TentoonstellingenExhibitions

DebattenDebates

en meer...and more...

EvenementenEvents

Summer 2010

2

Inhoudsopgave | Programmaoverzicht

Government rules Design Schoon of Schijn Tentoonstelling, debat De Affiche Galerij, Theater Zeebelt, Den Haag Vrijdag 17 maart t/m maandag 17 mei

De kiezer verleid? Verkiezingsaffiches nl/de Tentoonstelling, debatMuseum voor Communicatie, Den HaagZaterdag 24 april t/m vrijdag 31 december

Norm=Vorm Over standaardisatie en design Tentoonstelling, publicatieGemeentemuseum Den HaagZaterdag 8 mei t/m zondag 15 augustus

KiesLokaal Haagse verkiezingsaffiches TentoonstellingDe Affiche Galerij, Den HaagWoensdag 19 mei t/m dinsdag 15 juni

Europa? Eenheid en/of diversiteit Tentoonstelling, debat KABK, Den Haag Donderdag 20 mei t/m vrijdag 4 juni

Verkiezingscampagnes van morgen Van poster tot tweet Tentoonstelling KABK, Den Haag Donderdag 20 mei t/m vrijdag 4 juni

Vrolijke vlaggen Een nieuw symbool voor Europa Tentoonstelling, debatHofvijver, Pulchri Studio, Den Haag Maandag 31 mei t/m zondag 6 juni

De 1ste verdieping Boeken over design en overheid Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Vanaf dinsdag 1 juni

Aan Tafel! Ideeën voor een beter Den Haag Evenement Lange Voorhout, Den Haag Donderdag 3 juni

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

3

Inhoudsopgave | Programmaoverzicht

De stijl van het Rijk Eén nieuw gezicht voor de Rijksoverheid Publicatie, symposium

Politie-Polizei... Pakken en petten TentoonstellingAtrium, Stadhuis Den HaagMaandag 7 juni t/m zaterdag 26 juni

Politie-Polizei-Carabi... Parade van politieauto’s Evenement Plein, Den HaagZaterdag 5 juni

Politie-Polizei-Carabi... Eén Europese politie? Presentatie, debatPrinses Julianakazerne, Den Haag Zaterdag 5 juni

Lecker! Warm aanbevolen Slagerij Dungelmann, café bijHem, café restaurant de Haagsche Kluis en café restaurant Schlemmer, Den HaagEerste twee weken van juni

Creativiteit gewenst Documentaires over design en overheid FilmprogrammaFilmhuis Den Haag Donderdag 17, vrijdag 18, zaterdag 19 en zondag 20 juni

Vrij Democratisch Ontwerpen voor fictieve organisaties TentoonstellingDe Affiche Galerij, Den HaagWoensdag 16 juni t/m maandag 5 juli

Ambassades in Europa Architectuur van morgen Essay, debatDatum wordt bekend gemaakt op de website: www.designdenhaag.eu

English summary + timetable

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

pag.

malieveld

den haag cs

A12

den haag hs

Gemeentemuseum Den HaagStadhouderslaan 41vanaf station CS en HS: tram 17 richting Statenkwartier

Museum voor CommunicatieZeestraat 82

Atrium, StadhuisSpui 70De Affiche Galerij

Spuistation, tramtunnel

bijHemMolenstraat 21A

SchlemmerLange Houtstraat 17

Haagsche KluisPlein 20

Slagerij DungelmannHoogstraat 34

FilmhuisSpui 191

Plein

Theater ZeebeltDe Constant Rebecqueplein 20

KABKPrinsessegracht 4

Koninklijke BibliotheekPrins Willem-Alexanderhof 5

Lange Voorhout

Hofvijver

Prinses JulianakazerneTherese Schwartzestraat 15

vanaf station CS: bus 18, richting Clingendael, bus 24 richting Mariahoeve

Rijswijksew

eg

prinsegracht

grote marktstraat

korte voorhoutbezuidenhoutseweg

veenkade

stille veerkade

spui

kneuterdijk

mauritskade

javastraat

noordeinde

zeestraat

koningin emm

akade

koningskade

4

Locatieoverzicht | Den Haag

malieveld

den haag cs

A12

den haag hs

Gemeentemuseum Den HaagStadhouderslaan 41vanaf station CS en HS: tram 17 richting Statenkwartier

Museum voor CommunicatieZeestraat 82

Atrium, StadhuisSpui 70De Affiche Galerij

Spuistation, tramtunnel

bijHemMolenstraat 21A

SchlemmerLange Houtstraat 17

Haagsche KluisPlein 20

Slagerij DungelmannHoogstraat 34

FilmhuisSpui 191

Plein

Theater ZeebeltDe Constant Rebecqueplein 20

KABKPrinsessegracht 4

Koninklijke BibliotheekPrins Willem-Alexanderhof 5

Lange Voorhout

Hofvijver

Prinses JulianakazerneTherese Schwartzestraat 15

vanaf station CS: bus 18, richting Clingendael, bus 24 richting Mariahoeve

Rijswijksew

eg

prinsegracht

grote marktstraat

korte voorhoutbezuidenhoutseweg

veenkade

stille veerkade

spui

kneuterdijk

mauritskade

javastraat

noordeinde

zeestraat

koningin emm

akade

koningskade

5

Locatieoverzicht | Den Haag

6

Introductie

In de zomer van 2010 vindt de eerste editie plaats van Den Haag Design en Overheid. Een unieke manifestatie in Den Haag die zich richt op de relatie tussen design en overheid op het gebied van ontwerp voor de openbare ruimte, architectuur en visuele communicatie.

Nederland heeft in Europa een bijzondere positie als het gaat om de relatie design en overheid. Denk aan bijvoorbeeld het logo en de kleuren van de Nederlandse Spoorwegen en de gekleurde strepen van de politie (beide ontworpen door Studio Dumbar), het over de hele wereld geroemde kleurige Nederlandse papieren geld (een ontwerp van Ootje Oxenaar en Hans Kruit), de Nederlandse euro (waarvoor Bruno Ninaber van Eyben het ontwerp maakte), de belastingformulieren en de ambassades waarvoor de meest bekende architecten worden ingezet. Maar denk ook aan voorlichtings- en verkiezingscampagnes waarvoor ontwerpers worden ingeschakeld, zoals de spraakmakende SP campagne die is ontwikkeld door Thonik.

Den Haag Design en Overheid 2010 bestaat uit een divers en uiteenlopend programma. Zo is vanaf 24 april in het Museum voor Communicatie een bijzondere tentoonstelling te zien met verkiezingsaffiches vanaf 1918 uit

Den Haag Design en Overheid is een meerjarige manifestatie die bestaat uit vijf edities. Elke editie is een samenwerking met een andere Europese regeringsstad; in 2010 is dat Berlijn. Daarna volgen Stockholm (2012), Parijs (2014), Londen (2016) en Rome (2018). De resultaten van de vijf edities worden geëvalueerd en in 2018 als rapport aangeboden aan de Europese Unie.

7

Introductie

Nederland én Duitsland. Met prachtig geïllu-streerde posters van kunstenaars uit het begin van de vorige eeuw, heldere naoorlogse affiches en opvallende recente voorbeelden. Allemaal proberen ze de kiezer te verleiden te stemmen. Maar waartoe wordt de kiezer eigenlijk verleid; om de politieke roerganger te vertrouwen, om een glimlach te beantwoorden of om te stemmen voor de inhoud van een partij-programma? Bekijk de tentoonstelling en stem op het affiche dat jij het beste vind.

In de tentoonstelling Norm=Vorm (vanaf 8 mei in het Gemeentemuseum) is aan de hand van schitterende historische en recente voorbeelden te zien wat standaardisatie in design ons heeft gebracht, zoals de T-Ford, de eerste auto die voor iedereen bereikbaar werd, kleursystemen met namen als ‘grachtengroen' en ‘Drents bruin', en modellen van schedelmetingen in Azië, bedoeld voor het maken van helmen en zonnebrillen voor de Aziatische markt. En weet jij aan hoeveel voorwaarden een voetbal moet voldoen? Bekijk de tentoonstelling en stel je voor hoe de toekomst eruit kan zien met of zonder standaardisatie.

Deze twee tentoonstellingen zijn slechts enkele voorbeelden. In dit boekje vind je ons gehele programma wat zich afspeelt op verschillende locaties in Den Haag. Laat je inspireren door de tentoonstellingen, publicaties, debatten en films en kijk op onze website voor de meest actuele informatie: www.designdenhaag.eu.

EnglishSummarypage 39

Voor deze editie van Den Haag Design en Overheid hebben we samenwerking gezocht met regeringsstad Berlijn. Projecten met een Duitse 'schwung' staan in dit boekje aan­gegeven met een Berlijnse beer.

Den Haag Design en OverheidWaarom een manifestatie over het onderwerp design en overheid?‘In het verleden was de relatie tussen de overheid en de creatieve (ontwerp)sector uitzonderlijk, ook vanuit een internationaal oogpunt gezien. Staatsbedrijven zoals de voormalige PTT (nu TNT Post), de Nederlandse Spoorwegen en de Nederlandsche Bank waren belangrijke opdrachtgevers voor Nederlandse ontwerpers. Bijzonder vormgegeven resultaten van deze samenwerking zijn onder andere het Nederlandse geld van Ootje Oxenaar, het NS logo van Gert Dumbar en postzegels van de PTT van ontwerpers zoals Wim Crouwel. De identiteit van de overheid is belangrijk in haar communicatie met de multi culturele burger. Het is van belang te begrijpen hoe de burger de identiteit van de overheid beleeft. Met Den Haag Design en Overheid willen we een goede relatie tussen overheid, het huidige design potentieel en de burger op een Europese schaal revitaliseren en stimuleren. Gezien vanuit een creatief perspectief, met de wens om kennis te delen en samen te werken.’

Wat zijn de kernbegrippen van Den Haag Design en Overheid?‘Kwalitatieve inzet van creativiteit kan de sociale cohesie versterken en meer vertrouwen in diversiteit en subculturen creëren. De programmering van Den Haag Design en Overheid is een verkenning van de diversiteit van visuele overheids identiteiten en de manier waarop de burger die beleeft. De visuele identiteit van lokale, regionale en (inter)nationale overheidsorganisaties op het gebied van de openbare ruimte, architectuur en visuele communicatie hebben onze aandacht. En dan vooral de mensen die creëren en reguleren. Tenslotte zijn ‘wij mensen’ het die informatie zenden en ontvangen, talenten en overtuigingen bezitten, respect en vertrouwen hebben. De kernbegrippen waarmee wij werken zijn: identiteit, perceptie en kennis delen.’

8

Interview | Ed Annink

Ed Annink, initiator en intendant editie 2010

Ed Annink is mede eigenaar van Ontwerpwerk in Den Haag en heeft internationale ervaring als multidisciplinair ontwerper, curator, adviseur en docent. www.ontwerpwerk.com

1. Ambassade in Addis Abeba, 2005Opdrachtgever: Ministerie van Buitenlandse ZakenOntwerp: Dick van Gameren / Bjarne Mastenbroek

2. Sport- en luchtplaats bij detentieboten in Zaandam, 2007Opdrachtgever: Atelier RijksbouwmeesterOntwerp: Willem van der Sluis, Customr

3. Stadhuis Den Haag, 1986-1995Opdrachtgever: Gemeente Den HaagOntwerp: Richard Meier

4. Bank ‘Space to Take Place', 2008Opdrachtgever: Ministerie van Buitenlandse ZakenOntwerp: Claudia Linders

5. Visuele identiteit SP, 2005Opdrachtgever: SPOntwerp: Thonik

6. Briefgeld, 1982Opdrachtgever: De Nederlandsche BankOntwerp: Ootje Oxenaar

7. Visuele identiteit politie, 1993Opdrachtgever: Ministerie van Binnenlandse Zaken / Ministerie van JustitieOntwerp: Studio Dumbar

8. Beatrixzegel, 1981Opdrachtgever: PTTOntwerp: Peter Struycken, Gerard Unger

Een selectie van projecten ‘Ontworpen voor de overheid'. Bekijk meer voorbeelden op: www.designdenhaag.eu

1 2

4 53

7 86

9

www.designdenhaag.eu

10

Government rules Design | Tentoonstelling, debat

11

adres: Spuistation, tramtunnel, Den Haag

entree:gratis

openingstijden: maandag t/m zaterdag van 06.30−00.15 uur / zondag van 07.30−00.15 uur

initiatief en organisatie: Stichting Schoon of Schijn

Government rules Design

Schoon of Schijn

17 maart t/m17 mei

De Affiche Galerij

Den Haag

Creativiteit staat hoog op de (export-)agenda. De voormalige Caballero Fabiek en LabS55 in Den Haag zijn door de stad omgetoverd tot inspirerende creatieve studio’s. Creatieven van verschillende disciplines werken samen aan nieuwe projecten. Maar het is in deze tijd van economische teruggang niet makkelijk om aan het gewenste werk te komen. En de aanbestedingsprocedures van de overheid maken het nog moeilijker. Hoe verhoudt de regelgevende overheid zich als opdrachtgever tot de creatieve industrie? Zestig ontwerpers uit Den Haag en Berlijn geven door middel van affiches commentaar op de voor- en nadelen van het ontwerpbeleid van de overheid.

debat: Op zaterdag 8 en zondag 9 mei wordt er een debat georganiseerd in Theater Zeebelt in Den Haag. Verschillende sprekers, afkomstig van de overheid en de ontwerp wereld, gaan met elkaar in gesprek. Het evenement wordt afgesloten met een VJ­Battle. Kijk op www.schoonofschijn.nl voor het programma.

Ontwerp: Studio Piraat

12

De kiezer verleid? | Tentoonstelling, debat

Museum voor Communicatie

Den Haag

24 april t/m31 december

Verkiezingsaffiches NL/DE

ARP, 1925 (Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme), CDU, 1957 (Konrad-Adenauer-Stiftung), Trots op Nederland, 2007

De kiezer verleid? | Tentoonstelling, debat

adres: Zeestraat 82, Den Haag

openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00−17.00 uur zaterdag en zondag van 12.00−17.00 uur

entree: zie www.muscom.nl

CPH, 1933, Cas Oorthuys (IISG, Amsterdam)

Bij verkiezingsaffiches denken we al gauw aan verleidelijk kijkende partijleiders, weinig zeggende kieslijstnummers en sentimentele leuzen als ‘Knokken voor wat kwetsbaar is'. Niet vaak zien we nog interessante beelden vol symboliek, zoals de strijders van kunstenaar Albert Hahn in de jaren twintig, of de gewaagde blote vrouw in het weiland van de PSP uit 1971. De rol van het verkiezingsaffiche, is mede door de introductie van de tv in de jaren ‘50 en internet in de jaren ‘90, verschoven van hét belangrijkste communicatiemiddel van het partijprogramma en de identiteit van de partij, tot een pamflet om te laten zien dat je er bent. Op deze tentoonstelling zie je welke beelden de Nederlandse en Duitse politiek sinds 1918 op straat heeft geplakt. Door welk affiche word jij verleid? Stem zelf!

debat: Bij de tentoonstelling wordt een debat georgani­seerd. Ontwerpers en vertegenwoordigers van diverse politieke partijen zullen naar aanleiding van de laatste campagnes met elkaar in gesprek gaan over politiek en visuele communicatie. Houd voor datum, tijd, locatie en sprekers onze website in de gaten: www.designdenhaag.eu

13

Den Haagwww.muscom.nl

PSP, 1971, George Noordanus (DNPP, Groningen)

14

Interview | Titus Yocarini

De kiezer verleid? Verkiezingsaffiches NL/DE

Waarom moeten we naar De kiezer verleid? in jouw museum?‘Deze tentoonstelling laat zien hoe beeld-vorming, visuele communicatie en historie aan elkaar gekoppeld zijn. Welke middelen politieke partijen gebruiken om de kiezer te verleiden en wat het onderscheid maakt. Wij willen het publiek confronteren met die visuele communicatiemiddelen. Nu zien we op verkiezings posters nietszeggende koppen van politici en kieslijstnummers, vroeger werd vaker gebruik gemaakt van symbolentaal. Zo afficheerde Colijn zichzelf als kapitein aan het roer van een schip. Rita Verdonk deed dat ook, terwijl ze niet in de positie was om zich als kapitein te gedrag en. Onder andere met dit soort voorbeelde n geven we bezoekers redenen om kritisch naar verkiezingsaffiches te kijken.’

Wat is jouw favoriete verkiezingsaffiche? ‘Een affiche uit mijn eigen collectie van de PSP met een blote vrouw in de wei met een koe (van grafisch ontwerper George Noordanus uit 1971). Ik vond dat in die tijd heel gedurfd. Een vrijheids symbool, een statement. Er stond ontwapenend onder, een woord met een mooie dubbele betekenis.’

Titus Yocarini, directeur Museum voor Communicatie en lid van de Raad van Advies van Stichting Design Den Haag

15

Interview | Liesbeth in ’t Hout

Stichting Design Den Haag

Je hebt zelf gewerkt bij de dienst Esthetische Vormgeving van de PTT, wat is jouw ervaring op het gebied van design en overheid?‘Nederland was een voorloper op het gebied van design met opdrachtgevers als de PTT. Ik werkte daar van ‘78 tot ‘88 en vond het een geweldige leerschool, een openbaring om te zien hoeveel aandacht en impact de PTT had op de kwaliteit van onze omgeving en op gebruiksgoederen. Van een mooi vormgegeven brievenbus of telefooncel tot de kleding van de postbestellers, zij droegen bij aan hoe het straatbeeld eruit zag.’

Waarom is het belangrijk dat het onderwerp design en overheid wordt belicht?‘Mensen realiseren zich niet hoe belangrijk design is voor hun dage-lijkse omgeving. Het straatbeeld wordt voor een groot deel bepaald door de samenwerking tussen opdrachtgevers en goede ontwer-pers. Ik kijk vanuit mijn kantoor bijvoorbeeld uit op schitterende lantarenpalen van Piet Zwart.

Tegenwoordig draait alles om geld en snelheid. Dat is dodelijk voor de inhoud en de kwaliteit. Deze manifestatie is daarom goed om te beseffen dat de overheid gebruik kan en moet maken van goede ontwerpers. Daar moeten we aandacht aan blijven besteden.’

Waar moet iedereen naar toe? ‘Naar Norm=Vorm in het Gemeen-temuseum omdat naar voren komt welke effecten regelgeving en standaardisatie hebben op onze producten. Hoe ver gaat die regel-geving van de overheid? Duur-zaamheid is een voorbeeld: het is interessant om te zien wat de nor-meringen opleveren en hoe deze extra kwaliteit aan een product kunnen toevoegen.Een heel toegankelijke tentoonstel-ling is die van de verkiezings-campagnes van politieke partijen in Nederland en Duitsland; De kie-zer verleid? In het Museum voor Communicatie. Ook bijzonder om te zien. Het maakt veel duidelijk.’

Liesbeth in ’t Hout, voorzitter van het bestuur van Stichting Design Den Haag en directeur Amsterdam Fashion Institute

16

Norm=Vorm | Tentoonstelling , publicatie

8 mei t/m15 augustus

Gemeentemuseum

Den Haag

Over standaardisatie en design

Model van ‘Radio-Phono-Kombination', 1957, Herbert Lindinger (Ulmer Museum/HfG-Archiv, Ulm)

Norm=Vorm | Tentoonstelling, publicatie

adres: Stadhouderslaan 41, Den Haag

openingstijden: dinsdag t/m zondag van 11.00−17.00 uur.

entree: zie www.gemeentemuseum.nl

Van schoenen en keukenkastjes tot koffie-bekertjes en computerprogramma’s, ze zijn allemaal gestandaardiseerd. Nog nooit zijn zoveel consumentenproducten om ons heen hetzelfde geweest. En dat heeft grote voordelen. De T-Ford wees met zijn uitwisselbare onderdelen en zijn productie met de lopende band de weg naar een goedkope auto voor iedereen. Gestandaardiseerde maten voor confectie brachten betaalbare en passende kleding voor velen. De industriële eisen om vaste typen te ontwikkelen inspireerden ontwerpers als Dieter Rams en Piet Zwart, fabrikanten als Braun en Thonet en scholen als het Bauhaus om goede en goedkope producten te ontwerpen. Standaard-producten bepalen ook de sociale, culturele en zelfs esthetische norm. Maar met zijn vele (sub)culturen verandert de samenleving permanent. De standaards voor producten die zijn vast-gelegd door de overheid en door normerende instanties als DIN verouderen in de praktijk daardoor snel. De tentoonstelling toont een wereld van standaardisatie, de vooruitgang en de kritische kanttekeningen die daarbij worden geplaatst door ontwerpers. Curator: Timo de Rijk

Bij Norm=Vorm verschijnt een gelijknamige publicatie (Nederlands­ én Engelstalig). In het kader van RUHR.2010, culturele hoofdstad van Europa, verhuist de tentoonstelling naar Essen in Duits­land, waar ze van zaterdag 28 augustus t/m dinsdag 19 oktober te zien zal zijn in Halle V op Zeche Zollverein.

Omslag Norm=Vorm publicatie

17

18

Interview | Timo de Rijk

Norm=VormOver standaardisatie en design

Waarom is het onderwerp design en standaardisatie belangrijk?‘Standaardisatie is al de hele twintigste eeuw een thema voor ontwerpers. Er zitten dwingende voorschriften en beperkende voorwaarden aan standaard-producten, anders kun je geen massaproductie bereiken. Ontwerpers als Gerrit Rietveld gebruikten dit gegeven om hun creativiteit te ontplooien in tech-nische, commerciële producten. Binnen de eisen die de industrie en de techniek stellen, is het interessant voor hedendaagse idealistische ontwerpers om producten te ontwerpen die high tech, veilig, goed en voor iedereen bereikbaar zijn.’

Waarom moeten we naar de tentoonstel ling Norm=Vorm?‘Norm betekent niet alleen de standaardnorm maar ook de sociale norm. Een mooi symbolisch voorbeeld is de barbiepop. Het ideale lichaam van de vrouw diende als norm. Maar de ideale vormen veranderen langzaam. De tentoonstelling onderzoekt hoe ontwerpers inspelen op die veranderende sociale en culturele normen. Individualisme is tegen-woordig heilig, tegelijkertijd functioneren we alleen in een groep. Dat weerspiegelt zich in producten die bij een bepaalde groep horen. Dat zie je met auto’s of motoren. De Harley Davidson is een symbool van een tegencultuur, van born to be wild. Maar de babyboomers die nu Harley rijden zijn de nette zaterdagrijders uit ’t Gooi. Hoe werken die veranderingen, op welke manier vestigen classics zich en waarom? Dat is interessant om te laten zien.’

Timo de Rijk, curator Norm=Vorm en designhistoricus

19

KiesLokaal | Tentoonstelling

adres: Spuistation, tramtunnel, Den Haag

entree: gratis

openingstijden: maandag t/m zaterdag van 06.30−00.15 uur / zondag van 07.30−00.15 uur

organisatie: Haags Gemeentearchief

Landelijke verkiezingsaffiches hangen door het hele land. Van Groningen tot Maastricht verleiden dezelfde affiches ons om te stemmen. Voor de provinciale en gemeente-raad verkiezingen worden andere affiches gemaakt, over lokale onderwerpen en met andere, minder bekende namen. Soms zijn ze informatief, soms roepen ze op tot actie en soms zijn ze gewoon mooi maar geven weinig prijs over de bedoelingen van de partij. Een selectie van historische Haagse verkiezings-affiches vanaf 1946 is te zien in De Affiche Galerij in de bijzondere tramtunnel (een ontwerp van architect Rem Koolhaas) in het centrum van de stad. Verwonder je over hoe de tijden veranderen.

KiesLokaalHaagse verkiezingsaffiches

19 mei t/m15 juni

De Affiche Galerij

Den Haag

SP, 2002

Eenheid voor vrede en brood, 1950

20

Europa? | Tentoonstelling, debat

adres: Prinsessegracht 4, Den Haag

entree: gratis

openingstijden: maandag t/m donderdag van 09.00–22.00 uur / vrijdag van 09.00–17.00 uur / zaterdag van 09.00–17.00 uur

organisatie: VIDE, Visual & Individual Design Experiences

Philippe Starck zei eens ‘Ik ben een Europeaan van Franse afkomst’. Dat is een interessant bewustzijn. In hoeverre uiten wij onszelf als Europeaan en hoe kun je dat visueel verbeelden? Studenten van ontwerpopleidingen uit heel Europa zijn naar Den Haag gekomen om samen ideeën te ontwikkelen over de visuele identiteit van Europa. De resultaten van deze workshop zijn te zien op deze tentoonstelling: van een Europese vervoers- en cultuurkaart tot Europese zebrapaden.

debat: Bij de tentoonstelling wordt een debat georgani­seerd met vertegenwoordigers van de overheid en ontwerpers. Houd voor datum, tijd en sprekers de website in de gaten: www.designdenhaag.eu

Europa?Eenheid en/of diversiteit

20 mei t/m4 juni

KABKDen Haag

Crossing Europe Ontwerp: Nina Thöming en Jana Lina Berkenbusch (Folkwang Hochschule, Essen)

Verkiezingscampagnes van morgen | Tentoonstelling

adres: Prinsessegracht 4, Den Haag

entree: gratis

openingstijden: maandag t/m donderdag van 09.00−22.00 uur / vrijdag van 09.00−17.00 uur / zaterdag van 09.00−17.00 uur

organisatie: VIDE, Visual & Individual Design Experiences

Verkiezings-campagnes van morgen

Van poster tot tweet

20 mei t/m 4 juni

KABKDen Haag

Door het succesvolle gebruik van diverse digitale platforms als Twitter en Facebook, bewijst Barack Obama dat hij tijdens zijn verkiezingscampagne met deze middelen enorm veel kiezers kan bereiken. Zou dit kunnen betekenen dat de toekomst van politieke campagnes er volstrekt anders uit gaat zien? Zou het verkiezingsaffiche uit ons straatbeeld kunnen verdwijnen? Op deze tentoonstelling zien we ze in ieder geval nog wel: Duitse en Nederlandse studenten visuele communicatie hebben concepten ontwikkeld voor toekomstige verkiezingscampagnes van GroenLinks, D66 en de VVD.

Ontwerp: Lina Meisen (KABK), Alexandra Samulenkova en Nele Konopka (Kunsthochschule Berlin-Weissensee)

21

22

Een selectie van de inzendingen, bekijk alle symbolen op www.designdenhaag.eu.

Vrolijke vlaggen | Tentoonstelling, debat

Hofvijver Den Haag

31 mei t/m6 juni

Een nieuw symbool voor Europa

23

Vrolijke vlaggen | Tentoonstelling, debat

adres: Hofvijver, Den Haag entree: gratis

De huidige Europese vlag met twaalf gele sterren op een blauwe achtergrond is ontworpen in 1955. Sindsdien is de samenleving in Europa sterk veranderd. Verschillende culturen wonen en werken tegenwoordig samen op een relatief klein oppervlak. Wat is de betekenis van deze nieuwe dynamische samenleving met haar diversiteit aan culturen, talen en tradities, voor de identiteit van Europa? Hoe beleven Europeanen Europa? En hoe verbeeld je die identiteit? Ontwerpers uit de hele wereld werden uitgenodigd hier over na te denken en hun ideeën voor een nieuw symbool voor Europa in te zenden. Er kwamen meer dan 1400 ontwerpen binnen uit 63 landen. Een internationale jury selecteerde er twaalf. Deze nieuwe symbolen hangen een week lang aan de vlaggenmasten bij de Hofvijver in Den Haag en later dit jaar in Berlijn.

debat: Bij de tentoonstelling wordt een debat georganiseerd in Pulchri Studio, waar onder andere vertegenwoordigers van de Europese Commissie en ontwerpers met elkaar in gesprek gaan over de identiteit van Europa. Houd voor datum, tijd en sprekers de website in de gaten: www.designdenhaag.eu

Ontwerp: Arsène Heitz, 1955

Ontwerp: Hans Kruit, 2005

Ontwerp: Rem Koolhaas, 2001

24

De 1ste verdieping

Boeken over design en overheid

vanaf 1 juniKoninklijke Bibliotheek Den Haag

adres: Prins Willem­Alexanderhof 5, Den Haag

openingstijden: maandag en vrijdag van 10.00 –18.00 uur / dinsdag t/m donderdag van 10.00–20.00 uur / zaterdag en zondag van 10.00–16.0o uur

entree: gratis voor leden van de bibliotheek

Wie nieuwsgierig is geraakt na de tentoonstellingen, debatten en documentaires en meer wil weten over het thema design en overheid, kan terecht in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Op de eerste verdieping zijn daar vanaf 1 juni boeken te vinden in relatie tot het onderwerp. Van publicaties over de visuele identiteit van de politie en de ambassades tot de vormgeving van onze postzegels. De KB bezit ruim zes miljoen items die samen ruim 110 kilometer aan bibliotheekmateriaal vormen. Tussen de boeken, kranten, tijd-schriften, kaarten en handschriften, tref je nu ook een groeiende verzameling publicaties aan over design en overheid.

De 1ste verdieping | Bibliotheek

25

Den Haag groeit. De stad denkt na over uitbreiding van de haven, het Spuiplein moet een groot cultuurforum worden en het verkeer wordt sinds kort om het centrum heen geleid. De toegankelijkheid en de inrichting van de stad worden bepaald door de ambities van het stadsbestuur die vervolgens architecten en ontwerpers inschakelt. Aan Tafel! biedt crea-tieven en ambtenaren die wonen en/of werken in Den Haag de kans om met elkaar op infor-mele wijze over de toekomst van Den Haag van gedachten te wisselen. Op 3 juni gaan ze met elkaar in gesprek aan tafels onder de bomen van het Lange Voorhout. Aan het einde van de dag worden de ideeën voor een beter, fijner, mooier, schoner of duidelijker Den Haag gepresenteerd aan iedereen die komt kijken en luisteren. En wie zijn mening wil geven over de toekomst van de stad, kan deelnemen aan de discussie. Kijk op www.designdenhaag.eu wie er Aan Tafel! gaan.

adres: Lange Voorhout, Den Haag

organisatie: Projectgroep Aan Tafel!

Aan Tafel!

Ideeën voor een beter Den Haag

donderdag 3 juni

Lange VoorhoutDen Haag

Aan Tafel! | Evenement

26

De stijl van het Rijk | Publicatie, symposium

Eén nieuw gezicht voor de Rijksoverheid

27

De stijl van het Rijk | Publicatie, symposium

In navolging van landen om ons heen, heeft de Nederlandse Rijksoverheid één nieuw gezicht. Alle ministeries gaan dezelfde ‘rijks-brede’ huisstijl voeren en alle oude huisstijlen en logo’s zullen verdwijnen. Tijdens het besloten symposium ‘De stijl van het Rijk’ op 4 juni, zullen diverse internationale sprekers ingaan op ‘ontwerpen voor de overheid’. Naast de uitrei-king van de huisstijlaward voor het beste rijks-huisstijlproduct, is het symposium ook een afscheid van alle ministeriehuisstijlen die verdwijnen. Oude logo’s krijgen hier nog één keer een podium. Ze krijgen een blijvende plaats in het boek: ‘De stijl van het Rijk’ dat tijdens het symposium zal worden gepresenteerden daarna te koop is in de boekhandel.

Het symposium wordt georganiseerd door Project 1 Logo, aangesteld door de Rijksvoorlichtingsdienst van het Ministerie van Algemene Zaken voor de ontwikkeling en het implementeren van het nieuwe gezicht van de overheid.

Omslag publicatie 'De stijl van het Rijk'

Het nieuwe logo voor de Rijksoverheid. Ontwerp: Studio Dumbar (font: Peter Verheul)

28

Politie-Polizei... | Tentoonstelling

AtriumStadhuis

Den Haag

7 juni t/m26 juni

Pakken en petten

29

Politieuniformen uit Slowakije, België, Denemarken, Nederland en Zweden

Foto's: www.fograko.nl

Politie-Polizei... | Tentoonstelling

adres: Spui 70, Den Haag

entree: gratis

openingstijden: maandag t/m vrijdag van 07.00−19.00 uur / zaterdag van 09.30−17.00 uur / zondag gesloten

In elk Europees land heeft de politie dezelfde missie, maar toch ziet ze er in ieder land anders uit. De Nederlandse politie is herkenbaar aan haar logo met een ontploffende granaat op een wetboek, Engelse bobby’s dragen een opmerke-lijke bolle helm en de Italiaanse carabinieri heeft rode strepen op de broek. Wanneer je de politie in Spanje tegenkomt loop je liever nog een blokje om terwijl je de politie in Denemarke n, in lichtblauwe blouse, best de weg durft te vragen. Op welke manier wij de visuele identiteit van de politie ervaren heeft te maken met onze culturele achtergrond. Kiest een overheid voor autoriteit of voor toegankelijkheid? In deze tentoonstelling zijn verschillen en overeenkomsten te zien tussen de politie-uniformen in Europa.

30

Politieauto's uit Duitsland, Italië, Malta, Nederland, en Roemenië

Politie-polizei-Carabi... | Evenement

zaterdag 5 juniPlein

Den Haag

adres: Plein, Den Haag

Entree: gratis

Politieauto’s zijn van verre af herkenbaar. De Duitse politie rijdt sinds kort in een blauw bestickerde auto en de Italiaanse politie is trots op haar snelle Lamborghini. De Nederlandse politieauto is te herkennen aan de optimistische en niet-autoritaire rood-blauwe strepen, ont-wor pen door het ontwerpbureau Studio Dumbar. In elk Europees land ziet de politiewagen er anders uit. Op zaterdag 5 juni komen vanuit heel Europa politieauto’s naar Den Haag. Hier rijden alle auto’s in optocht door het centrum om vervolgens te verzamelen op het Plein. Ontmoet daar de internationale agenten en ga op de foto met een politieauto uit bijvoorbeeld Spanje, Polen of Bulgarije. Kijk voor de route door Den Haag op www.designdenhaag.eu

Politie-Polizei-Carabi...

Parade van politieauto’s

adres: Therese Schwartzestraat 15, Den Haag

tijden: van 20.00−22.00 uur

entree: gratis

voertaal: Engels

aanmelden verplicht: Identiteitsbewijs meenemen www.designdenhaag.eu/aanmelden/politie

Politie-polizei-Carabi... | Presentatie, debat

De discussie over eenheid en/of diversiteit binnen Europa zal altijd wel een onderwerp blijven voor de bestuurders in Brussel. Tot zover zijn er een paar visuele middelen waardoor de Europese landen met elkaar verbonden worden. Denk bijvoorbeeld aan de nummerborden of het Europese geld. De nationale politiekorpsen in Europa hebben allemaal hun eigen visuele identiteit. Toch wordt er al op veel vlakken samengewerkt. Het Haagse ontwerpbureau Ontwerpwerk en het Berlijnse bureau Fuenf-werken zijn aan de slag gegaan met de vraag hoe een Europese politie eruit zou kunnen zien en hebben dit gevisualiseerd op een auto. Hoe ga je om met de nationale identiteiten? Kan er een balans worden gevonden tussen autoriteit en benaderbaarheid? Beide auto’s worden tijdens een publiek debat onthuld en de voorstellen worden toegelicht door de ontwerpers. Hierna volgt een debat met vertegenwoordigers van de overheid en de politie in Europa.

Eén Europese politie?

zaterdag 5 juni Prinses

Julianakazerne Den Haag

Politie-Polizei-Carabi...

31

32

Gert Dumbar, grafisch ontwerper, lid van de Raad van Advies Stichting Design Den Haag en voorzitte r van de internationale jury voor Een nieuw symbool voor Europa

Interview | Gert Dumbar

Jij hebt de Nederlandse politie een nieuw gezicht gegeven. Wat vind je van het idee: één visuele identiteit voor de politie in Europa?‘Ik ben een voorstander van Europa op het gebied van wetgeving, ook ben ik voor een Europese munt, en wat betreft de politie: ik pleit voor het adopteren van het Nederlands ontwerp dat ik samen met mijn team bij Studio Dumbar heb ont-worpen. Het is in al zijn merites uitgedokterd. Het is stilistisch duurzaam, politiek neutraal, makkelijk en goedkoop en op alle bestaande en nog te ontwikkelen voertuigen toepasbaar. En bij een ernstig ongeval dienen de geopen de deuren van de politie-auto als een visuele roadblock. De visuele identiteit heeft de politie niet alleen zicht baarder gemaakt, maar laat zien dat het een modern bedrijf is, niet een bureaucratische instelling. Het straalt vertrouwen en veiligheid uit, ook naar buitenlanders. Het is een Neder-lands volksicoon. Het zou een hele uitdaging zijn om voor Europa iets beters te maken.’

De overheid is een grote opdrachtgever geweest voor de designsector in Nederland. Kan de overheid hiermee het aanzien in het buitenland vergroten?‘Nederland is een eigenwijs landje dat altijd op een positieve manier met de samenleving bezig is. Je hebt mensen die met de stroom mee gaan en, dat is ook typisch een Nederlandse attitude, mensen die tegen de stroom in bereid zijn te knokken voor hun idee. Onze architecten en ontwerpers innoveren, ze maken goed ontworpen zaken in opdracht van de overheid. Over die attitude van de Nederlandse overheid zijn Amerikaanse ontwerpers stom-verbaasd, want daar krijgt de ontwerper met het goedkoopste, slechtste en lelijkste ontwerp de opdracht. De Nederlandse ontwerpers kunnen daarvan profiteren; ze krijgen overheids-opdrachten vanuit het buitenland.’

Stichting Design Den Haag

Lecker! | Biologische currywurst

Rond 1900 stond de eerste patatkraam in Nederland. Al gauw stond er in iedere stad een kraam. Ook Duitsland kent een snack cultuur op basis van worsten met zuurkool, mosterd of curry. De worstencultuur is er per deelstaat geregeld. In Dresden is het de braadworst, in Berlijn de Weisswurst. Beiden worden gemaakt van kwaliteitsvlees, gecontroleerd door een strenge wetgeving op basis van hygiëne en kwaliteit. Er worden zelfs worsten verkocht met champagne en er zijn individuele claims van worstverkopers dat ze de beste hebben. Kortom een ambitieuze eetcultuur op straat.In juni kun je de authentieke biologische Duitse Currywurst op verschillende plaatsen in Den Haag komen proeven. Ga naar Slagerij Dungelmann, het Café bijHem, de Haagsche Kluis of Schlemmer, voor een Duitse smaakervaring!

adres: Slagerij Dungelmann, Hoogstraat 34

Café bijHem, Molenstraat 21 A

Café restaurant de Haagsche Kluis, Plein 20

Café restaurant Schlemmer, Lange Houtstraat 17

Lecker!Warm aanbevolen

eerste twee weken van juni

Den Haag

33

34

Het woonlandschap van Wijdeveld, 1925

Creativiteit gewenst | Filmprogramma

17, 18, 19, 20 juni

Filmhuis Den Haag

Creativiteit gewenst

Documentaires over design en overheid

adres: Spui 191

entree: zie www.filmhuisdenhaag.nl

Ontwerpers en architecten werken vaak in opdracht van de overheid. Maar er zijn ook architecten en ontwerpers die eigen ideeën en initiatieven ontwikkelen en aanbieden aan de overheid omdat ze vinden dat het beter of anders kan. Denk bijvoorbeeld aan ‘Plan the impossible’ uit 1975, waarin de architect Hendricu s Wijdeveld voorstelt een gehele stad in één flatgebouw te laten wonen en werken, zodat de ruimte tussen de steden voorbehouden blijft voor recreatie en plezier. Zijn utopische voorstel is samen met drie andere inter-nationale documentaires van 17 t/m 20 juni te zien in het Filmhuis Den Haag. Elke documen-taire wordt ingeleid door een spreker. Houd de website in de gaten voor de tijden, titels en sprekers: www.designdenhaag.eu

35

Vrij Democratisch | Tentoonstelling

adres: Spuistation, tramtunnel, Den Haag

entree: gratis

openingstijden: maandag t/m zaterdag van 06.30−00.15 uur / zondag van 07.30−00.15 uur

Initiatief en organisatie: Haags Gemeentearchief

Vrij Democratisch

Ontwerpen voor fictieve organisaties

16 juni t/m 5 juli

De Affiche Galerij

Den Haag

Affiches zijn een uitstekend middel om maat-schappelijke onderwerpen als vrouwenemanci-patie, armoede of een natuurramp onder de aandacht te brengen. Ze worden gemaakt in opdracht van bijvoorbeeld het Rode Kruis, het Wereld Natuur Fonds of Greenpeace. Ook in de politiek zijn dit onderwerpen waar partijen stelling over innemen. Vanaf 11 juni is De Affich e Galerij het terrein van de eerstejaars studenten van de afdelingen Grafisch Ont-werpen en Fotografie van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. Met als thema ‘Campagne voor een fictieve maatschappelijke belangenorganisatie of een fictieve politieke partij’ visualiseerden de studenten de maatschappelijke onderwerpen die zij belangrijk vinden. Een deskundige jury selecteerde uit honderdveertig inzendingen zestig bijzondere affiches.

36

Nederlandse ambassade in Rome. Ontwerp: CePeZed, 2007

Nederlandse ambassade in Berlijn. Ontwerp: Rem Koolhaas, 1997-2003

Ambassades in Europa | Essay, debat

Ambassades in Europa

Architectuur van morgen

Nederlandse ambassades worden vaak ontworpen door bekende architecten, zoals Rem Koolhaas (Berlijn) en Bjarne Mastenbroek (Addis Abeba). Nederland staat met meer dan honderd ambassades op de zevende plaats van de wereld-ranglijst en in Den Haag staan even zoveel buitenlandse ambassades. Wat verandert er als we het idee van één ambassade per land loslaten, en denken aan één Europees verzamel gebouw voor economische én culturele samen werking? En hoe zou zo’n gebouw eruit zien? Studenten architectuur van de KABK in Den Haag werkten, onder begeleiding van de architecten Rainer Bullhorst en Eric Vreedenburgh, een semester lang aan het idee van Europese ambassades. De resultaten zullen samen met een door de begeleiders geschreven essay het uitgangspunt vormen voor een debat over de toekomst van ambassades in Europa. Houd de website in de gaten voor de locatie, datum, tijd en sprekers tijdens het debat: www.designdenhaag.eu

Norm = Vorm | Tentoonstelling

37

Europa en creativiteit

Wat is volgens u de betekenis van creativiteit voor Europa?‘Het bevorderen van innovatie en creativiteit is belangrijk voor de mondiale concurrentiepositie van de Europese kennisindustrie en daar is goed design een essentieel onderdeel van. Het gaat de Euro-pese Unie echter niet alleen om het economische belang. Ook de sociale effecten en de betekenis voor de persoonlijke ontwikkeling van Europese burgers telt. Innovatie en creativiteit spelen in de huidige tijd een zeer belangrijke rol. Beide zijn noodzakelijk om op de wereld-markt competitief te blijven. Ze dragen ertoe bij om nieuwe oplossingen te vinden voor actuele maatschappelijke problemen.’

Wat gebeurt er momenteel in Europa aan samenwerking op het gebied design en overheid?‘Creativiteit en innovatievermogen worden door de EU als kernvaardig-heden beschouwd. Daarom werd 2009 het Europees Jaar van Creativiteit en Innovatie. Het heeft zich bewezen als een beproefde manier om het bewustzijn over die thema’s te vergroten, informatie over succesverhalen te verspreiden en onderzoek te stimuleren. De Europese Commissie richt zich vooral op coördinatie en communi-catie van innovatieve en creatieve activiteiten. Dit betekent dat de EC onder andere informatie over best practices zal verspreiden, onder zoek over creativiteit en innovatie zal stimuleren, en verandering op beleids niveau gaat bevorderen. Daar ligt ook de link met design. Wij hebben creatieve geesten nodig die deze ideeën vormgeven en de drij-ven de kracht zijn voor voort durende innovatie. Design is op artistiek, creatief, economisch, cultureel en sociaal vlak essentieel om op wereldschaal competitief te blijven.’

Ludolf van Hasselt, directeur vertegenwoordiging van de Europese Commissie in Nederland en jurylid voor Een nieuw symbool voor Europa

Interview | Ludolf van Hasselt

38

Interview | Jozias van Aartsen

Den Haag Design en Overheid

Waarom is Den Haag Design en Overheid belang-rijk voor de stad Den Haag?‘Den Haag is veel meer dan de zetel van de regering. Zij is van oudsher ook een cultuurstad én een broedplaats voor creatief talent. Niet in de laatste plaats dankzij gerenommeerde instituten als de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK). Op het terrein van grafische vormgeving en typografie speelde en speelt Den Haag een toonaangevende rol. Daarnaast ontwikkelt Den Haag zich, mede dankzij de aanwezigheid van internationale organisaties, NGO’s en bedrijven, meer en meer tot kenniscentrum en studentenstad. Den Haag is een jonge stad, boordevol creativiteit. Daarom is Den Haag Design en Overheid in Den Haag helemaal op zijn plaats.’

Jozias van Aartsen, burgemeester van Den Haag

Foto: Corb!no

39

The Hague Design and Goverment | English Summary

English Summary The summer of 2010 will see the first edition of The Hague Design and Government: a unique event in The Hague that focuses on the relationship between design and government in the areas of design for public space, architecture and visual communication.

This brochure contains our programme as it unfolds at various locations in The Hague. Let yourself be inspired by the exhibitions, publications, debates and films. Go and check our website for the most recent information, www.designdenhaag.eu

Government rules Design Beauty and appearance ExhibitionDe Affiche Galerij, The Hague Friday 17 March - Monday 17 May 2010How does the regulating government position itself in relation to the creative industries? Sixty designers from The Hague and Berlin comment on the pros and cons of government policy through posters.

The voter seduced? Election Posters NL/DEExhibition, debateMuseum for Communication, The HagueSaturday 24 April - Friday 31 December With election posters we quickly think of party leaders who look at us seductively, election list numbers that don’t say anything and sentimental slogans like ‘Fighting for the vulnerable’. This exhibition shows which images Dutch and German politics have put out on the streets since 1918. Which poster seduced you? Vote yourself!

40

The Hague Design and Goverment | English Summary

Norm=Form On standardisation and designExhibitionGemeentemuseum Den HaagSaturday 8 May – Sunday 15 AugustNever before have so many consumer products that surround us been the same. And that has many advantages. With its interchangeable parts and its conveyor belt production the T-Ford paved the way to an affordable car for everyone. Standardised clothing sizes offered affordable and well-fitting clothes to many. The exhibition shows a world of standardisation, of progress and the critical comments that designers make about it in the process. The exhibition Norm=Form will be accompanied by a catalogue with the same title (English and Dutch), which will be available in the museum shop at the Gemeentemuseum Den Haag.

Choose Locally Election posters from The HagueExhibition De Affiche Galerij, The HagueWednesday 19 May - Tuesday 15 JuneNational election posters are put up across the country. From Groningen to Maastricht the same posters try and seduce us to vote. For regional and city council elections other posters are being printed, about local issues, and with different, less well-known faces. A selection of historical election posters from The Hague from 1950 onwards will be presented in De Affiche Galerij. Be surprised about how times keep changing.

Europe? Unity and/or diversity Exhibition, debateRoyal Academy of Art (KABK), The HagueThursday 20 May – Friday 4 JuneIn what way do we express ourselves as European and how can you visualize this? Students from design courses across Europe have come to The Hague to jointly develop ideas about a visual identity for Europe. The outcomes of the workshops will be shown in this exhibition: from a European travel and culture card to European zebra crossings.

41

The Hague Design and Goverment | English Summary

Tomorrow’s election campaigns From poster to tweetExhibitionRoyal Academy of Art (KABK), The HagueThursday 20 May – Friday 4 JuneThrough the successful application of various digital platforms, such as Twitter and Facebook, Barack Obama proved that he was able to reach enormous amounts of voters during his election campaign. Could this mean that political campaigns will unfold themselves completely differently in the future? Is the election poster going to disappear from our streets? We will definitely still see them in this exhibition: German and Dutch students in visual communication have developed concepts for future election campaigns.

Bright Flags A new symbol for EuropeExhibition Hofvijver, Pulchri Studio, The Hague Monday 31 May – Sunday 6 JuneThe current European flag, with the twelve golden stars against a blue background, was designed in 1955. Since then society in Europe has changed dramatically. Designers from across the world have been invited to consider these questions and to submit their ideas for a new symbol for Europe. More than 1,400 designs from 63 countries were received. An international jury selected twelve. These new symbols will adorn the flagpoles at the Hofvijver in The Hague for a week.

The First Floor Books on design and government National Library of the Netherlands, The Hague From Tuesday 1 June onwardsFor those who have become curious because of the exhibitions, debates and documentaries and would like to know more about the topic of design and government, you can go to the National library of the Netherlands in The Hague. From 1 June onwards the first floor will feature books about the subject: from publications about the visual identity of the police force and embassies to the design of our stamps.

42

The Hague Design and Goverment | English Summary

Around the Table! Ideas for a better The Hague EventLange Voorhout, The Hague Thursday 3 JuneAround the Table! offers creative people and civil servants who live and/or work in The Hague the opportunity to exchange their views about the city’s future in an informal way. On 3 June they will enter in discussion at tables underneath the trees along the Lange Voorhout. At the end of the day the ideas will be presented to whomever shows up to watch and listen. Whoever wants to vent their opinion about the future of the city can participate in the discussion.

The style of the State The visual identity of the Dutch Government Publication, symposiumFollowing surrounding countries, the Dutch national government is getting one new look. During a symposium where various international speakers will discuss ‘designing for the government’ the book ‘The style of the State. The visual identity of the Dutch Government’ will be launched.

Police-Polizei... Suits and hatsExhibitionAtrium, The Hague City HallMonday 7 June - Saturday 26 JuneThe police have the same mission in every European nation, but nevertheless, they look different in every country. How we experience the visual identity of the police is tied in with our cultural background. Does a government opt for authority or accessibility? This exhibition shows the commonalities and differences between police uniforms across Europe.

Police-Polizei-Carabi... Police car paradeEventPlein, The HagueSaturday 5 JunePolice cars are recognisable from a distance. They look different in every European country. Police cars from across Europe will gather in The Hague on 5 June.

The Hague Design and Goverment | English Summary

43

The cars will participate in a parade through the city centre and gather at the Plein. There you can meet de international police officers and have your picture taken with a police car from for instance Spain, Poland or Bulgaria. For the exact route check www.designdenhaag.eu

Police-Polizei-Carabi... One European police force?Presentation, debatePrinses Julianakazerne, The Hague Saturday 5 JuneThe national police forces across Europe all have their own visual identity. However, there are many areas in which they already collaborate. The Hague-based design agency Ontwerpwerk and Berlin-based agency Fuenfwerken have tackled the question what a European police force could look like and visualised their design on a car. Both cars will be revealed during a public debate and the proposals will be presented by the designers. This will be followed by a discussion between representatives of government bodies and police forces from across Europe.

Lecker! Warmly recommendedOrganic CurrywurstSlagerij Dungelmann, café bijHem, café restaurant de Haagsche Kluis and café restaurant Schlemmer, The HagueFirst two weeks in June Germany has a snack culture that focuses on sausages with sauerkraut, mustard or curry. Sausages are even sold with champagne and individual sausage sellers claim they have the best. All in all, an ambitious food culture on the street. You can try and taste authentic organic German Currywurst at various locations in The Hague in June. Go to Slagerij Dungelmann, café bijHem, de Haagsche Kluis or Schlemmer for a German taste experience!

44

Fairly Democratic Design for fictional organisationsExhibitionDe Affiche Galerij, The HagueWednesday 16 June – Monday 5 JulyFrom 16 June onwards De Affiche Galerij is the territory of the first-year students Graphic Design and Photography at the Royal Academy of Art in The Hague and the Willem de Kooning Academy in Rotterdam. Under the header 'designs for fictional organisations and fictional political parties’, the students have visualised the social topics they find relevant. An expert jury has selected sixty special posters from a total of 140 submissions.

Wanted Creativity Documentaries on design and government Film programFilmhuis Den Haag Thursday 17, Friday 18, Saturday 19 and Sunday 20 JuneDesigners and architects often work for the government as their client. However, some architects and designers develop their own ideas and initiatives and offer them to the government, because they think things can be better or different. Four international documentaries can be seen at the Filmhuis Den Haag between 17 and 20 June. Each documentary will be introduced by a speaker.

Embassies in Europe Tomorrow’s architectureEssay, debateDate will be announced on www.designdenhaag.euWhat would happen if we were to let go of the notion of one embassy per country and thought of one European hub for economic and cultural collaboration? And what would such a building look like? And would such collaboration also lead to extra, or different functions? Architecture students at the Royal Academy of Art in The Hague have for an entire semester worked on this project. In addition architects Rainer Bullhorst and Eric Vreedenburgh have written an essay that will form the starting point for a debate about the future of embassies across Europe.

The Hague Design and Goverment | English Summary

45

ColofonStichting Design Den HaagBestuur:Liebeth in 't Hout, (Amsterdam Fashion Institute), voorzitterEva Kuipéri (Rechtbank Den Haag), secretarisHans Bergwerff (Bergwerff ten Cate, Den Haag), penningmeester

Raad van Advies:Max Bruinsma, Items, AmsterdamGert Dumbar, Den HaagHans Kamphuis, Winkelman en Van Hessen, Den HaagMateo Kries, Vitra Design Museum, BerlijnHans Maier-Aichen, German Design Council, FrankfurtBruno Ninaber van Eyben, DelftEls van Odijk, Rijksakademie van Beeldende Kunsten, AmsterdamMaarten Okkersen, Museon, Den HaagArno van Roosmalen, Stroom Den HaagLucas Verweij, BerlijnLeo Voogt, Museum Meermanno, Den HaagTitus Yocarini, Museum voor Communicatie, Den Haag

Projectbureau:Hester van Kranendonk Maaike MolenkampLisa Grahner, stagiaireRomy Krautheim, stagiaire

Den Haag Design en Overheid editie 2010 Ed Annink (Ontwerpwerk), intendant Laura van Uitert (Ontwerpwerk), programma assistentMoniek van Adrichem, stagiaireAnnemarie van Noort, stagiaire

Den Haag Design en Overheid editie 2010 wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van:Gemeente Den HaagCreatieve Stad, Den HaagMondriaan Stichting, AmsterdamDutchDFA, RotterdamEuropese Commissie, Den HaagNEN, DelftConsulaat-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden, Düsseldorf

Partners:De Affiche Galerij, Den HaagFilmhuis Den HaagGemeentemuseum Den HaagHaagse Hogeschool, Den HaagInternationales Design Zentrum, Berlijn IPA HaaglandenKoninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den HaagKoninklijke Bibliotheek, Den HaagKoninklijke Marechaussee, Den HaagKunsthochschule Berlin-WeissenseeMinisterie van Buitenlandse Zaken, Den HaagMuseum voor Communicatie, Den HaagNL Ruhr 2010, DüsseldorfPolitie Haaglanden, Den HaagPolitie NederlandProject 1 Logo, Den HaagProjectgroep Aan Tafel, Den Haag(Group A, Muzus, Ontwerpeenheid, Studio Crossxml, Wendy Hendriksen)Pulchri Studio, Den HaagRUHR.2010, Essen Stichting Schoon of Schijn, Den HaagStiftung Zollverein, EssenStroom Den HaagToyota Nederland, RaamsdonksveerUniversität der Künste, BerlijnVIDE, Den Haag

Nationale PR en communicatie:COOS! Communicatie, Den Haag

46

Ontwerp tentoonstellingen en campagnemiddelen:Ontwerpwerk, Den Haag

Preferred suppliers:Drukkerij van Deventer, 's-GravenzandeFlag and Sign, RotterdamSteigenberger Kurhaus hotel, Den HaagOntwerpwerk, Den Haag

Met dank aan:Ambassade van Duitsland, Den HaagAtelier DHCH2018, Den Haag Archipelontwerpers, Den HaagBNA, AmsterdamBNO, AmsterdamBullhorst Architecten Stedenbouwers, Den HaagCreate Berlin, BerlijnHet Buitenhuis, Den HaagLiefhertje en de Grote Witte Reus, Den HaagMuseum Meermanno, Den HaagNAi, RotterdamNAGO, UtrechtNederlandse Ambassade, BerlijnSikkens, SassenheimStadsridders, Den HaagRijksakademie van Beeldende Kunsten, AmsterdamUniversiteit UtrechtVrije Academie, Den HaagZeebelt Theater, Den Haag

Met dank aan de juryleden voor Een nieuw symbool voor Europa:Gert Dumbar, voorzitter van de jury, grafisch ontwerper, Den HaagAlex Ward, senior curator Design en Architectuur, Israel Museum, JeruzalemAnna Bernagozzi, docent Ecole Nationale Supérieure des Arts Décoratifs (ENSAD), ParijsAnniina Koivu, design editor Abitare, MilaanDinu Dumbravician, hoofd design National University of Arts, BoekarestEmily Campbell, directeur design Royal Society of Arts (RSA), LondenEwa Kumlin, directeur Svensk Form, StockholmGuta Moura Guedes, directeur Experimenta, Lissabon

Jacopo Crivelli Visconti, schrijver en curator, São PauloLudolf van Hasselt, directeur vertegenwoordiging Europese Commissie Nederland, Den HaagMateo Kries, adjunct-directeur Vitra Design Museum, Weil am RheinMax Bruinsma, hoofdredacteur Items, AmsterdamTimo Salli, docent University of Art and Design Helsinki (UIAH), HelsinkiTulga Beyerle, directeur Vienna Design Week, Wenen

Met dank aan de studenten die gepartici-peerd hebben in de workshops:Academy of Fine Arts, PraagENSAD, ParijsEstonian Academy of Arts, TallinnFolkwang Hochschule, Essen Haagse HogeschoolIzmir University of Economics, Faculty of Fine Arts and Design, IzmirKoninklijke Academie voor Beeldende Kunsten Den Haag Kunsthochschule Berlin-WeissenseeMuthesius Kunsthochschule, Kiel Universität der Künste, BerlijnZürich University of Arts

Stichting Design Den Haag dankt iedereen die, in welke vorm dan ook, bijdraagt aan het succes van Den Haag Design en Overheid editie 2010.

Deze uitgave:Datum: April 2010Redactie: Projectbureau Design Den HaagTekst: Viveka van de Vliet (NL)Gerrie van Noord (ENG)Ontwerp: Ontwerpwerk, Den HaagDruk:Drukkerij van Deventer, 's-Gravenzande

47

Den Haag Design en Overheid editie 2010

wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van:

www.designdenhaag.eu