezika ili dijalekta u odnosu na neki drugi u govornoj zajednici; Plurilingvizam - sposobnost pojedinca da govori vie jezika; Princip sluajnog uzorka - uvodi ga Labov, metodoloki postulat prema kome je osnovni princip ovakvog istraivanja da istraivai posmatraju uesnike u komunikaciji i u upotrebi jezika, a da oni pritom nisu ni svesni toga;Revitalizacija jezika - pokuaj da se varijetetu koji je u manjoj ili veoj meri ve u procesu zamene, vrate komunikativne funkcije u razliitim domenima i medijumima drutvene upotrebe; Rod - definie se kao drutveno utemeljena varijanta koja ukljuuje aktivan odnos svake osobe prema sopstvenom identitetu;Smrt jezika - uzroci smrti jezika su uvek vanjeziki, smatra se da je jezik mrtav onda kada umre i njegov poslednji govornik; na smrt jezika utiu ratovi, migracije, prirodne katastrofe itd.;Sociolekt - dijalekat koji se od ostalih varijeteta istog jezika razlikuje prema socijalnim, a ne regionalnim, geografskim karakteristikama; Sociolingvistiki registar - termin koji se koristi za obeleavanje varijeteta koji se povezuju sa odreenim profesijama, zanimanjima ili temama; registri se esto odlikuju samo razlikama u leksici, upotrebom odreenih rei, ali nekada ih karakteriu i odreena morfosintaksika i retorika obeleja; registri su specijalizovane vrste jezika koje se proizvode u odreenim socijalnim situacijama i za zadovoljenje komunikativnih potreba odreenih grupacija;Sociolingvistiki stil - odnosi se na jezike forme i naine upotrebe jezika na skali formalno-neformalno u komunikaciji; variranje jezika u zavisnosti od stepena formalnosti komunikativne situacije; meri se stepenom panje govornika; modeli stila formulisani prema govoru pojedinca su problematini jer iz njihovog ponaanja ne moemo izvui zakljuke na nivou govorne zajednice;Standardizacija - proces uspostavljanja standarda pisanog ili govornog jezika; do standard. jezika dolazi onda kada neki dijalekat pone da se koristi i u pisanoj formi;Statusna politika i planiranje - bavi se odabirom jezikog koda koji preuzima status zvaninog jezika u datom politikom entitetu/dravi;Sociolingvistika - trad.def.- lingvistika disciplina koja se bavi odnosom jezika i drutva, odnosno istraivanjem socijalnih aspekata upotrebe jezika; 60-ih se javlja kao odgovor na trad. shvatanje jezika kao rigidnog sistema odvojenog od drutvenog konteksta; savremena sociol. izuava sve jezike aspekte srutvenog ivota i sve drutvene aspekte upotrebe jezika;Varijacionistika/ kvantitativna sociolingvistika - bavi se uspostavljanjem korelacija izmeu jezikih i drutvenih varijacija kako bi iznedrila jedinstvenu teoriju koja bi objasnila irenje i utvrivanje jez. promena u svetu; u osnovi ovog usmerenja nalaze se uoavanje i isticanje znaaja korelacije jez. varijanti i socijalnih faktora, kao i analiza jez. promena u toku njihovog trajanja; tvorac sociolingv. varijacionistikog pristupa je Labov; ona sagledava jezik kao ureen sistem u kome se sva pomeranja u sistemu vre zahvaljujui drutvenom kontekstu; prvenstveno se javlja u sprezi sa istorijskom lingv.; za razliku od tradicionalistike, ona ulazi u istraivanje na terenu i uvodi novi metodoloki pristup - kvantitativni pristup analizi baze podataka (oslanja se na statistike metode i velike uzorke u svojim analizama); Varijetet - svaki jeziki sistem koji ima izvorne govornike (dijalekat, jezik...) bez obzira na njegov socijalni status, politiku mo ili pisanu re;Verbalni repertoar - koristi se da obelei skup svih jezikih varijeteta koje govornici koriste u svim vrstama socijalnih interakcija; to mogu biti razliiti stilovi i registri, dijalekti ili razliiti jezici;Zamena jezika - proces postepenog ili naglog zamenjivanja jednog jezika drugim kako na pojedinanom, tako i na grupnom planu; bazira se na drutvenoj injenici da odreena etnika grupacija tei da usvoji delimino ili potpuno pree na jezik veinske grupe; definie se i kao promena u drutv. funkcijama jez. u razliitim domenima njegove upotrebe unutar manjinske zajednice; moe se zavriti globalnom ili potpunom zamenom i deliminom; postoje brze i spore zamene koje traju dve ili vie generacija, veina procesa zamene jezika obavlja se u tri faze;

grupa ili pojedinac su prestali da koriste varijetet kojim su se ranije sluili4