ölçme konu anlatımlı test

8/9/2019 ölçme konu anlatımlı test

http://slidepdf.com/reader/full/oelcme-konu-anlatimli-test 1/66

ÖĞRETMEN ADAYLARI İÇİNKAMU PERSONELİ SEÇME SINAVIEĞİTİM BİLİMLERİ

GARANTİLİ MODÜLER SET

EĞİTİMDEÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLERİ, DENEME SINAVLARI VE

SON SEKİZ YILIN KONULARA GÖRE YERLEŞTİRİLMİŞ ÇIKMIŞ SORULA



vii

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER

SayfaTAKDİM ......................................................................................................................................... iKİM NE DEDİ? ............................................................................................................................. iiPUSULA ...................................................................................................................................... iii

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ..................................................................................................1

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ................................................................................................7

1. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ .....................................................................9

2. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ......................................................................9

2.1 Ölçme ..............................................................................................................................................................92.2 Ölçüt ................................................................................................................................................................92.3 Değerlendirme ................................................................................................................................................92.4 Ölçüm ..............................................................................................................................................................92.5 Ölçme Kuralı ...................................................................................................................................................9

3. ÖLÇME ...................................................................................................................................................................9

3.1 Ölçme Türleri ................................................................................................................................................103.1.1 Doğrudan (Temel) Ölçme ...................................................................................................................... 10

3.1.2 Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme .................................................................................................................. 11

3.1.3 Türetilmiş Ölçme ................................................................................................................................... 12

3.2 Ölçmede Birim .............................................................................................................................................. 133.2.1 Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler......................................................................................... 13

Eşitlik• ........................................................................................................................................... 13

Genellik• ........................................................................................................................................ 14

Kullanışlılık• ................................................................................................................................... 14

4. ÖLÇÜT .................................................................................................................................................................. 144.1 Mutlak Ölçüt..................................................................................................................................................144.2 Bağıl Ölçüt ....................................................................................................................................................15

5. DEĞERLENDİRME ...............................................................................................................................................16

5.1 Değerlendirme Türleri ...................................................................................................................................17

5.1.1 Ölçüte Göre Yapılan Değerlendirme Türleri .......................................................................................... 17Mutlak Değerlendirme• .................................................................................................................. 17Bağıl Değerlendirme• .................................................................................................................... 18

5.1.2 Amacına Göre Yapılan Değerlendirme Türleri....................................................................................... 20

Tanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme• ......................................................................... 20

Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme•

(Öğrenme Eksikliklerinin Değerlendirmesi) ................................................................................. 21

Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme•

(Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi) ...................................................................................... 21

Eğitim Programının Değerlendirilmesi• .......................................................................................... 22

Öğretimin Değerlendirilmesi• ......................................................................................................... 23

Rehberlik Amacıyla Yapılan Değerlendirme•

(Öğrencileri yöneltme amacıyla yapılan değerlendirme) .............................................................. 23

Hazırbulunuşluk Düzeyinin Değerlendirmesi• ............................................................................... 23

5.2 Değerlendirmede Kullanılan Ölçütler ......................................................................................................... 236. ÖLÇEK VE ÖLÇEK TÜRLERİ .............................................................................................................................. 24

6.1 Sınıama (Adlandırma/Nominal) Ölçekleri................................................................................................. 246.1.1 Sınıama Ölçeklerinin Özellikleri........................................................................................................... 24

6.2 Sıralama Ölçekleri ........................................................................................................................................ 24

6.2.1 Sıralama Ölçeklerinin Özellikleri ........................................................................................................... 25



viii

İÇİNDEKİLER

6.3 Eşit Aralıklı Ölçekler ....................................................................................................................................25

6.3.1 Eşit Aralıklı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri ..........................................................................................26

6.4 Eşit Oranlı Ölçekler ......................................................................................................................................27

6.4.1 Eşit Oranlı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri ........................................................................................... 27

TEST I ........................................................................................................................................................31ÇIKMIŞ SORULAR ....................................................................................................................................41

ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER .........471. ÖLÇMEDE HATA ..................................................................................................................................................49

1.1 Sabit Hatalar .................................................................................................................................................491.2 Sistematik Hatalar ........................................................................................................................................ 491.3 Tesadü (Rastgele, Random) Hatalar ......................................................................................................... 50

2. HATA KAYNAKLARI.............................................................................................................................................51

2.1 Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar .............................................................................................................. 51

2.2 Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar ..................................................................................................... 51

2.3 Ölçme İşleminin Yapıldığı Ortamdan Kaynaklanan Hatalar ..................................................................... 51

2.4 Ölçme İşleminin Yapıldığı (Ölçülen) Kişiden Kaynaklanan Hatalar ......................................................... 51

3. BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER ....................................................... 533.1 Güvenirlik...................................................................................................................................................... 53

3.1.1 Güvenirlik Hesaplama Yöntemleri ......................................................................................................... 54

Test-Tekrar Test Yöntemi• .............................................................................................................. 54

Paralel (Eşdeğer) Formlar Yöntemi• .............................................................................................. 55

İki Yarı (Eşdeğer Yarılar) Yöntemi• ................................................................................................ 56

İç Tutarlılık Güvenirliği Yöntemi• .................................................................................................... 56

3.1.2 Güvenirlik Artırma Yolları ....................................................................................................................... 58

3.2 Geçerlik .........................................................................................................................................................603.2.1 Geçerlik Türleri ...................................................................................................................................... 61

Kapsam Geçerliği• ......................................................................................................................... 61

Kapsam Geçerliğini Belirlemede Kullanılan Yaklaşımlar ................................................... 61

Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik• ............................................................................................................ 61

Yordama Geçerliği ............................................................................................................. 62

Uygunluk Geçerliği............................................................................................................ 62

Yapı Geçerliği• ............................................................................................................................... 63

Bir Testin Yapı Geçerliğini Belirlemede Kullanılabilecek Çeşitli Yöntemler ....................... 63

3.2.2 Geçerlik Arttırma Yolları......................................................................................................................... 63

3.2.3 Güvenirlik ve Geçerlik Arasındaki İlişki ................................................................................................. 63

3.3 Kullanışlılık ...................................................................................................................................................65

TEST II .......................................................................................................................................................69

ÇIKMIŞ SORULAR ....................................................................................................................................75

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VE EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI ...................................811. TEST HAZIRLAMA SÜRECİ ................................................................................................................................ 83

1.1 Test Amacının ve Kapsamının Belirlenmesi .............................................................................................. 831.2 Ölçülecek Davranışların Belirlenmesi........................................................................................................ 831.3 Belirtke Tablosu Hazırlama ......................................................................................................................... 831.4 Kullanılacak Soru Türünün Belirlenmesi ................................................................................................... 851.5 Madde (Soru) Yazma .................................................................................................................................... 851.6 Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi .............................................................................................. 85

1.7 Ayrıntılı Puanlama Cetvelinin (Anahtarının) Hazırlanması ....................................................................... 851.8 Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması .......................................................................................................... 85



ix

İÇİNDEKİLER

1.9 Uygulama......................................................................................................................................................851.10 Puanlama ...................................................................................................................................................... 85

2. TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI ......................................................................................................................872.1 Puanlama Bakımından Sınıama Türleri.................................................................................................... 872.1.1 Objektif Puanlanan Testler .................................................................................................................... 872.1.2 Subjektif Puanlanan Testler ................................................................................................................... 87

2.2 Testi Hazırlayan Bakımından Sınıama Türleri ......................................................................................... 872.2.1 Öğretmen Yapımı Testler....................................................................................................................... 872.2.2 Uzman Yapımı (Standart) Testler .......................................................................................................... 87

2.3 Uygulamaya Katılan Birey Sayısına Göre Sınıama Türleri ..................................................................... 872.3.1 Bireysel Testler ...................................................................................................................................... 872.3.2 Grup Testler ........................................................................................................................................... 87

2.4 Uygulama Süresi Bakımından Sınıama Türleri ....................................................................................... 872.4.1 Hız Testleri ............................................................................................................................................ 87

2.4.2 Güç Testleri ........................................................................................................................................... 872.5 Ölçtüğü Özellik Bakımından Sınıama Türleri ..........................................................................................872.5.1 Tipik Performans Testleri ....................................................................................................................... 872.5.2 Maksimum Performans Testleri ............................................................................................................. 87

3. EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI ................................................................................................... 873.1 Bilişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar ........................................................... 88

3.1.1 Doğru-Yanlış Testleri ............................................................................................................................. 88

3.1.2 Çoktan Seçmeli Testler ......................................................................................................................... 893.1.3 Kısa Cevaplı Testler .............................................................................................................................. 953.1.4 Eşleştirmeli Testler ................................................................................................................................ 973.1.5 Yazılı Yoklamalar (Uzun Cevaplı, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Sınavlar) .................................. 973.1.6 Sözlü Sınavlar ..................................................................................................................................... 101

3.1.7 Ödev ve Projeler ................................................................................................................................. 1023.1.8 Portfolyo (Bireysel Gelişim Dosyaları-Öğrenci Etkinlik Dosyaları) ......................................................103

3.1.9 Performans Görevi .............................................................................................................................. 1093.2 Duyuşsal Alandaki Davranışların Ölçülmesi ........................................................................................... 110

3.2.1 İlgi Ölçekleri (Envanteri) ....................................................................................................................... 110

3.2.2 Tutum Ölçekleri .................................................................................................................................... 110

3.2.3 Gözlem Tekniği ..................................................................................................................................... 110

3.3 Devinişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesi .......................................................................................... 111

3.3.1 Kontrol Listesi....................................................................................................................................... 111

3.3.2 Çeteleme Aracı..................................................................................................................................... 111

3.3.3 Derecelendirme Ölçekleri ..................................................................................................................... 111

3.3.4 İş – Performans Testleri ....................................................................................................................... 112

3.3.5 Dereceli Puanlama Ölçeği / Puanlama Anahtarı (Rubrik) .................................................................... 113

TEST III ....................................................................................................................................................117

ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................127

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER ...............................................................1371. TEST İSTATİSTİKLERİ ....................................................................................................................................... 139

1.1 Merkezi Eğilim (Vasat) Ölçüleri ................................................................................................................. 1391.1.1 Aritmetik Ortalama............................................................................................................................... 1391.1.2 Ağırlıklı Ortalama................................................................................................................................. 143

1.1.3 Ortanca (Medyan) ............................................................................................................................... 143

1.1.4 Mod (Tepe Değer) ............................................................................................................................... 144

1.2 Merkezi Dağılım (Yayılma) Ölçüleri ........................................................................................................... 1471.2.1 Standart Sapma (Standart Kayma) .....................................................................................................147



x

İÇİNDEKİLER

1.2.2 Çeyrek Sapma .................................................................................................................................... 1491.2.3 Ranj (Dizi Genişliği)............................................................................................................................. 150

2. MADDE İSTATİSTİKLERİ ...................................................................................................................................151

2.1 Madde Güçlük İndeksi ...............................................................................................................................151

2.2 Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi ............................................................................................................ 1532.3 Madde Varyansı ..........................................................................................................................................157

2.4 Madde Standart Sapması .......................................................................................................................... 157

2.5 Madde Güvenirlik İndeksi ..........................................................................................................................157

3. MADDE İSTATİSTİKLERİNDEN HESAPLANAN TEST İSTATİSTİKLERİ ........................................................157

3.1 Aritmetik Ortalama .....................................................................................................................................157

3.2 Testin Ortalama Güçlüğü ........................................................................................................................... 1584. DAĞILIMLARIN YORUMLANMASI ...................................................................................................................159

4.1 Bağıl Değişkenlik Katsayısı.......................................................................................................................159

5. DAĞILIMLAR ......................................................................................................................................................159

5.1 Normal Dağılımlar ......................................................................................................................................159

5.2 Normal Olmayan Dağılımlar ......................................................................................................................1605.2.1 Soldan Çarpık Dağılımlar .................................................................................................................... 160

5.2.2 Sağdan Çarpık Dağılımlar ................................................................................................................... 160

5.2.3 Çok Modlu Dağılımlar.......................................................................................................................... 161

6. STANDART PUANLAR VE BAŞARI KARŞILAŞTIRILMASI ............................................................................161

6.1 Z Puanı ........................................................................................................................................................162

6.2 T Puanı ........................................................................................................................................................ 1637. SINAV SONUÇLARININ NOTA ÇEVRİLMESİ ................................................................................................... 164

7.1 Mutlak Değerlendirme................................................................................................................................ 1647.2 Bağıl Değerlendirme .................................................................................................................................. 164

8. ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ .......................................................................................................... 164

8.1 Bilimsel Yöntem ......................................................................................................................................... 1648.2 Araştırma Türleri ........................................................................................................................................165

8.2.1 Deneysel Araştırma ............................................................................................................................. 165

8.2.2 Korelasyonel Araştırma ....................................................................................................................... 166

Pozitif Doğrusal (Aynı Yönde) İlişki• ............................................................................................ 166

Negatif (Ters Yönde) İlişki• .......................................................................................................... 166

8.2.3 Nedensel Karşılaştırma Araştırması.................................................................................................... 168

8.2.4 Tarama Araştırması ............................................................................................................................. 168

8.2.5 Etnograk Araştırma............................................................................................................................ 168

8.2.6 Tarihi Araştırma ................................................................................................................................... 168

8.2.7 Eylem Araştırması ............................................................................................................................... 168

8.3 Bilimsel Araştırmanın Temel Kavramları..................................................................................................169

TEST IV ....................................................................................................................................................171

ÇIKMIŞ SORULAR ..................................................................................................................................180

DENEME ..................................................................................................................................................188

KAYNAKLAR ...........................................................................................................................................194

KURAMCILAR .........................................................................................................................................195

SÖZLÜK ...................................................................................................................................................196



1

ÖLÇME

VEDEĞERLENDİRME



3

YAZAR PENCERESİ

Sevgili Öğrenci Arkadaşlarımız,

Ölçme ve değerlendirme dersi; kendisine karşı en çok ön yargı beslenen derslerin başında gelir.Bu ön yargı dersin gereği gibi anlaşılmasını engeller, ders anlaşılmaz hale geldikçe de öğrencileriçin bir kabus halini alır. Oysa ölçme ve değerlendirme hayatımızın her anında işe koştuğumuz yani kullandığımız ögeleri içerir. Pazardan bir elbise alırken, manavdan domates seçerken, evle-neceğimiz insanı belirlerken, verdiğimiz birçok kararda ölçme ve değerlendirme iş başındadır.Ölçme ve değerlendirme dersi masallaştırılabilecek kadar kolay ve anlamlı bir derstir.

Özellikle öğrencilerimiz şunu bilmelidirler; hiçbir ders uzaydan gelmemiştir ya da uzay çocukla-rı için verilen bir ders değildir. Yani bütün dersler bizimle, bizim hayatımızla doğrudan doğruyailgilidir. Bu nedenle her dersin hayatımızdaki yeri iyi bilinmeli ve dersin hayatla bağı kurulmalı-dır. Bunun için azıcık bir hayal gücü yeterlidir.

Bu kitapta diğer kitaplardan farklı olarak şekillere, şemalara, orijinal örneklere ve tablolara yer verilmiştir. Bunun amacı anlatımı somutlaştırmak olduğu gibi öğrencilerimize ders çalışırkentabloyla, şekille, şemayla, grakle ve yeni örneklerle çalışma imkanı sağlamaktır.

Özellikle ölçme ve değerlendirme dersini başaran öğrencilerimiz kendi öğrenme stratejile-rini kullanarak başarılı olmuşlardır. Bu kitabın, her satırı çizilmeli, bunun için renkli kalemlerkullanılmalı, anlamlı notlar tutulmalı, gerekirse karikatür çizilmeli, çok çalışıp az işlem yapmak yerine, gününde ve zamanında yeteri kadar çalışılmalıdır.

Başarılar...

İhtiyaç YayıncılıkEğitim Bilimleri

Ölçme ve DeğerlendirmeDersi Üyeleri

3



4

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİTEMEL KAVRAMLAR 1 1 1

ÖLÇME VE TÜRLERİ 1 1Doğrudan Ölçme 1 1

Dolaylı Ölçme 1 1 1

Türetilmiş ÖlçmeÖLÇÜT VE TÜRLERİ 1 2Mutlak Ölçüt 1

Bağıl ÖlçütDEĞERLENDİRME 1 1 1AMACINA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİ 1

Tanımaya ve Yerleştirmeye Dönük Değerlendirmeİzleme ve Biçimlendirmeye Yönelik Değerlendirme 1 1

Değer Biçmeye Yönelik Değerlendirme 1 1

Eğitim Programının DeğerlendirilmesiÖğretimin DeğerlendirilmesiRehberlik Amacıyla Yapılan DeğerlendirmeHazırbulunuşluk Düzeyinin DeğerlendirilmesiÖLÇÜTE GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİMutlak Değerlendirme 1

Bağıl Değerlendirme 1 1 1

ÖLÇEK VE TÜRLERİ 1Sınıama (Adlandırma) ÖlçeğiSıralama ÖlçeğiEşit Aralıklı ÖlçekEşit Oranlı Ölçek 1 1 1

Ölçmede Aracın RolüÖLÇMEDE HATASabit - Sistematik ve Tesadü Hata 1

Hata kaynakları 1

Ölçmenin Standart Hatası 1 1

Şans Başarısı 1

ÖLÇME ARAÇLARINDA ARANAN NİTELİKLERGÜVENİRLİK 1 3 3 2 1 1

Güvenirlik Hesaplama YöntemleriTest-Tekrar Test Güvenirliği 2 1

Paralel (Eşdeğer) Formlar İki Yarı (Eşdeğer Yarılar) Güvenirliğiİç Tutarlılık Güvenirliği (KR-20 ve KR-21)Güvenirlik Artırma Yolları 1 1 1 1

GEÇERLİK 1 1Geçerlik TürleriKapsam Geçerliği 1 1 1

Yordama Geçerliği 2 1 1Yapı Geçerliği

4

KPSS SORULARININ YILLARA GÖRE DAĞILIMI



5

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Görünüş Geçerliği

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ 1BİLİŞSEL ALANDAKİ DAVRANIŞLARINÖLÇÜLMESİ

2 1

Doğru-Yanlış Testleri (Sınıama Gerektiren Testler) 1

Çoktan Seçmeli Testler 1 1 1 1 1 2 1

Kısa Yanıtlı (Cevaplı) Testler 1 1 1 1 1

Eşleştirmeli Testler Yazılı Yoklamalar 1 1 1 1

Sözlü Sınavlar Ödev ve Projeler Portfolyo İle Değerlendirme 1 1 1 1 1 1

DUYUŞSAL ALANDAKİ DAVRANIŞLARINÖLÇÜLMESİ

1

İlgi ÖlçekleriTutum ÖlçekleriGözlem Tekniği 1

DEVİNİŞSEL (PSİKOMOTOR) ALANDAKİDAVRANIŞLARIN ÖLÇÜLMESİÇeteleme AracıDerecelendirme Ölçeğiİş–Performans Testi 1 1

Performans Değerlendirme Testi 3

Dereceli Puanlama Ölçeği/Puanlama Anahtarı(Rubrik)

1

Kontrol Listesi 1ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNE İSTATİSTİKSELİŞLEMLERTEST İSTATİSTİKLERİ 1 1 2Merkezi Eğilim (Vasat) ÖlçüleriMod (Tepe Değer) 1 1 1

Ortanca (Medyan) 2

Aritmetik Ortalama 1 1 2

Ağırlıklı OrtalamaMerkezi Dağılım (Yayılma) ÖlçüleriRanj Dizi Genişliği 1

Standart Sapma (Standart Kayma) 1 1

Çeyrek SapmaMADDE İSTATİSTİKLERİ 3 2Madde Güçlük İndeksi 1

Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi 3 1

Madde VaryansıMadde Standart SapmasıMadde Güvenirlik İndeksi

MADDE İSTATİSTİKLERİNDEN HESAPLANANTEST İSTATİSTİKLERİ

55




6

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Aritmetik Ortalama 1

Testin Ortalama Güçlüğü 1DAĞILIMLARIN YORUMLANMASIBağıl Değişkenlik Katsayısı 1

DAĞILIMLARNormal Dağılımlar 1 1

Normal Olmayan Dağılımlar Soldan Çarpık Dağılımlar Sağdan Çarpık Dağılımlar Çok Modlu Dağılımlar STANDART PUANLARZ Puanı

T Puanı 1

SINAV SONUÇLARININ NOTA ÇEVRİLMESİMutlak DeğerlendirmeBağıl DeğerlendirmeKORELASYON 1Pozitif Doğrusal (Aynı Yönde) İlişki 1

Negatif (Ters Yönde) İlişki 1

ARAŞTIRMA TEKNİKLERİSürekli DeğişkenSüreksiz DeğişkenNicel DeğişkenNitel DeğişkenBağımlı Değişken 1

Bağımsız Değişken 1

Araştırma Sonuçlarının YorumlanmasıTOPLAM 14 15 21 18 16 16 18 18

6




7

1. ÖLÇMEVE DEĞERLENDİRMENİN EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

2. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR2.1. Ölçme2.2. Ölçüt2.3. Değerlendirme2.4. Ölçüm2.5. Ölçme Kuralı

3. ÖLÇME3.1. Ölçme Türleri

3.1.1. Doğrudan (Temel) Ölçme3.1.2. Dolaylı (Göstergeyle) Ölçme3.1.3. Türetilmiş Ölçme

3.2. Ölçmede Birim3.2.1. Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler

Eşitlik•

Genellik•

Kullanışlılık•

4. ÖLÇÜT4.1. Mutlak Ölçüt4.2. Bağıl Ölçüt

5. DEĞERLENDİRME5.1. Değerlendirme Türleri

5.1.1. Ölçüte Göre Yapılan Değerlendirme TürleriMutlak Değerlendirme•

Bağıl Değerlendirme•

5.1.2. Amacına Göre Yapılan Değerlendirme TürleriTanıma ve Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme•

Biçimlendirme ve Yetiştirmeye Yönelik Değerlendirme•

(Öğrenme Eksikliklerinin Değerlendirilmesi)Düzey Belirlemeye Yönelik Değerlendirme•

(Öğrenci Başarısının Değerlendirilmesi)Eğitim Programının Değerlendirilmesi•

Öğretimin Değerlendirilmesi•

Rehberlik Amacıyla Yapılan Değerlendirme•

(Öğrencileri Yöneltme Amacıyla Yapılan Değerlendirme)Hazırbulunuşluk Düzeyinin Değerlendirmesi•

5.2. Değerlendirmede Kullanılan Ölçütler

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEBÖLÜM İÇERİĞİ

7



88

6. ÖLÇEK VE ÖLÇEK TÜRLERİ6.1. Sınıama (Adlandırma/Nominal) Ölçekleri

6.1.1. Sınıama Ölçeklerinin Özellikleri6.2. Sıralama Ölçekleri6.2.1. Sıralama Ölçeklerinin Özellikleri

6.3. Eşit Aralıklı Ölçekler 6.3.1. Eşit Aralıklı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri

6.4. Eşit Oranlı Ölçekler 6.4.1. Eşit Oranlı Ölçeklerin Ayırt Edici Özellikleri

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEBÖLÜM İÇERİĞİ



9

İ h t i y

a ç

Y a y ı n c ı l ı

k

9

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Eğitim bilimlerinde bu

bölümle ilgili her yıl

ortalama

1

soru çıkmaktadır.

EĞİTİMDE ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Eğitim, insanlarda var olan bazı davranışları belli amaç-lar doğrultusunda değiştiren ve yine bu amaçlar doğrul-tusunda bireylerin bazı yeni davranışlar kazanmalarınısağlayan bir sistemdir. Bir sistemde genel olarak girdi-ler, süreç, çıktılar ve değerlendirme olmak üzere dörtöge vardır. Eğitim sistemindeki kontrol, değerlendirmeögesi tarafından yerine getirilir. Sistem ve ögeler genelolarak aşağıdaki gibi bir şema ile ifade edilebilir.

1. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN

EĞİTİMDEKİ YERİ VE ÖNEMİ1

Öğrenciye davranışını nasıl değiştireceği, nasıl ge-1.liştireceği hakkında bilgi verir.Yeterince başarılı olan öğrenciyi motive eder.2.Öğrenci hakkında verilecek kararlara dayanak3.oluşturur.Öğretmenin kendi öğretiminin ne derece etkili oldu-4.ğunu anlamasına yardımcı olur.Uygulanan bir eğitimin başarılı olup olmadığı hak-5.kında yöneticilere ve diğer ilgililere bilgi verir.

1 Turgut, M. F. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara1995, 10. Baskı, Yargıcı Matbaası

2. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLEİLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Ölçme değerlendirme ile ilgili temel kavramlar bu bö-lümde kısaca açıklanmış, ilgili olan kavramların dahadetaylı açıklaması kitabın ilerleyen sayfalarında yapıl-mıştır.

2.1. ÖlçmeNesnelerin gözlemlenip, gözlem sonuçlarının sayı veyasembollerle ifade edilmesine “ölçme ” adı verilir.

2.2. ÖlçütÖlçme sonuçlarıyla karşılaştırılan ve değerlendirmeyedayanak oluşturan değere “ ölçüt ” adı verilir. “Matema-tik dersinden geçebilmek için en az 60 almak gerekir.”ifadesi ölçüte örnek olarak verilebilir.

2.3. DeğerlendirmeBir niteliği gözlemleyip, gözlem sonuçlarını bir ölçüt ilekarşılaştırarak karar verme işlemine “ değerlendirme ”adı verilir.

2.4. Ölçüm

Ölçme işlemi yapıldıktan sonra elde edilen sayı veyasemboldür. Örneğin; “Ayşe zik dersinden 75 puanaldı.” ifadesindeki “75 puan” bir ölçümdür.2

2.5. Ölçme KuralıÖlçme işlemini yaparken, ölçmeye konu olan özelliğinhangi miktarına ne değer verileceğinin belirlenmesidir. 3 Örneğin; “Fizik dersinden sınav yapan bir öğretmen, 2.soruya tam cevap veren öğrenciler 20 puan alacaktır.”diyerek, o soruya tam cevap veren öğrencilere kaç puan

verileceğine dair bir ölçme kuralı belirlemiştir.

3. ÖLÇMEÖlçme; herhangi bir niteliğin gözlemlenerek, gözlem so-nuçlarının sayı veya sembollerle ifade edilmesidir.

Bir betimleme işlemi olan ölçmenin temelinde “fark” kav-ramı vardır. Bütün insanlar farklı değil de aynı ağırlıktaolsaydı, ağırlık kavramı olmayacağı gibi bunun ölçülme-si de söz konusu olmazdı.2 Tan, Ş. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme , (10. Baskı). Ankara2006, Pegem A Yayıncılık. S. 2083 Tan, Ş. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme , (10. Baskı). Ankara2006, Pegem A Yayıncılık. S. 207



10

İ h t i y

a ç


k


Örnekler:Sınıfın sıcaklığı 29°C’dir.

Ali’nin ağırlığı 79 kg’dir.Park yerinde 25 araba var.Masanın boyu 185 cm’dir.

Ölçme işleminin yapılabilmesi için;1. Ölçülecek özelliğin tanımlanması,2. Ölçülecek özelliğe uygun sayı ve semboller küme-

sinin belirlenmesi,3. Ölçülecek özelliğe hangi sayı ve sembollerin verile-

ceğini gösteren kuralın belirlenmesi gerekir.

Ölçme sonuçları her zaman sayılarla ifade edilmez.Bazı ölçme sonuçları büyük–küçük, iyi–orta–kötü gibisembollerle de ifade edilebilir. Örneğin; “Serkan iyi bir sunu hazırladı.” cümlesindeki “iyi”, bir ölçme sonucunugösteren semboldür. Bu tür ölçme işlemleri sınıamadüzeyinde yapılan ölçme işlemlerine örnektir.

3.1. Ölçme TürleriÖlçme, ölçülen özelliğe ve bu özelliğin gözlenme şekli-ne bağlı olarak üçe ayrılır.

3.1.1. Doğrudan (Temel) ÖlçmeÖlçülecek özelliklerin, araya başka bir değişken girme-den doğrudan doğruya gözlenmesi sonucu yapılan ölç-me türüne “doğrudan (temel) ölçme” denir. Doğrudanölçmelerde ölçülecek özellikle, bu özelliği ölçmek içinkullanılacak aracın özelliği aynıdır.

Örnekler:Sude’nin boyu 178 cm’dir.Kitaplıkta 15 tane zik kitabı var.Sınıfta 20 öğrenci var.Son yıllarda sıklıkla kullanılan performansa dayalıdeğerlendirmeler (portfolyo değerlendirme, bedeneğitimi dersinde futbol oynama) doğrudan ölçmeye

örnektir.

Ağırlık ölçümlerinde eşit kollu terazi kullanımı doğrudan

ölçme kullanıldığının bir göstergesidir. Çünkü kefeli

terazinin kefelerinden birinde ölçmek istenen özellik

yani ağırlık, diğer kefesinde ise bu özelliği ölçmede

kullanılan başka bir ağırlık vardır. Kefeli terazide ağırlık

başka bir ağırlık ile dengelenmiş araya başka bir

değişken girmemiştir.

2006 KPSS

SORU...

Aşağıdaki öğrenci özelliklerinden hangisi doğru-dan ölçülebilir?

A)Zeka puanı B) Boy uzunluğuC) Derse karşı tutum D)YetenekE) Ders başarısı

ÇÖZÜM...Ölçmeye konu olan özelliklerin doğrudan doğruyaaraya başka bir değişken girmeden gözlenmesinedoğrudan ölçme denir. Boy uzunluğu doğrudan doğ-ruya araya başka bir değişken (sınav, test, civa vb.)girmeden metre ile ölçülür. Öğrencilerin zeka puanla-rı, derse karşı tutumları, ders başarıları ve yetenekleridoğrudan ölçülemez. Bu özellikler öğrencilere sınav-lar uygulanarak, yani başka bir değişken yardımıylaölçülür.

CEVAP: B



13

İ h t i y

a ç


k


Ölçme Türleri Özellikleri ve Örnekler

Doğrudan(Temel)Ölçme

Ölçülecek özelliklerin, araya baş-

ka bir değişken girmeden doğru-dan doğruya gözlenmesi sonucuyapılan ölçme türüdür.

Ölçülecek özellikle bu özelliği ölç-mek için kullanılan aracın özelliğiaynıdır.

Örnekler:Metre ile boy ölçmek

Cetvel ile uzunluk ölçmek

Bir öğrencinin CD sayısını belir-lemek

Kefeli terazi ile ağırlık ölçmek

Sınıfta bulunan öğrenci sayısınıbelirlemek

Dolaylı

(Göstergeyle)Ölçme

Doğrudan gözlem yapılarak ölçü-lemeyen bir değişkenin, onunlailgisi olduğu bilinen ya da sanılanbaşka bir değişkenin gözlenerekölçülmesidir.

Örnekler:Termometre ile sıcaklık ölçmek

Öğrencilere uygulanan sınavlar

Zeka puanını ölçmek

Akademik başarıyı ölçmek

Tutum ölçmek

TüretilmişÖlçme

İki veya daha fazla değişken ara-sında yapılan matematiksel bir işlem sonucu elde edilen ölçmetürüdür.

Örnekler:Bir cismin yoğunluğunu belirlemek

Bir aracın hızını belirlemek

Aritmetik nüfus yoğunluğunu be-lirlemek

Öğrencilerin IQ’sunu (zeka bölü-münü) belirlemek

Doğrudan ve dolaylı ölçme yaparken kullanılacak ölçmearaçları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Doğrudan Ölçme Dolaylı ÖlçmeMetreKefeli teraziSaymak (Adet, kişisayısı)KronometrePerformansa bakmakPsikomotor davranşları ölçmek

Sınavlar TermometreSaatBilişsel davranışlarıölçmek

3.2. Ölçmede BirimBir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacığa “ birim”adı verilir. Örneğin; Hava sıcaklığı 35°C denildiğin-de, birim °C, Ayşe’nin boyu 165 cm denildiğinde, birimcm’dir. Eğitimdeki testlerin birimi ise soruların her birisidir. Her soru bir birimdir.

İFADE BİRİMHava sıcaklığı 35°C’dir. °C

Ayşe’nin boyu 165 cm’dir. cm

Kitabın ağırlığı 2 kilogramdır. kg

Bir ölçme işleminde birim kullanılması, yapılan ölçmeişleminin objektif olmasını ve yapılan ölçme işlemindebir standart oluşmasını sağlar.

3.2.1. Bir Birimin Sahip Olması Gereken Özellikler Ölçme işlemini kolaylaştırmak ve ölçme sonuçlarınındaha anlaşılır olmasını sağlamak amacıyla bir biriminsahip olması gereken çeşitli özellikler vardır.

● Eşitlik: Kullanılan ölçme aracındaki birimlerin hemölçme işlemi boyunca hem de bir ölçmeden diğerinedeğişmemesi ve birbirine eşit olmasıdır. Örneğin; bir uzunluğu ölçmek için metre veya karış kullanılabilir.Metreyi oluşturan her cm birbirine eşitken, her insa-



28


ÖlçekTürleri

Özellikleri ve Örnekler Kullanılabilecekleri

Bazı İstatistiksel

Teknikler

SınıamaÖlçekleri

Nesneler gözlenen özellikler bakımından birbirlerine benzeyip benzememe-lerine göre gruplara ayrılır.Benzerlik ve denkliklerin belirlenmesinde kullanılır.En basit ölçek türüdür.Belli bir başlangıç noktası ve birimi yoktur.Frekans ve mod hesaplama dışında hiçbir matematiksel işlem yapılmaz.

Örnekler:Bireyleri medeni durumlarına göre evli–bekar şeklinde gruplamakÖğrencileri başarı durumlarına göre başarılı–başarısız şeklinde gruplamakBireyleri ten renklerine göre sarışın–esmer–kumral şeklinde gruplamakİllere kod numarası vermek

Frekans hesap-lamaTepe değer (mod)hesaplama

SıralamaÖlçekleri

Ölçülen özelliğe sahip oluş miktarı bakımından, nesneler ya da kişiler büyük-lük sırasına konulur.Azlık ve çoklukların belirlenmesinde kullanılır.Bu ölçekte kullanılan sayılar nesnelerin, belli bir özelliğe birbirlerine göredaha az ya da daha fazla sahip olduğunu gösterir.Sıraları gösteren sayılar arasındaki farkın miktarını belirtmez.

Örnekler:Öğrencileri boy uzunluklarına göre sıralamakOkulda 3. olmakBilgi yarışmasında 1. olmakMadenleri sertliklerine ve özgül ağırlıklarına göre sıralamak

Ortanca (med-yan) hesaplamaYüzdelikleri he-saplamaSıra farkları kore-lasyon katsayısı-nı hesaplama

Eşit AralıklıÖlçekler

Nesneler belli bir özelliğe sahip oluş dereceleri bakımından belli bir başlan-gıç noktasından itibaren sıralanır.Başlangıç noktası tanımlanmış, yani key olarak belirlenmiştir.Ölçme sonuçları üzerinde çarpma ve bölme işlemleri yapılamaz.

Örnekler:Takvimler Zeka testleriTutum ölçekleri

Öğrencilere uygulanan sınavlar Başarı testlerindeki standart puanlar Termometre ile sıcaklık ölçme (Hava sıcaklığı 15°C’dir.)

Ortalama hesap-lamaStandart sapma(kayma) hesap-lamaPearson - çarpımmomentleri kore-lasyon katsayısı-

nı hesaplama

Eşit OranlıÖlçekler

Gerçek bir sıfır noktası vardır.Ölçme sonuçları üzerinde çarpma, bölme gibi oranlama işlemleri yapılabilir.Ölçme sonuçları üzerinde bütün matematiksel işlemler yapılabilir.

Örnekler:Metre ile boy ölçmek (Ahmet’in boyu 1,90 cm’dir.)Terazi ile ağırlık ölçmek (Ayşe 45 kg’dır.)Okulda bulunan öğrenci sayısını belirlemekBir öğrencinin kardeş sayısını belirlemekSayma işlemleri

Varyasyon katsa-yısını hesaplamaLogaritmik dönü-şümleri hesap-lamaHer türlü istatis-tiksel işlemler



40

İ h t i y

a ç


k

58. I. Okuldaki öğretmenleri branşlarına göre ayırmaII. Öğrencileri verdikleri doğru cevap sayısına

göre sıraya koymaIII. İki şehir arasındaki sıcaklık farkını bulmaIV. Öğrencilerin Türkçe testi başarısını bulmaV. Sınav notlarına göre en başarılı ilk 3 öğrenciyi

belirleme Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangilerisınıama türü ölçek ile belirlenmiştir?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IIID) III ve IV E) IV ve V

59. İllere plaka numaralarının verilmesi, okuldaki sı-nıarın A, B, C gibi şubelere ayrılması, insanla-rın mesleklerine göre ayrılması gibi ölçümlerdeaşağıdaki ölçek türlerinden hangisi kullanılır?

A)Sıralama B) Aralıklı C) Sınıama

D)Oranlı E) Duyarlı

60. Ölçümlerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerdenhangisi doğrudur?

A) Sınıama ölçeğinde daha çok nicel ifadeler kul-lanılır.

B) Termometre, takvim birer oranlı ölçektir.C) Eşit oranlı ölçek daha çok fen bilimlerinde kul-

lanılır.D) Eğitimde yapılan ölçümlerde genellikle aralıklı

ölçek kullanımı söz konusudur.E) Sıralama ölçeği ile sıralama sonuçları sembol-

lerle ifade edilir.

61. Ölçeklerle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerdenhangisi yanlıştır?

A) Ölçekler arasında en çok bilgi taşıyan ölçekaralıklı ölçek iken en az bilgiyi sıralama ölçeğitaşır.

B) Eğitim alanında en fazla kullanılan ölçek türüaralıklı ölçektir.

C) Sıralama ölçeklerinde kullanılan sıfırın anlamıyoktur.

D) Sınıama ölçeğinde daha çok nitel ifadeler kul-lanılır.

E) Metre kullanımı oranlı ölçek kullanımına örnekolarak verilebilir.

62. Muhammet Hoca, elindeki bir ölçeğin ne tür bir ölçek olduğuna karar vermek için ölçeğin gerçeksıfırının olup olmadığına bakmıştır. İnceleme sonu-cunda kullanılan ölçeğin gerçek sıfırının ve doğalbirimlerinin olduğuna karar vermiştir.Muhammet Hoca’nın incelediği bu ölçek türüaşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıralama B) Sınıama C) OranlıD) Aralıklı E) Duyarlı

Test1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

D C B E B E D D C A C E A C B A A B C B E D D D E C D E C A C

32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62

B C B B E B D E A D C E B A E D C D E A B C D D D A A C D A C

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Test1



41

İ h t i y

a ç


k

ÇIKMIŞ SORULAR

EĞİTİMDE ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

ÇIKMIŞ SORULAR 1. Ölçmenin yapıldığı gruba bağlı değerlendirme

için bir ölçüt olmayan seçenek aşağıdakilerdenhangisidir?

A) Ortalamanın bir standart sapma üzerinde puanalma

B) Sınıftaki öğrencilerin % 50’sinden daha başarı-lı olma

C) Sınıfta ortalama başarı düzeyi gösteren öğren-ciden daha başarılı olma

D) Sınıfta en yüksek başarı gösteren ilk beş öğ-rencinin arasına girme

E) Ölçülecek olan kapsamın en az % 60’ını bilme2001 KMS

2. I. Uygun bir araçla karşılaştırarak sonucu sayıve sembollerle ifade etmek

II. Bir gözlem sonucunu uygun bir ölçütle karşı-laştırıp, bu sonuca ilişkin bir karara ya da yar-gıya ulaşmak

I. ve II. tanımlar aşağıdaki hangi iki kavramaaittir?

A) Değerlendirme - GeçerlikB) Ölçme - ÖlçekC) Güvenirlik - ÖlçmeD) Ölçme - Değerlendirme

E) Değişken - Değerlendirme2001 KMS

3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bir ölçme iş-lemidir?

A) Yazılı yoklamada bir öğrencinin verdiği cevap-ların doğruluk derecesinin bir notla belirtilmesi

B) Öğrencinin bir dersten başarılı sayılıp sayılma-yacağına karar verilmesi

C) Sınıfın bir sınavdaki başarı ortalamasının bu-lunması

D) Bir sınavda başarılı sayılabilmek için gerekliolan en küçük puanın belirlenmesi

E) Bir yazılı yoklamadaki cevaplar için puanlamaanahtarının hazırlanması

2002 KPSS

4. Bir öğrencinin aşağıdaki özelliklerinden hangisiüzerinde yapılacak ölçme işlemi dolaylı ölçme-ye örnektir?

A) Kardeş sayısıB) Arkadaş sayısıC) Boyunun uzunluğuD) Akademik başarısıE) Sahip olduğu CD sayısı

2002 KPSS

5. Oranlı ölçekle elde edilmiş ölçütlere örnek ola-bilecek seçenek aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğrencilerin boylarıB) Sınıarın genel başarı düzeyleriC) Babaların eğitim düzeyleriD) Okulların üniversiteye giriş sınavı sonuçlarına

göre sıralarıE) Akademik başarı ve okula yönelik tutum ara-

sındaki ilişki2002 KPSS



46

İ h t i y

a ç


k

ÇIKMIŞ SORULAR

27. Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçla-rının aynı birimle ifade edilmesi gerekir.Bunun en önemli amacı aşağıdakilerden hangi-sidir?

A) Ölçme aracının geçerliğini artırmakB) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağla-

makC) Ölçme aracının güvenirliğini artırmakD) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmakE) Ölçütün uygun olmasını sağlamak

2007 KPSS

28. Aşağıdaki durumların hangisinde kriter refe-

ranslı (ölçüt dayanaklı) değerlendirme, normreferanslı (norm dayanaklı) değerlendirmedendaha uygun olur?

A) Öğrencilerin mezun edilip edilmemelerine ka-rar verilmesinde

B) Kontenjanları sınırlı olan yükseköğretim prog-ramlarına öğrenci seçiminde

C) Öğrencilerin hazırladıkları fen bilimleri projele-rinden en iyisinin belirlenmesinde

D) Okulda dereceye girecek öğrencilerin belirlen-mesinde

E) Bir sınıf içindeki en başarısız öğrencilerin belir-lenmesinde

2007 KPSS

29. Aşağıdaki örneklerin hangisinde sözü edilenölçme işleminde bağıl (key, itibari) sıfır sözkonusu değildir?

A) Ankara ili Çankaya ilçesinin deniz seviyesin-den yüksekliği 870 metredir.

B) Öğrencilerin felsefe dersine karşı tutum puan-

ları ortalaması 207’dir.C) Tarih sorularından en az dört tanesine doğru

cevap veremeyenler sıfır puan almıştır.D) Bugün hava sıcaklığı 15ºC’dir.E) Bu kitabın ilk 4 sayfasında kitabın kapsamı ta-

nıtılmaktadır.2007 KPSS

30. Durum değerlendirme ya da düzey belirlemedenen ölçme ve buna bağlı değerlendirme süre-cinde temel amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Öğretim programında belirtilen kazanımlarıngerçekleşme derecesini belirlemek

B) Öğrencilerin yaşadıkları öğrenme güçlükleriniortaya çıkarmak

C) Öğrencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomikdurumlarını belirlemek

D) Öğrencileri belli özelliklere göre sıralayıp ilgiliprogramlara yerleştirmek

E) Öğrencilerin kavramsal gelişim düzeylerini ve

kavram yanılgılarını tespit etmek2008 KPSS

31. Aşağıdakilerden hangisi ölçülürken dolaylı ölç-me yapılır?

A) Park yerindeki araçların sayısıB) Bilgisayar masasının yüksekliğiC) Bir sepet elmanın kütlesiD) Öğrencilerin dört işlem becerileri

E) Koridorun uzunluğu 2008 KPSS

32. Değerlendirme, ölçme sonuçlarının bir ölçütle kar-şılaştırılarak bir yargıya varılması işidir.Aşağıdakilerden hangisi “mutlak ölçüt”ün kulla-nıldığı değerlendirmeye örnektir?

A) Bilgi yarışmasında en az puanla elenen kişiolma

B) Yüksek atlamada en iyi dereceyi yapmaC) Sınıfta başarı açısından ilk yüzde yirmilik grup-

ta olmaD) 100 sorudan 50’sini doğru cevaplamaE) Grup ortalamasının üzerinde performans gös-

terme2008 KPSS

ÇıkmışSorular

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16E D A D A D A E D B A E B D C A17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32E B A C E B C E B B B A E A D D



49

İ h t i y

a ç


k

ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDABULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER


bölümle ilgili her yılortalama

4-5


1. ÖLÇMEDE HATAHata: Bir özelliğin gerçek değeri ile ölçülen değeri ara-sındaki farktır.

Ölçme işlemi yapılarak bir özelliğin gerçek değeri bulun-mak istenir; ancak ölçme işlemine karışan çeşitli hatalar gerçek değerin bulunmasına engel olabilir.

Ölçme işlemine karışan hatalar üçe ayrılır.

1.1. Sabit Hatalar Ölçmeden ölçmeye ve ölçmeciden ölçmeciye miktarıdeğişmeyen, bütün ölçme sonuçlarına aynı miktardakarışan hatalara “ sabit hatalar” denir.

Örnekler:Sınav sonuçlarını düşük bulan bir öğretmenin, tümöğrencilerin sınav sonuçlarına 10 puan eklemesi30 soruluk bir kısa cevaplı testteki 15. sorununokunamaması nedeniyle hiçbir öğrenci tarafındancevaplandırılamamasıBir terazinin nesneleri 100 gr. eksik tarttığını dü-şünürsek, her tarttığımız nesnede 100 gr’lık sabithata yapılmasıSon sorunun fotokopide çıkmaması nedeni ile hiç-

bir öğrenci tarafından bu sorunun cevaplandırıla-maması, bu nedenle sınavda her öğrenciden bir

puan kesilmesi40 cm’lik bir cetvelin ilk 2 cm’lik kısmının kırık ol-duğunu düşünelim. Bu cetvel her ölçümde bir kezkullanılmak şartıyla , yaptığımız bütün ölçümlerde2 cm’lik sabit hata yapılır.

1.2. Sistematik Hatalar Sistematik hatayı iki farklı şekilde tanımlamak mümkün-dür. Fen bilimlerinde sistematik hata ölçülen özelliğinmiktarı değiştikçe miktarı değişen hatalardır. Sosyal bi-limlerde ise sistematik hata daha çok öğretmenin puan-lamadaki yanlılığı/taraf tutması ile ortaya çıkar. Örneğin;bir öğretmenin yazısı güzel öğrencilere daha yüksek notvermesi, kendi görüşünden olmayanlardan puan kırma-sı sistematik hataya örnektir.

Örnek: Bir terazinin 100 gramlık nesneyi 110 gram tart-ması, 200 gramlık bir nesneyi 220 gram tartması siste-matik bir hatadır. Dikkat edilirse 100 gramda 10 gramhata yaparken 200 gramda 20 gram hata yapmıştır.

Sistematik hatalarda yapılan ölçümün birden fazla tek-rarlanması gerekir. Örneğin; ilk 2 cm’lik kısmı kırık olan40 cm’lik bir cetvelin büyük bir uzunluğu ölçmek ama-cıyla birden fazla kullanılması durumunda, hata miktarıcetvelin kullanım sayısına bağlı olarak sistematik olarakartacaktır. Bu cetvel 3 kez kullanılırsa 2 x 3 = 6 cm’likhata, 4 kez kullanılırsa 2 x 4 = 8 cm’lik hata meydanagelecektir. Yani cetvelin her kullanılışında hata miktarı

sistematik olarak artacaktır.



60

ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDABULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER

3.2. GeçerlikBir ölçme aracının ölçmek istediği özelliği başka değişken-lere veya özelliklere karıştırmadan tam ve doğru olarakölçmesine “geçerlik” denir.

Bir ölçme aracının geçerliği, o aracın kullanılış amacınahizmet etme derecesi ile ilgilidir. Bu nedenle bir ölçme ara-cı amaçladığı işlevi yerine getirebildiği ölçüde geçerlidir.Örneğin: Öğrencilerin sözel yeteneklerini ölçmek amacıy-la, matematik problemlerini çözme yeteneğini ölçen testuygulandığını düşünelim. Matematik problemlerini çözme

yeteneğini ölçen testin güvenirliği yüksek olsa bile kullanı-lış amacına hizmet etmediği için geçerli değildir.

Sabit ve sistematik hatadan doğrudan, tesadü hatadandolaylı olarak etkilenen geçerlik, –1,00 ile +1,00 arasın-da değer alır.

2005 KPSS

SORU...

Aşağıdakilerden hangisi bir yabancı dil dersindeyapılan bir sınavın geçerliği için bir kanıttır?

A) Testin hatasız puanlanabilmesiB) Testin çoktan seçmeli maddelerden oluşmasıC) Testten alınan puanların ranjının geniş olmasıD) Yabancı dili iyi bilenlerin testten yüksek puan al-

masıE) Testte farklı yapılarda soruların bulunması

ÇÖZÜM...Bir ölçme aracının temel amacı, bilen öğrenci ile bil-meyen öğrenciyi; başarılı öğrenci ile başarısız öğren-ciyi birbirinden ayırmaktır. Bu testte dili iyi bilen öğ-rencilerin yüksek puan, bilmeyen öğrencilerin düşükpuan alması söz konusudur. Bu da testin amacını

gerçekleştirdiğini gösterir.CEVAP: D



67


BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER

Güvenirlik

Ölçme sonuçlarının hatalardan arınık olması ve ölçme sonuçlarına hata karışmadan ölçme işleminin yapıla-bilmesidir.Ölçme aracının ölçülmek istenen özelliğe karşı duyarlılık derecesidir.Güvenirlik; duyarlılık, tutarlılık, kararlılık ve objektiik kavramlarıyla yakından ilgilidir.Duyarlılık,ölçme aracındaki birimlerin büyüklüğü ile ilgilidir. Ölçme aracının birimi küçüldükçe duyarlılığı artar.Kararlılık, bir ölçme aracının ölçmeden ölçmeye değişmeyen sonuçlar vermesidir.Objektiik, bir ölçme işlemi kim tarafından yapılırsa yapılsın ölçme işlemine aynı sonuca ulaşılmasıdır.Tutarlılık, benzer koşullar altında, aynı ölçme aracının birden fazla uygulanması sonucu benzer sonuçlar vermesidir.

GüvenirlikHesaplama Yöntemleri

1. Test–Tekrar Test Yöntemi: Hazırlanmış olan bir test belli bir zaman aralığıyla aynı öğrenci grubuna iki kezuygulanır. İki uygulama arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanıp, bu korelasyon katsayısı güvenirlik katsayısıolarak kabul edilir.

Hesaplanan korelasyon katsayısının yüksek olması (0,70’in üzerinde olması), her bir uygulamadan elde edilenölçümlerin ve testin güvenilir olması anlamına gelir.2. Paralel (Eşdeğer) Formlar Yöntemi: Aynı davranışları ölçen; fakat farklı sorulardan oluşan iki test hazırlanır ve öğrencilere uygulanır. İki testten elde edilen puanlar arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır. Hesaplanankorelasyon katsayısı güvenirlik katsayısı olarak kabul edilir.Korelasyon katsayısının yüksek olması; uygulanan iki testin birbiriyle tutarlı, dolayısıyla da güvenilir olduğu veuygulanan testlerin eşdeğer olduğu anlamına gelir.3. İki Yarı (Eşdeğer Yarılar) Yöntemi: Geliştirilmiş olan bir test bir grup öğrenciye uygulanır ve uygulama so-nuçları yani test maddeleri ikiye ayrılır. Öğrencilerin her bir yarı için puanları hesaplanarak, aldıkları puanlarlaiki dağılım elde edilir. İki yarıdan elde edilen puan dağılımları arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır ve bukorelasyon katsayısı güvenirlik katsayısı olarak kabul edilir.Hesaplanan korelasyon katsayısının yüksek olması, iki yarıdan elde edilen puanların birbiriyle tutarlı olduğu ve

testin güvenilir olduğu anlamına gelir.4. İç Tutarlılık Güvenirliği Yöntemi: Hazırlanmış olan bir test öğrencilere uygulandıktan sonra; testte yer alanmaddeler analiz edilerek, maddelerin birbirleriyle ne derece tutarlı olduğunun belirlenmesi için kullanılan güvenirlikhesaplama yöntemidir.İç tutarlılık güvenirliğini hesaplamak için KR–20 ve KR–21 formülleri kullanılmaktadır.KR–20 veya KR–21 formülleri ile hesaplanan güvenirlik katsayısının yüksek olması, testi oluşturan maddelerinbirbiriyle uyumlu olduğu anlamına gelir.

GeçerlikBir ölçme aracının kullanılış amacına hizmet etme derecesi ile ilgilidir.Ölçülmek istenen değişkenin başka değişkenlere ya da özelliklere karıştırılmadan tam ve doğru olarak ölçül-mesidir.

GeçerlikTürleri

1. Kapsam Geçerliği: Bir ölçme aracının ölçülmek istenen hedef–davranışları ne derece kapsadığı ya da ölçül-mek istenen hedef–davranışları ne derece yeterli ve dengeli örneklediği ile ilgilidir.

2. Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik:a. Uygunluk Geçerliği: Ölçütten elde edilen puanların, uygulanan sınav sonucu elde edilen puanlarla aynı za-manda ya da daha önce elde edilmesi durumunda söz konusu olan geçerlik türüdür.b. Yordama Geçerliği: Ölçütten elde edilen puanların, sınav sonucu elde edilen puanlardan daha sonra eldeedilmesi durumunda söz konusu olan geçerlik türüdür.3. Görünüş Geçerliği: Bir testin ya da maddenin ölçmek istediği değişkeni ölçüyor görünmesidir.4. Yapı Geçerliği: Testle ölçülmek istenen değişkeni oluşturan maddelerin birbiriyle ilişkili olması ve aynı yapıyıoluşturmasıdır.

Kullanışlılık

Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için;Uygun bir yönergesinin olması,Hazırlanması, uygulanması ve puanlanmasının kolay olması,Ekonomik olması, uygulama süresinin kısa olması,

Ölçmeyi yapan kişiden istenen becerinin az olması,Puanlamanın pratik olması ve puanların yorumlanmasının kolay olması gerekir.



69

İ h t i y

a ç


k

ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI

GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER

1. Bir testin güvenirliğini artırmak için o teste benzer nitelikte yeni sorular eklenerek testteki soru sayısıartırılır.Testteki soru sayısının artırılması aşağıdakiolumsuzluklardan hangisini ortaya çıkarmaz?

A) Öğrencilerde yorgunluğun artmasınıB) Öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasınıC) Öğrencilerin canlarının sıkılmasınıD) Öğrencilerin performanslarının artmasınıE) Öğrencilerde bıkkınlık gözlenmesini

2. Bir öğretmen yaptığı sınav sonucunda sınavınstandart hatasını 2.75 puan olarak belirlemiştir. Be-lirlenen bu hata miktarını kız öğrencilerin puanla-rına 3.25 puan, erkek öğrencilerin puanlarına ise;2.25 puan olarak eklemiştir.Bu öğretmenin yaptığı hata türü aşağıdakiler-den hangisidir?

A)Sabit hata B) Tesadü hataC) Sistematik hata D)Yanlılık hatası

E) Standart hata

3. Bir araştırmacı öğrencilerin öğrenme stillerini ölçenbir araç geliştirmek istemektedir. Öncelikle öğren-

me stillerinin ne olduğunu, bunlara ait boyutlarınneler olduğunu belirledikten sonra her bir boyutailişkin maddeler yazmıştır. Bu maddeleri belli grup-lar üzerinde uygulamış, uygulama sonunda bazıistatistiksel işlemleri gerçekleştirmiştir. İstatistikselişlemler sonunda öğrenme stillerinin boyutları ara-sında düşük korelasyon çıkmıştır.Bu durumda ölçme aracı için aşağıdakilerdenhangisi söylenebilir?

A) Ölçeğin tümünün iç tutarlık katsayısı düşüktür.B) Görünüş geçerliği istenen düzeydedir.C) Yordama geçerliği düşüktür.D) Kapsam geçerliği yoktur.E) Güvenirliği yüksektir.

4. Gözlenmek istenen bir özellik gerçekte kişideyokken, ölçme aracında varmış gibi göstermesiölçme aracının hangi özelliğinin öncelikle olma-dığını gösterir?

A)Ekonomiklik B) YanlılıkC) Geçerlik D)Objektiik

E) Kullanışlık

Test2




74

İ h t i y

a ç


k

Test2

31. Aşağıdakilerden hangisi yapı geçerliği için doğ-ru bir ifade değildir?

A) Testteki soruların benzerliği artıkça, yapı ge-çerliği de artar.

B) Yapı geçerliği, yüksek olan bir testin kapsamgeçerliği yüksek olmayabilir.

C) Yapı geçerliği, testin ölçülmek istenen özellik-lere ait tüm alt faktörleri temsil eder.

D) Yapı geçerliği olan bir test, ölçülmek istenenözellik ile birkaç özelliği birlikte ölçer.

E) Bir testin yapı geçerliğinin belirlenmesinde,testteki maddelerin birbiriyle uyumu arasındakiilişkiye bakılması bir yöntem olarak kullanılır.

32. Ölçme aracındaki maddeleri doğru cevaplayanöğrenci ile doğru cevaplayamayan öğrenciyibirbirinden ayırt etmesi ölçme aracının hangiözelliği ile doğrudan ilgilidir?

A)Güvenirlik B) GeçerlikC) Kullanışlılık D)TutarlılıkE) Kararlılık

33. Bir öğretmen hedef davranışların hepsini ölçemedi-ğini fark ederek 10 soruluk ölçme aracını, 20 soru-

luk bir ölçme aracı haline getirmiştir.Bu durumda, yeniden hazırlanan ölçme aracıiçin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Birimler artıkça duyarlılık artmıştır.B) Soru sayısının artması güvenirliği artırmıştır.C) Ölçme aracının kapsam geçerliği yükselmiştir.D) Soru sayısı güvenirliği çok etkilememiştir.E) Duyarlılığın artması güvenirliği artırmıştır.

34. I. Hata miktarı ölçmeden ölçmeye değişmez.II. Hata miktarının ölçmeden ölçmeye, ölçülecek

büyüklüğe göre değiştiği hatalardır.III. Ölçme sonuçlarına karışan, kaynağı, miktarı

ve yönü kesin olarak bilinmeyen hatalardır. Yukarıda özellikleri verilen hata türleri hangi se-çenekte doğru olarak verilmiştir?

I II IIIA) Sabit Tesadü TesadüB) Sabit Sistematik TesadüC) Sistematik Sabit TesadüD) Sistematik Sistematik SabitE) Tesadü Sabit Sistematik

Test 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17D C A C C D C B C B A A E A C B D

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34D D E A C C B B A D E A A D B D B




75

İ h t i y

a ç


k

ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI

GEREKEN TEKNİK ÖZELLİKLER ÇIKMIŞ SORULAR

1. Aşağıdakilerden hangisi, testin güvenirliğini ar-tıran bir etkendir?

A) Soruların bilen ve bilmeyeni ayırıcı nitelikte ol-ması

B) Cevaplama süresinin kısa olmasıC) Sorularda yoruma açık ifadeler kullanılması

D) Puanların bir puanlayıcıdan diğerine değişmesiE) Soruların zor olması

2001 KMS

2. Bir öğretmen sınav sorularına verilen yanıtları dörtbeş gün arayla iki kez puanlamış; bu iki puanlama-dan elde ettiği sonuçları karşılaştırarak aralarındakitutarlılığa bakmıştır.Öğretmenin yaptığı bu iş aşağıdakilerden han-

gisini belirlemeye yöneliktir?

A) Sınavın geçerliğiniB) Soruların doğruluğunuC) Soruların güçlük derecesiniD) Puanlama anahtarının tutarlılığınıE) Puanlama güvenirliğini

2001 KMS

3. Aşağıdakilerden hangisi bir sınavın geçerliğiniartırır?

A) Yanıtların puanlanmasında yanlı davranılmasıB) Soruların çözümü için öğretmenin doğru ceva-

bın bir kısmını söylemesiC) Soruların öğrencilere, sınavdan bir süre önce

verilmesiD) Sınav sorularının kolay olmasıE) Sınavda her hedef-davranışla ilgili sorular so-

rulması2001 KMS

4. Bir matematik öğretmeni derste problem çözmebecerilerine yönelik etkinliklere ağırlık verdiği halde

uyguladığı sınavı daha çok dört işlem yapabilmebecerisini ölçen sorulardan oluşturmuştur.Öğretmen bu yaklaşımıyla aşağıdakilerden han-gisini göz ardı etmiştir?

A) Soruların ayırt etme gücünüB) Testin objektiiğiniC) Sınavın kullanışlılığınıD) Testin kapsam geçerliğiniE) Puanlayıcı güvenirliğini

2001 KMS

5. Aşağıdakilerden hangisinde bir testin güvenir-liğinin yüksek, geçerliğinin düşük olması duru-mu ifade edilmiştir?

A) Test puanlarının standart hatası büyüktür;ancak testte çok sayıda ve çeşitli konulardansoru vardır.

B) Test puanları beklenene yakın biçimde dağıl-makta, test kapsamı ölçülmek istenen davra-nışları örnekler görünmektedir.

C) Test puanlarının kararlılığı yüksektir, ancaktest kapsamı ölçülecek davranışları örnekle-mede yetersiz kalmaktadır.

D) Test puanlarının iç tutarlılık katsayısı düşükgörünmekte; ancak test kapsamı yoklanmakistenen kritik davranışları içermektedir.

E) Test maddelerinin ayırt ediciliği düşük, testkapsamı dar tutulmuş ve uygulama denetimaltında tutulamamıştır.

2002 KPSS

ÇIKMIŞ SORULAR



81

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VEEĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI

BÖLÜM İÇERİĞİ

1. TEST HAZIRLAMA SÜRECİ1.1. Test Amacının ve Kapsamının Belirlenmesi1.2. Ölçülecek Davranışların Belirlenmesi1.3. Belirtke Tablosu Hazırlama1.4. Kullanılacak Soru Türünün Belirlenmesi1.5. Madde (Soru) Yazma1.6. Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi1.7. Ayrıntılı Puanlama Cetvelinin (Anahtarının) Hazırlanması1.8. Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması1.9. Uygulama1.10.Puanlama

2. TESTLERİN SINIFLANDIRILMASI2.1. Puanlanma Bakımından Sınıama Türleri2.1.1. Objektif Puanlanan Testler 2.1.2. Subjektif Puanlanan Testler

2.2. Testi Hazırlayan Bakımından Sınıama Türleri2.2.1. Öğretmen Yapımı Testler 2.2.2. Uzman Yapımı (Standart) Testler

2.3. Uygulamaya Katılan Birey Sayısına Göre Sınıama Türleri2.3.1. Bireysel Testler 2.3.2. Grup Testleri

2.4. Uygulama Süresi Bakımından Sınıama Türleri2.4.1. Hız Testleri2.4.2. Güç Testleri

2.5. Ölçtüğü Özellik Bakımından Sınıama Türleri2.5.1. Tipik Performans Testleri2.5.2. Maksimum Performans Testleri

3. EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI3.1. Bilişsel Alandaki Davranışların Ölçülmesinde Kullanılan Araçlar

3.1.1. Doğru-Yanlış Testleri (Sınıama Gerektiren Testler)

3.1.2. Çoktan Seçmeli Testler 3.1.3. Kısa Cevaplı (Yanıtlı)Testler 3.1.4. Eşleştirmeli Testler 3.1.5. Yazılı Yoklamalar (Uzun Cevaplı, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Sınavlar)3.1.6. Sözlü Sınavlar 3.1.7. Ödev ve Projeler 3.1.8. Portfolyo (Bireysel Gelişim Dosyaları-Öğrenci Etkinlik Dosyaları)3.1.9. Performans Görevi

3.2. Duyuşsal Alandaki Davranışların Ölçülmesi3.2.1. İlgi Ölçekleri (Envanteri)

3.2.2. Tutum Ölçekleri3.2.3. Gözlem Tekniği



82

3.3. Devinişsel (Psikomotor) Alandaki Davranışların Ölçülmesi3.3.1. Kontrol Listesi3.3.2. Çeteleme Aracı3.3.3. Derecelendirme Ölçekleri3.3.4. İş – Performans Testleri3.3.5. Dereceli Puanlama Ölçeği / Puanlama Anahtarı (Rubrik)

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VEEĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARIBÖLÜM İÇERİĞİ



83

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k



bölümle ilgili her yıl

ortalama

3-4


1. TEST HAZIRLAMA SÜRECİEğitim etkinlikleri ile kazandırılmak istenen davranışlarıöğrencilerin kazanıp kazanmadıkları, eğer kazandılar-sa bunun derecesini belirlemek için hazırlanacak ölçmearacının türü ne olursa olsun belli bir plan dahilinde ha-zırlanması belli aşamalardan geçmesi gerekir.

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ1 Test Amacının Belirlenmesi

2Kapsamın ve Ölçülecek Davranışların Belirlen-mesi

3 Belirtke Tablosu Hazırlama4 Kullanılacak Soru Türünün Belirlenmesi5 Madde (Soru) Yazma6 Soruların Gözden Geçirilmesi ve Seçilmesi7 Ayrıntılı Puanlama Anahtarının Hazırlanması

8 Soruların Çoğaltmaya Hazırlanması9 Uygulama

10 Puanlama

1.1. Test Amacının ve Kapsamının BelirlenmesiTest hazırlanırken ilk aşamada, yapılacak değerlendir-me türüne göre testin amacının belirlenmesi gerekir. Bir testin amacı, uygulanan öğretim programını, öğrencihazırbulunuşluluğunu, öğretimi, öğrenmeyi, öğrencile-rin ilgi ve yeteneklerini, öğrencilerin başarılarını değer-lendirmek olabileceği gibi öğrencileri belli bir programaseçmek de olabilir.

Sınavın kapsamının belirlenmesi ise sınavın ilgili oldu-ğu dersin, sınıfın ve kapsayacağı konuların belirlenme-sidir.

Örneğin; ilköğretim dördüncü sınıf düzeyindeki öğrenci-lerin dört basamaklı sayılarla yapılan çarpma ve bölmeişlemlerini ne derecede yapabildiklerini belirlemek ama-cıyla yapılacak bir ölçme aracının amacı, “doğal sayı-larla yapılan çarpma ve bölme işlemini ne derecedekazandıklarını belirlemek ve buna dayalı olarak daöğrencilere not vermek” olabilir. Bu amaca dayalı ola-rak ölçme aracının (sınavın) kapsamı “üç basamaklıdoğal sayılarla çarpma ve bölme işlemi kullanılarakyapılabilecek problemler” olabilir.

1.2 Ölçülecek Davranışların BelirlenmesiOkul öğrenmelerini ortaya çıkarmak amacıyla hazırlan-mış testlerde, çoğunlukla öğrencilere kazandırılmak iste-nen davranışlar ölçülür. Bu aşamada değerlendirmeninamacına ve türüne göre bu davranışlardan hangilerininyoklanacağı ya da test kapsamına hangi davranışlarınalınacağı belirlenir.

1.3 Belirtke Tablosu HazırlamaTest kapsamını belirlemenin en etkili yolu, kapsam ileilgili bir uzman görüşüne başvurmak ya da kazandırıl-maya çalışılan davranışların içerikle ilişkisini gösterenbir belirtke tablosu hazırlamaktır.

Belirtke tablosunda; satırlar ölçmenin yapıldığı konula-rın ana hatlarını; sütunlar ise davranışların ve bunlarıntaksonominin hangi basamağında bulunduğunu; her bir gözdeki rakamlar da o konu ve taksonomik basamaklailgili kaç davranışın dolayısıyla kaç sorunun olması ge-rektiğini gösterir.

Arka sayfada doğal sayılar konusuyla ilgili bir belirtketablosu örneği bulunmaktadır.



84


SOSYAL BİLGİLER 7, ÜNİTE III: AVRUPA’DA YENİLİKLER BELİRTKE TABLOSU

HEDEFKONULAR

BİLGİ KAVRAMA UYGULAMA ANALİZ SENTEZ DEĞERLENDİRME TOPLAM

A. YENİBULUŞLAR VESONUÇLARI

X X X 3

B. KEŞİFLER VESONUÇLARI

X X 2

C. RÖNESANS X X 2Ç. REFORM X X 2

D. AYDINLANMAÇAĞI X X 2

E. SANAYİ X X 2F. AKILCILIK VEBİLİM

X X X 3

TOPLAM 2 3 1 5 1 4 16



117

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

Test3

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VEEĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME

ARAÇLARIAşağıdakilerden hangisi kısa cevaplı sınavlar 1.

hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar-dan biri değildir?

A) Tek doğru cevabı olan sorular seçilmelidir.B) Puanlama yapılırken eksik cümleye puan veril-

melidir. C) Kitapta yer alan ifadenin aynısı madde kökün-

de kullanılmamalıdır.D) Her bir madde bir davranışı yoklamaya yönelik

olmalıdır.E) Bir madde kökü diğer başka bir madde için ipu-

cu niteliğinde olmamalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi doğru-yanlış testleri-2.

nin özelliklerinden birisi değildir?

A) Şans başarısı en yüksek olan sınavdır.B) Daha çok alt düzey zihinsel becerilerin ölçül-

mesinde kullanılır.C) Öğrencilerin yanlış ve eksik öğrenmelerinin or-

taya çıkarılmasında oldukça etkilidir.D) Eğitimin her kademesinde kullanılabilir.E) Puanlamasının objektif olması güvenirliği artırır.

Aşağıdakilerden hangisi doğru-yanlış testleri-3.

nin hazırlanmasında dikkat edilmesi gerekenkonulardan değildir?

A) Bir doğru-yanlış test maddesi ya kesinlikledoğru ya da yanlış olmalıdır.

B) Madde kökünde çift olumsuz ifade kullanma-maya dikkat edilmelidir.

C) Tüm madde köklerinin uzunlukları birbirine eşitolmalıdır.

D) Doğru-yanlış testlerinde kullanılan her bir mad-de tek ve belirli bir kri belirtmelidir.

E) Madde kökleri açık ve anlaşılır şekilde hazır-lanmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi kısa cevaplı sınavların4.

güçlü yanlarından biri değildir?

A) Kısa cevaplı sınavların puanlanması yazılıyoklamalara göre daha objektiftir.

B) Kısa cevaplı sınavların yanıtları kısa olduğuiçin daha çok soru sorulabilir. Bu da kapsamgeçerliğini yükseltir.

C) Kısa cevaplı sınavlar eğitimin her kademesin-de kullanılabilir.

D) Kısa cevaplı sınavların maddeleri yazılı yokla-maların maddelerine göre daha kolay hazırlanır.

E) Kısa cevaplı sınavların puanlanması daha ko-laydır.




126

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

Test3

55. Aşağıdakilerden hangisi rubrik puanlamanınöğretim sürecine sağladığı katkılardan biri de-

ğildir?

A) Öğrencinin gelişmesini ölçmek ve değerlendir-mek için ölçütler sağlar.

B) Öğrencinin kendi performansını değerlendir-mede kullanabileceği kriterler hakkında bilgisahibi olmasını sağlar.

C) Öğrencinin ortaya koyduğu etkinliğinin nasılpuanlanacağı hakkında öğrenciye bilgi verir.

D) Öğretimin başında öğrencilerden ne beklendi-ğini ortaya koyar.

E) Daha öznel ve tutarlı ölçme sağlar.

56. Bilişsel alan sınıamasına göre aşağıdaki ka-zanımlardan hangisi diğerlerine göre daha alt

düzeyde zihinsel beceri gerektirir?

A) Yukarıda verilen puan dizisinin aritmetik ortala-masını hesaplayınız.

B) Herhangi bir işte başarılı olabilmek için yete-nek mi yoksa ilgi mi daha önemlidir? Neden?

C) Ankara’daki su sorununun çözümü için öneri-leriniz nelerdir?

D) Ülkemizde hangi turizm çeşidine ağırlık verilir-se daha fazla kazanç elde edilir? Neden?

E) KPSS’ye yönelik ölçme ve değerlendirme ki-tabının hazırlanmasında sizce nelere dikkatedilmelidir?

57. Bilişsel olan sınıamasına göre aşağıdaki ka-zanımlardan hangisi diğerlerine göre daha üst

düzeyde zihinsel beceri gerektirir?

A) Eğitimde kullanılan ölçme araçları nelerdir?B) Felse akımları ile eğitim felsefeleri arasındaki

ilişkiyi açıklayınız.C) Geleneksel ve çağdaş eğitim felsefelerinin ba-

şarı kriterlerine göre karşılaştırmasını yapınız.D) Verilen bilgiler doğrultusunda sınıfın aldığı pu-

anları grak haline getiriniz.E) Metinde geçen kişilerin adlarını ve karakter

özelliklerini yazınız.

Test 3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

B C C D C E B B C C D D C E E E B B D C D D C B C D E E C30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57

B C B B B C D A D D E D E B D A D C D E B E E B C E A C




127

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

TEST HAZIRLAMA SÜRECİ VEEĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME

ARAÇLARIÇIKMIŞ SORULAR

1. Bir Türkçe öğretmeni öğrencilerin yazı yazarkenyazım kurallarına ne derece uyduklarını belirlemekistemektedir.Öğretmenin, bu amaçla yapacağı sınavda aşa-ğıdaki soru tiplerinin hangisinden yararlanmasıen uygun olur?

A) ProjeB) Çoktan seçmeliC) Yazılı yoklamaD) Doğru-yanlışE) Tamamlama

2001 KMS

2. Aşağıdakilerden hangisi boşluk doldurmalı sı-nav türünün kullanılmasının en önemli sınırlılı-ğıdır?

A) Öğrencileri hatırlama düzeyinde öğrenmelerleyetiştirmeye yöneltmesi

B) Öğrencilerin öğrenme güdülerini zayıatmasıC) Puanlamadan kaynaklanabilecek hataları ar-

tırmasıD) Sınavın kapsam geçerliğini düşürmesiE) Sınavların tahminle cevaplandırılma olasılığını

artırması2001 KMS

3. Yapılan bir sınavda yüksek puan alanların iyiöğrenenlerden çok iyi ezberleyenler olduğunubelirten bir kişinin bunu kanıtlaması için aşağı-daki görüşlerden hangisi güçlü bir destek oluş-turur?

A) Ders konularının öğrenci düzeyinin üzerindeolması

B) Sınavlarda daha çok hatırlama düzeyinde so-rular sorulması

C) Eğitimde başarıya ilişkin kararların çoktan seç-meli testlere dayandırılması

D) Öğrenci notlarının öğretmenin kanılarından et-kilenmesi

E) Öğretiminin, öğrenci merkezli değil; öğretmenmerkezli olması

2001 KMS

4. Bir öğretmen çoktan seçmeli bir test için soru hazır-larken; öğrencilerin sıklıkla düştükleri hataları çeldi-rici olarak kullanmaktadır.Bu durum, öğretmene en çok hangi konuda yar-dımcı olur?

A) Testin kullanışlılığını artırmaB) Puanlamayı kolaylaştırmaC) Sorunun anlaşılmasını kolaylaştırma

D) Puanların güvenirliğini yükseltmeE) Yanlış öğrenmeleri saptama

2001 KMS

ÇIKMIŞ SORULAR



135

ÇıkmışSorular

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

C A B E B C B C D B E D E B D A E D E20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

A E D C A B E C E D E B D B E C A E

ÇIKMIŞ SORULAR

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

36. Aşağıdakilerden hangisi performans görevle-rine dayalı ölçmelerin geleneksel kâğıt - kalemtestlerine göre üstün özelliklerinden biridir?

A) Öğrencilerin gerçek hayata yakın işlemler ger-çekleştirmesi

B) Puanlamanın daha objektif olmasıC) Uygulamanın daha az zaman almasıD) Velilerin öğrenci çalışmalarına yardım etmesiE) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun

olması2008 KPSS

37. Dönem boyunca az sayıda sınav yapıp, öğren-cilerin öz değerlendirme ve akran değerlendir-me formlarını, performanslarını ve hazırladıkla-rı ürün dosyalarını değerlendirmeye daha çokzaman ayıran bir öğretmen bu uygulamasıylaaşağıdakilerden hangisine en az hizmet eder?

A) Değerlendirmenin öğrenmeye katkısını artır-maya

B) Öz denetim becerilerini geliştirmeyeC) Değerlendirme becerilerini kazandırmayaD) Bireysel gelişim düzeylerini belirlemeyeE) Öğrencilerin başarılarını karşılaştırmaya

2008 KPSS



137

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER BÖLÜM İÇERİĞİ

1. TEST İSTATİSTİKLERİ1.1. Merkezi Eğilim (Vasat) Ölçüleri

1.1.1. Aritmetik Ortalama1.1.2. Ağırlıklı Ortalama1.1.3. Ortanca (Medyan)1.1.4. Tepe Değer (Mod)

1.2. Merkezi Dağılım (Yayılma) Ölçüleri1.2.1. Standart Sapma (Standart Kayma)1.2.2. Çeyrek Sapma1.2.3. Ranj (Dizi Genişliği)

2. MADDE İSTATİSTİKLERİ2.1. Madde Güçlük İndeksi2.2. Madde Ayırt Edicilik Gücü İndeksi2.3. Madde Varyansı2.4. Madde Standart Sapması2.5. Madde Güvenirlik İndeksi

3. MADDE İSTATİSTİKLERİNDEN HESAPLANAN TEST İSTATİSTİKLERİ3.1. Aritmetik Ortalama

3.2. Testin Ortalama Güçlüğü

4. DAĞILIMLARIN YORUMLANMASI4.1. Bağıl Değişkenlik Katsayısı

5. DAĞILIMLAR5.1. Normal Dağılımlar (Çan Eğrisi, Normal Olasılık Eğrisi, Gauss Eğrisi, Normal Eğri, Birim

Normal Eğri)5.2. Normal Olmayan Dağılımlar

5.2.1. Soldan (Sola) Çarpık Dağılımlar 5.2.2. Sağdan (Sağa) Çarpık Dağılımlar 5.2.3. Çok Modlu Dağılımlar

6. STANDART PUANLAR VE BAŞARI KARŞILAŞTIRILMASI6.1. Z Puanı6.2. T Puanı

7. SINAV SONUÇLARININ NOTA ÇEVRİLMESİ7.1. Mutlak Değerlendirme7.2. Bağıl Değerlendirme



138

8. ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ8.1. Bilimsel Yöntem

8.2. Araştırma Türleri 8.2.1. Deneysel Araştırma8.2.2. Korelasyonel Araştırma

Pozitif Doğrusal (Aynı Yönde) İlişki●Negatif (Ters Yönde) İlişki●

8.2.3. Nedensel Karşılaştırma Araştırması8.2.4. Tarama Araştırması8.2.5. Etnograk Araştırma8.2.6. Tarihi Araştırma8.2.7. Eylem Araştırması

8.3. Bilimsel Araştırmanın Temel Kavramları

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER BÖLÜM İÇERİĞİ



140

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDE İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER

Bir sınıftaki 5 öğrenci matematik dersinden 40, 60, 75,95 ve 80 puan almışlardır.Bu öğrencilerin aldıkları puanların aritmetik ortala-ması kaçtır?

X 40 60 75 95 80X 70 ' tir.

N 5Σ + + + +

= = =

Frekans tablolarında aritmetik ortalama hesap-lama: Frekans tablolarında puanlarla (x), bu puanı

alan kişi sayısı (f) çarpılır ve f . x değeri bulunur.Daha sonra bulunan f. x değerlerinin toplamı he-saplanarak, toplam kişi sayısına bölünür. Bu du-rumda aritmetik ortalama aşağıdaki formül ile he-saplanır.

f xX

N

Σ ⋅=

X : Aritmetik ortalamaN: Toplam kişi sayısı∑fx: f. x değerlerinin toplamı

Matematik dersinden 20 öğrencinin aldıkları puanlar aşağıdaki gibidir.

X (puan) f 100 190 280 370 260 4

50 340 230 220 1

Tablodaki bilgilere dayanarak bu puan dağılımınınaritmetik ortalaması kaçtır?

Bu dağılımın aritmetik ortalamasını hesaplamak için pu-

anlarla, bu puanı alan kişi sayısı çarpılarak f . x değer-leri bulunur ve bunların toplamı hesaplanıp, toplam kişisayısına bölünür.

X (puan) f f . x100 1 100 (100 x 1)90 2 180 (90 x 2)80 3 240 (80 x 3)70 2 140 (70 x 2)60 4 240 (60 x 4)50 3 150 (50 x 3)40 2 80 (40 x 2)30 2 60 (30 x 2)20 1 20 (20 x 1)

N = 20 Σfx = 1210

Σfx = 100+180+240+140+240+150+80+60+20

Σfx = 1210fx 1210X 60,5 ' tir.

N 20Σ

= = =

Gruplandırılmış verilerde aritmetik ortalama he-saplama: Gruplandırılmış verilerde öncelikle puanaralıklarının orta değerleri (X0) bulunur. Orta değer,o puan aralığındaki kişi sayısıyla (f) çarpılır. Dahasonra X0 . f değerlerinin toplamı, dağılımdaki top-lam kişi sayısına bölünür. Bu durumda aritmetik or-talama aşağıdaki formül ile hesaplanır.

0f XX

N

Σ ⋅=

X: Aritmetik ortalamaN: Toplam kişi sayısı∑fX0: f. X0 değerlerinin toplamı

Fizik dersinden 20 öğrencinin aldıkları puanların dağılı-mı aşağıdaki gibidir.

Puan Aralığı (x) Frekans (f)45 – 49 240 – 44 335 – 39 530 – 34 425 – 29 220 – 24 4

Yukarıdaki puan dağılımının aritmetik ortalamasıkaçtır?



141

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


Bu dağılımda aritmetik ortalama hesaplamak için öncepuan aralığının orta değeri bulunur. Aşağıdaki tablonunf.Xo sütununda görüldüğü gibi orta değer ile o grup ara-lığındaki kişi sayısı çarpılır. Daha sonra f. X0 değerleri-nin toplamı, dağılımdaki toplam kişi sayısı olan 20’yebölünür.

PuanAralığı

f (frekans)

X0 (Orta

Değer)f.X0

45 – 49 2 47 94 (47 x 2)40 – 44 3 42 126 (42 x 3)35 – 39 4 37 148 (37 x 4)30 – 34 4 32 128 (32 x 4)25 – 29 2 27 54 (24 x 2)20 – 24 5 22 110 (22 x 5)

N = 20 ΣfX0 = 660

0f X 660X 33

N 20

Σ ⋅= = =

Bir gruptaki öğrencilerin 5 dersten oldukları sınavlar 100üzerinden puanlanmış ve bu puanlardan aşağıdaki tab-lodaki istatistikler elde edilmiştir.

Ders X Mod Ortanca SxFizik 50 70 60 5Kimya 60 40 50 7Biyoloji 75 65 70 4Matematik 55 80 70 3Beden eğitimi 90 95 92 2

Bu tür tabloların verildiği sorularda;grubun başarı düzeyiningrubun mutlak başarı düzeyininöğrencilerin ortalama başarı düzeyininöğrencilerin öğrenme düzeyinin en düşük veyaen yüksek olduğu ders (ya da test) hangisidir şeklinde ifadeler bulunursa aritmetik ortalamaya bakılır ve aritmetik ortalamaya göre yorumyapılır.

Bu örnekte yukarıda sıralanmış özelliklerin en dü-şük olduğu ders, aritmetik ortalamanın en düşükolduğu (50)zik dersidir.

Bu örnekte sıralanan özelliklerin en yüksek olduğuders, aritmetik ortalamanın en yüksek olduğu (90)beden eğitimi dersidir.

2008 KPSS

SORU...

Mehmet Öğretmen, öğrencilerine uyguladığı bir testsonucunda elde ettiği puanlardan bazı istatistikleri

hesaplamıştır. Daha sonra, öğrencilerden birinin pu-anını yanlış yazdığını fark etmiş ve gerekli düzeltmeyiyaparak istatistikleri tekrar hesaplamıştır.Buna göre, Mehmet Öğretmen’in düzeltmesi so-nucunda aşağıdaki istatistiklerden hangisi kesinolarak değişmiştir?

A)Ortalama B) Ortanca C) ModD)Ranj E) Yığmalı frekans

ÇÖZÜM...Aritmetik ortalama, bir öğrenci grubunun bir testtenaldıkları puanların toplamının (ya da verilerin toplamı-nın), öğrenci sayısına ya da veri sayısına bölünmesiile hesaplanan bir veridir. Öğrencilerin aldıkları her bir puan aritmetik ortalama değerini değiştirir.

CEVAP:A

Not Alınız......................................



154

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


Aşağıdaki tabloda bir testte sorulan 10 sorunun maddepuanları matrisi verilmiştir.

Öğrenciler

Sorular (Maddeler) X

Ham

puan1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Nisa 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4

Ceren 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8

Ömer 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 6

Müge 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 3

Nazlı 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 8

İbrahim 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4

Yasin 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8

Selcen 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 5

Hilal 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 4

Ata 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10

Σ (toplam) 8 4 5 6 5 4 8 4 9 7 60

Tablodaki bilgilere göre 6. sorunun madde ayırt edi-cilik gücü indeksi kaçtır?

jDX = 26 / 4 = 6.5

xX = 6p j = 0.40q j = 0.60Sx = 2.36

Elde edilen sonuçlar madde ay-rıcılık gücü indeksi hesaplama

formülünde yerine konulur.

jx6.5 6.0 0.40r 0.17 'dir.

2.36 0.60−= =

%27’lik Alt ve Üst Gruplarda Madde Ayırt Edi-cilik Gücü İndeksi Hesaplama: rjx ile gösterilenmadde ayırt edicilik gücü indeksi %27’lik alt ve üstgruplarda aşağıdaki formül ile hesaplanır.

(d,ü) (d,a) jx

n nr

n−

=

r jx : Madde ayırıcılık gücü in-deksin(d,ü) : Maddeye üst grupta doğru

cevap verenlerin sayısın(d,a) : Maddeye alt grupta doğru

cevap verenlerin sayısın : Üst ya da alt gruptaki öğ-

renci sayısı

Aşağıdaki tabloda bir testte yer alan 15. maddenin se-çenek dağılımları verilmiştir.

15. MaddeSEÇENEKLER

ToplamA B* C D E

Üst Grup 10 60 5 10 15 100

Alt Grup 20 10 30 15 25 100

Toplam 30 70 35 25 40 200

* Anahtarlanmış doğru yanıt

Bu maddenin ayırt edicilik gücü kaçtır?

Bu tabloda öncelikle işaretlenmiş olan doğru cevaba ba-kılır. B seçeneği işaretlenmiş doğru cevaptır. Doğru se-çeneği üst grupta doğru cevaplayan öğrenci sayısından(60), alt grupta doğru cevaplayan öğrenci sayısı (10)çıkarılarak alt veya üst grupta bulunan öğrenci sayısınabölünür (Ya üst grupta yer alan öğrenci sayısına, ya daalt grupta yer alan öğrenci sayısına bölünür.).

n(d,ü) n(d,a) 60 10

rjx 0,50n 100

− −= = =

Not Alınız......................................



155

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


2006 KPSS

SORU...

A B C D E Boş NÜstGrup 18 30 10 10 10 22 100

AltGrup 2 25 15 14 10 33 100

Yukarıda analizi verilen maddede doğru cevap

hangi seçenekte olursa ayırt edicilik en yüksek

olur?

A)A B) B C) C D)D E) E

ÇÖZÜM...n(d,ü) n(d,a)

rjxn

−=

rjx = Madde ayırt edicilik gücü indeksin(d,ü) = Maddeye üst grupta doğru cevap verenlerin

sayısın(d,a) = Maddeye alt grupta doğru cevap verenlerin

sayısın = Üst ya da alt gruptaki toplam öğrenci sayısı

A seçeneği için 18 2rjx 0,16

100

−= =

B seçeneği için 30 25rjx 0,05

100

−= =

C seçeneği için 10 15rjx 0,05

100

−= = −

D seçeneği için10 14

rjx 0,04100

−

= = −

E seçeneği için 10 10rjx 0,00

100

−= =

0,16 > 0,04 > 0,00 > –0,04 > – 0,05Veriler formülde yerine konulduğunda madde ayırtedicilik gücü en yüksek olan seçenek A seçeneği ol-duğundan, doğru cevap A seçeneğinde olursa maddeayırt edicilik gücü en yüksek olur.

CEVAP:A

Madde ayırt edicilik gücü indeksi;Maddenin kalitesi hakkında bilgi verir.Maddenin bilen ve bilmeyen öğrencileri birbirindenayırıp ayırmadığı hakkında bilgi verir.

–1,00 ile +1,00 arasında değer alır.Negatif ayırıcılığa sahip maddelerin testte ölçülmekistenen amaç dışında başka bir değişkeni ölçtüğüsöylenebilir.

Aşağıdaki tabloda bir testte yer alan 5 sorunun maddegüçlük indeksleri (Pj) ve madde ayırt edicilik indeksleri(rjx) verilmiştir.

Sorular P j rjx1. Soru 0,15 0,132. Soru 0,60 -0,173. Soru 0,23 0,894. Soru 0,85 0,835. Soru 0,90 0,35

Yukarıdaki sorularda eğer düzeltme yapılamıyorsa

testten mutlaka çıkarılması gereken sorular maddeayırt ediciliği 0,19 ve altında olan sorulardır. Bu ne-denle testten 1. ve 2. sorunun çıkarılması gerekir.Eğer testten sadece bir soru çıkarılacaksa maddeayırt ediciliği en küçük ve negatif olan soru tercihedilir. Bu durum göz önüne alındığında örnekteki 2.soru testten çıkarılmalıdır.Başvuran öğrenci sayısının çok, alınacak öğrencisayısının az olduğu bir sınavın sorularının güç veayırt edici olması beklenir. Bu nedenle böyle sınav-lardaki soruların çoğunun bu örnekteki 3. soruda ol-duğu gibi güçlük indeksi düşük, ayırt edicilik indeksiyüksek olmalıdır.Yukarıdaki sorulardan hem kolay (madde güçlük in-deksi yüksek), hem de ayırt edici olan (ayırt edicilikgücü yüksek olan) soru 4. sorudur.



156

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


2008 KPSS

SORULARI AŞAĞIDAKİ TABLOYA GÖRECEVAPLAYINIZ.

Bir testteki maddelere ilişkin aşağıdaki değerler eldeedilmiştir.

Maddeler I II III IV V

Madde güçlüğü 0,1 0,15 0,5 0,6 0,9Madde ayırıcılıkgücü

0,08 -0,15 0,5 0,28 0,43

SORU...

Tabloda verilen bilgilere göre hangi maddenin gü-venirliğe katkısı en yüksektir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

ÇÖZÜM...Güvenirliği yüksek olan bir testin ayırt edici ve orta-lama güçlükte olması gerekir. Ayırt ediciliğin yüksekolması güvenirliği artırır. III. madde ortalama güçlükte(0,50), ayırt ediciliği (0,50) yüksek bir madde olduğuiçin güvenirliğe katkısı en yüksek olur.

CEVAP:C

SORU... Yapılandırılacak bir testte bu maddeleri kullanmazorunluluğu olsaydı, en köklü değişikliğin hangimaddede yapılması gerekirdi?

A) I B) II C) III D) IV E) V

ÇÖZÜM...

Sorunun ayırt edicilik indeksi -1,00 ile +1,00 arasındadeğer alır. Eğer ayırt edicilik indeksi;0,40 ve üzeri → Ayırt ediciliği çok yüksek.0,30 ve 0,39 arası → Ayırt edici ve kullanılabilir.0,20 ve 0,29 → Düzeltilip (0,30 üzerine) kullanılır.0,19 ve altı → Madde düzeltilmeye çalışılır düzeltilmi-yorsa testten çıkarılır.Soruda verilen maddelerden ayırt edicilik indeksinegatif olan madde yani II. madde negatif ayırt ediciolduğu için en köklü değişiklik bu maddede yapılma-lıdır.

CEVAP:B

2003 KPSS

SORU...

Aşağıda numaralandırılmış beş sorunun doğru cevaplan-ma yüzleri (Pj) ile ayırt edicilik değerleri (rjx) verilmiştir.

Soru Pj rjx1 0,35 0,602 0,40 -0,353 0,80 0,104 0,25 0,155 0,85 0,50

Bu durumda eğer düzeltilemiyorsa yukarıdaki so-rulardan hangisi, testten mutlaka çıkarılmalıdır?

A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 5

ÇÖZÜM...Madde ayırt edicilik değeri 0,19 ve altında olan mad-delerin testten çıkarılması gerekir. Bu soruda 2., 3. ve4. maddelerin ayırt edicilik değeri 0,19’un altındadır.Bu durumda ayırt edicilk değeri en düşük ve nega-tif olan madde tercih edilir. Bu nedenle doğru cevapayırt edicilik gücü en düşük ve negatif olan 2. sorunun

bulunduğu C seçeneğidir.CEVAP:C



157

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


2.3. Madde Varyansı (Sj 2)Madde varyansı bir maddeyi doğru cevaplayanların ora-nıyla yani madde güçlük indeksi ile (pj), o maddeyi ce-vaplayamayanların oranının (qj) çarpımına eşittir.

Maddeyi doğru cevaplayamayanların oranı 1’den mad-de güçlük indeksinin çıkarılması ile elde edilir.

qj = 1 – pj’dir.qj: Maddeyi doğru cevaplayamayanla-

rın oranıpj: Maddeyi doğru cevaplayanların

oranı

Bir maddenin güçlük indeksi 0,40 ise bu maddeninvaryansı kaçtır?

qj = 1 – pjqj = 1 – 0,40qj = 0,60

Sj2 = pj . qjS2 = 0,40 . 0,60S2 = 0,24’tür.

Öğrencilerin çoğunun maddeyi doğru ya da yanlışcevaplaması durumunda madde varyansı 0 (sıfır)’ayaklaşır. Yani madde varyansı küçük ise öğrencile-rin verdikleri cevaplar arasındaki değişim de azdır.

Eğer tüm öğrenciler maddeyi doğru cevaplamışsaveya hiçbiri doğru cevaplayamamışsa madde var-yansı “0” olur.

Madde varyansının en büyük değeri 0,25’tir.

2.4. Madde Standart Sapması (Sj)Bir maddenin standart sapması, o maddenin varyansı-nın karaköküne eşittir.

Sj pj qj= ⋅

Sj: Madde standart sapmaPj: Maddeyi doğru cevaplayanların

oranı

qj: Maddeyi doğru cevaplayamayan-ların oranı

Bir maddenin varyansı 0,16 ise bu maddenin stan-dart sapması kaçtır?

Sj pj qj Sj 0,16 Sj 0,40= ⋅ = = ’tır.

2.5. Madde Güvenirlik İndeksi (rj)Madde güvenirlik indeksi, madde ayırt edicilik gücü in-

deksi ile maddenin standart sapmasının çarpımı sonucuelde edilir. rj ile gösterilen madde güçlük indeksi aşağı-daki formül ile hesaplanır.

rj = rjx . SjSj: Maddenin standart sapmasırjx: Maddenin ayırt edicilik gücü indeksirj: Maddenin güvenirlik indeksi

Standart sapması 8, madde ayırt ediciliği 0,50 olanbir maddenin güvenirliliği kaçtır?

rj = rjx . Sj rj = 8 . 0,50 rj = 4’tür.

Bir maddenin standart sapması ya da ayırt edicilikgücü arttıkça güvenirlik indeksi de artar.

3. MADDE İSTATİSTİKLERİNDENHESAPLANAN TEST İSTATİSTİKLERİ

3.1. Aritmetik OrtalamaBir testteki maddelerin güçlük indekslerinin toplamı, tes-tin aritmetik ortalamasına eşittir. Böylece madde güçlükindeksleri toplamı bilindiğinde testin aritmetik ortalama-sı kestirilebilir ve bunun için aşağıdaki formül kullanılır.

k

j 1X pj

=

= ∑ X: Testin aritmetik ortalamasıpj∑ : Testteki maddelerin güçlükleritoplamı



158

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


Örneğin; bir testin madde güçlük indeksleri toplamı 6ise, o testin aritmetik ortalaması da 6’dır.

Bu formül, ortalaması yüksek bir test oluşturmak içingüçlük indeksleri yüksek maddelerin, ortalaması düşükbir test oluşturulmak isteniyorsa güçlük indeksleri düşükmaddelerin seçilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.

3.2. Testin Ortalama GüçlüğüTestin ortalama güçlüğü, genel olarak testin bütünününne kadar zor ya da kolay olduğunu gösterir.

Madde güçlük indeksleri toplamının ya da testin aritme-tik ortalamasının testte bulunan madde sayısına bölü-mü “testin ortalama güçlüğü” olarak tanımlanır. P ilegösterilen testin ortalama güçlüğü aşağıdaki formül ilehesaplanır.

XPK

=P : Testin ortalama güçlüğüX : Testin aritmetik ortalamasıK: Testte bulunan madde sayısı

Aritmetik ortalaması 6 olan ve 10 sorudan oluşan bir testin ortalama güçlüğü kaçtır?

P =610 = 0,6’dır

Not Alınız......................................

2008 KPSS

SORU...

Bir grup öğrenciye uygulanan dönem sonu sınavları-na ilişkin istatistikler tablodaki gibidir.

Dersler Soru

Sayısı

Aritmetik

OrtalamaMedyan Mod

Standart

SapmaKimya 20 8 6 4 4Tarih 40 30 35 39 7

Türkçe 30 15 18 23 6Fizik 50 30 30 30 11

Felsefe 40 14 10 7 9

Öğrencilerin en başarılı olduğu ders hangisidir?

A)Kimya B) Tarih C) TürkçeD)Fizik E) Felsefe

ÇÖZÜM...Grup başarısı yorumlanırken en kuvvetli yordayı-cı aritmetik ortalamadır. Aritmetik ortalama yanında

standart sapma, medyan ve mod değerleri grup başa-rısının yordanmasında kullanılan diğer verilerdir. So-ruyu birkaç yoldan çözmek mümkündür; ancak sorusayıları farklı olduğu için testin ortalama güçlüğünebakarak çözmek daha doğru olacaktır.

T.O.G. =Soru Sayısı

X

T.O.G.Kimya8 0.4020

= =

T.O.G.Tarih 30 0.7540= =

T.O.G.Türkçe15 0.5030

= =

T.O.G.Fizik30 0.6050

= =

T.O.G.Felsefe14 0.3540

= =

T.O.G baktığımızda en kolay test tarihtir. Tarih dersin-de öğrenciler daha başarılıdır.

CEVAP:B



159

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


4. DAĞILIMLARIN YORUMLANMASI4.1 Bağıl Değişkenlik Katsayısı (V)Hem aritmetik ortalamayı hem de standart sapmayı içe-ren ve daha çok bilgi veren değişkenlik katsayısı “bağıldeğişkenlik” katsayısıdır. Bağıl değişkenlik katsayısıstandart sapmanın aritmetik ortalamaya bölünüp, yüz-le çarpılması sonucunda elde edilen bir yüzdedir. Bağıldeğişkenlik katsayısı aşağıdaki formül ile hesaplanır.

xSV 100

X= ⋅

V: Bağıl değişkenlik katsayısıSx: Standart sapmaX: Aritmetik ortalama

Normal dağılım gösteren bir veri grubunda bağıldeğişkenlik katsayısı 20 ile 25 arasında değişir.

Bağıl değişkenlik katsayısının 20’den daha küçükolması standart sapmanın aritmetik ortalamayagöre küçük olması demektir. Standart sapmanınküçük olması ise, puanların birbirine yakın olduğu,yani puan dağılımının sivri olduğunu gösterir.

Bağıl değişkenlik katsayısının 25’ten daha büyükolması standart sapmanın aritmetik ortalamayagöre büyük olduğu anlamına gelir. Standart sap-manın büyük olması ise, puanların birbirinden uzakolduğu, yani puan dağılımının basık olduğunu gös-terir.

Bağıl Değişkenlik Katsayısı ve Dağılımlar Arasındaki İlişkiyi Gösteren Tablo

Bağıl DeğişkenlikKatsayısı

Puan Dağılımı Dağılım Özelliği

26 ve yukarısı Heterojen Basık20 – 25 Normal Normal dağılım19 ve aşağısı Homojen Sivri

5. DAĞILIMLAR5.1. Normal Dağılımlar (Çan Eğrisi, Normal

Olasılık Eğrisi, Gauss Eğrisi, Normal Eğri,Birim Normal Eğri)

Normal dağılımlar, sağ ve sol alanları birbirine eşit olansimetrik dağılımlardır.

Normal Dağlım Eğrisinin Özellikleri1. Z = 0,00 noktasında dağılımın iki tarafı birbirine eşit

olduğundan dağılım simetriktir.2. Normal dağılımlarda aritmetik ortalama, tepe değer

ve ortanca birbirine eşittir ve normal dağılım eğrisiüzerinde aynı noktada (Z = 0,00 noktasında) çakı-şırlar.

3. Normal dağılım eğrisi ortalamanın sağında ve so-lunda sonsuza kadar uzanır; fakat uygulamada eği-rinin %99,74’lük kısmını oluşturan ortalamanın±3standart sapma uzağı arasında sınırlandırılmıştır.Normal dağılımlarda eğri tabanı birleşmez.

4. Kuramsal bir dağılımdır ve matematiksel bir eşitliğivardır.

5. Normal dağılımlarda öğrencilerin:%68’i (+1) – (–1) standart sapma alanı içinde,%95’i (+2) – (–2) standart sapma alanı içinde,%99’u (+3) – (–3) standart sapma alanı içinde yer alır.

Yüzdelik 1 0,3 2,27 15,86 49,99 84,12 97,71 99,85

Örneğin; Bir sınavda alınan puanların aritmetik orta-laması X = 60 ve standart sapması da Sx = 4 olarakbelirlenmiştir.

Öğrencilerin %68’inin puanı aritmetik ortalamanın1 standart sapma yukarısında (60+4) ve aşağısın-da (60–4) yer alır.

4 456 60 64+ −← →

Öğrencilerin %68’inin puanı 56–64 arasındadır.



160

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


Öğrencilerin %95’inin puanı aritmetik ortalamanın 2standart sapma yukarısında (60+2.4=68) ve aşağı-sında (60–2.4=52) yer alır.

8 852 60 68− +← →

Öğrencilerin %95’inin puanı 52–68 arasındadır.Öğrencilerin %99’unun puanı aritmetik ortalama-nın 3 standart sapma yukarısında (60+3.4 = 72) veaşağısında (60–3.4 = 48) yer alır.

12 1248 60 72− +← →

Öğrencilerin %99’unun puanı 48 – 72 arasındadır.

Sivri ve Basık Dağılımlar (Simetrik Dağılımlar)Eğer dağılımın standart sapması küçükse grubun pu-anları birbirine yakın demektir. Dağılım küçük bir alanasıkıştığı için sivri bir görünüm alır. Bu dağılıma sivri da-ğılım denir.

Eğer dağılımın standart sapması büyük ise grubun pu-anları birbirinden uzak demektir. Dağılım geniş bir alanayayıldığı için geniş bir görünüm alır. Bu dağılıma basıkdağılım denir.

5.2 Normal Olmayan Dağılımlar (Çarpık Dağılımlar)

5.2.1 Soldan (Sola) Çarpık Dağılımlar Soldan çarpık dağılımlar aritmetik ortalamanın, med-yandan; medyanın da moddan küçük olduğu dağılımlar-dır ( X<Medyan<Mod). Soldan çarpık dağılımlar negatif puanlardan yani ortalamanın altında kalan puanlardankaydığı için negatif kayışlıdır . Puanların yarısındanfazlası aritmetik ortalamanın üzerinde toplanır. Soldan

çarpık dağılımlarda ortalamadan yüksek puanların fre-kansları gittikçe artar veya yüksek puanların sayısındaartış olur. Bu nedenle dağılım yüksek puanlarda yanisağa doğru yığılma gösterir . Küçük puanlar ise soladoğru dağılır.

Soldan çarpık dağılımlarda yapılabilecek yorumlar:1. X < Medyan < Mod’dur.2. Negatif kayışlıdır.3. Öğretim yeterlidir.4. Test kolaydır.5. Öğrencilerin başarıları yüksektir.6. Öğrencilerin öğrenme düzeyi yüksektir.7. Öğrenciler hedef–davranışları kazanmışlardır.

5.2.2 Sağdan (Sağa) Çarpık Dağılımlar Sağdan çarpık dağılımlar; modun medyandan, medya-nın da aritmetik ortalamadan küçük olduğu dağılımlar-dır. (Mod < Medyan < X) Sağdan çarpık dağılımlar po-zitif puanlardan yani aritmetik ortalamanın üzerinde ka-lan puanlardan kaydığı içinpozitif kayışlıdır . Puanlarınyarısından fazlası aritmetik ortalamanın altında kalır.Böyle bir dağılımda ortalamanın altında kalan puanlarınfrekansları gittikçe artar veya düşük puanların sayısın-da artış olur. Bu nedenle dağılım düşük puanlarda yani

sola doğru yığılma gösterir. Yüksek puanlar ise sağadoğru dağılır.

Sağdan çarpık dağılımlarda yapılabilecek yorumlar:1. Mod < Medyan < X’dir.2. Pozitif kayışlıdır.3. Öğretim yetersizdir.4. Test zordur.5. Öğrencilerin başarıları düşüktür.6. Öğrencilerin öğrenme düzeyi düşüktür.7. Öğrenciler hedef davranışları kazanamamışlardır.



161

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


5.2.3 Çok Modlu Dağılımlar Öğrencilerin başarı düzeylerinin farklılık gösterdiği, bir-den fazla modu olan dağılımlardır.

Örnek: 10, 20, 20, 30, 30, 30, 40, 40, 50, 50, 50, 60,60, 70

3010

1

2

3

20 40 50 60 70

Sağa Çarpık Sola ÇarpıkDeğerlerin

Sıralanışı

X > Medyan > Mod X< Medyan < Mod

Test Zor KolayÖğretim Yetersiz YeterliKayışlılık Pozitif Negatif

Başarı Düşük YüksekÖğrenme

DüzeyiDüşük Yüksek

Hedef Davranışlar

Kazanılmamış Kazanılmış

6. STANDART PUANLAR ve BAŞARIKARŞILAŞTIRILMASIÖğrencilerin sınavlardan aldıkları ham puanların, stan-dart bir dağılım haline dönüştürülmesine “ standart

puan ” denir.

Standart puanlar aritmetik ortalaması ve standart sap-ması farklı dağılımların, aynı aritmetik ortalama ve stan-dart sapmaya sahip dağılım haline dönüştürülmesinisağlar.

Çeşitli sınavlardan alınan ham puanların ortak bir puansistemine, yani standart puanlara dönüştürülmesi puan-ların, birbiriyle karşılaştırılabilmesine ve toplama, çıkar-ma işlemlerinin yapılabilmesine olanak sağlar.

Standart puanların kullanıldığı durumlar: 27

Farklı ölçümleri aynı birime çevirmekBirden fazla test alan bir öğrencinin, aldığı puanlaragöre hangi testte daha başarılı olduğunu belirlemekBirden fazla testten aldıkları puanlara göre öğren-cilerden hangisinin daha başarılı olduğunu belirle-mek

Testten alınan puanlar doğrultusunda hangi sınıfın (gru-bun) ya da öğrencinin başarılı olduğunu ortaya koymakamacıyla başarı karşılaştırılması yapılır.Öğrencilerin farklı testlerden aldıkları ham puanları stan-dart puanlara çevirerek şu sorulara cevap bulunabilir.

Birden çok teste giren öğrenci, aldığı puanlara görehangi testte daha başarılıdır?Birden çok testten aldıklara puanlara göre öğrenci-lerden hangisi daha başarılıdır?

Grup ya da öğrenci başarısı karşılaştırırken aşağıdakitablodaki verilerden yararlanılır.

Mutlak BaşarıBirey (Puan): Öğrenci Puanı

Grup ( X): Grup aritmetik ortala-ması

Öğrenme Düzeyi

Grup ( X) : Grup aritmetik ortala-maya bakılır. Aritmetik ortalamaeşitse XZ = S.S.

Birey: Z puanına çevrilir.

ii

X

X XZS

−=

Z puanı küçükse başarısız,büyükse başarılıdır.

Ham puanları, standart puanlara dönüştürmek için “Z ” ve “T ”puanları kullanılır.

27 Tekin, H. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara, 17. Baskı,Yargı Yayınları, S. 303



162

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


6.1. Z PuanıAritmetik ortalaması sıfır ( )X 0= , standart sapması bir (Sx = 1,00) olan puanlara Z puanı, dağılımlara ise stan-dart normal dağılım ya da birim normal dağılım denir.Z puanı istatistiksel işlemlerde ve karşılaştırmalarda ko-laylık sağlar. Aynı zamanda Z standart puanının başlan-gıç noktası olan sıfırın bağıl (iza) sıfır ve birimlerininstandart olması nedeniyle, eşit aralık ölçeğinde puanlar verir. Bu nedenle eşit aralık ölçeğindeki verilere uygula-nabilecek her türlü işlem Z puanlarına uygulanabilir. Zpuanı aşağıdaki formül ile hesaplanır.

ii

X

X XZS

−=

Zi : Herhangi bir i bireyinin standart ZpuanıXi : i bireyinin ölçme sonucu (puanı)X : Puan dağılımının aritmetik ortala-

masıSx : Puan dağılımın standart sapması

Z puanı öğrencilerin herhangi bir konu ya da derstekiöğrenme düzeylerinin belirlenmesi ve karşılaştırılmasın-da kullanılır. Z puanı büyük ise öğrenme düzeyi yüksek,

düşük ise öğrenme düzeyi düşüktür. Öğrenme düzeylerikarşılaştırılırken Z puanları büyükten küçüğe sıralanır.Z puanı büyük olan öğrencinin öğrenme düzeyi diğer öğrencilere göre yüksek, düşük olan öğrencinin öğren-me düzeyi diğer öğrencilere göre düşüktür.

Bir öğrenci grubuna uygulanan sınavlardan elde edilenistatistikler aşağıda verilmiştir.

Aritmetikortalama

Medyan Mod Sx

Matematik 60 60 70 8Fizik 68 75 80 12Kimya 70 50 40 5Biyoloji 65 65 65 10Edebiyat 90 70 60 5

Bütün derslerden 80 alan bir öğrencinin öğrenmedüzeyinin en yüksek ve en düşük olduğu dersler hangileridir?

Bütün derslerden 80 alan bir öğrencinin öğrenme düze-yinin en yüksek ya da en düşük olduğu dersi bulmak içinbütün derslerin Z puanları hesaplanır.

Zmatematik = 80 608− = 2,5

Zzik = 80 6812− = 1

Zkimya = 80 705− = 2

Zbiyoloji=80 65

10− = 1,5

Zedebiyat =80 90

5−

= –2

Zmatematik > Zkimya > Zbiyoloji> Zzik > Zedebiyat

Öğrencinin öğrenme düzeyinin en yüksek olduğuders (en başarılı olduğu ders), Z puanının en yük-sek olduğu matematik dersidir.Öğrencinin öğrenme düzeyinin en düşük olduğuders (en başarısız olduğu ders) ise, Z puanının endüşük olduğu edebiyat dersidir.

Bir baba sürekli olarak oğlu Fatih‛in ders notlarını ku- zeni Ebru‛nun ders notlarıyla kıyaslamaktadır. Fatih ise babasına: – Biz Ebru ile farklı üniversitelerde okuyoruz. Bi-

zim üniversitenin başarı ortalaması çok yüksek,herkes derslerden yüksek not alıyor. Bizim üni- versitede aritmetik ortalama tavana vurdu. Sen bu hesaplamaları göz önüne almadığın için benim aldığım notları küçümsüyorsun. Grup başarısının etkili olduğu çan eğrisi sistemi var bizde.

Fatih‛in babası sinirli bir şekilde: – Sen yine de 80‛den düşük not alma.Fatih ise: – Tamam da babacığım aritmetik ortalamayı ve



163

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


standart sapmayı görmezden geldiğin için beni Ebru ile kıyaslıyorsun. Ebru‛nun okuduğu üniver- sitenin aritmetik ortalaması ve standart sapması benim okuduğum üniversiteden farklı. En basit örneği ile bizim üniversitede Türkçe dersinden 60 puan aldığında ders notun CC olurken, Ebrular‛ın üniversitede 60 puanla BB oluyor ders notun. Ama ben sana bunu anlatamıyorum babacığım. Birileri sana aritmetik ortalamayı ve standart sapmayı öğretmeli. Z puanından bahsetmeli.

2007 KPSS

SORU...

Aşağıdaki tabloda beş dersin sınavlarının puan da-ğılımlarına ilişkin aritmetik ortalama ile standart sap-malar ve Ali’nin bu sınavlardan elde ettiği puanlar verilmiştir.

Ders Aritmetikortalama

Standartsapma

Ali’ninpuanı

Matematik 50 5 65Türkçe 50 8 65Fizik 50 10 65Kimya 50 15 65Biyoloji 50 20 65

Ali’nin sınıfına göre, en başarılı ve en başarısızolduğu dersler hangileridir?

En başarılı En başarısızA) Matematik TürkçeB) Matematik BiyolojiC) Fizik KimyaD) Fizik BiyolojiE) Kimya Biyoloji

ÇÖZÜM...

Herhangi bir konu ya da dersteki öğrenme düzeyleri-nin belirlenmesi ve karşılaştırılmasında Z puanı kulla-nılır. Z puanı, büyük ise, öğrenme düzeyi yüksek yaniöğrenci başarılı, düşük ise; öğrenme düzeyi düşükyani öğrenci başarısızdır. Tabloda Ali’nin farklı ders-lerden aldığı puanlar verilmiştir. Bunların karşılaştır-masını yapabilmek için Z puanlarını hesaplayalım.

i

X

X XZ puaný

S−

=Z

Xi= Bireyin ölçme sonucu

X = Puan dağılımının aritmetik ortalamasıSX = Standart sapma

Ders Aritmetik

ortalama

Standart

sapma

Ali’nin

puanı

Z

puanı

Matematik 50 5 6565 50

35−

=

Türkçe 50 8 6565 50

1,88−

≅

Fizik 50 10 65 65 50 1,510− =

Kimya 50 15 6565 50

115−

=

Biyoloji 50 20 6565 50

0,7520−

≅

CEVAP:B

6.2. T Puanı

Z puan dağılımının aritmetik ortalaması 50 ve standartsapması 10 olacak şekilde dönüştürülmesi ile elde edi-len puanlara “T puanı” adı verilir. T puanı aşagıdakiformül ile hesaplanır.

ii

x

X XT 10 50S

−= +

Ti : Herhangi bir i bireyininstandart T puanı

Xi : i bireyin ölçme sonucu(puanı)

X : Puan dağılımının aritmetikortalaması

Yukarıdaki formülde parantez içindeki terim Z puanınaeşittir ve formül Ti=10.Zi+50 şekilde de yazılabilir.



164

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k


Matematik dersindeki Z puanı +2 olan bir öğrencininT puanı kaçtır?

T = 10Zi + 50T = 10.(2) + 50T = 70’tir.

7. SINAV SONUÇLARININ NOTAÇEVRİLMESİ

Eğitimde, ölçme sonucu elde edilen puanların, öğren-cilerin bir dersi ya da sınıfı geçip geçmemesine ilişkinkarar vermek için nota çevrilmesi gerekir.

Puanlar nota çevrilirken ilk olarak bir ders ya da sınıfıgeçmek için gerekli olan başarı düzeyinin yani ölçütünbelirlenmesi gerekir. Not verirken kullanılan ölçütler vebu ölçütlere dayalı olarak yapılan değerlendirme 2’yeayrılır.

7.1 Mutlak DeğerlendirmeMutlak değerlendirme önceden belirlenen ve kesin bir değeri olan mutlak ölçüt kullanılarak yapılan değerlen-dirmedir. Mutlak değerlendirmede öğrencilerin aldıklarıham puanlar, yüzde puanlarına çevrilerek bu yüzdelerinkarşılığı olan notlar verilir.

Öğrencilerin hedef davranışların ne kadarını (yüzde ka-çını) kazandıklarında başarılı sayılacakların belirlenme-si yoluyla yapılan değerlendirme mutlak değerlendirme

kapsamına girer. Mutlak başarı yüzdesi aşağıdaki for-mül ile hesaplanır:

iXMBY 100

K= ⋅

MBY : Mutlak başarı yüzdesiXi : i öğrencisinin ham puanıK : Sınavdan alınabilecek

maksimum ham puan

Bir öğretmen öğrencilerine 30 soruluk kısa cevaplı test

uygulamıştır ve öğrencilerinden biri bu testten 27 puanalmıştır.Bu öğrencinin mutlak başarı yüzdesi kaçtır?

27MBY 100 9030= ⋅ = ’dır.

Sınavdan alınabilecek maksimum ham puan belirtilme-

mişse, bunun yerine sınavdaki soru sayısı kullanılır.

7.2 Bağıl DeğerlendirmeBağıl değerlendirme, ölçme işleminin uygulandığı grup-

tan elde edilen ortalamaya bağlı olan bağıl ölçüt kullanı-larak yapılan değerlendirmedir.

Bağıl değerlendirmede, ölçme yapılan gurubun ortala-ma puanından düşük puan alan bireyler başarısız olarakdeğerlendirilirken, ortalamadan yüksek puan alan birey-ler ise başarılı olarak kabul edilir. Bağıl değerlendirmeyapılabilmesi için; öğrencilerin ham puanları üzerinden,puan dağılımının aritmetik ortalaması ve standart sap-ması hesaplanır. Hesaplanan bu istatistik ölçüt olarak

ele alınır. Bağıl değerlendirmede normal dağılımdanfaydalanılarak ya da öğrencilerin puanları istenen Z veT dağılımlarına dönüştürülerek not verilir.

8. ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ8.1 Bilimsel YöntemBilimsel bilgilere ulaşmak için izlenen yoludur;

Bilimsel Yöntem

Olgusal Süreç(Betimleme)

Gözlem Deney Ölçme

Kuramsal Süreç(Açıklama)

Hipotez Kuram Yasa Öngörü

Olgusal Süreç ; olguları, olgusal süreçleri ve bu süreç-ler arasındaki mevcut bağları inceler. Bu aşamada göz-lem, deney ve ölçme durumları göz önüne alınır.

Gözlem; Bir olayı herhangi bir müdahalede bulunma-dan doğada olduğu gibi incelemedir.



165

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

Deney; Doğada gerçekleşen bir olay laboratuvar orta-mında, doğadaki gibi bir ortam yaratarak inceleme işidir.

Ölçme; Nesne veya nesnelerin belirli bir özelliğe sahipolup olmadığını, sahip olunan özelliğe ne derece sahipolduğunun sayı ve sembollerle ifade edilmesidir.

Kuramsal Süreç ; olguları ve ölçümleri aralarındakiilişkileri, genellemelere ve bazı kuramlara başvurarakaçıklar. Bunun için hipotez, kuram, yasa ve öngörü gibikavramlar kullanılır.

Hipotez: Probleme sunulan geçici çözüm yoludur.

Kuram: Kanıtlanmış bilgilerdir.

Yasa: Kuramlardan oluşan, kanıtlanmış bilgilerdir.

Öngörü: Eldeki mevcut gerçek bilgilerden meydana ge-lebilecek bir olguyu tahmin edebilme işidir.

8.2 Araştırma TürleriAraştırma, gerçeklere ulaşmak için yapılan düzenli vesistemli çalışmalardır.

Araştırma Türleri

Deneysel Araştırma

Tarama Araştırması

Korelasyonel Araştırma

Etnograk Araştırma

Nedensel Karşılaştırma Araştırması

Tarihi AraştırmaEylem Araştırması

8.2.1 Deneysel Araştırma: Bu araştırma yöntemindekesin sonuçlar elde edilir. Burada karşılaştırılabilir yön-temler kullanılır ve daha sonra onların sonuçları ince-lenir.

Örnek: Bir biyoloji öğretmeni öğrencilerine sindirimsistemi konusunu öğretmek istemektedir. Bunun içinsınıfını ikiye böler. Birinci gruba sınıfta kendisi konuyuanlatarak ders işler, ikinci gruba da kendi kendilerinebilgisayardan konuyu öğrenmelerini sağlar. Daha son-ra iki gruba aynı sınav yaparak hangi grubun daha iyiöğrendiğini tespit eder. Böylece hangi yönetim öğrenmeüzerinde daha etkili olduğu tespit eder.

2007 KPSS

SORU...

Bir öğretmen, geliştirmiş olduğu bir başarı testini der-se başlamadan önce (ön test) ve dersin bitiminde(son test) sınıftaki öğrencilere uygulamıştır. Uygula-ma sonucunda öğrencilerin ön test ve son test puan-larına ait sütun graklerini inceleyerek kullandığı öğ-retim yöntem ve tekniklerinin öğrenme üzerindeetkiliolduğu sonucuna varmıştır.

Bu öğretmenin elde ettiği grakler aşağıdakiler-den hangisi olabilir?

ÇÖZÜM...Derse başlamadan önce uygulanan ön testte, öğren-ciler konuyu öğrenmedikleri için düşük puan alanlarınfrekansının fazla, yüksek puan alanların frekansınınise az olması beklenir. Ders işlendikten sonra ise;konu öğrenildiği için artık yüksek puan alan öğrencile-rin sayıca artması beklenmektedir. Bunu veren grak-te C seçeneğinde yer almaktadır.

CEVAP:C




167

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

2004 KPSS

SORU...

Negatif korelasyon, değişkenlerden birinin değeri ar-tarken diğerinin değerinde azalma olduğunu gösterir.Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde verilen ikideğişken arasındaki korelasyonun negatif olmasıbeklenir?

A) Yorulma – öğrenme hızıB) Zeka – yaratıcılıkC) İlgi – olumlu tutumD) Gelir düzeyi – satın alma gücüE) Düzenli çalışma – başarı düzeyi

ÇÖZÜM...Negatif korelasyonda değişkenlerden biri azalırkendiğeri artar. Yorulma arttıkça, öğrenme hızı azalaca-

ğından doğru cevap A seçeneğidir.

CEVAP:A

Korelasyon Grakleri 28

28 Tan, Ş. Öğretimi Planlama ve Değerlendirme , Ankara 2006, 10 Bas-kı, Pegem A Yayıncılık. Sy. 247–248

Örnek:Bir grup öğrencinin zik, matematik, biyoloji testlerindenaldıkları puanlar arasındaki korelasyon aşağıdaki tablo-da verilmiştir.

DERS Fizik Matematik Biyoloji Felsefe

Fizik 1,00 0,65 0,15 -0,10

Matematik 0,65 1,00 -0,20 -0,35

Biyoloji 0,15 -0,20 1,00 -0,85

Felsefe -0,10 -0,35 -0,85 1,00

Tablodaki bilgilere göre en yüksek ve en düşük ilişkihangi dersler arasındadır?

Çözüm:En yüksek ilişki –0,85’lik korelasyonla biyoloji vefelsefe puanları arasındadır (Korelasyon sorula-rında işaretin eksi olması ilişkinin düşük olduğunudeğil, ters yönde olduğunu gösterir.).En düşük ilişki –0,10’luk korelasyonla matematik vefelsefe puanları arasındadır.

Not Alınız......................................




168

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

2006 KPSS

SORU...

Bir grup öğrencinin tarih, coğrafya, felsefe ve yabancıdil testlerinden aldıkları puanlar arasındaki korelas-yonlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

DERS Tarih Coğrafya Felsefe YabancıDil

Tarih 1,00 0,60 0,85 -0,35Coğrafya 0,60 1,00 0,40 -0,25Felsefe 0,85 0,40 1,00 0,30 YabancıDil -0,35 -0,25 0,30 1,00

Bu tablodaki bilgilere dayanarak aşağıdaki sonuç-lardan hangisine varılabilir?

A) Yabancı dil testi en düşük ortalamaya sahiptir.B) Öğrenciler tarih ve coğrafya derslerinde çok ba-

şarısızdırlar.

C) Felsefe ve yabancı dil testleri çok farklı özellikle-ri ölçmektedir.

D) En yüksek ilişki felsefe ile tarih puanları arasındadır.

E) En düşük ilişki tarih ile yabancı dil puanları ara-sındadır.

ÇÖZÜM...Tablodaki veriler incelendiğinde en yüksek ilişkinin0,85’lik korelasyonla felsefe ve tarih puanları arasın-da olduğu görülmektedir. Sorunun en güçlü çeldiricisien düşük ilişkinin –0,35’lik korelasyonla tarih ve ya-bancı dil puanları arasında olduğunun belirtildiği E se-çeneğidir. Fakat en düşük ilişki –0,25’lik korelasyonlayabancı dil ve coğrafya puanları arasındadır. Çünkü“–“ ilişkinin düşük olduğunu değil, ters yönde olduğu-nu gösterir.

CEVAP:D

8.2.3 Nedensel Karşılaştırma AraştırmasıBireyler arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçları-nı incelemek için bireyler üzerinde herhangi bir baskı yada müdahelede bulunmadan yapılan araştırmalardır.

Örnek: Bir biyoloji öğretmeni eğitimli aileden gelen öğ-rencilerle eğitim olmamış ailelerden gelen öğrencilerinbaşarılarını tespit ederek, eğitimli ve eğitimsiz ailedengelen öğrencilerin akademik başarılarını karşılaştırarak,ailenin eğitim düzeyinin, öğrencinin akademik başarısı-na etkisi tespit etmiş olur.

8.2.4 Tarama AraştırmasıÖğrencilere anketler uygulanarak elde edilen verilerdenöğrencilerin durumu tespit edilir ve öğretmen öğrenciler için gerekli olan yöntem ve teknikleri uygular.

8.2.5 Etnograk AraştırmaBu araştırmada bireylerin davranışları doğrudan göz-lemlenir.

8.2.6 Tarihi Araştırma

Geçmişten günümüze kalan tarihi belgeleri ya da o dö-nemleri yaşamış bireylerle bire bir görüşülerek yapılanaraştırma türüdür.

8.2.7 Eylem AraştırmasıBu araştırmada bireylerin aktif katılımı sağlanır. Amaçeylem gerektiren bir durum için bireyleri harekete ge-çirmektedir.

Örneğin; Bir kurumun daha kaliteli ürünleri nasıl üretile-

bileceğini çalışanlarıyla birlikte belirlemesi

Araştırma Yapmanın AşamalarıProblemin tespitiHipotez kurmaKaynak taramaEvren ve örneklem seçimiVeri toplamaUygulamaMevcut durumun tespiti ve analiziRaporlaştırma




169

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

8.3 Bilimsel Araştırmanın Temel KavramlarıEvren; Araştırmanın yapılacağı, araştırma süresindeelde edilen verilerin analizi ve sonuçlarının geçerli ola-cağı grubu ifade eder.

Örneklem; Evrende seçilen, üzerinde çalışılacak grubuifade eder.

Örnek: Biyoloji öğretmenlerin mesleki bilgileri üzerinebir araştırma yapılsın. Bu arada üzerinde çalışılacakgrup Türkiye’deki biyoloji öğretmenleridir. Bu öğretmen-ler araştırmanın evrenidir. Ancak bugün Türkiye’de yak-laşık 10.000 biyoloji öğretmeni vardır. Bu öğretmenlerinhepsine ulaşılamayacağından her bölgeyi temsil etmekkaydıyla sınırlı sayıda, örneğin 400 biyoloji öğretmeniüzerinde araştırma yapılır ve sonuçları tüm ülkeye ge-nellenir. Bu 400 biyoloji öğretmeni araştırmanın örnek-lemidir.

Değişken; Değişen özelliklere verilen isimdir.

Değişkenler B) Değerlerine göre

A) Yapılarına göreNicel değişken

Sürekli değişken

Bağımsız değişken

Nitel değişken

Süreksiz değişken

Bağımlı değişkenC) Neden-sonuç

duruma göre

Bağımsız Değişken : Bir araştırmada, araştırmanınamacına bağlı olarak araştırma sonucu üzerinde et-kisi olan değişkene “bağımsız değişken” denir. Ör- neğin; “Düzenli çalışma mı yoksa dağınık çalışmamı başarıyı artırır.” sorusunun cevabının bulunmayaçalışıldığı bir araştırmada bağımsız değişken çalış-

ma yöntemidir. Bağımlı Değişken : Bir araştırmada bağımsız de-

ğişkene bağlı olarak değişen, bağımsız değişkeninetkisinin incelendiği değişkene“bağımlı değişken” denir. Örneğin; eğitimde portfolyo değerlendirmeyöntemini kullanmanın, öğrencilerin öz değerlendir-me becerilerini geliştirmesi üzerine etkisinin incelen-diği bir araştırmanın bağımlı değişkeni öğrencilerinöz değerlendirme becerileridir.Sürekli Değişken : Herhangi iki ölçüm arasında

sonsuz sayıda değer alabilen değişkenlere “süreklideğişken” adı verilir. Bu değerler tamsayı olabile-ceği gibi kesirli sayı da olabilir.Örneğin; 2 kg ile 3

kg arası sonsuz sayıda değer alabileceğinden ağır-lık sürekli değişkendir (2,100 kg, 2,200 kg, 2,300 kggibi).

Süreksiz Değişken: Herhangi iki değer arasında,başka bir değer alamayan, sınırlı sayıda değer alabi-len değişkenlere “süreksiz değişken” denir. Örne- ğin; bir bireyin cinsiyeti bayan ya da erkek olmak üzere2 değer alabilir. Bunun arasında bir değer alamaz. Cin-siyet süreksiz değişkendir. Eğitim düzeyi, medeni hal(ilk-orta-lise okulları) süreksiz değişkenlerdir.

Nicel Değişken: Değerleri sayı ve miktar olarak ifa-de edilen değişkenlere “nicel değişken” adı verilir.Örneğin; Ahmet’in boyu 1,74 cm, Ayşe 45 kg ağırlı-ğındadır.

Nitel Değişken: Değerleri sıfat veya sembollerle ifa-de edilen; değişkenlerin, çeşit ve tür bakımından ka-tegorilere ayrıldığı değişkenlere nitel değişken adıverilir. Örneğin; cinsiyet (bayan–erkek); göz rengi(mavi, yeşil, ela, kahverengi, siyah), medeni durum(evli, bekar, dul) nitel değişkendir.

Not Alınız......................................




170

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

2006 KPSS

SORU...

Bir öğretmen fen bilgisi öğretiminde performans de-ğerlendirme yaklaşımını kullanmanın öğrencilerinbilimsel yöntem süreç becerilerine etkisini incelemek-tedir.Bu araştırmadaki bağımlı değişken aşağıdakiler den hangisidir?

A) Bilimsel yöntem süreç becerileriB) Fen bilgisi dersiC) ÖğretmenD) Öğrenciler E) Performans değerlendirme

ÇÖZÜM...Bir araştırmada etkisi incelenen değişkene bağımsız

değişken, bağımsız değişkene bağlı olarak ortaya çı-kan sonuçtan etkilenen değişkene ise bağımlı değiş-ken denir. Sorudaki bağımsız değişken performansdeğerlendirme yaklaşımıdır. Performans değerlen-dirme yaklaşımının kullanımına bağlı olarak ortayaçıkan sonuçtan etkilenen ise bilimsel yöntem süreçbecerileri olduğundan, bağımlı değişken bilimsel yön-tem süreç becerileridir.

CEVAP:A

Not Alınız......................................

2008 KPSS

SORU...

Matematik dersinde bilgisayar programlarından yarar-lanmanın öğrencilerin matematik başarısına etkisiniölçmeyi planlayan bir öğretmen, bir sınıfında gelenek-sel öğretim yöntemini kullanırken diğer bir sınıfındaise işlenen her konudan sonra bilgisayar programıylaalıştırmalar yaptırmaktadır.

Bu araştırmadaki bağımsız değişken aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Öğretmenin özellikleriB) Matematik notlarıC) Öğretim yöntemleriD) Sınıf mevcutlarıE) Öğrenci nitelikleri

ÇÖZÜM...Bir araştırmada, araştırmanın amacına bağlı olarakkontrol altında tutulan ve araştırma sonucunu üzerin-de etkisi olan değişkene “bağımsız değişken “ denir.Bağımsız değişkene bağlı olarak değişen, bağımsızdeğişkenin etkisinin incelendiği değişkene “bağımlıdeğişken” denir. Soruda öğrencilerin matematik ba-şarısına etki eden değişkenlerin incelendiği bir araş-tırma verilmiştir. Öğrencilerin matematik başarılarıbağımlı değişken, matematik başarısının etkilendiğiöğretim yöntemleri ise bağımsız değişkendir

CEVAP:C




171

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

Test4

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNDEİSTATİSTİKSEL İŞLEMLER

1. Aşağıdakilerden hangisinde madde ayırıcılıkgücü ile ilgili yanlış bir ifade verilmiştir?

A) Ayırıcılık gücü (-1.00) ile (+1,00) arasında değer alır.

B) Doğru cevaplama olasılığı olarak da tanımlan-maktadır.

C) Ayırıcılık negatif (-) değer almışsa madde ileri-de kullanılmamalıdır.

D) Maddenin kalitesini gösterir.E) Sınavda ölçülen özelliğe sahip olup olmamayı

ayırt etme derecesidir.

2. Madde güçlük indeksi 0,88 olan bir madde içinaşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Ayırt ediciliği yüksektir.B) Güvenirliği düşüktür.C) Geçerliği yüksektir.D) Kolay bir maddedir.E) Standart sapması düşüktür.

3. Esra Öğretmen hazırladığı matematik testini 200kişiye uygulamıştır. Yapılan istatistiki işlemler so-nucunda 12. soruyu 20 kişinin doğru cevapladığıbelirlenmiştir.Bu maddenin, madde güçlük indeksi için aşağı-dakilerden hangisi söylenebilir?

A) Çok zor B) Zor

C) Orta zorlukta D)KolayE) Çok kolay

4. Madde güçlük indekslerinin toplamı 20 olan (her bir maddenin bir puan üzerinden değerlendiril-diği) 40 soruluk bir testin aritmetik ortalamasıkaçtır?

A) 20 B) 50 C) 10 D) 0,50 E) 0,20

5.40 soruluk bir testin aritmetik ortalaması 28 ise,bu testin ortalama güçlük düzeyi aşağıdakiler-den hangisidir?

A) 0,75 B) 0,50 C) 0,80D) 0,70 E) 0,90

6. Aşağıdakilerden hangisi medyanın tanımıdır?

A) En çok tekrarlanan ölçümB) Sıralı puanların ortasındaki puanC) Ölçümlerin ortalamadan farkıD) En yüksek ve en düşük ölçüm arasındaki farkE) Testin zorluğunu belirleyen puan

7. Aritmetik ortalaması 56, standart sapması 8olan matematik testinin sonuçlarına göre sınıf üçüncüsü olan bir öğrencinin puanı kaçtır?

A) 62 B) 65 C) 70 D) 72 E) 80




179

55. Pozitif korelasyon, iki değişken arasında pozitif bir ilişkinin olduğunu gösterir. Bu da şunu gösterir.Özelliklerden biri artarken diğeri de artar, biri aza-lırken diğeri de azalır.Bu tanıma göre, aşağıdakilerden hangileri ara-sında pozitif yönlü bir ilişki vardır?

A) Zeka - ÖğrenmeB) Gürültü - ÖğrenmeC) Motivasyon eksikliği - GüdülenmeD) Düzenli çalışma - BaşarısızlıkE) İyi iş imkanları - Yoksulluk

56. Bir sınıfın geometri, İngilizce, tarih ve coğrafyatestlerinden aldıkları puanlar arasındaki korelasyonaşağıdaki tabloda verilmiştir.Ders Geometri İngilizce Tarih CoğrafyaGeometri 1,00 0,55 -0,25 0,5İngilizce 0,55 1,00 0,30 0,35Tarih -0,25 0,30 1,00 -0,75Coğrafya 0,15 0,35 -0,75 1,00

En yüksek ilişki hangi dersler arasındadır?

A) Geometri - TarihB) İngilizce - TarihC) Coğrayfa - İngilizce

D) İngilizce - GeometriE) Tarih - Coğrafya

57. Bir biyoloji öğretmeni soru-cevap yöntemi kullan-manın öğrencilerin konuyu öğrenmeleri üzerineetkisini araştırmak istemektedir.Bu araştırmadaki bağımsız değişken aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Biyoloji öğretmeniB) Öğrenciler C) Soru-cevap yöntemiD) KonuE) Biyoloji dersi

58. Aşağıda bir araştırma sırasında yapılması gerekenaşamalar verilmiştir.I. Hipotez kurma

II. Kaynak taramaIII. Problemin tespitiIV. UygulamaV. RaporlaştırmaBu verilen aşamaların sırası aşağıda verilenler-den hangisi gibi olmalıdır?

A) I, II, III, IV, V B) I, III, II, IV, VC) I, II, III, V, IV D) I, IV, V, II, III

E) III, I, II, IV, V


Test4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

B D A A D B D E B E D B C E D E C E C B B E E D D B D C A30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

E E E D B C E A E A D B B E A D D D E B C C D E C A E C E

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

Test4



180

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

ÖLÇME SONUÇLARI ÜZERİNEİSTATİSTİKSEL İŞLEMLER

ÇIKMIŞ SORULAR 1., 2. VE 3. SORULARI AŞAĞIDAKİ TABLOYA

GÖRE CEVAPLAYINIZ.

Aritmetik

Ort.

Tepe Değer

Mod

Ortanca

Medyan

Standart

SapmaI. Test 65 75 70 7II. Test 35 55 40 6III. Test 40 40 40 8IV. Test 40 25 30 9V. Test 60 40 45 16

Bir sınıftaki öğrencilerin beş farklı testteki yanıtları80 üzerinden puanlanmış ve bu puanlardan aşağı-daki tabloda gösterilen istatistikler bulunmuştur.

1. Hangi testten elde edilen puanların dağılımı si-metriktir?

A) I B) II C) III D) IV E) V2001 KMS

2. En yüksek ve en düşük ortalama öğrenme dü-zeyleri hangi testlerde gerçekleşmiştir?

En Yüksek En DüşükA) I. Test IV. TestB) I. Test II. TestC) II. Test V. TestD) III. Test IV. TestE) V. Test II. Test

2001 KMS

3. En çok hangi testte öğrenciler arasında farklı-laşma vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V2001 KMS

4. Her biri 0 veya 1 şeklinde puanlanan 100 sorulukgenel başarı sınavında, eşit sayıda öğrencisi olanbeş sınıfın puan dağılımları ile aritmetik ortalamave standart sapma değerleri aşağıdaki graklerdegösterilmiştir.

Buna göre grup başarısı en yüksek olan sınıf hangisidir?

A) V B)

IV C)

III D)

II E)

I2002 KPSS

5. Bir ölçmede puanlarla ilgili olarak yalnızca standartsapmanın küçük olduğu, diğer bir deyişle değişken-liğin az olduğu bilinmektedir.

Bu durumda aşağıdakilerden hangisi söylene-bilir?

A) Öğrencilerin testte başarılı olduklarıB) Test puanlarının ranjının (en büyük ve en kü-

çük puan arasındaki farkın) büyük olduğuC) Öğrencilerin testte ölçülen özellik bakımından

birbirine benzer olduğuD) Test için verilen cevaplama süresinin yeterli ol-

duğu

E) Test puanlarının normal dağılıma yakın bir da-ğılım gösterdiği

2002 KPSS

ÇIKMIŞ SORULAR



188

İ h t i y

a ç

Y

a y ı n c ı l ı

k

DENEME TESTİ

DENEME TESTİ

1. Aşağıdaki ifadelerden hangisinde bir değerlen-dirme işlemi yapılmamıştır?

A) Ankara’da bugünkü hava sıcaklığı 25 C° dir.B) Ali’nin aldığı not dersi geçmek için yeterli ol-

muştur.C) Öğrencilerin hazırbulunuşluk seviyeleri düşük

olduğu için sınavdan başarısız oldular.D) Türkiye’de kişi başına düşen gelir düşük oldu-

ğu için alım gücü düşüktür.E) Elif’in dersine karşı tutumu yüksek olduğu için,

matematik dersinden geçmiştir.

2. Değerlendirme yapılırken aşağıdakilerden han-gisi bağıl ölçüt olarak kullanılamaz?

A) Standart puanlar B) Öğrencinin yeteneğiC) Ülke çapındaki normlar D) Eğitim öğretim programının hedeeriE) Öğrencinin programa girişteki başarısı

3. Aşağıdakilerden hangisi “ölçüt” kavramını ifadeeder?

A) Uygulanacak bir sınav için puanlama çizelge-sinin hesaplanması

B) Uygulanan sınavın, aritmetik ortalama ve moddeğerlerinin hesaplanması

C) Yazılı yoklama için soruların yazılmasıD) Voleybol takımı için öğrenciler arasından se-

çim yapmakE) Test yönergesinde dersi geçebilmek için doğru

cevaplanması gereken soru sayısının yazılması

4. Öğretimin eksik kaldığı noktaları öğretimin he-deerine ulaşma düzeyini belirlemek ve öğretimsürecinde kullanılan öğretim materyallerinin et-kinliğini görmek amacıyla yapılan değerlendir-me aşağıdakilerden hangisidir?

A) Teşhise dönük değerlendirmeB) Biçimlendirme ve yetiştirmeye dönük değer-

lendirmeC) Düzey belirlemeye dönük değerlendirmeD) Tanıma ve yerleştirmeye dönük değerlendirmeE) Mutlak değerlendirme

5. Bir öğretmen sınıfa uygulamış olduğu tarih sınavın-daki her bir maddenin diğer maddelere uyumunutespit etmek istemektedir.Öğretmen bu amaçla hangi güvenirlik kestirmeyöntemini kullanmalıdır?

A) Puanlama güvenirliğiB) Test-tekrar test yöntemiC) Eşdeğer formlar yöntemiD) KR 20 / 21 yöntemiE) Testin iki yarıya bölünmesi

6. Aşağıdaki ölçümlerden hangisine tesadü hata

karışmıştır?

A) Türkçe sınavında yazısı güzel olan öğrencilere5 puan fazla verilmesi

B) Testi alan bütün öğrencilerin puanlarına 10puan eklenmesi

C) Öğretmen puanlama yaparken bazı öğrencile-rin puanlarını yanlış toplaması

D) Öğretmenin sevdiği öğrencilerin sınav kağıtla-rını okurken yanlı davranması

E) Ödevini zamanında getiren öğrencilere artı 5puan verilmesi



193



KAYNAKLAR

KAYNAKLAR

Atılgan, H., Kan, A., Doğan, N.,Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara 2006, Anı YayıncılıkBaykul, Y. (1996).İstatistik metodlar ve uygulamalar. Ankara: Anı YayıncılıkBaykul, Y. (1999).İlköğretimde ölçme ve değerlendirme, modül 3, ilköğretimde etkili öğretme ve öğrenme öğret-

men el kitabı. Isparta: Süleyman Demirel ÜniversitesiBaykul, Y. (2000).Eğitimde ve psikolojide ölçme: klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: ÖSYM YayınlarıDemirel, Ö. (2003).Planlamadan uygulamaya öğretme sanatı. Ankara: Pegem Yayıncılık.Demirhan, G. ve diğerleri. (1999).İlköğretimde beden eğitimi ve spor öğretimi. ilköğretimde etkili öğretme ve

öğrenme öğretmen el kitabı: modül 11. Burdur: Burdur Eğitim Fakültesi YayınlarıErtürk, S. (1972).Eğitimde program geliştirme. Ankara : Meteksan Ltd. Şti.Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (1999).İlköğretimde fen bilgisi öğretimi. ilköğretimde etkili öğretme ve öğrenme öğ-

retmen el kitabı: modül 7. Burdur: Burdur Eğitim Fakültesi Yayınları.Özçelik, D. A. (1992.2).Ölçme ve değerlendirme. Ankara: ÖSYM Yayınları.Tan, Ş. Öğretimi planlama ve değerlendirme , (10. Baskı). Ankara 2006, Pegem A YayıncılıkTaşdemir, M. Eğitimde planlama ve değerlendirme . (2. Baskı). Ankara 2003, Ocak YayınlarıTekin, H.Eğitimde ölçme ve değerlendirme, (17. Baskı), Ankara. Yargı YayınlarıTurgut, M. F. (1995).Eğitimde ölçme ve değerlendirme metotları. (10. baskı). Ankara: Yargıcı MatbaasıTurgut, M. F. ve Baykul, Y. (1992.1).Ölçekleme teknikleri . Ankara: ÖSYM Yayınları

ölçme konu anlatımlı test

Documents

Transcript of ölçme konu anlatımlı test