saxelmZRvanelo Seiqmna proeqtis “saqarTvelos saskolo ...naTliv warmoidginoT gakveTilis msvleloba....
Transcript of saxelmZRvanelo Seiqmna proeqtis “saqarTvelos saskolo ...naTliv warmoidginoT gakveTilis msvleloba....
saxelmZRvanelo Seiqmna proeqtis “saqarTvelos saskolo ganaTleba adamianiT vaWrobis (trefikingis) prevenciis samsaxurSi” farglebSi.
proeqts axorcielebs migraciis saerTaSoriso organizacia (IOM), saqarTvelos ganaTlebis da mecnierebis saministrosTan mWidro TanamSromlobiT.
proeqti xorcieldeba Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos finansuri mxardaWeriT.
MASCAVLEBLIS YDA.indd 1 12.06.2010 10:51:46
maswavleblis wigni
adamianiT vaWroba
trefikingi masc.indd 1 12.06.2010 10:53:24
2
fotosuraTi ydaze: © IOM, 2003
dizaineri: nuka totosaSvili
yvela ufleba daculia. gamomcemlis winaswari werilobiTi Tanxmobis ga reSe dauSvebelia am gamocemis romelime nawilis gamravleba, sainformacio sistemaSi Seyvana an gagzavna nebismieri formiT an saSualebiT, maT Soris, eleqtronuli, meqanikuri, fotokopirebiT, CaweriT an raime sxva saxiT.
avtoris mier gamoTqmuli mosazrebebi SeiZleba ar emTxveodes IOM-is mosazrebebsa da Sexedulebebs.
migraciis saerTaSoriso organizacia (IOM) iziarebs princips, rom humanuri da mowesrigebuli migracia sargeblobis momtania migrantebisa da sazo gadoebisaTvis. IOM warmoadgens mTavrobaTaSoris organizacias da saer TaSoriso Tanamegobrobis partniorebis meSveobiT axorcielebs Tavis saqmianobas Semdegi mimarTulebebiT:
• migraciis sferoSi arsebuli operatiuli amocanebis gadawyveta;• migraciasTan dakavSirebuli sakiTxebis ganmarteba;• migraciis daxmarebiT socialuri da ekonomikuri ganviTarebis mxarda Wera;• adamianis Rirsebisa da migrantebis keTildReobis dacva da xelSew yo ba.
gamomcemeli: migraciis saerTaSoriso organizacia (IOM), ©, 2009
0179 saqarTvelo, Tbilisi,gogebaSvilis q. 41, tel: (+995 32) 25 22 16, (+995 32) 29 38 94faqsi: (+995 32) 25 22 17
avtorebi: maia gogolaZe manana jinWaraZe
wigni gamoica Sveicariis ganviTarebis da TanamSromlobis saagentos dafinansebiT.
trefikingi masc.indd 2 12.06.2010 10:52:54
33
wi na sity va o ba
ga naT le bi sa da mec ni e re bis sa mi nis tros sa ja ro sa mar Tlis iu ridi u li pi ri erov nu li sas wav lo geg me bi sa da Se fa se bis cen tri, iT valis wi nebs ra ada mi a niT vaW ro bis (tre fi kin gis) wi na aR mdeg mTav robis sa moq me do geg mis moTx ov nebs, mi e sal me ba mig ra ci is sa er Ta So riso or ga ni za ci as Tan er Tad sa qar Tve los sa ja ro sko le bis mos wavle e bi saT vis am Te ma ze sas wav lo ma sa lis Seq mnas.
zo ga di ga naT le bis erov nuli miz ne bis mi xed viT, mo zar di un da aRi zar dos ma Ral zne ob riv Ri re bu le beb ze, ico des ka no nis, ada mia nis Rir se bi sa da uf le be bis pa ti vis ce ma; SeZ los sa Wi ro in for maci is mo po ve ba, prob le me bis ga az re ba da sir Tu le e bis ga daW ris gzis da sax va; un da iyos pat ri o ti, da mo u ki de be li, Se moq me de bi Ti, sa kuTa ri Se saZ leb lo be bis mud mi vad gan vi Ta re bis Sem Zle, in for mi rebu li da am cod nis adek va tu rad ga mo ye ne bis una ris mqo ne.
mxo lod in for mi re bu li, sa ku Tar cxov re ba ze pa su xis mge be li mozar di SeZ lebs ga ac no bi e ros is re a lo ba, rac Se iZ le ba tre fi kings moy ves.
sam wu xa rod, Ta na med ro ve mo no bad wo de bul am mZi me mov le nas Cven ma qve ya nam gver di ver au a ra. Se maS fo Te be lia ada mi a niT vaW robis (tre fi kin gis) da na Sa u lis mas Sta be bi da da un do be li for me bi kidev uf ro imi to mac, rom mi si msxver pli Se iZ le ba bav Svi gax des.
war mod ge ni li pub li ka ci a, mas Si gad mo ce mu li naT lad gaS li li tre fi kin gis Te ma, saf rTxe e bis dro u lad amoc no ba, prob le mi sagan Ta vis daR we vis gze bi sa Su a le bas iZ le va mo zar di am glo ba luri prob le mis gan da ic va. mTa va ri a, rom mo zar deb ma kar gad ga i az ron, Tu ra saf rTxe Se iZ le ba da e muq roT tre fi kin gis sa xiT da ro gor ai ci lon igi Ta vi dan. sa Wi ro e bis Sem Txve va Si ki – vis da ro gor mi mar Ton dax ma re bi saT vis.
vi me dov nebT, aq mo ce mu li spe ci a lu rad Se mu Sa ve bu li sas wav lo ma sa la, in te raq ti u li me To de bi sa da xer xe bis ga mo ye ne biT Ses Zens Cvens mo zar debs im unar Cve vebs, rom le bic maT Sem dgom cxov re ba Si swo ri ar Ce va nis ga ke Te ba sa da mya ri na bi je bis ga dad gma Si da ex ma rebaT.
na Tia jo xa Ze erov nu li sas wav lo geg me bi sa da Se fa se bis cen tris di req to ri
trefikingi masc.indd 3 12.06.2010 10:52:55
4
proeqtis Sesaxeb
proeqts axorcielebs migraciis saerTaSoriso organizacia (IOM). pro eq tSi IOMTan erTad aqtiurad monawileobs saqar Tvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro, aseve, partniorebi sam Tavrobo da arasamTavrobo seqtoridan. proeqti xorcieldeba Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos finansuri mxardaWeriT.
proeqtis miznebi
zogadi ganaTlebis erovnuli miznebidan gamomdinare, iseTi saganmanaTleblo masalis Seqmna da gavrceleba, romlis meSveobiTac saqarTvelos saSualo skolis moswavleebi, maTi maswavleblebi da mSoblebi ukeT gaacnobiereben adamianiT vaWrobis (trefikingis) safrTxes, migraciasTan dakavSirebul realobas da gaiazreben prevenciis xelmisawvdom meqanizms.
ganaTlebis saministros rolis amaRleba, erovnuli samoqmedo gegmis Sesabamisad, adamianiT vaWrobis (trefikingis) problemebze muSaobisa da mis winaaRmdeg brZolis sakiTxebSi.
adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan) dakavSirebuli riskis saTanadod gaazrebis, Sesabamisi codniTa da unariT aRWurvis mizniT, maswavlebelTa momzadeba specialuri saswavlo programiT, rom yovelive es gadascen 15dan 17 wlamde asakis skolis moswavleebs, raTa maT gamoumuSavdeT cxovrebaSi sirTuleebis gadaWris gzis dasaxvis unarCvevebi.
iseTi saswavlo masalis Seqmna, romelic sapilote testirebis SesaZleblobas iZleva da mis Semdgom adaptirebas iTvaliswinebs. sakiTxebi adamianiT vaWrobis (trefikingis) Temaze CarTuli unda iqnes ganaTlebis erovnuli sistemis kurikulumSi, xolo saswavlo masala, mza produqtis saxiT, Sevides Sesabamis saxelmZRvaneloebSi.
aRsaniSnavia, rom saswavlo masalaSi mocemuli sakiTxebi exmaureba zo gadi ga naTlebis erovnul miznebs, rac iTvaliswinebs maRalzneobrivi, kanonis mcodne da ka nonmorCili adamianis Rirsebisa da uflebebis pativismcemeli axalgazrdebis aRzrdas, romlebsac SeswevT unari, sworad gaiazron problemebi, moipovon saWi ro informacia da rTul cxovrebiseul situaciebSi SeZlon swori arCevanis gakeTeba.
trefikingi masc.indd 4 12.06.2010 10:52:55
5
saswavlo masalis koncefcia
visac ki odesme umuSavia adamianiT vaWrobis (trefikingis) sakiTxebze, man icis, rom es uaRresad faqizi da saTuTi Temaa. gansakuTrebiT, maSin, rodesac mozardebs vesaubrebiT. garda sxvadasxva saSualebiT miRebuli informaciisa, mozardebSi myarad aris fesvgadgmuli am TemasTan dakavSirebuli stereotipebi.
vfiqrobT, rom adamianiT vaWrobasTan (trefkingTan) dakavSirebuli araswori informacia Zalian frTxil koreqcias saWiroebs, radgan am SemTxvevaSi, aucilebelia, rogorc SeZenil codnaze, aseve moswavlebis emociasa da qcevaze zemoqmedeba.
swavlebis koncefciis erTerTi mTavari principia `ar avno~. saswavlo masala isea Sedgenili, rom man mozardSi dadebiTi emociebi gamoiwvios.
zemoT aRniSnulis gaTvaliswinebiT, saswavlo masala swavlebis interaqtiul models efuZneba da dagegmili aqtivobebi codnis gaRrmavebasTan erTad, mniSvnelovani unarCvevebis gamomuSavebas uwyobs xels.
swavlis procesSi CarTulia rogorc goneba, aseve mTeli sxeuli da grZnobis yvela organo;
swavla aris SemoqmedebiTi saqmianoba da ara informaciis dagroveba;
moswavlisa da maswavleblis, agreTve, moswavleebis urTierTTanamSromloba xels uwyobs swavlis process;
dadebiTi emociebi aumjobesebs swavlis Sedegebs;
warmosaxvis saSualebiT goneba swrafad da avtomaturad iTvisebs miwodebul masalas.
swavlis procesSi CarTulia rogorc goneba, aseve mTeli sxeuli da grZnobis yvela organo;
swavla aris SemoqmedebiTi saqmianoba da ara informaciis dagroveba;
moswavlisa da maswavleblis, agreTve, moswavleebis urTierTTanamSromloba xels uwyobs swavlis process;
dadebiTi emociebi aumjobesebs swavlis Sedegebs;
warmosaxvis saSualebiT goneba swrafad da avtomaturad iTvisebs miwodebul masalas.
winamdebare rekomendaciebi daCqarebuli swavlebis mTavar principebzea dafuZnebuli, rac mdgomareobs SemdegSi:
trefikingi masc.indd 5 12.06.2010 10:52:56
6
teqnologiuri swavlebis meToditeqnologiuri swavlebis meTodi
Sedegze orientirebuli konkretuli saswavlo miznebis dasaxva;
saswavlo masalebis momzadeba dasaxuli miznebis Sesabamisad;
saswavlo procesSi miRweuli Sedegebis Sefaseba;
saWiroebis SemTxvevaSi saswavlo procesis mimarTulebis Secvla;
saboloo Sedegebis Sefaseba.
saswavlokvleviTi saqmianoba (axali codnis moZieba; gamocdilebis, unarCvevebis aTviseba);
konkretuli davalebis momzadeba (`teqnologiurad~ agebuli gakveTili);
TamaSis organizeba (situaciuri modelireba, rolebSi TamaSi);
diskusia – dialogi, komunikacia.
meToduri miTiTebebi
Tanamedrove pedagogikaSi, ZiriTadad, swavlebis Semdegi meTodebi gamoiyofa:
kvleviTi swavlebis meTodi
swavlebis procesis kvleviTi mimarTuleba gulisxmobs axali codnis SeZenagamoyenebas, rac aucileblad uSualod moswavleTa gamocdilebaze dayrdnobiT xorcieldeba.
aseTi swavlebis mizania ara mxolod axali codnis SeZena, aramed ukve arsebulis gadamuSavebac. maswavlebelma dialogis, warmosaxvis, metaforis da sxva xerxebis gamoyenebiT unda SeZlos moswavleTa waxaliseba da xeli Seuwyos maTi SemoqmedebiTi azrovnebis ganviTarebas.
amgvari pedagogiuri midgoma xels uwyobs moswavles, advilad Caswvdes Sesaswavli movlenisa Tu cnebis arss da damoukideblad gadaWras arsebuli problema.
trefikingi masc.indd 6 12.06.2010 10:52:56
7
gakveTilis gegmaze muSaobis dawyebamde sam kiTxvas unda gaeces pasuxi:
rogor unda mivaRwio sasurvel Sedegs?
ras unda miaRwion moswavleebma?
rogor gavigo, miRweulia Tu ara sasurveli Sedegi?
amis Semdeg daiwyeT gakveTilis gegmis Sedgena. dagegmvis yovel etapze unda gaiTvaliswinoT SemoTavazebuli kiTxvebi, rac dagexmarebaT, TvalnaTliv warmoidginoT gakveTilis msvleloba.
gakveTilis dasawyisi mTliani gakveTilis organul nawils warmoadgens da maswavlebels kargad unda hqondes mofiqrebuli, Tu rogor ukavSirdeba gakveTilis dasawyisi mis sxva elementebsa da dasasruls.
gakveTilis mizani gansazRvravs Sedegs, anu imas, Tu ras unda miaRwion Tqvenma moswavleebma gakveTilze.
ra aris gakveTilis perspeqtiuli miznebi? ra miznebi gaqvT konkretul gakveTilze? ras eliT moswavleebisagan? ra codnasa da unarCvevebs SeiZenen gakveTilis bolos moswavleebi?
maswavlebelma unda Camoayalibos, ra davalebebs Seasruleben misi moswavleebi gakveTilis msvlelobisas.
ras akeTeben moswavleebi gakveTilis msvlelobisas? romel etapze unda damTavrdes garkveuli samuSao? ra kriteriumebi gamoiyeneba moswavleTa miRwevebis Sesafaseblad? ra saxiT warmoCndeba miRebuli codna da SeZenili unarCvevebi?
gakveTilis gegmis Sedgenis meTodika
gakveTilis mizani
gakveTilis amocana
trefikingi masc.indd 7 12.06.2010 10:52:57
8
rogor gavacnoT moswavleebs gakveTilis idea da miznebi? rogor movaxerxoT moswavleTa daintereseba? rogor SevZloT moswavleTa yuradRebis mobilizeba? rogor davukavSiroT gakveTilis miznebi moswavleTa interesebs? ras elian moswavleebi?
unda ganisazRvros, mzad arian Tu ara moswavleebi momavali aqtivobebis Casatareblad da ra codna aqvT maT miRebuli am gakveTilamde. agreTve, romeli sakiTxebi unda daamuSaon, rom dasaxul miznebs miaRwion.
aucilebeli pirobebi
masalis SerCevis etapze ikveTeba ori ram: maswavleblis mier gansazRvruli mosamzadebeli dro da is resursebi, rac mas sWirdeba gegmis warmatebulad gansaxor cieleblad (wignebi, citatebi, samuSao sqemebi da sxva TvalsaCinoeba).
ra literaturaa saWiro? ra aRWurvilobaa saWiro? rogor unda momzaddes da daigegmos samecniero da praqtikuli samuSaoebi?
sasurvelia, maswavlebelma imgvarad dagegmos da gadmosces gakveTilis msvleloba, rom survilis SemTxvevaSi, es gegma kolegebmac gamoiyenon.
ra aris mniSvnelovani am gakveTilSi? riT SevZlebT moswavleTa dainteresebas? swavlebis romeli donea misaRwevi gakveTilze: codnis SeZena, naswavlis gageba,
gamoyeneba, analizi, sinTezi Tu Sefaseba.
masala
gegmis es nawili detalurad aRwers gakveTils. kerZod, Tu rogor unda ganxorcieldes gakveTilis miznebi da rogor unda imuSaon moswavleebma gakveTilze. Ees procesi sami nawilisagan Sedgeba: Sesavali, mTavari aqtivoba (ZiriTadi nawili) da daskvniTi nawili.
gakveTilis msvleloba
gasaTvaliswinebeli pirobebi:
pirvelad unda ganisazRvros, mzad arian Tu ara moswavleebi momavali aqtivobebis Casatareblad.
ra codna gaaCniaT maT imisaTvis, rom axali masala kargad gaigon. romeli sakiTxebi unda daamuSaon winaswar, raTa dasaxul mizans miaRwion.
Sesavali
masalis SerCevis etapze ikveTeba ori ram: maswavleblis mier gansazRvruli
masala
gakveTilis msvleloba
Sesavali
trefikingi masc.indd 8 12.06.2010 10:52:58
9
ra meTodebs mimarTavT azrebis Sesajameblad gakveTilis bolos? rogor ganaxorcielebT ukukavSirs xarvezebis Sevsebisa da codnis gamoyenebi
saTvis?
ra aqtivobebi gamoiyeneba axsnili masalis asaTviseblad? romeli gakveTilebi mohyveba am gakveTils.
Pdaintereseba
gakveTili iwyeba moswaleebis dainteresebiT. am dros maswavlebeli cdilobs mobilizeba gaukeTos moswavleTa codnas konkretul sakiTxTan dakavSirebiT. klasis mosamzadeblad svams SekiTxvebs da msjelobas warmarTavs saWiro mimarTulebiT. moswavleTa dainteresebisaTvis Zalze mniSvnelovania situaciuri amocanis dausrulebeli istoriis gagrZeleba, ilustraciebis gamoyeneba, leqsis an musikaluri nawarmoebis mosmena.
siRrmiseuli wvdoma
gulisxmobs masalis Seswavlas im meTodebiT, romlis drosac mivmarTavT leqciur CarTvas, saklaso diskusias, Ria da daxurul kiTxvebs, saxelmZRvaneloSi mocemuli teqstisa da damatebiTi informaciebis gacnobis sqemebs da a.S.
ZiriTadi nawili
daskvniTi nawili
ra aris gakveTilis mTavari Tema? ras akeTebs maswavlebeli imisaTvis, rom ufro martivi da saintereso gaxados
gakveTili? ra meTodebs iyenebs maswavlebeli? rogor unda warmovaCinoT gakveTilis Tema ise, rom moswavleebma aSkarad dainaxon
miRebuli codnis saWiroeba? sailustracio magaliTebis CamoTvla.
Semdgomi aqtivobebi
Sinaarsobrivad gakveTili sami fazisagan Sedgeba:
daintereseba (provocireba), siRrmiseuli wvdoma da refleqsia anu gaazreba. rogor xasiaTdeba TiToeuli cal-calke?
trefikingi masc.indd 9 12.06.2010 10:52:58
10
refleqsia (gaazreba)
Semajamebeli etapia, romelic xels uwyobs moswavlis SemoqmedebiTi da kritikuli azrovnebis ganviTarebas. Ees procesi moicavs sxvadasxva paralelis gavlebas, mosazrebebis gamoTqmas da maT dasabuTebas, msjelobas, gadawyvetilebis miRebasa da daskvnebis gamotanas.
maswavlebelma unda Seafasos sakuTari Tavi. TviTSefasebisas man unda gaiTvaliswinos Semdegi:
usmens Tu ara gulisyuriT moswavleebs? nawilobriv TviTon xom ar scems dasmul kiTxvebze pasuxs? acdis Tu ara bolomde moswavleebs azris gamoTqmas? SeuZlia Tu ara emociebis marTva da Tavis Sekaveba pirveladi reaqciisagan? moaqvs Tu ara Sedegi mis miTiTebebs, romelsac mudmivad imeorebs gakveTilze? gakveTilze maswavleblis aqtivoba xom ar sWarbobs moswavleTa aqtivobas?
meTodi Sedgeba ramdenime etapisagan:
I etapi – moswavleebs saSualeba eZlevaT, Tavisuflad gamoTqvan mosazrebebi ama Tu im sakiTxze. maswavlebelma garkveviT unda Camoayalibos kiTxva, miiRos yvelasagan pasuxi da moswavleebs mouwodos, Tavi Seikavon kama-Tis, Sefasebisa da dacinvisagan.
II etapi – moswavleebi aanalizeben miRebul pasuxebs an msjeloben amis Se saxeb jgufebSi.
III etapi – maswavlebeli Seafasebs moswavleebis pasuxebs da alagebs maT gar k ve -uli sistemiT.
es meTodi gansakuTrebiT efeqturia axali ideebis gamosavlenad.
gonebrivi `ieriSi~ (`breinstormingi~)
gonebrivi `ieriSis~ dros maswavlebeli:
Temas gaacnobs zepirad an dawers dafaze; uzrunvelyofs gakveTilis msvlelobaSi yvela moswavlis CarTvas (ar aris aucile
beli Tanamimdevrobis daweseba); dafaze Camowers TemasTan dakavSirebul yvela ideasa da winadadebas (sasurvelia,
mokle, lakonuri winadadebebi); pativs scems gakveTilze gamoTqmul yvela azrs (xandaxan, erTi SexedviT, miuRe
beli azric ki, metad sagulisxmo aRmoCndeba xolme);
refleqsia (gaazreba)
trefikingi masc.indd 10 12.06.2010 10:52:58
11
am meTods maSin iyeneben, rodesac drois Zalian mcire monakveTSi mravali sakiTxidan erTi (an ramdenime) unda SeirCes. Aaqac, rogorc zemoT aRvniSneT, yvela moswavlis azria gasaTvaliswinebeli.
prioritetebis miniWebis procedura:
yvela sakiTxi CamowereT dafaze (formatze). sakiTxebi danomreT. dayaviT mocemuli sakiTxebi orad.
diskusia interaqtiuri meTodikis erTerTi mniSvnelovani formaa. garda imisa, rom diskusiis dros vlindeba moswavleTa damokidebuleba problemisadmi, maT uviTardebaT iseTi unarCvevebi, rogoricaa: sxvisi azris mosmena, gaziareba da pativiscema. agreTve, sakuTari azris gamoTqma da dasabuTeba. diskusiis warmarTvisaTvis aucilebelia misi sworad organizeba da regulireba. maswavlebelma unda moaxerxos moswavleebs Soris urTierTpativiscemisa da keTilganwyobis atmosferos Seqmna. SesTavazos maT garkveuli wesebis dacva, magaliTad: acadon erTmaneTs saubari, ar dascinon erTmaneTs da sxva. diskusiis dros SesaZlebelia mTavari Temis garda sxva Temebic gamoikveTos.
gavrcelebulia diskusiis Semdegi formebi:
`mrgvali magida~ – saubari, romelSic Tanabar sawyisebze monawileoben moswavleTa mcire jgufebi (45 kaci). mimdinareobs azrebis urTierTgacvla, rogorc erTmaneTTan, aseve sxva jgufebTan.
`forumi~ – jgufs hyavs winaswar arCeuli lideri. jgufi sakiTxs ganixilavs damoukideblad da Semdeg warudgens klass. jgufis TiToeul wevrs Tavisi mosazrebebis sajarod gamoTqmis ufleba aqvs.
`simpoziumi~ – monawileebi gamodian gancxadebebiT da gamoaqvT daskvnebi, gamoTqva men sakuTar mosazrebebs ama Tu im sakiTxis irgvliv, pasuxoben klasis SekiTxvebs.
`sasamarTlo sxdoma~ – msjeloba, romelic sasamarTloSi saqmis ganxilvis imitirebas warmoadgens.
uxsnis moswavleebs, rom sanam azrebis gamoTqma ar damTavrdeba, komentarebisagan Tavi Seikavon;
yuradRebiT adevnebs Tvals yvela proceduras; saboloo Sedegebs moswavleebTan erTad gadaxedavs da SesaZleblobas aZlevs
maT konkretuli Tema gaanalizon, ikamaTon mis garSemo da prioritetebi mianiWon garkveul sakiTxebs.
prioritetebis miniWebis teqnika
diskusia
trefikingi masc.indd 11 12.06.2010 10:52:59
12
did jgufSi diskusiis Catareba sasargebloa imiT, rom saSualeba gveZleva gavecnoT meti moswavlis azrs, gamocdilebas da yvela damswreze saTanado daskvna gamovitanoT. maswavlebelma diskusiaSi monawileobis misaRebad Tanabrad unda waaxalisos moswavleebi. Aase mTeli jgufi ganixilavs sakiTxs an movlenas, romelic exeba garkveul Temas. Gganxilva unda aigos winaswar dagegmili da improvizebuli Temebis garSemo.
did jgufebSi ganxilvis efeqturobis gasaRebia is, Tu rogor svams maswavlebeli kiTxvas. aseT SemTxvevaSi, maswavlebelma Tavi unda aaridos daxurul kiTxvebs, e.i. iseTebs, romlebzedac SesaZlebelia mxolod mokle pasuxis, `ki~an `ara~ gacema. maswavlebelma unda gamoiyenos kiTxvebi: `rogor?~, `ratom?~, `rogori?~. amasTanave, ideebis gamoTqmisaTvis yvela monawile unda waxalisdes.
saswavlo atmosferos SeqmnaSi gadamwyvetia, is faqtori, Tu rogor reagirebs maswavlebeli moswavleTa SekiTxvebsa da komentarebze. man yuradReba unda gamoiCinos yvelas mimarT, madloba gadauxados TiTouli kiTxvisa da gamonaTqvamis avtors. Eyovelive es stimuls aZlevs moswavleebs, gaagrZelon im informaciis aTviseba, romelsac sxva SemTxvevaSi isini aRiqvamen rogorc mosawyensa da zedmets.
diskusiis dros maswavlebeli cdilobs jgufze romelime moswavlis azri ar dominirebdes. amis SezRudva ki SesaZlebelia Semdegi frazebiT: `me msurs, yvelam gamoxatos Tavisi azri~, `modiT, axla movusminoT, ras ityvis Tqveni megobari.......~(igulisxmeba moswavleebis saxelebi).
maswavlebelma kargad unda gaiazros, ra mizans emsaxureba diskusia; sadiskusio kiTxva moswavleebisaTvis aSkara da gasagebi unda iyos; dauSvebelia moswavleebisTvis diskusiaSi monawileobis miRebis daZaleba; miuRebelia moswavleTa pasuxebis gakritikeba; diskusiis msvlelobisas, maswavlebelma unda akontrolos, rom moswavleTa pa
suxebi ar acdes diskusiis Temas; diskusia ar unda gadaizardos uazro kamaTSi; diskusiis dawyebisas aucileblad unda gavafrTxiloT moswavleebi, daicvan
reglamenti; moswavleebma unda iswavlon im miTiTebebis pativiscema, romlebsac maT ufrosebi
sTavazoben.
rogor warvmarToT diskusiebi?
rogor warvmarToT ganxilva did jgufebSi?
trefikingi masc.indd 12 12.06.2010 10:52:59
1313
maswavlebeli xSirad usvams moswavleebs kiTxvebs.
moswavleebis yuradRebas amaxvileben ori tipis, daxurul da Ria, kiTxvaze.
daxuruli kiTxva moiTxovs zust, erTaderT swor pasuxs da orientirebulia faqtobriv codnaze.
Ria kiTxva – moiTxovs gavrcobil pasuxs. amasTanave, SeiZleba iyos ramdenime swori pasuxi, maTgan – bevri sadavoc.
Ria kiTxvebi SeiZleba davyoT ramdenime jgufad:
hipoTezuri: `ras ifiqreb da moimoqmedeb Sen, Tu...?~ gansjiTi: `rogor SegviZlia xeli SevuwyoT am problemis gadaWras?~ wamaxalisebeli: `sainteresoa, ra moxda Semdeg?~es kiTxva moswavles exmareba
Tavisi STabeWdilebebisa da gamocdilebis gaziarebasa da gadmocemaSi.
mastimulirebeli: `ra azris xar?~amiT maswavlebeli agrZnobinebs moswavles, rom misi azri mniSvnelovani da sainteresoa.
kvleviTi: `ratom fiqrob ase?~es kiTxva maswavlebelma moswavles unda dausvas ara agresiuli an gamomcdeli toniT, aramed interesiT, raTa bavSvma igrZnos, rom misi pasuxi ainteresebT. es xels uwyobs bavSvs, Caufiqrdes sakiTxs, ganuviTardes analizis, msjelobisa da sakuTari azris dasabuTebis unari.
Semajamebeli: `Tu sworad gavige, Sen fiqrob, rom...~ es kiTxva moicavs moswavleebis mosazrebebis Sejamebas da imis Semowmebas, sworad gaigo Tu ara
mcire jgufebSi ganxilvaSi monawileobs 56 adamiani. monawileebi ixilaven maTTvis saWirboroto sakiTxebs, svamen kiTxvebs da eZeben wamoWrili problemebis gadawyvetis SesaZlo gzebs, afaseben sxvadasxva situaciasa da mosazrebebs.
rogor warvmarToT ganxilva mcire jgufebSi?
mcire jgufebSi muSaoba ufro meti meTodisa da formis gamoyenebis saSualebas iZleva, vidre did jgufebSi.
mcire jgufebSi Catarebuli diskusiebi efeqturs xdis gundur muSaobas. azrTa sxvadasxvaoba monawileebs exmareba, daafason erTmaneTis ideebi da TavianT sasargeblod gamoiyenon isini. Aazrebis Tavisufali gamoTqma ki exmareba maT, gaacnobieron sakuTari resursebis mniSvneloba da gaaZlieron isini.
ratom aris mniSvnelovani mcire jgufebSi muSaoba?
kiTxvebis dasma da pasuxze reagireba
trefikingi masc.indd 13 12.06.2010 10:52:59
14
kiTxvis dasmis dros aucilebelia:
kiTxva Camoyalibebuli iyos gasagebad; kiTxva ar Seicavdes pasuxs; intonacia ar mianiSnebdes sasurvel pasuxs; sasurvelia, ar daisvas iseTi kiTxvebi, romlebic iTxoven pasuxs `diax~ an `ara~; kiTxvaze pasuxis gacemis saSualeba yvela msurvels unda mieces. sasurvelia,
maswavlebelma pasuxis mimarT ar gamoxatos Tavisi damokidebuleba (dadebiTi an uaryofiTi), vidre yvela pasuxs ar moismens. araswor pasuxze mZafri reagireba dauSvebelia. kargi iqneba, Tu maswavlebeli moswavleebs saSualebas miscems erTmaneTs dausabuTon TavianTi pasuxebis siswore da mxlod bolos gamoTqvams sakuTar azrs. moswavle agresiuli pasuxisTvisac ar unda daituqsos.
sayuradRebo mimarTulebebi
savaraudo kiTxvebia: `ras izamdiT?~`ras ifiqrebdiT, rom?~aseTi kiTxvebi moswavleebs exmareba situaciis warmodgenasa da fiqrSi.
gamamxnevebeli, mxardamWeri kiTxvebia: `ras fiqrobT?~ `rogor ggoniaT?~am kiTxviT maswavlebeli moswavles agrZnobinebs, rom misi azri mniSvnelovani da sainteresoa.
azris gamosarkvevi kiTxva: `ratom fiqrobT ase?~Tu es kiTxva maswavleblis mier saWiro dros, Tanac araagresiulad daismeba, moswavleebs daexmareba, dafiqrdnen da gaaanalizon TavianTi mosazrebebi.
Semajamebeli kiTxva: `marTalia?~`Tqven fiqrobT, rom?~moswavlis mier gamoTqmuli azrebis Sejameba da imis Semowmeba, sworad gaiges Tu ara bavSvebma maswavleblis naTqvami, moswavleebs exmareba, gaiazron, eTanxmebian Tu ara warmoTqmuls.
Tanxmobis dasadgeni kiTxva: `umetesoba eTanxmebiT, rom?~am kiTxvam SeiZleba daasrulos diskusia an dasasrulisken waiyvanos igi. xolo Semdegi kiTxviT, `davasruloT es nawili?~ SegviZlia daveTanxmoT monawileebs da Semdeg Temaze gadavideT.
maTi naazrevi maswavlebelma. am dros sxva moswavleebs kidev erTxel eZlevaT saSualeba, gaaanalizon megobris mosazreba da gansazRvron, eTanxmebian Tu ara mas.
SemaTanxmebeli: `eTanxmebiT Tu ara gamoTqmul mosazrebas?~ am kiTxvam SeiZleba kamaTi gamoiwvios an piriqiT, daasrulos kamaTi. erT SemTxvevaSi, maswavlebeli unda ecados SeTanxmebis miRwevas an, Tu es SeuZlebelia, daafiqsiros gansxvavebuli azri da sakiTxi datovos Riad. meore SemTxvevaSi, kiTxviT – `SeiZleba Tu ara es sakiTxi garkveulad CaiTvalos?~ – igi amTavrebs erT Temas da gadadis Semdegze.
kiTxvis dasmis dros aucilebelia:
trefikingi masc.indd 14 12.06.2010 10:53:00
15
jgufuri muSaobis meSveobiT moswavleebs uviTardebaT Semdegi unar-Cvevebi:
azris gamoTqma da misi dasabuTeba, erTmaneTis mosmena da sxvisi azris pativiscema;
kritikuli Sefaseba; TanamSromloba; saerTo daskvnamde misvla.
xSirad, jgufuri muSaobiT miiRweva moswavleTa morcxvobis daZlevac.
jgufuri muSaobis wesebi:
jgufi ismens yvela monawilis azrs; erTi monawile akeTebs Canawers; jgufi muSaobs ise, rom xeli ar SeuSalos muSaobaSi danarCen jgufebs; jgufi irCevs warmomadgenels, romelic danarCen auditorias warudgens na
muSevars; davaleba sruldeba winaswar gansazRvrul droSi.
rogor SeiZleba Sefasdes jgufuri muSaoba
jgufuri davalebis Semdeg, maswavlebeli Semajamebel kiTxvebs urigebs moswavleebs jgufSi gansaxilvelad:
rogor imuSava jgufma am davalebis Sesasruleblad? ra problemebi warmoiSva muSaobisas? ra iyo mniSvnelovani? piradad Sen, ra gaakeTe jgufSi iseTi, riTac xeli Seuwyve Tanagundelebs am davalebis warmatebiT ganxorcielebaSi? ram gaaZnela jgufSi muSaoba? ra SeiZleboda, gagekeTebinaT ukeTesi Sedegis misaRwevad? momavalSi rogor imuSavebs Tqveni jgufi, dRevandelisagan gansxvavebiT? ra iswavleT dRes jgufSi muSaobiT iseTi, rac dagexmarebaT sxva jgufSi muSaobisas?
es savarjiSo advili da saxalisoa moswavleebisaTvis. isini erToblivad afase-ben gakveTils.
maswavlebeli yovelTvis unda cdilobdes, ar dasvas advilad misaxvedri kiTxvebi, radgan es moswavleebs aqtiurobis xaliss ukargavs. A unda moeridos erTdroulad ramdenime, gansakuTrebiT, orazrovani kiTxvis dasmas. Dda bolos, maswavlebelma unda daimaxsovros, rom drodadro Tavis daqneva, gaRimeba an moswavleebis gverdiT jdoma, aumjobesebs maT interess gakveTilisadmi da Sesabamisad, aqtivobac izrdeba.
jgufuri muSaobis meSveobiT moswavleebs uviTardebaT Semdegi unar-Cvevebi:
jgufuri muSaoba
trefikingi masc.indd 15 12.06.2010 10:53:00
16
moswavleTa mier gakveTilis Sefaseba
savarjiSo saSualebas mogcemT SeamowmoT, ramdenad sasargeblo iyo es gakveTili moswavleebisaTvis da ramdenad gaamarTla maTi molodini.
gakveTilis dasawyisSi, mas Semdeg, rac Temas waradgenT, TxoveT, moswavleebs Camoweron, ras elodebian gakveTilisagan.
gakveTilis bolos ki CamoaTvlevineT, ra miznebi ganxorcielda da ra ara. gagiziaron, Tu rogor apireben, gamoiyenon TavianTi codna.
is, vinc fiqrobs, rom gakveTilma bevri ram misca, dadges marcxniv.
is, vinc fiqrobs, rom gakveTilidan bevri araferi miuRia, dadges marjvniv.
Tu amis saSualeba arsebobs, TiToeulma jgufma unda daasabuTos Tavisi mosazreba.
dayaviT klasi samad an oTxad. TiToeul jgufs mieciT (an jgufma TviTon moifiqros) TiTo Sesafasebeli kiTxva, romelsac jgufis wevrebi dausvamen erTmaneTs.
TiToeuli jgufi isaubrebs Sedegze. TiToeuli jgufi imsjelebs, Tu ra Seiswavla amiT.
daawyvileT moswavleebi. wyvilebma erTmaneTs unda dausvan kiTxvebi da Seafason erTmaneTi (es savarjiSo efeqturia did jgufSi muSaobisas).
kiTxvebi jgufisaTvis:
ra mogewonaT dRes Tqveni gundis muSaobaSi?
xval ras gaakeTebdiT ukeTesad?
kiTxvebi mTeli klasisaTvis:
ra unarCvevebi gamoimuSaveT erTad muSaobiT?
individualuri kiTxvebi
riT daexmare gunds? risi gakeTeba SegeZlo ukeTesad?
daasaxele erTi ram, rac jgufis wevrma gaakeTa da amiT Tavis gunds daexmara?
uTxariT Tqvens megobars, rom afasebT mis daxmarebas?
kidev risi swavla gsurT am TemasTan dakavSirebiT?
SeicvaleT Tu ara azri jgufSi muSaobis Semdeg?
ra iyo saintereso dRevandel gakveTilSi?
ra ar iyo saintereso? ra iyo gaugebari? raime kiTxva xom ar gagiCndaT,
romelzedac pasuxi ar migiRiaT?
procedura:
rogor SevafasoT individualuri da jgufuri muSaoba?
trefikingi masc.indd 16 12.06.2010 10:53:01
17
am etapze (sawyisi safexuri) moswavlem gonebaSi unda aRidginos informacia, ro-melic raime niSniT ukavSirdeba sagakveTilo Temas.
codna gulisxmobs:
faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, TariRebis, procesebis, obieqtebis, stilis, movlenebis cnoba da dasaxeleba;
konkretuli monacemebis, terminologiis, procedurebis codna; informaciis moZiebis procedurebis codna; konkretul monacemebTan muSaobis xerxebis da saSualebebis codna, kerZod, we
sebisa da kanonebis, klasificiisa da kategoriebis, kriteriumebis da meTodebis codna;
smeniTi, mxedvelobiTi da grafikuli informaciis damaxsovreba da zustad an daaxloebiT gaxseneba.
maswavleblis TviTSefasebis savarjiSo:
(es kiTxvebi maswavlebels daexmareba mis mier Catarebuli gakveTilisa Tu jgufis mecadineobis SejamebaSi)
ra gamocdileba Sevmate Cems Tavs am gakveTiliT? ra SeviZineT me da klasma erTad muSaobiT? ra unarCvevebi SeviZineT an gaviumjobeseT? ra upiratesoba aqvs jgufebSi muSaobas? ra nakli aqvs jgufebSi muSaobas? ra gavakeTe axali? ra ver gavakeTe? rogor gamovasworo problemis gadaWris unari? ras gavakeTeb imave Temis gasaviTareblad?
am etapze (sawyisi safexuri) moswavlem gonebaSi unda aRidginos informacia, ro-
codna da faqtebis gaxseneba
gageba
moswavle komunikaciis gziT Seimecnebs axal masalas da iZens codnas (masalis arsSi wvdomis unari).
gageba gulisxmobs:
faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, procesebis, obieqtebis, stilis, movlenebis sakuTari sityvebiT aRwera;
teqstis ZiriTadi azris sakuTari sityvebiT axsna mSobliur enaze; teqstis Sinaarsis gagebisken mimarTul kiTxvaze pasuxis gacema; smeniTi, mxedvelobiTi da grafikuli informaciis erTi formidan meoreSi
gadatana; Sesabamisi magaliTebis moyvana; sagnebis, movlenebis, procesebisa da raime stilis TvalsaCino niSniT daxarisxeba
da dajgufeba.
trefikingi masc.indd 17 12.06.2010 10:53:01
18
moswavle miRebul codnas iyenebs saWiroebisamebr (naswavli masalis axal da konkretul situaciebSi gamoyenebis unari).
gamoyeneba gulisxmobs:
codnis sxvadasxva situaciaSi moxmarebas; modelis mixedviT davalebis, samuSaos Sesrulebas; proceduris ganxorcielebas; kanonzomierebis moqmedebis farglebis gansazRvras.
moswavle nawilebad yofs miRebul codnas da amgvarad cdilobs gaiazros misi arsi (mTliani masalis danawileba ise, rom struqtura ar dairRves da mTlianobaSi gasagebi iyos).
analizi gulisxmobs:
masalis (struqturis) Semadgenel nawilebad dayofa, nawilebis Sedareba da Sepiris pireba, nawilebs Soris kavSiris aRmoCena da mTliani struqturis danaxva;
movlenis mizezis (dafaruli azris aRmoCena) axsna; procesis kanonzomierebis gamovlena, mizezebsa da Sedegebs Soris kavSirebis
dadgena.
moswavle amTlianebs elementebsa da nawilebs (nawilebis dakavSirebis da mTlian struqturad Camoyalibebis unari).
sinTezi gulisxmobs:
nawilebis SeerTeba axali struqturis (magaliTad, teqstis) Sesaqmnelad; hipoTezebis wamoyeneba; kvlevis an referatis dagegmva; SemoqmedebiTi produqtis Seqmna; problemis gadaWris alternatiuli gzebis wamoyeneba; problemis gadaWrisaTvis saWiro moqmedebebis dagegmva; axali produqtis (inteleqtualuri an materialuri) Seqmna an gamoyeneba.
Sefaseba
moswavle afasebs masalas da im meTodebs, romlebic gamoiyena dasaxuli miznis misaRwevad.
Sefaseba
moswavle afasebs masalas da im meTodebs, romlebic gamoiyena dasaxuli miznis
gamoyeneba
analizi
sinTezi
trefikingi masc.indd 18 12.06.2010 10:53:01
19
wyvilebad muSaoba
wyvilebad da jgufebad muSaobis principi erTi da igivea – moswavleebi erTmaneTs uziareben azrs da cdiloben, saerTo pasuxamde mividnen. zog SemTxvevaSi maTi namuSevari SeiZleba kedelze gamoikras.
asociaciuri kavSirebis ruka da misi Sedgenis etapebi
saswavlo miznidan gamomdinare dafis an furclis centrSi iwereba sakvanZo sityva, fraza an gamosaxuleba;
moswavleebi cdiloben dafis an furclis centrSi daweril sityvas, frazas an gamosaxulebas logikurad daukavSiron is, rac azrad mouvaT aRniSnul TemasTan dakavSirebiT;
Sesabamisi sityvebis an frazebis Camoweris Semdeg, moswavleebi ganmartaven kavSirs im sityvebsa da frazebs Soris, romlebic, maTi azriT, erTmaneTTanaa dakavSirebuli;
asociaciuri kavSirebis rukis Sedgena grZeldeba manam, sanam am sakiTxis garSemo mosazrebebi an dro ar amoiwureba;
am meTodis gamoyeneba SeiZleba individualurad, wyvilebad da jgufebad muSaobisas.
Sefaseba gulisxmobs:
sakuTari poziciis (arCevanis) dasabuTeba; garkveul kriteriumebze an standartebze dayrdnobiT daskvnebis gakeTeba; Ggarkveuli poziciisa da misi sawinaaRmdego argumentebis ganxilvis safuZvelze
daskvnis gamotana; problemis gadaWris ramdenime gzidan erTerTis arCevis marTebulobis
dasabuTeba; modelis (sistemis) Sefaseba; mtkicebulebis (Teoriis, prezentaciis) Rirebulebis (mniSvnelovnebis) dazusteba; ramdenad Seesabameba saboloo daskvna im monacemebs, romelTa safuZvelzec
gakeTda igi (monacemebisa da daskvnebis Sesabamisobis dadgena).
dausrulebeli istoria
dausrulebuli istoria jgufebad muSaobis erTerTi formaa. romelic aviTarebs mos wavlis fantazias da SemoqmedebiT azrovnebas. igi jgufebad muSaobisaTvis damaxasiaTebel yvela unarCvevis gamoyenebas moiTxovs. A
am meTodis gamoyenebis dros jgufebi yuradRebT ismenen maswavleblis mier SemoTavazebul ambavs. Aambavi ki TviTon jgufebma unda daasrulon. maT amisaTvis eZlevaT Sesabamisi dro, romelsac maswavlebeli gansazRvravs. am procesis mimdinareobis dros jgufis wevrebi fiqroben, msjeloben, gamoTqvamen da asabuTeben sakuTar azrs. amasTanave iziareben erTmaneTis mosazrebebs, Tanxmdebian da erTad igoneben ambis dasasruls. Semdeg ki, ukve werilobiT ayalibeben SeTanxmebul saboloo variants. SeiZleba, aseve, TavianTi namuSevrebi ilustraciebiT gaaformon, amiT prezentacia ufro saintereso gaxdeba.
aseTi saxis samuSao xatvis did niWs ar moiTxovs. es SeiZleba iyos martivi naxati an diagrama. SeiZleba Seicavdes sityvebs, magram ara winadadebebs. Aam samuSaos azri imaSi mdgomareobs, rom TiToeulma wevrma unda gamoxatos Tavisi azri an idea naxatis saSualebiT, jgufi mzad unda iyos imisaTvis, rom Tavisi naazrevi sxvebs gauziaros.
wyvilebad muSaoba
asociaciuri kavSirebis ruka da misi Sedgenis etapebi
dausrulebeli istoria
trefikingi masc.indd 19 12.06.2010 10:53:01
202020
sasargeblo rCevebi
swavlebaSi meti efeqturobis misaRwevad, sasurvelia, adamianiT vaWrobis (trefikingis) da aralegaluri migraciis Temaze moswavleTa codnis, aTvisebis unarisa da sxva unarCvevebis gamokvleva da, saWiroebis SemTxvevaSi, gakveTilis gegmaSi cvlilebebis Setana. am mizniT, gakveTilis dasawyisSive gamoiyeneT sxvadasxva tipis kiTxvebi. amiT moswavleebSi sakiTxisadmi interessac gaaRviZebT.
aucilebelia, rom naTlad ganisazRvros gakveTilis saswavlo miznebi: ras unda miaRwioT swavlis procesSi? ra codna da unarCvevebi unda SeiZinon moswavleebma?
saswavlo miznebi unda iyos gasagebi da moswavleebisTvis misaReb enaze Camoyalibebuli. mas unda axldes mtkicebuleba (mag., ~gakveTilis bolos Cven viswavliT/gvecodneba...~). gakveTilis msvlelobis dros saswavlo miznebi TvalsaCino adgilze unda iyos gakruli, radgan maTi gameoreba moswavleebs exmareba, Rrmad gaacnobieron dasaxuli miznebi.
cnobilia, rom moswavleebi gacilebiT kargad swavloben, rodesac maswavleblebi mravalferovan saswavlo meTodebs iyeneben. gakveTilebi sasurvelia Seicavdes: verbalur informacias (istoriebis moyola, rolebSi TamaSi), TvalsaCinoebas (suraTebi, sxvadasxva gamosaxulebebi), savarjiSoebs (TamaSebi, situaciuri amocanebi), diskusias (kiTxvapasuxi, wyvilebad muSaoba, jgufebad muSaoba), fiqrisa da azrovnebis demonstrirebas (saklaso an jgufuri diskusiebi, problemis gadaWris savarjiSoebi).
moswavleebi gamocdilebas Sromis procesSi iZenen, roca isini weren, kiTxuloben, Txzaven da wyveten ama Tu im problemas, CarTuli arian iseT saqmianobaSi, romelic exeba maT interesebsa da problemebs, skolaSi miRebul codnas ukavSireben skolis gareT miRebul informacias. SeadgineT savarjiSoebi mozardTa swored am fsiqologiuri aspeqtebis gaTvaliswinebiT.
savarjiSoebi ise SeadgineT, rom miaRwioT mTavari mizans – moswavleebi dafiqrdnen problemis arsze, hqondeT sakuTari mosazrebebisa da grZnobebis Tavisuflad gamoxatvis SesaZlebloba.
moswavleebSi sakiTxis Seswavlis motivaciis asamaRleblad gamoiyeneT Sesabamisi masala (saSualo sirTulis), uzrunvelyaviT moswavleebis aqtiuri CarTva saswavlo procesSi, esaubreT cocxali, konkretuli da advilad gasagebi magaliTebiT. Tqven mier momzadebuli nebismieri saswavlo aqtivoba ise unda iyos dagegmili, rom mozardSi dadebiTi emociebi gamoiwvios, radgan es aumjobesebs SemecnebiTi aRqmis unars.
trefikingi masc.indd 20 12.06.2010 10:53:02
21
gakveTili ar unda mTavrdebodes iq, sadac gakveTili iwureba. man gavlena unda iqonios moswavleebis cxovrebaze. adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan) dakavSirebul sakiTxebze, garda gakveTilebisa, moswavleebTan sxva RonisZiebebic unda Catardes. magaliTad, saskolo kedlis gazeTis gamoSveba, sxvadasxva tipis aqcia da sxva. sasurvelia, skolis administraciisa da sagnis maswavleblis mxridan aseTi tipis aqtivobebis mxardaWera.
problemis gaazreba da daskvnis damoukideblad gamotana. im mizezebis dadgena, romelTa gamo, axalgazrda SeiZleba adamianiT vaWrobis
(trefikingis) msxverpli gaxdes. adamianiT movaWreebis (trefikiorebis), maT Soris, gadambireblebis mier da
nergili taqtikis amocnoba da analizi. ukanono migraciis safrTxis amocnoba da adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan)
dakavSirebuli riskis gacnobiereba. informaciis mopoveba, problemebis gaazreba, maT Soris kavSiris dadgena da
problemebis gadaWris gzebis dasaxva. informaciis sando wyaroebidan moZieba.
problemis gaazreba da daskvnis damoukideblad gamotana. im mizezebis dadgena, romelTa gamo, axalgazrda SeiZleba adamianiT vaWrobis
(trefikingis) msxverpli gaxdes. adamianiT movaWreebis (trefikiorebis), maT Soris, gadambireblebis mier da
nergili taqtikis amocnoba da analizi. ukanono migraciis safrTxis amocnoba da adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan)
dakavSirebuli riskis gacnobiereba. informaciis mopoveba, problemebis gaazreba, maT Soris kavSiris dadgena da
problemebis gadaWris gzebis dasaxva. informaciis sando wyaroebidan moZieba.
gakveTilis dagegmvisa da Catarebis dros Tqven xarT Tavisufali!
saWiroebisamebr, Tqven SegiZliaT, SecvaloT gakveTilebis detalebi.
mTavaria, miaRwioT programis saswavlo miznebiT dasaxul Sedegs.
dabolos, yvelaze mTavari!
gisurvebT warmatebebs muSaobaSi!
saswavlo miznebi
Temis Seswavlis Semdeg moswavles unda SeeZlos:
saswavlo masalis mixedviT gaTvaliswinebuli aqtivobebi ar unda iyos agebuli maincdamainc didi moculobis informaciis damaxsovrebaze. sakiTxis specifikurobidan gamomdinare, aseTi tipis gakveTilebze miRebuli codna unda daexmaros moswavles informaciis mopovebaSi, mis analizsa da gamoyenebaSi.
moswavlem unda SeZlos informaciis mopoveba, gaanalizeba da misi warmatebiT gamoyeneba.
trefikingi masc.indd 21 12.06.2010 10:53:03
22
I aqtivoba
mizani: migraciisa da adamianiT vaWrobis (trefikingis) sakiTxebTan dakavSirebiT moswavleTa codnis gaaqtiureba.
dro: 10 wuTi.
saWiro masala: flipCarti, markeri (an dafa da carci).
meTodi: gavlili masalis gameoreba (ukukavSiri), leqcia.
axalgazrdoba – adamianiT vaWrobis (trefikingis) riskis jgufi
maswavlebeli kedelze akravs formatze winaswar daweril gakveTilis miznebs (an wers dafaze) da acnobs klass.
adamianiT vaWrobis (trefikingis) Sesaxeb IX klasSi miRebuli codnis gasaaqtiureblad maswavlebeli svams kiTxvebs:
1. romel saerTaSoriso dokumentSi da rogor iqna ganmartebuli sityva trefikingi pirvelad?
2. adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis romeli ZiriTadi saerTaSoriso dokumentebi iciT?
3. rogor aris ganmartebuli saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi termini adamianiT vaWroba (trefikingi)? ra sasjels iTvaliswinebs kanoni?
4. ra iciT saqarTveloSi adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis sistemis Sesaxeb?
savaraudo pasuxebi, romlebic moswavleebma unda gascen IX klasSi miRebuli codnis safuZvelze:
1. trefikingis ganmarteba mocemulia transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg gaerTianebuli erebis konvenciis oqmSi `adamianiT, gansakuTrebiT qalebiTa da bavSvebiT vaWrobis Tavidan acilebis, aRkveTis da damnaSaveTa das
1
maswavlebeli kedelze akravs formatze winaswar daweril gakveTilis miznebs (an
proceduris warmarTva
gakveTilis miznebi:
• adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan) dakavSirebuli safrTxis gacnobiereba; • im mizezebis dadgena, romelTa gamo axalgazrda SeiZleba adamianiT vaWrobis
(trefikingis) msxverpli gaxdes.
trefikingi masc.indd 22 12.06.2010 10:53:03
23
jis Sesaxeb~, romelic gaerTianebuli erebis organizaciam miiRo 2000 wlis noemberSi. konvenciasa da mis or oqms (romelsac palermos konvenciasa da oqms vuwodebT) xeli moawera saxelmwifoTa umravlesobam 2000 wlis dekemberSi umaRlesi donis konferenciaze italiaSi, palermoSi.
2. a) transnacionaluri organizebuli danaSaulis winaaRmdeg gaerTianebuli erebis konvenciis oqmi `adamianiT, gansakuTrebiT qalebiTa da bavSvebiT vaWrobis Tavidan acilebis, aRkveTis da damnaSaveTa dasjis Sesaxeb~.
b) adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb evropis sabWos konvencia.
3. adamianiT vaWroba (trefikingi) aris danaSauli, romelic iTvaliswinebs adamianis yidvas an
gayidvas, an mis mimarT sxva ukanono qmedebas muqariT, ZaladobiT an iZulebis iseTi formebis gamoyenebiT, rogoricaa: motaceba, SantaJi, TaRliToba, motyueba an monobis Tanamedrove pirobebSi Cayeneba. es danaSaulebrivi qmedebebi xorciel deba adamianis gadabirebis, gadayvanis, gadamalvis, daqiravebis, qveynis SigniT an mis farglebs gareT transportirebis, gadacemis, Sefarebis anda miRebis saSualebiT. adamianiT vaWrobis (trefikingis) saboloo mizans msxverplis eqspluataciis gziT sargeblis miReba warmoadgens.1431 muxli iTvaliswinebs sasjels zrdasruli adamianiT vaWrobis (trefikingis) Sesaxeb. sasjelis minimaluri zomaa Tavisuflebis aRkveTa 7 wliT, xolo maqsimaluri – 20 wliT.1432 muxli iTvaliswinebs sasjels arasrulwlovani adamianiT vaWrobis (trefikingis) Sesaxeb. sasjelis minimaluri zomaa Tavisuflebis aRkveTa 8 wliT, xolo maqsimaluri – samudamo patimroba,1433 muxliT ganisazRvreba sasjeli adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverplis momsaxurebiT sargeblobis SemTxvevaSi.
4. a) 2006 wels saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni adamianiT vaWrobis (trefikin
gis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb.
b) Seqmnilia trefikingis msxverplTa da dazaralebulTa dacvisa da daxmarebis saxelmwifo fondi, gaxsnilia TavSesafrebi.
g) saqarTveloSi adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZola ganisazRvreba erTiani erovnuli samoqmedo gegmiT.
1
trefikingi masc.indd 23 12.06.2010 10:53:03
24
maswavleblis leqcia
adamianiT vaWroba (trefikingi) aris procesi, romelic sami ZiriTadi etapisagan Sedgeba: gadabireba, transportireba da eqspluatacia.
adamianiT vaWroba (trefikingi) aris:
gadabireba
motyueba da/an TaRliToba
iZulebiTi Sroma
seqsualuri eqspluatacia
organoebis amokveTa
ymoba
muqara an Zalis gamoyeneba
Zalauflebis borotad gamoyeneba
transportireba
saSualeba
mizani
eqspluatacia
eqpluatacia
1
adamianiT vaWrobaa (trefikingia) maSin, rodesac:
saxezea samive etapi – gadabireba, transportireba da eqspluatacia.
samive etapi erTmaneTTanaa dakavSirebuli.
moqmedeba xorcieldeba erTerTi saSualebis gamoyenebiT eqspluataciis misaRwevad.
Semdeg maswavlebeli akravs sqemas – adamianiT vaWroba (trefikingi) aris – da moswavleebs Seaxsenebs adamianiT vaWrobis (trefikingis) process, danaSaulis mizans.
trefikingi masc.indd 24 12.06.2010 10:53:04
25
adamianis uflebaTa sayovelTao deklaraciis (miRebulia
gaerTianebuli erebis organizaciis mier 1948 w. 10 dekem-
bers) Tanaxmad, adamianiT vaWroba aris adamianis uflebebisa
da Rirsebis Selaxvis Zalian mZime forma. sazogadod, ada-
mianis uflebebi SeiZleba ganisazRvros, rogorc uflebebi,
romelTa gareSe SeuZlebelia Tavi civilizebul pirovnebad
igrZno. es uflebebi da ZiriTadi Tavisuflebebi adamians
aZlevs srulfasovani ganviTarebis, adamianuri faseulo-
bebisa da niWis gamoyenebis saSualebas.
• deklaraciis me-3 muxli miuTiTebs, rom `yovel adamians aqvs sicocxlis, Tavisuflebisa da piradi xelSeuxeblobis ufleba~. adamianiT vaWroba (trefikingi) warmoadgens safrTxes adamianis usafrTxoebisa da sicocxlisaTvis.
• deklaraciis me-4 muxli iTvaliswinebs, rom `aravin unda imyofebodes monobaSi an ZalmomreobiT morCilebis mdgomareobaSi. yvela saxis monoba da monaTvaWroba akrZalulia~; es muxli krZalavs swored adamianiT vaWrobas, vinaidan bevr saerTaSoriso dokumentSi adamianiT vaWroba ganmartebulia, rogorc monoba an gaTanabrebulia monaTvaWrobasTan.
• deklaraciis me-5 muxlSi xazgasmulia, rom `aravis mimarT ar unda iqnas gamoyenebuli wameba an sastiki, araadamianuri Tu misi Rirsebis damamcirebeli mopyroba da sasjeli~. sazogadoebaSi arsebobs azri imis Sesaxeb, rom adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverpli, iqneba es kaci Tu qali, romelic aiZules Cabmuliyo prostituciaSi an sxva iZulebiTi saxis samuSaoSi, Tavad aris damnaSave, radgan icoda, ra eloda. adamianiT movaWreebi adamians epyrobian rogorc nivTs, saqonels da motyuebis, SantaJisa da iZulebis gziT arTmeven mas adamianis ZiriTad uflebas – Tavad airCios sakuTari cxovrebis gza.
buli wameba an sastiki, araadamianuri Tu misi Rirsebis damamcirebeli mopyroba da sasjeli~. sazogadoebaSi arsebobs azri imis Sesaxeb, rom adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverpli, iqneba es kaci Tu qali, romelic aiZules Cabmuliyo prostituciaSi an sxva iZulebiTi saxis samuSaoSi, Tavad aris damnaSave, radgan icoda, ra eloda. adamianiT movaWreebi adamians epyrobian rogorc nivTs, saqonels da motyuebis, SantaJisa da iZulebis gziT arTmeven mas
II aqtivoba
mizani: moswavleebSi problemis gaazrebisa da daskvnis gamotanis unaris gaumjobeseba.
dro: 25 wuTi.
saWiro masala: 4 zomis furclebze didi asoebiT winaswar dawerili mtkicebulebebi (Tu ver axerxebT mtkicebulebebis furcelze daweras, SegiZliaT, xmamaRla waikiTxoT garkveviT da, saWiroebisamebr, gaumeoroT moswavleebs). TiToeuli mtkicebuleba calke furcelze unda iyos dawerili; skoCi an Wikarti furclebis misamagreblad.
meTodi: argumentireba.
trefikingi masc.indd 25 12.06.2010 10:53:04
26
1 proceduris warmarTva:
I varianti (20mde moswavlisTvis)
sasurvelia:
am savarjiSos SesrulebisaTvis SeirCes iseTi saklaso oTaxi, romelSic Tavisuflad gadaadgileba iqneba SesaZlebeli. saklaso oTaxi pirobiTad unda gaiyos orad. erT nawilSi kedelze unda gaakraT A4 zomis furceli warweriT `veTanxmebi~, xolo meore nawilSi aseve A4 zomis furceli warweriT `ar veTanxmebi~.
instruqcia:
SemogTavazebT ramdenime mtkicebulebas adamianiT vaWrobis (trefikingis) Temaze. TiToeulma Tqvenganma unda gamoTqvas sakuTari dasabuTebuli mosazreba am mtkicebulebis Taobaze. Tu Tqven eTanxmebiT mas, adgils daikavebT oTaxis im nawilSi, sadac gamokrulia warwera `veTanxmebi~, xolo im SemTxvevaSi, Tu ar eTanxmebiT, daikavebT adgils oTaxis im nawilSi, sadac gamokrulia warwera `ar veTanxmebi~.
maswavleblis sayuradRebod !
II varianti (20-40 moswavlisTvis)
dayaviT klasi 45 kacian jgufebad. TiToeul jgufs daurigeT sxvadasxva mtkicebuleba. sTxoveT moswavleebs, rom ganixilon jgufis yvela wevris mosazreba, airCion spikeri, romelic waradgens jgufis mosazrebas klasis winaSe.
jgufebis raodenobis mixedviT, qvemoT mocemuli mtkicebulebebi SearCieT Tqveni Sexedulebisamebr.
gaiTvaliswineT, rom mtkicebulebebi rigrigobiT unda waikiTxoT xmamaRla, Semdeg TvalsaCinoebisTvis miamagreT isini kedelze (an dafaze). yvela moswavles mieciT SesaZlebloba, gamoTqvas sakuTari dasabuTebuli mosazreba.
im SemTxvevaSi, Tu klasSi moswavleTa raodenoba didia (25-40 moswavle), gamo-iyeneT am savarjiSos warmarTvis meore varianti.
Zalian mniSvnelovania, rom savarjiSos Sesrulebis orive variantis dros Tavi SeikavoT nebismieri saxis komentarisgan. saSualeba mieciT moswavleebs, gamoTq-van sakuTari mosazreba. gaiTvaliswineT, rom am savarjiSos mizani aris, sakiTxTan dakavSirebiT moswavleebSi arsebuli stereotipuli warmodgenebis ganxilva. aqe-dan gamomdinare, diskusiis dros ar arsebobs swori da araswori pasuxebi. Tqven mxolod fasilitatoris funqcias asrulebT.
sasargeblo rCeva maswavlebels:
proceduris warmarTva:
I varianti (20mde moswavlisTvis)
trefikingi masc.indd 26 12.06.2010 10:53:05
27
11. adamianiT vaWroba (trefikingi) ar emuqreba nebismier adamians. adamianiT vaWrobis
(trefikingis) msxverpli SeiZleba gaxdes mxolod Raribi da gaunaTlebeli adamiani;2. rodesac moqalaqe adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverpli xdeba, es mxolod misi
bralia;3. adamianiT vaWrobis (trefikingis) Tavidan acilebis yvelaze sando saSualebaa, rom
dasaqmebis Taobaze mxolod nacnobebis mier SeTavazebul winadadebas daTanxmde; 4. ucxoeTSi samuSaod ucxo enis codna arc ise mniSvnelovania, sakmarisia, icode martivi
frazebi, romlebsac gamoiyeneb yoveldRiur cxovrebaSi;5. ucxoeTSi muSaobis nebarTvisa da SromiTi xelSekrulebis gareSec ipovi sando samu-
Saos;6. maRalganviTarebul qveyanaSi fuls iolad iSovi.
mtkicebulebebi:
maswavleblis komentari
moswavleebis mier mtkicebulebebis ganxilvis Semdeg SegiZliaT, komentari gaake-ToT sazRvargareT sxvadasxva xerxiT gamgzavrebasTan dakavSirebiT mcdari warmod-genebis Sesaxeb.
winadadebas sazRvargareT dasaqmebis Sesaxeb, romelsac nacnobis, megobris an naTe-savisagan viRebT, yovelTvis SegviZlia vendoT.
Tu ucxoeTSi samsaxurs gTavazoben da garwmuneben, rom TviTon an misi nacnobi asrulebda am
samuSaos, sulac ar niSnavs imas, rom es sando SemoTavazebaa da Tqven safrTxe ar dagemuqrebaT.
adamianiT vaWrobis (trefikingis) bevri msxverpli aRiarebs, rom samuSao nacnobisagan SeTava
zebuli winadadebis safuZvelze airCia.
gaxsovdeT, rodesac moqalaqes ucxoeTSi samuSaos Tavazoben da mas ar moeTxoveba daniS
nulebis qveynis enis codna, Sesabamisi SromiTi unarCvevebi an muSaobis gamocdileba, am
SemTxvevaSi, rogorc wesi, laparakia aralegalur dasaqmebaze.
rodesac samuSaos Tavazoben gazeTSi gamoqveynebuli gancxadebiT, laparakia lega-lur samuSaoze.
rodesac firma an kerZo piri masobrivi informaciis saSualebebSi Riad akeTebs SeTavazebas
dasaqmebis Taobaze, es imas ar niSnavs, rom laparakia sando, legalur samuSaoze.
gaxsovdeT, rom gazeTi yidis adgils reklamis gansaTavseblad da, ra Tqma unda, ar amowmebs
reklamis SemkveTebs. gazeTSi erTmaneTis gverdiT SeiZleba ganTavsdes winadadeba lega
luri, aralegaluri an Tundac ararsebuli samuSaos Sesaxeb.
sazRvargareT iolad SeiZleba bevri fulis Sovna.realoba sxvagvaria. Tu samuSao aralegaluria, SesaZlebelia, moqalaqes gadauxadon nakle
bi da aiZulon imuSaos meti, vidre dapirdnen, an saerTod ar gadauxadon.
gaxsovdeT, rom aralegalur muSaobas Tan axlavs is, rom damsaqmebeli cdilobs, rac Sei
Zleba meti mogeba naxos.
trefikingi masc.indd 27 12.06.2010 10:53:05
28
III aqtivoba
mizani: im mizezebis dadgena, romelTa gamo axalgazrda SeiZleba adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverpli gaxdes.
dro: 10 wuTi.
saWiro masala: flipCarti, markeri (an dafa da carci).
meTodi: gonebrivi `ieriSi~, diskusia.
maswavlebeli gonebrivi `ieriSis~ meTodiT akeTebs asociaciur rukas Temaze – axalgazrdebis trefikingis msxverplad gaxdomis mizezebi (asociaciuri rukis Sedgenis meTodi mocemulia meTodur miTiTebebSi).
asociaciuri rukis savaraudo pasuxebi: gamoucdeloba, ojaxuri Zaladoba, ucxo qveynis naxvis survili, ucxoeTSi cxovrebis survili, umuSevroba, realobidan gaqceva, codnis miRebis survili...
amis Semdeg, maswavlebeli warmarTavs diskusias (diskusiis warmarTvis xerxebi mocemulia meTodur miTiTebebSi).
ucxoeTSi mcire xniT muSaoba SeiZleba turistuli viziT da muSaobis nebarTvis gareSe.
rogorc wesi, sazRvargareT gamgzavrebamde aucilebelia damqiravebelTan dadebuli sa
muSao xelSekrulebis safuZvelze daqiravebulma miiRos mis saxelze daniSnulebis qveyanaSi
gacemuli muSaobis nebarTva. qveyanaSi Sesvla xdeba samuSao viziT.
gaxsovdeT, turistuli viziT Sesul moqalaqeebs muSaobis ufleba ar gaaCniaT.
imisaTvis, rom gaformdes SromiTi xelSekruleba da muSaobis nebarTva, damsaqme-bels sWirdeba moqalaqis pasporti.
sinamdvileSi, damsaqmebels moqalaqis pasporti ar sWirdeba. mas moqalaqis pasportis Ta
visTan datovebis ufleba ar aqvs.
gaxsovdeT, mxolod oficialur pirebs aqvT pasportis moTxovnis ufleba. Tu damsaqmebeli
iTxovs Tqvens pasports, dautoveT mxolod pasportis asli!
moqalaqes SeuZlia uari Tqvas misTvis Seuferebel samuSaoze.adamiani, romelsac Suamavlis an damsaqmeblis vali aqvs, an darCa pasportis gareSe, an masze
xorcieldeba sxvadasxva saxis zewola, umweo mdgomareobaSi vardeba da iolad samarTavi xdeba.
gaxsovdeT, aseT mdgomareobaSi myofi adamiani advilad veRar anebebs Tavs arasasurvel
samuSaos.
proceduris warmarTva:
1
maswavlebeli gonebrivi `ieriSis~
proceduris warmarTva:
trefikingi masc.indd 28 12.06.2010 10:53:05
29
gadabirebis saSualeba xSirad/iSviaTad/arasodes
gazeTSi gamoqveynebuli gancxadeba
Cati internetSi
gacnobis internetportali
nacnobebisa da megobrebis rCeva
nacnobebi/megobrebi, romlebic muSaobdnen sazRvargareT
axali nacnobi, romelic sazRvargareT samuSao adgilis povnaSi daxmarebas gpirdeba
oficialuri informacia samuSaosa da swavlis SeTavazebis Sesaxeb sxvadasxva uwyebis vebgverdze
maswavleblis komentari
axalgazrdebis adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverplad gaxdomis gamomwvevi mizezebia:
sazRvargareT swavlis, muSaobis, damkvidrebis did survilsa da miswrafebasTan erTad, realuri SesaZleblobis Sesaxeb informaciis nakleboba;
rTuli ekonomikuri viTareba da amas darTuli umuSevroba, axalgazrdebis samuSao gamocdilebis arqona;
winaaRmdegoba axalgazrdebisaTvis wayenebul moTxovnebsa da axalgazrdebis SesaZleblobebs Soris. mediis, reklamebis, filmebis saSualebiT axalgazrdebi ecnobian cxovrebis sxvadasxva stils. xSirad televizorSi xedaven cxovrebis iseT dones, romelic bevrad ukeTesia, vidre maTi cxovreba;
axalgazrdoba naklebadaa informirebuli im sirTuleebisa da safrTxis Sesaxeb, romelic dakavSirebulia sazRvargareT muSaobis nebarTvis aRebasa da SromiTi xelSekrulebis gareSe samuSaod gamgzavrebasTan.
adamianiT movaWreebi axalgazrdebis gadasabireblad sxvadasxva meTods mimar-
Taven. Tqveni azriT, qvemoT mocemuli gadabirebis saSualebebidan romels iyeneben
isini xSirad, iSviaTad an arasodes? SeavseT wignSi mocemuli sqema.
1. miekuTvneba Tu ara saqarTvelos axalgazdroba adamianiT vaWrobasTan (trefikingTan)
dakavSirebul riskis jgufs? ratom?
2. gaqvT Tu ara sazRvargareT muSaobis survili? romel sferoSi imuSavebdiT?
3. rogor fiqrobT, gaqvT Tu ara sakmarisi informacia sazRvargareT swavlis, muSaobisa
da cxovrebis pirobebis Sesaxeb? ra informacias flobT amis Sesaxeb? informaciis
mosapoveblad romel wyaros mimarTavdiT?
saSinao davaleba
1 sadiskusio kiTxvebi:
trefikingi masc.indd 29 12.06.2010 10:53:05
30
motaceba – adamiani miyavT Zalis gamoyenebiT misi nebis sawinaaRmdegod; ZaliT gadabireba – piris Tanxmobis misaRwevad mis winaaRmdeg iyeneben Zaladobas
an muqaras; gadabireba sruli motyuebiT – adamianma saerTod araferi icis realuri mdgo
mareobis Sesaxeb; gadabireba nawilobrivi motyuebiT – adamianebma ician, rom saeWvo samuSaos
sTavazoben, magram ar ician srulad realuri sirTule da eqspluataciis xarisxi.
proceduris warmarTva:
gakveTilis dasawyisSive maswavlebeli ganmartavs termins – gadabireba. gadabireba iTvaliswinebs adamianebis SerCevas adamianiT vaWrobisaTvis (trefikingi
saTvis). maT sTavazoben dasaqmebas, karg anazRaurebas, swavlas, zogjer fiqtiur qorwinebasac ki da sxva.
procesi, romlis Sedegad adamiani xdeba msxverpli, gansxvavdeba yovel konkretul SemTxvevaSi, Tumca unda aRiniSnos, rom arsebobs gadabirebis oTxi ZiriTadi meTodi:
Semdeg maswavlebeli klass uCvenebs saswavlo films.
~warmogidgenT migraciis saerTaSoriso organizaciis mier momzadebul saswavlo films, romelic trefikiorebis mier saqarTveloSi adamianebis gadabirebis yvelaze gavrcelebul meTods exeba.~
vin da rogor xdeba adamianiT vaWrobis (trefikingis) msxverpli?
2I aqtivoba
mizani: adamianiT movaWreebis (trefikiorebis), maT Soris gadambirebelTa mier gamoyenebuli taqtikis amocnobis unar-Cvevebis gamomuSaveba.
dro: 40 wuTi.
saWiro masala: diskze Cawerili filmi.
meTodi: audio-vizualuri masalis Cveneba, diskusia, prezentacia.
proceduris warmarTva:
filmis Cvenebis procedura
saswavlo filmis qronometraJia 10 wuTi. maswavlebeli filmis Cvenebas wyvets yoveli momdevno kiTxvis Semdeg da saSualebas aZlevs moswavleebs pasuxebi gascen dasmul kiTxvebs. Tu kadris Semdeg ori sxvadasxva kiTxvaa dasmuli, aCvenebs rigrigobiT. gansaxilveli kiTxvebi mocemulia filmSi.
filmis dasrulebis Semdeg klasSi gansaxilvelad maswavlebeli svams kiTxvas Tqveni azriT, rogori SeiZleba iyos am filmis dasasruli? mokled aRwereT Tqveni mosazrebebi.
trefikingi masc.indd 30 12.06.2010 10:53:05
31
filmis Cvenebamde aucileblad SeamowmeT diski. darwmundiT, rom gamosa xulebisa da xmis xarisxi problemebs ar SegiqmniT gakveTilis mimdinareobisas.
filmis ganxilvisas Tavi SeikaveT nebismieri saxis komentarisgan an miniSnebisgan. saSualeba mieciT moswavleebs Tavisuflad gamoTqvan sakuTari mosazrebebi.
2
II aqtivoba
mizani: miRebuli codnis safuZvelze adamianiT movaWreebis (trefikiorebis), agreTve, gadambirebelTa mier gamoyenebuli taqtikis analizi. adamianiT vaWrobisagan (trefikingisagan) Tavdacvis meqanizmis gaazreba.
dro: 5 wuTi.
meTodi: prezentacia.
sasargeblo rCeva maswavlebels:
maswavleblis komentari
adamianiT vaWrobis (trefikingis) ganmartebis Tanaxmad, gadabireba aris am sastiki danaSaulis pirveli faza, romelsac Semdgom transportireba, gadacema, miReba da bolos – eqspluatacia mosdevs. Zalian farToa im adamianebis wre, vinc adamianiT vaWrobis gziT mogebas iRebs. am jaWvis pirvel rgols gadambirebeli warmoadgens.
sxvadasxva wyaros monacemebiT, organizebul danaSaulSi CarTuli kriminaluri jgufebis mier adamianiT vaWrobis gziT miRebuli Semosavalis Sedareba SeiZleba mxolod narkotikiTa da iaraRiT vaWrobiT miRebul mogebasTan da igi weliwadSi 8 miliard dolaramde aRwevs.
potenciuri msxverplis moZieba zogjer xdeba gazeTebSi an internetSi, an informaciis sxva saSualebebSi ganTavsebuli gancxadebebis saSualebiT sazRvargareT muSaobis an swavlis Sesaxeb.
sakomunikacio teqnologiebis ganviTarebam, xelmisawvdomi gaxada am mizniT internetresursebis gamoyenebac.
saqarTveloSi adamianiT vaWrobis (trefikingis) SemTxvevebis analizma gviCvena, rom, umravles SemTxvevaSi, msxverpli gadaibires nacnobebma da naTesavebma, es gadabirebis gansakuTrebiT daundobeli xerxia, radgan nacnobs xSirad TvaldaxuWuli endobian.
trefikingi masc.indd 31 12.06.2010 10:53:06
32
• gaarkvieT ucxoeTSi Tqvens sacxovrebelTan yvelaze axlomdebare Tqveni qveynis saelCos an sakonsulos misamarTi da telefonis nomeri;
• winaswar gaarkvieT im adgilis dasaxeleba, misamarTi da telefonis nomeri, sadac apirebT gaCerebas. SeZlebisamebr, daukavSirdiT Tqvens potenciur damsaqmebels telefonis an fostis saSualebiT, raTa gadaamowmoT samuSao adgilis namdvi-loba, aseve daazusteT Tqveni xelfasisa da sacxovrebeli pirobebis sakiTxi;
• daukavSirdiT Tqvens samSobloSi moqmed Sesabamis organizaciebs potenciuri damsaqmeblis an kompaniis sandoobis xarisxis dazustebis mizniT. aseve sakon-sulo oficers daniSnulebis qveynis saelCoSi.
guldasmiT gadaamowmeT TqvenTvis SemoTavazebuli nebismieri saintereso winadadeba
damsaqmebelma SeiZleba kontraqtis dadeba SemogTavazoT. xeli ar moaweroT kontraqts sanam saguldagulod ar gaecnobiT sabuTs. Tu gaurkvevlad mogeCvenaT kontraqtis romelime punqti, gaacaniT igi iurists, arasamTavrobo organizacias an pirovnebas, romelsac endobiT.
nu endobiT potenciur damsaqmebels, romelic ucxoeTSi gasamgzavreblad turistuli vizis miRebaSi daxmarebas gpirdebaT.
dasaqmebis Taobaze legaluri da aralegaluri winadadebebi, upirveles yovlisa,
SeuZlebelia adamianTa gadabirebisaTvis saWiro yvela saSualebis CamoTvla, radgan rac ufro izrdeba sazogadoebis codna adamianiT vaWrobis Sesaxeb, miT ufro ixveweba damnaSaveTa meTodebi. rac SeiZleba meti `cocxali saqonelis~ xelSi Casagdebad isini araferze ixeven ukan, itaceben Tavis msxverpls, Zalis gamoyenebiT da Zalis gamoyenebis muqariT, motyuebiT, sakuTari mdgomareobis borotad gamoyenebiT an adamianis umweo mdgomareobiT sargebloben.
potenciur msxverpls sTavazoben muSaobas Sinamosamsaxured, damlageblad, ZiZad, moxucTa momvlelad, mocekvaved, modelad, mimtanad, soflis meurneobaSi an mSeneblobaze da a.S. gadambirebeli potenciur msxverpls iol samuSaosa da karg anazRaurebas, ucxo qveynis naxvas, saintereso cxovrebis perspeqtivas hpirdeba. umetes SemTxvevaSi, mas ar moeTxoveba kvalifikaciis damadasturebeli dokumenti da samuSao gamocdileba, aseve ucxo enis codna. rogorc wesi, gadambirebeli arwmunebs, rom mas SeuZlia umal datovos samuSao adgili, Tu pirobebi ar daakmayofilebs. xSiria SeTavazeba samgzavro dokumentebis, vizebis, bileTebis, xelSekrulebebis swrafad da Seuferxeblad gaformebis, zogjer ki mgzavrobasTan dakavSirebuli yvela xarjis `uangarod~ dafarvis Taobaze, rac msxverpls savalo kabalis mZime uRels uqadis.
gadabireba SeiZleba moxdes rogorc jgufis, aseve calkeuli piris. magaliTad, mocekvaveTa jgufis an mSenebelTa brigadis SegrovebiT an piradi nacnobis (megobris an naTesavisac ki), an SemTxveviTi (magaliTad gazeTSi gancxadebis) gziT.
gaxsovdeT! gadambirebeli yovelTvis ar aris TqvenTvis ucnobi piri. is SesaZloa iyos Tqveni naTesavi, mezobeli an nacnobi/megobari.
im SemTxvevaSi, Tu kerZo piri an kompania ucxoeTSi gamgzavrebis dagegmvaSi gexmarebaT:
2
trefikingi masc.indd 32 12.06.2010 10:53:06
3333
SinaarsiT gansxvavdeba. aralegaluri winadadebebi xSirad Zalian naCqarevadaa Sedgenili da ar aris mkafiod Camoyalibebuli. aseT SemTxvevaSi, adamians dafiqrebis droc ar rCeba. garda amisa, yvela aucilebeli moqmedeba naCqarevad da zedmeti formalobis gareSe xorcieldeba. maSin, roca legaluri dasaqmeba iTxovs sakmaod bevr dros da aucilebeli dokumentebis ufro guldasmiT momzadebasa da gaformebas.
axalgazrdebi xSirad monawileoben gacvliT programebSi, rac maT profesiul ganviTarebasa da ucxo enis dauflebas uwyobs xels. amave dros aupaieris (ZiZebis) programa sazRvargareT gamgzavrebis erTerTi yvelaze popularuli xerxia axalgazrdobisTvis. aseT programebs propagandas xSirad skolebsa da universitetebSi uweven.
rogorc wesi, gacvliTi programebi Sesabamisi nebarTviT xorcieldeba, magram xSirad aseT programebs axorcieleben romelime saerTaSoriso programis safarqveS. axalgazrdul gacvliT programaSi CarTvamde, rekomendebulia sando da amomwuravi informaciis miReba.
adamianiT movaWris ZiriTad samiznes daucveli adamianebi warmoadgenen. xSirad, isini arasrulwlovnebi da axalgazrda gogonebi arian. adamianiT movaWreTa xrikebi mravalferovani da umowyaloa, potenciuri msxverplis ndobis mosapoveblad isini yvela Rones xmaroben.
waikiTxe, daimaxsovre da urCie sxvasac:
dRes interneti informaciis miRebis saukeTeso wyaroa, magram SesaZloa internetis arasworad sargeblobisas bavSvebs seriozuli saSiSroeba SeeqmnaT. sxvadasxva tipis damnaSaveebi internets sakuTari zraxvebis gansaxorcieleblad iyeneben. isini Sedian saymawvilo forumebze, ecnobian bavSvebs. maT bavSvis keTilganwyobis mopovebis sakuTari, kargad SemuSavebuli xerxebi aqvT. isini iolad iTanxmeben bavSvebs Sexvedraze, Semdeg ki axerxeben maT dayoliebas ama Tu im momsa xurebaze. dafiqsirebulia SemTxvevebi, rodesac adamianiT vaWrobis msxverplTa gadabireba internetiT moxda.
rogor unda moviqceT?
• Tavi Seikave ucnobisaTvis Sen Sesaxeb informaciis, maT Soris, saxelis, misamarTis, skolis nomris, telefonis nomrisa da eleqtronuli fostis misamarTis miwodebisagan.
• Tu gacnobis internetportalSi damegobrebul ucnobebTan pirispir Sexvedras gadawyvet, umjobesia Sexvedraze mozrdilebTan erTad waxvide.
• gadaumowmeblad nu daujereb dapirebebsa da SemoTavazebas sazRvargareT swavlisa da dasaqmebis Taobaze.
internetiT sargeblobis wesebis dacva uzrunvelyofs Sensave usafrTxoebas.
maswavleblis sayuradRebod!
gakveTilis dasasruls moswavleebis yuradReba gaamaxvileT moswavlis wignSi mocemul bolo informaciaze – waikiTxe, daimaxsovre da urCie sxvasac.
Tu gakveTilze dro geyoT, waakiTxeT moxalises es informacia.
2
trefikingi masc.indd 33 12.06.2010 10:53:06