Rangsamvad Issue 6

jbie mebJeeo peveJejerÝcee®e& 2012 1

jbie mebJeeopeveJejerÝcee®e& 2012

Jeveceeueer meÉpeve Heer" (YeesHeeue) keÀe$ewceeefmekeÀ mebJeeo He$e

ÒeOeeve mebHeeokeÀ

mebleesºe ®eewyes

mebHeeokeÀefJeve³e GHeeO³ee³e

[email protected]

mebHeeokeÀ ceb[uejepesMe peesMeer, jece ÒekeÀeMe, cegkesÀMe Jecee&,

censvê ieieve, yeuejece iegceemlee, jekesÀMe mes"er

MeyoebkeÀve : cegkesÀMe mesve

mebHeeokeÀer³e mebHeke&À :Jeveceeueer mceÉefle meÉpeve Heer",22, E-7, Dejsje keÀe@ueesveer,

YeesHeeue-462016HeÀesve : 0755-2423806, ceesyeeFue : 9826392428F&Ýcesue : [email protected]

]peªjer veneR efkeÀ Heef$ekeÀe ceW mebûeefnle DeeuesKeeW-ef®e$eeW ceW J³ekeÌle j®eveekeÀejeW keÀsefJe®eejeW mes `jbie mebJeeo' mencele nes~ efkeÀmeer Yeer efJeJeeo kesÀ efueS

v³eeef³ekeÀ #es$e YeesHeeue jnsiee~

Jeveceeueer meÉpeve Heer", YeesHeeue Üeje ÒekeÀeefMele~ cegêkeÀ Ý Henues Henue efÒebìjer, 25ÝS,Òesme keÀe@cHueskeÌme, YeesHeeue


Deveg¬eÀcejbieceb®e keÀe meceepe Meem$e Ý osJesvêjepe DebkegÀj / 2jbieceb®e Hej efm$e³eeB Ý jepesvê GHeeO³ee³e / 8íefJe kesÀ íesj Ý keÀceue kegÀceej / 11

nj keÀuee keÀes nesleer nw Deeuees®evee keÀer ojkeÀej ÝjbiekeÀceea HeeefHe³ee oemeiegHlee mes efJeve³e GHeeO³ee³e Deewj SkeÀlee ieesmJeeceer keÀe mebJeeo / 13

keÀefJelee kesÀ ieeBOeer - Go³e ÒekeÀeMe / 19

keÀeMe! keÀeveeW ceW Heæ[s `ces©KeC[er³e' leeve - ÒeYeg peesMeer / 21

Gmleeo keÀe iee³eve SkeÀ DemeceeHle meYee Ý megMeesefYele mekeÌleeJele / 22

ceneve mJeHve ¢äe Ý DeeYee Yeejleer / 23

mebHetCe& jbiekeÀceea Les mel³eosJe ogyes Ý jJeeRê ef$eHee"er / 26

kewÀcejs mes efouueieer keÀer Devet"er oemleeve Ý veJeue pee³emeJeeue / 27

keÀesCeeke&À : DeOetjs cebefoj keÀer oemleeve Ý nsceble osJeueskeÀj / 29

efJemepe&ve keÀe meÉpeve Ý DeeueeskeÀ ®eìpeea / 31

jbie keÀefJeleeSb Ý jepeWê GHeeO³ee³e Deewj ]penerj kegÀjwMeer / 34

ueeskeÀveeìd³e keÀe Deveieæ{ nerje Ý Deefveue Helebie / 35

efyeueeleer jeF& Ý jcesMeoÊe ogyes / 37

mebmkeÉÀefle keÀer íeBJe ceW yemee SkeÀ Menj Ý keÉÀºCee Deeqivenes$eer / 38

DeveyetPee nw veeo keÀe jnm³e Ý efJeve³e GHeeO³ee³e / 41

meÉpeve kesÀ DeemeÝHeeme : osMe Yej keÀer meebmkeÉÀeflekeÀÝmeeefneql³ekeÀ nue®eue / 43

Hee"keÀ mebJeeo / 62

Mesºe efJeMesºe : Deeieje yee]peej Ý efJeve³e GHeeO³ee³e / 65

DeekeÀuHeve : efJeve³e GHeeO³ee³e cegK³e DeeJejCe ef®e$e : ÒeJeerCe oeref#ele DeeJejCe meppee : Jebovee ÞeerJeemleJeYeerlej kesÀ íe³eeef®e$e : veJeue pee³emeJeeue, ceveesnj keÀepeue, efJepe³e jesnleieer, ÒeJeerCe oeref#ele, Deceerve De]Klej, De©Ce pewve leLee jeäer³e veeìd³eefJeÐeeue³e, veF& efouueer kesÀ meewpev³e mesmen³eesie : nsceble osJeueskeÀj, SkeÀlee ieesmJeeceer, ceesnve meieesefj³ee, Deceerve MesKe

mceÉefle Mesºe

Òees. De#e³e kegÀceej pewve mel³eosJe ogyes DeueKevebove


otmeje GHev³eeme

Henues keÀer lejnmejue veneR nesleeefueKeveeotmeje GHev³eeme.ve lees efoue ceW jnleer nwJewmeer DeeieDeewj ve efoceeæie ceWJen leeHe¬eÀce.

yeme SkeÀ meIeve GoemeeríeF& jnleer nw ®eejeW DeesjefIejles yeeoueeW meer.leye SkeÀ efovekeÀuece G"eles nQ DeeHeDeewj efueKeles nQ³etb ner meer keÀesF& yeele.yeele pewmes efkeÀmeerkeÀesnjs ³ee OegbOeuekesÀ ceW ígHeerkeÀeQOeleer keÀYeerÝkeÀYeerefyepeueer meerDeewj keÀeQOeles GmekesÀ meeLekeÀF& ®esnjs, ef®e$e, keÀneefve³eeBefkeÀmmes DemHeä.

Deewj pewmes pewmesKegueleer yeeleDeeHe osKelesefkeÀ Hee$e meye Hen®eeves pee ®egkesÀDeewj efkeÀlevee Yeer keÀjW Òe³eemeGveceW mes PeebkeÀleeJener HegjeveeHeve.

{tbæ{s veneR efceuelee met$eOeejpees efyevee GuePeskeÀn mekesÀ keÀneveer.

efHeÀj keÀneveer keÀe YeerkeÀneb YejesmeekeÌ³eeWefkeÀ Jen keÀYeer efveyebOekeÀYeer mebmcejCekeÀYeer keÀefJeleeceW yeoue peeleerDeewj keÀesF& leerve meew HeÉ<"eW kesÀ yeeo³eeo efoueeleerefkeÀ Jen YeìkeÀ ieF& nw jemles mesefkeÀ Gmes SkeÀ yeej efHeÀjMegª mes Keespevee nesiee.

meeceves DeeleeDeHeves efÒe³e uesKekeÀ keÀe ®esnjeefpemes mebyeesefOele keÀjlesefueKee nesiee Mee³eo DeeHevesDeye lekeÀ keÀe GHev³eemeDeewj pees DeeHekeÀer Heeb®e meeue keÀer cesnvele keÀeve keÀjles ng³es keÀesF& efuenepeG"e³esieeGmekeÀer He"veer³elee Deewj Jew®eeefjkeÀlee kesÀ yeejs ceW ÒeMve.³eeo Dee³eWiesDeebKeeW kesÀ FMeejs®esnjeW kesÀ Fbefiele³eespevee ye× nceuesDeewj Deeuees®ekeÀeW kesÀ ÒenejkeÀeHeÀer neWies peesefJe®eefuele keÀjves kesÀ efue³es DeeHekeÀes.

mebHeeokeÀer³e


Deewj peye iegæpej pee³eWiesefkeÀmeer Yetue Yeguew³ee ceW YeìkeÀleskeÀeue mes uebyes keÀF& ceenesÝmeeueDeewj peye nes pee³eWiesefove keÀe ®ewve Deewj jele keÀer veeRoDeeHekeÀes cegneuelees Mee³eo DeeHe le³e keÀjWefkeÀ íesæ[ osles nQ DeeHeFme otmejs GHev³eeme keÀesDeHeves næpeej HeVeeW kesÀ meeLeJeneR peneb Jen Hengb®e ®egkeÀe nw.

leYeer SkeÀ jele De®eevekeÀ®ecekesÀiee keÀLeevekeÀ ogyeejeefyepeueer keÀer lejnDeewj Jes næpeej HeÉ<"efpeveceW efyeKejs Heæ[s LeskeÀneefve³eeb, efveyebOe, mebmcejCe Deewj efJeceMe&SkeÀ otmejs mes pegæ[ves keÀekeÀjles ng³es FbleæpeejKego DeHeves DeeHe keÀesmenspe Hee³eWies.DeeHe {tbæ{sbiesDeewj DeeM®e³e& mes Hee³eWiesefkeÀ peeves keÀneB iee³eye nQGveceW mes keÀesF& meele meew HeÉ<"Deewj efHeÀj YeerDeHeveer HeefjHetCe& DeeYee kesÀ meeLeKeæ[e nw DeeHekesÀ meecevesleerve meew HeÉ<"eW keÀeSkeÀ Yeje Hetje GHev³eeme.Heæ{Wies DeeHe Gmes yeejÝyeejDeewj efmeHe&À DeeHe nerHen®eeve Hee³eWiesefkeÀ keÌ³ee keÌ³ee jn ie³eeGmeceW nesves mes MeeefceueefmeHe&À DeeHe nerosKe Hee³eWies GmekeÀeDeeOeeÝDeOetjeHeve.uesefkeÀve efHeÀj Yeerceve nesieenJee keÀer lejn nukeÀepeeves keÀneB efyeuee pee³esieer ef®ebleeÒeMebmekeÀeW keÀer ÒeMebmee

Deewj Deeuees®ekeÀeW keÀer efveboeHen®eeve efue³ee nesiee DeeHevesKego keÀes DeHeves GHev³eeme ceWDeewj Fme lejncegkeÌle keÀj efue³ee nesieeKego DeHeves DeeHekeÀes.efHeÀj keÀYeer íe³esieermeIeve GoemeerefHeÀj keÀYeer efIejWies yeeoueDeewj ®ecekesÀieer keÀLeeefHeÀj keÀYeer efueKee pee³esieeleermeje GHev³eemeotmejs kesÀ DeOetjsHeve keÀesHetje keÀjves kesÀ efue³es.

Ýmebleesºe ®eewyes


osJesvêjepe DebkegÀj

efJeefYeVe keÀuee ceeO³ece DeHeveer meeceûeer meceepe mes uesles nQ Deewj Gmes SkeÀ ve³ee ªHe oskeÀj JeeHeme ueewìe osles nQ~ueewìeves keÀer Òeef¬eÀ³ee DeueieÝDeueie nesleer nw~ keÀneR Jen Hee"keÀ kesÀ ªHe ceW, keÀneR Þeeslee kesÀ ªHe ceW Deewj keÀneR oMe&keÀ kesÀªHe ceW meceepe keÀes ueewìeF& peeleer nw~ Fme efvekeÀìlee kesÀ keÀejCe j®evee Deewj meceepe kesÀ efjMles Yeer DeueieÝDeueie mlej HejmLeeefHele nesles ®eueles nQ~ GoenjCe kesÀ efueS meeefnl³e ceW j®eveekeÀej Deewj Hee"keÀ keÀe efjMlee DeÒel³e#e ªHe mes pegæ[lee,ìtìlee Deewj yevelee nw~ ueefuele keÀueeDeeW ceW Yeer oMe&keÀ Deewj keÀueekeÀej kesÀ yeer®e ueieYeie ³ener eqmLeefle keÀe³ece jnleer nw~peneb Þeeslee Deewj oMe&keÀ kesÀ ªHe ceW keÀuee Deewj meceepe keÀer DeeHeme ceW pegæ[ves keÀer yeele nw, GmekesÀ DeÒel³e#e Deewj Òel³e#eoesveeW ªHe SkeÀ meeLe efoKeeF& Heæ[les nQ~ GoenjCe kesÀ efueSÝ ieerle, mebieerle keÀes j®eveekeÀej keÀer peerJeble GHeeqmLeefle kesÀ meeLeYeer megvee pee mekeÀlee nw Deewj ³eefo j®eveekeÀej meeceves GHeeqmLele veneR nw lees Yeer j®evee keÀe DeemJeeo Gleveer ner ienjeF& mescenmetme efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ ³ener yeele jsef[³ees pewmes OJeefve ceeO³ece Hej Yeer ueeiet nesleer nw~ Debleleë oMe&keÀ keÀer ¢efämes osKeW lees Jeneb Yeer ³es oesveeW efJekeÀuHe ceewpeto nQ~

efHeÀuce Deewj otjoMe&ve keÀe efjMlee DeÒel³e#e nw ³eeveer oMe&keÀ peerJeble nw Deewj Gmes j®evee keÀe DeJeueeskeÀve SkeÀ efvepeeaJeíesìs ³ee yeæ[s Heox Hej ®eueleerÝefHeÀjleer íefJe³eeW kesÀ ªHe ceW keÀjvee Heæ[lee nw~ ³eneb lekeÀ efkeÀ veÉl³e pewmeer efJeOee keÀes Yeer HeoxHej osKeles ngS GmekeÀer yeejerefkeÀ³eeW keÀes mecePee Deewj mejene pee mekeÀlee nw~ otmejer lejHeÀ jbieceb®e Deewj meceepe keÀer SkeÀÝotmejsmes uesves Deewj ueewìeves keÀer Òeef¬eÀ³ee efyeukegÀue Deueie nw Deewj FmeerefueS SkeÀ mJeleb$e DeO³e³eve keÀer ceebie keÀjleer nw~ ojDemeue³eneb DeefYeveslee ner meeOeve nw Deewj Jener meeO³e nw efpemes Debleleë meceepe Heevee ®eenlee nw uesefkeÀve jbieceb®e Deewj meceepe kesÀefjMles keÀer efvepelee Deewj efJeefMeälee ³eneR meceeHle veneR nes peeleer~ efpeme #eCe mes j®eveekeÀej DeHeveer keÉÀefle keÀer j®evee kesÀ efueSlew³eej neslee nw leYeer mes meceepe keÀe ³en pegæ[eJe GmekesÀ meeLe keÀF& ªHeeW ceW Ieefìle nesves ueielee nw~ meyemes Henues SkeÀveeìkeÀkeÀej Deewj GmekeÀer j®evee kesÀ yeer®e Deewj DeeefKej ceW oMe&keÀ, meceepe Deewj Òemlegefle kesÀ yeer®e~ peneb lekeÀ veeìkeÀkeÀejDeewj GmekeÀer j®evee keÀe leeuuegkeÀ nw, Jeneb mebyebOe meYeer keÀueeDeeW ceW ueieYeie SkeÀ pewmee nw uesefkeÀve Deieues oes ®ejCeeW ceWDeueie nesves ueielee nw~

SkeÀ Òemlegefle keÀer lew³eejer ceW yengle mes DeefYeveslee, efveoxMekeÀ Deewj otmejs vesHeL³e keÀefce&³eeW keÀe SkeÀ íesìeÝyeæ[e mecetnDeekeÀj pegæ[lee nw~ meYeer Jew³eeqkeÌlekeÀ mlej Hej meceepe kesÀ DeueieÝDeueie JeieeX, J³eJemee³eeW, OeceeX, mebÒeoe³eeW keÀeÒeefleefveefOelJe keÀjles ngS Yeer meecetefnkeÀ ªHe mes SkeÀ ner ue#³e kesÀ efueS Òeefleye× nesles nQ efkeÀ efceueÝpeguekeÀj Òemlegefle keÀes

jbieceb®e keÀe meceepeMeem$eosMe ceW efHeíues

efoveeW Ieefìle meebÒeoeef³ekeÀobieeW, leveeJeeW Deewj efnbmeekesÀ HeefjÒes#³e ceW ³en meJeeueyeejÝyeej G" jne nw efkeÀSsmeer eqmLeefle ceW keÌ³ee jbieceb®ekeÀeer keÀesF& meeLe&keÀlee ye®eernw Deewj jbiekeÀceea keÀer DeHeveermeeceee fpekeÀ Òee fleye×leeDeLeJee mejeskeÀej keÌ³ee nesves®eeefnS? keÌ³ee Jen efmeHe&ÀDeHeves ceeO³ece mes ner pegæ[ejns ³ee efkeÀ Gmes Yeer SkeÀpeeieªkeÀ veeieefjkeÀ keÀer lejnkeÀe³e&#es$e ceW ketÀo keÀj DeHeveermener YetefcekeÀe keÀe efveJee&nkeÀjvee ®eeefnS~ pewmee efkeÀHenues ner keÀne pee ®egkeÀe nwefkeÀ jbieceb®e ner DekesÀuee SsmeeceeO³ece nw pees DeHeves GodYeJemes ueskeÀj Deepe lekeÀ meyemesp³eeoe meceepe kesÀ efvekeÀìnw~ mecePe ceW veneR Deeleence Gmemes efkeÀme DeefleefjkeÌlemeeceeefpekeÀ Òeefleye×lee keÀerceebie keÀj jns nQ!


meekeÀej efkeÀ³ee peeS~jbieceb®e kesÀ meceepeMeem$ekeÀer Henueer Mele& ³ener nwefkeÀ GmeceW meeqcceefuele njJ³eeqkeÌle keÀes DeHeves efvepeerDee wj J³eeqkeÌleiele mesDeueie nesvee Heæ[lee nwDeewj efHeÀj Gmes meecetefnkeÀDeewj meeceeefpekeÀ yevekeÀjoMe&keÀeW kesÀ meeceves Òemleglenesvee Heæ[lee nw~ ³eneryeele oMe&keÀeW Hej Yeerueeiet keÀer pee mekeÀleer nwpeye Jes veeìkeÀ osKevesDeeles nQ~ Òes#eeieÉn ceWyew"e nj oMe&keÀ SkeÀJew³eeqkeÌlekeÀ FkeÀeF& kesÀ ªHece W neslee nw uesefkeÀvepewmesÝpewmes veeìkeÀ Deeiesyeæ{lee nw oMe&keÀeW keÀerÒeefleef¬eÀ³eeSb efkeÀmeer #eCeefJeMesºe ceW SkeÀ pewmeer nesvesueieleer nQ~ Fme DeJemLeekeÀe s keÀeJ³eMeem$e ce Wme eOeejCee rke ÀjCe keÀ e rDeJemLee Yee r k e Àn eie³ee nw~

jbieceb®e keÀes ueskeÀj Òee³eë keÀne peelee nw efkeÀ GmeceW efJe®eej keÀerYetefcekeÀe ieewCe nesleer pee jner nw, keÀLee Deewj Gmemes pegæ[s otmejs ceesnkeÀ DeewjDeekeÀºe&keÀ lelJe pewmes ieerle, mebieerle Deewj veÉl³e Gme Hej p³eeoe neJeer neslespee jns nQ~ Ssmee cele J³ekeÌle keÀjves Jeeues ³en Yetue peeles nQ efkeÀ efkeÀmeer YeerkeÀuee keÀe Henuee GÎsM³e ueeskeÀevegjbpeve keÀjvee nw Deewj efHeÀj Gmeer kesÀ Yeerlejmes iegpejles ngS efJe®eej lekeÀ Hengb®evee neslee nw~ veeìkeÀ Deewj jbieceb®e ceWefJe®eej kesÀ efueS Deueie mes ÒeeJeOeeve veneR nesvee ®eeefnS~ Deiej Ssmee nesleenw lees ³en ceeve uesvee ®eeefnS efkeÀ Jen SkeÀ keÀcepeesj veeìkeÀ nw~ GmekeÀerj®evee yesMekeÀ mebJeeo Mewueer ceW ngF& nes uesefkeÀve DeHeves ceb®eve ceW Jen efkeÀmeerienjs jbieceb®eer³e DevegYeJe keÀes mebÒesefºele keÀjves ceW keÀece³eeye nesieeÝ Ssmeenjefiepe veneR keÀne pee mekeÀlee nw~ ³ener yeele jbieceb®e keÀes ueskeÀj GmekeÀermeeceeefpekeÀ Òeefleye×lee kesÀ efJeºe³e ceW Yeer keÀner pee mekeÀleer nw~

osMe ceW efHeíues efoveeW Ieefìle meebÒeoeef³ekeÀ obieeW, leveeJeeW Deewj efnbmeekesÀ HeefjÒes#³e ceW ³en meJeeue yeejÝyeej G" jne nw efkeÀ Ssmeer eqmLeefle ceW keÌ³eejbieceb®e keÀeer keÀesF& meeLe&keÀlee ye®eer nw Deewj jbiekeÀceea keÀer DeHeveer meeceeefpekeÀÒeefleye×lee DeLeJee mejeskeÀej keÌ³ee nesves ®eeefnS? keÌ³ee Jen efmeHe&À DeHevesceeO³ece mes ner pegæ[e jns ³ee efkeÀ Gmes Yeer SkeÀ peeieªkeÀ veeieefjkeÀ keÀer lejnkeÀe³e&#es$e ceW ketÀo keÀj DeHeveer mener YetefcekeÀe keÀe efveJee&n keÀjvee ®eeefnS~pewmee efkeÀ Henues ner keÀne pee ®egkeÀe nw efkeÀ jbieceb®e ner DekesÀuee Ssmee ceeO³ecenw pees DeHeves GodYeJe mes ueskeÀj Deepe lekeÀ meyemes p³eeoe meceepe kesÀ efvekeÀìnw~ mecePe ceW veneR Deelee nce Gmemes efkeÀme DeefleefjkeÌle meeceeefpekeÀ Òeefleye×lee

keÀer ceebie keÀj jns nQ! keÌ³ee DeHeveer SkeÀ veeìd³e Òemlegefle keÀes oMe&keÀeW kesÀ yeer®eueskeÀj peevee DeHeves DeeHe ceW meeceeefpekeÀ Òeefleye×lee keÀe ÒeceeCe veneR nw?³eefo leelkeÀeefuekeÀ mecem³eeDeeW keÀer yeele Yeer keÀer peeS lees FOej keÀesì&ceeMe&ue'`efpeme ueenewj veneR osK³ee...' pewmes veeìkeÀeW keÀes jbieceb®e Hej efceueermeHeÀuelee keÌ³ee metef®ele keÀjleer nw?

otmejer lejHeÀ MeeMJele Deewj meeJe&keÀeefuekeÀ efJeºe³eeW Hej efueKes ieSveeìkeÀeW keÀe Yeer oMe&keÀeW mes Jewmee ner Deìtì efjMlee jne nw cemeueve `jepeeFef[Heme', `DebOesj veiejer ®eewHeì jepee', `OegJemJeeefceveer' Fl³eeefo~ veeìkeÀ®eens efkeÀmeer Yeer ³egie ceW efueKee ie³ee nes Deewj efkeÀmeer Yeer mece³e efJeMesºe keÀerkeÀLee keÀe ye³eeve keÀjlee nes Jen Ieefìle ncesMee Jele&ceeve ceW ner neslee nw~oMe&keÀ Gme keÀeue Deewj mece³e kesÀ ner leelkeÀeefuekeÀ Deewj mecekeÀeueerve meceepemes pegæ[s nesles nQ efpeme mece³e efJeMesºe ceW Jen veeìkeÀ GvekesÀ mece#e cebef®elenes jne neslee nw~ FmeefueS mJeeYeeefJekeÀ nw efkeÀ Jes veeìkeÀ keÀer keÀneveer DeewjGmeceW efveefnle efJe®eej keÀes SkeÀoce DeHeves mece³e mes peesæ[keÀj osKeves ueielesnQ~ Fme lejn pees veeìkeÀ efpelevee p³eeoe mecekeÀeueerve nesiee Jen Glevee nerMeeMJele Deewj meeJe&peefvekeÀ nesiee~ veeìd³e meeefnl³e ceW Ssmes yengle mes veeìkeÀeWkesÀ GoenjCe Òemlegle efkeÀS pee mekeÀles nQ efpevneWves DeHeves ceb®eve kesÀ DeJemejHej nj yeej DeHeveer meeceeefpekeÀ ÒeemebefiekeÀlee mJe³eb ÒeceeefCele keÀer~ efkeÀmeveeìkeÀkeÀej keÀe keÀesF& Yeer veeìkeÀ meceepe mes Deueie DeHeves efkeÀmeer keÀeuHeefvekeÀmebmeej ceW eqmLele nw/ ³en mJe³ebefme× nw efkeÀ jbiekeÀceea DeHeves ceeO³ece ceWjnkeÀj Yeer meyemes p³eeoe meceepe keÀer mecem³eeDeeW Hej Gbieueer jKe mekeÀleenw~ GvekesÀ meceeOeeve os mekeÀlee nw Deewj peefìue mes peefìue HeefjeqmLeefle³eeW ceWYeer keÀesF& ve keÀesF& efJekeÀuHe ³ee jemlee megPee mekeÀlee nw~ vegkeÌkeÀæ[ veeìkeÀpewmeer efJeOee ves lees yeej yeej ³en ÒeceeefCele efkeÀ³ee ner nw~ veeìkeÀ keÀer otmejerefJeOeeSb Yeer Heerís veneR jner nQ~ Mee³eo mecem³ee leye Hewoe nesleer nw peye nceleelkeÀeefuekeÀ eqmLeefle³eeW keÀer HeÉÿYetefce ceW jbieceb®e keÀes ueskeÀj Fme lejn keÀerDeHes#eeSb keÀjves ueieles nQ~ keÌ³ee jbieceb®e keÀer meeceeefpekeÀ Òeefleye×lee leYeermLeeefHele nesieer peye GmeceW YetKe, iejeryeer, DeefMe#ee Deewj yesjespeieejer pewmeermecem³eeDeeW keÀes G"e³ee peeS/ FmeceW keÀesF& mebosn veneR efkeÀ ³es mecem³eeSbDeHeveer peien Gleveer ner cenlJeHetCe& nQ uesefkeÀve meb³egkeÌle HeefjJeejeW keÀe ìtìvee,Deeoceer Deewj Deewjle kesÀ mebyebOeeW ceW leveeJe, DeewjleeW keÀer meeceeefpekeÀ eqmLeeflekeÌ³ee ³es mecem³eeSb Gme meeceeefpekeÀ Òeefleye×lee kesÀ oe³ejs ceW veneR DeeleeRefpemekeÀer ®e®ee& nceejs ³eneb ieensÝyeieens nesleer jnleer nQ~ Deepe osMe ceW peesneueele nQ GvnW osKeles ngS jbieceb®e keÀer keÌ³ee keÀesF& YetefcekeÀe jn ieF& nw?³eefo neb, lees Jen keÌ³ee nesveer ®eeefnS DeLeJee keÌ³ee nes mekeÀleer nw? keÀne peemekeÀlee nw efkeÀ jbiekeÀceea DeHeveer Deueie ogefve³ee ceW keÀece keÀj jns nQ, GvekeÀemeceepe Deewj GmekeÀer mecem³eeDeeW mes keÀesF& uesveeÝosvee veneR nw~ Deye mece³eDee ie³ee nw efkeÀ Jes DeHeves Fme yevesÝyeveeS keÀeuHeefvekeÀ mebmeej mes yeenjDeeSb Deewj meceepe kesÀ meYeer mecegoe³eeW, mebÒeoe³eeW Deewj JeieeX kesÀ meeLe kebÀOesmes kebÀOee efceueekeÀj SkeÀ meef¬eÀ³e keÀe³e&keÀlee& keÀer YetefcekeÀe ceW GlejW~

pees ueesie jbiekeÀceea mes Fme lejn keÀer DeHes#eeSb keÀj jns nQ ueielee nwefkeÀ jbiekeÀceea mes p³eeoe Jes mJe³eb DeHeveer ner Deueie ogefve³ee ceW ueerve nQ,GvekeÀe jbieceb®e kesÀ J³eJeneefjkeÀ He#e mes keÀesF& uesveeÝosvee veneR nw~ Gvemes Hetíepeevee ®eeefnS efkeÀ ³es meejer DeHes#eeSb cee$e jbiekeÀceea mes keÌ³eeW keÀer pee jner nQpeyeefkeÀ jbiekeÀceea keÀe lees Henues mes ner meceepe mes meyemes p³eeoe ienjeefjMlee nw~ Gvemes ³en meJeeue Yeer Hetíe peevee ®eeefnS efkeÀ GvneWves mJe³ebjbiekeÀce& keÀjves JeeueeW keÀes meceepe ceW keÌ³ee mLeeve efo³ee nw~ keÌ³ee ³en me®eveneR nw efkeÀ Deepe Yeer jbiekeÀce& keÀjves JeeueeW keÀes ns³e ¢efä mes osKee peelee

veeìkeÀ ®eens efkeÀmeer Yeer ³egie ceW efueKeeie³ee nes Deewj efkeÀmeer Yeer mece³e efJeMesºekeÀer keÀLee keÀe ye³eeve keÀjlee nes JenIeefìle ncesMee Jele&ceeve ceW ner neslee nw~oMe&keÀ Gme keÀeue Deewj mece³e kesÀ nerleelkeÀeefuekeÀ Deewj mecekeÀeueerve meceepemes peg æ[s nesles nQ efpeme mece³e efJeMesºeceW Jen veeìkeÀ GvekesÀ mece#e cebe f®ele nesjne neslee nw~


nw Deewj Gmes meceepe ceW Jen mLeeve lees njefiepe ÒeeHle veneR nw pees SkeÀJew%eeefvekeÀ, [ekeÌìj, Fbpeerefve³ej Deewj Fmeer lejn keÀer otmejer efJeOeeDeeW mespegæ[s ueesieeW keÀes efceuelee nw, ³eneb lekeÀ efkeÀ iee³ekeÀ, vele&keÀ, mebieerlekeÀej,ef®e$ekeÀej, cetefle&keÀej, efMeuHekeÀej, JeemlegkeÀej Deewj meeefnl³ekeÀej keÀes Yeeryengle Tb®es Oejeleue Hej Òeefleefÿle efkeÀ³ee peelee nw Deewj veeìkeÀ keÀjvesJeeueeW keÀer peien Fme ¬eÀce ceW meyemes veer®es DeLeJee ueieYeie neefMeS Hej nw~

Ssmee Yeer veneR nw efkeÀ jbiekeÀce& kesÀ yeejs ceW ³en OeejCee FOej ner HewoengF& nw, me®®eeF& lees ³en nw efkeÀ peyemes jbieceb®e keÀe pevce ngDee leye mesjbiekeÀefce&³eeW keÀes meceepe ceW MetêeW kesÀ mecekeÀ#e jKekeÀj ner osKee peelee jnenw~ `veeìd³eMeem$e' kesÀ efueKes peeves kesÀ Heerís Yeer Yejle ves Fmeer mel³e keÀesmeeceves ueeves keÀer keÀesefMeMe keÀer nw efkeÀ yeekeÀer ®eejeW JesoeW keÀe Hee" DeewjDeO³e³eve kesÀJeue yeeïeCe keÀj mekeÀles Les, FmeefueS veeìd³eMeem$e kesÀ ªHe ceWHeeb®eJes Jeso keÀer j®evee keÀer ieF& efpemes Metê ueesie Yeer Heæ{ mekesbÀ~ keÀnves keÀesyesMekeÀ ³en meboYe& cee$e SkeÀ keÀneveer Deewj efceLekeÀ nes mekeÀlee nw~ uesefkeÀvekeÌ³ee Fmemes meceepe ceW J³eeHle Megª mes ner jbiekeÀce& Deewj jbiekeÀceea kesÀ yeejsceW yeves ngS HetJee&ûen keÀe mebkesÀle veneR efceuelee? otmejer lejHeÀ SsefleneefmekeÀ¢efä mes Yeer Fme OeejCee kesÀ ÒeceeCe GHeueyOe nQ, peye nce osKeles nQ efkeÀ®eeCekeÌ³e pewmee efJe®eejkeÀ Deewj jepeveerefle%e ®eewLeer Meleeyoer mes HetJe& keÀueekeÀejeWkesÀ efueS DeeJeeme keÀer J³eJemLee Menj keÀer meercee mes yeenj nesveer ®eeefnS,Deiej ³es ueesie veiejJeeefme³eeW kesÀ meeLe jnWies lees meceepe keÀes veweflekeÀ ªHe mesYeä keÀj [eueWies~

DeeefKej Ssmee keÌ³eeW ngDee efkeÀ pees keÀuee meceepe keÀes GVele yeveeves ceWmeyemes p³eeoe men³eesie keÀjleer nw Gmeer kesÀ Òe³eeskeÌleeDeeW keÀes Fleveer ns³e ¢efämes osKee peelee nw~ ³eefo FmekesÀ keÀejCeeW keÀer ienjeF& mes peeb®eÝHeæ[leeue keÀerpeeS lees kegÀí "esme met$e HekeÀæ[s pee mekeÀles nQ~ meyemes Henues lees ³enerOeejCee yeveer jner efkeÀ jbieceb®e DeHevesÝDeeHe ceW SkeÀ Meg× Deewj mJeleb$e keÀueeve neskeÀj efJeefYeVe keÀueeDeeW keÀe mebiece nw Deewj FmeerefueS Gmes ncesMee mesefceefÞele ³ee mebkeÀerCe& keÀuee keÀe opee& efo³ee ie³ee nw~ otmejs, GmekesÀ Òe³eeskeÌleencesMee mes meceepe kesÀ Gme Jeie& mes Deeles nQ pees DeeefLe&keÀ ªHe mes keÀYeer YeermecHeVe veneR Lee~ ³en eqmLeefle efmeHe&À nceejs ner osMe ceW jner nes Ssmee veneR nw~Òee®eerve Deewj ceO³ekeÀeue ceW FbiuewC[, ÖeÀebme, mHesve Deewj pece&veer pewmes osMeeWceW pees ueesie jbieceb®e Hej keÀece keÀj jns Les, Jes iegueece nesles Les ³ee meceepekesÀ efve®eues leyekeÀeW mes pegæ[s J³eJemee³eeW mes mebye× nesles Les, pewmes cees®eerueesnej, meesveej Fl³eeefo~ osKee peeS lees SkeÀ Deewj keÀejCe Yeer ÒemlegleefkeÀ³ee pee mekeÀlee nw, Jen ³en efkeÀ jbieceb®e keÀe cetue GÎsM³e ceveesjbpeveÒeoeve keÀjvee nw~ FmeefueS ³en keÀece Megª mes ner Ssmes ueesieeW keÀes meeQHe efo³eeie³ee pees DeHeveer keÀuee Deewj keÀejeriejer mes meceepe keÀes ÒemeVe keÀj mekesbÀ ³eeveermeceepe kesÀ Gme Jeie& ves DeHevesÝDeeHe keÀes Henues mes ner G®®e Oejeleue HejÒeefleefÿle keÀj efue³ee efpemes oMe&keÀ Jeie& keÀne peelee nw Deewj GvnW ÒemeVekeÀjves Jeeues Gvemes veer®es ner jns~ ceoejer Deewj meke&Àme kesÀ keÀueekeÀejeW kesÀ Òeeflemeceepe kesÀ KewS kesÀ Heerís keÌ³ee ³ener OeejCee keÀece veneR keÀjleer jner nw~

meceepe ceW jbieceb®e keÀes ueskeÀj Ssmeer OeejCeeDeeW kesÀ Heerís SkeÀ yeæ[eceveesJew%eeefvekeÀ keÀejCe Yeer nw~ pewmee efkeÀ Megª ceW ner keÀne ie³ee jbieceb®e SkeÀmeecetefnkeÀ ceeO³ece nw~ FmeceW m$eerÝHeg©ºe keÀer Kegueer Yeeieeroejer nesleer nw~keÀneR ve keÀneR jbiekeÀce& keÀer Òeef¬eÀ³ee mes iegpejles ngS, efJeefYeVe ®eefj$eeW keÀespeerles ngS, DeefYeveerle keÀjles ngS Deewj ®eewyeerme Iebìs SkeÀ meeLe jnles ngSGmeceW Meeefceue m$eerÝHeg©ºe keÀueekeÀej meceepe Üeje mJeerkeÉÀle Gve ce³ee&oeDeeW

Deewj mee rceeDee W keÀesDevepeeves ³ee Devee³eemener yeele meceepe keÀesmJeerkeÀej veneR nesleer~FmeerefueS keÀne Yeer ie³eenw efkeÀ meYeer keÀueeceeO³eceeW ceW jbieceb®emeyemes p³eeoe keÀef"veDeewj peefìue ceeO³ecenw~ ojDemeue jbieceb®eDeewj meceepe kesÀ DeeHemeerefjMles Gleves meerOes DeewjmeHeeì veneR nesles efpelevesyeenj mes efoKeeF& Heæ[lesnQ~ meceepe ceW jbiekeÀce&keÀjves JeeueeW keÀer eqmLeefleleueJeej keÀer Oeej Hej®eueves kesÀ meceeve nw³eeveer DeHeves DeefYeve³eDeewj ceb®eve kesÀ ceeO³ecemes keÀueekeÀej meceepekesÀ efueS efpeve Tb®esceevekeÀeW Deewj DeeoMeeXkeÀer Òeefleÿe keÀjles nQ³ e e fo J e s D e H e v e sJeemleefJekeÀ peerJeve ceWmJe³eb ner Gvemes ef[iepeeSb lees GvnW keÀesF& #ecee veneR keÀjsiee~ jbieceb®e Deewj meceepe kesÀ efjMleeW keÀerDeeoMe& eqmLeefle ³ener nw efkeÀ oesveeW SkeÀÝotmejs kesÀ HetjkeÀ yeveW~

jbieceb®e kesÀ meceepeMeem$eer³e DeO³e³eve keÀe SkeÀ Henuet ³en Yeer nwefkeÀ meceepe ceW efpeme lejn keÀer jepeveereflekeÀ, meebmkeÉÀeflekeÀ Deewj DeeefLe&keÀHeefjeqmLeefle³eeb ceewpeto nesleer nQ, Ssmes ner keÀL³eeW Hej yengle mes veeìkeÀ SkeÀmeeLe efueKes peeles nQ Deewj GvekeÀe ceb®eve Yeer neslee nw~ Fefleneme ceW nce GveHeefjeqmLeefle³eeW kesÀ meboYe& ceW GHeueyOe veeìd³e j®evee keÀes DeeOeej yeveekeÀjDeHeves efveºkeÀºe& keÀer Hegefä keÀj mekeÀles nQ~ peye Yeer meceepe ceW Deceve ®ewve keÀereqmLeefle³eeb jneR GvneR efoveeW ceW Òee³eë MeeMJele keÀL³eeW Jeeues veeìkeÀ meecevesDeeS~ peye Yeer meceepe ceW DeJ³eJemLee keÀe ceenewue jne lees veeìkeÀeW kesÀkeÀL³e Yeer Gmeer kesÀ DevegªHe efoKeeF& Heæ[les nQ~ cee$e SkeÀ GoenjCe osveeHe³ee&Hle nesieeÝ Deepeeoer kesÀ kesÀJeue Hebên JeºeeX yeeo 1962 ceW ®eerveerDee¬eÀceCe kesÀ yeeo peye meye lejn kesÀ DeeoMeeX, meHeveeW Deewj DeekeÀeb#eeDeeWmes nceeje ceesnYebie ngDee lees GmekesÀ HeefjCeece meceepe ceW Yeer efoKeeF& Heæ[spewmes meb³egkeÌle HeefjJeej kesÀ ìtìves keÀer Meg©Deele, efvepeer Deewj mJeleb$e J³eeqkeÌlelJekeÀer leueeMe, GvekesÀ yeer®e yeæ{les ngS leveeJe~ keÌ³ee Gme oewj ceW efnvoer ceWefueKes ieS yengle mes veeìkeÀ FvneR keÀL³eeW kesÀ Fo&Ýefieo& veneR Ietceles? ³enmenpe Deewj mJeeYeeefJekeÀ nw efkeÀ veeìkeÀ Deewj jbieceb®e, peerJeble oMe&keÀ, FvekesÀDeeHemeer leeuecesue, uesveÝosve Deewj ìkeÀjeJe kesÀ efpeleves Yeer Dee³eece nesmekeÀles nQ Gve meyekesÀ Yeerlej mes iegpej keÀj ner jbieceb®e kesÀ meceepeMeem$eer³eDeO³e³eve keÀer SkeÀ "esme YetefcekeÀe lew³eej keÀer pee mekeÀleer nw~

peye Yeer meceepe ceW Deceve ®ewvekeÀer eqmLeefle³eeb jneR GvneR efoveeW ceW Òee³eëMeeMJele keÀL³eeW Jeeues veeìkeÀ meecevesDeeS~ peye Yeer meceepe ceW DeJ³eJemLeekeÀe ceenewue jne lees veeìkeÀeW kesÀ keÀL³eYeer Gmeer kesÀ DevegªHe efoKeeF& Heæ[lesnQ~ Fefleneme ceW nce Gve HeefjeqmLeefle³eeWkesÀ meboYe& ceW GHeueyOe veeìd³e j®eveekeÀes DeeOeej yeveekeÀj DeHeves efveºkeÀºe&keÀer Hege fä keÀj mekeÀles nQ~


Deepe jbieceb®e Hej efpeleveer ceefnueeSb meef¬eÀ³e nQ Gleveer Henues keÀYeerveneR jneR~ DeeOegefvekeÀ Yeejleer³e veeìkeÀeW ceW m$eerÝefJeceMe& efpeleveer ÒeKejleeDeewj cegKejlee kesÀ meeLe J³ekeÌle ngDee nw Glevee meeefnl³e keÀer efkeÀmeer DeewjefJeOee ceW veneR~ keÀneveer, GHev³eeme ceW Yeer m$eerÝefJeceMe& Glevee cegKej veneR nwefpelevee efJepe³e leWoguekeÀj, ceesnve jekesÀMe Deewj megjWê Jecee& kesÀ veeìkeÀeW ceW~pe³eMebkeÀj Òemeeo keÀe veeìkeÀ ÒegJemJeeefceveer' Fme ve]peefjS mes efnvoer ceWm$eerÝefJeceMe& keÀe Henuee veeìkeÀ nw~ YeejleWog nefjM®ebê kesÀ veeìkeÀeW keÀe YeerFme ¢efä mes DeO³e³eve efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ Oece&Jeerj Yeejleer keÀe keÀeJ³eveeìkeÀ `DebOee³egie' Yeer ieebOeejer kesÀ ceeO³ece mes m$eerÝefJeceMe& kesÀ keÀF& ÒeMveG"elee nw~ nj Deesj peye ceej keÀeì ce®eer nw, meY³eleeSB oeBJe Hej ueieer nQ,leye SkeÀ m$eer veweflekeÀlee kesÀ cetueYetle ÒeMve ÒeYeg kesÀ meeceves G"eleer nw~Oece&Jeerj Yeejleer ves `DebOee³egie' ceW yelee³ee nw efkeÀ ceneYeejle ceW m$eer HejÒeYegDeeW ves efkeÀlevee Dev³ee³e efkeÀ³ee nw~ êesHeoer, ieebOeejer meye Hej Dev³ee³engDee nw~ ogefve³ee ceW keÀesF& Ssmee osMekeÀeue veneR nw pees m$eer keÀe DeHejeOeer venes~ ogefve³ee keÀer Òel³eskeÀ meY³elee ceW m$eer keÀer DeJemLee $eemeo ner jner nw~nce pewmesÝpewmes meY³e nesles peeles nQÝ m$eer Hej Del³ee®eej kesÀ nceejs leewjlejerkesÀ Yeer yeæ{les peeles nQ~ m$eer kesÀ Òeefle yeueelkeÀej ner DeelebkeÀJeeo nwÝÒemeeo kesÀ ÒegJemJeeefceveer' keÀes Fmeer ¢efä mes osKevee ®eeefnS~ Deepem$eerÝefJeceMe& nj #es$e ceW cenlJeHetCe& nes G"e nw~ veeìd³e uesKeve ceW YeerFmekeÀer Devegietbpe megveer pee mekeÀleer nw~ efnvoer ceW m$eer veeìkeÀeW keÀer keÀceer]peªj nw Hej pees Yeer nw GvneWves DeHeveer keÉÀefle³eeW ceW m$eerÝefJeceMe& keÀes

YeueerYeeBefle G"e³ee nw~ keÉÀºCee meesyeleer ves èfce$ees cejpeeveer' ceW, ceVet Yeb[ejerves `ceneYeespe' ceW, Tºee ieebiegueer ves ìegefæ[³eeIej' ceW Deewj ceneMJeslee osJeerves `©oeueer' ceW m$eer efJeceMe& keÀes ienjeF& mes DeeJee]pe oer nw~ Yeejle ceWceefnuee veeìkeÀkeÀejeW keÀer mebK³ee Leesæ[er jner nw, uesefkeÀve GvekesÀ ³eesieoeve keÀemecegef®ele DeO³e³eve ]peªjer nw~

veeìkeÀ keÀer ogefve³ee ceW SkeÀ Deewjle nesves keÀer keÌ³ee Heeræ[e nw Deewj keÌ³eemegKeÝogKe nQ? ceefnuee jbiekeÀceea keÀes efkeÀme ve]pej mes osKee peelee nw? SkeÀm$eer keÀe jbieceb®e kesÀ Òeefle ©Peeve GmekesÀ IejÝHeefjJeej ceW efkeÀme lejn mes osKeepeelee nw? Hejos Hej Dee jner m$eer kesÀ Hejos kesÀ Heerís yengle meer ]iewjÝ]peªjerlekeÀueerHeÀosn yeeleW nQ~ efkeÀmeer veeìkeÀ ceW DeefYeves$eer keÀe yegjer Deewjle keÀe®eefj$e efveYeevee keÌ³ee meceepe ceW Yeer GmekeÀer Jewmeer ner lemJeerj veneR HesMekeÀjlee nw? veeìkeÀ ceW J³eeqkeÌleÝefJeMesºe kesÀ ®eefj$e keÀes efveYeeves keÀe Demej keÌ³eeefvepeer ef]peboieer Hej Yeer Heæ[lee nw? keÌ³ee SkeÀ DeefYeves$eer keÀer keÀesF& meeceeefpekeÀef]peccesoejer ³ee peJeeyeosner Yeer yeveleer nw ³ee Jen meceepe mes Hejs nw? efkeÀmeerHeg©ºe DeefYeveslee kesÀ yeefvemyele SkeÀ DeefYeves$eer nj yeej ³en mees®esieer efkeÀDeiej ceQ Fme lejn keÀer YetefcekeÀe keÀªbieer lees oMe&keÀ cesjs yeejs ceW keÌ³eemees®eWies? peyeefkeÀ DeefYeveslee meceepe keÀer HejJeen veneR keÀjkesÀ Yeer DeefYeve³ekeÀj mekeÀlee nw~ Yeejleer³e jbieceb®e ceW efm$e³eeW kesÀ efueS eqmLeefle³eeB GleveermegefJeOeepevekeÀ veneR nQ~ DekeÌmej DeefYevesleeDeeW kesÀ cegkeÀeyeues GvnW keÀce DeeBkeÀepeelee nw~ DekeÌmej Jes vegceeFMe keÀer lejn Fmlesceeue keÀer peeleer nQ~ GvekesÀ

jbieceb®e Hej efm$e³eeB

Yeejleer³e jbieceb®e Hej efm$e³eeW kesÀ efueS eqmLeefle³eeBGleveer megefJeOeepevekeÀ veneR nQ~ DekeÌmej DeefYevesleeDeeWkesÀ cegkeÀeyeues GvnW keÀce DeeBkeÀe peelee nw~ DekeÌmej JesvegceeFMe keÀer lejn Fmlesceeue keÀer peeleer nQ~ GvekesÀmebJeeoeW Deewj ®eefj$eÝef®e$eCe Hej Gleveer cesnvele veneRkeÀer peeleer efpeleveer efkeÀ Heg©ºe DeefYevesleeDeeW Hej~meceepe Deewj jbieceb®e Hej Ssmes lelJe ceewpeto nQ peesSkeÀ DeefYeves$eer kesÀ keÀece keÀes cegeqMkeÀue yeveeles nQ~

jepeWê GHeeO³ee³e


mebJeeoeW Deewj ®eefj$eÝef®e$eCe Hej Gleveer cesnvele veneR keÀer peeleer efpeleveer efkeÀHeg©ºe DeefYevesleeDeeW Hej~ meceepe Deewj jbieceb®e Hej Ssmes lelJe ceewpeto nQ peesSkeÀ DeefYeves$eer kesÀ keÀece keÀes cegeqMkeÀue yeveeles nQ~

ncesMee Ietjleer efveieenW SkeÀ DeefYeves$eer keÀes ³eewve ÒeleerkeÀ kesÀ ªHe ceWner osKeleer nQ~ Heg$eer kesÀ ªHe ceW DeefYeve³e keÀj jner DeefYeves$eer Deiej efHeleekeÀe DeefYeve³e keÀj jns DeefYeveslee mes ieues efceueleer nw lees ueesie ieueleDeboe]pe ueieeles nQ~ DeefYeves$eer kesÀ meJeexÊece ®eefj$e efveYeeves ceW keÀF& ceev³eleeSBDeeæ[s Deeleer nQ~ ueielee nw nj mece³e DeefYeves$eer efkeÀmeer efHebpejs ceW kewÀo nw~efJeefYeVe Yeejleer³e YeeºeeDeeW ceW ceefnuee jbiekeÀefce&³eeW ves DeHeves ³eesieoeve mesYeejleer³e jbieceb®e keÀes meeLe&keÀ Deewj megboj íefJe oer nw~ keÀesuekeÀelee ceW Tºeeieebiegueer, ÒeefleYee DeûeJeeue Deewj MeebDeesueer efce$e Ssmes ner veece nQ pees menpener ³eeo Dee mekeÀles nQ~ Gºee ieebiegueer ves efJeosMeer veeìkeÀeW keÀes lees ÒemlegleefkeÀ³ee ner nw, `keÀeMeerveecee' efnvoer GHev³eeme Hej DeeOeeefjle veeìkeÀ kesÀceeO³ece mes Yeer osMeÝefJeosMe ceW De®íer meeKe yeveeF& nw~ ³es jbiekeÀceea jbieceb®ekeÀer lekeÀveerkesbÀ Deewj peefìueleeSB peeveleer nQ~

ceMentj jbiekeÀceea Fyeeefnce DeukeÀepeer keÀer Heg$eer Deceeue Deuueevee ves`ceoj keÀjspe' veece mes yesKle kesÀ veeìkeÀ keÀes Yeejleer³e HeefjJesMe ceW {eueeDeewj ceveesnj efmebn keÀes SkeÀ veF& íefJe, ceeb keÀerÝ m$eer keÀer YetefcekeÀe ceW ÒemlegleefkeÀ³ee~ Deceeue Deuueevee kesÀ `legieuekeÀ' Deeefo veeìkeÀ Fme ¢efä mes ³eeoefkeÀS pee mekeÀles nQ~ Deepe SkeÀ m$eer jbieceb®e keÀer nj ®egveewleer keÀe meeceveekeÀjves ceW me#ece nw~ GÊeje yeeJekeÀj, megjsKee meerkeÀjer, jesefnCeer nìbie[er,efnceeveer efMeJeHegjer, megOee efMeJeHegjer, jlvee Hee"keÀ Meen, efkeÀjCe Kesj,

Meyeevee Dee]peceer, efueefìue ogyes, megueYee osMeHeeb[s, eqmcelee Heeefìue Deewjpe³ee ye®®eve kesÀ keÀece Hej Yeer veS efmejs mes efJe®eej ]peªjer nw~ SkeÀ meceLe&DeefYeves$eer, DeefYeveslee efpeleveer ner ÒeYeeJeMeeueer Òemlegefle os mekeÀleer nw~ Jenjbieceb®e keÀer `Oegjer' nw~

Yeejleer³e jbieceb®e kesÀ megHeefjef®ele jbiekeÀceea MebYeg efce$e keÀe ³eesieoevepeie]peeefnj nw, GvekeÀer megHeg$eer MeebDeesueer efce$e keÀe ³eesieoeve Yeer keÀcelej veneRnw~ GmekeÀe cetu³eebkeÀve Yeer keÀjvee DeeJeM³ekeÀ nw~ veeìd³e j®evee, DeefYeve³eDeewj efveoxMeve ceW GvekesÀ ³eesieoeve keÀes DeefKeue Yeejleer³e mJeerkeÉÀefle efceueer nw~Debleje&äer³e mlej Hej Yeer GvneWves keÀF& Dee³eespeveeW ceW cenlJeHetCe& YetefcekeÀeefveYeeF& nw~ `ceneYeejle' Hej `veeLeJeleer DeveeLeJele' Deewj `keÀLee DeceÉlemeceeve' pewmes veeìkeÀeW ves GvekeÀer K³eeefle otjÝotj lekeÀ HewÀueeF& nw Deewj GvekesÀSkeÀue `veeLeJeleer DeveeLeJele' veeìkeÀ keÀes yeebiuee keÀe Òeefleefÿle DeeveboHegjmkeÀej efceuee nw~ GvekeÀer keÀneefve³eeW Deewj Dev³e j®eveeDeeW ves O³eeveDeekeÀefºe&le efkeÀ³ee nw~

yeebiuee ceW `leHe&Ce' veece mes Deewj efnvoer ceW Heg$eer keÀe keÀLeve' veecemes ÒekeÀeefMele HegmlekeÀ ceW GvneWves yelee³ee nw efkeÀ MebYeg efce$e, ceeB leÉeqHle efce$eDeewj `yengªHeer' mebmLee ves efkeÀme lejn jbieceb®e keÀe ve³ee Fefleneme j®ee~GvekeÀer ceeB leÉeqHle efce$e kesÀ ³eesieoeve keÀes Yeer vekeÀeje veneR pee mekeÀlee~ Heg$eerkeÀe keÀLeve' kesÀ efJeMesºe DeO³e³eve mes jbieceb®e kesÀ keÀeueKeb[ ceW efm$e³eeW kesÀ³eesieoeve Hej ]Keeme Demej Heæ[lee nw~ meeceeefpekeÀ Deewj jepeveereflekeÀ ¢efä mesMebYeg efce$e, leÉeqHle efce$e Deewj MeebDeesueer efce$e kesÀ ³eesieoeve keÀe efJeMesºeDeO³e³eve DeHesef#ele nw~ ³es leerveeW efveoxMekeÀÝDeefYeveslee Les~ `v³et Jesye yebieuee

ncesMee Ietjleer efveieenWSkeÀ DeefYeves$eer keÀes³eewve ÒeleerkeÀ kesÀ ªHeceW ner osKeleer nQ~ Heg$eerkesÀ ªHe ceW DeefYeve³ekeÀj jner DeefYeves$eerDeiej e f Hele e ke ÀeDee fYeve³e keÀj jnsDeefYeveslee mes ieuese fceueleer nw lees ueesieieuele Deboe]pe ueieelesnQ~ DeefYeve s$ee r ke s Àm e J e e x Ê e c e ® e e f j $ ee f v eYe ev e s c e W ke ÀF &c e ev³el e eS B De e æ[ sDeeleer nQ~ ueielee nwnj mece³e DeefYeves$eere fkeÀmee r e fHe bpej s ce WkewÀo nw~


efLe³esìj' ceW meeceeefpekeÀ jepeveereflekeÀ meboYe& keÀe DeO³e³eve efm$e³eeW keÀer ¢efämes keÀjvee ]peªjer nw~ ceneMJeslee osJeer ves DeHeves `n]peej ®eewjemeer keÀer ceeB'pewmes veeìd³eÝªHeeblejeW mes yeebiuee jbieceb®e keÀes veF& DeeYee Deewj ieefjcee oer~veeìd³eÝuesKeve Deewj efveoxMeve Yeues ner Heg©ºeeW ves ]p³eeoe efkeÀ³ee nes, Hej ceb®eHej Gmes Òemlegle keÀjkesÀ keÀesF& DeefYeves$eer GmeceW SkeÀ veF& ner DeLe&íefJe Yejosleer nw~ SkeÀ m$eer keÀe veeìkeÀ SkeÀ Heg©ºe kesÀ veeìkeÀ mes keÀF& cee³eveeW ceW efYeVeneslee nw~ `pemcee Deesæ[ve' nes, `ceoj keÀjspe' nes, `meWìpegDee keÀer YeueerDeewjle' nes, `efce$ees cejpeeveer' nes, `met³ee&mle keÀer Debeflece efkeÀjCe mes met³e&keÀer Henueer efkeÀjCe lekeÀ' nes, SkeÀ m$eer DeHeveer neæ[Ýceppee mes FveYetefcekeÀeDeeW ceW DeHeves ÒeeCe Yejleer nw~ Jen SkeÀ "b[er efvepeeaJe HeìkeÀLee keÀespeerJeble Tºcee mes Yej osleer nw~ ³eeW lees veeìkeÀ veeìkeÀkeÀej keÀe ner neslee nw,Hej pees veeìd³eªHe nce ceb®e Hej osKeles nQ, Jen efveoxMekeÀ Deewj DeefYevesleeDeeWkeÀer meeceL³e& Hej peerJeble neslee nw~ SkeÀ HegmlekeÀ ceW yebo veeìkeÀ keÀes¢M³ekeÀeJ³e ceW yeoueves Jeeues efveoxMekeÀ Deewj DeefYevesleeÝDeefYeves$eer ner neslesnQ~ veeìkeÀkeÀej jJeeRêveeLe "ekegÀj, MeskeÌmeHeer³ej, keÀeefueoeme neW ³ee yeeouemejkeÀejÝ efveoxMekeÀ, DeefYeveslee Gmes oMe&keÀeW lekeÀ me®®es DeLeeX ceW mebÒesefºelekeÀjlee nw~ Jen GmekeÀe mebOeeve keÀjlee nw~

meceLe& DeefYeveslee, DeefYeves$eer ³ee efveoxMekeÀ GmeceW leermejer cee$ee ³eeleermejer ¢efä Yeer peesæ[ mekeÀlee nQ~ SkeÀ meceLe& DeefYeves$eer Gmes keÀF& DeLe&íefJe³eeBÒeoeve keÀjleer nw~ SkeÀ Yeejleer³e m$eer keÀer efvejeMee Deewj ¬eÀesOe keÀes, ogKe Deewjl³eeie keÀes DeefYeJ³ekeÌle keÀjves ceW DeefYevesef$e³eeB me#ece nQ~ jbieceb®e kesÀ ÒeefleÞe×e Deewj meceHe&Ce mes SkeÀ DeefYeves$eer Gmes SkeÀ cebefoj yevee osleer nw~peyeefkeÀ Heg©ºe DeefYevesleeDeeW kesÀ cegkeÀeyeues GmekesÀ ³eesieoeve keÀes GmekeÀermeeceL³e& keÀes keÀce keÀjkesÀ DeeBkeÀe peelee nw~

jbieceb®e ceW mebieerle Deewj veÉl³e kesÀ efveJee&n ceW Yeer efm$e³eeW ves DenceYetefcekeÀe efveYeeF& nw~ SkeÀ m$eer keÀe DeekeÀºe&keÀ veÉl³e, veeìkeÀ ceW Depeerye uees®eHewoe keÀjlee nw~ Dev³eLee veeìkeÀ yeesefPeue Deewj veerjme nes mekeÀlee nw~ HeglegueKesuee', ®eej DeO³ee³e' Deewj keÀeb®eve jbie' ceW leÉeqHle efce$e Deewj MeebDeesueerefce$e ves DeYetleHetJe& jbie Yejs nQ~ MeebDeesueer efce$e ves `Heb®ece JewefokeÀ' keÀeefveoxMeve Deewj ceb®eve efkeÀ³ee nw~ oes meefo³eeW keÀer ³ee$ee Hetjer keÀj ®egkesÀYeejleer³e jbieceb®e ves DeHeves ueeskeÀveeìd³e ªHeeW mes Yeer ÒesjCee ueer nw~ueeskeÀveeìd³eeW ceW Yeer m$eer DeefYevesleeDeeW keÀer ÒecegKe YetefcekeÀe jner nw~ nyeeryeleveJeerj kesÀ veeìkeÀeW keÀer ueeskeÀveeìd³e ceW j®eerÝyemeer DeefYevesef$e³eeW kesÀ yeiewjkeÀuHevee ner veneR keÀer pee mekeÀleer nw~ Fve ueieYeie efvej#ej ceefnueeDeeW vesGvekesÀ `®ejCeoeme ®eesj', `Deeieje yee]peej' Jeiewjn keÀes osMeÝefJeosMe ceWDeefle Tpee& kesÀ meeLe Òemlegle efkeÀ³ee~ ³eneB lekeÀ efkeÀ MeskeÌmeHeer³ej kesÀkeÀeuepe³eer Deewj oeMe&efvekeÀ DeeYee mes cebef[le veeìkeÀeW keÀes Yeer Fve ueeskeÀDeefYevesef$e³eeW ves peerJeblelee kesÀ meeLe Òemlegle efkeÀ³ee~ Fve ueeskeÀveeìd³e DeefYevesef$e³eeWkesÀ ³eesieoeve keÀe DeO³e³eve Yeer ]peªjer nw~ efJepe³e leWoguekeÀj kesÀ `meKeejeceyeeFb[j' ³ee Ieemeerjece keÀesleJeeue' ceW m$eer keÀer íefJe nceejs ueeskeÀceeveme ceWienjer yew"er ngF& nw~ GmeceW ueeskeÀHejbHeje keÀes Deelcemeele keÀjves keÀer DeYetleHetJe&#ecelee nw~ KeeceesMe!Deoeuele peejer nw' keÀer m$eer DeHeves HeejbHeefjkeÀ ªHe ceWnesles ngS Yeer SkeÀ efJeêesefnCeer m$eer nw~ `keÀv³eeoeve', `keÀceuee' Deewj`Debpeer' ceW Yeer m$eer keÀer veF& íefJe keÀer leueeMe keÀer ieF& nw~

ceesnve jekesÀMe kesÀ `DeeOes DeOetjs', `Deeºeeæ{ keÀe SkeÀ efove' Deewjpe³eJeble oueJeer keÀer `mebO³ee Ý íe³ee' keÀer efm$e³eeB efYeVe nesles ngS Yeer SkeÀYeejleer³e m$eer keÀer pees íefJe³eeB Òemlegle keÀjleer nQ keÀF& keÀesCeeW mes GmekeÀeDeO³e³eve ]peªjer nw~ meceepe keÀer Deesj mes yeefnºkeÉÀle keÀF& De%eele DeewjDeuHe%eele DeefYevesef$e³eeW ves Yeer Yeejleer³e jbieceb®e keÀer ÞeerJeÉef× keÀer nw~ nbmeeJee[skeÀj keÀer DeelcekeÀLee Hej YetefcekeÀe' efHeÀuce ceW DeefYevesef$e³eeW keÀer oMeeÝogo&MeeHej De®íe ÒekeÀeMe [euee ie³ee nw~ eqmcelee Heeefìue ves Fme ®eefj$e keÀespeerJeble keÀj efo³ee Lee~ jsKee pewve ves efnvoer ceW `yeeueÝjbieceb®e' keÀes meef¬eÀ³ekeÀjves ceW pees YetefcekeÀe efveYeeF& nw, GmekeÀe Deueie mes DeO³e³eve ]peªjer nw~keÀerefle& pewve ves Yeer jbieceb®e keÀes DeLe&JeÊee Òeoeve keÀer nw~ ]peesnje menieue kesÀuebyes ³eesieoeve keÀes ³eneb Yeguee³ee veneR pee mekeÀlee~ nscee efmebn ves DepeerlekeÀewj kesÀ ]KeeveeyeoesMe' keÀes DeLe&JeÊee Òeoeve keÀer~ veeruece ceeveefmebn vesefiejerMe keÀvee&[ kesÀ veeìkeÀeW keÀes Hebpeeyeer ceW `veeieceb[ue' veece mes ÒemlegleefkeÀ³ee~ kegÀí ceefnueeDeeW ves jbieceb®e keÀe Fmlesceeue nefLe³eej keÀer lejn efkeÀ³eenw uesefkeÀve Jes FmeceW efkeÀleveer keÀejiej ngF¥, FmekeÀe cetu³eebkeÀve yeekeÀer nw~

veboefkeÀMeesj Dee®ee³e&, Yeeveg Yeejleer, cenWê Yeuuee Deewj megjWê Jecee&ves DeHeves veeìkeÀeW ceW m$eerÝefJeceMe& keÀes ÒecegKelee mes G"e³ee nw~ cebpegue YeielekesÀ `Deveejes' ceW Yeer SkeÀ m$eer keÀer keÀneveer nw~ Yeerºce meenveer kesÀ `ceeOeJeer'keÀer m$eer ceneYeejlekeÀeueerve neskeÀj Yeer DeeOegefvekeÀ YeeJeyeesOe mes Yejer nw~`leceme' kesÀ veeìd³eªHe ceW Yeer m$eer keÀer DeveskeÀeveskeÀ íefJe³eeB nQ~ keÉÀºCeyeueosJe Jewo kesÀ `YetKe Deeie nw' ceW Yeer SkeÀ DeeOegefvekeÀ mece³e ceW jn jnerm$eer keÀer J³eLeeÝkeÀLee nw~ osJeWêjepe DebkegÀj ves `keÀneveer keÀe jbieceb®e' kesÀceeO³ece mes `JeeHemeer', `®eerHeÀ keÀer oeJele' Jeiewjn kesÀ m$eer íefJe Deewj m$eerefJeceMe& keÀes GYeeje nw~ Òesce®ebo keÀer `efvece&uee' mes Yeer veeìkeÀkeÀejeW ves m$eerefJeceMe& keÀes mecePeves keÀer keÀesefMeMe keÀer nw~

keÉÀºCee meesyeleer keÀer `Ss ueææ[keÀer' kesÀ veeìd³eªHeeblej ceW Yeer peerJeveDeewj ceÉl³eg kesÀ cetueYetle ÒeMveeW keÀes Hetjer #ecelee kesÀ meeLe GYeeje ie³ee nw~m$eer mecem³eeDeeW keÀes efLeSìj kesÀ ]peefjS mecePeves keÀer keÀesefMeMe keÀer ieF&

SkeÀ Yeejleer³em$eer keÀerefvejeMee Deewj¬eÀesOe keÀes, ogKeDeewj l³eeie keÀesDeefYeJ³ekeÌlekeÀjves ceWDeefYevesef$e³eeBme#ece nQ~jbieceb®e kesÀÒeefle Þe×e DeewjmeceHe&Ce mesSkeÀ DeefYeves$eerGmes SkeÀ cebefojyevee osleer nw~


uesefkeÀve meceepe Hej GmekesÀ ÒeYeeJe keÀe mener {bie mesDeO³e³eve veneR nes Hee³ee nw~ efieefjpee keÀu³eeCe' ceWpe³eÞeer ves yes]Kle kesÀ SefHekeÀ efLeSìj mes ÒesjCee ueernw~ SefHekeÀ efLeSìj keÀe cetue Debie nw keÀesjme DeewjGmekeÀe Òe³eesie efveoxMekeÀ ves yengle ner DeLe&HetCe& {biemes efkeÀ³ee nw~ Flevee ner veneR pe³eÞeer mJe³eb keÀesjmeoue keÀer cegefKe³ee neskeÀj ceb®e Hej GlejeR Deewj yeer®eÝyeer®eceW keÀesjme mes efvekeÀuekeÀj efieefjpee kesÀ peerJeve keÀeefnmmee Yeer yeveeR~ neueebefkeÀ veeìkeÀ keÀe veece efieefjpeekeÀu³eeCe' nw Deewj kesbÀêer³e ®eefj$e Yeer SkeÀ veejer nernw~ efHeÀj Yeer keÀne pee mekeÀlee nw efkeÀ ³en veeìkeÀveejer kesbÀefêle ³ee veejerJeeoer ®eefj$e nQ pees GmekesÀHeæ[esmeer nQ, GmekesÀ Deelceer³e nQ, GmekesÀ megKeÝogKekesÀ meeLeer nQ Deewj Jener ueesie DeHevee mLeeve HeefjJele&vekeÀj keÀesjme oue kesÀ meom³e Yeer yeve peeles nQ~veeìkeÀ kesÀ cetue ®eefj$e keÀes cebieuee jIeg ves peerJebleefkeÀ³ee nw~ GvneWves ®eefj$e keÀes DeHeves met#ce DeefYeve³emes Ssmeer peerJeblelee oer nw efkeÀ oMe&keÀ efieefjpee kesÀpeerJeve kesÀ Yeeieeroej yeve peeles nQ~ meYeer oMe&keÀDevee³eeme ner efieefjpee kesÀ peerJeve kesÀ megKeÝogKe kesÀYeeieeroej nes ieS~

jeceieesHeeue yepeepe kesÀ `uewuee cepevetb' ceWuewuee keÀer YetefcekeÀe keÀes ue#ceer jeJele ves peerJebleefkeÀ³ee nw~ FmeceW yeefyelee Heeb[s, jefmekeÀe DeeieeMes,nscee efyeä, cegkeÌlee efmebn Deewj ceerlee efceÞee ves megbojDeefYeve³e efkeÀ³ee nw~ cegK³e YetefcekeÀe ceW ue#ceer jeJeleves cece&mHeMeea DeefYeve³e keÀj veeìkeÀ keÀes DeefJemcejCeer³eyevee efo³ee~

uewuee keÀer ceeb kesÀ ªHe ceW keÀefJelee Jecee& keÀeDeefYeve³e ³eeoieej jne nw~ jleve efLe³ece ves DeHevesveeìkeÀ `veeFve efnume Jeve Jewueer' kesÀ ceeO³ece mesDeMeeble ceefCeHegj keÀer Jesovee keÀes G"e³ee nw~ FmeceWmeele ceefnueeSB efJeHeoe veeefMeveer osJeer keÀer Hetpee FmeGcceero ceW keÀjleer nQ efkeÀ Jen mecemle efJeHeoeDeeW keÀeveeMe keÀj ceefCeHegj ceW efHeÀj mes Meebefle mLeeefHelekeÀjsieer Deewj JeneB meYeer lejn kesÀ efJekeÀeme mebYeJe nesmekesbÀies~ veeìkeÀ kesÀ SkeÀ ¢M³e ceW kegÀí ceefnueeSBDeHeves ye®®eeW keÀes Heer" Hej efueS GvekesÀ YeefJeº³e kesÀcebieue Decebieue kesÀ yeejs ceW mees®e jesleerÝkeÀjenleerefoKeeF& osleer nQ Deewj Gmeer mece³e Deemeceeve ceW®ecekeÀlee efoKeeF& oslee nw mecem³eeDeeW mes pepe&efjlemet³e&~ ceefCeHegj keÀer ner SkeÀ Dev³e meceLe& ³eMemJeerDeefYeves$eer nQÝ nsF&Mveece meeefJe$eer, pees ceefCeHegj kesÀefveoxMekeÀ nsF&Mveece keÀveeF&ueeue keÀer Helveer nQ~megefve³ebef$ele nw, DeeeqlcekeÀ DeefYeJ³eeqkeÌle Üeje jJeeRêveeLe"ekegÀj kesÀ `[ekeÀIej' keÀer Deceue keÀe cegK³e ®eefj$eefveYee³ee nw~ FmekesÀ peerJeve keÀer DeeMee DeekeÀeb#ee,mJeHve Deewj ³eelevee keÀes meHeÀueleeHetJe&keÀ GYeeje nw~

mJeleb$elee kesÀ yeeo kesÀ veeìkeÀeW Deewj jbieceb®e Hej O³eeve oW lees Deewjle keÀer mJeleb$e, mJee³eÊe,J³eeqkeÌleJeeoer íefJe kesÀ Heerís kesÀ `keÀæ[Jes me®e' keÀes osKee pee mekeÀlee nw~ Jewmes osKee peeS leesyeermeJeeR Meleeyoer keÀe DeejbYe ner veeìd³e meeefnl³e kesÀ SkeÀ meceûe veeìd³e Deeboesueve mes neslee nw~pe³eMebkeÀj Òemeeo ves Deewjle keÀer íefJe oes OegJeeW Hej ef®eef$ele keÀer~ SkeÀ Jen, pees DeÒeeflece megbojer,efJeve³eMeerue, l³eeie keÀer cetefle&, #eceeHetCe&, o³eeHetCe& Deewj Devegieeefceveer nw Deewj Heg©ºe keÀe ceve peerleuesleer nw~ otmejer Jen, pees cenlJeekeÀeb#eer, ieJe& mes Yejer, keÀecegkeÀ Deewj keÀeceveeDeeW mes Òesefjle nw~ FmeDeewjle keÀer efve³eefle Hejemle nesvee, ogKe G"evee Deewj ceejs peevee ³ee cej peevee nw~ Òemeeo keÀerDeewjle keÀe me®e Henues OegJeeble keÀer Deewjle nw~ uesefkeÀve `OegJemJeeefceveer' ceW Òemeeo ves SkeÀ peeûeleDeewjle keÀes ef®eef$ele efkeÀ³ee nw~ pees mJeleb$e ªHe mes efveCe&³e uesleer nw~ Jen veHegbmekeÀ Deewj Ye³eelegjHeefle jeceiegHle keÀer DeHes#ee meenmeer Deewj Þesÿ ®ebêiegHle keÀe JejCe keÀjleer nw~ OegJemJeeefceveer ceWDeieueer Heerefæ{³eeW keÀer DeeOegefvekeÀ Deewjle keÀe ªHe Òeefleefyebefyele neslee nw~ meeLe ner, meeceeefpekeÀJ³eJemLee Hej Yeer Òenej nw~ mJeeOeervelee Deeboesueve ceW Yeeieeroejer kesÀ keÀejCe efm$e³eeB meeceeefpekeÀ Deewjjeäer³e mlej Hej DeefOekeÀ meMekeÌle YetefcekeÀeDeeW ceW Yeer DeeF¥~ Oece&Jeerj Yeejleer kesÀ `DebOee ³egie' ceWieebOeejer YeieJeeve keÉÀºCe keÀes ®esleeJeveer osleer nw~ ceeoe kewÀkeÌìme' keÀer megpeelee Heefle Üeje íesæ[ efoSpeeves Hej mebIeºe& keÀe ceeie& ®egveleer nw Deewj DeHeveer veF& Hen®eeve Deewj Òeefleÿe Heeleer nw~ Fmeer mece³eceW efueKee Deewj cebef®ele ngDee `Deeºeeæ{ keÀe SkeÀ efove' ceW keÀeefueoeme keÀer ÒesefcekeÀe ceequuekeÀe keÀesYeeJece³eer, efveÿeJeeve Deewj l³eeiece³eer efoKee³ee nw pees peerJeve kesÀ keÀæ[Jes me®e mes Hejs DeHeveeryeveeF& SkeÀ YeeJeelcekeÀ ogefve³ee ceW ®eueer peeleer nw peyeefkeÀ keÀeefueoeme kesÀ SkeÀ kesÀ yeeo SkeÀ OeesKes

íefJe kesÀ íesj

keÀceue kegÀceej


kesÀ yeeo Yeer Gme Hej DeHevee DeefOekeÀej veneRpeleeleer~ ³ener HejbHejeiele DeeoMe& Deewjle nw peesl³eeiece³eer, meceefHe&le Hej ÒemeVe nw~ FmekesÀ efJeHejerleceesnve jekesÀMe uenjeW kesÀ jepenbme' ceW efyeuekegÀueDeueie Deewjle ef®eef$ele keÀjles nQ~

`DeeOes DeOetjs' ceW ceO³eJeie& keÀer keÀecekeÀepeerDeewjle kesÀ mebIeºe& keÀes oMee&³ee ie³ee nw~ SkeÀlejHeÀ DekesÀueer keÀceeT Deewjle nw, otmejer lejHeÀIej ceW efve"uuee Heefle Deewj DeeJeeje ye®®es~ SsmeerDeewjle Iej Deewj yeenj, meceepe keÀer efnbmee keÀeefMekeÀej nesleer nw Deewj Gmeer Iej ceW jnves kesÀvejkeÀ keÀes Yeesieves Hej Yeer efJeJeMe nesleer nw~ceesnve jekesÀMe keÌ³eeW `meeefJe$eer' keÀes Iej keÀer kewÀomes cegkeÌle veneR keÀjles? efJepe³e leWoguekeÀj kesÀ YeerueieYeie meYeer veeìkeÀeW ceW m$eer Hee$e mJeleb$e,mJeeJeuebyeer Deewj mJeÝDeeûener nQ uesefkeÀve Jes Heg©ºekesÀ neLeeW meYeer ÒekeÀej keÀer efnbmee menves keÀesefJeJeMe nes peeleer nw, keÌ³eeW? FmekesÀ yeeo 1970kesÀ DeemeHeeme meceerkeÀjCe yeoues~ HeefjJeej Deewjmeceepe ceW Yeer HeefjJele&ve keÀer Òeef¬eÀ³ee ceW GoejleeDeeF&~

megjWê Jecee& Deewj jcesMe ye#eer kesÀ veeìkeÀeWceW Òesce, meskeÌme ceW leyoerue nes ie³ee~ megjWê Jecee&keÀe `êesHeoer' Fme efJeºe³e keÀes ®ecelkeÀeefjkeÀ ªHemes G"elee lees nw, uesefkeÀve Debeflece ªHe mesDeewjle efHeÀj Jemleg nes peeleer nw~ Heg©ºe kesÀ efueS,GmekeÀer meblegefä kesÀ efueS `GHeYeeskeÌlee Jemleg'~MebkeÀj Mesºe kesÀ jkeÌleyeerpe' ceW Yeer ³ener ngDee~megjWê Jecee& kesÀ `met³e& keÀer Debeflece efkeÀjCe mesHenueer efkeÀjCe lekeÀ' ceW MeerueJeleer keÀes veeìkeÀkeÀejves DeHeveer Deueie Hen®eeve oer nw~ veHegbmekeÀ DeeskeÀekeÀkeÀer Jen efveÿeJeeve Deewj meceefHe&le Helveer kesÀ leewjHej KegMe nw~ uesefkeÀve peye `efve³eesie' mes Gmesmebleeve ÒeeeqHle kesÀ efueS otmejs Heg©ºe kesÀ Heemepeeves keÀes efJeJeMe efkeÀ³ee peelee nw leye JeneB GmesDeelceyeesOe neslee nw efkeÀ Jen DeHeveer Deewj meceepekeÀer meejer ÞebÉKeueeDeeW keÀes leesæ[keÀj SkeÀ mJeleb$e®esleem$eer kesÀ ªHe ceW keÀle&J³e, veweflekeÀlee, ce³ee&oe pewmeer KeesKeueer ceev³eleeDeeWkeÀer Oeeqppe³eeB Gæ[eleer nQ~ megjWê Jecee& kesÀ MekegbÀleuee' ceW HeewjeefCekeÀ MekegbÀleueekesÀ efceLe keÀes leesæ[ Deepe keÀer Deewjle kesÀ ªHekeÀ ceW {euee ie³ee nw~

jcesMe ye#eer ves Mee³eo meyemes Henues efJeJeen mebmLee Hej ÒeMveG"e³ee~ osJe³eeveer keÀe keÀnvee nw' ceW MeerueJeleer keÀer lejn osJe³eeveer keÀnleernw, ``SkeÀ `mesye' peerJeveYej kesÀ efueS He³ee&Hle veneR nes mekeÀlee~'' Jenotmejs Heg©ºe meeOeve mes efJeJeen FmeefueS keÀjvee ®eenleer nw keÌ³eeWefkeÀ efJeJeen mesyeenj meskeÌme yengle cenbiee neslee nw~ osJe³eeveer Deewj meeOeve meeLe jnles nQ,Hej otmejeW kesÀ meeceves efJeJeeefnle nesves keÀe Dee[byej keÀjles nQ~ Jen SkeÀ veSefjMles ceW jnvee ®eenles nQ~ Hej Henues efove mes ner GveceW ìkeÀjenì nesleer nw~

osJe³eeveer JesM³ee keÀer YetefcekeÀe ceW Dee peeleer nw~leermejs efove Meeoer keÀe mJeeiele meceejesn' efJeJeenkeÀer jmce yeve peelee nw~ osJe³eeveer SkeÀ Demegjef#eleYeefJeº³e keÀes mJeerkeÀej keÀjleer nw~ Ssmeer cenlJeekeÀeb#eerDeewj J³eeqkeÌleJeeoer DeewjleeW kesÀ efueS DeHevee mJeeLe&Deewj DeHevee efnle Dence nw~ efJeJeen kesÀ yebOeveveneR~ meJeeue ³en Yeer nw efkeÀ Ssmeer DeewjleW nceejsmeceepe kesÀ keÀewve mes Jeie& keÀe ÒeefleefveefOelJekeÀjleer nQ? ceO³ece Jeie& efMeef#ele, mJeeJeuebyeer³ee G®®e Jeie& keÀer mebHeVe Deewjle ner SsmeerefnceekeÀle keÀj mekeÀleer nw~ otmejer Deesj, me®e³en Yeer nw efkeÀ efJeJeenÝmebmLee m$eer keÀer megj#eeDeewj SkeÀ meeceeefpekeÀ J³eJemLee kesÀ efve³eceve kesÀefueS Leer~ uesefkeÀve Jener mebmLee GmekesÀ efueSvejkeÀ Deewj ]kewÀo yeve peeleer nw~ Oeeefce&keÀ ceev³eleeSB,HejbHejeSB Deewj ©efæ{³eeB Deewjle kesÀ efJejesOe ceW nQ~m$eer mJeleb$elee DeeboesueveeW ves Yeer HeefjJeejeW keÀerMeesºekeÀ J³eJemLee Hej keÀesF& ÒeYeeJe veneR [euee~HeefjJeej mes yeenj DeeF& Deewjle keÀe Heg©ºeJeie& vesotmejs lejn mes MeesºeCe efkeÀ³ee~ efmeHe&À Hetjyeerogefve³ee ceW veneR, HeefM®eceer meceepe ceW Yeer DekesÀueerDeewjle keÀe MeesºeCe neslee nw~ Dee@ve o Hee@efueefìkeÌmeDee@j Fuegpeve' ceW kesÀMeJe je@Dees ves efueKee nwefkeÀ Heg©ºe ner mebmLeeDeeW kesÀ mJeeceer nQ~ Jes DeHeveeJe®e&mJe yeveeS jKevee ®eenles nQ~ Deewjle keÀesHeg©ºe yeveves kesÀ efueS GkeÀmeeles nQ~

Fve meyekesÀ yeeo Yeer Deece Deewjle keÀereqmLeefle, meeceeefpekeÀ mees®e Deewj Deece HeefjJeejeWceW Deewjle keÀer eqmLeefle ceW keÌ³ee Deblej Dee³ee nw?ÒeYeekeÀj Þeesef$e³e keÀe `Fuee' Fme ¢efä mesGuuesKeveer³e nw~ ÒekeÉÀefle kesÀ efJe©× Fuee keÀeefuebie HeefjJele&ve keÀjJeeves kesÀ ogºHeefjCeece~ keÀejCeefHelee keÀer yesìe ÒeeHle keÀjves keÀer F®íe~ efJepe³eleWoguekeÀj keÀe `keÀceuee' DeewjleeW Hej nes jner³eewve efnbmee keÀes J³ekeÌle keÀjlee nw~ keÀceuee ceO³eÒeosMe keÀer pevepeeefle keÀer ueæ[keÀer nw efpemes He$ekeÀejDeewjleeW keÀer efye¬eÀer kesÀ efueS ueieer ceb[er mesKejero ueelee nw~ ³en efme× keÀjves kesÀ efueS efkeÀ

Deepe Yeer DeewjleW Kejeroer Deewj yes®eer peeleer nQ~ He$ekeÀej keÀer Helveer, efMeef#eleDeewj DeeOegefvekeÀ efJe®eejeW keÀer nw~ Gmes Denmeeme neslee nw efkeÀ GmekeÀer eqmLeeflekeÀceuee mes yesnlej veneR nw~ Fmeer ¬eÀce ceW Yeerºce meenveer keÀe `ceeOeJeer' nwpees SkeÀ HeewjeefCekeÀ keÀLee Hej DeeOeeefjle nw~ peneB jepee ³e³eeefle DeHeveer megboj³egJee yesìer keÀes SkeÀ ³egJee leHemJeer ieeueJe keÀes os oslee nw~ ceeOeJeer keÀes`meowJe keÀewcee³e&' keÀe Jejoeve nw~ ieeueJe keÀes DeHeves ieg© keÀes efo³ee Je®eveHetje keÀjvee nw, FmeefueS Jen Gmes De³eesO³ee, keÀeMeer, Yeespeveiej DeeefojepeeDeeW kesÀ Heeme Yespelee nw~ Deble ceW Gmes jepee kesÀ YeefJeº³e kesÀ GÊejeefOekeÀejerHeg$e kesÀ efueS Hetjer lejn mes mener efme× keÀjves kesÀ efueS GmekesÀ Mejerj kesÀ njDebie keÀer Hejer#ee keÀer peeleer nw~ Deble ceW, Fleves Heg©ºeeW kesÀ meeLe jner ceeOeJeer

Heg©ºe veeìkeÀkeÀejeW keÀer DeewjleWkeÀneR p³eeoe Dee¬eÀesMeer, Dee¬eÀecekeÀDeewj DekeÌKeæ[ nQ peyeefkeÀ m$eerveeìkeÀkeÀejeW kesÀ m$eer Hee$e Meeble,meb³eceer, efJevece, menevegYetefleHetCe& DeewjceeveJeer³e nQ~ DeHeves efJejesOe J³ekeÌlekeÀjves ceW Yeer GveceW SkeÀ meb³ece nw~


keÀes JeeHeme DeHeves meeLe Helveer kesÀ ªHe ceW jKeves kesÀ efueS ieeueJe mJe³ebef®ebeflele nes peelee nw~ meeLe ner, ieg© kesÀ meeLe jner Deewjle keÀes Jen DeHeveerHelveer kewÀmes ceeve mekeÀlee nw? efHeÀj Yeer ieeueJe Gmes DeHeveeves keÀes lew³eej nwDeiej Jen DeHevee keÀewcee³e& ueewìe ues~ mJeeLe&, ueeuemee, KeesKeueer ceev³eleeDeeWDeewj HejbHejeDeeW Jeeueer efHeleÉmeÊeelcekeÀ meceepe ceW Deewjle cee$e Yeesie keÀerJemleg nw~ GmekeÀe DeHevee ve keÀesF& Je®e&mJe nw Deewj ve ner keÀesF& J³eeqkeÌlelJe~

Fve veeìkeÀkeÀejeW Deewj FvekesÀ m$eer Hee$eeW keÀer leguevee peye m$eerveeìkeÀkeÀejeW kesÀ Hee$eeW mes keÀjW lees kegÀí Deueie ner leL³e meeceves Deeles nQ~Heg©ºe veeìkeÀkeÀejeW keÀer DeewjleW keÀneR p³eeoe Dee¬eÀesMeer, Dee¬eÀecekeÀ DeewjDekeÌKeæ[ nQ peyeefkeÀ m$eer veeìkeÀkeÀejeW kesÀ m$eer Hee$e Meeble, meb³eceer, efJevece,menevegYetefleHetCe& Deewj ceeveJeer³e nQ~ DeHeves efJejesOe J³ekeÌle keÀjves ceW Yeer GveceWSkeÀ meb³ece nw~ pewmes Meebefle ceunes$ee keÀe `"nje ngDee Heeveer', ceVet Yeb[ejerkeÀe `efyevee oerJeejeW kesÀ Iej', ceÉoguee ieie& keÀe `SkeÀ Deewj Depeveyeer' pewmesveeìkeÀeW kesÀ m$eer Hee$eeW keÀes osKee pee mekeÀlee nw~ Fmeer ¬eÀce ceW kegÀmegce kegÀceejkeÀe `megvees MesHeÀeueer' ceW MesHeÀeueer keÀe ®eefj$e cenlJeHetCe& nw~ MesHeÀeueerDevegmetef®ele peeefle mes mebyebOe jKeleer nw uesefkeÀve meenmeer, GÐeceer DeewjmJeeefYeceeveer nw~ Jen meceepe kesÀ MeeqkeÌleMeeueer, HetbpeerJeeoer Deewj peeefleYesokesÀ meceLe&keÀeW kesÀ efJejesOe ceW Keæ[er nesves keÀe meenme keÀjleer nw~ DeHeves mebIeºe&ceW GlejkeÀj Yeer Jen DeHeveer yeefnve kesÀ meeLe GmekeÀer Meeoer keÀer mJeerkeÉÀefleoskeÀj v³ee³e veneR keÀj Heeleer~ meeLe ner, Jen Deble ceW MeesºeCe, Dev³ee³e DeewjMeeqkeÌle ÒeoMe&vekeÀeefj³eeW kesÀ efJejesOe ceW ®egHHeer kesÀ mecegê ceW [tye peeleer nw~me®e nw efkeÀ meeceeefpekeÀ J³eJemLee kesÀ ef]Keuee]HeÀ ueæ[eF& Fleveer Deemeeve veneRnesleer~ ³en me®e Deewjle keÀe ner veneR, Heg©ºe keÀe Yeer nw~ meJexMJej o³eeue

mekeÌmesvee keÀe veeìkeÀ `ueæ[eF&' ceW mel³eJele keÀe Yeer ³ener Deble neslee nw~

FbêHegjer Yeeefì³ee keÀe `yeuecepeer legce Deeies ceQ Heerís' ceW Heg©ºe Hee$eveneR nw~ keÀF& DeewjleW nQ~ `keÀjJee ®eewLe' Jele leesæ[ves kesÀ efueS OeesKesyeepeHeefle keÀer Òeleer#ee keÀjleer cetKe& Helveer kesÀ Òeefle Yeer veeìkeÀkeÀej meËo³e nespeeleer nw~ veeìkeÀ DeHevee J³ebi³e KeeskeÀj SkeÀ efJejesOeeYeeme ceW mecee peeleenw~ ef$eHegjejer Mecee& efveoxMekeÀ kesÀ meeLeÝmeeLe veeìkeÀkeÀej Yeer nw efpevekesÀveeìkeÀeW ceW DeewjleeW keÀer oMee Deewj meeceeefpekeÀ mejeskeÀej nQ~ `yent' ceWceO³eceJeie& keÀer Deewjle kesÀ mebIeºe& keÀer keÀLee nw~ `jsMeceer ©ceeue' ceW DeewjlekesÀ oceve, oo&, Iegìve keÀes ef®eef$ele efkeÀ³ee ie³ee nw~ Gmes kegÀí efJeÞeebefle ueeskeÀmebieerle Deewj GlmeJe Deewj l³eewnejeW mes efceueleer nw~ HeefjJeej keÀer Iegìve,efjMleeW keÀer keÀæ[Jeenì $eemeo HeefjeqmLeefle³eeb GmekesÀ peerJeve keÀes vejkeÀ yeveelesnQ~ Hej GmekeÀer efve³eefle Gmeer ceW jnves keÀer nw~ ef$eHegjejer Mecee& `meved meÊeeJevekeÀe efkeÀmmee : De]peer]pegefvemeeb' keÀF& keÀejCeeW mes cenlJeHetCe& nw~ Mee³eo FmekeÀekeÀesF& SsefleneefmekeÀ DeeOeej nes~ SkeÀ lejHeÀ FmeceW 1857 keÀer HeÉÿYetefce ceWcebieueHeeb[s pewmes ¬eÀebeflekeÀejer nQ Deewj otmejer Deesj, SkeÀ JesM³eeÝpees osMeYeeqkeÌlemes Òesefjle neskeÀj Deewj DeHeves Òesceer efmeHeener kesÀ keÀejCe mJe³eb efmeHeener yevekeÀjueæ[eF& ceW efnmmee uesleer nw, uesefkeÀve nej peeleer nw efkeÀvleg Gmes efmeHeenerceejlee veneR keÌ³eeWefkeÀ Jen Deewjle nw~ SkeÀ lejHeÀ yeepeerjeJe Deewj veevee meensyepewmes ®eefj$e nQ~ uesefkeÀve kesbÀê ceW SkeÀ Devepeeveer JesM³ee nw~ meJeeue nwÝ keÌ³eeWDeewjleeW keÀes DeHeves keÀes efme× keÀjves kesÀ efueS Heg©ºe yevevee Heæ[lee nw? ³enmeJeeue Deepe Yeer ÒeemebefiekeÀ nw~efHeíues ®eej oMekeÀeW keÀer meIeve jbie³ee$ee mes ieg]pejves kesÀ yeeo Deye peyeefkeÀ

Leesæ[e "njeJe Dee ie³ee nw lees, ]peeefnj nw mceÉefle³eeB keÀeQOeleer neWieer~


kewÀmee ueielee nw Deleerle mes ieg]HeÌleiet keÀjles ngS~ Jees oewj.... ³es oewj....??

cesjs efue³es peerJeve kesÀ meYeer Heæ[eJe cenlJeHetCe& nQ~ ceQ efkeÀmeer Yeer keÀeueKeC[ keÀes yesnlej ³ee keÀcelej veneR ceeveleer~ peerJeve ceW meYeer keÀeue keÀecenlJeHetCe&, Hej Deueie Deueie ³eesieoeve jnlee nw~ Deiej yeele cesjer jbie³ee$ee keÀer nw, lees neB Gme ³ee$ee keÀer ieefle Leesæ[er Oeerceer ]peªj nes ieF& nw~ Hej DeepeYeer efkeÀmeer jbieMeeuee ceW ÒeJesMe keÀjles mece³e ceQ Gmeer peesMe Deewj Deevevo keÀe DevegYeJe keÀjleer ntB~ ceb®e kesÀ Fme Heej ntB ³ee Gme Heej, Gmemes keÀesF& ]HeÀke&ÀveneR Heæ[lee~ peye jbiekeÀefce&³eeW kesÀ meeLe yew"leer ntB lees Devee³eeme ner Hegjeveer yeeleW efíæ[ peeleer nQ~ ce]pesoej ³eeoW, Deewj ieueefle³eeW keÀes ³eeo keÀj "nekesÀ ueieelesnQ~ ve³es ³egJee jbiekeÀefce&³eeW kesÀ meeLe DeHeves DevegYeJe yeeBìves ceW Yeer ce]pee Deelee nw~ veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ veewefmeefKe³es ÒeefMe#eeLeea, ieg]pejs peceeves kesÀ ÒeeceefìbiekesÀ Deewj [e³eueeie Yetueves kesÀ efkeÀmmes megvekeÀj efKeueefKeueekeÀj nBme Heæ[les nQ~ ueeF&Je c³egefpekeÀ keÀer ieueefle³eeW kesÀ efkeÀmmes Yeer keÀce ce]pesoej veneR nQ~ ³enmeYeer ³eeoW ye®eHeve keÀer Decue ceOegj ³eeoeW keÀer lejn nQ, efpevnW megveeles ³ee ³eeo keÀjles mece³e ceQ efHeÀj mes GvneR Hegjeves DevegYeJeeW mes ieg]peejleer ntB~ ye®eHevekeÀer ³eeoeW keÀes keÌ³ee keÀYeer keÀesF& Yeguee Hee³ee nw, Hej FmekeÀe ³en celeueye veneR efkeÀ Hee fjCele peerJeve keÀer GHeueeqyOe³eeB kegÀí keÀce neW~

³etB lees keÀuee kesÀ Òeefle vewmeefie&keÀ ueieeJe Deewj mebmkeÀej DeeHekesÀ Yeerlej nQ uesefkeÀve keÌ³ee yeebiuee HeÉÿYetefceDeeHekesÀ keÀueekeÀej keÀes ieæ{ves ceW cenlJeHetCe& jner nw?

neB, keÀuee, mebmkeÉÀefle, mebieerle, jbieceb®e cegPes efJejemele ceW efceueer nw~ ceQ Fmeer HeefjJesMe ceW Heueer yeæ{er ntB~ nesMe mebYeeueles meeLe ceQves DeHeves Heb®esefvê³eeWmes FvekeÀes ûenCe efkeÀ³ee Lee~ Iej ceW meeefnl³e, mebieerle, veeìkeÀ Deewj Dev³eev³e efJeefJeOe keÀueeDeeW keÀe ceenewue Lee~ neueebefkeÀ nceeje HeefjJeej ÒeJeemeer yebieeueerHeefjJeej jne, Hej Les lees nce pevcepeele yebieeueer ner~ mees yebieeueer keÀuee Òesce mes Deítles veneR Les~ yeebiuee meeefnl³e keÀe ]peyejomle ÒeYeeJe, meeLe ner jbieceb®emes ueieeJe, THej mes Iej JeeueeW keÀe Òeeslmeenve, Deewj ®eeefn³es keÌ³ee Lee?

jbiekeÀceea HeeefHe³ee oemeiegHlee mes efJeve³e GHeeO³ee³e Deewj SkeÀlee ieesmJeeceer keÀe mebJeeo

nj keÀuee keÀes nesleer nw Deeuees®evee keÀer ojkeÀej

Dee]peeoer kesÀ yeeo ve³ee DeekeÀej uesleer keÀuee keÀerogefve³ee ceW ]KeemekeÀj veeìkeÀeW keÀes ueskeÀj Glmeen, GÜsueveDeewj GlkeÀºe& keÀer pees efoMeeSb KegueeR GveceW ceefnuee jbiekeÀefce&³eeWkeÀer j®eveelcekeÀlee Yeer Deueie mes O³eeve KeeR®eleer nw~ ceO³eÒeosMekesÀ veJemeebmkeÉÀeflekeÀ DeY³ego³e keÀer Ssmeer Gpeueer leejerKeeW ceWjepeOeeveer YeesHeeue keÀes DeHeveer jbieÝGcebie Yejer meef¬eÀ³elee mesveF& Hen®eeve osves SkeÀ peeByeepe, efKeueboæ[ Deewj ÒeefleYeeMeeruekeÀueekeÀej ves jbieceb®e Hej omlekeÀ oer... HeeefHe³ee oemeiegHlee~

DeveskeÀ veeìkeÀ, DeveskeÀ efkeÀjoej~ Deye DeeOeer meoer kesÀDeemeHeeme HewÀue ieF& meÉpeve keÀer Tpee& Fme ceesnlejcee keÀeskegÀí ve³ee mees®eves, j®eves Deewj keÀnves kesÀ efueS p³eeoe nerGkeÀmeeves ueieer nw~ DeefYeve³e, DeO³eeHeve, uesKeve Deewj efveoxMevekeÀes HeeefHe³eepeer ves DeefYeJ³eeqkeÌle kesÀ menpe ceeO³ece kesÀ yeleewj®egvee~ ceb®e, jsef[³ees Deewj otjoMe&ve Hej Òemlegefle keÀer keÀmeewefì³eeWkeÀes Heej efkeÀ³ee~ efmeef×ÝÒeefmeef× yeìesjer~ yebieeue keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ®eslevee GvekesÀ Ketve ceW DeeF& uesefkeÀve efnvoer jbieceb®e Hej GvekeÀerDeeceo efpeme "mekeÀ kesÀ meeLe ngF& Gmeves DeveskeÀ keÀueekeÀej³egJeefle³eeW keÀe mebkeÀes®e leesæ[ GvnW efLeSìj keÀer ®eewKeì lekeÀueeves ceW cenlJeHetCe& ÒesjCee keÀe keÀece efkeÀ³ee~ HeeefHe³eepeer vesDeefleefjkeÌle cenlJeekeÀeb#eeDeeW mes ncesMee HeÀemeuee jKee DeewjDeHeveer mJeeefYeceeveer MeeqKme³ele kesÀ Òeefle meoe ®eewkeÀme jneR~Fme mee#eelkeÀej ceW HeeefHe³eepeer kesÀ keÀF& peevesÝDevepeeves jbie~


cesjer oeoer uesefKekeÀe LeeR~ ceelee, efHelee, ®ee®ee, ceewefme³eeB meYeer veeìkeÀ Deewj veÉl³e mebieerle kesÀ #es$e ceW Heejbiele Les~ ceQ leermejer Heeræ{er keÀer keÀueekeÀejjner~ nceejer ®eewLeer Heeræ{er ceW yesìe YeemkeÀj, He"veÝHee"ve, uesKeve Deewj yesìer efMeuHeer efmevescee efMeuHe mes pegæ[s nQ~ DeeMee nw Deeies Yeer ³en efmeueefmeuee ®eueleejnsiee~ Òemebieleë GuuesKeveer³e nw, cesjer yent mebieerlee uesefKekeÀe nw Deewj Heesleer, íesìer meer oer³ee yewues keÀueekeÀej nw (uebove ceW)~

DeeHe Fueeneyeeo mes YeesHeeue Dee³eeR Deewj YeesHeeue kesÀ jbie HeefjJesMe mes SkeÀ Deblejbie efjMlee yevee~Gme oewjeve YeesHeeue kesÀ jbieceb®e keÀer keÌ³ee oMee Deewj efoMee Leer?

ceQ meved 1966 ceW Meeoer kesÀ yeeo YeesHeeue DeeF&~ MegªÝMegª ceW yengle KeeueerHeve cenmetme keÀjleer Leer~ meeue Yej, mketÀue keÀe@uespe, ³etefveJeefme&ìer ceWÒeesûeece keÀjles ng³es J³emle jnleer Leer~ ³eneB, ve³es ceenewue ceW kegÀí Yeer keÀjves keÀe ceewkeÀe veneR efceue jne Lee~ veeìkeÀ Yeer yengle keÀce nesles Les~ osKeves lekeÀkeÀe ceewkeÀe veneR efceuelee Lee~ cesjs ©Peeve keÀes osKeles ng³es cegPes Henuee yeskeÀ, cesjs yeæ[s YeeF& meceeve, yesvetoe (Þeer yesvet ieebietueer) ves efo³ee~ ceQves SkeÀ yeebiueeveeìkeÀ ceW DeefYeve³e efkeÀ³ee~ Deewj cegPes efpeve ueesieeW mes Òeeslmeenve efceuee, GveceW ÒecegKe Les Þeer le©Ce Yeeogæ[er Deewj Fbefoje Yeeogæ[er, Þeer MeMeebkeÀ cegKepeeaDeewj Òe%ee cegKepeea~

cesje YeesHeeue keÀe Henuee DeefYeve³e, Helee veneR kewÀmes, lelkeÀeueerve ceb$eer leLee keÀefJe Þee r efJeùue YeeF& Heìsue ves osKee Lee Deewj GvneWves Gme mece³ekesÀ peeves ceeves veeìd³e efveos&MekeÀ, YeeT meenye efKejJeæ[keÀj mes GmekeÀe ef]pe¬eÀ efkeÀ³ee~ Deewj keÀeueevlej ceW ceQ YeeT meenye kesÀ jbiee³eve mes pegæ[er~ Jen pegæ[eJeDeepe Yeer keÀe³ece nw~ Gme mece³e YeesHeeue ceW efieves ®egves veeìd³ekeÀceea ner Les, efpeveceW DeefOekeÀlej cenejeäer³eve keÀueekeÀej Les~ DeefOekeÀlej ceje"er veeìkeÀeW kesÀefnvoer DevegJeeo ner cebef®ele nesles Les~ mebJeeo Deoe³eieer ceW ceje"er keÀe Hegì neslee Lee~ DeefYeve³e kesÀ #es$e ceW Deefle DeefYeve³e kesÀ Òeefle PegkeÀeJe Lee~ Mee³eoFmeerefue³es Gve efoveeW cesje mJeeYeeefJekeÀ Mewueer keÀe DeefYeve³e ueesieeW ves Hemevo efkeÀ³ee Lee~

efpeme JekeÌle DeeHe jbieceb®e Hej meef¬eÀ³e ngF¥ Gme mece³e ceefnuee jbiekeÀefce&³eeW kesÀ Òeefle meceepe Deewj efLeSìj keÀer efveieen kewÀmeer Leer?

Gve efoveeW YeesHeeue ceW, Deepe ner keÀer lejn ceefnuee jbiekeÀefce&³eeW keÀe ìesìe Lee~ ueæ[efkeÀ³eeB Fme #es$e ceW Deeves ceW efPePekeÀleer LeeR~ ceecee, ®ee®ee, oeoeDeeWkesÀ Hen®eeve kesÀ efyevee ueesie Iej keÀer ueæ[efkeÀ³eeW keÀes veeìkeÀ ceW keÀece keÀjves veneR osles Les~ Deiej je]peer nes Yeer ie³es, lees ues peeves Deewj íesæ[ves kesÀ Mele& kesÀmeeLe~ Deblejbie ¢M³e lees otj, neLe lekeÀ HekeÀæ[ves keÀer meKle ceveener Leer~ efveosMekeÀ Yeer Fve ¢M³eeW mes ye®eles ye®eeles veeìkeÀ keÀer HeefjkeÀuHevee keÀjles Les~[e³euee@ie Yeues ner yegueJee uees, Hej vees SkeÌMeve Hueerpe!

DeeHekeÀes SkeÀ ceefnuee jbiekeÀceea nesves kesÀ veeles DeHeves meHeveeW, mebIeºeeX Deewj veF& ®egveewefle³eeW mes efkeÀme lejn petPevee Heæ[e ³eeDeeHekesÀ efnmmes ceW Jewmes GuePeves veneR Dee³eeR pewmeer efkeÀ Dev³e jbiekeÀceea ye³eeve keÀjles nQ?

veneR, cegPes keÀesF& ]Keeme GuePeveeW keÀe meecevee veneR keÀjvee Heæ[e~ keÀF& ceefnuee keÀueekeÀejeW mes mecem³eeDeeW kesÀ yeejs ceW megvee keÀjleer Leer~ Hej cegPes keÀYeerkeÀesF& yegje DevegYeJe veneR ngDee~ nceejs jbiee³eve ceW nce meye SkeÀ HeefjJeej keÀer lejn Les~ keÀYeer keÀesF& efkeÀmeer mes ogJ³e&Jenej veneR keÀjlee Lee~ meYeer meeLeerkeÀueekeÀej, meceepe ceW Òeefleefÿle J³eeqkeÌle Les~ YeeT meenye nj efkeÀmeer kesÀ oue ceW Meeefceue veneR keÀjles Les~ keÀeHeÀer "eskeÀ yepeekeÀj ner uesles Les~

cegPes lees meYeer mes ce³ee&efole J³eJenej ner efceuee~ oMe&keÀeW mes Yeer ncesMee mecceeve Deewj Òeeslmeenve efceuee~ Jewmes Yeer Fme ]peceeves ceW efmeHe&À ieCeceev³eoMe&keÀ ner veeìkeÀ osKeves Deeles Les~ meeOeejCe peve ceW veeìkeÀ keÀe Òe®eueve veneR Lee~ Mee³eo ³en HeeM®eel³e meY³elee keÀe ÒeYeeJe Lee efkeÀ efLe³esìj F&ueerìJeie& Deewj efmevescee Deece pevelee kesÀ ceveesjbpeve keÀe meeOeve Lee~ yeeo ceW SkeÀ yeej nceves Go&t DekeÀeoceer keÀer lejHeÀ mes `Deceerj ]Kegmejes' veeìkeÀ keÀe ceb®eveefkeÀ³ee~ megvee Lee, YeesHeeue kesÀ efmeìer FueekesÀ ceW jnves Jeeueer pevelee efpevneWves keÀYeer veeìkeÀ veneR osKee Lee, GvekesÀ efue³es Jen veeìkeÀ Kesuee ie³ee, mejenveekeÀer Leer~

cegKe c

egêeSB :

HeeefHe³

ee


efpeve efveoxMekeÀeW kesÀ meeLe yenglee³ele ceW DeeHeves keÀece efkeÀ³ee GveceW ceveesnj DeeMeer keÀe veece ÒecegKe mes efue³ee peeleenw~ Fme j®eveelcekeÀ DeeHemeoejer keÀe keÉÀHe³ee Kegueemee keÀjW~ FmekesÀ DeueeJee Gve efveoxMekeÀeW kesÀ DevegYeJe Yeer meePee

keÀjW efpevekeÀer ienjer íeHeW DeeHekesÀ ]pesnve Hej Heæ[eR?

Meg©Deeleer efoveeW ceW ceQ kesÀJeue YeeT meenye kesÀ veeìkeÀeW ceW keÀece keÀjleer Leer~ Hej yeeo ceW ceQves ueieYeiemeYeer Meerºe&mLe efveoxMekeÀeW kesÀ meeLe keÀece efkeÀ³ee~ GveceW keÀejvle peer, yebmeer keÀewue, Sce.kesÀ. jwvee, yeÉpeceesnve MeenDeewj ÒeMeevle efKejJeæ[keÀj keÀe veece ÒecegKe nw~ Heerìj yegkeÀ kesÀ Jeke&ÀMee@He ceW Yeer ceQves ÒeefMe#eCe Hee³ee~ meYeer mesyengle kegÀí meerKee~ Hej keÀejvle peer keÀes ceQ efJeMesºe Þe×e keÀjleer Leer~ Gvemes ceQves efLe³e sìj keÀer yengle meejeryeejerefkeÀ³eeb meerKeer LeeR~

DeeHe Yetieesue keÀer ÒeeO³eeHekeÀ jner nQ~ keÌ³ee Fme efJeºe³e keÀer DeeHekeÀer keÀuee ceW menYeeefielee jner?

peer neB~ Yetieesue Heæ{keÀj, ceQves osMe Deewj efJeosMe keÀes peevee, Hen®eevee~ efJeefYeVe mebmkeÉÀefle³eeW keÀes peevee~ueesieeW ceW Òe®eefuele HejcHejeDeeW Deewj Dee®eej Dee®ejCe kesÀ YeewieesefuekeÀ keÀejCeeW keÀes peevee~ ³en Yetieesue kesÀ Òeefle©ef®e keÀe ner HeÀue Lee efkeÀ cegPeceW YeceCe keÀer F®íe peeieÉle ngF&~ osMe efJeosMe ceW YeceCe keÀj, efJeefYeVe ueesieeW DeewjGvekesÀ Dee®eej Dee®ejCeeW keÀes peevee~ Fme lejn mecePe keÀe Òemeej nesves Hej efJeefYeVe ®eefj$eeW ceW ceQ DeHeves keÀesmenpelee mes {eue Heeleer ntB~

DeeHeves jbieceb®e ceW keÀneefve³eeW keÀes ueskeÀj Yeer keÀece efkeÀ³ee nw~ SkeÀ vewjsefìJe Mewueer nw Deewj otmejer veeìd³e Mewueer~oesveeW ceW keÌ³ee Deblej nw? efkeÀmes yesnlej ceeveleer nQ?

oesveeW ner Mewefue³eeW keÀe DeHevee DeHevee cenlJe nw~ vewjsefìJe Mewueer ceW meeje yeesPe DeHeves keÀvOes Hej {esveeHeæ[lee nw~ veeìd³e Mewueer ceW ³en Yeej meePee nes peelee nw~SkeÀue Òemlegefle³eeW keÀer Deesj DeeHekeÀe kewÀmee Deewj keÀye ©Peeve ngDee? Deye lekeÀ efkeÀleveer Òemlegefle³eeB oeR? keÌ³ee Deye

Yeer efkeÀmeer ve³eer SkeÀue DeefYeve³e Òemlegefle keÀe ceve nw?

SkeÀue Òemlegefle lew³eej keÀjves keÀe ceve yengle Henues mes Lee~ Hej ceewkeÀe veneR efceuee Lee~ keÀejefieue ³eg× kesÀyeeo, ³eg× keÀer efJeYeerefºekeÀe Deewj $eemeoer kesÀ keÀF& vecetveeW mes cesje mee#eelkeÀej ngDee~ GmekesÀ yeeo ceQves DeHeveer HenueerSkeÀue ÒemlegefleÝ `SkeÀ ueeHelee mewefvekeÀ keÀer ceeB' kesÀ peefj³es ³eg× mecyevOeer keÀF& ÒeMveeW kesÀ peyeeJe {tB{ves keÀerkeÀesefMeMe keÀer~ Fme SkeÀue veeìkeÀ keÀer keÀF& Òemlegefle³eeB efJeefYeVe MenjeW Deewj ÒeefleÿeveeW ceW keÀeR~ cegPes ³et.peer.meer.kesÀ lejHeÀ mes SkeÀ ÒeespeskeÌì Yeer efceueeÝ efpemekesÀ lenle keÀF& ieume& keÀeuespeeW ceW Yeer ceQves Òemlegefle oer~ Depecesj kesÀmeesefHeÀ³ee keÀe@uespe ceW SkeÀ ner Meece oes Òemlegefle³eeB oeR~ SkeÀ íe$eeDeeW kesÀ efue³es, Deewj DeeOes Ievìs yeeo ner JeneB®eue jns SkeÀ meccesueve ceW Dee³es ng³es F&meeF& Heeoefj³eeW Deewj veveeW kesÀ efue³es Òemlegefle oer~ Fme veeìkeÀ keÀer kegÀue leermeÒemlegefle³eeB os ®egkeÀer ntb~

SkeÀue veeìd³e Òemlegefle keÀe DevegYeJe yengle De®íe jne~ otmejs MenjeW ceW peevee Deemeeve jnlee nw~ oes ³eeleerve J³eeqkeÌle³eeW kesÀ oue kesÀ meeLe leeoelc³e Yeer De®íe yeve Heelee nw~ Deeies Yeer SkeÀue veeìd³e Òemlegefle osves keÀerF®íe nw, cesjer DeHeveer efm¬eÀHì lew³eej nw~ Megª keÀjves Yej keÀer osj nw~DeeHeves jsef[³ees ªHekeÀeW ceW Yeer efnmmee efue³ee nw~ megvee nw efkeÀ efJeJeskeÀevebo Hej kesÀefvêle SkeÀ jsef[³ees Mees yevee jnernQ~ jsef[³ees ªHekeÀ Deewj jbieceb®e ceW pees lekeÀveerkeÀer ]HeÀke&À nw keÌ³ee Jen DeefYeJ³eeqkeÌle kesÀ mlej Hej efJeºe³e Jemleg kesÀ

ÒeYeeJe ceW Yeer ]HeÀke&À uee oslee nw?

ceQ jsef[³ees ceW efHeíues 40-42 meeueeW mes keÀece keÀj jner ntB~ ceb®eer³e veeìkeÀ Deewj jsef[³ees veeìkeÀeW ceW keÀeHeÀer]HeÀke&À nw~ ceb®e Hej Hetjs Mejerj, YeeJe, Deewj Je®eve mes mebJeeo Deoe³eieer nesleer nw~ Hej jsef[³ees ceW efmeHe&À DeeJee]pe kesÀmenejs, ®eefj$e Deewj YeeJeeW keÀes J³ekeÌle keÀjvee Heæ[lee nw~ mJejeW keÀe Gleej ®eæ{eJe Deewj meebmeeW keÀe Kesue nw jsef[³eesveeìkeÀ~ DeepekeÀue ceQ mJejepe mebmLeeve kesÀ SkeÀ ÒeespeskeÌì Ý `³egie ÒeJele&keÀ efJeJeskeÀevebo' keÀe keÀece keÀj jner ntB~GmekeÀer efm¬eÀHì lew³eej keÀer nw ceQves~ MeesOeHejkeÀ keÀece nw~ Fmes lew³eej keÀjles JekeÌle ceQves Yeer yengle kegÀí peevee nwFve DeodYegle %eeveer ceneHeg©ºe kesÀ yeejs ceW~

jsef[³ees SkeÀ ÞeJ³e ceeO³ece cee$e nw, GmeceW veeìkeÀer³elee Deewj efJeefYeVe peevekeÀeefj³eeB osvee Deemeeve keÀeceveneR~ ceb®e Hej oMe&keÀ osKekeÀj Deewj megvekeÀj ®eer]peeW keÀes mecePeles nQ~ Hej ceb®e keÀe oe³eje Yeer meerefcele neslee nw~kegÀí ner HeueeW ceW Deueie Deueie mLeeveeW ceW oMe&keÀeW keÀes ues peevee mebYeJe veneR neslee~ pee s jsef[³ees ceW DeeJeepemebieerle Deewj FHesÀkeÌìeW kesÀ ]peefj³es mebYeJe nes Heelee nw~ oesveeW ceeO³eceeW kesÀ efm¬eÀHì ceW Yeejer Devlej neslee nw~ oesveeWceW Deueie Deueie lejerkesÀ mes YeeJeeW keÀes DeefYeJ³ekeÌle keÀjvee Heæ[lee nw~ ceb®e Hej peneb SkeÀ ve]pej Yej [euekeÀj

Gve efoveeW YeesHeeueceW, Deepe ner keÀer lejnceefnuee jbiekeÀefce&³eeW keÀeìesìe Lee~ ueæ[efkeÀ³eeB Fme#es$e ceW Deeves ceW efPePekeÀleerLe e R ~ ce ece e, ®ee®e e,oeoeDeeW kesÀ Hen®eeve kesÀe fyevee uee sie Iej keÀe rueæ[efkeÀ³eeW keÀes veeìkeÀ ceWkeÀece keÀjves veneR osles Les~Deiej je]peer nes Yeer ie³es,lees ues peeves Deewj íesæ[veskesÀ Mele& kesÀ meeLe~ Deblejbie¢M³e lees otj, neLe lekeÀHekeÀæ[ves keÀer meKle ceveenerLeer~


keÀeHeÀer kegÀí J³ekeÌle keÀj mekeÀles nQ, jsef[³ees ceW Gmeer YeeJe keÀes MeyoeW kesÀ menejs yeleevee Heæ[lee nw~ Kewj, oesveeWner ceeO³eceeW ceW DeefYeve³e kesÀ menejs ®eefj$eeW keÀes GkesÀjvee Heææ[lee nw~keÀuee Deewj jbieceb®e keÀes ueskeÀj yebieeue peneB yengle meceÉ× nw JeneR, efnvoer jbieceb®e ves SkeÀ uebyee meHeÀj le³e keÀj

]Kego keÀes Keæ[e efkeÀ³ee nw~ DeeHeves oesveeW mes veelesoejer yeveeF&~ DeHeves DevegYeJe meePee keÀjW?

YeesHeeue ceW DeekeÀj cesjer jbie³ee$ee yeebiuee veeìkeÀeW mes Megª ngF&~ oes ³ee leerve meeueeW kesÀ yeeo ceQves efnvoerveeìkeÀeW ceW keÀece keÀjvee Megª efkeÀ³ee~ Hej ³eneB ceQves osKee efkeÀ yeebiuee veeìd³ekeÀefce&³eeW kesÀ cegkeÀeyeues efnvoer veeìkeÀeWkesÀ keÀueekeÀej ]p³eeoe DevegMeeefmele nQ~ mece³e keÀer Heeyevoer, mebJeeoeW keÀes ³eeo keÀjvee ³ee efveoxMekeÀ keÀer yeeleeW keÀesceeveves Deewj Gmes ef¬eÀ³eeeqvJele keÀjves ceW Jes ]p³eeoe lelHej jnles nQ~ cegPes keÀece kesÀ Òeefle ³en meceHe&Ce YeeJe yengleDe®íe ueiee, Deewj Oeerjs Oeerjs ceQves yeebiuee veeìkeÀeW ceW keÀece keÀjvee keÀce keÀj efo³ee~Deepe nce ìwieesj keÀe 150JeeB pe³ebleer Jeºe& cevee jns nQ~ GvekesÀ meeefnl³e Deewj keÀuee keÀes ueskeÀj keÀF& keÀece nes jnsnQ~ GvekeÀer efJeefYeVe efJeOeeDeeW keÀe jbieceb®eer³e ©HeeblejCe nes jne nw DeeHe ]Kego Yeer SkeÀ Òemlegefle mes pegæ[eR~ kewÀmee

ueie jne nw pees kegÀí ®eue jne nw?

jJeervêveeLe "ekegÀj lees SkeÀ meeiej nQ~ efkeÀlevee ner GvekeÀe meeefnl³e Heæ{ ueW veeìkeÀÝieeves keÀj ueW, ³ee ieeueW, veÉl³e veeefìkeÀeDeeW keÀe ÒemlegeflekeÀjCe keÀj ueW, efHeÀj Yeer ueielee nw Gme meeiej ceW [tyevee lees otj, HeeBJe keÀerGbieefue³eeB Yeer efYeiees veneR HeeF& ntb~ nj ceneHeg©ºe kesÀ pe³evleer Jeºe& ceW keÀe³e&¬eÀceeW keÀer yeeæ{ Dee peeleer nw~jJeervêveeLe keÀer j®eveeDeeW kesÀ meeLe Yeer Ssmee ner ngDee~ kegÀí GvnW mecePekeÀj, Deewj ]p³eeoelej GvnW efyevee mecePes,DeHevee DeHevee FvìjefÒeìsMeve Òemlegle keÀjles nQ~ ìwieesj keÀes yengle ienjeF& mes mecePee peevee ®eeefn³es~ ieerle DeewjveÉl³e keÀe Yeer GvekeÀe DeHevee mìeF&ue Lee, pees keÀeHeÀer ef®evleve ceveve kesÀ yeeo GvneWves j®ee Lee~ yengle ner HeefjºkeÉÀleDeewj met#ce neme Heefjneme nw, efpevnW Gmeer ªHe ceW Òemlegle ve keÀjves Hej DeLe& keÀe DeveLe& nes peelee nw~

DeepekeÀue ìwieesj keÀer j®eveeDeeW kesÀ meeLe keÀF& Òe³eesie nes jns nQ~ pewmes GvekesÀ Hee$eeW keÀes ce³etjYebpe ³eeHeg©efue³ee kesÀ íeT Mewueer ceW Òemlegle keÀjvee ³ee GvekeÀer keÀneefve³eeW keÀes leesæ[ cejesæ[keÀj ceb®eve keÀjvee Deeefo~ kegÀíÒemlegefle³eeW keÀes Deepe kesÀ ceenewue kesÀ mevoYe& ceW Òemlegle efkeÀ³ee pee jne nw~ kegÀí Òe³eesie lees "erkeÀ ueieles nQ Hejp³eeoelej kewÀjerkesÀ®ej mee Òeleerle neslee nw~ ceQ HetCe&leë HejcHejeJeeoer veneR ntb, cegPes Yeer ve³es Òe³eesie De®ís ueielesnQ~ Hej Deefle mes cegPes Hejnspe nw~

Yeejle YeJeve jbieceb[ue keÀe ]peceeRoes]pe nesvee Deewj jep³e veeìd³e efJeÐeeue³e keÀe Gefole nesvee...~DeeHekeÀer Òeefleef¬eÀ³ee?

Yeejle YeJeve jbieceb[ue keÀe efJeue³e, efnvoer veeìkeÀeW kesÀ efue³es megveeceer keÀe keÀnj pewmee Lee~ Deewj veeìd³eefJeÐeeue³e keÀe Gefole nesvee, Gme KeC[nj Hej veF& Fceejle kesÀ yeveves pewmee nw~

Deepe kesÀ efveoxMekeÀeW kesÀ keÀece keÀes ueskeÀj DeeHekeÀer keÌ³ee Òeefleef¬eÀ³ee nw?

DeepekeÀue veeìkeÀeW keÀer yeeæ{ meer DeeF& nw~ nj efove ve³es ve³es efveoxMekeÀeW keÀe keÀece osKeves keÀes efceuelee nw~Hej Jen mlej keÀneB? veeìd³ekeÀceea, oes veeìkeÀeW ceW DeefYeve³e keÀj uesves kesÀ yeeo ner DeHeves keÀes efveoxMekeÀ kesÀ uee³ekeÀceeveves ueieles nQ~ ®eej ueesieeW keÀes FkeÀùe keÀjkesÀ, SkeÀ veeìkeÀ Kesue efue³ee~ Mee³eo ome veeìkeÀ Yeer ®eens osmeernes ³ee efJeosMeer, veneR Heæ{s neWies GvneWves~ yengle melener ueieleer nQÝ Jes Òemlegefle³eeB; Hej neB kegÀí De®ís efveoxMekeÀYeer nQ efpevekesÀ veeìkeÀ osKeves Yeejer Yeeræ[ nesleer nw~

DeeHe Fleves uebyes mece³e lekeÀ jbieceb®e Hej keÀece keÀjleer jneR nQ DeeHekesÀ ceve ceW keÀYeer efveoxMekeÀ yeveves keÀerDekegÀueenì veneR ngF&?

DeefYeve³e kesÀ meeLe meeLe efveoxMeve keÀe keÀece Yeer ceQ keÀjleer jner~ DeYeer neue ner ceW ®esKeJe kesÀ oes veeìkeÀeWkeÀe efnvoer ©HeevlejCe keÀj ceQves GvekeÀe ceb®eve efkeÀ³ee~ YeesHeeue kesÀ Jeefjÿ veeìd³ekeÀefce&³eeW ves cesjs meeLe keÀece efkeÀ³ee~

Iej, HeefjJeej veewkeÀjer, Deewj SkeÀ Gce kesÀ meeLe pegæ[er ngF& DeHeveer ]KJeeefnMeeW keÀes Hetje keÀjves keÀer ef]HeÀlejle~Fve meyekesÀ yeer®e ceW neæ[Ýleesæ[ cesnvele ceeBieves Jeeues efLe³esìj kesÀ Òeefle DeeHekeÀer ienje r DeemeeqkeÌle Hetjer keÀer~

keÌ³ee Deye meblegä nQ?

Iej, HeefjJeej, veewkeÀjer leLee jbieceb®e, meYeer cesjs efue³es meceeve cenlJeHetCe& jne~ jbieceb®e ceW efpelevee mece³eosvee ®eeefn³es LeeÝ efo³ee~ FmekesÀ efue³es ceQ DeHeves Heefle Þeer jefJe oemeiegHlee keÀer DeeYeejer ntBÝ efkeÀ GvneWves cesjs Fmepegvetve keÀes mecePee Deewj ncesMee cegPes men³eesie efo³ee~ ye®®eeW ves Yeer yeæ[s nesves Hej cesje meeLe efo³ee~ Deepe ceQ DeHeves

Henues, nj veeìkeÀkeÀer Òemlegefle kesÀ yeeo, Menjke sÀ yege f×peerJeer meeLee f c euek e Àj y e w"le s L e s ~Deeuees®evee³eW nesleer LeeR~meJeeue peJeeye nesles Les~yeenj kesÀ veeìd³e oueeW keÀerÒemlegefle³eeW kesÀ yeeo Deieuese fove megyen jJeervê YeJevekesÀ THejer ne@ue ceW, ³eeDeewj keÀneR Fme ÒekeÀej keÀepeceeJeæ[e nesvee, Deece yeeleLe e r ~ yeeue ke s À KeeueefvekeÀeues peeles Les~ GveyenmeeW Deewj ®e®ee&DeeW mesnceves yengle kegÀí meerKee,peevee~


DeeHe keÀes mevlegä ceeveleer ntb keÌ³eeWefkeÀ cesjs ye®®es meceepe ceW Òeefleefÿle nQ~ veewkeÀjer Yeer ceQves Hetjer F&ceeveoejer kesÀ meeLe keÀer~ cesjs efJeÐeeLeea peye keÀece³eeye neskeÀj,cesje DeeMeerJee&o uesves Deeles nQ lees cesjer DeebKeW Yej Deeleer nQ~ Jes ner cesjer Hetbpeer nQ, cesjer keÀceeF& nQ~YeesHeeue/ce.Òe. ceW DeeHeves ígìÝHegì ye®®eeW kesÀ efueS Yeer keÀece efkeÀ³ee nw ceevee ³es peelee nw efkeÀ ye®®eeW kesÀ efueS jbiekeÀce& keÀes ueskeÀj yeæ[s jbiekeÀceea meef¬eÀ³e veneRjns~ (leveJeerj, yebmeer keÀewue, keÀejble)~ Deewj Deepe kesÀ jbiekeÀceea Òee³eë ye®®eeW kesÀ efueS Deeies veneR Deeles (ieceea keÀer ígefÆ³eeW ceW DebMekeÀeueerve keÀe³e&MeeueeDeeW keÀer

nesæ[ ce®eer jnleer nw)~ Hej efve³eefcele ªHe mes keÀe³e& veneR nes jns Fme yeejs ceW keÌ³ee je³e nw?

ceQves ye®®eeW kesÀ meeLe keÀF& keÀece efkeÀ³es nQ~ Hej DeefOekeÀlej yeebiuee ceW~ veeìkeÀ, veÉl³e veeefìkeÀe, mebieerle, veÉl³e meYeer efJeOeeDeeW ceW keÀece efkeÀ³ee nw~GveceW ÒecegKe nQÝ Deueeryeeyee, ®ev[eefuekeÀe, ef®e$eebieoe, ©HekeÀ veeìkeÀ ``n pe ye j ue'' Deeefo~ ceQves osKee efkeÀ DeepekeÀue ye®®es, Heæ{eF& ceW Fleves J³emlejnles nQ efkeÀ Fve meebmkeÉÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀceeW kesÀ efue³es FvekesÀ Heeme mece³e ner veneR nw~ GvekesÀ ceelee efHelee Yeer mece³e efvekeÀeuekeÀj GvnW efjnme&ue kesÀ efue³es veneRuee Heeles nQ~ ye®®es efye®eejs lees Heæ{eF&, ìd³etMeve keÀesef®ebie, keÀcH³etìj kesÀ yeesPe leues oyes Heæ[s nQ~ keÀye Dee³eWies veeìkeÀ, vee®e ³ee ieeveeW keÀer efjnme&ue ceW?DeepekeÀue yengle peuoer efveoxMekeÀ yeve peeves keÀer ef]HeÀlejle keÀueekeÀejeW Hej neJeer nw~ ]p³eeoelej jbiekeÀceea Heefj³eespevee kesÀefvêle jbiekeÀce& kesÀ efue³es Deeies Dee³es nQ~

DeeHe Fme Glmeen keÀes efkeÀme lejn mes osKeleer nQ?

DeepekeÀue kesÀ YeesieJeeoer meceepe ceW, nj keÀece keÀes Hewmes mes peesæ[keÀj osKee peelee nw~ veeìkeÀ ner keÌ³eeW Deítlee jns? Deewj efHeÀj DeepekeÀue veeìkeÀkeÀjvee yengle cenbiee nes ie³ee nw~ ne@ue, ueeF&ì, HeesMeekeÀ, Heeqyueefmeìer meYeer ceW Hewmee ueielee nw~ Fmeefue³es Mee³eo Heefj³eespeveeDeeW keÀer leueeMe jnleer nw~®euees Fmeer lejn Deiej jbiekeÀce& keÀe ÒeJeen peejer jns lees keÌ³ee yegjeF& nw? keÀece Deiej mlejer³e nes lees keÀesF& yeele veneR~YeesHeeue Fme mece³e leerve ³ee ®eej Heeræ{er kesÀ jbiekeÀefce&³eeW keÀer íeJeveer nw~ uesefkeÀve Fve Heerefæ{³eeW kesÀ yeer®e SkeÀ meeLe&keÀ meÉpeveelcekeÀ mebJeeo keÀer keÀceer cenmetme keÀer

peeleer nw~ meye yeBìs yeBìs mes...~ keÌ³ee DeeHekesÀ oewj ceW Yeer Ssmee ner Lee?

YeesHeeue ceW Henues kesÀ cegkeÀeyeues, jbiekeÀefce&³eeW keÀer SkeÀ yengle yeæ[er ]HeÀewpe ceewpeto nw~ Hej pewmee efkeÀ DeeHeves keÀne Ý Hegjeveer Deewj veF& Heeræ{er kesÀkeÀueekeÀejeW ceW leeoelc³e veneR nw~ Deepe kesÀ veeìkeÀeW ceW Hegjeves keÀueekeÀej keÀce ner keÀece keÀjles efoKeles nQÝ Mee³eo osKeves Yeer veneR peeles~ oesveeW Heerefæ{³eeW keÀesDeHevee DeHevee ceewve Yebie keÀj Deeies Deevee ®eeefn³es~ Fmemes mecHetCe& veeìd³e peiele keÀe Yeuee nesiee~ nceejs mece³e ceW nce peye ceb®e Hej nesles Les lees keÀF&Heeræ{er, ceb®e kesÀ Heerís keÀe keÀece mecYeeueles Les~ ³eeefve efkeÀmeer ve efkeÀmeer lejn nce meye pegæ[s Les~

efkeÀmeer Yeer keÀuee kesÀ meeLe Deeuees®evee keÀer ojkeÀej Yeer nesleer nw~ SkeÀ mec³ekeÀ efJeMuesºeCe pees veeìkeÀ kesÀ HenuegDeeW Hej ]peªjer efJeceMe& nes keÌ³ee³en Hetefle& "erkeÀ mes nceejs mece³e ceW nes Hee³eer nw?

Henues, nj veeìkeÀ kesÀ Òemlegefle kesÀ yeeo, Menj kesÀ yegef×peerJeer Jeie& meeLe efceuekeÀj yew"les Les~ Deeuees®evee³eW nesleer LeeR~ meJeeue peJeeye nesles Les~ yeenjkesÀ veeìd³e oueeW keÀer Òemlegefle³eeW kesÀ yeeo Deieues efove megyen jJeervê YeJeve kesÀ THejer ne@ue ceW, ³ee Deewj keÀneR Fme ÒekeÀej keÀe peceeJeæ[e nesvee, Deece yeeleLeer~ yeeue kesÀ Keeue efvekeÀeues peeles Les~ Gve yenmeeW Deewj ®e®ee&DeeW mes nceves yengle kegÀí meerKee, peevee~ efveoxMekeÀ Yeer megPeeJeeW Hej Deceue keÀjles Les~DeepekeÀue lees ³en He#e osKeves keÀes ner veneR efceuelee~ meYeer efvejemekeÌle nes ie³es nQ~ efkeÀmeer keÀes efkeÀmeer otmejs keÀer Òemlegefle mes pewmes keÀesF& mejeskeÀej ner veneRjn ie³ee~

veeìkeÀ efJe®eej Deewj ceveesjbpeve mes YejHetj keÀuee nw~ ³en meeceeefpekeÀ peeiejCe keÀer SkeÀ uee skeÀleebef$ekeÀ efJeOee nw~ keÌ³ee keÀejCe nw efkeÀ veeìkeÀ Deepe meceepe ceWJew®eeefjkeÀ GÜsueve Hewoe keÀjves ceW DemeceLe& nw~ oMe&keÀeW Hej ieewj keÀjW lees Òee³eë JeneR ®esnjs~ keÌ³ee veeìkeÀ keÀes le³eMegoe Òes#eeieÉneW mes yeenj efvekeÀueves

keÀer ]peªjle nw?

veeìkeÀeW kesÀ meeceeefpekeÀ cenlJe Hej ÒeMve ner veneR G"lee~ veeìkeÀ lees meceepe keÀe ner oHe&Ce nw~ meYeer veeìkeÀeW ceW, ®eens Jen De®íe nes ³ee yegje,keÀesF& ve keÀesF& meeceeefpekeÀ cenlJe keÀe mevosMe ]peªj neslee nw~ Deiej F&ceeveoejer mes veeìkeÀeW ceW meceepe keÀer efJemebieefle³eeW keÀes Òemlegle efkeÀ³ee pee³es lees oMe&keÀDeJeM³e ner GÜsefuele nesles nQ~ nceW lees keÀF& veeìkeÀeW ceW ³en DevegYeJe ngDee nw~ J³eeqkeÌleiele' veecekeÀ veeìkeÀ kesÀ ueieYeie nj ÒeoMe&ve kesÀ yeeo keÀF& ceefnueeoMe&keÀeW ves cegPemes keÀne efkeÀ GvneWves veeìkeÀ ceW GvekesÀ DeHeves peerJeve keÀer HejíeF& osKeer nw~ Deewj Deye Jes Gve HejsMeeefve³eeW keÀe cegkeÀeyeuee [ìkeÀj keÀjWieer~

veeìkeÀeW kesÀ meeLe meceepe kesÀ nj Jeie& keÀe pegæ[vee ]peªjer nw, pees JeemleJe ceW nes veneR Heelee~ ìer.Jeer. Deewj memles efmevescee keÀe ceesn l³eeievee menpeveneR~ Deece pevelee kesÀ peerJeve ceW DeepekeÀue Fleveer mecem³ee³eW nQ efkeÀ Jen Mee³eo Deewj efkeÀmeer iecYeerj efJe®eejCeer³e efJeºe³eeW mes otj jnvee ®eenlee nw~ njkeÀesF& meeceeefpekeÀ mecem³eeDeeW kesÀ Òeefle mebJesoveMeerue veneR nw~ meye Deueie Leueie jnkeÀj, DeHeves J³eeqkeÌleiele mecem³eeDeeW keÀes meguePeeves ceW ner J³emle nQ~

ceQ lees ueeskeÀ mebmkeÉÀefle keÀes yengle ner meceÉ× ceeveleer ntb~ DeHeves peerJeve ceW, peneb Yeer ceewkeÀe efceuelee nw, GvnW DeHeveeves ceW veneR efn®ekeÀleer~ ®eensJen ieÉnmeppee nes ³ee HenveeJee, ueeskeÀkeÀuee keÀer PeuekeÀ cegPes De®íer ueieleer nw~ ueeskeÀveÉl³e Deewj ueeskeÀieerleeW mes yesno ueieeJe nw~ ueeskeÀMewueer kesÀ keÀF&veeìkeÀeW ceW Yeeieeroejer keÀer nw~ Demeue ceW nceejs osMe keÀer DeeyeesnJee ceW ueeskeÀ mebmkeÉÀefle ner peB®eleer nw~ nceejs ³eneB Fleveer ieceea Deewj Oetue nw efkeÀ keÀeHexìkeÀneB efyeíe³eW? neB mece³e kesÀ meeLe nceejs jnve menve ceW keÀF& HeeM®eel³e ÒeYeeJe Iegue efceue ie³es nQ~ Hej Gve ®eer]peeW keÀes ner DeHeveevee ®eeefn³es efpevemes peerJeveDeemeeve yeve pee³es~ DebOee DevegkeÀjCe ncesMee De®íe veneR nesiee~ meYeer HenuegDeeW ceW meblegueve yeveekeÀj ®euevee ]peªjer nw~ ueeskeÀ keÀueeDeeW keÀes DeHeveeves HejDeHeveer SkeÀ Deueie Hen®eeve yeveleer nw~ Deewj Fmemes cegPes yengle meblegefä efceueleer nw~


efkeÀmeer keÀefJe kesÀ ve jnves kesÀ yeeo ³en keÀnvee efkeÀ GmekeÀe mener cetu³eebkeÀve Deye lekeÀ veneR nes Hee³ee³ee GmekeÀer GHes#ee keÀer ieF&, SkeÀ lejn keÀer DeewHe®eeefjkeÀ ©efæ{ yeve ®egkeÀer nw~ YeJeeveer YeeF& kesÀ yeejs ceW Yeer DeyeSsmee keÀnves Hej ³ener DeLe& efue³ee pee³esiee~ efHeÀj Yeer Deiej GvekeÀer meejer j®eveeDeeW mes keÀesF& SkeÀ meeLe meeceveekeÀjs lees efveefM®ele ªHe mes Jen ®eeQkesÀ efyevee veneR jn mekeÀlee~ ³en SkeÀ Del³eble ceecetueer meer JeemleefJekeÀleenw efkeÀ Jes íe³eeJeeoesÊej keÀeue kesÀ SkeÀ yeæ[s keÀefJe Les~ Gvemes Yeer yeæ[s, efpevnW mJeeYeeefJekeÀ ªHe mes Deepe nceyeæ[e ceeveves kesÀ Deeefo nes ®eues nQ~ keÌ³eeWefkeÀ nceejs mece³e kesÀ uesKekeÀ, yegef×peerJeer, Deeuees®ekeÀ, mebie"keÀ,DeKeyeej Deewj He$eÝHeef$ekeÀeSB GvnW yeæ[e efme× keÀjves Hej legues nQ~ YeJeeveer YeeF& keÀes yeæ[e efme× keÀjves kesÀ efueSSsmee mebieef"le Deewj J³eeHekeÀ Òe³elve keÀYeer veneR ngDee, Fme meye ceW GvekeÀer Kego DeHeveer ©ef®e Yeer veneR LeerDeewj FmekesÀ efueS efpevneWves pegieeæ[ Yeer veneR pecee³ee~

uesefkeÀve ³en Yeer JeemleefJekeÀlee nw efkeÀ ve³eer keÀefJelee kesÀ keÀefJe³eeW ceW Jes meyemes p³eeoe ueeskeÀefÒe³e keÀefJeLes~ GvekeÀer keÀefJeleeDeeW keÀer meeoieer, mejuelee Deewj mebÒesºeCeer³elee efkeÀmeer Yeer meeOeejCe Hee"keÀ keÀes legjbleÒeYeeefJele keÀjleer Leer~ `meleHegæ[e kesÀ Ieves pebieue' Deewj ìeerle yes®elee ntB' pewmeer keÀefJeleeSB DeYeer YeerDeveefievele ueesieeW keÀes ³eeo neWieer~ uesefkeÀve ueeskeÀefÒe³elee Deewj menpelee Deepe kesÀ Sueerì' Deewj G®®emlejer³emeeefneql³ekeÀ ÒeYegDeeW kesÀ yeer®e j®eveekeÀej keÀer efvekeÉÀälee keÀe meyemes yeæ[e meyetle nw~ YeJeeveer YeeF& keÀer keÀefJeleeSBFve ÒeYegDeeWÝYeei³eefJeOeeleeDeeW keÀes FmeefueS yengle efJeue#eCe Deewj GlkeÉÀä veneR ueieleer Lee r keÌ³eeWefkeÀ ³eskeÀefJeleeSB nj efkeÀmeer keÀer mecePe ceW Dee peeleer LeeR~ meeOeejCe Þeeslee Yeer Gvemes mHebefole neslee Lee~ meeefneql³ekeÀÒeYeg yeæ[e GmekeÀes yeveeles nQ, pees efmeHe&À GvekeÀer mecePe ceW Dee³es, pees efmeHe&À GvekeÀer Yeeºee, mebmkeÀej Deewj©ef®e³eeW keÀes O³eeve ceW jKekeÀj efueKes~ efkeÀmeer keÀefJe ³ee uesKekeÀ keÀes yeæ[e yeveeves keÀe GvekeÀe lejerkeÀe nw keÀesF&yeæ[e HegjmkeÀej os osvee, efkeÀmeer Debleje&äer³e ³ee yengjeäer³e mebieesÿer ceW Gmes Yespe osvee, efkeÀmeer DekeÀeoceer ³eemebmLee keÀe keÀesF& yeæ[e Deesnoe os osvee, GmekeÀer mebHetCe& j®eveeJeueer keÀe ÒekeÀeMeve keÀjevee, efHeÀj Fefleneme ceWGmes Òeefleefÿle keÀjves kesÀ efueS èfceueÝpeguekeÀj' GmekeÀe GlkeÉÀä Deeuees®eveelcekeÀ cetu³eebkeÀve keÀjvee~ GmekeÀeskeÀYeer Jeeuì eqJnìcewve, keÀYeer Speje HeeGb[, keÀYeer Fefue³eì efme× keÀjvee~

nj keÀesF& peevelee nw efkeÀ yeææ[e nesves kesÀ efueS kesÀMeJe Deewj keÀyeerj kesÀ DeueieÝDeueie jemles nQ~ npetjer,ojyeejer Deewj Menjer ÞesCeer kesÀ ueesie kesÀMeJe keÀes yeæ[e yeveeles nQ, uesefkeÀve keÀyeerj keÀe jemlee lees meeOeejCepevelee kesÀ peerJeve ³eLeeLe& keÀer Tyeæ[ÝKeeyeæ[ Heie[bef[³eeW mes neskeÀj iegpejlee nw~ YeJeeveer YeeF& ves efvejeuee ³eeve]peerj keÀer lejn ³en Heie[b[er ner ®egveer~ GvneWves Meem$e ³ee Meem$ekeÀej keÀer yengle HejJeen veneR keÀer~ ÒeYegDeeWves Gmes GvekeÀe obYe Deewj DenbkeÀej ceevee~ YeJeeveer YeeF& keÀer SkeÀ Hegjeveer [e³ejer kesÀ HeVe s ceW efueKee nw :`DenbkeÀej Yeer veneR keÀjves oWies/Ssmes keÀneB kesÀ nQ DeeHe?/DeeHekeÀes cesjs DenbkeÀej Hej oo& efkeÀmeefueS?/FmeefueSve efkeÀ DeeHe Yeer Gmemes Leesæ[s yengle GOeæ[les nQ/DeeHeves cegPes yeewveer ÒeefleYee keÀne/mees "erkeÀ nw/ÒeefleYee lees ntB/DeeHe lees yeewves nQ ve ÒeefleYee nQ~'

³en efveºkeÀHeì, efveMíue iegmmee efkeÀmeer nleeMe Deewj Jebef®ele keÀefJe keÀe `ÖeÀmì£sMeve' veneR nw~ ³enDeHeveer j®evee kesÀ Òeefle efveÿe Deewj DeemLee keÀe Jen leeHe nw, efpememes YeJeeveer YeeF& DeHeveer MeeqkeÌle Deefpe&lekeÀjles Les~ Deewj Fmeer MeeqkeÌle kesÀ oce Hej Jes mel³e keÀnves keÀer efnccele yeìesjles Les : `metj kesÀ, keÀefyeje kesÀ,leguemeer kesÀ ®ejCe ceW efmej PegkeÀe keÀj/me®e keÀnes ieg©osJe kesÀ DeeMJeemeve DeeMeerºe HeekeÀj' (onve HeJe&)~

efpevneWves DeeHeelekeÀeue kesÀ oewjeve GvekeÀer efueKeer ngF& èf$ekeÀeue mebO³ee' keÀer keÀefJeleeSB Heæ{ jKeer nQ,Jes me®e keÀnves keÀer Fme MeeqkeÌle keÀe Leesæ[eÝyengle DevegYeJe keÀj mekeÀles nQ~ uesefkeÀve keÀe fJelee YeJeeF& YeeF& kesÀefueS efmeHe&À efkeÀmeer mel³e keÀes DeefYeJ³ekeÌle keÀjves keÀe ceeO³ece Yej ner veneR, Jen mel³e keÀes peeveves keÀe SkeÀGHekeÀjCe Yeer jner nw~ YeJeeveer YeeF& Deiej íe³eeJeeo, ve³eer keÀefJelee mes ueskeÀj Deepe lekeÀ keÀYeer meeefneql³ekeÀ®e®ee& kesÀ cegK³e kesÀvê ceW veneR jns lees FmekeÀe SkeÀ keÀejCe ³en Yeer nw efkeÀ Fleves uebyes uesKeve keÀeue keÀer GvekeÀeryeæ[er mebKleer mes ®egveer ngF& keÀefJeleeDeeW keÀe Ssmee mebûen meeceves veneR Dee³ee, efpemeceW GvekeÀer keÀefJe ÒeefleYee keÀerJeemleefJekeÀ #ecelee keÀe Helee ueesieeW keÀes ®euelee~ otmeje yeæ[e keÀejCe ³en Lee efkeÀ efpeve ®eerpeeW Deewj efJe®eejeW

keÀefJelee kesÀ ieeBOeerÝGo³e ÒekeÀeMe

Meleeyoer Heg©ºe

YeJeeveer Òemeeo efceÞe

Jes `keÀefJelee kesÀieeBOeer' Les~ MeyoeW keÀerHetveer GvekesÀ Heeme Leer,

®egìkeÀer GvekeÀer meOeer LeerDeewj GvekesÀ ®ejKes keÀerue³e yebOeer ngF& Leer~ peeskegÀí GvneWves keÀeleeÝyegvee

Flevee K³eeue peªjjKee efkeÀ ³en efmeHe&À

GvekesÀ DeHeves Deewj oes®eej ueesieeW keÀe pejeroejJem$e ner yevekeÀj ve jn

peeS, yeequkeÀ Jenleceece meeOeejCe ueesieeW

kesÀ leveÝceve keÀes YeerLees æ[erÝyengle Tºcee

Heng B®eeS~


keÀes GvneWves Hetjer efveÿe Deewj F&ceeveoejer mes DeHevee jKee Lee, Jes Kego DeepekesÀ DeeOegefvekeÀ mebmeej ceW efHeíæ[er Deewj DeÒeemebefiekeÀ ceeve ueer ie³eer LeeR~ pewmesieeBOeerJeeo, mel³eeûen, Deefnbmee, JewºCeJeer meefnºCeglee Deeefo~ peye jepeveerefleceW ieeBOeerJeeo efmeHe&À keÀLeveer keÀer ®eerpe yevekeÀj jn ie³ee nes, obieeW DeewjmeebÒeoeef³ekeÀ efJeÜsºe keÀer Deeie ceW peueles meceepe ceW Deefnbmee keÀer OeejCee SkeÀmevekeÀ Yeje efJe®eej ueieleer nes, peye Oece& kesÀ HeefJe$e mLeue nefLe³eejeW Deewjyeeªo kesÀ DeelebkeÀJeeoer De·eW ceW leyoerue nes ie³es neW, leye mel³eeûen keÀeryeele SkeÀ Heeieue meble kesÀ DeJ³eeJeneefjkeÀ Deewj KelejveekeÀ ÒeueeHe kesÀDeueeJee Deewj keÌ³ee ueie mekeÀleer nw?

YeJeeveer Òemeeo efceÞe ves Fme meejs efJe®eejeW keÀes efJeMJeeme keÀer no lekeÀDeHevee jKee Lee~ DeHeves DeeHekeÀes Jes ieeBOeer keÀe yesìe' keÀnles Les~ keÀne peemekeÀlee nw efkeÀ Jes nceejs osMe keÀes ceewpetoe meebmkeÉÀeflekeÀÝjepeveweflekeÀ DeeOegefvekeÀleekesÀ jepeHeLe Hej SkeÀ yewueieeææ[er keÀer lejn efoKeeF& os jns Les~ Jen Gme cevegº³ekeÀer lejn Les `pees keÀcH³etìjeW kesÀ SkeÀ efJeMeeue keÀejKeeves ceW DekesÀuee Keæ[enes efHeÀj GvekeÀe ngefue³ee Yeer DeeOegefvekeÀ meebmkeÉÀeflekeÀ SueerìeW keÀer JesºeYetºee mesefYeVe Lee~ Keeoer keÀe kegÀlee&ÝHee³epeecee, keÀmyeeleerÝefkeÀmeeveer ®esnje Deewj Jewmeerner osneleer yeesueer~'

keÀefJelee ceW efHeíues [sæ{Ýoes oMekeÀeW mes ³ee lees HeefM®eceer DeeOegefvekeÀleekeÀe ÒeYeglJe jne ³ee efHeÀj meMem$e ¬eÀebefle kesÀ oceecesÝveieeæ[s yepeles jns~ efpemelejn ieeBOeer Deewj efJeveesyee mJeeleb$³eesÊej jepeveerefle ceW DeÒeemebefiekeÀ jn ie³esLes, Gmeer lejn keÀefJe YeJeeveer YeeF& Yeer Fme mJeeleb$³eesÊej meebmkeÉÀeflekeÀceenewue ceW `efcemeefHeÀì' nes ie³es Les, Fme `pevekeÀefJe' keÀer meeJe&peefvekeÀogo&Mee efkeÀmeer Yeer otmejs `pevevee³ekeÀ' keÀer efve³eefle mes efYeVe veneR Leer~

ieeBOeer Deewj GvekesÀ oMe&ve kesÀ Òeefle YeJeeveer YeeF& keÀe ueieeJe leye mesLee, peye mes GvneWves DeHeves DeemeHeeme kesÀ J³eeHekeÀ HeefjJesMe keÀes peeveves DeewjmecePeves keÀer keÀesefMeMe Megª keÀer Leer~ Jes meef¬eÀ³e ªHe mes jeäer³e DeeboesueveceW Meeefceue Yeer ngS~ oes Jeºe& Dee" ceen, Dee" efove Debûespeer kesÀ keÀejeJeemeceW efyelee³es~ mebHetCe& ieeBOeer Jee²ce³e keÀe mebHeeove `ieeBOeer Heb®eMeleer' keÀerkeÀefJeleeSB Deewj `kegÀí veerefle kegÀí jepeveerefle' ceW mebkeÀefuele GvekesÀ efveyebOeFmekesÀ ÒeceeCe nQ efkeÀ ieeBOeerJeeo GvekesÀ efueS efmeHe&À SkeÀ Jew®eeefjkeÀ ÒesjCee keÀe

ñeesle Yej veneR jn ie³ee Lee, yeequkeÀ GvekeÀer ®eslevee Deewj mebJesoveeleb$e keÀeSkeÀ DeefYeVe efnmmee yeve ie³ee Lee~ efveëmebkeÀes®e keÀne pee mekeÀlee nw efkeÀ Jes`keÀefJelee kesÀ ieeBOeer' Les~ MeyoeW keÀer Hetveer GvekesÀ Heeme Leer, ®egìkeÀer GvekeÀermeOeer Leer Deewj GvekesÀ ®ejKes keÀer ue³e yebOeer ngF& Leer~ pees kegÀí GvneWveskeÀeleeÝyegvee Flevee K³eeue peªj jKee efkeÀ ³en efmeHe&À GvekesÀ DeHeves Deewj oes®eej ueesieeW keÀe pejeroej Jem$e ner yevekeÀj ve jn peeS, yeequkeÀ Jen leceecemeeOeejCe ueesieeW kesÀ leveÝceve keÀes Yeer Leesæ[erÝyengle Tºcee HengB®eeS~ FmeerefueSGvneWves pees Yeeºee keÀefJelee kesÀ efueS ®egveer, Jen meeOeejCe yeesue®eeue keÀerYeeºee Leer~ Jes ªHe Deewj efJeºe³e oesveeW mlejeW Hej SkeÀ `pevekeÀefJe' Les~

Deefnbmee keÀer DeJeOeejCee Deewj GvekeÀer MeeqkeÌle Hej YeJeeveer YeeF& keÀerFleveer DeketÀle DeemLee Leer efkeÀ GmekeÀer MeeqkeÌle keÀes Jes keÀef"ve mes keÀef"veceeQkeÀeW Hej Yeer HejKevee ®eenles Les~ DekeÌìtyej 1962 ceW peye ®eerve ves YeejleHej nceuee efkeÀ³ee, GmekeÀer Òeefleef¬eÀ³ee ceW jeäer³elee keÀer YeeJevee keÀe peespJeej G"e, Jen DeHeves meeLe yengle mes keÀefJe³eeW keÀes yeæ[e ues ie³ee~ceekeÌme&Jeeoer mecePes peeves Jeeues yeeyee veeieepe&gve ves ceekeÌme&Jeeo kesÀ ueyeeos keÀesner HeÀeæ[keÀj HesbÀkeÀves keÀer yeele keÀner~ ÒeieefleMeerue MeceMesj ves kewÀueeMeJeemeerefMeJe mes ef$eMetue G"ekeÀj leeb[Je keÀjves keÀer ÒeeLe&vee keÀer~ `kegÀ©#es$e' ceW ³eg×keÀer Ye³eeJenlee Deewj DeceevegefºekeÀlee keÀe efJejesOe keÀjves Jeeues jeäkeÀefJeefovekeÀj ves `HejMegjece keÀer Òeleer#ee' pewmeer ³eg×keÀeceer j®evee efueKe [eueer~Deepe ³en peevekeÀj DeeM®e³e&®eefkeÀle ngDee pee mekeÀlee nw YeJeeveer YeeF& ves1962 ceW Yeer efueKee : ueesie Hetíles nQ Deepe ieeBOeer nesles lees keÌ³ee keÀjles/yeoue ve osles keÌ³ee Jes DeHevee mees®eeÝmecePee efme×eble/... Deelee nw Deiej®eerve lees Gmes Deeves oes/Deewj keÀnes Gmemes efkeÀ nce ceejWies veneR cejWies/DeewjFb®eÝFb®e peien Hej peye keÀypee keÀjvee Heæ[siee GvnW/npeejeW ueesieeW keÀesceejÝceej keÀj/leye osKevee Jes keÌ³ee keÀjWies/.... Deepeeoer efceueles ner Deiejleesæ[ oer nesleer nceves mesvee/lees Deewj meejer leekeÀleW Deefnbmee keÀer FkeÀùe nesvesueieleeR nceejs ceve ceW~'

GvekeÀer keÀefJeleeSb leye Yeer nQ Deewj jnWieer~ peye DeewÐeesefiekeÀ DeeOegefvekeÀleekesÀ leveeJeeW mes Yeeie keÀj keÀesF& J³eeqkeÌle keÀefJelee kesÀ DecejkebÀìkeÀ ³eekegÀuuetÝceveeueer peevee ®eensiee, lees Jen YeJeeveer YeeF& keÀer keÀefJelee keÀer íebn

ceW Dee³esiee~ peye Mem$eeW keÀer nesæ[, jespeceje& keÀerefnbmee Deewj ³eg× keÀer [jeJeveer DeeMebkeÀeDeeW DeewjogëmJeHveeW mes YeeiekeÀj keÀesF& [je ngDee DeeoceerkeÀefJelee keÀe keÀesF& Meeble keÀesvee leueeMevee ®eensieelees Gmes YeJeeveer YeeF& keÀer keÀefJelee ceW "ewjefceuesiee~ peye jepeveereflekeÀ Deewj J³eeqkeÌleieleveeieefjkeÀ peerJeve keÀer nwjleDebiespe HeleveMeerueleemes TyekeÀj Deewj Ieyeæ[ekeÀj keÀesF& F&ceeveoej J³eeqkeÌleveweflekeÀ MeeqkeÌle keÀe keÀesF& keÀeJ³e eflevekeÀe {tBæ{vee®eensiee lees YeJeeveer YeeF& keÀer keÀefJeleeSB GmesyegueeSbieer~ peye HeefM®eceer He$ekeÀeefjlee mes GHepeerDeewj Dee¬eÀeble meb®eejceeO³eceer Yeeºee kesÀ DeeOegefvekeÀkeÀefJe³eeW keÀer keÉÀef$ecelee Deewj Demenpelee mesGkeÀleekeÀj keÀesF& meeOeejCe yeesue®eeue keÀer efveºkeÀHeìDeewj peerefJele Yeeºee ceW yeele®eerle keÀjvee ®eensiee,lees YeJeeveer YeeF& keÀer keÀefJeleeSB Gmemes yeefle³eeSbieer~YeJeeveer Òemeeo efceÞe mceÉefle meceejesn meefceefle, nesMebieeyeeoÜeje 29 cee®e& 2003 keÀes ÒekeÀeefMele mceeefjkeÀe mes meeYeejpevelee kesÀ yeer®e pevelee keÀe keÀefJe : ieerleHeÀjesMe YeJeeveer YeeF&


Deepe Gmleeo Deceerj ]KeeB ves pees `mJej' ueieeS Les, Jes HetjerMeleeyoer keÀes Heej keÀjles ngS, Gme íesj Hej DeHeveer Meg×lee kesÀ meeLe Keæ[snQ, peneB Hej DeekeÀj ueie jne nw efkeÀ `HeefM®ece kesÀ Hee@Heguej' ves nceejs`Meem$e' Deewj ùeeskeÀ' oesveeW keÀe ner ¬etÀj OJebme keÀj efo³ee nw~ Ssmes mece³eceW Gmleeo Deceerj ]KeeB keÀes mebmLeeiele ªHe mes ³eeo efkeÀ³ee peevee yenglecenlJeHetCe& nw~ Gmleeo Deceerj ]KeeB ³eeW lees Fboewj kesÀ ner Les, uesefkeÀve GvnWDeHeveer Fme ceeueJee keÀer efceÆer ves SkeÀ uebyes mece³e lekeÀ efceÆer keÀe ner ceeOeesceevee Deewj GvekeÀer cesOee keÀer mJeerkeÉÀefle Deewj Jewmee mJeeiele veneR efkeÀ³ee,pewmee efkeÀ Dev³eeW keÀe~ cegPes ³eeo veneR Heæ[lee `jep³e' ves Yeer GvekeÀer mceÉeflekesÀ efueS keÀesF& DeefleefjkeÌle ©ef®e efoKeeF& nes~ ve GvekesÀ veece Hej keÀesF&HegjmkeÀej, mecceeve ³ee HewÀueesefMeHe nw Deewj ve ner keÀesF& íesìerÝceesìer`meebmLeeefvekeÀlee' pees HeodceYetºeCe mes mecceeefvele keÀueekeÀej kesÀ efueS nesmekeÀleer Leer~ keÀYeerÝkeÀYeer meeueevee SkeÀ DeewHe®eeefjkeÀ Dee³eespeve efyevee efkeÀmeerefkeÀmce keÀer GHeeqmLeefle ope& keÀjeS meceeHle nes peelee nw, uesefkeÀve MeleeyoerÝJeºee&jbYeHej jep³e keÀer Gmleeo `DeueeGÎerve ]KeeB mebieerle DekeÀeoceer' ³eefo GvnWmeceejesnelcekeÀ {bie mes ³eeo keÀjves kesÀ efueS `Deceerj ]KeeB' Òemebie jKe jnernw, ³en De®íer yeele nw Deewj ³en SkeÀ lejn mes efHeíues keÀe Òe#eeueve' Yeernw~

Gmleeo Deceerj ]KeeB meenye ves mJe³eb keÀes SkeÀ iee³ekeÀ keÀer lejnmLeeefHele keÀjves kesÀ efueS Meem$eer³e mebieerle keÀer efveºkeÀ©Ce ogefve³ee ceW SkeÀuebyee mebIeºe& efkeÀ³ee~ ogYee&i³eJeMe, peye Jes HenuesÝHenue efce]pee&Hegj keÀer SkeÀmebieerle meYee ceW Òemlegefle osves Glejs lees ueesieeW ves GvnW Meesjiegue keÀjkesÀ ceb®emes Glejves keÀes yeeO³e keÀj efo³ee~ ojDemeue, leye Gme meYee ceW GmleeoFvee³ele ]KeeB, DebpeveeryeeF& ceeUHeskeÀj Les~ mebieerleÝjefmekeÀ GvekesÀ oerJeeves Les~veleerpeleve SkeÀ ³egJee Òe³eesieOeceea iee³ekeÀ keÀes megveves kesÀ efueS ]peªjer Oew³e&GveceW veneR Lee~ uesefkeÀve Fme Ieìvee ves ³egJee Deceerj ]KeeB keÀes Yeerlej mes yengleGefÜive keÀj efo³ee~ Jes je³eieæ{ ojyeej kesÀ iee³ekeÀ yeves jnves keÀe ceesn íesæ[Fboewj ueewì DeeS~ ³en Iej JeeHemeer Leer, peneB GvekeÀer HegMlewveer HejbHeje Deewjmeejbieer Jeeove keÀe Fuce Fble]peej keÀj jne Lee~ uesefkeÀve Deceerj ]KeeB meenye

ves iee³eve keÀes ner DeHevee DeYeerä ceevekeÀj DeHeves `j®eveelcekeÀ SkeÀeble' ceWmJe³eb keÀes SkeÀeûe keÀjvee Megª keÀj efo³ee~

³en Deceerj ]KeeB kesÀ Yeei³e keÀe ner meb³eesie Lee efkeÀ GvekesÀ Iej ceWèfkeÀjevee Iejevee' kesÀ ceneve iee³ekeÀeW keÀer DeeJee]peener Leer~ osJeeme mes Gmleeoyeeyet ]KeeB yeervekeÀej, Gmleeo jpeye Deueer ]KeeB meenye Deeles Les Deewj osj jelelekeÀ ieeveeÝyepeevee neslee~ mebieerle keÀes ueskeÀj ienjer yeeleW nesleeR~ FmekesÀDeefleefjkeÌle ]KeeB meenye keÀe Hegefäceeie&kesÀ JeuueYe mebÒeoe³eer mebieerle mesmebye× ueesieeW kesÀ yeer®e ye®eHeve mesner DeeveeÝpeevee Lee~ ieesmJeeceerieeskegÀueeslmeJe cenejepe ves lees SkeÀyeej yelee³ee Yeer Lee efkeÀ ]KeeB meenyeyeeu³eeJemLee mes me$en Jeºe& keÀer lejn GvekesÀ ³eneB DeelesÝpeeles Les~ ces©KeC['keÀer iee³ekeÀer keÀer HejbHeje GvekesÀ ³eneB Henues mes ner Leer~ yenjneue, ]KeeBmeenye kesÀ Heeme Gmleeo íppet ]KeeB, veppet ]KeeB keÀer ces©KeC[ iee³ekeÀerHejbHeje keÀe He³ee&Hle %eeve Yeer Lee~ Gmleeo cegjeo ]KeeB kesÀ yeerve Jeeove keÀer`DeeueeHe®eejer' mes Jes ienjer DeemeeqkeÌle Yeer jKeles Les, keÌ³eeWefkeÀ GmeceW DeefleefJeueeqcyele ue³e keÀe pees yeejerkeÀ keÀece Lee, Jen GvnW DeekeÀefºe&le Yeer keÀjleeLee~ kegÀue efceueekeÀj Deceerj KeeB keÀes veJee®eejer cesOee' kesÀ efueS Deye DeHeveeriee³ekeÀer kesÀ ceeie& keÀes DeeefJeºkeÉÀle keÀjves keÀe SkeÀ yengle ¢æ{ Deewj megmHeäceeie& Kegue ®egkeÀe Lee~ GvneWves `ces©Keb[' keÀer leeveeW keÀes lees Fme lejn DeewjFlevee DeelcemLe keÀj efue³ee Lee efkeÀ GvekesÀ efMeº³eeW keÀe keÀnvee nw efkeÀ GvnWueieYeie HeeB®e n]peej leeveW ³eeo LeeR Deewj FmekeÀer Jepen ³en Leer efkeÀ GvneWvesèfj³eepe' keÀes DeHeves `ÒeefleHeue' keÀe He³ee&³e yevee efue³ee Lee~ cegPes ³eeo nwGvekesÀ efMeº³e iee³ekeÀ jcesMe vee[keÀCeea keÀe keÀnvee Lee efkeÀ ceewve ceW YeerkeÀeBHelee jnlee Lee GvekeÀe kebÀ"~ pewmes SkeÀ Deblejelcee keÀe keÀesF& mHesme nw,peneB GvekeÀer efvejblej èfj³ee]pe' ®eueleer jnleer nw~

kegÀue efceueekeÀj GvekeÀer iee³ekeÀer ceW yeervekeÀejer mes ueer ieF& DeefJeueeqcyeleue³e, Gmleeo Deceevele Deueer ]KeeB keÀer leeveW Deewj Gmleeo Jeeefno ]KeeB,

yeermeJeeR Meleeyoer kesÀ Yeejleer³e Meem$eer³e mebieerle kesÀ Fefleneme ceW Ssmee Henueeryeej Ieì jne Lee, peyeefkeÀ HejbHeje kesÀ ogëmeeO³e DevegMeemeve keÀes HeÀueeBie keÀj SkeÀiee³ekeÀ ves DeHeveer leHem³ee mes SkeÀ veS Ìejeves' keÀe efvecee&Ce keÀj efo³ee efpemesDeepe Fboewj Iejevee' kesÀ veece mes SkeÀ meeJe&osMeer³e mJeerkeÉÀefle efceue ®egkeÀer nw~ Deewj³en iee³ekeÀ Lee Fboewj kesÀ Meenceerj cebefpeue keÀer oerJeejeW keÀs yeer®e meebieereflekeÀDeelcemebIeºe& le³e keÀjlee ngDee, ³egJee Deceerj ]KeeB, efpemes efHelee keÀer ]KJeeefnMeeW kesÀcegleeefyekeÀ SkeÀ meejbieer veJeepe' yeve peelee Lee~ uesefkeÀve Gmeves JeeÐe veneR, kebÀ"'mes Ssmee ogªn ceeie& le³e efkeÀ³ee, leye Mee³eo Gmes Yeer Helee veneR Lee efkeÀ GmekeÀeSsmee DemebYeJeÝmee peeve Heæ[ves Jeeuee mebkeÀuHe Òeefmeef× kesÀ Fleves TB®es He"ej HejHengB®ee osiee~

keÀeMe! keÀeveeW ceW Heæ[s `ces©KeC[er³e' leeve

Meleeyoer Heg©ºeGmleeo Deceerj KeeB

ÒeYeg peesMeer


efpevnW yenjs Jenero ]KeeB meenye Yeer keÀne peelee nw, keÀer ]Keeefme³ele Deewj]Kemetefme³eleeW keÀes Deelcemeele efkeÀ³ee ie³ee efpemeceW `ces©KeC[er³e' leeveeWkesÀ DeÒeeflece DeY³eeme ves Yeer ³eesieoeve efkeÀ³ee~ neB, GvneWves `lejevee'keÀes DeHeveer meebieereflekeÀ cesOee mes SkeÀoce mes Ssmee ªHe efo³ee efkeÀ JenDeeO³eeeqlcekeÀlee mes veeHee pee mekeÀe~ GmeceW GvneWves Deblejs ceW metHeÀer mebleDeceerj ]Kegmejes keÀer ©yeeF³eeW keÀe yengle ner ÒeereflekeÀj Òe³eesie efkeÀ³eeefpemekeÀer mejenvee Hetjs mebieerleÝmebmeej ceW ngF&~ FmekesÀ yeeo peye Jes Fboewjíesæ[keÀj keÀesuekeÀelee HengB®es lees GvnW neLeeWneLe efue³ee ie³ee~ GvekesÀS®eSceJeer ves efjkeÀe@[& yeveeS Deewj DeekeÀeMeJeeCeer kesbÀêeW Hej GvekeÀerienjer Heeìoej DeeJeepe ®eewlej]HeÀe ietBpeves ueieer~ GvnW meved 59 ceW osMekeÀer kesbÀêer³e mebieerle veeìkeÀ DekeÀeoceer ves mecceeefvele efkeÀ³ee Je 70 keÀeoMekeÀ Hetje neslesÝnesles `HeoceYetºeCe' mecceeve mes GvnW veJee]pe efo³ee~uesefkeÀve Jes HegjmkeÀejeW mes efvemHeÉn jn DeHeveer DeeO³eeeflcekeÀlee ceW [tyesiee³eve ceW ner meeBme uesles jnles Les~

Gmleeo Deceerj ]KeeB meenye keÀe J³eeqkeÌleiele peerJeve DeeceleewjHej Deewj JewJeeefnkeÀ peerJeve ]Keemeleewj Hej efJeºeeoce³e jne~ GvneWvesHenueer Meeoer K³eele efmeleejJeeokeÀ Gmleeo efJeuee³ele ]KeeB keÀer yenve meskeÀer Leer, peuoer ner Gmemes efJeueie nesves keÀer eqmLeefle yeve ieF&~ GvemesefpevekeÀe efkeÀ veece ]peervele Lee, HeÀjeroe veece keÀer yesìer Yeer nw~ otmejeefJeJeen cegVeeryeeF& mes ngDee, uesefkeÀve Mee³eo Jes SkeÀ iee³ekeÀ kesÀ peerJeveDeewj GmekesÀ ceeveme keÀes mecePe veneR Hee jner LeeR, veleerpeleve peuo nerJen efJeJeen Yeer ìtì ie³ee~ GvekeÀe Debeflece JewJeeefnkeÀ peerJeve Deeiejs keÀer"gcejer ieeef³ekeÀe cegMlejer yes]iece keÀer yesìer jF&mee mes ngDee efpevemes SkeÀHeg$e nw, pees MeenveJeepe kesÀ veece mes ìerHet meguleeve meerefj³eue ceW nwojDeueer keÀer YetefcekeÀe kesÀ efueS osMe ceW peevee ie³ee~ keÀesuekeÀelee ceWpeyeefkeÀ Jes peerJeve kesÀ GÊeje×& Hej uesefkeÀve DeHeveer j®eveelcekeÀlee leLeeÒeefmeef× kesÀ efMeKej Hej Les, SkeÀ keÀej SkeÌmeer[Wì ceW Fme mebmeej mesefJeoe nes ieS~ ojDemeue, keÀesuekeÀelee GvekeÀer F®íe keÀe Menj veneRLee~ Jes DeHeves peerJeve kesÀ DeeefKejer JeºeeX ceW DeVeHetCee& cebefoj jes[ keÀerojieen kesÀ ve]peoerkeÀ keÀneR DeHevee Iej yeveJeevee ®eenles Les, uesefkeÀveSkeÀ j®eveelcekeÀ pJeej mes GHeÀveles iee³ekeÀ ves Iejevee' lees yevee efo³ee,uesefkeÀve Iej yeveeves keÀe mJeHve DeOetje ner jn ie³ee~ Jes yeejÝyeej FboewjueewìkeÀj Deeles Les Deewj YetlesMJej cebefoj ceW DeHeveer `neef]pejer' ueieeveeveneR Yetueles Les~ Jes keÀne keÀjles Les cesjs Heeme pees kegÀí nw Deewj pees cegPesefo³ee nw Jen FvneR YetlesMJej keÀer osve nw~' uesefkeÀve, nce Deepe mees®elesnQ efkeÀ Fboewj ves Deewj GvnW GvekesÀ jep³e ves keÌ³ee efo³ee? keÌ³ee ³en yeeleGoeme keÀjves Jeeueer veneR nw efkeÀ Meleeyoer kesÀ Fme íesj Hej GvnW`mcejCe' keÀe mejkeÀejer keÀce&keÀeb[ Hetje keÀjves kesÀ yeeo efveM®e³e ner efHeÀjmes efJemceÉefle kesÀ Gmeer Oetmej Deewj HeÀìs keÀHeæ[s ceW ueHesìkeÀj jKe efo³eepeeSiee~ keÌ³ee Ssmee mebYeJe nesiee efkeÀ Fboewj Deewj Gmleeo Deceerj ]KeeBkeÀes Deewj GvekeÀer iee³ekeÀer kesÀ Òeefle DeemeeqkeÌle Deewj mecceeve jKeves JeeuesGvnW efJemceÉefle kesÀ iele& mes yeenj ueeSB~ Fefleneme ceW Ssmee Yeer ngDee nw,peye J³eJemLee Deewj meÊee ves efpevnW ]keÀyeeW ceW o]HeÀvee efo³ee Lee, DeJeeceves ]keÀyeeW keÀes GKeeæ[keÀj ceeueeSB ®eæ{eF& nQ~ keÀeMe! Ssmee nes efkeÀjes]peÝjes]pe osMe ceW ®eewjeneW Hej ueieles vesleeDeeW kesÀ yegleeW mes SkeÀ DeueieDeewj TB®ee yegle meoer kesÀ Fme ceneve iee³ekeÀ keÀe Fboewj ceW keÀneR ueiesDeewj efpemekesÀ efvekeÀì iegpejles ngS, nceejs keÀeveeW ceW ces©Keb[ keÀer keÀesF&leeve ietBpe G"s~

Gmleeo keÀe iee³eveSkeÀ DemeceeHle meYee

megMeesefYele mekeÌleeJelecewnj Iejeves kesÀ efmeleej JeeokeÀ Heb. efveefKeue yewvepeea Gme Ieìvee keÀes

leeGce veneR Yetues~ 1950 kesÀ oMekeÀ keÀe GÊeje×& jne nesiee~ Jes SkeÀ mebieerlemeYee ceW DeHeves Deûepe ieg©YeeF& Heb. jefJeMebkeÀj keÀe efmeleej Jeeove megvekeÀj ueewìjns Les efkeÀ leYeer nJee ceW lewjleer SkeÀ DeeJeepe megvekeÀj ef""keÀ ieS~ SkeÀDevemegveeÝmee jeie Deewj SkeÀ DeÒeeflece ienveÝiebYeerj mJej~ kegÀí Ssmee ner, efpemeskeÀerìdme ves HegÀue Leesìs[ F&pe' keÀne nw~ Jes meYee ceW ueewì DeeS~ Jen keÀvee&ìkeÀermebieerle keÀe jeie DeYeesieer keÀeveæ[e Lee, efpemes efkeÀjevee Iejeves kesÀ Gmleeo DeyoguekeÀjerce ]Keeb ves efnbogmleeveer Meem$eer³e mebieerle ceW Òe®eefuele keÀj efo³ee Lee~ Deewjieeves Jeeues Les Deyogue keÀjerce ]KeeB meenye kesÀ GÊejÝmJej Gmleeo Deceerj ]KeeB~

Gmleeo Deceerj]KeeB keÀe ieevee megvekeÀjef""keÀ peeves Jeeues Heb.efveefKeue yewvepeea DekesÀuesveneR Les~ Jes Gme mecceesnvekesÀ DekesÀues meePesoej veneRLes~ Gmleeo Deceerj ]KeeBkesÀ mJej keÀer jeieÝoereqHlener kegÀí Ssmeer nw~ GvnWmegveles ngS ncesMee ceve ceWSkeÀ oerIe& J³eeqkeÌlelJe keÀeríefJe yeveleer nw~ GvnWmegveles ngS ncesMee Heneæ[³eeo Deeles nQ~ Jes megjeWkesÀ megces© nQ~ ces©Keb[iee³ekeÀer keÀer cesKeuee kesÀefJejeì OeejkeÀ~

Fboewj SkeÀ Menj veneR Iejevee : GÊejÒeosMe keÀe efkeÀjevee Deewj ceO³eÒeosMekeÀe Fboewj~ Yetieesue keÀnlee nw efkeÀ Fve oes peieneW kesÀ yeer®e mewkeÀæ[eW ceerue keÀer otjernw, uesefkeÀve mebieerle keÀer ogefve³ee ceW ³es oes peienW veneR, SkeÀÝotmejs mes HejmHejDebleëef¬eÀ³ee keÀjles oes Meg× mJej nQ~ ºe[dpe Deewj Heb®ece~ SkeÀ Jeeoer, otmejemecJeeoer~ efkeÀjevee ceW ner Gmleeo Deyogue keÀjerce ]KeeB pevces, ³eneR Gmleeo Jenero]KeeB ves megj meeOee Deewj ³eneR efkeÀjevee Iejeves keÀer peieefJeK³eele ]Ke³eeue iee³ekeÀerkeÀe "e" pecee~ keÀesceue mJejeIeele Deewj Oeerceer yeæ{le keÀe Yeê meeQo³e&HejkeÀiee³eve~ ³etb lees Gmleeo Deceerj ]KeeB Fboewj Iejeves kesÀ nQ, uesefkeÀve efkeÀjevee IejevesJeeues GvnW DeHevee ceeveles nQ~

DeueyeÊee Deceerj]Keeveer iee³ekeÀer keÀe mecceesnve efkeÀmeer SkeÀ mJej JewefMeä³emes efveefce&le veneR ngDee Lee~ GmeceW Gmleeo Deyogue Jenero ]KeeB mejerKeer efJeuebefyeleue³e nw, Gmleeo jpeye Deueer ]KeeB mejerKeer leeveW nQ Deewj Gmleeo Deceeve Deueer]KeeB mejerKeer ces©Keb[ Mewueer nw~ yebyeF& kesÀ efYeb[eryee]peej Iejeves kesÀ Deceeve Deueer]KeeB keÀe ieevee Deceerj ]KeeB ves GvekesÀ Iej kesÀ yeenj Keæ[s neskeÀj megveÝmegvekeÀj


meerKee Lee~ Fve DeLeeX ceW Jes mebieerlekeÀer Þegefle HejbHeje kesÀ Yeer mebJeenkeÀ nQ~

efnbogmleeveer Meem$eer³e iee³evekesÀ mLeeHel³e Deewj meeQo³e&Meem$e kesÀyeejs ceW yeej keÀjles mece³e ³en ³eeojKevee ®eeefnS efkeÀ ³en mebieerle GmeDeeefoce mebmeej mes Deelee nw, peeskebÀ" keÀer kebÀojeDeeW ceW yemee nw~DeLe&OJeefve³eeB GmekesÀ efmebnÜej Hejef""keÀer jnleer nQ~ efnbogmleeveer Meem$eer³eiee³eve Deveno keÀe DeeueeHe nw, peesmecet®es DeeqmlelJe kesÀ cebêmeHlekeÀ mesG"keÀj Deelee nw~ iee³eve ceW mece HejDeeceo efkeÀmeer Òeefle¬eÀceCe mes keÀceveneR, ºe*dpe Hej efJejece HeefjefveJee&Cemes keÀce veneR Deewj Deceerj ]KeeB keÀeriee³ekeÀer ceW ³es lelJe Hetjer Oepe kesÀmeeLe ceewpeto nQ~

Gmleeo yeæ[s iegueece Deueer]KeeB Deiej "gcejer kesÀ meceeì Les leesDeceerj ]KeeB ]Ke³eeue kesÀ efmejceewj~ yeæ[s]KeeB meenye keÀe iee³eve Deiej mebyeesOeveLee lees Deceerj ]KeeB meenye keÀe iee³eveDeelcecebLeve~ ³es oesveeW e fceuekeÀjefnbogmleeveer Meem$eer³e iee³eve kesÀ Meerºe&jeieÝÜwle keÀe efvecee&Ce keÀjles nQ~ efJeHe³e&³eefkeÀvleg HejmHej~

³eefo keÀueeiele meeQo³e& mee#eelekeÀer leelkeÀeefuekeÀ mebYeeJevee nw lees keÀnmekeÀles nQ efkeÀ mebieerle FmekeÀe meyemesyeæ[e Òeefleceeve nw~ ³ener Jen ®eer]penw, pees meefo³eeW mes Fbmeeve keÀer ©nkeÀes ªF& keÀer ceeefvebo Oegveleer ®eueerDee jner nw~ Deceerj ]KeeB keÀe ceeuekeÀeQme³ee leesæ[er megveW lees mecePe Dee peeSieeefkeÀ SkeÀ DemebYeJe Dee¼eo keÀer onueer]peHej Keæ[s nesves kesÀ keÌ³ee cee³eves nQ~³en iee³eve osMekeÀeue kesÀ efceLekeÀ keÀesleesæ[lee nw~ Jen leceece ]peceeveeW DeewjFueekeÀeW kesÀ Hejs nw~ GmeceW keÀe³eveelekeÀer efJeuebefyele vey]pe nw Deewj ienveoeMe&efvekeÀ ef®ebleve nw~

keÀn mekeÀles nQ efkeÀ GmleeokeÀer DeeJee]pe ves nceejs peerJeve keÀesSkeÀ DemeceeHle meYee yevee efo³ee nwDeewj nce GmeceW keÀesceue ieebOeej keÀerlejn ef""kesÀ ngS nQ~

efveºkeÀuebkeÀ Ëo³e, ceeLes Hej efleuekeÀ, meowJe MJesle Jem$eOeejer ceeueJeer³e peer Del³evle ceOegj mecceesnkeÀÒeYeeJeeslHeeokeÀ, DekeÀeìd³e JeeCeer kesÀ Oeveer ceeueJeer³e peer, me®®es OeceeX ceW Yeejleer³e efnvot mebmkeÉÀefle kesÀ DeeoMe&ÒeleerkeÀ Les~ Jes efnvot mebmkeÉÀefle keÀes G®®elece ceeveJeer³e mebmkeÉÀefle ceeveles Les Je FmekeÀer megj#ee kesÀ efueS DeepeerJevekeÀefìye× Yeer jns~ Fmeerefue³es DeeHeves keÀeMeerÝefnvotÝefJeMJeefJeÐeeue³e keÀer mLeeHevee keÀer~ efMe#ee Je efYe#ee kesÀDeÒeeflece Hegpeejer ceeueJeer³e peer keÀes, meejs mebmeej ves efYe#egjepe keÀer GHeeefOe mes efJeYetefºele keÀj efYe#eeJeÉefÊe keÀes mejDeeBKeeW Hej yew"e³ee~ ``ieeBOeerpeer keÀne keÀjles LesÝ ``YeerKe ceeBievee ceQves DeHeves yeæ[s YeeF& ceove ceesnve ceeueJeer³emes meerKee nw~'' DeeHekesÀ DemeeOeejCe, efJeue#eCe iegCeeW kesÀ keÀejCe `cenecevee' mebyeesOeve ÒeeHle ngDee~

25 efomecyej 1861 keÉÀºCeDeäceer kesÀ efove, Òe³eeiejepe ceW efveOe&ve efkeÀvleg efJeÜeve Hebef[le yepeveeLe kesÀ IejDeeHekeÀe pevce ngDee~ DeeHekesÀ HetJe&pe ceeueJee kesÀ jnves Jeeues Les, Deleë ceeueJeer³e keÀnuee³es~ J³ee³eece kesÀMeewkeÀerve, veìKeì, ieguueerÝ[b[e Kesueves Jeeues ceeueJeer³e peer ye®eHeve mes ner keÀefJe Ëo³e, efmeleej SJeb yeebmegjeryepeeves ceW efveHegCe Les~ ye®eHeve mes ner ceoveceesnve peer keÀer keÉÀºCeDeäceer kesÀ efove, mepee³eer PeeBkeÀer osKeves JeeueeWkeÀe cesuee ueiee jnlee Lee~

`efYe#egjepe' ceeueJeer³e peer keÀer, efYe#ee ceeBieves keÀer DeYetleHetJe& Meg©Deele ngF& Leer~ DeYetleHetJe& FmeefueS efkeÀcee$e Dee" Jeºe& keÀer Dee³eg ceW efHelee mes iee³e$eer ceb$e mes oeref#ele, keÀewHeerve Henves, HeueeMeoC[ neLe ceW efueS, keÀvOesHej ceÉieíeue Deewj neLe ceW Peesueer ueskeÀj ceoveceesnve peye DeHeveer ceeB ceesvee osJeer kesÀ meeceves peekeÀj yeesuesÝ``YeJeefle efYe#eeceb osefn'' lees Heg$e keÀe efYe#egªHe osKe, Iej keÀer Ieesj iejeryeer kesÀ ®eueles ceeB mes DeeBmegDeeW keÀe DeeJesieve jeskeÀe ie³ee~ yesìs keÀes íeleer mes ueieekeÀj Jen HeÀHeÀkeÀ Heæ[eR~ DeefJejue yenles DeÞegDeeW mes ceoveceesnve kesÀ cemlekeÀkeÀe DeefYeºeskeÀ keÀjleer jner~ DeeMeerJee&o ªHeer Fve DeeBmegDeeW ves ceeueJeer³e peer keÀer Peesueer DeepeerJeve Keeueer veneRnesves oer~

Fme jeefMe mes ceeueJeer³e peer osMe mesJee kesÀ ve³esÝve³es keÀerefle&ceeve mLeeefHele keÀjles ®eues ie³es~ Fme efJeMeeuejeefMe ceW mes SkeÀ keÀeveer keÀewæ[er keÀYeer Yeer DeeHeves DeHeves THej Ke®e& veneR keÀer~ efYe#ee ceW efceues mecemle oeve keÀespeveÝpeve kesÀ keÀu³eeCe kesÀ efueS osMe mesJee kesÀ efueS oeve keÀj efo³ee~ SkeÀ, oes, leerve, veneR menm$eeW mebmLeeDeeWkesÀ pevceoelee ceeueJeer³e peer keÀeMeer efnvot efJeMJeefJeÐeeue³e keÀer mLeeHevee keÀjkesÀ lees peerles peeieles efkeÀJeovleer neryeve ie³es Les~ yeeïeCe ³ee®ekeÀ keÀer Peesueer mes efvekeÀues Meg× HeefJe$e oeve mes efveefce&le ³en efJeMJeefJeÐeeue³e lees mJe³ebSkeÀ ®ecelkeÀej nw~ efJeMJe kesÀ Þesÿlece efJeMJeefJeÐeeue³eeW ceW mes SkeÀ~ efJeMJe keÀer yengcetu³e mecHeefÊe, keÀeMeer efnvotefJeMJeefJeÐeeue³e lees DeeHekeÀer Jen OeJeue ieieve ®egcyeer keÀerefle& nw, efpemes ÒeeHle keÀjves keÀe meewYeei³e `ve Yetlees veYeefJeº³eefle' keÀne pee³esiee~ jeäkeÀefJe cewefLeueerMejCe iegHle peer ves SkeÀ meìerkeÀ keÀefJelee efueKeer Leer :

Meleeyoer Heg©ºeHeb. ceoveceesnve ceeueJeer³e

cenevemJeHveêºìe

DeeYee Yeejleer


Yeejle keÀes DeefYeceeve legcneje, legce Yeejle kesÀ DeefYeceeveer~Hetp³e Hegjesefnle Les nce meyekesÀ, jns meowJe meceeOeeveer~legcnW kegÀMeue ³ee®ekeÀ keÀnles nQ efkeÀvleg keÀewve legcemee oeveer~De#e³e efYe#eeÝme$e legcneje, ns yeeïeCe yeïe%eeveer~mJe³eb ceove ceesnve keÀer legceceW, levce³elee nw mecee ie³eer~keÀu³eeCeer JeeCeer peveÝpeve kesÀ, efnle ceW Oegveer jcee ie³eer~

³en efMe#ee kesÀvê Yeejleer³e ueesieeW keÀes DeeoMe& ceeveJe yeveeves keÀeÞesÿ meeOeve Lee, efpemekeÀer efmeef× kesÀ efueS DeeHeves DeHevee mecemle peerJeveueiee efo³ee~ DeeHekeÀer F®íe Leer efkeÀ, Fme efJeMJeefJeÐeeue³e keÀe mveelekeÀyeveves keÀes meeje efJeMJe ueeueeef³ele jns, pees osMe ceW le#eefMeuee SJeb veeuevoeefJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ DeYeeJe keÀes otj keÀj mekesÀ~ Fmeer cenelJeekeÀeb#ee kesÀ®eueles DeeHe leye lekeÀ Yeespeve veneR keÀjles peye lekeÀ efkeÀ efJeMJeefJeÐeeue³ekeÀs efueS kegÀí mene³elee ÒeeHle ve keÀj uesles Les~ ³en efve³ece Devle lekeÀ®euelee jne Deewj leYeer ìtìe peye Jes meJe&Lee DemeceLe& nes ie³es~

cegPes ieJe& nw efkeÀ, Ssmes megvoj efJe®eejeW mes efmebef®ele efMe#ee keÀeefJeMeeue kesÀvê cesjer pevceYetefce nw~ cegPes Fme yeele keÀe Yeer ieJe& nw efkeÀ cesjeye®eHeve ceeueJeer³e YeJeve kesÀ Iej, DeeBieve, yeieer®es ceW De"Kesefue³eeB keÀjlesngS yeerlee Deewj Hetjer efMe#ee Fmeer kesÀvê ceW ngF&~ cesjs peerJeve kesÀ DeeoMe& ³eneB{ues nQ, mebmkeÀejeW ves ªHejsKee HeeF& nw~ Yeejle keÀe Fefleneme mee#eer nw efkeÀ,Fme efJeMJeefJeÐeeue³e ves DemebK³e efJeÐeeefLe&³eeW keÀes megvoj, meg¢æ{ ®eefj$e mesieæ{keÀj, mJeleb$elee Deevoesueve kesÀ efueS lew³eej efkeÀ³ee~ ceeveefmekeÀ Je MeejerefjkeÀªHe mes SkeÀ veneR Ssmes mewkeÀæ[eW veece nQ, pees Yeejleer³e DeekeÀeMe keÀes keÀeMeerefnvot efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ veece mes jewMeve keÀj jns nQ~

ceeueJeer³e peer kesÀ efnvot efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ mJeHve ves efkeÀme ÒekeÀejmeekeÀej ªHe ûenCe efkeÀ³ee FmekeÀer keÀneveer yengle uecyeer nw~ Hejceelcee DeewjGmekeÀer ÒeeLe&vee ceW Deìtì efJeMJeeme jKekeÀj ceeueJeer³e peer ves Glmeen HetJe&keÀDeceerjÝiejerye, jepeeÝjbkeÀ meYeer mes, meejs osMe ceW IetceÝIetce keÀj efYe#eeceebieer~ SkeÀ keÀjesæ[ ©He³es SkeÀ$e keÀjkesÀ peeotiej keÀer YeeBefle KesleeW DeewjcewoeveeW kesÀ THej efJeMJeefJeÐeeue³e keÀer FceejleW Keæ[er keÀj oeR~ Fmes efJeMJeveeLekeÀer keÉÀHee yeleeles ngS ceeueJeer³e peer ves keÀneÝ ``ceQves Þeer efJeMJeveeLe mesÒeeLe&vee keÀer Leer efkeÀ, Jen cegPes yeveejme efnvot efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ ªHe ceW

oMe&ve oW~ Hejceelcee keÉÀHeeueg Lee, GmekeÀer keÉÀHee mes keÀeMeer efnvot efJeMJeefJeÐeeue³ekeÀer mLeeHevee ngF&~ SkeÀ cenelcee ves cegPes SkeÀ meew ©He³es efo³es Deewj ÒeeLe&veekeÀer efkeÀ, Jes SkeÀ keÀjesæ[ SkeÀ nes pee³eW Deewj Jes ®eues ie³es~ ome Jeºe& kesÀDeuHe mece³e ceW DemecYeeefJele efoKeeF& osves Jeeueer yeele HetCe& nes ie³eer~ 4HeÀjJejer 1916 keÀer yemevle Heb®eceer keÀe efove Yeejleer³e Fefleneme ceW ef®ejmcejCeer³ejnsiee~ Fme efove JeeFmeje³e uee[& neef[¥ie ves efJeMJeefJeÐeeue³e keÀe efMeueev³eemeieJeve&jeW, vejsMeeW, cenelcee ieeBOeer Je Dev³e vesleeDeeW leLee ceveerefºe³eeW keÀerGHeeqmLeefle ceW efkeÀ³ee~ keÀnles nQ iebiee leì Hej Ssmee efJejeì DeYetleHetJe&jbieejbie ieefjceece³e meceejesn efyeefìMe Yeejle ceW keÀYeer veneR ngDee Lee~

cegPes Deepe Yeer keÀeMeerÝefnvotÝefJeMJeefJeÐeeue³e keÀe efJeÐeeLeea peerJeveyeKetyeer ³eeo nw~ yemeble Heb®eceer keÀeefove pewmesÝpewmes vepeoerkeÀ Deelee peelee,®eewlejHeÀe Gcebie, Glmeen kesÀ ceenewuemes DeHeves DeeHe efJeMJeefJeÐeeue³eDee®íeefole neslee peelee~ ³en efovemeYeer íe$eÝíe$eeDeeW kesÀ efoueÝefoceeieceW vetleve mHetÀefle& keÀe meb®eej keÀj, meYeerkeÀes nºeexuueeme kesÀ meeLe DeHeveerSsefleneefmekeÀ ieefjcee ceW efHejes ueslee Lee~meYeer keÀes Heerues Jem$e Henvevee DeeJeM³ekeÀneslee Lee~ Òel³eskeÀ ne@mìue ceW SkeÀmeHleen HetJe& mes ner, Heeruee jbie yebìvesueielee Lee, keÀHeæ[s jbieves nsleg~ SkeÀÝoesefove HetJe& mes ner DeHevesÝDeHeves keÀe@uespe,ne@mìsue ceW PeeBkeÀer mepeves, mepeeves keÀerYetefcekeÀe yebOeves ueieleer Leer~ ³es PeeBefkeÀ³eeBpeerJevle nesleer LeeR, keÌ³eeWefkeÀ FveceWíe$eÝíe$eeSB mJe³eb mepeOepe keÀjveÉl³ejle nesles Les~ ³es PeeBefkeÀ³eeB efJeÐeeefLe&³eeWkeÀer keÀuHeveeMeeruelee keÀe DeHetJe& DeodYeglevecetvee nesleer LeeR~ yemeble Heb®eceer kesÀ

Oece& Deewj mebmkeÉÀeflekesÀ Òe³eeie leerLe&

Hej ceneceveeHeb. ceove ceesnve

ceeueJeer³e keÀerDeveceesue osveÝkeÀeMeer efnvot

efJeMJeefJeÐeeue³e

4 HeÀjJejer 1916 keÀeryemevle Heb®eceer keÀe efoveYeejlee r³e Fe fleneme ce Wef®ejmcejCeer³e jnsiee~ Fmee fove JeeFmeje³e uee[&neef[¥ie ves yeveejme efnvote f J eM Je e f J eÐ e eue³ e k e À ee fMeueev³eeme ieJeve &je W,vejsMeeW, cenelcee ieeBOeer JeDev³ e ve s l e eDee W leL e eceveerefºe³eeW keÀer GHeeqmLeefleceW efkeÀ³ee~ keÀnles nQ iebieeleì Hej Ssmee efJejeìDe Y e t l e H e t J e & j b i e e j b i eieefjceece³e meceejesn efye´efìMeYeejle ceW keÀYeer veneR ngDeeLee~


efove meYeer peguetme yeveekeÀjDeHevesÝDeHeves keÀe@uespe kesÀmeccegKe, Gme efJeMeeue peguetmeceW meeqcceefuele nesves Keæ[s neslesLes, pees efJeMJeefJeÐeeue³e keÀeÒeefleefveefOelJe keÀjlee ngDee cegK³eÜej mes yeenj, ieepesÝyeepes Heje f L e j k e À l e s k e g À u e i e e r l e ÝceOegjÝceveesnj DeleerJe megvoj³es meJe&efJeÐee keÀer jepeOeeveer,³es leerve ueeskeÀeW mes v³eejerkeÀeMeer, meg%eeve, mel³e DeewjO e c e & J e e e f M e , ie e l e s³egJekeÀÝ³egJeefle³eeB iebiee kesÀefkeÀveejs JeneB HengB®eles Les, peneB efMeueev³eeme ngDee Lee~ peneB ceeueJeer³e peer kesÀ HeeJeve ceve keÀe Devevle DeemeceeBDeepe Yeer mecee³ee ngDee nw~ iebiee keÀe efJeMeeue leì Yeer keÀce Heæ[lee nw GvekesÀ DejceeveeW keÀes mebpeesves~efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ kegÀueHeefle meefnle meYeer ÒeesHesÀmej (efMe#ekeÀÝefMeef#ekeÀeSB) Yeer DeefveJee³e& ªHe mes Gme peguetme ceWGHeeqmLele nesles Les~ JewefokeÀ ceb$ees®eej kesÀ meeLe, mejmJeleer Hetpeve HeM®eeled Òemeeo efJelejCe Je veeMlee keÀjles ngS,Hegveë HetJe&Jeled Guueeme mebie efJeÐeeLeeaieCe vee®elesÝieeles ueewìles Les~ efoveYej ve kesÀJeue ceeueJeer³e YeJeve ceW veeveeÒeefle³eesefieleeSB Dee³eesefpele nesleer LeeR Jejved Òel³eskeÀ íe$eeJeeme Yeer DeHeveer meJeexcegKeer ÒeefleYee ÒeoMe&ve keÀes J³eekegÀuejnlee Lee~

Deepe oceesn pewmes íesìs Menj ceW jnles ngS, ceQ HeQleerme JeºeeX He½eeled Yeer, peerJeve keÀer ieesOetefue yesuee ceWyemeble Heb®eceer Deeles ner jesceebef®ele nesves ueieleer ntB~ meeueYej Òeleer#eejled Heerueer meeæ[er veneÝOeeskeÀj Henve, ceve nerceve, mejmJeleer Hetpeve keÀjkesÀ, ueie peeleer ntB owefvekeÀ keÀceeX ceW, keÀce&Jeerj ceeueJeer³e peer keÀes me®®eer Þe×ebpeefue osves~

meKeerÝmensefue³eeW keÀer #eefCekeÀ ³eeo ner ceve keÀes DevegjeieÝjbefpele keÀj peeleernw efkeÀ, peJeeveer keÀes Heej keÀj ye®eHeve keÀer [d³eesæ{er Hej ueewìe lees ceve~ ³eeoDeelee nw ceeueJeer³e YeJeve keÀe Iej DeeBieve, HeÀueeW mes ueoe yeieer®ee, efHeÀmeueHeÆer, Petues Deewj ceeueer Yeer~ peecegve, Deece, Deceªo, Fceueer, keÀcejkeÀ,keÀocye, yesj, yesue Deewj Menletle mes leÉHle nesleer meeBmeW, Petuee PetueÝPetuenJee mes yeeleW, efHeÀmeue HeÆer Hej efHeÀmeueÝefHeÀmeue efiejkeÀj G"ves kesÀnewmeues.... newmeues Hej newmeues~ Deveefievele newmeues efceues JeneR mes, peespeerJeve Yej keÀece Dee³es~ Deepe Yeer Dee jns nQ, DeebOeer letHeÀeveeW mes yeeleW keÀjjns nQ~ neB, ceeueer Yeer mceÉefle Heìue Hej Deepe peerJevle GHeeqmLeefle ope& keÀjejns nQ, pees nce Mejejleer ye®®eeW keÀes keÀYeer veneR [eBìlesÝHeÀìkeÀejles Les~ JejvedHeÀue leesæ[ves ceW men³eesie keÀjkesÀ, GvneWves nce ye®®eeW kesÀ menpe efJekeÀeme keÀes®engBcegKeer ieefjcee Deewj DeeYee Òeoeve keÀer~ GvekesÀ $e+Ce kesÀ Denmeeme mesHeefjHetCe& nw ceve~ meejs JeÉ#e, jemles, nBmelesÝKesueles, ieeles, newmeues yeguebo

keÀjles efJeÐeeLeea Deewj veeRJe kesÀ HelLej Yeer yengle efMeÎle mes Òel³eskeÀ yemeble Heb®eceer keÀes ³eeo Deeles nQ~ ³ener yenglenw ef]pevoieer keÀes Hegveë j®eves, mebJeejves Deewj DeHevesÝDeHeves IejÝHeefjJeej Heæ[esme keÀes mebmkeÀeefjle keÀjves kesÀ efueS~ veeRJekesÀ HelLejeW keÀes ÒeCeece~ keÀeMeerÝefnvotÝefJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ mJeHveêäe keÀes ÒeCeece! GvekeÀer efYe#eeJeÉefÊe keÀes ÒeCeeceDeewj GvekesÀ mecemle men³eesefie³eeW keÀes Yeer ÒeCeece~

Fme yeej yemeble Heb®eceer keÀes ceQ YeesHeeue kesÀ ceeueJeer³e YeJeve ceW Leer~ yeer.S®e.³et. kesÀ mecemle HegjevesieewjJeMeeueer, ÒeefleYee mecHeVe ceeueJeer³e peer kesÀ mebmkeÀejeW, efJe®eejeW, DeeoMeeX mes efmebe f®ele Hegjeves efJeÐeeefLe&³eeW kesÀceO³e~ Deepe meYeer ieefjceece³e HeoeW Hej nQ~ ÒeosMe kesÀ ceneceefnce ieJeve&j, HetJe& [er.peer.Heer., HetJe& JeeFme ®eebmeuej[er.Heer. efmebn Deewj Yeer DeveskeÀ efJeYetefle³eeW kesÀ ceO³e mJe³eb keÀes ieewjJeeeqvJele cenmetme keÀj jner Leer~ Hetjs osMe ceW nerveneR efJeMJeYej ceW cenecevee ceeueJeer³e peer keÀer 150JeeR pe³evleer keÀes ³eeoieej Dee³eespeve ceW leyoerue efkeÀ³ee pee jnenw~ ³ener Jen DeJemej nw peye SkeÀ efHeÀj Yeejleer³e ceveerºee Deewj efMe#ee kesÀ ÒekeÀeb[ efMeuHeer keÀes mener DeLeeX ceW ³eeokeÀjves keÀe Òe³eespeve veF& Heeræ{er kesÀ efueS ÒesjCee yeve mekesÀiee~

Deepe Yeer ³eeo nwDeceÉle HeJe&5 peveJejer, 1937 keÀes

keÀeMeer efnvot efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀÒeebieCe ceW cenecevee Hebef[le ceoveceesnve ceeueJeer³e peer keÀe 75 JeeBpe³evleer meceejesn OetceÝOeece mescevee³ee ie³ee Lee~ Fme DeJemejHej He be f[le pee r ke Àe s SkeÀpeerJeve®eefj$e ûevLe Deewj SkeÀmegvoj osMeer Ieæ[er efpeme HejYeejleceelee keÀer cetefle& yeveer Leer,YeWì keÀer ie³eer~

ceeueJeer³e peer ves FmeÒekeÀej DeHeves Godieej J³ekeÌleefkeÀ³es- `efpeme Òesce Deewj Glmeenmes DeeHe ueesieeW ves GlmeJe cevee³eenw, Gmes osKekeÀj ceQ cetkeÀ nes jnentB~ DeHeves YeeJeeW keÀes ceQ MeyoeWceW ÒekeÀì veneR keÀj mekeÀlee~ ceQYeieJeeve efJeMJeveeLe mes ÒeeLe&veekeÀjlee ntB efkeÀ cegPes Deewj Dee³egoW~ osMe keÀer oMee yengle yegjer nesie³eer nw~ ogKe kesÀ Fme Gceæ[lesmecegê ceW keÌ³ee cegPes cejves keÀerHegÀjmele nw? cesje 10 JeºeeX keÀekeÀe³e&¬eÀce nw efpemes ceQ Fmeer Mejerjmes Hetje keÀjvee ®eenlee ntB~ DeYeer³eneB efJeMJeveeLe keÀe cebefoj yeveveeMesºe nw~ cebefoj lees efJeMJeefJeÐeeue³ekesÀ Ëo³e kesÀ meceeve nw peye Ëo³ener veneR nesiee lees Mejerj efkeÀmekeÀece keÀe? menm$eeW Jeºe& HetJe&peye ³etjesHe ceW mebmkeÉÀefle keÀeveeceesefveMeeve veneR Lee leye nceejs³eneB meY³elee keÀe met³e& GVeefleHej Lee~ ³eneB keÀer mebmkeÉÀefle yeæ[erÒeyeue Leer~ Fme mebmkeÉÀefle keÀerj#ee keÀjvee nce ueesieeW keÀe HejceGÎsM³e ne svee ®eee fnS~ FmeefJeMJeefJeÐeeue³e keÀes Ssmee kesÀvêyeveeDees pees mejmJeleer keÀes mecePesDeewj GmekeÀer j#ee keÀe GHee³e keÀjs~Ssmes SkeÀ veneR meew efJeMJeefJeÐeeue³eYeer neW lees Leesæ[s nQ, uesefkeÀvekeÀce mes keÀce SkeÀ lees nes~

ogue&Ye íefJe : jeäefHelee kesÀ meeLe ceeueJeer³e peer


DeepekeÀue efkeÀmeer kesÀ efveOeveHej ³es keÀnvee efkeÀ GmekesÀ peeves mesDeHetjCeer³e #eefle ngF& nw, SkeÀ`eqkeÌueMes' yeve ®egkeÀe nw~ FmekesÀyeeJepeto mel³eosJe ogyes kesÀ efveOevekesÀ yeeo ³ener keÀnvee Heæ[siee efkeÀGvekesÀ peeves kesÀ yeeo Yeejleer³e Deewjefnvoer jbieceb®e keÀes Ssmeer #eefle ngF&nw efpemekeÀer YejHeeF& cegeqMkeÀue nw~ogyes kesÀ yeejs ceW keÀF& efkeÀmmes Òe®eefuelenQ~ kegÀí me®®es, kegÀí Pet"s DeewjkegÀí Deeflejbefpele~ Mee³eo mecekeÀeueervejbieceb®e ceW keÀesF& otmeje Ssmee MeKme veneR, efpemekesÀ yeejs ceW Fleves efkeÀmmes megveeS³ee keÀns peeles neW~ cegbyeF& mes ueskeÀj megotj oef#eCe lekeÀ ceW ogyes kesÀ ®eenves JeeuesnQ~ GvekesÀ yeejs ceW keÀns ³ee megveeS peeves Jeeues meejs efkeÀmmes ³eefo FkeÀùs efkeÀSpeeSB lees SkeÀ ceesìer efkeÀleeye yeve mekeÀleer nw~ uesefkeÀve ³es efkeÀmmes efmeHe&ÀceveesjbpekeÀ ner veneR nQ~ GveceW DeefYeve³e Deewj veeìkeÀ mebyebOeer keÀF& ieg© iebYeerjDeble¢efä³eeB Yeer ceewpeto nQ~

ogyes ceW Dence Lee, ieg©[ce Lee, cemleer Leer, peesefKece uesves keÀerkeÀeefyeefue³ele Leer Deewj DeueeskeÀefÒe³e nesves keÀer pevcepeele ÒeefleYee kesÀ meeLe DeHevesmen³eesefie³eeW keÀe efoue peerleves keÀer ]peyeo&mle #ecelee~ keÀF& meeue Henues peyejeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ jbieceb[ue kesÀ meeLe Jes `FbMeeDeuuee' keÀjves efouueerDeeS Les, ceQves GvekeÀe FbìjJ³et uesves keÀer F®íe ÒekeÀì keÀer~ megveles ner Jes yeesuesÝ`efkeÀleves Hewmes oesies~' mJeeYeeefJekeÀ Lee, yeele ìtì ieF&~ Jes DeHeveer jen Deewj ceQDeHeveer jen~ Meece keÀes meb³eesie mes jeceieesHeeue yepeepe kesÀ meeLe ceQ ceb[er neGmeFueekesÀ ceW jn jns mebieerlekeÀejÝuesKekeÀ obHeefle megefjboj efmebn Deewj Heodcee me®eosJekesÀ ³eneB Hengb®ee~ ogyes Yeer JeneB Les~ yeele®eerle ceW ceeuetce ngDee Jes Heodceepeer keÀesceelee peer keÀnles Les~ Gmeer ¬eÀce ceW GvneWves keÀne efkeÀ efnvoer ceW mHeer®e Heæ{eves kesÀefueS De®ís Deewj uebyes JeekeÌ³e veneR efceueles~ Fme Hej cegPes Dee®ee³e& jece®ebêMegkeÌue keÀer efueKeer kegÀí HebeqkeÌle³eeB ³eeo DeeF¥~ ceQves GvnW megveeF¥ lees Jes legjbleyeesues efkeÀ cegPes efueKekeÀj os oes~ ceQves menºe& GvnW efueKekeÀj os efo³ee~ yeeo ceWjeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e ceW efceueves Hej GvneWves cegPes Oev³eJeeo efo³ee Deewj ®ee³eYeer efHeueeF&~

ogyes ceneve efMe#ekeÀ Les~ Jen mHeer®e efmeKeeves ceW keÀeHeÀer o#e Les~ DejmeslekeÀ Jes jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ íe$eeW keÀes mHeer®e efmeKeeles jns~ cegPes ³eeonw efkeÀ SkeÀ yeej jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ íe$eeW keÀes mHeer®e efmeKeeles ngS

DeefYeve³e kesÀ yeejs ceW ieg©ceb$e osles ngSGvneWves keÀne Lee (Ssmee yeeo ceW SkeÀíe$e ves yelee³ee Lee)Ý `yesìs, eqkeÌueMeskeÀjvee meerKees, eqkeÌueMes! DeefceleeYeye®®eve eqkeÌueMes keÀjlee nw FmeefueS meHeÀuejne, vemeer©Îerve Meen eqkeÌueMes veneRkeÀj Heelee nw FmeefueS De®íe DeefYevesleenesles ngS efHeÀuceer ogefve³ee ceW mìej veneRyeve mekeÀe~ ogyes kesÀ keÀF& íe$e efHeÀuceeWceW keÀeHeÀer meHeÀue jns~ pewmes DecejerMeHegjer Deewj Deceesue HeeueskeÀj~ GvekesÀ keÀF&efMeº³e cegbyeF& kesÀ jbieceb®e Hej meef¬eÀ³e

nQ~ jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ HetJe& íe$e Deewj DeepekeÀue JeneB DeefOekeÀejeryeerSme Heeefìue peye cegbyeF& ceW Gvemes efceueves ieS lees ogyes ves HeÀesve Hej keÀne efkeÀHeÌuewì Hej Deeves kesÀ Henues veer®es mes HeÀesve keÀjvee~ Heeefìue ves HeÀesve efkeÀ³ee leesogyes ves keÀneÝ cesjs efueS uemmeer uesles DeeDees Deewj ]Kego pees Heervee nes, keÀeskeÀ ³eeefueckeÀeÝ Jees Yeer uesles DeeDees~' ]peeefnj Lee efkeÀ Jes DeewHe®eeefjkeÀ veneR Les~ SkeÀyeej Jes efiejerMe keÀvee&[ keÀer efHeÀuce ceW keÀece keÀj jns Les~ jele ceW leerve yepes GvekesÀ³eneB pee Hengb®es~ GvneWves Iej keÀer Iebìer yepeeF& Deewj ojJeepee Kegueves Hej efiejerMemes keÀneÝ legceves cegPes cesjs jesue kesÀ yeejs ceW kegÀí veneR yelee³ee, ceQ kewÀmesSeqkeÌìbie keÀªbiee~'

ogyes keÀer meyemes yeæ[er Ketyeer Leer efkeÀ GvneWves Gme cegbyeF& ceW efnvoer jbieceb®ekeÀe [bkeÀe yepee³ee pees Gme mece³e neefMeS Hej Lee~ leye cegbyeF& ceW DebûespeerveeìkeÀeW keÀer Oetce Leer~ `DebOee ³egie' keÀes ueeskeÀefÒe³e veeìkeÀ ceW {eueves keÀe Þes³eogyes keÀes ner nw~ ve efmeHe&À GvneWves Fmes efveoxefMele efkeÀ³ee yeequkeÀ keÀF³eeW keÀes Gmescebef®ele keÀjves kesÀ efueS Yeer Òesefjle efkeÀ³ee~ neueebefkeÀ jbieceb®e keÀer DeejbefYekeÀ efMe#eeGvneWves Fyeenerce DeuekeÀe]peer mes ueer Leer ceiej ³en Yeer keÀne peelee nw efkeÀDeuekeÀe]peer keÀes `DebOee ³egie' kesÀ Òeefle GlmegkeÀ yeveeves keÀe keÀece GvneWves nerefkeÀ³ee~ yenjneue, cegbyeF& ceW DeeOegefvekeÀ efnvoer jbieceb®e keÀes peceeves Deewj HewÀueevesceW mel³eosJe ogyes keÀer cenlJeHetCe& YetefcekeÀe jner~

efyeueemeHegj ceW pevces ogyes ef¬eÀkesÀìj yeveves cegbyeF& ieS Les Hej yeve ieSkeÀueekeÀej~ GvneWves efHeÀuceeW ceW DeefYeve³e efkeÀ³ee Deewj HeìkeÀLeeSB Yeer efueKeeR~ HejGvekeÀer cetue efveÿe jbieceb®e kesÀ efueS Leer~ Jes SkeÀ mebHetCe& jbiekeÀceea Les~ GvneWveskeÀYeer keÀesF& veewkeÀjer veneR keÀer Deewj efpeboieer Deewj jbieceb®e keÀes DeHeveer MeleeX HejefkeÀ³ee Deewj peer³ee~

DeukeÀe]peer kesÀ mecHeke&À ves yeoue oer GvekeÀer ef ]pevoieermel³eosJe Deyeeefnce DeukeÀe]peer kesÀ efÒe³e efMeº³eeW ceW mes SkeÀ Les~ DeukeÀe]peer peye jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ efveosMekeÀ yeve keÀj efouueer efMeHeÌì nes ieS leye

GvekeÀer mebmLee efLe³esìj ³etefveì keÀes mel³eosJe ves meb®eeefuele efkeÀ³ee~ íÊeermeieæ{ kesÀ efyeueemeHegj ceW Jeºe& 1936 ceW pevces ogyes ef¬eÀkesÀì efKeueeæ[er yeveves keÀe meHevee efoueceW mebpees³es cegbyeF& Dee ieS Les uesefkeÀve Yeejleer³e jbieceb®e kesÀ efHeleecen Fyeeefnce DeukeÀe]peer kesÀ mebHeke&À ceW Deeves kesÀ yeeo GvekeÀer ef]peboieer yeoue ieF&~ peye DeukeÀe]peer kesÀyeeo cegbyeF& ceW GvekesÀ jbieceb®e keÀer keÀceeve ogyes kesÀ neLeeW ceW Dee ieF&~ GvneWves efiejerMe keÀvee&[ kesÀ Henues veeìkeÀ ³e³eeefle' Deewj n³eJeove', yeeoue mejkeÀej kesÀ FyeebieFbêpeerle' Deewj `Heieuee Ieesæ[e', ceesnve jekesÀMe kesÀ `DeeOes DeOetjs' Deewj efJepe³e leWoguekeÀj kesÀ `]KeeceesMe Deoeuele peejer nw' pewmes veeìkeÀeW keÀe ceb®eve keÀj Yeejleer³ejbieceb®e keÀes peerJeble keÀj efo³ee~ `DebOee ³egie' keÀer Keespe mel³eosJe peer ves ner keÀer Leer~ 1963 mes 1985 lekeÀ keÀe oewj GvekeÀer meef¬eÀ³elee keÀe ®ejce Lee~ mel³eosJe kesÀmeeLe pees Yeer pegæ[e Jen kegÀí Deueie ner nes ie³ee~ DecejerMe Hegjer keÀer efmeves peiele ceW mLeeHevee ceW mel³eosJe ogyes keÀe yeæ[e ³eesieoeve nw~ ³en mel³eosJe keÀe ner keÀceeueLee efkeÀ GvneWves jepesMe KeVee mes efLe³esìj keÀjJee³ee~

mel³eosJe ogyes Debûespeer kesÀ Deeoceer Les~ Debûespeer mes GvneWves Sce.S. efkeÀ³ee Lee uesefkeÀve Jes efnboer jbieceb®e mes H³eej keÀjles Les~ FmeerefueS Jes efnvoer jbieceb®e keÀerkeÀce]peesefj³eeW Hej Gbieueer jKe osles Les~ Jes DekeÌmej keÀnles Les efkeÀ efnvoer jbieceb®e keÀer meyemes yeæ[er keÀce]peesjer ³ener nw efkeÀ FmeceW DeYeer lekeÀ HesMesJejevee Deboe]pe veneR yevemekeÀe nw~ HesMesJej DeefYeveslee keÀes ³eneb oes³ece opex keÀe DeefYeveslee ceevee peelee nw~ ceje"er DeLeJee yeebiuee jbieceb®e Hej Òemlegefle, DeefYeve³e Deewj DeefYeveslee Hetjer lejnÒeesHesÀMeveue nes ®egkeÀe nw~ oMe&keÀ DeelceefJeMJeeme kesÀ meeLe Fve YeeºeeDeeW kesÀ veeìkeÀeW keÀes osKelee nw~ efnvoer jbieceb®e GvekesÀ ³eesieoeve kesÀ efueS meoe ³eeo jKesiee~

mceÉefle Mesºe

mebHetCe& jbiekeÀceea Les

mel³eosJe ogyesjJeeRê ef$eHee"er


nj Fefle kesÀ yeeo SkeÀ Deeefo DeejbYe neslee nw Deewj Fmeer meboYe& ceW ceQ Þeerceleer nesceF& J³eejeJeeuee keÀe veece uesvee ®eenlee ntB~ cesjs pevce mes Yeer leermemeeue HetJe& ceW pevceer nesceF& ves 1930 mes HeÀesìesûeeHeÀer DeejbYe keÀj oer Leer~ kewÀmeer keÀuHevee Deewj kewÀmee J³eJenej nw, SkeÀ HeefjkeÀuHevee keÀes pevce osves JeeueerieeLee nw efpeme Hej SkeÀ mel³eHetCe& ®eueef®e$e keÀer HeìkeÀLee efueKeer pee mekeÀleer nw~ nceejs osMe ceW keÀF& me®®eer IeìveeDeeW Hej efHeÀuceW yeveer nQ, GHev³eeme efueKesie³es nQ, keÀF& veeìkeÀeW keÀer j®evee keÀer ieF& nw, keÌ³ee nesceF& kesÀ yeejs ceW Ssmee mees®ee pee mekeÀlee nw? Yeejle keÀer mJeleb$elee kesÀ HetJe& Heg©ºeeW ves keÀerefle&ceeve mLeeefHeleefkeÀ³es nQ efkeÀvleg ceefnuee íe³eekeÀej kesÀ ªHe ceW nesceF& kesÀ DeueeJee Dev³e veece Keespee ner veneR pee mekeÀlee nw~ Deepeeoer kesÀ HetJe& mes nesceF& DeHevee kewÀcejeueskeÀj cewoeve ceW Dee ie³eer Leer~

nesceF& kesÀ meeLe ceQves oes JeºeeX ceW keÀF& Iebìs efyelee³es nQ~ GvekeÀe peerJeve mejue veoer keÀer lejn Lee~ Jes veJemeejer iegpejele ceW Hewoe ngF¥~ efMe#eeÝoer#eecegcyeF& ceW~ efHeleepeer ef®e$ekeÀej, veeìkeÀkeÀej Deewj uesKekeÀ Les~ ceelee ieÉefnCeer LeeR~ Yeues ner Jes Heejmeer HeefjJeej ceW Hewoe ng³eeR uesefkeÀve meejs mebmkeÀej SkeÀ Yeejleer³ekesÀ Les~ Yeejleer³e HeefjJesMe keÀes DeHeveevee Jes keÀYeer veneR Yetueer Deewj ³ener keÀejCe nw efkeÀ meejs DeJejesOeeW kesÀ yeeJepeto mej pes.pes. mketÀue Dee@HeÀ Deeì&dme ceW ÒeJesMeHee uesleer nQ~ mej pes.pes. mketÀue Dee@HeÀ Deeì&dme mes HeWefìbie ceW ef[Hueescee keÀjves kesÀ meeLe ner yecyeF& kesÀ meWì pesefJe³ej keÀe@uespe mes yeer.S. Heeme efkeÀ³ee~ mejpes.pes. mketÀue Dee@HeÀ Deeì&dme mes ner ìer®eme& keÀesme& keÀe ef[Hueescee Yeer efkeÀ³ee~

Fmeer oewjeve SkeÀ Heejmeer ³egJekeÀ, pees GvekeÀe keÀjeryeer efjMlesoej Yeer Lee, ceeveskeÀMee J³eejeJeeuee mes keÀe@uespe ceW YeWì nesleer nw~ ceeveskeÀMee Gve efoveeWHeÀesìesûeeHeÀer keÀjves ueies Les Deewj ³eneR mes Megª neslee nw nesceF& keÀe HeÀesìesûeeHeÀer keÀe MeewkeÀ pees yeeo ceW J³eJemee³e yeve ie³ee~ nesceF& Gve efoveeW ³en veneR peeveleerLeeR efkeÀ HeÀesìesûeeHeÀer SkeÀ J³eJemee³e nw ³ee kesÀJeue keÀuHevee keÀer cetefle&~ HetjkeÀ Meyo kesÀ ceeves Jes veneR peeveleer LeeR Deewj Fme ìefve¥ie HJeeFbì ves Gvemes yeer.S.keÀer ³eesi³elee, HeWefìbie keÀer DeefYe©ef®e meye íerve ueer Deewj SkeÀ efHekeÀefvekeÀ ceW ceeveskeÀMee mes kewÀceje GOeej ceebie keÀj lemJeerjW KeeR®eer~ yevee³eer ie³eer meye lemJeerjeWceW mes SkeÀ lemJeerj leye yeecyes ¬eÀe@efvekeÀue' ceW ÒekeÀeefMele ng³eer Deewj GmekeÀe HeeefjÞeefcekeÀ GvnW Gve efoveeW efmeHe&À SkeÀ ©He³ee efceuee~ cetu³e DeeHe DeebkeÀ mekeÀlesnQ~ ³eneR mes nesceF& ves DeHevee peerJeve Òesme kesÀ efue³es meceefHe&le keÀj efo³ee~

DeejbefYekeÀ efoveeW ceW nesceF& ves DeHeves kewÀcejs keÀes yecyeF& keÀer peerJeve Mewueer Hej kesÀe fvêle efkeÀ³ee~ yecyeF& kesÀ nj Yeeie keÀes Jes Deelcemeele keÀj uesvee ®eenleerLeeR Deewj Jen meye GvneWves keÀj efoKee³ee~ ³en mener nw efkeÀ ceeveskeÀMee GvekesÀ efue³es meye kegÀí Les- ieg©, ceeie&oMe&keÀ, efce$e, meeLeer ³eeefve meye kegÀí~ FmeDeJeefOe ceW GvneWves keÀF& keÀLee³eW íe³eebefkeÀle keÀeR, efueKeer Deewj Jes meye ÒekeÀeefMele ngF&~ efJeºe³e Hej keÀece keÀjvee Deewj J³eJeeqmLele ªHe mes íe³eebkeÀve keÀjveeGvekeÀe owefvekeÀ keÀce& Lee~ ³en DeJeefOe Hevên Jeºe& keÀer nesleer nw Deewj ÒeLece Jeºe& ceW ner oesveeW ves Meeoer keÀe ceve yevee efue³ee Lee efkeÀvleg ceeleeÝefHelee keÀer menceefle

Yeejle keÀer mJeleb$elee kesÀ HetJe& Heg©ºeeW ves keÀerefle&ceeve mLeeefHele efkeÀ³es nQefkeÀvleg ceefnuee íe³eekeÀej kesÀ ªHe ceW nesceF& kesÀ DeueeJee Dev³e veeceKeespee ner veneR pee mekeÀlee nw~ Deepeeoer kesÀ HetJe& mes nesceF& DeHevee kewÀcejeueskeÀj cewoeve ceW Dee ie³eer Leer~

mceÉefle Mesºe

Yeejle keÀer Henueer ceefnuee Òesme HeÀesìesûeeHeÀj

nesceF& J³eejeJeeuee

kewÀcejs mesefouueieer keÀer

Devet"er oemleeveveJeue pee³emeJeeue


GvekesÀ efue³es DeeJeM³ekeÀ Leer~ DeHeves yeæ[eW kesÀ DeeMeerºe kesÀ efyevee oesveeW MeeoerveneR keÀjvee ®eenles Les Deewj GvekesÀ H³eej keÀes yeæ[eW keÀe DeeMeerºe efceuee Hevênyejme yeeo~

nesceF& keÀe peerJeve DeveskeÀ ÒekeÀej kesÀ íe³eeef®e$eeW mes iegbLee ngDee nw~peye Jes yecyeF& ceW LeeR~ Fuesmì£sìs[ JeerkeÀueer kesÀ mecHeeokeÀ mìsveues pewHemeveGvekesÀ keÀece mes yengle ÒeYeeefJele ng³es Deewj GvneWves DeefleefjkeÌle ªHe mesDemeeFveceWì osvee DeejbYe keÀj efo³ee~ Gve efoveeW Fme Heef$ekeÀe ceW íHevee DeewjJen Yeer mecHeeokeÀ kesÀ DevegjesOe Hej, GuuesKeveer³e Lee~ Fme yeer®e otmejeefJeMJe ³eg× DeejbYe nes peelee nw Deewj Jes Yeer FmekesÀ DeemeHeeme DeHeves kewÀcejskesÀ meeLe Heeleer nQ~ ³ener Jen mece³e Lee meved 1941 ceW ÒeCe³e ³ee$ee HeefjCe³eHeJe& ceW yeoue peeleer nw~ 1942 ceW ceeveskeÀMee keÀes efouueer peevee Heæ[lee nwkeÌ³eeWefkeÀ F&mìve& y³etjes Dee@HeÀ ³etveeFìs[ efkebÀie[ce keÀe Òe®eej keÀe³ee&ue³eefmebieeHegj ®euee peelee nw Deewj efouueer peekeÀj Jes FmekeÀer mLeeHevee keÀjles nQ~ceeveskeÀMee Helveer nesceF& keÀes efouueer Deeves kesÀ efue³es keÀnles nQ efkeÀvlegieYe&Jeleer nesves kesÀ keÀejCe Jen efouueer veneR Dee Heeleer nQ Deewj yecyeF& ceW nerjn peeleer nQ~ Fme mece³e nesceF& ner Ssmeer ceefnuee íe³eekeÀej LeeR efpevnW ³eg×mes mebyebefOele íe³eeef®e$e Yeer uesves Les~ GvneWves yecyeF& ceW jnkeÀj DeHevee keÀe³e&meg®eeª ªHe mes Hetje efkeÀ³ee~

efouueer Dee]peeoer keÀer ieJeen nw~ Jen nesceF& keÀes yeguee jner Leer~ Jes1947 mes Henues ner DeHeves íesìs mes yesìs keÀes ueskeÀj efouueer Dee ie³eeR~Deepeeoer keÀer lew³eeefj³eeb ®eue jner LeeR~ keÀe@ceveJesuLe keÀe meeje mìe@HeÀ Yeejleíesæ[ jne Lee~ osMe Dee]peeo ngDee~ efyeefìMe neFkeÀceerMeve DeeqmlelJe ceWDee³ee~ HeÀej F&mìve& y³etjes keÀer peien efyeefìMe FveHeÀe@jcesMeve y³etjes yevee³eeie³ee nesceF& ves FvekesÀ efue³es keÀece efkeÀ³ee Deewj Òesme peiele ceW DeHevee efmekeÌkeÀeDeewj ÒeYeeJe pecee efue³ee~ ³en DevegyebOe 1967 lekeÀ ®euelee jne~ nesceF& vesFvekesÀ DeueeJee ìeFce ueeFHeÀ, mìsìdmecesve, efnvogmleeve, ìeFcme, Dee@veuegkeÀj,keÀjbì, peece S peceMeso, yueskeÀ mìej, Hee@ue Hee@Hej Deeefo mebmLeeDeeW DeewjHe$eeW kesÀ DeueeJee Dev³e mebie"veeW kesÀ efue³es Yeer SkeÀ He$ekeÀej kesÀ ªHe ceWkeÀece efkeÀ³ee~

Fmeer oewjeve mejoej Heìsue nesceF& keÀes Yeejle mejkeÀej kesÀ Heeqyueefmeìeref[Heeì&ceWì ceW uesvee ®eenles Les efkeÀvleg nesceF& ves mJeleb$e jnvee ner Þes³emkeÀjmecePee~ mece³e kegÀí Ssmee Lee efkeÀ Hebef[le vesnª, cenelcee ieebOeer, mejoejHeìsue, Deyogue ieHeÌHeÀej Keeb, ceewueevee Deepeeo, jeOeekeÉÀºCe, ieesefJeboJeuueYeHeble, jepesvê Òemeeo SJeb Fbefoje ieebOeer keÀes vepeoerkeÀ mes osKee SJeb GvekesÀef®e$e efue³es~ ³ener veneR, efJeosMeer ieCeceev³e ceeGbì yesìve, ®eeG Sve ueeF&,

nsueve kesÀuej SJeb jeveer SefuepeeyesLe meefnle DemebK³e veece nQ pees nesceF& kesÀkewÀcejs ves mece³e kesÀ meeLe kewÀo efkeÀ³es nQ~ nesceF& ves keÀF& ³ee$ee³eW keÀer nQ~ SkeÀjbieerve cetJner Yeer yevee³eer nw Deewj GmekesÀ mìerume Yeer meeLeÝmeeLe efue³es nQ~

nesceF& keÀes peeveves kesÀ efue³es nceW 1947 mes leerme meeue, Henues Deewjleerme meeue yeeo kesÀ mece³e keÀe DeO³e³eve keÀjvee nesiee~ Gve efoveeW Deepepewmeer megefJeOee³eW veneR LeeR~ Jes jesueerHeÌueskeÌme, ûeeHeÌueskeÌme, mHeer[ ûeeefHeÀkeÀDeeefo kewÀcejeW mes HeÀesìesûeeHeÀer efkeÀ³ee keÀjleer LeeR~ Fve kewÀcejeW keÀe Jepeve YeerDeepe kesÀ kewÀcejeW keÀe Jepeve Yeer Deepe kesÀ kewÀcejeW keÀer lejn nukeÀe veneR nesleeLee~ FueskeÌì£e@efvekeÀ HeÌuesMe kesÀ yepee³e HeÌuesMe yeuye GHe³eesie Deeles Les~ peeskeÌuesMeJeeve nesceF& Fmlesceeue keÀjleer LeeR, GmekeÀe Jepeve ner Dee" HeeQ[DeebkeÀe ie³ee Lee~ Fve meye meeceeveeW keÀes Jes mee³ekeÀue Hej ueskeÀj ®euee keÀjleerLeeR~ mJe³eb efHeÀuce Oeesleer LeeR Deewj mJe³eb efÒebì yevee³ee keÀjleer LeeR~ DeeHekeÀuHevee keÀj mekeÀles nQ efkeÀ mJe³eb kesÀHMeve yeveekeÀj, ìeFHe Yeer keÀjleer LeeRDeewj DeeefKej ceW mebyebefOele Òesme keÀes HengB®eeves Yeer peeleer LeeR~

14 SJeb 15 Deiemle 1947 keÀer jele meÊee nmleeblejCe kesÀ ef®e$e,jele ceW 12 yepes uesves kesÀ yeeo Jes megyen ueeueefkeÀues Hej Hengb®e ie³eeR DeewjSsefleneefmekeÀ ef®e$e efue³es~ Heg©ºeeW mes kebÀOee mes kebÀOee efceueekeÀj Jes DeHevesDeeHekeÀes Þesÿ meeefyele keÀjleer jneR~ jeäHeefle YeJeve mes ueskeÀj ÒeeFceefceefvemìj neTme lekeÀ meejer ieefleefJeefOe³eeW keÀer Jes mee#eer nQ~ mece³e yeoueie³ee~ Henueer pewmeer yeele veneR jner~ 1970 ceW GvneWves kewÀcejs keÀes íesæ[ efo³eeDeewj iegceveece meer nes ie³eeR~

GvneWves peerJeve ceW Hee³ee Ketye Lee Deewj yeeo kesÀ efoveeW ceW Kees³ee YeerKetye~ 47 Jeºe& keÀer Gce keÀe Heg$e Kees osvee SJeb Heefle keÀer Demece³e ceÉl³egGvekesÀ efue³es DeeIeele Lee ner~ Jes SkeÀekeÀer peerJeve peer jner LeeR~

14 SJeb 15 Deiemle 1947 keÀer jele meÊeenmleeblejCe kesÀ ef®e$e, jele ceW 12 yepes uesves kesÀyeeo Jes megyen ueeueefkeÀues Hej Hengb®e ie³eeR DeewjSsefleneefmekeÀ ef®e$e efue³es~ Heg©ºeeW mes kebÀOee mes kebÀOeeefceueekeÀj Jes DeHeves DeeHekeÀes Þesÿ meeefyele keÀjleerjneR~ jeä^Heefle YeJeve mes ueskeÀj ÒeeFce efceefvemìjneTme lekeÀ meejer ieefleefJeefOe³eeW keÀer Jes mee#eer nQ~


efJeMJe Òeefme× OejesnjeW Deewj mLeeHel³e keÀuee kesÀ yespeesæ[ JeemlegefMeuHeeWkeÀe Fefleneme peeveW lees %eele neslee nw efkeÀ GvekesÀ efvecee&leeDeeW ceW jepeeDeeW,meceeìeW kesÀ ner veeceeW keÀe GuuesKe efceuelee nw~ efMeequHe³eeW, keÀejeriejeW keÀeFefleneme ceW keÀesF& veece veneR efceuelee~ keÀF&ÝkeÀF& JeºeeX lekeÀ ®eueves Jeeuesefvecee&Ce keÀe³eeX ceW yeæ[erÝyeæ[er ®eÆeveeW keÀes {esves mes ueskeÀj efMeuHe ceW {euevesDeewj ³eLesä TB®eeF& Hej mLeeefHele keÀjves lekeÀ keÀer Òeef¬eÀ³ee ceW cevegº³e keÀekeÀewMeue Deewj Hemeervee keÀece Dee³ee; keÀesF& ceMeerve GmekeÀer ceoo kesÀ efueSveneR Leer~

peyeÝpeye efkeÀmeer jep³e Hej yeenjer Dee¬eÀceCe nesles Les lees yejmeeW keÀerDeLekeÀ cesnvele mes yeves cebefojeW Je Dev³e JeemlegefMeuHeeW keÀes KeeqC[le keÀjefo³ee peelee Lee~ `keÀesCeeke&À' veeìkeÀ met³e& cebefoj efvecee&Ce kesÀ yeneves keÀueeDee wj keÀueeke À ej e W k e s ÀDeeqmlelJe Hej efJeceMe& keÀeveeìkeÀ nw~ keÀueekeÀejeW ÜejeyeveeF& ieF& keÀueekeÉÀefle³eeWkeÀe lees Fefleneme yeveleenw efkeÀvleg keÀueekeÀejeW keÀeveneR~ efvecee&Ce kesÀ Heerís GvnW pees l³eeie keÀjvee Heæ[e, pees keÀercele ®egkeÀeveerHeæ[er GmekeÀe ef]pe¬eÀ keÀneR veneR efceuelee~ Jes pees mebmkeÉÀefle keÀer, meeQo³e& keÀer,mebJesovee keÀer meÉefä keÀjles nQ Jes iegceveece keÌ³eeW jn peeles nQ...?

Fmeer MeeMJele efJe[cyevee ves nyeerye meenye keÀes JeºeeX mes PekeÀPeesjkeÀj jKee ngDee Lee~ `keÀesCeeke&À ' veeìkeÀ keÀjves keÀe efJe®eej DeJe®esleve ceWjesHee pee ®egkeÀe Lee~ meved 2006 ceW `jepejkeÌle' keÀer j®evee kesÀ yeeo peyeve³ee efLeSìj kesÀ meecevesÝ `Deye keÌ³ee ve³ee' keÀe ÒeMve Dee³ee lees nyeeryepeerves keÀesCeeke&À keÀer HeefjkeÀuHevee DeHeves keÀueekeÀejeW kesÀ meeceves jKeer~ meved 2007mes FmekeÀe Hee" Megª ngDee~ cenerveeW jeref[bie ®eueleer jner `ìskeÌmì' Hejyeele®eerle nesleer jner~ nyeeryepeer veeìkeÀ keÀes mecePeeles, GmeceW efveefnle cetueÒeMveeW Deewj ef®ebleeDeeW Hej yeele keÀjles~ keÀF& yeej cetue veeìkeÀ kesÀ uebyesÝuebyesmebJeeoeW keÀe mebHeeove efkeÀ³ee ie³ee~ Fme ÒekeÀej veeìkeÀ kesÀ ceb®eve keÀeryegefve³eeoer j®evee Òeef¬eÀ³ee mes ieg]pejles ngS keÀe]HeÀer uebyee JekeÌle yeerlee~

yeer®eÝyeer®e ceW Dev³e veeìkeÀeW kesÀ ÒeoMe&ve Deewj otjÝotj keÀer ³ee$eeDeeW kesÀkeÀejCe keÀesCeeke&À keÀer j®evee Òeef¬eÀ³ee ceW efJeuecye neslee ie³ee~ Fme yeer®enyeeryepeer keÀe mJeemL³e efvejblej Kejeye jnves mes ³en cenlJeekeÀeb#eer veeìkeÀDeOej ceW ueìkeÀe jne~

meved 2009 ceW GvekesÀ efveOeve kesÀ He½eeled osMe Yej ceW GvekeÀer mceÉefleceW nesves Jeeues veeìd³e meceejesneW ceW ve³ee efLe³esìj' kesÀ veeìkeÀeW keÀe DeveJejleefmeueefmeuee ®euelee jne~ uesefkeÀve nyeeryepeer ves `keÀesCeeke&À' keÀe pees mJeHveosKee Lee, Gmes meekeÀej keÀjvee `ve³ee efLeSìj' keÀe keÀle&J³e Lee~ Jen $e+CeLee keÀueekeÀejeW Hej Deewj Gmes cebef®ele keÀj Jes DeHeves ieg© keÀes me®®eerÞe×ebpeefue osvee ®eenles Les~ ve³ee efLeSìj kesÀ Jeefjÿ keÀueekeÀej DeewjJele&ceeve efveosMekeÀ jece®ebê efmebn ves Fme veeìkeÀ kesÀ efveoxMekeÀer³e met$e

mecneues~ keÀesCeeke&À keÀeHenuee YeJ³e ceb®eve efJeMJejbieceb®e efoJeme mes ÒeejbYenesves Jeeues YeesHeeue kesÀjbieDeeOeej veeìd³e meceejesnceW ngDee~

keÀesCeeke&À kesÀ met³e& cebefoj kesÀ mLeeHel³e keÀer efJeMesºelee yeleeles ngSjece®ebêpeer keÀnles nQÝ ``met³e& cebefoj ®egbyekeÀer³e HelLejeW mes yevee Lee~ efpemeceWmet³e& keÀer Òeeflecee DeOej ceW mLeeefHele Leer~ ve lees GmekeÀe keÀesF& DeeOeej LeeDeewj ve ner Gmes ueìkeÀe³ee ie³ee Lee~ ³en ®ecelkeÉÀle keÀj osves JeeueeYetÝ®egbyekeÀer³e meblegueve Fmes DeefÜleer³e HeeºeeCe keÀuee yeveelee nw~ efkeÀvleg cebefojefvecee&Ce kesÀ Leesæ[s mece³e yeeo ner jep³e Hej ngS ºeæ[³eb$ekeÀejer Dee¬eÀceCe vescebefoj keÀes lenmeÝvenme keÀj efo³ee~ FmekeÀe pees keÀueMe Lee Gmeer ceW ®egbyekeÀer³e#es$e keÀe kesbÀê Lee~ GmekesÀ efiej peeves Hej met³e& keÀer Òeeflecee Yeer efiej ieF&~jepeêesefn³eeW ves keÀueekeÀejeW keÀer yeejn JeºeeX keÀer cesnvele keÀes Keb[ÝKeb[ keÀjefo³ee Lee~ veeìkeÀ ceW keÀuHevee kesÀ Leesæ[s mes veeìkeÀer³e lelJeeW kesÀ meeLeFefleneme keÀe ³en mel³e peme keÀe leme Òemlegle efkeÀ³ee ie³ee nw~ keÀLeemeej ³enefkeÀ GlkeÀue ÒeosMe keÀe ÒecegKe efMeuHeer efJeºeg DeHeveer Òes³emeer ®ebêuesKee keÀesieYee&JemLee ceW DekesÀuee íesæ[keÀj met³e& cebefoj kesÀ efvecee&Ce ÒekeÀuHe ceW Meeefceue

keÀesCeeke&À nyeeryepeer ves keÀesCeeke&À' keÀe pees mJeHve osKee Lee, Gmes meekeÀejkeÀjvee ve³ee efLeSìj' keÀe keÀle&J³e Lee~ Jen $e+Ce Lee keÀueekeÀejeWHej Deewj Gmes cebef®ele keÀj Jes DeHeves ieg© keÀes me®®eer Þe×ebpeefueosvee ®eenles Les~ ve³ee efLeSìj kesÀ Jeefjÿ keÀueekeÀej DeewjJele&ceeve efveosMekeÀ jece®ebê efmebn ves Fme veeìkeÀ kesÀ efveoxMekeÀer³emet$e mecneues~ keÀesCeeke&À keÀe Henuee YeJ³e ceb®eve efJeMJe jbieceb®eefoJeme mes ÒeejbYe nesves Jeeues YeesHeeue kesÀ jbieDeeOeej veeìd³emeceejesn ceW ngDee~

ve³ee efLe³esìj keÀer veF& jbie keÉÀeflensceble osJeueskeÀj

DeOetjs cebefoj keÀer oemleeve


nes peelee nw~ keÀefuebie vejsMe jepee veÉefmebn osJe keÀe mJeHve nw SkeÀ efJeMeeuemet³e& cebefoj, pees efMeuHekeÀuee Deewj mLeeHel³e keÀuee keÀe `ve Yetlees veYeefJeº³eefle' GoenjCe nes~ Fme efvecee&Ce keÀe³e& ceW 1200 efMeuHeer MeeefceueefkeÀ³es peeles nQ~ yeejn Jeºe& Devegceeefvele mece³e meercee ceeveer peeleer nw~ mecet®esGlkeÀue jep³e mes DeeS efMeuHeer DeHevee IejÝHeefjJeej meye kegÀí YegueekeÀjDeLekeÀ HeefjÞece mes jele efove SkeÀ keÀj osles nQ~ uesefkeÀve jepee keÀe ogäceneceel³e Gve efMeequHe³eeW keÀer Heeqlve³eeW kesÀ meeLe Devee®eej keÀjlee nw~ keÀF&³eeWkeÀes osJeoemeer yevee osles nQ~ GvekeÀer ]peceerveW íerve uesles nQ~ Fme yeer®e JeneBDekeÀeue Yeer Heæ[ peelee nw~ cebefoj keÀes Hetje keÀjves ceW meyemes yeæ[er mecem³eeDeeleer nw keÀueMe mLeeHevee keÀer~ leYeer JeneB Oece&Heo veecekeÀ ³egJekeÀ Deelee nw,efpemekeÀer metPeyetPe mes meHeÀueleeHetJe&keÀ keÀueMe mLeeefHele keÀj met³e& keÀer ÒeefleceeDeOej ceW mLeeefHele keÀer peeleer nw~ peye veÉefmebnosJe keÀes ceneceel³e keÀer veer®eleekeÀe Helee ®euelee nw leye lekeÀ ceneceel³e ³eJeveeW kesÀ meeLe efceuekeÀj jepeêesnkeÀj oslee nw~ meejs efMeuHeer íwveer nLeewæ[er jKekeÀj neLeeW ceW leueJeejW G"e ueslesnQ Deewj Me$egDeeW mes ueæ[les nQ~ efkeÀvleg cebefoj keÀes #eleÝefJe#ele keÀj efo³eepeelee nw; Deewj ³egJekeÀ Oece&Heo Yeer ceeje peelee nw~ cejves mes HetJe& ³en jnm³eKeguelee nw efkeÀ Oece&Heo efJeºeg Deewj ®ebêuesKee keÀer mebleeve nw~ jece®ebê yeleelesnQ efkeÀ nyeerye peer keÀes ³en yeele meyemes ]p³eeoe ít ieF& efkeÀ jep³e Hej mebkeÀìkeÀer eqmLeefle ceW efMeequHe³eeW ves DeHeves Deew]peej jKekeÀj nefLe³eej G"e efueS~³eneB keÀueekeÀej keÀe oeef³elJe osMe Je cevegº³elee kesÀ Òeefle keÌ³ee nesvee ®eeefnS,Fme yeele Hej Yeer meeLe&keÀ efJeceMe& neslee nw~

veeìkeÀ ceW keÀesF& m$eer Hee$e veneR nw efkeÀvleg keÀLee ceW ieewCe m$eer Hee$e®ebêuesKee keÀes ceb®e Hej Òemlegle efkeÀ³ee nw~ Fve oes DeefleefjkeÌle ¢M³eeW keÀes³egJee veeìkeÀkeÀej ³eesiesMe ef$eHee"er ves efueKee nw~ veeìkeÀ ceW kegÀue íë ieerlenQ efpevekeÀe uesKeve Yeer ³eesiesMe peer ves efkeÀ³ee nw~ ceb®eve ceW DeebefMekeÀ mebHeeovekeÀer ítì Yeer ueer ieF& nw~ ieerle Gefæ[³ee Je efnvoer oesveeW YeeºeeDeeW ceW nQ~ ®etBefkeÀveeìkeÀ ceW Gæ[ermee keÀer HeÉÿYetefce nw Deleë Deesef[mee kesÀ Òeefme× ueeskeÀveÉl³e`ieesefìHegDee' keÀe ceveceesnkeÀ {bie mes Òe³eesie efkeÀ³ee ie³ee nw~ cebefoj kesÀ cetefle&efMeuHeeW ceW ÒeCe³e keÀer DevegHece YeeJe cegêeSB nQ~ ceb®e Hej FvnW meekeÀej keÀjveskesÀ efueS Deesef[meer veÉl³e keÀe Meem$eer³e He#e Yeer meceeefnle efkeÀ³ee ie³ee nw~Fme ÒekeÀej Gæ[ermee keÀer ueeskeÀmebmkeÉÀefle leLee mLeeHel³e keÀuee oesveeW keÀer ceb®eHej ÒeYeeJeer DeefYeJ³eeqkeÌle ngF& nw~ FmekeÀe veÉl³e efveoxMeve keÀesCeeke&À kesÀveÉl³ee®ee³e& ef®ebleeceefCe ves efkeÀ³ee nw~ FmekeÀer mebieerle HeefjkeÀuHevee veieerveleveJeerj ves keÀer nw~ Gæ[ermee keÀer KegMeyet DeHeves veeìd³e ceb®eve ceW efyeKesjves kesÀefueS G[ermee keÀer ueeskeÀ OegveeW keÀe megboj meceeJesMe efkeÀ³ee ie³ee nw~ efJeMesºeOJeefve ÒeYeeJe Jeefjÿ keÀueekeÀej osJeerueeue veeie ves efo³es nQ~ veeìkeÀ keÀemeyemes DeekeÀºe&keÀ lelJe nw FmekeÀer ceb®e HeefjkeÀuHevee~ peye DeeHe keÀesCeeke&Àcebefoj keÀer ÒeeflekeÉÀefle ceb®e Hej osKeles nQ lees mJe³eb keÀes mee#eeled cebefoj kesÀmeccegKe Keæ[e Heeles nQ~ HeerJeermeer HeÀesce mes yevee³ee ie³ee efJeMeeue cebefoj,HeÀe³eyej mes yeves TB®es TB®es efMeueemlecYe, jLe kesÀ HeefnS Deewj met³e& keÀerÒeeflecee DeeHekeÀes keÀesCeeke&À kesÀ ieewjJeMeeueer Deleerle mes mee#eelkeÀej keÀjeles nQ~ceb®e HeefjkeÀuHevee ceW efJeMesºe men³eesie K³eele ef[pee³evej nj®ebove efmebnYeÆer keÀe nw~ mesì keÀes meekeÀej keÀjves ceW leveJeerj, Jemeerce veeMeJeeve leLeeOeVetueeue keÀer cesnvele jbie ueeF& nw~

mebieerle ceW nejceesefve³ece, PeeBPe, cebpeerjs, keÌuesefjvesì, {esuekeÀ, leyeueeDeewj veieeæ[eW keÀe mecevJe³e JeeleeJejCe keÀes megjeruee yeveelee nw~ iee³eveceb[ueer ceW veieerve, Decejefmebn, jefJeueeue meebie[s, cevenjCe, osJeer ueeue nQ~veeìkeÀ ceW ÒekeÀeMe kesÀ Yeer kegÀí De®ís ÒeYeeJe yeve Heæ[s nQ~

HelLejeW keÀer yeæ[er yeæ[er efMeueeDeeW keÀes {esvee Gme Hej íwveer nLeewæ[er®eueevee, veeHevee, mLeeefHele keÀjvee pewmes ¢M³e Del³eble mJeeYeeefJekeÀ JepeerJeble yeve Heæ[s nQ~ keÀesCeeke&À cebefoj keÀe ogYee&i³e jne efkeÀ Jen Hetje nesles venesles ner efJeOJebme keÀe efMekeÀej ngDee Deewj DeOetje jne ie³ee~ ``keÀesCeeke&ÀDeOetje jn peelee nw uesefkeÀve GmekeÀe mJeHve keÀYeer cejlee veneR....'' FmemebJeeo kesÀ yeeo meejs keÀueekeÀej HebeqkeÌleye× neskeÀj Yejle JeekeÌ³e ieeles nQÝ``efMeuHeer nw Fefleneme keÀe JeenkeÀ Deelee nw megjleeue yevekeÀj.....''keÀueekeÀej oMe&keÀeW mes efyeoe uesles nQ~

`keÀesCeeke&À' veeìkeÀ met³e& cebefoj efvecee&Ce kesÀ yeneves keÀuee Deewj keÀueekeÀejeWkesÀ DeeqmlelJe Hej efJeceMe& keÀe veeìkeÀ nw~ keÀueekeÀejeW Üeje yeveeF& ieF&keÀueekeÉÀefle³eeW keÀe lees Fefleneme yevelee nw efkeÀvleg keÀueekeÀejeW keÀe veneR~


kegÀueieg© Yeeie&Je peer kesÀ Deeceb$eCe Hej ceQ 10 veJebyej 2011 keÀespe³eHegj HengB®ee~ veeìd³ekegÀueced kesÀ efJeÐeeLeea Mecee& Deewj kewÀueeMe cegPes mìsMeveHej uesves DeeS Les~ yeenj Keæ[er SkeÀ Heerues jbie keÀer cewefpekeÀ ceW yew"keÀj SkeÀnesìue ieS efHeÀj meerOes jJeeRê ceb®e, jeceefveJeeme yeeie HengB®es~ Yeeie&Je peerTHej Jeeues keÀcejs ceW Les~ Helee ®euee efkeÀ oes yepes mes efjnme&ue nw~ JeneB keÀemìtef[³ees efLeSìj keÀece keÀjves kesÀ efueS SkeÀ DeeoMe& mLeeve nw~ mebieerleveeìkeÀ DekeÀeosceer keÀe ³en Dee³eespeve Lee~

`efJemepe&ve' ìwieesj keÀe SkeÀ Ssmee veeìkeÀ nw pees Deepe mes meJee meewJeºe& Henues jepemeÊee Deewj Oece&meÊee kesÀ ÜbÜ keÀes ienjeF& kesÀ meeLe jsKeebefkeÀlekeÀjlee nw~ FmeceW DeefYeve³e YeeJe ÒeOeeve nesvee DeeJeM³ekeÀ nw Deewj SkeÀ meeLecee$e oes ³ee leerve ®eefj$e ner ceb®e Hej nesles nQ~ meyemes Henues ceQves ®eefj$eeW keÀerYeeJe Yebefiecee Deewj yee@[er ueQiJespe Hej keÀece keÀjvee ÒeejbYe efkeÀ³ee~ ³enÒeef¬eÀ³ee cegeqMkeÀue Leer keÌ³eeWefkeÀ SkeÀ Deesj Yeejleer³e jbieceb®e ceW SkeÀ Jeºeea³eef[Hueescee keÀj jns jbiekeÀceea íe$e Les, JeneR otmejer Deesj HeQleerme ³egJeekeÀueekeÀej Yeer Les pees Jeke&ÀMee@He mes ®egves ieS Les Deewj GvekeÀs DeefleefjkeÌlemeleerMe M³eece js·er pees cegK³e mebieerlekeÀej Les Deewj GvekeÀer Oece&Helveerceerveepeer cetJeceWì osKe jner LeeR~ ÒesjCee Þeerceeueer pees keÀLekeÀ veÉl³eebievee SJebmebieerle veeìkeÀ DekeÀeosceer DeJee@[& efJepeslee nQ~ Jes mecet®eer veÉl³e mebj®evee keÀesHeefjkeÀequHele keÀj jner LeeR~

Meece keÀes meele yepes efjnme&ue meceeHle ngF&~ efHeÀj nce meye veeìd³ekegÀueceHeefjmej pees pe³eHegj mes leerme efkeÀueesceerìj otj ÒendueeoHegje ieeBJe efMeJeoemeHegjeceW eqmLele nw, JeneB HengB®es~ SkeÀ efJeMeeue Heefjmej efpemeceW HevênÝmeesuenkeÀcejs yeeLeªce meefnle, Dee@efHeÀme, efyepeueer keÀ#e Deewj jmeesF& Iej meye kegÀínw~ meeLe ner efJeMeeue uee@ve peneB met³eexo³e kesÀ mece³e nce meye meeLe yew"keÀj®ee³e Heerles Deewj efove Yej kesÀ keÀe³e&¬eÀce keÀer ªHejsKee yeveeles, efHeÀj ceQJeeHeme DeHeveer mHeer®e keÀer keÌueeme ceW pegìlee~ veew yepes veeMlee Deewj meerOespe³eHegj kesÀ jJeeRê ceb®e~ megyen meeæ{s ome yepes Ý DeefYeve³e keÀ#ee DeewjSkeÌmej meeFpesme~ oesHenj SkeÀ yepes lekeÀ ³ener meye kegÀí efHeÀj ueb®e yeskeÀ~oesHenj oes yepes mes keÀece Hegveë Megª~ ceQ veesì keÀjlee ntB efkeÀ mebJeeo keÀ®®esnQ leLee mener G®®eejCe Deewj YeeJevee kesÀ meeLe DeLe& ÒekeÀì veneR keÀj Hee jnsnQ~ ceQ ®egvelee ntB Hegjesefnle, jepee,jeveer pees cegK³e ®eefj$e nQ uesefkeÀvemeyemes keÀcepeesj keÀæ[er nQ~ ³eesiesvêDe®íe DeefYeveslee nw Hej jepee kesÀªHe ceW Jen MeyoeW keÀe Òe³eesie "erkeÀveneR keÀj Hee jne Lee~ meercee jeveerkeÀer YeeJe Yebefiecee mes keÀesmeeW otj LeerDeewj mebkesÀle Hegjesefnle kesÀ ªHe ceWMeyoeW keÀes ]peªjle mes ]p³eeoe

®eyeekeÀj yeesue jne Lee, Fmemes mHeer®e keÀer megbojlee Hej Demej Heæ[ jne Lee~efme×eLe& DeYeer Òeef¬eÀ³ee keÀer Meg©Deele ceW ner HeBÀmee Lee~ SkeÀ Deewj ogIe&ìveeIeìer DeHeCee& keÀer YetefcekeÀe keÀjves Jeeueer DeefYeves$eer De®eevekeÀ pe³eHegj mesefouueer ®eueer ieF& efkeÀmeer HeeefjJeeefjkeÀ keÀejCe mes~ Yeeie&Je peer keÀes SkeÀ]peesjoej PeìkeÀe ueiee~ nceejer mebieerle ceC[ueer ceW DebMeg Jecee& peer LeeR~ Jesmebieerle ceW HeerS®e.[er. nQ Deewj mebieerle DeO³eeefHekeÀe Yeer~ GveceW Deewj ÒeerefleceW ³en YetefcekeÀe peerJeble keÀjves keÀer mebYeeJevee nw~ Debleleë Òeerefle keÀes nerDeJemej efceuee keÌ³eeWefkeÀ Jen `leesleeÝkeÀneveer' ceW Henues mes cegK³e YetefcekeÀekeÀj jner Leer~ DebMeg keÀes [yeue keÀemì ceW jKee ie³ee nw, Deeies kesÀ ÒeoMe&veeWkesÀ efueS ceQ Yeeie&Je peer mes keÀnlee ntB efkeÀ Òel³eskeÀ keÀueekeÀej kesÀ meeLe ceQHee@efueefMebie keÀªBiee~ Deye lekeÀ ome efove yeerle ieS Les Deewj DeYeer YeerYeeie&Je peer Deewj ceQ oesveeW ner efJemepe&ve' mes Yeejer Demeblegä Les~ Yeeie&Je peerDeHeves mJeemL³e Deewj Gce keÀer HejJeen ve keÀjles ngS Ketye Svepeea ueiee jnsLes~ Hej mecetn meceefHe&le nesles ngS Yeer kegÀí kewÀpegDeue Lee ³ee keÀnW efkeÀjbiekeÀce& keÀer iebYeerjlee keÀes mecePevee yeekeÀer Lee~

SkeÀ Deewj HejsMeeveer Dee Keæ[er ngF& Jees ³en efkeÀ jJeeRê ceb®e keÀerDeeOeer ueeF&ìW Kejeye LeeR Deewj legjble kegÀí keÀjvee ]peªjer Lee~ ceQ DeewjYeeie&Je peer jJeeRê ceb®e meesmee³eìer keÀer meef®eJe veerefle jepesMJej mes efceues~ Jesyengle ner efceleYeeºeer Deewj efMeä DeHeÀmej nQ~ GvneWves legjble ner J³eeqkeÌleiele©ef®e ueskeÀj keÀece keÀjves keÀer yeele keÀer~ Hej keÀece nw efkeÀ Kelce nesves keÀe veecener veneR ues jne Lee~ DeYeer efveceb$eCe He$e keÀer ef[peeFve keÀe ®egveeJe keÀjveeyeekeÀer nw~ yeesMej íHeves peevee nw, HeÀesìesûeeHeÀer nesveer yeekeÀer nw~

mebmkeÉÀefle ceb$eer Þeerceleer yeervee keÀekeÀ mes mece³e uesvee nw~ Yeeie&Je peerveerletpeer kesÀ meeLe Gvemes efceueves ieS, GvneWves menºe& mece³e efo³ee Deewj keÀneefkeÀ ceQ peªj DeeTBieer uesefkeÀve ceb$eer keÀer nwefme³ele mes veneR yeequkeÀ SkeÀjbiekeÀceea Deewj efLeSìj Òesceer nesves kesÀ veeles~ Jes ³eneB JeºeeX jbieceb®e Hej meef¬eÀ³eDeefYeves$eer jner nQ Deewj meueceeve Keeve keÀer efHeÀuce ceQves H³eej keÌ³eeW efkeÀ³ee'ceW meueceeve keÀer ceeB keÀer YetefcekeÀe Yeer efveYee ®egkeÀer nQ~ Helee ®euee efkeÀ 3, 4,5 efomebyej keÀes keÀeJeeueced veeje³eCe HeefCekeÌkeÀj, jleve efLe³eece Dee jns nQ,meeLe ner keÀceue efleJeejer, yeneªue Deewj mebieerle veeìkeÀ DekeÀeosceer mes

efkeÀjCe peer DeeSBieer~ Yeeie&Je peerkeÀeHeÀer leveeJe ceW nQ~ veeìd³ekegÀuecedkeÀe Deewj íe$eeW keÀe YeefJeº³e oeBJeHej nw~ nesves Jeeueer Òemlegefle Deewjveeìd³ekegÀueced kesÀ íe$eeW keÀer Hejer#eeDeewj Jee@³eJee meye SkeÀ kesÀ yeeole³e nesvee nw~ Hej cegPes Yejesmee nes®euee nw efkeÀ `Mees' yengle meHeÀueneWies~ ceQves meyekesÀ meeceves FmekeÀer

`efJemepe&ve' keÀe meÉpeve DeeueeskeÀ ®eìpeea

HetJe& jbie

Deye lekeÀ ome efove yeerle ieS Les Deewj DeYeer Yeer Yeeie&Je peerDeewj ceQ oesveeW ner efJemepe&ve' mes Yeejer Demeblegä Les~ Yeeie&Je peerDeHeves mJeemL³e Deewj Gce´ keÀer HejJeen ve keÀjles ngS Ketye Svepeeaueiee jns Les~ Hej mecetn meceefHe&le nesles ngS Yeer kegÀí kewÀpegDeueLee ³ee keÀnW efkeÀ jbiekeÀce& keÀer iebYeerjlee keÀes mecePevee yeekeÀer Lee~


IeesºeCee Yeer keÀj oer~ ojDemeue ³es cesjer Hejer#ee Leer~ ceQbves meyekesÀ meeLe DeHeveer³egJeeJemLee ceW keÀece efkeÀ³ee nw~ jleve oe Deewj HeefCekeÌkeÀj peer keÀe ceQ efJeÐeeLeeaDeewj DeefYeveslee oesveeW jne ntB~ cegPes cesefjì ceW Heeme nesvee Lee keÌ³eeWefkeÀ Debefleceefove `#egefOeleÝHeeºeeCe' Ý cesje meesuees Mees Yeer lees Lee~

28 veJebyej Ý Deepe SkeÀ uebyee me$e JesMeYetºee keÀe ®euee~ meYeerkeÀueekeÀejeW kesÀ keÀe@mìd³etce ef[peeFve HeÀeFveue nes ieS~ keÀuej mkeÀerce Yeer~Deye keÀHeæ[e KejerokeÀj o]peea keÀes osvee nw~ ®ebêoerHe neæ[e Deewj ceeueleerpeerpees veeìd³ekegÀueced kesÀ keÀF& keÀe³e& osKeleer nQ, Yeeie&Je peer keÀer mene³elee nslegefouueer mes DeekeÀj ³eneB jn jner nQ~ Jes vesHeL³e keÀer J³eJemLeeDeeW pewmes®ee³eÝveeMlee, keÀe@HeÀer, veeRyet Heeveer Fl³eeefo keÀe Hetje O³eeve jKeleeR~ menermece³e Hej meejer ®eer]peW neef]pej jnleeR~ ceerveepeer yee]peej peekeÀj Deieues leerveefoveeW ceW 30 veJebyej lekeÀ meejs keÀHeæ[s Kejero ueeF& nQ~ SkeÀ yengle yeæ[e keÀecenes ie³ee~ `efJemepe&ve' keÀe HetJee&Y³eeme Deye jJeeveieer Hej Dee ie³ee nw~

SkeÀ efomebyej, Deepe MeesYee o³eeso³ee SkeÌmeÒesme mes pe³eHegj Hengb®eWieer~Jes ³eneB ceskeÀDeHe Hej keÀe³e& keÀjves DeeF& nQ~ FmekesÀ DeefleefjkeÌle cesjs meesuees MeeskeÀer ueeF&ì Yeer Jener keÀjleer nQ~ Yeeie&Je peer yengle Deelceer³elee mes efceueles nQ~Meece keÀes HetJee&Y³eeme ngDee~ mebkesÀle Hegjesefnle ceW jce ie³ee nw Deewj ³eesiesvêYeer~ jece ve#ele je³e keÀer YetefcekeÀe keÀes peerJeble keÀj oslee nw Deewj pe³eefmebnyevee efme×eLe& mecePe ie³ee nw efkeÀ ®eefj$e keÀer peefìuelee keÌ³ee nw~

efJeMesºe ªHe mes HeM®eeleeHe kesÀ yeeo Deelcenl³ee keÀe ¢M³e Deyemenpe yeve Heæ[e nw~ Òeerefle DeHeCee& mes De®íe keÀj jner nw~ meercee ves jeveerkeÀer YetefcekeÀe ceW DeHeves keÀes meÊej ÒeefleMele lekeÀ megOeeje nw~ keÀue efouueer,ceefCeHegj, kesÀjue, Deemeece mes DeefleefLeieCe Deevee Megª neWies~ keÀece lees

]peesjeW Hej nw, leveeJe Yeer~ ceQ ueeFefìbie ceW osj lekeÀ ueiee jnlee ntB~veeìd³ekegÀueced keÀe veeje³eCe efleJeejer cegPes Deefmemì keÀj jne nw~ Gmeves yesefmekeÀueeF&ì ef[peeFve meerKe ueer nw~ Gmes DevegYeJe ®eeefnS~ Jen ÒeefleYeeMeeueerDeewj efJevece nw~ osJe Deye DeHeves jesue keÀes yengle FbÒetJe keÀj ®egkeÀe nw DeewjDeelceefJeMJeeme mes Yeje ngDee nw~ DeeMee nw efJemepe&ve Oetce ce®eeSiee~ DebleceW SkeÀ HeefjJele&ve nw cetue veeìkeÀ ceW Hegjesefnle keÀeueer ceeB keÀer Òeeflecee keÀeefJemepe&ve keÀj oslee nw~ Hejbleg Òemlegefle ceW efJemepe&ve kesÀ yeeo ceeB ceneieewjer keÀeGlmepe&ve neslee nw Deewj Jes pe³eefmebn keÀes peerefJele keÀj osleer nQ~

leerve efomebyej Ý megyen 9:30 nce jJeeRê ceb®e Hej nQ~ meye Meeble nQkeÌ³eeWefkeÀ HetJee&Y³eeme De®ís mes ngS nQ~ vesHeL³e keÀer lew³eejer Hetjer nw~ ®eewOejer,keÀceue pees ceb®e kesÀ ìskeÌveerefMe³eve nQ, GvekeÀe YejHetj men³eesie nw~ DeMeeskeÀyengle keÀece peevelee nw~ GmekeÀe ÒeceesMeve nesvee ®eeefnS~ Meece 5:30 Hej ceQSkeÀ Òees[keÌMeve ceerefìbie ueslee ntB~ ceb®e Hetpee nesleer nw~ 6:30~ meejs DeefleefLeDee ®egkesÀ nQ~ Deewj ne@ue oMe&keÀeW mes Yej ie³ee nw~ "erkeÀ 7 yepes Heoe& mebieerlekesÀ meeLe Keguelee nw~ ceb®e Hej Heox Hej efJejeì keÀìe ceefnºe efmej, veerues ueeuejbie ceW Ý leeefue³eeB... Deewj `efJemepe&ve' ÒeejcYe~ SkeÀ meHeÀue Òemlegefle 9yepes meceeeqHle~ meye Glmeeefnle nQ~ oMe&keÀeW ves SkeÀÝSkeÀ ¢M³e kesÀ mebJeeoeWHej leeefue³eeB yepeeF¥~ mebieerle, iee³eve Deewj ÒekeÀeMe J³eJemLee ves Yeer oMe&keÀeWkeÀes ceb$ecegiOe keÀj efo³ee~

Òemlegefle meceeeqHle kesÀ yeeo nce meYeer ceb®e Hej Les Deewj HeefCekeÌkeÀjpeer,jleve efLe³eece, efkeÀjCepeer, yeneªue ³es meye ceb®e Hej DeekeÀj meYeer keÀueekeÀejeWmes efceue jns Les~ cegPes peye jleve oe ves ieues mes ueiee³ee lees ceQ Leesæ[eYeeJegkeÀ nes ie³ee~ DeeefKej Hejer#ee ceW nce meye cesefjì mes Heeme' nes ieS Les~cesjer IeesºeCee mener efvekeÀueer~ Yeeie&Jepeer ÒemeVelee mes ocekeÀ jns Les~ DemlegÝDeeceerve~

veeìkeÀ Ý

peueced, efv

eoxMev

e ceOe

g ieesHeerveeLeÝJekeÌkeÀesce m

eepeerJe (

kesÀjuee)


DeefYeve³ekesÀJeue Hee$e ner DeefYeve³e veneR keÀjlescetkeÀ mlebYe Yeer DeefYeve³e keÀjles nQ~pees Keæ[s nQ Jes Yeer YetefcekeÀe efveYee jns nQpees, ojJeepes nQ Jes Yeer kesÀJeue ojJeepes veneR nw~KebYes kesÀJeue KebYes veneR nQDeewj efKeæ[efkeÀ³eeB kesÀJeue efKeæ[efkeÀ³eeB veneR nQ~Hejos Yeer mejkeÀles nQ OeerjsÝOeerjspeye Jen ceb®e Hej Deeleer nQ~Deewj peye jeJeCe Heox Hej Deelee nwlees Jen GvekeÀes SkeÀ PeìkeÀe oskeÀj Deelee nwefkeÀ SkeÀ ner Heue ceW meye kegÀí veä keÀj osiee~Heox Yeer veeìkeÀ kesÀ ÒecegKe Hee$e nQiegueeyeer, njs, veerues, HeeruesDeewj meHesÀo jsMeceer HeoxDebOesjer Jeºee& jele ceWjnm³e keÀer meÉefä keÀjles nQ~Heoe& oesmle yeve peelee nwpeye Gmemes ef®eHeì peeleer nw SkeÀ m$eer!peye ceb®e Hej meye lejHeÀ KeeceesMeer íeF& jnleer nwlees Gme meVeeìs keÀes leesæ[leer nwSkeÀ kegÀoeuepees peesj mes DeeleleeF& kesÀ efmej Hej efiejleer nw~

lejbie Òes#eeieÉn ceWveeìkeÀ keÀjves Jeeues yeenj mes DeeS ngS nQosKeves Jeeues meye ³eneR kesÀ nQmeye SkeÀÝotmejs keÀes peevelesÝHen®eeveles nQ~

keÀesF& yeæ[er Yeejer nmleer nwmeeæ[er efkeÀmeer keÀer cenbieer nwlees efkeÀmeer keÀer memleer nw~

cegK³e v³ee³eeOeerMe Dee³ee nwyeÊeerJeeueer ieeæ[er ceWmegj#eeiee[& keÀer yebotkeÀ Hetjer Yejer ngF& nw~keÉÀefºe ceb$eeue³e kesÀ meef®eJe keÀejewyeoeye Yeer Gvemes keÀce veneR nwefJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ GHekegÀueHeefle YeerefkeÀmeer mes Heerís veneR nQmeye GvekesÀ HeerísÝHeerís nQ~

ueæ[efkeÀ³eeW keÀes veeìkeÀ mecePe ceW veneR DeeleeefHeÀj Yeer DeeF& nQ keÌ³eeWefkeÀGvekeÀer mensefue³eeB DeeF& nQHetje ceskeÀDeHe keÀjkesÀ Iejsuet ceefnueeSbveejer Hej Heg©ºe kesÀ peguceosKekeÀj mence peeleer nQpewmes GvekesÀ jespe kesÀ osKeves keÀer yeele nw~ye®®es veeRo mes yeesPeue YetKe mes J³eekegÀuepeuoer mes Iej peevee ®eenles~

peyeefkeÀ DeYeer FbìjJeue Yeer veneR ngDee nw~ceb®e Hej `keÀemìd³etce [£ecee' nw~lees oMe&keÀeW ceWGmemes yeæ[e `keÀemìd³etce' ®eue jne nw~cenbieer meeefæ[³eeW keÀe DeeueerMeeve ÒeoMe&vecenbies ienveeW keÀe

jbie k

eÀefJeleeSb


cenbieer Ieefæ[³eeW keÀeYeJ³e Meesªce mesefvekeÀuekeÀj kegÀí ceesce kesÀ HegleuesoMe&keÀeW kesÀ yeer®e DeekeÀj yew" ieS nQ~oMe&keÀeW kesÀ yeer®e yew"e nJeueoej keÀnlee nwÝ``Fmemes yeefæ{³ee nbìj lees ceQ ®euee mekeÀlee ntB~''ieÉefnCeer keÀnleer nwÝ ``ceb®e Hej Keæ[er Deewjlemes De®íer lejn ceQ jes mekeÀleer ntB''~Deewj yegefæ{³ee keÀnleer nwÝ ``Fmemes De®íelees ceQ cej mekeÀleer ntB~ ceQ cejer ntB keÀF& yeejFmes lees "erkeÀ mes cejvee Yeer veneR Deelee~''

Jen ]peesj mes leeueer yepee jner nwkeÌ³eeWefkeÀ GmekeÀe yesìeHenueer yeej ceb®e Hej Gleje nwJen DeHeveer yenve keÀe HeÀesìes Gleejves Dee³ee nwkewÀceje ueskeÀj ceb®e kesÀ Heemeueæ[kesÀ JeeueeW keÀes efoKeeves kesÀ keÀece DeeSieeefkeÀ veeìkeÀeW ceW keÀece efkeÀ³ee nw~

nceejer ueææ[keÀer ves Henueer yeejpeervme Henveer nwkeÌ³eeWefkeÀ jesue keÀer ef[ceeb[ LeerMenjer efyeieæ[wue ueæ[keÀer keÀe efkeÀjoej keÀjvee LeeJejvee Jen lees ncesMeemeueJeej metì ceW ner jnleer nw~nceejs Menj ceW ueæ[efkeÀ³eeB peervme veneR Henveleer nQueesie lejnÝlejn keÀer yeeleW keÀjles nQ~

cesjs meeues meenye Dee jns nQÝ``GvekesÀ efueS De®íer meerì jKeveecesjer Fppele keÀe meJeeue nw''FvekeÀce ìwkeÌme keÀefceMvej keÀer yeeryeer keÀnleer nwÝ``meenye keÀe jewyeoeye nw, Deeies, Deeies keÀer meerì osvee~''

Deye veeìkeÀ Megª nesves Jeeuee nwefveoxMekeÀ keÀes efceueJee³ee pee jne nwMenj keÀer mebYeeble ceefnueeDeeW mesefHeÀuceeW Deewj meerefj³eueeW ceW HeÌuee@He nes ie³ee DeefYevesleeDe®eevekeÀ ceb®e kesÀ Òeefle Òeefleye× nes ie³ee nwÝ`keÀnlee nw jbieceb®e lees cesjer jespeerÝjesìer nw~'Deewj peesjÝMeesj mes Dee@ìesûeeHeÀ os jne nw~ìerJeer Jeeueer ueæ[efkeÀ³eeBGvemes `efnvoer jbieceb®e kesÀ mebkeÀì' Hej meJeeue keÀj jner nQ~

GmekesÀ meeLe DeeF& Jees GmekeÀer uesìsmì yeeryeer nwpees Gmemes Henues efkeÀmeer Deewj keÀer yeeryeer LeerJees De®íer DeefYeves$eer Leer efpemekeÀes cesnveleevee ve osvee Heæ[sFmeefueS Gmemes Meeoer ner keÀj ueer nw~ìerJeer JeeueeW keÀes yeeryeer ner FbìjJ³et os jner nw mepeOepekeÀj

pewmes efmevescee keÀer nerjesFve nesveeìkeÀ ceW Jees ncesMee iejerye cepeotj efYeKeeefjve keÀe jesue keÀjleer nw~

oesvebeW keÀer keÀesF& Deewueeo veneR nwkeÌ³eeWefkeÀ jbieceb®e ner FvekeÀe efovejele Deesæ{veeÝefyeíewvee nw~efovejele Iej ceW Yeer jbieceb®e nwíle Hej, jmeesF& ceW, [£eFbieªce ceW~

Ý jepesvê GHeeO³ee³e

DeefYeve³eefmej PegkeÀeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee,efHeÀj uepeeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee~

H³eej keÀjves kesÀ DeefYeve³e kesÀ meeLe,H³eej Heeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee~

GmekeÀer `efueeqHmebie' Leer efyeukegÀue meìerkeÀ,Gmeves ieeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee!

keÀeskeÀeskeÀesuee keÀer Heer keÀj Mejeye,iece Yegueeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee~

Gmeves `mewef[mì' kesÀ `jesue' ceW,efoue ogKeeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee!

nce Gmes Yetue HeeS veneR,Yetue peeves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee~

Gmeves vee³ekeÀ Hes Keue keÀer lejn,peguce {eves keÀe DeefYeve³e efkeÀ³ee!

Ý ]penerj ]kegÀjsMeer

efceefLekeÀue mejwv[j : efveoxMeve Sve. oerHekeÀ (ceefCeHegj)


GÊej Yeejle ceW keÀF& lejn keÀermeeceeefpekeÀ efJemebieefle³eeB, DevecesueefJeJeen, peeefle ÒeLee, veMeeKeesjer DeewjmeeceeefpekeÀ efJeºecelee J³eeHle Leer~ Gmemece³e Yeejlesvog nefjM®evê Deewj GvekesÀ³egie ceW DeveskeÀ Ssmes veeìkeÀkeÀej ngSefpevneWves Fve kegÀjerefle³eeW Hej DeHevesveeìkeÀeW kesÀ ceeO³ece mes Òenej efkeÀ³ee~FmekesÀ kegÀí ner JeºeeX yeeo efyenej kesÀíHeje efpeues kesÀ kegÀlegyeHegj ieeBJe, peesHenues meejCe efpeues ceW ngDee keÀjleeLee~ HetJe& FmekesÀ ³en ieeBJe Deeje efpeueskeÀe yeæ[enje Leevee ceW Lee, efpemekesÀkeÀejCe Fmes ueesie Meeneyeeo efpeueskeÀe ner ceeveles nQ~ Fme ieeBJe ceWoueefñebieej "ekegÀj veecekeÀ SkeÀ veeF& kesÀ Iej 18 efomecyej 1887 leovegmeejHeewºe MegkeÌue He#e Heb®eceer (meesceJeej) kesÀ ceO³eeÚ ceW SkeÀ yeeuekeÀ keÀe pevceneslee nw~ ye®eHeve ceW iejeryeer kesÀ keÀejCe GmekesÀ Yeei³e ceW iee³e ®ejevee nerefueKee Lee~ ueieYeie veew meeue keÀer Gce ceW SkeÀ JewM³e ieg© mes efmeHe&À kewÀLeerefnvoer keÀe De#ej %eeve ÒeeHle efkeÀ³ee~ efHeÀj jespeerÝjesìer keÀer leueeMe ceW GmesKeæ[ieHegj (keÀesuekeÀelee) peevee Heæ[e, JeneB kesÀ meebmkeÉÀeflekeÀ JeeleeJejCe keÀeÒeYeeJe KeemekeÀj ³ee$ee Deewj jeceueeruee osKekeÀj Gme Hej Heæ[e~ GvekesÀDevoj DeefYeve³e keÀe MeewkeÀ ®eje&³ee Deewj efueKeves keÀer ÒesjCee efceueer~ GvekeÀeref]pevoieer ceW SkeÀ HeefjJele&ve Dee³ee~ JeneB ³es peieVeeLeHegjer peeves kesÀ yeeojece®eefjle ceeveme keÀe Hee" keÀjves ueies, efpemekeÀe meerOee ÒeYeeJe GvekeÀerj®eveeDeeW Hej Heefjueef#ele neslee nw~ keÀeJ³e j®evee keÀermevekeÀ meJeej ngF&, GvekeÀer j®eveeDeeW keÀe ÒemeejCejsef[³ees mes nesves ueiee~ GvneWves efueKee nwÝ Pet"esjeceveece keÀnuee mes/YeespeHegjer Yeeºee ienuee mes/Demenerveece HeÀFueles peelee/jsef[³ees mes keÀemeerÝkeÀuekeÀelee~

ye®eHeve mes ner DeHeves DevegYeJe kesÀ keÀejCeGvneWves ûeeceerCe Deewj Menjer peerJeve keÀer yeejerefkeÀ³eeWkeÀes HejKee~ meeceeefpekeÀ mecem³eeDeeW kesÀ pees ef®e$e nceDeHeves ³eneB efove jele osKeles nQ, GvnW efYeKeejer vesDeHeves veeìkeÀeW keÀe keÀL³e yevee³ee~ GvekeÀe j®eveekeÀeue1919 mes 1965 F&. lekeÀ ceevee peelee nw~ FvneWvesieeBJeÝieeBJe lekeÀ Ietce Ietce keÀj YeespeHegjer #es$e ceW

meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ, Oeeefce&keÀ DeewjmeebmkeÉÀeflekeÀ peeiejCe keÀe mebosMe HewÀuee³ee~efYeKeejer "ekegÀj ves kegÀue 12 veeìkeÀeWkeÀer j®evee keÀer~ efpevekesÀ veece Fme ÒekeÀejnQ~ èfyeosefme³ee', `YeeF&ÝefJejesOe',`yesìerÝefJe³eesie', èfJeOeJee efJeueeHe',`keÀefue³egieÝÒesce', jeOesM³eeceÝyenej',ìe b i e e Ýmv e e v e ' , `H e g $ e Ýy e O e' ,èfyejneÝyenej', `vekeÀue Yeebæ[ DeevesìgDee kesÀ' Deewj veveoÝYewGpeeF&'~ FmekesÀHetJe& Heìvee kesÀ nerje [esce keÀe `DeítlekeÀer efMekeÀe³ele' keÀe ÒekeÀeMeve ceeefmekeÀ`mejmJeleer ceW ngDee~ jIegJeerj mene³ekeÀe yeìesefn³ee' Deewj ceveesjbpeve Òemeeoefmevne keÀe efHeÀjbefie³ee' yengle ueeskeÀefÒe³e

nes ®egkeÀe Lee~ efYeKeejer "ekegÀj yebieeue mes ieeBJe ueewìs lees ieeBJe keÀer efJeefJeOemeeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ Deewj Oeeefce&keÀ mecem³ee³eeW keÀes efvekeÀì mes osKevesmecePeves keÀe Òe³eeme efkeÀ³ee~ GvneWves DeHeveer Mewef#ekeÀ #ecelee kesÀ Devegmeej GveHej DeHeveer uesKeveer ®eueeveer Meg© keÀer~ DeHeves ueeskeÀ veeìkeÀeW SJeb Dev³ej®eveeDeeW kesÀ Üeje YeespeHegjer meceepe ceW SkeÀ Hegvepee&iejCe keÀe keÀece mekeÀejelcekeÀ{bie mes ÒeejbYe efkeÀ³ee~ Fme #es$e ceW GvnW ueeskeÀefÒe³elee Yeer efceueer~ iejerye,DeefMeef#ele Deewj oefuele Jeie& keÀer pevelee ves GvnW Del³eefOekeÀ mvesn DeewjmeceLe&ve efo³ee~ meved 1919 mes 1944 lekeÀ efÜleer³e efJeMJe ³eg× kesÀ oewjeveYeejle keÀer pevelee efyeefìMe meeceep³eJeeo keÀe meceLe&ve HeÀewpeer leeveeMeener kesÀefJe©× keÀj jner Leer Deewj Gme oewjeve FvekesÀ ÒeoMe&veeW kesÀ ceeO³ece mes efyeefìMe

veewkeÀjMeeneW ves keÀe]HeÀer keÀesºe FkeÀùe efkeÀ³ee~ Meeneyeeo kesÀlelkeÀeueerve keÀueskeÌìj ves FmekesÀ yeoues GvnW `je³eyeneogj'keÀer HeoJeer mes veJee]pee~ yeeo ceW JemlegeqmLeefle mes DeJeielenesves kesÀ yeeo GvnW HeM®eeleeHe ngDee~

èfyeosefme³ee ceW Heefle kesÀ efJe³eesie ceW leæ[Heleer veejerkeÀer J³eLee, ce]peotjeW keÀe jes]peieej kesÀ DeYeeJe ceW Heuee³eve,yeenj peekeÀj ®ekeÀe®eeQOe ceW HeBÀmekeÀj cepeotjeW keÀe efoiYeefcelenesves keÀer Ieìvee keÀes ceveesJew%eeefvekeÀ {bie mes Òemlegle keÀjFvneWves veeìd³e peiele keÀes De®ebefYele keÀj efo³ee~ YeeF&ÝefJejesOe'veeìkeÀ ceW SkeÀ KeelesÝHeerles meb³egkeÌle HeefjJeej kesÀ efJeIeìve,èfJeOeJeeÝefJeueeHe' ceW meceepe ceW lelkeÀeueerve efJeOeJee kesÀmeeLe ogJ³e&Jenej Deewj Del³ee®eej, iebiee mveeve' ceW HeeKeb[

ueeskeÀ veeìd³e keÀe `Deveieæ{ nerje'èfyeosefme³ee' ceW Heefle kesÀ efJe³eesie ceW leæ[Heleer veejer keÀer J³eLee, ce]peotjeW keÀe jes]peieej kesÀ DeYeeJeceW Heuee³eve, yeenj peekeÀj ®ekeÀe®eeQOe ceW HeBÀmekeÀj cepeotjeW keÀe efoiYeéfcele nesves keÀer I eìvee keÀesceveesJew%eeefvekeÀ {bie mes Òemlegle keÀj efYeKeejer "ekegÀj ves veeìd³e peiele keÀes De®ebefYele k eÀj efo³ee~Fme efJeue#eCe ueeskeÀ vee³ekeÀ kesÀ kegÀí HeesMeeroe HenuegDeeW keÀes jewMeve keÀj jns nQ [e@. DeefveueHelebie~


Deewj efceL³ee[byej, ieyejefIe®eesj' ceW veejer keÀer J³eLee Deewj GmekesÀ MeesºeCe kesÀDeueeJee v³ee³e Òeef¬eÀ³ee keÀe ef®e$eCe efkeÀ³ee ie³ee nw~ `veveoÝYewGpeeF&' ceWyeeue efJeJeen, `Heg$eÝyeOe' ceW veejer ®eefj$e keÀe efJe®eueve, meceepe ceW yeæ{leerngF& veMeeKeesjer Deewj GmekesÀ HeefjCeece keÀes `keÀefue³egieer Òesce' ceW, `yesìerefJe³eesie' ceW yesìer keÀes yes®eves leLee Devecesue efJeJeen kesÀ efKeuee]HeÀ DeHeveerDeeJee]pe yeguebo keÀer~ DeHeves veeìkeÀeW ceW Fve mecem³eeDeeW kesÀ meceeOeeve keÀer Yeer®e®ee& keÀer nw~ FmekesÀ DeueeJee GHeosMeelcekeÀ ªHe mes Oece& Deewj megkeÀce& mespegæ[ves keÀer meueen kesÀ meeLeÝmeeLe GvneWves keÀyeerj keÀer lejn {eWieer DeewjHeeKebef[³eeW mes Yeer Gyejves keÀer meueen oer~ GvekeÀer j®eveeDeeW ceW ÞeefcekeÀeW kesÀefueS keÀce&Meeuee Deewj yegæ{Meeuee (Deesu[ Spe nesce) keÀer Yeer keÀuHevee keÀerie³eer Leer, pees Deepe kesÀ efueS GHeeos³e nes ie³ee nw~

GvekesÀ veeìkeÀeW ceW veejer ef®evleve ketÀìÝketÀì keÀj Yeje ngDee nw~ ueieleenw GvneWves Fme Hej DeHevee ]p³eeoe O³eeve kesÀefvêle efkeÀ³ee Lee~ veejer kesÀefJeefYeVe ®eefj$eeW keÀes ieæ{ves ceW GvekeÀer efJeefMeälee jner nw~ yeeefuekeÀe kesÀ ªHeceW `yesìer efJe³eesie' SJeb `veveoÝYeGpeeF&' ceW, y³eenlee veejer keÀe ®eefj$e`Heg$eÝyeOe', iebieeÝmveeve' Deewj YeeF&ÝefJejesOe' ceW, ceeB kesÀ ªHe ceW jeOesM³eeceyenej', `yesìerÝefJe³eesie' Deewj ìebieeÝmveeve' ceW ÒesefcekeÀe keÀer YetefcekeÀe ceWjeOesM³eece yenej, ieyejefIe®eesj', efyeosefme³ee' Deewj Heg$eÝyeOe' kesÀ DeueeJeeefJejefnveer veejer keÀe mJeªHe efveKeeje nwÝ èfyeosefme³ee', ìeyejefIe®eesj',`keÀefue³egieer Òesce' Deewj èfJeOeJee efJeueeHe' ceW~

FvneWves DeHeves veeìkeÀeW ceW veejer ®eefj$eeW keÀes ³eLeemebYeJe Yeejleer³emebmkeÉÀefle kesÀ DevegªHe Òeefleefÿle keÀjves keÀe Yeer Òe³eeme efkeÀ³ee nw~ Heefle kesÀHejosMe peeves kesÀ yeeo Yeer efyeosefme³ee keÀer veeef³ekeÀe `H³eejer megvojer' DeHevesYejCe HeesºeCe kesÀ meeLe meeLe DeHeves HeeefleJel³e& Oece& keÀes Yeer megjef#ele jKeleernw, lees SkeÀ yeerceej Deewj yetæ{s Heefle keÀer mesJee `yesìer efJe³eesie' ceW keÀceefmeveveeef³ekeÀe `DeKepees' Hetjer lev³elee kesÀ meeLe keÀjleer nw, peyeefkeÀ Jen mecHeVeefkeÀmeeve Gmes GmekesÀ ceeBÝyeeHe mes KejerokeÀj ueelee nw~ èfJeOeJee efJeueeHe' ceWYeer `DeKepees' efJeOeJee kesÀ ªHe ceW ogëKe Pesueleer ngF& DeHeves HeÆeroejeW keÀs

DeceeveJeer³e J³eJenej keÀes yeoe&Mle keÀjves kesÀ efueS cepeyetj nesleer nw~ FvekeÀekeÀceeue ve]pej Deelee nw peye `keÀefue³egieer Òesce' keÀs DeeJeeje Heefle Üejeveeef³ekeÀe kesÀ meeLe ]peguce keÀjves kesÀ yeeo Yeer, Jen Gmes HejcesMJej ceeveleer nw~`jeOesM³eece yenej' ceW Heg$e keÀer cecelee SJeb ceesn keÀes oMee&³ee ie³ee nw, JeneR`kegÀìveer' pewmeer veejer ®eefj$e keÀe meÉpeve ngDee nw, pees Deepe Yeer DeHeves ³eneBmenmee efceue peeleer nw~ `YeeF& efJejesOe' SJeb `Heg$e yeOe' ceW FvekeÀe keÀìgJeCe&ve keÀj Ssmes ®eefj$e mes ye®eves nsleg ueesieeW keÀes meeJeOeeve Yeer efkeÀ³ee ie³eenw~ veeefj³eeW ceW Deepe keÀer HeeM®eel³e meY³elee SJeb DeveeJeM³ekeÀ HewÀMeveHejmleerHej GvneWves DeHeves veeìkeÀeW kesÀ ceeO³ece mes keÀjejer ®eesì keÀer nw~ DeHeves veeìkeÀ`Heg$e yeOe' ceW GvneWves efueKee nwÝ Keerme ceW yeesuele yeeæ[t peeveer, jeKeçHeiejer keÀs Heeveer/®eeveer YeFue yeeìs ceBniee ueievecee ceW~ efHeÀj Dev³e$e keÀnlesnQÝ Keespes ueieuet PekeÀePekeÀ, yeves Keeeflej ®ekeÀe®ekeÀ/Deefie³ee ueeF efonuetOejleerÝDemeceeveJeeB ceW~ yescesue efJeJeen Hej keÀjeje J³ebi³e keÀjles ngS `yesìerefJe³eesie' ceW efueKeles nQÝ ®eueveer kesÀ ®eeueue oguene, metHe kesÀ PeìkeÀejue ns/efo³ekeÀe kesÀ Heeieue yej ogDeejs yeepee yeepeue ns/DeeBJee kesÀ HeekeÀue oguene,PeeBJee kesÀ Peejue ns/Ssmeve yekeÀueesue Jej, ®eìkeÀ osJee kesÀ Yee³eue nw~

FvekesÀ ueeskeÀ veeìkeÀeW ceW efpeve Hee$eeW keÀe meÉpeve efkeÀ³ee ie³ee nw GvekesÀveece ûeeceerCe SJeb oefuele Jeie& mes Deelee nw~ GvekesÀ veeìkeÀeW keÀer mecem³ee³eWYeer meeceev³ele³ee oefuele Jeie& keÀer ner nQ~ Fme lejn nce osKeles nQ GvekesÀÒel³eskeÀ veeìkeÀ ceW meeceeefpekeÀ ®eslevee keÀe Òeefleefyecye ve]pej Deelee nw~ FvekesÀveeìkeÀeW ceW meceepe kesÀ Òeefle keÀu³eeCe keÀe YeeJe meefVeefnle nw~ meeceeefpekeÀmecem³eeDeeW Hej kesÀefvêle Fve veeìkeÀeW ceW mebJeeo GoeÊe, Hej DeMueerue YeernQ~ efHeÀj Yeer Jen veeìkeÀ kesÀ JeeleeJejCe keÀer mJeeYeeefJekeÀlee yevee³es jKeles nQ~

Fmeer efJeMesºelee kesÀ keÀejCe Hebef[le jengue meebkeÉÀl³ee³eve ves `Deveieæ{nerje' leLee efÒebefmeHeue ceveesjbpeve Òemeeo efmevne ves GvnW YeespeHegjer keÀeMeskeÌmeHeer³ej keÀne nw~ Òeefme× keÀefJe kesÀoejveeLe efmebn ves GvekesÀ yeejs ceW keÀnenwÝ "vekeÀlee ngDee iesngBDeve/lees vee®e kesÀ efkeÀmeer DebOesjs keÀesves ceW/OeerjsÝOeerjsG"leer Leer/SkeÀ uebyeer Deewj DekesÀueer/efYeKeejer "ekegÀj keÀer DeeJeepe~


efyeueeleer jeF&jcesMeoÊe ogyes

yegbosueKeb[ keÀer ÒeoMe&vekeÀejer keÀueeSB jepemLeeveÝíÊeermeieæ{ pewmeermeceÉ× veneR nQ~ FmekeÀer SkeÀcee$e Hen®eeve jeF& veÉl³e nw~ HeÀeiegve kesÀ cenervesceW efìcekeÀer kesÀ mJej, F&megjer kesÀ yeesue Deewj yesæ[veer keÀe melejbieer uenbiee efpeveieeBJeeWÝ®eewHeeueeW keÀes FbêOevegºe ceW yeoue oslee nw, Jes Deepe OetmejÝJeerjeve nesjns nQ~ jeF& Kelejs ceW nw~ FmekesÀ ef]Keuee]HeÀ Deeboesueve ®eues nQ, Fmes DeMueerueceevee peelee nw, nbieeces kesÀ [j mes Dee³eespekeÀ FmekesÀ ÒeoMe&ve keÀe meenmeveneR pegìe Heeles~ Jen Yeer leye peye Deepe ueeskeÀ mebmkeÉÀefle Gíeue Hej nw~yeepeej DeHeves GlHeeoeW keÀer efye¬eÀer kesÀ efueS ueeskeÀ DeeOeeefjle Mewefue³eeW keÀemeJee&efOekeÀ Fmlesceeue keÀj jne nw~ keÀueeÝmebmkeÉÀefle efJeYeeieeW kesÀ Yeer meJee&efOekeÀkeÀe³e&¬eÀce ueeskeÀ keÀueeDeeW Hej DeeOeeefjle nQ, uesefkeÀve nceW DeHeves Deb®eue kesÀueeskeÀeslmeJeeW ceW Yeer jeF& keÀYeerÝkeÀYeej ner osKeves keÀes efceueleer nw~

jeF& keÀes veeiej ceb®e Hej ÒeoMe&ve keÀe Henuee DeJemej Yeejle YeJevekesÀ GodIeeìve meceejesn kesÀ DeJemej Hej efceuee Lee~ neueebefkeÀ JeneB Yeer jeF& keÀerueeskeÀ keÀueekeÀej yesæ[veer veneR Leer~ Menj keÀer mebYeeble ceefnueeDeeW kesÀ jeF&ÝDeY³eemekeÀes Òemlegle efkeÀ³ee ie³ee Lee~ ceO³eÒeosMe mebmkeÉÀefle efJeYeeie keÀe ªHebkeÀjkeÀueeDeeW keÀe efMeKej mecceeve jeF& kesÀ mebielekeÀej jecemene³e Heeb[s keÀes efo³eeie³ee Lee~ peeHeeve kesÀ megcegceg Gjevees ves jeF& Hej SkeÀ ìsueerefHeÀuce Deewj metpeerceeìes ves yegbosueer kesÀ jmeefme× keÀefJe ceeOeJe MegkeÌue `ceveespe' kesÀ jeF& kesÀceesveesûeeHeÀ keÀe peeHeeveer ceW DevegJeeo efkeÀ³ee Lee~ jeF& nceejs mJeleb$elee mebûeecemes Yeer pegæ[er nw~ ÒeLece mJeleb$elee mebûeece keÀer SkeÀ ef®eveieejer jeF& kesÀ efveefceÊemes Yeer Yeæ[keÀer Leer~

jeF& owefnkeÀ ÞeÉbieej keÀe veÉl³e nw~ veÉl³e ceW osn ner vee®eleer nwÝ DeelceeveneR~ cegeqkeÌle keÀe jemlee efJeosn ceW veneR, osn ceW nwÝ osn kesÀ ÞeÉbieej ceW nw~

osnJeeoer nesvee keÀeceerÝuebHeì nesvee ner veneR, me®®ee Deewjienje Òesceer nesvee Yeer nw~ peerJeve keÀe DeLe& efmeHe&À nesves ceWveneR, Òesce ceW nesves ceW jne nw~ SkeÀ yesæ[veer Hej SkeÀ ì£keÀ[£eFJej mejoejpeer Ssmes DeemekeÌle ngS efkeÀ GmekesÀ ojJeepesHej ì£keÀ Keæ[e keÀj Gmeer kesÀ nes jns~ Deepe Yeer ì£keÀ keÀe]pebie ueiee ueesne Gmeer ojJee]pes Hej Keæ[e nw~

jeF& kesÀ yeesue ceW, F&megjer keÀer ®eewkeÀefæ[³eeb ner meJee&efOekeÀieeF& peeleer nQ~ F&megjer Òesce, owefnkeÀ ÞeÉbieej kesÀ GlkeÀì keÀefJekesÀ ªHe ceW mecceeefvele yegbosueKeb[ kesÀ kebÀ"ÝkebÀ" ceW efJejepeskeÀefJe nQ~ GvnW yeejneW ceeme HeÀiegvee³ee keÀefJe keÀne peeleenw~ HeÀeiegve ceW DeveskeÀ ieebJeeW ceW jeF& kesÀ Dee³eespeve nesles nQ~HeÀeie ÞeÉ bieej Dee wj Òe sce keÀe j biee slmeJe nw~ ³enJepe&veeDeeWÝkegbÀ"eDeeW mes cegeqkeÌle keÀe HeJe& nw~ HeÀeie kesÀDeueeJee mebHeVe Jeie& MeeoerÝy³een, pevceÝomìesve kesÀ DeJemejHej Yeer jeF& keÀjJeeles nQ~ cejCeemeVe kesÀ efueS ceneceÉl³egbpe³e

peeHe keÀer lejn jeF& keÀe Dee³eespeve Dee³egº³eJeOe&keÀ ceevee ie³ee nw~ SkeÀ jeF&ieerle ner nw : `cegbn ceW veF³eeb oeble, yeyyee mespe keÀes efyejpes~'

neB, ³en mel³e nw efkeÀ yesæ[veer osn J³eeHeej ceW Yeer efueHle jner nQ~uesefkeÀve keÌ³ee Fmeer DeeOeej Hej jeF& Hej yebefoMe ueie peevee ®eeefnS~ FmeDeeOeej Hej keÌ³ee nceejer DeefOemebK³e keÀueeSB efJeHeVe Deewj DeLe&nerve veneR nespeeSbieer? nceejer lees DeveskeÀ keÀuee efJeOeeSB keÀes"eW ³ee Ssmeer ner peieneW keÀerosve nQ~ keÌ³ee keÀuee Deewj J³eeqkeÌleiele Dee®ejCe keÀes DeueieÝDeueie veneRosKee peevee ®eeefnS? yesefæ[³ee meceepe ceW ceo& meeceev³ele³ee efve"uues neslesnQ~ HeefjJeej kesÀ YejCeÝHeesºeCe keÀer efpeccesJeejer efm$e³eeW keÀer nesleer nw~ FmekesÀefueS HeefjJeej keÀer keÀce mes keÀce SkeÀ yesìer keÀes DeefJeJeeefnle jKeves keÀer ÒeLeejner nw~ Jener ve®eveejer yeveleer nw~ peerJeve ³eeHeve kesÀ efueS efkeÀmeer Dev³emeeceeefpekeÀ efJekeÀuHe keÀes Keespes efyevee keÌ³ee Hetjer yesefæ[³ee peeefle kesÀ meecevesDeeqmlelJe keÀe mebkeÀì Keæ[e veneR nes peeSiee~ Fmemes osn J³eeHeej ©kesÀiee ³eeDeewj DeefOekeÀ efJemleeefjle nesiee~ jeF& kesÀ efueS ve®eveejer keÀes GmekesÀ ieebJepeekeÀj `meeF&' oskeÀj v³eeslevee Heæ[lee nw~ efve³ele efleefLe Hej Jen DeHevesmebielekeÀejeW kesÀ meeLe Dee peeleer nw~ Jen ®etæ[eroej Hee³epeecee Hej uenbieeÝ®eesueerHenves nesleer nw~ veÉl³e ceW GmekeÀe cegKe Deesæ{veer mes {BkeÀe jnlee nw~ ve³eveyeeCeeWmes ve lees Jen efkeÀmeer keÀes Iee³eue keÀj mekeÀleer nw Deewj ve ner Debie ÒeoMe&vemes GÊesefpele~ Jen Heo Deewj nmle meb®eeueve kesÀ peefjS ner ÞeÉbieeefjkeÀ cegêeDeeWkeÀes DeefYeJ³ekeÌle keÀjleer nw~ jeF& ocecee© veÉl³e nw, Hetjer jele ®euelee nw~efcejobefie³ee Deewj ve®eveejer keÀer ísæ[íeæ[, ceeveÝcevegnej kesÀ yeer®e DeveskeÀÞeÉbieeefjkeÀ cegêeSB oMe&veer³e nesleer nQ~ jeF& ceW ieeS peeves Jeeues ieerleeW keÀer oes³ee ®eej HebeqkeÌle³eeb ner nesleer nQ~ FmekesÀ kegÀí ieerle ³es nQ : `legce Hes ueeKeeWcejs, legceves cejeR yesuee keÀeT Hes~' `jepee neLe ve ueieeDees, peesyeve mescenbieer nw ®eesueer~' `pegyevee yesjÝyesj mes, cemekesbÀ meW nes ieS meJee mesj kesÀ~'

jeF& cegVeer yeoveece ngF&' ³ee Meeruee keÀer peJeeveer' pewmeer DeMueerueleekeÀe HeefJe$e Mueerue efJekeÀuHe nw~ jeF& kesÀ ve jnves mes SkeÀ meceÉ× veÉl³e HejbHejener veneR peeSieer, yegbosueKeb[ keÀer Hen®eeve Yeer iegce nes peeSieer~ nceW jeF& kesÀmeeJe&peefvekeÀ Deewj kesbÀêer³e Dee³eespeveeW keÀes Òeeslmeeefnle keÀjvee ®eeefnS, leeefkeÀnceejs efnbmekeÀ mece³e ceW Òesce Deewj ÞeÉbieej keÀes Leesæ[er meer peien efceue mekesÀ~

jeF& `cegVeer yeoveece ngF&' ³ee `Meeruee keÀer peJeeveer' pewmeerDeMueeruelee keÀe HeefJe$e Mueerue efJekeÀuHe nw~ jeF& kesÀ vejnves mes SkeÀ meceÉ× veÉl³e HejbHeje ner veneR peeSieer,yegbosueKeb[ keÀer Hen®eeve Yeer iegce nes peeSieer~


mebmkeÉÀefle keÀer íeBJe ceWyemee SkeÀ Menj

keÉÀºCee Deeqivenes$eerpevcemLeeve vemeerjeyeeo lees mcejCe veneR Hej Keb[Jee keÀer meejer jsKeeSB Deefceì nQ~ IeeIejer Henves ceQ jecesMJej

jes[ mes kegÀcnej yesæ[e, peJeenjiebpe Je FceueerHegje, IebìeIej, cesve ne@eqmHeìue kesÀ meeceves keÀer vetleve keÀv³ee efJeÐeeue³eIetceer~ MeemekeÀer³e Meeuee ceW lees Heæ{er veneR~ peJeenjiebpe kesÀ ]pee]HeÀjer Jeeues cekeÀeve ceW megÞeer [ewvesu[, Þeerceleer o³eeueHeæ{eleer LeeR~ nesMe ceW ner Deeles Keb[Jee kesÀ meeceeefpekeÀ peerJeve keÀe ceQves YejHetj uegl]HeÀ G"e³ee~ peye 14-15 Jeºe& keÀerLeer lees SkeÀ efove efHeleepeer ves Debiegueer HekeÀæ[keÀj keÀej mes cegPes yebieeefue³eeW kesÀ yemeenì kesÀ keÀesves Jeeues Iej kesÀ meecevesues peekeÀj Keæ[e efkeÀ³ee~ yeesues, `³es nQ ceeKeve ueeue ®elegJexoer~'' ceQ ieesjsieì meg[ewue Mejerj kesÀ Gve ceneve J³eeqkeÌlekeÀes cegBn Keguee jKe leekeÀves ueieer~ GvneWves cegPes uenpes Je mvesn mes mej Hej neLe jKeeÝ ``peerleer jnes~'' efHeleepeerves nBmekeÀj keÀne, ``Fmes efueKevesÝHeæ{ves keÀe yengle MeewkeÀ nw~ yengle yeeletveer nw~ leye Yeer ceQ mebkeÀes®e ceW Keæ[er oeoekeÀes O³eeve mes osKe jner Leer efkeÀ efueKeves Jeeues Fleves De®ís nesles nQ~

neB me®e lees ³en nw efkeÀ oeoe ves Keb[Jee keÀes SkeÀ íesìerÝceesìer meeefneql³ekeÀ leerLe&ÝmLeueer yevee efo³ee Lee~ keÀF&efoiiepe meeefnl³ekeÀej Keb[Jee Gvemes efceueves Deeles Deewj ceeefCekeÌ³e Jee®eveeue³e ceW keÀefJe ieesÿer mecHeVe nesleer~ ce]peeuenw efkeÀ keÀesF& Meesj nes~ leguemeer pe³evleer lees pewmes iebiee meer JeneB ÒeJeeefnle nesleer~ oeoe keÀe Je®e&mJe Lee~ keÀefJelee, uesKe,JeeoÝefJeJeeo, ®e®ee& meyekeÀe mebyebOe leguemeer Je jece®eefjle ceeveme ner mes nesveeDeefveJee³e& Lee~ ceQves leguemeer Hej efJeÜeveeW keÀe yengcetu³e YeeºeCe megvee Lee~ DeevebokeÀer yeele lees ³en Leer efkeÀ JeeoÝefJeJeeo ceW Menj kesÀ JekeÀerue, ÒeesHesÀmej, veiejJeemeerHebef[le meye Yeeie uesles~ pewmes censvê Heieejs, megjsvê Heieejs, ³eogvebove Mecee&,le©Ce veeieæ[e, ÒeHegÀuue veeieæ[e, Meejoe Òemeeo Jecee&, meesnve ueeue iegHlee, jecet Hebef[le peer Deeefo~ Fve meyekesÀ HeemeDeHeves leke&À, DeHeveer Yeeºee Leer~ DeefYeJ³eeqkeÌle ]peyejomle~ ceQ oeBleeW leues Debiegueer oyee ³en meye megve De®ebefYele nespeeleer! keÀeJ³e efveMee kesÀ meboYe& ceW meesceÝ"ekegÀj, YeJeeveer Òemeeo efceÞe, efieefjpee kegÀceej ceeLegj, ÒeYeeie®ebê DeeefomcejCe nQ veerjpe Yeer Dee³es Les, oeoe kesÀ keÀejCe pewvesvê, Yeejleer, megYeêe ®eewneve, ceneosJeer, megceve peer, peieoerMeiegHle Deeefo keÀes megvee Je osKee~

leguemeer pe³ebleer kesÀ meboYe& ceW SkeÀ efove ceefnuee efoJeme jKee peelee efpemekeÀe meb®eeueve Þeerceleer MeefMe DejPejskeÀjleer, efpevekesÀ Heefle DeveesKes ueeue DejPejs Je njveeje³eCe efceÞee ves Keb[Jee ceW yemeble meceejesn keÀe Dee³eespeve ÒeejbYeefkeÀ³ee Lee~ FvnW ceQ HetÀHeÀe Je yetDee keÀnleer Leer~ HetÀHeÀe peer kesÀ ³eneB keÀF& meeefnl³ekeÀej "njles Deewj kegÀí nceejs cee³ekesÀceW "njles~ MeefMe yegDee ves SkeÀeSkeÀ cegPes ceefnuee efoJeme kesÀ keÀe³e&¬eÀceeW keÀe Yeej meeQHee lees ceQ ceneosJeer, %eeveJeleermekeÌmesvee, Þeerceleer MebkeÀjo³eeue Mecee& Deeefo mes efceueer~ ceQ YeeºeCe osves ceW yengle veJe&me jnleer peyeefkeÀ MeefMe yegDee,megyyeejeJe, Kejs leeF&, jcee mekeÀjiee³es, meguees®evee ceneso³e Oeæ[ekesÀ mes YeeºeCe osleeR~

me®e, Keb[Jee kesÀ Gme ceb®e Hej Òemlegle meebmkeÉÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀceeW keÀer TB®eeF& Deye yeæ[s MenjeW ceW Yeer GHeueyOeveneR~ ceQ DeefleM³eeseqkeÌle veneR keÀj jner me®e, pees ceefnueeSB meeOeejCe Heæ{erÝefueKeer LeeR Jes Yeer yeefæ{³ee efJe®eej J³ekeÌlekeÀjleeR~ Ssmee Meeueerve megmebmkeÉÀle keÀeJ³e Hee" SJeb efJe®eej cebLeve lees Deye efoKeeF& ner veneR oslee~ oeoe kesÀ meeefVeO³eceW Dee³es GvekesÀ Yeleerpes ÒeesHesÀmej ÞeerkeÀeble peesMeer Je GvekeÀer Helveer ÒeYeg peesMeer~ peesMeer peer Je ÒeYeg keÀe iegueeyeer íesìemee otmejer cebefpeue keÀe Iej ceev³e meeefnl³ekeÀejeW keÀs DeeefleL³e mes Yeje jnlee Lee~ peesMeerpeer ves otmejs oMekeÀ ceW meeefnl³e

nj #eCe pees ieg ]pej peelee nw Jen Deeves Jeeues #eCe keÀer leguevee ceW yeerlee ngDee nes peelee nw ~ FmeerefueS yengOeeueesie Deleerle keÀes Yetue Jele&ceeve ceW peerves keÀer efMe#ee ³ee GHeosMe osles nQ~ H³eejer efce$e ef®e$ee cegodieue ves cegPeskegÀí HebeqkeÌle³eeB ³et B efueKe keÀj oer nQÝ `keÉÀºCee peerpeer, KeeskeÀj Yeer pees ncemes Kees veneR peelee Jener nceeje ÒeeH³enw~'' efkeÀlevee Þesÿ YeeJe nw ³en! Deleerle kesÀ efveMeeve nceejer ef ]peboieer mes veneR efceìles! Deleerleer IeìveeSB,³ee$ee, efjMles meye peerJeve mes ieg bLes iegveiegveeles ner jnles nQ~ ³eoekeÀoe nceW PekeÀPeesj Yee r osles nQ~

mej]peceeR : Keb[Jee


keÀer HeÉÿYetefce yejkeÀjej jKeer~ ceQ peye Yeer memegjeue mes Keb[Jee Deeleer cesjs efueS ÞeerkeÀeble peesMeer mes efceuevee SkeÀÒeefleÿe keÀe keÀe³e& neslee~

Ssmes ner efkeÀmeer #eCe ceW efJeJeen Yeespe ceW cesje Heefj®e³e jeceveeje³eCe GHeeO³ee³e YeeF& mes ngDee~ mejue, menpeDenbefJenerve YeeF& jeceveeje³eCe Òeeleë De®eevekeÀ cesjs Iej Dee keÀnles, ``keÉÀºCee yenve, kegÀí De®íe veeMleeefKeueeDees~'' leye lekeÀ ceQ mebIeºe& keÀer keÀæ[er ]peceerve Hej Keæ[er uesKeve Je peerefJekeÀe keÀes mebYeeue, DeHeves DeeqmlelJekeÀes SkeÀ cebef]peue lekeÀ HengB®eves kesÀ efue³es Òe³eemejle Leer~ leerve keÀneefve³eeB SkeÀ meeLe Oece&³egie, meeHleeefnkeÀ efnvogmleeveJe keÀeocyeveer ceW ÒekeÀeefMele nes ieF¥ Je `yeele SkeÀ Deewjle keÀer' GHev³eeme ®e®ee& ceW Lee~

Oev³e nes Keb[Jee keÀer mejpeceeR peneB ceeKeveueeue peer kesÀ meeLeÝmeeLe ceQves mJejep³e kesÀ DeeiejkeÀj peer keÀesosKee, `DebkegÀMe' kesÀ HeeueerJeeuepeer keÀe `Deeieeceer keÀue kesÀ' ÒeYeeie®ebê peesMeer keÀes osKee~ meyekesÀ meye De®ísyegef×peerJeer Les~ íesìerÝíesìer He$ekeÀeefjlee keÀer Yetefce ceW me®®es Kejs Je cetu³eeW Jeeues Les~ Pet" mes mecePeewlee veneR Deewj³eesi³elee mes FbkeÀej veneR~ Keb[Jee meewneê&, Òesce, mvesn Je efce$elee keÀe ieæ{ Lee~ ³eneB ieebieesueer HeefjJeej ceW DeMeeskeÀkegÀceej, efkeÀMeesj kegÀceej pewmes Òeefleefÿle iee³ekeÀ Je DeefYeveslee pevces~ JeneR Fmeves Yetefce kesÀ Hejos kesÀ Heerís ÞesÿceskeÀDeHe cewve yeuejece Heieejs, veeìkeÀkeÀej jecejeJe ®eewjs pewmes efveceeæ[er uesKekeÀ Yeer Hewoe efkeÀ³es~ efpevekeÀe ngvej,³eesi³elee keÀe oMe&ve nceW veece&oer³e Oece&Meeuee ceW neslee~ yeæ[s yebye Hej yeveer ³en Oece&Meeuee lees SsefleneefmekeÀ ner nesieF& keÌ³eeWefkeÀ FmekesÀ DeeB®eue ceW Dee³es meejs ueesie yeæ[sÝíesìs keÀe Yeso Yetue peeles~ cegPes DeYeer lekeÀ DevetHe kegÀceej keÀerMeeoer ³eeo nw efpemeceW DeMeeskeÀ kegÀceej Oeesleer Henves, Helveer MeesYee meHesÀo jbie keÀer pejer Jeeueer meeæ[er Henve nJeve kesÀHeeme Keæ[er Leer Je Þeerceleer ieebiegueer nce meyekeÀe mJeeiele keÀj jner LeeR~ Fmeer Menj ceW nceves efnvoer kesÀ K³eeleveecekeÀLeekeÀejÝefMe#eekeÀceea Deewj DeHeves DeveesKes jewyeoeJe kesÀ efueS ceMentj pes.Heer. ®eewyes Jeveceeueer' keÀes DeeoMe& efMeº³eeWkeÀer Heeræ{er ieæ{les osKee~

íesìs mes Menj kesÀ kegÀveyes ceW yeæ[er meer meebmkeÉÀeflekeÀ Je meeefneql³ekeÀ Tpee& HewÀueer Leer~ FmeceW JekeÀerueeW kesÀDeefleefjkeÌle [e@keÌìj Yeer meeqcceefuele Les~ [e@. kegÀuekeÀCeea [e@. efmeefÎkeÀer, [e@. YeejÜepe, [e@. De#e³e kegÀceej Jecee&,[e@. megjsvê Deeefo keÀer Yeer Yeeieeroejer Leer~ kegÀí mcejCe nw efkeÀ keÀF& yeej ®eewjs peer kegÀí veeìkeÀeW keÀe Yeer ®egveeJe keÀjGvnW veece&oer³e Oece&Meeuee ceW DeefYeveerle keÀjJeeles~ SkeÀ yeej Mee³eo Òemeeo kesÀ `mkebÀoiegHle' keÀe ®egveeJe ngDee HejHee$eeW keÀer JesMeYetºee efkeÀme lejn Gme ³egie keÀer nes, Gme Hej Les ef®ebeflele Les~ ³es mecem³ee ceQves nue keÀer Gme ³egie keÀerJesMeYetºee HenveekeÀj~ Heieejs peer pees ceskeÀDeHe cewve Les nBmes Les, ``YeF& Sme.Heer. keÀer yeerJeer lees yeæ[e De®íe ceskeÀDeHekeÀjleer nw~''

Keb[Jee ceW meeefneql³ekeÀ ieefleefJeefOe³eeW kesÀ DeefleefjkeÌle Oeeefce&keÀ SkeÀlee ienjeF& mes Leer~ nceves HeeB®e Jeºe& HenueslekeÀ Keb[Jee ceW keÀYeer efnvot cegeqmuece obies veneR osKes Les keÌ³eeWefkeÀ Keb[Jee ceW neef]HeÀ]peDeueer, efn]HeÀe³ele Deueer pewmesmeguePes efJe®eej kesÀ JekeÀerue Les~ ³eogvebove Mecee& pewmes mecePeeves Jeeues JekeÀerue Les~ ³eneB lekeÀ efkeÀ pees keÀmeeF& FceueerHegjeceW ogkeÀeve Keesues Les Jes Yeer efnvogDeeW kesÀ oesmle Les~ YeeF&Ý®eeje Yeje Keb[Jee keÀe Òel³eskeÀ ®eewjene efKeueÝefKeueeleenBmelee ner jnlee : ®eens jecesMJej jes[ mes iegpejer ³ee peJeenjiebpe, kegÀcnej yesæ[e ³ee Iebìe Iej mes Menj peerJeble SJebÒeeCece³e ueielee Lee keÌ³eeWefkeÀ Menj yevelee nw Jeneb kesÀ jnves JeeueeW mes~ ÞeerkeÀeble peesMee r, jeceveeje³eCe GHeeO³ee³e,efovesMe MegkeÌue kesÀ meeLeÝmeeLe ieerle ÒeleeHe keÀoce, Þeer jece Heefjnej, veerjJe peer, efJeve³e GHeeO³ee³e SJeb DeMeeskeÀieerles, keÀeueYeesj, megveerlee ®eewjs, Òeefceuee ®eewjs, Tºee efceÞee Fmes peeie©keÀ yevee jns Les~

keÌ³ee keÀnvee nw megyyeejeJe Deebìer, MeefMe DejPejs yegDee Je Þeerceleer neb[e keÀe efpevneWves ceefnueeDeeW kesÀ efJekeÀemensleg Jeefvelee efJeMJe mLeeefHele efkeÀ³ee~ efpemes ÒeeªHe osves nsleg Keb[Jee keÀer keÀF& peeieªkeÀ ceefnueeSB Deeies DeeF¥~meeceeefpekeÀ peerJeve HetCe& meceHe&Ce YeeJe mes mecHeVe neslee~ jepeveerefle jece®ebê veeieæ[e, ÒeHegÀuue veeieæ[e, mekeÀjieeS,

Oev³e nes Keb[Jee keÀer mejpeceeR peneB ceeKeveueeue peer kesÀ meeLeÝmeeLe ceQves mJejep³e kesÀ DeeiejkeÀj peer keÀesosKee, `DebkegÀMe' kesÀ HeeueerJeeuepeer keÀe `Deeieeceer keÀue kesÀ' ÒeYeeie®ebê peesMeer keÀes osKee~ meyekesÀ meye De®ísyegef×peerJeer Les~ íesìerÝíesìer He$ekeÀeefjlee keÀer Yetefce ceW me®®es Kejs Je cetu³eeW Jeeues Le s~ Pet" mes mecePeewlee veneRDeewj ³eesi³elee mes FbkeÀej veneR~ Keb[Jee meewneê&, Òesce, mvesn Je efce$elee keÀe ieæ{ Lee~ ³eneB ieebieesueer HeefjJeejceW DeMeeskeÀ kegÀceej, efkeÀMeesj kegÀceej pewmes Òeefleefÿle iee³ekeÀ Je DeefYeveslee pevces~ Fmee r Menj ceW nceves efnvoerkesÀ K³eeleveece keÀLeekeÀejÝefMe#eekeÀceea Deewj DeHeves DeveesKes jewyeoeye kesÀ efueS ceMentj pes .Heer. ®eewyes Jeveceeueer'keÀes DeeoMe& efMeº³eeW keÀer Heer æ{er ieæ{les osKee~


yeeyetueeue efleJeejer, YeieJelejeJe ceb[ueesF& Deeefo jepeveerefle kesÀ DeefleefjkeÌle,Menj keÀes J³eJeeqmLele, mee]HeÀ SJeb peeieªkeÀ jKeves kesÀ efueS keÀefìye× Les~ceb[ueesF& peer ves Keb[Jee ceW efMe#ee nsleg yeer.ìer. keÀe@uespe, ieume& keÀeuespeKegueJee³ee~ cesjs efHelee jece®ebê efleJeejer Je ceeB nerjeceveer efleJeejer efvemJeeLe&yecees[eW, ceenjer, yeueeF&ieeBJe DeeefoJeeefme³eeW keÀer ceoo keÀjles efpevekesÀ keÀejCeceQ ìHejs Jeeues GHev³eeme efueKe mekeÀer~ Keb[Jee kesÀ Fme jepeveweflekeÀ ceenewueceW ceQves pe³eÒekeÀeMe veeje³eCe, ÒeYeepeer, jefJeMebkeÀj MegkeÌuee, ÜejkeÀe ÒemeeoefceÞee, Fvêepeer Deeefo kesÀ oMe&ve efkeÀ³es~ meejs veslee ³etB Yeues ner ÒeeflemHe×e&keÀjles Hej pewmes ner HeefjJeej keÀer yeele Deeleer lees nce meye yesìer, yesìe, yenvener jnles~ FmeerefueS ceb[ueesF& peer ves cesjer efnvoer ÒeesHesÀmej kesÀ Heo Hejefve³egeqkeÌle keÀer~ Debûespeer Meemeve keÀer, Debeflece Ieefæ[³eeW ceW ceQves efMeJeveeje³eCeHeeb[s, yeeyetueeue efleJeejer Je YeieJeble jeJe ceb[ueesF& keÀes ieues lekeÀ nej Henvespesue peeles osKee~ cesjs efHelee ceb[ueesF& peer keÀe mebHeke&À met$e yeves yeæ[s nerieesHeveer³e {bie mes GvnW [ekeÀ Hengb®eeles Les~ meye kegÀí mJe³eb neslee~ pewmesosMemesJee keÀe pe]pyee nesvee SkeÀ DeefveJee³e& YeeJevee nes~ ueeruee mejceb[ueMee³eo Jees Henueer ceefnuee LeeR pees meHeeìs mes JeeoÝefJeJeeo ceW De®ísÝDe®ískeÀes HeìkeÀveer os osleeR~ ceQ lees yeesueves ceW Yeeieleer Hej GvnW osKekeÀj KegMe leesnesleer~

ceeefCekeÀ Jee®eveeue³e yengle Yeei³eMeeueer HegmlekeÀeue³e nw efpemekeÀsDeeB®eue ceW keÀeJ³e meeefnl³e keÀer nefj³eeueer DeHeveer ceer"er megiebOe íesæ[leerjner~ [e@. De#e³e kegÀceej Jecee&, [e@. kegÀuekeÀCeea kesÀ DeefleefjkeÌle cesIesM³eeceJekeÀerue, meesnveueeue iegHlee, ³eogvebove Mecee&, censvê Heieejs, le©Ce JeÒeHegÀuue veeieæ[e keÀer yenmeW mecemeeceef³ekeÀ efJeºe³eeW Hej efJe®eej efJeceMe& keÀeDeÒeeflece GoenjCe Òemlegle keÀjleeR~ keÀuee kesÀ #es$e ceW mebieerle kesÀ keÀF& meHeÀuekeÀe³e&¬eÀce Jee®eveeue³e ceW Dee³eesefpele nesleeR~ kegÀí Jeºe& Henues Meemeve ves cegPesHee"keÀÝceb®e keÀe meb³eespekeÀ yevee³ee~ Gme ceb®e Hej Keb[Jee keÀe ³egJee Jeie&Glmeen mes Yeeie ueslee~ nce keÀeJ³e, keÀneveer ieesÿer meceer#ee kesÀ DeefleefjkeÌleDev³e ®e®ee&SB Glmeen mes keÀjles~ Fme ceb®e Hej ner ceQ jece Heefjnej, ÒeleeHe,efJeve³e GHeeO³ee³e, Men]peeo, DeMeeskeÀ ieerles, ieesefJebo ieggpeve, p³eesefle ceew³e&,De©Ce meeleues, ieesefJebo Mecee& Deeefo mes Heefjef®ele ngF&~ Hee"keÀ ceb®e kesÀ

DeefleefjkeÌle ceefnuee uesefKekeÀe keÌueye Yeer yevee~ Menj keÀer ®eeueerme yegef×peerJeerFmeceW Yeeie uesleeR~ cesjs keÀmyes keÀes pewmes mejmJeleer keÀe Jejoeve Lee IejsuetceefnueeDeeW kesÀ Heeme DeHeveer SkeÀ Mewueer, DeeOegefvekeÀ efJe®eej Oeeje Leer peesFvoewj ceW veneR~ Deepe Yeer efJeceuee DeûeJeeue, Òeefceuee ®eewjs, cebieuee ®eewjs,keÀceuee jeJele, Tºee efceÞee, megjw³³ee, pecee kewÀHenjerve, ueJeueer, efJeceueeefmebn Deeefo ÒecegKe LeeR~ ceefnueeDeeW keÀer ®eslevee Keb[Jee kesÀ Òel³eskeÀ cegnuuesmes megjye× ®eerKeves ueieer Leer pees Deye SkeÀoce "b[s yemles ceW yebo nw~

cesjer yenve ®ebêe Hee"keÀ Meeru[ Debleie&le mebieerle keÀe³e&¬eÀce Sme.Sve.keÀe@uespe ceW neslee~ Òeefle³eesefielee nesleer~ Deepe Fvoewj kesÀ efkeÀmeer ceneefJeÐeeue³eceW cesjs ceneefJeÐeeue³e pewmes GÊece veeìkeÀ veneR DeefYeveerle nesles ve ner JewmesMeeueerve keÌueeefmekeÀue yesme Hej megiece mebieerle~ FmeceW ÒeeCe HetbÀkeÀles keÀJe"skeÀjJe jepes mej~ ªHeeueer, Jebovee, veeruece Hebef[le pewmeer ieeef³ekeÀe peye mejmJeleerJebovee ieeleer lees ueielee mece³e mejmJeleer kesÀ ®ejCeeW ceW "nj ie³ee~ meyemesieJe& keÀer yeele nw efkeÀ efkeÀMeesj kegÀceej peye neHeÀ HeQì Henves npeejeW kesÀ meecevespeve ieCe ceve ieeles lees nJeeSb PetcekeÀj JeneB megiebOe HewÀueeves ueieleer~ leYeerlees Keb[Jee keÀes mebieerle #es$e ceW Debleje&äer³e K³eeefle GvneWves efoueJee oer~Keb[Jee keÀer DeeyeesnJee ceW HejJeefjMe Heeves Jeeues Deepe kesÀ yeng®eef®e&lekeÀLeekeÀejÝkeÀefJe efJeºCeg Kejs Deewj mebleesºe ®eewyes leLee oeMe&efvekeÀ ef®eblekeÀ ÝuesKekeÀ DepeeleMe$eg keÀer mceÉefle³eeW ceW efveM®e³e ner ³en Menj ieensÝyeÝieenskeÀeQOelee nesiee~

íesìe mee IejeQoe Keb[Jee~ veece efpelevee veerjme Yeerlej mes Glevee nermejme Lee~ pewmes Keb[Jee Hej jece peer keÀer keÉÀHee Leer~ meYeer #es$e HegKlee meeHeÀmegLejs Les uesefkeÀve ³es cesjer Deleerleer ³ee$ee Jele&ceeve ceW Dee DeHeveer efKeueefKeueenìKees osleer nw~ keÌ³eeWefkeÀ meYeer #es$e efJekeÀeme keÀer Fme ieefle ceW efJekeÀefmele ve nesefJeIeìve oewj mes ieg]pej jns nQ~ efpeme ceeveJeleeJeeo Je DeHevelJe, Òesce SJebcew$eer keÀer ef$eJesCeer ceW ³en Oejleer njer Yejer Leer Jees Jeerjeve Je ie¶eW mes Yej jnernw~ cesjer Deieueer Heeræ{er kesÀ kegÀí meeefnl³ekeÀej HeewOes jesHe jns nQ pewmes ÞeerjeceHeefjnej, ÒeleeHe jeJe keÀoce, keÀeueYeesj Deeefo Hej Mee³eo HeefjJele&ve ves FmeMenj keÀes Yeer yee]peejJeeo Je mJeeLe& ceW Iesj metvee keÀjvee ÒeejbYe keÀj efo³ee nw~


SkeÀ YeeJegkeÀ, iegCeer Deewj mebJesoveMeerue mebieerlekeÀej ner veeo kesÀ Fmejnm³e keÀer, GmekesÀ mel³eÝmeewvo³e& keÀe Ssmee meìerkeÀ yeKeeve keÀj mekeÀlee nw~nceejs mebieerleÝmece³e keÀer Deveceesue efveefOe kesÀ ªHe ceW Heb. Ëo³eveeLe cebiesMekeÀjDeeoj kesÀ Hee$e jns nQ~ keÀuHevee keÀer Demeerce Gæ[eve Yejles ngS YeeJe mejiecekeÀer Ssmeer efJeue#eCe, GoeÊe Deewj ceOegj OegveW GvneWves j®eer nQ efpemekeÀer otmejerefcemeeue Keespevee keÀef"ve nw~

³eeo Deeleer nw ueieYeie yeejn yejme Henues YeesHeeue kesÀ jJeervêYeJeve ceW mepeer GvekeÀer cenefHeÀue peye GvekeÀer megjÝmeefjlee ceW [tyevesÝGlejeveskesÀ yeeo Yeer Þeeslee GvekesÀ ceesnpeeue mes cegkeÌle veneR nes HeeS Les~ uesefkeÀve

Ëo³eveeLe DeHeves mebieerle kesÀ yeejs ceW keÀesF&yeveeÝyevee³ee leke&À veneR osles~ keÀnles nQÝ``ceQ Òe³eesieOeceea veneR ntB~ Òe³eesie lees³eespeveeye× {bie mes efkeÀ³ee peelee nw~ DeewjcegPemes ³es meye yeiewj efkeÀmeer Òe³eeme kesÀ,

menpe ner nes peelee nw~ mJejeW keÀer mepeeJeì efkeÀmeer ieerle kesÀ meeLe kewÀmes nespeeleer nw, ³es cesjs efueS ietæ{ jnm³e nw~ Fme #eCe keÀe, Fme DevegYetefle keÀeJeCe&ve keÀjvee cenefºe& Jeso J³eeme mes ueskeÀj Kego cegPe lekeÀ, efkeÀmeer kesÀ efueSYeer mebYeJe veneR~ DeveskeÀ ÒeefleYeeJeeve keÀefJeÝefJe®eejkeÀeW ves Gme efyevog lekeÀpeeves keÀe Òe³eeme efkeÀ³ee Hej Gme Hejce #eCe keÀer DeefYeJ³eeqkeÌle DemebYeJe jner~pewmes nce F&MJej kesÀ ªHe keÀe JeCe&ve veneR keÀj mekeÀles, Jewmes ner ³en #eCe YeerJeCe&veeleerle nw~''

efJeMJe ef#eeflepe Hej mebieerle keÀe Hej®ece HeÀnjeves Jeeues cebiesMekeÀjHeefjJeej kesÀ Fme YeeJeÝHeg©ºe mes efceueves Deewj meJeeue keÀjves nj keÀesF&GleeJeuee Lee~ YeesHeeue ceW KeemekeÀj ceje"er mebieerle Òesefce³eeW keÀer Keemeer Yeeræ[Leer~ megefJeOeevegmeej Heb. Ëo³eveeLe ves kegÀí ueesieeW keÀes ne@ìue kesÀ keÀcejs ceWyeguee efue³ee~ yenve uelee mes ueskeÀj mebieerle kesÀ oeMe&efvekeÀ He#e lekeÀ ÒeMvengS Deewj meyekeÀe menpe meceeOeeve neslee jne~ SkeÀ meJeeue ³ener efkeÀ Ssmeeceevee peelee nw efkeÀ ueleepeer kesÀ DeueeJee DeeHekeÀer iepeueeW keÀer kebÀHeesefpeMeveefkeÀmeer Deewj ves veneR ieeF&~ mebieerlekeÀej YeeF& ves mJeerkeÀej keÀjles ngS keÀneÝ``uelee oeroer keÀer DeeJeepe yengle De®íer nw~ otmeje keÀesF& iee Yeer ueslee HejDeeJee]pe Ssmeer veneR efceueleer~ cegPes ueielee nw, GvekeÀer DeeJeepe ceW iepeuekesÀ DeeMe³e mHeä nesles nQ~ oeroer keÀes DeefOekeÀ yeleeves keÀer peªjle veneRHeæ[leer~ efHeÀj Jes efkeÀmeer Deewj iee³ekeÀ keÀer vekeÀue veneR keÀjleer~ GvekesÀ DeHevesSkeÌmeÒesMevme nesles nQ~ Jees keÀYeer ueeG[ veneR nesleer~ iepeue keÀer leemeerj kesÀDevegmeej megj ueieeleer nQ~''

yeæ[e ner menpe ÒeMve efkeÀ³ee SkeÀ Þeeslee vesÝ ``peye DeeHe meYeerYeeF&Ýyenve FkeÀùe nesles nQ lees mebieerle Hej ®e®ee& lees DeJeM³e nesleer nesieer~''veneR nesleer Ý Hebef[lepeer ves keÀne efkeÀ nce Iejsueg Jeelee&ueeHe keÀjles nQ~ yenglemJeeYeeefJekeÀ Lee efkeÀ GvekesÀ efHeÀuce mebieerle Hej keÀesF& meJeeue nes~ HeeB®ejeäer³e HegjmkeÀej Heeves Jeeueer efHeÀuce `uesefkeÀve' keÀe efpe¬eÀ ngDee~ SkeÀ vesefpe%eemee ÒekeÀì keÀer efkeÀ Fme efHeÀuce kesÀ SkeÀ ieerle ``SkeÀ meoer mes yew"erntB'' ceW DeeHeves mee]peeW keÀe yengle keÀce Òe³eesie keÀjles ngS Yeer Gme ieerle keÀe

DeveyetPee nw veeo keÀe jnm³e``HetÀue keÀYeer Yeer DeHeveer KegMyet, DeHeveer Ketyemetjleer keÀe yeKeeve veneR keÀjles~

Devee³eeme ner GvekeÀer ceveesnejer ogefve³ee nceW GmekesÀ efvekeÀì ues peeleer nw~ iegueeye, ceesieje,jelejeveer... keÀye efkeÀ³ee nw Fve kegÀmegceeW ves DeHevee yeKeeve~ DeHeves ceewve ceW cegmkegÀjele s ³esmenpe ner DeHeveer ceewpetoieer keÀe cenkeÀlee mebosMe os peeles nQ~ mebieerle keÀer megJeeme YeerHetÀueeW keÀer ceeefvebo nesleer nw~ efpeme mejiece ceW mJejiebOe nesleer nw, Jen megveves Jeeues keÀerDeelcee ceW j®eÝyeme peelee nw~''

DeblejbieefJeve³e GHeeO³ee³e

Heb. Ëo³eveeLe cebiesMekeÀj


``ceQ cenlJeekeÀeb#eer veneR ntB~ SkeÀ efJe®eejMeerue J³eeqkeÌle ntB~ ceQmeeefnl³e, keÀuee mebieerle ceW DeefOekeÀ mes DeefOekeÀ jcevee ®eenlee ntB~mebieerle ceW efveceive nesves kesÀ keÀejCe cesjer ]peªjleeW Hej mJeleë DebkegÀMeueie ie³ee~ yebieuee, keÀej Deewj yeQkeÀ yesueWme meye efpeboieer ceW mece³eHej cegPes efceue ie³es, Hej ³es ner cesjs DeYeerä veneR jns~ Henueer yeejYeesHeeue ì£sve kesÀ Le[& keÌueeme kesÀ ef[yyes ceW yew"keÀj Dee³ee Lee~ DeyekeÀernJeeF& penepe ceW yew"keÀj Dee³ee ntB~ ceQ meye ceW meblegä ntB~

mebHetCe& ÒeYeeJe Deefpe&le efkeÀ³ee nw~ Ëo³eveeLe ves Kegueemee efkeÀ³eeÝ ``DeeHevesosKee nesiee, Fme ieerle keÀes jsefiemleeve ceW efHeÀucee³ee ie³ee nw~ ieeles ngS peesceefnuee efoKeeF& ieF& nw, Jen Hegjeves peceeves keÀer nw~ Jees SkeÀ Deelcee nw~ ceQvespeeve yetPekeÀj JeeÐeeW keÀe keÀce Òe³eesie efkeÀ³ee nw, keÌ³eeWefkeÀ FvekeÀer HeÉÿYetefceMeebefle keÀe ÒeosMe nw~ efHeÀj uelee oeroer keÀer DeeJeepe Hetjs JeeleeJejCe keÀesÒeefleOJeefvele keÀj osleer nw''~ Fmeer ÒeJeen ceW ³eeo Dee³ee, ceerje yeeF& keÀeYepeve ``nefj efyeve kewÀmes peerTB''~

Ëo³eveeLe yeleeles nQ efkeÀ Fme YeeqkeÌle Heo keÀer mebieerle j®evee lew³eejkeÀjles mece³e cegPes ceje"er kesÀ meble keÀefJe %eevesMJej keÀer ³eeo DeeF&~ peye JesogKeer nesles lees DeHeveer ceeB keÀer ³eeo keÀjles~ ceerje yeeF& keÀer Fme j®evee kesÀyeejs ceW ef®ebleve keÀjles ngS cesjs ceve ceW Dee³ee efkeÀ peye keÀesF& ueæ[keÀer ÒesceHeeMeceW Heæ[leer nw leye Jees DeHeves Òesce kesÀ yeejs ceW efÒe³e meKeer keÀes Henues yeleeleernw~ DeHeves ceeBÝefHelee ³ee Deewj efkeÀmeer mes veneR~ ceerje yeeF& ves DeHevee ogKeDeHeveer ceeB mes meePee efkeÀ³ee~ Jes ®ejce J³eLee ceW ceeB mes keÀnleer nQÝ nefj efyevekewÀmes peerTB'~ ceQves Heo keÀe YeeJe mecePekeÀj FmekeÀer mJej j®evee ceW ceeF&ÝceeF&Dees ceeF&' keÀe Òe³eesie efkeÀ³ee nw~ Fmemes ogKe ceW keÀer ieF& HegkeÀej Deewj YeerGoeÊe nes G"er~ uelee oeroer ves Fme Yepeve ceW `ceeF&' kesÀ DeueieÝDeueiemJej Deevoesueve efkeÀ³es nQ~

Deye keÌ³ee nmejle yeekeÀer nw? cebiesMekeÀj cegKej ngS, keÀneÝ ``ceQcenlJeekeÀeb#eer veneR ntB~ SkeÀ efJe®eejMeerue J³eeqkeÌle ntB~ ceQ meeefnl³e, keÀueemebieerle ceW DeefOekeÀ mes DeefOekeÀ jcevee ®eenlee ntB~ mebieerle ceW efveceive nesves kesÀkeÀejCe cesjer ]peªjleeW Hej mJeleë DebkegÀMe ueie ie³ee~ yebieuee, keÀej DeewjyeQkeÀ yesueWme meye efpeboieer ceW mece³e Hej cegPes efceue ie³es, Hej ³es ner cesjsDeYeerä veneR jns~ Henueer yeej YeesHeeue ì£sve kesÀ Le[& keÌueeme kesÀ ef[yyes ceW

yew"keÀj Dee³ee Lee~ DeyekeÀer nJeeF& penepe ceW yew"keÀj Dee³ee ntB~ ceQ meye ceWmeblegä ntB~

peveÝpeve lekeÀ DeHeves mebieerle keÀes HengB®eeves kesÀ efueS keÌ³ee efJe®eejDeelee nw? Hebef[lepeer FmekesÀ peJeeye ceW ceje"er kesÀ Meyo efMeuHeer efJe.oe.meeJejkeÀj keÀe met$e Keesueles nQÝ `pes pes meHeÀue GoeÊe cebieue cenved cebieueles les''~ ³eeveer pees Þesÿ nw, cebieue nw, pees GoeÊe nw, Jees DeHeves DeeHemeeOeejCe peve lekeÀ HengB®esiee~ cesjs mJejeW ceW MeeqkeÌle nw lees Jen ]peªjÞeesleeDeeW Hej ÒeYeeJe [euesieer~


meÉpeve kesÀ DeemeHeeme

keÀesF& efkeÀlevee Yeer yespeeve Deewj DekesÀuee keÌ³eeW ve nes, mebieerle ve peevesefkeÀleves FvêOevegºeer jbie mecesìs DeHeves mecceesnve ceW meyekeÀes kewÀo keÀj ueslee nw~efHeÀj meele megjeW keÀer cenkeÀleer HegÀueJeejer ceW metefHeÀ³eevee jbiele Iegueer nes leescenefHeÀue keÀe Deeuece ner kegÀí Deewj~ YeesHeeue kesÀ jJeervê YeJeve keÀe cegkeÌleekeÀeMeerceb®e efHeíues efoveeW kegÀí Ssmeer ner Deuecemleer keÀe ieJeen yevee~ peye nj efoueDepeer]pe kewÀueeMe Kewj ves DeHeves meeLeer keÀueekeÀejeW kesÀ meeLe megj Yejs veieceeW keÀermeewieele oer~ Deceve, Òesce, Meebefle Deewj mecejmelee kesÀ metefHeÀ³eevee Hewieece osves JesDeeF&meskeÌì efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ GodIeeìve Òemebie ceW leMejerHeÀ ueeS~ {ueleerMeece kesÀ meeLe ceewefmekeÀer keÀe melejbieer DeeB®eue uenjelee jne Deewj veewpeJeeveeW mesueskeÀj Gceoje]pe megjÒesefce³eeW lekeÀ kewÀueeMe keÀer ieeef³ekeÀer keÀe meg©j ®eæ{e jne~

peye kewÀueeMe Kesj ves DeHeves Sueyece mes ®egves veieceeW kesÀ meeLeÝmeeLeDeHeves mJeef®ele ieerle yece yece yece kewÀueeMe, mebF&³eeB, ceQ lesjs H³eej ceW oerJeeveer,Òeerle keÀer uele ceesns Ssmes ueeieer, lesjs veece mes peer uetB, Hetjs ªneefve³ele kesÀ meeLeHesMe efkeÀS lees mebieerle Òesceer DeHeves keÀoceeW keÀer efLejkeÀve keÀes jeskeÀ veneR HeeS~ ³enmeYee efMe#ee, ÒeefMe#eCe SJeb DeeF&.ìer. kesÀ #es$e ceW efHeíues 27 JeºeeX mes keÀe³e&jle

mebmLee DeeF&meskeÌì leLee DeeF&meskeÌì ³etefveJeefme&ìer kesÀ GodIeeìve kesÀ DeJemej HejDee³eesefpele keÀer ie³eer~ Fme DeJemej Hej DeeF&meskeÌì ³etefveJeefme&ìer kesÀ kegÀueeefOeHeefleÞeer mebleesºe ®eewyes ves mebieerle kesÀ megj ceW DeO³eeeqlcekeÀlee keÀes efHejeves JeeueskeÀueekeÀej kewÀueeMe Kesj Je GvekesÀ meeefLe³eeW keÀes HegºHeieg®í Je mceÉefle ef®evn ÒeoevekeÀj GvekeÀe DeefYeJeeove efkeÀ³ee~ kewÀueeMe Kewj ves keÀne efkeÀ DeeF&meskeÌì ÜejeDeeF&ìer, efMe#ee, ÒeefMe#eCemebieerle SJeb keÀuee kesÀ #es$eceW pees keÀe³e& osMeYej ceWJ³eeHekeÀ mlej Hej efkeÀ³eepee jne nw Jen ÒeMebmeveer³enw~ DeeF&meskeÌì keÀer Jepenmes keÀF&³eeW keÀes jespeieej efceuee nw~ DeeF&meskeÌì keÀes cesjer Deesj mes MegYekeÀeceveeSbnQ efkeÀ Jes Fmeer lejn mes DeveJejle DeHevee keÀe³e& keÀjles jnW~

DeeF&meskeÌì ³etefveJeefme&ìer keÀe ÒeLece Jeeefºe&keÀeslmeJe meceejesn Yeer Hetjs peesMekesÀ meeLe cevee³ee ie³ee~ 4 efoveeW lekeÀ ®eues Fme Dee³eespeve ceW efJeefYeVe Òeefle³eesefieleeDeeWkeÀe Dee³eespeve efkeÀ³ee efpeveceW keÀefJeleeHee", leelkeÀeefuekeÀ YeeºeCe, JeeoÝefJeJeeo,veeìkeÀ, ÒeMveesÊejer, veÉl³e, iee³eve, cee@[ue yeveevee, ef®e$ekeÀuee, cesnboer Jejbieesueer Òeefle³eesefielee ceW íe$e SJeb íe$eeDeeW ves Hetjs Glmeen kesÀ meeLe Yeeieefue³ee~ Fme meebmkeÉÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀce keÀe YeJ³e meceeHeve 22 cee®e& keÀes DeeF&meskeÌì³etefveJeefme&ìer, mkeÀesHe keÀe@uespe leLee DeeF&meskeÌì efmeìer ûegHe ves DeHeveer jbieejbiemeebmkeÉÀeflekeÀ Òemlegefle³eeB oeR~ peneB Yeejleer³e ueeskeÀieerleeW mes ueskeÀj efHeÀuceer ieerleJe HeeM®eel³e mebieerle Hej efLejkeÀles ngS íe$eÝíe$eeDeeW ves oMe&keÀeW keÀes ceb$ecegiOekeÀj efo³ee~ osj jele lekeÀ ®eues Fme mebieerlece³e keÀe³e&¬eÀce ceW npeejeW keÀer mebK³eeceW oMe&keÀ GHeeqmLele Les~

Fme DeJemej Hej DeeF&meskeÌì ³etefveJeefme&ìer kesÀ kegÀueHeefle Òees. efJepe³ekeÀebleJecee&, kegÀuemeef®eJe efJepe³e efmebn, DeeF&meskeÌì efveosMekeÀ efme×eLe& ®elegJexoer,DeefceleeYe mekeÌmesvee, HeuueJeer jeJe ®elegJexoer GHeeqmLele Les~

megj kesÀHeÀefjMles ves

efo³eemetefHeÀ³eeveeHewieece

DeeF&meskeÌì efJeMJeefJeÐeeue³e keÀerMegYeejbYe meYee ceW kewÀueeMe Kewj

keÀer Meeveoej omlekeÀ


ceQ megyen keÀe ieerle ntB...`veSÝveS efJeneve ceW/Demeerce Deemeceeve/ceQ Go³e keÀe ieerle ntB/ceQ

efJepe³e keÀe ieerle ntB/ceQ megyen keÀe ieerle ntB....' peerJeve keÀer veF& GcebieÝlejbieDeewj GcceeroeW keÀe Hewieece osleer Fve keÀeJ³e HebeqkeÌle³eeW kesÀ meeLe ÒeK³eelekeÀefJe, veeìkeÀkeÀej Deewj He$ekeÀej [e@. Oece&Jeerj Yeejleer kesÀ j®evee mebmeej keÀesJeveceeueer meÉpeveHeer" ceW Deelceer³eleeHetJe&keÀ ³eeo efkeÀ³ee ie³ee~ DeeOegefvekeÀefnvoer veeìd³e meeefnl³e keÀer keÌueeefmekeÀ j®evee `DebOeeÝ³egie' kesÀ ³eMemJeeruesKekeÀ mJe. Yeejleer kesÀ efí³eemeerJeW pevceefove (25 efomebyej) kesÀ efveefceÊeDee³eesefpele `j®eveeÝmceÉefle' Òemebie ceW Keemeleewj Hej jepeOeeveer kesÀ ³egJeemeÉpeveOeefce&³eeW ves efMejkeÀle keÀjles ngS peneB SkeÀ Deesj Yeejleerpeer keÀerkeÀeuepe³eer keÉÀefle `keÀvegefÒe³ee' keÀes ³egJee mebieerlekeÀej mebpe³e efÜJesoer vesmegceOegj kebÀ" mes YeeJeYeerveer DeefYeJ³eeqkeÌle Òeoeve keÀer JeneR keÀuee meceer#ekeÀefJeve³e GHeeO³ee³e, jbiekeÀceea meewjYe Deveble, SkeÀlee ieesmJeeceer, meesveeueerYeejÜepe, veerjpe kegÀvosj leLee keÀefJe ceesnve meieesefj³ee, yemeble mekeÀjieeSDeewj nsceble osJeueskeÀj ves Yeejleerpeer keÀer efJeefJeOe keÀefJeleeDeeW keÀe Hee" efkeÀ³ee~

Jeveceeueer Heefjmej ceW iet bpee Yeejleerpeer keÀe keÀeJ³e mebieerlekeÀe³e&¬eÀce kesÀ HetJe&jbie keÀer Meg©Deele keÀjles ngS efJeve³e GHeeO³ee³e ves

Oece&Jeerj Yeejleer kesÀ yengDee³eeceer j®evee mebmeej Hej meb#esHe ceW ÒekeÀeMe [euelesngS GvekeÀe DeeMeeJeeoer ieerle `veSÝveS efJeneve ceW...' Deewj mebIeºe&Meeruecevegº³e keÀer efpepeerefJeºee Yejer keÀefJelee `®eue jne cevegº³e nw...' Heæ{er~ keÀefJeJemeble mekeÀjieeS ves Yeejleerpeer Üeje keÀefJe ieg© jJeeRêveeLe "ekegÀj kesÀpevceMeleer Jeºe& Hej efueKeer ieF& keÀefJelee `keÀYeer veneR Leer keÀesF& veewkeÀe meesveskeÀer...' keÀe Hee" efkeÀ³ee~ ³egJee jbiekeÀceea meewjYe Deveble ves `ÒeeLe&vee keÀerkeÀæ[er' Deewj GÊej veneR ntB' keÀe iebYeerj mJej ceW Hee" efkeÀ³ee~ ³egJee jbiekeÀceeaSkeÀlee ieesmJeeceer ves Yeejleerpeer keÀer yeng®eef®e&le keÀefJelee `meHevee DeYeer Yeer'keÀe YeeJeHetCe& Hee" efkeÀ³ee~ keÀefJe ceesnve meieesefj³ee ves `meeyegle DeeFves' Deewjnsceble osJeueskeÀj ves `HeÀeiegve keÀer Meece' leLee `DeeÐeble' keÀefJeleeDeeW keÀesmJejeefYeve³e Üeje Òemlegle efkeÀ³ee~ meerOeer mes HeOeejs jbiekeÀceea veerjpe kegbÀosj vesYeejle keÀer iegueece ceeveefmekeÀlee Hej keÀìe#e keÀjleer keÀefJelee `iegueeye cele³eneB efyeKej' keÀe Hee" efkeÀ³ee~

j®evee mceÉefle Òemebie kesÀ Fme HetJe&jbie kesÀ HeM®eeled mebieerle meYee keÀeDeejbYe ngDee~ Fme Dee³eespeve ceW Yeejleerpeer keÀer uebyeer keÀefJelee `keÀvegefÒe³ee'keÀer leerve j®eveeDeeW keÀer mebieerlece³e Òemlegefle Meyo Deewj mJej keÀe DeveesKee

jesceeb®e mecesì ueeF&~ YeesHeeue kesÀGoer³eceeve mebieerlekeÀej mebpe³eefÜJesoer ves Òesce, mJeHve, mebIeºe&Deewj Gcceero kesÀ yeer®e keÉÀºCe Deewjj e O e e k e s À Y e e J e v e e l c e k e ÀDeejesnÝDeJejesn keÀes cece&mHeMeeaOegveeW kesÀ meeLe cegKej DeefYeJ³eeqkeÌleÒeoeve keÀer~ ieewjleueye nw efkeÀefHeíues efoveeW Yeejle YeJeve ceWcebef®ele ngS keÀvegefÒe³ee' kesÀ veeìd³eÒe³eesie keÀes mebpe³e efÜJesoer ves nerjbie mebieerle mes mepee³eeÝmeBJeejeLee~ megceOegj iee³eve kesÀ meeLenejceesefve³ece keÀer kegÀMeue mebiele Yeer mJe³eb mebpe³e ves keÀer~ leyeues Hej yeKetyeermeeLe efveYee jns Les ³egJee mebieerle meeOekeÀ efvelesMe ceebiejesues~ Fme DeJemej HejDev³e meeefnl³eÒesceer peve Yeer GHeeqmLele Les~ ef¬eÀmeceme keÀer ³en MeeceYeejleerpeer keÀer keÀefJeleeDeeW mes iegpejles ngS DeefJemcejCeer³e yeve ieF&~

efJe®eej kesÀ ve³es GÜsuevejbie DeeOeej Deewj Jeveceeueer keÀe

meePee veeìd³e meceejesnefJeMJeYej ceW Òesce yebOeglJe Deewj meewneo& keÀer keÀecevee keÀjles ngS

Òel³eskeÀ Jeºe& 27 cee®e& keÀes ogefve³ee Yej kesÀ jbiekeÀceea DeHeves meÉpeveelcekeÀGÊejoeef³elJe keÀes efMeÎle mes efveyeenles nQ~ Fmeer keÀæ[er ceW YeesHeeue ceW nesvesJeeues jbie DeeOeej veeìd³e meceejesn keÀer Yeer DeHeveer efJeMesºe Hen®eeve nw~ce.Òe. mebmkeÉÀefle meb®eeveeue³e, leLee Jeveceeueer meÉpeve Heer" Üeje meb³egkeÌleªHe mes Dee³eesefpele Fme veeìd³e kegbÀYe ceW keÀF& Jeefjÿ Deewj ³egJee efveoxMekeÀeWkesÀ veeìkeÀ osKeves keÀes efceues~

meceejesn keÀer Meg©Deele Mew[es ûegHe YeesHeeue kesÀ ³egJee efveoxMekeÀ ceveespevee³ej keÀer Òemlegefle vesHeL³e ceW MekegbÀleuee' mes ngF&~ ³en Fme veeìkeÀ keÀeHenuee ÒeoMe&ve Lee efpemekeÀe uesKeve Yeer GvneWves ner efkeÀ³ee~ ³en veeìkeÀ kesÀYeerlej Ieefìle nesves Jeeuee veeìkeÀ nw~ kegÀí keÀueekeÀej `MekegbÀleuee' veeìkeÀkeÀer efjnme&ue keÀj jns nQ~ vesHeL³e keÀe SkeÀ keÀueekeÀej pees ceb®e meeceûeer yeveevesceW efveHegCe nw Jen Yeer DeefYeve³e keÀjvee ®eenlee nw~ efuene]pee Gmes SkeÀ íesìermeer YetefcekeÀe os oer peeleer nw~ íesìer YetefcekeÀe Heeves mes ogKeer ngS GmekeÀueekeÀej keÀes veeìkeÀ ³en mecePeelee nw efkeÀ keÀesF& Yeer ®eefj$e íesìe yeæ[e veneRneslee~ peerJeve ceW meYeer cenlJeHetCe& nQ~ veeìkeÀ ceW efceLegve Oetefj³ee keÀeDeefYeve³e efJeMesºe DeekeÀºe&Ce keÀe kesbÀê jne~

otmejer Meece Jemeble keÀeMeerkeÀj Üeje efveoxefMele ome efove keÀe DeveMeve'keÀe ceb®eve ngDee~ nefjMebkeÀj HejmeeF& keÀer keÀneveer Hej DeeOeeefjle Fme veeìkeÀceW SkeÀ ueHebÀiee yeVet SkeÀ Meeoer Megoe m$eer mes Òesce keÀj yew"lee nw~ Gmes HeeveskesÀ efueS keÀF& oeBJeÝHeW®e Dee]peceelee nw~ Debleleë Gmes DeveMeve kesÀ efueSÒeefme× mJeeceer mevekeÀeroeme keÀe meefveO³e ÒeeHle neslee nw~ DeecejCe DeveMeveHej yew"ves kesÀ yeeo Yeer yeVet keÀes meeefJe$eer veneR efceue Heeleer~ Heg©ºe keÀerYeesieJeeoer ceeveefmekeÀlee Hej ³en veeìkeÀ keÀjeje J³ebi³e keÀmeves ceW meHeÀuejne~ leermejer Òemlegefle Leer jefJe ceesnve jeme' Üeje efveoxefMele otmeje Deeoceer


otmejer Deewjle'~ DeeOegefvekeÀ meceepe ceW `efueJe Fve efjuesMeveefMeHe' keÀesGpeeiej keÀjlee Deewj GmekesÀ ogºHeefjCeeceeW mes Deeieen keÀjlee ³en veeìkeÀefJeJeen J³eJemLee keÀe Hegjpeesj meceLe&ve keÀjlee nw~ ceOegoerHe efmebn Deewj jefJeceesnve vXes meOes ngS DeefYeve³e mes Fme oes Hee$eer³e veeìkeÀ keÀes peerJeble keÀjefo³ee~ mebpe³e cesnlee Üeje efueefKele Deewj efveoxefMele cejIeìe Keguee nw' keÀeceb®eve ®eewLeer Meece ngDee~ cejIeìe keÀes ÒeleerkeÀ yeveekeÀj cevegº³e kesÀ DeemeHeemekeÀer efJeveeMekeÀejer HeefjeqmLeefle³eeW keÀes oMee&³ee ie³ee~ ÒekeÉÀefle kesÀ efJe©× peelesngS cevegº³e ves DeHeves efueS ceewle kesÀ ve³es ve³es jemles yevee efueS nQ~ keÀyeerjkesÀ oesneW kesÀ meebieereflekeÀ Òe³eesie mes ³en veeìkeÀ DeelcecebLeve kesÀ efueS nceWefJeJeMe keÀjlee nw~

Òe³eesieMeerue veeìkeÀeW kesÀ efueS Òeefme× ³egJee uesKekeÀ Deewj jbieefveoxMekeÀ ceeveJe keÀewue keÀer Òemlegefle `ueeue HeWefmeue' ves DeHeveer ve³eerjbieYeeºee mes oMe&keÀeW Hej Deueie íeHe íesæ[er~ SkeÀ efkeÀMeesj Je³e íe$ee keÀespeeogF& HeWefmeue efceue peeleer nw Deewj Jen keÀefJeleeSB efueKekeÀj meyekeÀes ®eefkeÀleDeewj ÒeYeeefJele keÀjleer nw~ uesefkeÀve Gmes DeHeveer nkeÀerkeÀle keÀe Helee nesves HejJen Deelceiueeefve mes Yeer Yej peeleer nw~ ceve kesÀ DebleÜ¥Ü keÀes GodIeeefìlekeÀjves Jeeues veeìkeÀ ceW ceeF&ce Deewj osnieefle³eeW keÀe megboj Òe³eesie ngDee nw~

í"er Meece kesÀ.peer. ef$eJesoer Üeje efveoxefMele `neqmleveeHegj' keÀerÒemlegefle ngF&~ efJeiele mece³e ceW FmekesÀ keÀF& ÒeoMe&ve osMe kesÀ efJeefYeVe MenjeWceW ngS nQ~ ceneYeejle keÀer HeÉÿYetefce Hej DeeOeeefjle Fme veeìkeÀ ceW m$eerefJeceMe& cegK³e cegÎs kesÀ ªHe ceW GYeje nw~ veboefkeÀMeesj Dee®ee³e& keÀe veeìd³eeuesKem$eer keÀer meeceeefpekeÀ eqmLeefle Hej keÀF& meJeeue G"elee nw~

mJe. DeueKevebove kesÀ efveOeve kesÀ He½eeled GvekeÀer DevegHeeqmLeefle ceWHenueer yeej cebef®ele ®eejHeeF& keÀes veì yegbosues kesÀ keÀueekeÀejeW ves Þe×ebpeefuemJeªHe efveÿe mes Òemlegle efkeÀ³ee~ efvecve Jeieea³e HeefjJeej kesÀ meom³eeW ceWleveeJe, kegbÀ"e, DeueieeBJe keÀes oMee&lee ³en veeìkeÀ oMe&keÀeW Hej HetJe&Jele

ÒeYeeJe íesæ[ves ceW meHeÀue jne~ efJeJes®evee jbieceb[ue, peyeueHegj keÀer veeìd³eÒemlegefle `JeuueYeHegj keÀer ªHekeÀLee' ves oMe&keÀeW keÀes YejHetj nem³e keÀermeewieele oer~ yeeoue mejkeÀej efueefKele veeìkeÀ keÀe efveoxMeve Òeieefle efJeJeskeÀHeeb[s³e ves efkeÀ³ee~ HetJe&peeW keÀer ®eej meew meeue Hegjeveer nJesueer pees Deye Yeglenemeer ueieleer nw Gmes Kejeroves kesÀ efueS Deeves Jeeues ueesie nem³e keÀer eqmLeefle³eeBGlHeVe keÀjles nQ~ ceveesjbpeve mes YejHetj ³en veeìkeÀ oMe&keÀeW keÀes yeeBOes jKevesceW meHeÀue jne~

ce.Òe. jep³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀ efJeÐeeefLe&³eeW Üeje Òemlegle veeìkeÀ`leerve cesnsefj³ee' DeHeveer YeeJeer jbie mebYeeJeveeDeeW mes Heefjef®ele keÀjelee nw~leerve veeìkeÀeW veeieceb[ue, ®eboe yesæ[veer, pemcee Deesæ[ve kesÀ leerve ÒecegKe m$eerHee$eeW keÀe keÀesueepe leerve cesnsefj³eeb keÀer HeefjkeÀuHevee mebpe³e GHeeO³ee³e ves keÀer~meceepe ceW efm$e³eeW keÀer J³eLee Deewj mebIeºe& keÀes GYeejves ceW ³en Devet"e Òe³eesiekeÀejiej jne~ ve]peerj ]kegÀjwMeer kesÀ efveoxMeve ceW celm³eiebOee keÀer Òemlegefle vesceneYeejle keÀeue keÀer ÒeejbefYekeÀ IeìveeDeeW keÀes oMee&³ee~ FmekeÀer keÀneveerceneYeejle keÀer peveveer mel³eJeleer Deewj jepekegÀceej osJeJele kesÀ DeemeHeemeIetceleer nw~ iebieeHeg$e osJeJele DeepeerJeve yeïe®e³e& keÀe Heeueve keÀjves nslegÒeefle%ee keÀj Yeerºce yeveles nQ~

yeejn efoJemeer³e jbie DeeOeej veeìd³e meceejesn keÀer meceeHeve mebO³ee HejpeieoerMe®ebê ceeLegj kesÀ efueKes SsefleneefmekeÀ veeìkeÀ keÀesCeeke&À keÀer ÒemlegeflengF&~ nyeerye leveJeerj keÀer DeOetjer jner F®íe keÀesCeeke&À' keÀes ve³ee efLeSìj kesÀkeÀueekeÀejeW ves ceb®e Hej meekeÀej keÀj Hetje efkeÀ³ee~ Gæ[ermee keÀe efJeMJe Òeefme×keÀesCeeke&À met³e& cebefoj DeHeveer DeodYegle mLeeHel³e keÀuee Deewj cevegº³e kesÀ j®eveekeÀewMeue keÀe efJeue#eCe GoenjCe nw~ YeJ³e efkeÀueeW, cebefojeW, ceerveejeW kesÀefvecee&Ce ceW jepeeDeeW kesÀ yeeoMeeneW kesÀ veece Decej nes peeles nQ efkeÀvlegefMeequHe³eeW, keÀueekeÀejeW, ÞeefcekeÀeW keÀe keÀneR GuuesKe veneR efceuelee FmeerleuKe me®®eeF& keÀes Gpeeiej keÀjlee ³en veeìkeÀ jeä kesÀ Òeefle keÀueekeÀej kesÀ

veeìkeÀÝ

kesÀMeJe u

eeruee...,

efveoxM

eveÝ ye

bmeer ke

Àewue,

ÒemlegefleÝ

jbie efJ

eotºekeÀ


GÊejoeef³elJe keÀes Yeer oMee&lee nw~ Fme veeìkeÀ kesÀ ceb®e Hej keÀesCeeke&À cebefojkeÀer DevegkeÉÀefle Del³eble DeekeÀºe&keÀ nw~ Gæ[ermee kesÀ Meem$eer³e Deewj ueeskeÀ keÀueeHe#eeW keÀe megboj mecevJe³e Fmes oMe&veer³e yeveelee nw~ ve³ee efLeSìj kesÀ JeefjÿkeÀueekeÀej jece®ebêefmebn keÀe efveoxMeve Je veieerve leveJeerj keÀe mebieerle nyeeryepeer keÀer jbie HejbHeje keÀes Deeies yeæ{elee ngDee Òeleerle ngDee~

efJeefYeVe jbieeW mes mepes Fme yeejn efoJemeer³e veeìd³e GlmeJe vesYeesHeeue keÀer jbie meef¬eÀ³elee Deewj Òe³eesieOeefce&lee keÀe Hegveë yeesOe keÀje³ee~

Ýnsceble osJeueskeÀj

jbie DevegmebOeeve keÀe Òe³eespevejeäer³e mebmkeÉÀle mebmLeeve (ceeefvele efJeMJeefJeÐeeue³e), YeesHeeue ceW

®elegLe& jeäer³e mebmkeÉÀle veeìd³e ceneslmeJe keÀe Dee³eespeve ngDee~ Fme Dee³eespevekesÀ GodIeeìve DeJemej Hej osMe kesÀ Henues veeìd³e Meem$e DevegmebOeeve kesÀvê'keÀe MegYeejbYe Yeer efkeÀ³ee ie³ee~ Fme DeJemej Hej mebmkeÉÀle veeìd³e HejbHeje keÀeHe³ee&³e yeve ®egkesÀ megÒeefme× jbie efveoxMekeÀ leLee veeìkeÀkeÀej keÀeJeeuecedveeje³eCe HeefCekeÌkeÀj, jeä^er³e mebmkeÉÀle mebmLeeve, efouueer kesÀ kegÀueHeefle Dee®ee³e&jeOeeJeuueYe ef$eHee"er, megefJeK³eele veeìd³ee®ee³e& Hebef[le keÀceuesMeoÊe ef$eHee"er,jbieef®eblekeÀ kesÀ.Sme. jepeWêve, keÀceue JeefMeÿ, keÀueeefJeod Go³eve JeepeHes³eer,Òee®ee³e& Òees. Dee]peeo efceÞe, keÀueemeceer#ekeÀ mebieerlee iegbos®ee SJeb Dev³eÒeyeg× peve leLee mebmLeeve HeefjJeej kesÀ íe$e GHeeqmLele Les~ YeJeYetefleÒes#eeieej ceW Dee³eesefpele GodIeeìve me$e ceW HeefCekeÌkeÀj peer ves kesÀjue keÀerÒee®eerveleced keÀuee mebmkeÉÀefle keÀe GuuesKe keÀjles ngS yelee³ee efkeÀ meejerÒeoMe&vekeÀejer keÀueeSB Deepe Yeer peerefJele nQ leLee meceÉ× nes jner nQ~ GvneWvesDeHeves jbiekeÀce& ceW kesÀjue keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ OejesnjeW kesÀ meceeJesMe keÀes YeerjsKeebefkeÀle efkeÀ³ee~ Go³eve JeepeHes³eer ves cenekeÀefJe YeJeYetefle keÀer jbie¢efä keÀer

veeìkeÀ Hej meWmejefMeHe keÌ³eeW?osMe kesÀ efkeÀmeer Yeer jep³e ceW peye veeìkeÀ Hej meWmejefMeHe ueeiet veneR nQ~ efHeÀj Òeiele keÀns peeves Jeeues

cenejeä ceW keÌ³eeW nw? Fme yeeyele mecePeoejer kesÀ meeLe jep³e mejkeÀejeW keÀes mees®evee nesiee~ efJejesOe mJeªHe veeìd³eHeefjºeod keÀes DeeJee]pe G"evee ®eeefn³es meeLe ner Fbìjvesì Hej efJeefkeÀHeeref[³ee Hej ceje"er jbieceb®e kesÀ yeejs ceW keÀesF&peevekeÀejer ve nesves Hej leeppegye nw~ Jeefjÿ jbiekeÀceea Deceesue HeeueskeÀj ves DeefKeue Yeejleer³e ceje"er veeìd³emeccesueve, meebieueer kesÀ GodIeeìve DeJemej Hej keÀne efkeÀ Fbìjvesì efJeefkeÀHeeref[³ee Hej ceje"er jbieceb®e kesÀ yeejs ceW keÀesF&peevekeÀejer ve nesvee DeeM®e³e& keÀe meyeye nw~ efnvogmleeveer jbieceb®e kesÀ yeeyeo yengle peevekeÀejer nQ, uesefkeÀve efkeÀmeer YeerosMeer jbieceb®e kesÀ cegkeÀeyeues DeefOekeÀ Deuenoe Deewj mebHeVe ceje"er jbieceb®e keÀe ef]pe¬eÀ mebef#eHle ceW nQ~ mees ceje"erjbieceb®e keÀer peevekeÀejer efJeefkeÀHeeref[³ee Hej GHeueyOe keÀjeves keÀe mebkeÀuHe veeìd³eHeefjºeod keÀes keÀjvee ®eeefn³es DeewjDeeieeceer veeìd³e meccesueve lekeÀ Gmes ]peªj Deceue ceW ueevee ®eeefn³es~

ceje"er veeìd³e meccesueve ceW cegPes yeleewj efHeÀuce DeefYeveslee kesÀ veneR Jejve Deece Fbmeeve keÀer nwefme³ele mes yeguee³ee ie³ee nw, Ssmee ceQ ceevelee ntB~ Deye lekeÀDeefYeveslee, efveoxMekeÀ, efvecee&lee veeìd³e ceneslmeJe Dee³eespekeÀ Deewj oMe&keÀ Fve leceece efkeÀjoejeW mes cesje efjMlee efnvogmleeveer meceeblej jbieceb®e mes pegæ[e nw~ uesefkeÀveMee³eo Deepe keÀer ceewpetoe Heeræ{er Fme Demeefue³ele mes JeeefkeÀ]HeÀ veneR~ uesefkeÀve FmeceW keÀmetj GvekeÀe Yeer veneR~ keÌ³eeWefkeÀ ceje"er meceeblej jbieceb®e kesÀ meJe&J³eeHeer jen keÀerpeevekeÀejer osves Jeeueer peevekeÀejer keÀe y³eewjsJeej DeO³e³eve keÀYeer veesì efkeÀ³ee ner veneR ie³ee~

meWmej kesÀ yeeyeo efJemleej mes ®e®ee& keÀjles ceMentj `meKeejece yeeF¥[j' keÀe ef]pe¬eÀ efkeÀ³ee~ Fmemes Henues Yeer `efieOeeæ[s' kesÀ JekeÌle meWmej keÀe efve[jlee mescegkeÀeyeuee keÀjves Jeeues efvecee&lee kesÀ yeleewj Heb. mel³eosJe ogyes keÀe ef]pe¬eÀ ]peªjer nesiee~ SkeÀ lejHeÀ meWmej mes cegkeÀeyeuee keÀjles efHeíues ojJeepes mes `Dev³e meWmej yee¿emeWmejefMeHe' mJeerkeÀejves keÀe ogjbieeHeve ogyes ves keÀYeer veneR efkeÀ³ee~ ³en ieewj keÀjves uee³ekeÀ nw~ Gme Deewefue³ee ves ceje"er ceeleÉYeeºee ve nesves kesÀ yeeJepeto ceje"er veeìkeÀeWHej yesFblene H³eej efkeÀ³ee~ Hetjs HeeB®e oMekeÀ ceje"er, efnvoer jbieceb®e keÀes keÀF& lejn mes ceeueeceeue efkeÀ³ee~ Gve ogyespeer keÀes, cesjs ieg© keÀes Òee³eesefiekeÀ meceeblej jbieceb®ekesÀ efue³es keÀece keÀjves nsleg veeìd³e meccesueve ceW keÀYeer Yeer mecceeefvele veneR efkeÀ³ee ie³ee~ efpemekeÀe cegPes yesno DeHeÀmeesme nw~ DeHeveer DeeefKejer meeBme lekeÀ ogyes efmeHe&ÀDeewj efmeHe&À veeìkeÀ kesÀ efue³es ner peer³es, Deepe Jes veneR nQ~ keÀce mes keÀce cejCeesHejeble ner mener nce ³eneB GHeeqmLele jbieceb®e keÀueekeÀej Deewj veeìd³eÒesceer efceuekeÀj GvnWÞe×ebpeefue oW leeefkeÀ Deepe cesjs ³eneB GHeeqmLele nesves keÀer Jepen meHeÀue nesieer~ -p³eeslmvee YeeW[Jes

efJeMesºelee Hej ÒekeÀeMe [euee~ mebmLeeve kesÀ Òee®ee³e& Òees. Dee]peeo efceÞe vesmJeeiele YeeºeCe ceW keÀne efkeÀ veeìd³eMeem$e DevegmebLeeve kesbÀê HeejbHeefjkeÀ SJebmecekeÀeueerve Yeejleer³e jbiekeÀce& Hej DevegmebOeeve Deewj Òe³eesie keÀer ¢efä mesmLeeefHele efkeÀ³ee ie³ee nw~ meceejesn kesÀ otmejs efove J³eeK³eeve me$e ceWDeecebef$ele mebmkeÉÀle ceveerefºe³eeW ves Jele&ceeve mece³e ceW mebmkeÉÀle veeìd³e HejbHejekeÀe cenlJe, GmekeÀer ®egveewefle³eeB SJeb mebkeÀì leLee Òe³eesieMeeruelee HejmeeLe&keÀ efJeceMe& efkeÀ³ee~ mebmkeÉÀle veeìd³e meceejesn kesÀ Dee³eespeve ceW ceMekeÀOeeveer,keÀefueJesMeced, ÒemeVe jeIeJeced, keÀvegefÒe³ee (efnvoer), megMeeruee (efnvoer), meerleejeIeJeced keÀer veeìd³e Òemlegefle³eeW keÀes efJeÜeveeW, íe$eeW leLee Dev³e oMe&keÀieCeeWves YejHetj mejene~ -SkeÀlee


uecyes meÊeeFme Jeºe&~ efoveeWÝefove uecyeer Deewj ieeæ{er nesleer ngF&[jeJeveer HejíeF& Gme jele keÀer~ Jener oesÝleerve efomecyej 1984 keÀer ojefce³eeveerjele~ Gme jele ves YeesHeeue keÀer Hen®eeve yeoue oer~ ne@keÀer, Melejbpe,HenueJeeveer, uevlejeveer Jeeuee veneR jne YeesHeeue~ ]peoe&, ieoe&, Heoe& Jeeuee,yesieceeW Deewj Heeveoeve Jeeueer ]KeeueeDeeW keÀe Menj veneR jne~ leeueÝleuew³eeW,Mewue efMeKeefj³eeW Deewj leeueeW ceW leeue YeesHeeue leeue Jeeuee YeesHeeue veneRjne~ Gme jele mes SkeÀ ]penjerueer iewme kesÀ veece mes ogefve³ee ceW peevee peeleejne nw YeesHeeue~

efkeÀleves JeCe&ve, efkeÀleves DevegYeJe, efkeÀleves mebmcejCe veneR nQ Gme jelekesÀ~ efkeÀleveer efkeÀleeyeW efueKeer ie³eeR, efkeÀleves vegkeÌkeÀæ[ veeìkeÀ ngS DeewjefkeÀmeÝefkeÀme efkeÀmce kesÀ Deeboesueve~ ceiej YeesHeeue keÀer Hen®eeve Ssmes neefomesmes pegæ[ ieF& Leer pees Fleveer ueeMeeW mes Heìe Lee efkeÀ meejs MceMeeve DeewjkeÀefyemleeve íesìs Heæ[ ie³es~

ÒeekeÉÀeflekeÀ DeeHeoeDeeW Hej lees cevegº³e keÀe JeMe veneR, Hejvleg ceeveJejef®ele $eemeefo³eeW Hej lees JeMe nes mekeÀlee Lee~ efHeÀj Yeer nerjesefMecee ngDee,veeieemeekeÀer ngDee~ veeHeekeÀ yeceeW keÀer Jeºee& ngF&~ jemee³eefvekeÀ nefLe³eej yeves~Oejleer ves ®esjvesefyeue Deewj meeiej ves HegÀkegÀmeecee keÀe DeeeqCJekeÀ efJeefkeÀjCePesuee~ Fve DeewÐeesefiekeÀ, ceeveJeer³e neomeeW keÀes lees jeskeÀe pee mekeÀlee Lee~iewme efjmeve Hej lees efve³eb$eCe mebYeJe Lee Hej ³en leye neslee peye ceeveJeer³emebJesovee keÀes Hejs "sue keÀj ogefve³ee keÀes cegùer ceW uesves keÀer nJeme veneR nesleer~DeeefLe&keÀÝmeeceep³e kesÀ Demeerce efJemleej keÀer Deveble DeekeÀeb#ee veneR nesleer~cegvee]HesÀ keÀer efnbmekeÀ YetKe veneR nesleer~ FmeefueS YeesHeeue iewme keÀeb[ veece keÀeneomee SkeÀ mLeeveer³e Ieìvee veneR,JewefMJekeÀ Ieìvee nw~ Fme HeefjIeìveekeÀe s mebJe sove ke sÀ le ble gDeeW me sveÉl³eÝveeìd³e keÀuee ceW Òemlegle keÀjveskeÀe peesef]Kece G"e³eeÝjbieÞeer efueefìueyewues ì°He ves Deewj SkeÀ mebosMe íesæ[eefkeÀ ³eg× efJenerve Yeer nes mekeÀleer nwogefve³ee~ veF& ogefve³ee! JewkeÀequHekeÀogefve³ee mebYeJe nw, yeMelex cevegº³e³en "eve Yej ues~ `Deleerle keÀermceÉefle³eeB' veecekeÀ veÉl³e veeefìkeÀeves ÒeYeeJeHetCe& {bie mes ³en yeelekeÀnves keÀer keÀesefMeMe keÀer~

veÉl³e veeefìkeÀe keÀe meceûeÒeYeeJe mleyOekeÀejer Lee~ cenekeÀ©CeekeÀe keÀueelcekeÀ omleeJes]peerkeÀjCeceÉl³eg Deewj efpepeerefJeºee kesÀ yeer®ekeÀe ÜbÜ keÀ©Cee peefvele ceneefJeueeHeDeewj ceÉl³eg Hej peerJeve keÀer efJepe³ekesÀ ¢M³eefyebye yengle peerJeble yeve

Heæ[s Les~ neueebefkeÀ keÀesefj³eesûeeHeÀer ³egJee keÀueekeÀej Þegefle keÀerefle& ves ®evê ceeOeJeyeeefjkeÀ kesÀ efveoxMeve ceW keÀer Leer Hejvleg veÉl³eÝmebj®eveeDeeW Deewj ceb®eÝieefle³eeWceW HeefjkeÀuHeveekeÀej yebmeer keÀewue keÀer íeHe mHeä Heefjueef#ele nes jner LeerÝ peesefJeºe³e keÀes DeLe& ieebYeer³e& Òeoeve keÀjves ceW cenleer YetefcekeÀe efveYee jner Leer~SkeÀ ¢M³eyebOe ceW meHesÀo uecyeer uekeÀefæ[³eeW mes ³etefve³eve keÀeyee&F[ keÀermebj®evee ceeveJeÝefHejsefce[ kesÀ meeLe ngF& Leer~ Fmeer ¢M³eyebOe keÀer Hegve©eqkeÌle ceWmebjef®ele mì£keÌ®ej keÀes efnueles ngS iewme efjmeve keÀe ÒeYeeJe oMee&ves keÀe keÀceeueYeer Fmeer mebj®evee ceW efkeÀ³ee ie³ee Lee~

cegKeewìeW, ceeveJe kesÀ efJeefYeVe ªHeekeÀejeW, Dee®íeefole iewme kesÀmeHesÀo Deemeceeve kesÀ efueS De¢M³e ueeskeÀ ceW íìHeìeleer ceeveJelee, ueeMeeWmes Heìer Oejleer Deeefo ¢M³e yengle peerJeble Deewj Ëo³e efJeoejkeÀ Les~ megjsvêJeeveKesæ[s ves pees mebieerle efo³ee Lee Jen Yeer yengle ÒeleerkeÀelcekeÀ Lee~ GmeceWYeesHeeue ceW leeef]pe³eeW kesÀ JekeÌle yepee³eer peeves Jeeueer leeue keÀe Òe³eesieyenglee³ele mes Lee~ Fme cebLej leeue ceWkeÀ©Cee keÀer pegieueyeboer yeÉpeceesnveyecejsues keÀer Jee³eefueve ves yeKetyeer keÀer~keÀceue pewve keÀer ÒekeÀeMe HeefjkeÀuHevee Deewj ÒekeÀeMe meb®eeueve Ssmee Lee,ceevees ogëmJeHve keÀer HejíeF³eeB ]penve ceW GYej jner neW~ keÀeueerÝveerueerÝHeerueerHejíeF³eeB mJeHveJele, SkeÀ kesÀ yeeo SkeÀ~ Fme yewues keÀer HeefjkeÀuHevee ceWvee³ekeÀÝKeuevee³ekeÀÝveeef³ekeÀe pewmee kegÀí veneR nw~ yegje JekeÌle nw, keÀeue jeef$enw, Hetbpeer keÀe efHeMee®e nw, DeejleÝHeerefæ[leÝkeÀeue keÀJeefuele ceeveJelee nw,pegPeeª mebIeºe& Deewj Deevoesueve nw Deewj Gme JekeÌle yens Jes DeeBmet pees ve

ogëmJeHve keÀer HejíeF³eeBjeceÒekeÀeMe ef$eHee"er

jbieÞeer keÀer ºeefÿHetefle&


efnvot kesÀ Les, ve cegmeueceeve kesÀ,ve efmeKe kesÀ, ve ef¬eÀmleeve kesÀ~Fbmeeve keÀer DeeBKeeW mes yens DeeBmetefmeHe&À Fbmeeve kesÀ Les~ Fme efuene]pemes ogefve³ee peneve kesÀ Les~ yewuesceW jepesMe peesMeer, jepeerJe uees®eve,efJepe³e ceesnve efleJeejer, DeewjÒeceeso leebJeì keÀer DeefYeJ³eeqkeÌle#ece GeqkeÌle³eeW keÀes efue³ee ie³eeLee~ jepesvê Devegjeieer keÀer keÀeJ³eHebeqkeÌleÝ``keÀneR ³en Dee]peceeFMelees veneR Leer Gme ]penj kesÀ efueSefkeÀleveer iewme keÀe]HeÀer nesleer nwSkeÀ Menj kesÀ efueS'' kesÀ G®®eejves Òemlegefle ceW DeYeerä YeeJe Yejefo³es~

veÉl³e veeefìkeÀe ³en mebosMeosves ceW meHeÀue jner efkeÀ nceSsmeer ogefve³ee njefie]pe veneR ®eenlespeneB n]peejeW ueesie #eCeebMe ceWDeHeveer peeve ieBJee yew"W~ DeevesJeeueer Heerefæ{³eeB efJekeÀueebie HewoeneW~ Fbmeeefve³ele Deewj ]iewj Fjeolevemener ceiej peIev³e nl³ee keÀerefMekeÀej ve nes~ efvejeHeo peerJevenceeje ceewefuekeÀ DeefOekeÀej nw~³en veeefìkeÀe DebOes efJekeÀeme kesÀefJe©× cevegº³e kesÀ efJeJeskeÀ keÀesDeeÊe& mJej ceW DeeJee]pe osleer nw~uetì, Oeve efueHmee, Yeäe®eejpeefvele GÐeesie, cevegº³e keÀes ceMeerveceW yeoueleer DeeHejeefOekeÀ kebÀHeefve³eeWkesÀ efKeuee]HeÀ ÒeeflejesOe keÀe mJejyeveeleer nw~

jbieÞeer efueefìue yewues ì°Heves mee" Jeºe& keÀe me]HeÀj le³ekeÀjves kesÀ yeeo ve³esÝ³egie ceW ÒeJesMeefkeÀ³ee nw, ³en veÉl³e veeefìkeÀeFmekeÀe ÒeleerkeÀ Yeer nw~ FmekesÀmeeLe jbieefJeotºekeÀ kesÀ keÀueekeÀejYeer yeOeeF& kesÀ Hee$e nQ efpevneWvesjbieÞeer kesÀ meeLe DeveLekeÀ ÞeceefkeÀ³ee~ mebmkeÉÀefle ceb$eeue³e kesÀvêmejkeÀej mes mJejepe mebmLeeve lekeÀefpemeves Yeer men³eesie efo³ee JesDeodYegle Henue ceW men³eesieer neryeves nQÝ keÀerefle& yewues Deeì&dme Yeer~

veeìkeÀ keÀes oMe&keÀeW keÀe meceLe&vepeyeueHegj keÀer efJeJes®evee jbieceb[ue ves efHeíues efoveeW

Heeb®e efoJemeer³e jbie HejmeeF&Ý2012 jeäer³e veeìd³e meceejesn keÀeDee³eespeve Menero mceejkeÀ ceW efkeÀ³ee~ ³en veeìd³e meceejesnÒeefme× keÀefJe Deewj ieerlekeÀej Hebef[le YeJeeveer Òemeeo efleJeejer keÀesmeceefHe&le Lee~ efJeJes®evee jbieceb[ue efHeíues kegÀí JeºeeX mes veSefveoxMekeÀeW keÀer veeìd³eÒ emle g e fl e³ ee W keÀ e sjeäer³e meceejesn ceWYeer ceewkeÀe os jnenw~ Fme yeej kesÀ veeìd³e meceejesn keÀer SkeÀ ]Keeme yeele ³en Yeerjner efkeÀ oMe&keÀeW keÀes Heeb®e efove ceW ín veeìkeÀ osKeves keÀes efceues~

meceejesn keÀer Meg©Deele nem³e veeìkeÀ mes ngF& Deewj DebleiebYeerj Deewj efJe®eejesÊespekeÀ veeìkeÀ mes ngDee~ veeìd³e meceejesnkeÀer SkeÀ efJeMesºelee ³en Yeer jner efkeÀ FmeceW nefjMebkeÀj HejmeeF&,cegeqkeÌleyeesOe, yeeoue mejkeÀej Deewj jener ceemetce j]pee efueefKeleveeìkeÀeW keÀes Òemlegle efkeÀ³ee ie³ee~ veeìd³e meceejesn ceW SkeÀveeìd³e Òemlegefle Ssmeer Yeer jner, efpemes keÀueekeÀejeW ves efyeveeefm¬eÀHì kesÀ Òemlegle efkeÀ³ee~ kegÀue efceueekeÀj keÀnW lees peyeueHegjkesÀ oMe&keÀeW keÀes Heeb®eeW efove DeueieÝDeueie jbieeW kesÀ veeìkeÀosKeves keÀes efceues Deewj GvneWves FmekeÀe YejHetj Deevebo efue³ee~ veeìd³e meceejesn kesÀ meceeHeve Hej YeesHeeue kesÀ jbiekeÀceea peeJeso]pewoer keÀes efJeJes®evee jbieceC[ue ves ÒeleerkeÀ ef®evn Deewj i³eejn n]peej ©He³es keÀer jeefMe YeWì keÀj mecceeefvele efkeÀ³ee~

veeìd³e meceejesn kesÀ Henues efove efJeJes®evee jbieceC[ue ves ÒeieefleÝefJeJeskeÀ HeeC[s kesÀ efveoxMeve ceW yeeoue mejkeÀej efueefKele`JeuueYeHegj keÀer ªHe keÀLee' keÀes Òemlegle efkeÀ³ee~ JeuueYeHegj keÀer ªHe keÀLee yeeoue mejkeÀej keÀe efme®egSMeveue keÀe@ces[er veeìkeÀnw~ Fme veeìkeÀ keÀes yeeoue mejkeÀej ves meved 1963 ceW efueKee Lee~ FmekeÀe ÒeLece ceb®eve yeeoue mejkeÀej Üeje mLeeefHele mebmLee`Meleeyoer' ves 28 veJecyej 1970 ceW efkeÀ³ee Lee~ leye mes Fme veeìkeÀ keÀes osMe Yej keÀer keÀF& jbie mebmLeeSB Òemlegle keÀj ®egkeÀernQ~ Jewmes JeuueYeHegj keÀer ªHe keÀLee Debûespeer efHeÀuce `³et Deej veesSbpeume' Hej DeeOeeefjle veeìkeÀ nw~ efJeJes®evee jbie ceC[ueves veeìd³e meceejesn kesÀ ceeO³ece mes Fme veeìkeÀ keÀes Henueer yeej Òemlegle keÀjkesÀ ce]pee efue³ee~ efyevee ceO³eeblej kesÀ uebyee veeìkeÀnesves kesÀ yeeJepeto oMe&keÀ keÀneR Yeer GkeÀleeS veneR~ SkeÀ efveoxMekeÀ efJeJeskeÀ HeeC[s ves cegK³e Hee$e YetHeefle keÀer YetefcekeÀe Yeer efveYeeF&~

meceejesn kesÀ otmejs efove oes veeìd³e Òemlegefle³eeB ngF¥~ o HesÀkeÌì Deeì& Sv[ keÀu[j meesmee³eìer, yesiegmeje³e ves iepeeveveceeOeJe cegeqkeÌleyeesOe efueefKele `mecePeewlee' Deewj ceb®e cegcyeF& ves `nce efyenej mes ®egveeJe ueæ[ jns nQ' keÀes Òemlegle efkeÀ³ee~ `nceefyenej mes ®egveeJe ueæ[ jns nQ' nefjMebkeÀj HejmeeF& keÀe meMekeÌle J³ebi³e nw Deewj Fmes efJepe³e kegÀceej ceb®e Hej Gleves ner ÒeYeeJeer{bie mes Òemlegle keÀjles nQ~ FmeefueS peyeueHegj ceW ueieYeie nj SkeÀÝ[sæ{ Jeºe& kesÀ Deblejeue ceW Fme veeìkeÀ kesÀ ceb®eve nesles jnlesnQ~ efJepe³e kegÀceej ves SkeÀue DeefYeve³e mes HejmeeF& kesÀ J³ebi³e keÀes Deewj Oeejoej yevee efo³ee nw, efpemes peyeueHegj kesÀ oMe&keÀ]Keemee Hemebo keÀjles nQ~ otmejer veeìd³e Òemlegefle mecePeewlee Yeer SkeÀue DeefYeve³e Hej DeeOeeefjle Leer~ ³en veeìkeÀ efJe®eejesÊespekeÀnw, efpemeceW ogefve³ee keÀes meke&Àme kesÀ ªHe ceW Òemlegle efkeÀ³ee ie³ee nw~ Hetjs veeìkeÀ ceW ceeveJesvê ef$eHee"er ves efHeÀpeerkeÀue efLeSìjkeÀes SkeÀ Hee"d³e HegmlekeÀ kesÀ ªHe ceW Òemlegle efkeÀ³ee nw~ veeìkeÀ ceW mebieerle Deewj ÒekeÀeMe HeefjkeÀuHevee ves efJeºe³e kesÀ mecÒesºeCeceW cenlJeHetCe& YetefcekeÀe efveYeeF&~ veeìkeÀ kesÀ efveoxMekeÀ ÒeJeerCe kegÀceej iegbpeve Òemlegefle kesÀ ceeO³ece mes DeHeveer yeele keÀnves ceWHetCe&leë meHeÀue jns~

meceejesn kesÀ leermejs efove omlekeÀ cegcyeF& ves òemleeve ieesF&' keÀer Òemlegefle oer~ òemleeve ieesF&' keÀe uesKeve Je efveoxMevecenceto HeÀeªKeer ves efkeÀ³ee nw~ peyeueHegj ceW oemleeve ieesF& keÀes jeCee ÒeleeHe meWiej, MesKe Gmceeve Deewj jepesMe kegÀceej vesÒemlegle keÀj cenceto HeÀeªKeer Deewj oeefveMe ngmewve keÀer ³eeo keÀes lee]pee keÀj efo³ee~ oemleeve ieesF& keÀer HeejcHeefjkeÀ oemleevesDeceerj ncepee kesÀ oes cegK³e efkeÀjoejeW Deceerj ncepee Deewj GmekesÀ oesmle Decej De³³eej keÀer keÀneveer kesÀ meeLeÝmeeLe mecekeÀeueerve[e@. efJevee³ekeÀ mesve keÀer mebIeºe& ieeLee keÀes oemleeve ieesF& kesÀ ªHe ceW Òemlegle keÀj SkeÀ ve³ee Òe³eesie efkeÀ³ee ie³ee~

®eewLes efove cegcyeF& keÀer jbie mebmLee meejbie ves ùewìdme DeveHewkeÀ!' keÀer Òemlegefle oer~ ³en veeìkeÀ oMe&keÀeW kesÀ efueSefyeukegÀue ve³ee DevegYeJe jne~ efyevee efm¬eÀHì kesÀ veeìkeÀ ceW ín Hee$e 15 efoveeW kesÀ efueS ogefve³ee mes Hetjer lejn Deueie neskeÀjmeeLe jnles nQ~ Fme oewjeve GvekesÀ Heeme SkeÀ De]Keyeej, ìsueerefJepeve, efpece, yeieer®ee Deewj meeLe ceW jKeves kesÀ efueS kegÀí efvepeer

efJeJes®evee keÀe veeìd³e GlmeJe


meceeve kesÀ DeueeJee kegÀí veneR jnlee nw~ ín Hee$eeW keÀer yeeleeW mes oMe&keÀ mJe³ebkeÀes Deelcemeele keÀj ueslee nw~ efnbeqiueMe nesves kesÀ yeeJepeto veeìkeÀ ceW Hee$eeW keÀeryeele®eerle keÀe oMe&keÀ Deevebo uesles nQ Deewj mJe³eb keÀes Yeer SkeÀ Hee$e mecePevesueieles nQ~

veeìd³e meceejesn keÀer Debeflece Òemlegefle kesÀ ªHe ceW mebYeeJevee YeesHeeue ves`ìesHeer MegkeÌuee' keÀe ceb®eve efkeÀ³ee~ ìesHeer MegkeÌuee jener ceemetce j]pee kesÀ GHev³eemekeÀe veeìd³e ªHeeblejCe nw~ keÀneveer Yeejle keÀer Dee]peeoer kesÀ kegÀí Henues keÀer nwDeewj Dee]peeoer kesÀ yeeo kesÀ Yeejle kesÀ veewpeJeeveeW kesÀ meHeveeW Deewj ]KJeeefnMeeW keÀesoMee&leer nw~ veeìkeÀ ceW Òeefme× jbiekeÀceea DeueKevebove kesÀ yesìs DebMeHee³eve efmevne`DebMeg' ves ìesHeer MegkeÌuee kesÀ cegK³e Hee$e keÀer YetefcekeÀe efveYeeF&~ ìesHeer MegkeÌuee keÀerefJeºe³eJemleg DeJeM³e Dee]peeoer kesÀ mece³e keÀer nw, uesefkeÀve FmeceW G"eS ieSmeecÒeoeef³ekeÀlee kesÀ meJeeue Deepe Yeer meceÝmeeceef³ekeÀ nQ Deewj ueesieeW keÀesGÜsefuele keÀj jns nQ~ meecÒeoeef³ekeÀlee pewmes vee]pegkeÀ efJeºe³e keÀes efveoxMekeÀ peeJeso]pewoer Deewj GvekesÀ keÀueekeÀejeW ves yengle mebpeeroieer mes Òemlegle efkeÀ³ee~

efJeJes®evee jbieceb[ue ves jeäer³e veeìd³e meceejesn kesÀ Dee³eespeve mes FmeefceLekeÀ keÀes Yeer leesæ[e efkeÀ veeìkeÀeW keÀes oMe&keÀ osKeves veneR Deeles~ veeìd³emeceejesn kesÀ Heeb®eeW efove Òes#eeieÉn ceW oMe&keÀeW keÀer Yeeræ[ pegìer Deewj GvneWves efìkeÀìKejero keÀj GlkeÉÀä jbiekeÀce& keÀes meceLe&ve Deewj men³eesie Yeer efo³ee~

MeekegÀvleueced : SkeÀ Deewj Òe³eesiecenekeÀefJe keÀeefueoeme keÀer j®evee keÀes cebef®ele keÀjvee efkeÀmeer Yeer veeìd³e

mebmLee, efveoxMekeÀ Je DeefYeveslee kesÀ efue³es SkeÀ Ssmee mJeHve nw, efpemes nj keÀesF&peervee ®eensiee~ ÒekeÉÀefle, Òesce Je jepeOece& Hej kesÀefvêle cenekeÀefJe keÀeefueoeme keÀermeYeer Þesÿ j®eveeDeeW ceW mes meJee&efOekeÀ ueeskeÀefÒe³e ceeveer peeves Jeeueer veeìd³ej®evee `DeefYe%eeveMeekegÀvleueced' keÀes jbieceb®e Hej DeHeves keÀueekeÀejeW kesÀ meeLeefMeÒee mebmkeÉÀefle mebmLeeve, Gppewve kesÀ efue³es peerves keÀe DevegYeJe JeCe&veer³e nw~

cevegº³e keÀes ÒekeÉÀefle Je Òesce FvneR oes yeeleeW mes meJee&efOekeÀ ueieeJe jnleenw Deewj FvneR oes yeeleeW keÀe pees megvoj ef®e$eCe j®eveekeÀej ves DeHeveer Fmeveeìd³ekeÉÀefle ceW jKee nw Jen Delegueveer³e nw FmeerefueS DeefYeveslee Je veeìd³eefveoxMekeÀ kesÀ efue³es FmeceW Òe³eesie keÀer Demeerce mebYeeJeveeSB menpe efceue pee³eekeÀjleer nQ, pees cegPes Yeer efceue ner ieF¥~ ceQves Gppewve ceW jnles ngS, ÒeefleJeºe&Dee³eesefpele nesves Jeeues ``DeefKeue Yeejleer³e keÀeefueoeme meceejesn'' kesÀ ceb®e HejosMeÝefJeosMe kesÀ DeveskeÀ veeìd³eoueeW SJeb efveoxMekeÀeW kesÀ Òe³eesieeW keÀes osKeves JemecePeves keÀe megKe Yeesiee nw~ cesjs ceveÝceeqmleºkeÀ ceW meowJe ³ener jne efkeÀ ³eefoceQ Fme j®evee keÀes DeefYeefvele ³ee efveoxefMele keÀªb lees FmeceW Ssmee keÌ³ee efYeVenes mekeÀlee nw, pees Mee³eo Deye lekeÀ efkeÀmeer ves ve efkeÀ³ee nes~ Deleë ceQvesHejcHejeDeeW Hej ve ®euekeÀj FmekeÀe DeejbYe `ogJee&mee' kesÀ MeeHe Jeeues ¢M³e`®elegLe& DebkeÀ' mes efkeÀ³ee nw~ lelHeM®eeled cenefºe& `keÀCJe' keÀe mebosMe JeMekegbÀleuee keÀer efJeoeF& keÀe Òemebie ¢M³eebefkeÀle keÀjles ngS, Me®eerleerLe& ceW jepeeÜeje oer ieF& Debiet"er keÀe efiej peevee Je jepee ogº³eble Üeje MekegbÀleuee keÀesHen®eeveves mes FbkeÀej keÀj osvee, OeerJej Òemebie ceW Debiet"er keÀe jepee kesÀ HeemeHengb®ee³ee peevee Deewj Debiet"er keÀes osKekeÀj jepee ogº³eble keÀes MekegbÀleuee keÀeÒeLece, efÜleer³e Je leÉleer³e DebkeÀ ceW efceueve Je ieebOeJe& efJeJeen keÀe Hegveë mceÉlenes peevee ceQves HeÌuewMe yewkeÀ ceW oMee&³ee nw~ HeÌuesMe yewkeÀ leesæ[les ngS JemebleeslmeJekeÀe ¢M³e, meevegceleer Üeje MekegbÀleuee keÀes ogº³eble keÀer oMee keÀe mebosMe osvee JeFbê kesÀ meejLeer ceeleueer kesÀ meeLe mJeie&ueeskeÀ mes JeeHemeer ceeie& ceW Oece&Helveer`MekegbÀleuee' Je `Heg$e meJe&oceve' mes efceueeHe oMee&³ee nw~ ueieYeie 3 IeCìsDeJeefOe kesÀ Fme ceneveeìd³e j®evee keÀes ceQves cesjs men³eesieer Depe³e cesnlee kesÀ meeLeueieYeie 1.30 IeCìs ceW mebHeeefole efkeÀ³ee nw~

mebHeeove keÀjles mece³e Fme yeele keÀe ]Keeme O³eeve jKee nw, efkeÀ FmekeÀerDeJeefOe lees keÀce nes efkeÀvleg j®evee kesÀ ÒeeCe ye®es jnW~ nce oesveeW ves FmeceW ieerleYeer efueKes nQ, efkeÀvleg FmekeÀe keÀCe&efÒe³e Deewj menpe ner nes"eW Hej Dee peeves JeeueeceOegj mebieerle Depe³e ves lew³eej efkeÀ³ee nw~ efpemes mJej efo³ee nw Depe³e kesÀ meeLe[e@. De®e&vee Hejceej leLee megÞeer mebO³ee iejJeeue ves~ ceb®e efvecee&Ce efJeMeeuecesnlee Je $e+ºeYe Mecee& kesÀ men³eesie mes Deefveue yesefue³ee keÀer HeefjkeÀuHevee ceWngDee nw~

iesìDeHe Je ceskeÀDeHe kegÀceej efMeJeced (cegcyeF&) Je HebkeÀpe Dee®ee³e& keÀenw~ JesMeYetºee m$eer Hee$eÝHeodcepee jIegJebMeer Je DeeMee keÀefì³eejs SJeb Heg©ºeHee$eÝHeer³etºe Mecee& Je iepesvê veeiej keÀe jne~ veÉl³e efveoxMeve cenekeÀefJe keÀeefueoemekeÀer veeef³ekeÀe `MekegbÀleuee' yeveer ÒeefleYee jIegJebMeer ves efkeÀ³ee~ HeeMJe& OJeefve ÒeYeeJeYetºeCe pewve leLee Òemlegefle men³eesie vetHegj M³eece cegbMeer keÀe jne~ mebieerleHejeceMe&oeleeDeeW ceW Þeer MeerleuekegÀceej ceeLegj, Heb. DeesceÒekeÀeMe Mecee& leLee [[email protected] ef$eJesoer Leer, lees Òemlegefle HejeceMe& mebmLeeve DeO³e#e [e@. De®e&veeHejceej leLee efveosMekeÀ Þeer iegueeye efmebn ³eeoJe keÀe jne~ efveoxMeve cesje mJe³ebjJeervê osJeueskeÀj keÀe Lee~

ceb®e Hej Hee$eeW keÀes mepeerJe keÀjves Jeeues keÀueekeÀejeW ceWÝ jerlesMe HeJeej(jepee ogº³eble), ÒeefleYee jIegJebMeer (MekegÀvleuee), HebkeÀpe Dee®ee³e& (efJeotºekeÀ),YetºeCe pewve (ogJee&mee), megYeeºe veeiej (keÀCJe), Hee³eue keÀeues (efÒe³ebJeoe),Hetpee Mecee& (Devemet³ee), DeeMee keÀefì³eejs (ieewleceer), Depe³e cesnlee (HegjesefnleJe ceeleueer), Heer³etºe Mecee& (MeejbiejJe), iepesvê veeiej (MeejÜle), ceveerºeveboJeeue (efJeMJeeefce$e Je kebÀ®egkeÀer), De®e&vee ®eewneve (cesvekeÀe Je meevegceefle),mebkesÀle ®eewneve (meJe&oceve Je ceÉie), efJeMeeue cesnlee (ÒeefleªHe ogº³eble JemeejLeer), megeqºcelee HeJeej (ÒeefleªHe MekegbÀleuee), $e+ºeYe Mecee& (M³eeue),Deefveue yesefue³ee (ceígDee), Deefveue keÀueesefMe³ee (Deej#eer Je efMeº³e), vesneefnjJes (Òeeflenejer), Debpeefue cesnlee (®elegefjkeÀe), ÒesjCee cesnlee, Deveg Yee³eue,DeceÉlee ®eewneve (leHeeqmJeefve³eeB) LeeR~

-jJeeRê osJeueskeÀj


®eeueea ®ewHueervenem³e veeìd³e meceejesn

jespeceje& keÀer Yeeieleer oewæ[leer ef]peboieer ves nceW kegÀí efo³ee nw lees Jen nw`leveeJe', èf®eblee', ìegmmee' Deewj ncemes kegÀí íervee nw lees Jen nw Meebefle,megketÀve Deewj nBmeer~ leveeJe Flevee yeæ{ ie³ee nw efkeÀ menmee Deeves Jeeueer nBmeer,"nekesÀ Deye otYej nes ieS nQ~ nBmeves kesÀ efueS keÌueye pJeeFve keÀjvee Heæ[les nQ~Ssmes nem³e efJenerve ceenewue ceW nceW yejyeme ³eeo Deeles nQ ceneve nem³eDeefYeveslee ®eeueea ®ewHueerve~ efJeMeg× nem³e keÀe Òeefleceeve yeve ®egkesÀ ®eeueea®ewHueerve keÀer mceÉefle ceW jbiemecetn YeesHeeue ves leerve efoJemeer³e nem³e veeìd³emeceejesn Dee³eesefpele keÀj mJemLe nem³eÝceveesjbpeve efyeKesjves keÀer SkeÀ F&ceeveoejkeÀesefMeMe keÀer~ Jeefjÿ jbiekeÀceea DeMeeskeÀ yegueeveer nukesÀ HegÀukesÀ HeeefjJeeefjkeÀveeìkeÀeW efpeveceW nem³e Deewj ceveesjbpeve kesÀ ®ecekeÀoej JejKe ceW efueHeìe meeceeefpekeÀmebosMe neslee nw kesÀ efueS Hen®eeves peeles nQ~

nceejer ef]peboieer keÀer efJe[cyevee Yejer lemJeerj keÀes Leesæ[e nBmeeles Leesæ[e©ueeles ngS jbieceb®e Hej efoKeeves Jeeues efveoxMekeÀ DeMeeskeÀ yegueeveer keÀe nem³eleLee ceveessjbpeve kesÀ Òeefle Deeûen GvekesÀ jbieceb®eer³e GÎsM³e keÀes Yeer ceemetefce³ele

mes ÒekeÀì keÀjlee nw~ DeHeveer Fmeer Òeefleye×leekeÀes efveYeeles ngS GvneWves leerve efove ceW 5veeìkeÀeW keÀer Òemlegefle oer~ efpevekeÀe kesbÀêer³e lelJenem³e Lee~ Henueer Meece `Meje]HeÀle lesjer Ssmeerlewmeer' keÀe ceb®eve ngDee Deewj Yeejle YeJeve kesÀDeblejbie ceW nBmeer keÀe mewueeye HetÀì Heæ[e~ ³enveeìkeÀ DeepekeÀue kesÀ ]peceeves ceW SkeÀ Mejer]HeÀDeeoceer keÀer J³eLee keÀnlee nw~ Meje]HeÀle mespeer³eW lees ]peceevee keÀce]peesj Deewj yesJeketÀHeÀ mecePevesueielee nw~ peye SkeÀ Peieæ[euet ÒeJeÉefÊe keÀeHeefjJeej Meje]HeÀle mes jnves keÀer keÀesefMeMe keÀjlee

nw lees Gmes [jHeeskeÀ, yes®eeje Deewj yesJeketÀHeÀ mecePee peelee nw Debleleë JenMeje]HeÀle keÀe ®eesuee Gleej keÀj HesbÀkeÀ oslee nw~ Fme veeìkeÀer³e Ieìvee ¬eÀce ceW keÀF&Òemebie Deeles nQ pees nBmee nBmeekeÀj oMe&keÀeW keÀes ueesìHeesì keÀj osles nQ~ veeìkeÀMeje]HeÀle mes peerves JeeueeW Hej J³ebi³e keÀmelee ngDee meceeHle neslee nw~ nceejsmece³e keÀer efJe[byeveeDeeW keÀes nBmeer kesÀ ceeO³ece mes Gpeeiej keÀjves Jeeues DeefYevesleeDeeWceW ÒeJeerCe centJeeues, megMeerue Òemeeo, ceesefnle MesJeeveer, meefjlee efKe³eeveer,peieoerMe yeeieesje, oerHekeÀ efleJeejer, mJeeefle kesÀJeueeveer, yepesMe Deve³e, ³eemeerve]Keeve, keÀuHevee ®eboeveer, Go³e vesJeeuekeÀj, Depe³e keÀHetj, YeeJevee peveJeeveer,nceero ceecet, meboerHe jeJe, efJeJeskeÀ peejesefue³ee, DeeueeskeÀ ie®í ves YetefcekeÀeDeeWkesÀ meeLe v³ee³e efkeÀ³ee~ cetue ceje"er ceW Jemeble meyeveerme Üeje efueKes ieS FmeveeìkeÀ keÀe efveoxMeve DeMeeskeÀ yegueeveer ves efkeÀ³ee Lee~

meceejesn kesÀ otmejs efove `meeue efiejn' Deewj ògueejer yeeF&' keÀe ceb®evengDee~ cetue ceje"er veeìkeÀ meeueefiejn kesÀ uesKekeÀ jlveekeÀj celekeÀjer nQ~pevejsMeve iewHe Hej DeeOeeefjle ³en veeìkeÀ SkeÀ ceO³eceJeieea³e HeefjJeej keÀerkeÀneveer nw~ FmeceW yesveer ceeOeJe DeHeveer meeueefiejn ceveeles nQ~ GvnW leesn]HesÀ ceWkegÀí Ssmeer DeveHesef#ele ®eerpe efceueleer nw efpemes HeekeÀj Gvemes ve lees nBmeles yeveleenw Deewj ve ner jesles~ veeìkeÀ ceW ³egJee Heeræ{er kesÀ Deelce efveYe&j nesves Deewj DeHeveermJeleb$e Hen®eeve yeveeves kesÀ efueS mebIeºe& keÀjves keÀer ÒeJeÉefÊe keÀes Òemlegle efkeÀ³ee~yeg]pegie& Heeræ{er DekeÌmej ³egJeeDeeW keÀes efoMeenerve Deewj veekeÀeefyeue ceeveleer nw~ojDemeue Ssmeer OeejCeeDeeW kesÀ ®eueles ³egJeeDeeW keÀes GHes#ee keÀe efMekeÀej nesveeHeæ[lee nw~ ³egJeeDeeW keÀer leekeÀle kesÀ Òeefle meodYeeJevee HetCe& ceenewue ]peªjer nw~

Fme meeceeefpekeÀ mebosMe keÀes HengB®eelee ngDee ³en veeìkeÀ oMe&keÀeW keÀes nBmeeves ceWYeer meHeÀue jne~ efveoxMeve DeMeeskeÀ yegueeveer keÀe jne~ ceefCe ceOegkeÀj ÜejeefueefKele veeìkeÀ ògueejeryeeF&' keÀe efveoxMeve ceesnve efÜJesoer ves efkeÀ³ee~ ogueejeryeeF& keÀer ueeue®eer ÒeJeÉefÊe veeìkeÀ keÀer kesbÀêer³e keÀLeeJemleg nw~ Hewmes keÀer ueeuemeemes keÀesF& Deítlee veneR nw~ uesefkeÀve efkeÀmeer ceW ³en ueeuemee Fleveer yeæ{ peeleer nwefkeÀ GmekesÀ yegef× Deewj efJeJeskeÀ keÀes Yeä keÀj osleer nw~ ÒenmeveelcekeÀ Mewueer kesÀFme veeìkeÀ ceW keÀneR keÀneR nem³e kesÀ jbie efyeKejles jns~ meceejesn keÀer DebefleceMeece nBmeeÝnBmeekeÀj ueesì Heesì keÀj osves Jeeues veeìkeÀ ÌeHeues ceW IeHeuee' keÀeceb®eve ngDee~ FmekeÀe efveoxMeve DeMeeskeÀ yegueeveer ves efkeÀ³ee Lee~ cetue ceje"er ceWJemeble meyeveerme Üeje efueKes ieS veeìkeÀ keÀe efnboer DevegJeeo jbiekeÀceea Go³eMeneCes ves efkeÀ³ee nw~ veeìkeÀ kesÀ cegK³e efkeÀjoej ceeOeJe osMeHeeb[s kesÀ meeLe SkeÀefove SkeÀ ogIe&ìvee Ieì peeleer nw~ GmekeÀer iegceMegoieer keÀer efjHeesì& oes ceefnueeSBefueKeeleer nQ~ oesveeW mJe³eb keÀes ceeOeJe keÀer Helveer yeleeleer nQ~ ceeOej oesveeW kesÀmeeLe MeeoerMegoe efpeboieer keÀe SsMees Deejece uetì jne Lee~ uesefkeÀve ³en je]peKegue peeves Hej cegeqMkeÀueeW keÀe meecevee keÀjvee Heæ[lee nw~ Hetjs veeìkeÀ ceWIeìvee¬eÀce nem³e mes ietbLee ngDee nw~ Debeflece efove keÀer Òemlegefle Leer jerlee Jecee&kesÀ efveoxMeve ceW `®eeueea ®eueer ®eeueea kesÀ Heeme' nem³e ueIeg veeefìkeÀe~

YeeJeevegYeeJe keÀe ueeefuel³eke À L eke À k e À e r

Òemlegefle³eeW Hej kesbÀefêle`YeeJeevegYeeJe' meceejesnceW K³eeefle ueyOe ³egJeeÒeefleYeeDeeW keÀe meceeiecengDee~ Yeejle YeJeve kesÀmebieerle kesbÀê DenveoÜeje keÀLekeÀ Hej kesbÀefêlel e e r v e e foJ em e e r ³ eDee³eespeve keÀLekeÀ kesÀefJeefYeVe IejeveeW keÀerKegMeyet leLee HeejbHeefjkeÀDeewj veS DeeefJeºkeÀejeWkesÀ megboj meecebpem³e keÀermeewieele ueskeÀj Dee³ee~meceejesn keÀe DeejbYeDenceoeyeeo mes DeeF&ve Él³ee bievee ªHeebMee r"keÀjej kesÀ veÉl³e mesngDee~ YeeJeeW keÀe megvojD e e f Y e v e³ e D e e w josnieefle³eeW keÀe ueeefuel³eªHeebMeer keÀer veÉl³e Òemlegefle keÀe cegK³e DeekeÀºe&Ce jne~ GvneWves Yepeve, `yejmesyeoefj³ee meeJeve keÀer...' Hej ceveceesnkeÀ Òemlegle oer~ ªHeebMeer kesÀ veÉl³e ceW Leesæ[ekeÀ®®eeHeve ]peªj nw Hej efvejblej meeOevee mes efveºCeele nesves keÀer Hetjer mebYeeJevee Yeerve]pej Deeleer nw~ YeeJeevegYeeJe keÀer Deieueer meYee ceW yeveejme Iejeves keÀer i³eejnJeeRHeeræ{er kesÀ Del³eble lespemJeer keÀLekeÀ vele&keÀ efJeMeeue keÉÀºCe ves Òemlegefle oer~ DeHeveerjmeefme× YeeJeYebefieceeDeeW Deewj ue³eleeue ceW iegbLes IegbIeªoej Heo meb®eeueve vesoMe&keÀeW keÀes Deevebo efJeYeesj keÀj efo³ee~ Fme veÉl³e ÒeJeCe ³egJee ves keÀLekeÀ keÀerleeueerce keÀLekeÀ meeceûeer efmeleeje osJeer Deewj efHelee ceesnve keÉÀºCe mes ueer nw~K³eele keÀLekeÀ vele&keÀ Heb. ieesHeer keÉÀºCe kesÀ Yeleerpes efJeMeeue ves cenlJeHetCe& veÉl³e


meceejesneW ceW efMejkeÀle keÀer nw~ ³eneB efJeMJeveeLe DeäkeÀced keÀer Òemlegefle osles ngSefMeJe DeejeOevee mes DeHeves veÉl³e keÀe cebieuee®ejCe efkeÀ³ee~ FmekesÀ yeeo yeveejmeIejeves keÀe veìJejer keÀLekeÀ HesMe efkeÀ³ee efpemekesÀ ceeO³ece mes YeieJeeve keÉÀºCe DeewjieesefHe³eeW kesÀ meeLe ¬eÀeræ[eÝkeÀueeHeeW, ísæ[íeæ[ leLee efJeveesoer ®esäeDeeW keÀes ceveceesnkeÀªHe mes Òemlegle efkeÀ³ee~ FmekesÀ HeM®eeled efJeMeeue ves ce³etj veÉl³e Je Leeueer veÉl³eHesMe keÀj keÀLekeÀ ceW DeHeveer meeOevee keÀe Heefj®e³e efo³ee~ leyeues Hej kegÀMeneuekeÉÀºCe, iee³eve Je nejceesefve³ece Hej Deevebo efkeÀMeesj efceÞee, He{ble SJeb yeesueceesefnle keÉÀºCe leLee efmeleej Hej Deevebo efceÞee ves kegÀMeue mebiele keÀer~ meceejesnkeÀer Debeflece Òemlegefle HetCes keÀer Jeefjÿ keÀLekeÀ veÉl³eebievee ÒesjCee osMeHeeb[s ves oer~GvneWves meJe&ÒeLece ieCesMe Jebovee `ÒeLece megefcej Þeer ieCesMe' Òemlegle keÀer~ FmekesÀHeM®eeled GvneWves 12 cee$eeDeeW kesÀ leeue ®eewleeue ceW leeb[Je Debieueem³e Debie keÀesHejve, Deeceo, efleneF³eeW Deewj ®ekeÌkeÀjoej {bie mes Òemlegle efkeÀ³ee~ keÀLekeÀ keÀeKeeme Debie ìele efJekeÀeme' Yeer Meg×lee efueS Lee~ GvneWves DeHeveer Òemlegefle keÀemeceeHeve jeie YewjJeer ceW efveye× lejevee mes efkeÀ³ee~ leyeues Hej ®eeªoÊe HeÀæ[kesÀ,iee³eve ceW ceÉiece³eer efmekeÀefveme, nejceesefve³ece Hej meueerce DeuueenJeeues, meejbieerHej HeÀe©Ke KeeB Deewj He{ble ceW F&MJejer osMeHeeb[s ves meOeer ngF& mebiele keÀer~

keÀ©CesMe veeìd³e meceejesn`èfJenBmeleer keÀefue³eeB'' cegkeÌlekeÀ SJeb ieerle mebûen SkeÀ Ssmes keÀefJe keÀer

j®evee nw efpemes ceO³e ÒeosMe keÀer meyemes yeæ[er ogIe&ìvee ``YeesHeeue iewme $eemeoerkeÀe efMekeÀej nesvee Heæ[e~ keÉÀºCe kegÀceej efleJeejer `keÀ©CesMe' iewme $eemeoer ceWefoJebiele cepeotj veslee Deewj keÀefJe keÀes jbieceb®eer³e Þe×ebpeefue mJeªHe keÀ©CesMejeäer³e veeìd³e ceneslmeJe keÀe Dee³eespeve 2 mes 6 peveJejer kesÀ yeer®e efkeÀ³ee ie³ee~

meeue 2012 keÀer otmejer Meece mes ÒeejbYe veeìd³e ceneslmeJe ceW YeejleYeJeve jbieceb[ue kesÀ meom³e, jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e mes mveelekeÀ JeefjÿjbiekeÀceea peeJeso ]pewoer keÀes keÀ©CesMe veeìd³e mecceeve mes DeuebkeÉÀle efkeÀ³ee ie³ee~Fme meceejesn keÀe MegYeejbYe jbiekeÀceea, jbieefveoxMekeÀ SJeb jep³e veeìd³e efJeÐeeue³ekesÀ efveosMekeÀ mebpe³e GHeeO³ee³e Üeje efveoxefMele veeìkeÀ ``keÀneB ie³es cesjs Givee''mes ngDee~ efnvoer meeefnl³e kesÀ DeeefokeÀeue kesÀ keÀefJe `èfJeÐeeHeefle'' kesÀ peerJeveHej DeeOeeefjle veeìkeÀ 14JeeR Meleeyoer kesÀ efceefLeueeb®eue SJeb efceefLeuee ceWDeesF&Jej jepeJebMe kesÀ Meemeve keÀes ÒeoefMe&le keÀjlee nw~ pees efouueer Deewj peewveHegjkesÀ meguleeveeW kesÀ DeOeerve nQ leLee Fve HeeB®e jepeeDeeW kesÀ meueenkeÀej nQ efJeÐeeHeefle~SkeÀ ceneve keÀefJe keÀer keÀLee ``keÀneB ie³es cesjs Givee''~ `èfvecee&Ce keÀuee ceb®e''Heìvee kesÀ keÀueekeÀejeW Üeje cebef®ele efkeÀ³ee ie³ee~ Òemlegefle ceW cegK³e YetefcekeÀe ceWmegceve kegÀceej, Meejoe efmebn, megyees YeÆe®ee³e&, DeefJeefpele ®e¬eÀJeleea, DeefYeºeskeÀyeveHetÀue vee³ekeÀ, keÀesceue efÒe³ee Les~ ÒekeÀeMe HeefjkeÀuHevee ceveerºe peesMeer SJeb ceb®eHeefjkeÀuHevee megyees YeÆe®ee³e& keÀer Leer~

otmejer Meece efJepe³e leWoguekeÀj keÉÀle m$eer meceueQefiekeÀlee Hej DeeOeeefjleveeìkeÀ ``ceerlee keÀer keÀneveer keÀe ceb®eve'' HejHeÀe@ce&me& mecetn, Go³eHegj Üeje ³egJeeefveoxMekeÀ keÀefJejepe ueF&keÀ kesÀ efveoxMeve ceW efkeÀ³ee ie³ee~ meceejesn keÀer leermejerÒemlegefle veeìkeÀ nceÝlegce DeeKeespeesye kesÀ cetue ªmeer veeìkeÀ ``Deesu[ Jeu[&''keÀe efnvoer ªHeevlejCe nw~ mewveesìesefj³ece ceW uecyeer yeerceejer mes ueæ[ jner veeef³ekeÀekeÀer keÀneveer nw~ mewveesìesefj³ece kesÀ ÒecegKe, veeef³ekeÀe kesÀ Jew³eeqkeÌlekeÀ mebJesove DeewjpeerJeve kesÀ Òeefle GvekesÀ DeveesKes ¢efäkeÀesCe keÀes mecePeles Deewj DeHeves DevleÜ&vÜmes ueæ[les ngS peeve Heæ[les nQ~ Fve oesveeW ®eefj$eeW kesÀ DevleJez³eeqkeÌlekeÀ mebyebOeeW keÀeleeveeyeevee nw ``nce legce''~ efpemekeÀe efveoxMeve jeäer³e veeìd³e efJeÐeeue³e mesmveelekeÀ megjsMe YeejÜepe ves efkeÀ³ee~ meceejesn keÀer Deieueer Meece DeefYeceb®e keÀueeSkeÀebMe ceb®e ueKeveT keÀer Òemlegefle `SJeb Fvêpeerle' jner~ ef[peeFefvebie kesÀ mlejHej Þesÿ nesves kesÀ meeLe ner keÀueekeÀejeW ves Yeer DeHeves kegÀMeue DeefYeve³e mes veeìkeÀkeÀes meHeÀue yevee³ee~

meceejesn keÀe meceeHeve o jeF&efpebie meesmee³eìer Dee@HeÀ Deeì& SC[keÀu®ej, YeesHeeue Üeje Òemlegle veeìkeÀ met³ee&mle mes ngDee~ FmeceW ÒecegKeYetefcekeÀeDeeW ceW ®evêneme efleJeejer, Òeerefle Pee, leeefjkeÀ oeo, SsMJe³ee& Kejs Les~SJeb FmekeÀe efveoxMeve leeefjkeÀ oeo ves efkeÀ³ee~

jepeerJe Jecee& keÀe `íefJe mebJeeo'efmevescee Deewj ìer.Jeer. kesÀ Hejos Hej Hen®eeve Deewj Meesnjle keÀer ve³eer

ogefve³ee mes cesje meecevee ngDee, uesefkeÀve ef]pevoieer peerves keÀe MeTj lees cegPesjbieceb®e ves ner efo³ee~ ogefve³ee keÀes meceûelee ceW ienje osKeves keÀe ve]peefj³ee veeìkeÀves ner ye]KMee~ DeefYeve³e keÀer keÀuee ves cevegº³elee keÀe Hee" Heæ{e³ee DeewjmebJesoveeDeeW keÀe HeÀuekeÀ efJemleÉle efkeÀ³ee~ YeesHeeue ceW jnkeÀj mebmkeÉÀefle keÀce& keÀerDeeoMe& HejbHeje mes Yeer yengle kegÀí neefmeue keÀjves keÀe ceewwkeÀe efceuee~

Fme YeeJeYeerves Godieej kesÀ meeLe veS meeue keÀer HetJe&mebO³ee jbieceb®e DeewjefHeÀuce kesÀ ceMentj DeefYeveslee jepeerJe Jecee& DeHeves ®eenves JeeueeW mes HesMe DeeS~veeìd³e mecetn jbie efJeotºekeÀ, meebmkeÀÉeflekeÀ Heef$ekeÀe keÀuee mece³e Deewj jbieÞeer

efueefìue yewues ìåHe keÀer meePee Henue HejDee³eesefpele J³eeK³eeveceeuee íefJe mebJeeo keÀerveeQJeer keÀæ[er kesÀ lenle Dee³eesefpele Fme Deelceer³eÒemebie ceW jepeerJepeer ves DeHeves keÀuee peerJevekesÀ peevesÝDevepeeves HenuegDeeW Hej jesMeveer [eueer~J³eeK³eeve mes HetJe& Jeveceeueer meÉpeve Heer"Üeje ÒekeÀeefMele yeng®eef®e&le Heef$ekeÀe `jbiemebJeeo' kesÀ veJeerve DebkeÀ keÀe ueeskeÀeHe&Ce jepeerJeJecee& kesÀ meeLe keÀLeekeÀej mebleesºe ®eewyes, jbiekeÀceeayebmeer keÀewue, jep³e veeìd³e efJeÐeeue³e kesÀefveosMekeÀ mebpe³e GHeeO³ee³e Deewj Heef$ekeÀe kesÀ

mebHeeokeÀ efJeve³e GHeeO³ee³e ves efceuekeÀj efkeÀ³ee~ meceejesn ceW Jeefjÿ veeìd³eefveoxMekeÀ DeueKevebove Deewj jbiekeÀceea keÀceue pewve kesÀ Òeefle efJeMesºe DeefYeveboveDeewj MegYekeÀeceveeSB Òesefºele keÀer ie³eeR~ neue ner ceW efpevnW mebieerle veeìkeÀDekeÀeosceer mecceeve keÀer IeessºeCee keÀer ieF& nw~ jbiekeÀceea Go³e MeneCes ves Dee³eespevekeÀer ªHejsKee Hej ÒekeÀeMe [euee~


DeHeves J³eeK³eeve kesÀ oewjeve jepeerJe Jecee& ves keÀne efkeÀ keÀF& efHeÀuceeW Deewjìer.Jeer. OeejeJeeefnkeÀeW ceW DeveskeÀ efkeÀjoej efveYeeves kesÀ yeeJepeto jbieceb®e keÀer®eewKeì Hej efceueves Jeeues megKe keÀes Yeguee³ee veneR pee mekeÀlee cegbyeF& ceW cesjeHewMeve Meeble veneR neslee~ ceQ veeìkeÀeW keÀes efceme keÀjlee ntB~ Mee³eo Fmeerefue³es efkeÀceQ Yeerlej mes veeìkeÀ keÀes H³eej keÀjlee ntB~ SkeÀ meJeeue kesÀ peJeeye ceW jepeerJepeerves keÀne efkeÀ ceQ efkeÀmeer kesÀ oyeeJe ³ee Kejeye DevegYeJe keÀer Jepen mes cegcyeF& veneRie³ee, cenpe SkeÀ HeefjJele&ve Deewj veS DevegYeJe keÀer leueeMe cegPes JeneB ues ieF&~uesefkeÀve OeerjsÝOeerjs JeneB kesÀ ÒeesHesÀMeve ves cegPes DeHevee efue³ee~ Jecee& ves yelee³ee efkeÀJes peuoer ner DeHeves Menj YeesHeeue ueewìves keÀer lew³eejer ceW nQ, peeefnj nw efkeÀveeìkeÀ mes efHeÀj leej peesæ[ves keÀe efmeueefmeuee Megª nesiee~ YeesHeeue kesÀ neefue³eejbieceb®e Hej DeHeveer efìHHeCeer ceW Jecee& ves keÀne efkeÀ iegCeJeÊee Hej lees O³eeve osveener nesiee uesefkeÀve Glmeen keÀe mJeeiele efkeÀ³ee peevee ®eeefnS~ cegPes Fme HewÀueeJemes keÀe]HeÀer GcceeroW nQ~ cetOe&v³e jbiekeÀceea ye.Je. keÀejble keÀes DeHeveer Henueer Hemeboyeleeles ngS GvneWves keÀneÝ Jes cesjs iegª lees veneR jns Hej GvekeÀer Meeq]Kme³ele vescegPes ncesMee yengle ÒeYeeefJele efkeÀ³ee~

meceejesn kesÀ meceeHeve Hej neue ner efoJebiele jbiekeÀceea mel³eosJe ogyes keÀesmeecetefnkeÀ MeeskeÀebpeefue DeefHe&le keÀer ieF&~

keÀeefue³ee keÀe keÀLee Hee"Yeejle YeJeve, YeesHeeue kesÀ meeefnl³e ÒeYeeie `JeeieLe&' Üeje Dee³eesefpele

`Hee"' ÞebÉKeuee kesÀ Devleie&le 5 HeÀjJejer keÀes efnvoer keÀer DeûeCeer keÀLeekeÀejcecelee keÀeefue³ee keÀe j®evee Hee" Dee³eesefpele efkeÀ³eeie³ee~ cecelee peer ves mebmkeÉÀefle kesÀ oeJesoej' keÀneveer keÀesHee" kesÀ efueS ®egvee~ mebmkeÉÀefle kesÀvêeW ceW HetBpeer kesÀ ÒeJesMeleLee Òee³eespeve kesÀ Üeje HetBpeerHeefle³eeW kesÀ JeemleefJekeÀGÎsM³e keÀes yesvekeÀeye keÀjleer GvekeÀer keÀneveer ves DeHeveermeerOeer menpe Yeeºee SJeb DeveskeÀ ceeefce&keÀ Ieìvee¬eÀceeW kesÀDel³evle ÒeYeeJeer ef®e$eCe kesÀ Üeje GHeeqmLele ÞeesleeDeeW

keÀes ÒeYeeefJele efkeÀ³ee~ mJeeiele Yeejle YeJeve kesÀ cegK³e ÒeMeemeefvekeÀ DeefOekeÀejerle©Ce Yeìveeiej ves efkeÀ³ee~

Meyo efMeuHeer mecceeve³egJee meeefnl³ekeÀejeW keÀes Òeeslmeeefnle keÀjves leLee Jeefjÿ meeefnl³ekeÀejeW

keÀer megoerIe& meeefnl³e meeOevee keÀe mecceeve keÀjves nsleg DeelcepeerJeer meebmkeÉÀeflekeÀmebmLee DeefYeveJe keÀuee Heefjºeod keÀer 49JeeR Jeºe&ieeB" kesÀ DeJemej Hej efoveebkeÀ 25peveJejer 2012 keÀes `DeefYeveJe Meyo efMeuHeer mecceeve meceejesn' keÀe Dee³eespeveefkeÀ³ee ie³ee~ jJeeRê YeJeve ceW mecHeVe ngS Fme ieefjceece³e keÀe³e&¬eÀce kesÀ cegK³eDeefleefLe veiejer³e ÒeMeemeve ceb$eer yeeyetueeue ieewj leLee efJeefMeä DeefleefLe kesÀ ªHeceW efJeÊe ceb$eer jeIeJepeer GHeeqmLele Les~ DeefYeveJe Meyo efMeuHeer mecceeve mes meeiejkesÀ keÀefJe ieerlekeÀej efJeùue YeeF& Heìsue, YeesHeeue kesÀ ieerlekeÀej vejWê oerHekeÀ,Deeiej keÀer ceeueJeer ueeskeÀ keÀJeef³e$eer HegKejepe Heeb[s, YeesHeeue kesÀ Jev³eefJeomeeefnl³ekeÀej [e@. megjWê efleJeejer, YeesHeeue kesÀ ieerlekeÀej efoJeekeÀj Jecee&, keÀesìekesÀ ieerlekeÀej jecesMJej Mecee&, Fvoewj kesÀ J³ebi³ekeÀej peJeenj ®eewOejer, KeC[JeekesÀ ueefuele efveyebOekeÀej ieesefJevo kegÀceej iegbpeve, YeesHeeue keÀer keÀLeekeÀej [[email protected] efleJeejer SJeb YeesHeeue kesÀ meceepe mesJeer Òenueeo DeûeJeeue keÀes mecceeefveleefkeÀ³ee ie³ee~ meYeer j®eveeOeefce&³eeW keÀes Mee@ue ÞeerHeÀue, ÒeMeeqmle He$e YeWì keÀjDeuebkeÉÀle efkeÀ³ee ie³ee~ DeefYeveJe keÀuee Heefjºeod kesÀ meb³eespekeÀ [e@. jeceJeuueYeDee®ee³e& ves mebmLee keÀer ieefleefJeefOe³eeW Deewj Deye lekeÀ keÀer efJekeÀeme ³ee$ee keÀerefJemleej mes peevekeÀejer oer~ GvneWves yelee³ee efkeÀ 49 JeºeeX ceW mebmLee leerve npeejmes Yeer DeefOekeÀ keÀueekeÀejeW keÀes Òemlegefle³eeW nsleg DeJemej os ®egkeÀer nw~

GlmeJe kesÀ DeemeHeeme3 HeÀjJejer 2012 keÀeefueoeme jbieeue³e (Heìvee) ceW Meece 6.00

yepes ceb®e Hej Go³eHegj kesÀ keÀueekeÀejeW Üeje veeìkeÀ `DeeOeer jele kesÀ yeeo'keÀe ceb®eve ®eue jne nw~ vesHeL³e ceW nce efJeneve ûegHe YeesHeeue kesÀkeÀueekeÀej, ceve ceW efpe%eemee, keÀewlegnue, GlmegkeÀlee SJeb Leesæ[er TneHeesn~Deieueer Òemlegefle Oece&Jeerj Yeejleer' keÀer megÒeefme× keÀeJ³e j®evee keÀvegefÒe³ee'keÀe veeìd³e ceb®eve~ ceewkeÀe nw 27JeW HeeìueerHeg$e yengYeeºeer³e veeìd³e ceneslmeJeJe jbiecesuee keÀe~

2 mes 7 HeÀjJejer lekeÀ ®eueves Jeeues Fme veeìd³e meceejesn keÀerotmejer Meece peneB nce veeìd³e ceb®eve keÀer lew³eejer ceW pegìs nQ~ JeneR Fmemeceejesn ceW efnmmee uesves Hetjs osMe mes ueieYeie 35 mecetn Dee³es nQ~efpeveceW mes kegÀí vee efmeHe&À veeìd³e Òemlegefle yeequkeÀ Òeefle³eesefielee ceW YeerveeceebefkeÀle nQ~ keÀvegefÒe³ee keÀe Deepe ³en ®eewLee ceb®eve nw efkeÀvleg JeneB peneB35 Deewj veeìkeÀ efnmmesoejer keÀj jns nQ~ Go³eHegj keÀer Òemlegefle keÀemeceeHeve Deewj meYeer mesì keÀes ®eQpe keÀjves ceW pegì ie³es nQ~ mece³e keÀce nw~ueeFìdme mHee@ì yeleeS ie³es Deewj mebieerleJeÉvo DeHeves JeeÐe ³eb$eeW kesÀ meeLeJ³eJeeqmLele nes jne nw~ ceb®eve mes Henues keÀerGodIeesºeCee, meYeer Fme efJe®eej ceW efkeÀ Mees kewÀmeenesiee? neB.... ceb®eve mes Henues keÀer SkeÀ pee³e]peyes®ewveer~ leYeer vesHeL³e mes SkeÀ DeeJee]peÝ ``legceves cegPes HegkeÀeje Lee vee,uees ceQ Dee ie³eer ntB Deewj Heie[C[er kesÀ keÀef"velece ceesæ[ Hej Keææ[er neskeÀjlegcnejer Òeleer#ee keÀj jner ntB~'' Fme DeeJee]pe kesÀ meeLe ner ceb®e mes Heoe&Keguelee nw SJeb keÀueekeÀejeW keÀe oMe&keÀeW keÀer leeefue³eeW kesÀ Üeje meerOes oMe&keÀoerIee& mes pegæ[eJe~ Henueer keÀefJeleeÝ ``Dees HeLe kesÀ efkeÀveejs Keæ[s íe³eeoejHeeJeve DeMeeskeÀ JeÉ#e'' kesÀ meeLe Òemlegefle keÀe Deeiee]pe~ Deye yes®ewveer keÀemlej keÀce nesles ngS Hetjer lejn mes keÀvegefÒe³ee keÀer leuueervelee ceW keÀneR Keesie³ee~ keÀvegefÒe³ee kesÀ YeeJe, ceOegj mebieerle kesÀ SkeÀÝSkeÀ leej ceW Yeeries Deewjnce keÀefJelee oj keÀefJelee Deeies yeæ{les ®eues pee jns nQ~ Deye vee keÀesF&oMe&keÀ oerIee& Deewj vee keÀesF& ef®eblee~ nceejs efouees efoceeie Hej ceevees me®eceW keÀesF& keÀvegefÒe³ee ner Glej Dee³eer nw~ Òemlegefle keÀe meceeHeve Deewj Heox kesÀHeerís efHeÀj ceb®e SkeÀ ve³es veeìkeÀ kesÀ efue³es lew³eej efkeÀ³ee peeves ueiee~ Gmeceb®e keÀer Jen Tpee& Deye Yeer Oeceefve³eeW ceW oewæ[ jner nw~

nce JesMeYetºee yeouekeÀj oMe&keÀ oerIee& ceW Deeles nQ~ Deye Òemlegefleìwieesj jef®ele `[ekeÀIej' keÀer nw~ pees Tpee& Leesæ[er osj Henues lekeÀ nceÒel³e#e ªHe mes ceb®e mes ûenCe keÀj jns Les~ Jener Deye DeÒel³e#e ªHe mesÒeeHle keÀj jns nQ~ nce oes efoveeW mes ³eneB Hej nQ, SkeÀ GlmeJe OeceeaDee³eespeve efpemeceW vegkeÌkeÀæ[ veeìkeÀ mes ueskeÀj ueeskeÀ veÉl³e lekeÀ, veeìkeÀkeÀer ueeskeÀ Mewueer mes ueskeÀj Decetle& Òe³eesie Deewj keÀefJelee meYeer keÀemeceeJesMe nw~ ìwieesj, Oece&Jeerj Yeejleer, efJepe³e leWoguekeÀj Deeefo keÀerj®eveeDeeW keÀer 35 Òemlegefle³eeB Deewj Yeeºee keÀer efJeefJeOelee, leYeer Mee³eoGme ceb®e ceW DeodYegle Tpee& Leer efpemes nceves cenmetmee Lee~ vee efmeHe&Àveeìd³e Òemlegefle yeequkeÀ jbieceb®e Deewj meeefnl³e Hej Heefj®e®ee& keÀe Dee³eespeveefpemeceW efyenej kesÀ uesKekeÀeW SJeb He$ekeÀejeW kesÀ efJe®eej SJeb JeeoÝmebJeeo vesYeer ÒeYeeefJele efkeÀ³ee~ keÀuee kesÀ ve³es Òe³eesie SJeb DevegYeJe meePee ngS~YeesHeeue ceW nesves Jeeues jbie Dee³eespeveeW ceW Ssmes jbie cesueeW Deewj efJe®eejeW kesÀDeeoeveÝÒeoeve Deewj DeblejmebJeeo keÀer keÀceer Keueleer nw~ HetJe& jbie kesÀDebleie&le GHejeskeÌle Dee³eespeve Yeer nesves ®eeefn³es~ leYeer veeìd³e meceejesn keÀermeeLe&keÀlee efme× nesieer~ -SkeÀlee ieesmJeeceer

³eeoieej


Yeejle YeJeve vesosMe ceW ner veneR efJeosMeeW ceWYeer DeHeveer Hen®eeve yeveeF&nw~ ³eneB Òemlegefle osvee efkeÀmeerYeer keÀueekeÀej keÀe mJeHven e s l e e n w ~ p ei eo e rM emJeeceerveeLeve, ye.Je. keÀejble,DeMeeskeÀ JeepeHes³eer, efoueerHeef®e$es, Heb. DeesceÒekeÀeMe®eewjefme³ee pewmes osMe kesÀMeerºe&mLe keÀueeOeefce&³eeW keÀerkeÀce&Yetefce jne Yeejle YeJeveDeHeves ieewjJeMeeueer DeleerlekeÀer mceÉefle³eeB Deepe YeermeePee keÀjlee ngDee efoKeeF& oslee nw~ leerme JeºeeX keÀe mece³e pewmes GmekeÀer cegefù³eeWceW yebo nQ~ DeveskeÀ GleejÝ®eæ{eJeeW kesÀ yeeo Yeer ³en ve³eer mebYeeJeveeDeeW kesÀ ÒeefleDeeMJemle nw~ ³eÐeefHe mece³e Deewj HeefjJesMe yeouee nw efHeÀj Yeer Goer³eceevej®eveeOeefce&³eeW mes DeHes#eeSB Deewj GcceeroW yejeyej peieer ngF& nQ~

osKee peeS lees Yeejle YeJeve DeHeveer nj Jeºe&ieeB" Hej Deewj ³egJee nesleepee jne nw~ 13 HeÀjJejer mes 19 HeÀjJejer lekeÀ ngS efJeefYeVe meebmkeÉÀeflekeÀmeeefneql³ekeÀ keÀe³e&¬eÀceeW kesÀ Fme meceejesn ceW veÉl³e, keÀefJelee, mebieerle meYeeDeeW Jeieesefÿ³eeW keÀe Dee³eespeve efkeÀ³ee ie³ee~ mLeeHevee efoJeme meceejesn keÀe MegYeejbYekeÀjles ngS mebmkeÉÀefle ceb$eer ue#ceerkeÀeble Mecee& ves Hegveë IeesºeCee keÀjles ngS keÀneefkeÀÝ mebmkeÉÀefle keÀe yepeì yeæ{e³ee peeSiee~ GvneWves jbieceC[ue keÀes Megª keÀjveskeÀer Hegveë IeesºeCee keÀer~ MegYeejbYe DeJemej Hej p³eesefle YeÆ keÀer íe³eekeÉÀefle³eeW,mJe. jececeveesnj efmevne keÀer keÀueekeÉÀefle³eeW leLee cegKeewìe ÒeoMe&veer keÀe YeerGodIeeìve efkeÀ³ee ie³ee~ meceejesn keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ mebO³eeDeeW keÀe DeejbYe leeueceefCeHebef[le megjsMe leueJeuekeÀj Üeje HeefjkeÀequHele `leeue³ee$ee' mes ngDee~ FmekeÀerMeg©Deele keÉÀºCe Jebovee ``keÉÀºCee³e JeemegosJee³e veceë''.... Fme yebefoMe Hej

keÀLekeÀ keÀer YeeJeHetCe& Òemleglemes ngF&~ keÀLekeÀ keÀer ueeefuel³eYejer YebefieceeDeeW kesÀ meeLeefmeleej, Jee@³eefueve, yeeBmegjer,HeKeeJepe, ceìkeÀer~ DeÖeÀerkeÀekesÀ JeeÐe peWyes Deewj mHesvekesÀ keÀjKeesve Fl³eeefo JeeÐeeWkeÀe peye meceJesle mJej Meg©ngDee lees Þeeslee jme efJeYeesjnes ieS~ Heb. leueJeuekeÀjkeÀe keÀnvee nw efkeÀ leeue³ee$eeiee³eveÝJeeove Deewj veÉl³ekeÀer keÀuHeveeMeerue ef$eJesCeernw~ keÉÀºCe ueeruee keÀer Dev³e

j®eveeDeeW Hej keÀLekeÀ Je iee³eve keÀer pegieueyeboer kesÀ HeM®eeled meceeHeve ceW mecemleJeeÐeeW Deewj keÀLekeÀ keÀer pegieueyeboer `efleÞe' keÀer Òemlegefle ves oMe&keÀeW keÀes ceb$ecegiOekeÀj efo³ee~ `leeue ³ee$ee' DeHeveer DeefJemcejCeer³e íeHe íesæ[ves ceW meHeÀue jner~

meceejesn keÀer otmejer Meece yebieMe Iejeves kesÀ ³egJee GÊejeefOekeÀejer DeewjÒeK³eele mejeso JeeokeÀ Gmleeo Decepeo Deueer ]KeeB kesÀ megHeg$e Deceeve Deueer ]KeeBDeewj De³eeve Deueer ]KeeB ves mejeso keÀer pegieueyeboer HesMe keÀer~ DeelceefJeMJeeme mesYejs oesveeW ÒeefleYeeMeeueer JeeokeÀeW ves Òemlegefle keÀe DeejbYe jeie `efPebPeesìer' mesefkeÀ³ee~ ³en jeie GvekesÀ Jeeefueo keÀes efJeMesºe efÒe³e nw~ DeHeveer ]ie]peye keÀer lew³eejerefoKeeles ngS efPebPeesìer ceW uebyee DeeueeHe efue³ee~ DeHeveer keÀuHeveeMeerue DeeueeHe®eejermes GvneWves jeie keÀe YeeJeHetCe& ªHe j®ee~ peesæ[ Peeuee yepeeves kesÀ HeM®eeledefJeuebefyele ue³e ceW PeHeleeue Hej leb$ekeÀejer kesÀ vee³eeye vecetves HesMe keÀj DeHeveermebieerle meeOevee keÀe Heefj®e³e osles ngS êgle leerveleeue mes efPebPeesìer jeie keÀemeceeHeve efkeÀ³ee~ keÀe³e&¬eÀce keÀe meceeHeve jJeeRêveeLe "ekegÀj keÀer j®evee HejDeeOeeefjle ueeskeÀOegve mes efkeÀ³ee~ leyeues Hej GvekeÀe yeKetyeer meeLe efo³ee mel³epeerleleueJeuekeÀj ves~ meceejesn keÀer leermejer mebO³ee Yeejle YeJeve keÀe Deblejbie meYeeieej

DeewÐeesefiekeÀ ¬eÀebefle ceW yejkeÀjej nw efnvoer keÀe Jepeto : ®eewyes``Yeejleer³e meceepe efnvoer ÒeOeeve meceepe nw, FmekeÀe ueieYeie mebHetCe& keÀe³e& efnvoer ceW neslee nw~ FmeefueS ³en mees®evee uee]peceer nw efkeÀ met®evee lekeÀveerkeÀ

efnvoer ceW Yeer mebYeJe nes~ keÀcH³etìj kesÀ #es$e ceW efnvoer keÀYeer efpeve mebkeÀìeW mes petPe jner Leer~ keÀceesyesMe Deye Jes neueele veneR nQ~ DeewÐeesefiekeÀ ¬eÀebefle ceW efnvoer cenleerYetefcekeÀe efveYeeleer vepej Dee jner nw''~

³es efJe®eej efJe%eevekeÀceea mebleesºe ®eewyes ves ce.Òe. efnvoer meeefnl³e meccesueve kesÀ MegYeejcYe DeJemej HejJ³ekeÌle efkeÀS~ Sve.DeeF&.ìer.ìer.ìer.Deej. kesÀ jepeerJe ieebOeer meYeeieej ceW mebmkeÉÀefle ceb$eer ue#ceerkeÀeble Mecee& kesÀcegK³e DeeefleL³e ceW Dee³eesefpele Fme keÀe³e&¬eÀce ceW cetOe&v³e Yeeºee Meem$eer, efJe%eevekeÀceea, efMe#ekeÀ SJeb efJeÐeeLeeaGHeeqmLele Les~ meer.Jeer. jceve efJeMJeefJeÐeeue³e, efyeueemeHegj kesÀ kegÀueeefOeHeefle Deewj DeeF&meskeÌì kesÀ efveosMekeÀ Þeermebleesºe ®eewyes ves efJe%eeve Deewj met®evee lekeÀveerkeÀer ³egie ceW efnvoer keÀer cenÊee Deewj GHe³eesefielee Hej efJemleej mesÒekeÀeMe [eueles ngS keÀne efkeÀ ûeeceerCe SJeb DeeefoJeemeer #es$e ceW met®evee lekeÀveerkeÀ keÀs ceeO³ece mes yeoueeJe uee³eepee mekeÀlee nw~ met®evee lekeÀveerkeÀer kesÀ DeeOegefvekeÀ GHekeÀjCeeW kesÀ ÒeJesMe Deewj ÒeefMeef#ele J³eeqkeÌle³eeW keÀer ]peªjlekeÀes osKeles ngS ³en efJe®eejCeer³e cegÎe nw efkeÀ met®evee lekeÀveerkeÀ keÀe efJemleej kewÀmes nes~ jeäer³e lekeÀveerkeÀer efMe#eCeÒeefMe#eCe SJeb DevegmebOeeve mebmLeeve YeesHeeue Üeje Dee³eesefpele Fme meceejesn ceW lekeÀveerkeÀer efJe%eeve uesKekeÀ jefJeMebkeÀj ÞeerJeemleJe ves uesKeve kesÀ #es$e ceW meesMeuevesìJeefke&bÀie meeFìdme leLee ceesyeeFue kesÀ GHe³eesie, GvekeÀer #ecelee Deewj meerceeDeeW kesÀ yeejs ceW yelee³ee~ Þeer ®eewyes kesÀ J³eeK³eeve ceW lekeÀveerkeÀer men³eesie DeeF&meskeÌì kesÀkeÀcH³etìj ÒeeO³eeHekeÀ [e@. Devegjeie meer"e ves efkeÀ³ee~ Fme DeJemej Hej YeesHeeue kesÀ efJe%eevekeÀceea, meeefnl³ekeÀej, mebmkeÉÀefle ef®eblekeÀ Deewj efJeefYeVe ceneefJeÐeeue³eeW kesÀlekeÀveerkeÀer íe$e yeæ[er mebK³ee ceW GHeeqmLele Les~

jeie-jbie ceW Yeeriee meeueefiejn keÀe GlmeJe

Yeejle YeJeve ceW mepeeRcenefHeÀueW


iegbpee³eceeve nes G"e ueyOe Òeefleÿ GHeMeem$eer³e ieeef³ekeÀe HetefCe&cee ®eewOejer kesÀiee³eve mes~ GvekesÀ iee³eve ceW "s" yeveejme keÀer KegMeyet j®eer yemeer Leer~ GvneWves"gcejer Deewj oeoje kesÀ efJeefJeOe ªHe megvee keÀj GHeMeem$eer³e iee³eve keÀer efJeefJeOeleeDeewj ueeskeÀjbpekeÀlee keÀe DevegYeJe keÀje³ee~ GvneWves iee³eve keÀer Meg©Deele jeieefceÞe Keceepe ceW "gcejer `O³eeve ueeiees ceesns leesjes yeebkesÀ meeBJeefj³ee...' mes keÀer~`[iej yeer®e kewÀmes ®euetB...' oeoje ceW yebefoMe HesMe keÀj ÞeesleeDeeW keÀes DeeuneefolekeÀj efo³ee~ GvneWves oes efYeVe jeieeW De[eCee Deewj yenej keÀe efceÞeCe keÀj jeieDe[eCee yenej ceW ìHHee megvee³ee~ jeie Heeruet ceW "gcejer `HeerkeÀer yeesueer yeesue....'Deewj oeoje `nceW ve YeeJew ³eejer' keÀer jme Yeerveer Òemlegefle mes GHeMeem$eer³e iee³evekeÀe ceeOeg³e& Deewj Deunæ[lee efyeKesjer~ Deble ceW ®ewleer Deewj nesjer kesÀ ÒekeÀejmegveekeÀj GHeMeem$eer³elee keÀe JewYeJe efoKeeles ngS DeHeves mJejefme× iee³eve keÀeueesne ceveJee³ee~ leyeues Hej efJeveeso uesues, nejceesefve³ece Hej efJeve³e efceÞee vesGlkeÉÀä mebiele keÀer~

®eewLeer Meece efnvoer Go&t kesÀ keÀefJelee Hee" kesÀ veece jner~ Fme oesÝDeeyeermeeefneql³ekeÀ Dee³eespeve ceW kegÀue Dee" keÀefJeieCe Deecebef$ele Les~ efkeÀvleg ®eej nerDee mekesÀ~ efnvoer kesÀ kegÀceej DevegHece Deewj efovesMe kegÀceej MegkeÌue leLee Go&t kesÀDeeuece ]KegMeeao Deewj Deceerj Fceece ves DeHeveer j®eveeDeeW keÀe Hee" efkeÀ³ee~

meceejesn keÀer HeeB®eJeer Meece Deesef[meer veÉl³e keÀe meeQo³e& DeJeleefjle ngDee~Yeejleer³e Meem$eer³e veÉl³eeW ceW DeHeveer Keeme Hen®eeve jKeves Jeeues Deesef[meer ceWveÉl³eebieveeSB owJeer ÒeefleceeDeeW meer ueieleer nQ~ ÒeK³eele veÉl³e iegª HeodceefJeYetºeCe kesÀuet®ejCe ceneHee$e keÀer megefMeº³ee Sjb K³eele Deesef[meer veÉl³eebieveeceeOeJeer cegodieue SJeb GvekeÀer men³eesieer veÉl³eebieveeDeeW ves Deesef[meer keÀer Del³eblejbpekeÀ Òemlegefle oer~ keÀe³e&¬eÀce keÀe MegYeejbYe jbiemlegefle mes ngDee~ Yeejleer³e veÉl³ekeÀuee kesÀ ÒecegKe ûebLe DeefYeve³e oHe&Ce ceW JeefCe&le MueeskeÀeW Hej DeeOeeefjle Fmemlegefle kesÀ ceeO³ece mes YeeJe, jme keÀe jbieceb®e kesÀ DeefOeÿelee osJeerÝosJeleeDeeW keÀeDeeJeenve efkeÀ³ee~ GvekeÀer Deieueer Òemlegefle cenekeÀefJe keÀeefueoeme keÀer j®eveekegÀceej mebYeJeced kesÀ Heb®ece meie& Hej DeeOeeefjle Leer~ ceeOeJeer cegodieue leLeemen³eesieer veÉl³eebieveeDeeW ves HeeJe&leerpeer Üeje keÀ"esj leHem³ee keÀjves kesÀ yeeoYeieJeeve efMeJe keÀes Jej kesÀ ªHe ceW ÒeeHle keÀjves keÀe keÀLeevekeÀ veÉl³e ceW ÒemlegleefkeÀ³ee~ ceove Üeje efMeJe keÀer leHem³ee keÀes keÀeceyeeCe ®eueekeÀj Yebie keÀjves leLee

efMeJepeer Üeje leermeje ves$e KeesuekeÀj keÀeceosJe keÀes Yemce efkeÀ³es peeves keÀe JeCe&veveÉl³e keÀer YeeJeÝYebefieceeDeeW mes DeefYeJ³ekeÌle ngDee~ Debeflece Òemlegefle jner keÀeefueoemekeÀer ner keÀeuepe³eer j®evee `$e+legmebnej' Hej DeeOeeefjle veÉl³e Òemlegefle~ efpemeceWJemeble keÀe ceveceesnkeÀ mJeªHe Òemlegle efkeÀ³ee ie³ee nw~ ceeOeJeer cegodieue ÜejeHeefjkeÀequHele Fve veÉl³e mebj®eveeDeeW ceW mebieerle efveoxMeve ceOegHe cegodieue keÀe Lee~iee³eve jefJe peesMeer SJeb meeJeveer cegodieue ves efkeÀ³ee~

í"er mebO³ee Meem$eer³e iee³ekeÀ Heb. Guneme keÀMeeuekeÀj kesÀ iee³eve mesmeceÉ× ngF&~ pe³eHegj, iJeeefue³ej Je Deeieje Iejeves mes pegæ[s Heb. GunemekeÀMeeuekeÀj ves iee³eve keÀer Meg©Deele jeie Þeer ceW efJeueeqcyele efleueJeeæ[e leeue ceWefveye× `Jeejer peeTB js meeBJeefj³ee...'' yebefoMe mes keÀer~ íesìe ]Ke³eeue leerveleeue ceW Òemlegle efkeÀ³ee~ ceewmece kesÀ Devegmeej GvneWves jeie yemeble keÀe ®e³eve keÀjGmeceW efveye× lejevee megveekeÀj ÞeesleeDeeW keÀes DeefYeYetle keÀj efo³ee~ mebieerleveeìkeÀ DekeÀeosceer DeJee@[& Je HeodceÞeer mes mecceeefvele Heb. Guneme keÀMeeuekeÀj vesDeHeves iee³eve ceW mJej, leeue, YeeJe Hej meOee ngDee DeefOekeÀej efoKee³ee~ GvekesÀmeeLe leyeues Hej mebiele keÀj jns Les ÒeK³eele leeueJeeÐe ieg© megjsMe leueJeuekeÀj~meejbieer Hej yeKetyeer meeLe efveYee³ee, YeesHeeue kesÀ ³egJee meejbieer JeeokeÀ mejJejngmewve ves~

meele efoJemeer³e mLeeHevee efoJeme meceejesn keÀer Debeflece Òemlegefle LeerJeeceve kesÀvês Üeje efveoxefMele efnvoer veeìkeÀ `ceesns efHe³ee'~ cetue mebmkeÉÀle ceWcenemeefJe Yeeme Üeje jef®ele `ceO³ece J³ee³eesie' veeìkeÀ kesÀ efnvoer ©HeeblejCe keÀesoMe&keÀeW ves YejHetj mejene~ ceneYeejle keÀeueerve keÀL³e Jeeues Fme veeìkeÀ ceW Yeerce,efnef[cyee Deewj GvekesÀ Heg$e IeìeslkeÀ®e keÀer keÀLee nw~ Yeerce uebyes efyeíesn kesÀ yeeoDeHeveer Helveer Deewj Heg$e mes efceueles nQ~

Òee. Jeeceve kesbÀês ves DeHeves efveoxMekeÀer³e keÀewMeue mes Fme veeìkeÀ keÀesyesno oMe&veer³e yevee³ee nw~ meHesÀo jbie kesÀ meeFkeÌueesjecee keÀe Òe³eesie keÀj ÒekeÀeMekesÀ jbieeW keÀe Ketyemetjle FbêOevegºe j®ee nw~ Yeerce Deewj IeìeslkeÀ®e kesÀ yeer®e ³eg×Deewj ÜbÜ kesÀ ¢M³eeW keÀes DeebefiekeÀ ieefle³eeW ves peerJeble keÀjves keÀe Hetje Òe³eemeefkeÀ³ee~ JesMeYetºee, ÒekeÀeMe HeefjkeÀuHevee Deewj mebieerle Yeer veeìkeÀ keÀes DeekeÀºe&keÀyeveeles nQ~ meYeer DeefYevesleeDeeW mes DeHeves DeHeves ®eefj$eeW kesÀ meeLe v³ee³e keÀjlesngS DeHeveer íeHe íesæ[er~

`Fve me®e& Dee@HeÀ nsHHeervesme'Yeejleer³e oMe&ve Deewj DeO³eelce ceW Deevebo meJeexHeefj lelJe nw~ meejs efJekeÀejeW kesÀ eflejesefnle nes peeves keÀe ceneYeeJe nw Deevebo~ Yeejle keÀer mecemle mebmkeÉÀefle,

keÀueeSB Deevebo keÀer ner Keespe ceW efveëmeÉle ngF¥, efJekeÀemeceeve ngF¥~ YeesHeeue keÀer ef®e$ekeÀej #ecee kegÀueÞesÿ Deevebo kesÀ Fmeer ceneYeeJe keÀes leueeMeleer Deewj DeefYeJ³ekeÌlekeÀjleer nQ~ Gmleeo DeueeGÎerve KeeB mebieerle SJeb keÀuee DekeÀeoceer ceW ueieer GvekeÀer ÒeoMe&veer keÀe efJeºe³e Lee `Fve me®e& Dee@HeÀ nsHHeervesme'~ GvneWves DeHeves ef®e$eeW kesÀceeO³ece ceW ÒekeÉÀefle keÀe Deeuneo j®ee nw~ ÒeekeÉÀeflekeÀ meeQo³e& keÀes Jes meÉefä keÀe cenevelece Deevebo ceeveleer nQ~ ÒekeÉÀefle ceW efyeKejs leceece jbieeW keÀes GvneWves DeHeves kewÀveJeemeHej yengle Deelceer³elee mes peien oer nw~ GvneWves ueieYeie meJee meeue ceW `KegMeer' kesÀ Fve mee" ef®e$eeW keÀe meÉpeve efkeÀ³ee nw~ Fve ef®e$eeW ceW ÒekeÉÀefle keÀe Guueeme nw,ÞeÉbieej nw Deleë ]peeefnj nw efkeÀ ³es ef®e$e mekeÀejelcekeÀ Tpee& mes YejHetj nQ~ FvnW osKekeÀj DeHetJe& ÒemeVelee efceueerle nw Deewj nceceW OeerjsÝOeerjs efveefJe&keÀej YeeJe Deevesueielee nw~ #ecee ves `js[ ceeGbìsve', `ûeerve HeÀe@jsmì', `ûeesLe Dee@HeÀ nsHHeervesme', `ìWHeue Dee@HeÀ pee@³e' Deeefo HeWefìbie S¬esÀefuekeÀ ceeO³ece mes yeveeF& nQ~ DeHeveer Òeefme×keÉÀefle `keÀuHeJeÉ#e' kesÀ vesHeL³e ceW GvneWves ®eìKe kesÀmeefj³ee jbie keÀe Òe³eesie efkeÀ³ee nw pees Deevebo, veJepeerJeve, DeeO³eeeqlcekeÀ ®eslevee Je mekeÀejelcekeÀ Tpee& mes HeefjHetCe&efyecyeeW keÀe meeLe&keÀ meÉpeve keÀjlee nw~

#ecee keÀe ®eìKe jbieeW kesÀ Òeefle pees Deeûen nw Jen Deevebo Deewj Guueeme keÀer DeefYeJ³eeqkeÌle keÀer DeefveJee³e&lee yeve peelee nw~ efJeMesºe yeele Fve ef®e$eeW keÀer³en nw efkeÀ meejs ef®e$e ÒekeÉÀefle keÀe Deewj GmekesÀ meeQo³e& keÀe Hegveefve&cee&Ce nQ~ DeLee&led ³en DevegkeÀjCe Mewueer kesÀ veneR yeequkeÀ veJemeÉpeve Mewueer kesÀ ef®e$e nQ~ ef®e$ekeÀejves DeHeveer keÀuHeveeDeeW mes meejs ¢M³eeW keÀes veJeerve ªHeeW ceW DeefYeJ³eeqkeÌle oer nw~ Fme ÒekeÀej ³es ef®e$e ÒekeÉÀefle keÀer ntyent vekeÀue ve neskeÀj DeHevee ceewefuekeÀ oMe&ve nQ~ieeæ{s veejbieer jbie mes yeveer keÀmletjer veecekeÀ HeWefìbie ceW efnjCe kesÀ keÀmletjer Heeves keÀer ®een ceW YeìkeÀves keÀer ÒeleerkeÀelcekeÀlee nw cevegº³e kesÀ meeLe Yeer KegMeer keÀe ³ener mebyebOenw~ KegMeer Heeves keÀer ®een ceW YeìkeÀles cevegº³e keÀe DebleÜ¥Ü Yeer Fme ef®e$e ceW PeuekeÀlee nw~ #ecee ves YeieJeeve ieCesMe kesÀ Yeer keÀF& ef®e$e yeveeS nQ~ `keÀuHeJeÉ#e' HeWefìbiekeÀer meeLe&keÀlee kesÀ yeejs ceW yeleeles ngS #ecee keÀnleer nQ efkeÀ ³en HeWefìbie SkeÀ DemHeleeue ceW ueieer nw Deewj JeneB kesÀ cejerpe Gme Hej ceVele keÀe Oeeiee yeeBOe keÀj peelesnQ~ Deevebo Deewj ÒekeÉÀefle keÀes kewÀveJeeme ceW mecesìves keÀe #ecee kegÀueÞesÿ keÀe Òe³eeme efveM®e³e ner oMe&keÀeW keÀes KegMeer mes mejeyeesj keÀj ie³ee nesiee~


`Hee"' ceW keÀLeeÝkeÀefJeleeueefuele keÀueeDeeW kesÀ efueS meceefHe&le mebmLee `mHebove'

ves melele ªHe mes Dee³eesefpele meeefneql³ekeÀ keÀe³e&¬eÀceeW ceW keÀneveer,keÀefJelee GHev³eeme Deeefo efJeOeeDeeW kesÀ j®eveekeÀejeW keÀes Deecebef$elekeÀj DeHeveer Òeefleye×lee peeefnj keÀer nw~ Hee" kesÀ Fve ÞeÉbKeueeye×keÀe³e&¬eÀceeW ceW ceewpetoe mece³e keÀer lemJeerj HesMe keÀjles ngSef®ebleeSB Deewj meJeeue mebJesoveeDeeW keÀes PekeÀPeesjles nQ Deewj SkeÀmeeLe&keÀ efJeceMe& Yeer ísæ[les nQ~ yeoueles cetu³eeW Deewj ceeveJeer³eefjMleeW kesÀ DeeOegefvekeÀlece mece³e ceW meeefnl³e keÀer GHeeos³elee Yeer`Hee"' kesÀ keÀe³e&¬eÀceeW mes le³e nesleer jner nw~ Jebovee jeie kesÀkeÀneveer mebûen ³etìesefHe³ee Hej mebieesÿer keÀe Dee³eespeve efkeÀ³eeie³ee~ Fme DeJemej Jebovee jeie ves DeHeveer keÀneveer `ceesefvekeÀeefHeÀj ³eeo DeeF&' keÀe Hee" Yeer efkeÀ³ee~ keÀe³e&¬eÀce keÀer DeO³e#eleeGHev³eeme ceb]petj SnlesMeece ves keÀer~ DeejbYe ceW mebmLee keÀermeb³eespekeÀ keÀLeekeÀej Gefce&uee efMejerºe ves Jebovee jeie keÀe Heefj®e³eefo³ee~ GHeeqmLele meeefnl³ekeÀejeW ves DeHeveer efìHHeefCe³eeB ÒemleglekeÀj mebieesÿer keÀes meeLe&keÀ yeveeves keÀe Òe³eeme efkeÀ³ee~

`peye lekeÀ DeeHe Fbmeeve nQ... ceQ ntB/yebOeer veneR ntB/cebieuemet$e mes ceQ.../' `cebieuemet$e' keÀefJelee keÀe Hee" keÀjlesngS m$eer kesÀ peerJeve keÀes jsKeebefkeÀle keÀj jns Les `mHebove' Hee"ÞebKeuee ceW Deecebef$ele keÀefJe ueerueeOej ceb[ueesF&~ veS Jeºe& keÀerHetJe& mebO³ee Hej Dee³eesefpele keÀefJelee Hee" ceW ueerueeOej ceb[ueesF&ves ®egefveboe keÀefJeleeDeeW keÀe Hee" efkeÀ³ee~ `ye®eHeve mes DeYeer lekeÀYetue ve mekeÀe Jen megKe... `kegÀí Deewj DeefOekeÀ cevegº³e'keÀefJelee keÀer HebeqkeÌleÝ³ee$eeDeeW ceW efHelee DeHevesm eeL e jKele s Le s/efyeueeveeiee/SkeÀ ueesìe/megDeeHeer Deewj uee"er...Deewj èfMekeÀmleeW kesÀyeer®e' keÀefJelee HebeqkeÌle³eeB èfoue®emHe Leer GvekeÀer oemleeB efkeÀef]peboieer ceW GvekeÀer, m³een jeleW ve LeeR pewmeer keÀefJeleeDeeW keÀeHee" keÀj ÞeesleeDeeW keÀes DeelceefJeYeesj keÀj efo³ee~ FmekesÀ meeLener Dev³e keÀefJeleeDeeW DeHeveeW kesÀ yeer®e, efjMleeW keÀer veceer, veoermetle, ye®®eeW keÀe YeefJeº³e, keÀyeeæ[Keevee, DeOetje keÀeueeneb[er,mees®evee, #ecee ³ee®evee keÀeuee Heeveer Fl³eeefo keÀefJeleeDeeW keÀeYeeJeHetCe& Hee" efkeÀ³ee~

ogº³eble mebûeneue³e ceW Dee³eesefpele keÀneveer Hee" keÀe³e&¬eÀceceW uebove mes HeOeejer keÀLeekeÀej efoJ³ee ceeLegj ves `Hebiee' keÀneveerkeÀe Hee" efkeÀ³ee~ keÀneveer ceW ì£sefHeÀkeÀ peece ceW HeBÀmeer SkeÀ ceefnueekeÀej ®eeuekeÀ keÀer keÀneveer nw~ Ye³ebkeÀj Yeeræ[ Yejs ceenewue ceWGmekesÀ efJe®eej Deewj keÀuHeveeSB Yeer leovegªHe nes peeles nQ~ Jenieeefæ[³eeW kesÀ jbie GvekesÀ vebyej HuesìeW mes GvekesÀ ®eeuekeÀeW keÀerkeÀuHeveeSB keÀjleer nw~ Debleleë Yeeræ[ mes GmekeÀes megjef#ele efvekeÀeuevesceW kegÀí DeMJesle ueesie ceoo keÀjles nQ~ ³en keÀneveer vemueYesokesÀ efJe©× yeæ{leer pevemebK³ee, meæ[keÀeW Hej Yeeræ[ Deewj ÒeotºeCeFvekesÀ efKeuee]HeÀ Yeer DeHeveer yeele keÀnleer nw~ cee³eejece megjpeveYeJeve ceW Dee³eesefpele j®eveeHee" ceW ]peefkeÀ³ee ]pegyewjer ves keÀneveer`ceve keÀer meeBkeÀue' keÀe Hee" efkeÀ³ee~

cebpetºee kesÀ ceveesnejer ceeGbìsvmeveeieeueQ[ kesÀ HeJe&leeW keÀer efJenbiece Jeeefo³eeB, Heneæ[eW kesÀ ©]KemeejeW Hej íe³ee keÀesnje,

yeeoueeW keÀer ®eeoj ceW mes efmej G"eS Heneæ[eW keÀer ®eesefì³eeB, Ieeefì³eeW ceW HetÀueeW mes Yejs ngSyeieer®es Deewj veeruee Deemeceeve... Ssmes ner megjc³e ÒekeÉÀefle kesÀ oMe&veeW keÀer mee#eer yeveeR Deefue³eebmeÖeÀebefmeme keÀer YeesHeeue keÀuee oerIee&~ DeJemej Lee K³eele ef®e$ekeÀej leLee keÀuee J³eeK³eelee [[email protected]ºee ieebiegueer keÀer ef®e$e ÒeoMe&veer keÀe~

èfmeukeÀer ceeGbìsvme' veecekeÀ Fme ÒeoMe&veer ceW GvneWves veeieeueQ[ keÀer HeJe&le ÞeÉbKeueeDeeWkesÀ ceveesjce ¢M³e j®es~ GvneWves 12 yeejn HeWefìbime Deewj De"ejn keÀesueepeÖesÀce DeHeveer ÒeoMe&veerceW Meeefceue efkeÀS~ keÀesueepe ÖesÀce ceW cebpetºee ves efìM³et HesHej keÀe Òe³eesie efkeÀ³ee~ efìM³et HesHejkesÀ DeOe&HeejoMeea ceeO³ece mes yeveeF& ieF& HeJe&le ÞeÉbKeueeSB meeQo³e& keÀe DeeM®e³e& ueeskeÀ j®eleer nQ~HeJe&leeW keÀe SkeÀ otmejs kesÀ Yeerlej mes efoKeeF& osves keÀe HeejoMeea ÒeYeeJe HeJe&le ÞeÉbKeueeDeeW kesÀDemeerce kesÀ oMe&ve keÀjelee nw~ cebpetºee yeleeleer nQ efkeÀ Dee@F&ue HeWì ceeO³ece ceW HeWefìbie keÀjles jnveskesÀ yeeo GvnW ueiee efkeÀ kegÀí ve³ee Deewj DeeefJeºkeÀejHetCe& keÀece keÀjvee ®eeefnS Fmeer yes®ewveer ceWGvneWves keÀeye&ve HesHeme& mes Òe³eesie Megª efkeÀS~ efJeefYeVe jbieeW kesÀ keÀeye&ve HesHej mes keÀesueepe ef®e$ekeÀer Mewueer efJekeÀefmele keÀer~ Fme Mewueer keÀe Henuee ef®e$e veerues keÀeye&ve mes ienjer veerueer jele j®eerLeer~ GmeceW efpemeceW jnm³ece³eer jele keÀe DeeYeeme Lee~ veeruee jbie GvnW efJeMesºe efÒe³e nw~ FmeerÒekeÀej kegÀí Deewj lejn kesÀ keÀeie]peeW keÀes HeÀeæ[keÀj ve³esÝve³es Òe³eesie efkeÀS~ Deewj ÒekeÉÀefle kesÀ¢M³eeW keÀe DeeYeemeÝªHe j®ee~ efmeukeÀer ceeGbìsvme keÀer meejer HeWefìbime veeieeueQ[ ceW ueies 10efoveeW kesÀ kewÀcHe keÀe HeefjCeece nQ~ FveceW JeneB kesÀ pevepeerJeve keÀer ³eeoW Deewj He³ee&JejCe keÀerDevegYetefle³eeB nQ~ GvneWves HeWefìbime ceW veeFì mkesÀHme keÀes oMee&³ee nw~ efove ceW OegbOeues Deewj®ecekeÀoej oerKeves Jeeues Heneæ[ jele ceW kewÀmes Meeble Deewj ienjs jbieeW ceW meceeS nesles nQ, FmeDevegYetefle keÀes cebpetºee ves DeHeveer HeWefìbime ceW Gleeje nw~ Jes keÀnleer nQÝ ``jele keÀe mece³e efoKeeveskesÀ efueS DekeÌmej keÀueekeÀej keÀeues jbie keÀe Fmlesceeue keÀjles nQ peyeefkeÀ ceQves jele ceW Yeer jbieeWkeÀes osKee nw~ cesjs veeF&ì mkesÀHe ceW veerues yeQieveer Deewj iegueeyeer jbie efoKeeF& oWies~'' ®etbefkeÀ cebpetºeepeer keÀJeef³e$eer Yeer nQ Deleë GvekesÀ keÀesueepe Deewj HeWefìbime ceW keÀefJelee keÀe ªHeekeÀej Deewj ienvemeeQo³e&yeesOe mHeäleë oerKelee nw~ GvnW neue ner ceW 14JeW FbìjvesMeveue Deeì& HesÀmìerJeue ceW`keÀuee keÀewmlegYe' mecceeve efceuee nw~


³egJee mebieerle meeOekeÀeW keÀer ÒeefleYee keÀes DeJemej osves kesÀ efueS YeejleYeJeve kesÀ mebieerle kesbÀê Deveno Üeje mLeeefHele mebieerle meYee `DeejbYe' ceWGoer³eceeve iee³ekeÀeWÝJeeokeÀeW keÀe meebieereflekeÀ DeejbYe ÞeesleeDeeW keÀes ®ecelkeÉÀle keÀjoslee nw~

SkeÀ Deesj peneB ³es mebieerle meeOekeÀ vewmeefie&keÀ ÒeefleYee mes mecHeVe ueielesnQ, JeneR ³es vevneR Gce mes ner ieg©peveeW kesÀ meeefveO³e ceW DeLekeÀ efj³ee]pe Yeer keÀjjns nQ~ efuene]pee megjeW Hej FvekeÀe DeefOekeÀej mHeä efoKelee nw lees YeeJeeW keÀesmeeOeves keÀe GHe¬eÀce Yeer~ Ssmes ner ceb$ecegiOe keÀj osves Jeeues mJejevegYeJe mesueyejs]pe jner DeejbYe keÀer oes efoJemeer³e mebieerle mebO³eeSB~ Henueer Meece keÀeDeeiee]pe OegHeo keÀer pegieueyeboer mes ngDee~ iegbos®ee yebOegDeeW keÀer ³egJee efMeº³eeSBDeemLee ef$eHee"er Deewj ªHeeueer pewve ves OegHeo keÀer veJeerve Heeræ{er keÀer mebYeeJeveeMeerueDeeceo ope& keÀjeF&~ peeæ[eW keÀer meo& Meece Yeejle YeJeve ceW oesveeW ieeef³ekeÀeDeeW vesjeie ®ebêkeÀeQme kesÀ iebYeerj DeeueeHe mes megjeW keÀer cenef]HeÀue ceW DeueeJe peuee³ee~ieg©peveeW mes ÒeeHle %eeve keÀe yeKetyeer Heefj®e³e osles ngS ÞeesleeDeeW keÀes DeHeveermebYeeJeveeDeeW mes DeJeiele keÀje³ee~ jeie efnb[ewue yemeble ceW efveye× yeeoue Dee³eesy em e b l e , y e eoMe enceove...... yebefoMe leeue®eewleeue ceW Òemlegle keÀer~HeKeeJepe Hej me bi ele%eevesMJej osMecegKe ves keÀer~

otmejer meYee ceWefmeleej Deewj mejeso keÀerpegieueyeboer ves keÀe³e&¬eÀce keÀesTB®eeF&³eeB oeR~ efouueer mesH eO eej s ³ e gJee ye bO e gD ee Wue#³eceesnve iegHle DeewjDee³egºeceesnve iegHle ves efmeleejDeewj mejeso Hej peye DeHeveermeeOevee mes HekeÀleer ngF&Gbieefue³eeW keÀe peeot ísæ[elees meeje meYeeieej cegkeÌlekebÀ"mes `Jeen' efkeÀS efyevee vejn mekeÀe~ GvekesÀ Jeeove ceWefmeleej Deewj mejeso keÀe

DeodYegle meecebpem³e osKeves keÀes efceuee~ Jes efHeíues HeeB®e meeueeW mes iegbos®eeyebOegDeeW mes efJeMesºe ÒeefMe#eCe ues jns nQ~ Yeejle YeJeve ceW mebieerle Òemlegefle keÀe³en GvekeÀe Henuee DeJemej Lee~ leyeues Hej Menj kesÀ ceMentj leyeueeJeeokeÀmeueerce Deuueen Jeeues ves meg³eesi³e mebiele keÀer~ otmejs Deewj Debeflece efove keÀermeYeeDeeW ceW meyemes Henues yeWieuet© kesÀ efkeÀMeesj Je³e yeeBmegjer JeeokeÀ Sme.DeekeÀeMe ves DeHeves yeeBmegjer Jeeove mes Hetjs meYeeieej keÀes ceb$ecegiOe efkeÀ³ee~ Jes 4Jeºe& keÀer Gce mes yeeBmegjer keÀe ÒeefMe#eCe ÒeeHle keÀj jns nQ~ keÀvee&ìkeÀ mebieerle keÀeienve ÒeefMe#eCe uesles ngS Heb. jesvet cepetceoej mes Yeer yeeBmegjer keÀer efMe#ee ues jnsnQ~ peneB SkeÀ Deesj kewÀMees³e& keÀe YeesueeHeve, Deunæ[Heve efKeueefKeuee jne LeeJeneR otmejer Deesj meeOevee keÀe lespe Yeer ocekeÀ jne Lee~ pewmes ner GvneWves jeieogiee& keÀer Òemlegefle DeejbYe keÀjles ngS DeeueeHe keÀe cebieuee®ejCe efkeÀ³ee~ iee³ekeÀerDebie mes YejHetj GvekeÀe yeeBmegjer Jeeove Del³eble YeeJeÒeJeCe Deewj ueeefuel³e YejeLee~ GvekesÀ meeLe leyeues Hej YeesHeeue kesÀ ner ³egJee leyeueeJeeokeÀ jecesvê efmebnmeesuebkeÀer ves yeeBmegjer kesÀ DevegªHe ner mebiele keÀer~ meceejesn keÀer Debeflece meYee ceWkeÀesuekeÀelee kesÀ ³egJee Meem$eer³e iee³ekeÀ meceernve keÀMeeuekeÀj ves efMejkeÀle keÀer~

GvneWves iee³eve keÀer Meg©Deelejeie pe³epe³eJebleer mes keÀer~efJeuebefyele leerve leeue ceWefveye× yeæ[e K³eeue Ss jerceeF& Ssmes.... Òemlegle efkeÀ³ee~GmekesÀ HeM®eeled êgle leerveleeue ceW veìJej yeve yevevee®eve ueeiees js' HesMe efkeÀ³ee~leyeues keÀe meeLe meueerceDeuueen Jeeues ves efveYee³eeDeewj Deewj nejceesefve³ece Hejmebiele keÀer ]peceerj ngmewve Keeveves~ DeepekeÀer ³egJee Heeræ{er keÀemebieerle kesÀ Òeefle meceHe&Ce YeeJeDeewj ienjer efveÿe oMee&ves ceW³en meceejesn meHeÀue efme×ngDee~ Fmeves ³en DeeMJeeqmleYeer peieeF& efkeÀ keÀuee DeewjmebmkeÉÀefle kesÀ OJepeeJeenkeÀefvejblej ieefleceeve nQ~

megj, ue³e Deewj leeue keÀer iecekeÀ

DeejbYe

`jesìer veneR meJeeue ve³ee'megHeefjef®ele keÀefJe Deefveue iees³eue kesÀ veJeerve ]ie]peue mebûen `jesìer veneR meJeeue ve³ee' keÀe ueeskeÀeHe&Ce ngDee~ iebpe yeemeewoe kesÀ `mebpe³e ieeBOeer mceÉefle

ceneefJeÐeeue³e' ceW meb³eesefpele oes efoJemeer³e MeesOe mebieesÿer ceW ngS Fme efJecees®eve meceejesn ceW `GodYeeJevee' (efouueer) kesÀ mecHeeokeÀ Depe³e kegÀceej,Deeuees®ekeÀ jeceÒekeÀeMe ef$eHee"er, Jeefjÿ keÀefJe vejsvê pewve, jepeWê Mecee&, ceefCeceesnve cesnlee Deeefo ves mebûen keÀer lespeeqmJelee keÀes mejenles ngS keÀne efkeÀ jesìerveneR, meJeeue ve³ee' Heæ{les ngS Gme Deece Deeoceer kesÀ neueeleeW mes ªyeª nesvee neslee nw pees ueeskeÀleb$e kesÀ veece Hej efJeêtHe jepeveerefle keÀe DeefYeMeeHe PesueveskeÀes efJeJeMe nw~

Deefveue iees³eue ves yeleewj DeelcekeÀL³e DeHeveer ]ie]peue kesÀ ³es Mesj keÀnsÝ `nw ceve ceewpe DeHeveer, nw yebefoMe yenj keÀer/ keÀLee nw, J³eLee nw Menj ojMenj keÀer', ... `megveeR, osKeer, Yeesieer nQ ³es ³eeleveeSb/]ie]peue nQ ³es cesjs yejeyej Gcej keÀer', `pees keÀYeer Lee yeeHe kesÀ Yeer yeeHe keÀe Heefj®e³e/efme]He&À Gleveemee ner lees nw DeeHekeÀe Heefj®e³e efme× keÀj otBiee efkeÀ IegBIeª ntB ceQ Deueyesuee/cegPemes keÀjJee oerefpeS yeme LeeHe keÀeHeefj®e³e'~ Þeer iees³eue ves DeHeveer meÉpeve ³ee$ee kesÀ yeejs ceW yelee³ee efkeÀ `ye®eHeve ceW jecee³eCe Hee" ceW Meeefceue neslesngS `yenj' Deewj `legkeÀ' keÀer mecePe DeeF&~ Fmeer kesÀ ®eueles oesns Deewj ®eewHeeF& keÀer MekeÌue ceW efkeÀmeer Yeer efJeºe³e HejefueKeves keÀer Deeole yeveer~' DeefceleeYe ye®®eve Hej efueKeer GvekeÀer ®eej keÀefJeleeDeeW ves ÞeesleeDeeW keÀer Ketye JeenÝJeener HeeF&~ keÀeefyeues ieewj nw efkeÀ iees³eue ÜejeceeB Deewj yesìer keÀer keÀefJeleeDeeW Hej DeeOeeefjle Heesmìj ÒeoMe&veer GvnW osMeYej ceW DeHeej ³eMe Deewj K³eeefle Òeoeve keÀj ®egkeÀer nw~

iees³eue keÀer veF& efkeÀleeye


keÀeMeerveeLe efmebn keÀe j®evee Hee"vejYe#eer jepee ®eens efkeÀlevee Ye³eevekeÀ nes ogJe&O³e veneR nw, GmekeÀe JeOe

mebYeJe nw~ ®eef®e&le GHev³eeme `keÀeMeer keÀe Demmeer' kesÀ SkeÀ DebMe keÀes megveeles ngSmeeefnl³e DekeÀeoceer mes mecceeefvele ngS efnvoer keÀLeekeÀej keÀeMeerveeLe efmebn ves keÀneefkeÀ DeHevee Deueie jemlee yeveevee meeLe&keÀ j®eveeMeeruelee keÀer Hen®eeve nw~ ieg©ieesefJebo efmebn FvêÒemLe efJeMJeefJeÐeeue³e efouueer kesÀ Debûespeer efJeYeeie kesÀ ³egJeeefJeÐeeefLe&³eeW keÀes DeHeveer j®evee Òeef¬eÀ³ee mes mecyebefOele jes®ekeÀ leL³eeW keÀes yeleeles

ngS GvneWves keÀne efkeÀ ³eefo cesjs uesKeve ceWHee"keÀ keÀes kegÀí ve³ee Deewj ceewefuekeÀ veneRefceuelee lees Yeuee Gmes keÀesF& keÌ³eeW Heæ{siee?

Fmemes Henues efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀkegÀue meef®eJe [e@. yeer.Heer.peesMeer ves keÀneefkeÀ ùesKekeÀ mes efceefueS' ÞeÉbKeuee keÀe ³enDee³eespeve Ssmes DeJemej Hej nes jne nw peyemeeefnl³e DekeÀeoceer mes mecceeefvele neskeÀj

keÀeMeerveeLe peer nceejs yeer®e Dee³es nQ~ ³egJee Deeuees®ekeÀ Deewj efnvot keÀeuespe kesÀmene. Dee®ee³e& [e@. HeuueJe ves keÀne efkeÀ efJe®eejOeeje mes pegæ[s uesKekeÀeW HejDeejesHe ueielee nw efkeÀ Jes yengOee Òe³eesieMeerue veneR nes Heeles, uesefkeÀve keÀeMeerveeLeefmebn keÀe uesKeve Fme yeele keÀe GoenjCe nw efkeÀ SkeÀ uesKekeÀ efkeÀme lejnueieeleej DeHevee efJekeÀeme keÀj meeefnl³e keÀes Þesº" oslee nw~ Dee³eespeve keÀerMeg©Deele ceW ]HewÀ]pe, ce]Keotce Deewj Heeyuees vesªoe keÀer ve]pceeWÝkeÀefJeleeDeeW keÀerÒemlegefle oer ieF&~

Òejleer keÀer Oeæ[keÀve'oceesn ceW Òeefme× íe³eekeÀej DeeYee Yeejleer kesÀ ÒeLece keÀeJ³e mebûen

Òejleer keÀer Oeæ[keÀve mes' keÀe ueeskeÀeHe&Ce Henue' kesÀ mebHeeokeÀÝkeÀLeekeÀej %eevejbpeveves efkeÀ³ee~ meodYeeJe HeefjJeej kesÀ meewpev³e mes meb³eespekeÀ mebleesºe Yeejleer ÜejeDee³eesefpele ³en ueeskeÀeHe&Ce keÀe³e&¬eÀce, oMe&veMeem$e kesÀ ÒekeÀeb[ efJeÜeve, Yeejleer³e%eeveHeer" kesÀ mebmLeeHekeÀ meom³e, %eeveeso³e kesÀ ÒeLece mebHeeokeÀ [e@. censvêkegÀceej pewve ``v³ee³ee®ee³e&'' keÀes meceefHe&le Lee~ ceF& 2011-2012 GvekeÀepevceMeleer Jeºe& nw~ keÀJeef³e$eer DeeYee Yeejleer GvekeÀer íesìer Heg$eer nQ~ [e@. pewve kesÀJ³eeqkeÌlelJeÝkeÉÀeflelJe Hej ce.Òe. mebmkeÉÀle DekeÀeoceer kesÀ HetJe& efveosMekeÀ Òees.Yeeie®ebo pewve peer ves efJemleÉle ÒekeÀeMe [euee~ ceneHebef[le jengue meebkeÉÀl³ee³eveÜeje GvekesÀ keÉÀeflelJe keÀes jsKeebefkeÀle keÀjleer ngF& HegeqmlekeÀe efJecees®eve Yeer efkeÀ³ee~

`Òejleer keÀer Oeæ[keÀve mes'' kesÀ efJeºe³e ceW %eevejbpeve ves oes ìtkeÀ DeHeveeryeele jKeles ngS keÀne efkeÀÝ Òel³eskeÀ keÀefJelee kesÀ yeieue keÀe HeVee keÀesje nw~DeeYee Yeejleer DeHeves Deieues mebûen ceW Yeeºee Je efMeuHe Hej O³eeve oWieer~ JesHe³ee&JejCe SeqkeÌìefJemì DeefOekeÀ Òeleerle nesleer nQ, keÌ³eeWefkeÀ HegmlekeÀ keÀe cetuemJejÒekeÉÀefleÝÒesce mes pegæ[e nw~ meceer#eekeÀej [e@. jceesuee nsvejer Je ie]HetÀj lee³ej Les~keÀe³e&¬eÀce kesÀ DeO³e#e oceesn kesÀ Jeefjÿ meeefnl³ekeÀej mel³eceesnve Jecee& ves keÀneefkeÀ HegmlekeÀ keÀer íesìer keÀefJeleeSb DeHes#eekeÉÀle DeefOekeÀ ÒeYeeJeMeeueer nQ~ keÀe³e&¬eÀcekeÀe meHeÀue meb®eeueve J³ebi³ekeÀej Deefpele ÞeerJeemleJe ves efkeÀ³ee~ DeeYeej vejsvêogyes ves ceevee~

keÀLekeÀ Hej efJeceMe&ceO³eÒeosMe keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ mebmLee Þegeflecegêe meebmkeÉÀeflekeÀ meefceefle keÀer

Deesj mes veF& efouueer kesÀ Fbef[³ee FbìjvesMeveue mesvìj kesÀ SveskeÌmeer meYeeieej ceW17-18 cee®e& oes efoJemeer³e keÀe³e&¬eÀce mecHeVe ngDee~ keÀLekeÀ kesÀ ®eejeW IejeveeW HejkesbÀefêle Fme `keÀLekeÀ ®elegä³e' ceneslmeJe ceW DeeK³eeve ÒeoMe&ve Üeje keÀueekeÀejeW

ves DeHeves DeHeves Iejeves keÀer efJeMesºeleeDeeW keÀe yeKeeve efkeÀ³ee~ ÒeLece meYee ceWje³eieæ{ Iejeves kesÀ iegª keÀeefle&keÀ jece SJeb iegª jeceueeue keÀer efMeº³ee megÞeerDeuHevee JeepeHes³eer ves yelee³ee efkeÀ ®e¬eÀOej cenejepe kesÀ mece³e veÉlekeÀeW keÀesieevee, yepeevee, YeeJe Je veÉl³e ®eejeW efJeOeeSB keÀes efmeKeeF& peeleer LeeR~

efÜleer³e Òemlegefle ceW ueKeveT Iejeves keÀe ÒeefleefveefOelJe keÀLekeÀe®ee³e&cegVeeueeue MegkeÌuee, ieg© pe³eefkeÀMeve cenejepe Deewj Þeer oerHekeÀ cenejepe vesefkeÀ³ee~ Meg©Deele ceW Heb. cegVeeueeue MegkeÌuee ves ueKeveT Iejeves keÀer peevekeÀejerÒeoeve keÀer~ oerHekeÀ cenejepe ves leerveleeue ceW ueKeveT Iejeves keÀe keÀLekeÀ veÉl³eDeespeeqmJelee mes Òemlegle efkeÀ³ee~ ``JejCele M³eece megvoj'' j®evee Üeje keÉÀºCe kesÀkeÀF& ªHeeW keÀes ÒeoefMe&le efkeÀ³ee~ cenejepe efyeboeoerve keÀer "gcejer ``leesjer ceQ veeceevetBieer'' Hej GvneWves veeef³ekeÀe kesÀ YeeJeeW keÀes DeodYegle lejerkesÀ mes Òemlegle efkeÀ³ee~DeHeveer Òemlegefle ceW oerHekeÀ cenejepe ves YeeJeeW keÀe meb®eeueve yeKetyeer efkeÀ³ee~leyeues Hej iegª pe³eefkeÀMeve cenejepe, meejbieer Hej Þeer IeveM³eece efmemeewefo³eeDeewj iee³eve ceW Þeer mebleesºe efceÞe ves De®íe meeLe efveYee³ee~

`keÀLekeÀ ®elegä³e' keÀer otmejer meYee megyen mes Dee³eesefpele Leer efpemeceWpe³eHegj Iejeves kesÀ yeejs ceW njerMe iebieeveer ves efJemleÉle ®e®ee& keÀer~ GvneWves keÀneefkeÀ ieg© ner DeHeveer meeOevee mes Iejeves keÀes Deeies yeæ{eles nQ~ njerMe iebieeveer vesyelee³ee efkeÀ pe³eHegj Iejeves keÀer ³en efJeMesºelee nw efkeÀ veÉl³e keÀe ÒeejbYe efMeJe ³eeieCesMe mlegefle mes ner efkeÀ³ee peelee nw~ lelHeM®eeled leerve leeue ceW GvneWves Leeì,Deeceo, Deeceo Hejve, Heb. jepesvê iebieeveer keÉÀle efleneF&³eeW keÀes ÒeYeeJeMeeueerlejerkesÀ mes Òemlegle efkeÀ³ee~ leyeues Hej ceesefnle iebieeveer, HeKeeJepe Hej DeeMeerºeSJeb iee³eve Hej efJepe³e Heefjnej ves De®íer mebiele keÀer~ yeveejme Iejeves keÀeÒeefleefveefOelJe cegcyeF& mes DeeF& megÞeer pe³ebleerceeuee ves efkeÀ³ee~ `keÀLekeÀ keÌJeerve'DeeojCeer³e efmeleeje osJeer keÀer Heg$eer megÞeer pe³ebleerceeuee ves yelee³ee efkeÀ meeleHeerefæ{³eeW keÀer ueieeleej meeOevee kesÀ yeeo ner Iejevee yevelee nw~ GvneWves yelee³ee efkeÀyeveejme Iejevee cebefojeW mes ÒeYeeefJele jne nw~ Fme Mewueer ceW leeb[Je ueem³e keÀemeblegefuele meceeJesMe jnlee nw~ Fme Iejeves ceW "gcejer, oeoje, ®ewleer, nesueer Yeerieeves Deewj vee®eves keÀe ®eueve jne nw~ meb³eesefpekeÀe keÀLekeÀ veÉl³eebievee MeecYeJeerMegkeÌuee ves Oev³eJeeo efo³ee~

`Yeeºee meeBme uesleer nw'ojDemeue keÀefJelee HejkeÀe³ee ceW ÒeJesMe nesvee nw~ FmeceW DevegYeJeJeeoer ³ee

mJeevegYeeJeer nesvee Glevee ]peªjer veneR, efpelevee efkeÀ HejevegYeeJeer ÒeJesMe ]peªjernw~ keÀefJelee peerJeve kesÀ íesìs mes íesìs #eCe keÀes cetle& keÀj osleer nw~

³en yeele megÒeefme× keÀefJe Deeuees®ekeÀ jepesMe peesMeer ves jefJeJeej mJejepeYeJeve YeesHeeue ceW megÒeefme× ³egJee keÀefJe kegÀceej megjsMe kesÀ otmejs keÀefJelee mebûen`Yeeºee meeBme uesleer nw' kesÀ ueeskeÀeHe&Ce DeJemej Hej yeleewj DeO³e#e keÀner~ efnvoerceeefmekeÀ `mece³e kesÀ meeKeer'Üeje Dee³eesefpele Fme ueeskeÀeHe&Cemeceejesn ceW cegK³e DeefleefLeyeleewj GHeeqmLele keÀefJe vejsvêpewve ves keÀne efkeÀ megjsMe keÀefJe mes ]p³eeoe keÀefJelee kesÀ peerJeve kesÀ yeejs ceW mees®elesnQ Deewj Fme lejn Jes efkeÀmeer lejn keÀer DeeHeeOeeHeer Deewj oewæ[ ceW Meeefceue ve]pejveneR Deeles nQ~ DeeOeej JekeÌleJ³e osles ngS mJeveeceOev³e keÀLeekeÀej keÀefJe mebleesºe®eewyes ves keÀne efkeÀ Yeeºee peye meeBme uesleer nw lees Deeoceer keÀes Deeoceer yeveeleernw~ ÒekeÉÀefle KeguekeÀj ÒekeÀì nesleer nw, meeLe ner cevegº³e kesÀ meeLe ³ee$ee keÀjleer nw~efJeefoMee kesÀ ³egJee keÀefJe yepe ÞeerJeemleJe ves keÀne efkeÀ megjsMe keÀer keÀefJeleeDeeW ceWGHeeqmLele Yeeºee³eer meblegueve ve³es keÀefJe³eeW keÀes meerKe oslee nw~ Fme DeJemej HejkegÀceej megjsMe ves `Jemeble ceW ye®®es', `cegK³eOeeje keÀe Deeoceer', `cevegº³e jnlee

megjsMe keÀe otmeje keÀefJelee mebûen


nw veece kesÀ Heej', `DekeÌme', `®eer]peW', yesnlej keÀer leueeMe', DeeJee]pe SkeÀ Hegue nw' meefnle kegÀíDev³e keÀefJeleeSB Yeer megveeF¥~ keÀe³e&¬eÀce keÀe otmeje me$e keÀefJelee Hee" Hej SkeÀeûe jne, efpemeceW jepesMepeesMeer, mebleesºe ®eewyes, vejsvê pewve, DeesceYeejleer leLee jepesvê Mecee& ves efMejkeÀle keÀer~ Fme me$e keÀemeb®eeueve megÒeefme× keÀuee meceer#ekeÀ jeceÒekeÀeMe ef$eHee"er ves efkeÀ³ee~

censvê Mecee&, ceveespe pewve `ceOegj', Òe%ee jeJele, ceesnve meieesefj³ee ves DeefleefLe³eeW keÀemJeeiele efkeÀ³ee~ `mece³e kesÀ meeKeer' keÀer mebHeeokeÀ [e@. Deejleer ves DeeYeej ceevee~ -Jemeble mekeÀjieeS

Oejesnj ceW `Jemeble efJeueeme'meo& nJeeDeeW ceW nukeÀer meer leHeve keÀe KegMevegcee Denmeeme, HeueeMe kesÀ HetÀueeW keÀe efKeuevee

Deewj ÒekeÉÀefle kesÀ keÀCe keÀCe ceW ve³ee Guueeme Yej peevee ³es meye Jemeble $e+leg kesÀ Deeieceve kesÀ mebkesÀlenQ~ Jemeble keÀer Ssmeer ner megKeo DevegYetefle³eeW mes ueyejspe jnerDeesef[meer veÉl³e keÀer Òemlegefle~ DeJemej Lee keÀerefle& yewues Sb[HejHeÀe@efce¥ie Deeì&dme Üeje ÒeK³eele keÀesefj³eesûeeHeÀj Je efveoxMekeÀmJe. ÒeYeele ieebiegueer keÀer mceÉefle ceW Dee³eesefpele ÒejesnjÝ2012'keÀe~ `Jemeble efJeueeme' Meerºe&keÀ mes Deesef[meer veÉl³e j®eveeDeeW keÀesYeesHeeue keÀer Jeefjÿ veÉl³eebievee efyevog pegvespee Deewj GvekeÀer nesvenejefMeº³ee keÀu³eeCeer HeÀiejs ves Òemlegle efkeÀ³ee~ meÉefä kesÀ veJemeÉpeve kesÀceeOeg³e& keÀes veÉl³e kesÀ ceeO³ece mes DeefYeJ³ekeÌle keÀjles ngS `cebieuecedHeJe&lejeceÝHeJe&lejece cebieueced...', keÀeefueoeme jef®ele ògcee me

HegºHee meefueueb', `nefjefjn cegiOe JeOeg efvekeÀjs....', `keÉÀºCeeled Hejce efkeÀceefHe lelJeb...' pewmeerceveceesnkeÀ veÉl³e Òemlegefle³eeB oeR~ Fmeer ÞeÉbKeuee ceW keÀLekeÀ keÀer Jeefjÿ veÉl³eebievee DeuHevee JeepeHes³eerves GvekeÀer efMeº³ee meÉefä iegHlee kesÀ meeLe keÀLekeÀ veÉl³e keÀer Òemlegefle oer~ ÒeejbYe ceW F&Me Jebovee kesÀHeM®eeled ®ebê yeoefveÝceÉie ve³eveerÝiepeieeefceveerÝkeÀeefceveer yebefoMe HesMe keÀer~ ³en jeie leesæ[er Deewj SkeÀleeue ceW efveye× Leer~ Deble ceW DeuHevee ves je³eieæ{ Iejeves kesÀ efHeleÉ Heg©ºe jepee ®e¬eÀOej efmebnefueefKele "gcejer Hej DeefYeve³e Debie HesMe efkeÀ³ee leLee `ceesns jeskesÀ keÀevne efyejpe kesÀ ceeie&...' yebefoMeHej veÉl³e Òemlegle efkeÀ³ee~

Menj kesÀ Jeefjÿ keÀesefj³eesûeeHeÀj ®ebêceeOeJe yeejerkeÀ kesÀ efveoxMeve ceW cebef®ele yewues `ceeB' ceWm$eer kesÀ mebIeºe& keÀer oemleeve DeefYeJ³ekeÌle ngF&~ yewues ceW ieerle SJeb DeeuesKe jepeerJe uees®eve keÀe Lee,mebieerle GcesMe OecexMe, JesMeYetºee ÞegeflekeÀerefle&, ÒekeÀeMe HeefjkeÀuHevee SJeb veÉl³e mebj®evee ®ebê ceeOeJeyeejerkeÀ keÀer jner~

`ÒesjCee' kesÀ yeneves GHev³eeme Hej ®e®ee&veF& efouueer eqmLele DeCegJele meYeeieej ceW Dee³eesefpele ueIeg GHev³eeme efJeºe³ekeÀ jeäer³e

mebieesÿer ceW mecekeÀeueerve Deeuees®evee kesÀ efMeKej Heg©ºe [e@. veeceJej efmebn ves YeesHeeue mes De©CeefleJeejer kesÀ mebHeeove ceW ÒekeÀeefMele nesves Jeeueer $ewceeefmekeÀ Heef$ekeÀe ``ÒesjCee'' kesÀ ueIegGHev³eeme DebkeÀ,nefj³eeCee meeefnl³e DekeÀeoceer Üeje ÒekeÀeefMele Heef$ekeÀe `nefjiebOee' leLee HetJeexÊej keÀer ueeskeÀ mebmkeÉÀefleHej kesbÀefêle [e@. jepesvê Òemeeo efmebn kesÀ mebHeeove ceW efmeueeriegæ[er mes íHeves Jeeueer ceeefmekeÀ Heef$ekeÀe`DeeHekeÀe eflemlee efnceeue³e'; keÀe ueeskeÀeHe&Ce efkeÀ³ee~

veeceJejpeer ves keÀne efkeÀ DeeHe ueesieeW keÀe keÀece efueKevee nw~ DeeHe efveefM®eble neskeÀj efueKelesjnW, DeeHekeÀer j®evee uecyeer keÀneveer nw ³ee ueIeg GHev³eeme, FmekeÀe HewÀmeuee Deeuees®ekeÀeW keÀes keÀjvesoW~ j®eveekeÀej keÀes DeHeveer Tpee& uesKeve ceW Ke®e& keÀjveer ®eeefnS~ GvneWves keÀne efkeÀ ³en jnm³e leesj®eveekeÀej ner yelee mekeÀlee nw efkeÀ keÀYeer keÀYeer Jen keÀce mes keÀce MeyoeW ceW Demejoej yeele keÀnpeelee nw peyeefkeÀ keÀYeer keÀYeer Gmeer yeele keÀes ÒeYeeJeer {bie mes keÀnves kesÀ efueS Gmes uecyeer ®eewæ[erYetefcekeÀe keÀer ]peªjle Heæ[leer nw~

mebieesÿer keÀe meb®eeueve keÀjles ngS j®eveekeÀej Mewuesvê ®eewneve ves keÀne efkeÀ Jele&ceeveGHeYeeskeÌleeJeeoer ³egie ceW meeefnl³e Deece Hee"keÀeW mes otj nesles pee jne nw~ Ssmes ÒeefleketÀue ceenewue ceW`ÒesjCee' leLee `DeeHekeÀe eflemlee efnceeue³e' pewmeer meeLe&keÀ ueIeg Heef$ekeÀeDeeW kesÀ ceeO³ece mes meeefnl³ekeÀes peveÝpeve lekeÀ Hengb®ee³ee pee mekeÀlee nw~ Jeefjÿ keÀLeekeÀej leLee ùeeskeÀe³ele' kesÀ mebHeeokeÀ

ieerle $e+efºe veerjpe keÀe DeefYevebove``pees HegC³e keÀjlee nw Jen osJelee yeve peelee nw,

pees HeeHe keÀjlee nw Jen HeMeg yeve peelee nw Deewj pees ÒescekeÀjlee nw Jen Deeoceer yeve peelee nw'' GÊej íe³eeJeeo kesÀieereflekeÀeJ³e kesÀ mlecYe Deewj meeefnl³e keÀer mejmJeleer keÀeskeÀefJe meccesueveeW kesÀ ceb®e mes ÒeJeeefnle keÀjves Jeeues ueeskeÀÒeeCeieerlekeÀejÝkeÀefJe ieesHeeueoeme veerjpe ves peye Fve HebeqkeÌle³eeWkeÀes Heæ{e lees efnvoer YeJeve keÀe meYeeieej leeefue³eeW mes ietbpeG"e~ nefjJebMeje³e ye®®eve keÀes DeHevee keÀeJ³e ieg© ceevevesJeeues Deewj GvekeÀer HejbHeje keÀes peerves Jeeues HeodceYetºeCeveerjpe keÀefJelee ceW ieerleelcekeÀlee Deewj YeeJeHetCe& Hee" kesÀpeyeo&mle efncee³eleer nQ~ FmeerefueS keÀefJe meccesueveeW kesÀ ceb®eHej GvekeÀe nesvee meeefnl³e keÀer Òeefleÿe nesves pewmee nw~keÀefJelee kesÀ ceb®eeW mes Oeerjs Oeerjs iee³eye nesleer keÀefJelee Deewjyeæ{leer ngF& HetÀnæ[lee kesÀ oewj ceW veerjpe keÀer keÀefJelee DeKeb[p³eesefle keÀer lejn Deepe Yeer ÒeoerHle nw~ ÞeesleeDeeW kesÀ efJeMesºeDeeûen Hej veerjpe ves DeHeves megvenjs oewj kesÀ ieerleeW keÀesmegveekeÀj Meyo keÀer ieefjcee Hegveë efme× keÀer Deewj DeHeveerYeeºee mes meyekeÀess ceb$ecegiOe efkeÀ³ee~ Òesce, peerJeveÝoMe&ve,mebIeºe&Ý®egveewefle³eeB pewmes yegefve³eeoer efJeºe³eeW Hej efueKes`èfíHeÝefíHe DeÞeg yeneves JeeueeW...', oesmleeW nj Heue keÀespeer³ees...', `%eeveer nes efHeÀj Yeer ve keÀj...' ieerle Deewjoesns megveekeÀj íbo keÀer keÀueÝkeÀue meefjlee ÒeJeeefnle keÀerDeewj keÀeJ³e kesÀ mJeefCe&ce ³egie keÀes Hegveë peerJeble keÀj efo³ee~

ce.Òe. jeäYeeºee Òe®eej meefceefle Üeje Dee³eesefpeleFme mecceeve meceejesn keÀe³e&¬eÀce ceW mebmkeÉÀefle ceb$eer ue#ceerkeÀebleMecee& ves ieerle$e+efºe veerjpe keÀes keÀeJ³e keÀewmlegYe mecceeve mesefJeYetefºele efkeÀ³ee~ meceejesn ceW veerjpe Hej kesbÀefêle Heef$ekeÀe`Debleje' keÀe efJecees®eve Yeer efkeÀ³ee ie³ee~


yeuejece ves DecesefjkeÀer uesefKekeÀe nsuesve nQHeÀ kesÀ Üeje FbiuewC[ eqmLele ceeke&À SC[kebÀ. kesÀ ceeefuekeÀ ÖewbÀkeÀ [dJesue keÀes efueKes 81 He$eeW kesÀ ceeO³ece mes meÉefpele SkeÀueIegGHev³eeme keÀe jeieelcekeÀ JeCe&ve efkeÀ³ee~ yeuejece ves `ÒesjCee' kesÀ Jele&ceeveDebkeÀ ceW ÒekeÀeefMele jepesvê uenefj³ee kesÀ `SkeÀ [e³ejer : uee efoveebkeÀ' leLee [[email protected]³eece meKee M³eece kesÀ `keÀesF& HeÀe³eoe veneR' veecekeÀ ueIeg GHev³eemeeW kesÀ keÀL³eSJeb efMeuHe keÀer ÒeMebmee keÀer~ yeveeme kesÀ mecHeeokeÀ leLee ³egJee Deeuees®ekeÀHeuueJe ves ueIeg GHev³eemeeW kesÀ efMeuHe Deewj ÒeefJeefOe keÀer efJemleÉle ®e®ee& keÀer~veJeYeejle ìeFcme kesÀ mecHeeokeÀer³e efJeYeeie mes pegæ[s censMe oHe&Ce ves ueIegGHev³eeme keÀer HeefjYeeºee, mJeªHe efveOee&jCe leLee meerceebkeÀve keÀes ueskeÀj DeHeveecevleJ³e ÒekeÀì efkeÀ³ee~

`ÒesjCee' kesÀ mebHeeokeÀ De©Ce efleJeejer ves keÀne efkeÀ ÒesjCee' keÀe ÒekeÀeMevecesjs efueS pegvetve SJeb efceMeve nw~ ceQ ÒeefleketÀueleeDeeW keÀe meecevee keÀjles ngS YeerFmekeÀe ÒekeÀeMeve peejer jKeves kesÀ efueS Òeefleye× ntB~ -Depe&gve ÒeleeHe efmebn

ef®eefù³eeW keÀer efkeÀleeye

efnvoer HeefjJeej (Fboewj) kesÀ lelJeeJeOeeve ceW meeefnl³ekeÀej meoeefMeJekeÀewlegkeÀ kesÀ otmejs He$e mebûen `DeeHekeÀe DeHevee ner' keÀe ueeskeÀeHe&CemebHeeokeÀÝmeeefnl³ekeÀej [e@. Heg©ºeesÊece ogyes keÀer DeO³e#elee ceW mecHeVe ngDee~GvneWves He$e mebûen keÀes Oejesnj efveªefHele keÀjles ngS keÀne efkeÀ mebûen kesÀ ]peefjSÞeer keÀewlegkeÀ kesÀ meeefneql³ekeÀ ³eesieoeve kesÀ cetu³eebkeÀve kesÀ meeLe GvekesÀ efce$e mebmeejkeÀer Deblejbielee Yeer Helee ®eueleer nw~ Fme DeJemej Hej keÀeJ³e ieesÿer ceW [[email protected]©ºeesÊece ogyes, ÒeoerHe veJeerve, YeerketÀueeue efveceeæ[s, YeeefJeveer oJes, kesÀ.[er.iegHlee, veJeerve peesMeer, jcesMe®evê Mecee& `mJeleb$e', HebkeÀpe Yeeefì³ee `keÀceue',njsjece JeepeHes³eer, keÀerefle& cesnlee, ngkeÀce®ebo ceeueJeer³e Deeefo keÀefJe³eeW vesGlkeÉÀä keÀefJeleeSB Òemlegle keÀeR~

Meyo meeOekeÀ ngS DeuebkeÉÀleceO³eÒeosMe meeefnl³e DekeÀeoceer ves osMe Deewj ÒeosMe kesÀ meeefnl³ekeÀejeW

keÀes GvekeÀs meeefneql³ekeÀ DeJeoeve Deewj meeceeefpekeÀ Òeefleye×lee kesÀ efueS mecceeefveleefkeÀ³ee~ ce.Òe. mebmkeÉÀefle Heefjºeod Üeje Yeejle YeJeve YeesHeeue ceW Dee³eesefpele FmeyengÒeleerefÿle mecceeve meceejesn ceW cegK³e DeefleefLe kesÀ ªHe ceW mebmkeÉÀefle ceb$eerue#ceerkeÀeble Mecee& GHeeqmLele Les~ keÀe³e&¬eÀce kesÀ DeO³e#e ceeKeveueeue ®elegJexoerjeäer³e He$ekeÀeefjlee efJeMJeefJeÐeeue³e SJeb meb®eej efJeMJeefJeÐeeue³e kesÀ kegÀueHeefleyeer.kesÀ. kegÀef"³eeuee leLee meejmJele DeefleefLe kesÀ ªHe ceW efMe#eeefJeod ÞeerOejHejeæ[keÀj GHeeqmLele jns~ DekeÀeoceer kesÀ efveosMekeÀ ef$eYegJeveveeLe MegkeÌue vesDekeÀeoceer keÀer efJekeÀemeMeerue ieefleefJeefOe³eeW keÀer peevekeÀejer oer~ DeHeves efJeMesºeGodyeesOeve ceW mebmkeÉÀefle ceb$eer ves mecceeefvele j®eveekeÀejeW keÀes MegYekeÀeceveeSB oeR~

DeuebkeÀjCe meceejesn ceW ®eej jeäer³e leLee Dee" ÒeeosefMekeÀ HegjmkeÀej efoS ieS~jeäer³e HegjmkeÀejeW ceW meÉpeve keÀe DebleHee&"' efveyebOe kesÀ efueS keÉÀºCeoÊe HeeueerJeeuekeÀes ceeKeveueeue ®elegJexoer HegjmkeÀej, `Fbìjvesì keÀe ceeGme' keÀneveer kesÀ efueS[e@. ceOe gOeJeve keÀes cegeqkeÌleyeesOe HegjmkeÀej, `cegeqkeÌleyeesOe' GHev³eeme kesÀ efueSefJepe³e keÀes Jeerj efmebn osJe HegjmkeÀej SJeb `³eg³eglmeg' keÀefJelee kesÀ efueS [e@. jepeWêefceÞe keÀes Heb. YeJeeveer Òemeeo efceÞe HegjmkeÀej efo³ee ie³ee~

ÒeeosefMekeÀ HegjmkeÀejeW ceW `YetYeue' GHev³eeme kesÀ efueS [e@. ceervee#eermJeeceer keÀes yeeuekeÉÀºCe Mecee& veJeerve HegjmkeÀej, `keÀens keÀes y³eener efyeosme'keÀneveer kesÀ efueS mebleesºe Heefjnej keÀes megYeêe kegÀceejer ®eewneve HegjmkeÀej, `efHeÀjHeueeMe onkesÀ', keÀefJelee kesÀ efueS YeieJeleer Òemeeo kegÀueÞesÿ keÀes ÞeerkeÉÀºCe mejueHegjmkeÀej, `efnvoer meeefnl³e ceW efMeJeepeer' Deeuees®evee kesÀ efueS keÀceuee Òemeeo®eewjefme³ee keÀes veboogueejs JeepeHes³eer HegjmkeÀej, `cemleeveer yeepeerjeJe' veeìkeÀ kesÀefueS [e@. nºe&veeje³eCe veerjJe keÀes nefjkeÉÀºCe Òesceer HegjmkeÀej, `®eerve kesÀ efove'mebmcejCe kesÀ efueS [e@. jeqMce Pee keÀes jepeWê Devegjeieer HegjmkeÀej leLee `mJeebleëmegKee³e' keÀefJelee kesÀ efueS Deefvelee mekeÌmesvee keÀes ogº³eble kegÀceej HegjmkeÀej mesmecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~ DeuebkeÉÀle j®eveekeÀejeW keÀes HegjmkeÀej jeefMe kesÀ meeLemceÉefle ef®evn, Mee@ue ÞeerHeÀue SJeb ÒeceeCe He$e efoS ieS~

`keÀuee cebefoj' ves efkeÀ³ee keÀueeefJeYetefle³eeW keÀe mecceeve

YeesHeeue keÀer meeefneql³ekeÀ, meebmkeÉÀeflekeÀ SJeb Mew#eefCekeÀ mebmLee `keÀueecebefoj' kesÀ 61JeW Jeeefºe&keÀeslmeJe kesÀ DeJemej Hej jJeeRê YeJeve ceW Dee³eesefpele SkeÀmeebmkeÉÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀce ceW keÀuee SJeb meeefnl³e keÀer efJeYetefle³eeW keÀes mecceeefveleefkeÀ³ee ie³ee~ FveceW ceefCeHegj Je veeieeuewC[ kesÀ HetJe& jep³eHeeue HeodceÞeer DeJeOeveeje³eCeÞeerJeemleJe, GcesMe vescee, kegBÀJej efkeÀMeesj ìb[ve Deewj pebieyeneogj ÞeerJeemleJe keÀesDeceÉle mecceeve Òeoeve efkeÀ³ee ie³ee~ Dev³e mecceeefvele j®eveekeÀejeW ceW Oevebpe³eJecee& Je GHeWê Heeb[s³e (meeefnl³e keÀuee ceveerºeer), GceekeÀebleÝjceekeÀeble iegbos®ee(mebieerle keÀuee ceveerºeer), jeqMce je"ewj (veÉl³e keÀuee ceveerºeer), meleerMe cesnlee(jbiekeÀce& keÀuee ceveerºeer) meef®eoe veeieosJe (ef®e$eebkeÀve keÀuee ceveerºeer), censMeÞeerJeemleJe (He$ekeÀeefjlee keÀuee ceveerºeer) megjsMe leeblesæ[ (mebmkeÉÀefle keÀuee ceveerºeer),keÀceuekeÀeble mekeÌmesvee (Meyo meejLeer mecceeve), Yeejleer efJeMJeveeLeve (mJejYeejleer mecceeve) [e@. Heg©ºeesÊece ®e¬eÀJeleea Je ÒeoerHe GHeeO³ee³e (HeJew³ee Heeb[gefueefHe,ieÐe) ceOeg MegkeÌuee, megjsMe `levce³e' Je oerHekeÀ Heieejs (HeJew³ee Heeb[gefueefHe,HeÐe), cecelee efleJeejer (ceensMJejer HegjmkeÀej), meboerHee Heejs, ÒeoerHe (YeeqkeÌlemebieerle), nefºe&le efleJeejer (ÒeefleYee HegjmkeÀej) Deewj ceeueefJekeÀe efHeuueF& (Heefjceepe&veHegjmkeÀej) Meeefceue nQ~ mecceeve meceejesn kesÀ yeeo meebmkeÉÀeflekeÀ Òemlegefle³eeB ngF¥~ceeueefJekeÀe efHeuueF& ves Yejleveeìd³eced keÀer Òemlegefle ceW YeieJeeve keÀÉºCe keÀer yeeueueerueeDeeW keÀe ceveceesnkeÀ efveªHeCe efkeÀ³ee~ FmekesÀ meeLe ner GvneWves kegÀef®eHegæ[erMewueer ceW lejbieced j®evee Yeer Òemlegle keÀer~ Fve DeekeÀºe&keÀ veÉl³e Òemlegefle³eeW kesÀHeM®eeled Menj keÀer ÒeefleYee mecHeVe ieeef³ekeÀe meboerHee Heejs ves YepeveeW keÀer megceOegjmeebieereflekeÀ Òemlegefle³eeW mes JeeleeJejCe ceW YeeqkeÌle jme keÀer iebiee yene oer~

meeefnl³ekeÀejeW keÀe mecceevemeeefnl³e meceepe keÀe oHe&Ce nw~ meeefnl³ekeÀejeW ves Dee]peeoer keÀer pebie

mes ueskeÀj Deepe lekeÀ jeäefnle ceW ceeie&oMe&keÀ keÀer YetefcekeÀe veefYeeF& nw~ yeæ[smes yeæ[s jepeveerefle%e Je ÒeMeemekeÀ meeefnl³ekeÀejeW mes HejeceMe& keÀjles jns nQ~meeefnl³ekeÀejeW keÀe mecceeve keÀjvee nceeje oeef³elJe nw, GkeÌle Godieej YeesHeeuekesÀ efnvoer YeJeve ceW ceO³eÒeosMe uesKekeÀ mebIe kesÀ meeueevee meeefnl³ekeÀejmecceeve meceejesn ceW GHeeqmLele DeefleefLe³eeW Üeje J³ekeÌle efkeÀS ieS~ uesKekeÀ


mebIe kesÀ Fme 18JeW meeefnl³ekeÀej mecceeve meceejesn ceW ÒeosMe kesÀ 17meeefnl³ekeÀejeW keÀes efJeefYeVe mecceeveeW mes DeuebkeÉÀle efkeÀ³ee ie³ee, peyeefkeÀ ÞesÿkeÀe³e& keÀjves Jeeueer mebIe keÀer oefle³ee Je Gppewve FkeÀeF& keÀes Yeer Fme DeJemejHej mecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~

ceO³eÒeosMe kesÀ veiejer³e ÒeMeemeve Je efJekeÀeme ceb$eer yeeyetueeue ieewj kesÀcegK³e DeeefleL³e ceW mecHeVe Fme meejmJele meceejesn kesÀ efJeefMeä DeefleefLejep³e veeieefjkeÀ DeeHetefle& efveiece kesÀ DeO³e#e Þeer jcesMe Mecee& `iegÆè Yew³ee'leLee Jeefjÿ efnvoer mesJeer Je ef®eblekeÀ kewÀueeMe®evê Heble Les, peyeefkeÀ keÀe³e&¬eÀcekeÀer DeO³e#elee mebIe kesÀ ÒeeosefMekeÀ DeO³e#e Je Jeefjÿ meeefnl³ekeÀej yeìgkeÀ®elegJexoer ves keÀer~ Fme DeJemej Hej YeesHeeue keÀer ÒeK³eele GHev³eemekeÀej JekeÀLeekeÀej YeesHeeue keÀer Òeefme× keÀLeekeÀej SJeb GHev³eemekeÀej p³eeslmeveeefceueve keÀes De#ej Deeefol³e mecceeve, yegjneveHegj kesÀ megHeefjef®ele keÀLeekeÀejÞeer mebleesºe Heefjnej keÀes HegºkeÀj meeefnl³e mecceeve, efMeJeHegjer kesÀ peeves Hen®eeveskeÀefJe SJeb veeìkeÀkeÀej De©Ce DeHesef#ele keÀes osJekeÀervevove ceensMJejer ³egJeemeeefnl³ekeÀej mecceeve, YeesHeeue keÀer megHeefjef®ele keÀLeekeÀej Tºee pee³emeJeeuekeÀes keÀeMeeryeeF& cesnlee uesefKekeÀe mecceeve, ìerkeÀceieæ{ kesÀ Jeefjÿ yegbosueermeeefnl³ekeÀej kewÀueeMeefyenejer efÜJesoer keÀes keÀmletjer osJeer ®elegJexoer ueeskeÀYeeºeemecceeve, Fvoewj kesÀ Jeefjÿ J³ebi³ekeÀej peJeenj ®eewOejer keÀes ceeefCekeÀ Jecee&J³ebi³e mecceeve, YeesHeeue keÀer Jeefjÿ yeeue meeefnl³ekeÀej DeeMee Mecee& keÀes®ebêÒekeÀeMe pee³emeJeeue yeeue meeefnl³e mecceeve, Gppewve kesÀ ceje"er Yeeºeerefnvoer uesKekeÀ mebleesºe megHeskeÀj keÀes HeeJe&leer osJeer cesnlee Deefnvoer Yeeºeerefnvoer uesKekeÀ mecceeve, meWyeæ{e efpeuee oefle³ee keÀer ÒeK³eele meceer#ekeÀ [[email protected]Àeefceveer keÀes [e@. mebleesºe kegÀceej efleJeejer meceer#ee mecceeve, YeesHeeue kesÀJeefjÿ ieerlekeÀej efoJeekeÀj Jecee& keÀes nefjDeesce MejCe ®eewyes ieerlekeÀej mecceeve,peecevesj efpeuee MeepeeHegj kesÀ ceeueJeer keÀefJe yebMeerOej yebOeg keÀes njerMe efveiececeeueJeer Yeeºee mecceeve, YeesHeeue kesÀ mebmkeÉÀle SJeb efnvoer efJeÜeve uesKekeÀÒees. ef$eYegJeveveeLe MegkeÌue keÀes Hebef[le yepeJeuueYe Dee®ee³e& mebmkeÉÀle%e mecceeve,yegjneveHegj keÀer ceje"er Yeeºeer efnvoer DevegJeeokeÀ Deejleer kegÀuekeÀCeea keÀes [[email protected] Meen DevegJeeo mecceeve, YeesHeeue kesÀ Jeefjÿ meeefnl³ekeÀej [[email protected]ê oerHekeÀ keÀes DeepeerJeve meeefnl³e meeOevee nsleg meejmJele mecceeve,yegjneveHegj kesÀ nem³e J³ebi³e keÀefJe ieWoeueeue ceeueJeer³e `pJeueble' keÀesDeefcele jcesMe Mecee& ceb®e keÀefJe mecceeve, Fvoewj kesÀ Jeefjÿ keÀefJe ®evêYeeveYeejÜepe keÀes cesnceto pekeÀer iepeue mecceeve mes DeuebkeÉÀle efkeÀ³ee ie³ee~

keÀe³e&¬eÀce kesÀ ÒeejbYe ceW iegvee kesÀ ³egJee ef®e$ekeÀej vejsMe keÀM³eHe keÀerkeÀefJelee Heesmìj ÒeoMe&veer keÀe MegYeejbYe Yeer DeefleefLe³eeW Üeje efkeÀ³ee ie³ee~meceejesn keÀe meb®eeueve efJeve³e GHeeO³ee³e ves efkeÀ³ee, ÒeMeeqmle Jee®eve Deefve©×efmebn meWiej Deewj ceveesnj ieesjs melmebieer ves efkeÀ³ee~

[e@. Òesce kegÀceejer mecceeefveleYeesHeeue mes ÒekeÀeefMele íboOeceea ceeefmekeÀer mebbkeÀuHe jLe' keÀer mebHeeefokeÀe

SJeb meceer#ekeÀ [e@. ÒescekegÀceejer keÀefì³eej keÀes keÀeveHegj kesÀ oes Deewj JeejeCemeerkesÀ SkeÀ mecceeve mes efJeYetefºele efkeÀ³ee ie³ee~ keÀeveHegj keÀer mebmLee mejmJeleer'Üeje DeuekeÀvevoe osJeer MegkeÌue keÀer mceÉefle ceW ieerle kesÀ meceLe& nmlee#ejosJesvê meHeÀue ves mecceeve Òeoeve efkeÀ³ee~ meceejesn kesÀ cegK³e DeefleefLe`meneje' kesÀ mLeeveer³e mebHeeokeÀ veJeesefole Les~ Fme meejmJele meceejesn keÀerDeO³e#elee mebkeÀuHe jLe kesÀ mebHeeokeÀ jece DeOeerj ves keÀer~

yeeBmegjer kesÀ efHeleÉHeg©ºe keÀes mJejebpeefueDeekeÀeMeJeeCeer, YeesHeeue Üeje Heb. HeVeeueeue Ieesºe keÀer pevceMeleer kesÀ

GHeue#³e ceW 23 mes 25 HeÀjJejer lekeÀ leerve efoJemeer³e Meem$eer³e mebieerlemeceejesn keÀe Dee³eespeve efkeÀ³ee ie³ee~ Yeejle YeJeve ceW ngS Fme mebieerlemeceejesn ceW keÀF& peevesÝceeves mebieerle%eeW ves Òemlegefle³eeB oskeÀj Hevvee yeeyet keÀesmJejebpeefue DeefHe&le keÀer~

meceejesn keÀe DeejbYe cegbyeF& kesÀ Òeefme× yeeBmegjer JeeokeÀ Heb. efvel³eevebonuoerHegj kesÀ Jeeove mes ngDee~ GvneWves jeie Hetefj³ee leLee jeie Heeruet ÒemlegleefkeÀ³ee~ leyeues Hej Yeesieerjece jleewefve³ee ves mebiele oer~ GvekesÀ HeM®eeledkeÀesuekeÀelee kesÀ Meem$eer³e iee³ekeÀ ceveespeerle ceequuekeÀ keÀe iee³eve ngDee~GvneWves jeie peesiekeÀeQme, jeie íe³eeveì leLee efceÞe YewjJeer ceW j®eveeSB HesMekeÀeR~ GvekesÀ meeLe leyeues Hej meueerce DeuueenJeeues ves yesnlejerve mebiele keÀer~meceejesn keÀer otmejer Meece efmeleej Deewj mebletj keÀer pegieue yeboer kesÀ veece jner~cegbyeF& mes DeeS Heb. HeVeeueeue Ieesºe kesÀ Heesles ve³eve Ieesºe ves efmeleej DeewjkeÀesuekeÀelee kesÀ le©Ce YeÆe®ee³e& ves jeie ³eceve Òemlegle keÀj mebO³ee keÀe mJejÞeÉbieej efkeÀ³ee~ FmekesÀ yeeo yebieeue keÀer Yeefì³eeueer Oegve HesMe keÀj ÞeesleeDeeWkeÀes pegieueyeboer kesÀ peeot keÀe Denmeeme keÀje³ee~ veHeÀerme Denceo ves leyeuesHej kegÀMeue mebiele oer~ efÜleer³e ®ejCe ceW OeejJeeæ[ mes DeeS megÒeefme× iee³ekeÀJ³ebkeÀìsMe kegÀceej ves jeie `mejmJeleer' Òemlegle keÀj DeHeveer ÒeefleYee mecHeVeiee³ekeÀer keÀe Heefj®e³e efo³ee~ GvneWves efJeueeqcyele SkeÀ leeue ceW jeie keÀeYeeJeHetCe& Òemeej keÀjles ngS êgle leerve leeue ceW meceenej efkeÀ³ee~


meceejesn keÀer meceeHeve mebO³ee Hej efieìej Deewj MenveeF& keÀer pegieueyeboerÒemlegle keÀer ieF&~ yeQieueg© kesÀ efieìejJeeokeÀ ÒekeÀeMe meesveìkeÌkesÀ Deewj MenveeF&JeeokeÀ ueeskesÀMe Deevebo ves Òe³eesieMeerue pegieueyeboer Òemlegle keÀer~ pegieueyeboernsleg DeuHe Òe®eefuele Fve oes JeeÐeeW kesÀ mJej meb³eesie ves jeie peesie keÀer j®eveekeÀer~ efJeueeqcyele SkeÀ leeue leLee êgle leerve leeue ceW megjeruee leeuecesueÞeesleeDeeW keÀes Deevebo mes mejeyeesj keÀj ie³ee~ FmekesÀ yeeo MenveeF& Deewjefieìej keÀer ceeOeg³e& Deewj Deunæ[Heve mes Yejer yeveejmeer Oegve HesMe keÀjÞeesleeDeeW keÀes mecceesnve mes Yej efo³ee~ jecemJeªHe jleewefve³ee keÀer leyeues Hejmebiele leejerHesÀ keÀeefyeue jner~

meceejesn keÀer Debeflece Òemlegefle kesÀ ªHe ceW leyeues Deewj HeKeeJepe keÀerpegieueyeboer HesMe keÀer ieF&~ leyeues Hej ceveespe Mecee& Deewj HeKeeJepe Hej Heb.jefJeMebkeÀj GHeeO³ee³e ves ¬eÀceMeë yeejn cee$ee keÀer SkeÀleeue Deewj ®eewleeue,ceO³e Deewj êgle ue³e ceW leerve leeue Je Deeefoleeue keÀer Òemlegefle³eeW mes pegieueyeboer keÀes efMeKej lekeÀ HengB®ee³ee~ meejbieer Hej YeesHeeue kesÀ HeÀe©Ke ueleerHeÀKeeve ves uenje Hej DeHeveer efJeMesºe íeHe íesæ[er~

ef®e$ekeÀuee efMeefJej

keÀuee efmeHe&À keÀuee kesÀ efueS nes lees Jen DeOetjer nw~ keÀuee peyecevegº³elee Deewj ÒekeÉÀefle kesÀ efueS efJe®eejMeerue Je peJeeyeosn nesleer nw, leYeerGmekeÀer meeLe&keÀlee efme× nes Heeleer nw~ keÀuee keÀer Fmeer GHeeos³elee keÀes ue#³ekeÀjles ngS ¬eÀeHeÌìdmeJeeuee JesueHesÀ³ej meesmee³eìer keÀe HeoeHe&Ce ngDee nw~ FmekeÀuHeveeMeerue j®eveelcekeÀ ÒekeÀuHe keÀe GÎsM³e meceepe keÀer cegK³eOeeje kesÀneefMeS Hej peer jns MeejerefjkeÀ ªHe mes DemeceLe& ye®®eeW, efveëMekeÌle peveeWleLee DeeefLe&keÀ ªHe mes De#ece peveeW keÀer j®eveelcekeÀ ÒeefleYee keÀes DeefYeJ³eeqkeÌlekeÀe ceb®e oskeÀj GvekesÀ peerJeve mlej keÀes mecegVele yeveevee nw~

Fmeer GÎsM³e keÀes O³eeve ceW jKeles ngS `¬eÀeHeÌìdmeÝJeeuee' ves vesnªveiej, YeesHeeue kesÀ efJeMJeeme efJekeÀueebie mketÀue ceW SkeÀ efoJemeer³e yeeue ef®e$ekeÀuee efMeefJej keÀe Dee³eespeve keÀj DeHevee Henuee meesHeeve le³e efkeÀ³ee~ FmekeÀe³e&¬eÀce ceW MeejerefjkeÀ SJeb ceeveefmekeÀ ªHe mes De#ece ye®®eeW mes j®eveelcekeÀmebJeeo mLeeefHele keÀjles ngS mebmLee kesÀ ³egJee keÀe³e&keÀlee&DeeW ves ye®®eeW keÀes jbie,yeMe, [£eF¥ie Meerì, Dev³e ef®e$ekeÀuee meeceûeer Je efìefHeÀve yee@keÌme efJeleefjleefkeÀS~ ye®®eeW ves DeHeveer keÀuHeveeMeeruelee keÀe Òe³eesie keÀj jbieeW keÀes veF&ÝveF&YetefcekeÀeSB oeR~ Fme efMeefJej ceW yeveeS ieS ef®e$eeW keÀes ûeerefìbie keÀe[& keÀer

MekeÌue ceW Òemlegle efkeÀ³ee peeSiee leLee Gvemes nesves Jeeueer Dee³e keÀe SkeÀDenced efnmmee ye®®eeW keÀer keÀu³eeCekeÀejer ³eespeveeDeeW ceW efveJesMe efkeÀ³eepeeSiee~

Fme keÀe³e&¬eÀce keÀes meb®eeefuele keÀjves nwHHeer jwkeÀJeej (meef®eJe),efJe¬eÀce efmebn jepeHetle, GcesMe ®eewjs, Oeerjpe DeûeJeeue, metjpe je³e, meewjYeDeveble, DebMegue, Deceerve Keeve, Devegpe, efJeneve veeìd³e mebmLee kesÀ meom³eleLee efJeMJeeme efJekeÀueebie mketÀue kesÀ efMe#ekeÀieCe GHeeqmLele Les~ `¬eÀeHeÌìdmeJeeuee' Ssmes ûeeceerCe leLee pevepeeleer³e keÀueekeÀejeW keÀer j®eveelcekeÀlee keÀesÒekeÀeMe ceW ueeves keÀe cenlJeHetCe& keÀe³e& Yeer keÀj jne nw efpevekeÀer keÀueelcekeÀÒeefleYee iegceveeceer keÀs keÀesnjs ceW {BkeÀer ngF& nw~

uesKekeÀÝDeeuees®ekeÀeW keÀes keÉÀefle mecceeve``meceepe OeerjsÝOeerjs meeefnl³e mes keÀìlee ®euee pee jne nw, KeemekeÀj

³egJee~ nceejs osMe kesÀ ³egJeeDeeW keÀes ®eeefnS efkeÀ Jes meceepe keÀu³eeCe nsleg yeæ{®eæ{keÀj Deeies DeeSB~''

³es cenlJeHetCe& efJe®eej íÊeermeieæ{ kesÀ jep³eHeeue MesKejoÊe ves J³ekeÌleefkeÀS~ DeJemej Lee jeäer³e lekeÀveerkeÀer efMe#ekeÀ ÒeefMe#eCe SJeb MeesOe mebmLeeveceW ceO³eÒeosMe efnvoer meeefnl³e meccesueve kesÀ lelJeeJeOeeve ceW Dee³eesefpeleJeeefºe&keÀ Òeefleÿe DeuebkeÀjCe HegjmkeÀej meceejesn keÀe~ peevesÝceeves keÀLeekeÀejmJe³ebÒekeÀeMe keÀes efJeMJe ceW Yeejle keÀer Jele&ceeve jepeveereflekeÀ peerJeve keÀerefJeue#eCe Deeuees®evee Òemlegle keÀjves kesÀ efueS YeJeYetefle DeuebkeÀjCe, keÀefJe,Deeuees®ekeÀ cenWêefmebn keÀes GvekesÀ ÒekeÀeefMele Deeuees®evee ûebLe uebyeer keÀefJeleekeÀe j®evee efJeOeeve' kesÀ efueS JeeieerMJejer mecceeve, ÒeosMe keÀer Òeefme×keÀLeekeÀej [e@. mJeeleer efleJeejer keÀes keÀLee mebûen mJeeleer efleJeejer keÀer ®egefveboekeÀneefve³eeb' kesÀ efueS JeeieerMJejer HegjmkeÀej mes mecceeefvele efkeÀ³ee ie³ee~meceejesn kesÀ oewjeve efnvoer meeefnl³e meccesueve keÀer efJeJejefCekeÀe keÀe efJecees®eveYeer efkeÀ³ee ie³ee~

ceeveJe mebûeneue³e ceW mLeeHevee efoJemeFbefoje ieebOeer jeäer³e ceeveJe mebûeneue³e YeesHeeue kesÀ 36JeW mLeeHevee

efoJeme kesÀ meceejesn ceW Deesef[Mee keÀer mebmkeÉÀefle keÀer cenkeÀ efyeKejer~ Fme Jeºe&³en meceejesn Dees[erMee keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ efJejemele Leerce Hej cevee³ee ie³ee~

JeerefLe mebkegÀue ceW kesÀjue kesÀ HeejbHeefjkeÀ oerHe `Deeue efJeuekeÌketÀ' keÀeÒepJeueve keÀj meceejesn keÀe MegYeejbYe ngDee~ Deesef[mee keÀer meebmkeÉÀeflekeÀÒemlegefle³eeW kesÀ GlmeJe jbie keÀefuebie' ceW pevepeeleer³e keÀueekeÀejeW ves ieesìerHegDee,efleveceesvelegve Deewj ueebefpe³ee meeBJeje veÉl³e keÀer Òemlegefle oer~ Fve veÉl³eeW ceWjeie yemeble Hej DeeOeeefjle iegª Jebovee, osMeYeeqkeÌle ieerle leLee ye®®es kesÀpevce mes veecekeÀjCe mebmkeÀej lekeÀ efkeÀS peeves Jeeues GlmeJe keÀer íìeSBosKeves keÀes efceueeR~ JeerefLe mebkegÀue ceW Yeejle keÀer ÜerHe mebmkeÉÀefle³eeW HejDeeOeeefjle ÒeoMe&veer keÀe GodIeeìve ngDee~ Deb[ceeve SJeb efvekeÀesyeej ÜerHemecetn, ue#eÜerHe, keÉÀºCeeÝieesoeJejerÝkeÀeJesjer veoer ÜerHe, Demece kesÀ yeïeHeg$eveoer ÜerHe SJeb Deesef[Mee kesÀ mecegê leìer³e mebmkeÉÀefle keÀer PeuekeÀ Fme oerIee&ceW osKeves keÀes efceueer~ DeHeves HeejbHeefjkeÀ leevesyeeves kesÀ meeLe keÀueekeÀejeW keÀerÒemlegefle³eeW ves meeefyele efkeÀ³ee efkeÀ HejbHeje³eW Deesæ{er veneR peeleeR, DebieerkeÀej keÀerpeeleer nQ~ meefo³eeW mes HejbHeje kesÀ Òenefj³eeW ves Fme met$e keÀes DeHeves peerJeveDeewj meÉpeve ceW Hetjer DeemLee Deewj efveÿe kesÀ meeLe DeHevee³ee nw~ mebûeneue³ekeÀer ieefleefJeefOe³eeB Fme leL³e keÀer mee#eer nQ~


keÀuee efJeYetefle³eeW keÀes meÉpeve mecceeveceO³eÒeosMe Meemeve kesÀ mebmkeÉÀefle efJeYeeie Üeje mLeeefHele jeäer³e

mecceeveeW keÀe DeuebkeÀjCe meceejesn jJeeRê YeJeve ceW mebmkeÉÀefle ceb$eer ue#ceerkeÀebleMecee& keÀer ieefjceece³e GHeeqmLeefle ceW mecHeVe ngDee~ Hej efJeefYeVe efJeOeeDeeW keÀeryeejn ueyOe Òeefleÿ efJeYetefle³eeW keÀes jeäer³e mecceeve Òeoeve efkeÀS~

Jeºe& 2008-2009 nslegceje"er kesÀ cetOe&v³e keÀefJe cebiesMeHee[ieebJekeÀj (cegbyeF&) keÀes jeä^er³ekeÀyeerj mecceeve, efJeK³eeleuesKekeÀ Je Deeuees®ekeÀ jcesMe®ebêMe e n (Y e e s H e eu e ) k e À e scewefLeueerMejCe iegHle mecceeve,Meerºe& Go&t meeefnl³ekeÀej ieesHeer®eboveejbie (efouueer) keÀes FkeÀyeeue

mecceeve, efJeK³eele J³ebi³ekeÀej kesÀ.Heer. mekeÌmesvee (ueKeveT) keÀes MejopeesMeer mecceeve mes efJeYetefºele efkeÀ³ee ie³ee~ Fmeer ÞeÉbKeuee ceW Meem$eer³e mebieerlekesÀ #es$e ceW yeveejme Iejeves kesÀ K³eele iee³ekeÀ Heb. íVetueeue efceÞe, Meem$eer³eveÉl³e kesÀ #es$e ceW keÀLekeÀueer kesÀ Meerºe& keÀueekeÀej iegª keÀueeceb[ueced ieesHeer,©HebkeÀj keÀueeDeeW kesÀ #es$e ceW efJeK³eele ef®e$ekeÀej pes.jece Heìsue keÀes jeäer³e

keÀee fueoeme mecceeve me sefJeYetefºele e fkeÀ³ee ie³ee~ueeskeÀkeÀueeDeeW kesÀ #es$e ceWHeg©ºe keÀueekeÀejeW keÀes ÒeoeveefkeÀS peeves Jeeues leguemeermecceeve me s ì sj ek eÀ e sìekeÀueekeÀej jbieemJeeceer Jes[ejleLee ceefnuee keÀueekeÀejeW kesÀefueS mLeeefHele Deefnu³eemecceeve mes ueeskeÀÒeefme×

keÀeueyesefue³ee vele&keÀer iegueeyees keÀes efJeYetefºele efkeÀ³ee ie³ee~ Fmeer ÒekeÀej Jeºe&2009-10 nsleg Meem$eer³e mebieerle kesÀ #es$e ceW efJeK³eele Jee³eefueve JeeefokeÀe[e@. Sve jepeced, Meem$eer³e veÉl³e kesÀ #es$e ceW efJeK³eele Yejle veeìd³ecedveÉl³eebievee mejespee JewÐeveeLeve leLee ©HebkeÀj keÀueeDeeW kesÀ #es$e ceW Òeefme×ef®e$ekeÀej keÉÀºCe keÀvneF& keÀes jeäer³e keÀeefueoeme mecceeve mes efJeYetefºele efkeÀ³ee~mecemle mecceeefvele efJeYetefle³eeW keÀes mecceeve efveefOe, mecceeve He$e SJeb Mee@ueÝÞeerHeÀueÒeoeve efkeÀ³es ieS~ DeuebkeÀjCe meceejesn kesÀ HetJe& mJejepe YeJeve keÀer keÀueeoerIee& ceW pes.jece Heìsue, keÀÉºCe keÀvneF& SJeb jbieemJeeceer Jes[ej keÀer keÀueekeÉÀefle³eeWkeÀer ÒeoMe&veer keÀe MegYeejbYe Yeer efkeÀ³ee ie³ee~ DeuebkeÀjCe kesÀ HeM®eeled [[email protected]. jepeced ves Jee@³eefueve Jeeove leLee Heb. íVetueeue efceÞe ves Meem$eer³eiee³eve mebieerle keÀe DeO³eeeqlcekeÀ ÒeYeeJe GlHeVe keÀj ÞeesleeDeeW keÀes DeefYeYetlekeÀj efo³ee~

meceejesn kesÀ otmejs efove meeefneql³ekeÀ mecceeveeW mes veJeepes ieS uesKekeÀeWkeÀe j®eveeHee" Dee³eesefpele efkeÀ³ee ie³ee~ HeM®eeled [e@. mejespee JewÐeveeLeve vesYejleveeìd³eced leLee iegª keÀueeceb[ueced ieesHeer ves keÀLekeÀueer keÀer ÒemlegefleoskeÀj Yeejle keÀer meceÉ× Meem$eer³e veÉl³e HejbHeje keÀes ceb®e Hej peerJeble efkeÀ³ee~meceejesn kesÀ Debeflece efove ueeskeÀ keÀueekeÀej iegueeyees ves keÀeueyesefue³ee veÉl³ekeÀe mecceesnve j®ee~

mebmkeÉÀefle SJeb pevemecHeke&À ceb$eer ue#ceerkeÀeble Mecee& ves Yeejle mejkeÀej kesÀefJeosMe ceb$eeue³e keÀer mebmLee Yeejleer³e meebmkeÉÀeflekeÀ mebye bOe Heefjºeo(DeeF&.meer.meer.Deej.) kesÀ #es$eer³e keÀe³ee&ue³e keÀe MegYeejbYe efkeÀ³ee~ GmleeoDeueeGÎerve KeeB mebieerle SJeb keÀuee DekeÀeoceer yeeCeiebiee Heefjmej ceW ³enkeÀe³ee&ue³e DeejbYe efkeÀ³ee ie³ee nw~ mebmkeÉÀefle ceb$eer ves keÀne efkeÀ ceO³eÒeosMe kesÀkeÀuee peiele kesÀ efueS DeeF&.meer.meer.Deej. keÀe #es$eer³e keÀe³ee&ue³e yeæ[er GHeueeqyOenw~ GvneWves DeHes#ee keÀer efkeÀ DeeF&.meer.meer.Deej. keÀe #es$eer³e keÀe³ee&ue³e ÒeosMe kesÀkeÀueekeÀejeW keÀes osMeÝefJeosMe ceW Òemlegle keÀjves keÀe ceeO³ece yevesiee~ DeeF&.meer.meer.Deej.kesÀ ceneefveosMekeÀ [e@. megjsMe kegÀceej iees³eue ves keÀne efkeÀ efveefM®ele ner ³en#es$eer³e keÀe³ee&ue³e Yeejleer³e mebmkeÉÀefle kesÀ cenlJeHetCe& Debie kesÀ ªHe ceW ce.Òe. keÀerkeÀueeDeeW keÀes J³eeHekeÀ mlej Hej GYeejves keÀe Òe³eeme keÀjsiee~ Fme DeJemej Hejvetleve keÀe@uespe keÀer íe$eeDeeW ves [e@. megOee oeref#ele kesÀ efveoxMeve ceW meecetefnkeÀefmeleej Jeeove efkeÀ³ee~ mebmkeÉÀefle ceb$eer ves Fme ceewkesÀ Hej keÀuee DekeÀeoceer ceWlew³eej veJeerve ef®e$ekeÀuee iewuejer keÀe Yeer GodIeeìve efkeÀ³ee~ keÀe³e&¬eÀce ceW ÒeMeemeveDekeÀeoceer keÀer ceneefveosMekeÀ DeeYee DemLeevee Yeer GHeeqmLele LeeR~

Yeejleer³e meebmkeÉÀeflekeÀ mebyebOe HeefjºeokeÀer ce.Òe. MeeKee YeesHeeue ceW

Yeejleer³e meebmkeÉÀeflekeÀ mebyebOe Heefjºeod veF& efouueer Üeje YeesHeeue ceW Fme16JeW #es$eer³e keÀe³ee&ue³e keÀer mLeeHevee yengDee³eeceer ieefleefJeefOe³eeW keÀes efJemleejosves kesÀ GÎsM³e mes keÀer pee jner nw~ FmekesÀ ceeO³ece mes efJeosMeer keÀuee oueeW keÀeÒeoMe&ve, ÒeosMe kesÀ keÀueekeÀejeW keÀes Dev³e jep³eeW ceW leLee efJeosMeeW ceW ceb®eGHeueyOe keÀjeves, ÒeoMe&veer, keÀebÖesbÀme, mesceerveej Deeefo kesÀ Dee³eespeve kesÀ efueSmecevJe³e SJeb ÒeyebOeve keÀe keÀe³e& efkeÀ³ee peeSiee~ FmekesÀ DeueeJee SefMe³ee,DeÖeÀerkeÀe Je oef#eCeÝceO³e DecesefjkeÀe kesÀ osMeeW mes DeO³e³eve kesÀ efueS ÒeosMe ceWDeeves Jeeues efJeÐeeefLe&³eeW keÀes mkeÀe@uejefMeHe Yeer GHeueyOe keÀjeF& peeSieer~

DeeF&meermeerDeej kesÀ #es$eer³e keÀe³ee&ue³e kesÀ MegYeejbYe ceewkesÀ Hej MeneroYeJeve ceW meebmkeÉÀeflekeÀ mebO³ee keÀe Dee³eespeve Yeer ngDee~ FmeceW Fb[esÝÖesbÀ®eÒees[keÌMeve ûegHe ves `mJeeveueskeÀ efjefJeefpeìs[' keÀer ceveceesnkeÀ Òemlegefle oskeÀjoMe&keÀeW keÀe efoue peerle efue³ee~ efjoceespewkeÀ kebÀHeveer Üeje Òemlegle Fme veÉl³e ceWkeÌueeefmekeÀ yewues, HeÌuewefcebieeW, ìsHe [ebme Deeefo kesÀ peefjS ³etjesefHe³eve jepeeÝjeveerefÒebme mesieÖeÀeF[ Deewj Deesosleer keÀer ÒescekeÀLee keÀe Òemebie efoKee³ee ie³ee~ keÀjeryeSkeÀ Iebìs keÀer Fme Òemlegefle ceW ³eesjcee uee@efjveiesì (ÖeÀebme) Deewj keÀesuekeÀelee kesÀ[e@. efcelegue mesveiegHlee, je@veer MeeeqcyekeÀ Ieesºe, ÒemeVee MewefkeÀ³ee, megYeeºe yesje JejeqkeÌlece ieesmJeeceer ves Yeeie efue³ee~ mebieerle j®evee efoMeejer keÀer Deewj ÒekeÀeMeHeefjkeÀuHevee Depe³e jevet keÀer Leer~ ÖeÀebme kesÀ efie³eeefveve uee@jsveiesì, keÀesuekeÀeleekesÀ [e@. mesveiegHlee Je je@veer MeeeqcyekeÀ Ieesºe kesÀ efveoxMeve ceW lew³eej Fme veÉl³eÒemlegefle kesÀ osMe Yej ceW DeYeer lekeÀ Dee" Mees nes ®egkesÀ nQ~


]Keyej Heeveer Hej efueKeer efueKeeF& nw~ peeDees osJe legce osMe keÀerOeæ[keÀve ceW ncesMee ef]peboe jnesies~ DeHeves ®eenves JeeueeW kesÀ efueSef®ej ³egJee keÀeceosJe kesÀ meceeve mecceesefnle keÀjles ngS cenkeÀlesjnWies~ DeHeveer ³eeoeW kesÀ menejs~ keÌ³eeWefkeÀ legce efkeÀmeer DeefYeMeHlekeÀeceosJe keÀe DeJeleej ueskeÀj HeÉLJeer Hej Dee³es Les~ osJe keÀYeerceje veneR keÀjles~'' nceejs mece³e keÀe efJeJeskeÀ nw nceejs yegpegie& JespeerJeve keÀes meceÉ× keÀjles nQ Deewj Deieueer Heerefæ{³eeW kesÀ efueSyeæ[er efJejemele yeveeles nQ~ GvekeÀer Gce keÀe yeerlevee DevegYeJe DeewjGHeueeqyOe mes YejHetj Jeºe& keÀe pegæ[vee Yeer nw~

Ýpeveeo&ve yeer. peesMeer, YeesHeeue

Heef$ekeÀe kesÀ cegKe HeÉÿ keÀer lejn peerJeve kesÀ m³een jbiekeÀes meeefnl³e, mebieerle SJeb jbieceb®eer³e meeefnl³e kesÀ jbieeW mesGppeJeue keÀjleer `jbie mebJeeo' efceueer~ cesjs efpeuee Heæ[esmeer YeeF&ÒesceMebkeÀj jIegJebMeer kewÀ]HeÀ YeesHeeueerÝmebmcejCe efueKe cegPes YeermceÉefle keÀer Gme cenef]HeÀue ceW ues ieS peneB kewÀ]HeÀ meenye kesÀ nerefveJeeme Hej keÀuecekeÀej Heefjºeo kesÀ keÀe³e&¬eÀce ceW GvnW ceQves peerYej keÀj megvee Lee~ jbie mebJeeo meYeer mlej kesÀ Hee"keÀeW keÀe O³eevejKeles ngS DeHeves GÎsM³e keÀer Deesj Deûemej nw~

Ýefiejer ceesnve ieg©, nesMebieeyeeo

GlkeÉÀä mebHeeove Deewj Òemlegefle kesÀ yesnlej ceevekeÀ ieæ{veskesÀ efueS `jbie mebJeeo' HeefjJeej keÀer cegkeÌle ceve mes ÒeMebmee keÀerpeeveer ®eeefnS~ ³en DeHeves DeeHe ceW meebmkeÉÀeflekeÀ MeesOe keÀer veF&efoMeeSB le³e keÀjves Jeeuee ceb®e nw~ SkeÀ cenlJeHetCe& yeele ³en efkeÀkeÀuee efJeºe³ekeÀ uesKekeÀeW kesÀ meerefcele oe³ejs keÀes leesæ[les ngS FmeHeef$ekeÀe ves veS uesKekeÀÝDeeuees®ekeÀeW keÀes Yeer peien oer nw~ Deiej³en peejer jne lees nceejs mece³e keÀer meebmkeÉÀeflekeÀ Oeeje keÀes veSefmejs mes mecePevee Yeer mebYeJe nesiee~ Hee"d³e ceeO³ece kesÀ He#e ceWMebYetveeLe pewmes Jeefjÿ ef®eblekeÀ ves pees HejsMeeefve³eeB efieveeF& nQ,Gvemes mencele neskeÀj keÀnvee ®eentBieer efkeÀ nceW JemlegJeeoer oewj ceWefJe®eejÝmebmkeÀej keÀer peien yeveeves kesÀ Òe³eeme keÀjves neWies~ `jbiemebJeeo' kesÀ HeÉÿeW Hej cegPes pees mHebove efoKeeF& efo³ee, Jen Ssmeerner keÀesefMeMe nw~ jHeìW Heæ{keÀj ueielee nw efkeÀ DeYeer metKee veneRHeæ[e nw~

Ýmegve³evee meWiej, iJeeefue³ej

Fme DebkeÀ ceW keÌ³ee kegÀí veneR nw~ efoJebiele efJeYetefle³eeWkeÀes ÒeCeefle oskeÀj DeeHeves GvekesÀ j®eveekeÀce& keÀe meeoj jsKeebkeÀveefkeÀ³ee nw~ nyeerye leveJeerj keÀe HegveHee&" `efMeefJejeW ceW yeBìermebmkeÉÀefle' yeæ[e ner meeceef³ekeÀ nw~ mebleesºe ®eewyes ves veewefveneueeW kesÀHe#e ceW keÀuece ®eueekeÀj GvekeÀer ogefve³ee keÀes yeæ[e yevee efo³ee~uesefkeÀve DeeHekeÀes veneR ueielee efkeÀ `HegÀnej' pewmeer Òemlegefle³eeBFmeefueS yeejÝyeej nesveer ®eeefnS keÌ³eeWefkeÀ ye®®es ÒesjkeÀ meeefnl³emes Fmeer ceveesjbpeve Mewueer ceW pegæ[vee ®eenles nQ~ nceW De®íemeeefnl³e KeespekeÀj veS jbieceb®eer³e Òe³eesie keÀjves keÀer Yeer]peªjle nw~

Hee"keÀ mebJeeo

mebHeeokeÀer³e ceW yeeueefnle meeefnl³e meÉpeve keÀes ueskeÀjpees ef®eblee J³ekeÌle keÀer ieF& nw, Jen Jeeefpeye nw~ FmeceW ÒekeÀejeblejmes pees ceejkeÀ cegÎe J³ekeÌle efkeÀ³ee ie³ee nw, Gmes GodOeÉle keÀjvee®eentBieeÝ `mketÀue keÀe oyeeJe Deewj ³eneB cegPes efkeÀmeer keÀe YeerDeHeceeve ve keÀjves keÀer cebMee kesÀ meeLe keÀnves oW efkeÀÝ nceejerMeeueeDeeW keÀe vekeÀueerHeve nì peeves mes ye®®es pees mJeleb$eleecenmetme keÀjles nQ, pees mJeeYeeefJekeÀlee cenmetme keÀjles nQ, GmevesGvnW Deevebo Deewj Glmeen mes Yej efo³ee nw~ keÌ³ee efMe#ee DeewjkeÀuee keÀe GÎsM³e ³ener veneR nesvee ®eeefnS~ jbiekeÀce& keÀer Heef$ekeÀeceW cegPes lees meeefnl³e keÀe mHeMe& efceue ner ie³ee~ kewÀ]HeÀ meenye HejÒesceMebkeÀj jIegJebMeer, DeM]keÀ peer Hej efJepe³e yeneogj efmebn,YetHesve n]peeefjkeÀe Hej mebef#eHle efkeÀvleg meejieefYe&le efueKee nw~jHeì Deewj meÉpeve kesÀ DeemeHeeme ceW jbiekeÀce& keÀer ieefleefJeefOe³eeWkeÀer met®eveeSB Heæ{keÀj ®eefkeÀle neslee ntB~ ceb®e Hej Flevee keÀece nesjne nwÝ ie]peye~ DebkeÀ keÀer íHeeF&, meHeÀeF& Deewj Òemlegeflemeg©ef®eHetCe&~

Ý®evêmesve efJejeì, YeesHeeue

³en GuuesKeveer³e nw efkeÀ jbie mebJeeo' Dev³e meeefneql³ekeÀHeef$ekeÀeDeeW mes Fme ceeceues ceW efYeVe SJeb efJeefMeä nw keÌ³eeWefkeÀ ³encenpe keÀefJelee, keÀneveer Deewj ]ie]peue kesÀ ÒekeÀeMeve lekeÀ nermeerefcele veneR nw~ jbie mebJeeo ceW ueeskeÀ keÀueeDeeW Deewj mebmkeÉÀeflekesÀ yeejs ceW efJeefMeä SJeb MeesOeHejkeÀ uesKe ÒekeÀeefMele nesles nQ peesDev³e Òeefleefÿle SJeb cegK³eOeeje keÀer meeefneql³ekeÀ Heef$ekeÀeDeeW kesÀefueS Yeer mHeÉnCeer³e nQ~ uesKeeW ves cesjs ceve ceW Fme Heef$ekeÀe SJebÒekeÀeMekeÀ ceC[ue kesÀ Òeefle mecceeve Deewj yeæ{e efo³ee nw~ efJeMesºeªHe mes Þeer M³eece megboj ogyes Üeje efueefKele ``Deye vee jns JesDeeune iee³ekeÀ'' keÀe GuuesKe keÀjvee ®eentBiee efpemeceW uesKekeÀves ve efmeHe&À DekeÀeoefcekeÀ mlej keÀe efueKee nw Jejve ueeskeÀmebmkeÉÀefle mes GvekeÀe ienje pegæ[eJe Yeer Heefjueef#ele neslee nw~mebHeeokeÀer³e ``nce ye®®eeW kesÀ efueS keÌ³eeW veneR efueKeles'' YeerHetjs cevees³eesie mes efueKee ie³ee Meeveoej uesKe nw~ mebHeeokeÀer³e ceWìsjer Fieuìve keÀer HegmlekeÀ kesÀ nJeeues mes efueKeer ie³eer HebeqkeÌle³eeBSJeb efJe®eejesÊespekeÀ nQ~

Ý[e@. Heefjleesºe ceeueJeer³e, iJeeefue³ej

ve³es Jeºe& ves ogëKeo Ieìvee kesÀ meeLe omlekeÀ oer~ `efmevesieeF[' ®euee ie³eeÝ cegmeeefHeÀj pee³esiee keÀneBÝ oce uesues Ieæ[erYej Ý Jee]keÀF& GmekeÀer peerJeve ³ee$ee ceW Ieæ[er Yej keÀe "njeJeveneR Lee~ yeme ®eueles ner peevee nw~ ef]pevoieer SkeÀ veMee nw peye®eæ{lee nw lees yeme cele Hetíes Deewj peye Glejlee nw lees {uepee³es~ peerJeve jsme ceW pees efHeíæ[ ie³ee Jen cej ie³ee~ GmeveskeÀYeer LekeÀvee veneR meerKee~ keÀece ner GmekeÀer Hetpee Leer~ keÀece vekeÀjvee ³eeves efkeÀ ceewle keÀece keÀjlesÝkeÀjles Jen ®euee ie³ee~yecyeF& keÀe yeeyet ®euee ie³ee~ osJe cejvee veneR ®eenlee Lee keÀcemes keÀce Yeejleer³eeW kesÀ meeceves~ FmeefueS Jeleve mes otj GmevesDeHevee keÀece keÀjlesÝkeÀjles Debeflece meebme ueer Deewj ceevees keÀnleejneÝ Ss cesjer ef]pevoieer Deepe let Petce ues, Deemeceeb keÀes ®etce ues,efkeÀmekeÀes Helee keÀue efHeÀj Dee³es vee Dee³es~ osJe kesÀ cejves keÀer


efveoe HeÀe]peueer cesjs Hemeboeroe Mee³ej nQ~ efJeve³e GHeeO³ee³e vesGvekeÀe mener efJeMuesºeCe efkeÀ³ee nw~ meb³eesie mes Jes efkeÀleeyeeW, ceb®eeW Deewjmebieerle kesÀ ]peefjS pevelee lekeÀ HengB®eves Jeeues efJejues Mee³ejeW ceW mes SkeÀnQ~ Jes SkeÀ Hee@ef]peefìJe Deewj ÒeesûesefmeJe jeFìj nQ~ ìe@ce Deeuìj mescecelee efleJeejer keÀer yeele®eerle SkeÀ De®íer Òemlegefle nw~ uesefkeÀve ìe@cemes Deewj ienjs meJeeue efkeÀS pee mekeÀles Les~ ]Kewj mee#eelkeÀej kesÀ oewjevekeÀer ceeveefmekeÀlee Hej Yeer yengle kegÀí efveYe&j keÀjlee nw~ meeq®®eoevebopeesMeer keÀer keÀefJeleeDeeW ves ÒeYeeefJele efkeÀ³ee~ nce pewmes veeìd³e Òesefce³eeWkeÀes veF& ¢efä efceueer~ HegºHee Yeejleer keÀe ©ove yeeefpeye nw efkeÀ keÀuececeW Deepe Jees leeHe veneR nw~ DeeOegefvekeÀlee Deewj HejbHeje keÀes SkeÀ meeLeosKekeÀj Yeer De®íe ueiee~ Deeune iee³eve Hej M³eecemegvoj ogyes DeewjveewìbkeÀer Hej megveerue efceÞe kesÀ DeeuesKe efJejemele keÀes G®®e Deemeve Hejyew"eles nQ~ DeueKevebove ves keÀefJelee Deewj jbieceb®e keÀes ueskeÀj yengleie·Ýce· yeeleW keÀer nQ~ efJe®eejeW keÀe efmeueefmeuee Yeer yeeefOele ueieleenw~ meebmkeÉÀeflekeÀ jHeìeW keÀer ³ener meIevelee yeveeS jefKeS~

ÝefnceebMeg ueesKeb[s, veeieHegj

`jbie mebJeeo' keÀes SkeÀ Deewj Meeveoej DebkeÀ keÀer yeOeeF&~ DeepekesÀ mece³e ceW Ssmeer peveleebef$ekeÀ Heef$ekeÀe keÀe ÒekeÀeMeve, DeHeves DeeHe ceWSkeÀ keÀerefle&ceeve nw~ Kegues Deewj efJejeì ceve keÀe Heefj®e³e efo³ee nw `jbiemebJeeo' ves~ keÀesF& leìyebOe veneR~ meejs efKeæ[keÀerÝojJee]pes Kegues efoKeeF&os jns nQ Deewj meye Deesj keÀer nJeeSB ³eneB DeHeveer Jew®eeefjkeÀ iebOe efueScenmetme keÀer pee mekeÀleer nQ~

Ý[e@. efMeJeveeje³eCe Jecee&, keÀìveer

DeeHekeÀe DeeMe³e `jbie mebJeeo' keÀes ueskeÀj meeHeÀ nw efkeÀ FmeceWjbieceb®eer³e ieefleefJeefOe³eeW Deewj efJeOeeDeeW keÀes Jejer³elee oer peeleer nw~cesjer DeHes#ee Deewj efveJesove nw efkeÀ FmeceW ©HebkeÀj keÀueeDeeW kesÀ DeemeHeemenes jns efJe®eejÝefJeceMe& keÀes Yeer Meeefceue efkeÀ³ee pee mekeÀlee nw~ DeeHevesefHeíues efkeÀmeer DebkeÀ ceW mHeä efkeÀ³ee nw efkeÀ ³en Heef$ekeÀe meeefnl³e Deewjleceece ÒeoMe&vekeÀejer keÀueeDeeW keÀe meePee ceb®e yeves~ ceQ keÀjerye leermeyejmeeW mes efMeuHe Deewj ef®e$ekeÀejer ceW mebueive ntB uesefkeÀve Dev³e keÀueeceeO³eceeW ceW Yeer cesjer meceeve ©ef®e nw~ cesjer lejn ner Dev³e efJeOeeDeeWkesÀ j®eveekeÀej neWies pees oeriej DevegMeemeveeW keÀer Deesj DeekeÉÀä neskeÀjkegÀí ve³ee KeespelesÝyeerveles neWies~

-efÒe³esMeoÊe ceeueJeer³e, YeesHeeue

Fme DebkeÀ keÀer efJeMesºe Òemlegefle cesjs efueS Òemeeo kesÀ GveveeìkeÀeW mes Heefj®e³e Heevee jne efpevekesÀ ceb®eve Deewj efpevekesÀ yeejs ceW®e®ee&SB Òee³eë keÀce ngF& nQ~ Òee³eefM®ele, keÀu³eeCeer Heefj®e³e, keÀ©Ceeue³e,jep³eÞeer Fve veeìkeÀeW kesÀ yeejs ceW veF& Heeræ{er lees keÌ³ee nce pewmes Òeewæ{Je³e kesÀ yengle mes jbieÒesceer Yeer veneR peeveles~ Deye veeìkeÀeW keÀer ogefve³eeceW meef¬eÀ³e ³egJeeDeeW keÀe O³eeve DeO³e³eve, DeO³eJemee³e kesÀ Òeefle keÀceDeewj Òe®eejÝÒeefmeef× keÀer Deesj p³eeoe nw~ Òemeeopeer kesÀ veeìkeÀeW kesÀÒe³eesie keÀes censMeÝDeevebo ves De®íer lejn efJeMuesefºele efkeÀ³ee nw~ Dev³emeeceûeer Yeer He"veer³e nw~ íHeeF& Deewj DeekeÀuHeve keÌueeefmekeÀ nw~

ÝJeerjsvê efmebn Hejceej, Fboewj

`jbie mebJeeo' keÀes ceeGCì Deeyet ceW HegjmkeÉÀle nesves keÀer]Keyej Heæ{keÀj De®íe ueiee~ Fmes "kegÀj megneleer ve ceeveW leeskeÀnvee ®eentBieer efkeÀ Fme Heef$ekeÀe keÀe nj HeVee FmekeÀer GlkeÉÀäleekeÀer ieJeener oslee nw~ ceQ efpeme mebmLeeve ceW keÀece keÀjleer ntB JeneBmeceepe mesJee mes pegæ[er KeemekeÀj ceefnueeDeeW kesÀ meÉpeveelcekeÀ©PeeveeW keÀes mecePekeÀj GvekesÀ DevegªHe GvnW ceeie&oMe&ve efo³eepeelee nw~ `jbie mebJeeo' kesÀ DeeuesKe Deewj ³eneBÝJeneB nesves JeeueermeebmkeÉÀeflekeÀ ieefleefJeefOe³eeW keÀer ]KeyejeW keÀes Heæ{keÀj nceejer yenveWkeÀeHeÀer Òesefjle nes jner nQ~ keÌ³ee Jeveceeueer meÉpeve Heer" SsmeerkeÀce]peesj Jeie& keÀer ÒeefleYeeMeeueer ceefnueeDeeW keÀer ceoo kesÀ efueSceb®e GHeueyOe keÀje mekeÀlee nw~

ÝmeeOevee Deveble yeesjkeÀj, veeefmekeÀ

ìe@ce meenye keÀes efHeÀuceeW ceW lees Ketye osKee uesefkeÀve Jesjbieceb®e Hej Yeer Fleves ueieeleej Deewj iebYeerjlee mes pegæ[s nQ,ceeuetce veneR Lee~ ceceleepeer ves Gvemes De®íer cegueekeÀele keÀjeF&~GvneWves veeìkeÀeW ceW oMe&keÀeW keÀer Yeeieeroejer keÀes Dence yelee³ee, ceQmencele ntB~ Fme DebkeÀ ceW vevnWÝcegVeeW keÀes pee³epe meJeeueeW Hejmebleesºe ®eewyes ves mebHeeokeÀer³e DeeuesKe ceW lekeÀeX kesÀ meeLe DeHeveeryeele jKeer~ cesje megPeeJe nw efkeÀ efHeÀuceeW keÀer lejn kegÀí HegjevesDeewj ueeskeÀefÒe³e veeìkeÀeW keÀer ®e®ee& Yeer keÀjW~ efJeve³e GHeeO³ee³ekeÀes mebHeeove kesÀ meeLe ner Òemlegefle kesÀ meYeer megvoj Dee³eeceeW kesÀefueS ceve mes yeOeeF&~

ÝDeefYepeerle meejmJele, cent

`jbie mebJeeo' kesÀ DebkeÀ cegPes efceues~ jbie Heìue Deewjjbieceb®e keÀe meeefnl³e mes pees Devlej mebyebOe nw, GvekeÀer DeefYeJ³eeqkeÌlekeÀer ³en efJejue Heef$ekeÀe nw~

Ý]penerj ]kegÀjsMeer, iJeeefue³ej

jbie mebJeeo keÀe HeeB®eJee DebkeÀ ÒeeHle ngDee Deewj GmeceWÒekeÀeefMele meYeer meeceûeer mecHeeokeÀer³e keÀewMeue Deewj GmekeÀermekeÀejelcekeÀ ¢efä keÀes ye³eeve keÀjleer nw~

ÝDe©Ce HeeC[s³e, peyeueHegj

mebO³ee ®elegJexoer (keÀeveHegj), mesJeejece ef$eHee"er (jerJee),[e@. megYeêe Kegjevee (YeesHeeue), HeuueJe (efouueer), ceeefCekeÀmeesveer (pe³eHegj), megjsvê efiejer (efMeceuee), ueefuele veeje³eCeGHeeO³ee³e (Keb[Jee), Deefveue iees³eue (keÀeveHegj), ef$eYegJeveieesjs (cebomeewj), kesÀ. jJeervê (je³eHegj), DeeueeskeÀ mes"er (Keb[Jee),nºe& GHeeO³ee³e (Keb[Jee), eqmcelee JeepeHes³eer (ueKeveT), Heer³etºeHeeC[s (Òe³eeie), Deefvelee efmebIeue (veesS[e), Jeºee& osMeHeeC[s(cenemecegbo) Deeefo keÀer Òeefleef¬eÀ³eeSB Yeer efceueeR~

Hee"keÀ mebJeeo


peerJeve keÀer lejn jbieceb®e keÀer Fyeejle Yeer cegeqMkeÀue nw~ Jen mebYeeJeveeDeeW keÀe Keguee DeekeÀeMe nw, peneB ³eLeeLe& DeewjkeÀuHevee keÀer TB®eer Gæ[eveW Yejer pee mekeÀleer nQ~ efnvoer veeìkeÀeW kesÀ DeeOegefvekeÀ Fefleneme ceW Deeieje yee]peej' SkeÀ Ssmeer ner efcemeeueyevee~ ceMentj jbiekeÀceea nyeerye leveJeerj keÀer jbie³ee$ee keÀe mebieÝSÝceerue jne nw ³en veeìkeÀ~

Go&tÝefnvoer kesÀ mebiece mes G"ejnJeeR meoer ceW Deece HeÀnce keÀefJelee keÀnves Jeeues Mee³ej ve]peerj DekeÀyejeyeeoer keÀer ve]pceeW keÀesveeìd³e ªHekeÀ kesÀ yeleewj HesMe keÀjles ngS nyeeryepeer ves Mee³ejer, mebieerle, DeefYeve³e Deewj efveoxMeve keÀe yesnlej jmee³eve lew³eej efkeÀ³ee~³en Òe³eesie oMe&keÀeW keÀes Flevee Hemebo Dee³ee efkeÀ ceb®eve keÀer keÀF& HegvejeJeÉefÊe³eeB ngF¥~ neueeBefkeÀ yeeo kesÀ yejmeeW ceW veeìkeÀ keÀer Hegjeveer®ecekeÀ Jes veneR ueewìe HeeS, uesefkeÀve Meesnjle keÀer yeguebefo³eeB ít ®egkesÀ Deeieje yeepeej' keÀer KegMyet mes leejer nesves keÀer iejpe oMe&keÀeWHej meoe neJeer Leer~

`Deeieje yeepeej' kesÀ meeLe keÀF& efkeÀmceeW keÀer efoue®eeqmHe³eeB pegæ[er nQ~ Henuee lees ³ener efkeÀ Jen efmeHe&À vepeerj keÀer vepceeWkeÀe keÀesueepe neskeÀj Yeer jbieceb®eer³e DevegYeJeeW mes meceÉ× nw, otmejer Ketyeer nw FmekeÀe mebieerle efpemeceW jeieÝjeefieefve³eeW keÀer íeQkeÀ kesÀmeeLe ner íÊeermeieæ{er ueeskeÀ mebieerle keÀer megiebOe Yeer j®eerÝyemeer nw~ ³en Yeer efkeÀ Fme veeìkeÀ keÀe ¢M³eebkeÀve Deewj DeefYeve³e Yeer yesnokeÀueelcekeÀ menpelee efueS nQ~ Fve meyekeÀe yegefve³eeoer DeekeÀuHeve keÀjves Jeeues nyeerye leveJeerj kesÀ HeÀve keÀe Demej Hetjs veeìkeÀ keÀesDeueewefkeÀkeÀ yeveelee jne~

efoue®emHe yegveeJeì Jeeues Fme veeìkeÀ kesÀ ceb®e Hej Deeieje keÀe yee]peej nw peneB Ieesj ceboer íeF& nw Deewj kegÀí Yeer veneR efyekeÀjne~ SkeÀ keÀkeÀæ[er Jeeues kesÀ efoceeie ceW ³en yeele Deeleer nw efkeÀ ³eefo keÀesF& keÀefJe GmekeÀer keÀkeÀæ[er kesÀ iegCeeW keÀes yeKeeveleer keÀefJeleeefueKe os lees efye¬eÀer ]peªj yeæ{sieer~ Jees keÀF& Mee³ejeW kesÀ Heeme peelee nw Hej keÀesF& Yeer Fme keÀece kesÀ efueS je]peer veneR neslee~ DebleceW Jen Mee³ej ve]peerj kesÀ Heeme peelee nw pees HeÀewjve GmekeÀe keÀece keÀj osles nQ~ Jen ve]peerj keÀer efueKeer keÀkeÀæ[er Hej keÀefJelee ieeleengDee Deelee nw Deewj GmekesÀ ³eneb ûeenkeÀeW keÀer Yeeræ[ ueie peeleer nw~ efHeÀj lees ue·èJeeuee, lejyetpe Jeeuee Deeefo meye SkeÀÝSkeÀ keÀjkesÀJener keÀjles nQ Deewj peuoer ner meeje yee]peej ve]peerj kesÀ ieerleeW mes ietBpeves ueielee nw~

Fme cegK³e keÀL³e kesÀ yeer®e SkeÀ yesjespeieej ³egJee keÀer keÀneveer efHejesF& ieF& nw pees SkeÀ ieefCekeÀe kesÀ HesÀj ceW Heæ[e ngDee nwDeewj pees Deble ceW Gmeer Hegefueme FvmeHeskeÌìj kesÀ nlLes ®eæ{lee nw efpemes keÀYeer Òesce kesÀ Kesue ceW Gmeves HejemleefkeÀ³ee Lee~

Deeieje yeeæp

eej

MesºeefJeMesºe

efJeve³e GHeeO³ee³e


³en veeìkeÀ ve]peerj DekeÀyejeyeeoer keÀer ceeveJeer³e Mee³ejer kesÀ Fo&Ýefieo& yegvee ie³ee nw~ ve]peerj me®®es DeLeeX ceW SkeÀSsmes pevekeÀefJe Les efpemeves "suesJeeueeW, yeefve³eeW, efYeKeeefj³eeW, DeeJeeje íeskeÀjeW keÀer HeÀjceeFMe Hej keÀF& yeej ieerle efueKes,Hej GvnW keÀYeer SkeÀef$ele keÀj íHeJeeves kesÀ HesÀj ceW veneR Heæ[s~ GvekesÀ ieerleeW ceW ueeskeÀ Yeeºee Deewj DeHeYevMeeW kesÀFmlesceeue ves GvnW Go&t Mee³ejer keÀer cegK³e Oeeje mes keÀeì efo³ee Lee~ GvekesÀ ieerle GvekeÀer ceÉl³eg kesÀ keÀF& JeºeeX yeeo SkeÀefJeÜeve Üeje FÊesHeÀekeÀ mes Keespes ieS peye, SkeÀ efYeKeejer Üeje ieeS pee jns ve]peerj kesÀ ieerle Hej GvekeÀe O³eeve ie³ee~ve]peerj keÀer Heesleer kesÀ Heeme mes kegÀí ieerleÝMee³ejer ÒeeHle ngS efpevnW efHeÀj HegmlekeÀekeÀej íeHee ie³ee, efkeÀvleg GvekesÀ efueKesieerleeW keÀe mebYeJeleë yeæ[e efnmmee lees meoe kesÀ efueS Kees ner ®egkeÀe Lee~

Deeieje yee]peej veeìkeÀ ceW ve]peerj mJe³eb efkeÀjoej kesÀ ªHe ceW GHeeqmLele veneR nesles keÌ³eeWe fkeÀ GvekesÀ peerJevemebyebOeer keÀesF& ÒeeceeefCekeÀ peevekeÀejer GHeueyOe veneR nw~ kesÀJeue Flevee Helee ®euelee nw efkeÀ ³en Mee³ej ye®®eeW keÀesHeæ{ekeÀj peerJeve³eeHeve keÀjlee Lee Deewj Gmeves ueKeveT kesÀ veJeeye leLee Dev³e ®eenves JeeueeW kesÀ Üeje efoS ieSefveceb$eCe ³ee keÀeceeW keÀes ncesMee "gkeÀje³ee~

Helebie Jeeues keÀer ogkeÀeve Jen cegkeÀece nw peneB ueesie FkeÀùs neskeÀj ve]peerj kesÀ mejue, pevekesÀefvêle ieerle ieelesnQ peyeefkeÀ FmekesÀ "erkeÀ Gueì meeceves keÀer HegmlekeÀ Jeeues keÀer ogkeÀeve Hej ncesMee ojyeejer Mee³ejer kesÀ mebYe´evle mJeªHeHej ®e®ee& nesleer jnleer nw~ Fve oes Oe´gJeeW kesÀ yeer®e mes yenleer peerJeve keÀer Oeeje nwÝ kegÀcnej, jnæ[erJeeues, ogkeÀeveoej,JesM³eeSb, ojyeejer, DeeJeeje Deewj yesjespeieej ueesie~ peerJeve keÀer Fme jewvekeÀ mes, pees ve]peerj kesÀ ieerleeW ceW Fleves efJeefJeOeªHeeW Deewj jbieeW ceW ÒekeÀì nesleer nwÝ Gme HegmlekeÀ keÀer ogkeÀeve Deewj JeneB yew"ves Jeeues efJeÜeve efyeukegÀue Deítles yevesjnles nQ~

1954 ceW efueKee Deewj cebef®ele efkeÀ³ee ie³ee ³en veeìkeÀ ieerle Je veeìd³e leLee ueeskeÀ Je Menjer keÀueekeÀejeW kesÀmeceeJesMe keÀe Henuee megefJe®eeefjle Òe³eesie Lee~ HeQleerme meeue HetJe& efkeÀS ieS FmekesÀ Henues ceb®eve ceW peeefce³ee efceefue³eekesÀ Òeyeg× efMe#ekeÀ Je íe$e leLee efvekeÀìJeleea DeesKeuee ieeBJe kesÀ ueesieeW ves DeefYeve³e efkeÀ³ee Lee~ 1970 ceW kegÀííÊeermeieæ{er keÀueekeÀejeW kesÀ meeLe Fme veeìkeÀ keÀes efHeÀj mes G"e³ee~

Fme veeìkeÀ keÀe meebieereflekeÀ leeveeÝyeevee ueieYeie Jener 1954 Jeeuee nw, efmeJee³e, oesÝ®eej ieeveeW kesÀ~ efJeMesºekeÀj `yebpeeje veecee' ieerle kesÀ efpemekeÀe meceeJesMe 1970 ceW efkeÀ³ee ie³ee Lee~ Fme ieeves keÀer Oegve Yeefìb[e kesÀ mJeieea³engkegÀce ®evo Keueerueer Üeje lew³eej keÀer ieF& Leer pees Fme veeìkeÀ ceW HeÀkeÀerj keÀe DeefYeve³e Yeer efkeÀ³ee keÀjles Les~

`Deeieje yeepeej' keÀe HeÀuekeÀ oes Meleeyoer Henues kesÀ Deece Yeejleer³e peerJeve keÀes mecesìs nw, efpevekeÀer pegyeeveceW Mee³ejer keÀnves Jeeuee ve]peerj DekeÀyejeyeeoer leye kesÀ keÀuecekeÀejeW Deewj Deeuees®ekeÀeW keÀer efyejeojer ceW neefMeS Hej Lee~uesefkeÀve Oece&, mecÒeoe³e, peeefle Deewj pegyeeve mes THej Fbmeeefve³ele keÀes leJeppees osves Jeeuee ve]peerj nj Deece DeeoceerkeÀer ªn ceW DeHeveer Hew" jKelee Lee~ nyeerye leveJeerj ves ve]peerj keÀer YetueerÝefyemejer FvneR keÀefJeleeDeeW keÀes Kebieeuee DeewjGvnW lejleerye mes peesæ[keÀj Deeiejs kesÀ yeepeej keÀer keÀuHevee keÀer~ Henues vepceW neJeer LeeR, uesefkeÀve cegmeuemeue DeeuesKe

Deeieje yee]peejkeÀe Henuee ceb®eve19 Deewj 20DeÒewue 1954keÀes efouueer kesÀjeceueeruee ûeeGb[Hej KeeoerÒeoMe&veer kesÀmeYeeieej ceWngDee Lee~ leye1, 3 Deewj 5©HeS kesÀ efìkeÀìmes oMe&keÀeW vesFmes osKee Lee~Hebên vepceeWDeewj He®eemeHee$eeW kesÀ meeLeHewÀues Fme veeìkeÀkeÀe mebieerleefveoxMevemebieerlekeÀejmeleerMe Yeeefì³eeves efkeÀ³ee Lee~peyeefkeÀ efJeK³eeleefmeleej JeeokeÀHeb. jefJeMebkeÀj vesFmekeÀer OegveeW keÀesmebJeeje Lee~


Deewj Òemlegefle ceW leyoerefue³eeB nesleer ieF¥~ ceb®eveefveKejlee ie³ee~ Deeiejs kesÀ Òeefle efoueer ceesnyyele,DeJeece keÀe DeeHemeer meewneo&, SkeÀlee Deewj Fbmeeefve³elekeÀe Hewieece Fme veeìkeÀ keÀe cetue nw~ Kego efce³eeBve]peerj ves ye³eeve efkeÀ³ee nwÝ Deovee iejerye cegHeÀefuemepejoej Hewjles nQ, Fme Deeiejs ceW keÌ³eeÝkeÌ³ee Ss ³eejHewjles nQ~' nyeeryepeer ves vepeerj keÀer Mee³ejer kesÀ peKeerjsmes keÀjerye [sæ{ ope&ve keÀefJeleeDeeW keÀes ®egvee Deewj GvnWcegkeÀcceue OegveeW ceW efHejeskeÀj HesMe efkeÀ³ee~ Mee³ejerDeewj ceewefmekeÀer keÀe ³en cesuepeesue Hetjs veeìkeÀ keÀesmebJeeoer yevee oslee nw~ keÀLee kesÀ met$e nyeeryepeer vesyeæ[er ner meg©ef®e mes efHejesS Deewj ¢M³e leLee ceb®e keÀeryegveeJeì ceW Fleveer peerJeblelee iees³ee nce Deeiejs kesÀyeepeej ceW Keæ[s nQ~ mekeÀejelcekeÀ HenuegDeeW kesÀ yeeJepetoGve ueesieeW keÀes Leesæ[er efvejeMee Leer efpevneWves FmeveeìkeÀ kesÀ SkeÀ oMekeÀ Henues kesÀ ÒeoMe&ve osKe jKesnQ~ veeìkeÀ kesÀ efkeÀjoejeW ceW ÒeeCe HetBÀkeÀves Jeeues DemmeerÒeleerMele mes p³eeoe keÀueekeÀej Deye Òemlegefle mesDevegHeeqmLele jnves ueies Deewj keÀF& yeej nyeeryepeer keÀesDeewmele ÒeefleYee kesÀ keÀueekeÀejeW mes ner keÀece ®eueeveeHeæ[e~ kegÀí `ve³ee efLe³esìj' íesæ[ ieS kegÀí ogefve³eemes efJeoe nes ieS Deewj kegÀí keÀer Gce Mejerj Deewj ceveHej neJeer nes ieF&~ veS DeefYevesleeDeeW ceW Glmeenpeªj jne Hej Hee$e keÀes DeHeveer vewmeefie&keÀ ÒeefleYee mespeerves keÀer ®eslevee keÀe GveceW DeYeeJe meeHeÀ efoKeeF&oslee~ efuenepee Deeieje yeepeej keÀer DeeYee kegÀíHeÀerkeÀer nes ®eueer~ DeueyeÊee efHe®®eemeer kesÀ DeemeHeemeHengB®e ®egkesÀ nyeeryepeer, ieesefJebo efvece&uekeÀj, jefJeueeuemeebieæ[s, Go³ejece, veieerve, jeceo³eeue Mecee&,Heg©ºeesÊece YeÆ, jeceMebkeÀj $e+efºe, Decejoeme ceeefvekeÀHegjerceb®e Deewj ceb®e Hejs keÀer meef¬eÀ³elee osKekeÀj megKeoefJemce³e neslee~

DeùeJeve meeue Henues efouueer ceWngDee Lee Henuee ceb®eve

`Deeieje yee]peej' nyeerye leveJeerj keÀer efpeboieerceW Òeefleÿe Deewj ÒeMebmee keÀer veF& ®ecekeÀ ueskeÀjDee³ee~ Fme veeìkeÀ keÀe K³eeue nyeeryepeer keÀespeeefce³ee ³ee$ee kesÀ oewjeve Deepe mes DeùeJevemeeue Henues 1954 ceW Dee³ee Lee~ ve]peerjDekeÀyejeJeeoer keÀer Keyej ve lees GvnW Deeuees®ekeÀeWves oer ve yengle meer efkeÀleeyeeW ceW GvneWves Fme DeeceHeÀnce Mee³ej kesÀ keÀueece Heæ{ jKes Les, uesefkeÀvepeeefce³ee efveJeemeer DeHeves efce$e HejJes]pe keÀer ceoomes GvneWves ve]peerj DekeÀyejeJeeoer keÀer kegÀí keÀefJeleeSBHeæ{eR lees ueiee FmeceW Demeue Yeejle keÀer lemJeerjefPeueefceueeleer nw~ nyeeryepeer ves Yeejer ceMekeÌkeÀlekeÀjles ngS ve]peerj keÀer ve]peceW KeespeeR Deewj GvnWefmeueefmeuesJeej SkeÀ ªHekeÀ keÀer MekeÌue ceW efHejes³ee~Hetjer lejn veeìkeÀ ve neskeÀj Yeer FmeceW peerJeve keÀeHetje jme Lee~ Deeieje yee]peej keÀe Henuee ceb®eve19 Deewj 20 DeÒewue 1954 keÀes efouueer kesÀjeceueeruee ûeeGb[ Hej Keeoer ÒeoMe&veer kesÀ meYeeieejceW ngDee Lee~ leye 1, 3 Deewj 5 ©HeS kesÀ efìkeÀìmes oMe&keÀeW ves Fmes osKee Lee~ Hebên vepceeW DeewjHe®eeme Hee$eeW kesÀ meeLe HewÀues Fme veeìkeÀ keÀemebieerle efveoxMeve mebieerlekeÀej meleerMe Yeeefì³ee vesefkeÀ³ee Lee~ peyeefkeÀ efJeK³eele efmeleej JeeokeÀ Heb.jefJeMebkeÀj ves FmekeÀer OegveeW keÀes mebJeeje Lee~ FmeveeìkeÀ keÀer DeHeej meHeÀuelee ves nyeerye leveJeerjkeÀer Òeefleÿe ceW ®eej ®eeBo ueiee efoS~

efpevneWves Fme veeìkeÀkesÀ SkeÀ oMekeÀ HenueskesÀ ÒeoMe&ve osKe jKesnQ~ veeìkeÀ kesÀefkeÀjoejeW ceW ÒeeCeHetBÀkeÀves Jeeues DemmeerÒeleerMele mes p³eeoekeÀueekeÀej DeyeÒemlegefle mesDevegHeeqmLele jnves ueiesDeewj keÀF& yeejnyeeryepeer keÀes DeewmeleÒeefleYee kesÀ keÀueekeÀejeWmes ner keÀece ®eueeveeHeæ[e~ kegÀí `ve³eeefLe³esìj' íesæ[ ieSkegÀí ogefve³ee mes efJeoenes ieS Deewj kegÀí keÀerGce Mejerj Deewj ceveHej neJeer nes ieF&~

Rangsamvad Issue 6

Documents

Transcript of Rangsamvad Issue 6