Quan Tri Kinh Doanh Quoc Te

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

Bi ging

QUN TR

KINH DOANH QUC T

BIN SON

GS.TS.NGT BI XUN PHONG

H NI - 2013

PTIT

MC LC

Li ni u 1

CHNG 1 - MT S VN CHUNG V KINH DOANH QUC T

1.1 KHI NIM KINH DOANH QUC T 2

1.2. CC HNH THC KINH DOANH QUC T.. .5

1.2.1 Xut nhp khu hng ha (Export and Import) . 5

1.2.2 Cc hnh thc hp ng.. 6

1.2.3. u t nc ngoi ( Foreign Investment).. 8

1.2.4. Hng i hng phng thc kinh doanh quan trng i vi cc nc

ang pht trin. 10

1.3 VAI TR CA KINH DOANH QUC T 11

1.4 C TRNG CA KINH DOANH QUC T. 12

1.5 CC NHN T NH HNG N KINH DOANH QUC T 12

1.5.1. Cc iu kin kinh t.. 12

1.5.2 Khoa hc v cng ngh 13

1.5.3. iu kin chnh tr, x hi v qun s. 13

1.5.4. S hnh thnh cc lin minh lin kt v kinh t , chnh tr v qun s 13

CHNG 2 - MI TRNG KINH DOANH QUC T

2.1. KHI QUT V MI TRNG KINH DOANH QUC T.. 15

2.2. PHN LOI MI TRNG KINH DOANH QUC T. 15

2.3. CC YU T CA MI TRNG KINH DOANH QUC T. 16

2.3.1. Mi trng php lut.. 16

2.3.2. Mi trng chnh tr .. 18

2.3.3. Mi trng kinh t. 19

2.3. 4. Mi trng vn ha, con ngi 25

2.3.5. Mi trng cnh tranh 28

2.4. TON CU HO, YU T QUAN TRNG CA MI TRNG

KINH DOANH QUC T.. 29

2.4.1. Khi nim ton cu ha kinh t . 29

2.4.2. C s khch quan ca ton cu ho 31

2.4.3. Ni dung v biu hin ca ton cu ho v khu vc ho.. 31

2.5 PHN TCH TC NG CA MI TRNG KINH DOANH QUC T 33

PTIT

CHNG 3 - CC NH CH V CH TH TRONG KINH DOANH QUC T

3.1. CC NH CH KINH T, TI CHNH QUC T... 37

3.1.1. T chc Thng mi th gii (WTO).. 37

3.1.2. Hip hi cc quc gia ng Nam (ASEAN)/Khu vc mu dch t do

ng Nam (AFTA) 42

3.1.3. Din n hp tc kinh t chu -Thi Bnh Dng (APEC)... 46

3.1.4. Qu tin t quc t (International Monetary Fund- IMF). 48

3.1.5. Lin minh chu u (EU).................................................................................. 50

3.1.6. Khu mu dch t do Bc M (NAFTA: North American Free Trade area.) 52

3.2. CC CH TH CA KINH DOANH QUC T.. 52

3.2.1. Cng ty a quc gia.. 52

3.2.2. Cc loi hnh doanh nghip v t chc kinh t ca Vit Nam

tham gia vo kinh doanh quc t 56

CHNG 4 - CC LNH VC KINH DOANH QUC T

4.1 THNG MI QUC T......................................................................................... 58

4.1.1. Khi nim, ni dung v chc nng ca thng mi quc t............................. 58

4.1.2. Vai tr ca kinh doanh thng mi quc t.. 61

4.1.3. Cc l thuyt v thng mi quc t. 61

4.1.4 . Chnh sch thng mi quc t 68

4.1.5. Cc cng c ch yu ca chnh sch thng mi quc t. 69

4.1.6. Cc nguyn tc c bn trong thng mi quc t. 76

4.1.7 . Xu hng t do ha thng mi v xu hng bo h mu dch

trong chnh sch thng mi quc t.. 82

4.1.8. Khi qut thng mi vit nam trong nhng nm i mi.. 84

4.2 U T QUC T. 85

4.2.1 Khi nim, phn loi v tc ng ca u t quc t 85

4.2.2 u t gin tip nc ngoi.. 89

4.2.3 u t trc tip nc ngoi . 92

4.2.4 u t nc ngoi ti Vit nam 97

4.3. KINH DOANH DCH V QUC T.. 99

4.3.1. Khi nim, phn loi v vai tr ca kinh doanh dch v quc t... 99

4.3.2 Cc lnh vc kinh doanh dch v quc t.. 103

4.3.3 Mt s dch v quc t in hnh.. 106

PTIT

4.3.4 Mt s vn cn quan tm trong kinh doanh dch v quc t 110

CHNG 5 - THANH TON TRONG KINH DOANH QUC T

5.1 T GI HI OI. 115

5.1.1 Khi nim t gi hi oi.. 115

5.1.2 Cc loi t gi hi oi. 115

5.1.3 Phng php biu hin t gi 117

5.1.4 Xc nh t gi theo phng php tnh cho ( Cross rate) 118

5.1.5 Nhng nhn t nh hng n t gi hi oi.. 119

5.1.6 Cc bin php iu chnh t gi hi oi.. 120

5.2 CC IU KIN M BO TRONG THANH TON

KINH DOANH QUC T.. 121

5.2.1 iu kin m bo vng 121

5.2.2 m bo ngoi hi 122

5.2.3 m bo theo bin ng gi c hng ho. 122

5.3 CC PHNG TIN THANH TON TRONG KINH DOANH QUC T. 123

5.3.1 Hi phiu ( BILL OF EXCHANGE, DRAFT). 123

5.3.2 Sc ( CHECK, CHEQUE) 127

5.3.3 Giy chuyn tin 129

5.3.4 Th tn dng (CREDIT CARD) 129

5.4 CC PHNG THC THANH TON KINH DOANH QUC T.. 131

5.4.1.Phng thc thanh ton nh thu (COLLECTION OF PAYMENT).. 131

5.4.2 Phng thc tn dng chng t ( DOCUMENTARY CREDIT).. 133

5.4.3 Phng thc chuyn tin 142

5.5 IU KIN THANH TON TRONG KINH DOANH QUC T 143

5.5.1. iu kin tin t. 143

5.5.2 iu kin v a im thanh ton 144

5.5.3 iu kin v thi gian thanh ton 144

5.5.4 iu kin v phng thc thanh ton. 145

CHNG 6 - T CHC V QUN TR KINH DOANH QUC T

6.1 CHIN LC KINH DOANH QUC T.. 148

6.1.1 Khi nim chin lc kinh doanh quc t.. 148

6.1.2 . Phn loi chin lc kinh doanh quc t 149

6.1.3 Vai tr ca xy dng v thc hin chin lc kinh doanh quc t 151

PTIT

6.1.4. Qu trnh xy dng v thc hin chin lc kinh doanh quc t. 151

6.2 M PHN V GIAO DCH TRONG KINH DOANH QUC T 160

6.2.1. Mt s vn c bn v m phn trong kinh doanh quc t. 160

6.2.2. T chc qu trnh m phn trong kinh doanh quc t 164

6.3 HP NG TRONG KINH DOANH QUC T.. 167

6.3.1. Chun b k kt hp ng kinh doanh quc t........................................ 167

6.3.2. Hp ng kinh doanh quc t................................................................. 170

6.3.3. Cc iu kin c s giao hng................................................................. 172

6.3.4. Cc iu kin, iu khon ca hp ng................................................. 175

Ti liu tham kho................................................................................................... 183

PTIT

1

LI NI U

Trong iu kin hin nay, khi hi nhp v ton cu ha nn kinh t th gii ang ngy

cng pht trin c v chiu rng ln chiu su, hot ng kinh doanh ni chung, kinh doanh

quc t ni ring tr thnh mt yu t khch quan i vi mi quc gia. Trong nhng thp k

gn y, chng kin s bng n ca hot ng kinh doanh trn phm vi ton cu.

Qun tr kinh doanh quc t l mt mn hc khng th thiu trong chng trnh o

to ngnh Qun tr kinh doanh, chuyn ngnh Qun tr doanh nghip. p ng yu cu

nghin cu, ging dy v hc tp ca gio vin v sinh vin, chng ti t chc bin son bi

ging Qun tr kinh doanh quc t ph hp vi iu kin kinh doanh trong giai on hi

nhp. Vi kinh nghim ging dy c tch lu qua nhiu nm, cng vi s n lc nghin cu

t cc ngun ti liu khc nhau, bi ging c nhiu thay i v b sung p ng yu cu

do thc tin t ra. Bi ging Qun tr kinh doanh quc t l ti liu chnh thc s dng

ging dy v hc tp cho sinh vin h o to i hc ngnh Qun tr kinh doanh, chuyn

ngnh Qun tr doanh nghip; ng thi cng l ti liu tham kho cho nhng ai quan tm

n lnh vc ny. Ni dung cun sch gm 6 chng cp n ton b nhng kin thc v

Qun tr kinh doanh quc t.

Bin son bi gng l mt cng vic ht sc kh khn, i hi s n lc cao. Tc

gi ginh nhiu thi gian v cng sc vi c gng cao nht hon thnh. Tuy nhin, vi

nhiu l do nn khng th trnh khi nhng thiu st. Tc gi rt mong s ch gio, ng gp,

xy dng ca cc ng nghip, anh ch em sinh vin v bn c tip tc b sung, hon

thin nhm nng cao hn na cht lng bi ging

Xin trn trng cm n!

H Ni thng 12 nm 2013

Tc gi

PTIT

Chng 1 Mt s vn chung v Kinh doanh quc t -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2

CHNG I

MT S VN CHUNG V KINH DOANH QUC T

MC CH

Chng cung cp cc kin thc

- Khi nim, hnh thc kinh doanh quc t

- Vai tr ca kinh doanh quc t

- c trng ca kinh doanh quc t

- Nhn t nh hng n kinh doanh quc t

1.1 KHI NIM KINH DOANH QUC T

Kinh doanh quc t xut hin rt sm cng vi qu trnh giao lu trao i, mua bn

hng ha gia hai hay nhiu quc gia. Nn kinh t ca cc quc gia khng th pht trin mnh

nu b qua cc vn giao dch thng mi quc t, u t v ti tr quc t. Trong nhng

nm gn y, khi lng mu dch quc t gia tng ng k gia cc khu vc, cc quc gia

v cc tp on kinh doanh ln. Trong s phi k n cc lin kt nh: Hip c mu dch

t do Bc M (NAFTA); Lin minh Chu u (EU); Hip hi cc quc gia ng Nam

(ASEAN);cc tp on a quc gia v xuyn quc gia. Vi cc li th v vn, cng ngh,

trnh qun l, kinh nghim v kh nng thm nhp th trng nc ngoi,cng ty a quc

gia v xuyn quc gia v ang nng cao v th v tng th phn ca mnh trong khu vc v

trn th gii.

Ngy nay, di s tc ng mnh m ca cc xu hng vn ng ca nn kinh t th

gii, c bit l s tc ng ca cuc cch mng khoa hc k thut cng ngh, ca xu hng

khu vc ha v ton cu ha nn kinh t th gii, hot ng kinh doanh quc t v cc hnh

thc kinh doanh quc t ngy cng phong ph, a dng, ang tr thnh mt trong nhng ni

dung cc k quan trng trong cc quan h kinh t quc t.

Kinh doanh quc t l hot ng rt quan trng v cng cn thit trong iu kin mi

ca quan h hp tc quc t. Nu mt nc no khng l thnh vin ca th trng ton

cu th chc chn nn kinh t ca chnh quc gia s suy thoi v i sng ca dn c kh

c th c nng cao. S tham gia mnh m vo hot ng kinh doanh quc t s to ra nhiu

c hi v iu kin thun li hn m rng, tng trng v thu nhp cao hn so vi kinh

doanh trong ni a. Kinh doanh quc t s lm cho lung hng ha, dch v v vn c

phn phi trn ton th gii. Nh th, cc sng kin c a ra, pht trin mnh v c a

vo ng dng vi tc nhanh hn v phm vi rng hn. Vn, nhn lc c s dng tt hn

v cc hot ng ti tr c th c tin hnh thun li hn. Kinh doanh quc t cng a li

cho ngi mua, ngi tiu dng c iu kin cn nhc, la chn nhng sn phm, dch v v

cht lng cng nh s lng tt hn. Trong iu kin , gi c sn phm v dch v c th

gim thng qua cnh tranh quc t.

PTIT


3

Trong nhng iu kin mi ca quan h kinh t quc t, vn m ca nn kinh t

ang tr nn cp bch v ang to ra cho nhiu quc gia nhng c hi thun li trong qu

trnh y nhanh s pht trin kinh t, vn ha, x hi. ng thi, mi quc gia cng ang

ng trc nhng thch thc ht sc to ln. S cnh tranh gay gt, c bit l trong cc lnh

vc thng mi v u t, cc ri ro v chnh tr, vn ha, hi oi,trong nn kinh t th

gii ang l nhng sc p to ln i vi tng quc gia ni chung v cc doanh nghip kinh

doanh quc t ni ring.

Kinh doanh quc t l tng th cc hot ng giao dch, kinh doanh c to ra v thc

hin gia cc doanh nghip, c nhn v t chc gia cc quc gia nhm tha mn cc mc

tiu ca cc doanh nghip, c nhn, t chc . Hot ng kinh doanh quc t din ra gia

cc doanh nghip, c nhn, t chc ( gi chung l doanh nghip) thuc hai hay nhiu quc gia

v trong mi trng kinh doanh rng ln, a dng v phc tp. Mun kinh doanh mi

trng nc ngoi mt cch hiu qu, trc ht doanh nghip cn phi nghin cu, nh gi

mi trng kinh doanh ni m doanh nghip mun thm nhp hot ng; tip n l mi

trng kinh doanh trong nc, tim lc v kh nng kinh doanh ca doanh nghip t

quyt nh p dng cc hnh thc kinh doanh cho ph hp vi mi trng v quc gia la

chn.

Trong iu kin m ca ca cc quc gia hin nay, cc doanh nghip nc ngoi

thm nhp vo th trng ca cc quc gia, chnh v vy i vi cc cng ty kinh doanh trong

nc h phi cnh tranh, hp tc kinh doanh vi cc doanh nghip nc ngoi ngay ti

quc gia ca mnh ngay c khi doanh nghip thuc quc gia cha vn ra c th trng

nc ngoi. V vy, kinh doanh quc t y cn c hiu l hot ng kinh doanh ca

cc doanh nghip trong nc khi thc hin cc hot ng giao dch kinh doanh vi cc doanh

nghip nc ngoi.

Kinh doanh quc t c tin hnh bi cc nh kinh doanh t nhn hoc cc doanh

nghip nh nc nhm p ng cc mc tiu v yu cu ca h. Mc ch kinh doanh ca t

nhn ch yu l li nhun bng mi cch cc doanh nghip t nhn ti a ha li nhun.

Chnh v vy, s thnh cng hay tht bi ca cc nh kinh doanh t nhn trong hot ng

kinh doanh quc t ph thuc rt ln vo cc ngun lc nc ngoi, vo mc tiu th hng

ha, vo gi c hng ha v kh nng cnh tranh ca h trong mi trng kinh doanh quc t.

Kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc c th nhm mc ch li nhun hoc phi li

nhun, iu c ngha l kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc c th nhm t nhiu

mc tiu khc nhau nh mc tiu kinh t, chnh tr, vn ha, ngoi giao,

Tuy nhin, trn gc mt doanh nghip kinh doanh m xt, t c bt k mc

tiu no ra, doanh nghip cn phi tnh ton, la chn cc hnh thc kinh doanh quc t

cho ph hp. Kinh doanh quc t gm nhiu hnh thc khc nhau t hot ng thng mi

xut- nhp khu hng ha cho n cc loi hnh lin doanh, u t 100% vn nc ngoi, hp

ng cha kha trao tay, hp ng qun l v chuyn giao b quyt cng nghip v.v.S la

chn cc hnh thc kinh doanh quc t ph thuc vo mc ch hot ng ca doanh nghip,

mi trng v th trng m doanh nghip ang hot ng hoc s hot ng, vo iu kin,

tim nng v kh nng, thc lc ca chnh doanh nghip. Trong , cc iu kin ca mi

trng kinh doanh quc t khng ch nh hng n vic la chn cc hnh thc kinh doanh,

m cn nh hng n cc hot ng chc nng ca doanh nghip nh chc nng sn xut,

PTIT


4

Marketing, ti chnh, k ton. Ngc li, s hot ng ca cc doanh nghip kinh doanh quc

t cng c nhng tc ng nht nh i vi mi trng nhm phn ng hoc ha nhp vi

nhng thay i ca mi trng.

Do hot ng kinh doanh quc t din ra trong mi trng khu vc v ton cu, nn cc

nh qun tr v kinh doanh phi am hiu nhng kin thc v khoa hc x hi gm c a l,

lch s, chnh tr, lut, kinh t v nhn chng hc.

Kin thc a l rt quan trng v n gip cc nh qun l, kinh doanh quyt nh la

chn a im, s lng, cht lng cc ngun lc trn ton cu khai thc. Vic phn b

ngun lc khng u gia cc quc gia, gia cc khu vc to ra nhng li th khc nhau

trong vic sn xut cc sn phm v dch v nhng ni khc nhau trn th gii. Nhng cn

tr v a l nh ni cao, sa mc rng ln, khu rng rm him tr nh hng n mc

truyn thng, lin lc v knh phn phi ca cc doanh nghip kinh doanh trong nn kinh t

ton cu.

Kin thc v lch s s cung cp cho cc nh qun l nhiu tng khai thc cc khu

vc th trng khc nhau. Xem xt li qu kh s rt c ch cho cc nh kinh doanh quc t.

H s c hiu bit rng hn, y hn v chc nng hot ng kinh doanh quc t trong

hin ti. Lch s s gip chng ta tch ly nhng kinh nghim quyt nh s sng v hnh

ng nh th no. Chnh s pht trin ca kh k thut gp phn m rng quy m kinh

doanh.

Vic hiu bit v chnh tr ng vai tr trong vic nh hng kinh doanh trn ton cu.

Nhng ri ro v chnh tr c th s gy ra rt nhiu kh khn cho hot ng kinh doanh ca

cc cng ty kinh doanh quc t- nhng cng ty c s hot ng trong nhiu mi trng chnh

tr khc nhau.

Lut trong nc v lut quc t xc nh cc lnh vc, phm vi kinh doanh c th hot

ng, hot ng b hn ch v khng c php hot ng. H thng lut ny bao gm lut

ca nc s ti v nc ch nh, cc cng c v thng l quc t. Ch trn c s hiu v

nm c hip nh gia cc quc gia v lut l mi nc, doanh nghip mi c th a ra

quyt nh ng n la chn ni hot ng, hnh thc hot ng t ti li nhun cao

nht.

Nhng kin thc v kinh t s trang b cho cc nh qun l, cc nh doanh nghip nhng

cng c phn tch xc nh nh hng ca cnh tranhy a quc gia i vi nc s ti v

nc ch nh, tc ng ca chnh sch kinh t ca mt nc i vi cng ty kinh doanh quc

t.

Vic hiu bit v nhn chng hc s to iu kin cho cc nh qun l hiu bit tt hn

v gi tr, thi v nim tin ca con ngi vo mi trng m h ang sng, v vy s nng

cao c kh nng ca cc nh qun l trong cc hot ng x hi khc nhau.

M rng tiu th hng ha, tm kim cc ngun lc nc ngoi, a dng ha hot

ng kinh doanh l nhng ng c chnh thc y cc doanh nghip tham gia mnh m vo

cc hot ng kinh doanh quc t.

M rng tiu th hng ha: S lng v gi tr hng ha (doanh s) thc hin ph

thuc vo s lng khch hng quan tm n sn phm hay dch v ca doanh nghip v kh

nng thanh ton ca khch hng cho nhng sn phm v dch v . Do s lng khch

hng,sc mua v kh nng thanh ton trn th trng th gii ln hn th trng tng quc

PTIT


5

gia cho nn khi tham gia vo mt hot ng kinh doanh quc t s to iu kin cho doanh

nghip tng nhanh doanh s mua vo (hoc bn ra) i vi cc sn phm v dch v m mnh

cn ( hoc sn phm v dch v m mnh cung cp) trn th trng th gii. Vic m rng

khi lng sn phm v dch v cung ng s to cho doanh nghip kh nng thu c khi

lng li nhun cao hn. V vy, vic m rng cung ng tr thnh dng c ch yu i vi

mi doanh nghip khi tham gia vo cc hot ng kinh doanh vi nc ngoi.

Tm kim cc ngun lc nc ngoi : i vi mi quc gia, cc ngun lc (vn, t

ai, ti nguyn, khong sn, cn,..) sn c khng phi l v hn m ch c gii hn, thm ch

him v khan him. Do vy, thng qua vic tm kim, m rng th trng nc ngoi, cc

doanh nghip c iu kin vn ti v s dng cc ngun lc mi. Cc ngun lc nc

ngoi khc nh: nhn cng di do v gi r, th trng tiu th rng ln v rt a dng,

nguyn nhin liu phong ph,..l nhng ngun lc m cc doanh nghip hng ti nhm gim

chi ph, nng cao kh nng tiu th, do gp phn gia tng li nhun. gim bt chi ph,

gia tng li nhun, ngy nay cc nh kinh doanh vn mnh ra nc ngoi c th khai thc

c cc ngun lc mi v tn dng trit nhng u i ca nc ngoi.

a dng ha trong kinh doanh: Cc nh kinh doanh thng tm mi cch trnh

nhng bin ng bt li trong hot ng kinh doanh. H nhn thy rng th trng nc

ngoi v vic mua bn hng ha nh l mt bin php quan trng gip cc nh kinh

doanh trnh c nhng t bin xu trong kinh doanh. Vic thc hin a dng ha ngun lc

ca doanh nghip, th trng, hnh thc kinh doanh, lnh vc hot ng, v sn phm kinh

doanh cho php cc doanh nghip khc phc v hn ch nhng ri ro trong kinh doanh (phn

tn ri ro ), khc phc vic khan him ngun lc mt quc gia, to iu kin v c hi cho

doanh nghip khai thc c hiu qu cc li th ca mi quc gia trong iu kin kinh doanh

quc t nhm ti a ha li nhun.

1.2. CC HNH THC KINH DOANH QUC T

Khi tin hnh kinh doanh quc t cc doanh nghip phi la chn cc hnh thc kinh

doanh ph hp vi mi trng kinh doanh. Theo quan im ca nhiu nh kinh t, doanh

nghip c th thm nhp v chim lnh th trng th gii theo 2 cch:

Mt l, doanh nghip xut khu sn phm sang cc th trng mc tiu.

Hai l, doanh nghip chuyn giao ngun lc nh cng ngh nh vn, k nng, b quyt

k thut ra nc ngoi, ni m c th bn sn phm trc tip n ngi tiu dng hoc khai

thc ngun lc ca quc gia s ti (c bit l nhn cng) sn xut ra sn phm bn ti a

phng .

Trn c s s nh hnh th no l hot ng kinh doanh quc t c th thng nht hnh

thc kinh doanh quc t ch yu bao gm 3 nhm:Xut nhp khu, cc hnh thc hp ng v

u t quc t

1.2.1 Xut nhp khu hng ha (Export and Import)

Hnh thc kinh doanh xut nhp khu thng l hot ng kinh doanh quc t c bn,

u tin ca mt quc gia,n l chic cha kha m ra nhng giao dch kinh doanh quc t

cho mi doanh nghip.

PTIT


6

Kinh doanh xut- nhp khu l hot ng kinh doanh quc t u tin m doanh nghip

thng p dng (khong 50% cng ty M kinh doanh nc ngoi thng qua con ng xut

khu, a s cc doanh nghip Nht Bn bc u thc hin kinh doanh nc ngoi bng

hnh thc xut khu). Hot ng ny vn c tip tc duy tr v m rng ngay c khi doanh

nghip thc hin a dng ha cc hot ng kinh doanh ca mnh.

Kinh doanh xut- nhp khu thng qua cc hnh thc xut nhp trc tip do chnh cc

n v sn xut kinh doanh hng xut khu m nhn, xut- nhp khu gin tip (hay y thc

do cc t chc kinh doanh trung gian m nhn, l h thng cc doanh nghip chuyn

doanh xut- nhp khu. Hot ng kinh doanh xut- nhp khu c th l xut- nhp khu

hng ha hu hnh hoc l xut- nhp khu hng ha v hnh (dch v) hoc c hai. Gn lin

vi xut- nhp khu hng ha hu hnh, xut- nhp khu dch v ngy cng pht trin. Xut-

nhp khu dch v v ang to cho nhiu quc gia nhng khon thu ln t hot ng dch

v quc t. Dch v vn ti quc t, t vn quc t, thng tin quc t, du lch quc t,hin

nay ang mang li ngun thu ln v cc k quan trng cho nhiu doanh nghip nh M, Anh,

Php, Singapore, Thi Lan. Cn ch rng trong kinh doanh xut- nhp khu, xut khu c

th a li cho cc nh doanh nghip nhiu li nhun v c hi ln. Mt trong nhng c hi

l xut khu cho php m rng cc hot ng sn xut nhm t li th v quy m, sn

xut mang tnh tp trung cao. Trn thc t, nhiu doanh nghip khng nh rng nu hot

ng sn xut c tp trung th s mang li li th v chi ph v cht lng hn l sn xut

phn tn. Tuy nhin cch thc sn xut ny cng bt li ch do a im ca cc nh qun

l qu xa vi a im ca ngi tiu dng nn h khng th c nhng phn ng kp thi

tha mn cc nhu cu v mong mun ca ngi tiu dng.

i vi nhiu doanh nghip, kinh doanh xut v nhp khu l hnh thc c s dng

cho giai on xm nhp th trng m in hnh l cc doanh nghip ca Nht Bn

1.2.2 Cc hnh thc hp ng

Chuyn giao ti sn v hnh (Licensing Lixng)

Li-xng l hp ng thng qua mt doanh nghip ( ngi cp giy php) trao quyn

s dng nhng ti sn v hnh cho mt doanh nghip khc (ngi c cp giy php) trong

mt khong thi gian nht nh v nhn c mt khon tin nht nh t pha ngi c

cp giy php do s dng ti sn .

Nhng ti sn v hnh ny thng rt a dng nh: nhn hiu (tn mu dch, tn thng

mi cc hng ha), kiu dng cng nghip, b quyt cng ngh (b quyt k thut), pht minh,

sng ch,gn lin vi nhng ti sn v hnh ny c nhiu loi hp ng cp giy php nh

c quyn hoc khng c quyn, hp ng s dng bng pht minh, sng ch hay nhn hiu,

b quyt cng ngh,Mt cng ty c cng ngh,b quyt k thut hoc uy tnh nhn hiu cao

c th s dng hp ng Li-xng tng thm li nhun cho cng ty m khng cn u t

thm.

Chuyn giao cc nhn hiu thng mi l iu kin rt quan trng i vi hnh thc Li-

xng. Mt s cng ty ln, c bit l cc cng ty M ang thc hin cc hot ng kinh doanh

trn c s s ni ting ca nhng hiu sn phm ca h.

Cn lu rng trong nhng hp ng cp giy php ngi bn khng mun cung cp

thng tin m khng c s m bo chi tr v ngi mua khng mun tr tin nu khng c

PTIT


7

nhng thng tin ng gi. Trn thc t hnh thc Li-xng c nhng u v nhc im sau

y:

u im:

1. Gip cc doanh nghip tip cn c th trng kh xm nhp

2. Gip cc doanh nghip nhanh chng m rng th trng

3. Hn ch ri ro v ti chnh

4. Thch hp vi kinh doanh mt s nhm sn phm hng ha nh nc gii kht, sch

bo, n phm, phn mm,

5. Gip cho vic giao nhn hng v mc dch v trong th trng a phng c ci

tin

Nhc im:

1. C th lm tit l b mt v kinh nghim tch ly qua nhiu nm.

2. To ra nhiu i th cnh tranh mi trong tng lai.

3. Kh kim sot c i vi cc hot ng ca bn nhn Li-xng c v s lng v

cht lng sn phm

4. S ng x b ng vi th trng

5. C th dn ti loi b mt s th trng xut khu

6. Trong hot ng Li-xng chi ph iu chnh cho ph hp vi mi trng a phng

chuyn giao v kim sot cao.

i l c quyn (Franchising)

i l c quyn l hnh thc kinh doanh thng qua mt bn (doanh nghip) l

ngi a ra c quyn trao v cho php ngi nhn c quyn s dng tn doanh nghip

(ca ngi a ra c quyn), nhn hiu, mu m v y l ti sn cn thit cho vic kinh

doanh ca pha i tc. Ngi a ra c quyn vn tip tc thc hin s gip i vi hot

ng kinh doanh ca i tc v i li th h s nhn c mt khon tin (chi ph) t pha i

tc y.

Nh vy, s khc nhau c bn gia hp ng cp giy php v hp ng i l c

quyn l ch ngi a ra c quyn khng ch to cho ngi i l c quyn vic s dng

ti sn v hnh ca mnh m cn thc hin tip tc s gip i vi ngi nhn i l c

quyn trong hot ng kinh doanh. S gip ny thng v cch t chc v tip th qun l

chung, thm ch c th a ra c quyn yu cu bn nhn c quyn mua hng ha hoc

nguyn vt liu cung cp bo m c cht lng hng ha v dch v c quyn ging

nh nhau trn ton cu.

Vic thc hin kinh doanh thng qua hp ng i l c quyn rt thch ng vi cc

vng khc nhau trn th gii v vi mt s iu chnh nh th trng a phng (nc s

ti). Trong iu kin , vic s dng hp ng i l c quyn vn cho php cc nh kinh

doanh to ra v thu c li nhun rt cao. Nhng kt qu do thc hin hp ng i l c

quyn u mang li li ch cho c 2 nhm: N cung cp cho ngi giao c quyn mt dng

thu nhp mi v ngi nhn c quyn c iu kin, c hi cho sn phm v dch v tip

cn nhanh chng vi th trng, trnh c nhiu ri ro.

Hp ng qun l (Management contract)

PTIT


8

L nhng hp ng thng qua mt cng ty thc hin s gip ca mnh i vi

mt cng ty khc bng vic cung cp nhng nhn vin qun l nhm h tr tr thc hin cc

chc nng qun l tng qut hoc chuyn mn su trong mt khong thi gian nht nh

thu c mt khon th lao t s gip .

Cc trng hp ph bin p dng hp ng qun l l:

Trng hp giy php u t nc ngoi b chnh ph nc s ti thu hi v ch

u t c mi n tip tc gim st hot ng cho n khi nhng nh qun l a

phng c o to c kh nng tip qun d n. Trong trng hp ny c cu qun l

hu nh khng thay i mc d t cch thnh vin ca ban lnh o thay i.

Trng hp khi mt cng ty c yu cu iu hnh mt cng vic kinh doanh mi

m h c th bn nhiu thit b ca h.

Trng hp khi mt cng ty nc ngoi c mi n qun l hot ng ca mt

doanh nghip ang hot ng m bo cho hot ng ca doanh nghip c hiu qu hn.

Trng hp khi doanh nghip m rng hot ng kinh doanh sang lnh vc hoc th

trng mi m h cn thiu kin thc v kinh nghim cn thit. Khi doanh nghip k hp

ng thu cng ty nc ngoi tham gia qun l.

Hp ng theo n t hng

y l hp ng thng din ra vi cc d n qu ln v cc sn phm gm nhiu chi

tit, b phn phc tp m mt cng ty duy nht kh c th thc hin c. chng hn nh

vic thm d, khai thc du kh hoc pht minh v sn xut ra mt loi my bay mi, th

ngi ta s dng hp ng theo n t hng theo tng b phn cng vic, tng chi tit sn

phm.

Hp ng xy dng v chuyn giao

Hp ng ny thng p dng vi cc doanh nghip xy dng. D n xy dng v

chuyn giao lin quan ti mt hp ng nhm xy dng nhng tin nghi hot ng sau

chuyn giao cho ngi ch thu c mt khon tin th lao khi nhng cng trnh ny i

vo hot ng. Cc doanh nghip th cc hp ng xy dng v chuyn giao thng l nhng

nh sn xut cc thit b cng nghip v h s cung cp mt s thit b ca mnh cho d n.

Nhng doanh nghip ny ph bin l nhng doanh nghip xy dng, ngoi ra cng c th l

doanh nghip t vn, nh sn xut. Khch hng ca nhng d n xy dng v chuyn giao

ny thng l mt c quan nh nc, h ra sc lnh buc mt sn phm nht nh no

phi c sn xut mt a phng v di s bo h ca h.

hnh thc kinh doanh ny, c nhiu hp ng xy dng v chuyn giao thc hin ti

nhng khu vc ho lnh, him tr. V vy, cn phi xy dng rt nhiu nh v du nhp

nhn cng n . ng thi, phi xy dng ton b c s h tng nhng iu kin a l

xu nht do chi ph tng nh hng n li nhun v hiu qu kinh doanh ni chung ca

doanh nghip.

1.2.3. u t nc ngoi (Foreign Investment)

Theo Hip hi Lut quc t (1996) u t nc ngoi l s di chuyn vn t nc ca

ngi u t sang nc ca ngi s dng nhm xy dng x nghip kinh doanh hoc

dch v. Cng c quan im cho rng, u t nc ngoi l s di chuyn vn u t ca

ngi u t sang nc ca ngi s dng nhng khng phi mua hng ha tiu dng ca

nc ny m dng chi ph cho cc hot ng c tnh cht kinh t x hi. Theo Lut u

PTIT


9

t nc ngoi ca Vit Nam ban hnh nm 1987 v c b sung hon thin sau ba ln sa

i (1992, 1996, 1998), u t nc ngoi l vic cc t chc v cc c nhn trc tip

nc ngoi a vo Vit Nam vn bng tin nc ngoi hoc bt k ti sn no c Chnh

ph Vit Nam chp nhn hp tc kinh doanh trn c s hp ng hoc thnh lp x nghip

lin doanh hay x nghip 100% vn nc ngoi.

u t nc ngoi c mt s c trng c bn nh sau:

S di chuyn vn t nc ny sang nc khc.

Vn c huy ng v cc mc ch thc hin cc hot ng kinh t v kinh

doanh.

u t nc ngoi c hai hnh thc c bn l u t trc tip nc ngoi ( Foreign

Direcnh tranh Investment) v u t gin tip nc ngoi ( Porfolio Investment).

u t trc tip cng l mt trong nhng hnh thc kinh doanh quc t ph bin c

cc doanh nghip la chn p dng. y l mt b phn ca u t nc ngoi, n c thc

hin khi s iu khin, qun l gn lin vi qu trnh u t, tc gn quyn s hu v quyn

s dng vn ca ngi u t vi nhau.

u t trc tip l hnh thc kinh doanh quc t cao nht. Qua u t trc tip nc

ngoi, cc doanh nghip gn lin vi th trng, vn ti c cc ngun lc, em li cho

doanh nghip nhng khon li ln hn nhng cng nhiu ri ro hn vi cc hnh thc kinh

doanh quc t khc.

Mc d c nhiu khc bit v quan nim nhng nhn chung u t trc tip nc ngoi

c xem xt nh mt hot ng kinh doanh c yu t di chuyn vn quc t v km

theo n bao gm cc yu t khc. Cc yu t khng ch bao gm s khc bit v quc tch

ca cc i tc tham gia vo qu trnh kinh doanh, s khc bit vn ha, lut php m cn l

s chuyn giao cng ngh, kinh nghim qun l, th trng tiu th,

Theo Lut u t nc ngoi ca Vit Nam, u t trc tip nc ngoi c th c

hiu nh l vic cc t chc, cc c nhn nc ngoi trc tip a vo Vit Nam vn bng

tin hoc bt c ti sn no c Chnh ph Vit Nam chp nhn hp tc vi bn Vit

Nam hoc t mnh t chc cc hot ng kinh doanh trn lnh th Vit Nam. Di gc

kinh t, c th hiu u t trc tip nc ngoi l hnh thc di chuyn vn quc t trong

ngi s hu ng thi l ngi trc tip tham gia qun l v iu hnh hot ng s dng

vn u t. V thc cht, u t trc tip nc ngoi ch yu l s u t ca cc doanh

nghip (c nhn) nhm xy dng cc c s, chi nhnh nc ngoi v lm ch ton b hay

tng phn c s .

u t trc tip nc ngoi c cc c im sau:

- Cc ch u t phi ng gp mt khi lng vn ti thiu theo quy nh ca tng

quc gia. Lut u t nc ngoi ca Vit Nam quy nh ch u t nc ngoi phi ng

gp ti thiu 30% vn php nh ca d n

- S phn chia quyn qun l ca cc doanh nghip ph thuc vo mc ng gp

vn .Nu ng gp 100% vn th doanh nghip hon ton do ch u t nc ngoi iu hnh

v qun l.

- Li nhun ca cc ch u t ph thuc vo kt qu hot ng kinh doanh v c

phn chia theo t l gp vn sau khi np thu v tr li tc c phn.

PTIT


10

- u t trc tip nc ngoi thng c thc hin thng qua vic xy dng doanh

nghip mi v mua li ton b hoc tng phn doanh nghip ang hot ng hoc sp nhp

cc doanh nghip vi nhau.

- u t trc tip nc ngoi khng ch gn lin vi di chuyn vn m cn gn lin vi

chuyn giao cng ngh, chuyn giao kin thc v kinh nghim qun l, to ra th trng mi

cho c pha u t v pha nhn u t.

- u t trc tip nc ngoi ngy nay gn lin vi cc hot ng kinh doanh ca cng

ty a quc gia (Multinational Corporations MNCs).

Hot ng kinh doanh quc t cn gn vi hot ng u t gin tip. Hin nay, u t

gin tip cng c vai tr quan trng i vi quc gia v s la chn ca doanh nghip khi

kinh doanh nc ngoi. Trong u t gin tip, quyn s hu tch ri quyn s dng vn

(hay ti sn) . Ngi c vn khng trc tip tham gia vo vic t chc, qun l v iu hnh

cc d n u t, h thu li di hnh thc li tc c phn.

Cc doanh nghip v c nhn tin hnh u t gin tip thng qua mua c phiu, tri

phiu, thng qua c phn ha, t nhn cc doanh nghip nh nc, thng qua cc cng ty ti

chnh Ty thuc vo mi trng kinh doanh c th, cn c vo mc ch kinh doanh, kh

nng hin c v tng lai ca mnh v doanh nghip a ra cc quyt nh la chn ng n

cc hnh thc v cc bin php kinh doanh v iu chnh hot ng chc nng nhm t hiu

qu cao.

1.2.4. Hng i hng phng thc kinh doanh quan trng i vi cc nc ang pht

trin

Hng i hng ( Buyback, Barter) l phng thc u t m gi tr ca cc trang thit

b cung cp c hon tr bng chnh cc sn phm m cc trang thit b lm ra. Phng

thc ny lin quan ti hai hp ng quan h mt thit vi nhau v cn bng nhau v mt gi

tr. mt hp ng , nh cung cp ng xy dng nh my hoc cung cp cc cng ngh

ca nh my cho pha i tc. Trong hp ng khc nh cung cp ng mua li sn phm

m cng ngh sn xut ra vi khi lng tng ng vi gi tr thit b hoc nh my

u t.

Hng i hng ny sinh khi cc i tc tham gia kinh doanh thiu ngoi t mnh v h

cng khng c c ngoi t thng qua tn dng ngn hng. Phng thc ny cng hay c

s dng khi cc i tc thiu th trng tiu th sn phm nht l th trng quc t.

Hng i hng c nhng u im sau:

- Khc phc tnh trng thiu ngoi t mnh: Trong hnh thc kinh doanh ny khng c

dng lu chuyn tin t gia cc i tc kinh doanh hay ni cch khc cc i tc kinh doanh

khng phi s dng ngoi t mnh. iu ny p ng c yu cu tit kim ngun ngoi t

khan him ca cc nc ang pht trin.

- Trnh ri ro trong thanh ton quc t : Hnh thc ny gip doanh nghip trnh c

nhng ri ro trong thanh ton quc t, c bit l ri ro do s thay i ca t gi hi oi do

cc bn khng s dng tin t trong thanh ton.

- Tng cht lng hng ha ch bin: Thng qua hnh thc ny nhiu nc ang pht

trin c c cc thit b hin i ch bin sn phm p ng c cc tiu chun cht

lng ca th trng th gii.

PTIT


11

- Thc hin c marketing quc t: Vai tr ny th hin rt r khi cc nc ang pht

trin thng qua cc cng ty a quc gia tip cn c vi th trng quc t. Ngc li, hnh

thc ny cng gip cho cc cng ty a quc gia, cc hng sn xut v ch to my mc thit

b bn c sn phm ca h cho cc nc ang pht trin.

Hng i hng c thc hin trn c s cc nguyn tc sau:

- Hng i hng ch thc hin c khi c hai pha i tc nhn c s bo lnh ca

cc ngn hng. Ngn hng ng vai tr l ngi ng ra bo m cho c hai pha thc hin

hp ng hng i hng

- Phi m bo cht lng ca cc hng ha trong trao i. Trong trng hp ny, cc

bn phi c s tin tng ln nhau.

- Phi m bo c s tng trng v xut khu hoc th phn, gip cho i tc tng

bc xm nhp th trng mi

- Phi c thc hin trn nguyn tc bnh ng i bn cng c li.

Hng i hng c vai tr quan trng i vi pht trin kinh t ca cc nc ang pht

trin, c bit l cc nc ang chuyn i. Thc t ch ra rng hng i hng c ngha

quan trng trong pht trin cc ngnh cng nghip ch bin, nht l ch bin nng sn. S

pht trin ca cng nghip ch bin nng sn gp phn n nh v pht trin kinh t, to vic

lm cho ngi lao ng cc nc ang pht trin. Hng i hng l phng thc u t mi

ca cc i tc nc ngoi vo Vit Nam. Phng thc ny s to iu kin cho cc doanh

nghip Vit Nam pht trin to thm vic lm n nh, tng bc xm nhp th trng th

gii. Tuy nhin, y l phng thc mi trn c s quan h kinh t bnh ng vi cc nc

tin tin. Vit Nam cn c nhng quy nh v hng dn c th v to iu kin cho phng

thc ny pht trin.

1.3 VAI TR CA KINH DOANH QUC T

S pht trin mnh m ca cc hnh thc kinh doanh quc t chng t vai tr to ln

ca n i vi s pht trin kinh t x hi ca mi quc gia.

- Trc ht, kinh doanh quc t gip cho cc t chc kinh t tho mn nhu cu v li

ch ca h v trao i sn phm, v vn u t, v cng ngh tin tin.

- Kinh doanh quc t gip cho cc quc gia tham gia su rng vo qu trnh lin kt

kinh t, phn cng lao ng x hi, hi nhp vo th trng ton cu.

- ng thi, tham gia vo th trng th gii cn gip cho cc doanh nghip khai thc

trit cc li th so snh ca mi quc gia.

- M rng cc hot ng kinh doanh quc t, tng cng hp tc kinh t, khoa hc v

chuyn giao cng ngh, gip cho cc nc c nn kinh t km pht trin c c hi ci tin li

c cu kinh t theo hng cng nghip ho, hin i ho t nc.

- Mt khc, ch c thng qua cc lnh vc hot ng ca kinh doanh quc t, cc

doanh nghip cc nc ang pht trin c th tip thu kin thc Marketing, m rng th

trng trong kinh doanh thng mi quc t, tng tnh cnh tranh sn phm.

- Hn na, th trng nc ngoi c th cung cp cho th trng ni a cc yu t

ca qu trnh sn xut, t nng cao nng lc sn xut, nng cao cht lng sn phm, m

PTIT


12

bo tnh cnh tranh cho sn phm, m bo cho hng ho ng vng trn th trng nc

ngoi.

1.4 C TRNG CA KINH DOANH QUC T

- Kinh doanh quc t l hot ng kinh doanh vi s tham gia ca cc doanh nghip, c

nhn t hai quc gia tr ln.

- Kinh doanh quc t lun hng ti cc mi trng mi, xa l v rng ln. Cc doanh

nghip hot ng trong mi trng ny thng gp phi ri ro ln hn. Cc ri ro ny thng

gp l nhng ri ro quc gia v ri ro kinh doanh.

- Kinh doanh quc t din ra trn cc th trng c s cnh tranh khc lit, vi cc i

th cnh tranh c nhiu kinh nghim. iu ny i hi cc doanh nghip phi lun nng cao

kh nng cnh tranh ca mnh.

- Kinh doanh quc t i hi cc doanh nghip phi xc nh c chin lc kinh

doanh ph hp cho tng th trng v tng i tc. Cc hot ng chc nng ca doanh

nghip phi c thay i cho ph hp vi mi trng kinh doanh.

- Kinh doanh quc t to iu kin cho cc doanh nghip c uy tn nng cao v th v

th phn ca mnh trn th trng quc t. Kinh doanh quc t to iu kin cho doanh nghip

gia tng li nhun ngy cng ln. iu ny kh c th t c i vi nhng doanh nghip

ch thc hin kinh doanh trong nc.

1.5 CC NHN T NH HNG N KINH DOANH QUC T

1.5.1. Cc iu kin kinh t

Thc t nn kinh t th gii thi gian qua cng khng dnh rng nhng iu kin kinh

t c tc ng rt mnh n khi lng giao dch gia cc doanh nghip kinh doanh quc t.

Song s gia tng thng mi v u t lun c xu hng bin i nhanh hn s thay i ca

nn kinh t.

S thay i v mc giu c trn th gii v ang nh hng trc tip n ton b

gi tr hng ha lu chuyn quc t. T l mu dch quc t ang c xu hng tng nhanh hn

t l tng sn phm th gii mt thi k di. iu ny c ngha l s tng quan so snh

gia kinh doanh v sn xut khng c nh m lun thay i qua cc thi k.

Chnh s thnh vng s lm gia tng t l trao i cc sn phm ch bin v gim t l

bun bn cc sn phm s ch, cc nng sn phm. Mc gia tng khi lng v gi tr

hng ha trong kinh doanh ty thuc rt ln vo mc can thip ca chnh ph. Thng qua

cc chnh sch, cng c kinh t v m m nh nc thc hin s iu tit khi lng v gi tr

hng ha t nc ngoi vo v c bit h s lm gim bt khi lng v mt hng nhp khu

khi nn kinh t ang b tr tr. Cn cc doanh nghip kinh doanh quc t ch m rng kinh

doanh nc ngoi khi nhu cu vn gia tng u n trong mt thi k di.

Ngy nay trong kinh doanh quc t, nhm cc mt hng lng thc , thc phm ,

ung, mt hng truyn thng v mt hng cha nhiu nguyn vt liu t nhin gim nhanh v

t trng. Trong khi , t trng kinh doanh cc mt hng ch bin, cc mt hng c hm lng

vn v k thut cao, cc mt hng mi ang c xu hng tng nhanh . iu ny ang tc ng

rt ln n lnh vc kinh doanh quc t ni chung, thng mi v u t ni ring. Chnh v

vy, vic a dng ha cc hnh thc v mt hng kinh doanh, vic quyt nh chn la hnh

PTIT


13

thc kinh doanh no, mt hng no, lnh vc no c ngha ht sc quan trng. N gp phn

to cho doanh nghip nhng iu kin, c hi vn ln thc hin kinh doanh mt cch

hiu qu.

1.5.2 Khoa hc v cng ngh

S tc ng mnh m ca cuc cch mng k thut trc kia,cch mng khoa hc k

thut ngy nay ang thc y v lm t bin s tng trng v pht trin kinh t tng quc

gia, lm cho nhiu quc gia c s chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ha,

hin i ha.

Chnh s bin i nhanh chng ca cng ngh trong th k ny lm cho nhiu nghnh

cng nghip nh cng nghip luyn kim en, cng nghip ng tu, cng nghip c kh ang

ng trc nhiu thch thc ln. Nhiu sn phm mi xut hin thay th nhng sn phm c

v lm thay i v tr ca tng quc gia, tng doanh nghip trong hot ng kinh doanh quc

t. Nhiu sn phm mi nh my vi tnh, hng in t, my bay ang chin t trng ln v

tng th phn trong hot ng kinh ca tng doanh nghip.

Hin nay, hu ht nhng k thut, cng ngh mi, hin i u xut pht t cc quc gia

tin tin cng nghip ha. V vy, cc doanh nghip ca cc quc gia ny hoc l trc tip

nm hoc l thng qua lin kt, lin doanh nm gi ngy cng ln phn mu dch v phn

u t trong lnh vc ch bin. y l khu vc kinh t c tc tng trng cao. Tnh hnh

ny ang l mt sc p ln i vi cc quc gia ngho v cc doanh nghip c th phn nh

v kh nng cnh tranh km hn.

1.5.3. iu kin chnh tr, x hi v qun s

S n nh hay bt n v chnh tr, x hi l mt trong nhng nhn t nh hng ln

n hot ng kinh doanh v kt qu kinh doanh ca cc doanh nghip. H thng chnh tr v

cc quan im v chnh tr, x hi suy n cng u tc ng trc tip n phm vi, lnh vc,

mt hng, i tc kinh doanh, Trong nhng nm ca thp k 90, tnh hnh chnh tr, x hi

ca cc quc gia trn th gii c nhiu bin ng ln theo chiu hng bt n i vi

cc quan h song phng v a phng. iu ny trn thc t a n s thit hi v ri ro

ln cho nhiu cng ty v quc gia trn th gii.

Nhng xung t v qun s d quy m ln hay nh, d l trong ni b quc gia (ni

chin) hay gia cc quc gia vi nhau u dn n lm thay i ln v sn phm c sn

xut. C th l xung t qun s lm ph v nhng quan h kinh doanh truyn thng, lm

thay i h thng vn ti , lm thay i khi lng mu dch v u t quc t, lm chuyn

hng mc ch sn xut sn phm tiu dng sang sn xut sn phm phc v mc ch qun

s lm cho kinh doanh thay i, u t b gin on, quan h gia cc quc gia b xu i

v to lp nn nhng hng ro v hnh ngn cn hot ng kinh doanh quc t.

1.5.4. S hnh thnh cc lin minh lin kt v kinh t , chnh tr v qun s

Vic hnh thnh cc khi lin kt v kinh t , chnh tr v qun s gp phn lm

tng hot ng kinh doanh gia cc quc gia thnh vin (trong khi), lm gim mu dch vi

cc nc khng phi thnh vin. khc phc tnh trng ny, cc quc gia thnh vin thng

m phn v k kt vi cc quc gia ngoi khi nhng hip nh,nhng tha c tng bc

PTIT


14

ni lng hng ro v hnh to iu kin cho hot ng kinh doanh quc t m rng v pht

trin.

Bn cnh nhng hip nh song phng v a phng gia cc quc gia v ang

c k kt, cc t chc c bit l Ngn hng Th gii (WB), Ngn hng pht trin chu

(ADB), Qu tin t quc t (IMF) cng c vai tr cc k quan trng i vi kinh doanh quc

t. Chnh nhng t chc ny cung cp vn cho nhng chng trnh x hi v pht trin c

s h tng nh nh , ng giao thng, bn cng, cc cng trnh in, nc. Vic cho vay

vn ca cc t chc ny kch thch mu dch v u t trc tip ca cc doanh nghip.

Thng qua cc quc gia, cc doanh nghip c th mua c nhng my mc, thit b cn

thit t nc ngoi,xy dng mi hoc nng cp cc kt cu h tng v do thc y cc

hot ng kinh doanh quc t c hiu qu.

CU HI N TP V THO LUN

1. Th no l kinh doanh quc t?

2. Vai tr ca kinh doanh quc t?

3. Mc ch ca kinh doanh quc t?

4. Phn tch cc c s hnh thnh kinh doanh quc t?

5. Phn tch c trng ca kinh doanh quc t?

6. Phn tch cc nhn t nh hng n kinh doanh quc t?

PTIT

Chng 2 Mi trng kinh doanh quc t ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

15

CHNG 2

MI TRNG KINH DOANH QUC T

MC CH

Chng cung cp

- Khi qut v mi trng kinh doanh quc t

- Phn loi mi trng kinh doanh quc t

- Cc yu t ca mi trng kinh doanh quc t

- Ton cu ha mi trng quan trng ca kinh doanh quc t

- Phn tch tc ng ca mi trng kinh doanh quc t

2.1. KHI QUT V MI TRNG KINH DOANH QUC T

Mi trng kinh doanh (MTKD) l s tng hp v tc ng ln nhau gia cc tc nhn

kinh t - chnh tr - vn ha x hi, tc ng trc tip hoc gin tip i vi cc hot ng sn

xut kinh doanh ca cc doanh nghip do khc nhau v iu kin t nhin nh a l, lnh

th, kh hu, khc nhau v trnh pht trin kinh t, vn ha, trnh nhn thc, tp qun,

li sng, ngn ng v.v. nn mi quc gia c mi trng kinh doanh khc nhau.

Mi trng kinh doanh bao gm tng th cc mi trng thnh phn nh mi trng

lut pht, kinh t, chnh tr, vn ha, ti chnh tin t , Chng c tc ng v chi phi mnh

m i vi cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip, buc cc doanh nghip phi t iu

chnh mc ch, hnh thc v chc nng hot ng cho thch ng nhm nm bt v ng x kp

thi trc cc c hi kinh doanh v t hiu qu cao trong cc lnh vc, mt hng kinh doanh

la chn.

Mi trng kinh doanh mi quc gia ngy nay c c im ch yu sau:

- Mi trng kinh doanh lun vn ng bin i theo hng a dng v phc tp.

- Mi trng kinh doanh lun c s tc ng ln nhau ca cc mi trng thnh phn.

S tc ng ln nhau ny lm cho mi trng kinh doanh cng phc tp hn.

- Mi trng kinh doanh bt c quc gia no cng u mang yu t quc gia v cc

yu t quc t.

2.2. PHN LOI MI TRNG KINH DOANH QUC T

Mi trng kinh doanh l mt chnh th thng nht, trong cc mi trng thnh

phn l nhng b phn khng tch ri, tc ng qua li, nh hng n hot ng v kt qu

kinh doanh ca cc doanh nghip. Mi trng kinh doanh c th c phn loi theo nhiu

tiu thc khc nhau. Sau y l mt s tiu thc phn loi thng gp:

Th nht, nu ng trn gc thc th, xem xt trn mi trng dng tnh, tc t

thay i hoc thay i chm th MTKD c chia thnh: mi trng a l, chnh tr, php

lut, kinh t, vn ha.

Th hai, nu trn gc chc nng hot ng chc nng hot ng, lun thay i th

MTKD gm mi trng qun l, t chc, cng ngh, nhn lc, v.v..

PTIT


16

Th ba, nu ng trn gc iu kin kinh doanh, gm mi trng ti chnh, tin t,

u t.

Th t, nu ng trn cp ca mi trng kinh doanh th MTKD c th phn thnh

mi trng trong nc, mi trng khu vc v mi trng quc t; mi trng bn trong

doanh nghip v mi trng bn ngoi doanh nghip; mi trng vi m, mi trng v m.

Th nm, nu ng trn gc cnh tranh,mi trng kinh doanh gm mi trng

cnh tranh khc lit v mi trng c quyn ; mi trng cnh tranh hon ho v khng

hon ho, mi trng cnh tranh khu vc v mi trng cnh tranh ton cu.

2.3. CC YU T CA MI TRNG KINH DOANH QUC T

Mt doanh nghip thc hin kinh doanh quc t vi cc mc tiu xm nhp v m

rng th trng, tm kim cc ngun lc mi, thc hin a dng ha cc hot ng sn xut

kinh doanh trn c s nhng th mnh sn c nhm nm bt kp thi cc c hi, hn ch ri

ro (phn tn ri ro) gia tng li nhun v cc mc tiu khc. Cc mc tiu ny tc ng, chi

phi trc tip n vic cc doanh nghip la chn nhng hnh thc kinh doanh no, iu

chnh cc chc nng hot ng ra sao cho ph hp vi mi trng, tim nng ca doanh

nghip. Cc mc tiu ny cng lun c iu chnh cho ph hp vi tng th trng, i tc

v tng thi k. Mc tiu kinh doanh c iu chnh tt yu ko theo s thay i vic p

dng cc hnh thc v chc nng kinh doanh.

Mi trng kinh doanh quc t c tc ng chi phi trc tip hoc gin tip i vi

cc doanh nghip,s thay i ca mi trng ko theo s thay i trong cc hot ng ca

doanh nghip, buc doanh nghip phi iu chnh mc ch, bin php, chc nng kinh

doanh, thm ch phi thay i c mt hng, knh phn phi, khch hng, Trong nhng iu

kin mi ca quan h kinh t quc t, khi m xu hng hi nhp, khu vc ha v ton cu ha

ang l mt i hi tt yu vi mi quc gia th sc p cnh tranh quc t i vi cc nh

kinh doanh l ht sc ln. iu cng i hi tnh nng ng v kh nng ng x cao ca

cc doanh nghip trong hot ng kinh doanh nhm khng ngng nng cao v th v th phn

ca mnh trn th trng th gii.

2.3.1. Mi trng php lut

Mt trong nhng mi trng thnh phn nh hng ln ti hot ng ca doanh nghip

l h thng php lut. Nh qun l, nh kinh doanh phi quan tm n tng ch php l

ring bit ti nhng nc m h kinh doanh. Lut quc t v lut ca tng quc gia c nh

hng trc tip n cch thc tin hnh v kt qu hot ng ca cc doanh nghip kinh

doanh quc t. Ni mt cch khi qut l lut php s quy nh v cho php nhng lnh vc,

nhng hot ng v hnh thc, mt hng doanh nghip khng c php tin hnh nhng c

gii hn quc gia no .

Mi quc gia u v ang xy dng h thng php lut ring iu chnh cc hot

ng kinh doanh quc t, n bao gm lut thng mi quc t ( lut v xut nhp khu hng

ha, dch v, ), lut u t nc ngoi, lut thu, php lut ngn hng v tn dng, Lut

ca mt nc cng c lin h n tnh hnh kinh doanh gia cc nc vi nhau. V vy, to

ra mi trng , iu kin thun li cho kinh doanh, cc nc thng tin hnh tha thun, k

kt vi nhau cc hip nh, hip c song phng, a phng v dn dn hnh thnh lut khu

vc v lut kinh t.

PTIT


17

Thc t th gii trong nhng nm gn y ang ch ra rng cng vi s xut hin cc

khi lin kt kinh t v chnh tr, xut hin nhng tha thun mi, a dng song phng v

a phng. Nh cc hip nh ny m thng mi v u t quc t ngy cng c m rng

trong ni b v ngoi khu vc.Chnh v vy, c th nhn mjanh rng ch trn c s nm chc

h thng php lut ca tng quc gia,khu vc,cc hip nh gia cc nc mi cho php

doanh nghip a ra c nhng quyt nh ng n trong hot ng kinh doanh quc t

nhm gim thch thc, hn ch ri ro v tng li nhun.

Trong phm vi mt quc gia, cc ch lut php thng ri vo mt trong ba loi

sau: h thng lut php theo tp qun (thng lut); h thng lut dn s(dn lut) v h

thng lut chnh tr thm quyn(gio lut).

H thng lut theo tp qun l h thng lut php da trn c s truyn thng, tin l,

phong tc, tp qun v cc ton n thc hin mt vai tr quan trng trong vic lm sng t

lut php trn c s nhng c im y. M v Lin hip Anh (k c thuc a c ca Anh) l

nhng quc gia in hnh hot ng di h thng lut ny, ngoi ra cn c nhng h thng

lut khc.

H thng lut dn s cn c gi l ch lut php c h thng ha. y l h

thng lut php da trn s tp hp rt chi tit, c th cc iu lut xy dng thnh b lut.

Nhng o lut hay b lut ny l nhng quy nh cn bn phi c tip thu khi p dng vo

kinh doanh

Nh vy, s khc nhau ch yu hai ch lut trn l: thng lut th da trn s

din dch s kin ca ta n, cn dn lut th li da trn nhng s kin v cch m chng

c p dng cho ch lut ny. Chng hn nh s khc nhau gia hai ch lut ny l

lut hp ng. cc nc theo ch thng lut th cc hp ng c khuynh hng c

chi tit ha, ghi r cc trng hp c th xy ra. Cn cc nc theo ch dn lut, cc hp

ng thng ngn hn v t chi tit hn v nhiu iu khon ca hp ng theo ch dn

lut c trong b lut dn s.

H thng lut thm quyn (gio lut) l h thng lut c thit lp da trn b lut

tn gio. in hnh cho h thng lut ny l lut Hi gio. Lut Hi gio c p dng theo

mc khc nhau gn 30 quc gia. Lut Hi Gio da trn gio l ca o Hi. Cc nc

Hi gio thng c ch lut php l s pha trng gia lut Hi gio v ch thng lut

hoc ch dn lut. Cc ch php l ca h thng l s pha trn da trn nhng mi

quan h thuc a trc y v nhng chun mc o c Hi gio.

Lut php ca quc gia lun c quan h v tc ng n tnh hnh kinh doanh gia cc

nc vi nhau. Trong iu kin buc cc quc gia phi iu chnh hot ng ca mnh cho

thch ng, cc nh kinh doanh phi phn ng linh hot, kp thi p ng nhanh vi cc quy

nh mi v lut cc quc gia m mnh ang hot ng hoc s la chn hot ng .

Cc h thng lut php nu trn c th nh hng n cc hot ng kinh doanh mt nc,

gia hai nc hoc nhiu nc. Nhng tc ng nh hng ch yu ca lut i vi hot

ng kinh doanh ca mt doanh nghip c th hin ch:

- Lut a ra cc quyt nh v giao dch nh hp ng, bo v cc bng pht minh

sng ch, b quyt cng ngh, nhn hiu thng mi, quyn tc gi, cc tiu chun k ton.

PTIT


18

- Mi trng lut php chung nh lut mi trng, nhng quy nh v sc khe v an

ton.

- Lut thnh lp doanh nghip,cc ngnh, cc lnh vc kinh doanh.

- Lut lao ng

- Lut chng c quyn v cc hip hi kinh doanh

- Lut gi c

- Lut thu, li nhun,

Nh qun l phi thng hiu ch lut php mi nc m h ang v s hot ng.

tm hiu v nghin cu cc h thng lut php tng quc gia c th thc hin bng nhiu

cch, hoc l tm hiu thng qua vn phng ca cc c quan lut php a phng (quc gia

) hoc c th tm hiu bng cch lm vic vi cc hng lut quc t (cc hng lut ny c

nhiu vn phng khp ni trn th gii). iu kh khn nht l phi hiu c lut chi hp

php v sau l cc quyt nh nn mm do, linh hot nh th no tun th cc iu lut

ny.

Lut quc t theo ngha rng bao gm nhng lut nh hng n hot ng kinh doanh

quc t. Theo ngha hp lut ny bao gm cc hip nh chi phi cc mi quan h gia cc

quc gia c ch quyn. Nhng mi quan h gia nhng nc c lin quan n dng lu

chuyn hng ha, di chuyn cc nhn t sn xut, cng ngh thng tin, Cc dng di chuyn

ny cng chu s chi phi , tc ng ca lut php quc gia v cc hip nh quc t.

Cc hip nh song phng v a phng hng vo vic gii quyt cc vn , cc

tranh chp gia cc quc gia v cc c nhn trong quc gia . Nh cc hip nh ny m cc

hot ng kinh doanh quc t tin hnh tri chy hn, cc mu thun pht sinh gia cc nh

kinh doanh cc quc gia thnh vin c gii quyt kp thi.

2.3.2. Mi trng chnh tr

Mi trng chnh tr v ang tip tc c nh hng ln i vi kinh doanh, c bit

l i vi cc doanh nghip kinh doanh quc t. Tnh n nh v chnh tr tng quc gia

cng nh mi quan h tt v chnh tr tng quc gia cng nh mi quan h tt v chnh tr

gia cc quc gia ang to ra iu kin, mi trng kinh doanh thun li cho cc doanh

nghip khi kinh doanh nc ngoi. Khng c s n nh v kinh t, lnh mnh ha x hi.

Chnh v vy, khi tham gia kinh doanh quc t cc doanh nghip phi tm hiu v hiu r mi

trng chnh tr cc quc gia, cc khu vc m doanh nghip mun hot ng v chim lnh,

nng cao th phn .

S n nh v chnh tr biu hin ch :th ch, quan im chnh tr c c a

s nhn dn ng tnh v ng h hay khng; h thng t chc chnh tr, c bit l ng cm

quyn c uy tn v tin cy ( uy tn i vi nhn dn v cc doanh nghip trong v ngoi

nc,). Trong nhng iu kin c th ny hot ng kinh doanh quc t hon ton ph

thuc vo thi i x ca tng chnh ph,tng nhm chnh ph i vi hot ng kinh

doanh ca cc cng ty nc ngoi v ty thuc vo s phn ng v thch ng ca cng ty

trong cc lnh vc,phm vi kinh doanh c s i u hoc ha nhp v li ch gia cc bn.

Mt v d kh in hnh v s can thip th bo ca chnh ph vi tng v mc ch chnh

tr hn l kinh t l vic chnh ph a ra lnh cm vn hoc sc lnh hn ch cc hot

ng kinh doanh ca cc cng ty ca mt quc gia no . S can thip dn n cc

PTIT


19

dng chy v thng mi v u t gim st v quan h gia mt s quc gia tr nn cng

thng hn.

Do quan im chnh tr khng ng nht,nn s can thip ca cc chnh ph s din ra

vi nhng mc khc nhau i vi cc doanh nghip ca cc quc gia khc nhau ,cho nn

mun tham gia kinh doanh quc t c hiu qu ca cc cng ty phi ch n cc hnh thc

khc nhau ca chnh ph c thnh lp v hot ng theo nguyn tc hnh thc no, dn

ch hay chuyn ch trong iu hnh ca chnh ph c nh hng trc tip n hot ng kinh

doanh quc t, n cho php cng ty hoc m rng hoc l thu hp phm vi,lnh vc, mt hng

kinh doanh trong tng mi trng khc nhau, i vi tng th trng v i tc khc nhau.

Cc nh nc i theo h thng dn ch i hi phi c s tham gia rng ri ca mi

cng dn vo qu trnh tham gia rng ri ca mi cng dn vo qu trnh tho lun v ra cc

quyt nh kinh t v chnh tr phi nhm phc v li ch tng c nhn v gia nh h, v vy

cc quyt nh phi do cc nhn ngi tiu dng v cng dn ra. T mi hot ng kinh

t v chnh tr phi c thc hin trn c s ch n cc nhu cu v nguyn vng ca c

nhn. Tuy nhin, vi s gia tng ca dn s nn kh c s tham gia y ca mt thnh vin

trong x hi vo qu trnh ra quyt nh. V vy,hu ht cc quc gia hin i thc hin

nhiu hnh thc khc nhau ca dn ch i din. H thng chnh tr dn ch cc quc gia

ny c c trng ch yu l:

- Quyn t do kin v quan im, biu tnh, xut bn v t chc

- Tham gia vo cc cuc bu c quyt nh la chn ai l ngi i din cho h;

- H thng ta n c lp v cng bng c s quan tm rt ln n quyn v ti sn c

nhn;

- Bo v c s h tng

- S m ca , ni lng tng i v s can thip ca chnh ph

Nhng quc gia i theo h thng chuyn ch, khng cho php c s i lp v h

thng chnh tr. Trong lch s tn ti ba hnh thc chuyn ch : chuyn ch theo kiu tp

trung quan liu bao cp (chuyn ch v sn); chuyn ch ti cc nc theo o hi Trung

ng (chuyn ch thm quyn) v chuyn ch c (thng c thc hin thng qua sc mnh

ca qun i v da trn c s nhng khi nim thm tc hn l tn gio), v d hnh thc

chuyn ch ny ang din ra mt nc Chu M Latinh, Iran, Ai Cp, Chnh cc hnh

thc chuyn ch nu trn c nhng nh hng chi phi khc nhau n hot ng kinh

doanh cc doanh nghip quc t.

2.3.3. Mi trng kinh t

Hot ng kinh doanh d phm vi, mc , quy m nh th no cng u i hi cc

doanh nghip phi c nhng kin thc v kinh t. Cc kin thc v kinh t s gip cc nh

qun tr kinh doanh xc nh c nh hng ca nhng chnh sch kinh t ca mt quc gia

i vi hot ng kinh doanh ca mt doanh nghip, xy dng c vi cc chnh sch kinh

t v cng thy r vai tr ca doanh nghip i vi nn kinh t nc ch nh v nc s ti

Tnh n nh hay bt n nh v kinh t v chnh sch kinh t ca mt quc gia, ca

cc quc gia trong khu vc v th gii ni chung c tc ng trc tip n hot ng kinh

doanh ca doanh nghip trn th trng nc ngoi. Tnh n nh v kinh t, trc ht v

quan trng l n nh nn ti chnh quc gia, n nh tin t, khng ch lm pht. y l iu

PTIT


20

m cc doanh nghip rt quan tm v thm ch rt i ngi v n nh hng trc tip n vn

mnh ca doanh nghip trn thng trng.

H thng kinh t c vai tr quan trng i vi quc gia v th gii. H thng kinh t

c thit lp nhm phn phi ti u ngun ti nguyn khan him, to ra s cnh tranh gia

nhng ngi s dng. Da trn tiu thc phn b ngun lc v c ch iu hnh nn kinh t,

c th phn nn kinh t th gii thnh nhng nhm nc i theo m hnh kinh t th trng v

nhm nc i theo m hnh kinh t ch huy. Nu da theo hnh thc s hu th c s hu t

nhn, s hu cng cng (s hu nh nc ) v s hu hn hp. Mi quan h tc ng ln

nhau gia qun l cc hot ng kinh t v quyn s hu cc yu t sn xut c biu hin

khi qut qua s sau:

Bng 2.1 - Cc hnh thc qun l nn kinh t v s hu cc yu t sn xut

Quyn s hu

Qun l T nhn Hn hp

Nh

nc

Th trng A B C

Hn hp D E F

Ch huy G H I

Quc gia Qun l Quyn s hu

A Th trng T nhn

B Th trng Hn hp

C Th trng Nh nc

D Hn hp T nhn

E Hn hp Hn hp

F Hn hp Nh nc

G Ch huy T nhn

H Ch huy Hn hp

I Ch huy Nh nc

Trong nn kinh t th trng, cc ngun ti nguyn c phn phi v qun l bi

khch hng. y, c hai ch th ng vai tr rt quan trng l cc nhn v doanh nghip,

trong c nhn s hu cc ngun v tiu dng sn phm, cn cng ty s dng v sn xut ra

sn phm. S bin ng ca gi c, s lng, cung cp, cc ngun ti nguyn v sn phm

nh hng trc tip n c cu v dung lng th trng.

Nhn t c bn tc ng n s hot ng ca kinh t th trng l quyn ti cao ca

khch hng. Theo P.Samuelson, y l ng vua. Quyn ti cao ca khch hng l quyn t

do ca ngi tiu dng, n c tc ng n sn xut thng qua s la chn ca h.

PTIT


21

Thc t trn th gii ch ra rng nn kinh t th trng rt thnh cng cc nc

pht trin ( cc nc nng nghip), c bit l M. Tuy nhin, cc nc ny cng khng

c mt nn kinh t th trng hon ho (kinh t th trng thun ty), v y lun lun chu

s tc ng ca ba nhn t ( ba lc lng); cc cng ty, cc cng on v chnh ph. Trong

, cc cng ty ln c th gim bt sc p ca th trng thng qua bun bn cc ngun v

sn phm. Cng on can thip vo th trng thng qua th trng lao ng ( rt nhiu li

ch nh thi hn tr lng, ph cp thm, iu kin lao ng, quyn thng lng mc c c

ngi lao ng c c vi gii ch l nh vo cng on). Chnh ph iu tit th trng

thng qua cc chnh sch ti chnh, dng cc loi hng ha, dch v v tng trng cung tin

t. Chnh ph cng tc ng vo qu trnh lu thng hng ha thng qua chnh sch t do ha

v bo h mu dch cc mc khc nhau.

* Trong kinh t ch huy, chnh ph trc tip ch huy iu phi cc hot ng ca cc

khu vc kinh t khc nhau. Chnh ph xc nh cc mc tiu sn xut kinh doanh, khi lng

sn phm, dch v, cung cp yu t u vo, nh gi c v knh phn yu t tiu th, V

vy, s phn ng v thch nghi ca cc doanh nghip kinh doanh quc t mi trng ny

thng kh khn, i hi phi tnh ton cn nhc a ra nhng quyt nh la chn mt

cch thn trng nhm phng v trnh nhng ri ro khng ng c.

* Trong nn kinh t hn hp, nn kinh t vn hnh theo nn kinh t th trng c s

can thip ca chnh ph vi nhng mc khc nhau. Xu hng chung l chnh ph nn can

thip c mc gii hn vo kinh t th trng. Chnh ph can thip vo kinh t th trng

bng hai cch: hoc s hu trc tip hoc l tc ng vo vic hnh thnh v a ra quyt

nh qun l.

Chnh s can thip ca chnh ph mc no s to ra thun li, kh khn v c

hi kinh doanh khc nhau cho doanh nghip. iu i hi doanh nghip phi sm pht

hin ra nhng c hi hoc thch thc mi trong kinh doanh, t c s iu chnh cc

hot ng cho thch ng nhm trnh nhng s o ln ln trong qu trnh vn hnh nhm duy

tr v t c nhng mc ch trong kinh doanh.

Bng 2.2 - Cc hnh thc hp nht kinh t

Giai on hi nhp

Bi b thu

quan v hn

ngch gia

cc nc

thnh vin

Bi b thu

quan, hn

ngch vi cc

nc khng

thnh vin

Bi b nhng

hn ch v s

di chuyn cc

yu t sn

xut

Cn i v

thng nht cc

chnh sch v

th ch kinh t

Khu vc thng mi t

do C Khng Khng Khng

Hip hi thu quan C C Khng Khng

Th trng chung C C C Khng

Hip hi kinh t C C C C

Ngy nay, s hi nhp ca nn kinh t mi quc gia vo cc lin kt nhng cp khc

nhau ang c tc ng rt mnh m i vi cc hot ng kinh doanh quc t.

PTIT


22

S hnh thnh cc khi thng mi chnh l s dn xp kinh t v thc hin u i

gia cc nc. Nhng hnh thc ny c xem xt trong bng 1.4. l cc hnh thc nh

vng thng mi t do, Hi ng Hi quan, Th trng chung, Hi ng kinh t

Khu vc thng mi t do (Free Trade Area)

Khu vc thng mi t do l hnh thc hi nhp kinh t thp nht. Trong khu vc

thng mi t do, tt c hng ro thng mi gia cc nc, khng c thu quan, hn ngch

v cc hng ro khc. Khu vc thng mi t do c hnh thnh do phn loi ca mt s

hng ha hay dch v no . V d, khu vc thng mi t do gia cc nc, khng c thu

quan, hn ngch v cc hng ro khc. Khu vc thng mi t do c hnh thnh do phn

loi ca mt s hng ha hay dch v no . V d, khu vc thng mi t do khng c hn

ch v mu dch i vi sn phm nng nghip. c im ng lu ca khu vc thng mi

t do l mi nc nh ra chnh sch ca chnh mnh c lin quan n cc thnh vin khng

tham gia. Ni cch khc, cc thnh vin t do t bt k thu quan, quota, hoc nhng hn ch

khc m h chn bun bn vi cc nc khng thuc vo khu vc thng mi t do.

Mt hip c thng mi gia M, Canada tr nn c hiu lc vo nm 1989. K

hoch yu cu s tham gia ca Mhic vo hip c ny hnh thnh Hip c thng mi

t do Bc M (North American Free Trade Agreement) vo nm 1994.

Hip hi thu quan (Custom Union).

Hip hi thu quan l bc tin b hn trong vic hi nhp kinh t. Ging nh khu vc

thng mi t do, cc thnh vin trong hip hi thu quan cng loi b hng ro v thng

mi hng ha v dch v gia cc nc ny. V d, Cng ng kinh t Chu u (ECC), hoc

Th trng chung Chu u, ra i vo nm 1957 bao gm Ty, c, Php, B, , H Lan v

Luxembourch. Hn na, hip hi thu quan cng hnh thnh chnh sch thng mi cho thnh

vin khng thuc hip hi thu quan. V d, mt hnh thc thu nhp khu t cc nc khng

thuc hip hi thu quan th chu cng mt s thu xut nhp khu khin bn cho bt k thnh

vin no.

Th trng chung (Common market)

Bc tip theo ca chui hi nhp kinh t l th trng chung (Common market). Ging

nh hip hi thu quan, th trng chung khng c hng ro thng mi gia cc thnh vin

v c mt chnh sch thng mi i ngoi chung. Tuy nhin, cc yu t sn xut: lao ng,

vn, v cng ngh cng di chuyn gia cc nc. V th, mi cn tr cho vic nhp c, di c ,

v u t nc ra ngoi b bi b. Tuy nhin, tm quan trng ca s dch chuyn gia cc yu

t cho s tng trng kinh t khng th cao qu mc.

Mc d cc li ch c th, cc thnh vin th trng chung phi chun b hp tc

cht ch trong chnh sch tin t, ti chnh v vic lm. Th trng chung s nng cao nng

sut ca ton th thnh vin, nhng khng hng l c nhn ca mi nc t c li ch.

Hip hi kinh t (Economic Union)

Vic to ra hip hi kinh t cn s hi nhp chnh sch kinh t hn l s di chuyn hng

ha, dch v v yu t sn xut qua bin gii. Thng qua hip hi kinh t, cc thnh vin s

ha hp chnh sch tin t, thu v chi tiu chnh ph. Hn na tt c cc thnh vin s s

dng chung n v tin t thng nht. iu ny c th thc hin trong thc t bi mt t gi

hi oi c nh. R rng vic hnh thnh hip hi kinh t i hi cc quc gia b i mt phn

ln v ch quyn quc gia. H thng chnh tr ton cu c xy dng da trn s ch quyn

PTIT


23

v quyn lc ti qua ca quc gia v c gng quyt nh quyn lc ca nh nc s chc chn

lun gp phi s phn ng.

Bng 2.3 - Cc hip hi thng mi ch yu

Vit tt Tn y v cc nc tham gia

AFTA Khu vc mu dch t do ca ng Nam

(Asean Free Trade Area AFTA)

Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Thi Lan, Vit Nam.

ANCOM Th trng chung Adean

(American Common Market)

Bolivia, Colombia, Ecuador, Peru, Venezuela

CARICOM Carribean Community

Antigua, Bahamas, Barbados, Beliza, Dominica, Grenada, Guyana,

Jamaica, Montserrat.

ECOWAS Cng ng kinh t Ty Phi

(Economic Community of West African States)

Benin, Burkina Faso, Cape Verde, Gambia, Ghana, Guinea, Guinea-

Bisau, Ivory Coast, Liberia, Mali, Mauritania, Niger, Nigeria, Senegal,

Sierra Leone, Togo.

EC Cng ng Kinh t Chu u

(European Community)

B, an Mch, c, Php, Hy Lp, Italia, Luxembourg, H Lan, B

o Nha, Ty Ban Nha, Anh quc.

EFTA Hip hi mu dch t do Chu u

(European Free Trade Association)

o, Phn Lan, Iceland, Liechtenstetia, Na Uy, Thy in, Thy S.

GCC Hip hi hp tc Vng vnh

(Gulf Corperation Council)

Bahrain, Ku-ot, O-man, Quatar, Rp Saudi, Tiu Vng quc

Rp

LAIA Hip hi hp nht chu M Latinh

(Latin American Integration Association)

Arhentina, Bolivia, Brazil, Chile, Columbia, Ecuador, Mehico,

Paraguay, Peru, Uruguay, Venezuela.

MERCOSUR Th trng chung Nam M

(Southern Common Market)

Arhentina, Brazil, Paraguay, Uruguay.

PTIT


24

NAFTA Hip c mu dch t do Bc M

( North American Free Trade Agreement)

Canada, Mehico, M.

CACM Th trng chung Trung M

( Central American Common Market)

Costa Rica, Bahamas, Barbados, Beliza, Dominica, Grenada,

Jamaica, Montserrat.

Hip hi mu dch t do Chu u

Khu mu dch t do hnh thnh nhm bi b tt c hn ch i vi ngun lu thng ca

cc sn phm cng nghip gia cc quc gia thnh vin v cho php mi quc gia duy tr c

cu thu sut bn ngoi ca ring h. N to ra nhng thun li cho vic bun bn t do gia

cc quc gia thnh vin, nhng khng cho php h theo ui mc tiu ca ring h i vi

cc quc gia phi thnh vin. Theo quan im ca Anh quc, nc ang c quan h mu dch

rt pht trin i vi cc quc gia khc trong khi thnh vng, cho rng vic to thu sut

chung i vi cc nc bn ngoi s to ra s hp tc cht ch, do c th lm hi n ch

quyn ca mi quc gia thnh vin.

Ngy nay t chc EFTA bao gm 6 quc gia. Cc quc gia sng lp ra t chc EFTA

ban u rt quan tm v vn hp nht kinh t chu u v cc vn chung. Vic ny

khin h thnh lp t chc EFTA nh:

-S mong mun lm hi ha cc chnh sch kinh t x hi nh EEC yu cu.

-C s tha thun gia Anh quc v cc quc gia thuc khi thnh vng.

-Trung lp chnh tr ca o, Thy In, v Thy S

Tuy nhin tnh hnh ngy cng ha hp gia cc quc gia trong cng ng Chu u, khin

cho thnh vin ca EFTA cng gp kh khn hn trong vic duy tr v th tch bit ca h.

Khi EFTA c hip nh mu dch t do vi cc thnh vin EC, nhng cc quc gia ny

khng phi ng gp vo nhng chng trnh x hi v pht trin nng thn tn km ca EC.

Hn na, i tc mu dch chnh ca khi AFTA l cc thnh vin khi EC. EFTA nhp khu

hng vi tng s trn 60% l t EC, trong khi ch c 13% nhp khu ca EFTA l t cc

quc gia EFTA.

Khu vc mu dch t do ca ng Nam - ASEAN

Thnh lp vo nm 1967 bao gm Indonesia, Maylaysia, Philippines, Singapore, Thi

Lan. Vit Nam chnh thc gia nhp vo khi ASEAN vo 1996. T chc ny ang c gng

hp tc trong nhiu lnh vc nh cng nghip v mu dch. i vi ngnh cng nghip c quy

m trung bnh ti cc nc khc nhau. Nc nhn u t c s hu 60% d n v cng

nghip, phn cn li cc quc gia ca thnh vin ASEAN s hu. Hai d n ban u c

chp nhn v ang hot ng l d n phn ur ti Indonesia v Malaysia. n nm 1998,

c 15 lin doanh gia cc quc gia ASEAN thit lp, sn phm ca cc lin doanh ny s

c hng u i khi tip cn cc th trng chung trong khu vc ng Nam .

PTIT


25

Mc d cc quc gia ng Nam khng theo m hnh mu dch t do, nhng h ang

hp tc gim thu trong nhiu lnh vc khc nhau. Hip nh cn bn v vic thit lp

nhng tha thun u i mu dch gia cc quc gia ASEAN v c GATT ng . Tuy

nhin, ch c 5% mu dch bn trong cc nc ASEAN l bao gm nhng mt hng c

hng u i mu dch, iu ny chng t rng n lc bi b thu quan khng thnh cng.

Tuy ngi Nht khng phi thnh vin ca ASEAN, h rt thnh cng trong vic u

t vo khai thc ngun nhin liu ca khu vc ny v s dng chng sn xut ra thnh

phm hon chnh ti Nht, sau xut tr li cc nc ng Nam . Vn chnh i vi

cc nc ng Nam l s chnh lch v sc mnh kinh t. Nm 1988 tng sn phm quc

dn bnh qun tnh trn u ngi Singapore l 9.070 la M trong khi Indonesia ch c

440 la M.

2.3. 4. Mi trng vn ha, con ngi

Vic thu nhn cng, mua bn hng ha v dch v ca mt doanh nghip u do con

ngi iu chnh v s hu. V vy, trong kinh doanh quc t doanh nghip cn phi cn nhc

s khc nhau gia nhng xm dn tc v x hi d on, iu chnh v iu hnh cc mi

quan h v hot ng vi cc nhm khc nhau . S khc nhau v con ngi lm tng cc

hot ng kinh doanh khc nhau nhiu nc trn th gii. iu i hi cc nh qun l,

cc nh kinh doanh phi c s am hiu nht nh v nn vn ha ca nc s ti, vn ha ca

cc khu vc khc nhau trn th gii.

Thc t cc nh qun l khng th bit tt c s khc bit v nhng tiu chun vn ha

gia ni ny v ni khc trong hot ng thng mi v u t. Tuy nhin, cc nh qun l,

kinh doanh c th xc nh chnh xc khu vc vn ha cn phi c quan tm phng nga

nhng kh khn ln nht trong qu trnh hot ng do khu vc ny gy ra, cng nh c th

chun b tt hn i vi nhng khc bit tinh t hn.

Vn ha l nhng gi tr, nhng tri thc c th hc hi, chia s v lin h mt thit vi

nhau, n cung cp nhng nh hng cho cc thnh vin trong x hi. Nhng nh hng ny

gi m nhng gii php cho nhng vn m x hi cn gii quyt.

Vn ha quy nh v chi phi hnh vi ca mi con ngi, thng qua mi quan h gia

ngi vi ngi trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi.

Do c s khc nhau v nn vn ha ang tn ti gia cc quc gia, cho nn cc nh

kinh doanh phi sm c nhng quyt nh c hay khng tham gia kinh doanh mi trng

. Bi v hot ng kinh doanh cc mi trng c s khc nhau v vn ha buc doanh

nghip phi p dng nhng phng thc t chc kinh doanh khc nhau. Cc doanh nghip khi

a ra cc quyt nh kinh doanh cn phi tnh ton, cn nhc thn trng. Trong nhiu trng

hp, vic a ra cc quyt nh kinh doanh li ty thuc ch yu vo vic chp nhn ca

doanh nghip i vi mi trng kinh doanh nc ngoi.

Cc nghin cu u cho rng chnh s khc bit v vn ha dn n s khc bit

trong m hnh qun l ca cc doanh nghip cc nc phng ng v cc doanh nghip

cc nc phng Ty. Cc qun l v iu hnh sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip

thuc hai khu vc trn c th th hin thng qua qun l ca cng ty Nht Bn (i din cho

phng ng) v cc cng ty ca M (i din cho phng Ty) nh sau:

PTIT


26

Cc cng ty ca Nht Bn Cc cng ty ca M

1. Thng s dng lao ng di hn 1.Thng s dng lao ng ngn hn

2. Tnh chuyn mn ha trong ngh

nghip khng cao

2. Tnh chuyn mn ha trong ngh

nghip cao

3. C ch iu hnh n 3. C ch iu hnh r

4. Ra quyt nh tp th 4. Ra quyt nh c nhn

5. Tp th chu trch nhim 5.C nhn chu trch nhim

6. nh gi, bt trn c s thm nin 6. nh gi, bt trn c s nng lc

c nhn

Trong mi trng vn ha, nhng nhn t ni ln gi v tr cc k quan trng l tp

qun, li sng, tn gio v ngn ng. Cc nhn t ny c coi l hng ro chun cc hot

ng giao dch kinh doanh. Mi nc, thm ch trong tng vng, tng min khc nhau ca t

nc c nhiu dn tc khc nhau sinh sng. Mi dn tc thng c tp qun sn xut, kinh

doanh, tiu dng, c li sng v ngn ng ring. Do cc nh kinh doanh cn phi bit r v

hnh ng cho ph hp vi tng hon cnh ca mi trng mi. Chng hn, nu nh kinh

doanh no mang nhng sn phm l m phm vi nhn hiu qung co le lot

khng thch hp vi th hiu, tp qun ca ngi Trung ng th hng ha rt kh tiu th

cc th trng .

Th hiu, tp qun ca ngi tiu dng cn nh hng rt ln n nhu cu, v trn thc

t mc d hng ha c cht lng tt nhng nu ngi tiu dng khng a chung th cng

rt kh tiu th v do nh hng xu n kt qu kinh doanh ca doanh nghip..

Cn lu rng, gii tnh phn nh trong vn ha tc ng rt ln n mc nh hot

ng v kt qu kinh doanh. Chng hn:

- Nht Bn c xem l quc gia vn ha c tnh nam cao ngha l kinh doanh c

khuynh hng t nng vo li nhun, s tin b v thch thc. c im ca ni lm vic l

thng c p lc cng vic cao v nhiu nh qun l tin rng nhn vin ca h khng thch

cng vic v phi chu mt mc kim sot no .

- Nauy c xem l c ch s nam thp c ngha l c khuynh hng t tnh quan trng

v s hp tc, mi trng hu ngh v s m bo cng n vic lm. Nhn vin c khuyn

khch tr thnh nhng ngi quyt nh c da theo kin ca nhm v thnh qu c

xc nh trn mi quan h con ngi vi mi trng sng v nh qun l cho php nhn vin

ca h t do hn, nhng h cng cm thy c trch nhim.

Vn ha ch s nam cao thng c khuynh hng thch doanh nghip c quy m ln v

s tng trng kinh t th c nhn nhn l quan hn bo v mi trng.

Ngn ng cng l yu t quan trng trong nn vn ha ca tng quc gia. N cung cp

cho cc nh sn xut kinh doanh mt phng tin quan trng giao tip trong qu trnh kinh

doanh quc t. i vi cc cng ty a quc gia hot ng kinh doanh mun m rng trc ht

i hi phi thng nht s dng ngn ng. Thng thng cc cng ty a quc gia c hng

trm chi nhnh, cc cng ty con, cc i l phn phi nm cc quc gia khc nhau. y

PTIT


27

din ra cc quan h giao dch gia gim c, cng nhn, quan chc chnh ph, cc nh cung

ng v khch hng, nhng i tc kinh doanh, Trong cc mi quan h tt yu i hi

phi s dng nhiu ngn ng khc nhau. gii quyt tnh trng s dng nhiu ngn ng

khc nhau trong giao tip kinh doanh, c th s dng cc cch gii quyt khc nhau, l:

Mt l, phin dch vi ngi phin dch:

Mt doanh nghip c th thu nhng ngi phin dch bn ngoi hoc c nhng nhn

vin phin dch chuyn nghip. Tuy nhin, doanh nghip c th s dng cc dch v ny bn

ngoi , nhng s kh trnh khi nhng li, nhng hn ch do cc nh phin dch thiu kin

thc chuyn mn gy ra. trnh n mc ti thiu cc li th cng mt thng tin phi dch

i dch li nhiu ln qua nhiu ngi dch khc nhau kim nh khc nhau ca thng tin.

V vy iu ti u l ngi phin dch phi c nhng kin thc v s hiu bit tt v cch vn

lin quan m mnh ang dch

Hai l, thu c vn hay cc chuyn gia:

Trong mt s trng hp nh m phn chnh ph hoc lm vic vi cc phng tin

thng tin i chng v nhn chung kinh doanh cc th trng hon ton mi v xa l vi mt

hng mi th doanh nghip cn thu c vn hoc xin kin ca cc chuyn gia. iu ny s

gp phn mang li cho doanh nghip nhng iu kin v c hi mi, gim thch thc v hn

ch ri ro trong kinh doanh.

Tn gio cng c lin quan v nh hng trc tip n cc hot ng hng ngy ca cc

c nhn v cc t chc trong x hi. V vy, cc doanh nghip kinh doanh quc t cn phi

quan tm n bn vn ca tn gio l :

1. Tn gio thng tr;

2. Tm quan trng ca tn gio trong x hi;

3. Mc thun nht ca tn gio;

4. S t do tn ngng trong x hi;

Tn gio c th nh hng n hot ng thng ngy ca con ngi v do nh

hng n cc hot ng kinh doanh. V d nh tn gio nh hng n thi gian m ca

hoc ng ca ca doanh nghip; ngy ngh, k ngh, l k nim, v.v.. V vy, trong hot ng

kinh doanh ca doanh nghip buc phi t chc cho ph hp vi tng loi tn gio.

Vic nghin cu mi trng kinh doanh quc t trn kha cnh vn ha i hi cn phi

sp xp, phn loi cc quc gia theo nhm nc khc nhau: nhm nc c c im vn ha

tng ng v nhm nc c nhiu nt khc bit v vn ha.

Khi c s khc bit v vn ha, nh kinh doanh phi quyt nh c nn iu chnh mc

ch, bin php, chc nng kinh doanh ca mnh hay khng v nu iu chnh th nn iu

chnh mc no cho ph hp vi mi trng nc ngoi Nhng trc khi a ra v thc

hin quyt nh ny nh kinh doanh phi tr li vn ha ca mnh v vn ha nc ngoi khc

nhau im no. y l mt vn khng d. V trn thc t ang tn ti rt nhiu s bt

ng v khc bit vn ha. Khi ni cc quc gia no c c im kh tng ng vn ha th

iu c th hiu l cc quc gia ny c nhng nt ging nhau v ngn ng, tn gio, v tr

a l, mc v trnh pht trin kinh t. Qua nhng nt ni bt ny, ngi ta c th thy

c nhm nhng nc c c im tng t v ngc li.

PTIT


28

Kinh doanh nc ngoi, cc doanh nghip phi c gng tm hiu v thch nghi vi mi

trng vn ha ca cc nc s ti. Nhng khng phi l tt c cc doanh nghip cn phi

bit vn ha nc ngoi nh nhau. Nhng doanh nghip cn hot ng kinh doanh mt thi

gian di nc ngoi th cn hiu bit vn ha ca quc gia cn k hn nu mun m rng

cng vic kinh doanh .

2.3.5. Mi trng cnh tranh

Hot ng kinh doanh trong iu kin kinh t th trng, kinh t m v hi nhp cc

doanh nghip thng gp phi thch thc v sc p rt ln t pha cc i tc, bn hng.

Nhng sc p, thch thc hon ton khng ging nhau tng th trng. Thm ch mi th

trng sn phm quc gia cnh tranh din ra khc nhau. i vi cc nc c nn kinh t

ang chuyn i, mc cnh tranh tng th trng sn phm c th rt khc nhau c th

trng c nh nc bo h, c th trng cnh tranh, c th trng c quyn ca cc

doanh nghip nh nc (SOEs). Trong iu kin , mt s doanh nghip do c kh nng

nm bt c hi, ng x linh hot trc cc tnh hung bin ng ca mi trng nn bin

nhng c hi thun li thnh cng. Nhng cng c khng t cc doanh nghip lun lng tng

trc nhng kh khn thch thc v thng ri ro cao v phi ng u cnh tranh vi cc

i th c nhiu li th v tim nng hn.

S khc nhau truyn thng gia kinh doanh trong nc v kinh doanh quc t l ch

kinh doanh quc t thng c khong cch a l ln hn. iu gy cho cng ty c nhiu

kh khn hn trong nc, v phi b ra lng chi ph ln hn thc hin cc hot ng v

m rng cc hot ng kinh doanh ca mnh. Tuy nhin, ngy nay do s pht trin nhanh

chng v hin i ca h thng thng tin v giao thng vn ti nn lm cho cc kh khn

v khong cch a l b gim dn.

S pht trin ca khoa hc cng ngh v mc p dng nhng thnh tu khoa hc

cng ngh lm gia tng kh nng cnh tranh ca cng ty. Mc , phm vi can thip ca

chnh ph trong mt chng mc nht nh thc y hoc cn tr cc hot ng v hiu qu

kinh doanh ca doanh nghip.Vic p dng c hiu qu cc thnh tu ca khoa hc cng ngh

tin tin s gp phn gip doanh nghip gim bt nhng ri ro trong cc hot ng kinh

doanh quc t.

Ngy nay, trc bi cnh mi ca nn kinh t th gii, cnh tranh quc t ang c

ang c tip tc m rng pht trin v c chiu rng v chiu su. Trong iu kin ny,

nhiu cng ty c kh nng nm bt nhanh c nhiu c hi kinh doanh nc ngoi hn

trc y. S tc ng mnh m ca nhng xu hng vn ng ch yu ca nn kinh t v

ang thc y hu ht cc cng ty ln ca nhiu quc gia tham gia mnh m vo cc hot

ng kinh doanh quc t. iu c gii thch bi cc l do ch yu sau y:

- Cc sn phm mi c quc t ha nhanh chng;

- Cc cng ty kinh doanh trong nc cng buc phi i u vi cc nh kinh doanh

quc t;

- Cc cng ty c th tin hnh sn xut v kinh doanh cc sn phm ca h nhiu

nc khc nhau.

PTIT


29

Chnh hot ng kinh doanh quc t y cc cng ty buc phi ng u vi

nhiu i th cnh tranh mi. V cng chnh nhng sc p cnh ca cc i th ny i vi

cng ty lm cho gi c cc yu t u vo v yu t u ra bin ng theo xu hng

khc nhau. Tnh hnh ny i hi cc cng ty phi c s nhn bit kp thi v linh hot iu

chnh cc hot ng kinh doanh ca mnh nhm gim thch thc, tng c hi, hn ch ri ro,

gia tng kt qu kinh doanh trong iu kin cnh tranh quc t. Mun vy, cng ty phi xc

tin nhanh vic chim lnh th trng, a nhanh ra th trng nhng sn phm mi vi cht

lng cao, mu m ph hp, gi c hp l,

S cnh tranh ny ngy cng gay gt l do cc i th cnh tranh ngy cng nhiu; do

s tng trng ca cc ngnh cng nghip hin i mc thp; do cc loi chi ph ngy cng

tng; do cha quan tm y ti qu trnh khc bit ha sn phm hoc cc chi tit v chi

ph do s thay i ca cc nh cung cp; do cc i th cnh tranh c chin lc kinh doanh

a dng, c xut x khc nhau; do nhng hng ro kinh t ngn cn cng ty chuyn t

ngnh ny sang ngnh khc.

2.4. TON CU HO, YU T QUAN TRNG CA MI TRNG KINH DOANH

QUC T

2.4.1. Khi nim ton cu ha kinh t

Thut ng ton cu ha (ting Anh vit l globalization) xut hin u tin trong t

in ca Anh vo nm 1961 v c s dng ph bin t khong cui thp nin 1980 tr li

y din t mt nhn thc mi ca loi ngi v mt hin tng, mt qu trnh quan

trng trong quan h quc t hin i. C nhiu ngha khc nhau v khi nim ny, ch yu

gm hai loi nh sau:

a. Loi quan nim rng v ton cu ho

Cc nh ngha thuc loi ny xc nh ton cu ha nh l mt hin tng hay mt

qu trnh trong quan h quc t lm tng s tu thuc ln nhau trn nhiu mt ca i sng x

hi (t kinh t, chnh tr, an ninh, vn ha n mi trng, .v.v) gia cc quc gia. Tin s

Jan Aart Scholte a ra mt nh ngha rt tng qut v rng ln v khi nim ton cu ha

khi cho rng l mt xu hng lm cho cc mi quan h x hi tr nn t b rng buc bi

a l lnh th1. Cc nh phn tch ca Ban th k T chc Thng mi th gii (WTO) cho

rng ton cu ha l mt quan nim c nhiu mt v n bao qut c lnh vc kinh t, x hi,

chnh tr v cc hu qu ca s phn phi2. Cng theo tinh thn , hc gi L Hu Ngha

a ra mt nh ngha c th hn: Ton cu ha xt v bn cht l mt qu trnh tng ln

mnh m nhng mi lin h, s nh hng, tc ng ln nhau ca tt c cc khu vc i sng

chnh tr, kinh t, x hi ca cc quc gia, cc dn tc trn ton th gii3

b. Loi quan nim hp v ton cu ho

Nhn chung, cc nh ngha thuc loi ny xem ton cu ha l mt khi nim kinh t

ch hin tng hay qu trnh hnh thnh th trng ton cu lm tng s tng tc v tu thuc

2 WTO: Annual Report 1998, p32 3 L Hu Ngha: Ton cu ha - Nhng vn chnh tr - x hi, Nghin cu trao i, s 22, thng 11 - 1998, tr.27.

PTIT


30

ln nhau gia cc nn kinh t quc gia. Theo Waler Good, ton cu ha ch khuynh hng

gia tng cc sn phm c cc b phn cu thnh c ch to mt lot nc. nh ngha

ny qu hp v n gii hn ton cu ha trong kha cnh ca sn xut quc t.

Cc tc gi thuc Trung tm Phng Nam (The South Center) cho rng ton cu ha

l s lin kt cc yu t sn xut trong cc nc khc nhau di s bo tr hoc s hu ca

cc cng ty xuyn quc gia v s lin kt cc th trng hng ha v ti chnh c thun li

ha bi qu trnh t do ha. Mt s tc gi gn ton cu ha vi khi nim pht trin.

Theo Bjon Hettne, ton cu ha bao hm s lm su sc qu trnh quc t ha, tng

cng kha cnh chc nng ca pht trin (functional dimension of development) v lm yu

i kha cnh lnh th ca pht trin. V c bn, ton cu ha bao hm s tng ln ca th

trng chc nng th gii khng ngng xm nhp v ln t cc nn kinh t quc gia ang

trong qu trnh mt i c tnh quc gia.

Charlas P. Oman nh ngha ton cu hal s tng ln, hoc mt cch chnh xc hn

l s tng ngy cng nhanh ca cc hot ng kinh t vt ra khi bin gii cc quc gia v

cc khu vc. Cc nh kinh t thuc UNCTAD a ra nh ngha y v c th hn vi

quan nim rng: Ton cu ha lin h ti cc lung giao lu khng ngng tng ln ca hng

ha v ngun lc vt qua bin gii gia cc quc gia cgn vi s hnh thnh cc cu trc t

chc trn phm vi ton cu nhm qun l cc hot ng v giao dch kinh t quc t khng

ngng gia tng .

c. Khi nim v khu vc ha

Khi nim khu vc ha c t lu, c bit c nghin cu v vit nhiu t sau

Chin tranh th gii th hai vi s ni ln ca xu hng cc nc tp hp thnh nhng nhm

khu vc nhiu lnh vc khc nhau. Cng ging nh khi nim ton cu ha, khi nim khu

vc ha c nh ngha vi nhiu cch khc nhau, ch yu theo hai cch quan nim rng v

hp.

Theo quan nim rng, khi nim khu vc ha thng c s dng ch mt hin

tng hay khuynh hng hp tc hoc lin kt gia cc nc v hnh thnh nhng nhm hoc

t chc khu vc hot ng trn nhiu lnh vc khc nhau. Gio s C.P.Oman nh ngha khu

vc ha l s dch chuyn ca hai hoc nhiu x hi theo hng lin kt cht ch gia chng

vi nhau hn. Nhn chung, cc nh l lun v nghin cu gn khi nim khu vc ha vi

khi nim lin kt khu vc v cc nh ch v t chc khu vc.

Theo quan nim hp, khi nim khu vc ha nhn chung c cp nh mt hin

tng trong quan h kinh t quc t, bao gm cc hot ng hp tc kinh t gia mt s nc

tp hp thnh nhng nhm khu vc (di dng nh ch/ t chc) c mc lin kt kinh t

vi nhau.

Nh vy, qua cc nh ngha v hai khi nim ton cu ha v khu vc ha, c th

thy c hai khi nim trn khi c s dng trong lnh vc kinh t u ch nhng hin tng,

qu trnh hoc xu hng c ni dung v c bn ging nhau ca quan h kinh t quc t. Trc

ht, l nhng hin tng vt khi bin gii quc gia, c lin quan n mt s hoc nhiu

nc khc nhau (quc t ha), lm tng s lin kt v ty thuc ln nhau gia cc nc ny.

C hai khi nim u cp kha cnh th ch, t chc qun l v iu chnh cc hot ng

quc t (th ch ha). im khc nhau c bn gia hai khi nim l quy m v phm vi a

PTIT


31

l ca qu trnh quc t ha v th ch ha cc hot ng vt qua bin gii quc gia. Khi

qu trnh ny din ra gia hai hoc nhiu nc trong mt khu vc a l nht nh, n c

gn vi khi nim khu vc ha; khi qu trnh ny c s tham gia ca rt nhiu quc gia

nhng khu vc a l khc nhau, n c gn vi khi nim ton cu ha.

Xut pht t thc t l c cc cch biu hin khc nhau v cc khi nim ton cu ha,

khu vc ha v trn c s nhng phn tch nh trnh by trn, chng ti thy cn thit

phi a ra mt cch biu hin thch hp v cc khi nim trn lm cn c chung khi tip

cn cc vn c lin quan n ton cu ha c trnh by trong cun sch ny.

Nh vy, khi nim ton cu ha v khu vc ha cn c hiu l qu trnh hnh

thnh v pht trin cc th trng ton cu v khu vc, lm tng s tng tc v ty thuc

ln nhau, trc ht v kinh t, gia cc nc thng qua s gia tng cc lung giao lu hng

ha v ngun lc (resources) vt qua bin gii gia cc quc gia cng vi s hnh thnh

cc nh ch, t chc quc t nhm qun l cc hot ng v giao dch kinh t quc t.

Ton cu ha v khu vc ha tuy l hai hin tng c nhng khc bit nht nh

nhng v c bn thng nht vi nhau. C th xem khu vc ha l b phn ca qu trng ton

cu ha, l nhng bc i tin ti ton cu ha. Ni mt cch khc, khu vc ha l qu

trnh ton cu ha tng b phn v theo khu vc a l i sng kinh t ca cc quc gia.

2.4.2. C s khch quan ca ton cu ho

Th nht l s pht trin cao ca lc lng sn xut.

Th hai l s pht trin mnh m ca c ch th trng

Th ba l s gia tng ca cc vn ton cu trong bi cnh th gii kt thc chin

tranh lnh.

Th t l vai tr ca cc nh ch th gii v khu vc trong vic thc

Quan Tri Kinh Doanh Quoc Te

Documents

Transcript of Quan Tri Kinh Doanh Quoc Te