ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟ 1821 ΕΩΣ ΤΟ 1864

ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Παπαναστασίου Αναστάσιος - Φιλόλογος

ΣΧΟΛΕΙΟ Γυμνάσιο Κροκεών ν. Λακωνίας

ΣΠΑΡΤΗ, 30 ΜΑΪΟΥ 2015

Σελίδα 2 από 16

1. Συνοπτική περιγραφή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Με τη διδακτική αυτή πρόταση, που στηρίζεται στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο και

απευθύνεται στους μαθητές της Γ΄ Τάξης Γυμνασίου, οι μαθητές κάνοντας χρήση υπολογιστών

και του διαδικτύου, αξιοποιώντας λογισμικά και ψηφιακά εργαλεία, καλούνται να συνεξετάσουν

και συγκρίνουν τα συντάγματα και τα πολιτεύματα της Ελλάδας από το 1821 έως το 1864.

Παράλληλα, ανατρέχουν στις μεγάλες επαναστάσεις του 17ου και 18ου αιώνα, την Ένδοξη

Επανάσταση στην Αγγλία, την Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση, για να τις συσχετίσουν

με την Ελληνική Επανάσταση στον υπό εξέταση τομέα. Επιπλέον, αξιοποιούν τις γνώσεις που

έχουν αποκτήσει από τη ενότητα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού σχετικά με τη διάκριση των

εξουσιών και τις ατομικές ελευθερίες. Η διδακτική πρόταση συσχετίζεται με το μάθημα της

Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, (Γ΄ Γυμνασίου), ειδικότερα δε, με επιλεγμένα σημεία από

τις ενότητες 7 και 8, Το άτομο και η πολιτεία και Τα πολιτεύματα και το Σύνταγμα, αντίστοιχα.

Οι μαθητές καλούνται να περιηγηθούν σε διάφορα διαδικτυακά περιβάλλοντα, να αξιοποιήσουν

πηγές και σχετικό διαδικτυακό υλικό, και με αφορμή ζητούμενα των φύλλων εργασίας να

συντάξουν τα δικά τους κείμενα, να δημιουργήσουν χρονογραμμές και σταυρόλεξα και να

παρουσιάσουν (κάνοντας χρήση λογισμικού παρουσίασης) τις εργασίες τους στους συμμαθητές

τους, αναπτύσσοντας παράλληλα έναν γόνιμο διάλογο για τα οφέλη που προέκυψαν και τα

προβλήματα που αναδύθηκαν από την υλοποίηση αυτής μας της πρότασης. Τέλος, οι μαθητές,

παρακολουθώντας στον προσωπικό τους υπολογιστή (ή στην τηλεόραση), στο σπίτι τους, την

ελληνική κινηματογραφική ταινία Η Δίκη των Δικαστών, η οποία θα τους μεταφέρει στο χρόνο

και στον τόπο του διδακτικού σεναρίου, θα κληθούν, σε κοινό φύλλο εργασίας, να καταθέσουν

σκέψεις και συναισθήματα που τους προκάλεσε η ταινία.

Σελίδα 3 από 16

2. Σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

2.1 Στοιχεία σχεδιασμού Ως στοιχεία σχεδιασμού αναφέρονται τα ακόλουθα:

Σύλληψη της ιδέας του διδακτικού σεναρίου: Συντάγματα και πολιτεύματα στην Ελλάδα.

Ως αφορμή «χρησιμοποιήθηκε» ο θεσμός των μαθητικών εκλογών, το δικαίωμα εκλέγειν και

εκλέγεσθαι, τα αναδεικνυόμενα όργανα, ο ρόλος τους κ.λπ.. Ακολούθησε η επιλογή

συγκεκριμένων ενοτήτων του βιβλίου της Ιστορίας (για τα Συντάγματα και τα πολιτεύματα

στην Ελλάδα από το 1821 έως το 1864 και συσχέτιση με μεγάλα ιστορικά γεγονότα του

παρελθόντος, σε άλλες Χώρες) και επιλεγμένων ενοτήτων της Κοινωνικής και Πολιτικής

Αγωγής.

Ο διδάσκων έκρινε σκόπιμο να παρουσιάσει έναν «νέο» τύπο διδασκαλίας στους μαθητές,

την διδασκαλία της Ιστορίας με συνδυασμό κοινών σημείων σε διαφορετικές διδαχθείσες

ενότητες, καθώς επίσης, σε συνδυασμό με άλλα μαθήματα (διαθεματική προσέγγιση).

Ενημέρωση των μαθητών για το νέο διδακτικό εγχείρημα, που ως κύρια καινοφανή γι΄ αυτούς

πρακτική θα έχει τη δημιουργία ομάδων, την εργασία κατά ομάδες και τη χρήση-αξιοποίηση

του διαδικτύου και ψηφιακών εργαλείων.

Χρήση του εργαστηρίου Πληροφορικής.

Δυνατότητα χρήσης και αξιοποίησης από τους μαθητές Η-Υ, εκπαιδευτικού λογισμικού και

λοιπών ψηφιακών εργαλείων.

Σελίδα 4 από 16

2.2 Διδακτικοί στόχοι Α. Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις.

Να καλλιεργήσουν την ιστορική συνείδηση, μέσα από την κατανόηση της συμπεριφοράς

των ατόμων σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

Να γίνουν ικανοί οι μαθητές να κατανοούν το παρόν, μέσα από τη γνώση του παρελθόντος.

Να συνειδητοποιήσουν ότι το σημερινό Πολίτευμα της Ελλάδος είναι απόρροια μεγάλων

και δύσκολων αγώνων των Ελλήνων.

Β. Γνώσεις για την Ιστορία (και την Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση)

Να αποκτήσουν γνώση των συνθηκών υπό τις οποίες η Ελλάδα από την πρώτη

επαναστατική διακήρυξη ανεξαρτησίας της Χώρας, σύμφωνα με το σύνταγμα της Επιδαύρου,

έφτασε στη δολοφονία του Καποδίστρια, στον ορισμό/διορισμό ξένου ηγεμόνα/απόλυτου

μονάρχη, στο πρώτο σύνταγμα του Κράτους το 1844 και στο σύνταγμα του 1864 με την αλλαγή

της μορφής του Πολιτεύματος.

Να συσχετίσουν τα Συντάγματα και τα πολιτεύματα της νεότερης Ελλάδος με τις μεγάλες

επαναστάσεις, την Ένδοξη Επανάσταση στην Αγγλία, την Αμερικανική και τη Γαλλική σε

συνδυασμό με τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Να αποκτήσει την ιστορική γνώση μέσω της προσωπικής επαφής με τις πηγές (κείμενα,

εφημερίδες, απομνημονεύματα κ.α.).

Γ. Γραμματισμοί

Να ασκηθούν στη διερεύνηση του τεράστιου όγκου ιστορικών πληροφοριών που παρέχει

το διαδίκτυο.

Να χρησιμοποιήσουν τις μηχανές αναζήτησης με τη βοήθεια των λέξεων - κλειδιών για την

άντληση ψηφιακού υλικού.

Να γνωρίσουν δικτυακούς τόπους για την αναζήτηση έγκυρων πληροφοριών.

Να ασκηθούν στη χρήση του Επεξεργαστή κειμένου, που επιτρέπει τον πειραματισμό, τη

δοκιμή και τον έλεγχο για τη συνεργατική παραγωγή γραπτού λόγου.

Να αξιοποιήσουν το λογισμικό παρουσιάσεων για την προβολή των ομαδικών εργασιών

τους.

Να ασκηθούν στη συνεργατική μάθηση (ομαδοσυνεργατική μέθοδος).\

Nα αναπτύξουν οι μαθητές δεξιότητες που σχετίζονται με τη χρήση Η/Υ και την ασφαλή

πλοήγηση στο διαδίκτυο.

Σελίδα 5 από 16

3. Εφαρμογή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

3.1 Περιβάλλον – πλαίσιο Το σενάριο αναπτύχθηκε στην Βιβλιοθήκη του Σχολείου (που χρησιμοποιείται και ως

αίθουσα προβολών) και στο εργαστήριο Πληροφορικής.

Έντυπα και ηλεκτρονικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι τα ακόλουθα:

Σχολικά εγχειρίδια: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία (Γ΄ Γυμνασίου) – Κοινωνική και

Πολιτική Αγωγή (Γ΄ Γυμνασίου)

Εκπαιδευτικό λογισμικό «Το 21 εν πλω»

Διαδίκτυο

Φυλλομετρητής πλοήγησης στο διαδίκτυο (Browser)

Επεξεργαστής κειμένου (Word)

Λογισμικό παρουσίασης (Power Point)

Πρόγραμμα κατασκευής εννοιολογικών χαρτών (CmapTools)

Πρόγραμμα κατασκευής χρονογραμμής (Timerime)

Πρόγραμμα δημιουργίας συννεφόλεξου (Tagxedo)

Πρόγραμμα αποθήκευσης ταινιών (Youtube Download και Savefrom)

Λογισμικό μετατροπής εγγράφων από pdf σε word (ΑBYY FineReader)

Πρόγραμμα δημιουργίας σταυρόλεξου (Eclipse Crossword)

Βιντεοπροβολέας

Φορητός Υπολογιστής

Εξωτερικοί αφαιρούμενοι δίσκοι («στικάκια»)

Φύλλα εργασίας (σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή)

3.2 Τάξη Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα την τάξη στην οποία εφαρμόστηκε η ανοιχτή

εκπαιδευτική πρακτική. Αν η δραστηριότητα είναι συνεργατική μπορείτε να επιλέξετε παραπάνω από μία τάξεις.

Νηπιαγωγείο A’ γυμνασίου

Σελίδα 6 από 16

Α’ δημοτικού Β’ γυμνασίου

Β’ δημοτικού Γ’ γυμνασίου

Γ’ δημοτικού Α’ λυκείου

Δ’ δημοτικού Β’ λυκείου

Ε’ δημοτικού Γ’ λυκείου

ΣΤ’ δημοτικού

3.3 Διάρκεια δραστηριότητας Προσδιορίστε παρακάτω τη διάρκεια πραγματοποίησης της ανοιχτής εκπαιδευτικής

πρακτικής.

Ώρες διδασκαλίας

Διδακτική ενότητα ωρών μαθητικής δραστηριότητας

Άλλη: Προσδιορίστε την διάρκεια: 9 ώρες διδασκαλίας σε διάστημα ενός μήνα

π.χ. 12 ώρες δραστηριότητας σε διάστημα ενός τριμήνου

3.4 Αναλυτική περιγραφή της πραγματοποίησης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

Οι μαθητές οργανώνονται σε τέσσερις ανομοιογενείς ως προς τις επιδόσεις ομάδες (δύο

των τεσσάρων και δύο των πέντε) και σε κάθε ομάδα αντιστοιχούν δύο υπολογιστές στους

οποίους έχουν προεγκατασταθεί σε συνεργασία με την καθηγήτρια Πληροφορικής τα

προαναφερόμενα λογισμικά και οι αντίστοιχες συντομεύσεις υπάρχουν στην επιφάνεια

εργασίας του κάθε υπολογιστή. Αξιοποιούνται γι’ αυτό δυνατότητες που προσφέρουν οι Τ.Π.Ε.,

όπως η πλοήγηση και εξερεύνηση σε ανοιχτά ηλεκτρονικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα για

Σελίδα 7 από 16

αναζήτηση και επεξεργασία ιστορικών πληροφοριών, καθώς και η χρήση λογισμικών

επεξεργασίας κειμένων και παρουσίασης.

Επιπλέον, σε κάθε υπολογιστή θα υπάρχουν τα φύλλα εργασίας της κάθε ομάδας, τα οποία

όμως θα δοθούν στους μαθητές και σε έντυπη μορφή.

Ο διδάσκων λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη σύνθεση της Τάξης και τις γνωστικές δυνατότητες

του κάθε μαθητή, τη φοίτηση τεσσάρων αλλοδαπών μαθητών, την πολύ καλή γνώση

ορισμένων μαθητών στη χρήση των Η-Υ, το ότι στο σύνολο των μαθητών, στο πρόσφατο

παρελθόν, έχει δοθεί λογισμικό («Το ’21 εν πλω») που αξιοποιείται κατά την υλοποίηση του

παρόντος σεναρίου, το ότι όλοι οι μαθητές διαθέτουν φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή,

συνεργάστηκε με τους μαθητές και από κοινού, όπου ήταν εφικτό και σύμφωνα με τις

προτιμήσεις των μαθητών, διαμόρφωσε τη σύνθεση των ομάδων, επιδιώκοντας οι ομάδες να

είναι, κατά το δυνατόν, εξίσου δυνάμενες να ανταποκριθούν στο ρόλο τους. Οι μαθητές, με τη

διακριτική παρέμβαση του διδάσκοντα, διένειμαν τους ρόλους που ανέλαβαν στα πλαίσια της

ομάδας. Οι ρόλοι αυτοί ήταν: α) του συντονιστή της δράσης λειτουργίας της ομάδας, β) του

χειριστή του πληκτρολογίου, γ) του μαθητή που αναζητεί το κατάλληλο υλικό, διαβάζει,

επιλέγει, υπαγορεύει τα χρήσιμα σημεία και, όταν απαιτηθεί, αποθηκεύει υλικό που θα το

αξιοποιήσει η ομάδα στη συνέχεια, δ) του μαθητή (ή των μαθητών, στις ομάδες με πέντε μέλη)

που κρατά σημειώσεις. Οι μαθητές της ομάδας, σε επόμενη αναζήτηση πηγής/υλικού,

μετακινούνταν κυκλικά στο ρόλο του διπλανού τους, αναλαμβάνοντας έτσι εκ περιτροπής

όλους τους ρόλους. (Στην περίπτωση κατά την οποίαν παρατηρείται κάποιο πρόβλημα

παρεμβαίνει διακριτικά ο διδάσκων και σε συνεργασία με τα μέλη της ομάδας αποκαθιστά την

εύρυθμη λειτουργία αυτής.)

Όλοι οι μαθητές διαθέτουν εξωτερικές αφαιρούμενες συσκευές αποθήκευσης («στικάκια»),

τις οποίες θα έχουν μαζί τους και θα μεταφέρουν/αποθηκεύουν εκεί τις εργασίες τους.

Η διδασκαλία χωρίζεται σε πέντε φάσεις

Α΄ ΦΑΣΗ

(1η διδακτική ώρα στη Βιβλιοθήκη/αίθουσα προβολών – 1η ώρα σεναρίου)

Η πρώτη φάση περιλαμβάνει την αφόρμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η οποία

επιτυγχάνεται με την αναφορά στις κατ’ έτος διενεργούμενες μαθητικές εκλογές, στην ανάδειξη

των οργάνων των μαθητών και στα κοινά σημεία αυτών των εκλογών με τις βουλευτικές

εκλογές (ψηφοφόροι, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, αρμοδιότητες, καθήκοντα κ.λπ.).

Ακολούθως, η συζήτηση περιστρέφεται στις εκ του Συντάγματος σαφώς προσδιορισμένες

Σελίδα 8 από 16

διαδικασίες ανάδειξης της νέας Βουλής και του ανώτατου Πολιτειακού άρχοντα, εστιάζεται στην

μορφή του Πολιτεύματος και γίνεται αναφορά-συσχέτιση με το μάθημα της Κοινωνικής και

Πολιτικής Αγωγής. Στη συνέχεια με τη βοήθεια λογισμικού παρουσίασης (power point) και το

βιβλίο της Ιστορίας παρουσιάζονται και επισημαίνονται κύρια σημεία σχετικά με το σενάριο

διδασκαλίας και αντλούνται από το γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών οι γνώσεις που κατέχουν

σχετικά με τις προσπάθειες και τους αγώνες των Ελλήνων για τη δημιουργία Κράτους,

(Επανάσταση του 1821), αλλά και με τις ποικίλες μορφές πολιτειακής διακυβέρνησης του νέου

Κράτους από το 1828 μέχρι το 1864. Παράλληλα, ο μαθητής ανασύρει γνώσεις που έχει για

τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, την Ένδοξη επανάσταση στην Αγγλία, την αμερικανική και τη

γαλλική Επανάσταση, και ειδικότερα για την ψήφιση συνταγμάτων, τη διάκριση των εξουσιών

και την πολιτειακή οργάνωση των κρατών αυτών, ενισχύοντας τη διαδικασία άντλησης των

γνώσεων με σύντομη παραπομπή στις σελίδες του σχολικού βιβλίου της Ιστορίας.

Στη συνέχεια ο διδάσκων πληροφορεί τους μαθητές για το σενάριο διδασκαλίας που με τη

δική τους καθοριστική συμβολή θα εφαρμοσθεί, τον τρόπο διδασκαλίας με τη χρήση των Τ.Π.Ε

που θα ακολουθήσει και τους στόχους του, δίνει τις απαραίτητες διευκρινίσεις για την

οργάνωση και την πορεία της διδασκαλίας, καθώς και για τους ρόλους που θα αναλάβει ο

καθένας, θέτει τους κανόνες που πρέπει να τηρηθούν στα πλαίσια του άτυπου συμβολαίου,

δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα για την απαραίτητη κινητοποίηση των μαθητών και τονίζει την

ιδιαίτερη σημασία της συμμετοχής τους για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Δίνονται τα κίνητρα για τη συμμετοχή και κινητοποίηση όλων των μαθητών: η δημοσίευση των

αποτελεσμάτων των εργασιών τους στην ιστοσελίδα του σχολείου, η προβολή των εργασιών

των ομάδων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού παρουσιάσεων στη Βιβλιοθήκη του Σχολείου

και, εάν οι συνθήκες το επιτρέψουν, προβολή των εργασιών ενώπιον του συνόλου των

μαθητών του Σχολείου, γεγονός που θα παραδειγματίσει/ενθαρρύνει και τους μαθητές των

μικρότερων Τάξεων για ανάλογες δράσεις στο μέλλον. Έτσι εξυπηρετείται παράλληλα και ο

διδακτικός στόχος της σύνθεσης κειμένων, ενταγμένων σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό

πλαίσιο. (Οι μαθητές του Σχολείου, πενήντα τον αριθμό, στο σύνολό τους, έχουν πολλές φορές

παρακολουθήσει στη Βιβλιοθήκη, παρουσιάσεις για ποικίλα θέματα).

Τέλος, ο διδάσκων σημειώνει την ανάγκη οι ίδιοι οι μαθητές, όταν ολοκληρώσουν και

παρουσιάσουν την εργασία τους, να επισημάνουν τυχόν αδυναμίες ή σημεία που τους

δυσκόλεψαν.

Β΄ ΦΑΣΗ

Σελίδα 9 από 16

(2 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο Πληροφορικής – 2η και 3η ώρα σεναρίου)

Στη φάση αυτή οι μαθητές μεταβαίνουν στο εργαστήριο Πληροφορικής και την πρώτη

διδακτική ώρα ο διδάσκων φέρνει σε μια πρώτη επαφή τους μαθητές με τα ηλεκτρονικά

εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την αναζήτηση, τη συγκέντρωση και την επεξεργασία

του υλικού. Δείχνει στους μαθητές τον τρόπο λειτουργίας του κάθε εργαλείου και λογισμικού,

φροντίζοντας να αξιοποιήσει τους μαθητές εκείνους που τυχαίνει να γνωρίζουν τα ηλεκτρονικά

εργαλεία. Σημειώνεται ότι το εκπαιδευτικό λογισμικό «Το ’21 εν πλω» έχει προ καιρού δοθεί

στους μαθητές, προκειμένου να έχουν μια πρώτη επαφή/γνωριμία με αυτό.

Την επόμενη ώρα οι μαθητές αναζητούν, εντοπίζουν, μελετούν και αποθηκεύουν στον

υπολογιστή (σε ξεχωριστούς φακέλους που χρησιμοποιούν οι ίδιοι) πληροφορίες και υλικό που

θα τους χρειαστεί, προκειμένου να απαντήσουν σε ερωτήματα επεξεργαστή κειμένου,

δημιουργίας αρχείων εικόνων, χρονογραμμής κ.λπ. Επειδή, ενδεχομένως, ο χρόνος δεν ήταν

επαρκής, λόγω του ότι ήταν και η πρώτη επαφή με την κυρίως εφαρμογή του σεναρίου, αλλά

προέκυψαν και προβλήματα συντονισμού της ομάδας, η συγκέντρωση και αποθήκευση υλικού

ολοκληρώθηκε την πρώτη ώρα της 3ης φάσης.

( Εξετάζεται σε επόμενη εφαρμογή η περίπτωση οι μαθητές, να αντιγράψουν λογισμικό και

εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν στο σενάριο αυτό και μεταφέροντάς τα στον προσωπικό

τους υπολογιστή να εξοικειωθούν εκτός χρόνου διδασκαλίας με τα εργαλεία αυτά,

εξοικονομώντας χρόνο και να βελτιώσουν την απόδοση των ομάδων τους, όταν κληθούν να

αντιμετωπίσουν τα ζητούμενα των φύλλων εργασίας.)

Γ΄ ΦΑΣΗ

(2 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο Πληροφορικής – 4η και 5η ώρα σεναρίου)

Την πρώτη ώρα οι ομάδες, κάνοντας τα μέλη τους κυκλική εναλλαγή, ολοκληρώνουν τη

συγκέντρωση του υλικού και την κατά κατηγορία αποθήκευση. Ο διδάσκων, παρακολουθώντας

διακριτικά το έργο της κάθε ομάδας και μέλους, παρεμβαίνει βοηθητικά, είτε προς επίλυση

τυχόν προβλημάτων είτε προς, με μέτρο, ενίσχυση ομάδας ή μέλους. Ήδη από την πρώτη ώρα

της 3ης φάσης, όποια ομάδα είναι έτοιμη, μπορεί να αντιμετωπίζει τα ζητούμενα των φύλλων

εργασίας. Ο συντονιστής, παρακολουθεί την πορεία εργασιών της κάθε ομάδας και, φροντίζει

ώστε να εξασφαλιστούν οι καλύτερες δυνατές συνθήκες, όταν η ομάδα φτάσει στην τελευταία

φάση της αντιμετώπισης των φύλλων εργασίας.

Σελίδα 10 από 16

Τη δεύτερη ώρα (5η του σεναρίου) οι ομάδες συνεχίζουν με τις απαντήσεις στα φύλλα

εργασίας (ολοκλήρωση εργασιών σε φύλλα επεξεργαστή κειμένου). Στο στάδιο αυτό ο πιο

έμπειρος στην πληκτρολόγηση χειρίζεται τον έναν Η-Υ, ενώ ένας άλλος του υπαγορεύει τις

απαντήσεις. Οι δύο άλλοι μαθητές (τρεις στις ομάδες με πέντε μέλη) στον άλλον Η-Υ συλλέγουν

το υλικό απάντησης και σχεδιάζουν το τελικό πλάνο απαντήσεων, έτσι ώστε η ομάδα να είναι

έτοιμη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και των άλλων ειδών ζητουμένων (χρονογραμμή,

συννεφόλεξο, σταυρόλεξο κ.λπ.).

Δ΄ ΦΑΣΗ

(2 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο Πληροφορικής – 6η και 7η ώρα σεναρίου)

Η πρώτη ώρα αφιερώνεται στην ολοκλήρωση των ζητουμένων στα φύλλα εργασίας. Στη

φάση αυτή οι μαθητές ισότιμα συμβάλλουν στη σύνθεση των εργασιών, αφού ο καθένας

γνωρίζει διαφορετικές ιστορικές πληροφορίες από την προηγούμενη αναζήτηση, που όλες,

όμως, είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση των εργασιών.

Την επόμενη, και προτελευταία ώρα του σεναρίου, οι ομάδες, χρησιμοποιώντας το ανάλογο

λογισμικό παρουσιάσεων, δημιουργούν τη δική τους παρουσίαση που θα προβάλουν την

τελευταία ώρα.

(Αρχίζοντας από την 3η ώρα υλοποίησης του διδακτικού σεναρίου ο συντονιστής της

ομάδας καταγράφει σε «πρακτικό» τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της ομάδας, έτσι όπως

αυτά αναδύθηκαν κατά την εφαρμογή του σεναρίου. Το «πρακτικό» αυτό το παραδίδει στον

καθηγητή, μαζί με τη συνολική παρουσίαση της εργασίας τους.)

Ε΄ ΦΑΣΗ

(2 διδακτικές ώρες στη Βιβλιοθήκη/αίθουσα προβολών – 8η και 9η ώρα σεναρίου)

Η κάθε ομάδα, χωρισμένη ανά δύο μαθητές (ανά δύο και ανά τρεις στις δύο ομάδες των

πέντε) παρουσιάζει στην ολομέλεια της Τάξης τις δραστηριότητές της. Την επιλογή των μελών

που παρουσιάζουν κάθε δραστηριότητα την κάνει ο καθηγητής, ώστε όλα τα μέλη να είναι

κατάλληλα προετοιμασμένα για την παρουσίαση όλων των εργασιών. Η πρακτική αυτή

λειτουργεί ως κίνητρο για την ισοδύναμη δραστηριοποίηση όλων των μαθητών και συμβάλλει

στην αντικειμενικότητα της αξιολόγησης.

Οι ομάδες, αξιοποιώντας λογισμικό παρουσίασης (power point), παρουσιάζουν τις εργασίες

τους, σημειώνοντας με σύντομες παρεμβάσεις, όπου απαιτηθεί, τρωτά σημεία στην όλη

διαδρομή που ακολούθησαν. Προς τούτο, επισήμανση τρωτών σημείων και αδυναμιών,

Σελίδα 11 από 16

υπενθυμίζουμε, ότι είχε γίνει, καταλλήλως, αναφορά/προτροπή από τον διδάσκοντα την πρώτη

ώρα εφαρμογής του σεναρίου. Κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων γίνεται, ελεγχόμενος

χρονικά, διάλογος μεταξύ των μαθητών, διατυπώνονται ερωτήματα, ανταλλάσσονται απόψεις

για τα θέματα που διατυπώθηκαν και τις εμπειρίες της όλης διαδικασίας και ακολουθεί

εποικοδομητική κριτική και αναστοχασμός. Οι μαθητές προχωρούν σε αυτοαξιολόγηση και

συνολική αποτίμηση του όλου εκπαιδευτικού εγχειρήματος.

Εικόνα 1 – Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

3.5 Ρόλος του διδάσκοντα Επιλέξτε από την παρακάτω λίστα τα βασικά χαρακτηριστικά του ρόλου του διδάσκοντα. Υπάρχει η δυνατότητα πολλαπλών επιλογών.

Διδακτικός Προπονητικός

Ενθαρρυντικός Διαχειριστικός

Υποστηρικτικός Μέντωρ

Συμβουλευτικός Υποκινητικός

Διευκολυντικός Κριτικός

Σελίδα 12 από 16

Συντονιστικός Επιμελητής περιεχομένου (curator)

Ηγετικός Τεχνική υποστήριξη

Διαμεσολαβητικός Άλλος ρόλος: . .

Εποπτικός

4. Πηγές Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Περιεχόμενου που αξιοποιήθηκαν

Οι οπτικοακουστικές πηγές που περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη διδακτική πρόταση έχουν

επιλεγεί από τις παρακάτω ιστοσελίδες:

Ψηφιακό Σχολείο – Διαδραστικά σχολικά βιβλία: Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου και Κοινωνική και

Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου: http://dschool.edu.gr/

ΙΜΕ – Διάγγελμα Όθωνα: http://www.ime.gr/chronos/12/gr/1833_1897/index.html

Η Βουλή των Ελλήνων – Σύνταγμα και Συνταγματική

ιστορία: http://www.parliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/

ΙΜΕ – Η συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους (1821-1897)-Εθνοσυνελεύσεις – Η πολιτική

του Καποδίστρια: http://www.ime.gr/chronos/12/gr/index.html

Βικιπαίδεια-Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη – Η Οικουμενική

διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου κ.α.: https://el.wikipedia.org

Σύγκριση συνταγμάτων 1844 –

1864: http://www.academia.edu/5040819/%CE%A3%CE%A5%CE%93%CE%9A%CE%A1

%CE%99%CE%A3%CE%97_%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%93%CE

%9C%CE%91%CE%A4%CE%A9%CE%9D

Youtube – Η Δίκη των Δικαστών:https://www.youtube.com/watch?v=78mjWmSf428

Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Το ’21 εν πλω» - Ιστορικός περίπλους και Ευρετήριο:

http://www.e-yliko.gr/htmls/dir_soft/21_en_plw_old.aspx

Σελίδα 13 από 16

5. Στοιχεία τεκμηρίωσης και επέκτασης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

5.1 Αποτελέσματα - Αντίκτυπος Παρά την αρχική επιφύλαξη για το νέο διδακτικό εγχείρημα οι μαθητές αγκάλιασαν τη

διδακτική πρόταση και επιδόθηκαν με ζήλο στη συγκέντρωση του υλικού και στην αντιμετώπιση

των ζητουμένων στα φύλλα εργασίας. Δημιούργησαν τα δικά τους πολυμεσικά κείμενα,

εμπλούτισαν τις γνώσεις τους αξιοποιώντας νέα εργαλεία που δεν γνώριζαν (συννεφόλεξο,

σταυρόλεξο, εννοιολογικούς χάρτες, χρονογραμμή). «Αιφνιδιάστηκαν» για τον πλούτο και το

είδος των ιστορικών πηγών και πληροφοριών που υπάρχουν στο διαδίκτυο και έγινε –

εκτιμούμε- μια πρώτη προσπάθεια κριτικής προσέγγισης των πηγών και του διαδικτύου ως

μέσο και πηγή μάθησης. Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών συμμετείχε ενεργά και

μάλιστα θα πρέπει να επισημανθεί ιδιαιτέρως η δραστηριοποίηση μαθητών με χαμηλή επίδοση

ή με αδιάφορη ή εσωστρεφή συμπεριφορά. Όχι σημαντικά προβλήματα παρουσιάστηκαν στη

διαδικασία προσαρμογής των μαθητών στις απαιτήσεις της ομαδοσυνεργατικής μάθησης,

καθώς η πλειοψηφία των μαθητών έχει ελάχιστη εμπειρία σε τέτοιου είδους δραστηριότητες.

Όμως, συνεργάστηκαν, επιμέρισαν τις εργασίες και ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις της

εκπαιδευτικής δραστηριότητας.

Ορισμένοι μαθητές συνάντησαν δυσκολίες στην υλοποίηση διαδικτυακών εφαρμογών λόγω

μη εξοικείωσής τους με κάποιες από αυτές (σταυρόλεξο και χρονογραμμή).

Κάποιες εργασίες στο κοινό φύλλο εργασίας (το 5ο ) δεν ολοκληρώθηκαν και οι μαθητές

ανέλαβαν να τις αποπερατώσουν στο σπίτι, αφού προηγουμένως αποθήκευσαν σε φλασάκια

το απαραίτητο υλικό και την ημιτελή εργασία τους.

Η έκπληξη και ο αιφνιδιασμός των μαθητών από την ύπαρξη τόσο πλούσιου και ποικίλου

υλικού στο διαδίκτυο σε συνδυασμό με την ειλικρινή τους πρόθεση να «μάθουν» αποτελούν

σοβαρό λόγο για να εφαρμοσθεί πάλι και να επεκταθεί αυτός ο τρόπος διδασκαλίας και σε άλλα

μαθήματα και ειδικότητες στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του Σχολείου και του διδακτικού

χρόνου, καθ’ ότι για μια τέτοιου είδους μαθησιακή προσέγγιση και διδασκαλία δαπανάται

χρόνος που προβλέπεται για την διδακτέα ύλη, γεγονός που δημιουργεί πρόβλημα στον

Σελίδα 14 από 16

διδάσκοντα από το φόβο μη ολοκλήρωσης της ύλης. Αξιοποιήθηκε όμως, στην περίπτωση του

σεναρίου μας, ο κατά μία ώρα μειωμένος χρόνος διδασκαλίας των μαθημάτων, λόγω μη

τοποθετήσεως στο Σχολείο καθηγητού κλάδου ΠΕ08 (Καλλιτεχνικών).

Στα πολύ θετικά του εγχειρήματος προσμετράται το ότι οι μαθητές (φάνηκε πως όχι όλοι)

συνειδητοποίησαν το όφελος που προκύπτει από την διαθεματική προσέγγιση των μαθημάτων.

Στην περίπτωσή μας συνειδητοποίησαν τα κοινά σημεία του μαθήματος της Ιστορίας και της

Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής και προβληματίστηκαν ως προς το ότι τα μαθήματα και το

Σχολείο δεν είναι μόνον (!) ένας μαθητικός «μπελάς» αλλά είναι και μέσο, μια ευκαιρία ο

μαθητής να συνδέσει την μαθητική του διαδρομή, «σήμερα», με την κοινωνική του διαδρομή,

«αύριο», αφού «αύριο» θα ενταχθεί στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, ενεργός, σκεπτόμενη

μονάδα με δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Ως κριτήρια για αξιολόγηση από το διδάσκοντα σε επίπεδο ατομικό και συλλογικό

(ετεροαξιολόγηση) χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω δείκτες:

τα συμπληρωμένα φύλλα εργασίας στα οποία ελέγχεται τόσο η πληρότητα όσο και η

τεκμηρίωση των απαντήσεων – απόρροια της σωστής επιλογής υλικού – όσο και η

εκφραστική δεινότητα, η συνοχή και η λογική αλληλουχία κατά τη διατύπωση τους

η ικανοποιητική αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Τ.Π.Ε που αποτιμάται στις

παρουσιάσεις των εργασιών

η επίτευξη των διδακτικών στόχων σε συνδυασμό με την ανταπόκριση των μαθητών

η αποτελεσματικότητα της διαθεματικής προσέγγισης

ο βαθμό συνεργασίας, αμοιβαίας συνεισφοράς και ανταλλαγής απόψεων όλων των

μελών της κάθε ομάδας στα πλαίσια της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας.

Επιπλέον, εκτός από την ετεροαξιολόγηση κρίθηκε απαραίτητο οι μαθητές να προβούν και στη

διαδικασία της αυτοαξιολόγησης, (προσμετρήσιμη στην αξιολόγηση από τον διδάσκοντα),

κατά την οποία τα μέλη της κάθε ομάδας αποτίμησαν τα ίδια τα αποτελέσματα των εργασιών

τους και αναφέρθηκαν στα «τρωτά» σημεία των εργασιών τους και της εν γένει προσπάθειάς

τους. Σημειώνεται ότι τα «πρακτικά» που τηρήθηκαν από τους μαθητές και παραδόθηκαν στον

διδάσκοντα, σε συνδυασμό με τα σχόλια και τις παρατηρήσεις τους κατά την παρουσίαση των

εργασιών τους συνεισέφεραν σημαντικά στην όλη αξιολόγηση των μαθησιακών

αποτελεσμάτων.

Σελίδα 15 από 16

5.2 Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές

Η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι εφαρμόζεται μια διδασκαλία κατά την οποίαν οι διαφορετικές

ενότητες του σχολικού βιβλίου, τα ιστορικά γεγονότα «συνομιλούν» μεταξύ τους,

αναδεικνύονται τα κοινά τους σημεία, οδηγώντας το μαθητή σε μια άλλη «ανάγνωση» του

μαθήματος της Ιστορίας, όχι αποκομμένης σε μαθήματα αποσπασμένα, ανεξάρτητα, αλλά

μαθήματα που αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο που πρέπει ο μαθητής να αρχίσει να τα βλέπει

έτσι, καθ΄ όσον μέσα από μια τέτοια θέαση επιτυγχάνεται ένας από τους βασικούς στόχους της

γνώσης της Ιστορίας, η δημιουργία σκεπτόμενων και άρα, «αύριο», ενεργών και υπεύθυνων

πολιτών. Εξάλλου, η συσχέτιση του μαθήματος με το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής

Αγωγής αποτελεί μια άριστη ευκαιρία για την παραγνωρισμένη (ή ανεφάρμοστη στο ελληνικό

σχολείο) διαθεματική διδασκαλία. Τέλος, η ίδια η επιλογή των συγκεκριμένων ενοτήτων, για

τα Συντάγματα και τα πολιτεύματα από το 1821 έως το 1864 αποτελούν μια πολύ καλή ευκαιρία

γόνιμου προβληματισμού για το μαθητή, προβληματισμός ο οποίος θα μετατραπεί «αύριο» σε

χρήσιμο εφόδιο ζωής.

Ο συγκεκριμένος τρόπος διδασκαλίας της Ιστορίας, εκτιμούμε ότι ανατρέπει στερεοτυπικές

αντιλήψεις των μαθητών (ότι η Ιστορία είναι ένα κουραστικό μάθημα γεμάτο χρονολογίες και

γεγονότα, ένα μάθημα αδιάφορο, δύσκολο). Παράλληλα, αποτελεί αφορμή ο μαθητής να δει

τον διδάσκοντα διαφορετικά, όχι ως τον από καθ’ έδρας διδάσκοντα, αλλά και ως «συνεργάτη»

και «συνοδοιπόρο», εμπνευστή που θα τον φέρει σε επαφή με νέους τρόπους διδασκαλίας και

μάθησης, σε νέους τόπους γνώσης, ευελπιστώντας (ο διδάσκων) να επαναπροσδιορίσει ο

μαθητής τη σχέση του με το ρόλο και την αποστολή του δημόσιου σχολείου.

5.3 Αξιοποίηση, Γενίκευση, Επεκτασιμότητα Το σενάριο διδασκαλίας δύναται να επεκταθεί περιλαμβάνοντας και μεταγενέστερες σελίδες

της συνταγματικής ιστορίας της Ελλάδος και στις βαθιές αλλαγές που έγιναν στο συνταγματικό

χάρτη της χώρας, που περιλαμβάνονται στη διδακτέα ύλη. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις

συνταγματικές τομές επί Ελευθερίου Βενιζέλου, Αλέξανδρου Παπαναστασίου, τις

συνταγματικές ανατροπές επί Ιωάννη Μεταξά και Γεωργίου Παπαδόπουλου, καθώς και την

επαναφορά στη δημοκρατία το 1974.

Σελίδα 16 από 16

6. Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε

Βιβλία

Σημειώσεις

Χάρτες

Websites

Λογισμικό

Ψηφιακό Σχολείο – Διαδραστικά σχολικά βιβλία: Ιστορία Γ΄ Γυμνασίου και Κοινωνική και

Πολιτική Αγωγή Γ΄ Γυμνασίου: http://dschool.edu.gr/

Το Σύνταγμα της Ελλάδος: http://www.parliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-

Politevma/Syntagma/

Τα Συντάγματα του Αγώνα: http://www.parliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-

Politevma/Syntagmatiki-Istoria/

Βικιπαίδεια-Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη – Η Οικουμενική

διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου κ.α.: https://el.wikipedia.org

Σύγκριση συνταγμάτων 1844 –

1864: http://www.academia.edu/5040819/%CE%A3%CE%A5%CE%93%CE%9A%CE%A1

%CE%99%CE%A3%CE%97_%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%93%CE

%9C%CE%91%CE%A4%CE%A9%CE%9D

Youtube – Η Δίκη των Δικαστών:https://www.youtube.com/watch?v=78mjWmSf428

Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Το ’21 εν πλω» - Ιστορικός περίπλους και Ευρετήριο:

http://www.e-yliko.gr/htmls/dir_soft/21_en_plw_old.aspx