Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych
description
Transcript of Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych
![Page 1: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/1.jpg)
Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji
wymagań szkolnychBeata Borecka-Sierpina
![Page 2: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/2.jpg)
ROZWÓJ FIZYCZNY
Jest to pojęcie bardzo obszerne, obejmuje całokształt zmian:
biologicznych biochemicznych biofizycznych zachodzących w organizmie. Procesy te warunkują rozrastanie się i
dojrzewanie organizmu. Następują one po sobie w określonej
kolejności i kierunku i są nieodwracalne.
![Page 3: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/3.jpg)
Ukształtowanie cech dziecka zależne jest od całego szeregu czynników, przede wszystkim natury:
biologicznej środowiskowej.
![Page 4: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/4.jpg)
Rozwój dziecka
Rozwój nie przebiega w jednakowym tempie i rytmie. Są w życiu dziecka: okresy przyśpieszonego i zwolnionego wzrastania nasilenie i osłabienie procesów dojrzewania
poszczególnych organów i ich funkcji Wiedza w tym zakresie pomaga w interpretowaniu
zjawisk rozwojowych: traktowania ich jako prawidłowych, fizjologicznych lub wymagających zaostrzenia czujności w celu zapobiegania ewentualnym odchyleniom.
![Page 5: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/5.jpg)
Noworodki
Noworodki stają się stopniowo zdolne do zawierania interakcji międzyludzkich.
Już po urodzeniu preferują:• głosy ludzkie od innych dźwięków • ludzkie twarze od innych pokazywanych im
wzorów• również odróżniać głos matki od głosów
innych kobiet.
![Page 6: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/6.jpg)
Noworodki
Najważniejsze umiejętności, jakie przyswaja sobie dziecko w tym okresie dotyczą:
sprawności lokomocyjnychnabywania podstaw języka wykształcenie społecznego przywiązania.
![Page 7: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/7.jpg)
Noworodki
W obrębie podstawowych reakcji odruchowych noworodka można wyróżnić zachowania typowe dla tego okresu rozwojowego i zanikające w późniejszych stadiach:
odruch ssaniaodruch Babińskiegoodruch Moroodruch chwytny. Inne odruchy mają charakter trwały i występują
także w życiu dorosłym, np. odruch źrenicowy, mrugania, połykania.
![Page 8: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/8.jpg)
Niemowlęta
Jeśli chodzi o zmiany fizjologiczne, następuje w
tym okresie intensywny rozwój. W ciągu pierwszych 3, 4 miesięcy długość ciała niemowlaka zwiększa się o ok. 50%.
Rozwijają się wtedy również mięśnie, rozpoczyna się proces kostnienia, zmiany następujące w obrębie kośćca:
- kifoza- lordoza szyjna- lordoza lędźwiowa.
![Page 9: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/9.jpg)
Co dziecko już potrafi?
w wieku ok. 2 miesięcy dziecko potrafi unosić główkę pod kątem 45˚, przewracać się na boki
w wieku 4 miesięcy potrafi utrzymać się w pozycji siedzącej z podporą
w okresie 5,6 miesięcy powinno być już zdolne do siedzenia bez podpory
w wieku 6,7 miesięcy dziecko podejmuje próby samodzielnego wstawania
w wieku ok. 10 miesięcy potrafi pełzać i raczkować. około 1 roku życia dziecko może chodzić z
przytrzymywaniem się różnych obiektów i samodzielnie stać.
![Page 10: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/10.jpg)
Stadia rozwoju ruchowego w zakresie chwytów:
STADIUM I (4- 5 miesięcy) - chwyt łokciowy,
STADIUM II (5- 6 miesięcy) – chwyt dłoniowy prosty,
STADIUM III (7- 8 miesięcy) - chwyt nożycowy,
STADIUM IV (od 9 miesięcy) - chwyt pęsetkowy.
![Page 11: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/11.jpg)
Rozwój dziecka w okresie przedszkolnym
Okres średniego dzieciństwa charakteryzuje dość intensywny rozwój motoryczny, mówi się nawet o apogeum motorycznym przypadającym na ten etap rozwoju.
![Page 12: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/12.jpg)
Wiek przedszkolny
Największy przyrost sprawności fizycznych dzieci przypada na wiek pięciu, sześciu lat, kiedy dokonuje się tzw. skok rozwojowy, polegający na szczególnej zdolności do opanowania różnych umiejętności. Prawdopodobnie z tego powodu wiek przedszkolny, a szczególnie piąty, szósty rok życia jest określany w literaturze dotyczącej biomedycznych podstaw rozwoju jako złoty wiek motoryczności dziecka.
(Wojnarowska, 2010, s. 93; Gniewkowski, 1985, s. 110; Stawiarska, 2006, s. 53).
![Page 13: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/13.jpg)
Wiek przedszkolny
Wtedy to doskonali się motoryka duża i mała: dzieci swobodnie chodzą, biegają, nabywają umiejętności skakania, rzucania i łapania piłki, uczą się jeździć na rowerze, łyżwach, pływają, wspinają po drabinkach, doskonalą sprawności manualne, a także praksję (np. posługiwanie się widelcem, kredkami, pędzelkiem, nożyczkami).
Bogdanowicz, Kalka, Sajewicz-Radtke, Radtke, 2010, s. 10; Kielar-Turska, 2006, s. 84; Gniewkowska, 1985, s. 103–110
![Page 14: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/14.jpg)
Podstawa programowa
Dziecko, które kończy edukację przedszkolną i
rozpoczyna naukę w szkole, powinno: być sprawne fizycznie lub sprawne w miarę
swoich możliwości; dysponować sprawnością rąk oraz
koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania;
określać kierunki oraz miejsca na kartce papieru [...], zaczynając od lewej strony.
![Page 15: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/15.jpg)
Rozwój motoryczny w okresie szkolnym
Okres szkolny nazywany jest często drugim apogeum motorycznym, bowiem w późnym dzieciństwie kształtuje się ostatecznie precyzja i koordynacja ruchów. Dzieci są bardzo ruchliwe, lubią różne formy aktywności. Ruch jest bardzo wskazany w tym wieku, bowiem wpływa na proces kostnienia.
![Page 16: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/16.jpg)
Zaburzenia rozwoju ruchowego
Najczęściej spotykanymi zaburzeniami rozwoju ruchowego w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym są:
niezręczność ruchowa całego ciałaniezręczność manualna.
Bogdanowicz, 1991, s. 119
![Page 17: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/17.jpg)
Zaburzenia motoryki dużej
opóźnienia w rozwoju ruchowymmała aktywność ruchowaogólna niezręczność ruchowabrak koordynacji ruchówosiąganie z opóźnieniem w stosunku do
rówieśników różnych umiejętności ruchowych
spowolnienie ruchoweunikanie zabaw ruchowychzakłócenia w koordynacji wzrokowo-
ruchowej, np. podczas rzucania piłki.
![Page 18: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/18.jpg)
Najważniejsze wskazania w przypadku niezręczności ruchowej:
zachęcanie dzieci do brania udziału w zabawach ruchowych;
umożliwienie uprawiania sportów.
![Page 19: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/19.jpg)
Zaburzenia motoryki małej
opóźnienia w rozwoju praksjibrak precyzji ruchówbrak koordynacji ruchów palców, dłoni,
przedramieniazakłócenia koordynacji wzrokowo-ruchowejnieadekwatna do zadania szybkość ruchówniechęć do podejmowania czynności
manualnych.
![Page 20: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/20.jpg)
Analiza pisma wykazać może następujące charakterystyczne objawy:
kształty liter uproszczone, mogą przypominać druk, scalanie liter w "zbitkę", litery nie dokończone w kształcie,
zmiana wielkości i nachylenia liter,litery krzywe i niekształtne,brak wiązania liter,litery drżące, o niepewnej linii, za duże lub za małe odstępy liter w wyrazach lub
między wyrazami,opuszczanie linijek, przekraczanie lub nie
dociąganie do nich.
![Page 21: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/21.jpg)
Podstawowymi umiejętnościami rozwijanymi w trakcie doskonalenia motoryki małej są:
kontrolowane ruchy rąk i palców; chwytanie przedmiotów jedną ręką bez
pomocy; manipulowanie przedmiotem w celu
wykonania zadania; skoordynowane używanie obu rąk.
![Page 22: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/22.jpg)
Usprawnianie dużej motoryki
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
![Page 23: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/23.jpg)
Ruchy naprzemienne na leżąco:
Ćwicz na miękkiej powierzchni.Podnieś ręce i głowę do góry.Obejmij głowę dłońmi i podtrzymuj ją.Prawym łokciem dotykaj lewego kolana, potem
lewym łokciem prawego kolana, itd.Oddychaj rytmicznie. Efekt: integracja lewej i prawej strony ciała,
czytanie, umiejętność słuchania, pismo, zasady pisowni, matematyka.
![Page 24: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/24.jpg)
Wypady:
Rozstaw nogi szerzej od plecówUstaw nogi tak by stopy były ustawione do siebie pod
kątem prostymZegnij jedną nogę w kolanie i przenieś nogi, drugą
nogę trzymaj prosto.Wyprostuj tyłów.Zrób wypad na zgiętą nogę i odwracając głowę w jej
stronę. Efekt: przekraczanie i praca w środkowej strefie ciała,
rozwój percepcji przestrzennej, relaksacja całego ciała, zrozumienia, aktualizacja pamięci krótkoterminowej.
![Page 25: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/25.jpg)
Kołyska:
Usiądź na podłodze.Ręce lekko ugięte oprzyj z tyłu utrzymując
podniesiony tułów. Nogi zegnij w kolanach i podnieś stopy do góry. Usuń napięcie w jednym biodrze potem w
drugim, wykonując nieduże ruchy nogami. Efekt: rozwój zdolności do pracy w środkowym
polu ciała, umiejętności wzrokowego śledzenia ruchów w kierunku od lewej do prawej strony, nawyki skupiania uwagi i zrozumienia.
![Page 26: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/26.jpg)
Oddychanie przeponowe:
Zrób wdech nosem. Oczyść płuca robiąc krótkie wydechy przez zaciśnięte wargi (wyobraź sobie, że chcesz utrzymać piórko w powietrzu).
Połóż ręce na brzuchu - na wdechu ręce podnoszą się, a na wydechu opuszczają.
Zrób wdech licząc do trzech.Zatrzymaj oddech na trzy sekundy.Wydychaj licząc do trzech.Ponownie zatrzymaj oddech na trzy sekundy. Powtórz całość. Efekt: rozluźnienie centralnego układu nerwowego,
czytanie, głośne czytanie, mowa.
![Page 27: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/27.jpg)
Usprawnianie małej motoryki
PRZYKŁADY ĆWICZEŃ
![Page 28: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/28.jpg)
Koordynacja słuchowo- ruchowa w zakresie palców ręki prawej i lewej
Przygotowujemy zestaw przedmiotów, które po uderzeniu pałeczką wydają dość głośny dźwięk. Mogą to być: bębenek, szklanka, butelka, miska szklana, spodek itp. Ustawiamy je w szeregu i uderzamy w każdy z nich pałeczką. Wydają one różne dźwięki, które przyporządkowujemy kciukowi, dźwięk szklanki- palcowi wskazującemu, dźwięk butelki- środkowemu, dźwięk miski szklanej- serdecznemu itd. Polecamy dzieciom: „Gdy stuknę w bębenek, dotkniecie kciukiem bębenka, gdy stuknę w szklankę- dotkniecie palcem wskazującym szklanki” itd.
Uwaga: Początkowo ograniczamy liczbę przedmiotów (i palców) do 2-3
![Page 29: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/29.jpg)
Kreślenie w powietrzu na przemian prawą, lewą ręką oraz obiema rękami jednocześnie różnych form kolistych i falistych
Ustawiamy dzieci tak, aby nie przeszkadzały sobie nawzajem podczas wykonywania ruchów rękami.
Polecamy rysować w powietrzu okręgi, linie faliste, spirale itp. Początkowo dzieci wykonują duże (zamaszyste) ruchy na przemian prawą i lewą ręką oraz obiema rękami jednocześnie w tym samym kierunku. Okręgi kreślimy zgodnie z ruchem wskazówek zegara i odwrotnie, przy czym początek kreślenia okręgów w powietrzu rozpoczynamy od miejsca położenia cyfry 2 na tarczy zegarowej.
Po pewnym czasie zmniejszamy ruchy rąk, przechodząc stopniowo od ruchów ramion do ruchów dłoni i palców.
![Page 30: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/30.jpg)
Ćwiczenia manualne- usprawnianie końców palców:
Stukanie czubkami palców w rytm piosenki, albo np. naśladując pająka.
Malowanie suchym palcem po arkuszu świeżo zamalowanym farbą, najlepiej klejową.
Malowanie pęczkiem waty / jak w ćw. 2, ale zamiast ścierać farbę palcem używamy watę/.
Modelowanie w glinie i plastelinie różnych brył, przedmiotów, postaci, zwierząt:
• toczenie i ugniatanie prostych rzeczy: wałeczki, rogaliki, miseczki,
• wykonywanie form bardziej skomplikowanych, wymagających różnicowania wielkości elementów ich różnicowania,
• wykonywanie wzorów szlaczków i elementów literopodobnych.
![Page 31: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/31.jpg)
"Procesy myślenia i uczenia się odbywają się nie tylko w
głowie." C. Hannafort
![Page 32: Opóźnienia rozwoju motorycznego warunkujące możliwości realizacji wymagań szkolnych](https://reader033.fdocument.pub/reader033/viewer/2022052900/55638331d8b42ad2128b46de/html5/thumbnails/32.jpg)
Literatura:
1. Ewa Lewandowska „Rozwój sprawności motorycznych dzieci pięcioletnich” „Wychowanie w Przedszkolu” 5/2012
2. Kurniewicz-Witczakowa „Charakterystyka somatyczna dzieci warszawskich w wieku od 3 1/2 do 7 roku życia” ,1978.
3. Marta Bogdanowicz „Ryzyko dysleksji, dysortografii i dysgrafii”, Gdańsk.
4. Tadeusz Gałkowski, Grażyna Jastrzębowska (red.) „Logopedia. Pytania i odpowiedzi”, Opole 2001.
5. Ewa Małgorzata Skorek „Terapia pedagogiczna” tom I „Zaburzenia rozwoju psychoruchowego dzieci”, Kraków 2005.
6. Notatki własne ze szkolenia Kinezjologia edukacyjna I˚ i II˚ prowadzonego przez trenerów Amerykańskiej Fundacji Dennisonów.