PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1....

61
CHƯƠNG 3 PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ CHƯƠNG 3 PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1/18/2016 1

Transcript of PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1....

Page 1: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

CHƯƠNG 3

PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜITRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ

CHƯƠNG 3

PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜITRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ

1/18/2016 1

Page 2: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

3.3. Bất bình đẳng giới

3.4. Nghèo khổ ở các nước đang phát triển

1/18/2016 2

Page 3: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Slide bài giảng;

• ThS. Lê Việt An, Nguyễn Thị Kim Hiền (2012), Bài

giảng Kinh tế phát triển, Tài liệu lưu hành nội bộ: Khoa

TC-NH&QTKD, Trường ĐH Quy Nhơn: Chương 3;

• PGS. TS. Ngô Thắng Lợi (2012), Giáo trình Kinh tê

phát triển, NXB ĐH Kinh tê quốc dân: Chương 5.

1/18/2016 3

Page 4: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

• Từ 1970s, hầu hết LDCs đã chuyển hướng ưu tiên trong quátrình PTKT: từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mụctiêu KT-XH rộng lớn như: xoá đói giảm nghèo, giảm chênhlệch thu nhập…

• Nguyên nhân chuyển hướng: Tỷ lệ tăng trưởng cao, nhưngsự tăng trưởng mang lại ít lợi ích cho người nghèo.

• Một sô dẫn chứng: Brazil; khoảng cách thu nhập…

1/18/2016 4

Page 5: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 5

Khoảng cách thu nhập (của 20% dân số nghèo nhất và giàu nhất)(Nguồn: HDR 1999)

Khoảng cách thu nhập (của 20% dân số nghèo nhất và giàu nhất)(Nguồn: HDR 1999)

Page 6: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

KẾT LUẬN

TTKT chỉ là điều kiện cần chứ chưa phải là điều kiện đủ đểcải thiện cuộc sống của đa số người dân.

Chiến lược phát triển quốc gia không chỉ bao gồm thúc đẩyTTKT mà còn phải quan tâm trực tiếp tới phân phối thunhập và xóa đói giảm nghèo.

1/18/2016 6

Page 7: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

Định nghĩa: Phân phối thu nhập là cách thức mà thu nhậpquốc dân của một nước được chia cho công dân của nướcđó.

Các phương thức phân phối thu nhập:

– Phân phối lần đầu– Phân phối lại

1/18/2016 7

Phân phối thu nhập (PPTN)

Page 8: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

Phân phối lần đầuPhân phối lần đầu• Là PPTN theo sự sở hữu các

yếu tố sản xuất.• Yếu tố tác động đến TN: giá

cả các yếu tố sản xuất. Cần xoá bỏ các yếu tố “bóp

méo” giá nhân tố (ưu đãi đặcbiệt về thuế, lãi suất…)tạo TTKT cao hơn, nghèođói giảm, công bằng tăng.

Phân phối lạiPhân phối lại• Được thực hiện thông qua

các chính sách thuế, cácchương trình trợ cấp và chitiêu của Chính phủ giảmbớt TN của người giàu, tăngTN của người nghèo.

Đây không phải là phươngthức cơ bản để nâng cao TNcủa đại bộ phận dân cư.

1/18/2016 8

3.1. Đánh gia phúc lợi con người Phân phối thu nhập

Page 9: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

• “Không xã hội nào có thể phồn thịnh và hạnh phúc nếutrong xã hội đó phần lớn dân chúng là nghèo đói và khổcực.” (Adam Smith)

• “Tăng trưởng sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu nó không được thểhiện vào trong cuộc sống của con người” (UN, HDR 1995).

1/18/2016 9

Quan điểm về phát triển con người (UN)

Page 10: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

Mục đích của phát triển:• Ở cấp độ phát triển: 3 kỹ năng cơ bản: (1) có cuộc sống

trường thọ, mạnh khỏe; (2) được hiểu biết; (3) có được cácnguồn lực cần thiết cho một mức sống tốt.

• Ở cấp cao hơn, bao gồm: sự tự do kinh tế, chính trị, xã hộiđể con người có cơ hội trở thành người lao động sáng tạo,có năng suất, được tôn trọng cá nhân và được đảm bảoquyền con người. Phát triển con người là một quá trình mở rộng khả nănglựa chọn của dân chúng trên 2 mặt: (1) sự hình thành cácnăng lực của con người và (2) việc sử dụng các năng lực đócho các hoạt động kinh tế, giải trí, văn hóa, xã hội, chính trị.1/18/2016 10

Quan điểm về phát triển con người (UN)

Page 11: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 11

Chỉ số phát triển con người (HDI)

(HDR 2013)

Page 12: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 12

Chỉ số phát triển con người (HDI)1. Life Expectancy Index (LEI) = −−2. Education Index (EI) = ∗ −−2.1. Mean Years of Schooling Index (MYSI)= −−2.2. Expected Years of Schooling Index (EYSI)= −−3. Income Index (II) = ln( ) − ln( )ln( ) − ln( )

Page 13: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 13

Chỉ số phát triển con người (HDI)

(HDR 2013)

Page 14: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 14

Chỉ số phát triển con người (HDI)

(HDR 2013)

Page 15: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 15

Chỉ số phát triển con người (HDI)

(HDR 2013)

Page 16: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.1. Đánh gia phúc lợi con người

1/18/2016 16

Chỉ số phát triển con người (HDI) p.171(HDR 2014)(HDR 2014)

Page 17: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 17

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Page 18: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 18

Khái niệm về bình đẳng trong thu nhập

• Bình đẳng về thu nhập là việc mọi cá nhân đều nhận đượckhoản thu nhập như nhau.

• Bình đẳng theo định nghĩa này không bao giờ xảy ra trongthực tế, nhưng là một tiêu chuẩn để đánh giá thực trạngphân phối thu nhập của một quốc gia hay một xã hội.

Page 19: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 19

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

• Đường Lorenz

• Hê sô GINI

• Tiêu chuẩn “40” của WB

• Tỷ sô Kuznets

• Hệ số giãn cách thu nhập

Page 20: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 20

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Khái niệm

Nhà thống kê người Mỹ - C. Lorenz (1905)

Đường Lorenz là đường cong biểu diễn trên đồ thị mốiquan hệ giữa tỷ lệ phần trăm thu nhập cộng dồn với tỷlệ phần trăm dân số cộng dồn được sắp xếp thành cácnhóm dân cư có tỷ lệ đều nhau với mức thu nhập từthấp đến cao, qua đó chỉ rõ được mức độ bất bình đẳngtrong phân phối thu nhập.

Page 21: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 21

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Hình ve

Page 22: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 22

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Cách ve

• Sắp xếp thu nhập của dân cư theo thứ tự tăng dần.

• Chia dân số thành các nhóm có số dân bằng nhau, mỗi nhóm được gọi là

một phân vị. thông thường người ta hay chia dân số thành 5 nhóm, mỗinhóm chứa 20% dân số, được gọi là ngũ phân vị.

• Xếp các phân vị dân cư này dọc theo cạnh đáy (trục hoành) và phần trămthu nhập tương ứng của các nhóm đó vào cạnh bên (trục tung) của hình

vuông Lorenz. Nối các điểm kết hợp giữa phần trăm cộng dồn dân số và

phần trăm cộng dồn thu nhập ta được đường Lorenz.

Page 23: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 23

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Ví dụCho số liệu của Việt Nam và Thái Lan năm 2004 như sau:

Vẽ đường Lorenz của mỗi quốc gia.

Tên nước

20% dân số

Thu nhậpthấp nhất

Thu nhậpthấp

Thu nhậptrung bình

Thu nhậpkhá

Thu nhập

cao nhất

Thái Lan 4,3 7,8 11,9 19,7 56,3

Việt Nam 8,2 11,9 15,5 21,2 43,2

Page 24: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 24

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Một sô trường hợp

• Đường 450 phản ánh quan hệ phân phối bình đẳng tuyệt đối và

còn được gọi là đường phân phối lý thuyết.

• Bình đẳng tuyệt đối: khi đường Lorenz trùng với đường 450.

• Bất bình đẳng tuyệt đối trong PPTN : khi đường Lorenz trùng

với đường OCD.

• Có bất bình đẳng trong phân phối thu nhập: khi đường Lorenz

nằm giữa đường phân phối lý thuyết và đường OCD.

Page 25: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 25

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Đường Lorenz: Ý nghĩa va hạn chê

• Ý nghĩa: Đường Lorenz càng cách xa đường 450 thì

mức độ bất bình đẳng càng lớn hay phần trăm thu nhập

người nghèo nhận được sẽ giảm đi.

• Hạn chê: (1) Không thể lượng hóa được sự bất bình

đẳng; (2) Các đường Lorenz có thể cắt nhau không

thể xếp hạng mức độ bất bình đẳng trong PPTN.

Page 26: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 26

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Hệ sô GINI: Công thức tính

Do nhà thống kê người Ý, Corado Gini, đưa ra năm1912 và được tính dựa trên đường Lorenz.

Công thức tính:= ( )+ ( ) = 2∗S(A)

G là hệ số GINI.S(A) là diện tích nằm giữa đường 450 và đường Lorenz.S(B) là diện tích phần còn lại nằm dưới đường Lorenz. Hãy tính hê sô GINI cho Việt Nam va Thái Lan

Page 27: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 27

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Hệ sô GINI: Các trường hợp

• G = 0: hoàn toàn bình đẳng trong PPTN

• G = 1: hoàn toàn bất bình đẳng trong PPTN

• 0 < G < 1: có xuất hiện tình trạng bất bình đẳng trongPPTN

WB cho rằng: thông thường G tư 0,2 đến 0,6

G > 0,5: bất bình đẳng lớn trong PPTN.

G tư 0,4 – 0,5: bất bình đẳng vừa

G < 0,4: bất bình đẳng chấp nhận được

Page 28: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 28

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Hệ sô GINI: Ý nghĩa va hạn chê

• Ý nghĩa: Đa khắc phục được hạn chê của đường Lorenz

• Hạn chê : (1) Không cho biết mức đô trầm trọng vê bất bình

đẳng trong PPTN; (2) Dựa vào hê sô GINI không cho kết

luận nhất quán nếu chúng bằng nhau nhưng có mức đô

PPTN giữa các nhóm dân là khác nhau; (3) Không cho phép

phân tách hệ số GINI theo các phân nhóm.

Page 29: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 29

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Page 30: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 30

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Một sô thước đo khác

(1) Tiêu chuẩn “40” của WB: Tỷ lệ thu nhập chiếm trong

tổng thu nhập dân cư của 40% dân số có mức thu nhập

thấp nhất trong xã hội– Nếu > 17% : tình trạng bất bình đẳng chấp nhận được.

– Nếu từ 12% đến 17%: tình trạng bất bình đẳng tương đối.– Nếu < 12%: là tình trạng bất bình đẳng cao

Page 31: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

1/18/2016 31

Page 32: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 32

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Một sô thước đo khác

(2) Tỷ sô Kuznets: Tỷ trọng thu nhập của x% dân sô giàu

nhất/tỷ trọng thu nhập của y% dân số nghèo nhất

(3) Hê sô giãn cách thu nhập: nếu x = y

Hệ số giãn cách càng lớn, tình trạng bất bình đẳng càng

cao.

Page 33: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

1/18/2016 33

Page 34: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 34

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Page 35: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 35

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tế

a. Mô hình “chữ U ngược” của Simon Kuznets

Simon Kuznets, nhà kinh tế học người Mỹ (1955, 1963)

Nghiên cứu mối quan hệ giữa thu nhập bình quân đầu ngườivà tình trạng bất bình đẳng trong PPTN.

Phương pháp: Dùng tỷ số giữa ty trọng thu nhập của nhóm20% giàu nhất/thu nhập của nhóm 60% nghèo nhất (Tỷ sốKuznets)

Kuznets đưa ra giả thuyết: Bất bình đẳng tăng lên ở giaiđoạn đầu và giảm ở giai đoạn sau, khi lợi ích của tăngtrưởng kinh tê lan tỏa rộng hơn (đồ thị chữ U ngược).

Page 36: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 36

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tếa. Mô hình “chữ U ngược” của Simon KuznetsKết quả nghiên cứu của Paukert (1973), khảo sát 56

nước có GDP/người khác nhau cho thấy

Page 37: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 37

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tếa. Mô hình “chữ U ngược” của Simon Kuznets

Hạn chế: Không giải thích được

những nguyên nhân cơ bảntạo ra sự bất bình đẳngtrong quá trình tăng trưởng.

Không giải thích được xuthê thay đổi khác nhau giữacác nước có các chính sáchkhác nhau tác động đến tăngtrưởng và bất bình đẳng.

Page 38: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 38

Các thước đo bất bình đẳng trong quan hệ PPTN

Page 39: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 39

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tếb. Mô hình tăng trưởng trước, bình đẳng sau của A. Lewis Đồng ý với Kuznets về mô hình chữ U ngược: bất bình đẳng

tăng ở giai đoạn đầu sau đó giảm khi đạt được mức độ tăngtrưởng và phát triển nhất định.

Giải thích nguyên nhân của xu thế này: Lúc đầu, LĐ dư thừatrong NN được thu hút vào CN nhưng chỉ được trả lương ở mứctối thiểu, còn nhà tư bản có thu nhập được tăng cao do (1) quymô mở rộng và (2) lao động của công nhân đem lại ngày càngnhiều giá trị thặng dư; Giai đoạn sau, khi LĐ được thu hút hết vàtrở nên khan hiếm hơn + nhu cầu sử dụng ngày càng nhiều LĐ lương tăng lợi nhuận tư bản giảm BBĐ giảm.

BBĐ về thu nhập không chỉ là kết quả của TTKT, mà còn là điềukiện cần để có TTKT.

Page 40: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

40

TPa

APLa

MPLa

APLa

MPLa

La3La1

TPm

Lm3

La Lm

SLm

DLm

Wm

W’m

TPa TPm1

La2

Lm1

E2

TPm3

E1

OLm1 Lm2

Wa

Đô thi

Page 41: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 41

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tếc. Mô hình tăng trưởng đi đôi với bình đẳng của H. OshimaCho rằng có thể hạn chế BBĐ ngay từ giai đoạn đầu của

tăng trưởng kinh tê.Biện pháp:

- Ban đầu, cải thiện khoảng cách về thu nhập giữa thànhthị và nông thôn dựa trên chính sách cải cách ruộng đất, trợgiúp của Nhà nước về giống, kỹ thuật, mở rộng ngành nghề đểcải thiện thu nhập ở nông thôn;

- Sau đó, cải thiện khoảng cách về thu nhập giữa xínghiệp có quy mô lớn và quy mô nhỏ ở thành thị, giữa trangtrại lớn và trang trại nhỏ ở nông thôn.

Page 42: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.2. Tăng trưởng kinh tế và bất bình đẳng trong PPTN

1/18/2016 42

Các mô hình về sự bất bình đẳng và tăng trưởng kinh tếd. Mô hình phân phối lại cùng với tăng trưởng kinh tế của WB Phân phối lại cùng với TTKT là cách thức phân phối lại các

thành quả của TTKT sao cho cùng với thời gian, phân phốithu nhập dần được cải thiện hoặc ít nhất là không xấu đitrong khi TTKT vẫn tiếp tục.Chính sách phân phối lại thu nhập:

Phân phối lại tài sản: cải cách ruộng đất, tăng cường cơ hội giáodục cho nhiều người, tín dụng nông thôn, chính sách tiêu thụnông sản, chính sách công nghệ; Phân phối lại từ tăng trưởng: thuế thu nhập, trợ cấp, giảm trừ

chi phí cho con em nông thôn… WB đánh giá dựa trên chỉ tiêu như: 1% tăng trong GDP làm

giảm bao nhiêu % số người nghèo...

Page 43: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 43

Khái niệm

Giới (gender) là một thuật ngữ chỉ vai trò xã hội và hành viứng xử xã hội và những kỳ vọng liên quan đến nam và nữ.Bình đẳng giới là tình trạng mà trong đo phu nư va nam giới

được hưởng vị trí như nhau, có cơ hội bình đẳng trong việctiếp cận, sư dụng các nguồn lực đê mang lại lợi ích chomình, phát hiện va phát triển các tiềm năng của mỗi giớinhằm cống hiến cho sư phát triển của mỗi quốc gia va đượchưởng lợi tư sư phát triển đo.Các khía cạnh của bình đẳng giới: (1) được trang bị các

năng lực phát triển con người; (2) không có sư phân biệtnam nư trong các hoạt động KT-XH; (3) bình đẳng tronghưởng thu các kết quả/lợi ích XH.

Page 44: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 44

Thước đo bình đẳng giớia. Chỉ số phát triển giới (GDI – Gender Development Index): GDI đo lường khoảng cách phát triển giữa nam va nư trên ba

phương diện phát triển con người (tương tư như HDI), bao gồm:sức khoe (đo lường bằng tuổi thọ trung bình), giáo dục (đo lườngbằng sô năm đến trường ky vọng cho tre em va sô năm đi họctrung bình cho người lớn tư 25 tuổi trơ lên) va thu nhập, nhưngcó sư điều chỉnh cho từng giới.

Mức đô phát triển không đồng đều vê giới tính được đo bằng sưchênh lệch giữa HDI va GDI.

GDI giảm khi các thành tựu phát triển của nam va nư suy giảmhay sư phát triển không đồng đều giữa nam va nư tăng lên, khiđo GDI < HDI.

Ví dụ: HDR 2014, pp. 188Link: http://hdr.undp.org/en/content/gender-development-index-gdi

Page 45: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 45

Thước đo bình đẳng giớia. Chỉ số phát triển giới (GDI – Gender Development

Index):

Page 46: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 46

Thước đo bình đẳng giớib. Thước đo quyền lực theo giới tính (GEM – GenderEmpowerment Measure) GEM dùng đê đánh gia những tiến bô trong việc nâng cao

vị thê của giới (đặc biệt là giới nư) vê kinh tê, chính trị,khoa học ky thuật.Các yếu tô : (1) Mức đô tham gia hoạt động chính trị và có

quyền quyết định được đo bằng tỷ lệ sô ghê trong Quốc hộicủa nam hay nư; (2) Tham gia các hoạt động kinh tế, khoahọc công nghê và có quyền quyết định được đo bằng tỷ lệnam và nữ đảm nhiệm các vị trí quản lý, điều hành va ty lê nam va nư đảm nhiệm các vị trí quản ly trong ngành kỹthuật; (3) quyền đối với các nguồn lực kinh tế được đo bằngty lê thu nhập ước tính của nam va nư trong tổng thu nhập.

Page 47: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 47

Thước đo bình đẳng giớib. Thước đo quyền lực theo giới tính (GEM – GenderEmpowerment Measure) GEM càng lớn chứng tỏ XH càng quan tâm đến sư dụng

năng lực của nam va nư đê khai thác các cơ hội của cuộcsống.Khi đánh gia cần kết hợp xem xét GDI va GEM.Ví dụ: HDR 2008

Page 48: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 48

Thước đo bình đẳng giớic. Chỉ số bất bình đẳng giới (GII – Gender Inequality Index): GII (bắt đầu tư HDR 2010) phản ánh sư bất lợi của phu nư

trên 3 phương diện: (1) sức khoe sinh sản; (2) quyền lực; va (3) thi trường lao động. Chỉ sô này phản ánh kha tổng hợpsư bất bình đẳng giới trong các quốc gia, là cơ sơ đê điềuchỉnh các yếu tô liên quan đến sư thiếu hụt của phu nư vê các phương diện của phát triển con người.GII thay đổi tư 0 (khi nam va nư là kha bình đẳng) đến 1 (có

sư bất bình đẳng giữa nam va nư). Phương pháp tính: HDR 2013 technotesVí dụ: HDR 2014, pp.184Link: http://hdr.undp.org/en/content/gender-inequality-index-gii

Page 49: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.3. Bất bình đẳng giới

1/18/2016 49

Tóm tắt các kết quả nghiên cứu của UNDP về GDI và GEM

Sự bất bình đẳng giới không phụ thuộc vào mức thu nhậphoặc giai đoạn phát triển;Thu nhập cao không phải là điều kiện tiên quyết để tạo ra cơ

hội cho phụ nữ;Trong những thập kỷ qua dù đã có những tiến bộ về sự bình

đẳng giới nhưng sự phân biệt giới vẫn còn tồn tại trên cácphương diện của cuộc sống tại các nước khác nhau trên thếgiới.

Page 50: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 50

Nghèo khổ về thu nhập:

Hội nghị chống đói nghèo khu vực Châu Á - Thái BìnhDương do ESCAP (Economic and Social Commission forAsia and the Pacific) tổ chức tại Thái Lan (9/1993) địnhnghĩa: Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư không đượchưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản của con người mànhững nhu cầu này đã được xã hội thừa nhận tùy theo trìnhđộ phát triển kinh tế xã hội và phong tục tập quán của địaphương.

Page 51: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 51

Nghèo khổ về thu nhập:

Nghèo đói tuyệt đối: là tình trạng một người hoặc một hộ giađình không được hưởng và thỏa mãn những nhu cầu cơ bản củacuộc sống (ăn, mặc, ở, được chăm sóc sức khỏe, được giáo dụccơ bản và được hưởng các dịch vụ cần thiết khác) mà những nhucầu đó đã được xã hội thừa nhận tùy theo trình độ phát triển kinhtế xã hội của mỗi nước.

Nghèo đói tương đối là tình trạng mà một người hoặc một hộ giađình thuộc về nhóm người có thu nhập dưới mức thu nhập phôbiến trong xã hội theo địa điểm cụ thể và thời gian xác định.

Page 52: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 52

Nghèo khổ về thu nhập:

Tiêu chuẩn nghèo đói của WB:

Khu vựcMức thu nhập tối thiểu

(USD/người/ngày)

Các nước phát triển 14,4

Đông Âu 4

Châu Mỹ Latinh và Caribe 2

Các nước đang phát triển khác 1 1,25

Page 53: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 53

Các chỉ tiêu đánh gia nghèo khổ về thu nhập: Công thức chung:

∝ = 1 − ∝• yi là mức chi tiêu (hoặc thu nhập) tính trên đầu người, tính

cho người thứ i• z là ngưỡng nghèo• N là tổng dân số• M là số người nghèo (còn được gọi là chỉ số đếm đầu người

– HC: Headcount Index)• α là đại lượng đo mức độ quan tâm đến sự bất bình đẳng

giữa những người nghèo.

Page 54: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 54

Các chỉ tiêu đánh gia nghèo khổ về thu nhập: Tỷ lệ hộ nghèo (HCR – Headcount Rate):Khi α = 0, P = M/N, tức là tỷ lệ những người nằm dưới ngưỡngnghèo. Tỷ lệ này được gọi là tỷ lệ đếm đầu hay tỷ lệ hộ nghèo, tứclà phần trăm số hộ nghèo trong tổng số hộ gia đình trên toàn quốc. Khoảng cách nghèo:Khi α = 1, đẳng thức trên cho biết sự thiếu hụt trong chi tiêu củacác hộ nghèo so với ngưỡng nghèo, được tính bằng phần trăm sovới ngưỡng nghèo và nó được biểu hiện như mức trung bình của tấtcả mọi người trong dân cư. Bình phương khoảng nghèo:Khi α = 2, ta có chỉ số bình phương khoảng nghèo thể hiện mức độnghiêm trọng (hay cường độ) của đói nghèo vì nó đã làm tăng thêmtrọng số cho những nhóm người có khoảng nghèo lớn hơn trong sốnhững người nghèo (tức là những nhóm nghèo nhất trong dân số)

Page 55: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 55

Nghèo khổ tổng hợp:

Do UN đưa ra trong HDR 1997. Theo đó, nghèo khổ (thiệt thòi)

của con người được xét trên cả 3 khía cạnh:

• Thiệt thòi về đảm bảo cuộc sống lâu dài và khoẻ mạnh;

• Thiệt thòi về tri thức;

• Thiệt thòi về đảm bảo kinh tế

Page 56: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 56

Đo lường nghèo khổ tổng hợp:

Chỉ sô nghèo tổng hợp HPI (Human Poverty Index) Phản ánh sự thiệt thòi - tính chất khốn cùng của người nghèo

trên ba khía cạnh cơ bản của cuộc sống:– Thứ nhất là sự thiệt thòi về cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh

được xác định bởi tỷ lệ người dự kiến không thọ quá 40 tuổi.– Thứ hai là sự thiệt thòi về giáo dục được xác định bằng tỷ lệ

người lớn mù chữ.– Thứ ba là thiệt thòi về sự đảm bảo kinh tế được xác định bằng

tỷ lệ người không tiếp cận được các dịch vụ về y tế, nướcsạch và tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng.

Page 57: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 57

Đo lường nghèo khổ tổng hợp:

Chỉ sô nghèo đa chiều MPI (Multidimensional Poverty Index) HDR 2010MPI đo lường tình trạng con người bị tước đoạt vê nhiều mặt,

bao gồm: cơ hội học hành, chăm sóc sức khoe va có cuộc sốngtốt

Phương pháp tính của UN: HDR 2013 technotes

Link: http://hdr.undp.org/en/content/multidimensional-poverty-index-mpi

Page 58: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 58

Phương pháp đo lường nghèo khô của Việt Nam:

Tổng cục thống kê

Bô Lao động – Thương binh va Xa hộiTiêu chuẩn nghèo đói của Việt Nam 2011 – 2015

Chi tiêu bình quân đầu người/nămThời điểm 01/1993 Thời điểm 01/1998

Ngưỡng nghèo về lương thực, thực phẩm 750.000 đồng 1.287.000 đồngNgưỡng nghèo chung 1.116.000 đồng 1.788.000 đồng

Khu vực Tiêu chuẩn nghèo đóiMức thu nhập/người/tháng Mức thu nhập/người/năm

Thành thị- Cận nghèo

500.000 đồng501.000 đồng – 650.000 đồng

6.000.000 đồng

Nông thôn- Cận nghèo

400.000 đồng401.000 đồng – 520.000 đồng

4.800.000 đồng

Page 59: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 59

Phương pháp đo lường nghèo khô của Việt Nam:

Page 60: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 60

Phương pháp đo lường nghèo khô của Việt Nam:

Page 61: PHÚC LỢI CHO CON NGƯỜI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ · PDF file1/18/2016 1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ... từ tập trung vào TTKT sang chú ý hơn các mục tiêu KT-XH

3.4. Nghèo đói ở các nước đang phát triển

1/18/2016 61

Chiến lược xoa đói giảm nghèo của Việt Nam:

Đọc thêm:

- Báo cáo quốc gia vê Phát triển con người 2011

- Báo cáo đánh gia nghèo Việt Nam 2012