ROMATOİD ARTRİT ve...
Transcript of ROMATOİD ARTRİT ve...
ROMATOROMATOİİD ARTRD ARTRİİTTve ve
REHABREHABİİLLİİTASYONUTASYONU
Prof. Dr. Merih SARIDOĞAN
ROMATOROMATOİİD ARTRD ARTRİİT T (RA); (RA);
Eroziv sinovit ile karakterize periferik eklemlerde
simetrik tutuluma neden olan ancak diğer organlarda
da lezyonlara yol açabilen sistemik, kronik,
enflamatuvar bir hastalıktır
ROMATOROMATOİİD ARTRD ARTRİİTT
En sık 30-50 yaşları
Prevalans gelişmiş ülkelerde %1
ülkemizde % 0,1
En sık görülen enflamatuvar romatizmal hastalık
K / E 3 / 1
Yaşlı populasyonda cins farkı
ETYOLOJETYOLOJİİ
Kompleks, multifaktöryel
Sero (+) RA akrabalarında risk x 4
Monozigot ikizlerde ise dizigot ikizlere göre x 5
Genetik yatkınlığın %30-50’ sinden HLA sorumlu
HLADR4 antijeni % 70 olguda (+)
ETYOLOJETYOLOJİİ
Kadınlarda daha sık
Nulliparlarda RA gelişme riski x 2-3
RA’ lı erkeklerde testesteron seviyeleri daha düşük
Premenopozal kadınlarda RA daha sık
Oral kontraseptif kullanan kadınlarda RA daha az
Hamilelerin %75‘ inde remisyon
ETYOLOJETYOLOJİİ
Enfeksiyöz ajan
Ebstein Barr
Mycoplasma
Streptokok
Borrelia burgdoferi
E.coli
Parvovirüs
Retrovirüsler
Rubella
ETYOLOJETYOLOJİİ
Isı şoku proteinleri
Her türlü strese karşı vücudun tüm hücrelerinde üretilir
Sinoviyal hücreler, inflamatuvar artritlerde çapraz reaksiyon veren T hücreler ve antikorlar tarafından tanınan ısı şoku proteini oluştururlar
ETYOLOJETYOLOJİİ
Akut enflamasyona karşı hipotalamik cevap
yetersizliği
PATOGENEZPATOGENEZ
Sinovyum
Ana hedef
İmmun yanıtın başladığı yer
Zamanla karakteristiğini değiştirir ve bir çeşit tümör
vasfı ( Pannüs ) kazanır
KLKLİİNNİİK K -- Klasik baKlasik başşlanglangııççBaBaşşlanglangııçç % 55-70 oranında sinsi, % 8-15 akut
daha az oranda ara şekiller
SemptomlarSemptomlar yorgunluk, halsizlik
ağrı ( eklem ve çevresinde, gece ve istirahatte artar )
sabah tutukluğu ( 1 saatten fazla )
şişlik ( Sinovit, tenosinovit ve bursite bağlı - diz,
dirsek, el ve ayak bilekleri, MKF, PİF, MTF, Baker
kisti )
deformite ( kuğu boyun, düğme iliği, çekiç parmak,
ulnar deviasyon vb.)
KLKLİİNNİİKK
Deformitelerin oluşumu
Elde kasların atrofisine
Agonist-antagonist kas dengesinin bozulmasına
Bağların zayıflamasına hatta kopmasına
Subluksasyon, luksasyon ve deviasyon gelişmesine
bağlıdır
KLKLİİNNİİKK-- DeformitelerDeformiteler
Kuğu boynu deformitesi
lateral bantların dorsalde subluksasyonuMKF de fleksiyon kontraktürü, PİF hiperekstansiyonuDİF hiperfleksiyonu
Düğme iliği (Butonniere) deformitesi
lateral bantların palmar yönde subluksasyonuekstansör tendon zayıflamasıPİF’ te hiperfleksiyonDİF’ te hiperekstansiyon
Ulnar deviasyon MKF eklemlerinin volar yüze subluksasyonu
Çekiç parmak -pençe parmak
Metatars başlarında dorsale doğru subluksasyon
Pes planus-kalkaneovalgus
Tarsal eklemin ve subtalar eklemin tutulumu
KLKLİİNNİİKK-- DeformitelerDeformiteler
KLKLİİNNİİK K -- Klasik baKlasik başşlanglangııçç
RA ’da beklenmeyen tutulum şekilleri
Dorsal vertebra
Lomber vertebra
Sakroiliak eklem tutulumu
Nadir olarak servikal tutulum
atlantoaksiyel subluksasyon
( anterior posterior lateral vertikal )
KLKLİİNNİİK K -- Eklem dEklem dışıışı bulgularbulgular
Deri Romatoid nodül, vaskülit, palmar eritem
Akciğer Plörezi, interstisyel fibrozis, CAPLAN sendromu, pulmoner hipertansiyon
Hematolojik Normokrom normositer anemi
Kalp Perikardit, myokardit, endokardit, granülamatözaortit, ileti bozuklukları
Göz Sklerit, episklerit, skleromalazi, keratokonjunktivitis sikka
Sinir sistemi Tuzak nöropatileri
LABORATUVARLABORATUVAR
Anemi (normokrom normositer)Lökosit sayısı N veya hafif Yüksek sedimentasyonCRP(+)Alfa-2, fibrinojen ve gamaglobAlbuminRF: %75-80 (+)Kompleman serumda N, sinovyal sıvıda
SİNOVYAL SIVI ANALİZİBulanık ve yeşilimsi Lökosit sayısı > 5000/mm³%75’i nötrofilSıvı akışkanlığıMüsin pıhtı oluşumu Glikoz ve kompleman
RADYOLOJRADYOLOJİİErken dönemde
Periartiküler osteopeni
Yumuşak doku şişliği gölgesi
İleri dönemde
Kemik erozyonları
Eklem sublüksasyon ve lüksasyonları
Deformiteler
Sekonder osteoartritik bulgular
TANI KRTANI KRİİTERLERTERLERİİ (ARA 1987)(ARA 1987)
KRİTERSabah tutukluğuEn az 3 bölgede artritEl eklemlerinin artritiSimetrik artritRomatoid nodülRF +Radyolojik bulgular
TANIMLAMASüresi >1saat, en az 6 haftaYumuşak doku şişliği > 6 haftaEl bileği, MKF, PIF > 6 haftaEn az bir bölgede > 6 haftaHekim saptamalı
El bileği ve el AP grafileri
7 kriterden 4 tanesi pozitifse tanı konur
TEDAVTEDAVİİ
Erken Tanı (ayırıcı tanı)Prognoz değerlendirmesiTemel tedaviye (DMARD) en kısa zamanda başlanmasıHastalık aktivitesinin kontrolüTemel tedavi ilaçlarının birlikte kullanılmasıDirençli hastada en etkili tedavinin kullanılmasıHasta eğitimiMultidisipliner yaklaşım
Medikal TedaviMedikal Tedavi
• SEMPTOMATİK TEDAVİ
Antienflamatuvar ilaçlar (SOAİİ, Steroidler)
Kas gevşetici ajanlar
• UZUN ETKİLİ İLAÇLARSulfasalazinLeflunomidAltın tuzlarıD-penisilaminAntimalaryal ilaçlar
Klorokin, hidroksiklorokinSitostatik ilaçlar
MTX,Azatioprin, Siklosporin
BİOLOJİK AJANLAREtanerceptEtanercept (TNF resept(TNF reseptöör)r)
AdalimumabAdalimumab (insan TNF (insan TNF ααblbl))İİnfliksimabnfliksimab ((şşimerikimerik TNF TNF ααblbl))AnakinraAnakinra (IL(IL--I I respresp ant)ant)
SteroidSteroid tedavisitedavisi
Sistemik
yüksek doz başlanıp daha sonra düşük doz (<10 mg/gün prednizolon eşdeğeri) ile idame
pulse (100-1000 mg/gün IV metilprednizolon) (şiddeti fazla olan aktif RA)
Lokal intraartiküler steroid enjeksiyonu
5 mg/gün dozunda steroid kullanımı osteoporoz riskini artırır
Günde 1500 mg elementer Ca ve 400-800 IU D vitamini
RA TANISIRA TANISI DMARD (MTX,SSZ,LEF,HCQ)Kombine DMARD?Kortikosteroid (PO / İA)NSAID
DMARD (MTX,SSZ,LEF,HCQ)Kombine DMARD?Kortikosteroid (PO / İA)NSAID
Tedaviye rağmen (~3+ ay) hastalık aktivitesi yüksek→DMARD değiştir (MTX)→DMARD ekle
Tedaviye rağmen (~3+ ay) hastalık aktivitesi yüksek→DMARD değiştir (MTX)→DMARD ekle
BİYOLOJİK İLAÇLAR(mono/kombine ?)BİYOLOJİK İLAÇLAR(mono/kombine ?)
RekonstrüktifCerrahi
REHABİLİTASYON
Fizik Tedavi ve RehabilitasyonFizik Tedavi ve Rehabilitasyon
RA’ da rehabilitasyonun amacı;
İstirahati sağlamak
Ağrıyı hafifletmek
Hareket açıklığını korumak
Kas atrofisini önlemek veya geciktirmek
Deformiteyi azaltmaktır
Fizik Tedavi ve RehabilitasyonFizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Rehabilitasyon planı yapılırken her hastanın
eklem enflamasyonunun şiddeti,
kliniği ve radyolojik bulguların derecesi,
eklem kapsülünün, eklem çevresindeki kas, tendon ve
ligamanların durumu ayrı ayrı değerlendirilmelidir
Fizik Tedavi ve RehabilitasyonFizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Uygulanan yöntemler;
İmmobilizasyonPostür düzenlemesi AtellemeSoğuk ve sıcak uygulamalarıTerapötik egzersizlerYardımcı cihazlar Günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesidir
Fizik Tedavi ve RehabilitasyonFizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Atelleme;
Ağrının azaltılması
Eklem üzerine binen yükün azaltılması
Fonksiyonel pozisyonun korunması ve desteklenmesi
RA’da DÖNEME GÖRE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
AKUTEklemlerin fonksiyonel konumda istirahati
Kısa süreli ortez
İzometrik egzersiz
Pasif ROM egz
Soğuk, Alçak frekanslı akımlar
SUBAKUT
GYA düzenlenmesi
Gece atelleri
Aktif yardımlıROM egz
Yüzeyel ısıtıcılar
KRONİK
GYA düzenlenmesi
Yürüme araçları, splintler
Germe, izometrik ve izotonik egz
Yüzeyel ve derin ısıtıcılar, alçak frekanslı akımlar
Cerrahi TedaviCerrahi Tedavi
Medikal tedaviye karşın, aşırı eklem hasarı sonucu, dayanılmaz ağrı ya da ağır fonksiyon kaybı olan hastalarda cerrahi tedavi düşünülmelidir
RARA’’ da uygulanan cerrahi tedaviler ;da uygulanan cerrahi tedaviler ;
Karpal tünel serbestleştirme operasyonu SinoviyektomiMetatarsal başların rezeksiyonu Eklem füzyonu (subtalar, triple artrodez) Total eklem artroplastisi (kalça ve diz )