Rendgenska Anatomija i Patologija - III. Dio

162

RReennddggeennsskkaa aannaattoommiijjaa ssttiijjeennkkee ttoorraakkssaa

www.perpetuum-lab.com.hr

163

DDoojjkkaa

Dojka je kožna žlijeda koja se nalazi na prednjem dijelu toraksa. Građena je od žljezdanog tkiva koje producira mlijeko i masnog tkiva. Fibrozni suspenzorni ligamenti pridržavaju žlijezdano tkivo uz kožu i fasciju koja prekriva m. pektoralis major.

15-20 lobulusa žlijezdanog tkiva raporećeni su u dojci poput kotača. Svaki lobulus spojen je na mljekovodni kanal koji se drenira u mamili. Superiornolateralni dio dojke širi se u aksilu i naziva se «aksilarnim repom».

U žena, na PA snimci, mekotkivna sjena dojki projecira se iznad lateralnog dijela torakalne stijenke. Dio dojke koji se superponira iznad baze pluća ima izgled nejasno pojačanog intenziteta mekog tkiva. Rep dojke koji se normalno širi u aksilu po denzitetu nemože se razlikovati od ostalih djelova mekih česti torakalnog zida.


164

U žena, na postraničnoj snimci,

dojke se prekrivaju tvoreći anteriorno smještenu sjenu mekih česti. Ova snimka onemogućava detaljniju analizu parenhima dojki.

MMaammooggrraaffiijjaa

Mamografija je najbolja tehnika za prikaz parenhima dojke.


165

CCTT ttoorraakkssaa -- ddoojjkkaa

Na CT skenu, ženska dojka sastoji se od denziteta masnog tkiva i mekog tkiva. Mada se patologija dojke može vidjeti na CT skenovima, mamografija je najbolja metoda u evaluaciji patoloških promjena. CT je od koristi za točnu lokalizaciju pojedinih promjena pri biopsiji.

MMRR ttoorraakkssaa -- aakkssiijjaallnnii pprreessjjeekk

Normalno tkivo dojke građeno je iz žljezdanog i vezivnog tkiva koje je okruženo mašću. Na MR pregledu prevalira mast koja ima bijeli signal. Uloga MR u ispitaivanju patologije dojke još uvijek se istražuje.

UUZZ DDoojjkkee

UZ ima mogućnost razlikovanja struktura mekog tkiva dojki. U premenstrualnoj dojci prikazuju se: 1. subkutana mast 2. fibroglandularno tkivo 3. mljekovodni kanali 4. retromamilarni proctor 5. mišićna podloga 6. rebra.


166

MMiiččiiććnnii ddiioo ssttiijjeennkkee ttoorraakkssaa

MM.. SSuupprraassppiinnaattuuss

M supraspinatus je rotator ramena. Polazi iz supraspinatne jame skapule i hvata se za veliki tuberkul humerusa. Abduktor je ramena.

MMRR ttoorraakkssaa -- kkoorroonnaarrnnii pprreessjjeekk

Na ovom presjeku dobro se vidi odnos M. supraspinatusa sa spinom skapule. Mišić je siv i lako se razlikuje od kosti koja je u ovom presjeku crna.

MM.. IInnffrraassppiinnaattuuss

Ovaj mišić je jedan od rotatora ramena. Polazi iz infraspinatne jame skapule i hvata se ua veliki tuberkul humerusa. Njegova tetiva nalazi se uz samu kapsulu glenohumeralnog zgloba. Rotira humerus lateralno i stabilizira rame držeći glavu humerusa u glenoidnoj čašici.


167

CCTT ttoorraakkssaa

Pošto pri skeniranju bolesnik drži ruke iznad glave i na taj način rotira skapule na CT skenovima projecira se inferiorno i lateralno od spine skapule. Ovakav položaj ruku smanjuje artefakte pri skeniranju.

MM.. SSuubbsskkaappuullaarriiss

M. subskapularis je jedan od rotatora ramena. Polazi iz subskapularne jame na skapuli. Hvata se za mali tuberkulum humerusa. Medijalni je rotator hgumerusa i drži humerus u glenoidalnoj čašici.

CCTT ttoorraakkssaa

Ovaj prostrani mičić polazi sa kostalne površine skapule.


168

MMRR ttoorraakkssaa -- kkoorroonnaarrnnii pprreessjjeekk

Za MR prikaz odnosa m. subskapularisa sa drugim mišićima ramena najoptimalnija je koronarna projekcija. Na ovom presjeku dobro se vidi odnos mišića i skapule.

MM.. LLaattiissiimmuuss ddoorrssii

Latisimus dorzi je široki, trokutasto oblikovani mišić koji prekriva gornju polovinu leđa. Polazi sa spinoznog nastavaka Th6 do Th12 kralješka, donja tri rebra, lumbalne fascije i posteriornog dijela ilijačne kriste. Hvata se za nabor bicepsa na glavi humerusa. Prije insercije tetiva latisimusa dorzi prekriva donji dio m. teresa minora. On je ekstenzor, aduktor i medijalni rotator humerusa.

CCTT ttoorraakkssaa

Na ovom skenu latisimus dorzi poput tankog plašta prekriva lateralni i stražnji dio toraksa.

MM.. PPeeccttoorraalliiss mmaajjoorr M. pectoralis major počima

na medijalnoj polovini klavikule, sternuma, gornjih šest rebara i aponeuroze abdominalnog m obliquesa externusa. Hvata se za lateralni dio nabora bicepsa na humerusu. On je aduktor i medijalni rotator humerusa, fleksor ramena te akcesorni respiratorni mišić.


169

CCTT ttoorraakkssaa

Leži anteriorno ipod kože i potkožne masti u aksili. Sa tankom linijom masti odjeljen je od m. pectoralis minora..


Na aksijalnom MR presjeku ovaj anteriorni mišić stijenke toraksa je siv.

MM.. PPeeccttoorraalliiss mmiinnoorr

M. pektoralis minor počima na

gornjem rubu 3, 4 i 5 rebra. Hvata se na korakoidni nastavak skapule. Njegovo hvatište za korakoidni nastavak pravi luk kroz koji živci prolaze u ruku. Vrši depresiju skapule i sudjeluje kao akcesorni mišić u respiraciji.


170

CCTT ttoorraakkssaa

Na CT skenu leži ispod m. pektoralisa majora. Lateralno nalazi se anteriorno od aksilarne masti i snopa živaca.


Na aksijalnom MR presjeku ovaj mali mišić nalazi se anteriorno od živaca i krvnih žila u aksili. Na MR presjecima je siv.

DDuubbookkii mmiiššiiććii ssttrraažžnnjjee ssttiijjeennkkee ttoorraakkssaa

Postoje tri sloja dubokih mišića leđa.

I. U gornjem sloju nalaze se:

1. M splennius capitis 2. M splenius cervicis

Rotiraju i savijaju vrat te drže glavu posteriorno.


171

M splennius capitis M splenius cervicis

II. U intermedijalnom sloju nalaze se erektori kralješnice:

1. M. Ileocostalis - sa ilijakalne kriste na rebra 2. M. longisimus - svitak između transverzalnih nastavaka

3. M. Spinalis - svitak između spinoznih nastavaka EEkksstteennddiirraajjuu kkrraalljjeeššnniiccuu ii kkoonnttrroolliirrjjuu fflleekkssiijjuu

MM.. IIlleeooccoossttaalliiss MM.. LLoonnggiissiimmuuss MM.. SSppiinnaalliiss

III U dubokom sloju nalaze se: 1. M. semispinalis 2. M. multifidus 3. M. rotatores 4.M. interspinalis 5.M. intertarnsversarii Rotiraju kralješnicu i pomažu lateralnom savijanju. U većine bolesnika ne mogu se odvojiti jedan od drugoga. U nekih bolesnika postoji tanki sloj masti koji omogućava razdvajanje.


172

CCTT ttoorraakkssaa

Mišići leđa sastoje se od

mišića kralješnice koji pomažu držanju kralježnice i njeno pokretanje.

Uslijed manjka masne naslage između mišića, na CT skenovima, najčešće se

ne mogu razdvojiti. U većini slučajeva, zbog nedostatka masti između mišića,

njihova diferencijacija na CT skenovima je nemoguća.

NNeeuurroovvaasskkuullaarrnnii ssnnoopp

Neurovaskularni snop ne predstavlja anatomsku strukturu već termin koji označava skup brahiocefaličkog pleksusa te arterije i vene subklavije/aksilaris koji se vide na aksijalnom skenu. Na aksijalnim skenovima, ove strukture, nemoraju se uvijek razlikovati. Intravenozno davanje kontrastnog sredstva pripomaže u diferencijaciji krvnih žila.

CCTT ttoorraakkssaa –– NNeeuurroovvaasskkuullaarrnnii ssnnoopp

Aksilarni neurovaskularni snop građen je od živaca iz brahijalnog

pleksusa te arterija, vena i limfnih žila za ruku. Sve ove strukture u aksili nalaze

se zajedno u ovojnici, okruženi mašću. Njihova pojedinačna diferencijacija najčešće je nemoguća. U bolusu dato kontrastno sredstvo pomaže u diferencijaciji vena i arterija. Mast koja okružuje neurovaskularni snop na CT

skenovima je crna.


173

OOššiittii

Ošit je velika muskulotendinozna pregrada između torakalne i abdominalne šupljine.

Sastavljen je od mišićnih djelova koji polaze sa ksifoidnog nastavka, donjih šest rebara i gornjih lumbalnih kralješaka, te centralnog tendinoznog dijela na koji se mišići hvataju.

Na ošitima postoje tri otvora:

1. otvor za donju šuplju venu 2. hijatus za jednjak 3. hijatus za aortu

Glavni je respiracijski mišić. Tijekom inspiracije kontrahira se i spušta, što, uslijed smanjenjem intertorakalnog tlaka, dovodi do povećanja volumena toraksa i ulaska zraka u pluća. Ovaj proces ujednom i pomaže povratku krvi u srce. Tijekom ekspiracije ošit se otpušta, smanjuje se volumen torakalne šupljine i izbacuje zrak iz pluća.

Ošit se prikazuje kao dvije

glatke zakrivljene mekotkivne sjene koje u visini korpusa Th 10-11

kralješka idu od medijalno prema lateralno. Položaj ovisi o stupnju

inspiracije. Desni ošit obićno je nešto više postavljen. Najviša točka naziva

se kupolom ošita koja se zbog prisustva zraka jasno prikazuje.


174

1 .lijevi ošit 2. forniks želuca 3. desni ošit

Na postraničnoj snimci desni i lijevi ošit se superponiraju. Zrak u

forniksu želuca pomaže u određivanju konture lijevog ošita. Srčani ventrikli

prekrivaju sjenu prednjeg dijela lijevog ošita.

OOššiittii –– CCTT ttoorraakkssaa

Kupola ošita vidi se kao prostrana mekotkivna sjena. Desni

ošit više je postavljen tako da se pri skeniranju prvi prikazuje. Pošto

su istog denziteta teško je razlikovati tanki ošit od gornjeg dijela jetre OOššiittii –– MMRR kkoorroonnaarrnnii pprreessjjeekk

Tanki tendinomuskularni ošit najoptimalnije se prikazuje na koronarnom presjeku. U ovom presjeku najbolje se prikazuje odnos sa plućima, pleurom i abdominalnim strukturama. Na drugim presjecima ošite je često teško odrediti.


175

KKooššttaannii ddiioo ssttiijjeennkkee ttoorraakkssaa

KKllaavviikkuullaa Klavikula je kost oblikovana poput slova «S». Medijalno artikulira sa manubrijumom

sternuma a lateralno sa akromijalnoim nastavkom skapule. Na klavikulu se hvata pet mišić

1.M. deltoideus 2.M. pectoralis major 3.M. sternokleidomastoideus 4.M. Trapezius 5.M subclavius Između korakoidnog nastavka sakpule i klavikule razapet je korakoklavikularni ligament.

Na većini snimaka prikazuje

se čitava klavikula. Uslijed namještaja

bolesnika ponekad se ne prikazuju lateralni djelovi klavikula. Sbog svog

zakrivljenog oblika klavikule se simetrično prikazuju samo u bolesnika

koji pri snimanju nisu rotirani. Asimetrija klavikula ukazuje na kosu

projekciju. Uslijed superpozicije sa medijastinumom i kralješnicom ponekad

je teško analizirati medijalni dio klavikule. Srednji dio klavikule prikazuje se preko plućnog parenhima.

KKllaavviikkuullaa –– CCTT ttoorraakkssaa

Na ovom skenu prikazanaje

medijalna artikulacija klavikule sa manubrijumom sternuma. Nalazi se

anteriorno i imponira kao vrh slike. Pošto ima zakrivljeni oblik na skenu se prikazuje samo taj dio.


176

RReebbrraa

Rebra su tanke elongirane kosti na čijem prednjem dijelu se nalazi hrskavični dio. Zavijena su i usmjerena prema kaudalno. Postoji 12 pari rebara. Na glavici rebra nalaze se dvije fasete za artikulaciju sa korpusima vertebralnih kralješaka. Tuberkulum rebra artikulira sa transverzalnim nastavkom kralješka. Na donjem dijelu rebra nalazi se urez u kojem se nalzi interkostalne krvne žile i živci.

PPAA ssnniimmkkaa 1. Anteriorni dio I rebra L 2. Posteriorni dio VI rebra L 3. Kostalni ugao VI rebra L 4. Anteriorni dio VI rebra L 5. Posteriorni dio XII rebra D

Pošto su na PA snimci toraksa anteriorni djelovi rebra bliže filmu njihova sjena je manje uvećana i njihova sjena je oštrija. Koštani dio spaja se anteriorno sa hrskavicom koja na snimci nije vidljiva.

U posteriornom dijelu sjene I i II rebra se prekrivaju sa transverzalnim nastavkom Th I kralješka. Na kvalitetnoj snimci ove strukture se mogu razdvojiti.

Posteriorni dio rebara započima sa kosgtovertebralnim zglobom i nastavljaju se kostalnim kutem. Na PA snimci posteriorni dio većine rebara ima horizontalni tijek.

Postranična snimka 1. Anteriorni dio rebra 2. Posteriorni dio rebra

Na postraničnoj snimci lijeva i desna rebra se superponiraju. Lateralni i prednji dio rebara leže iznad pluća i koso su usmjerena prema kaudalno.Stražnji dio rebara projecira se iza Th kralježnice. Na konvencionalnoj postraničnoj

snimci pri kojoj se lijeva strana nalazi bliže filmu, zbog divergencije rtg zraka, sjene lijevih rebara

su oštrije.


177

RReebbrraa AAPP ssnniimmkkaa TThh kkrraalljjeeššnniiccee

1.Posteriorni dio II rebara L

2.Posteriorni dio XII rebara D Na AP snimci Th kralježnice prikazuju se posteriorni dijelovi rebara. Zbog kolimacije rendgenskog snopa lateralni dio rebara se neprikazuje. Anteriorni hrskavični dio koji artikulira sa sternumom se neprikazuje. Vide se jedino u slučaju kada postoji odlaganje vapna što se događa samo u starijih bolesnika.

PPoossttrraanniiččnnaa ssnniimmkkaa TThh kkrraalljjeeššnniiccee

1. Posteriorni dio X rebra 2. Anteriorni dio III rebara Na postraničnoj snimci Th kralješnice rebra se u pravilu dobro ne prikazuju. Uslijed sužavanja rtg snopa na snimci je prikazan samo dio rebara.

RReebbrraa –– CCTT ttoorraakkssaa

Zbog kosog položaja na skenu se prikazuje samo dio pojedinih rebara.

Jednom se vidi artikulacija rebra s oba kralješka i transverzalnim nastavkom

Kadkada se može prikazati spoj sa hrskavičnim dijelom. Za evaluaciju rebara koristi se CT tehnika koštanog prozora.


178

RReebbrraa -- MMRR ttoorraakkssaa -- aakkssiijjaallnnii

Korteks rebra na MR pregledu producira mali signal i prikazuje se kao

tanka crna linija. Moždina kosti koja sadrži mast ima svjetli signal. Na

aksijalnim prerezima prikazuju se samo djelovi rebara.

MMRR ttoorraakkssaa -- kkoorroonnaarrnnii

Na koronarnim MR presjecima rebra se jasno ne prikazuju. Na presjeku se prikazuje samo mali dio rebra. Ovaj presjek koristan je za analizu odnosa rebara sa pleurom i plućima. Treba imati na umu da samo moždina rebra daje signal.


179

SStteerrnnuumm

Sternum je ravna kost koja se sastoji od tri dijela: 1. manubrijuma 2. tijela 3. ksifoidnog nastavka

Manubrium artikulira sa klavikulom i prvim rebrom. Između manubrijuma i tijelom sternuma nalazi se fibrokartilaginoza. Tijelo sternuma artikulira sa sa hrskavičnim dijelom 2-7 rebra. Ksifoidni nastavak je hrskavićni dio sternuma koji kompletno osificira tek u 40. godini života. Artikulira sa hrskavicom 7. i često 8 rebra.

Na sternum se hvataju: 1. M. pectorlais major 2. M. sternokleidomastoideus 3. M. sternohioideus 4. M. sternotiroideus

5. M. transversus toracis 6. Ošit

Sternum - PA snimka Na PA snimci toraksa konture

sternuma prekrivene su Th kralješnicom

i strukturama u medijastinumu. Na snimci prikazan je približan položaj

sternuma.


180

Sternum – Postranična snimka

Na postraničnoj snimci sternum je umjereno konveksan. Zbog superpozicije okolnog tkiva točne vanjske granice kosti često je teško odrediti.

SStteerrnnuummuu ddjjeetteettaa -- PPoossttrraanniiččnnaa ssnniimmkkaa ttoorraakkssaa 1. manubrijum sternuma 2. korpus sternuma

U novorođenčati i djece sternum nije u cijelosti osificiran. Osifikacijski centri u manubrijumu i korpusu sternuma imaju izgled slobodnih kostiju koji su povezani hrskavicom koja na snimci nije vidljiva. Ksifoidni nastavak ostaje hrskavičnim sve do odrasle dobi.

SStteerrnnuumm -- CCTT ttoorraakkssaa

Manubrijum, najgornji dio sternuma, artikulira sa klavikulama

sa jakom sinhodrozom. CT, rađen u koštanom prozoru, predstavlja

idealnu pretragu za analizu sternuma.


181

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa

Postoji 12 Th kralješaka koji

artikuliraju sa 12 pari rebara od kojih 10 artikulira direktno ili indirektno sa sternumom i zajedno tvore rigidni dio torakalnog zida.

Kralješak se sastoji od korpusa i vertebralnog luka koji okružuju i štite leđnu moždinu. Arkus se sastoji od bilateralnih pedikla i lamina koje se posteriorno spajaju i tvore spinozni nastavak. Lateralno iz lamina izlaze transverzalni nastavci.

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa -- PPAA ssnniimmkkaa ttoorraakkssaa 1 .Th 2 2. Th 12

Na kvalitetnoj snimci toraksa vide se korpusi svih XII Th kralješaka, pa čak i oni koji se superponiraju sa srcem. Također se mogu vidjeti lukovi i spinozni nastavci u svim visinama. Transverzalni nastavci idu lateralno i artikuliraju s rebrima.


182

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa -- PPoossttrraanniiččnnaa ssnniimmkkaa

1. Th 4 2. Th 12

Na postraničnoj snimci, zbog superpozicije sa ramenima, gornji dio Th kralježnice se ne prikazuje. Korpusi ostalih kralješaka se prikazuju u laganom kifotičnom položaju. U ovoj projekciji transverzalni nastavci superponiraju se sa korpusima kralješka. Rebra u pravilu prekrivaju lukove i veliki dio spinoznog nastavka. Radiolucentno podrućje između korpusa kralješka predstavlja intervertebralni disk koji je hrskavičan te se neprikazuje na snimci.

AAPP ssnniimmkkaa TThh kkrraalljjeeššnniiccee 1. korpus Th12 2. luk Th 6 3. spinozni nastavak Th 7 4. transverzalni nastavak Th 7 L 5. Intervertebralni disk

Na AP snimci Th kralješnica prikazuju se sve strukture ktalješka. Lukovi i spinozni nastavci vide se u svim visinama. Lukovi se vide kao okrugle sjene uz gornji lateralni rub korpusa. Spinozni nastavci vide se kao uzdužna koštana sjena koja se superponira na srednji dio korpusa kralješka. U donjem dijelu Th kralježnice spinozni nastavci superponiraju se iznad intravertebralnih diskova. Rebra artikuliraju lateralno sa transverzalnim nastavcima i korpusima kralješka.Intervertebralni disk koji je građen od hrskavice ne vidi se na snimci. Leđna moždina i živci također se neprikazuju.


183

PPoossttrraanniiččnnaa ssnniimmkkaa TThh kkrraalljjeeššnniiccee 1. korpus Th 6 i 7 kralješka 2. luk Th 10 3. gornji artikularni nastavak Th 11 4. donji artikularni nastavak Th 10 5. intervertebralni disk. Pri snimanju Th kralješnice koristi se suženi rendgenski snop.U pravilu gornji dio kralješnice, zbog superpozicije ramena se ne prikazuje. Korpusi kralješka imaju izgled pravokutnika i povečavaju se prema kaudalno. U ovoj projekciji lukovi se superponiraju. Svaki korpus kralješka ima gornji i donji artikularni nastavak. Donji artikularni nastavak gornjeg kraljška artikulira sa gornjim artikularnim nastavkom donjeg kralješka. Intervertebralni disk, koji je hrskavica, ne vide se na snimci.

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa -- CCTT ttoorraakkssaa

1. korpus kralješka 2. transverzalni nastavak 3. spinozni nastavak

Sve promjene vidljive na aksijalnim skenovima mogu se rekonstrukcijom prikazati u sagitalnim projekcijama.


184

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa -- MMRR -- aakkssiijjaallnnii pprreessjjeekk

Na MR presjecima kortikalis

korpusa kralješka je crne, dok moždina kralješka ima svjetli signal. Ovim

pregledom ne prikazuju se male koštane strukture kralješka, međutim, prikazuju

se promjene u moždini kosti.

TThh kkrraalljjeeššnniiccaa -- MMRR –– kkoorroonnaarrnnii pprreessjjeekk

1. Th 4 2. Th 12 Na koronarnim presjecima prikazuju se intervertebralni diskovi. I u ovim presjecima kortikalis je crn a moždina kralješka bijela.


185

Rendgenska anatomija abdomena


186

RReennddggeennsskkaa aannaattoommiijjaa jjeeddnnjjaakkaa

JJeeddnnjjaakk

Jednjak je muskularna cijev dužine 25 cm. Započima u vratu u visini krikoidne hrskavice kao nastavak orofarinksa. U gornjem medijastinumu leži u medijalnoj liniji posteriorno od traheje i anteriorno od korpusa kralješaka. Arkus aorte leži lijevo od jednjaka. U donjoj torakalnoj šupljini ide anteriorno i lijevo. Toraks napušta u visini korpusa Th X kralješka prolazeći kroz ezofagealni hijatus na ošitu. Tri centimetra nakon prolaza kroz ošit završava na kardiji.

Na jednjaku postoje 4 fiziološka utisnuća: 1.Krikoidne hrskavice 2.Luka aorte 3.Lijevoga glavnog bronha 4.Pri prolasku jednjaka kroz ošit

- Vene gornje trećine dreniraju se u gornju šuplju venu, - Vene srednje trećine dreniraju se u gornju šuplju venu i venu azigos - Vene donjeg dijela u portalnu venu


187

Jednjak se pregledava dijaskopski

prateći kontrastni zalogaj kojeg bolesnik guta. Kao kontrastni zalogaj koristi se pasta barijevog sulfata. U toraksu jednjak se nalazi posteriorno. Smješten je lijevo od kralješnice. U normalnim uvjetima je kolabiran. Distendira se pri prolazu hrane (i kontrastnog zalogaja). Na dijaskopskom pregledu vide se fiziološke stenoze u visini arkusa aorte, lijevog bronka i na mjestu prolaza kroz ezofagealni hijatus.

Na CT skenu jednjak ima denzitet mekog tkiva. Na CT presjeku kroz manubrium sternuma jednjak se nalazi posteriorno i lijevo od traheje i anteriorno od kralješnice. U normalnim uvjtima izgledom je malen, međutim, pri prolazu hrane se distendira. Unutar jednjaka mogu se vidjeti male količine zraka.

Na CT presjeku kroz hiluse jednjak se nalazi: 1.lijevo od kralješnice 2.anteriorno od descendentne aorte 3.posteriorno od desne plućne arterije


188

Na CT presjeku u visini

Th 10 kralješka jednjaku prolazi kroz ezofagealni hiatus u abdomen. Uz jednjak kroz ezofagealni hiatus prolaze lijeve gastrične krvne žile i nervus vagus. Oni su premaleni tako da se na CT skenu ne vide. Gastroezofagealni spoj nalazi se nešto ispod ovog mjesta. U jednjaku se vidi manja nakupina zraka.

Strukture medijastinuma bolje se diferenciraju u „prozoru za medijastinum“. Na presjecima napravljenim u „prozoru za pluća“ jednjak se slabo diferencira od ostalih struktura medijastinuma. Dobro se prikazuje samo kada se u njemu nalazi zrak.

ŽŽeelluuddaacc

Želudac je dilatirana „vreća“ gastrointestinalnog trakta. Proteže se od jednjaka do duodenuma. Funkcionira kao rezervar hrane i tekućine. U probavi sudjeluje lučenjem kiseline i encima. Smješten je u gornjem abdomenu ispod lijeve kupole ošita i proteže se do umbilikalne regije. Dijeli se u pet djelova: 1.Kardija 2.Fundus 3.Tijelo 4.Antrum 5.Pilorus


189

Kardija odgovara djelu želuca koji se nastavlja iz jednjaka. Gastroezofagealni sfinkter nema zadebljanog mišićnog sloja te nije anatomski sfinkter. On je fiziološki sfinkter koji prevenira refluks želučanog sadržaja u jednjak. Fundus želuca leži lijevo od kardije ispod kupole lijevog ošita. U bolesnika u stoječem položaju fundus je u pravilu ispunjen zrakom Tijelo želuca proteže se od kardije do angularne incisure, udubljenja koje se nalazi na maloj krivini želuca.

Tijelo želuca nastavlja se antrumom koji se proteže od incisure angularis do pilorusa Pilorus je najuži dio želuca. U njemu se nalazi cirkularno zadebljanje mišića – pilorički sfinkter, koji prevenira refluks duodenalnog sadržaja u želudac. Nalazi se u visini korpusa L1 kralješka. Mala krvina želuca proteže se od lijeve granice jednjaka do pilorusa u tvori gornju granicu želuca.

Velika krivina želuca ide od desne strane distalnog jednjaka do piloričkog kanala i tvori donju granicu želuca. Želudac je u cijelosti okružen peritoneumom koji se proteže od velike do male krivine kao veliki i mali omentum. Mali omentum tvori zid omentalne burze Veliki omentum ide na transverzalni kolon i djelom na tanko crijevo.

Opskrbljen je krvlju preko ogranaka celijačnog trunkusa. Lijeva gastrična arterija je grana celijačnog trunkusa a desna gastrična arterija grana hepatalne arterije. Kratka gastrična arterija i lijeva gastroepiploična arterija grane su lijenalne arterije. Desna gastroepiploična arterija grana je gastroduodenalne arterije. Lijeva i desna gastroepiploična arterija anastomoziraju uzduž velike krivine. Venozna drenaža odvija se preko lijenalne, portalne i gornje mezenterične vene.

1.Gastroezofagealni spoj 2.Fundus 3.Tijelo 4.Pilorićki antrum 5.Pilorički kanal

U stojećem položaju bolesnika zrak se nalazi u forniksu želuca dok je kontrastno sredstvo u donjem dijelu korpusa. Mali dio kontrastnog sredstva nalazi se u jednjaku.


190

Mala krvina želuca proteže se

od desne granice jednjaka do pilorusa i tvori gornju granicu želuca.

Velika krivina želuca ide od lijeve strane distalnog jednjaka do

piloričkog kanala i tvori donju granicu želuca.

1.tijelo želuca 2.antrum 3.pilorički kanal

Dijaskopija je od neprocjenjive

važnisti u procjeni peristaltike. Peristaltički val vidi se kao cirkularni prsten koji obuhvača stijenku želuca i prati se do pilorusa.

Na ovom skenu fundus želuca nalazi se anteriorno od slezene. Posteriorno je od lateralnog dijela lijevog režnja jetre. U pravilu se koristi per os dato kontrastno crijevo kojim se lako razlikuje gastrointestinalni trakt od ostalih struktura.

MMaallaa kkrriivviinnaa žžeelluuccaa

VVeelliikkaa kkrriivviinnaa žžeelluuccaa


191

U korpusu želuca nalazi se per os uzeto kontrastno sredstvo. Velika krivina je lateralno uz kolon i slezenu. Mala krivina je medijalno Želudac je smješten: 1. Anteriorno od slezene 2. Medijalno od lijenalne fleksure 3. Posteriorno od lateralnog dijela lijevog režnja jetre.

1.tijelo želuca 2.antrum želuca

Na ovom skenu želudac se prikazuje kao trostruka struktura. Tijelo želuca koje sadrži kontrast, tekućinu i zrak prelazi desno u antrum. Želudac je anteriorno od pankreasa

1.tijelo želuca 2.antrum želuca

I na ovom CT presjeku želudac izgleda poput dvostruke strukture. Tijelo želuca ide prema naprijed i desno i postaje antrum želuca.


192

MMRR Uslijed gibanja tijekom MR

mjerenja na aksijalnim presjecima želudac je neoštar. Solidni i tekući sadržaj imaju različite signale. Želudac je okružen mašću. - Želudac je anteriorno.

- Smješten je posteriorno uz lateralni dio lijevog režnja jetre. - Uslijed pomaka tijekom mjerenja granice kolona su nejasne.

Fundus želuca u odnosu je sa

lijevim režnjom jetre i slezenom. Iznad fundusa nalazi se ošit i srćani lijevi ventrikl. Fundus želuca u odnosu je sa lijevim režnjom jetre i slezenom. Iznad fundusa nalazi se ošit i srćani lijevi ventrikl. 1.fundus želuca 2.tijelo želuca

Želudac je usmjeren od lijeva

u desno. Smješten je inferiorno od lijevog režnja jetre. Nalazi se iznad poprečnog kolona

RRaaddiioolloošškkaa aannaattoommiijjaa ttaannkkoogg ccrriijjeevvaa Tanko crijevo je dio probavnog trakta

koji spaja pilorus želuca sa cekumom. Dijeli se u tri dijela 1.Dvanaesnik 2.Jejunum 3.Ileum

Arterijalna opskrba odvija se preko

gornje mezenterične arterije. Venozna drenaža ide preko gornje mezenterične vene koja se spaja sa lijenalnom venom i tvori portalnu venu.


193

AAnnaattoommiijjaa ddvvaannaaeessttnniikkaa

Duodenum je prvi dio tankog crijeva. Oblikovan je poput slova „C“ i dužine je 25 cm. Okružuje glavu pankreasa i spaja pilorus na želucu sa jejunumom. Poput želuca proksimalna 2-3 cm duodenuma prekrivena su peritoneumom. Ostali dio duodenuma leži retroperitonealno. Duodenum se dijeli u 4 segmenta - Prvi segment je bulbus koji je dužine oko 5 cm i leži desno od L1 kralješka. - Drugi dio je descendentni segment koji je duk 8 cm i spušta se desno od korpusa L1, 2 i 3 kralješka.

Smješten je anteriorno od hilusa desnog bubrega i usporedan je sa donjom šupljom venom. Koledokus i glavni pankreatični vod uljevaju se u taj dio duodenuma. Treći dio je transverzalni segment koji je dug 8-10 cm i ide preko korpusa L3 kralješka. Četvrti dio ascendentni segment ide prema gore i lijevo i u visini korpusa L2 kralješka nastavlja se u jejunum.

Spoj duodenuma i jejunuma pojačan je fibromuskularnim naborom peritoneuma poznatim kao Treitzov ligament. Ide sa desnog diafragmalnog krusa i predstavlja proksimalno hvatište crijevnog mezenterija.

Proksimalna polovina duodenuma

opskrbljena je krvlju granama gastroduodenalne arterije, grane hepatalne arterije koja polazi iz

celijačnog trunkusa. Distalna polovina duodenuma

opskrbljena je granama gornje mezenterične arterije. Venozna drenaža odvija se preko gornje mezenterične vene.


194

DDvvaannaaeessttnniikk 1. Bulbus duodenuma 2. Descendentni dio 3. Horizontalni dio 4. Ascendentni dio 5. Spoj duodenuma i jejunuma (Treitzov ligament) Diaskopije je metoda izbora za pralenje peristaltike 1) Bulbus duodenuma oblikovan je poput paprike. 2) Descendentni dio nalazi se uz desnu stranu kralješnice. 3) Horizontalni dio ide preko korpusa L3 kralješka. 4) Ascendentni dio ide uz lijevi rub kralješnice. 5) Spoj duodenuma i jejunuma vidi se u projekciji male krivine želuca.

CCTT

U descendentnom dijelu

duodenuma nalazi se kontrast. Nalazi se: 1.Posteriorno od antruma želuca 2.Medijalno od hepoatalne fleksure 3.Anteriorno od donje šuplje vene 4.Lateralno od portalne vene


195

Na ovom CT presjeku descendentni dio duodenuma leži lateralno od glave pankreasa. Kontrast u duodenumu omogućava njegovo razlikovanje od glave pankreasa i donje šuplje vene. Poput glave pankreasa, ascendentnog kolona, bubrega i donje šuplje vene i descendentni dio duodenuma nalazi se retroperitonealno.

AAnnaattoommiijjaa jjeejjuunnuummaa

Jejunum predstavlja srednji dio tankog crijeva. Proksimalno spojen je sa duodenumom

a distalno sa ileumom. Jejunum je spojen za stražnji abdominalni zid poput lepeze oblikovaniim naborom peritoneuma koji se naziva mezenteri tankog crijeva. Mezenteri počima lijevo u visini L2 kralješka i proteže se do desnog sakroilijakalnog zgloba. Jejunum je uglavnom smješten u gornjem abdomenu.

Sluznični nabori jejunuma

su kružni. Prema aboralno u tankom crijevu nabori postaju sve niži. U završnom su ileumu uzdužnoga tijeka.


196

Limfni folikuli u završnom su ileumu vrlo brojni udruženi u limfatične ploče (Peyerove ploče).

Drugi dio tankog crijeva – jejunum,

započima na treitzovom ligamentu. Završava u srednjem dijelu abdomena postupnim prelazom u ileum. Vijuge jejunuma nalaze se u lijevom gornjem abdomenu i srednjem abdomenu. Sluznica je karakterizirana brojnim cirkularnim naborima. Mada je mezenteriumom vezan uz stražnji abdominalni zid jejunum je mobilan.

Anatomija ileuma

Ileum je distalni dio tankog crijeva. Proksimalno je spojen sa jejunumom a distalno završava na ileocekalnoj valvuli. Sa stražnjim abdominalnim zidom vezan je lepezastim naborom peritoneuma – mezenteriumom. Smješten je u donjem abdomenu i zdjelici Arterijalnu opskrbu čine grane gornje mezenterične arterije. Venozna drenaža ide preko grana gornje mezenterične vene. - Treći dio tankog crijeva čini ileum - Smješten je u srednjem i desnom abdomenu - U nekih bolesnika može se spuštati i u malu zdjelicu - Poput jejunuma i ileum je vezan uz stražnji abdominalni zid mezenteriumom - Ne postoji jasna granica prelaza jejunuma u ileum - Završava ileocekalnom valvulom


197

Vijuge jejunuma nalaze se u

lijevom dijelu abdomena. Vidljivi su jejunalni sluznički nabori. Jejunum ima cirkularne nabore. Za razliku od vijuga kolona jejunalne vijuge su uže i u njima se nenalazi sadržaj. Vijuge nisu šire od 3 cm.

MMRR ttaannkkoogg ccrriijjeevvaa

Uslijed peristaltike vijuge tankog

crijeva na MR presjecima nejasno su prikazane. Odjeljene su mašću. Jejunalne vijuge nalaze se uglavnom u lijevom gornjem kvadrantu abdomena. Vijuge ileuma su srednjem i desnom abdomenu.


198

Anatomija debelog crijeva

Završni ileum pripaja se debelom crijevu u području Bauchinijevevalvule. Uzlazni

(ascendentni) dio kolona ide do hepatalne feksure i prelazi u poprečni (transverzalni) kolon, do lienalne fleksure. Silazni je kolon smještenlijevo, prelazi u različito dugačkusigmu, koja u visini segmenta S3 prelazi u rektum i završno u anus.

Poprečni kolon i sigma peritoneumom

su fiksirani uz stražnju trbušnu stijenku. Oko 3 cm kaudalno od Bauchinijeve valvule nalazi se crvuljak (apendiks). Razlikujemo kontrahirane dijelove kolona i postranična izbočenja stijenke debeloga crijeva - haustracije.

KKoolloonn -- CCeekkuumm

Cekum je krajnji dio ascendentnog kolona. Nalazi se između spoja jejunuma i ascendentnog kolona. U cekum ulazi crvuljak. Terminalni ileum ulazi u cekum posteromedijalno na ileocekalnoj valvuli. Na valvuli se nalazi svinkter koji prevenira refluks sadržaja iz kolona u ileum. Arterialnom kervlju opskrbljen je ileocekalnom arterijom, granom gornje mezenterične arterije. Venozna drenaža odvija se gornjom mezenteričnom venom

Cekum je donji dio ascendentnog kolona koji ima izgled kaleža. Na njemu se nalazi crvuljak koji se na ovoj slici ne vidi.


199

Uslijed peristaltike crijevne vijuge na MR presjecima slabo se prikazuju. Cekum se na aksijalnom MR presjeku determinira prema položaju u desnom donjem kvadrantu.

Kolon ascendens

S prednje i lateralne strane prekriven je peritoneumom koji ga veže uz stražnji

abdominalni zid. Arterijalnom krvlju opskrbljuju ga ileokolička i desna količka arterija, grane gornje mezenterične arterije. Venozna drenaža odvija se gornjom mezenteričnom venom.

Na nativnoj snimci vijuge crijeva prikazuju se ukoliko se u njima nalazi zrak. Njihov položaj i izgled sluznice olakšava njihovu identifikaciju. Ascendentni kolon leži uz desni abdominalni zid. Obično sadrži zrak pomješan sa fekalnim masama. Može se prikazati od krila crjevnjače do hepatalne fleksure koja se nalazi tik ispod konture jetre.

Na radioirigografiji dvostrukim kontrastom analizira se sluznički reljef. Ascendentni kolon ima širi lumen od ostalih vijuga kolona. Nalazi se uz desni abdominalni zid.


200

Ascendentni kolon koji se nalazi

uz desni abdominalni zid širokog je lumena. Nalazi se u anteriornom perirenalnom prostoru anteriorno i lateralno od desnog bubrega.

Ovaj presjek je kroz terminalni ileum, cekum i ileocekalnu valvulu. Ascendens se nalazi uz desnu abdominalnu stijenku.

Ascendentni kolon leži uz desni abdominalni zid. Kranijalno se proteže do hepatalne fleksure koja se nalazi u gornjem desnom kvadrantu. Okružen je mašću.


201

Hepatalna fleksura

Desna fleksura kolona koja se naziva i hepatalnom fleksurom nalazi se u gornjem desnom kvadrantu abdomena. To je mjesto prelaza uzlaznog u poprečni kolon. Kap što joj ime kaže nalazi se uz jetru.

Desna fleksura kolona prestavlja mjesto spajanja ascendensa i transverzuma. Nalazi se uz jetru i niže je položena od lijeve fleksure. Pošto se vijuge kolona superponiraju teško ju je u cijelosti prikazati na jednoj snimci te je potrebno tijekom dijakopije napraviti više snimaka u različitim položajima bolesnika.

Desna fleksura nalazi se niže od lijeve. Smještena je uz samu jetru. Predstavlja mjesto spajanja ascendensa i transverzuma. Per os uzeti kontrast razlikuje ju od ostalih struktura.

Transverzalni kolon

Poprečni kolon dužine je 35-50 cm. Započima na desnoj fleksuri ispod jetre i proteže se do lijeve fleksure koja se nalazi ispod slezene. Lijeva fleksura više je postavljena od desne Transverzum se proteže poprijeko abdomena. U nekih bolesnika može se spuštati do u zdjelicu. Uz stražnji abdominalni zid vezan je naborom peritoneuma – mesocolon transversum. Proksimalne 2/3 opskrbjuje srednja količna arterija grana gornje mezenterične arterije. Distalnu 1/3 opskrbljuje lijeva količna arterija grana donje mezenterične arterije.


202

Venozna drenaža odvija se gornjom i donjom mezenteričnom venom.

Na nativnoj snimci nalazi se u gornjem abdomenu. Proteže se od hepatalne do lijenalne fleksure. Može biti ispunjen zrakom i fecesom U nekih bolesnika spušta se do u zdjelicu.

Transverzalni kolon smješten je anteriorno i u večine bolesnika je mobilan. Nalazi se anteriorno od descendensa. Sadrži kontrast, feces i zrak.

Transverzum je smješten anteriorno preko abdomena. Mobilan je i za stražnju abdominalnu stjenku vezan je transverzalnim mezokolonom. Za želudac je vezan omentumom.


203

Na ovom CT presjeku prikazan je veći srednji dio transverzuma. Dobro su prikazane haustracije. Nalazi se u anteriornom dijelu abdomena.

U većine bolesnika transverzum se spušta kaudalno. Nalazi se inferiorno od želuca s kojim je spojen gastrokoličnim dijelom velikog omentuma koji se na ovoj snimci ne vidi.

Lijenalna fleksura

Lijenalna fleksura, naziva se i lijevom fleksurom je područje kolona u kojem poprečni kolon prelazi u silazni kolon. Više je postavljena od hepatalne fleksure. U većine bolesnika nalazi se tik ispod lijevog ošita.

Lijeva fleksura je najviše položeni dio kolona. Često se nalazi tik ispod ošita. Predstavlja spoj poprećnog i silaznog kolona.


204

Lijeva fleksura je najviše

položeni dio kolona u lijevom hemiabdomenu. Predstavlja spoj poprečnog i silaznog kolona. Nalazi se anteriorno od slezene uz lijevi abdominalni zid.

Descendentni kolon Silazni kolon započima na lijenalnoj fleksuri i spušta se do granice zdjelice gdje se

nastavlja u sigmooidalni kolon. Užeg je promjera od uzlaznog kolona. Peritoneum mu prekriva anteriornu i lateralnu površinu. Arterijalna krv dolazi lijevom količnom i gornjom sigmoidalnom arterijom, granama donje mezenterične arterije. Venozna drenaža odvija se donjom mezenteričnom venom.

Uslijed prisustva zraka descendentni kolon često se vidi na nativnoj snimci. Nalazi se uz lijevi abdominalni zid i proteže se od lijenalne fleksure do u zdjelicu.


205

Descendentni kolon dobro se prikazuje na irigografiji dvostrukim kontrastom. Užeg je kalibra od ascendentnog kolona. Nalazi se uz lijevu abdominalnu stijenku. Haustre se dobro prikazuju.

Descendentni kolon započima na lijenalnoj fleksuri i proteže se do zdjelice gdje prelazi u sigmu. Vijuga kolona tik iznad descendensa odgovara završnom dijelu transverzuma. Descendentni kolon proteže se uz lijevi abdominalni zid. Nalazi se retroperitonealno i okružen je mašću. Nalazi se anteriorno od slezene i posteriorno od terminalnog dijela transverzuma.

Kako se spušta u tijelu se pomiče posteriorno. Nalazi se lateralno od bubrega i repa pankreasa. Usljed retroperitonealne masti dobro se diferencira od okoline.


206

U promjeru je uži od ascendensa. Nalazi se retroperitonealno u anteriornom perirenalnom prostoru. U ovoj visini nalazi se posteriorno od jejunuma koji se nalazi intraperitonealno. Smješten je lateralno od bubrega.

Uslijed peristaltičkih pokreta crijevo se na MR presjecima slabo prikazuje. Descendens se nalazi uz lijevu lateralnu abdominalnu stijenku. Anteriorno se nalaze vijuge tankog crijeva.

Descendens je užeg promjera

od ascendensa i nalazi se uz lijevu lateralnu abdominalnu stijenku. Okružen je mašću.


207

Sigma

Sigma je duga od 25-40 cm. Počima anteriorno od lijeve vanjske ilijakalne arterije kao nastavak descendentnog kolona. Završava u visini S3 gdje se nastavlja u rektum. Sigma čini zavoj anteriorno od vijuga tankog crijeva. Uz stražnji abdominalni zid vezana je sigmoidnim mezokolonom. Arterijalna opskrba ide putem sigmoidalne arterije grane donje mezenterične arterije. Venozna drenaža odvija se sigmoidnom venom koja se utiće u donju mezenteričnu venu.

Sigma ima oblik slova „S“

i po njemu je dobila ime. Često radi nekoliko zavoja. Pri irigografiji dobro se prikazuju haustracije.

Na ovom aksijalnom MR presjeku vidi se veliki dio sigme. Na sigmi se vidi nekoliko divertikula.

Sigma se u zdjelici nalazi posteriorno. Na ovom MR koronarnom presjeku vidljiv je manji dio sigme.


208

RReekkttuumm

Rektum je najdistalniji dio kolona Dug je oko 13 cm. Započima kao nastavak sigme u visini S3 segmenta. Na svom putu prati zakrivljenost zdjelice. Oko 3 cm posteriornije od kokcigisa rektum zavija posterioinferiorno i nastavlja se u analni kanal. U muškaraca završava posteriorno od apeksa prostate. Arterijalna opskrba ide preko gornje rektalne arterije koja je nastavak donje mezenterične arterije. U arterijalnoj opskrbi sudjeluju i srednja i donja rektalna arterija koje su grane unutrašnje ilijakalne arterije

U arterijalnoj opskrbi sudjeluju i srednja i donja rektalna arterija koje su

grane unutrašnje ilijakalne arterije. Gornja rektalna vena drenira krv u portalni sistem.

Srednja rektalna vena u unutrašnju ilijakalnu venu. Donja rektalna vena drenira u unutrašnju pudentalnu venu.

Ukoliko sadrži zrak rektum se može prikazati na nativnoj snimci. Na ovoj snimci vidi se samo proksimalni dio rektuma.


209

U rektumu se nalazi kontrastno sredstvo. Defekt punjenja odgovara fecesu. Rektum je normalno okružen mašću. Rektum se nalazi anteriorno od sakruma. Anteriorno se nalazi mokraćni mjehur i seminalne vesikule.

Rektum je posteriorno od prostate. Lateralno od rektuma nalazi se ishiorektalna fosa ispunjena mašću. U rektumu se nalazi manja količina kontrasta i zraka.

U ovoj visini rektum prelazi u anus. U ishiorektalnoj fosi okružen je mašću.


210

Gornja mezenterična arterija

Gornja mezenterična arterija je drugi anteriorni visceralni ogranak abdominalne aorte Opskrbljuje krvlju gastrointestinalni trakt od srednjeg dijela duodenuma do srednjeg dijela transverzuma. Polazi sa prednje strane aorte u visini korpusa L1 kralješka, centimetar ispod mjesta polazišta celijačnog trunkusa. Ide prema dole i desno između vrata i procesusa uncinatusa i iznad horizontalnog dijela duodenuma. Okreće izmešu dva sloja peritonema na hvatište mezenterija. Njene veće grane su: 1. Pankreatikoduodenalna arterija 2. Srednja količna arterija 3. Ileokolična arterija 4. Jejunalna arterija 5. Ilealna arterija

Grane gornje mezenterićne arterije oblikuju arkade koje međusobno anastomoziraju Distalno arkade se spajaju sa arkadama ogranaka donje mezenterične arterije.

1. gornja mezenterična arterija 2. medijalna količna arterija 3. desna količna arterija 4. ileokolična arterija

Gornja mezenterična arterija je neparna grana aorte koja krvlju opskrbljuje tanko crijevo i veći dio kolona. Normalno polazi sa prednje strane aorte u visini L1 kralješka.

Gornja mezenterična arterija je drugi neparna visceralna grana abdominalne aorte Iz aorte izlazi u visini pankreasa i spušta se preko lijeve renalne vene i opskrbljuje tanko crijevo desni kolon i proksimalnog poprečnog kolona.


211

Prolazi mezenterij i daje arkade u mezenteriju u blizini vijuga crijeva. Iz arkada male arterije – vasa recta, opskrbljuju crijevo. Na ovom skenu polazi sa anteriorne strane aorte i skreće lagano u desno.

Gornja mezenterična arterija krvlju opskrbljuje tanko crijevo i veći dio kolona. Nalazi se anteriorno od aorte i lijevo od gornje mezenterićne vene.

Gornja mezenterična arterija je druga neparna grana abdominalne aorte. Na ovom aksijalnom MR presjeku prikazano je polazište arterije.

Donja mezenterična arterija

Donja mezenterična arterija je treći neparni visceralni ogranak aorte. Opskrbljuje krvlju distalnu 1/3 transverzuma descendent sigmu rektum i proksimalni dio analnog kanalaIz aorte polazi u visini korpusa L3 kralješka. Ide inferiorno i u lijevo, prelazi preko lijeve zajedničke ilijakalne arterije i daje lijevu količnu i sigmoidnu arteriju. Nakon prelaza lijeve zajedničke ilijakalne arterije nastavlja se kao gornja rektalna arterija.

1.Donja mezenterična arterija 2.Lijeva količna arterija 3.Sigmoidna arterija 4.Gornja rektalna arterija

Donja mezenterična arterija je neparni visceralni ogranak aorte. Iz aorte polazi u visini korpusa L3 Kralješka.


212

Radiološka anatomija jetre

Jetra

Jetra je najveća žlijezda u organizmu. Predstavlja 2% čitave tjelesne mase. Trokutastog je oblika. Smještena je u desnom gornjem kvadrantu abdomena. Razlikuje se diafragmalna i visceralna površina. Diafragmalna površina je konveksna i odgovara obliku kupole ošita. Visveralna površina oblikovana je prema mnogim abdominalnim strukturama. Nju modeliraju desni bubreg, desna fleksura kolona, žućnjak, želudac, duodenum, omentum te brojne krvne žile. Jetra se dijeli u 4 lubusa: 1. Desni lobus 2. Lijevi lobus 3. Kvadratus 4. Kaudatus Desni od lijevog režnja odjeljen je falciformnim ligamentom Kvadratus i kaudatus su djelovi desnog režnja

Kvadratus se nalazi superiorno i nalazi se između žučnjaka i ligamenta teresa. Kaudatus je inferiorno smješten i nalazi se između donje mezenterične vene i venoznog ligamnta Kvadratus i kaudatus dobivaju krv iz lijeve hepatalne arterije i portalnu krv iz lijeve grane portalne vene. Žučni vodovi kaudatusa i kvadratusa dreniraju se u lijevi hepatični vod.

Klinički jetra se dijeli u lijevi i desni režanj. Granica ide od donje šuplje vene, ide kroz žućnjak prema desnom abdominalnom zidu pod kutem od 45° . Ovakva podjela kvadratus i kaudatus stavlja u lijevi režanj. Jetra se opskrbljuje krvlju iz portalne vene i hepatalne arterije. Portalna vena opskrbljuje 70% jetre. Venozna drenaža odvija se preko hepatalnih vena u donju šuplju venu.


213

Anatomija jetre

Hepatalne vene Portalni sistem Arterije Žućni vodovi

Jetra je najveći organ u abdomenu i zauzima veći dio desnog gornjeg kvadranta. Gornji rub jetre oblikuje ošit. Donji i medijalni rub jetre obloženi su mašću što omogućava vizualizaciju jetre na nativnoj snimci. Veći dio jetre prekriven je peritoneumom.

Jetra ima lijevi i desni režanj koje je na ovom presjeku teško razlikovati. Jetra zauzima gotovo cijeli desni gornji kvadrant abdomena. Tamne linije sa prednje i stražnje strane jetre odgovaraju kostodiafragmalnoom recesusu.


214

1. desni režanj jetre 2. lijevi režanj jetre

Radiološki, jetra se dijeli imaginarnom linijom koja ide od donje šuplje vene pod kutem od 45° prema abdominalnoj stijenci. U donjem dijelu prolazi kroz žučnjak. Desni režanj dijeli se na anteriorni posteriorni segment.

Lijevi režanj falciformnim ligamntom podijeljen je u medijalni i latrelni segment

Kaudatus je odijeljen od lijevog i desnog režnja. Lijevi režanj prelazi medijalnu liniju.

Na posteriornom MR koronarnom presjeku vidi se da jetra zauzima veći dio

desnog gornjeg kvadranta abdomena. Na ovom presjeku jasno se vidi odnos jetre sa ošitom kao i njena kaudalna ekstenzija.

1.desni hepatalni vod 2.lijevi hepatalni vod

Žuć proizvode hepatociti i dreniraju je u intrahepatalne žučne vodove. Vodovi se postupno proširuju i spajaju bilijarno sablo. Lijevi i desni žučni vod spajaju se u blizini porte hepatis i tvore zajednički hepatalni vod.

1 2


215

FFaallcciiffoorrmmnnii lliiggaammeenntt

Falciformni ligament je nabor peritoneuma

koji se proteže od pupka do jetre. On prićvršćuje jetru za prednji abdominalni zid i donju površinu

ošita. U njemu se nalazi falciformni ligament, ostatak fetalne umbilikalne vene. Falciformni ligament je nabor peritoneuma oko fetalne umbilikalne vene (ligament Teres). Pričvršćuje jetru za prednji abdominalni zid i donju površinu ošita. Anatomski dijeli jetru na desni i lijevi režanj. Radiološka podjela je drugačija te falciformni ligament dijeli medijalni pd lateralnog segmenta lijevog režnja. Pošto sadrži mast na CT presjecima je crn.

Falciformni ligament nabor peritoneuma koji dijeli lijevi od medijalni od lateralnog

segmenta lijevog režnja jetre. Sadrži mast i obliteriranu umbilikalnu venu – ligament teres.

Celijačni trunkus

Celijačni trunkus je prva neparna visceralna arterija abdominalne aorte. Iz aorte polazi tik ispod ošita u visini Th 12 kralješka. Usmjerena je anteriorno i duga je 1-2 cm. Na svom kraju dijeli se u: 1. Hepatalnu arteriju 2. Lijenalnu arteriju 3. Lijevu gastričnu arteriju


216

Celijačni trunkus polazi sa anteriorne strane aorte u visini Th 12 kralješka. Dijeli se u gastričnu, lijenalnu i hepatalnu arteriju.

Selektivna angiografija celijačnog trunkusa - Celijačni trunkus je kratak. - Usmjeren je anteriorno. - Daje lijenalnu, lijevu gastričnu i hepatalnu arteriju.

HHeeppaattaallnnaa aarrtteerriijjaa

Hepatalna arterija je jedna od tri ogranka celijačnog trunkusa. Jetru opskrbljuje sa 30% krvi. Proksimalni dio arterije naziva se i zajedničkom hepatalnom arterijom a distalni dio hepatikom proprijom. Mjesto koje ih dijeli je polaziđte gastroduodenalne arterije. Iz celijačkog trunkusa ide anteriorno i desno. Nalazi se između slojeva omentuma i nalazi se u neposrednoj blizini koledokusa i portalne vene. Uzdiže se i ulazi u portu hepatis U porti hepatis dijeli se na desnu i lijevu hepatalnu arteriju.

Hepatalna arterija grana je celijačnog trunkusa. Opskrbljuje jetru a preko gastroduodenalne arterije duodenum, dio želuca i pankreas.


217

Hepatalna arterija grana je celijačnog trunkusa. Opskrbljuje jetru, duodenum, dio želuca i pankreas. Na CT presjeku nalazi se anteriorno od portalne vene. U porti hepatis prati ih i žućni vod koji se na ovom presjeku ne vidi.

Portalna vena

Portalna vena drenira krv iz digestivnog trakta (od distalnogjednjaka do anusa) i slezene u jetru. Nastaje spajanjem gornje mezenterićne i lijenalne vene na posteriornoj površini vrata pankreasa. U nju se drenira i donja mezenterićna vena, mešutim, njeno mjesto utoka varira. Usmjerena je prema gore i desno i ulazi uz slobodni rub malog omentuma.

Na tom mjestu nalazi se anteriorno od epiploičkog foramena i nalazi se tik uz žućni vod i arteriju hepatiku. Nastavlja se prema gore u portu hepatis gdje se dijeli na lijevu i desnu granu. Portalna vena nastaje spajanjem gornje mezenterićne i lijenalne vene. U portalni sistem ukljućena je i donja mezenterićna vena međutim mjesto njenog utoka je različito. Pri angiografiji prikazuje arterije lijenalis ili gornje mezenterićne arterije prikazuje se u venoznoj fazi.

Na ovoj snimci nije prikazana lijenalna vena jer arterijalna opskrba ide preko gornje mezenterične arterije.


218

Portalna vena provodi krv iz cijrva i slezene u jetru. Nastaje spajanjem gornje mezenterične i lijenalne vene U jetru ulazi uz anteriornu granicu epiploičkog foramena praćena žućnim vodom i hepatalnom arterijom. Na ovom CT skenu vidi se podjela portalne vene na lijevu i desnu granu.

Na ovom CT presjeku prikazano

je mjesto spajanja gornje mezenterične i lijenalne vene u portalnu venu koje se

nalazi na mjestu spoja glave i tijela pankreasa. Donja šuplja vena nalazi se

posteriorno.

LLiijjeennaallnnaa vveennaa Lijenalnu venu tvori nekoliko interlijenalnih vena koje se sastaju u hilusu slezene

Usmjerena je desno posteriorno od repa pankreasa. Na njenom putu do portalne vene u nju utiću kratke gastrićne vene, gastroepiploićna vena, pankreatična vena i u nekih bolesnika donja mezenterićna vena. Posteriorno od vrata pankreasa spaja se sa gornjom mezenteričnom venim u portalnu venu. Lijenalna vena u svom tijeku u kontaktu je sa posteriornom stranom repa i tijela pankreasa.

Na ovom skenu lijenalna vena spaja se sa gornjom mezenterićnom venom u portalnu venu.


219

Lijenalna vena leži posteriorno od repa i tijela pankreasa. Prolazi anteriorno od gornje mezenterične arterije i spaja se sa gornjom mezenteričnom venom.

GGoorrnnjjaa mmeezzeenntteerriiččnnaa vveennaa

Gornja mezenterična vena drenira krv iz tankog crijeva te dijela želuca i duodenuma u venu porte. Započima na ileocekalnom spoju i ide anteriorno desno od gornje mezenterične arterije. Prelazi preko horizontalnog dijela duodenuma, posteriorno od vrata pankreasa. Posteriorno od vrata pankreasa završava spajanjem sa lijenalnom venom u venu porte. Gornja mezenterična vena nalazi se desno od gornje mezenterićne arterije. Nalazi se medijalno od procesusa uncinatusa.

Na ovom CT presjeku nalazi se anteriorno od donje šuplje vene i

medijalno od procesusa uncinatusa pankreasa.


220

Gornja mezenterična vena drenira krv iz jejunuma, ileuma te ascendentnog i transverzalnog kolona. Spaja se sa lijenalnom venom u venu portu. Nalazi se anteriorno od donje šuplje vene i posteriorno od pankreasa.

Gornja mezenterična vena šira je od gornje mezenterične arterije i nalazi

se s nejne desne strane. Na koronarnom presjeku usporedna je sa gornjom

mezenteričnom arterijom. Na ovom presjeku vidi se utok jejunalnih i ilealnih

ogranaka.

U venoznoj fazi angiografije gornje mezenterične arterije prikazuje se gornja mezenterična vena. Ide do visine L1 kralješka gdje se spaja sa lijenalnom venom venu portu.


221

Anatomija žučnjaka

Žućni je mjehur leži u udubini na visceralnoj površini jetre. Njegova je donja površina pokrivena peritonejem. Duljine je 7 do 10 cm, širine oko 3 cm, a volumena 30 do 50 ml. Debljina je stijenke nekontrahiranoga žućnoga mjehura 2-4 mm.

Na žućnjaku razlikujemo:

1. Fundus 2. Korpus 3. Vrat 4. Žućni vod dug je 3-5 cm.

Žučnjak je vreća koja leži uzduž

inferiorne granice jetre. Funksija mu je da sprema i koncentrira žuć. Tijekom digestije kontrahira se i secenira žuć u koledokus a iz njega u duodenum.

Žučnjak leži u jami koja se nalazi na visceralnoj površini jetre. Jama se nalazi inferiorno od porte hepatis i olakšava diobu jetre na desni i lijevi režanj. Duktus cistikus spaja se sa duktusom hepatikusom anteriorno od portalne vene. Na CT presjecima izgleda kao hipodenzna ovalna struktura.


222

Zajednički hepatički vod

Zajednički hepatički vod nastaje spajanjem lijevog i desnog hepatičnog voda. Dug je 4-5 cm. Spaja se sa cistikusom i tvori koledokus.

Desni i lijevi hepatikus spajaju se u porti hepatis u zajednički hepatalni vodi. Spušta se kaudalno i spaja sa cistikusom tvoreći d. Koledokus. Nalazi se u neposrednoj blizini hepatalne arterije i portalne vene.

Duktus cistikus

Duktus cistikus polazi sa vrha žućnjaka. Često je tortuozan. Spušta se uz desnu slobodnu granicu malog omentuma i spaja se sa zajedničkim hepatičkim vodom tvoreći koledokus.

Duktus cistikus spaja žučnjak sa zajedničkim hepatilnim vodom. Ima tortuozni tijek. Unutar cistikusa nalaze se spiralni nabori od glatkih mišića koji drže vod otvorenim.

Duktus koledokus

Koledokus nastaje spajanjem zajedničkog hepatičkog voda i cistikusa. Promjera je 5 mm i dug je od 8 5 do 10 cm. Spušta se uz desnu slobodnu granicu malog omentuma. U epiploičkom otvoru nalazi se uz hepatalnu arteriju i portalnu venu. Spušta se do bulbusa duodenuma.


223

U tom dijelu okružen je posteriornom stranom glave pankreasa. Tu se spaja sa glavnim pankreatičnim vodom i uljeva se u descendentni duodenum na duodenalnoj papili. Koledokus nastaje spajanjem zajedničkog hepatičkog voda i cistikusa. Na svom kraju spaja se sa zajedničkim pankreatičnim vodom nakon čega ulazi u descendentni duodenum. Promjera je 5-6 mm. Na slobodnoj granici omentuma nalazi se uz hepatalnu arteriju i portalnu venu.

Ampula Vateri

Ampula Vateri je kratko proširenje koledokusa na mjestu spajanja sa glavnim pankreatičnim vodom. Smještena

je na posteromedijalnom dijelu descendentnog duodenuma. Ampula Vateri otvara se u duodenum kroz glavnu duodenalnu

papilu. Terminalni dio koledokusa, terminalni dio glavnog pankreatičnog voda kao i ampula Vateri obruženi su prstenom

mišićnih vlakana – sfinkter Oddi.

Glavna duodenalna papila – ampula Vateri, predstavlja otvor koledokusa u descendentni duodenum.


224

PPaannkkrreeaass

Pankreas je mekani lobulirani organ koja je smještena uz posteriorni abdominalni zid posteriorno od parijetalnog peritoneuma. Leži koso preko gornjeg abdomena. Dijeli se u: glavu, vrat, tijelo i rep.

Glava pankreasa leži u zavoju duodenuma, anteriorno od donje šuplje vene, desnih renalnih krvnih žila i lijeve renalne vene. Na donjem dijelu glave pankreasa izdužuje se procesus uncinatus koji leži posteriorno od gornje mezenterične vene.

U lijevo se nastavlja vrat pankreasa. Dužine je 2-3 cm i nalazi se anteriorno od gornje mezenterične arterije. Lijenalna i gornja mezenterična arterija ujedinjuju se u venu porte posteriorno od vrata pankreasa

Superiorno i lijevo nastavlja se tijelo pankreasa. Prolazi anteriorno od aorte i kralješnice. Leži između želuca i burze omentalis. Rep pankreasa nastavlja se u lijevo. Smješten je intraperitonealno u lienorenalnom ligamentu. Dosiže do hilusa slezene.

Glavni pankreatični vod započima u repu pankreasa i prima mnoge ogranke uz pankreasa. Prazni se u descendentni duodenum. Ponekad je prisutan i akcesorni vod koji drenira gornji dio glave pankreasa. Prazni se u duodenuma na maloj papili. Arterijalna opskrba odvija se preko lijenalne i pankreatikoduodenalne arterije, grane celijačnog trunkusa i gornje mezenterične arterije.Venozna drenaža odvija se preko lijenalne vene.

Većim dijelom smješten je retroperitonealno. Glava pankreasa leži medijalno od descendentnog duodenuma i lateralno od portalne vene. Nalazi se anteriorno od donje šuplje vene. Često se uz glavu pankreasa vidi koledokus. Tijelo pankreasa jaši preko gornje mezenterične arterije, anteriorno od aorte. Lijenalna vena leži posteriorno od tijela pankreasa i pomaže u određivanju posteriorne granice. Rep smješten je anteriorno od lijevog bubrega i usmjeren je ka hilusu slezene. U tom dijelu pankreas je intraperitonealno smješten. Upotreba i.v. i per os kontrasta olakšava razlučivanje pankreasa od ostalih struktura.


225

Procesus uncinatus predstavlja posteriornu donju ekstenziju glave pankreasa. Leži između duodenuma koji je lateralno i gornje mezenterične vene koja je medijalno. Nalazi se neposredno anteriorno od donje šuplje vene.

Pankreatični vod

Pankreatični vod započima u repu pankreasa. Ide u desno kroz parenhim žlijezde blizu posteriorne površine. U glavi pankreasa spaja se sa akcesornim vodom koji drenira glavu i procesus uncinatus. Potom glavni vod napušta pankreas i ide uz koledokus na posteriornu stranu descendentnog duodenuma. Vodovi se spajaju u ampulu Vateri koja se prazni u descendentni dio duodenuma.

Glavni pankreatični vod započima u vratu pankreasa i proteže se kroz parenhim žlijezde.


226

SSlleezzeennaa

Slezena je limfatički organ koji se nalazi ispod kupole lijevog ošita. Široka je 12 cm a duga 7 cm. Leži posteriorno i lateralno od želuca. Dugom osovinom koja je usporedna sa 10 rebrom prislonjena je uz kupolu ošita. Normalno slezena neprelazi lijevu kostalnu granicu Hilus slezene u kontaktu je sa repom pankreasa. Slezena je sa svih strana osim hilusa prekrivena peritoneumom. U hilusu peritoneum formira lienorenalni ligament. Gastrolijenalni ligament je dio velikog omentuma i spaja slezenu sa velikom krivinom želuca Lienorenalni ligament spaja slezenu sa lijevim bubregom i u njemu se nalaze lijenalne krvne žile i rep pankreasa. Arterijalna opskrba slezene ide preko lijenalne arterije koja je velika grana celijačnog trunkusa. Venozna drenaža odvija se lijenalnom venom koja se spoja sa gornjom mezenteričnom venom u venu portu.

Slezena je veliki vaskularni organ smješten u lijevom gornjem kvadrantu abdomena. Duga je 10-12 cm. Njena gornja površina pblikuje kupolu lijevog ošita. Uslijed masti ponekad se može odrediti njena donja i medijalna granica.

Slezena se nalazi u lijevom

gornjem kvadrantu abdomena. Od želuca je odjelejna gornjim recesusom malog omentuma. Tamno područje posteriorno od slezene odgovara plućima koja se nalaze iznad ošita u posteriornom kostodiafragmalnom recesusu.


227

Na ovom presjeku prikazan je odnos slezene sa lijenalnom fleksurom,

želucom i lijevim bubregom. U hilusu slezene hvataju se gastrolijenalni i

lijenorenalni ligament. Denzitet slezene se povećava ukoliko se i.v. aplicira

kontrastno sredstvo.

Poput drugih organa i slezena je na MR mjerenjima siva. Nalazi se visoku u lijevom gornjem kvadrantu abdomena. Smještena je posteriorno od želuca.

Slezena je najveći organ u lijevom gornjem kvadrantu abdomena. Nalazi se inferiorno od kupole ošita i anterolateralno od lijevog bubrega.


228

LLiijjeennaallnnaa aarrtteerriijjaa

Lijenalna arterija opskrbljuje krvlju slezenu, pankreas,

fundus želuca i veliku krivinu želuca. Polazi iz celijačnog trunkusa u visini Th12 kralješka. Tortuoznog je tijeka i usmjerena je lijevo uzduž gornje površine pankreasa. U svom tijeku daje nekoliko ogranaka za pankreas. Pred hilusom slezene iz nje polazi gastroepiploična arterija. U hilusu slezene leži između slojeva linorenalnog ligamenta. Na tom mjestu iz nje polazi nekoliko kratkih gastričnih arterija. U hilusu slezene dijeli se na više ili do 5 terminalnih ogranaka.

Lijenalna arterija najveći je ogranak celijačnog trunkusa. Usmjerena je u lijevo uzduž pankreasa i krvlju opskrbljuje slezenu, distalni pankreas i preko malih grana želudac. S godinama lijenalna arterija postaje tortuozn


229

Rendgenska anatomija urogenitalnog

sustava


230

AAnnaattoommiijjaa bbuubbrreeggaa

BBuubbrreegg jjee dduužžiinnee 1100--1122 ccmm.. OObblliikkoovvaann jjee ppooppuutt zzrrnnaa ggrraahhaa ii ssmmjjeešštteenn jjee rreettrrooppeerriittoonneeaallnnoo.. Funkcija mu je filtracija krvi od metaboličkih nusprodukata. Ima važnu ulogu u hidraciji organizma, održavanju acidobaznog statusa i regilaciji krvnog tlaka. Renalni hilus nalazi se na medijalnoj strani bubrega. Predstavlja okomiti prorez kroz kojeg prolaze od anteriorno prema posteriorno renalna vena dvije grane renalne arterije, ureter i treća grana renalne arterije.

ZZbboogg jjeettrree ddeessnnii bbuubbrreegg nniižžee jjee ppoossttaavvlljjeenn.. Desni bubreg u pravilu je manji od lijevog. Bubrezi se nalaze u renalnoj kapsuli. Oko kapsule nalazi se perirenalna mast.

OOssoovviinnaa bbuubbrreeggaa kkoossoo jjee ppoossttaavvlljjeennaa ttaakkoo ddaa ssuu kkaauuddaallnnii ppoolloovvii uuddaalljjeenniijjii oodd mmeeddiijjaallnnee lliinniijjee..

DDeessnnii bbuubbrreegg nnaallaazzii ssee ppoosstteerriioorrnnoo oodd jjeettrree ii hheeppaattaallnnee fflleekkssuurree.. UU vviissiinnii XXIIII rreebbrraa nnaallaazzii ssee aanntteerriioorrnnoo oodd ooššiittaa.. LLiijjeevvii bbuubbrreegg lleežžii ppoosstteerriioorrnnoo oodd sslleezzeennee,, žžeelluuvvaa,, ppaannkkrreeaassaa ii lliijjeennaallnnee fflleekkssuurree.. UU vviissiinnii XXII rreebbrraa nnaallaazzii ssee aanntteerriioorrnnoo oodd ooššiittaa.. SSmmjjeešštteenn jjee mmeeddiijjaallnnoo oodd ssiillaazznnoogg kkoolloonnaa ii llaatteerraallnnoo oodd MM.. ppssooaassaa

AArrtteerriijjaallnnaa ooppsskkrrbbaa oovviijjaa ssee pprreekkoo lliijjeevvee ii ddeessnnee rreennaallnnee aarrtteerriijjee kkoojjee ssuu ggrraannee aaoorrttee..

VVeennoozznnaa ddrreennaažžaa ooddvviijjaa ssee pprreekkoo rreennaallnniihh vveennaa kkoojjee kkrrvv ooddvvooddee uu ddoonnjjuu ššuupplljjuu vveennuu.. LLiijjeevvaa rreennaallnnaa vveennaa pprroollaazzii pprreekkoo aaoorrttee.. PPrriijjee ssppaajjaannjjaa ssaa ddoonnjjoomm ššuupplljjoomm vveennoomm pprroollaazzii pprreekkoo aaoorrttee..

BBuubbrreegg

Na svakoj strani abdomena postoji po

jedan bubreg koji su dužine 10-12 cm. Nalaze se retroperitonealno i leže u paravertebralnom udubljenju gornjeg abdomena. Desni bubreg je u pravilu niže položen od lijevog. Koso su postavljeni tako da su im kaudalni polovi udaljeniji od medijalne linije. Okruženi su perirenalnom mašću koja omogućava vizualizaciju njihove granice na nativnoj snimci.


231

BBuubbrreegg -- CCTT

Bubrezi se nalaze posteriorno u retroperitonealnom prostoru okruženi mašću što ih na CT presjecima čini dobro uočljivim. Mast se nalazi u kapsuli – Gerotova fascija, koja se nalazi oko bubrega i nadbubrežnih žlijezda. Bolje su uočljivi nakon i.v. aplikacije kontrastnog sredstva.

Na ovom CT presjeku bubrezi obojani i.v. datim kontrastnim sredstvom jasno se diferenciraju od okolnih struktura. Kontrastno sredstvo vidljivo je i u kanalnom sustavu bubrega.

NNaa sskkeennuu ssee jjaassnnoo vviiddii ii kkoossii ppoolloožžaajj oobbaa bbuubbrreeggaa ttaakkoo ddaa ssee kkrrvvnnee žžiillee nnaallaazzee aanntteerroommeeddiijjaallnnoo..

Nefrogram – bojanje bubrega,

javlja se minutu nakon aplikacije kontrastnog sredstva a njegova dužina

trajanja ovisi o funkciji bubrega. U kanalnom sustavu kontrast se pojavljuje

2-3 minuta nakon i.v. aplikacije.

UU oovvoogg bboolleessnniikkaa kkoonnttrraasstt ssee vviiddii uu kkaalliikkssiimmaa,, ppiijjeelloonnuu ii pprrookkssiimmaallnnoomm uurreetteerruu..


232

MMRR

Na aksijalnim MR presjecima, rađenim

u T1 vremenu, vidi se razlika signala između korteksa i kore bubrega. U renalnom hilusu vidi se manja količina masti.

BBuubbrreezzii ssuu ookkrruužžeennii ppeerriirreennaallnnoomm

mmaaššććuu..

MMeedduullaa ii kkoorrtteekkss eemmiittiirraajjuu rraazzlliiččiittee ssiiggnnaallee.. OOkkoo bbuubbrreeggaa vviiddii ssee vveeććaa kkoolliiččiinnaa ppeerriirreennaallnnee mmaassttii..

AAnnaattoommiijjaa kkaannaallnnoogg ssuussttaavvaa bbuubbrreeggaa 1. Čašice 2. Vratovi 3. Pijelon 4. Pieloureterički vrat 5. Ureter


233

DDeessnnaa rreennaallnnaa aarrtteerriijjaa

DDeessnnaa rreennaallnnaa aarrtteerriijjaa iizzllaazzii iizz aaoorrttee uu vviissiinnii iinntteerrvveerrtteebbrraallnnoogg ddiisskkaa LL11--LL22 kkrraalljjeešškkaa.. IIddee llaatteerraallnnoo pprreemmaa hhiilluussuu bbuubbrreeggaa ii pprroollaazzii ppoosstteerriioorrnnoo oodd ddoonnjjee ššuupplljjee vveennee ii ddeessnnee rreennaallnnee vveennee.. PPrriijjee uullaasskkaa uu hhiilluuss ddaajjee ddoonnjjuu ssuupprraarreennaallnnuu žžlliijjeezzdduu ii ggrraannuu zzaa uurreetteerr Pred hilusom dijeli se u 4-5 terminalnih ogranaka.

TTeerrmmiinnaallnnee aarrtteerriijjee uu hhiilluussuu nnaallaazzee ssee ppoosstteerriioorrnnoo oodd rreennaallnnee vveennee ii aanntteerriioorrnnoo oodd uurreetteerraa..

LLiijjeevvaa rreennaallnnaa aarrtteerriijjaa

LLiijjeevvaa rreennaallnnaa aarrtteerriijjaa iizzllaazzii iizz aaoorrttee uu vviissiinnii iinntteerrvveerrtteebbrraallnnoogg ddiisskkaa LL11--LL22 kkrraalljjeešškkaa.. IIddee llaatteerraallnnoo pprreemmaa hhiilluussuu bbuubbrreeggaa ii pprroollaazzii ppoosstteerriioorrnnoo oodd ddoonnjjee lliijjeevvee rreennaallnnee vveennee.. PPrriijjee uullaasskkaa uu hhiilluuss ddaajjee ddoonnjjuu ssuupprraarreennaallnnuu žžlliijjeezzdduu ii ggrraannuu zzaa uurreetteerr.. PPrreedd hhiilluussoomm ddiijjeellii ssee uu 44--55 tteerrmmiinnaallnniihh ooggrraannaakkaa..

TTeerrmmiinnaallnnee aarrtteerriijjee uu hhiilluussuu nnaallaazzee ssee ppoosstteerriioorrnnoo oodd rreennaallnnee vveennee ii aanntteerriioorrnnoo oodd uurreetteerraa..

NNaa oovvoomm aannggiiooggrraammuu vviiddii ssee jjeeddnnaa ddeessnnaa rreennaallnnaa aarrtteerriijjaa ii ddvviijjee lliijjeevvee rreennaallnnee aarrtteerriijjee


234

RReennaallnnee vveennee Desna renalna vena ide iz hilusa bubrega anteriorno od terminalnih grana renalne

arterije i uretera. Usmjerena je medijalno prema donjoj šupljoj veni u koju se uljeva Desna renalna vena ide iz hilusa bubrega anteriorno od terminalnih grana renalne arterije i uretera. Usmjerena je prema medijalno i preko aorte prolazi tik ispod mjesta polazišta gornje mezenterične arterije i utiće u donju šuplju venu. Lijeva testikularna ili ovarijalna vena uljevaju se u lijevu renalnu venu.

NNaa oovvoomm CCTT pprreessjjeekkuu vviiddii ssee uuttookk ddeessnnee rreennaallnnee vveennee uu ddoonnjjuu ššuupplljjuu vveennuu

Lijeva renalna vena prolazi anteriorno od aorte tik ispod polazišta gornje mezenterične arterije.

Na putu ka donjoj šupljoj veni

desna renalna vena prolazi posteriorno od descendentnog duodenuma. Mast u

hilusu poboljšava vizualizaciju krvnih žila. Renalna vena nalazi se anteriorno od arterije. Lijeva renalna vena prolazi

anteriorno od aorte.


235

MMRR

NNaa aakkssiijjaallnnoomm MMRR pprreessjjeekkuu pprriikkaazzaann jjee pprroollaa lliijjeevvee rreennaallnnee vveennee pprreekkoo aaoorrttee ttiikk iissppoodd ppoollaazziiššttaa ggoorrnnjjee mmeezzeenntteerriiččnnee aarrtteerriijjee..

UUrreetteerr

Ureteri su muskularna cijev dužine 25 cm koja spaja pijelon sa mokračnim mjehurom. Nalazi se retroperitonealno. Prema mjehuru spušta se na anteriornoj strani M. psoasa, anterolateralno od vrha transverzalnih nastavaka L2-L4 kralješka. Desni ureter spušta se uz donju šuplju venu.

Manja fiziološka suženja vidljiva su u visinim pieloureteričkog vrata, na mjestu prelaza u zdjelicu te na mjestu utoka u mokraćni mjehur. U žena prolaze posteriorno od arterije uterine. Arterijalna opskrba odvija se preko renalne arterije, testikularne arterije ili ovarijalne arterije i gornje vezikalne arterije. Venozna drenaža odgovara arterijalnoj opskrbi. UU zzddjjeelliiccuu uullaazzee aanntteerriioorrnnoo oodd zzaajjeeddnniiččkkiihh iilliijjaakkaallnniihh aarrtteerriijjaa


236

Ureteri polaze sa medijalne strane

bubrega i spuštaju se do mokraćnog mjehura anteriorno od M. psoasa. Mada mogu postojati manje devijacije smjer uretera uglavnom je ravan. Veće devijacije smjera ukazuju na kongenitalne anomalije ili patološka stanja.

Na IVU uslijed peristaltike manji djelovi uretera se ne vide. U mokraćni mjehur ulaze u području trigonuma koji se nalazi na gornjoj posteriornoj strani mokraćnog mjehura.

Nakon izlaska iz pijelona ureteri su usmjereni anteromedijalno i leže na anteriornoj strani M. psoasa.

PPooššttoo ssee ssttaallnnoo ddrržžee aanntteerriioorrnnee

ssttrraannee MM.. PPssooaassaa llaakkoo iihh jjee pprreeppoozznnaattii..


237

MMookkrraaććnnii mmjjeehhuurr

Mokraćni mjehur nalazi se u maloj zdjelici

posteriorno od pubične kosti. To je jaka mišićna vreća u kojoj se sakuplja urin. S gornje strane prekriven je peritoneumom. Na bazi se nalazi trigonum koji je ograničen uščima uretera i polazištem uretre.

Ureteri prolaze kroz stijenku mjehura u inferiomedijalnom smjeru. Arterijalna opskrba odvija se uglavnom gornjom i donjom vezikalnom arterijom koje su grane unutrašnje ilijakalne arterije. VVeennoozznnaa ddrreennaažžaa ooddvviijjaa ssee pprreekkoo ooggrraannaakkaa uunnuuttrraaššnnjjee iilliijjaakkaallnnee vveennee

Na nativnoj snimci mokraćni mjehur teško se diferencira. Može se vidjeti u suprapubičkom području kao ovalna zona jačeg denziteta. Perivezikularna mast može poboljšati prikaz njegovih granica.

Na IVU kontrast u mjehuru, uslijed dilucije sa urinom, slabijeg je denziteta od kontrasta u ureteru. Veličina mjehura ovisi o količini urina.


238

Na CT presjecima može se izmjeriti debljina stijenke mokraćnog mjehura. Mast koja se nalazi u okolini jasno ga razgraničuje od ostalih struktura. Ukoliko je bolesniku dato i.v. kontrastno sredstvo vidi se fenomen sedimentacije. Kontrastno sredstvo nalazi se dorzalno a urin anteriorno.

Veličina mokraćnog mjehura ovisi o količini urina. Na pvom CT presjeku mokraćni mjehur okružen je mašću što olakšava njegovo razgraničenje od okolnih struktura. Mast se ne nalazi samo u posteriornom dijelu gdje graniči sa donjim dijelom uterusa, cerviksom i crijevom.

TTeekkuuććiinnoomm iissppuunnjjeennii mmookkrraaććnnii mmjjeehhuurr zzaauuzziimmaa vveelliikkii ddiioo mmaallee zzddjjeelliiccee.. U T1 mjernom vremenu tekućina je crna. MMaallee ccrrnnee ttooččkkee ppoosstteerriioorrnnoo oodd mmjjeehhuurraa ssuu kkrrvvnnee žžiillee ii uurreetteerr


239

UU oovvoogg bboolleessnniikkaa mmookkrraaććnnii mmjjeehhuurr jjee

pprraazzaann ii ssaaddrržžii ssaammoo mmaalluu kkoolliiččiinnuu uurriinnaa.. IIzznnaadd mmjjeehhuurraa vviiddee ssee ddjjeelloovvii vviijjuuggaa ccrriijjeevvaa.. Inferiorno od mjehura je prostata. U zdjelici nalazi se veća količina masti.

UUrreettrraa

MMuušškkaa uurreettrraa jjee mmuusskkuullaarrnnaa cciijjeevv dduužžiinnee 2200 ccmm.. PPrroovvooddii uurriinn iizz mmookkrraaććnnoogg mmjjeehhuurraa ddoo vvaannjjsskkoogg mmeeaattuussaa kkoojjii ssee nnaallaazzii nnaa ggllaannssuu ppeenniissaa.. Dijeli se u tri dijela: 1. Prostatička uretra 2. Membranozna uretra 3. Penilna uretra

PPrroossttaattiiččkkii ddiioo uurreettrree oobbaavviijjeenn jjee

pprroossttaattoomm ii ččiinnii llaaggaannii kkoonnkkaavvnnii zzaavvoojj kkoojjii zzaavvrrššaavvaa nnaa ggoorrnnjjoojj ggrraanniiccii dduubbookkee ffaasscciijjee uurrooggeenniittaallnnee ddiiaaffrraaggmmee.. MMeemmbbrraannoozznnii ddiioo uurreettrree jjee kkrraattaakk ii pprroollaazziimm kkrroozz uurrooggeenniittaallnnuu ddiiaaffrraaggmmuu.. BBuullbboouurreettrraallnnaa žžlliijjeezzddaa nnaallaazzii ssee llaatteerraallnnoo oodd mmeemmbbrraannoozznnoogg ddiijjeellaa uurreettrree.. NNjjeezziinn ooddvvooddnnii kkaannaall oottvvaarraa ssee uu ppeenniillnnoojj uurreettrrii.. PPeenniillnnii ddiioo jjee nnaajjdduužžii ddiioo uurreettrree..PPooččiimmaa iinnffeerriioorrnnoo oodd uurrooggeenniittaallnnee ddiiaaffrraaggmmee,, nnaa mmjjeessttuu ggddjjee uurreettrraa uullaazzii uu ssppoonnggiioozznnii kkoorrppuuss ppeenniissaa

1. membranozna uretra 2. bulbus uretre 3. penilna uretra PPrroossttaattiiččnnii ddiioo uurreettrree zzaappooččiimmaa na apeksu trigonuma i ide kroz prostatu, na ovoj snimci, zbog loše ekspozicije se ne vidi


240

Membranozni dio uretre je kratak i neravan i predstavlja dio uretre koji prolazi kroz

sfinkter uretralnog mišića i urogenitalnu diafragmu. U spongioznom dijelu penisa nalazi se bulbus uretre koji je nešto većeg promjera od ostalog dijela uretre. Penilni dio uretre završava u navikularnoj fosi.

PPrroossttaattaa

Prostata je fibromuskularna žlijezda koja je smještena inferiorno od mokraćnog

mjehura. Okrušuje prvi dio uretre. Ureter ulazi u žlijezdu kroz središnji dio njene baze ide prema inferiorno i izlazi na apeksu. Ejakulacijoni vod ulazi u prostatu posteriorno na bazi i otvara se u prostatički dio uretre. Prostata leži između baze mjehura i urogenitalne diafragme posteriorno od simfize i anteriorno od zida rektuma. Dijeli se u pet režnjeva i to: anteriorni, medijalni, posteriorni te desni i lijevi režanj.

-- AAnntteerriioorrnnii rreežžaannjj lleežžii aanntteerriioorrnnoo oodd uurreettrree - Medijalni režanj nalazi se između uretre i ejakulacijonog voda - Posteriorni režanj nalazi se posteriorno od uretre i medijalno od ejakulacijonog voda -- LLaatteerraallnnii rreežžaannjj nnaallaazzii ssee uuzzdduužž uurreettrree..

AArrtteerriijjaallnnaa ooppsskkrrbbaa ooddvviijjaa ssee pprreekkoo iinnffeerriioorrnnee vveezziikkaallnnee aarrtteerriijjee ii ssrreeddnnjjee rreekkttaallnnee aarrtteerriijjee VVeennoozznnaa ddrreennaažžaa ooddvviijjaa ssee pprreekkoo pprroossttaattiiččkkoogg ppllaakkssuussaa kkoojjii ssee uulljjeevvaa uu uunnuuttrraaššnnjjuu iilliijjaakkaallnnuu vveennuu..

PPrroossttaattaa lleežžii iizzmmeeđđuu ppoosstteerriioorrnnoo oodd ssiimmffiizzee ii aanntteerriioorrnnoo oodd zziiddaa rreekkttuummaa..


241

SSuupprraarreennaallnnaa žžlliijjeezzddaa

Suprarenalne žlijezde nalaze se na gornjim polovima bubrega. Nalaze se unutar Gerotove fascije i okružene su većom količinom masti. Sastoje se iz korteksa i medule koji se na CT presjecima ne razlikuju. Na aksijalnim CT presjecima desna suprarenalna žlijezda ima linearan izgled i

nalazi se iznad bubrega posteriorno od donje šuplje vene između jetre i desnog

diafragmalnog krusa. Lijeva suprarenalna žlijezda oblikovana je poput „Y“ i može biti

smještena medijalno ili iznad bubrega. Nalazi se posteriorno od želuca i pankreasa te lateralno od lijevog diafragmalnog krusa.

NNaa aakkssiijjaallnniimm CCTT pprreessjjeecciimmaa ddeessnnaa

ssuupprraarreennaallnnaa žžlliijjeezzddaa iimmaa lliinneeaarraann iizzgglleedd.. Nalazi se iznad bubrega posteriorno od donje šuplje vene između jetre i desnog diafragmalnog krusa.

Na aksijalnim CT presjecima lijeva

suprarenalna žlijezda oblikovana je poput „Y“ i smještena je iznad bubrega. Od bubrega

je odjeljena mašću. Nalazi se posteriorno od želuca i pankreasa te lateralno od aorte i lijevog

diafragmalnog krusa. Za dobar prikaz potrebni su tanki CT slojevi.


242

UUtteerruuss

UUtteerruuss jjee mmuusskkuullaarrnnii oorrggaann dduužžiinnee ookkoo

88 ccmm.. GGllaavvnnaa aarrtteerriijjaallnnaa ooppsskkrrbbaa ooddvviijjaa ssee pprreekkoo uutteerriinniihh aarrtteerriijjaa ggrraannaa uunnuuttrraaššnnjjee iilliijjaakkaallnnee aarrtteerriijjee.. Ovarjalne arterije opskrbljuju uterus blizu mjesta ulaska follapianovih tuba. Ovarijalne i uterine arterije anastomoziraju mešusobno na lateralnoj strani uterusa. Krv dreniraju vene pleksusa koje se uljevaju u unutrašnju ilijakalnu venu.

GGoorrnnjjee 22//33 uutteerruussaa nnaazziivvaajjuu ssee ttiijjeelloomm uutteerruussaa kkoojjii jjee ssmmjjeešštteenn uu ssrreeddiinnii zzddjjeelliiccee.. TTiijjeekkoomm hhiisstteerroossaallppiinnggooggrraaffiijjee kkoonnttrraasstt iissppuunnjjaavvaa eennddoommeettiijjaallnnii kkaavvuumm uutteerruussaa kkoojjii iimmaa ttrrookkuuttaassttii iizzgglleedd..

DDoonnjjaa ttrreeććiinnaa uutteerruussaa jjee cceerrvviikkss kkoojjii jjee cciilliinnddrriiččnnoo oobblliikkoovvaann.. UU cceennttrruu cceerrvviikkssaa ssmmjjeešštteenn jjee kkaannaall kkoojjii kkoommuunniicciirraa ssaa vvaaggiinnoomm..

UU mmnnooggiihh žžeennaa uutteerruuss jjee ppoosstteerriioorrnnoo ii ssuuppeerriioorrnnoo oodd mmookkrraaććnnoogg mmjjeehhuurraa.. UU oovvee bboolleessnniiccee ssmmjjeešštteenn jjee lliijjeevvoo ooiidd mmookkrraaććnnoogg mmjjeehhuurraa.. IIzzaa uutteerruussaa nnaallaazzii ssee ssiiggmmaa.. ČČeessttoo ssee mmoožžee vviiddjjeettii cceennttaarr uutteerruussaa kkoojjii jjee ssllaabbiijjeegg ddeennzziitteettaa.. UUtteerruuss ččeessttoo ppoommiiččee iillii iimmpprriimmiirraa mmookkrraaććnnii mmjjeehhuurr..


243

Cerviks koji je tubularni dio uterusa

nalazi se posteriorno od mokraćnog mjehura i lagano ga utiskuje. Nalazi se anteriorno od

rektuma. Na ovom presjeku manji dio sigme nalazi se uz cerviks.

OOvvaarrii

OOvvaarriijjii ssuu oovvaallnnii oorrggaannii dduužžiinnee 22--44 ccmm,, ššiirriinnee 22 ccmm ii ddeebblljjiinnee 11 ccmm.. SSmmjjeešštteennii ssuu uu oovvaarriijjaallnnoomm rreecceessuussuu kkoojjii ssee nnaallaazzii uu mmaalloojj zzddjjeelliiccii.. UUtteerruussoomm ssuu vveezzaannii oovvaarriijjaallnniimm lliiggaammeennttoomm.. LLaatteerraallnnaa ppoovvrrššiinnaa oovvaarriijjaa pprreekkrriivveennaa jjee iinnffuuddiibbuulluummoomm ffoollllooppiiaannoovvee ttuubbee.. Arterijalna opskrba odvija se preko ovarijalnih arterija koje izlaze iz abdominalne aorte u visini L2 kralješka. Venozna drenaža odvija se ovarijalnim venama. Desna ovarijalna vena utiže u donju šuplju venu a lijeva u lijevu renalnu arteriju.

Ovari su izduženi organ dužine

2-3 cm. Na histerosaplingografiji uglavnom se ne vide. Sferična tvorba na ovoj snimci predstavlja cistu lijevog ovarija.

Ovari su adneksa i poput uterusa mogu biti različitog položaja. Može ih biti teško razlikovati od okolnih struktura i često se ne vide. Na ovarijima često se vide funkcionalne ciste.


244

AAbbddoommiinnaallnnaa aaoorrttaa

Abdominalna aorta počima na aortalnom otvoru ošita kao nastavak descendentne torakalne

aorte. Nalazi se retroperitonealno, anteriorno i lijevo od kralješnice. Celijačni trunkus polazi iz

aorte u visini Th12 kralješka. Gornja mezenterična arterija u visini L1 kralješka. Donja mezenterična

arterija u visini L3 kralješka. Medijalna sakralna arterija u visini L4 kralješka..

Iz aorte polazi i nekoliko parnih arterija i to:

- renalne arterije, - srednje suprarenalne arterije, - frenične arterije, - četiri para lumbalnih arterija - testikularne/ovarijalne arterije UU vviissiinnii LL44 kkrraalljjeešškkaa aaoorrttaa ssee ddiijjeellii uu lliijjeevvuu ii ddeessnnuu zzaajjeeddnniiččkkuu iilliijjaakkaallnnuu aarrtteerriijjuu NNaa aaoorrttooggrraammuu aaoorrttaa ssee nnaallaazzii lliijjeevvoo oodd kkrraalljjeeššnniiccee.. BBiiffuurrkkaacciijjaa ssee nnaallaazzii uu vviissiinnii LL44 kkrraalljjeešškkaa..

Aorta se spušta lijevo od kralješnice. Na ovom CT presjeku nalazi se posteriorno od diafragmalnih krura u aortalnom otvoru. Jednjak se nalazi anteriorno.


245

NNaa oovvoomm CCTT ppoorreessjjeekkuu ddoobbrroo ssee vidi odnos aorte i diafragmalnih krura. IInntteennzziivvnnaa ssvvjjeettllaa ssjjeennaa uu ssttiijjeennccii aaoorrttee ooddggoovvaarraa kkaallcciiffiicciirraannoomm ppllaakkuu..

Sa aorte polazi nekoliko velikih arterija. Na ovom presjeku vidi se polazište gornje mezenterične arterije. Donja šuplja vena nalazi se desno od aorte. Lijeva renalna vena prelazi preko aorte tik ispod mjesta polazišta gornje mezenterične arterije.

LLiijjeevvaa rreennaallnnaa vveennaa pprreellaazzii pprreekkoo aaoorrttee ii ssppaajjaa ssee ssaa ddoonnjjoomm ššuupplljjoomm vveennoomm.. Aorta i dalje ostaje anteriorno od kralješnice i lijevo od donje šuplje vene.


246

Na MR aksijalnom presjeku prikazan je odnos aorte sa diafragmnalnim krurama. Aorta se nalazi posteriorno od krura i okružena je mašću.

U T1 mjernom vremenu diafragmalna krura su crna. U aortalnom otvoru diafragme aorta je posteriorno od krura. Između aorte i kralješnice nalazi se mast.

Spuštajući se iz toraksa descendentna aorta prolazi kroz aortalni otvor na diafragmi

posteriorno od diafragmalnih krura i ulazi u abdomen. Kao i u toraksu tako i u abdomenu

aorta se nalazi posteriorno uz kralješnicu.


247

Zajednička ilijakalna arterija

Zajedničke ilijakalne arterije započimaju na bifurkaciji aorte koja se nalazi u visini korpusa L4 kralješka. Usmjerene su inferiorno i lateralno uzduž medijalne granice m. Psoasa. U visini sakroilijakalnog zgloba djele se na unutrašnju i vanjsku ilijakalnu arteriju.

U visini korpusa L4 kralješka aorta se dijeli na lijevu i desnu zajedničku ilijakalnu arteriju.

U visini korpusa L4 kralješka aorta se dijeli na lijevu i desnu zajedničku ilijakalnu arteriju. U toj visini ilijakalne arterije blizu su jedna drugoj.


248

Kako se spuštaju u zdjelici međusobno se razmiču. Nalaze se anteriorno od ilijakalnih vena. Zajedničke ilijakalne arterije anteriorno su od ilijakalnih vena.

Zajedničke ilijakalne arterije započimaju na bifurkaciji aorte koja se nalazi u visini korpusa L4 kralješka. Na ovom skenu ilijakalne vene se spajaju u DŠV koja se nalazi desno od desne ilijakalne arterije.

Zajedničke ilijakalne arterije opskrbljuju krvlju zdjelicu i donje ekstremitete. Polaze iz bifurkacije aorte koja se nalazi u visini korpusa L4 kralješka. Desna ilijakalna arterija prolazi anteriorno od DŠV.


249

DDoonnjjaa ššuupplljjaa vveennaa

Donja šuplja vena nastaje spajanjem zajedničkih ilijakalnih vena u visini korpusa L5

kralješka posteriorno od desne ilijakalne arterije. Od svog polazišta do utoka u desni atrij nalazi se desno od medijalne linije u posteriornom abdomenu. Kroz ošit prolazi kroz otvor vene šiplje vene koji se nalazi u visini Th8 kralješka. Završava utokom u desni atrij.

DŠV nastaje spajanjem zajedničkih ilijakalnih vena i leži anteriorno od kralješnice i desno od medijalne linije.

Visoko u abdomenu gornja šuplja vena imponira kao intrahepatalna struktura. Nalazi se desno od medijalne linije i anteriorno od kralješnice. Na ovom skenu donja šuplja vena prima krv iz hepatalnih vena.


250

Na ovom skenu DŠV leži posteriorno od lobusa kaudatusa i medijalno od desnog režnja jetre. Anteriorno je od desnog diafragmalnog krusa i kralješnice.

Na ovom skenu DŠV nalazi desno od medijalne linije i anteriorno od desne diafragmalne krure i medijalno od hepatalne fleksure. Smještena je posteriorno od vene porte i descendentnog duodenuma te anteriorno od perirenalne masti.

Na donjim presjecima DŠV užeg je lumena. I dalje ostaje desno od medijalne linije. Na ovom presjeku nalazi se medijalno od descendentnog duodenuma i posteriorno od procesusa uncinatusa.


251

Na presjeku kroz intervertebralni prostor L5-S1 vidi se spajanje zajedničkih ilijakalnih vena u DŠV. Ovo mjesto spajanja nalazi se desno od medijalne linije i nešto niže od bifurkacije aorte.

DŠV nalazi se posteriorno od portalne vene i anteriorno od desne krure diafragme. Šira je od aorte dok joj je stijenka tanja i može biti komprimirana.

Na ovom presjeku DŠV prima lijevu renalnu venu koja prolazi ispred aorte. Nalazi se posteriorno od procesusa uncinatusa i gornje mezenterićne vene. Smještena je uz duodenum i desno od aorte.


252

DDŠŠVV nnaallaazzii ssee ppoosstteerriioorrnnoo ddeessnnoo oodd kkrraalljjeeššnniiccee.. NNaa oovvoomm kkoorroonnaarrnnoomm pprreessjjeekkuu pprriikkaazzaann jjee nnjjeenn pprroollaazz kkrroozz jjeettrruu.. Nakon prolaza kroz ošit ulazi u desni atrij.

Inferiorno od aortalne bifurkacije

zajedničke ilijakalne vene se spajaju i tvore DŠV koja se nalazi desno od medijalne linije.

Nešto je šira od aorte dok joj je stijenka tanja.

Zajednička ilijakalna vena

Zajedničke ilijakalne arterije zapoćimaju na bifurkaciji aorte koja se nalazi u visini korpusa L4 kralješka. Usmjerene su inferiorno i lateralno uzduž medijalne granice m. Psoasa. U visini sakroilijakalnog zgloba djele se na unutrašnju i vanjsku ilijakalnu arteriju.


253

Zajedničke ilijakalne vene spajaju se u DŠV nešto niže od bifurkacije aorte. Nalaze se anteriorno od kralješnice a posteriorno od zajedničkih ilijakalnih arterija.

Na ovom presjeku lijeva ilijakalna vena je ovalna. To je uzrokovano tortuoznim tijekom te je u ovom presjeku vena „presječena“ po dužini.

Na kavografiji prikazan je proksimalni dio desne zajedničke ilijakalne arterije.


254

Mišići abdomena i zdjelice

EErreekkttoorrii kkrraalljjeeššnniiccee

1. M. ileokostalis započima polazi sa ilijakalne kriste i hvata se na rebra. 2. M longisimus dorsi proteže se između transverzalnih nastavaka različite visine. 3. M spinalis duga traka između spinalnih nastavaka lumbalnih kralješaka različite visine.

Zbog male količine masti mišiće leđa teško je razdvojiti. Od erektora spine eventualno se mogu razlikovati ileokostalis i longisimus.

GGlluutteeuuss mmaakkssiimmuuss

Gluteus maksimus je jedan od najvećih mišića. Polazi sa vanjeke površine ileuma, posteriorne površine sakruma, kokcigisa i sakrotuberoznog ligamenta Većim dijelom hvata se za glutealnu tuberozitas na tibiji i dijelom na fasciju latu.

1

2

3


255

Mali gornji dio velikog gluteusa vidi se posteriorno od srednjeg glutealnog mišića. Započima na posteriornom dijelu ileuma i sakruma. Ovaj mišić bolje se vidi na kaudalnijim presjecima.

Na ovom presjeku veliki glutealnim mišić nalazi se posteriorno ispod subkutane masti. Vidljiv je odnos sa ishiumom i velikim trohanterom.

Na ovom presjeku vidi se polazište mišića sa sakruma.


256

Gluteus medius

Gluteus medijus je tanki poput lepeze oblikovan mišić. Polazi sa vanjske strane ileuma između anteriorne i posteriorne glutealne linije. Hvata se za lateralni dio velikog trohantera.

Gluteus medijus je tanki poput lepeze oblikovan mišić koji polazi sa vanjske strane ileuma. Prvi je od glutealnih mišića koji se prikaže pri skeniranju od kranijalno prema kaudalno.

Na ovom presjeku M. Gluteus medius je najveći mišić koji se nalazi posteriorno od ileuma.


257

Gluteus minimus

Gluteus minimus leži ispod Mediusa. Polazi sa vanjske strane ileuma između anteriorne i inferiorne glutealne linije. Hvata se za anteriornu površinu velikog trohantera.

Na ovom presjeku gluteus minimus leži uz ilium, anteriorno od gluteusa mediusa.

Quadratus lumborum

Kvadratus lumborum je ravan mišič koji se nalazi lateralno od L kralješnice. Polazi sa ileolumbarnog ligamenta i prolazi transverzalne nastavke L2-L5 kralješka. Hvata se za anteriornu stranu XII rebra te transvertalne nastavke L1-L4 kralješka..


258

Kvadratus lumborum je ravan mišić posteriornog zida abdomena koji ide sa

transverzalnih nastavke od XII rebra do ilijakalne kriste. Nalazi se posteriorno od

bubrega.

Kvadratus lumborum je mišić

stražnjeg abdominalnog zida koji je smješten uz transverzalne nastavke

L kralješaka. Između kvadratusa i psosa nalazi se sloj masti.


259

M. ilijacus

IIlliijjaakkuuss jjee ppooppuutt lleeppeezzee oobblliikkoovvaannii mmiiššiićć ssttrraažžnnjjee aabbddoommiinnaallnnee ssttiijjeennkkee.. PPoollaazzii ssaa ssuuppeerriioorrnnoogg ddiijjeellaa iilliijjaaččnnee ffoossee.. HHvvaattaa ssee zzaa llaatteerraallnnii ddiioo tteettiivvee ppssooaassaa ii ttvvoorrii mm.. IIlleeooppssooaass.. TTaa ddvvaa mmiiššiiććaa zzaajjeeddnnoo ssee hhvvaattaajjuu zzaa mmaallii ttrroohhaanntteerr ffeemmuurraa..

IIlliijjaakkuuss ppoollaazzii iizz iilliijjaakkaallnnee ffoossee.. Sastaje se sa psoasom.

Na MR presjecima vidi se mjesto polazišta ilijakusa sa unutrašnje površine ileuma.


260

MM.. ppssooaass

M. psoas je dugi mišić koji leži lateralno od L kralješnice. Spaja se sa m. Ilijakusom na anteriornoj površini ileuma i tvori ileopsoas. Polazi sa transverzalnih nastavaka L1-L5 kralješka, lateralne površine korpusda kralješaka Th12-L5 i sa lateralne strane odgovarajučih intervertebralnih diskova. Hvata se za mali trohanter femura.

MM.. ppssooaass jjee mmiiššiićć ppoosstteerriioorrnnoogg

aabbddoommiinnaallnnoogg zziiddaa.. LLeežžii uuzz LL kkrraalljjeeššnniiccuu.. Usljed retroperitonealne masti na nativnoj snimci vidi se njegova lateralna kontura.

M. psoas polazi sa lateralne strane

lumbalnih kralješaka. U srednjem abdomenu je uzak dok u donjem abdomenu postaje znatno širi. Ureter se obično nalazi s njegove anteriorne strane.


261

Na ulasku u zdjelici lagano se udaljuje od kralješnice.

Na ovom MR presjeku pspas je uz Kralješnicu. Nalazi se proksimalno od M. Iliakusa s kojim će se kasnije spojiti u M ileopsoas.

Obliques externus

Obliques externus je najanteriorniji mišić prednjeg abdominalnog zida. Polazi u trakama sa površine rebara (IV-XII) i spaja se u lepezasto oblikovani mišić. Posteriorna i inferiorna vlakna hvataju se za ilijakalnu kristu. Ostala vlakna tvore aponeurozu koja se hvata za lineu albu, pubičnu kost i ilijakalnu kost..


262

Najveći je mišić anteriornog abdominalnog zida. Na ovom skenu vidi se insercija na ilijakalnu kristu.

OObblliiqquueess iinntteerrnnuuss

Unutrašnji oblikvus je tanki ravni mišić koji se nalazi između Vanjskog oblikvusa i abdominalnog transverzusa. Polazi sa posteriornog ležišta lumbarne fascije, anteriorne 2/3 ilijakalne kriste te lateralnog dijela ingvinalnog ligamenta. Gornja vlakna hvataju se za rub rebra i procesus ksifoideus. Distalne niti hvataju se za pubičnu kristu.

Unutrašnji oblikvus je tanki ravni mišić prednjeg abdominalnog zida. Od ostalih mišića može se razlikovati samo ako ima dovoljno masti.


263

Transverzus abdominalis

M. transversus abdominalis je najdublji mišić prednje abdominalne stijenke. Polazi sa rebranih hrskavica VI-XII rebra, lumbarne fascije, anteriornog dijela ilijakalne kriste i lateralne 1/3 ingvinalnog ligamenta. Prelazi na aponeurozu koja tvori omotač rektusa i hvata se za ksifoidni nastavak, lineu albu i simfizu.

M. transversus abdominalis je najdublji mišić prednje abdominalne stijenke. Na ovom presjeku vidi se njegovo hvatište za ileum.

MM.. rreeccttuuss aabbddoommiinniiss

M. rectus abdominis je dugi mišić prednje abdominalne stijenke koji se nalazi uz medijalnu liniju. Dva rektusa ujedinjuju se u medijalnoj liniji lineom albom. Nalaze se u omotačima koju tvore aponeuroze ravnih abdominalnih mišića. Polaze sa anteriorne površine simfize i pubične kriste. Hvata se za anteriornu površinu ksifoideusa i kostalnu hrskavicu V- VII rebra.


264

Parni M. rectus abdominis smješten je paramedijalno ispod kože. Proteže se od ksifoidnog nastavka i donjih rebara do pubične simfize. U gornjem i srednjem abdomenu odjeljeni su lineom albom. U donjem abdomenu nalaze se jedan uz drugog.

LLiinneeaa aallbbaa

Linea alba nalazi se u medijalnoj liniji prednjeg abdomena. Nastaje spajanjem aponeuroza vanjskog i unutrašnjeg oblikusa te transverzalnog abdominalnog mišića. Proteže se od ksifoidnog nastavka do pubisa Prekinuta je jedino umbilikusom.

Linea alba nalazi se u medijalnoj liniji prednjeg abdomena između rektusa. IIzzgglleeddaa ppooppuutt ttaannkkee ttrraakkee ssmmjjeešštteennee između mišića. Nije deblja od 4 mm. Umbilikus predstavlja mjesto hvatanja umbilikalne korde u fetusa. Njegov položaj varira. U većine ljudi nalazi se u projekciji L3-L4 kralješka.


265

RReennddggeennsskkaa aannaattoommiijjaa

ggllaavvee


266

FFrroonnttaallnnaa kkoosstt

Frontalna kost je tanka i sferična kost koja se nalazi na prednjem dijelu lubanje. Započima supraorbitalnom granicom sprijeda i proteže se do koronarne suture straga. OOrrbbiittaallnnii aarrkkuussii ssuu pprroommiinneennttnnii ddiioo ffrroonnttaallnnee kosti. Gornji luk leži nad frontalnim sinusima koji se nalaze na prednjoj strani frontalne kosti.

Na frontalnoj kosti nalaze se i dva supraorbitalna foramena kroz koje prolaze supraorbitalne krvne žile i živci. Medijalno frontalna kost artikulira sa maksilarnom i nazalnom kosti.

Posteriorno artikulira sa parijetalnim kostima. Lateralno artikulira sa zigomatičnom kosti te velikim krilima svenoidalne kosti. U ponekih artikulira i sa temporalnom kosti.

Tvori prednji dio lubanje. U djece središnjom metopičkom fisurom podjeljena je u dvije kosti koje se ubrzo spajaju u jednu kost. Tvori krov orbite i dno prednje lubanjske jame.


267

PPoosstteerriioorrnnoo pprreekkoo kkoorroonnaarrnnee ffiissuurree aarrttiikkuulliirraa ssaa ppaarriijjeettaallnniimm kkoossttiimmaa.. KKoorroonnaarrnnaa ssuuttuurraa jjee mmjjeessttoo aarrttiikkuullaacciijjee ffrroonnttaallnnee ii ppaarriijjeettaallnnee kkoossttii.. UU ooddrraasslliihh iimmaa iizzgglleedd lliinniijjee ppoojjaaččaannoogg ddeennzziitteettaa kkoojjaa ssee nnaallaazzii uuzz ttaannkkuu rraaddiioolluucceennttnnuu lliinniijjuu

Na CT spresjecima, rađenim u koštanom „prozoru“ imaju izgled tamne linije.

U njenom prednjem dijelu nalazi se frontalni sinus. Radi se od dva sinusa podjeljena tankim septumom. U postraničnoj projekciji sinusi se superponmiraju i nemoguće ih je izdvojiti.


268

Na CT presjeku tik iznad orbita prikazuju se u prednjem dijelu frontalne kosti frontalni sinusi koji su podjeljeni tankim koštanim septumom. Frontalna kost tvori krov orbite. Lateralno frontalna kost artikulira sa zigomatičnom kosti tvoreći lateralni rub orbite.

Na CT presjeku kroz gornji dio

orbita nazalna spina frontalne kosti i nosna kost tvore most nosa. Na ovom skenu vidi se i nekoliko etmoidalnih celula smještenih posteriorno od frontalne kosti. Na CT presjeku kroz očne bulbuse frontalna kost tvori glatku prominenciju koja se naziva glabella.

FFrroonnttaallnnii ssiinnuuss

Frontalni sinusi nalazi se unutar frontalne kosti. Podjeljeni su tankim septumom. Razvijaju se u ranom djetinjstvu. Različite su veličine i najčešće su asimetrični. Rijetko su simetrični. Dreniraju se u nosne šupljine. Prekriveni su mukoperiostom koji se u normalnim uvjetima ne vidi na rtg snimci.


269

NNaa CCTT sskkeennuu ffrroonnttaallnnii ssiinnuussii nnaallaazzee ssee nnaa pprreeddnnjjeemm ddiijjeelluu ffrroonnttaallnnee kkoossttii ii ttaannkkiimm kkooššttaanniimm sseeppttuummoomm ppooddjjeelljjeennii ssuu uu ddvvaa ddiijjeellaa.. UU vveeććiinnii sslluuččaajjeevvaa ssaaddrržžee ssaammoo zzrraakk.. UU pprraavviilluu ssuu aassiimmeettrriiččnnii..

PPaarriijjeettaallnnaa kkoosstt

DDvviijjee ppaarriijjeettaallnnee kkoossttii ttvvoorree ggoorrnnjjii llaatteerraallnnii ddiioo lluubbaannjjee.. SSaassttaajjuu ssee uu mmeeddiijjaallnnoojj lliinniijjii ttvvoorreeććii ssaaggiittaallnnuu ssuuttuurruu.. AAnntteerriioorrnnoo aarrttiikkuulliirraa pprreekkoo kkoorroonnoorrnnee ssuuttuurree ssaa ffrroonnttaallnnoomm kkoossttii.. MMjjeessttoo ssppaajjaannjjaa kkoorroonnaarrnnee ii ssaaggiittaallnnee ssuuttuurree nnaazziivvaa ssee bbrreeggmmoomm..

PPoosstteerriioorrnnoo aarrttiikkuulliirraa pprreekkoo llaammbbddooiiddnnee ssuuttuurree ssaa ookkcciippiittaallnnoomm kkoossttii.. Inferiorno parijetalna kost je u kontaktu se velikim krilom svenoidalne kosti i temporalnom kosti. Na lateralnoj površini parijetalne kosti nalaze se dvije zavijene linije poznate kao mgornja i donja temporalna linija.

GGoorrnnjjaa tteemmppoorraallnnaa lliinniijjaa ooddggoovvaarraa mjestu hvatišta temporalne fascije. Inferiorna temporalna linija odgovara mjestu hvatišta gornjeg dijela temporalnog mićića. Između ove dvije linije nalazi se izbočenje poznato kao parijetalno izbočenje.


270

1-tabula externa 2-tabula interna 3-diploa

Na postraničnoj snimci prikazuju se vanjska i unutrašnja tabula koje su odjeljene diploom. Dvije parijetalne kosti tvore posteriorni gornji dio lubanje. MMeeđđuu ssoobboomm aarrttiikkuulliirraajjuu ssaaggiittaallnnoomm suturom. Sa okcipitalnom kosti artikuliraju lambdoidnom suturom. Sa frontalnom kosti artikuliraju koronarnom suturom. Artikulira i sa svenoidalnom i temporalnom kosti. NNaa ssrreeddiinnii lluubbaannjjee ppaarriijjeettaallnnee kosti artikuliraju sagitalnom suturom. Sagitalna sutura započima na koronarnoj suturi i završava na lambdoidnoj suturi. U odraslih na verteksu ima izgled medijalno poloćeme jačeg tamnieg denziteta. U centru denziteta katkada se vidi lucentna vujugava linija. Sagitalna sutura je tanka linija okomita na koronarnu suturu. Predstavlja artikulaciju izmešu dvije parijetalne kosti.

NNaa CCTT pprreessjjeekkuu kkrroozz vveerrtteekkss NNaa CCTT pprreessjjeekkuu ttiikk iizznnaadd oorrbbiittaa ppaarriijjeettaallnnee kkoossttii mmeeđđuussoobbnnoo aarrttiikkuulliirraajjuu ppaarriijjeettaallnnaa kkoosstt aarriikkuulliirraa sskkvvaammoomm ssaaggiittaallnnoomm ssuuttuurroomm,, aa ssaa ffrroonnttaallnnoomm tteemmppoorraallnnee kkoossttii llaatteerraallnnoo ii ppoosstteerriioorrnnoo kkoossttii kkoorroonnaarrnnoomm ssuuttuurroomm.. ssaa ookkcciippiittaallnnoomm kkoossttii..


271

Okcipitalna kost

OOkkcciippiittaallnnaa kkoosstt ttvvoorrii vveeććii ddiioo bbaazzee ii ppoosstteerriioorrnnoogg ddiijjeellaa lluubbaannjjee.. SSaassttoojjii ssee oodd bbaazzaallnnoogg sskkvvaammoozznnoogg ddiijjeellaa ii ddvvaa llaatteerraallnnaa ddiijjeellaa.. AAnntteerriioorrnnoo ookkcciippiittaallnnaa kkoosstt aarrttiikkuulliirraa ssaa ssvveennooiiddaallnnoomm kkoossttii ii ppaarriijjeettaallnnoomm kkoossttii ggoorree ii llaatteerraallnnoo.. NNaa ddoonnjjoojj llaatteerraallnnoojj ppoovvrrššiinnii nnaallaazzee ssee ookkcciippiittaallnnii kkoonnddiillii kkoojjii aarrttiikkuulliirraajjuu ssaa aattllaassoomm.. NNaa nnjjoojj ssee nnaallaazzii vveelliikkii oottvvoorr –– ffoorraammeenn mmaaggnnuumm kkrroozz kkoojjeeggaa pprroollaazzii mmoožžddaannoo ddeebblloo ii ppoossttaajjee lleeđđnnaa mmoožžddiinnaa..

OOkkcciippiittaallnnaa kkoosstt ttvvoorrii vveeććii ddiioo ppoosstteerriioorrnnee uubbaannjjee.. ZZaajjeeddnnoo ssaa ssvveennooiiddaallnnoomm kkoossttii ii ppeettrroommaassttooiiddnniimm ddiijjeelloomm tteemmppoorraallnnee kkoossttii ttvvoorrii bbaazzuu lluubbaannjjee..

SSaa ppaarriijjeettaallnniimm kkoossttiimmaa aarrttiikkuulliirraa pprreekkoo llaammbbooiiddnnee ssuuttuurree.. CCeerrvviikkaallnnaa mmoožžddiinnaa nnaappuuššttaa kkrraanniijjuumm kkrroozz ffoorraammeenn mmaaggnnuumm.. UU nnoovvoorroođđeennoogg ddjjeetteettaa ookkcciippiittaallnnaa kkoosstt ssee ssaassttoojjii iizz 44 ddiijjeellaa kkoojjii ssuu mmeeđđuussoobbnnoo ssppoojjeennii hhrrsskkaavviiccoomm.. Potpuna osifikacija nastupa do 10. godine.

LLaammbbooiiddnnaa ssuuttuurraa jjee aarrttiikkuullaacciijjaa iizzmmeeđđuu ppaarriijjeettaallnniihh kkoossttiijjuu ii ookkcciippiittaallnnee kkoossttii.. UU ooddrraasslliihh iimmaa iizzgglleedd nneejjaassnnee ttaammnniijjee lliinniijjee uuzz ppooddrruuććjjee kkoossttii mmaannjjeegg ddeennzziitteettaa..


272

CT presjek u visini foramena magnuma. Okcipitalna kost tvori stražnji dio lubanje. Zajedno sa svenoidalnom kosti i petromastoidnim dijelom temporalne kosti tvori bazu lubanje. NNaajjvveeććaa jjee ppoosstteerriioorrnnaa kkoosstt lluubbaannjjee.. UU vveeććiinnee bboolleessnniikkaa ttoo jjee nnaa kkrraanniiooggrraammuu nnaajjddeebblljjaa kkoosstt.. UU vviissiinnii ttoorrkkuullee,, mmjjeessttuu ggddjjee ssee ssppaajjaajjuu ddrreennaažžnnee vveennee mmoozzggaa uunnuuttrraaššnnjjaa ttaabbuullaa ttvvoorrii uunnuuttrraaššnnjjuu pprroommiinneenncciijjuu..

FFoorraammeenn mmaaggnnuumm

Foramen magnum je najveći otvor na bazi lubanje koji se nalazi na okcipitalnoj kosti. Kroz njega prolaze spinalna moždina, spinalni krak XI kranijalnog živca, meningealna grana C1-C3 spinalnih šivaca i vertebralna arterija. U foramenu magnumu spaja se medula i spinalna korda. CCeerrvviikkaallnnaa mmoožžddiinnaa pprroollaazzii kkrroozz foramen magnum okcipitalne kosti u stražnju lubanjsku jamu i postaje medula oblongata. Kroz foramen magnum prolazi i spinalni živci te vertebralne arterije.


273

Klivus

Klivus je anteriorni dio okcipitalne Kosti. Čini anteriorni zid foramena magnuma. Artikulira sa bazom sfenoidalne kosti. Anteriorni dio ponsa i medule leže na posteriornoj površini klivusa. Klivus čini prednju granicu foramena magnuma.

Na CT presjeku u koštanim prozoru klivus oblikuje anteriornu granicu foramena magnuma.

Sagitalna MR slika je izvanredna za prikaz kosine dorzuma sele i klivusa na prednjem rubu foramena magnuma. Korteks kosti je crn. Ovaj presjek najbolje pokazuje odnos klivusa i moždanog stabla.


274

Temporalna kost

Tvori lateralni dio lubanje i dio baze lubanje. Anteriorno artikulira sa velikim krilima svenoidalne kosti i zigomatičnom kosti. Kranijalno artikulira sa parijertalnom kosti Posteriorno artikulira sa okcipitalnom kosti. Sastoji se iz 4 dijela:

Skvamozni dio temporalne kosti leži pored temporalnim režnju mozga. Na lateralnom dijelu skvame nalazi se mandibularna fosa koja artikulira sa kondilarnim nastavkom mandibule i tvori temporomandibularni zglob.

U petroznom dijelu nalazi se unutrašnje uho i mastoid koji tvore dio baze srednje lubanjske jame.

Timpanički dio temporalne kosti

čine kosti vanjskog ušnog otvora. Stiloidni nastavak ide sa donje površine timpaničnog dijela temporalne kosti i na njega se hvata stolphioidni mišić.


275

Zigomatični nastavak temporalne kosti artikulira sa zigomatičnom kosti i tvore zigomatični arkus.

•Čini lateralni i bazalni dio lubanje. Sastoji se od 4 dijela: 1.Timpanični 2.Petrozni 3.Skvamozni 4.Stiloidni

Skvamozni dio kosti predstavlja tank i lateralni zid lubanje.


276

Mastoid temporalne kosti

Mastoid je dio petroznog segmenta temporalne kosti. Sastoji se od:

- unutrašnjeg uha, - mastoidnog antruma, - celula - mastoidnog nastavka.

Mastoidni antrum komunicira sa

cavum tympani i sa mastoidnim celulama kroz brojne aperture na njegovom podu. Mastoidne celule su niz šupljina ispunjenih zrakom koje se nalaze u mastoidnom nastavku. U odnosu na petrozni dio mastoidni nastavak usmjeren je prema dole i naprjed. Na njemu se nalazi hvatište sternokleidomastoidnog mišića.

Mastoidi su dio petroznog segmenta temporalne kosti. U njemu se nalaze unutrašnje uho i tvori dio baze lubanje. U ranom djetinstvu zračne cedlule nisu razvijene. Javljaju se u drugoj godini života.

Na postraničnoj snimci mastoidne celule koje se prikazuju kao radiolucentna područja nalaze se posterorno od tamne petrozne kosti i vanjskog ušnog otvora. Na postraničnoj snimci lijevi i desni mastoid se superponiraju.


277

PPttrroozznnii ggrreebbeenn

Petrozni greben je opisni naziv za gornji rub petroznog dijela temporalne kosti. U a-p projekciji leže vodoravno unutar orbita. U petroznoj kosti nalazi se unutrašnje uho. Petrozni greben dijeli srednju od stražnje lubanjske jame.

KKaarroottiiddnnii kkaannaall

Karotidni kanal je otvor na donjoj površini petroznog dijela temporalne kosti. Kroz njega prolazi arterija karotis interna.

Arterija karotis interna kroz karotidni kanal na petroznom dijelu temporalne kosti ulazi u lubanju.


278

Na ovom CT presjeku karotidni kanal je lateralno od klivusa i anteriorno od jugularne fose.

Vanjski slušni kanal

Vanjski slušni kanal proteže se od aurikule do timpaničke membrane. Dužine je 2-3 cm. Lateralna 1/3 građen je od fibrokartilaginoze dok su medijalne 2/3 građene od timpaničke plate, dijela temporalne kosti.

Vanjski slušni kanal smješten je odmah iza kondilarnog nastavka mandibule. Smješten je anteroiorno i lateralno od karotidne arterije i jugularne jame.


279

Sfenoidalna kost

Oblikovana je poput leptira. Na bazi lubanje tvori granicu između srednje i prednje lubanjske jame. Građedna je iz tijela od kojeg prema lateralno izlaze koje se velika i mala krila. Mala krila nalaze se iznad velikih krila. Anteriorno velika krila tvore veći dio lateralnog dijela orbite. U orbiti velika krila artikuliraju sa frontalnom, zigomatičnom i maksilarnom kosti. Tijelo svenoidne kosti čini medijalni rub orbite u kojoj artikulira sa frontalnom i etmoidalnom kosti. Anteriorno tijelo sfenoidalne kosti artikulira sa vomerom i os palatinum.

Lateralno velika krila artikuliraju sa frontalnom, zigomatičnom i temporalnom kosti. U nekih bolesnika mogu artikulirati i sa parjetalnom kosti. Mala krila sfenoidalne kosti artikuliraju sa frontalnom kosti anteriorno. Medijalno mala krila tvore anteriorni klinoid. Na tijelu sfenoidalne kosti nalazi se udubljenje – Sella turcica. U tijelu nalazi se svenoidalni sinus.

Sfenoidalna kost smještena je u središnjem dijelu baze lubanje. Građena je iz tijela te velikih i malih krila. U a-p projekciji velika krila tvore tanku tamnu liniju koja se nalazi u gornjem dijelu orbita. U a-p projekciji gornja orbitalna fisura dijeli velika od malih krila sfenoidalne kosti. Velika krila su ispod a mala iznad fisure.


280

Posterolateralni zid orbite tvori veliko krilo sfenoidalne kosti. Anteroilateralni zid čini zigomatična kost. Spoj ovih kostiju nerazabire se na CT presjeku.

Sfenoidalni sinusi

U korpusu svenoidalne kosti nalaze se dvije šupljine koje su odjeljene koštanim septumom. Sfenoidalni sinusi nalaze se posteriorno od gornjeg dijela nosne šupljine. Koštana pregrada koja dijeli sinus obično nije u medijalnoj liniji tako da jedan od sinusa veći. Sinus se otvara u sfenoetmoidalni recesus koji se nalazi u nosnoj šupljini. Sfenoidalni sinus sastoji se od dvije šupljine koje su odjeljene koštanim septumom. Smješteni su posteriorno od nazalne šupljine. Na postramičnoj snimci krov sinusa čini dno selle turcice.

Sfenoidalni sinus nalazi se posteriorno od nazalne šupljine i etmoidalnih sinusa. Sinus se nalazi inferiorno od selle turcice, međutim, u pojedinih bolesnika može se protezati i anteriornije od selle.


281

Sellal turcica 1.tuberkulum 2.dorzum 3.hipofizalna jama Oblikovana je poput sedla i u njoj se nalazi hipofiza. Tuberkulum označava anteriorni zid a dorzum posteriorni zid sele Normalno je promjera 1. cm ali varira u veličini. Sastoji se iz tri dijela: - Anteriorno nalazi se tuberkulum sele koja predstavlja, protuberanciju na anteriornom zidu sele, - Hipofizalna jama je udubljenje u podu sele u kojoj se nalazi pituitarna glandula, - Posteriorni dio sele naziva se dorzumom.

1.hipofizalna jama 2.dorzum

Sella turcica je okružuje hipofizu koja na MR izgleda nešto svjetlija od okolnih struktura. Dorzum sele je kost koja na MR pregledu daje slabi signal.


282

Maksila Sklet lica između orbita i usta čine

dvije maksile. Zajedno čine dio dna orbita, lateralni zid nosnih šupljina, veći dio tvrdog

nepca i gornje vilice. Maksile se sastaju u medijalnoj liniji u intermaksilarnoj suturi.

U maksili se nalazi poput piramide oblikovana šupljina – maksilarni sinusi. Maksila ima ziogomatični nastavak kojim artikulira sa zigomatičnomm kosti te

frontalni nastavak kojim artikulira sa frontalnom kosti. Palatinalni nastavak

maksile nalazi se medijalno i tvori veliki dio tvrdog nepca. U alveiolarnim nastavcima nalaze se gornji red zubi. Infraorbitalni foramen predstavlja otvor na maksili koji se nalazi 1 cm ispod infraorbitalnog ruba. Kroz njega prolaze infraorbitalne krvne žile i živci.

Maksila je najveća kost lica.

Dvije maksile sastaju se u medijalnoj liniji na intramsksilarnoj suturi. Unutar maksile nalazi se šupljina – Maksilarni sinus. U allveolarnim nastavcima nalaze se zubi. Tvori dio zida nosne šupljine


283

MMaakkssiillaarrnnii ssiinnuuss

Maksilarni sinusi su najveće paranazalne šupljine. Oblikovani su poput piramida. Vrh sinusa usmjeren je prema zigomatičnom nastavku. Baza sinusa tvori lateralni zid nosne šupljine. Krov sinusa odgovara podu orbite. Pod sinusa čine alveočarni recesusi. Dreniraju se u srednji nosni hodnik.

Snimka kostiju lica predstavlja najbolju projekciju maksilarnih sinusa. Na ovoj snimci najbolje se prikazuju lateralne stijenke sinusa kao, orbitalni rub te dno sinusa.

Aksijalna snimka korisna je u evaluaciji lateralne stijenke sinusa koja se projecira iznad lateralne stijenke orbite. Lateralni zid orbite je ravan, a zid sinusa oblikovan je poput slova „S“. Zubi se projeciraju iznad sinusa.


284

Orbite

Orbita je šupljina oblikovana poput piramide kojoj je baza usmjerena anteriorno, a apeks posteriorno. Sastoji se od:

- krova, - poda, - medijalnog zida - lateralnog zida

Lateralni dio orbite naziva se

orbitalnim rubom kojeg line frontalne kosti gore, zigomatične kosti lateralno i maksile inframedijalno.

Krov orbite čini frontalna kost koja dijeli orbitu od prednje lubanjske jame. Dno orbite čini maksila koja dijeli orbitu od maksilarnog sinusa. Lateralni zid orbite čini zigomatična kost i velika krila sfenoidalne kosti. Medijalni zid orbite čini od napred prema natrag maksila, lakrimalna kost, etmoidalna

kost i tijelo sfenoidalne kosti

Na snimci kostiju lica orbite su više postavljene i nisu prekrivene piramidama temporalne kosti. Ova projekcija od koristi je za analizu integriteta orbitalnog prstena. U orbiti se nalzi nekoliko otvora: 1.Superiorna orbitalna fisura 2.Inferiorna orbitalna fisura 3.Optički kanal


285

Superiorna orbitalna fisura

Spaja medijalnu lubanjsku jamu sa orbitom. Prema gore ograničena je frontalnom kosti i tijelom sfenoidalne kosti a prema dole velikim krilima sfenoidalne kosti. Kroz gornju orbitalnu fisuru prolaze III, IV i VI kranijalni živac i oftalmička vena te temporalna grana oftalmičkog ramusa V kranijalnog živca.

Dijeli velika od malih krila. To je poput razreza oblikovan otvor između velikih i malih krila svenoidne kosti. Mala krila nalaze se iznad a velika ispod fisure. Kroz ovu fisuru prolaze III, IV i VI kranijalni živac, oftalmički dio V kranijalnog živca te oftalmička vena. U frontalnoj projekciji ima izgled lucentnog procjepa koji se nalazi u medijalnom gornjem dijelu orbite.

Optički kanal Optički kanal je otvor na malim krilima sfenoidalne kosti. Spaja srednju lubanjsku

jamu sa orbitom. Kroz njega prolazi oftalmićki živac i oftalmička arterija. Kroz optički kanal iz orbite u srednju lubanjsku jamu prolazi oftalmički živac i oftalmička arterija

Zigomatična kost

Zigomatična kost tvori izbočenje lica te inferiorni i lateralni dio orbite. Medijalno artikulira sa maksilom.U orbiti artikulira sa velikim krilom sfenoidalne kosti. Sa velikim krilom sfenoidalne kosti artikulira i na lateralnoj površini glave. Prema gore, na lateralnom rubu orbite, artikulira sa frontalnom kosti. Zigomatična kost ima temporalni nastavak preko kojeg artikulira sa temporalnom kosti tvoreći zigomatični arkus koji predstavlja lateralno izbočenje lica. Tvori izbočenje lica te inferiorni i lateralni dio orbite. Zigomatični arkus tvori spoj temporalnog nastavka zigomatične kosti i zigomatičnog nastavka temporalne kosti

Snimka kostiju lica omogućava dobru analizu zigomatičnog arkusa. Zigomatični arkus tvori spoj temporalnog nastavka zigomatične kosti i zigomatičnog nastavka temporalne kosti. Arkus se dobro prikazuje na aksilarnoj snimci.


286

Na MR korteks zigomatične kosti daje slabi signal i na mjerenjima izgleda crna. Na ovom presjeku zigomatična kost tvori lateralni zid orbite. Također se vidi i dio temporalnog nastavka.

Etmoidalna kost

Etmoidalna kost smještena je u sredini lubanje. Građena je od dvije okomite lamele, gornje ekstenzije poznate kao krista gali i donje ekstenzije koja tvori dio nosnog septuma.

Etmoidalna kost tvori krov nazalne šupljine i dio poda prednje lubanjske jame. Kroz perforacije na lamelama olfaktorni živci prolaze u mozak Nosni septum građen je od septalne hrskavice, vomera i perpendikularne lamele etmoidalne kosti. Tanki koštani septum često pokazuje devijaciju u jednu stranu.

Na ovom CT presjeku etmoidalna kost tvori dio medijalnog zida orbite. Krista Gali i cribriformne lamele smještene su Centralno.


287

EEttmmooiiddaallnnaa ssiinnuussii

Etmoidalni sinusi predstavlja labirint celula u etmoidalnoj kosti. Smješteni su anteriorno od sfenoidalnog sinusa i posteriorno od lakrimalne kosti. Zračne celule dijele se na anteriornu, medijalnu i posteriornu grupu. Etmoidalni sinusi su nakupina malih celula u etmoidalnoj kosti. Etmoidalne celule tvore tanki medijalni zid orbite. Za prikaz etmoidalnih sinusa najoptimalnija je p-a snimka. U ovoj projekciji mogu se vidjeti male septe koje dijele celule. Etmoidalni sinusi nalaze se medijalno od orbita. Razvijaju se u ranom djetinjstvu. Zid celula je izrazito tanak.

KKrriissttaa GGaallii

Krista Gali predstavlja gornji dio

etmoidalne kosti koji je smješten u medijalnoj liniji unutar prednje lubanjske jame. Lateralno od baze kriste gali nalaze se cribriformne lamele. Krista gali predstavlja anteriorno mjesto hvatišta falksa. Falks je duplikatura dure koja dijeli dvije moždane hemisfere. Na a-p snimci glave vidi se kao okomita kost u sredini frontalnih sinusa. Na bazi kriste gali nalaze se cribriformne lamele kroz koju olfaktorni živci prolaze u mozak. Na a-p snimci cribriformne lamele prikazuju se kao tanke linije.


288

NNoossnnaa kkoosstt

Nosne kosti tvori nosni most. Sastaju se u medijalnoj liniji u internazalnoj suturi. Prema gore artikulira sa frontalnom kosti, a lateralno sa maksilom. Nosni most tvore nosne kosti i frontalnog nastavka maksile. Najbolje se prikazuje na snimci kostiju lica.

Mandibula

Mandibula je najveća i najjača kost lica. Sastoji se od horizontalnog tijela i dva vertikalna ramusa. Mjesto na kojem se sastaju ramusi sa tijelom mandibule naziva se angulusom. Na anteriornom dijelu nalazi se simfiza menti. Lateralno od simfize menti nalazi se mentalni otvor kroz koji prolaze mentalne krvne žile i živci. Na gornjem rubu ramusa nalaze se koronoidni nastavci i posteriorni kondilarni nastavak. Kondilarni nastavak artikulira sa mandibularnom jamom na temporalnoj kosti tvoreći temporomandibularni zglob. Mandibularni otvor nalazi se ispod mandibularnog ureza i kroz njega prolaze inferiorne alveolarne krvne žile i živci. Anteriorno od mandibularnog foramena nalazi se tanki nastavak kosti- lingula, na koji se hvata sfenomandibularni ligament


289

1.mentalna protuberancija 2.angulus mandibule 3.Vrat mandibule 4.Koronoidni nastavak

Mandibula je velika kost oblikovana poput slova „U“. Sastoji se od tijela i u kojem se nalaze zubi i dva ramusa koji se uzdižu okomito i artikuliraju sa temporalnom kosti. Pri rođenju mandibula se sastoji iz dva dijela koja se kasnije spajaju u srednjoj liniji – menti. U P-A projekciji koronoidni nastavak superponira se nad ramusom i tepko ih je razdvojiti 1.vrat mandibule 2.ramus mandibule 3.tijelo mandibule 4.koronoidni nastavak

U postraničnoj projekciji vide se vrat, ramus, tijelo i koronoidni nastavak. Uslijed superpozicije okolnih struktura kondili koji artikuliraju sa temporalnom kosti se ne razabiru.


290

RReennddggeenn aannaattoommiijjaa cceennttrraallnnoogg nneerrvvnnoogg ssiisstteemmaa


291

CCeennttrraallnnii nneerrvvnnii ssiisstteemm 1. Temporalni režanj 2. Pons 3. Cerebelum


292

1. Sella turcica 2. Klinoidni nastavak 3. Klivus 4. Pontina cisterna 5. Temporalni režanj 1.Optička hijazma 2.Supraselarna cisterna 3.Ambijentna cisterna 4.Interpedunkularna cisterna 5.Tegmentum


293

1.Falx cerebri 2.Prednji rog lateralne komore 3.Lateralni cerebralni sulkus 4.III ventrikl 5.Vermis 1.Frontalna bijela supstanca 2.Rostrum 3.Nukleus kaudatus 4.Putamen 5.Posteriorni rog lateralne komore 6.Septum pelucidum 7.Anteriorni krak kapsule interne 8.Kapsula eksterna 9.Posteriorni krak kapsule interne 10.Velum interpositum 11.Cisterna quadrigemina

2 1

3

4

5

6 7

8

9 10

11


294

1.Lateralni ventrikl 2.Moždana kora 3.Semiovalni centar 1.Semiovalni centar 2.Falks cerebri


295

1.Girus 2.Semiovalni centar 3.Sulkus

CCTT ssaa kkoonnttrraassttoomm - BBaazziillaarrnnaa aarrtteerriijjaa - Kavernozni sinus


296

CCTT ssaa kkoonnttrraassttoomm Unutrašnja karotidna arterija Hipofiza Tentorijum cerebeluma

CT sa kontrastom Anteriorna cerebralna arterija Medijalna cerebralna arterija Posteriorna cerebralna arterija Konfluentni sinus


Rendgenska Anatomija i Patologija - III. Dio

Documents

Transcript of Rendgenska Anatomija i Patologija - III. Dio