Quan Tri Doanh Nghiep
Transcript of Quan Tri Doanh Nghiep
-
B GIO DC V O TO
QUN TR DOANH NGHIP
Bin son: TS. L Quang Hng Th.S Nguyn Hong Long
www.hutech.edu.vn Ti Liu Lu Hnh Ti HUTECH
-
QUN TR DOANH NGHIP
n bn 2013
-
MC LC I
MC LC MC LC .................................................................................................................... I HNG DN ............................................................................................................. VII
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP ....................... 1
1.1 DOANH NGHIP V CC LOI HNH DOANH NGHIP ................................................... 1 1.1.1 DOANH NGHIP .............................................................................................. 1 1.1.2 CC LOI HNH DOANH NGHIP ....................................................................... 4
1.2 QUN TR DOANH NGHIP .................................................................................... 14 1.2.1 KHI NIM ................................................................................................... 14 1.2.2 CC NGUN TI NGUYN CN C NH DOANH NGHIP QUN TR DOANH
NGHIP ..................................................................................................................... 14 1.3 CC GIAI ON PHT TRIN CA KHOA HC QTDN .................................................. 15
1.3.1 GIAI ON TRC NM 1911 ......................................................................... 15 1.3.2 S PHT TRIN CA QUN TR DOANH NGHIP T 1911 1945 ........................ 16 1.3.3 S PHT TRIN CA QUN TR DOANH NGHIP T NHNG NM 1946 N NAY .. 17
1.4 CC TRNG PHI L THUYT NG DNG TRONG ................................................... 18 1.4.1 L THUYT C IN V QUN TR DOANH NGHIP ........................................... 18 1.4.2 L THUYT TM L X HI TRONG QUN TR DOANH NGHIP ............................. 22 1.4.3 L THUYT NH LNG TRONG QUN TR ...................................................... 25 1.4.4 M HNH K THUT NHT BN V THUYT Z ................................................... 26
TM TT .................................................................................................................. 29 CU HI N TP ....................................................................................................... 32
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG
DOANH NGHIP ............................................................................................................. 35
2.1 DOANH NHN ..................................................................................................... 35 2.1.1 KHI NIM ................................................................................................... 35 2.1.2 MC CH .................................................................................................... 36 2.1.3 NHNG IU KIN CA NH KINH DOANH GII ............................................... 36
2.2 NH QUN TR DOANH NGHIP ............................................................................. 37 2.2.1 CC CP BC QUN TR TRONG T CHC ........................................................ 37 2.2.2 VAI TR CA NH QUN TR TRONG MT T CHC .......................................... 39 2.2.3 CC K NNG QUN TR................................................................................. 40 2.2.4 S KHC BIT GIA NH QUN TR TRONG C S KINH DOANH V CC C QUAN
QUN L HNH CHNH ................................................................................................ 42 2.3 CHC NNG QUN TR DOANH NGHIP .................................................................. 43
-
II MC LC
2.3.1 KHI NIM CHC NNG QUN TR DOANH NGHIP ........................................... 43 2.3.2 PHN LOI CHC NNG QUN TR .................................................................. 43 2.3.3 NI DUNG C BN CA TNG CHC NNG QUN TR ....................................... 45 2.3.4 CC MI QUAN H ........................................................................................ 46
2.4 LNH VC QUN TR DOANH NGHIP ...................................................................... 47 2.4.1 KHI NIM LNH VC QUN TR DOANH NGHIP .............................................. 47 2.4.2 PHN CHIA CC LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP ............................ 48
TM TT .................................................................................................................. 51 CU HI N TP ....................................................................................................... 53
BI 3: C CU T CHC QUN TR DOANH NGHIP ................................................. 54
3.1 C CU T CHC QUN TR DOANH NGHIP ........................................................... 54 3.1.1 NGUYN TC XY DNG C CU T CHC QUN TR DOANH NGHIP ................ 54 3.1.2 CC B PHN V CC CP TRONG C CU T CHC QUN TR DOANH NGHIP .. 56 3.1.3 MI LIN H TRONG C CU T CHC QUN TR............................................. 57 3.1.4 CC KIU C CU T CHC QUN TR DOANH NGHIP ..................................... 57
3.2 CH MT CP TRNG TRONG QUN TR DOANH NGHIP ................................... 60 3.2.1 THC CHT CA CH MT CP TRNG .................................................... 60 3.2.2 TNH TT YU PHI TIN HNH CH MT CP TRNG ............................... 60 3.2.3 CC CHC NNG DANH TRNG N V V V TR, MI QUAN H CA TNG CHC
DANH........................................................................................................................ 60 3.3 T CHC B MY QUN TR DOANH NGHIP ........................................................... 62
3.3.1 NHNG YU CU CA T CHC B MY QUN TR DOANH NGHIP .................... 62 3.3.2 PHN CNG TRONG B MY QUN TR DOANH NGHIP .................................... 63 3.3.3 T CHC CC PHNG CHC NNG ................................................................. 64 3.3.4 B MY QUN TR PHN XNG .................................................................... 65
3.4 CC M HNH T CHC B MY QUN TR DOANH NGHIP ....................................... 65 3.4.1 M HNH T CHC B MY QUN TR THEO SN PHM .................................... 65 3.4.2 M HNH T CHC THEO A BN KINH DOANH .............................................. 66 3.4.3 M HNH THEO DI I TNG KHCH HNG ................................................. 67 3.4.4 M HNH T CHC THEO N V KINH DOANH CHIN LC ............................. 68 3.4.5 M HNH T CHC HN HP ......................................................................... 68 3.4.6 M HNH T CHC THEO MA TRN ................................................................. 69
TM TT .................................................................................................................. 72 CU HI N TP ....................................................................................................... 74
BI 4: K HOCH IU HNH SN XUT .................................................................. 75
4.1 D BO V CC PHNG PHP D BO NHU CU SN XUT ..................................... 75
-
MC LC III
4.1.1 KHI NIM D BO ....................................................................................... 75 4.1.2 PHN LOI D BO ....................................................................................... 76 4.1.3 CC PHNG PHP D BO ........................................................................... 76
4.2 HOCH NH S DNG CC NGUN LC TRONG DOANH NGHIP .............................. 91 4.2.1 KHI NIM ................................................................................................... 91 4.2.2 TM QUAN TRNG ........................................................................................ 91 4.2.3 CC CHIN LC S DNG CC NGUN LC ................................................... 92 4.2.4 CC PHNG PHP HOCH NH CC NGUN LC TRONG DOANH NGHIP ........ 97
4.3 HOCH NH LCH TRNH SN XUT ..................................................................... 101 4.3.1 SP XP TH T TRONG SN XUT, DCH V ................................................. 101 4.3.2 PHNG PHP PHN CNG CNG VIC. ......................................................... 109
TM TT ................................................................................................................. 115 CU HI N TP ...................................................................................................... 117
BI 5: QUN TR NGUYN VT LIU ....................................................................... 122
5.1 PHM VI P DNG .............................................................................................. 122 5.2 QUAN IM TNH TON ....................................................................................... 123 5.3 CC TRNG HP D TR VT T, HNG HA, SN PHM V CC M HNH P DNG
CHO TNG TRNG HP ............................................................................................... 124 5.3.1 TRNG HP S LNG HNG CA MT N HNG C VN CHUYN MT
CHUYN V M HNH SN LNG KINH T C BN (EOQ) ............................................ 124 5.3.2 TRNG HP S LNG HNG CA MT N HNG C VN CHUYN NHIU
CHUYN V M HNH CUNG CP THEO NHU CU SN XUT (POQ) ................................. 127 5.3.3 TRNG HP NH CUNG NG BN GIM GI KHI S LNG T HNG LN V
M HNH KHU TR THEO SN LNG........................................................................ 129 5.3.4 TRNG HP NHU CU VT T TRONG NM (D) KHNG XC NH V M HNH
XC SUT ................................................................................................................ 130 5.3.5 P DNG K THUT PHN TCH BIN T QUYT NH TRONG IU KIN NO
MI TNG MC D TR VT T HNG HA V SN PHM ............................................. 132 TM TT ................................................................................................................. 134 CU HI N TP ...................................................................................................... 135
BI 6: QUN TR MY MC THIT B TRONG DOANH NGHIP ................................ 138
6.1 MY MC THIT B V TC DNG CA MY MC THIT B TRONG QU TRNH SN XUT .................................................................................................................................. 138
6.1.1 KHI NIM V MY MC THIT B .................................................................. 138 6.1.2 TC DNG CA MY MC THIT B TRONG QU TRNH SN XUT..................... 139
6.2 XC NH S LNG MY MC THIT B CN THIT ............................................... 139
-
IV MC LC
6.3 LA CHN THIT B ............................................................................................ 141 6.3.1 TRNG HP NHN NG B ....................................................................... 142 6.3.2 TRNG HP NHP L THIT B CHNH.......................................................... 144 6.3.3 TRNG HP NHP THIT B L L THIT B PH ........................................... 145 6.3.4 NN MUA HAY NN THU .............................................................................. 146
6.4 LP K HOCH TNG NNG LC MY MC THIT B ................................................ 148 6.4.1 DUY TR CN BNG H THNG ...................................................................... 148 6.4.2 TNG NNG LC MY MC THIT B .............................................................. 149
6.5 QUN L CNG TC BO TR TRONG NH MY ....................................................... 149 6.5.1 KHI NIM V BO TR MY MC THIT B ..................................................... 149 6.5.2 MC TIU CA CNG TC BO TR ................................................................ 150 6.5.3 PHN LOI BO TR ..................................................................................... 151 6.5.4 CC CH TIU NH GI HIU QU CNG TC BO TR ................................... 152 6.5.5 T CHC B PHN BO TR .......................................................................... 155 6.5.6 THC HIN CNG TC BO TR ..................................................................... 158
TM TT ................................................................................................................. 161 CU HI N TP ...................................................................................................... 162
BI 7: QUN TR NGUN NHN LC TRONG DOANH NGHIP ................................. 164
7.1 KHI NIM QUN TR NGUN NHN LC ............................................................... 164 7.2 VAI TR V MC TIU CA QUN TR NGUN NHN LC ......................................... 165
7.2.1 VAI TR CA QUN TR NGUN NHN LC ..................................................... 165 7.2.2 MC TIU CA QUN TR NGUN NHN LC................................................... 165
7.3 NI DUNG CA QUN TR NGUN NHN LC ......................................................... 166 7.3.1 HOCH NH NGUN NHN LC .................................................................... 167 7.3.2 PHN TCH CNG VIC ................................................................................. 168 7.3.3 TUYN DNG NHN S ................................................................................. 169 7.3.4 O TO V PHT TRIN NHN S ................................................................ 174 7.3.5 NH GI THNH TCH CNG VIC ............................................................... 178 7.3.6 I NG NHN S ....................................................................................... 178
TM TT ................................................................................................................. 180 CU HI N TP ...................................................................................................... 181
BI 8: QUN TR MARKETING TRONG DOANH NGHIP ........................................... 182
8.1 KHI NIM MARKETING V BN CHT CA MARKETING ........................................... 182 8.1.1 KHI NIM MARKETING ................................................................................ 182 8.1.2 BN CHT CA MARKETING .......................................................................... 183 8.1.3 S KHC NHAU GIA MARKETING V BN HNG............................................. 184
-
MC LC V
8.1.4 TIN TRNH QUN TR MARKETING ................................................................ 184 8.2 SN PHM V CC QUYT NH V SN PHM........................................................ 189
8.2.1 SN PHM V CC CP CA SN PHM ..................................................... 189 8.2.2 RA QUYT NH V SN PHM ...................................................................... 191 8.2.3 CHU K SNG CA SN PHM ....................................................................... 193
8.3 XC NH GI BN ............................................................................................. 194 8.3.1 CC NHN T CH YU NH HNG TI QUYT NH GI .............................. 194 8.3.2 CC PHNG PHP NH GI ....................................................................... 196 8.3.3 MT S KIU CHIN LC GI ..................................................................... 197
8.4 KHUCH TRNG V QUNG CO ........................................................................ 199 8.4.1 BN CHT CA KHUCH TRNG V QUNG CO ........................................... 199 8.4.2 CC CNG C KHUCH TRNG SN PHM .................................................... 199
8.5 THIT LP KNH PHN PHI ................................................................................ 200 8.5.1 KHI NIM KNH PHN PHI ........................................................................ 200 8.5.2 CU TRC KNH PHN PHI ......................................................................... 201 8.5.3 TM QUAN TRNG CA CC TRUNG GIAN TRONG KNH PHN PHI .................. 202 8.5.4 LA CHN KNH PHN PHI ......................................................................... 202
TM TT ................................................................................................................. 203 CU HI N TP ...................................................................................................... 205
BI 9: VN V NGUN VN CA DOANH NGHIP ................................................... 206
9.1 VN V CC LOI VN CA DOANH NGHIP .......................................................... 206 9.1.1 KHI NIM VN CA DOANH NGHIP ............................................................. 206 9.1.2 C IM VN CA DOANH NGHIP .............................................................. 206 9.1.3 CC LOI VN CA DOANH NGHIP ............................................................... 207
9.2 NGUN VN CA DOANH NGHIP ......................................................................... 210 9.2.1 CN C VO TNH CHT S HU ................................................................... 210 9.2.2 CN C VO THI GIAN HUY NG ............................................................... 211
9.3 HIU QU S DNG VN CA DOANH NGHIP ....................................................... 212 9.3.1 KHI NIM HIU QU S DNG VN.............................................................. 212 9.3.2 CC CH TIU PHN NH KT QU V CHI PH HOT NG CA DOANH NGHIP213 9.3.3 S CN THIT NNG CAO HIU QU S DNG VN ........................................ 215 9.3.4 CC NHN T NH HNG N HIU QU S DNG VN................................ 216
TM TT ................................................................................................................. 218 CU HI N TP ...................................................................................................... 219
BI 10: QUN TR KT QU KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP THEO MC LI TH
.................................................................................................................................... 220
-
VI MC LC
10.1 KT QU V CHI PH CA DOANH NGHIP ............................................................ 220 10.1.1 HOT NG DOANH THU ............................................................................ 220 10.1.2 THNG V .............................................................................................. 222 10.1.3 CHI PH SN XUT KINH DOANH .................................................................. 223
10.2 QUN TR CHI PH KT QU THEO CCH PHN B TRUYN THNG .......................... 225 10.3 QUN TR CHI PH KT QU THEO MC LI TH ................................................... 227
10.3.1 MT S KHI NIM V MC LI TH............................................................ 227 10.3.2 D TNH MC LI TH CA MT THNG V SN XUT SN PHM NGUYN MU
MT LOT 20 SN PHM ............................................................................................ 229 10.4 NG DNG PHNG PHP TNH MC LI TH VO QUN TR MT S THNG V ... 230
10.4.1 NHIM V CA THNG V ........................................................................ 230 10.4.2 NH KINH DOANH ...................................................................................... 230
10.5 NG DNG PHNG THC TNH MC LI TH VO XC NH GI MT N HNG ... 233 10.5.1 T VN .............................................................................................. 233 10.5.2 NI DUNG CA PHNG THC XC NH GI N HNG BNG CCH TNH LI
TH. ........................................................................................................................ 233 10.5.3 BI TP NG DNG .................................................................................... 235
10.6 THC HNH ..................................................................................................... 237 TM TT ................................................................................................................. 244 CU HI N TP ..................................................................................................... 245 TI LIU THAM KHO ............................................................................................... 247
-
HNG DN VII
HNG DN M T MN HC
Bi ging Qun tr doanh nghip cn trang b cho sinh vin ngnh Kinh t v cc
ngnh khc cch thc vn dng cc kin thc c hc trong mn hc ng dng
qun tr ti cc n v kinh doanh. Bi ging cung cp nhng kin thc qun tr mang
tnh h thng t tng qut v Qun tr, doanh nghip, Marketing cho n kin thc
chuyn ngnh nh nh Qun tr ngun nhn lc, Qun tr sn xut, Qun tr Ti
chnh, Ngoi ra cn hng dn cho sinh vin cc phn mm ng dng nh ABQM,
QSB, EXCEL gii quyt cc bi tp lin quan n ti chnh, sn xut, d n trong
cc doanh nghip.
NI DUNG MN HC
- Bi 1. Tng quan v doanh nghip v Qun tr doanh nghip: Bi ny cung cp
cc kin thc v khi nim, mc tiu, chc nng kinh t ca cc doanh nghip trong
nn kinh t; cc loi hnh doanh nghip trong nn kinh t; khi nim v tin trnh
qun tr doanh nghip v cc giai on pht trin ca khoa hc qun tr doanh
nghip.
- Bi 2. Doanh nhn, nh qun tr, chc danh v lnh vc qun tr trong doanh
nghip. Bi ny cung cp cc kin thc v doanh nhn; vai tr v k nng cn c ca
nh qun tr; cc chc danh qun tr trong doanh nghip; cc chc nng v lnh vc
qun tr trong doanh nghip cng nh s phn chia chc nng v lnh vc qun tr
trong doanh nghip.
- Bi 3. C cu t chc qun tr trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin thc
v c cu t chc qun tr doanh nghip; ch mt cp trng trong doanh nghip;
t chc b my qun tr doanh nghip v m hnh t chc b my qun tr doanh
nghip.
- Bi 4. K hoch iu hnh sn xut trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc
kin thc v d bo v cc phng php d bo nhu cu sn xut trong doanh
-
VIII HNG DN
nghip; hoch nh cc ngun lc trong doanh nghip v hoch nh lch trnh sn
xut trong doanh nghip.
- Bi 5. Qun tr nguyn vt liu trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin
thc v qun tr nguyn vt liu, phm vi p dng v cch tnh ton (qun tr tn
kho); cc trng hp d tr vt t, hng ha, sn phm v cc m hnh p dng cho
tng trng hp.
- Bi 6. Qun tr my mc thit b trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin
thc v khi nim v my mc thit b v tc dng ca my mc thit b trong qu
trnh sn xut; xc nh c s my mc thit b cn thit trong sn xut; phng
php la chn my mc thit b v lp k hoch tng nng lc my mc thit b.
- Bi 7. Qun tr ngun nhn lc trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin
thc v qun tr ngun nhn lc; vai tr v mc tiu ca qun tr ngun nhn lc v
cc ni dung c bn ca qun tr ngun nhn lc.
Bi 8. Qun tr Marketing trong doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin thc v
khi nim marketing, nhng nguyn tc c bn ca marketing; cc yu t cu thnh
marketing mix; sn phm v cc yu t cu thnh sn phm; cc cng c khuch
trng, qung b sn phm v cc knh phn phi sn phm ca doanh nghip.
Bi 9. Vn v ngun vn ca doanh nghip. Bi ny cung cp cc kin thc v c
im vn v cc loi vn ca doanh nghip; cc yu t cu thnh vn c nh v vn
lu ng ca doanh nghip; cc ngun vn hnh thnh ca doanh nghip v hiu qu
s dng vn ca doanh nghip.
Bi 10. Qun tr kt qu kinh doanh trong doanh nghip theo mc li th. Bi ny
cung cp cc kin thc v kt qu v chi ph ca doanh nghip; qun tr chi ph, kt
qu theo cch phn b truyn thng v qun tr chi ph, kt qu theo mc li th;
ng dng phng php tnh mc li th vo qun tr mt s thng v v ng dng
phng php tnh mc li th vo xc nh gi mt n hng.
-
HNG DN IX
KIN THC TIN
Mn hc Qun tr doanh nghip yu cu sinh vin phi c kin thc v cc mn hc
nh Qun tr hc i cng, Marketing c bn, Qun tr ngun nhn lc, Qun tr sn
xut, Qun tr Ti chnh, Excel.
YU CU MN HC
Ngi hc phi d hc y cc bui ln lp v lm bi tp y nh.
CCH TIP NHN NI DUNG MN HC
hc tt mn ny, ngi hc cn n tp cc bi hc, tr li cc cu hi v
lm y bi tp; c trc bi mi v tm thm cc thng tin lin quan n bi
hc.
i vi mi bi hc, ngi hc c trc mc tiu v tm tt bi hc, sau c
ni dung bi hc. Kt thc mi ca bi hc, ngi c tr li cu hi n tp v kt
thc ton b bi hc, ngi c lm cc bi tp.
PHNG PHP NH GI MN HC
Mn hc c nh gi gm:
- im qu trnh: 30%, bao gm: Bi tiu lun nhm, thuyt trnh nhm, bi tp
kim tra tng bi, bi thu hoch ca sinh vin sau khi nghe ti c thuyt trnh.
- im cui k: 70% (thi ht mn)
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 1
BI 1: TNG QUAN V DOANH
NGHIP V QUN TR
DOANH NGHIP
Sau khi hc xong bi ny, sinh vin c cc kin thc sau:
- Hiu c khi nim, mc tiu, chc nng kinh t ca cc doanh nghip trong
nn kinh t.
- Hiu c cc loi hnh doanh nghip trong nn kinh t.
- Hiu c khi nim v tin trnh qun tr doanh nghip.
- Cc giai on pht trin ca khoa hc qun tr doanh nghip.
1.1 DOANH NGHIP V CC LOI HNH
DOANH NGHIP
1.1.1 DOANH NGHIP
1.1.1.1 KHI NIM DOANH NGHIP
Doanh nghip l mt t chc kinh t c thnh lp thc hin cc hot ng
kinh doanh, thc hin cc chc nng sn xut, mua bn hng ha hoc lm dch v,
nhm tha mn nhu cu con ngi v x hi, thng qua hot ng hu ch
kim li nhun.
Doanh nghip l mt n v kinh t c s, l ni trc tip to ra ca ci vt cht
cho x hi. Doanh nghip c thnh lp thc hin cc hot ng kinh doanh vi
mc tiu cui cng l thu c li nhun.
-
2 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Theo iu 4 ca Lut Doanh nghip ban hnh ngy 29 thng 11 nm 2005: Doanh
nghip l mt t chc kinh t c tn, c ti sn, c tr s giao dch n nh, c
ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut nhm mc ch thc hin cc hot
ng kinh doanh.
1.1.1.2 MC TIU CA DOANH NGHIP
a). Mc tiu kinh t
Doanh nghip lun c gng t ti a li nhun trong hot ng kinh doanh,
c coi l mc tiu kinh t quan trng nht ca bt k mt doanh nghip no. Tuy
nhin t c mc tiu , doanh nghip cn phi thc hin cc mc tiu kinh t
khc nh:
- Cc mc tiu v th trng: gi c v cht lng sn phm, dch v chm sc
khch hng, gi vng v nng cao th phn
- Mc tiu ti chnh: bo ton vn, gia tng ti sn, gim chi ph ...
- Mc tiu ci tin cng ngh, m rng quy m sn xut v nng cao h s s dng
cng sut trang thit b cng ngh.
b). Mc tiu ngoi kinh t
- m bo cng n vic lm n nh v lu di cho ngi lao ng.
- Cung cp hng ha v dch v tha mn tt nht nhu cu tiu dng ca x hi.
- m bo li ch nh cung cp, ng gp vo s thnh vng chung ca x hi:
gip ngi ngho, lm t thin, ng h cc phong tro khc ca x hi.
- Bo v mi trng sinh thi nh khng s dng cng ngh gy nhim mii
trng sng v phi x l cc ph thi trc khi ra mi trng.
1.1.1.3 CHC NNG KINH T CA DOANH NGHIP
Chc nng kinh t l chc nng lin quan n hot ng sn xut kinh doanh ca
mt doanh nghip. Th hin cc chc nng sau:
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 3
a). Chc nng sn xut
thc hin chc nng sn xut, th i hi doanh nghip cn phi c cc yu t
u vo nh sau: nhn lc (lao ng), vt lc (my mc thit b, nh xng, nguyn
vt liu) v ti lc (vn).
Doanh nghip s phi hp cc yu t u vo ny trong qu trnh sn xut to
ra cc sn phm di dng hng ha hoc dch v v cung cp cc sn phm ny cho
th trng, nhm tha mn nhu cu tiu dng ca x hi.
b). Chc nng thng mi
Chc nng thng mi gm cc hot ng cung cp cc yu t u vo cho sn
xut ( hot ng cung ng), hot ng tiu th sn phm hng ha v dch v c
sn xut ra (hot ng tiu th ) v cc hot ng nhm a sn phm t nh sn
xut n ngi tiu dng (hot ng phn phi).
- Hot ng cung ng:
c th sn xut, doanh nghip cn c cc yu t u vo. Doanh nghip s mua
cc yu t u vo trn cc th trng khc nhau nh mua nguyn vt liu, my
mc, thit b trn th trng t liu sn xut, vay vn trn th trng ti chnh, thu
mn lao ng trn th trng lao ng. y l qu trnh chuyn ha vn t hnh thi
tin t sang hnh thi hng ha (T-H).
- Hot ng tiu th:
Kt qu ca qu trnh sn xut l doanh nghip lm ra sn phm di dng cc
hng ha v dch v. Nhng hng ha v dch v ny s c cung cp ra th trng
hng ha v dch v v bn cho ngi tiu dng nhm thu c li nhun. y l qu
trnh chuyn ha vn t hnh thi hng ha sang hnh thi tin t ban u (H-T).
c). Chc nng phn phi
Hot ng phn phi l hot ng nhm a sn phm n ngi tiu dng. Hot
ng ny gm cc hot ng nh vn chuyn sn phm t ni sn xut n th
trng tiu th, phn loi, ng gi, lu kho
-
4 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
1.1.2 CC LOI HNH DOANH NGHIP
Ty thuc vo mc ch nghin cu, da trn nhng c im v hnh thc s hu
vn, v quy m, hay a v php l, ngi ta c th c nhiu cch phn loi khc
nhau. ng trn gc l nh qun l doanh nghip, nhm tm ra phng php qun
l doanh nghip c hiu qu, chng ta nghin cu loi hnh doanh nghip da trn
cc cch phn loi sau:
1.1.2.1 PHN LOI DOANH NGHIP CN C VO HNH THC S
HU VN
Theo cch ny c hai loi hnh doanh nghip chnh l doanh nghip mt ch s hu
v doanh nghip nhiu ch s hu.
a). Doanh nghip mt ch s hu bao gm:
1. Doanh nghip nh nc
Khi nim
Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do nh nc u t vn, thnh lp v t
chc qun l, hot ng kinh doanh hoc hot ng cng ch, nhm thc hin cc
mc tiu kinh t - x hi do nh nc giao.
c im
+ L mt php nhn do nh nc u t vn, thnh lp v t chc qun l. Ti sn
ca doanh nghip Nh nc l mt b phn ca ti sn Nh nc.
+ C thm quyn kinh t bnh ng vi cc doanh nghip khc v hch ton kinh
t c lp trong phm vi vn do doanh nghip qun l.
+ Gi vai tr ch o trong nn kinh t quc dn, c giao chc nng kinh doanh
v chc nng hot ng cng ch.
+ C tr s chnh t trn lnh th Vit Nam.
Doanh nghip nh nc cng c nhiu loi hnh khc nhau ty theo quy m kinh
doanh, chc nng, nhim v, mc lin kt kinh doanh, mc c lp hot ng
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 5
m c tn gi khc nhau nh Tng Cng ty Nh nc, doanh nghip Nh nc va v
nh khng hoc c t chc Hi ng qun tr, doanh nghip on th.
Phn loi
Phn theo mc ch hot ng
- Doanh nghip hot ng kinh doanh: L doanh nghip Nh nc hot ng ch
yu nhm mc tiu li nhun nh doanh nghip sn xut cc loi hng ha.
- Doanh nghip hot ng cng ch: mi trng, v sinh th, bo m giao
thng an ninh quc phng
Phn theo quy m v hnh thc
- Doanh nghip nh nc c lp: L doanh nghip Nh nc khng c trong c
cu t chc ca doanh nghip khc.
- Doanh nghip Nh nc thnh vin: L doanh nghip Nh nc nm trong c cu
t chc ca doanh nghip ln hn nh cc cng ty trc thuc Tng cng ty (*) 90
91.
Phn theo cch thc t chc v qun l
- Doanh nghip Nh nc c hi ng qun tr: L doanh nghip Nh nc Hi
ng qun tr thc hin chc nng qun l hot ng ca doanh nghip , chu trch
nhim trc Chnh ph hoc C quan qun l Nh nc y quyn v s pht trin ca
doanh nghip. Th d nh Hi ng qun tr ca Tng cng ty.
- Doanh nghip Nh nc khng c Hi ng qun tr: L doanh nghip Nh nc
m ch c Gim c doanh nghip Nh nc qun l hot ng ca doanh nghip
theo ch mt th trng. Th d nh doanh nghip c ngi ng u l gim c
ca cc cng ty thnh vin ca Tng cng ty 90 91.
2. Doanh nghip t nhn
Khi nim
Doanh nghip t nhn l n v kinh doanh c mc vn khng thp hn vn php
nh do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh
v mi hot ng ca doanh nghip.
-
6 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
c im
+ L mt n v kinh doanh do mt ngi b vn ra v t lm ch, doanh nghip
v ch s hu l mt. ng thi, h cng l ngi trc tip qun l doanh nghip.
Ch doanh nghip t nhn chu trch nhim v hn v cc khon n trong kinh doanh
doanh nghip.
+ Khng c t cch php nhn (khng c s dng t cch php nhn) tc l
khng b rng buc ca php lut quy nh v vn gp ti thiu thnh lp doanh
nghip v v nhn s (s lng thnh vin v mi quan h).
+ C mc vn kinh doanh khng thp hn mc vn do php lut quy nh ph hp
vi quy m v ngnh ngh kinh doanh. Ngun vn t c do t c, tha k, i vay
S lng vn gp nhiu, t l do ch quyt nh. Li hng ton b, cn l cng phi
chu trch nhim ton b.
+ Thng l dng nh v rt nh nn ch mt ngi ch hot ng chnh v c
v (chng), cc con h tr thm trong tnh ton lm ha n, lp bn k khai, lm
th qu, th k hoc bn hng. Chnh ngi ch ny l ngi lao ng chnh. Nh cn
c, sng to nn ngi ch s to cho mnh nhng ng vn cn thit. l lng
vn rt hn ch ch phc v nui sng gia nh hng ngy, t c iu kin pht
trin doanh nghip.
b). Doanh nghip nhiu ch s hu (2 ngi tr ln)
Chia ra lm 2 loi hnh doanh nghip l cng ty v hp tc x. Cng ty c cng ty
i vn v cng ty i nhn.
1. Cng ty i vn
(1). Cng ty Trch nhim hu hn 1 thnh vin
Khi nim
Cng ty TNHH 1 thnh vin l doanh nghip c t cch php nhn, do mt t chc
hay c nhn lm ch s hu. Ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n
v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty.
c im
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 7
+ C t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh.
+ Khng c quyn pht hnh c phiu.
+ Cng ty c ti sn thuc s hu ring, khng lin quan g n ti sn ca ch s
hu cng ty.
+ Khng c gim vn iu l.
(2). Cng ty TNHH 2 thnh vin
Khi nim
Cng ty TNHH 2 thnh vin l doanh nghip c t cch php nhn, do mt t chc,
c nhn, s lng thnh vin khng c vt qu 50. Thnh vin chu trch nhim
v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn
cam kt gp vo doanh nghip.
c im
+ C t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh.
+ Khng c quyn pht hnh c phn.
+ Phn vn gp ca thnh vin ch c chuyn nhng cho cc thnh vin cn li
tng ng vi phn gp vn, nu chuyn nhng cho ngi ngoi thi phi c s
ng ca cc thnh vin cn li. c chia li nhun tng ng vi phn vn gp
vo doanh nghip v ti sn cn li khi cng ty gii th hay ph sn. Vn ca cng ty
c chia ra tng phn gi l phn gp vn khng th hin di hnh thc c phiu
c np ngay t khi thnh lp cng ty. Vic chuyn nhng vn gp gia cc
thnh vin trong cng ty c thc hin t do, nhng nu mun phi c s nht tr
ca nhm thnh vin i din cho s vn iu l ca cng ty.
+ S lng cc thnh vin ca cng ty thng khng ng, nhng nu cng ty
TNHH c khng qu 11 thnh vin th cc thnh vin t phn cng nhau m nhn
cc chc qun l v kim sot cng ty, c mt ngi trong s h hoc thu ngi
khc lm gim c cng ty. Tt c cc thnh vin c quyn tham gia vo cc vn
ch cht ca cng ty.
-
8 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
+ Cng ty TNHH c t 12 thnh vin tr ln th phi tin hnh cc i hi, bu hi
ng qun tr v cc kim sot vin. Cc vn ch cht ca cng ty do hi ng
qun tr quyt nh.
(3). Cng ty c phn
Khi nim
Cng ty c phn l doanh nghip c vn iu l c chia thnh nhiu phn bng
nhau gi l c phn, do t nht 3 thnh vin l c nhn, t chc gp vn thng qua
vic mua c phiu tr thnh c ng. C ng cng ty ch chu trch nhim ti sn
trong phm vi s vn gp vo cng ty.
c im
+ L doanh nghip c t cch php nhn. Ti thiu l 3 c ng v khng gii hn
ti a. c quyn pht hnh chng khon. Quyt nh ca i hi ng c ng
c thng qua theo nguyn tc i vn v a s (65% hay 75%). C th gim vn
iu l do tr cho cc c ng hay gi tr ti sn b gim xung. c t do chuyn
nhng c phn ca mnh cho cc c ng khc v cho ngi khng phi l c ng,
tr trng hp i vi c ng sng lp.
+ Cng ty c phn c pht hnh cc loi c phiu (c th c tn hoc khng ghi
tn), tri phiu. Cc c phiu, khng ghi tn c chuyn nhng t do. Cc c phiu
ghi tn ch c chuyn nhng nu c s ng ca hi ng qun tr; s c
phiu ti thiu m cc thnh vin hi ng qun tr c khng c chuyn nhng
trong sut thi gian ti chc v trong thi hn 2 nm k t ngy thi gi chc thnh
vin hi ng qun tr.
+ S thnh vin ca Cng ty c phn thng rt ng v khng c di 7. Qun
l cng ty do Hi ng qun tr v Gim c iu hnh theo hnh thc:
- i hi c ng l c quan quyt nh cao nht ca cng ty. i hi c ng
thnh lp phi c nhm c ng i din cho t nht s vn iu l ca cng ty v
biu quyt theo a s.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 9
- Hi ng qun tr l c quan qun l ca cng ty (gm t 3 n 12 thnh vin) c
quyn nhn danh cng ty quyt nh mi vn lin quan n mc ch, quyn li
ca cng ty. Hi ng qun tr c ra mt ngi lm ch tch hi ng qun tr c th
kim Tng Gim c. Trong trng hp Ch tch Hi ng qun tr khng kim Tng
gim c th c th c ngi trong s cc thnh vin ca Hi ng qun tr hoc thu
ngi khc lm Gim c iu hnh.
2. Cng ty i nhn
(1). Cng ty hp doanh
Khi nim
Cng ty hp danh l doanh nghip c t nht 2 c nhn l ch s hu chung ca
cng ty, cng nhau kinh doanh di mt tn chung, cng chu trch nhim lin i
bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty v c gi l thnh vin
hp danh.
c im
+ L doanh nghip c t cch php nhn.
+ Cc thnh vin hp danh u c quyn i din theo php lut ca cng ty v
iu hnh cng ty.
+ Khng c quyn pht hnh bt k loi chng khon no.
+ Vn iu l do cc thnh vin gp.
+ Quyt nh theo nguyn tc i nhn v a s.
(2). Cng ty hp vn n gin
c im c bn ca loi cng ty ny l 2 hi vin khng bnh ng vi nhau, hi
vin xut vn v hi vin qun l s dng vn.
- Hi vin qun tr: c trch nhim ging nh cng ty hp doanh, lin i chu trch
nhim v hot ng ca cng ty. Hi vin ny phi l mt doanh gia hoc l mt
php nhn kinh doanh.
-
10 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
- Hi vin xut vn: khng phi l nh kinh doanh, chu trch nhim t hn, ch gii
hn trong phm vi phn vn gp vo cng ty, nhng li tin tng vo hi vin qun
tr. Khi hi vin xut vn qua i th cng ty phi gii th.
Th t Dng php l c trng DN c th Cng ty TNHH Cng ty c phn
1 S thnh vin sng lp 1 11 7
2
S vn ti thiu hay vn php nh ti thiu
- Khng quy nh
- Ti sn ca DN Khng phn bit vi ti sn ca ch DN
Vn c chia thnh cc phn hn vn
Vn c phn thnh cc c phn
3
Trch nhim hay trch nhim s hu
Ch DN c trch nhim v cc khong n da trn ti sn c nhn ca mnh
Cc thnh vin lin i chu trch nhim trc cc khon n ca cng ty trong gii hn phn vn gp ca mnh
4
Ngi qun l Ch DN, nh qun l c thu
T cc thnh vin (hoc thu)
- Hi ng qun tr
- Ch tch hi ng qun tr
- Gim c iu hnh (2 - 5 thnh vin hoc khng)
5 Gim st cng vic
Ch s hu DN Cc thnh vin sng lp
- i hi ng c ng
- Ban kim sot
6
Chuyn nhng vn gp
Hon ton t do Phi t c s tha mn ca a s cc thnh vin sng lp
Hon ton t do, c bit trn th trng chng khon
Bng 1.1: Cc yu t phn bit dng php l cc loi hnh doanh nghip
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 11
3. Hp tc x
Khi nim
Hp tc x l t chc kinh t t ch do nhng ngi lao ng c nhu cu, c li ch
chung, t nguyn cng gp vn, gp sc to lp ra, theo quy nh ca php lut
pht huy sc mnh ca tp th v ca tng x vin, nhm gip nhau thc hin hiu
qu hn cc hot ng sn xut kinh doanh, dch v v ci thin cuc sng gp phn
pht trin kinh t - x hi ca t nc.
c im
+ L t chc kinh t t ch do nhng ngi lao ng t nguyn lp ra, do c nhu
cu li ch chung.
+ Cc t liu sn xut v cc vn khc thuc s hu tp th phi chim phn ln
trong tng s vn ca Hp tc x v ngy cng pht trin bng qu tch ly t li
nhun. Ngoi ra, Hp tc x c th gi c phn ca x vin v nhng ngi ngoi hp
tc x pht trin sn xut. Vn c phn c chia li nhun theo quyt nh ca
i hi x vin.
+ Ch nhim v ban qun tr Hp tc x do i hi x vin bu ra.
+ Vic sn xut kinh doanh phi theo iu l Hp tc x v theo ngh quyt i hi
x vin. Thu nhp ca x vin c phn phi ch yu theo lao ng.
+ i hi x vin c quyn quyt nh cao nht ca Hp tc x. i hi x vin
phi c t nht 2/3 tng s x vin hoc i biu x vin tham d. i hi x vin
trc tip bu ra Ban qun tr v Ban kim sot.
+ Ban qun tr hp tc x l c quan qun l v iu hnh mi cng vic ca hp
tc x do i hi x vin bu trc tip gm Ch nhim Hp tc x v cc thnh vin
khc. S lng thnh vin Ban qun tr do iu l Hp tc x quy nh. Nhng Hp
tc x c s x vin di 15 ngi th c th ch bu Ch nhim Hp tc x thc
hin nhim v, quyn hn ca Ban qun tr.
-
12 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Hnh 1.1: Cc loi hnh doanh nghip
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 13
1.1.2.2 PHN LOI DOANH NGHIP CN C VO QUY M
Cc tiu ch nh gi quy m:
- Gi tr tng sn lng
- Tng s vn
- Tng doanh thu
- S lng lao ng
- Tng mc li mt nm
Da vo ch tiu trn, cc nc khc nhau phn loi quy m doanh nghip khc
nhau.
Vit Nam chia doanh nghip quy m ln v doanh nghip quy m va v nh. Theo Ngh nh s 56/2009/N-CP ngy 30/6/2009 ca Chnh ph, qui nh s lng
lao ng trung bnh hng nm t 10 ngi tr xung c coi l doanh nghip siu nh, t 10 n di 200 ngi lao ng c coi l Doanh nghip nh v t 200 n
300 ngi lao ng th c coi l Doanh nghip va.
Tuy nhin, cc nc khc nhau c cc ch tiu nh gi khc nhau. M ch tiu
chnh nh gi quy m doanh nghip l mc li nhun hng nm khong 50.000 USD n 150.000 USD c coi l doanh nghip nh. Tp on l loi hnh doanh
nghip c nhiu ch s hu gm nhiu doanh nghip lin kt vi nhau to ra th mnh chung trong vic lm n vi cc i tc. Cc tp on hnh thnh di nhiu
hnh thc kh a dng nh cc doanh nghip cng trn mt a bn, cc doanh nghip c cng ngnh ngh.
1.1.2.3 CN C VO LNH VC KINH DOANH
- Doanh nghip hot ng trong lnh vc nng nghip, lm nghip.
- Doanh nghip sn xut cng nghip, tiu th cng nghip.
- Doanh nghip vn ti.
- Doanh nghip xy dng.
- Doanh nghip thng mi (bn bun, bn l, i l, thng mi).
- Doanh nghip dch v: ngn hng, bo him, ti chnh, khch sn, du lch
-
14 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
1.2 QUN TR DOANH NGHIP
1.2.1 KHI NIM
Qun tr doanh nghip l mt qu trnh tc ng lin tc, c t chc, c hng
ch ca ch doanh nghip ti tp th nhng ngi lao ng trong doanh nghip, s
dng mt cch tt nht nhng tim nng v c hi tin hnh sn xut kinh
doanh nhm t c mc tiu ra theo ng lut nh v thng l x hi.
Ni n Qun tr doanh nghip thng bao gm:
- Ch th qun tr: l ch doanh nghip v i ng qun tr vin trong b my
qun tr doanh nghip .
- i tng b qun tr: l nhng ngi lao ng vi phng hng tc ng qun
tr thng qua cc chc nng v lnh vc qun tr, h thng thng tin v quyt nh
ca qun tr.
- Mc tiu hot ng ca doanh nghip .
1.2.2 CC NGUN TI NGUYN CN C NH DOANH
NGHIP QUN TR DOANH NGHIP
Sn xut To ra
Hnh 1.2: Cc ngun ti nguyn cn c ca nh doanh nghip
Nh doanh
nghip
(k nng
qun tr)
+
Lao ng
(nhn lc)
+
Vn
Hng ho v dch v
Li nhun
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 15
Nh doanh nghip s dng cc k nng qun tr ca bn thn huy ng cc
ngun lc sn xut sn phm dch v bao gm:
- Lao ng (ngun nhn lc)
- Ti nguyn (nguyn vt liu ngun vt lc)
- Vn (tin ca ngun ti lc)
- K nng qun tr l nhn t quan trng nht iu hnh doanh nghip thnh
cng.
Cc nh qun tr bo m cc ngun ti nguyn ny s dng mt cch hiu qu
nht, sn xut ra nhng sn phm tt nht to ra li nhun cao nht; phi s
dng cc ngun ti nguyn ny mt cch hp l nht, khoa hc nht, t tn km
nht t hiu qu cao nht.
Thc cht qun tr kinh doanh trong doanh nghip l qun tr con ngi trong
doanh nghip, thng qua s dng c hiu qu nht mi tim nng v c hi ca
doanh nghip thc hin cc hot ng kinh doanh theo mc tiu nh. Hot
ng qun tr doanh nghip l nhm thc hin mc tiu li ch ca doanh nghip,
m bo cho doanh nghip tn ti v pht trin lu di, bo ton v pht trin vn
p ng c mong mun ca ch s hu v mi thnh vin trong doanh nghip.
Qun tr doanh nghip chnh l nhm bo m hiu qu hot ng sn xut kinh
doanh cao hn.
1.3 CC GIAI ON PHT TRIN CA KHOA HC QTDN
1.3.1 GIAI ON TRC NM 1911
- 1840 1890 khi nhng c s sn xut nh, nhng cng trng th cng, xng
th ra i km theo n l s xut hin ca nhng qun tr vin. H l ch s hu
nhng c s sn xut nh ca mnh v ng thi l nh qun l.
- Sau 1890, nhiu x nghip ln, nhiu lin hip x nghip ra i v pht trin
mnh. qun l n v to mi trng kinh doanh, cc nc a nhng o lut
-
16 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
nhm quy nh quyn hn v trch nhim ca nhng x nghip v lin hip x nghip
ny.
Tuy nhin, trong giai on trc nm 1910 cha c nhng tc phm vit v qun
tr doanh nghip, k c tng kt l lun v kinh nghim thc tin. C chng ch l
kinh nghim c sao chp truyn li t cc gia nh, dng h c truyn thng kinh
doanh. V vy, qun tr doanh nghip cha phi l mn hc chnh thng.
- T nhng nm 1910, nhiu T - rt, nhiu tp on sn xut ln c hnh
thnh; nhiu ngn hng xut hin nhm phc v cho s pht trin ca cc tp on,
cc doanh nghip ln. Cc chc danh gim c, tng gim c ra i. Vn qun tr
doanh nghip cng c t ra c th, cht ch di cc iu lut c th.
1.3.2 S PHT TRIN CA QUN TR DOANH NGHIP T
1911 1945
Sau th chin ln th nht (1914 1918), tip l cuc i khng hong kinh t,
ti chnh ph hoi ton b cc o lut c, cc c ch kinh doanh hin hnh. Hng
lot nhng doanh nghip b ph sn. C nhiu doanh nghip mi ra i. Nhiu doanh
nghip c sng st c t chc li hoc hp nht vi nhau. C ch qun l mi ra
i thch ng vi thi k mi. Trn c s ny, gii qun tr doanh nghip mi xut
hin vi nhng nguyn tc, phng php v kinh nghim qun l mi.
Cho n nm 1940, nhn thy tnh tt yu phi xy dng, o to, bi dng mt
i ng qun tr vin doanh nghip v mt h thng trng lp, gio trnh o to
qun tr vin ra i. T , Khoa hc qun tr doanh nghip em li hiu qu
kinh t ln cho cc doanh nghip.
- 1911, tc phm Qun tr doanh nghip c gi tr u tin c xut bn M
(Frederick W.Taylor - Principles and Methods of Scientific Management). Cun sch
cp vn qun tr nhn s l Lm th no ngi lao ng hon thin v s dng
c hiu qu cng c lao ng, thi gian lm vic tng nng sut lao ng .
- 1922 ra i mt tc phm c gi tr cao v Qun tr doanh nghip l tc phm
ca nh khoa hc Php H. Fayol v: Qun l cng nghip v Qun l tng hp
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 17
(Industrial and General Administration). Ni dung c bn ca cun sch cp n
phng php qun tr trong phng giy, ch yu ni v nhng chc nng c bn ca
qun tr doanh nghip . Nhng t tng, quan im c bn ca cun sch cho n
nay vn c p dng trong cc doanh nghip trn th gii.
- 1924 _1984, ng tr quan im qun tr mi do nh khoa hc Qun tr doanh
nghip ngi Anh tn l Niary P. Fonet vit trong cun sch: ng xon c ca
nhng phng php khoa hc v hiu qu ca n i vi qun l cng nghip (Papus
of Scientic methods and its effect upon industrial management). Cun sch xc
nh nhng t tng trit hc v nhng quan im ca qun tr tin b.
1.3.3 S PHT TRIN CA QUN TR DOANH NGHIP T
NHNG NM 1946 N NAY
T nhng nm 1946 tr i, ngy cng xut hin nhiu tc phm c gi tr v qun
tr doanh nghip. nhiu nc thnh lp cc trng ring ging dy, o to
nhng nh qun tr doanh nghip t cp thp n cp cao nht doanh nghip. Nh
M c Trng MBA (Master of Business Administration), Trng kinh doanh Harvard
(Harvard Business School); Nht c Trng o to Gim c di chn ni Phighi
Cun sch Qun l nng ng, xut bn nm 1945 ca 2 nh khoa hc ngi Anh
v M. Tc phm ny tng kt nhng nguyn tc ca qun tr doanh nghip t
c t xa n nm 1945. Trn c s , cc tc gi a ra c cc quan im,
phng php lun v qun tr doanh nghip mi ph hp vi iu kin hin ti.
T sau nm 1960, l thi k si ni, pht trin nht ca qun tr doanh nghip m
nhn loi t c t nn kinh t t bn pht trin ti nay. Tm li, qua cc giai on
pht trin ca qun tr doanh nghip, chng ta thy ni bc mt vn l x hi t
ch chp nhn t t n chp nhn hn vai tr ca qun tr doanh nghip, m gn
lin vi n l cc qun tr vin c nghip v v cc c vn c nng lc vn dng
nhng kin thc l lun qun tr doanh nghip vo thc tin.
Ngy nay, nht l t nhng nm u ca thp k 90, hu ht cc nc hnh
thnh mt h thng trng lp o to, bi dng cc nh qun tr doanh nghip
ti ba em li nhng khon li nhun ln cho doanh nghip.
-
18 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
1.4 CC TRNG PHI L THUYT NG
DNG TRONG
1.4.1 L THUYT C IN V QUN TR DOANH NGHIP
L thuyt c in v qun tr dng ch nhng hc thuyt v qun tr c a ra
vo nhng thp nin ca u th k 20 ti Hoa K v Chu u. L thuyt c in v
qun tr c hai trng phi chnh l Trng phi qun tr mt cch khoa hc ca
Frederic Taylor v cc cng s vin Hoa K v Trng phi qun tr tng qut ca
Henry Fayol v Max Weber ti Chu u.
1.4.1.1 L THUYT QUN TR KHOA HC
a). Frederic Winston Taylor (1856 1915)
Nh kinh t hc ngi M, ngi u tin khai sinh ra Trng phi qun tr khoa
hc. Tc phm ni ting Nhng nguyn tc qun tr mt cch khoa hc ca ng
xut bn ti Hoa K nm 1911 c n nhn mt cch trn trng.
Taylor nghin cu cch t chc lao ng v lao ng sao cho tt v t nng
sut lao ng cao hn. ng cho rng hai nguyn nhn khin cho nng sut lao ng
km l:
- Cng nhn khng bit phng php lm vic.
- Cng nhn lm vic thiu nhit tnh v km hng hi.
Taylor a ra bn nguyn l qun tr theo khoa hc ci thin cch lm vic ca
nh qun tr v cng nhn:
Taylor a ra 4 nguyn l qun tr theo khoa hc ci thin cch lm vic ca
NQT v cng nhn:
1. Phn chia cng vic ca c nhn thnh nhiu thao tc n gin.
2. p dng phng php tt nht mt cch khoa hc thc hin cc thao tc
ny.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 19
3. La chn v hun luyn cng nhn mt cch khoa hc, mi cng nhn chuyn
v mt thao tc h c th thc hin c hiu qu nht.
4. Tr lng theo sn phm.
nh hng ca Taylor rt ln i vi cuc Cch mng cng nghip, ng l ngi
u tin t vn khoa hc ho qun l mt cch c h thng khi n cn trong
mt trng thi hn lon, th s ca bui ban u. Thc t cho thy cc doanh nghip
M v Chu u nh sm tip nhn nhng nguyn tc qun tr khoa hc ca Taylor
nn c nhng li th hn cc doanh nghip khc v nng sut, hiu qu, cht
lng qun tr sn xut v kinh doanh....
b). Frank Bunker Gilbert (1868 1924)
Gilbert l ngi i tin phong v t c thnh tch xut sc trong lnh vc nghin
cu c ng. Nghin cu c ng l vic phn tch v xem xt tt c cc c ng
trong qu trnh lm vic tm ra cc phng php ti u, loi tr s lng ph v thi
gian v sc lc... Bao gm vic nghin cu mi trng m cng nhn lm vic, b
dng c xung quanh, cc chuyn ng v thao tc... S dng nhng bc nh thao tc
sp xp hp l cc thao tc lm vic, n gin ha cng vic bng s phn chia
cng vic thnh cc thao tc, tm ra mt phng php tt nht thc hin mi cng
vic. Gilbert cn quan tm n vic o to con ngi bit thao tc mt cch hp l.
Mun tm ra cch lm vic tt nht v r nht cho cng nhn cn phi phn tch
ton b cng vic v mi quan h ca n vi cng nhn.
c). Lillian Gilbert (1878 1972)
Sau khi Frank cht, b Lillian tip tc cng vic ca chng v tp trung hn na
vo kha cnh con ngi ca k thut cng nghip. B a ra tng cng nhn cn
c lm vic trong nhng iu kin m bo an ton, c s ngy lm vic tiu
chun, c ngh gii lao gia gi v c ngh n tra theo quy nh.
d). Henry Gantt (1861 1919)
i xa hn Taylor, ng khng nh con ngi c ngha quan trng nht trong sn
xut v phng php qun tr khoa hc cn tp trung vo ngi th.
-
20 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Henry Gantt chng minh rng tin thng l ng c mnh m thc y cng vic.
Tin thng khuyn khch cng nhn trng nom, gi gn my mc v bo m rng
khng c xy ra h hng. Theo ng, tin thng c nhiu loi nh thng thng
xuyn cho bt k ngi no thc hin y nhim v thng ngy ca h; thng
cho nhn vin, nh qun tr v tr l khi hon thnh k hoch, vt k hoch; thng
cho nhng ai lp c k lc trong cng vic.
Gantt cn ni ting vi cc loi biu do ng pht minh:
- Quyt ton hng ngy: Kim tra vic thc hin cng vic theo k hoch.
- GANTT: Cho thy sn lng d tnh (s lng t ra), tin trnh ca cng vic
(s lng hon thnh) v t l giao hng (s lng xut kho theo dng thi gian).
Ni chung, Taylor tp trung vo nghin cu yu t thi gian, Gantt ch trng yu
t con ngi v Gilbert tp trung vo vn c ng nhm a ra cch tt nht
lm mt cng vic. H cng nhau xy nn nhng ni dung c bn nht ca phong
tro qun tr theo khoa hc.
1.4.1.2 L THUYT QUN TR HNH CHNH
a). Henry Fayol (1841 1925)
Henry Fayol cho rng nng sut lao ng ca con ngi lm chung trong mt tp
th ty thuc vo s sp xp, t chc ca nh qun tr. Vic sp xp, t chc ny gi
l Qun tr hnh chnh. ng a ra nh ngha: Qun tr hnh chnh l d on v
lp k hoch, t chc iu khin, phi hp v kim tra. ng phn loi hot ng ca
bt k t chc vo thnh su nhm cng vic: K thut Thng mi Ti chnh
An ninh _ K ton thng k _ Qun tr hnh chnh. Qun tr hnh chnh c lin quan
n c 5 nhm hot ng trn v l s tng hp ca cc nhn t ny to thnh
sc mnh ca t chc. i vi nhng ngi chc v cng cao th i hi v kh nng
qun tr hnh chnh cng ln.
Mi bn nguyn tc qun tr hnh chnh (qun tr tng qut):
1. Phn cng lao ng
2. Quyn hn v trch nhim
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 21
3. K lut
4. Thng nht ch huy
5. Thng nht lnh o
6. Li ch c nhn ph thuc li ch chung
7. Th lao
8. Nguyn tc tp trung
9. Th bc (xch lnh o)
10. Trt t
11. S cng bng
12. n nh v nhn s
13. Sng kin
14. Tinh thn ng i
b). Mazweber (1864 -1920)
QTDN c hiu qu phi t chc lao ng hp l, phi c h thng th li (tn
sch ca Weber). Xy dng c mt h thng chc v trong doanh nghip ph hp
vi n l mt h thng quyn hnh.
Quyn hnh cn c trn chc v, ngc li chc v to nn quyn hnh. V vy,
xy dng mt h thng chc v v quyn hnh phi cn c vo cc nguyn tc sau:
- Mi hot ng ca t chc phi c vn bn quy nh;
- Ch ngi c chc v mi c quyn quyt nh;
- Ch ngi c nng lc mi c giao chc v;
- Mi quyt nh trong t chc phi khch quan.
c). Chestger Barnard (1886 1961)
Theo Barnard, mt h thng hp tc ca nhiu ngi vi 3 yu t c bn: (1). S
sn sng hp tc, (2) c mc tiu chung, (3) c s thng t. Nu thiu mt trong 3
yu t ny, t chc s tan v.
-
22 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Barnard mun nhn mnh n yu t quyn hnh trong t chc. Nhng Barnard
cho rng ngun gc ca quyn hnh xut pht t s chp nhn ca cp di. S chp
nhn ch c th c thc hin vi 4 iu kin: (1). Cp di hiu r s ra lnh,
(2). Ni dung ra lnh phi ph hp vi mc tiu ca t chc, (3). Ni dung ra lnh
phi ph hp vi li ch ca c nhn h, v (4). H c kh nng thc hin mnh lnh
. L thuyt ny c Barnard gi l l thuyt v s chp nhn quyn hnh.
d). Luther Gulick v Lyndal Urwich
Nm 1973 hai nh khoa hc vit cun Lun c v khoa hc qun tr. Pht trin
phn loi chc nng ca Fayol, 7 chc nng qun tr trong t vit tt: Posdcord:
- Planning (d kin)
- Organizing (t chc)
- Staffing (nhn s)
- Directing (ch huy)
- Coordinating (phi hp)
- Reporting (bo co)
- Budgeting (ngn sch)
1.4.2 L THUYT TM L X HI TRONG QUN TR DOANH
NGHIP
L thuyt tm l x hi nhc im ca L thuyt qun tr khoa hc:
- Chuyn mn ho x nh cng vic s dn n s phin din, mo m ca ngi
cng nhn.
- Khuyn khch bng tin khng phi lc no cng lm tng thm sn lng.
- S quan tm chn thnh ca nh qun tr i vi cng nhn, iu kin lm vic
v vic to ra mi quan h qun l tt s lm tng thm nng sut v hiu qu.
L thuyt tm l x hi ging L thuyt qun tr khoa hc l s qun tr c c
hu hiu hay khng ty thuc vo nng sut lao ng ca con ngi trong tp th.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 23
L thuyt tm l x hi cho rng yu t tinh thn, yu t tm l x hi c nh
hng n nng sut lao ng. Tm l v hnh vi c mi quan h cht ch vi nhau.
Khi con ngi lm chung trong tp th th tp th ng vai tr to ln trong vic to ra
tc phong ca c nhn, bi v con ngi mun ngi khc quan tm, knh trng, mun
c vai tr trong s nghip chung, mun lm vic trong bu khng kh thn mt. Cng
nhn lm vic tt hn, nng sut lao ng cao hn, pht huy sng kin nhiu hn
nu h c tham gia v t ch trong cng vic. S tha mn cc nhu cu tm l ca
con ngi c nh hng ln n nng sut v thnh qu ca ngi lao ng.
a). Hugo Munsterberg
Hugo Munsterberg l ngi u tin ra Trng phi tm l x hi. Nm 1915,
Hugo Munsterberg xut bn cun Tm l hc v hiu qu trong cng nghip.
Theo Hugo, qun tr doanh nghip t nng sut cao phi i su nghin cu, tm
hiu k v con ngi khng ch trn kha cnh coi h l mt lc lng, mt nhn t
ca sn xut m cn trn gc tm l, tnh cm, c nguyn c th ca h.
Nu cc nh qun tr hiu thu o c bn thn tng con ngi lao ng v cc
nhu cu phi vt cht ca h nh: nim vui, ni bun, quan h trong lao ng, kht
vng giao tip x hi, s mong i, tnh cm p ng kp thi th nng sut lao
ng ca h s tng ln cao hn nhiu.
b). Mary Parker Follet
Follet cho rng hot ng qun tr khng ch ch n cc yu t kinh t k thut
m cn phi ch n cc quan h x hi v hot ng qun tr l mt tin trnh
mang tnh cht quan h x hi. Ni mt cch khc, qun tr doanh nghip thnh
cng phi nghin cu k s hi nhp v tham gia phi hp ca nhng ngi lao ng.
Nhng lun thuyt ca Follet gn vi cao gi tr con ngi c ngi Nht
nghin cu v ng dng thnh cng trong qun tr doanh nghip.
c). Elton Mayor (1880 1949)
Nu iu kin vt cht nh thu nhp, tin lng, tin thng, cc iu kin bo h
lao ng, an ton lao ng tt dn ln th nng sut lao ng cng tng dn.
Nu vt cht khng i nhng nh qun tr ngy cng ch hn ti tm t tnh
cm, s mong i, mi quan h lao ng tt, thng tin kp thi (yu t phi vt
cht) th nng sut lao ng cng ngy cng tng ln.
-
24 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
d). Douglas Gregor (1909 1964)
- THUYT X: Con ngi vn li bing, khng mun lm vic, s n trnh cng vic
v ch lm vic khi b p buc. Nh qun tr kch thch, ng vin bng vt cht.
Thng xuyn kim sot v e do cng nhn bng hnh pht.
- THUYT Y: Con ngi bn tnh nng ng, sing nng, ham thch cng vic, c
kh nng sng to v sn sng chp nhn cng vic. Nh qun tr nn qun tr theo
mc tiu v hiu qu cng vic.
e). Abraham Maslow (1908 1970)
Maslow nhn nhn nhu cu ca con ngi c phn cp v sp xp tng dn
t thp nht n cao nht. ng kt lun rng khi mt nhm nhu cu c tha mn
th nhu cu ny khng cn l ng c thc y na.
Nhng nhu cu c bn ca con ngi do Maslow trnh by nh sau:
M hnh Maslow l mt qu trnh nng ng v tin trin khng ngng. Nhu cu vt
cht l nhu cu c bn phi c gii quyt trc tin, sau gii quyt tip cc mc
nhu cu tip theo. Nh qun tr nn chia h thng th bc nhu cu thnh hai phn:
- Phn di: Nhu cu sinh l v nhu cu an ninh an ton.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 25
- Phn trn: Nhu cu lin kt chp nhn, nhu cu s tn trng v nhu cu t thn
vn ng.
Khi cc thnh vin tha mn hai mc nhu cu phn di th cc nhu cu phn
trn s khng nh hng g n cht lng cng vic ca h. Nu cc nhu cu bc
bc di xut hin m khng c tha mn th chng s tr thnh mi e da i
vi nng sut v hiu qu ca cng vic. Nh qun tr phi thy c thuc cp ang
mc no v ng vin h lm vic bng cch tha mn nhu cu hin ti.
1.4.3 L THUYT NH LNG TRONG QUN TR
L thuyt ny cn c cc tn gi khc nh L thuyt h thng, Nghin cu tc v,
iu khin hc... L thuyt nh lng c xy dng trn nhn thc Qun tr l
quyt nh, hiu qu ca qun tr ty thuc vo s ng n ca nh qun tr. Mun
ra c quyt nh ng, nh qun tr phi c quan im h thng khi xem xt s
vic, thu thp x l thng tin.
Cc nh l thuyt nh lung ch trng s dng cc k thut nh lng phc
v cho qu trnh la chn mt quyt nh ti u gia nhiu phng n hnh ng. L
thuyt ny c 4 c trng c bn:
1. Phc v cho vic ra quyt nh, nht l k hoch v kim tra.
2. S la chn da trn tiu chun kinh t.
3. S dng cc m hnh ton hc.
4. My in ton gi vai tr rt quan trng.
Ngy nay cc nh qun tr vn p dng nhng cng c phn tch nh lng nh
m hnh qun tr tn kho ti u, l thuyt ra quyt nh, phng trnh tuyn tnh....
v nhiu phn mm c thit lp theo cc chng trnh ny h tr cho cc nh
qun tr s dng trong qu trnh ra quyt nh.
L thuyt nh lng l s ni tip ca L thuyt c in. Tuy nhin l thuyt nh
lng khng ch trng n vai tr con ngi trong t chc v k thut nh lng rt
kh hc, nhng cng c nh lung kh s dng, phc tp, i hi ngi s dng phi
c trnh chuyn mn.
-
26 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
1.4.4 M HNH K THUT NHT BN V THUYT Z
a). Thuyt z
William Ouchi, gio s Trng i hc California xy dng l thuyt Z trn c s
hp nht hai mt ca mt t chc kinh doanh: Va l t chc c kh nng to ra li
nhun, va l cng ng sinh hot bo m cho mi thnh vin ca t chc, to iu
kin thun li cho mi thnh vin trong t chc thng tin v thnh cng.
Thuyt Z c bit ch trng n quan h x hi v yu t con ngi trong t chc.
Cc cng ty Nht Bn c xu hng pht trin v o to nhn s nhm tranh th s
hp tc ca h vi cng ty trong di hn, thm ch gn b sut i. y l quan im
tan din v mt nhn s ca cng ty theo m hnh qun l nhn s ca cc cng ty
Nht Bn.
So snh doanh nghip Nht Bn v doanh nghip Phng Ty, Ouchi tm ra s
tng phn ca chng nh sau:
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 27
Doanh nghip Nht Bn Doanh nghip Phng Ty
- Vic lm sut i.
- nh gi v bt chm.
- Khng chuyn mn ho ngh nghip.
- C ch kim tra mc nhin.
- Quyt nh tp th.
- Trch nhim tp th.
- Quyn li ton cc.
- Vic lm gii hn trong thi gian.
- nh gi v bt nhanh.
- Chuyn mn ho ngh nghip.
- C ch kim tra hin nhin.
- Quyt nh c nhn.
- Trch nhim c nhn.
- Quyn li c gii hn.
b). L thuyt Kaizen
Massakiimai sau qu trnh nghin cu cc cng ty ca Nht v ca M thy r
s khc nhau to ln gia cung cch qun l Nht v cung cch qun l phng Ty.
ng nhn thy rng M s thay i din ra mt cch mnh m, mt nh my c
c c thay th hon ton bng mt nh my mi c xy dng rt tn km
ng nghin cu thc cht ca s thnh cng trong cung cch qun l Nht v
xy dng khi nim Kaizen. Nht Bn, cng vic uc ci tin tng ngy thng qua
nhng ci tin Kaizen. Ngui Nht thng tn dng nhng ngun lc c sn nh nhn
lc, vt t, thit b m khng cn nhiu tin ca. Tuy nhin, nu cn, h ci tin bng
cch u t mt s tin ln.
Kaizen to ra t tung ch trng ti qu trnh tin hnh cng vic v cn phi ci
tin cc qu trnh trc khi c uc cc kt qu tt hn. Kaizen hng v con ngui
v nhng n lc ca con ngui. a s cc nh qun tr phng ty, ch trng ti kt
qu.
Kaizen nhn mnh n vai tr ca ngui qun l trong vic ng h v khuyn khch
cc n lc ca cng nhn ci tin cc quy trnh lm vic. Mt gim c quan tm
n Kaizen thng ch trng n con ngi.
-
28 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Cc nt chnh ca Kaizen v i mi
Kaizen (N) i mi (M)
1. Hiu qu Di hn, c tnh cht lu di v khng tc ng t ngt
Ngn hn, nhng tc ng t ngt
2. Tc Nhng bc i nh Nhng bc i ln
3. Khung thi gian
Lin lc v tng dn Giai on v khng tng dn
4. S thay i T t v lin tc Thnh lnh hay gin on
5. Lin quan Mi ngui Chn la vi ngi xut sc
6. Cch tin hnh
Tp th, n lc tp th, c h thng
Ch ngha c nhn, kin v n lc c nhn
7. Cch thc Duy tr v ci tin Ph b v xy dng li
8. Tnh cht K thut thung v hin i t ph k. thut mi, sng kin v l thuyt mi
9. Cc i hi thc t
u t t nhng cn n lc ln xy dng
Cn u t ln nhng t n lc duy tr
10. Hng n lc
Vo con ngi Vo cng vic
11. Tiu chun nh gi
Qu trnh v c gng c kt qu tt hn
Kt qu nhm vo li nhun
12. Li th C th t kt qu tt vi nn kinh t pht trin chm
Thch hp vi nn cng nghip pht trin nhanh
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 29
TM TT Trong bi ny, sinh vin lm quen vi cc khi nim c cp trong bi bao
gm:
Kinh doanh l vic thc hin mt, mt s hoc tt c cng on ca qu trnh u
t, t sn xut n tiu th sn phm hay thc hin dch v trn th trng nhm
mc ch sinh li.
Doanh nghip l mt n v kinh t c s, l ni trc tip to ra ca ci vt cht
cho x hi. Doanh nghip c thnh lp thc hin cc hot ng kinh doanh vi
mc tiu cui cng l thu c li nhun.
Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do nh nc u t vn, thnh lp v t
chc qun l, hot ng kinh doanh hoc hot ng cng ch, nhm thc hin cc
mc tiu kinh t - x hi do nh nc giao.
Doanh nghip t nhn l n v kinh doanh c mc vn khng thp hn vn php
nh do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh
v mi hot ng ca doanh nghip.
Cng ty TNHH 1 thnh vin l doanh nghip c t cch php nhn, do mt t chc
hay c nhn lm ch s hu. Ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n
v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty.
Cng ty TNHH 2 thnh vin l doanh nghip c t cch php nhn, do mt t
chc, c nhn, s lng thnh vin khng c vt qu 50. Thnh vin chu trch
nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s
vn cam kt gp vo doanh nghip.
Cng ty c phn l doanh nghip c vn iu l c chia thnh nhiu phn bng
nhau gi l c phn, do t nht 3 thnh vin l c nhn, t chc gp vn thng qua
vic mua c phiu tr thnh c ng. C ng cng ty ch chu trch nhim ti sn
trong phm vi s vn gp vo cng ty.
Cng ty hp danh l doanh nghip c t nht 2 c nhn l ch s hu chung ca
cng ty, cng nhau kinh doanh di mt tn chung, cng chu trch nhim lin i
-
30 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty v c gi l thnh vin
hp danh.
Cng ty hp vn l loi cng ty c 2 hi vin khng bnh ng vi nhau, hi vin
xut vn v hi vin qun l s dng vn.
Hp tc x l t chc kinh t t ch do nhng ngi lao ng c nhu cu, c li ch
chung, t nguyn cng gp vn, gp sc to lp ra, theo quy nh ca php lut
pht huy sc mnh ca tp th v ca tng x vin, nhm gip nhau thc hin hiu
qu hn cc hot ng sn xut kinh doanh, dch v v ci thin cuc sng gp phn
pht trin kinh t - x hi ca t nc.
Qun tr doanh nghip l mt qu trnh tc ng lin tc, c t chc, c hng
ch ca ch doanh nghip ti tp th nhng ngi lao ng trong doanh nghip, s
dng mt cch tt nht nhng tim nng v c hi tin hnh hot ng sn xut
kinh doanh ca doanh nghip nhm t c mc tiu ra theo ng lut nh v
thng l x hi.
S pht trin ca Khoa hc qun tr doanh nghip c chia lm ba giai on l t
trc 1911, t 1911 n 1946 v t 1946 n nay.
L thuyt c in v qun tr dng ch nhng hc thuyt v qun tr c a
ra vo nhng thp nin ca u th k 20 ti Hoa K v Chu u. L thuyt c in
v qun tr c hai trng phi chnh l Trng phi qun tr mt cch khoa hc ca
Frederic Taylor v cc cng s vin Hoa K v Trng phi qun tr tng qut ca
Henry Fayol v Max Weber ti Chu u.
L thuyt tm l x hi cho rng yu t tinh thn, yu t tm l x hi c nh
hng n nng sut lao ng. Tm l v hnh vi c mi quan h cht ch vi nhau.
Khi con ngi lm chung trong tp th th tp th ng vai tr to ln trong vic to ra
tc phong ca c nhn, bi v con ngi mun ngi khc quan tm, knh trng, mun
c vai tr trong s nghip chung, mun lm vic trong bu khng kh thn mt. Cng
nhn lm vic tt hn, nng sut lao ng cao hn, pht huy sng kin nhiu hn nu
h c tham gia v t ch trong cng vic. S tha mn cc nhu cu tm l ca con
ngi c nh hng ln n nng sut v thnh qu ca ngi lao ng.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 31
L thuyt nh lng c xy dng trn nhn thc Qun tr l quyt nh, hiu
qu ca qun tr ty thuc vo s ng n ca nh qun tr. Mun ra c quyt
nh ng, nh qun tr phi c quan im h thng khi xem xt s vic, thu thp x
l thng tin.
Thuyt Z c bit ch trng n quan h x hi v yu t con ngi trong t chc.
Cc cng ty Nht Bn c xu hng pht trin v o to nhn s nhm tranh th s
hp tc ca h vi cng ty trong di hn, thm ch gn b sut i. y l quan im
tan din v mt nhn s ca cng ty theo kiu qun l nhn s ca Nht Bn.
Kaizen to ra t tung ch trng ti qu trnh tin hnh cng vic v cn phi ci
tin cc qu trnh trc khi c uc cc kt qu tt hn. Kaizen hng v con ngui
v nhng n lc ca con ngui. a s cc nh qun tr phng ty, ch trng ti kt
qu.
-
32 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
CU HI N TP
Cu 1: Trnh by v doanh nghip v cc loi hnh doanh nghip (khi nim, phn
loi, c trng php l, li th v bt li ca tng loi hnh doanh nghip. Lin h
thc tin cc doanh nghip Vit Nam). Lch s pht trin doanh nghip ti Vit Nam
t sau ngy gii phng min Nam (30/4/1975).
Cu 2: Doanh nghip gia nh v nh hng cng nh tc ng ca loi hnh
doanh nghip ny n tnh hnh SXKD Vit Nam hin nay.
Cu 3: Phn tch li th v bt li ca tng loi hnh doanh nghip theo qui m.
Li ch ca vic pht trin Doanh nghip va v nh ti Vit Nam.
Cu 4: Vai tr v nh hng ca doanh nghip Nh nc hin nay n nn kinh t
Vit Nam.
Cu 5: Phn tch cc mc tiu v chc nng kinh t ca doanh nghip.
Cu 6: Trnh by v qun tr doanh nghip (khi nim, tin trnh v cc giai on
pht trin).
Cu 7: nh du (+) vo cc cho ph hp.
Cc c trng DN c th
Cng ty
TNHH
Cng ty c phn
1 2 3 4
1. DN do mt ngi s hu.
2. Cn c t nht 7 ngi lp DN.
3. DN khng th c trn 11 thnh vin sng lp.
4. Cc thnh vin c th t do bn vn gp ca mnh.
5. Khng quy nh vn ti thiu.
6. Vn php nh c chia thnh cc phn gp.
-
BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP 33
7. Quyn hn ca mi thnh vin tng ng vi s vn gp.
8. Trch nhim ca cc thnh vin theo phn vn gp.
9. DN c qun l bi mt hay nhiu nh qun l.
10. Vn php nh c chia thnh nhiu c phn t do chuyn nhng.
11. Ngi lnh o DN c quyn t do hnh ng.
12. C th lp DN vi mt s t tin.
13. DN c s vn php nh ti thiu.
14. Ti sn ca DN ha ln vi ti sn ca ch DN.
15. Hoa li chia cho ch hoc cc ch s hu ly t li tc DN.
16. Ch s hu (hoc cc ch s hu) c trch nhim i vi ton b ti sn ca mnh.
17. Cc thnh vin ch c th bn vn gp ca mnh vi s chp thun ca cc thnh vin khc.
18. Nhng ngi chu trch nhim ca DN c ch nh bi cc thnh vin.
Cu 8: Hai ng A v B mun kt hp vi nhau lp ra mt cng ty c phn, liu c
c khng ?
Cu 9: C hai v chng v mt c em va c tha k mt ca hng giy dp tr
gi 180 triu ng. H quyt nh gi li ca hng ny v d nh t chc ra mt
cng ty. Vy dng cng ty no thch ng vi s thnh vin vi mc vn gp ?
Cu 10: ng X l ngi ng u mt doanh nghip nh tr gi 200.000.000
ng. V mun pht trin hn, ng d nh lin kt vi ngi bn Y. ng ny cng c
s tin tr gi bng ca ng X. Hai ng c th lp nn mt cng ty TNHH. Tuy nhin
ng Y vn c nhiu do d. quyt nh thnh lp cng ty, ng X ngh tha
thun: Nu cng ty li th ng Y hng li 75%, cn nu l th ng Y phi chu 100%.
Vy c cng ty no tha mn ngh ca ng X khng?
-
34 BI 1: TNG QUAN V DOANH NGHIP V QUN TR DOANH NGHIP
Cu 11: Bn hy trnh by u v khuyt im ca L thuyt khoa hc trong qun
tr.
Cu 12: Theo quan im ca bn, hin nay vn lngthng c phi l vn
quyt nh cho vic tng nng sut lao ng, em li hiu qu cao trong hot
ng sn xut kinh doanh ti n v m bn ang cng tc?
Cu 13: Trong 14 nguyn tc qun tr ca Henry Fayol, nguyn tc no hin nay
khng cn c p dng trong mt s c cu t chc.
Cu 14: Bn hy trnh by nhng mc tiu nhm gip gia tng hiu qu trong hot
ng qun tr ca L thuyt c in v L thuyt tm l x hi. So snh s ging
nhau v khc nhau gia 2 l thuyt trn.
Cu 15: Bn hy trnh by v Thuyt Z v k thut qun l ca Nht Bn. Theo
bn, ngy nay cc nh qun tr ti cc doanh nghip Vit Nam hc tp c nhng g
qua m hnh qun tr cu cc doanh nghip Ty u Bc M v Nht Bn?
Cu 16: Trng phi qun tr no m bn quan tm nht? Ti sao?
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
35
BI 2: DOANH NHN, NH
QUN TR, CHC NNG
V LNH VC QUN TR
TRONG DOANH NGHIP
Sau khi hc xong bi ny, sinh vin c cc kin thc sau:
- Hiu c th no l doanh nhn.
- Hiu c th no l nh qun tr v cc chc danh qun tr trong doanh nghip.
- Hiu c vai tr v k nng cn c ca nh qun tr.
- Hiu c s phn chia chc nng v lnh vc qun tr trong doanh nghip.
2.1 DOANH NHN
2.1.1 KHI NIM
- Doanh nhn hay ch doanh nghip: L ngi thc hin cc hnh vi lin quan n
cc lnh vc trong kinh doanh.
- Doanh nhn l ngi sng lp ra doanh nghip, gi quyn s hu v qun l, iu
hnh cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip nhm thc hin mc tiu ca t
chc. Doanh nhn thng l ngi c kht vng, c c sng to, linh hot, chp
nhn ng u vi nhng thch thc, mo him trn thng trng v sn
sng chp nhn ri ro trong kinh doanh.
-
36 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
2.1.2 MC CH
ng u vi nhng thch thc, ri ro, mo him trn thng trng, tinh thn
lm vic qun mnh ca nh kinh doanh l nhm t c nhng mc ch l tm
kim li nhun, t khng nh bn thn hay tha mn nhu cu thnh t, sng to...
2.1.3 NHNG IU KIN CA NH KINH DOANH GII
- C ch tin th, c vng cao
Nh kinh doanh l ngi khng chp nhn an phn vi hon cnh hin ti, m h
lun mun vn n mc ch cao hn trong cuc sng, phn u t n mt
cuc sng m h cho l tt p hn. H sn sng ng u vi mi thch thc ca
hon cnh, khng d dng t b mc tiu d c phi tri qua nhng tht bi tm
thi.
- Chp nhn ri ro, mo him trong kinh doanh
Trong mi trng kinh doanh lun bin ng, i th cnh tranh ngy cng nhiu, cnh
tranh ngy cng gay gt, th hiu ca khch hng bin ng khng ngng, nh kinh
doanh khi ra cc quyt nh phi bo m thng tin v thi gian tnh nu khng th
ri ro kinh doanh l iu khng trnh khi. Hu qu ca n c th dn n thua l, ph
sn, mt hnh phc gia nh
Tuy nhin nh kinh doanh gii l ngi c kh nng d bo tt v s quyt nh
ng phi chim phn ln trong cc quyt nh ra. iu quan trng nht l phi
dm mo him, chp nhn ri ro. Mc ri ro cng cao th c hi em li li nhun
cng ln.
- T khng nh mnh
y l nhu cu bc cao trong cc bc thang nhu cu ca con ngi. Thi ny th
hin s ham mun sng to, t c s thnh cng trong s nghip kinh doanh. Nh
kinh doanh l ngi sn sng u t chnh bn thn mnh vo s nghip kinh doanh.
Thng qua s thnh cng trong kinh doanh, h mun khng nh v tr ca mnh trong
x hi. ng thi, thng qua cng vic h cng phc v mc tiu chung cho x hi.
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
37
2.2 NH QUN TR DOANH NGHIP Ngi lao ng trong mt t chc c chia lm hai loi l cc nh qun tr v nhng
ngi tha hnh.
- Nh qun tr: L nhng ngi lm vic vi v thng qua nhng ngi khc
hon thnh mc tiu ca t chc (ngi ch huy).
Ngi khc khng nhng l nhn s bn trong t chc m cn bao gm c nhng
nhn s bn ngoi nh khch hng, nh cung cp, hip hi, i th cnh tranh
Trn phng din kinh doanh, thut ng nh qun tr c dng ch tt c
nhng ngi chu trch nhim qun l, iu hnh mt b phn hay c mt n v kinh
doanh nh t trng, trng xng, trng phng, gim c, tng gim c
- Ngi tha hnh: L nhng thnh vin trong t chc c nhim v phi trc tip
lm mt cng vic nht nh v khng c trch nhim gim st ngi khc.
Hin nay gia doanh nhn v nh qun tr c nhiu im tng ng v c s
phn bit nh qun tr vi nh kinh doanh nhn l nh qun tr lm vic hng lng.
iu ny cng kh xc nh trong cc cng ty c phn v nhiu nh qun tr lm vic
hng lng, nhng h u t mua nhiu c phiu mc c ting ni quyt
nh n s phn ca cng ty.
2.2.1 CC CP BC QUN TR TRONG T CHC
-
38 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
Hnh 2.1 : Cc cp bc qun tr
2.2.1.1 QUN TR VIN CP C S
Chu trch nhim trc tip iu hnh cc hot ng sn xut ra hng ha hay dch
v, a ra cc quyt nh tc nghip nhm c thc, hng dn, iu khin cng
nhn vin trong cc cng vic sn xut kinh doanh c th hng ngy, ca L c
cng, qun c, trng ca, t trng sn xut. bn thn cng tham gia hot ng
sn xut kinh doanh nh nhn vin thuc cp.
2.2.1.2 QUN TR VIN TRUNG CP
L gim c x nghip trc thuc, gim c b phn chc nng, trng cc phng
ban, b phn ca cng ty Chu trch nhim trc tip iu hnh v phi hp cc hot
ng ca cc qun tr vin cp c s v cc th k, tr l thuc quyn. Tip nhn cc
chin lc v chnh sch chung t cc qun tr vin cao cp v bin chng thnh k
hoch, mc tiu c th chuyn n cc qun tr vin cp c s thc hin chng.
2.2.1.3 QUN TR VIN CAO CP
L ch tch hi ng qun tr, tng gim c, ph tng gim c, gim c v ph
gim c cng ty ra nhng mc tiu, chnh sch v chin lc chung cho ton b
t chc v thit lp cc mc ch tng qut cp di thc hin, ra cc quyt nh
di hn mang tnh chin lc, nh hng n ton b s duy tr v pht trin ca t
chc.
2.2.1.4 QUN TR VIN CHC NNG
L ngi ph trch, gim st v phi hp mt s nhn vin c nhng k nng
chuyn bit trong mt b phn hot ng ring r nh K ton, Ti chnh,
Marketing
2.2.1.5 QUN TR VIN TNG QUT
L ngi chu trch nhim v ton b cc hot ng ca mt n v c nhiu chc
nng hot ng nh mt nh my, x nghip m nhim ton b tt c cc cng
vic thuc tt c cc chc nng trong n v m nh qun tr ph trch.
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
39
2.2.2 VAI TR CA NH QUN TR TRONG MT T CHC
Vo thp nin 1960, Henry Mintzberg nghin cu mt cch cn thn v a
ra kt lun rng cc nh qun tr trong mt t chc phi thc hin 10 vai tr khc
nhau. Mi vai tr qun tr ny c tc gi sp xp chung vo trong 3 nhm: (1) Vai
tr quan h vi con ngi, (2) Vai tr thng tin, (3) Vai tr quyt nh. Tuy c s
phn chia thnh cc nhm vai tr khc nhau nh vy, nhng c mt s lin h rt
mt thit gia cc nhm vai tr . Th d nh nh qun tr khng th c cc quyt
nh ng nu vai tr thng tin khng c thc hin tt.
2.2.2.1 VAI TR TRONG QUAN H VI CON NGI
- L ngi i din cho tp th: Mang tnh cht nghi l trong t chc nh k vn
bn, thc hin cc cuc thng thuyt, tip khch, x giao.
- L ngi lnh o: Tc ng ln cc nhn vin di quyn, kch thch v ng
vin h hon thnh mc tiu chung ca t chc.
- L ngi lin lc, giao dch: L chic cu ni, truyn thng, lin kt vi mi ngi
bn trong cng nh vi bn ngoi t chc.
2.2.2.2 VAI TR THNG TIN
- Cung cp thng tin hay pht ngn: Nh qun tr thay mt t chc cung cp
nhng thng tin ca t chc cho cc n v hay cho bn ngoi gip cho cc i tc
nm vng tnh hnh trong quan h giao dch ph hp vi mc tiu ca t chc. Vic
cung cp thng tin cn gip cho nh qun tr gii thch, bo v hay tranh th s ng
h i vi doanh nghip.
- Ph bin tin: Nh qun tr ph bin cc thng tin lin h n nhng ngi c lin
quan trong t chc. H c th l cp trn, ng cp hay thuc cp.
- Nhn, thu thp v thm nh thng tin c lin quan n hot ng ca doanh
nghip: Nh qun tr cn phi nhn, thu thp thng tin, phn tch mi trng pht
hin ra c hi hoc nguy c i vi hot ng ca t chc. Cc thng tin cn c phn
tch, thm nh, nh gi m bo tnh chnh xc.
-
40 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
2.2.2.3 VAI TR QUYT NH
- Vai tr doanh nhn: Nh qun tr va lm cng tc qun tr ng thi lm vai tr
ca nh kinh doanh. Nh qun tr phi nghin cu khch hng, th trng, i th
cnh tranh pht huy tt nht cc ngun lc ca t chc nhm tng doanh s, li
nhun, th phn ca doanh nghip mnh.
- Vai tr nh thng thuyt: Nh qun tr thc hin cc vai tr thng thuyt, m
phn vi cc i tc trong cc hot ng kinh doanh ca h. Vi nh qun tr cp
cng cao th vai tr ny cng c tm quan trng c bit.
- Vai tr ngi phn phi ti nguyn: Nh qun tr thng phi quyt nh phn phi
cc ngun ti nguyn tin bc, nhn s, trang thit b cho ai, khi no, s lng bao
nhiu. Khi ngun ti nguyn di do hoc khan him, nh qun tr cng phi xem xt s
dng thn trng, hp l, phn phi ng n v tit kim.
- Vai tr ngi gii quyt xung t: Nh qun tr lun phi i ph vi nhng bt
ng nhm a t chc sm tr li n nh nh cc trng hp cng nhn nh cng,
i tc vi phm hp ng hay b ph sn.
Mi vai tr ny lin h mt thit vi nhau v bt c lc no trong hot ng ca
mnh, nh qun tr c th phi thc hin nhiu vai tr cng mt lc, song tm quan
trng ca cc vai tr thay i tu theo cp bc ca nh qun tr trong t chc. Vi
chc nng v vai tr ca mnh, nh qun tr gi phn quan trng trong s thnh cng
hay tht bi ca mt t chc. V cng l l do chnh ca nhu cu cp bch phi
o to cc nh qun tr, v s nghip pht trin kinh t x hi ca c nc.
2.2.3 CC K NNG QUN TR
2.2.3.1 K NNG T DUY
y l k nng c bit quan trng i vi cc nh qun tr cao cp. H khng
nhng phi c tm nhn xa, trng rng, kin thc v tnh hnh kinh t, chnh tr quc
t, khu vc v trong nc m cn phi c t duy chin lc tt ra ng ng
li chnh sch, hoch nh chin lc v i ph vi cc bt trc, e da s tn ti v
pht trin ca t chc.
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
41
2.2.3.2 K NNG K THUT NGHIP V
Trnh chuyn mn nghip v cn thit trong lnh vc chuyn mn no hay
cn gi l trnh chuyn mn cu nh qun tr nh k nng v Sn xut _ Marketing
_ Vi tnh _ Ngoi ng
2.2.3.3 K NNG TRUYN THNG
L nng lc gi nhn thng tin, tng, tnh cm v cc quan im ca nh qun
tr bng li ni, ch vit v ngn ng khng li m trong phn ln thi gian lm vic
nh qun tr thng s dng. Do , nh qun tr phi c k nng quan h giao tip
tt vi khch hng, thng xuyn chia x thng tin vi nhn vin, lin h cht ch vi
cc phng tin truyn thng i chng v nhy cm vi cc khc bit v vn ho.
2.2.3.4 K NNG NHN S
Lin quan n t chc, ng vin, iu khin nhn s. Nh qun tr cn hiu bit tm
l con ngi, bit tuyn chn v t ng ch cng nh s dng ng kh nng nhn
vin thuc cp ca mnh. Nh qun tr phi bit cch thng t hu hiu, c thi
quan tm tch cc n ngi khc, xy dng bu khng kh hp tc thn i trong lao
ng, bit cch tc ng v hng dn nhn vin hng n v hon thnh mc tiu
chung. K nng nhn s i vi mi cp qun tr u cn thit nh nhau trong bt k
t chc kinh doanh hoc khng kinh doanh.
2.2.3.5 QUAN H GIA CC CP BC QUN TR V CC K NNG
K nng truyn thng v nhn s c tm quan trng khng thay i i vi tt c
cc cp qun tr. Trong k nng truyn thng c vai tr rt quan trng v n l
phng tin thc hin hu hiu cc k nng khc.
Cp bc cng cao k nng t duy cng quan trng, nh qun tr phi a ra cc
quyt nh chin lc c nh hng lu di n s tn ti v pht trin ca t chc.
Trong khi nh qun tr cp cng thp th ch trng hn vo k nng k thut nghip
v.
-
42 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
Hnh 2.2 : Cc k nng qun tr
2.2.4 S KHC BIT GIA NH QUN TR TRONG C S
KINH DOANH V CC C QUAN QUN L HNH CHNH S khc bit v chc nng gia cc nh qun tr nhng c s kinh doanh
(Business administration) v nh qun tr trong cc c quan Nh nc thng c
gi l cc nh qun l hnh chnh (public administration):
- Quyt nh trong cc c quan Nh nc chu s chi phi nhiu ca cc yu t
chnh tr, trong lc quyt nh trong cc c s kinh doanh c lm trn c s thun
l v phi chnh tr;
- Cc nh qun l hnh chnh hay b gii hn nhiu bi cc quy nh v th tc
hnh chnh nn thng t s dng trn vn quyn hnh qun tr v s c lp khi
hnh ng;
- Kh t c hiu qu cao trong hot ng hnh chnh v nhn vin cng s
thng li bing, bo th v t nhit tnh.
C ba l ny u khng hon ton xc ng v trong thc t cc quyt nh ca
nh qun tr kinh doanh cng chu nh hng ca cc yu t chnh tr, th d nh
M theo lut cm bun bn vi k th. Nh qun tr nhng c s kinh doanh cng
chu nhiu hn ch v cng khng phi l hon ton c lp mun lm g th lm, v
s nhit tnh hay li bing ca nhn vin ty thuc vo mc tha mn cc nhu
cu ca h, ch khng phi l h trong c s kinh doanh hay c quan hnh chnh.
QTV CAO CP QTV TRUNG CP QTV CP C S
K NNG T DUY
K NNG GIAO T NHN S-TRUYN
K NNG K THUT NGHIP V
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
43
Thc t cho thy rng vi t cch qun tr, cc nh qun tr kinh doanh v nh
qun l hnh chnh u c trch nhim lnh o ton b t chc m h ph trch
hot ng mt cch hu hiu hon thnh nhim v c giao, d nhim v l
thu thu, bn l, sn xut hay cung cp dch v... Tt c u phi lm quyt nh, t
mc tiu v ng vin nhn vin, lm vic c hiu qu bo v s tn ti ca n v v
to s ng h trong n b v bn ngoi hon thnh cc chng trnh.
2.3 CHC NNG QUN TR DOANH NGHIP
2.3.1 KHI NIM CHC NNG QUN TR DOANH NGHIP
Hot ng kinh doanh ca mt doanh nghip bao gm nhiu ni dung v nhiu
cch tip cn, cc hot ng qun tr l cc chc nng qun tr. C th nh ngha
chc nng qun tr l nhng hot ng ring bit ca qun tr, th hin nhng
phng thc tc ng ca nh qun tr n cc lnh vc qun tr trong doanh nghip.
2.3.2 PHN LOI CHC NNG QUN TR
2.3.2.1 CCH PHN LOI CA HENRY FAYOL
Fayol chia qu trnh qun tr ca doanh nghip thnh 5 chc nng vi cch gii
thch nh sau:
- Hoch nh: Doanh nghip ch thu c kt qu khi n c hng dn bi mt
chng trnh hot ng, mt k hoch nht nh nhm xc nh r: Sn xut ci g?
Sn xut bng cch no? Bn cho ai? Vi ngun ti chnh no?
- T chc: T chc mt doanh nghip tc l trang b tt c nhng g cn cho hot
ng ca n: vn, my mc, nhn vin, vt liu
- Phi hp: phi hp l lm cho ng iu gia tt c nhng hot ng ca doanh
nghip nhm to d dng v c hiu qu.
- Ch huy: C th x hi c xy dng, gi ch vic lm cho n hot ng,
l nhim v ca ch huy.
- Kim tra: Kim tra l duyt li xem tt c c c tin hnh ph hp vi chng
trnh nh vi nhng mnh lnh ban b v nhng nguyn l tha nhn
-
44 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
2.3.2.2 CCH PHN LOI CA L. GULICK V L.WRWICH
Hai nh khoa hc trn pht trin h thng ca Fayol thnh 7 chc nng qun tr
c vit tt l POSDCORB
P: Planning (Hoch nh)
O: Oganizing (T chc)
S: Staffing (Nhn s)
D: Directing (Ch huy)
CO: Coordinating (Phi hp)
R: Reporting (Bo co)
B:Budgeting (Ngn sch)
So vi cch phn loi ca Fayol th cch phn loi ny th hin tnh k tha v
pht trin r rt. thi k ca Gulick v Urwick c 2 nhn t nh hng kh mnh
m, l:
- S hnh thnh cc Tp on doanh nghip dn n vic phi i mi vn t
chc. c bit l vic tuyn dng cc nhn vin qun tr c hc vn vo cc v tr cao.
- S thm nhp ca gii Ngn hng vo hot ng ca cc doanh nghip vi t
cch l cc qun tr vin cp cao.
- Chnh v th m 2 ng chia nh chc nng t chc thnh t chc v nhn s v
chc nng kim tra thnh bo co v ngn sch.
2.3.2.3 CCH PHN LOI CA H. KOONTZ V C. ODONNELL
Trong cun cc nguyn tc qun tr 2 nh khoa hc M ny quay tr li vi
cch phn loi ca Fayol trong mt cun gio trnh c nh hng rng khp th gii.
T n nay, 5 chc nng qun tr ca Fayol l hoch nh, t chc, phi hp, ch
huy, kim tra vn gi c tnh khoa hc ca n. Mc d sau , trong nhng nm
60 vn c mt s nh khoa hc ci tin chc nng k trn, chng hn, chc nng
nhn s c gi l chc nng pht trin qun tr vin. Hoc nh Cng ha lin
bang c, ngi ta phn loi thnh 4 chc nng qun tr c bn:
-
BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
45
1. Xc nh trit l, gio l v chnh sch kinh doanh
2. K hoch kinh doanh v kim tra.
3. T chc v ch huy
4. Pht trin nh qun tr
2.3.3 NI DUNG C BN CA TNG CHC NNG QUN TR
a) Hoch nh l chc nng u tin trong tin trnh qun tr, bao gm: xc nh
mc tiu, xy dng chin lc tng th, thit lp mt h thng cc k hoch phi
hp cc hot ng
b) T chc: bao gm vic xc nh nhng vic phi lm, nhng ai s phi lm vic
, cc cng vic s c phi hp li vi nhau nh th no, nhng b phn no cn
phi c thnh lp, quan h phn cng v trch nhim gia cc b phn , v h
thng quyn hnh trong doanh nghip.
c) Ch huy: Cng vic trong doanh nghip cn phi c ngi thc hin. p ng yu
cu , nh pun tr phi tuyn chn, thu dngj, b tr, bi dng, s dng, ng vin,
kch thch.
Vic thit lp quyn hnh v s dng quyn hnh giao vic cho nhn vin, ra
ni quy, quy ch lm vic, y quyn cho thuc cp, ng vin nhn vin l chc
nng th 3 ca nh qun tr.
d) Phi hp: Chc nng ny bao gm: phi hp theo chiu dc, l phi hp gia
cc cp qun tr v phi hp theo chiu ngang l phi hp gia cc chc nng, cc
lnh vc qun tr.
e) Kim tra: Chc nng cui cng ca nh qun tr. Cng tc kim tra bao gm
vic xc nh thu nhp thng tin v thnh qu thc t, so snh thnh qu thc t vi
thnh qu k vng, v tin hnh cc bin php sa cha nu c sai lch, nhm m
bo t chc ang i ng ng hon thnh mc tiu.
-
46 BI 2: DOANH NHN, NH QUN TR, CHC NNG V LNH VC QUN TR TRONG DOANH NGHIP
2.3.4 CC MI QUAN H
2.3.4.1 QUAN H GIA CHC NNG QUN TR VI QUY M
DOANH NGHIP
C th khng nh rng vic thc hin s lng cc chc nng qun tr doanh
nghip ln v nh u hon ton ging nhau, bi l bt k u qu trnh qun tr
u bt u t hoch nh ri t chc phi hp, ch huy v cui cng l kim sot.
Tuy nhin, vic m trch chc nng qun tr ca cc cp qun tr trong nhng
doanh nghip c quy m khc nhau li khc nhau. Th hin ch: cc doanh nghip
nh th cp qun tr cao nht c th can thip vf iu hnh c nhng cng vic ca
cp di ( nhiu khi l do thiu nhn vin hay v m bo thc hin hiu qu) .
Urwick cho rng cc ch doanh nghip nh l nhng nh qun tr tng hp cn cc
doanh nghip ln cc chc nng c phn cp kh rnh rt, theo cp qun tr cao
nht ch tp trung thi gian vo nhng chc nng chnh yu.
2.3.4.2 QUAN H GIA CHC NNG QUN TR VI CC CP
QUN TR
Ngay trong mt doanh nghip, cc cp qun tr c phn chia mt cch khch
quan vic m trch cc chc