Pandemos - Tüföb Felsefe Dergisi
of 54
-
Upload
ferhat-akdeniz -
Category
Documents
-
view
235 -
download
0
Transcript of Pandemos - Tüföb Felsefe Dergisi
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
1/54
TURKiYE FELSEFE OGRENCiLERiORTAK KiTAP utztst
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
2/54
BASLARKEN
ilk le ri b asa rr na k h er z aman ic in z or du r; f ak at b ir 0kadard a k ey if li, h ey ec an v eric i. P an demos 'la b ir lik te b ir ilk e ir nz aatiyoruz. Turkiyede ilk defa iilkedeki tum felsefeogrencilerini, felsefeyle ilgilenenleri ayni can a lnnda toplayanbir o rta k k ita p y ay im l aruyor ."P andem os" eski G rekce'den bir kavrarn, H epim ize aito Ia n, h erke sin ma ll, h erke s ic in ulasilabilir o lan g ibi an lamlarage liy or , Yapmak is te dig im i z c ah sma rnn ic er ig in i d e anla tiy orbu h aliy le. T iirk iy e'de fe lsefe o kuy an , felsefey le ilg ile ne nh er o gren ein in sah ip len ec eg i, ay rn ca n altm da b ulusa cag i,b ilg i v e b ir ik ir nl er in i p ay la sa ca g i, u re tir nle rin i s er gi le ye ceg ibir cahsm a Pandem os. Am aci yasamr en guzel sekliyley en id en iire te bilme nin y olla nm a ramak .
Derg in in i ce ri g in in nas il o la cagi konusunda yaptigimrzbi r cok tartismadan sonra icerigi sadece 'Felsefe' ilesim rlam am anm , bunun yanm da edebiyat, tiyatro, resim ,fotog raf g ibi, felsefe H e yakrn ilisk id e o lan san atm cesitlid alla nm ilg ile nd ire n in ce leme, d en eme , e le stir i y az ila nn a d aye r v erm en in iy i olacag i so nu cu na va rd ik .
B oy le o lu nc a, P an demos salt b ir felsefe d erg isi o lm an inyamnda cok yonlii bir Kultur-Sanat dergisi kimligini deuzerinde tasiyor,
Derginin murfagi Ankara'da, ODTU'de olacak. Bunaragm en g ere k in tern et iiz erind en , g erek ce sitli k an allard ansaglanacak iletisim olanaklanyla dergi tum felsefeo gre nc ilerin in g oriis, e lestiri ve ka tk ilan na acrk b ir y apiy asahip.
i lk saymnzda iletisim saglayamama, yazilarin zamanmdag elm em esi gibi bir cok nedenden do lay i yaza rl anmrzda ag irhkODTU 'lii a rk ad as la rd an o ld u. F ak at b un da n s on ra ki s ay ila rmd ig er im iv er site le rd en d e g ele ce k y az ila rla d ah a k ap sa yic i b irb ic im a la ca gma in amyor uz .
Oniimuzdeki sayilardan itib ar en h er sayida bir d osyakonusu bel ir le rneyi d ii si in ii yo ruz , KonuyJa ilgili yazilar digeryazrlardan ayri olarak, dosya konusu alt bashg indayayim lanacak.Onurnuzdeki saymmdosya konusu"Ozgurlu k" . Ge re k d os ya k on us un da , g er ek b as ka k on ula rd ayazrlanmzi bekliyoruz.Son olarak basta M etin BAL olmak uzere bu saymmcikm asm da em egi g ecen, bu tasannm basindan bed cesitlikatkilanyla yannmzda olan tum dostlara, tum ogrencia rk ad as la ra te sekk iir ii b ir b or e b iliy oruz ,
Onumuzdeki sa y Ida go rusmek d il eg iyl e.DeryaMURAT
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
3/54
2
LOGOS'UN TONUNU YUKSELTMEKMetinBAL*
Makine olmadigmuz halde kesin bir sureci izleyen bulamk imgelem bize kendivarolusumuzu saydam kilmaktadir, Zihnimizin dizginlenecek bir alan olarakhedeflendigi her durumda begeni ler imiz icin bir fikri benimseriz. Kendi uykurnuzdabaskalannm ruyasun goriirliz ve bir makinedeki ruhlar oluruz. Dunyadayizdirfakat hicbir yerde, serseri bir bicimde hedeflere parcalanrmsizdir, Gelecegimizartik umulan degil hesaplanabilen bir sey o ldugundan her seye donusebilir, Budurumda Don Quijote soyle seslenmektedir; varsayilan varolusun kangren olmuskollan alan bizler kendimizi yiiceye dogru suruyerek hayatmuzm yuzeyindesimimi yoruz.Inanilmaz fakat akhrmzm simdiki en temel ideasma rniisteriden istenen kendiniolusturma onerilerinde erisilmektedir. Boylece kendimizi her biri gecici biryanilsama olusturan sonsuz sayida kendini oteleyen ve surekli dilrtulentatrninsizlikler icinde kaybederiz. Deneyimlerimizin ortaya koydugutamamlanmishk kendisini sadece imgelemimize sunan gonmtiiler olarak ortayakoyar. Burada tum dunyamiz bir sindirim diizeninin imge-cesitliligi sahnesinedomlsur, Kurallanrmz dayanlrms ve gelecegimiz oncelenmistir, Zaten oncedenberi islerlik kazandmldigr icin zevklerimizin bilindigi iddia edilir. Hazirlanrmsbir riiya icinde oldugumuz icin imgelemimiz bir giic savasi degil, bir oyununkonusu olarak serbest-kurgu altmdadir, Onun ogeleri vardir ve bunlar her anyok edilebilir, Boylece varolusumuz Prokrustian bir yatak ustunde dagilnusnr,Bu siirec olmadan bizler tamamlanma rms iz dir . Tum pazarIar insan varliginm*ODTU F ELSEF E [email protected]
mailto:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
4/54
3
tamamlanrnasi icin cahsmaktadir, Tum ilgi on erileri d e ek siklig im izivurgulamaktadir.Fakat tamamlama cahsmalan bu oyun surecinin sonucunau la si ld ig inda b itmektedi r. Shake spea re s oy le haykmr; " dogru, o lcunmen in s onunaka da r d og rud ur," T am am la nm ay i b ek le ye re k b iz le r pa zan n Prokrustian yataglu stu nd e a sih d urm ak ta yiz . F ra nk en ste iri'm y ara ng i h en uz u yumakta dir,Kendi hayatmnz ustunde etki sahibi olmadan onu yasamak nasil bir ~ey? Buso ru yla b irlik te b iz i fe lse fi so yleme g otu re ce k b ir d av et e din iriz . S imdi, fe lse fesise nin icin de ki sin eg e y olu g osterere k disan cika rtac ak ttr, V aro lu ssal soru larhe r zam an icin ya sam irm zm co ke ltisi o lara k d ip te , bu la ndmlm ay i b ek le ye re kyatm aktadir. B u sorunlann farkm da olan ya da olm ayan herhang i bir sag duyusa hib i in sa n, k en di z ih nin in o z-d usu numse llig in i o nle yemeye ce gin de n, a sk id adur an bu sor un la rd an aci duymaya devam edecekti r. F e ls ef ey i dunya go ri i~ funf rz eb ir teme l sa glamak ic in b ir sa ga ltim yolu o la ra k y ag rrm ak k ac im lrn az o la ca kttr,Ak lm kendi y arg ila nndan emin o lmak ic in tum kosullular dizisi, tum bagitlar zinciriyine aklm saghgl icin kendilerinden, tamamlamp bir butt in haline geti ri lmeyi talepederler.H er sey bilin iy or o la ra k k ab ul e dild ig ind e, b ize ka la n sey bu su nu lm us d uny ay iy asamak o lu yo r. Iste b ura da h ay atmnzm zem in in e in iy oru z, v e b u n ok ta da su re cinher zaman icin tamamlanmis oldugunu goruyoruz. Burada hayatirmz olarakgo rd tigumuz s ey sor gu lanmam is , zor lanm is , simrlandmlmis v e te kra rla nm is b iry asamd ir, Y asamim iz k en di z em in in de b ulamk la sm ak ta , H ay atnmz ic in de k esinsmirlar, dismda ise korkum uza konu olarak b iz i d en etle ye n h ic lik y er a lm ak ta ,Y ap ilm asi g ere ke n se y p arc ah -z am an kullamc ila n o la ra k y an sm ak tm Iste gin iz euydurulan b ir ger cekl ik sunuldugu a nd a mak in e o lm a siireci tamatnlanmis oluyor.S imdi siz in ic in iire tile n g un u y asa ym .Yasamimizi denetleyen bu sey nedir? 'Muhtesem Oz Buyucusu'nde, Dorotyc evre sin de d on en oy unu an lamad ik ca e vine d onemey ece ktir, O ysa biz m od emy asamda he r sey in acik v e secik o ld ug un u sam yord uk, S im di ke nd isi ha kkmd ab ilg iy e sa hip o lm ad igmuz ey k en di h ay atmnz g oru nmek te dir. B ir iy ile sm e d eg ilonce direnc duyuyoruz; bir enkaz olm usken daha iyi yol a ld ig im iz i gor uyoruz .B u ya lm z y olcu luk la rd a ilk ba sta h er sey esit tu tuluy or ya d a e n a zm dan h erk esindunyasmm birbi rinin kar si smda digerinden daha degerli olmadig i tanmiyor, DanielD efo e 'n un d emesiy le , "b ir c esit tu tu ke vin i b ask a b ir c esid in e te rc ih e tm ek g erc eko lan b it seyi gercek olrnayan bir seyle d ilsi inmek kadar ak la yakmdir," Bu durumdah erk esin k en di y asammdan b aslama si te k emin o lu na ca k y old ur. Bu c ah sm ad ak iyonel ti , k is iy i, kokense l-zamana get ir er ek O'nun kend is in i degistirmektir, Boylecek isi v e O 'nu n d tiny asi k ok en sel bir din lem e v e k on usm a olan ag i icin ka rsih kh b itiliskiye so kulac ak tir, D usunmen in bu d uru s no ktasm da , in sa nm firlatildigi bitu cu rum o lara k varlik, simdi ne bir tann ne de oznenin kendisi tarafmdanbelirlenm ektedir. Insan, bu sefer hicligin kendisi tarafm dan varhg a buyuk birhizla atilmaktadir ,Yoks a b iz le r s adece b ir s indi rim d ii zenimi y iz ? Yasamm anlam i, h er z aman goz a rd i
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
5/54
4
e dild ig i ic in sorgulanmamaktadir; yiinkii yasamm anI am i ise yaram az bir seyolarak bu duzenden arta kalandir, Icim izde ilk kez bir etik a nla yisi o lu stu ra n b udurumu dusunmek b iz i s ur ek li d ii gi im lemek tedi r. Bu rada kon tr ol iimii zii k aybede rve prokrustian y ata kta n y oz iiliiriiz . S imdiy e d ek o lumu onun o zu nu u nu ta ra k b iry an il gi yl a y as am d isma a tt yo rk en s imd i 61 iim iinna si ! etik i lkeler olarak cekild ig inigoruyoruz, Bir sey teknige dontisttiruldilgunde onun bizim yaranmiz icincah st igmdan nas il em in o labi lir iz ki? lste i lg i- es it li gi ni b elir leyeeek o lan s ey etikanl ay is o la rak belirmektedir, Etik kavrayism, yu een in so nsuz insan y asammdasonlanmasmdan kaynaklandtgma tanik oluruz. Boylece etigin gun-yapimina( po lit ik a) e sli k e tt ig in i f ar k ede ri z. Etik v e g un -y ap immm b irb irin e a da le tle n asilb ag la nd igm i b ulg ulamak bu k a vramlann anl asmn bakmundan koken se l o la eaktr r.B ir s ey in Logos'unu a ra strrm ak onun o lu su na tamk o lm ak o la ca ktrr,Dunya lanrmz i c i ce g irm is durumdadir. Boy I eee, h e rk es kendi dunya smm yara tic is io ld ug un da n y akmma h ak ki y ite ee ktir. B u d urumda a cisim duydukc a y an ilgmn zrkabul etmekten baska caremiz kalmamakta, Kendi kabuli imiiz yasamnmzm esigindenobet tutmaktadir, Doroty Kansas'a giden yolu bulur, Alice, 'Goren Aynalcinden', diinyanm i is ti inde dondiig i i kurah b ulu r, v e Guliver ani d en kendin ege lip b in le rce d iibl iim le nasil baglandigmm farkm a yam . O nlann hepsi kesin bird tin ya da n asil k ork un c d e vIe r h alin e geldiklerini a nlamaya c ah sirla r, S oru nu b izy ara tm iy oru z fa ka t o nu nla y asamak zoru nd a k ah yo ru z.Bir sab ah an id en tu tu klan arak u ya ru yoruz y a da yiiregimizle inancrmiz arasmdaterk e diliyo ruz. B oyle b ir d urum ha kkmda b ildig im iz tek ~ ey b un un sah te b ir sey(saka) olm ayip ciddi bir durum oldugudur, Y ol1 ar cikm am akta ve diinyannztam am lanm ak icin kendini tekrar aralam aktadir. D iger her durum da yasammic in de yk en bura da y asamm kendis i yle b ir a ra da b ulu ru z k en dim iz i. B ura da b iz irnadim iza kara r v er ecek k is i yok , h erk es kendi k ii rs iis iin ii n oni indedi r. S alt o ze rk li kve tamma kendini burada gosterir, O teki burada kendi olur, Dunya boylecekendis in i b ir tamam lanrmshk o la rak yarg im izda gos te rir , Iste bu yarg iyla b ir likteso rumlu lu k so nsu z se klin i b ulu r, B u karsi-koyumlar nedeniyledir ki d elilik y a d aaki l d is ihk kav ram lany l a b il gi a lamndan kur tu lunu r. Zeus kar sismda P rometh eu s 'uduyarak yap tig im izdan p isman o lmayiz ,
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
6/54
5
FELSEFE BULU~MASI UZERINE DU~UNCELERVolkan ATMA CA *
E rn st B lo ch 'u n ifa de e ttig i g ib i, h em z am an sa l h em d em e ka nsa l a nlamd a 'y akm'o ldugunuz mese le le ri go rebi lmeniz, en azmdan rule getirebilmeniz ve dolayisiy la'y er inde' d ege rl endi rebi lmeni z o ldukca gUy ve hat ta n af i1 e o lmasa da cogunluklahusranla sonuclanan bir cabadir, N itekim zam am ve m ekam g ozetm eksizingerceklestirilen yazmak veya soylemek e dim le ri, h er z am an ic in " ya sam a g ore ",y asamm kendilig in de n a kisma k ap ila ra k, 'y asa nti'Iam ad an , d en ey im lem ed en v ey asa na nla nn b ir b iittin ic eris in de tem silin i o lu stu rrn ad an y azma v ey a so ylem e,d ola yrs iy la b ir tur de facto eylem sizlik du rum una d usm e teh lik esiyle karstkarsiyadir, Dige r b ir i fadey l e , karsilasngmrz, bire bir yal ;laruj!" 'lz ,ic ice oldugunuzb ir m ese le yi 'y asa nu 'lama k, d en ey im le rn ek ; v e b u d en ey iu a k arsm iz a a hp a cikv e se cik h ale g etirm ek , b elirg in k ilm ak , b ir temsil o la ra k gormek ve g6stermekan cak ve ancak m eseleyle aram za 'm esafe' koym am z; m eseleden zam ansal vemekan sa l o la rak 'c ek ilme'n iz du ru rnunda m l ir nkUno l ab ili r. Do laY ls ly layazmakveya soylemek edim leri ancak ve ancak "zam an ve m ekanm gozetilm esi"k os ulu yla b ir e ylem lilik h alin i alabilir, "M esafe olm aksizm , bir durum un tamicindeyken, 0du ru rnun deney im ini y as amamz b ile olanaksizdir; hele yasadigmizitem sil etm eniz, onu dog ru bir bicim de sunm am z hie olanakh degildir."! C Iteyandan bahsettig im iz bu 'cekilm e'nin sorunsuz bir eylem oldugunu dasoyleyemeyiz, Nitekim meseleyle aramza mesafe koydugunuzda,meselenin canhhg im y it irmesi ; m eseley le araruza b elirg in bir soguklugungirmesi; ve belki de en onem lisi olarak, meselenin "gecm isin bosu za nu "n da yitirilmesi; mese le ( n in ozun )den uzaklasrlmasi, v e h atta kaytpolam ararken girisilen "yeniden yazma"nm bir tur 'asm yazma'ya*BOGAZit;i ONivERSiTESi FELSEFE BOLOMUJ Ernst Bloch, "Edebiyatta Simdik: Zaman", Defter, sayl 37 , Yaz 1999
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
7/54
6
donusm esi tehlikesiyle cebellesm eniz g erekecektir. Y azm ak ve soylem ekedirn ler ine bu cercevede bakild ig : taktirde, karsmuzda koc a b ir yontem sorunununbulundugunu soyleyebil ir iz , Kanaatime go re , h er b ir tekil durum ic in uygulanmasige re ken 'g ekilme 'n in k ar sil as ab ile ce g i y on temse l s orun la r, eyleyen o la rak k is i,y an i y az ar v e s oy le ye n, ta ra fmd an y a~ ad lg l s omu t d urumun , 'c la y' in tikelliginingozetilmesi v e ta hlil edilmesi kosuluyla asilabilir, Yazm ak edim i iizerinesavundug um bu bakisi dile g etirm em in sebebi, oncelikle bu yazirun g ecikm en ed en in i b elir tme ktir . Ka rs ila stig im y on temse l s oru nu a sa bild ig im in k an iti is ean cak 'h ali h azirda ki' m ev cu t temsilin yazt ve okuyucuyla gi receg im i li sk ideortaya seri lmesiyle saglanabi lecekt ir ,B u y az id a gectigimiz S ubat ve H aziran aylannda sirasiyla ODTD ve B og aziciUn ive rs it es i'n in Fe lsefe Bolumu ogrencileri ta ra fmdan d iiz en lenen, gore ce gen isk atihmh Fe ls ef e OgrenciIeri Bulu sma si v e b u b ulu sma ru n b ir y om iy le y azmsa luzantisi niteligini ta siy an , y en i c ik ac ak Pandemos dergis i h akkmdak i d iis iin cev e o ne rile rim i d ile g etir ec eg im , Ya zmm temeJ amaci, paylas ilacak o lan dusunceve oneriler aracihg iyla, bir tartism a zem ini olusturulm asi ve ileriye doniikfarklilasan somu t adim l arm a til rn as i y on iin de k atk id a bul unmakti r, Ancak b ah sie dile cek konula nn gene l o la ra k akademi sorun sa lma ic re olmasi dolayis iy la biitiinogrenci le ri ve akademisyen le ri i lg i lendi receg ini dusunmekrey im.Felsefe Ogrencileri B ulusm asr'na belli bir iist-anlati nezl inde bakt igmuzda,bu ve buna benzer og renci hareketlerinin, her bir tikel durum un kendine ozg iikosullan cercevesinde cesitlenen, ote yandan da belli noktalarda ortaklasansorunlar karsismda duyu lan eksikl il de ri n, i ht iyacl ann gide ri lmes i a rzu sunun yams ir a b u tikel durumlan birlestiren, b ir an lamda tekme~tiren, kapsayici, evrenselb ir s oru( n) dan k aynakla nd iguu id di a edebilir iz : (Dah a) 1y ib ir y as am nas il o lma li?Bu s or uy u k ars t k ars iy a o ld ugumu z d ur umun o zg iilIiig u n ok ta smd a e le a lir sa k,farkh bir sekilde sorm ak m um kun: A kadem ide iyi bir yasam nasilolmah? iyib ir a ka dem ik ya sam n astl o lm ali! Bu soru, u niv er si te nin b ir 'y as am a la ru ' o Ia ra kkendisinin ve diger yasam alanlariyla olan iliskisinin bizatihis orun sa lla stm lmas imn yam s ir a, tin iv er si te nin v e ii ni ve rs ite ic er is in deki f ak iilteve bolurnlerin uyguladrklan eg itim politikalannm m asaya yatinlmasnug erektiriyor. B u da herseyden evvel birer MGK ( M illi G tivenlik K urulu ) g ibiis le ye n y on etim k uru lla nnm ogre nc ile re a cilma sm i s art k os uy or. N ite kim iy i b irakadem ik yasamm nasil olmasi ve bunun icin neler yaprlmasi sorunuakadem isyenleri oldugu kadar ogrencileri de 'yakiri'dan iIgilendirmesidolayisryla, ogrenci le ri n de insiyatifkullanmaslill, soz sahibi olmasmi, en a zmdans oz s oy le ye bilme si v e b u s oz le rin d ik ka te a lmmasm i k ac im lm az k ih yo r, Egitimpolitikasi cercevesinde iyi bir felsefe eg itim i nasil olm ah sorusu her ne kadarfel se fi b ir tartisrna ko nu su o lsa da ay ru zam an da siyasi b ir s or u o lma o ze llig in ita sima kta dr r. Do la yis iy la d a b u s or un un ta rtis rla ca gi z em in in s iy as i y on un un d eird ele nm esi g erek iy or. H er h alu kard a OTK ( Ogrenci Tems ilc ile ri Ku ru lu ) g ib is iy as i a nlamda giidiik zem inleri asan olusum lann yaranlm asi g erekiyor. B uolusum larin yaranlm asi ise hem akadem isyenlerin hem de ogrencilerinverecekleri siyasal m iicadeleye bag h. B u siyasal m iicadele hem bu iki - hali
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
8/54
7
hazirda oto riter bir duzlemde ayrimlasan - k utb un, y ani akad em isyen veog renc ile rin , e le stir el d usun cenin oniin u a ca cak, G ilr ol I rz ik 'm if ad es iy le self-reflection'sii ( kendi uzerine dusunme ) saglanacagi k amusa l to plu lu kla nolusturmalanm hem de bu dogrultuda aradaki burokratik engelleri en azain dir geye cek s ek ild e ic in de bulu nduk la n kurumsal yapiya mudaha le edeb ilme, 0y ap ty i d onus tir rme yolla nm yak alamak , b ir a nlamda ik tid ann h egemcnya la stig ryapida gedikler acmak icin caba gostermesi seklinde gerceklesmelidir, Ama but i . i r b ir c ab a ic in onc elik le b ir ey le rin bu dog ru ltu da "bilin cli" b ir istenc duymalanger ekmek tedir . Bu is te nc in mevcud iy eti d e y in e b ir ey in s elf -r ef le xiv e b ir tu tumlakendine yaklasmasina baghdir. Yani "Ogrenciler artik beni zorlamiyor" g ib i b iron erm eyle serzen iste b ulu nan b ir ak adem isy en, bu 'zo rlanma'm a du rumun dakendinden kaynaklanabilecek etkeni arastrrmah, b ir ey se l s orumlu lu gunuh is se tme lid ir , Aym sek ilde okulunun egit im s is temin i veya hoca la rm uygu ladikl anders v erm e yon tem lerini beg enrney en og ren cilerin v arolan o lum su zluk ta p ayrolup olmadigmi, varsa ken di tu tumunu b u o lum su zlug u g iderm ek amaciyla nesekilde doniisturebilecegini sormasi ge rekmektedir . Y in e h er ik i k utu p, b ir ey se lbazda takmdiklan b u s elf-r efle xiv e tu tumun g er ce kle smes in i s ag la ya ca k v e b ututuma sii rek l i lik ve cok-sesl il ik kazandirarak siyasi b ir mi icadeleye bi .i ri ind ii recekz emin le ri y ar atma ug ra sma g irmek ; v e k ar sih kli go ru s- ah sv er is i, u zla sma ve o rta kk ar ar a la bile cekle ri o rtam la r y ar atmakla yukumludur , k i -ty i b ir a ka dem ik y as amnas il o lma li 7 " sorusu ta rtis ab ils in , v e h atta sorula bils in , N ite kim iy i b ir a kademikyasam bu t i . i r b ir g ir is imi vazgec il rnez b ir unsu r o la rak i ce rmek tedi r. Bu cercevedebakildigmda, Felse fe Ogrenc il er i Bulu smas r, b u tu r b ir g iris im h iiv iy eti ta simaug rasidrr, E n azindan boyle bir ug rasm , azinhk da olsa belli bir og renci kesim ita ra fin dan go ste rild ig in in b ir belirtisidir, S un u d a b elirtm ek g erek ir ki, bu ug ra~ 1gos te re nle rin a zmhkta o lma si, u g ra sin onemsiz o ld ugu , d ik ka te d ege r o lmadigmiv e u gra sm g iderm ek icin mucadele ettig i sorun lann belli b ir g rub a ait "ozn el",'g ore ce s or un la r' o ld ugun u gos te rme z, Aka demis ye nle rin v e d ig er o gre nc ile rinbu 'ses'e kulak verm esi g erekm ektedir; ve ondan da evvel bu sesin, duyulm akicin "zortayacagrm" bilmeleri...Y ukanda bahsettig im konu altm da tek basina ele alm masi gereken pek cokkonucuklarm oldugunun farkmdaytm. Yazmm i le rl eyen krsimlannda bunlardanbirkacm a degineceg im . A ma oncelikle kendi acimdan bir yanilgi olarakgordugum, og renc ile r a ra smda iis tii k ap ah o la ra k k abul go rd iig lin ii f ar k e ttig imb ir yak la simdan bahsetmek i st iyo rum: Bi li nc li li k/B il inc si zl ik Ikililigi, Yapilanher iki bulusm aya da katilan bir kisi olarak g ordlig um k adan yla, bu lusm ay ak atilr nayan og renc i y a d a akademisyenle re duyula n te pk i c ogun lu kla , b ah si e dile nkisilerin "bilincsiz", ya da "yanlis bilincli" olduklan savm a dayaniyordu.Dolayisiyla bu say, kendilerinin bilince, ya da dog ru bitince sahip olduklanniv ar sa ya ra k b ir a nlamda d ige rle ri karsisinda kend il er ine ust ii nl il k, b il in cl i o lma ,bilrne, dog ruyu g orm e yonunden bir iktidar, m esruiyetini kendinden alan biru st- zem in s aghyo rdu. Bu da b er ab er in de k endile rin i d og ruyu b ile n v e go ste re cekolan, yani bir egitmen / yo l gosterici huviyetine sokuyordu ki, bu durum daa sh nd a d ah a o nc e b ah se ttig im iz s elf-r efle xiv e ta vn o rs ele ye n b as hc a fa kto rd ur,H er n e kad ar b ulu sm alara k atilm ayan larm elestirilm esi g erek tig i kon usu nda
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
9/54
8kendil er in e kat il sam da, bu e le sti rin in b il in cl il ik /b il in cs iz lik ik ili li gi ii ze ri ndenyapi lmasma taraf ta r degi lim ; ozel likle 'genc lik' ib ir b il incsizl ik ev resi , b il incsiz veb u ne de nle y ol g oste rilm ey e m uh tac, so z d inlem esi g ere ke n o la ra k alg ilay an b irtop lum da ya sad rgmu zr g oz o nlin e ah rsak b un un bir intihar o ldugu kamsmdaynn ,K isisel kanaatim e gore ogrenciler arasm daki bu farklihgr bel li b ir b ili nc lil ikdurumunun f ar kli yansimalan, f ar kh d ile g e ti rilme b ic im le ri , b ir bir le riy le c eli sene ylemlilik d urumla ny la ifa de sin i b ula n b ir b ilin clilig in fa rk h te za hu rle ri o la ra kd eg erle nd ire biliriz . G ecmiste to plumu on p la na c ik ara n, d ola yis iy la to plum admakend in i f eda e tmey i e rdem sayan b il inc li ligin aksine , g lini linl iz lin b il inc li lig i b ir ey io n p la na a la n, b ire yse l h ak v e o zg iirliik le ri sa vu na n, d ola yisiy la b ire yin k en din i'sa kmma'siru e rd em s ay an b ir b ak isi y an sitm ak ta dir, G ecmiste kin de o ld ug u g ib ibu b il in cli li k d liz ey inde de f ar kh d ile g et irmel er mevcutt ur . B ir t ar af tan b ir ey ci li ge ,birey se l c ik arc ih ga, eg oist (b en cil ) ta vra u zan an b u b ilinc lilik , d ig er y an ry la d ato plums alh gi re dd etm ey en b ir b ire y a nla yism a, b ire y o lm akhk la to plum a ra smdava zg ec ilm ez b ag lar k uran anlayisa k ad ar g itm ekted ir. B u fark h d ile g etirm elera ra smdaki fa rk hh k h ak kmda , a nc ak b u d ile g etirm ele rin siy as i d og ru lu k ( po litic alcor re ct ne ss ) a ci smdan deger lend ir ilmesi He konus ab ili r v e b ir y arg i b ild ir im indebulunabilinir, B uradaki siyasi dog rulug un ol< ;litii ise kanim ca ozgiirliiktlir.Do layis i y la s orgu lanmasi g er eken k im in b ili nc li k im in b ili nc siz o ldugu deg il , b el lib ir b il inc li ligin, k i bu b il inc li lik b ir ey l ize rinden ozgurl iik sorunsa ltm temel a lrmsnr,f arkh yansimalanndan hang is in in ozgl ir ll ik icin e lzem oldugudur, K isi se l kanaa timegore, birey olm ak ancak ve ancak kam usal alan icerisinde yer alm ak, kam usale ylemlilik k osu lu yla g erc ek le se bilir; b ire y o lm anm zem in in i sa gla ya n o zg tlrliikde ancak ve ancak kam usal eylem lilik icerisinde m lim kiln olabilir. D urum u bucer cevede deger lend ir dig im iz vak it , s iy as al acidan dog ru o la nm , y an i oZgUrliig eg ide n y olu n, F elsefe Ogrencileri B ulusm asr gibi kam usal topluluk yaratm agirisimlerine katilmak o ld ug un u sa vu na biliriz . T ab i b u d uru rn h ic bir se kild e b iz eb ir y ol g osteric i e hliy eti k az an duma z, N ite kim siy asa l d og ru lu k an cak v e an ca ktartisma, elestiri, k arsrh kh h osg oru yu temel alan k on usm a, kisacasi diyalog H ekendin i aylg a c ik an r, Bu da eg itmen/ eg it il en g ib i o to ri te r b ir i kil il ig i h em kur amsa lhem de pratik anlammda distalar, Tabi burada soyle bir soruyla karst karsiyaka lab il ir iz : B iza tihi bu b il inc li ligi gecmistek ine gore " ii st iin" k ilan , bu b il inc li ligin"dogru" oldugunu soyleyen nedir? B una cok net bir cevap verm ek m tim kiln:Pratik. Aynca mev cu t b ilin clilig in d ile g etirilm e b ic im le rin de n h an gisin in siy asidogruluk acism dan tercih edilebilir oldug unu soyleyen her ne kadar kuram olsada, nihai karan verecek olan yine pratiktir - 'hakikat'i elim izden alan, am a biry an da n d a 'h ak ik at' in g iz il c ek ic ilig in e c ag ira n p ra tik .Yukanda bahsettigim yamlgimn pratikte zuhur ettig i olusum lann bir baskak ara kte ristik o ze llig i ise , F ou ca ult 'n un ta biriy le 'o yu n o yn amama' tavndir, Herne kadar bu tavn besleyen cok baska faktorler olsa da, bir ogrenci hareketio la ra k d eg erle nd ird ig im F else fe Ogre nc ile ri B ulu sm asi 'n da ki y aru lg i, b u ta vn nogrenci hareketlerini belirleyen en btiyiik etmen olmasmda etkin bir ro1oynam aktadir, Bu bulusm anm yam sira birkac olusum da da gozledigim 'oyunoynam am a' tavn, konum uz icerisinde "akademinin reddi" olarak tezahilre tmekt ed ir . Og renc il er , b iz ati hi b ir ik tid ar odag : o lan akadem iy le o lan il is ki le rin i,
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
10/54
9
kibu kur tu lmanm b ir ozgurliik oldugu varsayilmaktadir , kesmek ya da o lab il di g inceazaltmak istemektedirler. 'Aslma bakilirsa', bunun da nedeni akadem inin,dolayrsiyla d a akademisyenle r v e "diger ' o g re nc ile rin b ilin cs iz y a d a yanhs bilinclioldugunu savunm alandir, K ammca bu fur bir tavir - ki bu tavn M arcuse'unifadesiyle "Universiteye ( akadem iye ) hayir!" o la ra k d ile g etire biliriz - yineMarcuse'un soziiy le b ir tur intiharcx: En bas ta 'iyi y as am 'i a ra yan og renc in insah d am an o lan bilg iyle o lan bagm i ko parm aktir. 'Hakikat'i a rayan ogrencininatar dam an olan dialogue' y ok etm ek tir. lktid ann tah akk umun den k acayimd erk en ic in e k ap an ara k y en i b ir ta ha kk iime z em in h az rrlama ktir, V e h er se yd enevvel 'ozgiirliige veda' d ir , N i tekim ozgu rluk nedensel li kt en , bel ir lenmis li kt en ,sirur la rdan kacmak degildi r; ozgurluk nedensel lik, belirlenmislik uzerinden snurlannbilincine vararak sm irlan asm aktir, O zg urluk ikitidan reddetm ek deg il- ki bumumkun d eg ild ir - a ksin e ik tid arla m iic ad ele e de re k ik tid an asmaknr, Ozgurlukiktidarla 'oyun oynam ak'tir, O zg urluk, ancak ve ancak dialogue aracihgiylasurdurulebilecek self-reflexive tutum un hem bireysel hem de kam usal alandak oru nmas iy la 'smir la nn fa rkma v an lrn as i v e a silmas i' c ab asid tr. V e su re kli g ozarda edilmesi neden iy le belki de en onemlisi, ozgiirliik belli bir cabarun sonucundae lde edi len b ir odiil , vanlan bir nokta degildir; ozgurltik da imi b ir surertir; ozgurlukozg iir olm a u grasim n bizatih i ken disidir, B urad a bir b ask a soru akla g elebilir:I ktid an a smak mt ir nk tin d eg ils e, ik tid an a smaya c ah smak naf ile , u rn its iz b ir c ab ad eg il m id ir? Bu soru su seki lde de sorulabilir : 'Hakikat 'i bulmak, e n azmdan insani cin, mumkun deg il se , 'hak ikat 'i aramanm ne manasi /ge reg i vardi r? Yine b ir baskasoru : 'iyi yasam ' sorusun a kesin bir cev ap bu lm ak mumku n d eg ilse, b u so ruy lac eb elle smenin n ed en i n ed ir ? Buna v er eb ile ce gim cev ap is e anc ak su o la bilir : 'Iyiy as am 'i a ramak , 'h ak ik at'i b ulmaya c ah smak ozg tir ltig iin te rn elid ir ; o zgu rlu k is ein san o lmanm. in s an o lmak ise t ra jik kahraman olmaknr, Trajedi, bulamayacagirnbilmesine ragmen , bu lacagma inanmak, bu inane;dogru lt usunda bu lmay istemekv e b u is te nc in g er ce kle smes i ic in eylemektir. Ozgiirliik trajik bir eylemdlr,Soz o zgurlu kte n a ciln us ke n y in e k en dimce yanilgt o la ra k gord tig tim b ir b as kay ak la sima d eg inmek is tiy or um : Top lumsa l/B ire ys el Ozg iirlu k Ik ililig i. B as tabahsettig im self-reflectio n du rumun un olasihgi konusundaki yaklasimimoku yu cuy a b ir p arado ksmus g ib i g oriileb ilir, N itekirn k urumsal anlamda self-reflection 'm tesis edilm esi icin b u du rumun o ncelik le birey de g erceklesrn esig ere ktig in i sa vu nu rk en , b ire yd ek i b u d urumun o la bilme si ic in , b ire yi b u d urumasev k ed ecek, y a d a 'kiskrrtacak' bit kamusal zem inin g erektig ini im a etm istim ,Ok uy uc ud a b u sa vin b ir p ara do ks o ld ugu iz le nim in in u ya nmas i a sh na b ak ih rs a,toplumsal lb ireyse l ozgurluk iki li ligi anlayisiru ic te n ic e b en imsenmis o lma smdanileri gelmektedir, Bu anlayisa gore b u iki ttir ozgi ir luk a ra smda fark olrnasinm yams ir a, b ir in in d iger in e z amansal o la ra k onc el o ld ugudu r, Yani to plumsa l o zgu rlu ko lm ad an bireysel ozg urlu k so z ko nu su olam az; o nce to plumsal so nra bireyselo zg urluk . B u an layrsa k arst olan gorii~ is e, y in e b u o nc elik /so nra hk ilis kis in imu ha fa za e de re k tam te rsin i sa vu nmak ta dir; y an i o nc e b ire ys el s on ra to plumsa lozgurluk, Karum ca bu her iki g oriise, zem inlerindeki zam ansalhk iliskisinire dd ed ere k k ars t c ik ila bilir , D emek is te dig im : Top lumsa l v e b ire ys el o zg iirlu ka ra sin da b ir f ar khhk o lma sma ragmen, h ic bir in e z aman sal b ir o nc elik ta nmamaz .
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
11/54
10
N itekim hicbirisi bir dig eri olm adan mumkun olam az. A ncak ve ancak h er ikisiaym zam anda gerceklesirse her birinin m um kiin olm asm dan soz edebiliriz,D olay isiyla kamunun o zg iirlug u bireyin ozg urlug une, bireyin o zgurllig li d ek amun un o zg iirlu gu ne v aro la bilmesi a cismd an muh ta ctir, N e to plum n e d e birey;h er ik is i d e v e 'aym zamanda'.Son olarak 'oyun oynam ak' konusuyla ilintili olarak orgutlenme hakkmdakonusacag im, Bunun icin de Marcuse 'un ifadesiyle Rud i Du tschke 'n in "ku rumla ric in de u zun y iir iiy tis " lin den soz ede cegim . Subat a ymda "kendiliginden" gelisenb ir o lu sum o la ra k h ay at b ulan F else fe Ogrencileri Bu lu sma sr , Hazir an aymdak ib ulu smay la b irlik te v aro lu su nu , ivme k az an an h are ke tin k en dilig in de n a kismab ir akmayar ak o rgutle nme adma onemli b ir a dim a tn . Bu , gele neks elle smek, k ah cio lmak , b ire yle rin k is ise l c ab ala nn da n b ag im siz la sa rak o to no rn b ir y ap i o lmasiadma azimsanmayacak bir adimdir. Her ne kadar eksiklikleri bulunsa da'basansiz' g ib i b ir d eg erle nd irmey i h ak etmey en b ir adimdir, Geleneg i o imayanbir ortamda "gelenek" yaratmak icin cabalayan bir ugrasm belki de ilk ciddiadnm . V e herseyden onem lisi adnn lanmn 'ses g etirm esi', dig er ayak lan da adimatmaya 'zorlamasi' gerektiginin farkmda olan ve bu farkmdahkla b ir s on ra kiadnm atm asi zorunlulugunu hisseden - ya da en azindan hissetm esi gereken -bir ad im . B ir sonraki adnn icin is e h er seyd en evv el o rgutle nmeye ihtiyac duyanbi r adrm. Ki bu orgutlenm e adim lanna sureklilik ve kalicihk kazandiracak,dolayisiyla da yeni ayaklan cezbedecek. Ama bu org utlenm enin de koklerinis almak ve s aghkli b ir b unyeye s ah ip o lr nak ic in k atihmcila ra , k atilimc i b ir ey le reih tiy ac d uy du gu a sik ar, V e h ers ey de n o nem lisi, b ire yle rin katihmiyla ve o rta kiiretirnleriyle beliren ve aym zamanda "her bir bireyde b olu nm em is, butunselb ir bicim de ifadesine kavu san" bir oze s ah ip b ir o rgu tle nmedir ih tiy ac duyula n.Bireylerin tikenigi uze rin den yuk se le n v e k endis in i h er b ir b ir eyde tekil bir i fadedegosteren tumel b ir y ap iy a s ah ip olmahdir bahse tti gim orgu tl enme. Do layis iy lao lu sturul acak o rgu tl enmenin ve bu o rgu tlenmeye kat tl acak b irey le ri n Benjamin ' in~u cok "basit" sorulanna cevap vermesi elzem dir: "H izm et veren insan butoplu lu kta b ir b utu n o la ra k if ad es in i b ulu yo r mu ; in san bu toplu lu ga k ar st k endin ibutunuyle sorum lu hissediyor m u; bu topluluk icin kacmilmaz nudir insanmbutiinti? Y a da topluluk herkes (yin, kendisi topluluk icin nasilsa aynen oylev az ge cile bilir b ir s ey midir?'? O rg iitlenm e bu ve buna benzer sorulara cevapv er eb ilmek ic in is e e le stir el d us ilnmen in , d emokratik b ir ta rn smanm ve d iy alo g la raracihgiyla b ireylerin siirek li bir sorg ulam aya g iristikleri, self-reflex iveo la bilec ek le ri b ir o rtamm , c ok se sli, o yle k i " sa cma" o lam b ile d in leme o zv eris iv e h osgdru su nu goste re ce k k ad ar c ok se sli b ir o rtamm te sis ed ilmesi g ere kiy or.Bunun ic in d e h er seyd en evv el c ogul b ir y ap iy a b iir iinmes i ger ek iy or , Do la yr siy lad a h en uz emek leme d iiz ey in de ki a dim lar o nc elik le d ig er a ya kla n ce ke bile ce k v ehat ta oncel ik le d ige r ayakl ar la y ii ri iy eb ilecek d ii zeyde hareket e tme li , Bu da ancakve ancak "is yaparak" v e is yaptig nu "g ostererek" mumkun olabilir. S oz kon usuclan ak adem iyse, akadem inin ciinik yapism a karst b askaldirarak , akad em iyecal rsmad iguu, eylemedigini ona karst cahsa rak, eyleye rek gost ermes iy le mi .imki ino la bilir . Yani soz konusu h ar ek et b ir a n evv el iir etme li v e tir ettig in i gos te rme li, Bun ed en le d e u re ttig in i gos te re cegi a kademiy le o rta k b ir z eminde miic ad ele e tme li,iBen jamin , Wa l te r, Panlular ( I ll umina ti onen )
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
12/54
11
Hatta o nu n d ilin de n k on usa ra k, d ilin i b ozmaya c ah sm ah ; o nu n y olu nd an g id er ekyolunu saptirm ah, ve onun adim larrm takip ederek celm eyi takm ah. Ama otey an da n d a o nu n d ilin i k on usa yim d erk en d ild as o la bilir; o nu n y olu nd an g id ey imderken yolunu kaybedebiIir; ve onun adimlanm ta kip e de yim d erk en k en din iritm e k ap tira bilir, R isk li b ir y ol b u, so nu cu nd a k ay be tm ek d e v ar b u y olu n. G ozeahnmasi gereken bir yoI; ne de olsa "dogru'tsunu bilen yok bu yolun. B ucercevede bakildiginda gerek Felsefe Ogrencileri Bulusmasr gerekse deP an demo s b u g irisim in b ir u rtln iid iir, K amm ca b u ik i o rtam sirasiy la a ka demiktop lan ti la ra ve derg i le re "altematif" o lm ah , h atta b ir "alternatif akademi" olmah.Ve kend in i su rek li e les ti re rek tet ik te o lmah , kial ternat if lig in i kaybetmesin. Kis iselk anaa time go re , F el se fe Ogrencileri Bulusmasi 'yla ilk a dumm ata n b u o lu sum,a ka dem iy e k ars i, akademiyi re dd etm ed en , a ka demiy le p as la sa ra k, g ere kirs eakademi icinde miicadele etmelidir, Bunun icin d e o rg iltle nm esi, tirete re k v eu rettig in i g oste rerek k en din i b ulm asi v e k endi o lma st gerek iyor, Akademiylemucade le , o rgu tl enme, u re tme ve kend in i bulma sur ec le ri b ir bi rle ri ni g e rekt ir en ,a nc ak v e a nc ak b irb irle riy le b ir b iitiin o la ra k a ya kta d ura bile n su re cle rd ir, B un une n b uy uk ay ag l ise o rg utlenmed ir, K en din i b ulm ak , m uc ad ele v e iiretim ic in fa rzo la n v e b iz atih i k en disi b ir iire tim o la n b ir o rg utle nm e. U re tim ise a nc ak v e a nc ake le st ir el b ir o rt amda, b ir ey i d is lamadan ve d iy al og la m i ir nkun o labi li r, Yahn lm i sb ir a tmo sfe r ise h er z am an b as kry a, o to rite ye v e ta ha kk ume a crk tir, D ola yisiy lao rg utle nm e d e h er y on iiy le b ask iy a m ah al b irak rn ad an d em ok ra tik b ir c eh rey es ah ip o lma li dir , U r etim i ci n demokr at ik o rgu tl enme s ar tt ir , O r gu tl enme is e ancakbir 'acik yapit' olarak demokrat ik olabilir,Orgiitlenme aetk bir yapitnr !
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
13/54
12
PRAKSis FELSEFESiNDE ORTAYA
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
14/54
13
Her b ileb ilm e, b ilen b ir ozn en in, y an i b ir b ilin cin var o lm asi k osu lun a d ay am rK ant'a g ore. B ilinc, bir tiir tasanm lann icinde ortaya ylkhg l bos bir alan; ya dad uy u v erile rin in iiz erin e is le nd ig i b almumun da n b ir le vh a d eg ild ir, H er b ilin ciny ap ismda bir "kendi kendin i b ilme " (self-reflection) de v ardir ,Bilginin yapismdaki bu temellendirmeyi Kant soyle aciklar: Benim biittintasanmlanma eslik eden bir "dusunuyorum" (l think), bu tasanm la beraberolm ahdrr ki, benim her tasanrmmda ve nesneyi bilm em de bu kendini bilm enin(self-reflection) temeli vardir, Nesne lerin tasanmla nn a y a da fik irlerine sa hipb ir ozn e olarak ke nd imuze rin e d usu nm e ye tim say esind e nesn elerin b ilg isin iu re te bilir ir n anc ak .I ste bu, h er b ilg i f enomenin in temelin de bulu nan b ir o la naktir ,K a nt d us unmen in b u b en in e, " tamalg uu n a skmsa l b ir lig i" (transcendental unityof apperception) adm t verir, T am alg im n bu beni, bir varlik olarak, her algmm ,h er k av ramm a p rio ri o nk os ulu du r. F ak at b u b ir lik o la ra k " be n" , te k te k k isile rinsomu t "b en "leri d eg ildir; bu tun tek tek k isiler ic in olan ak h h er bilg inin g ene I v ezo ru nlu k osu lu ve aym de rece de 6 1yi is ii o l acak b ir "ben"di r. Tama lg intn ask in sa lb irlig i, v ereceg im h er tiirde n yargimn "benim yargim" olmasmi sag lay an veta sa nm la nmm butd nliig un i; s ag la ya n temel s ey dir,Bu d en ey im yapab ilmenin kosulu o la n v e d en ey im i onc ele yen b en , k endilig in dend usu nen v e algilann b iz e getir dig i iiz er in de b ir lik v e b iitiin liik koy an b ir b endirve butun insanlarda ayni akli diizenek tem elinde nesnel ve zorunlu olarakg ecerlid ir, B u k end ilig ind en ak il, anla yan , k av ray an , o zg iir ak il, kate go rileria ra cilig iy la duyumsal h am ma lz emeyi, d uyumla r k armasas im d iiz en le yen, o nla rak av ramsa l o la ra k b ir fo rm v er en , o nla ra b irlik v e e vr en se llik g etir en d iiz en ek tir.Ozgur lu k iis tiin e ta rti sma smda Kant, a khn k endilig in denlig in in , a khn k endis in eyasa koym a ozgiirliigii ile dissal belirlenim den kurtulm a ozg urlug iinub ir le stird ig in i s ay le r. Ak hn distan g elen duyum lan alan tarafi ile kavram lany olu yla o nla ra b utiin lu k g etir en ta ra fi b ir le stig in de a nc ak b ilg in in o la na klilrg isa glanmis olu r. B oyle ce K an t icin b ilg im iz an cak b ilissel (cognitive) yetilerintem elind e n esn el b ir a nlam a sah ip o lab ilir. "T ran sse nd en tal 6 zne " de ney im ino lab ilirlig in in tem eli o larak, ozn el old ug u g ib i nesn el o larak d a, ya ni ev ren selo la ra k d a ge ce rlid ir ,Kant, " tr an ss endenta l o zn e'n in kurucu rolu nu o rta ya koymasma ragmen, o ze llik leozne -nesne i li sk is i t eme linde kalmis v e o zn en in k en disiy le o la n ilis kis in i - d ah ad og ru bir ifad ey le oz nen in " ken di'T ig iy le o lan ilisk isini, ay nc a d ig erleri (d ig er .o zn elerle) H e olan ilisk isini dah a d erin lem esine k on u ed inip in celemem istir.D e ne yim in n es ne llig in i o rta ya k oymak ic in Kan t " ev re ns el b ir o zn e ta sa vv ur u"postiile etm is fakat bu evrensellig in tem ellendirilm esini yanm biraknusnr,"Cogito" y a d a Kan t'm "apperception"), d ige r ozne le rl e i li sk is iz b ir ev rense ll iksoy lem i o rta ya a ttlg l ic in dir k i, me srulu gunu k aybe tm is tir ,Kant, " tin se l- du suns el" o la nakla n d ah a onc ed en a ra stm lm i s b ir o zn e tin e s fu iim i iH e o gretisine ba sla r, O ysa ki H eg el, ha kh lig i tamtlanmam rs bir o zdii~ i.in iim ii(self-reflection) anlam siz bulur, B aska bir deyisle, H egel'e g ore ozne, hicbir
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
15/54
14
zam an kendini-iceren, bitim li ve veri Ii bir sekilde bulunam az; tam tersinedus ti ncen in ge lis im i Heo r tayakonu r ve boy le ce kendis in i olusturur, Dusunceningeli sim i is e d ig e r o znele rle k ar si lik li ile tis im ve iliskinin sonucudur.
Tam da bu noktada su soruyla karsilasm z: A caba benim bilg im in olanagmmtem elleri herkeste aym olan "tam algmm transsendental birlig i" m idir, yoksakendini dil, cahsm a, karsihklr etkilesim ve kiiltiir form larinda gosteren"ozne le ra ra si p ay la si lan b ir a lan" (intersubjectively shared ground) midir ? Kanth icb ir z am an b ilg in in d ild e v erili o ld ug un u v e b ir ile tisim to plu lu gu na a it o la nve 0 dile gore konusan benim bilg im oldugunu diisimmez, Kan t'ta o zn en inevrensellig inin, akhn kateg orilerinin oznelerarasi evrensellig i sayesindek en dilig in de n temelle nmes i, o zb ilin c s oru nu nun Heg el'd e o ld ug u g ib i, te k.te kb en ie r a ra smdak i ilis ki s oru nu na , b ir d iy alo g v e ile tis im soru nuna d onusme sin ieng ellem ektedir. O ysa birey olarak ben, ancak dile sahip bir toplum un iiyesio la ra k b ilg in in b ilin cin de yim , y ok sa d og ru da n b ilg in in d eg il, n ig er b ir d ey is le ,v eri l i b ilg in in o la na gmdan onc e -k i Kant ic in o nem li o la n bilginin olanakhhgmmsmanmas id ir- d il, c ah sma , k iiltu r g ib i o zn ele ra ra si p ay la srla n a la nm fo rm la nmdu~ iinmek zo ru nd aY lz . T am da bu nok ta da , H eg el'in d ils unme yon tem in in b ellib ir b ag la rm y a d a "ara ci'y r (medium ya da media) kabul e tmeden evrensellig egecm enin yanhs olacagi veya eksik kalacagirn varsayrm siz olarak ortayakoydugunu go ruyo ruz,Kan t F els efe si'n i e pis temolo jik a cid an in ce le rk en , " bilin c" v e " oz bilin c" (self-consciousness) arasm daki iliski ve etkilesim uzerine dusunulurse; K ant'tao zb ilin c d iy e o rtay a c ik anm b ir tu r o zd us un um sa yesin de g erce kle stig i, fa katb ilin cin ic in de b ulu nd ug u b ag la nu n v e ilis kile r a gu nn g ozde n k ay trg l g erc eg i Hek arst k arsiy a k ah nz . K an t'm A risto te les A hlak i y a d a A risto teles F elsfesi g ib ibaglam a ve icerige onem veren, olgulann diline sib sikiya bagh bir felsefeuretemeyisinin 81m da burada yatar. C tinku K ant Felsefesi ozilnde soyut veice rikt en d is lan rrus b ir us t- il isk il er -agnu postule eder . Ar is to te les Fe lse fes i'ndeh ay ati o neme s ah ip a kh ba smdahk (phronesis) y a d a k en din e-e gem en o lamama(akrasia) g ib i k av ram la n - ki b u k av ram la r b ir e tik d iis iin ce sin in n e k ad ar h ay atave bag lama il iskin o lduk lannm des tekleyic is id ir le r- Kant Fels ef es i'n de a ramayak alk ng rm izd a, K an t F else fesi'n in b un a iz in v erm ed ig in i y a d a g oza rd i ed en b irf el se fe o ldugunu goruruz, K ant'ta iliskiler bag ! bastan varsayilarak -ki K antF els efe si v ars ay unh b ir b ilg i fe ls efe sid ir- k uru ld ug u ic in , o zn en in b ilg i n es ne siH e a ra smdak i ilis ki b ir s ey re tme (contemplation) ilis kis id ir, Bu nok tada Tarihve Siruf Bilinci kitabm da G eorg L ukacs'm k apitalizm icin elestirisi aym seyiim le r: Em eg in e y ab an cila srm s o la n isci, k ap italizm in se yle sm is ilis kile r a gm ive me ta iliskile ri ni, k endis in e d is sa ll asm is o Ia rak sadece sey rede r. Oysa Hege l'eg ore , o zn e d unya yla e tk ile sim h alin de o ld ug unda n k en di d is in da v e k en dis in de na yn b ir s ey o la ra k g ord iig ii n es ne nin o lu sumun a b iz za t k atrlm akta dir, Bu k atihmso nu cu nd a, y an i n esn en in o zn elerara sr ilisk i s on ucu d on usm esi ile o zn ele r d eozbi linc li ozne le r ha line ge lmek ted ir le r.Kant't a o rt ay a c ik an kend in i ic er en ve b ii tim tek tek oznel er de 'evr en se l g ece rlil ig i
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
16/54
15
o lan monolojik bu oznell ikkavr am i, Hegel'in T in ' in Gorungubilimi'i yazmasmdanonceki le na De rs le ri'nd e ( 1802/3, 1803 /4 , 1805 /6 ) a sil s aldm hedefi yd i. C iinkii bumentalist kavramsalla sn rma ile buttm karsithklar doguyordu, Daha dogrusu, gene ldebu mentalist K artezyen gelenek, ozelde ise Kant Felsefesi, her tiirlu iliski veetkilesime onsel oIarak, ozne-nesne, icsellik-dissalhk gibi aynmlan merkezek oy uy ord u. Bu aynmla n y uk an da g oste rm ey e ca hsn nsn k, H eg el b utim bu aynmla nve varsayimlan dislayarak, i cinde bu lunu lan bag lama- icer ige bagh ve s ii recinic eris inde i ce rilm is -ama Spinoza'd ak i g ib i yok edi lmem is- b ir o zne tarumi yapan ilkf ilozof tu r, Ozne kend in i zaten cevresine siki sik iya bag h ve onun bir parcasi olarakbulu r; z at en bu s ayede b ilin cin ozb ili nc -k endinde b ilin c (self-consciousness) halineg elis silled v ard ir, H ab erm as' in d ey isiy le , o zn e d ig er b ir o zn ey le b irlik te o lm ad ank en disiy le o la rn az, e s d ey isle , o z-fa rkmd ahk ( ke nd in in fa rkma vansi), ancak veancak d ig erl eriy le k ar sr la smas i s onucu o rtaya c ik ar ,S oyut akil ve m onolitik ozne kurg ulam asi y ap an K ant' a ilk elestiri, killtiir ve dilk av ramla n iiz erin den Roman tik le r'd en g elir, fa ka t b u e le stirile rin sistema tik b irc erc ev e k az anmu Heg el 'le ilk d efa b asla r, Y alm z o la n "b en "in g en el o la nla ilisk isiancak "dolaynn'hn (mediation) kendisi Heyan i b ir a raci i le aciklanmahdn ; Bu "arac i"sa ye sin de o zn en in o zn ellik k az anma si, b ilin cin o zb ilin c o lm asi su re ci b asla r, B usayede K ant ve m entalist K artezyen geleneklerin soyut akli gercek d ir imsel likk ay nagmi b ulu r v e o zn ele ra ra sih gin b u fo rm la n say esin de "p ra ksis fe lse fe si"n ini lk tohumlan veya temeller i anlrms o lu r. D il ve emek (cahsma) Tin' inbildirirnleridirler,bu kav ram il k defa d il , c ah sma ve kars ilik h t anmma g ib i a ra9(o rta )'la r icin kullaruhr.B irey le rin te k te k o zn ellig in den b ag nn stz v e o nla ra v aro lu s a la rn sa gla ya n d iiz lemolmadan oznenin oznelliginden bahsedem eyiz. B u duzlem, biiti.in oznelere veonlann kar sihkh edimlerine " ickin" (immanent) bir diizlem olmasi nedeniy Ie,ozneleretranscendent (askm) o lan her seyi yikar ve "karsihkli tanmma"um (mutua l r ecog -nition) b iric ik b ic im in i v e tem elin i o lu stu ru r, T in (Geist), icind e "ben"iu "biz" ve"biz"in bir "ben" oldugu, kendisini karsihkh tanmmada g osteren toplum sal birkavramdir, Oznelerarasi bir tanmma iliskisi sonucund a ortaya ciktigmdan,transs endenta l b ir f else fenin o rn eg i d eg il, o nun asrlmasrru-donusmesini isaret edenbir kavramdrr."B ire y a nc ak b ir b ask a b ire y y olu yla b ire y o la bilir" g erc eg in den y ola c ik ara k so ylesoy leyebi li ri z: B il inc ancak b ir baska b il inc yoluy la ve onunla e tk il es im i sonucundaozbilinc haline gelir; varolusunun kendisi, onun baskasi icin olmasindanolusm aktadir. K ojeve'ye gore, bu iliskiselligin kendisi, ortak cikan izlem edebirbi rler iy le daima uyusan bireyle rin i li sk is i o lmayacaknr, Tin 'in Gori ingubil imi 'n inKole-Efendi Diyalektig i B6liimii 'nde imlendigi uzere, tarihin catiskih iliskilerini ortayacikaran bir iliskisellik on p landa g orulm ektedir, B iri "efendi" d ig eri "kole" o lanozse l o la rak e sit siz b ireyie r a ra sindaki o lum -kahm rnucadel es i s onucundadir k i, e sdey is le , kavganm yer in i uzlas im in a lmasiylad ir kiinsan , ozb il ince , yan i emeg in in ,cahsmasmm ve mi icadele sonucu kendi liginin b il inc ine varmakradir, Insanm itretici-dom istu nic u ey lemin in b ilin cin e v arm asi v e g erc ek o zg lirliig u icin sa va smn, o nukendis in i o lum lamaya gotu re cek o lan b ir ic ik yoldur ,
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
17/54
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
18/54
17
rozntvtza, KUHN VE POSTMODERN"izMUZER iNE B iR:METAFOR
Emrah GUNOK*Bilindig i g ib i, genelde yaygm olan pozitiv is t b a k i s 3.9lSl uyannca bilgi , k f u n i l l a t i f ilerlemeegilimi g6steren bir dogaya sahiptir.Tarihin ilk caglanndan beri bilimselligi karutlannus teorive hipotezlerin olusturdugu bu Y Ig In, g elecekte yapilacak arastmnalara da y o n verirgozi.ikmektedir. Bilimselbilginin bu birikimliilerleyisini savunan pozitivistbilim felsefecileri,gozleme ve deneye dayan rnayan her tiirlii one rmeyi sacma ve onemsiz addetmek le, i n s a ndogasnun sosyal, killtiirel vepsikolojiknim yon1erini dislanns, ortadaciddi birugrasiyakonuolabilecekampirikolgulardan baskahicbir seybuakmanuslardir Bu go~, yankisnu doneminen oneml i b il im felsefec ilerinden Thomas Kuhn'un yazdIi! ,o ldukca uzun bir deneme olan''B ilimse l Dev rim le rin Yap is i (Structure of Scientific Revolutions)" nda bulmustuc Kuhn ,kitabmda bilgi i l e r l e y i s i n i n bu c e s i d i n e tfunden k a r s t 9 l k : r n J J ; ; ;her tiirlii bilimsel aktiviteyi"paradigma" admi verdigikavramile temellendinneye ~~Kuhn,biliinadammmgi.inlUk~ufuktefekproblem~zmegiri5imleriniveherlIangibirsarsmtyiJ;1a:jet1olmaYdllhertiirliibilimselaktiviteyi "oJaganbilim"terimiilesmrrlar.OJaganbilim, iizerinde ~i1 sorunlaracoztmurettigi siirece siradan vesakin biryasamsuren Armbir an gelir, oyle b ir p roblemle k a r s i l a s i h r l e i , bu problem konusunda f i k i r yiir i if;mek bileimkanslZhalegelir.Bu,yineKuhn'cuterimler1ekon~ ''kriz''arudrr. Krizanmdaprob-l e r n , k e n d i s i n e o n e r i l e n y 6 : z i i m l e r e t a m a n u y l a d u y a . r s I z d r r . Bilimadann, s o n m m t e h d i t k a r h g m mve gercekliginin fa rkmdadi t 0ana k a d a r ona ~zi.i.m1er ve aciklanmasi mUmkiin olgu1arsunmus o lan doga , s imdi, tam da bu iht iyac anmda srrtmi donmll, sanki konusmamaya veyardnn etmemeye and igmi g ib id ir . Kuhn'da parad igma kavrarm, aciklamas im tam da budoga-insenmetaforunda bulur. 0 gi. inekadarmesut birseki ldeyarenlik ett igi doga t a r a f i n d a nbusekilde yi izt ist i i buakilmak, bil im a d a m m a , dostunu (dogaYI)oklugu gibi kabul etmedigi,*ODTO FEL SEFE BOLOMO
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected] -
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
19/54
- ..-.-.- -.-..- - .
18
onukendi deger yargi lan dogruhusunda bic imlendirdigi konusunda bir sezgi esin le r, Amaarnk yak gec ti r Bilim adammin yalvans lanndan duyduguzevki ozi it i. inekadar icen doga,~dunr rndakie sk ia rkada rrnbuaktpars lZbir sevgilig ib ib~kasmmkolIannaatilir . Yen imasuk (ya da sozde masuk) gencl ig in verdigi ene ij i ve askla oyles ine kendinden gecmist irki , esk i sevgilinin yaptJ.~ hatayi tekrar lamayacagi ve sevgi lis in i sonuna kadar anlayacagiyonilnde yikilmasi pek miimkim gorunmeyen b ir kendine g iivene sah ip tir , Ama Kuhn'ag ore bu, sadece sonun baslang icidn; Doga oyle bir kadmdir ki, usandig; anda terk edipgitmesini saglayacak bir kapris ve bahaney i her cla im cepte tutar.Yery iiziine in ip bu meta fo rik anlany i biraz acnn la rsak, bu iliskinin, dogasi g ereg i, enproblernsizzamanlannda bile (olagan bil im) tek t a r a : f u oldugu gibi birsonuca u l a s m a m a r m zic in herhang i b ir neden yok tu r; B ilim adami, h icbir z aman sevgilis i o lan dogay i gormekistediginden farkh gormez (paradigma) - tipkr bizim de ask iliskilerinde yog u zamanyaptigirmz g ib i. Bu nok tada , poz itiv is tle rin o rtaya attl~ tezin t ersine , bil imse l ola raktanunlananm icine psikolojik olanm kansngnu gorm ek pek de zor degildir Ben bunun ,.iliskinindevamiicin zonmlu oldugunainanryorum. Aksi takdirde, dUnyaylizi.indebilimdenve~bahsedenhikayeleran1atmakmilinkiinolmayacak:t1;amainsanhikayedinlerneyiseven bir varhknrlSimdi tekraryiikselip basladigmnzmetaforu tamamlamaya bakahm: Zaman icindehararetl ive gene sevgi linin ~ld!~ ozguven, yerini bir ilir umursamazhga buakn ; Bu uyusuklukhali, sevgi linin e traf ina baska tal ip le rin bir ikmesine neden olur. Ama stirec Odysseia'daoldugu gibi tamamlanmaz! Qink i i Homeros'un anlat ismda, Odysseia'nm kansmdan ay ndusmesi kaderin bircilvesidir; tann Poseidon'ungazabidn; Buradaise, b ir ihmalkarhk sozkonusudur, Ama yine de denilebilir ki,bu durumdada bir kaderden sozetmek mfunki indfu;burada kac imlmaz o lan " ihmalkarhk" metaforu ile anlatilmak istenen in takendisid ir ; Vedoga, za ten haztr olan bahanes ini derha l sakladigi yerden cikartrr; baskalanrun kollannadogruistek1ibirko~tutturur:Buise,Kuhn'un"paradigmade~imi"yada''bilirnseldevrirn''adtru verdigi seydir ,Tam bu noktad a ~yle b ir so ru so ru labilir: Bu kadere k a r s i c ikmak miimkiin degil midir?tnsanvedogaarasmdasonsuzakadarstirecekbirevlilikgeryekl~eolan$yokmudur?Ben bunun olanakh oldugu gori .i .inekatllmtyonun. Insan, cevresinden bagimsiz biryarankhaline gelmedikce: k illtiirel, so syal, p siko lojik etk ilen im lerin tamamma kaparuprobotlasmadikca hekar yasamaya mahkumdur , Herne kadarta rih , 'e pis teme 'y i miimkiinh ale g etirmek adma in san dogasm i parcalara bo len (v e bu parcalard an baalarma b ilerekgozlerini kapayan ) v e onu sabitlern eye cah san pek yak d ti iin ce adam iyla dolu o lsa da ,modemizmbahcesininsonunagelinmis, aytlansonkapldanpostmoderniteninamuda~cicekler i secil ir o lmustur, Kuhn'un anlansi, bu her yerde k arsmnz a c ik an h az in askhikayelerinin birnevi kavramsallastmlmasive genellestiri lmesi ise ,postmodemite gercekyiiziinu hicbir zaman g ostermeyen bu sunank sevgiliye haddini bildirm e girisimidir,Hepimizinbildigigibl,kadml.arenyakkendilerinekayttslZkalan,karakter1erini9i:iziitnlernekonusundaatUunyapmayan;''tutarslZ''ve''coo!''(!)erl
-
8/2/2019 Pandemos - Tfb Felsefe Dergisi
20/54
19
BiLiMSEL YETKENiN DAYANAGIC em KAMOZUT *
Gunumuz to plumund a 'b ilim se l' sifati n iteled ig i sozc iige saygmlik vek usk uy a y er b ira km ay an bir kesinlik k az an dirm ak tad ir, B u d urum, rum sav lanesdeger gormekten kurtulmarmz bakimmdan olum ludur. H asta bir insanmdok to ru n o ne rile rin e d ig er o ne rile rd en d ah a c ok g uv enmesin in ala/ex b ir t ut umo ld ug u a cik nr, A nc ak , g ecmis te k ab ul g ormus 'b ilim se l' o ne rm ele rin b az ila nnmgi in iim liz b il im ince 'yanlis' o ld ug un un o rta ya cikanlmasi bilimsel sifati Hekazandmlan sayginliga golge dus urm ek te dir' . D ah a d a o nemlisi, b ilim ci1 erinkendi aralannda tartismakta olduklan karsit bilimsel goruslerin varligi vekuramlanmizin bazi ce li sk il er i ce rmesi , bugunku bilimsel savlanrmzm kesind og ru o lm asuu ola na ksiz k ilrn ak ta dif .B iitiin b un la rm l$ lgmda y a h asta b ir in sa nm dok to ra g oru nmesin in a kilc i b ir ta viro lac ag i savmd an v azg ecmem iz ya d a b ilim se l sifa tmm kazandirdigi sayginhga'kesinlik' disinda bir kaynak bulm arm z gerekm ektedir, B u yazida ik inc i y old ene nec ek tir". B u am ac la o nce lik le b ilim sel k uramla nn ke sin lik te n u za k o lm aneden1 er in i b eli rlenecek; d aha s on ra b ilimin, tiim bu sor un la ra k ar si n kull andi giyontem sayesinde i le rl ed ig i goster il ecekt ir ' . B i lim in eksikler in i g idere rek i le rl emesis u an u la sm is o ldugu smi rl ar ic er is inde ona g ii venimizi t eme ll endir ec ek ti r.B il im se l kur am lanrmz i i ncel ed ig im izde il k g aze car pan n ite lik le ri b az i varsayimlaricermeler id ir, Kuramlanmiz, bi it i. inevrenin tum aynntilan il e k ap samh b it b ic imdeele ahnmasi olanaksiz oldugundan, evrenin bir bolum u ya da bazi aynntilanyokrnus g ibi kurg ulanm islardir, A rastm na konusunu yalitm ak ve incelem eyi*ODTU F ELSEFE B DLUMU
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]:[email protected]
