SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2-...

70
SAĞLIK KAVRAMLARI SAĞLIĞIN BELİRLEYİCİLERİ

Transcript of SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2-...

Page 1: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

SAĞLIK KAVRAMLARISAĞLIĞIN BELİRLEYİCİLERİ

Page 2: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlık Tanımları

Biyolojik bilimler açısından sağlık, bedenin her bir hücresinin en üst düzeyde işlev gördüğü ve hücrelerarası uyumun varolduğu bir durumdur.

Davranış bilimlerine göre; kişinin çevresiyle uyumu ve beklemediği bir olay karşısındaki savunma potansiyelidir.

Page 3: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi İnsan biopsikososyal bir varlıktır.

Fizyolojik Gereksinimler (Beslenme, boşaltım, solunum)

Sosyal Gereksinimler: Güvenlik, barınma…

Psikolojik Gereksinimler: Ait olma, sevgi, saygı, kendini gerçekleştirme

Page 4: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Günümüzde kabul edilen sağlık tanımı

Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil; bireyin

Fiziksel, Sosyal Ruhsal yönden tam iyilik halidir.

Page 5: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlığın Bileşenleri

Fiziksel sağlık (Solunum, beslenme, boşaltım, hareket, uyku, cinsellik gibi ihtiyaçlarını tam olarak yerine getirebilme)

Ruhsal-duygusal sağlık: Bireyin kendisi ve çevresiyle sürekli uyum içinde olmasıdır.( Olumlu düşünme, yaşamdan zevk alma, başkalarıyla ve yalnız çalışabilme yeteneği, sorumluluk alma vb.)

Sosyal sağlık: Sevilme, ait olma, ailesiyle ve arkadaşlarıyla ilişkisi, iş durumu, sosyal uğraşıların olması)

Page 6: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

GenetikBeden yapısıBağışıklık sistemiSinir sistemiEndokrin sistemKişisel stresHuy (mizaç)

SAĞLIKİç ve dış

etmenlerin başarılı uyumu..

Sosyo-ekonomik durumEkolojik çevreEğitim düzeyiÇalışma koşullarıÖzel yaşam biçimiToplumla bütünleşme

İÇ SİSTEM DIŞ SİSTEM

Sağlıklı Birey?

Biyolojik ve psikolojik Toplumsal, ekonomik yapı ögeleri ve kültürel ögeler

Page 7: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Hastalık kavramı

Tıbbi modele göre hastalık, Belirtilerle kendini gösteren patolojik tablodur. İnsan bedenindeki işlevsizlikler organizmadaki biyokimyasal değişmelerle anlaşılır. Hastalık, bakteri, virüs, hatalı gen ya da kazalardan kaynaklanır. Bu görüş insanı sosyal çevresinden, ilişkilerinden ve kimliğinden soyutlanarak ele alınmasına ve bir nesne gibi algılanmasına neden olur.

Sosyolojik modele göre hastalık; Hastalık kültürel ve sosyal yapıdan kaynaklanır. Bu model sağlığı geliştirmek için yaşam standardı üzerine yoğunlaşmak gerektiğini savunur. (Ekonomik, eğitim vb)

Page 8: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Toplum sağlığı

Sosyal faktörler (Bağlılık, sosyal değişim, destek..)

Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet)

Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım, haberleşme vb)

Sağlık hizmetleri (Yapısı, personel tipi ve sayısı, hizmetin kapsamı ve ulaşılabilirliği, maliyeti vb)

Ekonomik kaynaklar (Gelir, iş durumu, gelir eşitsizliği, eğitim)

Topluma sunulan hizmetler (su, çöp, hava kirliliği, risk gruplarına yönelik hizmetler)

Yaşam biçimi ve sağlık davranışları (beslenme, fiziksel aktivite, cinsel yaşam, madde kullanımı, sigara, şiddet, sağlık bilgisi)

Doğal çevre (Hava, su kalitesi, iklim sıcaklık, topografi, çevresel kirleticiler, hayvan ve bitkiler vb)

Kültürel Faktörler (Normlar, değerler, din, ırkçılık, ayrımcılık, rekabet, işbirliği)

Politik faktörler (Sosyal, ekonomik, eğitim, çevreye yönelik yasalar, politikalar, katılım)

TOPLUM SAĞLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERYER VE ZAMAN

Page 9: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk Sağlığı nedir?

Page 10: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk Sağlığı

Sık kullanılanlar Halk Sağlığı Toplum hekimliği Koruyucu hekimlik Sosyal hekimlik Hijyen Toplum sağlığı

Page 11: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Bir toplumu oluşturan herkesin bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik halinde olması için kişiye, sosyal, biyolojik ve fizik çevreye yönelik önlemlerintümelci bir yaklaşım ileplanlanması ve uygulanmasıgörüşü “toplumhekimliği”dir.

Toplum Hekimliği

Page 12: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Kişinin ve toplumun sağlığını korumak ve geliştirmek bir kamu hizmeti olarak ele alınıyor ise bu halk sağlığı hizmetidir.

Kişinin sağlığını koruma ve geliştirmeyi bireysel düzeyde ele almak da koruyucu hekimliktir.

Koruyucu Hekimlik

Page 13: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sosyal Hekimlik

Sosyal hekimliğin konusu, hiçbir doktrin ve ideolojiye bağlı olmadan, hekimlik ile toplum arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi ve hekimlik hizmetlerinin toplum yararına geliştirilmesidir.

Page 14: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Hijyen

“Halk Sağlığı” ile eş anlamdadır.

Hijyen tanımı ingilizcede Halk Sağlığının özel konuları için kullanılır.

Örneğin; çevre hijyeni,besin hijyeni,kişisel hijyen gibi.

Page 15: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Toplum Sağlığı

Toplum sağlığı, kamusal ya da özel kuruluşlarca yürütülmesi göz önüne alınmaksızın, herhangi bir toplulukta uygulanan kişisel ve çevresel sağlık hizmetlerinin tümüdür.

Page 16: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Ulusal Sağlık Hizmeti Bireysel sağlık hizmetlerinin,

yasal bir hak olarak bir ülkede tüm insanları kapsayacak şekilde yaygınlaştırıldığı bir sistemdir.

Bu tür bir sağlık hizmeti, sağlık açısından sosyal güvenliğin en gelişmiş şekli ya da tüm bireylerin yasal bir hak olarak toplum hekimliği hizmetlerinden yararlanması anlamına gelir.

Page 17: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Yukarda yapılan tanımlar, hekimliğin tarihsel gelişimi göz önüne alındığında Halk Sağlığı’ndaki gelişme aşamalarının yansıtıldığını göstermektedir.

Kullanılan bütün tanımların tümünü tek bir kavram altında toplamak - Halk Sağlığı kavramı - en uygun tanım olacaktır.

Page 18: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; Çevre sağlığı koşulları düzeltilerek Bireylere sağlık bilgisi vererek Bulaşıcı hastalıkları önleyerek Hastalıkların erken tanı ve koruyucu tedavisini sağlayacak

sağlık örgütleri kurarak Toplumsal çalışmaları her bireyin sağlığını sürdürecek bir

yaşam düzeyini sağlayacak biçimde geliştirerekhastalıklardan korunmayı, yaşamın uzatılmasını, beden veruh sağlığı ile çalışma gücünün arttırılmasını sağlayan birbilim ve sanattır.

Halk Sağlığının Tanımı

Page 19: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

ZARARLIETMENLER•Çevre•Toplum•......

Çevremizde sağlığımızı etkileyen çok çeşitli faktörler vardır.Bu faktörleri bilmek, onların

zararlı etkilerinden korunmak ve bu faktörlerin etkilerini yok etmeyi başarabilmek gerekmektedir.

Page 20: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Herkese görev düşüyor

Toplumların sağlık düzeylerini yükseltmede pek çok kişinin rolü ve sorumluluğu vardır.

Page 21: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk Sağlığı Kavramı

öğretmenler

ana-babalar

din görevlileri

yöneticiler

tarımcılar

muhtarlar

polisler

planlamacılar,

Page 22: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

1. Sağlık bir insan hakkıdır. Herkes, ihtiyacı olduğunda

ve ihtiyacı olduğu kadar sağlık hizmeti alma hakkına sahiptir.

Herkes, sağlık hizmetlerine erişebilme açısından eşit şansa ve imkana sahip olmalıdır.

Bu ilke, T.C. Anayasası’nda, D.S.Ö. Anayasası’nda ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nde yer almaktadır.

Herkes sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir. 

Page 23: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

2. Koruma tedaviden üstündür.

Sağlık hizmetlerinin ve devletin temel sorumluluğu kişilerin hasta olmamalarını sağlamaktır.

O nedenle, hükümetlerin ve sağlık çalışanlarının temel sorumluluğu kişileri hastalıklardan korumaktır.

Page 24: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

3. Kişi çevresiyle bir bütündür.

İnsanlar fiziksel, biyolojik ve sosyal bir çevre içinde yaşarlar.

Çevrelerindeki faktörlerden etkilenirler ve çevrelerini etkilerler.

Kişileri hastalıklardan korurken ve hastaları tedavi ederken bu faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekir.

Çevredeki olumsuz faktörler düzeltilmeden hastalıkların kontrol edilmeleri mümkün olamaz.

Page 25: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

4. Hastalıkların nedenleri sosyal, biyolojik ve fizik nedenlerdir.

Biyolojik: mikroplar, parazitler… Fiziksel: sıcak, soğuk, radyasyon… Sosyal/kültürel: yanlış inanışlar,

eğitimsizlik, fakirlik…. Kişilerin, eğitimleri, gelir düzeyleri,

yanlış inanışları ve sosyal statüleri, onların hastalanmaları, sağlık hizmetlerinden yararlanmaları, hastalıklardan korunmaları, tedaviyi uygulamalarını etkiler.

Hastalıklarla mücadelede, yalnızca tıbbi müdahaleler yetersiz kalır.

Sosyal kalkınma önlemleri de halkın sağlık düzeyinin yükseltilmesine katkı sağlar.

Page 26: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

5. Sağlık hizmetleri kişilerin enyakınlarına kadar götürülmelidir.

Koruyucu ve tedavi edici hizmetler bir arada sunulmalıdır.

Hastalar, önce evde ve ayaktan tedavi edildikleri I.basamak sağlık kuruluşlarına başvurmalı, burada bakım göremeyecek olanlar hastanelere (II.basamak kuruluşlar) sevk edilmelidirler.

Page 27: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

O nedenle, hükümetlerin temel sorumluluklarından birisi Ülkedeki herkesin, her zaman ve her yerde sağlık

hizmeti alabilmeleri için gereken örgütlenmeyi kurmak

Sağlık hizmetlerini kişilerin yaşadıkları yerlerin en yakınına kadar ulaştırmak ve

İyi bir şekilde yürümesini sağlamaktır.

Page 28: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

6. Kişinin hastalığı aynı zamanda ailenin sorunudur.

Bir ailedeki hasta, o ailenin düzenini ve ekonomik durumunu bozduğu gibi diğer aile bireyleri üzerinde en azından psikolojik sorunlara neden olabilir.

Hasta kişiden değil, hasta ailelerden söz edilmelidir.

Çünkü, ailedeki herkes hastalıktan etkilenir.

Page 29: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

7. Kişilerin sağlığı ve hastalığı aynı zamanda toplumun sorunudur.

Kişilerin hastalıkları toplumun diğer bireylerine yayılıp salgınlara yol açabilir;

Hasta kişiler işgücünde azalmaya ve sağlık harcamalarında artışa neden olarak toplumun genelini etkileyebilir;

Toplumdaki herkes bilinçli olarak üzerine düşeni yapmazsa hastalıklar kontrol altına alınamaz ve yok edilemezler.

Page 30: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

8. Sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir.

Günümüzde tıp ve sağlık bilimleri o kadar gelişmiş ve genişlemiştir ki, yalnızca hekim ya da başka bir sağlık elemanı sağlık hizmetlerini vermeye yetmeyebilir.

Sayıları yüzlerce olan sağlık çalışanlarının birlikte ve eşgüdüm içinde çalışmaları şarttır.

Sağlık hizmetinin her kademesinde çok sayıda kişi ve uzmanın rolü ve katkısı vardır.

Page 31: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

9. Sağlık hizmetleri multi-sektöryeldir.

Sağlık Bakanlığı yanı sıra, eğitim, tarım, ulaştırma, mahalli idareler, diyanet işleri, maliye, turizm gibi bir çok sektörün halk sağlığının geliştirilmesinde rolleri ve sorumlulukları vardır.

Page 32: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

10. Herkes kendi sağlığından sorumludur. Eğer kişiler kendi

sağlıklarından sorumlu olurlarsa sağlık hizmetlerinden daha verimli olarak yararlanabilirler.

Aksi durumda, sağlık hizmetlerinin sunulması ve yararlı sonuçlar elde edilmesi çok güç olur.

Page 33: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

11. Yaşam, doğum öncesinden ölüme kadar bir bütündür.

Bebeklik ve çocukluk döneminde karşılaşılan bazı faktörler ve hastalıklar, yaşamın daha sonraki dönemlerinde sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilirler.

O nedenle, sağlık açısından insan yaşamını kesitsel olarak (bugün için) değil bir bütün olarak düşünmek gereklidir.

Page 34: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

12. En çok görülen, sakat bırakan ve öldüren hastalık önemli hastalıktır.

Sağlık hizmetleri planlanırken, kaynaklara toplumda en çok zarar veren sorunlar dikkate alınmalıdır.

Böylece, halk sağlığının gelişmesine daha anlamlı katkı sağlanabilir.

Bu ilke, parası az ve insan gücü sınırlı olan gelişmekte olan ülkeler için daha da önemlidir.

Page 35: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

13. Halkın sağlık hizmetlerine katılımı esastır.

Halkın kültürüne ve beklentilerine uygun olmayan hizmetler halk tarafından kullanılmazlar.

O nedenle, planlama aşamasından başlayarak hizmetleri kullanacak olan halkın görüşlerinin alınması ve toplumun sağlık hizmetlerine fikren katılımı esas olmalıdır.

Böylece, toplum hizmetlerin planlanmasına ve işletilmesine katkıda bulunmuş olur.

Kararlara katılan kişiler, bu kararların uygulanması için daha fazla çaba gösterirler.

Page 36: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

14. Sağlık düzeyi ile ekonomik kalkınma arasında iki yönlü ilişki vardır.

Kalkınmışlık toplumun sağlık düzeyinin yükselmesine yol açacağı gibi, sağlıklı bir toplum da kalkınmaya olumlu etki yapar. Bir ülkenin sağlıklı oluşu önce halkının sağlıklı oluşuna bağlıdır.

SAĞLIK

Page 37: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığında ilkeler

15. Sağlık evrenseldir. Ulusların sağlık sorunları farklı olabilir. Ancak sağlık, dünya üzerinde yaşayan herkesi ilgilendiren ortak bir konudur, o nedenle ülkeler arası işbirliği kaçınılmazdır.

Page 38: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığının geleceği

Küresel kriz

nedeniyle

Kliniğimiz Çin’e

taşınmıştır.

Lütfen uçuş kartı için bir bilet alınız.

Page 39: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığının geleceği

Üç temel yaklaşım söz konusudur: Herkesin kendi sağlığından sorumlu

olacak şekilde sağlığının geliştirilmesi, tanıtılması ve bunun sağlanmasında eğitim ve kentleşmenin göz önüne alınması.

Sağlık hizmetlerinin tüm aşamasında kalite güvencesi.

Çevrenin biyolojik, fizik ve sosyal olarak tüm kapsamıyla ele alınarak olumlu hale getirilmesi.

Page 40: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Halk sağlığının başarısı

Uzun beklenen bir yaşam süresi ve yaşlanan toplum

Geniş ve yaygın bir sağlık ve tıbbi bakım sistemi

Toplumsal ve politik tartışmalarda sağlığın baskın bir konu olması

Sağlığın bireyin yaşamında ana kişisel hedeflerden biri haline gelmesi

Toplumların sağlık düzeylerinin yükseltilmesi halk sağlığı ilkelerinin uygulanması ile mümkün olabilir.

Page 41: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

41

Sağlık Hizmetleri

Kişilerin ve toplumların:-sağlıklarını korumak,-hastalandıklarında tedavilerini yapmak,-tam olarak iyileşmeyip sakat kalanların

başkalarına bağımlı olmadan yaşayabilmelerini sağlamak,

-toplumun sağlık düzeyini yükseltmek için yapılan planlı çalışmaların tümüdür.

Page 42: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

42

Sağlık Hizmetleri

A. Koruyucu (temel amacı)

B. Tedavi

C. Rehabilitasyon

Page 43: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

43

A.Koruyucu Sağlık Hizmetleri

1. Kişiye yönelik2. Çevreye yönelik

Page 44: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

44

1-Kişiye Yönelik Hizmetler

Kişileri hastalıktan korumak (birincil koruma)

Erken tanı ve tedavi (ikincil koruma) Sakatlıkların en aza indirilmesi (üçüncül

koruma)

Page 45: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

45

Birincil Koruma

Birincil korunmanın amacı hastalık ortaya çıkmasını önlemek, risk faktörleri ve hastalık insidansını düşürmektir.

Page 46: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

46

Bağışıklama Yeterli-dengeli beslenme Erken tanı Sağlık eğitimi Aile planlaması İlaçla koruma

Page 47: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

47

Bağışıklama Amaç:bulaşıcı hastalıklardan korunma

Aktif bağışıklama (aşılama) Pasif bağışıklama (seroprofilaksi)

Bireyler tek tek korunduğu gibi toplumun %90-95’i bir hastalığa karşı bağışık hale getirilirse hastalık kontrol altına alınabilir.

Page 48: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

48

Yeterli-Dengeli Beslenme

Pek çok hastalığın altında yatan temel ve hazırlayıcı neden yetersiz ve dengesiz beslenmedir.

Page 49: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

49

Sağlık Eğitimi

Kişinin:- kendi sağlıklarını nasıl koruyabilecekleri - sağlık hizmetlerini uygun bir biçimde nasıl

kullanabilecekleri konusunda bilgilendirilmeleri - olumlu davranışlar kazandırılmaları için

yapılan planlı çalışmalardır.- Diğer bir amacı ise kişilere kendi

sağlıklarından sorumlu oldukları bilincini kazandırmaktır

Page 50: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

50

İlaçla Korunma

Tüberküloz – INH Meningokok menenjiti – Rifampisin Sıtma – klorokin

Page 51: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

51

Erken Tanı

Hastalıkların presemptomatik dönemde teşhis etmek, onları hastalığın kötü prognozundan korumanın önemli bir yoludur.

Page 52: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

52

Aile Planlaması

Çok ve sık doğum yapan kadınların sağlık sorunlarının fazla olması,

Bu annelerden doğan çocuklarının sağlık sorunlarının fazla olması,

İstenmeyen gebelikte kadının düşük yapmak isterken sakat kalması yada hayatını kaybetmesi,

Page 53: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

53

İkincil Koruma

Amacı asepmtomatik kişilerin tespit edilerek istenmeyen etkilerin ortaya çıkmasını önleme,

Kadınlarda periyodik sitolojik muayene (cerviks kanseri)

Meme kanseri tarama programı

Page 54: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

54

Üçüncül Koruma Amacı semptomatik hastalığı olan kişilerin

sekellerini en aza indirerek yaşam kalitesini artırmaktır.Hastaları hastalığın nüksünden ve sakatlık ile sonuçlanmasından koruma için alınan önlemleri kapsar

Kalp romatizması olan bir çocuğa hastalık belirtileri kaybolduktan sonra da belirli zamanlarda antibiyotik verilmesi.

Klinik hekimlerinin ödevidir

Page 55: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

55

2-Çevreye yönelik hizmetler Amaç: Çevremizdeki olumsuz biyolojik,fiziksel ve

kimyasal faktörleri yok ederek, düzelterek yada insanları etkilemelerini önleyerek kişilerin sağlıklarını koruyabilmektir.

Atıkların yok edilmesi Besin kontrolü Vektörlerin kontrolü Çevre kirliliğinin önlenmesi, Gıda kontrolü Suların arıtılması ve kontrolü

Page 56: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

56

B:Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri

1. basamak 2. basamak 3. basamak

Page 57: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

57

1. Basamak Sağlık Hizmetleri

Toplum sağlığına yönelik hizmetler ile kişisel koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini

kapsayan, Kişilerin sağlık sistemine ilk başvuru

noktasında verilen sağlık hizmetleridir. Yataklı tedavi kuruluşlarının önünde filtre

görevi gören kuruluşlardır

Page 58: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlık Ocağı AÇSAP Merkezi Verem Savaş Dis. Sıtma Birimi Kurum Hekimliği Sağlık Merkezi 112 Acil Hizmetler İşyeri Hekimliği Özel Sektör

Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri

•Toplum Sağlığı Merkezi•Aile Sağlığı Merkezi•Aile Sağlığı Birimi•112 Acil Hizmetler•İşyeri Hekimliği(?)•Özel Sektör(?)

Mevcut Durum Planlanan Durum

Page 59: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

59

2. Basamak Sağlık Hizmetleri

Hastaların tanı ve tedavisinin, birinci basamak sağlık kuruluşları tarafından sağlanamadığı durumlarda,

Teşhis ve tedavi hizmetlerinin verildiği genel hastanelerdir

Temel işlevi yataklı tedavi kuruluşları olmalarıdır

Page 60: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

60

2. Basamak Sağlık Kuruluşları

Devlet hastaneleri Sağlık merkezleri Özel hastaneler

Page 61: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

61

3. Basamak Sağlık Hizmetleri

İkinci basamak sağlık hizmetlerinin kapsamında yer almayıp,

İleri tetkik ve tedavi yöntemlerini gerektiren,

Tedavisi özellik arz eden hastaların sevk edildiği,yüksek tıp teknolojisinin uygulandıkları özel dal hastaneleridir.

Page 62: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

62

3. Basamak Sağlık Kuruluşları

Doğum ve çocuk bakımevi

Çocuk hastanesi Göğüs hastalıkları

hastanesi Ruh sağlığı ve

hastalıkları hastanesi Kemik hastalıkları

hastanesi

Onkoloji hastanesi FTR merkezi Deri ve tenasül

hastalıkları hastanesi Lepra hastanesi Diş hastanesi Üniversite ve eğitim

hastanesi GKDC merkezi

Page 63: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

63

C: Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri

Rehabilitasyon ( esenlendirme ) , bedence ya da ruhça sakat kalmış olanları başkalarına bağımlı olmaksızın yaşayabilmelerini sağlayabilmek için yapılan çalışmaların tümü.

Page 64: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

64

Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri

- Tıbbi rehabitasyon - Sosyal (mesleki) rehabitasyon

Page 65: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

65

Tıbbi Rehabilitasyon

Bedensel sakatlıkların mümkün olduğunca düzeltilmesidir.

Ekstremite protezleri Spastisitelerin yumuşatılması İşitme kusurlarının en aza indirilmesi

Page 66: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

66

Sosyal ( Mesleki ) Rehabilitasyon

Sakatlıkları nedeni ile eski işlerini yapamayanlara ya da belirli bir işte çalışamayanlara iş öğretme , iş bulma ve işe uyum sağlamalarına yönelik her türlü hizmeti kapsar.

Page 67: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

BağışıklamaBağışıklama

KemoproflaksiKemoproflaksi

BeslenmeBeslenme

Erken TanıErken Tanı

Aile PlanlamasıAile Planlaması Kişisel HijyenKişisel Hijyen

Sağlık eğitimiSağlık eğitimi

Koruyucu Sağlık Hizmetleri

SAĞLIK HİZMETLERİSAĞLIK HİZMETLERİ

Esenlendirici

(Rehabilitasyon )

Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri

3. basamak

2. basamak

1. basamak

Kişiye Yönelik

Koruyucu Sağlık HizmetleriKoruyucu Sağlık Hizmetleri

Çevreye Yönelik

Koruyucu Sağlık HizmetleriKoruyucu Sağlık Hizmetleri

İçme ve kullanma sularının sanitasyonuİçme ve kullanma sularının sanitasyonu

Katı ve sıvı atıkların zararsızlandırılmasıKatı ve sıvı atıkların zararsızlandırılması

Hava kirliliğinin önlenmesiHava kirliliğinin önlenmesi

Sağlıklı barınma koşullarının teminiSağlıklı barınma koşullarının temini

Besin SanitasyonuBesin Sanitasyonu

Vektör ve kemirici kontrolüVektör ve kemirici kontrolü

““Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma”Gürültü, radyasyon, aydınlanma havalandırma”

Sağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlarSağlığa az ya da çok zararlı olabilecek kuruluşlar

MezarlıklarMezarlıklar

Turist SağlığıTurist Sağlığı

Sağlıklı Çalışma koşulları/ergonomiSağlıklı Çalışma koşulları/ergonomi

Page 68: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlığı Geliştirme Bireylerin sağlık durumunu

iyileştirmek için; Sağlığı tehdit eden faktörler üzerinde

bireylerin kontrollerini arttırmayı sağlayan bir süreçtir.

Yaklaşık 25 yıldır sağlık sorunlarının kontrolünde temel strateji olarak ele alınmaktadır.

Page 69: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlığı Geliştirme Stratejisinin Ortaya Çıkmasına Neden Olan Temel Faktörler Dünyada kronik hastalıklardaki artış, Yeni enfeksiyon hastalıklarının ortaya

çıkışı ve kontrol altına alınanlarda tekrar epidemilerin görülmesi,

Sağlığın biyolojik faktörler yanı sıra sosyal, ekonomik ve kültürel faktörlerle ilişkisinin saptanmasıdır.

Page 70: SAĞLIK HASTALIK KAVRAMLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Halk Sagligi/2- Saglik_Kavramlari.pdf · Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım,

Sağlığı Geliştirme Stratejileri 1. Bireysel güçlendirme (sağlık okur-

yazarlığı ve sağlık davranışı), 2-Toplumu güçlendirme, 3-Sağlık sistemini güçlendirme, 4- Sağlıklı toplum politikaları inşa

etmek için sektörler arası işbirliği, 5-Sağlığı geliştirmede kapasiteyi

arttırmak.