Psikologji e Pergjithshme- Viti i II-te MI&TI Blloku III

5/25/2018 Psikologji e Pergjithshme- Viti i II-te MI&TI Blloku III

2014-0

Blloku III - Proceset endryshme psikologjike

Tema 8. Kognicioni dhe aftsitmendore

Tema 9. Zhvillimi gjat gjith jetes

Tema 10. Personaliteti

Tema 11. Psikologjia Sociale

TEMA 8.KOGNICIONI DHE

AFTSIT MENDORE

Kognicioni

Proces i t prceptuarit, t menduarit, t vepruarit dhe tarsyetuarit

Baza se si truri yn prdor informatat sensoriale pr tkrijuar kuptime

Gjetja e kodve pr t prfaqsuar boten

Prfaqsimi bots dhe botkuptimet

Ndrtimi i mendimeve

Gjuhs

Prfytyrimeve apo Imazheve

Koncepteve

KA SHT KOGNICIONI?

Gjuha: ajo e folur, e shkruar apo e shenjave si dhemnyre se si i kombinojm ato pr t komunikuarkuptim

GJUHA

Porsi kanga e zogut t'vers,qi vallzon n'blerim t prillit;

porsi i ambli flladi i ers,

qi lmon gjit e drandofillit;porsi vala e bregut t'detit,

porsi gjma e rrfs zhgjetare,

porsi ushtima e nji trmetit,ngjashtu ' gjuha e jon shqyptare

GjergjFishta

PARA ELEGJISENj dit do t'i marrsh n gjigjethet e rna t stinve t tua

dhe do t krkosh kot vetenshtigjeve t harruara t nj moshee nuk do t kesh m as f lok ere,

as shikim ylberi ta matsh fillin

dhe fundin e mashtrimit tnd t shkurtr.

AzemShkreli


2014-0

Gjuha sht nj sistem fleksibil q prdor tinguj, rregulla, gjeste dhesimbole pr t krijuar komunikim. Rregullat e gjuhs:

Fonemat

Tingujt m tmelor t nj gjuhe

Morfemat

Njsit m t vogla por me kuptim t nj gjuhe, si fjalt parashtesat dheprapashtesat

Jan baza e te menduarit njerzor

Sintaksa

Tersia e rregullave q tregojn se si duhet rnditur fjalt pr t formuarshprehje dhe fjali t kuptimshme

Semantika

U jep kuptim morfemave, fjalve,

Struktura siprfaqsore

Veantit e nj fjale apo grup-fjalsh t nj fjalie

Struktura e thell

Kuptimet e ndryshme t nj fjalie Sintaksa dhe semantika u lejojn dgjuesve dhe lexuesve t prbjn

transformime n mes t strukturs siprfaqesore dhe asaj t thell

GJUHA

STRUKTURA E TRANSFORMIMEVESIPAS NOAM CHOMSKY-T

Kuptimi(mendimi, idet)

Morfemat(fjal, parashtesa, prapashtesa)

Fjalit(shprehjet)

Fonemat(tingujt e thjesht)

Prfaqsim mendor i prjetimeve shqisore

Prfytirimet na lejojn t mndojm mbi gjsende dhet zgjedhim probleme n mnyra jo-verbale

PRFYTYRIMET-IMAZHETMENDORE

Kategori mendore pr klasifikimin e njerzve, sendevedhe ngjarjeve t veanta.

T krijuar pr t prdorur dhe organizuar dheklasifikuar ide, sende, ngjarje apo njerz.

Klasifikimi mund t jet i supraorganizuar (ide t

prgjithshme) dhe i suborganizuar (ide t prveme). Pergjithshm: mobilie- shtepiake, zyre, puntorie

Prveqem: kuzhin

Ndihmojn t mendojm n mnyr me efektive prsendet dhe ndrlidhjet mes tyre.

U japin kuptim prvojave t reja

KONCEPTET


2014-0

KONCEPT KategoritGrupime mendore t sendeve t ngjashme

Karrige

Karrige

ka kan t prbashket t gjitha?Wittgenstein: Ngjashmrin familjare

Eleanor Rosch Modelin e prototipeve

Prkitja e nj kategorie bhet n baz t ngjashmris sipas

ekzemplarve prototipik

Modeli mendor i prototipeve prmban tiparet m tipike t nj

koncepti

ShembujKarrige

Kuq


2014-0

Modeli i prototipeve

Kategorit: nuk do t thot t tra apo asgj

Ato kan nj strukture graduale

Shembull i mir Shembull i dob

Modeli i prototipeve

Kategorit kan kufi t pa qart

Karrige? Karrige? Karrige? Karrige?Karrige?

Kategorit natyrore

Zogjt, bimt, qenjet

Kategorit artificiale

Karriget, ndrtimet, armt

KU MUND T APLIKOHET NJPROTOTIP?

Nuk sht i varur vetm nga fjalt, prfytyrimet dhekonceptet por shum m shum se aq.

Mendimi dhe kognicioni njerzor prfshin shum mshum sesa te menduarit pasiv

Mendimi duhet t jet aktiv pr nj perdorim tmirfillt n:

zgjedhjen e problemeve,

marrjen e vendimeve dhe

kuptimin e bots.

NDRTIMI I MENDIMEVE


2014-0

Teoria e relativitetit gjuhesor e Whorf (1956)

Gjuha e kufizon t menduarit

Hipotez kjo deterministe-shum e kritikuar

Kur nuk ekzistojn n gjuh disa fjali-mund t kuptohen

Gjuha dhe t menduarit jan t ndrlidhura mekulturen dhe ndikohen s bashku n lidhje tdyanshme.

Prvoja prvetson gjuhen dhe kjo ndikon mbi prvojat

pasuese duke i ndryshuar ato.

GJUHA DHE KULTURA

Tri aspekte t rndsishme n zgjedhjen e problemeve

I. Interpretimi

II. Strategjia

III. Vlersimi

ZGJEDHJA E PROBLEMEVE

I. Interpretimi

Shtrirja e problemit

Hapi i par pr zgjedhjen e problemit

Interpretim dhe shpjegim t problemit

T menduarit divergjent

Mendime se ka nevoj pr krim t ides origjinale Prfshin gjetjen e shum pergjigjeve t ndryshme, t

mundshme

T menduarit konvergjent

Nj drejim i veant se prkufizon vetm pr njzgjedhje ose nj numr t kufizuar zgjedhjesh


II. Strategjia dhe III. procesi i vlersimit

Zgjidhja e problemit n t kaluaren

Prova dhe gabimi

Algoritmi

Zgjedhje e problemeve hap pas hapi q garanton nj zgjedhjeekzakte

Heuristika

Metod praktike q ndihmon n thjeshtsimin dhe zgjedhjen eproblemeve, megjithse nuk garanton nj zgjedhje t sakt

Ngjitja n kodr: strategji heuristike n t cilen do hap t onn mnyre progresive m afr qellimit prfundimtar

Nnqellimet: qllime t ndrmjetme me t arritshme, pr talehtsuar procesin e arritjes t qllimit prfundimtar

Analiza e qllimit dhe e mjeteve

Nisja nga qllimi



2014-0

Strategjia dhe III. procesi i vlersimit

Paramendim i problemeve

Duke parashikuar se far probleme mund t lindin para seata t zhvillohen

Stuhi idesh

Nj individ ose grup prodhon ide t shumta dhe i vlersonato vetm pasi t gjitha idet jan mbledhur


Pengesat n zgjedhjen e problemeve

Niveli i motivimit dhe nxitja emocionale e individit

Skema mendore fikse

tendenca pr t zgjedhur problemet n nj mnyr t caktuar

prirje pr zgjedhje t caktuar t nxjerrur nga kujtesa

Fiksimi funksional

Tendenca e prceptimit t nj zgjedhje n nj mnyr t caktuar


Mnyre e veant e zgjedhjes s problemeve n t cilentanim t gjitha zgjedhjet e mundshme dihen.

Nuk shtrohen detyra pr zgjedhje t reja, por identifikohetzgjedhja m e mir pr problemin q kemi, n baz tkritereve q jan duke u prdorur.

Modelei kompensues i vendimmarrjes

mimi i secils prej zgjedhjeve n baz t kritereve t perdorimit

Modeli heuristik i vendimmarrjes

shembulli tipik

bagazhi i kujtess

predispozicioni pr konfirmim

VENDIMMARRJA

Formulimin

kndveshtrim i interpretimit t dhnave para arritjes snj vendimi

Gjykimin retrospektiv

tendenca pr ti par rezultatet si t vetmn zgjedhje

T menduarit kundrshtues

rreth realiteteve alternative dhe gjerave q nuk kanndodhur kurr.

SHPEJGIMI I VENDIMEVE TONA


2014-0

Aftsia pr t marr njohuri dhe pr ti prdorur ato nzgjedhjen e problemeve dhe pr tu prshtatur n botn qna rrethon

INTELIGJENCA DHE AFTSITMENDORE

MonolitikeBinet

Raven

Cattel- faktori G (i prgjithshm)

FaktorialisteSpearman

Thurstone

Guilford

Vernon

E shumfishtGardner

Sternberg

INTELIGJENCA DHE AFTSITMENDORE

INTELIGJENCAMONOLITIKE

Binet (18571914)Binet- Simon (1904)

Pioner n matjen e kapaciteteve

Pioner n vmendje kundrejt diversitetit shkollor (fmij me prejardhhje t varfra dhepasura)

Terman krijoi Standford-Binet KI (IQ)= x 100

Raven

Kapacitetin e prgjithshm jo verbal

I lir nga ndikimet kulturore

Cattell (faktori G)

Intelogjenca e prgjithshme (faktori G)- kapaciteti i prgjithshm pr realizimin egjrave pa intervenim paraprak.

Inteligjenca:

Fluide: kapaciteti i mnyrave t reja t zgjedhjes se problemeve dhe aktiviteti i br

E kristalizuar: aftsia e zbatimit t metodave t reja pr zgjedhjen e problemev sipas kontekstit kulturor

Moshes mendoreMoshen kronologjike

INTELIGJENCAFAKTORIALISTE

Spearman Analize bifaktoriale:

Faktori G i prgjithshem:

Faktor S apo specifik q prfqsojne shkathtesi te ndryshme t renditura n hierarki

Vernon Inteligjenca si hierarkike

Niveli baz: kapaciteti i induktimit, deduktimit dhe arsyeja abstrakte

Niveli i radhsshkathtsi grupore (verbale-edukative, mekanike-siperfaqsore)

Shkathtsi nngrupore: arsyetimi, rrjedhshmeria, kapaciteti numerik...

Thurstone Analize multifaktoriale, identifikoi shum faktor t pavarur nga njeri tjetri

Intel= 7 shkathtsi primare (arsyeja,kuptimi verbal, rrjedhshmria verbale,faktori numerik, shkathsi siperfqsore, kujtesa dhe shpejtsia e perceptimit)

Guilford Modelin strukturior t intelektit (5x4x6= 120 faktor) 5 operacione (kognicioni, kujtesa, produksion konvergjent, divergjent dhe

vlersim) X 4 prmbajtje ( figurative, simbolike, semantike dhe t sjelljes) X 6 prudukte (njesi, klasa,lidhje, sisteme, transformime, dhe implikime)


2014-0

Kuptojn se do inteligjenc sht e ndar dhe disa tndyshme.SternbergTeoria triarkike e inteligjencs: qendra e inteligjencs sh n individin, nsjelljen dhe ne kontekstin.

Prmbajtsore (analitike) e vlersojn shumica e testeve t inteligjencs

E prvojs (kreative) prshtatja ndaj detyrave dhe problemeve t reja

Kontekstuale (praktike) mnyra e zgjedhjes s problemeve praktike dhe personale

Gardnerndau 7 inteligjenca dhe pohoi se nuk kan lidhje ndr vete. 1. Gjuhsore2. Logjike-matematikore3. Muzikore4. Hapsinore5. Trupore-kinestetike6. Ndrpersonale7. Intraperonale8. Natyrore

INTELIGJENCA E SHUMFISHT

.Inteligjencat e shumfishta

Gardneri: inteligjenca ka nj baz biologjikepotenciali biopsikologjik pr t prpunuarinformacion q mund t jet i dobishm n njkontekst t caktuar kulturor, ne funksion t zgjidhjess problemeve apo t krijimit t produkteve q kanvler ne nj kultur.

Goleman (1997)Inteligjenca emocionale

Njohja dhe kontrolli i emocioneve t vetevets dhe t tjerve rrit efikasitetin ematjs s inteligjenc andaj pes tipare t kesaj natyre kontribojn n nj matjem t mir.

1. Njohja e emocioneve vetjake

2. Prmbajtja e emocioneve

3. Prdorimi i emocioneve pr t motivuar veten

4. Njohja e emocioneve t njerzve t tjer

5. Rregullimi i mardhnieve

INTELIGJENCA E SHUMFISHTMATJA APO TESTET E

INTELIGJENCS

Prpunimi i informacionit sht nj proces i prbashkt n tgjith njerzit.

Kur bie fjala pr vlersim t inteligjences duhet t kihetparasysh se masim nj perllogaritje t prgjithshme t prirjes prt mesuar, dhe dika q tashme i takon s kaluares n momentine matjes.

Mosha mendoreKI = x 100

Moshen kronologjike


2014-0

TESTET EINTELIGJENCS

Individuale

I. Shkallt Wechsler(WPPSI-III, WISC-IV,WAIS-IV )

II.Standford-Binet

III.Shkalla McKarthy

IV.Bateria Psiko-Edukative Wudcock-

Johnson

V. Aftsit jo verbalet Niglier-it

VI.Bateria Kauffman

Grupore

I.Testi Sloson SIT-R3

II.Matricat progresive tRavenit

III.OTIS- Testi prshkathtsi shkollore

Testi Domino D-48

Testi jo Verbal i matjs sshkathtsis i Naglierit

(2007-2008)

SHKALLT WECHSLER(WPPSI-III, WISC-IV,WAIS-IV )

Gjashtdhjete e tetprqind e pikve tKI biejn n 100 +-

15= 85 -115

Nntedhjete e gjashtprqind e pikve t KIbiejn n rangun = 70

-130

SHPRNDARJA NORMALE E PIKVE T NJ TESTI

SHKALL T WECHSLER(WPPSI-III, WISC-IV,WAIS-IV )

Shkalla e Inteligjencs pr t rriturWechsler (WAIS)

Ndr m t perdorutit pr matjen e inteligjencs nt rriturit, jep pik t ndara pr performancn ne

nntestin verbal dhe ne ato t punimit

PYETJE T NGJASHME ME ATO NE WAIS

Shkalla Verbale

Informata t prgjithshme Fjalori

Cili sht dallimi kohor mes standardit ka do t thot fjala

t lindjes dhe paqsorit ? Zvarris ?

Ngjashmrit T kuptuarit

N ka ngjajn trenet me anij? Prs njerzit

kontratojn

sigurime

pr automjete?

Arsyetim aritmetik Span-i i Numrave

Nse nj dymbdhjetshe vesh Dgjoi me vmendje kta numra, un

Kushton 96 cent, sa kushton nj ve? i them n rend, ti pastaj n t

kundrten nga i fundit n t parin.


2014-0

P S Y C H O L O G Y , 4 / E B Y S A U L K A S S I N 2 0 0 4 P R E N T I C E H A L L

ITEME T NGJASHME ME ATO NE WAISWPPSI-III


2014-0

INTELIGJENCA:GJENET APO MJEDISI

Gjenet jan nj kontribues i rndsishm iinteligjencs

Mjedisi po ashtu sht i rndsishm n nivelin eintegjincs

Prbrenda nj kulture,ndonse gjenet jan m trndsishme pr t shpjeguar dallimet n inteligjenc.

Ndrmjet kulturave, ndonse mjedisi sht m irndsishm pr shpjegimin e ktyre dallimeve n

inteligjenc.

TEMA 9.ZHVILLIMI GJAT

GJITH JETS

Zhvillimi i paralindjes

I posalinduri

Foshnjria dh fmijria

Adoleshenca

Mosha e rritur

e hershme 20-40

e pjekuris / e mesme 40-60

e moshuar 65 e sipr

PERIUDHAT E ZHVILLIMITTRJETSOR


2014-0

ZHVILLIMI I PARALINDJES

Ndahet n tri periudha:

1. Germinale (1-14 dit)

2. Embrionare (java 3-8)

3. E fetusit (java 9-38)

I POSALINDURI

Javt 1-4 jan m t vshtirat pr t posalindurit sepsejan tranzicion nga brendauterina n jasht.

Kt koh duhet t bije n vete forma e koks,trupit,dhe lkura.

T fitoji autonimi n:

ftymmarrje,

qarkullimi i gjakut (pulsi 120-150 x min.)

tretje (1-3 dit kulloshtr, 4 dit qumsht)

Rregulim i tempreraturs (munges dhjami)

GJENDJET E T POSALINDURVE DHE STIMULIMI I HERSHM

1. Gjumi i rregullt, i thelle 1/3 e dits2. Gjumi i parregullt, i leht 1/3 e dits3. E prgjumuar apo e tranzicionit4. Kurreshtje e theksuar pa aktivitet motor, 15 min.5. Zgjuar dhe shum aktiv motorikisht6. T qart, 5% e kohs totale. Reflekset e t sapolindurve

adaptative: t krkimit dhe thithjes

primitive: babinski, i kapjes, moros, plantar, i notimit, ihapave

Stimulimi i shqisave: t part, dgjuarit, shija, nuhatja,prekja

Shprehit motorike

Truri i njeriut pson shum ndryshime gjat foshnjrisdhe fmijris s hershme.

Edhe pse numri i neuroneve sht shum i madh qn lindje, numri i lidhjeve neuronale dhe dendritevefillon dhe rritet vrullshm gjat 2 viteve t para t

jets. Riorganizimi neurologjik si dhe rritja e lidhjeve

neuronale jan t ndrlidhurt ngusht me stimulimin ehershm, sa m stumulues mjedisi aq m t forta ktolidhje.

FOSHNJRIA DHE FMIJRIA


2014-0

Gjat zhvillimit foshnjt e pa mbrojtura dhe tndjeshme kthehen n fmij kompetent.

Kto transformime bjn ndryshime n zhvillimin fizik,motor, kognitiv dhe social t foshnjs/ fmijs.

Zhvillimi fizik dh emotor nuk jan t qendrueshm, porpsojn ndyshime t koh paskohshme.

FOSHNJRIA DHE FMIJRIA

Zhvillimi motor bhet n mnyreproksimodistalePjekuria e kors s turit ua lejonq koordinimi dhe planifikimi ilevizjeve t jen m t mira.Kah 3-4 vje ushtrojn me shumkontroll mbi levizjet e imta.

Periudhat e zhvillimit sipas Piazhes:

Shqisoro-motore apo sensoromotore (0-2 vje)

Vazhdimsia e objekteve

Prfytyrimet apo imazhet mendore

Paraoperacionale (2-7 vje)

T menduarit sht i lidhur i ngusht me prvojat

Loja simbolike dhe zhvillimi i gjuhs m t vrullshm

Operacionale konkrete (7-11 vje)

Fitojn parimet e konservimit

fitojn parimet pr kuptimin e klasifikimit (a>b>c ather c< a).

Operacionale formale (11 e sipr)

Prparojn nga shkaku-pasoj n nje t menduar hipotetikodeduktiv

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI KOGNITIV

Arsyetimi moral ka t bj me idet ose gjykimet mbi faktetnse disa veprime jan t drejta ose t gabuara.

Zhvillimi moral i Kohlberg-ut

1. Morali parakonvencional

I. Orientimi ndaj bindjes dhe ndshkimit

II. Orientim ndaj shprblimit

2. Morali konvencional

III. Orientimi ndaj t qenit i /e mir

IV. Moraliteti i ligjit dhe rregullit

3. Morali postkonvencional

V. Kontrastit social dhe t drejtat i ndividuale

VI. Orientimi ndaj principeve morale universale

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI MORAL

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI I GJUHS

Zhvillimi gjuhsor sipas shenjave t par gjat zhvillimit

Mos a n muaj Zhv il li mi

Lindja Mund t prceptoj t folurit, qan, prgjigjet kundrejt disa tingujsh

1 e gjysme -3 emitim i tingujve akut, si aaaaa, iii..hihi dhe qeshin

3 luan m tingujt e gjuhs

4 -5 n je h no rmat e t in gu jv e t d g ju ar m sh pe sh

5 -6 N je h t g ji th a f on emat e gj uh s amta re

6-10 Balbzon me bashktingllore dhe zanore

9 prdor forma tingujsh pr komunikim aaahhh hiii

9- 10 i mi ton ti ng uj t q l li mi sh t9 -1 2 p r do r di sa f or ma t in gu jsh sh oq r or

10-12 dall imi i t ingujve jasht gjuhs m zvoglohet

10-14 i thot f jalt e para (emertime t dikahje)

1 0- 18 t ho t f ja l v ema s ap o t v ean ta

12-13 e kupton funksionin simbolik t emrtimit, rrit fjalorthin pasiv (t kuptuarit)

13 p r do r fo rm a m t p rp un ua ra

1 4 p r do r f or ma m t p rp un ua ra si mb ol i ke

16-24 Mson shum fjal t reja, rrit m shpejtsi njohurit n fjalor deri ne 400 fjal, prdor folje dhe mbiemra

1 8- 24 t ho n fj al i n e t yr e t p ar

20 Tejkalon format. Dhe perdor emrtimin e objekteve konkrete dhe atyre qshjesore


2014-0

Teorit e zhvillimit gjuhsor: dallojn n themel

Skinner: gjuha sht nj sjllje e msuar si do tjeter sjelljenjerzore.

Msohet n baz t prforcimeve njerzore

Chomsky: njerzit kan nj shkathtsi t lindur pr nxnien egjuhs.

Jemi t lindur me nj mjet prvetsimi t gjuhs, nj mekanizmi brndshm i lindur i cili prpunon gjuhn.

Ky mjet i lejon fmijt t kuptojn rregullat bazike t gramatiks.

Pinker: instinkti i gjuhs-nj predispozicion i msimit dhe

diskriminimit t tingujve t gjuhes kundrejt t jerave. Zonat baze Wernicke dhe Broca

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI I GJUHS

Mardhniet me t thella fillimisht jan me kujdestaret,zakonisht prindrit por prgjat zhvillimit ato rritenedhe me bashkmoshataret dhe t rriturit tjer.

Atashimi:prind-fmij

Lidhje emocionale e fort ms prindrit dhe fmijs

Ankthi ndaj t panjohurve-7-12 muaj pastaj zvoglohet

Stilet e prindrimit (Baumrindi, 1972, 92, 96)1. autoritar2. t but indiferent3. t but tolerues4. me autoritet

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI SOCIAL

Mardhniet me bashkmoshataret

Ndjenja e prkatsis

Ndarja e hapsirave dhe lodra:koncepti i prbashkt

Hapsira e njejt qllime t ndryshme

Qellim i prbashket dhe vlera e shoqris

Msim i mardhnjeve shoqrore

Ndikimi dhe rolet gjinore

Msohen zelli dhe vetsiguria

FOSHNJRIA DHE FMIJRIAZHVILLIMI SOCIAL

Ndryshimet m t mdha n adoleshenc jan atofizike, kognitive dhe shoqerore si autookoncepti dheautostima

Nj shtim i shpejt i gjatsis dhe peshs Puberteti: fillimi i pjekuris seksuale q shoqeron

zhvillimin fizik

Ashtu si edhe periudhat paraprake, n adoleshenc kadallime mes grupeve njerzish q psojne zhvillimetm heret e disa m von.

Si pasoj e nj zhvillimi t vrullshm hormonal dhetrupor, por jo aq t shpejt kognitiv, kta kantendenc t anojn kah sjelljet e rrezikshme si(pakujdesia, varsit dhe impulsiviteti)

ADOLESHENCA


2014-0

Mnyre e t mnduarit abstrakt por korja e trurit dheprefrontali q kontrollojn sjelljen ende nuk kanarritur pjekurine e tyre, andaj disa sjellje t pa-pritura

Piazhe, egocentrizem i operacioneve formale:tendenc e mendimit se t gjith mendojn si apokunder atyre

Audienca imagjinare: tendenca e mendimit se jannn vzhgimin e vazhdueshm t tjerve

Miti personal: se jan t veant, t rndesishm dhete inmunizuar

ADOLESHENCAZHVILLIMI KOGNITIV

Prcjellja korrekte dhe mshtetja prindrore dheshoqrore gjat adoleshencs bn q kjo periudh tkalohet pa shum stuhi.

Mardhniet me bashkmoshataret jan shum tdobishme pr krijimin e nj identiteti sepse ua siguronnj rrjet mbshteje sociale dhe emocionale

Formimi i identiteti nnkupton kalimin nga varsiaprindrore tek ajo e vetvets.

Marcia (1980) krkimi i nj identiteti kalon neper njperiudh intensive veteksplorimi e njohur si krize eidentiteti q kalon nper (arritjen e identitetit, marrjen

e nj identiteti, moratoriumi dhe difuzioni i njidentiteti)

ADOLESHENCAZHVILLIMI SHOQROR DHE I

IDENTITETIT

Zhvillimet m t mdha gjat periudhs s moshsmadhore kan t bjn me zhvillime sociale dheprqendrime dhe vetavancime kognitive sipasnevojave.

Krijimi i mardhnjeve intime

Prindria

Fundi i nj mardhnie

Bota e puns

Familjet me karrier t dyfisht

Ndryshimet kognitive

Shpejtsia e orientimit hapsinor, e interpretimit, e arsyetimi,fjalori rriten dukshm gjat ksaj periudhe

MOSHA E RRITURE HERSHME /MESME

Mosha e von madhore (65 e sipr)

Nj rnie kognitive e pashmangshme, ne veanti t atyre fushave qnuk jan stimuluar

Nj rnie e kapaciteti t fizik, por jo edhe aq e rnd nse ushtrohen

Faktort e jetgjatesis

Raca

Gjinia

Statusi social-ushiqi dhe shoqrimi

Kushtet jetsore

Zhvillimi social merr nj kahje tjeter sepse bie pakz e po ashtu edheprgjigjsit, andaj ata q jan me t angazhuar ndjehen m tplotsuar dhe m pak t vetmuar.

MOSHA E RRITUR


2014-0

TEMA 10.PERSONALITETI

Mnyre e veant e nj individi e t:

menduarit, ndjenjave, dhe sjelljkeve

q perduron gjat kohs dhe

pergjat situatave

Definicioni bazohet n:

Dallime t veanta-ato q bjn nj person ndryshenga t tjert

Dallimet me t prqendruara dhe afatgjata- qprcillen prgjat kohs

KA SHT PERSONALITETI?

TEORIT E PRSONALITETIT

Organizojn temat kryesore t sjelljes, shpjegojnndyshimet dhe ngjashmrit midis individve dheprkufizojn personalitetin

Teorit psikodinamikeFreudJung

AdlerHorneyErikson

Teorit humanisteRogers

Teorit e tipareve

Pes t mdhenjt

Teorit e t nxnit socio-kognitiv

Pritshmria, vet-efektiviteti

Disa pika t prbashkta t teorive psikodinamike

1. Pjesa m e madhe e jets mendore sht epavetdijeshme, andaj sjelljet nganjhere nuk kuptohenas nga vetja

2. Proceset mendore (mondimi, emocinet dhe motivimi)veprojn paralelisht andaj ojn n konflikt ndjenash

3. Prsonaliteti fillon dhe formohet n fmijri, por ka edhenj ndikim t fort n jetn e t rriturve

4. Pasqyrimet tona mendore drejtojn sjelljen dhebashkveprimin ton me t tjeret

5. Zhvillimi i personalitetit lidhet fort me msimin dherregullimin e ndjenjave seksuale dhe agresive, si dhe mevarsin apo pavaresin shoqrore

TEORIT PSIKODINAMIKE


2014-0

Prsonaliteti organizohet nga tri struktura: Idi, Egojadhe Superegoja

TEORIT PSIKODINAMIKEFROJDI

Stukturat e ndrgjegjshmeris po ashtu organizohenn t pavetdijshmen, paravetdijes dhe tvetedijeshmn, kshtu:

IDI-strukture e pavetdijeshme, instintive dhekrkon knaqje t mnjhershme n mnyre impulsivedhe t pandrgjegjshme

EGO-mekanizm fizik q kontrollon t gjithveprimtarin e t menduarit dhe arsyetuarit. shtpjesrisht i vetdijshm pjeserisht jo. Bazohet nparimin e ralitetit.

Superego- ndrgjegjia sociale e rregullvnsi i

ekzekutivit. Bje at ka shoqria krkon por joknaqsia e vets.


Periudhat e zhvillimit t personalitetit

1. Orale

2. Anale

3. Falike (Kompleksi i Edipit dhe Elektres)

4. E latncs

5. Gjenitale


Dy nivele t pavetedijeshmris:

E pavetdijeshmja personale:

Mendimet e shtypura t individit, prvojat e harruara dheidet e pazhvilluara

E pavetdijeshmja kolektive:

Q sht i trasheguar dhe i prgjithshm n t gjithpjesmarrsit e nj qenje

Prototipet-forma t ruajtura t pavetdijsis kolektive

Ndau njerzit si:

Ekstravert- t prqendruar n jetn shoqrore dhe dhe tjashtme

Introvert- t prqendruar n mendimet dhe ndjenjat e veta

TEORIT PSIKODINAMIKEJUNGU


2014-0

Adler m Teorin individuale t personaliteti, pohonse njerzit motivohen nga nj nxitje pr prsosmriduke u prpjekur t i kapercejn dobesite apomangsit.

Hornmendonte se njeriu me qellim q t mbrohetnga ankthi baz prpiqet t fitoj dashurin e ttjerve apo pushtein mbi t tjeret.

Tri lloje personaliteti n situata ankthi:

I. veimi apo largimi nga njerzit

II. Agresioni apo levizja kunder njerzve

III. Nnshtrimi apo levizja drejt njerzve

TEORIT PSIKODINAMIKEADLER DHE HORN

:

1. Besimi kundrejt mos besimit ( deri ne 1 vit)

2. Autonomia kundrejt turpit (11/2 -3 vje)

3. Iniciativa kundrejt ndjenjes s fajit (3-5)

4. Zelli pr pune kundrejt inferioritetit (5-12 )

5. Identiteti / konfuzionit te roleve (12-18)

6. Intimiteti kundrejt izolimit (18 - 35)

7. Gjenerativiteti kundrejt stanjacionit (35-65)

8. Integriteti kundrejt dshprimit (65 e tutje)

TEORIT PSIKODINAMIKEERIKSON

Theksojn rndsin e rritjes dhe t ndryshimeve.

Prqendrohen n tani dhe ktu, jo n t kaluarn

Jemi t prgjgjshm pr jetrat tona

Sipas krtre kushteve, njerzit zhvillohen n drejtimin e dashur

Personat sipas Roxhersit,

aktualizohen dhe vetaktualizohen

Funksionojn plotsisht

Vlersohen pozitivisht qoft i kushtzuar apo jo kyvlersim

TEORIT HUMANISTE TEORIT E TIPAREVE

Pohojn se njerzit ndryshojn n nga njri tjetri, dhekto ndryshime varen nga tiparet t cilat ata posedojnq i bjn m t ngjashm apo dallueshm nga ttjert

Tiparet mund t jen si: varsia, ankthi, agresioni,

shoqria. Numri i tiparve njerzore sht i shumt por sht

reduktuar prmes analizave faktoriale ne disadimenzione.

Allport, Cattell dhe Eysenck jan disa teoricient tksaj rryme teorike


2014-0

TEORIT E TIPAREVE

Personaliteti- produkt i bashkveprimeve me mjedisin.

Bandura- pritshmria e dkujt mbi nj situat apoanasjelltas

Standardet e s jelljes jan baz per pershtatjen nsituata t ndryshme.

TEORIT SOCIOKOGNITIVE

FUND

Psikologji e Pergjithshme- Viti i II-te MI&TI Blloku III

Documents

Transcript of Psikologji e Pergjithshme- Viti i II-te MI&TI Blloku III