PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

Programın Amacı: Katılımcılara, “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkındaki Yönetmeliğin” istediği taleplere cevap verebilen Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlama yetisine sahip ehil (sertifika sahibi) kişiler yetiştirebilmek.

Program Çıktısı: Program sonunda, katılımcıların; yönetmeliğin istediği, ulusal ve uluslararası standartlara uygun, tehlikelerin belirlendiği, risklerin değerlendirildiği, tutuşturma kaynaklarının bertaraf edilmesine ilişkin önlemlerin yer aldığı, patlayıcı atmosfer tehlikelerine ilişkin tüm tedbirleri bünyesinde barındıran, tesisin nasıl korunduğunun kanıtı olan, yaşayan bir Patlamadan Korunma Dokümanı sistematiğinin nasıl kurulması gerektiğinin anlaşılmasını ve öğrenilmesini sağlamak.

Programa Kimler Katılabilir: En az bir yıl deneyimi olan İş Güvenliği Uzmanları, İşyeri Hekimleri En az üç yıl deneyimi olan Mühendisler, En az bir yıl Çalışma Bakanlığında denetimlere katılmış İş Müfettişleri, İşverenler / İşveren Vekilleri

1. Birinci Gün: Tehlikeli kimyasalları tanıma (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar)

Tehlikeli Kimyasalları Sınıflandırma ve Karşılıklı Etkileşimleri

Güvenlik Bilgi Formları ve İçerikleri

Uluslararası alanda kimyasal maddelerin içerikleri hakkında yapılan araştırmalar,

Kimyasal maddelerin CLP ve ADR mevzuatlarına göre sınıflandırma,

Kimyasal maddelerin karşılıklı etkileşimleri,

Kimyasal maddelerin miktarlarına göre insan, çevre ve işyeri açısından

değerlendirilmesi,

Tehlikeli kimyasalların bulunduğu tesislerde güvenlik (Security)

Uygulamalı (Tozlar, katılar, sıvılar ve gazlar) vb. maddelerin sınıflandırılması,

Yapılan sınıflandırmaların değerlendirilmesi (Kimyasal maddelerle çalışmalarda

sağlık ve Güvenlik önlemleri hakkında Yönetmelik, NFPA 704 ve ILO-COSHH),

Örnek olarak verilen tehlikeli kimyasalların insan, çevre ve işyeri açısından

değerlendirilmesi, mevzuata göre raporlanması,

Modül bir için ölçme ve değerlendirme sınavı

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

2. İkinci Gün

1) ATEX Direktifleri, Patlayıcı Ortamlar Mevzuatı, Diğer Mevzuat ve

Yükümlülükler

2) ATEX Patlamalarının Dinamiği, Tehlikelerin Anlaşılması

Yanma Kimyası ve Yangının Davranışı

Katı Sıvı ve Gazların Yanma ve Patlama Davranışları

Atex Patlamalarının Mekanizması ve Dinamiği

Teknik Terimlerin Anlaşılması: Tutuşma (Patlama) Sıcaklığı, Parlama Noktası (Flash

Point), LFL ve UFL, Molekül Ağırlığı, Kaynama Noktası, Buhar Basıncı, Buhar

Yoğunluğu, Gaz Grubu, Sıcaklık Sınıfı v.d.

3) Patlama Riskinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı (patlayıcı ortamların

oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak) İşyerlerinde

patlayıcı ortam oluşturması muhtemel kaynakların belirlenmesi

Patlama tehlikelerinin belirlenmesi

Yanma özellikleri

Patlama davranışı

Tehlikeli patlayıcı ortamın oluşma ihtimali

Yanıcı bir maddenin varlığı,

Yanıcı maddenin (gaz, buhar, duman, toz gibi) yayılma derecesi,

Yanıcı maddenin, patlama aralığı dâhilinde havadaki derişimi,

Tutuşmak suretiyle yaralanma veya hasara sebep olmaya yeterli patlayıcı ortam

miktarı

Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale

gelme ihtimalleri

Tutuşma tehlikelerinin belirlenmesi

Tutuşma özellikleri

Etkin tutuşturma kaynaklarının oluşma ihtimali

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

Sürekli veya sıklıkla oluşabilen tutuşturma kaynakları,

Nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları,

Çok nadiren oluşabilen tutuşturma kaynakları.

Normal çalışma sırasında oluşabilen tutuşturma kaynakları,

Sadece fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak oluşabilen tutuşturma

kaynakları,

Sadece nadiren söz konusu olan fonksiyonel bozuklukların bir sonucu olarak

oluşabilen tutuşturma kaynakları.

İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel

karşılıklı etkileşimleri

Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.

4) Patlamanın muhtemel etkilerinin tahmin edilmesi Alevler ve sıcak gazlar,

Isıl radyasyon,

Basınç dalgaları,

Moloz uçuşması,

Tehlikeli maddelerin açığa çıkması,

Yanıcı maddelerin kimyasal ve fiziksel özellikleri,

Patlayıcı ortamın miktarı ve sınırı,

Çevre geometrisi (engellerin dikkate alınması gerekir),

Mahfaza ve destek yapılarının mukavemeti,

Tehlikeye maruz personelin kullandığı koruyucu donanımlar,

Tehlikeye maruz cisimlerin fiziksel özellikleri ile ilişkisi

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

3. Üçüncü Gün

4) Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler, Bu Ortamın Kalıcılığı ve Bölge (Zone) lerin

Belirlenmesi ve Sınıflandırılması (TS EN 60079-10-1:2015)

Zone Belirleme ve Hesaplama Yaklaşımları

Hesaplama için gerekli olan tüm standartların kullanımı

Standart kapsamında kullanılan formülasyonların anlatımı

Formüllerin kullanılarak zone bölgelerinin hesabının yapılması

5) Patlayıcı Atmosferi Bertaraf Yöntemleri ve Havalandırma

Doğal Havalandırma

Cebri Havalandırma

Tehlikeli Bölge Sınıflandırmaları

TS EN 12820 Akaryakıt İstasyonları Emniyet Kuralları

TS 11939 (LPG) – İkmal İstasyonu - Emniyet Kuralları

TS EN 60079 10-1 Patlayıcı ortamların sınıflandırılması (Sıvı ve Gaz)

TS EN 60079 10-2 Patlayıcı ortamların sınıflandırılması (Toz)

TS EN 12215+A1 Sprey Boya Kabinleri - Güvenlik Kuralları

TS EN 12981+A1 Toz Boya Kabinleri - Güvenlik Kuralları

TS EN 50272-2 Akü Şarj Alanları - Güvenlik kuralları

Yanıcı Madde Yerine Yanıcı Olmayan Madde Kullanmak (İkame)

İnertleştirme (Azot, Karbondioksit vb. ekleme) ile Yanmayı ve Patlamayı Engelleme

Seyreltme ile Yanıcı Madde Konsantrasyonunu LFL’nin Altına İndirme

Havalandırma ile Ortamdan Yanıcı Maddenin Uzaklaştırılması (Mühendislik)

Havalandırma Hesapları

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

6) Alınması Gereken Teknik ve Organizasyonel Önlemler

Çalışanların Eğitimi

Havalandırma Sisteminin kullanılabilirliği ve güvenilirliği,

Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni

Hava İçindeki Yanıcı Maddelerin Uzaklaştırılması

Çoklu ve Hibrid Patlayıcı Ortamlarda Alınacak Koruyucu Önlemlerin En Yüksek Riske

Uygun Olması

Statik Elektrik Oluşumunu Önlemek İçin Kişisel Koruyucu Donanımlar

Muhtemel Patlayıcı Ortamlara Uygun ve Güvenli Ekipman ve Teçhizat

Patlama Şartları Oluşmadan Önce, Çalışanların Sesli ve/veya Görsel İşaretlerle

Uyarılması

Patlama Tehlikesi Durumunda Çalışanların Hızlı Tahliye Sistemi

Faaliyetten Önce Patlayıcı Atmosfer Güvenliğinin Maksimum Sağlandığının

Kanıtlanması

Her Hangi Bir Güç Kesilmesinde Güvenlik Sistemlerinin Çalışmasını Sürdürmesi

Çalışma Koşullarından Her Hangi Bir Sapma Meydana Geldiğinde El İle Müdahale

Yapılabilmesi

Sistemin Acil Durdurulması Halinde, Biriken Enerjinin Çabuk ve Güvenli Bir Şekilde

Boşaltılması veya İzole Edilmesi

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

4. Dördüncü Gün

7) Tüm Tutuşturucu Kaynakların Kontrolü

TS EN 1127 Standardında Yer Alan 13 Adet Tutuşturucu Kaynak ve Bunların

Önlenmesi Yöntemleri

Statik Elektrik Önlemleri ve KKD

Kategori 1,2,3, Eksproof Ekipman Kullanımı

Mekanik Kıvılcımlar

8) Patlayıcı Ortam Patlamalarının Etkisinin Azaltılması

Basınca Dayanıklı Yapı

Yeterli Yırtılma Yüzeyi, Patlama Menfezleri

Patlama Kapakları ve Diskleri

Domino Etkisinin Önlenmesi

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

9) Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılacak Ekipmanların Uygunluğu ve Etiketleri

Ex-Proof Ekipmanların Etiketlerinin Okunması

Teçhizat ve Sıcaklık Gruplarının Öğretilmesi

Aşağıdaki standartların içerikleri ve kapsamları

– IEC 60079-0 General requirements – Genel Gereklilikler «İçerisinde yer alan ex

ekipmanlar»

– IEC 60079-1: Gas – Flameproof enclosures "d"; Alev sızdırmaz muhafazalı

– IEC 60079-2: Gas – Pressurized enclosures "p"; Basınçlandırılmış muhafazalı

– IEC 60079-5: Gas – Powder filling "q"; Kumlu koruma

– IEC 60079-6: Gas – Oil immersion "o"; Yağlı Koruma

– IEC 60079-7: Gas – Increased safety "e"; Emniyeti arttırılmış

– IEC 60079-11: Gas – Intrinsic safety "i"; Kendinden Emniyetli

– IEC 60079-15: Gas – Type of protection “n”; Arka çıkarmaz

– IEC 60079-18: Gas and dust – Encapsulation "m"; Döküm veya Kapsüllü Koruma

– IEC 60079-31: Dust – Protection by enclosure “t” Muhafazalı Koruma

– IEC 61241-4: Dust – Pressurization “pD”. Basınçlı Koruma

PATLAMADAN KORUNMA DOKÜMANI SERTİFİKA PROGRAMI

5. Beşinci Gün

10) Örnek Hazırlanmış Dokümanlar Üzerinde Çalışma

Dokümanın Hazırlanma Aşamaları ve Taslak Doküman Formatı

Örnek Doküman İncelemesi,

Soruların Cevaplanması,

Katılımcılarla Birlikte Hesaplama ve Risk Analizi Çalışmaları ile Yönlendirme

BREEZE, PHAST ve ALOHA gibi programların sonuçları ile değerlendirme

Katılımcılarla birlikte PHAST programı kullanılarak sonuçların modellemeleri

Oluşturulan senaryoya göre oluşabilecek patlama etkisinin büyüklüğünün PHAST ve

ALOHA programları ile sonuç analizleri

Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlama programı için sınavı yapılması

NOT: Sınav sonucunda 70 puan ve üzerinde puan alan adaylara sertifika verilir.