130

rrYss

ជាការពិត កមពុជាជារបទទសកំពុងអភិវឌឍន៍ ទ ើយការអភិវឌឍន៍ទនេះទទៀតទោត គឺ ទលើរគប់វស័ិយ កនុងទ េះវស័ិយសំណង់ក៏បាននឹងកំពុងរកីលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រ ័សផងដដរ ដូចទនេះទ ើយទដើមបីទរៀបចំសំណង់ទំងទ េះឲ្យមានសណ្តត ប់ធ្នន ប់រទបៀបទរៀបរយលអ រាជរដ្ឋា ភិបាលបានបទងកើតឲ្យមាននូវរកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ទ ើង ទដើមបីឲ្យរបជាពលរដា ឬ វនិិទយគគិនដដលទធវើការវនិិទយគទៅកមពុជា ងាយស្សួលកនុងការទំ ក់ទំនងទសនើសំុអាជាា ប័ណណ ឬ លិខិតអនុញ្ញា តោងសងនូវលំទៅឋាន រកុម នុន ទរាងចរក ឬអរផរទផៗងៗទទៀត។ រាល់ការោងសង់ទំងឡាយណ្តក៏ទដ្ឋយដដលពាក់ព័នធទៅនឹង ទសវាកមមននវស័ិយនគរបូនីយវទិា បុគគលជារបូវនត ឬនីតិបុគគលតំរវូឲ្យដ្ឋក់ពាកយទសនើសំុ និងបំទពញនូវទរមង់ដបបបទមួយចំនួនទៅតាមទរផលការណ៍ដណ ំ របស់គណៈកមមការសុរទិយ ដី ទដ្ឋយដផអកទៅតាមលិខិតបទដ្ឋា នដដលរគប់រគងទៅទលើកិចចបរបតិបតតិការោងសង់។ ការផតល់អាជាា ប័ណណោងសង់គឺជាកាតពវកិចចបរបស់ោថ ប័នជំ ញ កនុងទ េះទយើងអាច សិកាដបកដចកអំពីលកខខណឌ និង សមតថកិចចបកនុងការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង អនុភាពគតិយុតតននលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ និងវវិាទ ដដលបងកទ ើងទក់ទងនិងអាជាា ប័ណណោងសង់។ លិខិតបទដ្ឋា នដដលរគប់រគងការងារោងសង់រមួមាន ចាប់សតីពីការទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ ឆាន ំ១៩៩៤ និងអនុរកឹតយទលខ៨៦ សតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោង សង់ ចុេះនថៃទី១៩ ធនូ ឆាន ំ ១៩៩៧ ។

ទដ្ឋយទ តុថារកុមទយើងខាុំបានទរជើសទរ ើសនូវរបធ្ននបទ “ការផតល់លិខិត អនុញ្ញា តោងសង់” ដូទចនេះ ទយើងខាុំនឹងបងាា ញឲ្យកាន់ដតលំអិត នូវដំទណើ រការនីតិវធីិ មួយចំនួន ទដើមបីទទួលបាននូវលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់។ ទតើនីតិវធីិននការផតល់លិខិត អនុញ្ញា តោងសង់មានដំទណើ រការយ៉ាងដូចទមតចទ េះ?

ទយើងខាុំនឹងទធវើការបងាា ញដូចខាងទរកាមទនេះ។

131

ជំពកូ១ ទិដ្ឋភាពទទូៅនៃការផ្តលល់ិខតិអៃញុ្ញា តសាងសង ់

លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ គឺជាលិខិតមួយដដលមានអតថរបទយជន៍ យ៉ាងខាល ំង សំរាប់ ការងារោងសង់ ទ ើយក៏ជាលិខិតបទដ្ឋា នគតិយុតតមួយ ដដលបងាា ញ ពីរគឹេះស្សបចាប់ សំរាប់ការងារោងសង់សំណង់ មានន័យថា របជាពលរដារគប់របូ ទំងរបូវនតបុគគល ឬបុគគល ោធ្នរណៈ និងឯកជនមានសិទធិទពញទលញកនុងការោង សង់សំណង់រគប់របទភទ ទៅទលើ ដីធលីដដលជាកមមសិទធិស្សបចាប់របស់ខលួន ដដលមាន ការការពារ និងទទួលោគ ល់ទដ្ឋយអនុ រកឹតយសតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទនេះ ។

ប ទ ប់ពីបាន ស្ោយបំភលឺអំពីនិយមន័យននលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់រចួមក ទយើងគបបី រតូវដឹងពីចំណុចមួយចំនួន ដដលអនុរកឹតយសតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ បានកំណត់ និង បានបងាា ញបញ្ញា ក់ខលេះៗ ទ ើយវាក៏អាចកាល យជាកមមវតថុមួយ កនុង ការឈានទៅរកការស្ោយ បំភលឺទៅរបធ្ននបទសតីពី “ការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោង សង់” ទនេះឲ្យកាន់ដតងាយស្សលួយល់ដថមទទៀត។ ដូចទនេះទៅកនុងចំណុចទនេះ ទយើង សូមទធវើការបងាា ញនូវមូលទ តុខលេះៗ ដដលអាជាា ធរមានសមតថកិចចបតរមវូឲ្យមាន ការ ផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ និងការដបងដចករបទភទសំណង់ សំរាប់ផតល់លិខិត អនុញ្ញា តោងសង់ រមួទំងសមតថកិចចបមួយចំនួនពាក់ព័នធនឹងវស័ិយសំណង់ ដដលទៅ កនុងអនុរកឹតយបានកំណត់ ។ កថាខណ្ឌ ទី១ ៖ មលូទេតនុៃការផ្តលល់ខិតិអៃញុ្ញា តសាងសង ់ ទដ្ឋយោររបទទសកមពុជាធ្នល ប់មានការផ្លល ស់បតូរនូវរបបជាទរចើន ទ ើយបញ្ញា នន ការទរៀបចំទឹកដី និងការអភិវឌឍន៍សងគម ក៏ជួបរបទេះការលំបាក និងបញ្ញា សមុកោម ញ យ៉ាងខាល ំង ពិទសសទលើការរគប់រគងវស័ិយសំណង់ទនេះផងដដរ។ ដូទចនេះ ទដើមបីរគប់រគង ទលើវស័ិយសំណង់ រាជរដ្ឋា ភិបាលបានតរមូវឲ្យមានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ជាមុន នូវរាល់សំណង់ទំងអស់ដដលោងសង់ទៅកនុងទីរកងុ ក៏ដូចជាទីរបជំុជន

132

។ ដូចទនេះ ទដើមបឲី្យបញ្ញា ទនេះយល់កាន់ដតចាស់ទៅរតង់ចំណុចទនេះ រតូវបានទលើកទ ើងនូវបញ្ញា ពីរមកទធវើការ បកស្ោយ គឺ៖

ក.ការការពារសណ្តា ប់ធ្នា ប់សាធ្នរណៈ និងសសាភ័ណឌ ភាព ដូចដដលបានដឹងរចួមកទ ើយថាចាប់តំាងពីឆាន ំ ១៩៧៩ មកដូចជាការចាប់ទផតើមជីវតិថមីរបស់របជាពលរដាដខមរ ប ទ ប់ពីបានទបាេះបង់ទចាលទីលំទៅ រចួទ ើយក៏វលិរតលប់មកវញិ បណ្តត លឲ្យដង់សីុទតរបជាពលរដាមានការទកើនទ ើងជាលំដ្ឋប់ទៅតាមទីរកុងនីមួយៗ ទធវើឲ្យដផនកទីជរមក គឺមានការខវេះខាតទដ្ឋយោរដតសំណង់ដដលទៅទសសសល់ទរកាយសង្រ្ងាគ មពំុអាចធ្ន បាននូវ កំទណើ នរបជាពលរដាដដលទកើនទ ើងបានទ ើយ។ ដូទចនេះទទើបទធវើឲ្យមានសំណង់ថមីបានចាប់ទផតើមទ ើងជាបនតប ទ ប់។ ប៉ាុដនតកនុងកំ ុងទពលទ េះ (១៩៧៩-១៩៩២) ការោងសង់ពំុទន់មានសកមមភាពខាល ំខាល ទៅទ ើយទទ។ ប៉ាុដនត សំណង់ទំងទ េះ សុទធសឹងដតជាសំណង់ដដលមិនមានចាប់ទំលាប់រតឹមរតូវទៅទ ើយ ទដ្ឋយោរពួកទគបាន ទធវើការោងសង់ទៅទលើដីោធ្នរណៈ របឡាយ អូរ ចិទ ច្ប ើមផលូវ បងកឲ្យបាត់បង់នូវសណ្តត ប់ ធ្នន ប់ោធ្នរណៈ អ ម័យ និងទោភ័ណឌ ភាព ទ ើយបទងកើតឲ្យមានភាពអ ធិបទតយយទៅ កនុងទីរកុង និងទីរបជំុជន ។

មា៉ាងវញិទទៀតទដ្ឋយទឃើញថាសម័យបចចបុបបនន ទៅកនុងរបទទសកមពុជាមានការោងសង់នូវអរផរជាទរចើនដដលមានលកខណៈជា អរផរពាណិជាកមម ទភាជនីយដ្ឋា ន ឃ្ល ងំ និង ទរាងចរក និងអរផរការយិល័យ ជាទដើម។ ចាប់តំាងពីរបទទសទយើងបានចូលជាសមាជិក អងគការពាណិជាកមមពិភពទលាក និងសមាគមន៍អនតរជាតិមកគឺមានអនកវនិិទយគជាទរចើនបាន មកបណ្តត ក់ទុនទៅកនុងរបទទសកមពុជា ដដលអាចទធវើឲ្យមានការោងសង់អរផរកាន់ដតទកើន ទ ើងដថមទទៀត ទ ើយទដើមបីការពារការោងសង់ដដលរផម នរទបៀបទរៀបរយ និងទដ្ឋេះស្ោយ កំុឲ្យមានភាពអ ធិបទតយយទៅកនុងទីរកងុ ដដលទធវើឲ្យបាត់បង់សណ្តត ប់ធ្នន ប់ោធ្នរណៈ និងទោភ័ណឌ ភាពទីរកុង ទ ើយទដើមបីឈានទៅរកការរគប់រគងលអទទើបរាជរដ្ឋា ភិបាលតរមូវ ឲ្យមានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទនេះជាមុនសិន ។

133

ខ. ការយលដ់ឹងរបសប់្បជាពលរដឋសលើវិសយ័ច្បាប ់ ទដ្ឋយោរដតរបទទសទយើងទទើបរចួផុតពីសង្រ្ងាគ ម ទ ើយប ទ ប់ពីបានទរៀបចំរបទទសទ ើងវញិ ទធវើឲ្យទៅកនុងរបទទសទៅមានការខវេះខាតនូវអនកទចេះដឹងជាទរចើន ទ ើយចំទពាេះ វស័ិទយើអប់រក៏ំទៅមានករមិតទៅទ ើយ ដដលទធវើឲ្យរបជាពលរដាភាគទរចើន មិនទន់បាន យល់ដឹងចាស់អំពីចាប់ ទទើបទធវើឲ្យមានការោងសង់ទលមើសចាប់ទកើតទ ើង ទដ្ឋយការមិនយល់ចាប់ទនេះទ ើយដដលទធវើឲ្យមានការោងសង់ ទ ើយមិនបានផតល់ដំណឹងដល់អាជាា ធរ មានសមតថកិចចបបានដឹងពីការោងសង់ទនេះ ដដលអាចបងកឲ្យមានទំ ស់ទកើតទ ើង ដថមទំងបទងកើតជាបញ្ញា ពិបាកដល់អនករគប់រគងទីរកុងទក់ទងនឹងវស័ិយសំណង់ទនេះ ។

មា៉ាងវញិទទៀតទដ្ឋយោរដតចាប់តំាងពីឆាន ំ ១៩៨៣មកទៅទពល ដដលទគទធវើឯកជន ភាវបូនីយកមម គឺដីចាប់ទផតើមទ ើងនថល ដដលទធវើឲ្យរបជាពលរដាមួយចំនួនរតឹដតរផម នលទធភាព ទិញដីសំរាប់ោងសង់លំទៅដ្ឋា ន ទពាលគឺមានដីដតរផម នលំទៅដ្ឋា ន ទទើបទធវើឲ្យពួកទគបងខំ ចិតតរបរពឹតតនូវអំទពើទលមើសចាប់ទំងទ េះ មិនមានរបជាពលរដាខលេះទទៀតដឹងថាវាខុសចាប់ក៏ទដ្ឋយ ក៏ទៅដតរទំលាភបំពានដដដលទរពាេះដតមានមនុសៗមួយចំនួនគឺទៅមានគំនិតទលាភ លន់ចង់យកមកទធវើជាកមមសិទធិផ្លទ ល់ខលួន ទ ើយក៏ទធវើការោងសង់ទៅទលើដីទ េះ ទដ្ឋយមិន បានគិតថាដីទ េះជារបស់អនកណ្តទ ើយ។ ទដ្ឋយោរដតការមិនគិតដល់ពីបញ្ញា ចាប់ទនេះ ទ ើយដដលអាចបងកឲ្យមានទំ ស់ទក់ទងនឹងការងារោងសង់ទនេះទកើតមានទ ើង។ ដូចទនេះ ទដើមបធី្ន នូវសិទធិស្សបចាប់របស់បុគគលដដលជាមាចប ស់កមមសិទធិ និងទជៀសវាងការោង សង់ទលមើសចាប់តទៅទទៀត ទទើបតរមូវឲ្យមានការផតល់អនុញ្ញា តោងសង់ជាមុន មុននឹងទធវើ ការោងសង់នូវសំណង់ ។

សរបុមកទបើទយើងទធវើការអទងកតជារមួទឃើញថា ការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ គឺទធវើទ ើងទដើមបជួីយឲ្យការទរៀបចំទីរកុងមាន ទោភ័ណឌ ភាពលអ ការពារសណ្តត ប់ធ្នន ប់ោធ្នរណៈ អ ម័យ ការពារទីធ្នល ោធ្នរណៈ និងការពារតំបន់ហាមឃ្ត់មួយចំនួនទទៀត កំុឲ្យមានការោងសង់ទដ្ឋយអ ធិបទតយយ និងទជៀសវាងកំុឲ្យមានការរបរពឹតតអំទពើទលមើសចាប់ ទៅទលើវស័ិយសំណង់បនតទទៀត ទ ើយដថមទំង

134

មានទរផលទៅការពាររបទយជន៍ស្សបចាប់ របស់បុគគលផងដដរ គឺទំងអនកទសនើសំុ និងទំងបុគគលដដលពាក់ព័នធ ។

កថាខណឌ ទី២ ៖ ការកំណត់ប្បសភទសណំងក់ាងុការផាលល់ខិិតអនញុ្ញា ត សាងសង់

ទដើមបីធ្ន ដល់សុវតថិភាពោធ្នរណៈ និងទទួលបាននូវការការពារដីធលីោធ្នរណៈ1 សំរាប់ដំទណើ រការទរៀបចំទីរកុង និងតំបន់កសិកមមឲ្យមានរទបៀបទរៀបរយរបទសើរទ ើងទ េះ មិនដមនរាល់ការោងសង់ទំងអស់ សុទធដតទមទរឲ្យមានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទទ។ ដូចទនេះទ ើយ ទទើបទៅកនុងអនុរកឹតយសតីពី អនុញ្ញា តោងសង់បានដបងដចក នូវរបទភទសំណង់ ដដលតរមូវឲ្យមានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ និងសំណង់ពំុចំណុេះឲ្យលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ទពាលគឺ អនុរកឹតយទនេះមិនយកទៅអនុវតតទលើសំណង់ ទំងឡាយណ្តដដលមានស្ោប់ ទ ើយមានការអនុញ្ញា តទ េះទទ ដតទបើមានស្ោប់ទ ើយ រផម នការអនុញ្ញា តទធវើឲ្យប៉ាេះពាល់ដល់របទយជន៍ ឬទោភ័ណឌ ភាព ឬសណ្តត ប់ធ្នន ប់ោធ្នរណៈ ការរេុះទរ ើរតវូសទរមចទដ្ឋយរកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបួនីយកមម និងសំណង់ និង ោលាទខតត-រកុង។

ក. សំណ្ងត់ម្មូវឲ្យមាៃលិខិតអៃញុ្ញា តសាងសង ់ រាល់សំណង់ទំងឡាយណ្តដដលទធវើការោងសង់ទំងទៅកនុងទីរកុង និងទីរបជំុជន ឲ្យដតសំណង់ទ េះមានលកខណៈរងឹមាំ គឺសុទធដតទមទរឲ្យមានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា ត ោងសង់ជាមុន រមួទំងការផ្លល ស់បតូររទង់រទយអារផរ ដដលមានស្ោប់ ដដលពាក់ព័នធនឹងដផនកសំខាន់ៗមួយចំនួន2។ ចំដណកឯការោងសង់ ឬការផ្លល ស់បតូររទង់រទយឋបនភណឌ ទំងឡាយណ្តដដលទធវើឲ្យមានការប៉ាេះពាល់ និងបងកឲ្យមានទររផេះថាន ក់ទដ្ឋយអគគីភ័យទ េះ3 ោលាទខតត រកុង និងរកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ និងទធវើការដណ ំ ទដ្ឋយដ ក។

1 ច្បាបស់្តីពីការររៀបច្បដំែនែី នគរួបនយីកម្ម នងិសំ្ណង ់មារា ១២

2 អនរុរឹត្យរលខ ៨៦ ស្តីពីលិខតិ្អនញុ្ញា ត្សាងស្ង ់មារា ២

3 អនរុរឹត្យរលខ ៨៦ ស្តីពីលិខតិ្អនញុ្ញា ត្សាងស្ង ់មារា ២

135

ប៉ាុដនត កនលងមកទនេះទទេះបីជាមានកំណត់យ៉ាងតឹងរងឹទដ្ឋយអនុរកឹតយចាប់រមួ ទំងោចារណ៍ដណ ំទផៗងៗ យ៉ាងណ្តក៏ទដ្ឋយក៏ទៅដតមានសំណង់មួយចំនួន របដ ល (៤០%) ដដលមិនទន់ទរផរពនូវចាប់ទំលាប់បាបឮនរតឹមរតវូទៅទ ើយទទ ទបើទយើងទធវើការទរបៀបទធៀបទៅនឹងទពលដដលរកសួងទទើបនឹងបទងកើតបាន១ឆាន ំគឺ ការោងសង់ខុសចាប់ដល់ទៅ (៧០%) ោរដតកាលទ េះរកសួងមានការខវេះខាតទរចើននូវលិខិតបទដ្ឋា នទក់ទង និង វស័ិយសំណង់។ ដូចទនេះ ទ ើយទទើបទធវើទអាយការោងសង់មានការរទំលាភបំពានជាទរចើន ទទេះបីជាមានអនុរកឹតយ សតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ និងលិខិតបទដ្ឋា នគតិយុតត ដដលបានបទងកើតទ ើងក៏ទដ្ឋយ។

ទដ្ឋយោរបញ្ញា ខវេះខាតទៅលិខិតបទដ្ឋា នគតិយុតតទនេះ ទទើបទអាយរកសួងមិនអាចទធវើអនតរាគមន៍បាន ដថមទំងមិនទន់បានទធវើការផៗពវផាយនូវចាប់ទផៗងៗ ពាក់ពនធ័វស័ិយ សំណង់ ទអាយបានសីុជំទៅដល់របជាពលរដាទៅតាមទខតត/រកុង ឬជនបទជាពទសស របជាជនទៅបណ្តត ទខតត ឬស្សកុដតមតង ទទើបទធវើទអាយរបជាពលរដាភាគទរចើនមិនទន់យល់ និងទរផរពទំងស្សងុ។ ដូចទនេះ ទ ើយទដើមបីលុបបំបាត់បាតុភាពទនេះរកសួងបានខិតខំយក ចិតតទុកដ្ឋក់យ៉ាងខាល ំង ទដើមបបីទងកើតទអាយមានលិខិតបទដ្ឋា នគតិយុតតរណបទក់ទងនឹង ការងារសំខាន់ៗមួយចំនួន ដដលការងារទំងទ េះអនុរកឹតយមិនទន់បានដចងចាស់ទៅទ ើយ ទ ើយយកមកគូបផៗរំផន ជាមួយនឹងលិខិតបទដ្ឋា នដដលធ្នល ប់បានយកមកទរបើរបាស់ពីមុន ទដើមបីរគប់រគងទៅទលើការងារសំណង់ ទអាយកាន់ដតមានរបសិទធិភាពទ ើងដូចជា៖

របកាសទលខ៧៤ របក/ ដ.ន.ស ចុេះនថៃទី១៩ ដខសីហា ឆាន ំ១៩៩៩ សតីពី តួ ទីភារកិចចបរបស់បណ្តត ននរកសួងទរៀបចំដដន នគរបូនីយកមម និងសំណង់។

ោរាចរដណ ំទលខ ០០២ ដ.ន.ស/អ.ស.ណ ចុេះនថៃទី១០ ដខកកកដ្ឋ ឆាន ំ២០០០ សតីពី ការចុេះប ា្ ីរបកបអាជីវកមម សិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់ របស់សស ររផស រកុម នុន និងរបូវនតបុគគល

របកាសទលខ ៧៥ របក/ដ.ន.ស ចុេះនថៃទី ០២ ដខកញ្ញា ឆាន ំ១៩៩៩ សតីពី ការរគប់រគងស ររផសនិងរកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់។

136

របកាសទលខ ៣២ របក/ស.ណ ចុេះនថៃទី ២០ ដខមិ ឆាន ំ២០០១ សតីពី ការរគប់រគងការដ្ឋា ន សំណង់។

ទសចកតីសំទរចទលខ ០៥ សសរ ចុេះនថៃទី ០៦ ដខកុមភេះ ឆាន ២០០៦ សតីពី ការកំណត់បរបិថននការពីនិតយ និងសំទរចទលើពាកយសំុលិខិតអនុញ្ញា តោង សង់។

របកាសអនតររកសួងទលខ ៣៣០ ស វ/របក ចុេះនថៃទី១២ ដខមករា ឆាន ំ២០០៦ សតីពីទោ នុយទលើទសវាសំណង់។

ប៉ាុដនតទទេះបីរកសួងបទងកើតលិខិតបទដ្ឋា នគតិយុតតរណបបដនថមទទៀត និងមានការផៗពវផាយ ទូលំទលាយជាងមុនរមួទំងមានកិចចបស របតិបតតការរវាងនិង អាជាាធរមានសមតថកិចចបយ៉ាង ណ្តក៏ទដ្ឋយក៏ទៅដតទឃើញមានននជនខិលខូចមួយចំនួនទទៀត ទៅដតនតការទលមើសចាប់ដដដល គឺវាររផន់ដតកាត់បនថយការទលមើសចាប់តិចតួចប៉ាុទណ្តណ េះ។

ខ. សំណ្ងព់ុំចំណុ្ុះឲ្យលិខិតអៃញុ្ញា តសាងសង ់ របទទសកមពុជា ជារបទទសរកីរកដដលមានរបជាពលរដាពាក់កណ្តត លគឺមានមុខរបរជាកសិករ។ ដូចទនេះ ទដើមបទីអាយពួកទគមានលទធភាពោងសង់លំទៅដ្ឋា នសំរាប់ការរស់ទៅជា លកខណៈរគួោរ និងជួយសរមាលបនទុក ជីវភាពរស់ទៅរបស់របជាពលរដារកីរកទអាយរបទសើរ ទ ើងដថមមួយកំរតិទទៀត និងទដើមបីជួយទអាយពួកទគមានលំទៅដ្ឋា ន រជកទកានរតឹមរតូវទ េះ គឺរាល់សំណងមួយចំនួន មិនចាំបាច់មានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ពីអាជាា ធរទទទដ្ឋយ ោរដតសំណង់ដដលមានលកខណៈតូចតាចដដលទធវើអំពីទឈើ ឬសលឹករកុខជាតិ ដដលមិនប៉ាេះ ពាល់ដល់ោធ្នរណៈនិងសងគម ទ ើយសថិតទៅទីជនបទ ឬតំបន់ឆាៃ យៗពីតំបន់រមនីយដ្ឋា ន តំបន់ទបតិភណឌ និងតំបន់រការការពារទដ្ឋយមិនគិតពីទំ ំ ឬសំភារៈសំណង់ទរបើរបាស់ទ ើយ ដដលធ្ន ដល់ការអភិវឌឍនទសដាកិចចបជាតិ។ ចំដណករាលការជួសជុល និងដថរការទំងឡាយ ណ្តដដលមិនទធវើទអាយមានការផ្លល ស់បតូររទង់រទយ ឬទិដាភាពទផៗងៗននសំណង់ គឺមិនចាំបាច់មានការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោង់សងទ េះទទ ទលើក

137

ដលងដតការជួសជុលណ្តដដលបងកទអាយ មានទររផេះថាន ក់ ឬផលប៉ាេះពាល់ដល់អនកជិតខាង។ មា៉ាងទទៀតរាល់សំណង់ដដលោងស់ទ ើង សំរាប់ជារបទយជន៍ោធ្នរណៈ ក៏មិនតំរវូទអាយមានលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ដដរ គឺររផន់ដតជូនដំណឹងទៅអាជាា ធរមូលដ្ឋា នអំពីគំទរាងោងសង់ទ េះទៅបានទ ើយ ដូចជាៈ ទីកដនលងសកាក រៈបូជា ោលាសំណ្តក់ោធ្នរណៈ និងបណ្តត ការយសិលបៈរបស់រដា ដដលសំរាប់បំទរ ើទសវាោធ្នរណៈដដលរដាទធវើជាមាចប ស់កិចចបការ។

138

ជំពកូទី២ បរិបថនៃការផ្តលល់ិខតិអៃញុ្ញា តសាងសង ់

១ ៖ ការម្តួតពិៃិតយ ៃិងការទរៀបចំសំណុ្ំឯកសារផ្តលល់ិខិត

សាងសង ់ទដើមបីទអាយការទរៀបចំ និង ការពិនិតយសំណំុឯកោរផតល់លិខិតោងសង់

ចំទពាេះការោង សង់មួយមានភាពរលូនទៅមុខ ទ ើយរបកបទដ្ឋយរបសិទធិភាព សុរកឹតយភាព និងតមាល ភាពទន់ ទពលទវលា និងរតឹមរតូវតាមលកខណៈបទចចបកទទសទ េះរកសួងបានទធវើការទរៀបចំទអាយអាជាា ធរមានសមតថកិចចប មុនផតល់លិខិតអនុញ្ញា តការោងសង់រតូវទរៀបចំការរតួតពិនិតយនូវសំណំុឯកោរ ទអាយបានចាស់លាស់ និងទដើមបកំី ុសឆគងទដ្ឋយរបការណ្តមួយ។

ក. ការប្តួតពិនិតយសណំុំឯកសារចបំាច្ប់

សំណំុឯកោរននពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ចំទពាេះរកងុភនំទពញរតូវយកពាកយទៅដ្ឋក់ទៅមនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់និងសុរទិយដីរកុងភនំទពញ។ ចំទពាេះទខតតរកុងដនទទទៀត រតវូយកទៅដ្ឋក់ទៅការយិល័យទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់ និងភូមិបាលស្សុកខណឌ ។ តាមទរផលការណ៍រផម នលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ណ្តមួយ រតូវផតល់ទអាយទទ របសិនទបើលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទ េះមិនទរផរពតាមបលង់ទរផល និងបលង់ ទរបើរបាស់ដីធលី និងសំណង់។ ប៉ាុដនត ទដ្ឋយោររបទទសទយើង មិនទន់មានការអនុម័តបលង់ទំងពីរទ េះទៅទ ើយទទើប រាល់ការពិនិតយសំណំុឯកោរ ទទើបរាល់ការរតួតពិនិតយសំណំុឯកោរផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោង សង់ រតូវអនុវតតទៅតាមការកំណត់ទៅកនុងអនុរកឹតយសតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ដតរតូវ ទរផរពទៅតាមបលង់ទរផល និងបលង់ទរបើរបាស់ដីធលី។

139

ក.១. ក ង ង ច រាល់សំណំុឯកោរននពាកយសំុមាចប ស់សំណង់ រតូវទធវើទលើគំរជូាផលូវការទដ្ឋយមានភាា ប់នូវវ ិ្ ាបនបរត័សំរផល់មាចប ស់អចលនវតថុ ឬបណណ័ សំរផល់សិទធិកាន់កាប់អចលនវតថុ ឬលិខិតកាន់ កាប់ដីបទណ្តត េះអាសនន និងសលាកបរត័ដី ូតិ៍ ជាបលង់ទធវើទ ើងទដ្ឋយភាន ក់ងារមនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណងនិងសុរទិយដី ឬទដ្ឋយទរខាតណិតឯកជនមានការទទួលោគ ល់ពី រកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណងនិងសុរទិយដី ទ ើយរតវូចុេះកាលបរទិចេទ និងចុេះ តថទលខាទដ្ឋយអនកវាស់ដវង ទ ើយអនុម័តទដ្ឋយមនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណងនិងសុរទិយដីទខតតរកុង ទ ើយកនុងបលង់ទ េះ រតូវមានបញ្ញា ក់អំពីបលង់សំខាន់ៗ មួយចំនួនទទៀតដដលពាក់ពនធ័នឹងសំណង់។ មា៉ាងវញិទទៀត ោលាទខតតរកុង អាចសំុទអាយមាចប ស់ សំណង់ផតទលើនូវសំណំុឯកោរបដនថមទទៀត ទដ្ឋយមូលទ តុ ដផនកធ្នរាោស្រសត ដផនកការពាររបឆាំងធ្នតុរខំានរគប់របទភទ ដផនកការពារសណ្តត ប់ធ្នន ប់ោធ្នរណៈ ដផនកការពារទបតិភណឌនឹងទទសភាព។ ទ ើយករណីមានការផ្លល ស់បតូររទង់រទយ ពរងីទំ ំទៅទលើបដនថមទទៀត មាចប ស់សំណង់រតូវ បងាា ញទអាយទឃើញពីទរៀខុសរផន រវាងបលង់មុនការរេុះទរ ើ និងបលង់ដដលស រកាសទធវើទ ើងវញិ។ ក.២. សំណំុឯកសារ និងបណ្តា លបលង់ទំងអស់ត្រូវធ្វើជាភាសារខ្មែរ។ ចំខ្នកឯអរាបទ ខ្ែលជាភាសារអង់ធលលស ឬភាសាបារងំវញិ ម្ចា ស់សំណង់អាចភាា ប់ជាមួយនឹងឯកសារធនេះបានធោយបកខ្ត្បជាភាសាជារិ ធ ើយបណ្តា លឯកសារទំងអស់ត្រូវចុេះ រថធលខា និងផាិរធមដែធោយម្ចា ស់សំណង់។ ធពលមលេះអនកធសនើសំុមិនខ្មនជាម្ចា ស់សំណង់ ខ្របានទទួលសិទធពីម្ចា ស់សំណង់ម្ចនសិទធចុេះ រថធលខាធលើសំុណំឯកសារ។ ចំខ្ណកអនកខ្ែលានសិទធទទួលបានសិកាធលើលំធរងលឺជាសាថ រយករខ្មែរ ឬអនកចូលរមួជាមួយសាថ រយករខ្មែរខ្ែលម្ចនការទទួលសាា ល់ពីសាថ ប័នម្ចនសមរថកិចា ធ ើយសំណង់ទំងឡាយម្ចនទំ ំធលើសពី ៥០០ខ្ម៉ែត្រធទវលុណម្ចនខ្រ សាថ រយករខ្មែរធទខ្ែលអាចសិកាលំធរងធនេះបាន។

140

ខ. ការពិនិតយលកខខណឌ ចបំាច្ប់ ទរកាយទពលដ្ឋក់ពាកយរចួ អាជាា ធរដដនដីរតូវរតួតពិនិតយ និងវាយតំនលទលើសំណង់ដដលតំាងទៅជាទតើសថិត កនុងដីោធ្នរណៈរបស់រដា ឬតំបន់ហាមឃ្ត់រទឺទ ទដ្ឋយទរបើរបាស់កនុងបលង់ដីធលី និងបលង់ទរផល ឬកនុងអនុរកិតតទលខ៨៦សតីពីលិខិតអនុញ្ញា តតោងសង់ (ករណីរផម នបលង់ទរបើរបាស់ដីធលី និង បលង់ទរផល) ថាទតើបំទពញនូវលកខខណឌ ទដើមបីឲ្យលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់មានសុពលភាពអនុវតតទ ើយរទឺៅ? ដដលលកខខណឌទំងទ េះមានដូចជាៈ ខ.១. ង ង និយមន័យៈ បលង់ជួរតំរង់គឺជាបលង់ដដលទរផរពតាមជួរតំរង់ននអារផរជិតខាង ទ ើយមានទំ ំពីអ័កៗផលួវរបដវងទសមើរផន សថិតទៅតាមបទណ្តត យផលូវដតមួយ។

ខ.១.១. ក ង ង ក ក ង ក

សំណង់ទំងឡាយ រតវូទបាេះទីតំាងទលើជួរតំរង់ផលូវោធ្នរណៈឬឃ្ល តថយពីជួរតំរង់យ៉ាងតិច៤ដម៉ារត។ ការកំណត់ដូចទនេះ រតូវយកមកអនុវតតកនុងករណីមិនទន់មានបលង់ទរបើរបាស់ដីធលី និង បលង់ទរផល។ ម៉ាាងវញិទទៀតកនុងការរបតិបតតខាងទលើ ទយើងបានទធវើការកំណត់ នូវរបទភទដីជាពីរករណីសំរាប់ការោងសង់ តាមមុខងាររបស់អារផរ និងកំណត់គំលាត សំរាប់ការោងសង់ផងដដរ ទដើមបីរកាទអាយបាននូវទោភណឌ ភាពរបស់សំណង់។

ក គ កនុងករណីទនេះទយើងបានទធវើការកំណត់គំលាត ៤ដម៉ារតយ៉ាងតិចសំរាប់ដី ូតិ៍

និងទុកចទ ច្ប ើម ថនល់យ៉ាងតិច ៥ដម៉ារតទពាលគឺគិតពីថនល់ទល់និង របងននដី តិ៍ភូមិរគឹេះយ៉ាងតិច៩ដម៉ារត។ ទ ើយចំទពាេះការោងសង់ភូមិរគឹេះវញិ គិតនូវគំលាតដដលអនុញ្ញា តទអាយមាន ការោងសង់ចំងាយ ៤ដម៉ារតយ៉ាងតិច គិតពីរបងទៅដល់ភូមិរគឹេះ ឬ អាចោងសងបាន ៥០ភាគរយ នននផទដី ទ ើយនផទដដលទៅសល់

141

រតូវចាត់ដចងទរៀបចំជាសួនទផៗងៗ។ ប៉ាុដនត បចចបុបបនន ទយើងសទងកតទឃើញថាការរបតតិបតតតាមការកំនត់កនុងអនុរកឹតយ ពំុទន់មានការ អនុវតតទំងស្សងុពីសំណ្តក់របជាពលរដាទៅទ ើយទទ ទពាលគឺសំណងខលេះោងសងខុសពី ការោងសង់ខុសពីការកំណត់និងសំណងមួយចំនួនសង់ទរផរពតាមការកំណត់។

ឧទ រណ៍ៈ សណ្តា រផរកំាបូឌីយ៉ាណ្ត បានោងសង់ទដ្ឋយរកាទុកនូវគំលាតទលើសពី ៤ដម៉ារត។

ក ង ចំដណកការកំណត់គលាតចំទពាេះផទេះដលវងវញិ គឺទយើងកំណត់ទដ្ឋយគិតពីថនល់

មកទល់មុខផទេះ រតូវរកាឲ្យមានគំលាត ៤ដម៉ារតយ៉ាងតិច ពីជួរតំរង់អារផរ ទពាលគឺ គំលាតមុខទចាល ៤ដម៉ារតយ៉ាងតិច ទរកាយ២ដម៉ារត ចំទ ៀងពីដម៉ារត ដតអាចអនុទររផេះគំលាតចំទ ៀងតូចជាង ២ដម៉ារត ដតរតូវទរផរពរតាមផលទធៀបនផទបាតននសំណង់គឺ ៧៥ភាគរយ ទ ើយចំទពាេះផទេះដលវងដដលសថិតទៅបលុកតភាា ប់ គឺអាចសង់ជាប់ោធ្នរណៈដូចជាផទេះជាប់ផារជាទដើម។

ចំដណកគំលាតដដលបានលយទៅទលើចទ ា្ ើមថនល់ និងរពំដី ូតិ៍ទ េះ គឺមិនអនុញ្ញា តទអាយរបកដំបូលអាលុយមីញ៉ាូ មទទ ទដ្ឋយោរទធវើទអាយបាត់បង់ទោភណឌទីរកុង។

ក ក ង ក

ការកំណត់ដូចបាន បរយិយខាងទលើមិនអាចអនុវតតបានទំងស្សុងភនំទពញ ទរពាេះ ោថ នភាពននតំបន់មិនមានលទធភាពរកាគំលាតបានពីថនល់យ៉ាងតិច៤ដម៉ារតទ េះទទ។ ទ តុទនេះ ការទរៀបចំបលង់ជួរតំរង់រតូវអនុវតតតាមោថ នភាពទីតំាងភូមិោស្រសតននតំបន់នីមួយៗ ទទើបទធវើឲ្យការកំណត់កំលាតជាមធយមពីថនល់រតូវរត់ចទ ល េះពី ២ដម៉ារត ទៅ៧ដម៉ាត ទ ើយចំទពាេះគមាល ត២ដម៉ាតដដលទយើងទឃើញទនេះ ជាក់ដសែងសថិតទៅកនុងបលុកតភាា ប់ (Continue) អាចបានដតខុសពីបលុកកទនេះមិនទដលមានការអនុញ្ញា តទអាយរកាគមាល ត២ដម៉ារតទទទបើមានគឺការោងសង់ទ េះ ខុសពីចាប់អនុញ្ញា តទ ើយ ក៏មានតំបន់សំខាន់មួយចំនួនអាចមានការកំណត់គមាល ត ទលើសពីទនេះ រអឺាចតំរវូបដនថមទអាយ មាន

142

គមាល តពីថនល់ធំផងដដរ។ដូទចនេះទ ើយចំទពាេះការកំណត់គមាល តទអាយចាស់លាស់នឹងរតឹមរតូវដូចរផន មួយ គឺមិនអាចទធវើទៅបានទទ ។

ខ.១.២. ក ច ក ង ច ង ង ការទរៀបចំបលង់ជួរតំរង់ សមតថកិចចបទទួលបនទុកគឺរតូវបានរបគល់ទៅឲ្យអភិបាលទខតតរកងុ ឬ របតិភូរាជរដ្ឋា ភិបាលរបចំារកុង និង រកសួងជំ ញពាក់ព័នធជាអនកកំណត់បលង់ជួរោធ្នរណៈ និងធ្នល គំលាត។ ការកំណត់ទនេះ រតូវឃ្ល តថយ ួសពីថនល់ទៅតាមបណ្តត ទខតត កនុងតំបន់រគប់រគង។ ចំទពាេះទខតតរកងុទីរបជំុជន ដដលមានរបជាជនទលើសពី ២០០០០ ក់ (ពីរមឺុន ក់) រតូវមានការយល់ពីរកសូងទរៀបចំដដនដីនគរបូនីយកមម និងសំណងជាមុនសិន រមួទំងដីចំណីោរធ្នរណៈនិងធ្នល គំលាតដនផលូវជាតិ ផលូវសំខាន់ៗដដលពាក់ព័នធ និង ការទរៀបចំទីរកុង និងនគរបូនីយកមម ជាអាទិផលូវទំនប់២៥ ។

ខ.១.៣. ង ង បានជាបទងកើតឲ្យមានការទរៀបចំបលង់ជួរតំរង់ទនេះទ ើង ទដ្ឋយអាជាា ធរដដនដីទយើងទមើលទឃើញថាវាតំរវូការដ៏ចំាបាច់ និងស្សចូស្ោល់បំផុតសំរាប់របទទស ដដល ទទើបទងើបពីសរងាម ទ ើយដថមទំងជួយដកលំអទីរកុង និងទីរបជំុជនមានការោងសង់មានលកខណៈរតឹមរតូវ នឹងទធវើទអាយទីរកុងមានទោរភណឌ ភាពទពាល គឺការទរៀបចំបលង់ទនេះអាចបំបាត់នូវការោងសង់ ដដលរផម នជួរចាស់លាសោងសង់តាមអំទពើចិតតដដលទធវើទអាយទីរកងុទមើលទៅសំណងមានលកខណៈ រកិតរកុតមិនសីុចងាវ ករផន ទដ្ឋយោរមានអរផរមួយចំនួនោងសង់ ូស ឬសងជិតរជលុ នឹងថនល់ជាទ តុទធវើទអាយសំរសននទីរកងុរតូវបានធ្នល ក់ចុេះជាលំដ្ឋប់។ ដូចទនេះទដើមបីទអាយទីរកុងមានទទសភាព នឹង ទោភ័ណឌ ភាពទ ើងវញិ គឺទយើងរតូវបទងកើតទអាយមានបលងទ េះទ ើងសំរាប់រគប់រគងទៅទលើការោងសង់ទលើផលូវជួរតំរង់ោរធ្នរណៈ។ មាងទទៀតអាចពរងឺងផលូវទលើគំលាតដដលទៅទសសសល់សំរាប៉ាទពលអ គតទរពាេះថាការទកើតទ ើង ននកំទនើនរបជាជនមិនអាចថយចុេះ គឺមានដតទកើតទ ើងដថមទទៀតអាចទអាយដថៃទរកាយការទរៀបចំទីរកុងដតមានការលំបាក ពីទសសដផនកទធវើចរាចរជាទដើម គឺជាកមមវតតុចំបង។ ដូចទនេះប

143

ញ្ញា សទេះចរាចរជាបញ្ញា អតតិភាពមួយ ដដលរតវូទដ្ឋេះស្ោយទដើមបី ទពលអ កតទយើងអាចទធវើទៅបានទនសភាពការណ៏។ ប៉ាុដនត បចចបុបបននរបទទសទយើងពំុទន់មាន ការទចាតខាល ំងទៅទ ើយទទចំទពាេះ ការសទេះចរាចរទនេះទបើទរបៀតទធៀបទៅនឹងរបទទសជិតខាង ជាក ដសតងរបទទសនថ សពវនថៃកំពុងដត ទកើតទ ើងនូវបញ្ញា ការសទេះចរាចរទនេះ។ ដូចទនេះទដើមបីទជៀសវាងបាតុភាពននការកកសទេះទនេះទកើតមានទ ើង ជាជំហានដំបូងរតូវទរៀបចំបលង់ជួរតំរង់ទអាយបានរតឹមរតូវជាមុន ទរពាេះវាទធវើការោងសង់ទំងឡាយនមានសណ្តា នដបបបទចាស់លាស់ ។

ខ.១.៤. ក ច ច

ទយើងដឹងថាទៅទពលដដលអាជាា ធរបានទរៀបចំបលង់តំរង់រចួទ ើយ ទ ើយមានការអនុវតតពីសំណ្តក់របជាពលរដាទំងអស់ទ េះ ការលំបាកកនុងការរបឈមមុខរបស់អាជាា ធរវាក៏មិនដមនការដសតងទចញទ ើយ។ ប៉ាុដនត ផទុយទៅវញិ ដបរជាការអនុវតតរបស់របជាពលរដាទនេះ វាជាឧបស័គគដ៏ធំបំផុតចំទពាេះ អាជាា ធរកនុងការអនុវតតបលង់ជួរតំរង់ទនេះឲ្យមានរបសិទធភាពទៅវញិ។ ទយើងក៍ដឹងដដលថាទៅរបទទសកមពុជំាចំទពាេះវស័ិយអប់រ ំនឹងការយល់ដឹងរបស់របជាពលរដា គឺទៅមានកំរតិទៅទ ើយ ទទើបទធវើឲ្យរបជាពលរដាមួយចំនួនមិនទន់យល់ចាស់ពីបលង់ជួរតំរង់ ទធវើឲ្យរបជំាពលរដាមានការទរផរព និងអនុវតតបលង់ជួរតំរង់ទនេះមិនបានទំងស្សងុ។ ជាក់ដសតង ដូចដដលទយើងបានរបទេះស្ោប់ទ ើយថាសំណង់មួយដដលទៅទលើបណ្តត ផលូវទំងឡាយកនុងទីរកងុភនំទពញ និងទីរបជំុជនបានទកញចំទនញទលើជួរតំរង់ទដ្ឋយសង់នូវដំបូលអាលុយមីញ៉ាូ មទលើចំនីថនល់។ ដូចទនេះ ការចូលរមួរបស់រដាកនុងការគរពបលង់ជួរតំរង់ គឺវាមានោរៈសំខាន់ណ្តស់ទរពាេះ វាជាចំនុចចំបងដដលអាចទធវើទអាយបលង់ជួរតំរង់មានការអនុវតតរបកបទដ្ឋយរបសិទធិភាព ដដលអាចទធវើទអាយការទរៀបចំទីរកងុក៏មានទោភ័ណឌ ភំាពស្សស់ោអ ត។ ដូចទនេះ ទ ើយទដើមបី ទអាយរបជាពល់រដាមានការទរផរពជួរបលង់តំរង់ទនេះទអាយបានទំងស្សុង អាជាា ធរមានសមតថកិចចប រតូវផៗពវផាយនូវោរៈរបទយជន៍ ននការទរៀបចំបលង់ទនេះដល់បណ្តត របជាពលរដាមជឈដ្ឋា នកនុង ទីរកុងភនំទពញក៏ដូចជារបជាពលរដាទៅ

144

តាមទីរបជំុជន ទអាយបា ក ង ច ក ច គ ង ក ក ច ក ង ង ង ក ង ។

ច ង ក ង ង ខ ច ង ង ក ច ង ច គ ង ក ច ច ង ង ឃ ញ ក ង ក ង ក ង ង ច គ គ កច ក ក ក ង ក កច ក ក ង ង ។ ច ច ង ក ក ភិ ក សំរាប់សងគមដខមរ។ ជាក់ដសតង ទក់ទងនឹងការទរៀបចំទធើវនគទរាបនីយកមម ទៅទីរកុងភនំទពញជាទដើម ទៅទលើការកំណត់ផលួវតំរង់ គឺវាមានការពិបាកណ្តស់កនុងការតំរវូទអាយមានការអនុវតែ ចំទពាេះអនកមានអំណ្តច រ ឺអនកមានលុយ។ ឧទ រណ៏ ផលូវមួយទគបានកំណត់គំលាតពីថនល់របដវងរតឹម១០ដម៉ារត ប៉ាុដនត មានភូមិរគិេះមួយរបស់ឯកឧតែមឧតែម ទសនីឯកមួយសង់មិនទរផរពទដ្ឋយអាង់អំណ្តច និងលុយ២៦។ ប៉ាុដនែ ខាងអាជាា ធររកុងមិនហាន នអនុវតែតាមចាប់ទធើវទអាយបញ្ញា ការោងសង់ទលមើសចាប់ទកើតទ ើង។ ដូចទនេះ របសិនទបើមានករណីទនេះ អាជាាធររកុងមានសមតថកិចចបគួរដតហាន នទចញមុខទដ្ឋេះស្ោយបញ្ញា ទដ្ឋយទបើកចំ តតំាងការោងសង់ខុស ទទេះបីអនកទ េះជាអនកមាន អំណ្តចមានលុយ និងឋានៈ ខពង់ខពស់យ៉ាងណ្តក៏ទដ្ឋយ គឺរតូវដតអនុវតតទៅតាមការកំនត់របស់ចាប់ ទ ើយក៏រតូវដត ដ្ឋក់ទណឌ កមមចំទពាេះអាជាា ធរ រោឺធ ប័នពាក់ព័នធណ្តមួយដដលបានដឹងចាប់ដតទៅទលមើសចាប់ ផងដដរ។

145

ខ.២.បលង់កំពស់ និយមន័យៈ បលងកំពស់គឺជាបលង់ទធវើការកំណត់ នូវកំពស់របស់េះរផរតំបន់ណ្តមួយតាម រយៈបលង់ទរបើរបាស់ដីធលី នឹងបលង់បលងទរផលដនតំបន់នីមួយៗទៅកនុងរបទទស។

ខ.២.១. ក ង ក ក ក ង ក

ការកំណត់បលង់កំពស់ កនុងការោសង់សំណងអវីមួយចំាបាច់រតូវគិតទៅដល់ចំនុចសំខានៗកនុងតំបន់ដដលទធវើការោសង់ ទពាលគឺ ទយើងរតូវទធវើការពិនិតយទអាយបានចាស់លាសនូវកំពស់មធយមននសងាក ត់ ខណឌ ឬទីរបជំុជននិងលកខណៈសំខាន់ៗននតំបន់ ទ ើយរតូវទធវើការវនិិចេ័យ ទអាយបានរតឹមរតូវនូវរបទភទននសំណង់សំរាប់ោងសង់២៣ទដើមបទីអាយការទរៀបចំទីរកុងនិងទីរបជំុជនមានទោភណឌ ភាព។

ក ក ង ក តាមទរផលការណ៏ ការអនុញ្ញា តឪ្យោងសង់សំណងមានការគំណត់កំពស់ដបបទនេះ គឺវាមានលកខណៈដូចរផន ទៅនឹងបលង់ជួរតំរង់ដដរ មានន័យថាវាអាស្ស័យទៅទលើទីតំាងននតមបន់នីមួយៗទៅកនុងទីរកងុ ក៏ដូចជាទីរបជំុជន។ ប៉ាុដនត ចំទពាេះការកំណត់កំពស់ននអរផរ ដដលអាចទធវើការោងសង់បាន បចចបុបបននទនេះពំុទន់មានការកំណត់ចាស់លាស់ទៅទ ើយទទ ទដ្ឋយទ តុថា ការទរៀបចំបលង់កំពស់សពវនថៃ គឺការកមណត់កំពស់សំណង់យកតាមកំពស់សំណង់ចាស់ៗ ដដលមានបនៗល់ទុកពីមុនមកទធវើជាទរផលការណ៏។

ខ.២.២. ក ច ក ង ច ង ក ក ង ច ង ខ ក ង ក កគ ង ក ង ង ង ក ក ង ១ ក ច ក ង ក ង ក ង ក ង ច គ ក ង ង ។ ក ក ច ច ង

146

ច ក ង ង ក ក ង ង ង ។ ខ ង ក ង ចក ក ង ក ក ង ង ក ក ងក ង ច ង ក ច ។

ខ.២.៣. ង ក ការកំណត់បលង់កំពស់ វាជាចំនុចចាប់អារមមណ៍យ៉ាងខាល ំងននអំាជាា ធរដដបដីននទីរកុងផនំទពញ ទដ្ឋយោរបលង់ទនេះមានោរៈសំខាន់ទៅតាមបាទ របទទស ទៅទលើសកលទលាក។ មា៉ាងវញិទទៀត ការទរៀបចំបលង់ទនេះរាជរដ្ឋា ភិបាលក៏ដូចជាោលារកុងភនំទពញបានខិតខំរបឹងដរបងនិងយកចិតតទុកដ្ឋក់។ យ៉ាងសកមម ទរពាេះថាបលង់កំពស់ទធវើទអាយរកាបាននូវទោភ័ណឌ ភាពទីរកុង ទពាលគឺ ទៅកនុងបលង់មានការកំណត់យ៉ាងចាស់លាស់ថាតំបន់ណ្តសំរាប់ោងសង់អារផរដដលមានកំពស់ខពស់ និងតំបន់ ណ្តដដលអាចោងសង់អាអារទបៗបាន ដថមទំងអាចរកាបាននូវសុវតតិភាពចំទពាេះអារផរដដលរផម នគុណភាពសមស្សបតាមសតងដ្ឋរអនតរជាតិ។ ទ ើយការកំណត់បលង់កំពស់ទនេះក៏អាចរកាបាន នូវតំបន់ដដលរតូវការពារ និងទជៀសវាងរាល់ការក៏ោងសង់សំណង់អារផរដដលមានកំពស់ខពស់ ទធវើទអាយបាត់បង់នូវតំនលននរមនីយដ្ឋា ន និង តំបទនើមានរបាោទបុរាណតំាងទៅ រទឺបតិកភ័ណឌទទៀតផង។

ខ.២.៤. ក ខ ច បលង់កំពស់ ក៏ដូចជាបលង់ជួរតំរង់ដដរ គឺពំុទន់បានអនុម័តរចួទៅទ ើយទទ គឺររផន់ដតជាបលង់រពាង ទដើមបីដ្ឋក់ឲ្យអនុម័តប៉ាុទណ្តណ េះ។ ដូចទនេះទទើបឲ្យអាជាា ធរ ទៅមានការលំបាកកនុងការរបឈមមុខ និង ឧបសគគ មួយចំនួនដដលតំរវូឲ្យអាជាា ធរចំាបាច់រតូវមានវធិ្ននការណ៍កនុងការទដ្ឋេះស្ោយ នូវបញ្ញា ននការទរៀបចំបលង់កំពស់ ទនេះដូចជាៈ

147

ង មានសំណងជាទរចើន ោសង់ជាទដ្ឋយពំុមានការអនុវញ្ញា តរតឹមរតូវពីសំណ្តក់ោត ប័ន មានសមតតកិចចប និងមិនទរផរពតាមនគរបូនីយបញ្ញា តិតាមបលង់ជួរតំរង់និងកំពស់ ទដ្ឋយទធវើការោងសង់មិនទរផរពបលង់ទរគឿងបងគុំសំណង់ជាពិទសស ទៅតាមតំបន់ដដលអជាៃ ធរមិនអនុញ្ញា ត ទអាយមានការោសង់អរផរមានកំពស់ខពស់ ទដ្ឋយោរតំបន់ទនេះជាតំបន់ពំុអាចរទទំងន់អារផរខពស់ៗ បានទ ើយបូករមួទពលខលេះ អនកទៅការោសង់មិនមានលកខណៈបទចចបទទសផងទ េះ វានឹងទធវើទអាយសំណង់ទ េះខវេះគុណភាព និងអាចបងករទររផេះថាន ក់ដល់អាយុជីវតិ។ ប៉ាុដនត ការលូចោងសង់ទដ្ឋយទរបើរបាស់រគប់មទធាបាយ ទដើមបីបិតបាំងដភនកអាជាៃ ធរមូលដ្ឋា ន និងសមតតកិចចបជំ ញ ទៅដតមាន បណ្តត លទអាយសំណង់អារផរទំងទ េះអាយទទួលរងនូវការខួចខាត។ ដូចទនេះ អាជាៃ ធររកងុគួរពនយល់បងាា ញណិមូលទ តុមិនអនុញ្ញា តទអាយោងសង់អាគរ មានកំពស់ខពស់ទៅតំបន់ទ េះទអាយបានចាស់លាស់ ទទើបមិនបណ្តត លទអាយទររផេះថាន ក់ដល់អាយុកជីវតិននមាចប ស់សំណង់រកុមជាងសំណង់ ក៏ដូចជាអាយុជីវតិមនុសៗដ៏នទទទៀត រមួទំងខាតបង់រទពយសមបតតិ។ ទ ើយទបើទៅដត រងឹទទឹងបនតការោងសង់ទទៀត អាជាៃ ធររតូវដតចាតវធិ្ននការទអាយទធវើការរេុះទរ ើឬផ្លអ កការដ្ឋា នជាប ទ ន់ឬផ្លកវន័ិយឬបតឹងទៅតុលាការ។

ក ខ ង ង ដូចបានបញ្ញា ក់រយួទ ើយថា ចាប់បានកំណត់ ទដ្ឋយមិនអាចអនុញ្ញា តទអាយោងសង់អារផរ ដដលមានកំពស់ខពស់ដតទៅមានសំណង់ខលេះអាចោងសង់បាន ទ ើយដថមទំងមានការទបាេះទីតំាងខពស់ និងសតិតទៅរមណីយដ្ឋា នរបវតតោស្រសតទទៀតផង ទធវើ ទអាយបាត់បងនូវទោភណឌ ភាពទីរបជំុជន ។ ឧទ រណ៏ ដូចជាៈ សណ្តា រផរោនទវ ើជាទដើម ទធវើទអាយបាត់បងទោភណឌ ភាពរមណីយដ្ឋា នរបវតតោស្រសតវតតភនំ៣០ ។

ឥទធិពលគតិយុតតិននបលង់ជួរតំរង់ និង បលង់កំពស់ អាជាៃ ធរដដនដី និងសមតតកិចចបជំ ញ គឺជាអនកទរៀបចំទ ើងនូវបលង់ជួរតំរង់ និងបលង់កំពស់ ទនេះ ដតបលង់ទំងពីរទនេះ គឺមិនទន់បានអនុម័តរចួរាល់ទៅទ ើយទទ ប៉ាុដនត

148

ទៅទពលបលង់ទនេះទរៀប ចំរចួជាោថ ពរ មានការឯកភាពពីរកសួងទរៀបចំដដនដី នគរូបនីយកមម នឹងសំណងរចួទ ើយ គឺអាជាៃ ធរដដនដីជាអនកមានកាតពវកិចចបទធវើបលង់ទំងពីរទនេះមានរបសិទធិភាពកនុងការអនុវតត ដដលអាជាៃ ធរខលូនឯងផ្លទ ល់ក៏រតូវទរផរព នូវអវី ដដលមានដចងកនុងបលង់ទំងពីរទនេះដដរ។ ដូចទនេះទ ើយកនុងករណីដដលមានការោងសង់នូវរាល់សំណង់អរផរោធ្នរណៈ ទំងទៅកនុងទីរកងុក៏ដូចទៅតាមទីរបជំុជន រតូវដតទរផរពតាមបលង់ទំងពីរទនេះ ទ ើយទបើ ទៅដតរងឹទទឹងអាជាៃ ធរ ឬរាជរដ្ឋា ភិបាលរតូវទទួលខុសរតូវទលើការោងសង់របស់ខលូនចំទពាេះ មុខចាប់ជាធរមាន ។ មា៉ាងវញិទទៀត រកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ ក៏មានតួ ទីរតួតពិនិតយទៅទលើគំទរាងោងសង់ោលាទខតតរកុង ទៅទពលដដលមានអារផរោងសង់ទ ើង ទដើមបីបំទរ ើរបទយជន៏ទអាយោលារកុង ទ ើយទបើកពិនិតយទៅទឃើញថា មានការរទំលាភបលង់ទំង ពីរទនេះ រកសួងមានសិទធិទធវើសំទណើ រទៅរដ្ឋា ភិបាលទដើមបីសំុទរផលការណ៏ោងសង់ទនេះ ។

របជាពលរដា ដូចរផន ផងដដរ របសិនទបើរបជាពលរដាណ្ត ដដលអាជាៃ ធរទខតតរកុងបានទធវើការអនុញ្ញា ត ឬមិនអនុញ្ញា តឪ្យោងសង់ខពទសើទៅតំបន់ហាមឃ្ត់ ទ ើយលួចទលមើសោងសង់ទលើសពីការ អនុញ្ញា ត រលិឺខិតអនុញ្ញា ត និងោងសង់ខុសបលង់ជួរតំរង់ និងបលង់កំពស់ដដលបានអនុញ្ញា តកនុងលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ អាជាា ធរទខតតរកុងរតូវជំរាបជាលាយលកខណ៏អកៗរ ទៅមាចប ស់សំណង់ទអាយដតតំរវូកនុងរយៈទពលមួយជាតំណត់។ ក ងក ឬ ក ង ច ង ង ឬ ក ។ ខ ក ងឬ ក ច ញ ចញ ង ច ង ក ច ចញ កឬ ក ង ង ខ ច ច ក ង។ ក ងក ង ង

149

ង កក ង ។ ក ឃ ញ ង ង ង ង ក ង ច ក ង ង ង ក ង ក ងក ច ក ង ច ច ក ក ខ ក ង ង ។ ច ង ង ង ង ង ក ង ង គ ង ង ង ង គ ង ង ង ង ក គ ក ង ង ង ង ង ក ច ង ក ង ញ ក ង ច គ ក ង ង ។ ង ញ គ ង ង ង ង ក គ គ ក ខ ច ច ខ ង ង ក ច ឃ ញ ក ខ ច ក ក ខ ង ច ៣១។

ខ.៣. ក ង ង ញ ក ខ ង ង ឃ ញ ក ង ង ង ឬ ឬ ង ច ង ក ឬ ខ ង ង ។ ក ង ង ច ចង។ ច ក ង ង ច ក ខ ក ង ច ក ង ( ក ង ក ង ង ) ង ច គ ក ក ច ។ ដូទចនេះរបសិនមានការ

150

ទលមើសអាជាា ធរទអាយមាចប ស់សំណង់រេុះទរ ើសំណង់ទ ើយទរៀបចំកដនលងរេុះទរ ើទដ្ឋយ ខលួនឯងកនុងរយៈទពលកំណត់មួយ ទ ើយទបើទៅមិនអនុវតតតាមអាជាា ធរដដនដីរតូវផ្លកពិន័យ ឬ ចាប់បងខំ ទអាយទចញទោ នុយទំងអស់ និងសថិតទៅកនុងោថ នភាពចំាបាច់ អាជាា ធរមូលដ្ឋា នអាចបតឹងទៅតុលាការ ទអាយទចញដីការ រេុះទរ ើជាញឹកញាប់។ ២ ៖ កិចចបការដំបូងទក់ទងនឹងនីតិវធីិទនេះ គឺការដ្ឋក់ពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញាតោងសង់ ដដលទធវើទ ើងទដ្ឋយមាចប ស់សំណង់។ទ ើយទៅកនុងតំណ្តក់កាលទនេះ មាននីតិវធីីពីរប ទ ប់ពី ការដ្ឋក់ពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់របស់មាចប ស់សំណង់ គឺ មានការអទងកតោធ្នរណៈ និង នីតិវធីិប ទ ប់ពីផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់។

ក.ការអទងេតសាធារណ្ៈ ការអទងកតោធ្នរណៈជានីតិវធីិរដាបាលមួយដ៏ចំាបាច់ ដដលជនទំងឡាយរតូវដតទរផរពតាម ទ ើយទៅកនុងនីតិវធីិទនេះមានអទងកតសំខាន់ៗ ដដលទៅរាល់ការប ា្ ប់ការអទងកត ទយបល់និងសំទយគទំងទ េះ គឺរតូវទធវើលិខិតជាលាយលកខអកៗរ។

ក.១. ង បុគគលដដលសំទរចទធវើពាកយទសនើរសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ជាដំបូងរតូវទរៀបចំឯកោរ ទដ្ឋយមានបញ្ញា ក់នូវគំទរាងបលង់ទក់ទងនឹងការងារោងសង់របស់ខលួនសំរាប់ផតល់ជាពត៌មានដល់ោធ្នរណៈជន។ ការអទងកតទនេះគឺទធវើទ ើងកនុងទរផលបំណង ទដើមបីពិភាកា រពិឺទររផេះទយបល់ជាោធ្នរណៈជនទៅទលើគំទរាងននពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញាតោងសង់ ទពាលគឺទធវើទអាយោធ្នរណៈជនបានដឹងពីសំណំុឯកោរននការអទងកតជាោធ្នរណៈ។ មា៉ាងទទៀតទៅកនុងការអទងកតទនេះ អាជាា ធរមានសមតថកិចចប ជាអនករបកាស ទ ើយទបើផលូវទអាយោធ្នរណៈជនមានសិទធិជំទំស់ និងអាចបតឹងតវា៉ាបាន។

151

ក.១.១. ប ទ ប់ពីការរបកាសអទងកតរចួ មុនទធវើការអទងកតសថិតកនុងចទ ល េះទ េះទគរតូវទធវើការផៗពវផាយឲ្យោធ្នរណៈជន បានដឹងពីការដ្ឋក់ពាកយផតល់លិខិតអនុញាតោងសង់ទនេះ ទពាលគឺ អាជាា ធរមានសមតថកិចចបរតូវយកពាកយផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទនេះ ទៅបិទរបកាន់ផៗពវផាយ ទៅកដនលងងាយនឹងទអាយរបជាពលរដាទមើលទឃើញអំពីដំណឹងទនេះ ទ ើយការផៗពវផាយទនេះរតូវបិទទៅតាមោលាស្សុកឬោលាខណឌ និងោលាទខតត ឬអាចផៗពវផាយទៅតំបន់ ដដលសំណង់តំាងទៅ ទដើមបីទអាយោធ្នរណៈជនបានចូលរមួការអទងកតទដ្ឋយផ្លទ ល់ការរបកាស ការអទងកតទនេះបានកំណត់ទីកដនលង ទពលទវលា និងរយៈទពលអទងកត និងវធិ្ននននការទធវើអនតរាគមន៍របស់ោធ្នរណៈជន ទពាលគឺ អាចទអាយោធ្នរណៈជនមានលិទធភាពទញយកពត៌មាន ដដលទក់ទងនឹងរាល់សំណំុឯកោរ ននការដ្ឋក់ពាកយសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់។ទ ើយតាមរយៈការយល់ដឹង និង ពត៌មានទផៗងៗដដលបានពីការផៗពវផាយទនេះ បុគគលទំងឡាយណ្ត ដដទលាមានការពាក់ពនធ័និងផលរបទយជន៍អាចទធវើការអទងកត រោឺកសួរសំុទមើលសំណំុឯកោរទំងទនេះបានទៅ ការយិល័យសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់និងោលាស្សុកឬោលាទខតត សំរាប់របជំាពលរដាដដលរស់ទៅតាមទខតត។ ទ ើយកនុងករណីដដលខលួនយល់ទឃើញថា សំណំុឯកោរននពាកយសំុមានការប៉ាេះពាល់ដល់ផលរបទយជន៍របស់ខលួន បុគគលទ េះអាចមានសិទធិទមទរទៅអាជាាធរបានកនុងរយៈទបល២៥នថៃ។ ចំដនកសំណង់អារផរ និងបណ្តត កaរយធំៗ ឬរបទភទសំណង់ទំងឡាយណ្ត ដដលអាជាា ធរបានទធវើការអទងកតទៅ ទ ើយយល់ទឃើញថា អាចបងកឲ្យមានផលប៉ាេះពាល់ សុវតថិភាពោធ្នរណៈ គឺអាជាា ធរមានសិទធិរេិះរករគប់មទធាបាយ ទដើមបីទធវើការផៗពវផាយជាោធ្នរណៈឲ្យរបជាពលរដាបានដឹង ការដ្ឋក់ពាកយផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ របសិនទបើខលួនគិតថា គឺជាមទធាបាយមួយលអ ទ ើយមានរបសិទធិភាពជាង មទធាបាយផាយពត៌មានតាមមូលដ្ឋា ន។ រឯីកាលបរទិចេតជាផលូវការដ្ឋក់ពាកយ និងបណតឹ ងតវា៉ាវញិ រតូវយកមកដ្ឋក់ប ច្បូ លកនុងសំណំុលិខិតផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ទ ើយរតូវប ច្បូ នដំនឹងទនេះ ទៅឲ្យ

152

មាចប ស់សំទណើ របានដឹង។ ទរកាយពីការអទងកត និងការផៗពវផាយជាោធ្នរណៈរតូវបានប ច្ប ប់ អាជាា ធររតូវពិនិតយទៅទលើការជំទំស់ ដដលទទួកបានកនុងទពលអទងកតមតងទទៀត ទដើមបីទធវើរបាយការណ៍ប ច្បូ នទៅឲ្យ ោលារកុងកនុងរយៈទពល ៥នថៃ ទដើមបីសំទរចអំពីសុពលភាពននបណតឹ ងតវា៉ាទនេះ។

ក.១.២.ការចុេះអធងេរតាមមនទីម្ចនសមរថកិចា រាល់ឯកោរននការអទងកត និងការពីទររផេះទយបល់ មនទីទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់និងសុរទិយដីទខតតរកុង រតូវរបមូលពីមនទីរមានសមតថកិចចបពាក់ព័នធ ទដើមបី ទធវើជាសំទយគមតិមួយកនុងទំរង់ជាលាយលកខណ៍អកៗរដ្ឋក់ជូន ោលារកុងពិនិតយនិងសំទរច។

ក.២. ក តាមទរផលការណ៍ រយៈទពលរតវូពិនិតយសំណំុឯកោរននពាកយសំុគឺមានរយៈ

ទពល៤៥នថៃ នននថៃទធវើការ។ ប៉ាុដនត កនលងមករកសួងសទងកតទឃើញថាមាចប ស់សំណង់នឹងបានទទួលនូវការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ពីអាជាា ធរមានសមតថកិចចបមានការយឺតយ៉ាវ ជួនកាលរ ូតដល់៣ដខ ឬ៦ដខឬអាចដល់១ឆាន ំ ទទើបានលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់៣៥។ ទដ្ឋយោរទឃើញបានចាតុភាពទនេះទ ើយ ទទើបរកសូងចាត់វដិធ្ននការទដ្ឋេះស្ោយជាប ទ ន់ទដ្ឋយទចញទសចកតីសំទរចទលខ ០៥ សសរ ចុេះនថៃទី ០៦ ដខកុមភេះ ឆាន ំ២០០៦ សតីពីការកំណត់បរបិថននការពិនិតយ និងសំទរចទលើពាកយសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ដដលបានកំណត់យ៉ាងចាស់លាស់ នូវរយៈទពលរតពិូនិតយទៅតាមបណ្តត រោត ប័នមានសមតថកិចចប ទដើមបជំីរងុទអាយការអនុវតតទៅទលើ ការពិនិតយសំនំុឯកោរ ផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់បានទន់ទពលទវលាជូនទៅមាចប ស់សំទណើ រ។

ក.២.១. ក ង ច ក ខ ង ង ក ច

153

ក ច ខ ក ង ចំទពាេះ ការដ្ឋក់ពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ មាចប ស់សំទណើ រតូវដ្ឋក់ពាកយទៅការយិល័យ រដាបាលននមនទីទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់និងសុរយិដីទខតតរកុង តាមរយៈអាជាា ធរមូលដ្ឋា នឃំុ.សងាក ត់ ស្សកុ.ខណឌ រ ឺ មនទីទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមមសំណង់ និង សុរទិយដីទខតតរកុង ឬអងគភាពពាក់ព័នធកនុងករណីចំាបាច់។ ប ទ ប់មកអាជាា ធរមូលដ្ឋា នឃំុ.សងាក ត់ ស្សុក.ខណឌ ឬមនទីទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់និងសុរទិយដីទខតតរកុង ទដើមបីពិនិតយ និងសំទរចរចួទ ើយ ោលាទខតតរកងុ មានសមតថកិចចបរតួតពិនិតយ និង សំទរចទលើសំណំុឯកោរននពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ កនុងរយៈទពលយ៉ាយូរ ៣០នថៃ នននថៃទធវើការ។ សថិតទៅកនុងរយៈទពលទនេះមនទីរទរៀបចំដដនដី នគររបូនីយកមម សំណង់ និង សុរទិយដីទខតតរកុងរតូវទធវើការរតួតពិនិតយ និងសំទរចទលើសំណំុឯកោរទនេះកនុងរយៈទពលយ៉ាងយូរ២៥នថៃ នននថៃទធវើការ និងោលាទខតតរតួតពិនិតយយ៉ាងយូរ៥នថៃ នននថៃទធវើការ និងមានការដបងដចកនូវបរបិថននការរតួតពិនិតយ រមួទំងរយៈទពលកំណត់ទៅតាមមនទីជំ ញទរកាមឪ្វាទបនតទទៀត។ ចំទពាេះលិខិតអនុញ្ញា តទបើកការដ្ឋា នវញិ គឺរតូវដ្ឋក់ពាកយទៅ មនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់ និង សុរទិយដីទខតតរកងុពិនិតយយ៉ាងយូរ ៦ នថៃ នននថៃទធវើការ រឯឺលិខិតបិទការដ្ឋា ន ឬវញិ្ញា បនប័រតបញ្ញា ក់ភាពរតឹមរតូវននសំណង់ គឺរតួតពិនិតយយ៉ាងយូរ៦ នថៃនននថៃទធវើការ។

ក ច ក ង ច គ ក ង ង

រកសួងចំដដនដី នគរបូនីយកមម និង សំណង់មានសិទធទធវើការរតួតពិនិតយ និងសំទរចទៅ ទលើសំណំុឯកោរននពាកយផតល់លិខិតអញ្ញា តោងសង់កនុងរយៈទពលយ៉ាងយូរ ១៥នថៃនននថៃទធវើ ការទដ្ឋយមិនគិតពីរយៈទពល៣០នថៃនននថៃទធវើការរបស់ោលាទខតតរកុង។ សថិតកនុងរយៈទពលទ េះអគគ យកដ្ឋា នរដាបាលមានរយៈទពលរតូវពិនិតយយ៉ាងយូរ ១២នថៃនននថៃទធវើការ។ ទ ើយទៅអគគ យកដ្ឋា នសំណង់មានរយៈទពលយ៉ាងយូរ

154

១០នថៃ នននថៃទធវើការស្សបទពលដដលអគគ យកដ្ឋា នទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមមទធវើការរតួតពិនិតយផងដដរ។ ចំដណកទៅខុទទការល័យវញិមានរយៈទពលយ៉ាងយូរ២ នថៃនននថៃទធវើការ និងមានការដបងដចកនូវបរបិថននការរតួតពិនិតយរមូទំងរយៈទពលកំណត់ទៅតាមមនទីរជំ ញទរកាមឪ្វាទបនតទទៀត។

ចំទពាេះលិខិតអនុញ្ញា តទបើកការដ្ឋា នគឺរតូវដ្ឋក់ពាកយទៅ យកដ្ឋា នសំណង់ននអគគ យកដ្ឋា នសំណង់ទធវើការពិនិតយយ៉ាងយូរ ៨នថៃ នននថៃទធវើការ រឯឺលិខិតបិទការដ្ឋា ន ឬវញិ្ញា បនប័រត បញ្ញា ក់ភាពរតឹមរតូវយ៉ាងយូរ៦នថៃ នននថៃទធវើការ។

ក.២.២. ក

រាល់ការរតូវពិនិតយ និងសំទរចទលើពាកយសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ អាជាា ធរមាន សមតថកិចចប រតូចសំទរចកនុងរយៈទពល៤៥នថៃ គិតចាប់ពីនថៃដដលរាល់លិខិតោន ម រសំឺណំុឯកោរ ពាក់ព័នធ ដដល ភាា ប់មកជាមួយ លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់រតូវបានបំទពញចប់សពវរគប់ និង រតឹមរតូវ ទ ើយចាប់ទពលទ េះមាចប ស់សំទណើ រមានសិទធិទទួលបាននូវ បងាក ន់នដទទួលពាកយសំុ ដដលកនុងចុងរយៈទពលដដលកំណត់ទនេះ មាចប ស់សំទណើ រតូវបានទទួលដំនឹងអំពីទសចកតីសំទរច ទនេះជាលាយលកខ័ណ៍អកៗរសតីពីការអនុញ្ញា ត ឬមិនអនុញ្ញា ដដរ ដតទសនើឲ្យទធវើការដកសំរលួ បដនថម ទ ើយរបសិនជាមានការបដិទសធន៍ណ្តមួយ អាជាា ធរមានសមតថកិចចបរតវូទធវើជាលាយ លកខ័ណ៍អកៗរ ជូនទៅមាចប ស់សំទណើ រ។ កនុងករណីពិនិតយទឃើញថា សំណំុឯកោរននពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តទ េះទៅមាន ការខវេះខាត ឬ ខុសឆគង មនទីទរៀបចំដដនដី នគរនីយកមម ណសំណង់ និង សុរទិយដីទខតតរកុង ឬ អគគ យកដ្ឋា នទរៀបចំដដនដី និងនគររបូនីយកមម រមួទំងអគគ យកដ្ឋា នសំណង់រតូវទធវើទសច កតីជូនដំណឹងជាលាយលកខ័ណ៍អកៗរដល់មាចប ស់ជាអនករតយួពិនិតយនិងសំទរច។ចំដណកឯរយៈ ទពលគិតោជាថមីននការបំទពញបដនថម ឬ ការដកតរមូវទនេះរតូវគិតចាប់ពីនថៃដដលមាចប ស់សំណង់ បានដ្ឋក់ពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទ ើងវញិ។

155

ខ.ទំរងប់បបបទបន្ទា បព់ីការអទងេតទលីសណុំ្ំឯកសារ

ខ.១. ខ ង ង ទរកាយទពលពិនិតយសំណំុឯកោរទឃើញថា រតឹមរតូវមង្រ្នតីទទួលពាកយរតូវទចញបងាក ន់នដ ទទួលពាកយសំុផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ទៅមាចប ស់សំទណើ រ ទ ើយទពលទវលាទទួលអនុញ្ញា តោងសង់ ក៏បានចាប់ទផតើមពីទពលទ េះដដរ។ ប ទ ប់មកមាចប ស់សំទណើ ររតូវទអាយលិខិត អនុញ្ញា តោងសង់ គំទរាងបលង់ចំនួន ០១ចាប់ និងសំណំុឯកោរដនទទទៀតរតូវតំកល់ទុកទៅ ោលាទខតតរកុង។ កនុងករណីជាសមតថកិចចបរបស់រាជរដ្ឋា ភិបាលរកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និង សំណង់ ក៏រតវូយកឯកោរចំលងមួយចាប់មករកាទុកដូចរផន ដដរ។មាចប ស់សំទណើ រ ទរៅពីមានលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់គឺរតូវដតមានបលង់លំអិតទរគឿងបងគុំសំណង់ទដើមបចីាប់ទផតើមដំទណើ រការដ្ឋា ន។

ខ.២. ក ខ ង ង

រយៈទពល១ឆាន ំ របសិនទបើដំទណើ រការននការងារមិនរបរពឹតតទៅមុខទទទ េះ លិខិត អនុញ្ញា តោងសង់នឹង រតូវអស់សុពលភាព គិតចាប់នថៃចុេះ តថទលខាផតល់លិខិតអនុញ្ញា ត ោងសង់ ដតមាចប ស់សំណង់អាចសំុពនាទពលបានមួយដង។ មា៉ាងទទៀតទបើកាលណ្តការងាោងសង់រតូវបានផ្លអ កទលើសពី ១ឆាន ំ អាជាា ធរទខតតរកុង បងខំទអាយ មាចប ស់សំណង់ទធវើការប ា្ ប់ ឬរេុះទរ ើសំណង់ដដលបានចាប់ទផតើម ទ ើយសំណង់ដដលរតវុបានចាត់ទុកថាបានចាប់ទផតើម កាលណ្តសំណង់ និងការោងសង់បដនតមទ េះរតូវបានទគចាត់ទជើងរគឹេះ និងសសរទីមួយរចូ។ ទ ើយចំទពាេះកដនលង ដដលបានរេុះទរ ើមាចប ស់សំណង់រតូវទរៀបចំទ ើងទអាយបានរតឹមរតូវ ទដ្ឋយទរបើរបាស់ោ នុយផ្លទ ល់ខលួន។

156

គ. គ

ប ទ ប់ពីបានទទួលលិខិតការអនុញ្ញា តោងសង់ មាចប ស់សំណង់អាចយកលិខិតអនុញ្ញា តទដើមបចីាប់ទផតើមដំទណើ រការទបើកការដ្ឋា នោងសង់របស់ខលួនបាន ទ ើយមាចប ស់សំណង់រតូវដត ទអាយឮមានការចួលរមួរតូពិនិតយពីអាជាា ធរ ទដើមបីទអាយការោងសង់មានលកខណៈរតឹមរតូវ។ មា៉ាងទៅកនុងការអារោងសង់មាចប ស់សំណង់ មានសិទធទរជើសទរ ើសនូវស ររផស រកមុ នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់ និងរកុមជាងសំណង់ ដដលមាននិតិសមបទនសមស្សបតាមចាប់កំណត់តាមការទពញចិតតរបស់ខលូន។ ប៉ាុដនតស ររផស រកុមសិកាគំទរាងបលង់ និង ោងសង់ និង រកុមជាងសំណង់ រតូវដតមាន លិខិតទបើកការដ្ឋា ន ទទើបអាចចាប់ទផតើមការងាររបស់ខលួនបាន ។

មា៉ាងវញិទទៀត ទដើមបីរកាបាននូវសណ្តត ប់ធ្នល ប់រទបៀបទរៀបរយទលើការោងសង់ រមួទំង ទដើមបធី្ន ទអាយបាននូវគុណភាពននសំណង់ និង ទដើមបីរគប់រគង និងអនុវតតទៅ ទលើរាល់ស ររផស រកុម នុយសិកាគំរងបលង់ និងោងសង់ និងរកុមជាងសំណង់ទអាយមានសិទធិស្សបចាប់ រកសួងបានទចញរបកាសទលខ ៧៥ របក ជ.ន.ស ចុេះដថៃទី១២ កញ្ញា ឆាន ំ១៩៩៩ សតីពីការរគប់រគង ស ររផស និង រកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និង ោងសង់ទំងអស់ អាចដំទណើ រការការងាររបស់ខលួនបាន លុេះរតាដតមានវញិ្ញា បនប័រតរបកបអាជីវកមមដដលផតល់ទដ្ឋយអាជាា ធរមានសមតតកិចចបមុន ។

គ.១. ក ច ក ក

រកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ គឺជាអនកមានសមតតកិចចបកនុងការរគប់រគងស ររផស រកុម នុនសិកាគមទរាងបលង់ និងោងសង់ និងរកុមជាងសំណងទំងអស់។ ចំទពាេះការទបើក បិទ ផ្លអ កតាមដ្ឋន និងរតួតពិនិតយសកមមភាពរបកបអាជីវកមមរបស់ស ររផស រកមុ នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់វញី រតូវបានកំណត់ផងដដលនូវសមតតកិចចប រវាងរកសូងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ និងមនទីទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់ និងសុរទិយដីទខតតរកុង៕

157

ប៉ាុដនតទបើទយើងទធវើការពិនិតយជារមួវញិ គឺជាសមតថកិចចបរបស់រកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយមម និងសំណង់ មនទីរ ររផន់ដតជាអនកសំរបសំរលួ និងទលើកសំទណើ រទអាយរកសួងដតប៉ាុទណ្តណ េះ ទ ើយស ររផសរកមុ នុនសិកា គំទរាងបលង់ និងោងសង់បានដចកជាពីរដដលទៅកនុងមាន ការដបងដចកជាដផនកតូចៗបនតទទៀត។ ចំដណកឯរបធ្ននស ររផស រកុម នុន និងអនកបទចចបកទទសននរកុម នុន គឺរតូវដតមាន សញ្ញា តិដខមរ ទ ើយរតូវយកពាកយសីុវ ិ្ ាបរតរបកបអាជីវកមម មកដ្ឋក់ទដ្ឋយខលួនឯង (របធ្នន) ទ ើយរតូវបំទពញនូវសំណំុឯកោរពាក់ពនធ័មួយចំនួនទទៀតដូចជា៖

ពាកយសំុរបកបអាជវកមម ជីវរបវតតិរបស់ របធ្ននស ររផស និងរកមុ នុននិង យកបទចចបកទទស ចាប់ចំលងអតតសញ្ញា ណបណណ័ របស់របធ្ននស ររផសនិងរកុម នុនដដលបានទធវើនីតានុកូលកមមទៅោលាទខតត រកុង

វញិ្ញា បន័បរត័ចុេះប ា្ ីពាណិជាកមម បងាក ន់នដពនធអាករ និងលិខិតទថាក លទទសរបស់របធ្ននស ររផស និង រកុម នុនមួយចំនួន។

កិចចបសនាការងាររវាង ស ររផស និងរកុម នុនជាមួយអាជាា ធរមានសមតថកិចចប ផតល់លិខិតអនុញ្ញា តរបកបអាជីវកមម និងជាមួយវសិវករដដលជា យកបទចចបក ទទស

ឯកោរធ្ន រផរ និងលកខតតិកៈរបស់ ស ររផស និងរកុម នុនទំងពីរ។

មិនដតប៉ាុទណ្តណ េះស ររផស រកុម នុនសកាគំទរាង និងោងសង់ អាចសំុតទមលើងឋានៈ របស់ខលួនបានកនុងករណីដដលស ររផស រកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់មាន លកខណៈសមបតតិរគប់ររផន់តាមការកំណត់ ទ ើយរតូវមានលិខិតបញ្ញា ក់ពីការបង់របាក់ ជូនលិខិតបញ្ញា ក់ពីការបង់របាក់ជូនរដាទទៀងទត់ផង។

158

គ.២. ក ក ក ចំទពាេះការរគប់រគងទៅទលើ ស ររផស រកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោង

សង់ គឺទៅកនុងរបកាសក៏បានទធវើការដបងដចករវាង រកសួងទរៀបចំដដនដី នគរបូនីកមម និងសមតថកិចចបរបស់ មនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់ និងសុរយិដីទខតតរកុង ទក់ទងនឹងការទទួលពាកយសីុវញិ្ញា បនបរត័របកបអាជីវកមម របស់ស ររផស រកុម នុន សិកាគំទរាង និងោងសង់ទំងអស់ ដដលមានបំណងចង់របកមអាជីវកមម រតូវដ្ឋក់ពាកយទៅរកសួងទរៀបចំ ដដនដី នគរនីូយកមម និងសំណង់។

ចំដណកឯករបូវនតបុគគល និងរកុមជាងសំណង់វញិ រតូវដ្ឋក់ពាកយទៅ មនទីរទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម សំណង់ និងសុរទិយដីទខតត រកុង។

មា៉ាងវញិទទៀត ការកំណត់ទនេះ ក៏មានអនុភាពទៅទលើស ររផស ឬរកុម នុន សិកាគំទរាងបលង់ ឬរបូវនតបុគគល និងរកមុជាងសំណង់ ដដលពីមុនធ្នល ប់ទទួលបានលិខិត អនុញ្ញា តពីោថ បន័ទផៗងៗទ េះ ក៏រតូវមកដ្ឋក់ពាកយបតូរយកវញិ្ញា បនបរត័ថមីវញិ ពីអាជាា ធរ មានសមតថកិចចប ទទើបអាចបនតការងាររបស់ខលួន ទដ្ឋយស្សប ចាប់ទទៀតបាន។

គ.៣. ក ក ក

រកសួងទរៀបចំដដន នគរបូនីយកមម និងសំណង់ ជាអនកទទួកបនទុកចុេះប ា្ ីរាល់ ស ររផស និងរកុម នុនបរទទស ដតទបើតាមទសុើបអទងកតទឃើញថា សមតថកិចចបហាក់ដូច ជាតំរវូដតទលើរាល់ស ររផស និងរកុម នុនបរទទសទំងឡាយណ្តដដលមានបំណង ចង់របកបអាជីវកមមសិកាគំទរាងបលង់ ឬផតល់ទយបលពិទររផេះ បទចចបកទទស និងោងសង់ទៅកនុងរពេះរាជាណ្តចរកកមពុជាដតប៉ាុទណ្តណ េះ។ កាតពវកិចចបទនេះ ក៏មាន អនុភាពអនុវតតរាល់ស ររផស និង រកុម នុនបរទទស ដដលមានលិខិតអនុញ្ញា តរបកប អាជីវកមមពីោថ បន័ទផៗងៗ ទ ើយកំពង់ដតរបកបអាជីវកមម ទៅកនុងរពេះរាជាណ្តចរក កមពុជា ក៏រតូវចុេះប ា្ ីរបកប អាជីវកមមោរជាថមីទៅ រកសួងដដនដី នគរនីូយកមម និងសំណង់ដដរ។ មា៉ាងវញិទទៀតរាល់ការចុេះប ា្ ីការទចញលិខិតអនុញ្ញា ត ស ររផស និងរកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់ របូវនតបុគគល និងរកុមជាងសំណង់

159

រតូវដតបង់ពនធអាករទផៗងៗស្សបតាមការកំណត់ ននស ររផស និងរកសួងទសដាកិចចប និង ិរ ា្វតថុ។

គ.៤. ក ក

រកសួងទរៀបចំដដន នគរបូនីយកមម និងសំណង់ជាអនកមានសិទធិផ្លត ច់មុខកនុងការ ផតល់លិខិតអនុញ្ញា តរបកបអាជីវកមមទនេះ និងការសំុទ ើងឋានៈរបទភទរបស់ស ររផសនិងរកុម នុន។ ប៉ាុដនតទយើងគួរកត់សំរផល់ថា លិខិតអនុញ្ញា តរបកបទនេះ គឺមានរយេះទពល ដត៣ឆាន ំ ប៉ាុទណ្តណ េះគិតចាប់ពីនថៃទចញលិខិតអនុញ្ញា ត។ ដូចទនេះស ររផស រកុម នុន សិកាគំទរាងបលង់ និងោងសង់ គួរដ្ឋក់ពាកយបនតសុពលភាពោរជាថមី កនុងរយេះទពល ៣០នថៃ។

160

rrYss

ទរកាយពីបានទធវើការបកស្ោយនូវចំណុចមួយចំនួនខាងទលើដដលទក់ទងទៅ នឹង របធ្ននបទ “ ការផតល់លិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ ” ទយើងពិតជាយល់ចាស់ពី នីតិ វធីិននដំទណើ រការកនុងការទទួលបាននូវលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់។ របធ្ននបទទនេះ ស បញ្ញា ក់ឲ្យ ទឃើញថារាល់ការោងសង់សំណង់ ឬអរផររគប់របទភទ ចំាបាច់ ជាខាល ំង រតូវជូនដំណឹងទៅ អាជាា ធរមានសមតថកិចចប ឬរកសួងដដលពាក់ព័នធ ទដើមបីទសនើសំុលិខិត អនុញ្ញា ោងសង់ នូវសំណង់ដដលមានលកខណេះ ស្សបចាប់ទៅតាមបទដ្ឋា ន គតិ យុតតដដលចាប់បានកំណត់។ ទ ើយការទទួលបាននូវលិខិតអនុញ្ញា តោង សង់ទនេះ ទទៀតទោត ចំាបាច់តរមវូឲ្យអនកទសនើ សំុរតូវបំទពញនូវលកខខណឌ មួយចំនួនដដលកំណត់ ទដ្ឋយចាប់ ។

រកុមទយើងខាុំទជឿជាក់ថាការបកស្ោយទក់ទងនឹងរបធ្ននបទទនេះ ទៅមាន ការ ខវេះ ខាតនូវចំណុចមួយចំនួន ដតទយើងខាុំនឹងខិតខំស្ោវរជាវបដនថមនូវអវី ដដលពាក់ ព័នធនឹង របធ្ននបទខាងទលើទនេះ ទដើមបបំីទពញបដនថមរតង់ចំណុចដដលខវេះខាត ។

4

161

rrYss

អនុរកិតរាជរដ្ឋា ភិបាលទលខ៨៦ សតីពីលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ នថៃទី១៩ ធនូ ឆាន ំ១៩៩៧

ចាប់សតីពីការទរៀបចំទឹកដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ នថៃទី២៤ ឧសភា ១៩៩៤

របកាសអនតររកសួង សតីពីទោ នុយទលើទសវាសំណង់ នថៃទី១២ មករា ឆាន ំ២០០៦

របកាសសតីពី ការរគប់រគងោ ររផស រកុម នុនសិកាគំទរាងបលង់ និង ោងសង់ នថៃទី០២ កញ្ញា ឆាន ំ១៩៩៩

របកាសសតីពី ការរគប់រគងការដ្ឋា នសំណង់ នថៃទី២០ មិ ឆាន ំ២០០១ ទសចកតីសំទរចសតីពី ការកំណត់បរបិថននការពិនិតយ និងសំទរចទលើពាកយសំុលិខិតអនុញ្ញា តោងសង់ នថៃទី០៦ កុមភៈ ឆាន ំ២០០៦

ទសចកតីដណ ំអនុវតតរបកាសអនតររកសួងសតីពី ទោ នុយទលើទសវាសំណង់ នថៃទី១៧ មិ ឆាន ំ២០០៦

របាយការយ៍កមមសិកាប ច្ប ប់ការសិកាសតីពីអភិបាលទខតត រកុងទក់ទងនឹងនគរបូនីយវទិា និងការអភិវឌឍន៍ឆាន ំ២០០១

របាយការយ៍កមមសិកាប ច្ប ប់ការសិកាសតីពី អាជាា ធររដាបាល និងកិចចបការទរៀបចំដដនដី នគរបូនីយកមម និងសំណង់ ឆាន ំ២០០១

ទសៀវទៅសិកាស្ោវរជាវរបស់និសៗិត ការកំណត់បលង់ជួរតំរង់ និងបលង់កំពស់កនុងរាជធ្ននីភនំទពញ

របាយការណ៍សិកាខ ោលា បទអនតរាគមន៍ផៗពវផាយអនុរកិតយទលខ៨៦