Lời giới thiệu

Một cơ thể được coi là khỏe mạnh khicác cơ quan sinh lý không khiếm khuyếtvà không bệnh tật. Chỉ khi bạn mất đi sứckhỏe, bạn mới biết và cảm nhận được sựquý giá của nó. Cũng có nghĩa là: khi bạnđang khỏe mạnh, bạn nên trân trọng giữgìn sức khỏe và đừng để mất nó. Nếukhông may mắc bệnh, hoặc do điều kiệnsinh hoạt làm tình trạng sức khỏe của bạngiảm sút, bạn nên nhận biết và phát hiệnsớm, bạn cũng cần đi khám bệnh đồngthời cải thiện điều kiện cuộc sống hoặcchọn cách chữa trị hiệu quả để mauchóng phục hồi sức khỏe.

Cuốn sách này giới thiệu với bạn đọc

những kiến thức về da và những bệnhngoài da thường gặp, bao gồm: cấu tạoda, công năng sinh lý, cách bảo vệ da,phân loại da, nguyên nhân gây bệnh,phương thức truyền nhiễm, triệu chứnglâm sàng và các biện pháp phòng chống,trị liệu. Đây là tài liệu bổ ích cho tất cảmọi người, là cuốn sách tham khảo đểbảo vệ sức khỏe cần thiết trong mỗi giađình. Chúng tôi cũng xin lưu ý bạn đọcrằng những bài thuốc được nêu trongsách này bạn đọc dùng để tham khảo, khicó bệnh các bạn nên điều trị theo đơncủa thầy thuốc.

Chúc các bạn mạnh khỏe!

Phần I Những kiến thức cơ bản về da

Da - bộ máy lớn nhất của cơ thể người

Da nằm ở mặt ngoài của cơ thể conngười, là một tổ chức tiếp xúc trực tiếpvới môi trường bên ngoài. Diện tích datoàn thân của người trưởng thành khoảng1,5 - 2m2, tổng khối lượng da ở nam giớikhoảng 4,5kg, ở

nữ giới khoảng 3,2kg. Da chiếm 16% thểtrọng cơ thể, có thể nói da là bộ

máy lớn nhất của thân thể con người. Độdày của da khoảng từ 0,3 - 1mm, trongđó da mặt là mỏng nhất; da bàn tay, bànchân là dày nhất. Do vị trí phân bố củada khác nhau, có chỗ mỏng, chỗ dày, cóchỗ mềm và chỗ

cứng, màu sắc cũng có chỗ sậm chỗ nhạt.Độ mịn và mềm của da ở nam giới và nữgiới cũng khác nhau. Ngoài ra, tình trạngda còn liên quan đến các yếu tố khác nhưtuổi tác, chủng tộc, khu vực sống, cácmùa trong năm, nghề nghiệp và một loạibệnh nào đó bị mắc phải.

Quan sát từ bên ngoài, chúng ta thấy damềm, nhẵn bóng (ngoài những chỗ cólông mọc). Thực chất, nếu quan sát bằngkính lúp, chúng ta có thể

nhìn thấy bề mặt da có rất nhiều phần nổilên (gọi là những dốc nhỏ) và nhữngphần lõm xuống (gọi là rãnh nhỏ). ởnhững chỗ nổi lên có nhiều lỗ

nhỏ lõm xuống, đó chính là lỗ chân lông

có tác dụng thoát mồ hôi. ở mình và tứchi còn có thể nhìn thấy các miệng chânlông (gọi là miệng mao nang), trongmiệng mao nang có các lông dài và nhỏgọi là lông tơ.

Bàn tay và bàn chân là những vị trí trêncơ thể không mọc lông, vì miệng maonang ở những vị trí này đã bị thoái hóa,co lại. Người dân các nước châu á nhưTrung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc, ViệtNam, Campuchia, Thái Lan, Mianma,Singapore, Malaysia lông tơ ít và nhỏ.Còn người da đen và da trắng ở cácnước Âu Mỹ lông lại nhiều và to.

Cấu tạo da

¬Da người cấu tạo từ ba thành phần gồm

biểu bì, chân bì và hạ bì. Biểu bì là lớpngoài cùng, chân bì ở giữa và hạ bì trongcùng. Mỗi thành phần đều có tác dụngriêng.

Biểu bì

Biểu bì nhìn rất mỏng nhưng nó có đến 5lớp tế bào:

- Lớp sừng: Được cấu tạo từ nhiều lớp tếbào chất sừng xếp chồng lên nhau nhưsừng albumin, sừng lipid.

Lớp sừng gồm tế bào chất có bào tươngđã hoàn toàn bị keratin hóa. Cấu trúc củalớp này dày đặc gắn kết chặt chẽ giữacác tế bào. Lớp sừng được coi như hàngrào che chở rất tốt của da bởi vì nó khó

bị phân giải bởi các tác nhân như acid,base loãng hay enzym.

Nó trực tiếp chịu sự kích thích của nhiệtđộ, độ ẩm, tia tử ngoại... có tác dụng chechở cho cơ thể, làm mềm da. Những vếtchai trên tay, chân chính là do lớp sừngnày tạo nên. Nếu lớp này dày lên thì bạnđã mắc một loại bệnh ngoài da nào đó.

- Lớp trong: Chỉ có ở bàn tay và lòngbàn chân, không có ở các bộ phận khác.Nó dày nhưng kết dính chặt chẽ, có khảnăng làm tăng độ đàn hồi của da. Lớpnày kết hợp với lớp hạt tạo thành vànhđai bảo vệ chính cho da thịt.

- Lớp hạt: Có từ 2 đến 4 lớp tế bào dẹthình củ ấu, trong dung dịch tế bào có

nhiều hạt hình đa giác hoặc hình tròn vìthế gọi lớp này là lớp hạt. Khi mắc bệnhngoài da, lớp này cũng sẽ dày lên.

- Lớp hạt: Các tế bào của lớp này khánhiều. Đây là lớp tế bào dày nhất trongbiểu bì, còn gọi là lớp tế bào dạng vẩy.Nó có thể gây ra biến chứng ung thư vì lànơi khởi nguồn của bệnh ung thư dạngvẩy trên da.

- Lớp đáy: Còn gọi là lớp tế bào đáyhoặc lớp phát triển. Là lớp trong cùngcủa biểu bì. Giữa lớp này có lẫn một sốtế bào sắc tố đen, có thể sinh ra sắc tố,vì thế da có màu sáng hay tối, sậm haynhạt chính là do lượng sắc tố đen tronglớp này. Nếu tế bào lớp đáy không bìnhthường, có thể dẫn đến ung thư tế bào

đáy.

Tế bào biểu bì sẽ không ngừng chết đi vàsinh ra tế bào mới. Những tế

bào mới này qua một quá trình thay thếcó trình tự (trong khoảng thời gian 4tuần) khi chết sẽ hình thành lớp sừng,cuối cùng bong ra trên lớp ngoài cùngcủa da. Thông thường, sau tuổi 25, tốcđộ thay thế lớp mới của tế

bào sẽ chậm dần. Vì thế, gót chân củangười sau độ tuổi trung niên bị

sừng hóa rất rõ rệt. Càng nhiều tuổi trênda xuất hiện lớp sừng dày hơn.

Do vậy, người nhiều tuổi dễ mắc các

bệnh như chai tay, chai gót chân, chântay nứt nẻ...

Chân bì

Chân bì là phần tiếp ngay sau mặt trongcủa biểu bì. Chân bì phân thành lớp nhúbì và lớp lưới. Hai lớp này đều do cácsợi tế bào, kết hợp với các sợi co giãn,các sợi hình lưới và các sợi kết dínhkhác tạo thành. Trong chân bì có cácmạch máu, các hạch quản và rất nhiềuđầu dây thần kinh cảm giác. Vì vậy, cơthể cảm nhận được các kích thích nhưxúc giác, ôn giác (cảm giác ấm), thốnggiác (cảm giác đau)...

Thành phần chính của chân bì là các sợikết dính, chiếm khoảng 90%, tiếp đến là

các sợi co giãn, chiếm khoảng 10% vàcác sợi lưới chỉ chiếm số

lượng rất ít.

- Các sợi kết dính: Hình thành bởi sựliên kết các albumin kết dính. Nó có ởcác nơi của chân bì, chiếm đến hơn 70%lượng da khô. Albumin kết dính có khảnăng giữ nước do vậy da được mềm,mịn, nhẵn bóng, không nếp nhăn. Nếu khảnăng giữ nước của albumin kết dínhgiảm, da sẽ trở nên thô ráp, nhăn nheo.Vì thế, albumin kết dính có vai trò rấtquan trọng đối với vẻ đẹp của da.

- Các sợi co giãn: Xếp xung quanh cácsợi kết dính, do các sợi co giãn và cácalbumin co giãn tạo thành, có đặc điểm

là khả năng co giãn tốt, có sức bền.Albumin co giãn là một thành phần cấuthành của tổ chức liên kết, chiếm 2%lượng da khô trong cơ thể. Nó có thể kéodài gấp hai lần so với ban đầu. Vì thế,các sợi co giãn quyết định độ đàn hồicủa da. Đến tuổi già, albumin co giãngiảm, da sẽ dần mất đi độ căng và trởnên nhăn nheo, lỏng lẻo. Vì vậy, haithành phần này của chân bì là yếu tố quantrọng bảo vệ da khỏe.

- Các sợi lưới: Là một loại sợi kết dínhchưa trưởng thành, có ở những chỗ

xung quanh mao nang (chân lông) tuyếnmỡ da, tuyến mồ hôi nhỏ, mao mạch máuvà màng đáy, vì thế, da có độ dai.

Tổ chức hạ bì

Tổ chức hạ bì còn gọi là tổ chức mỡ hạbì, nằm dưới chân bì, được cấu tạo từnhững chùm sợi tổ chức liên kết lớn vànhững lá mỡ nhỏ. Trong chùm sợi này cónhững mạch máu, thần kinh và hạch quản.Lá mỡ nhỏ do các tế bào mỡ cấu thành.Độ dày mỏng của tổ chức hạ bì đều cóquan hệ

nhất định với các yếu tố như giới tính,tuổi tác, vị trí các bộ phận cơ thể, tìnhtrạng dinh dưỡng, di truyền...

Cơ thể con người gầy hay béo cũng dẫnđến lượng mỡ ở hạ bì nhiều hay ít.Lượng mỡ ở phần bụng, lưng và tay củangười béo khá nhiều, lượng mỡ hạ bì ở

nữ giới dày hơn nam giới. ở phụ nữ trungniên hoặc cao tuổi, lớp mỡ hạ bì lại càngnhiều hơn thanh niên. Lượng mỡ của vậnđộng viên ít hơn người bình thườngnhưng cơ thể họ rắn chắc trông rất trángkiện.

Những vị trí như mặt, dương vật, âm đạovà cửa mình gần như không có tổ chứcmỡ.

Tổ chức mỡ của hạ bì có tác dụng chốngtản nhiệt, làm dịu bớt các kích thích, tácđộng của ngoại cảnh.

Các thành phần khác của da

Da là một bộ máy quan trọng, ngoàinhững thành phần cấu tạo chính nó còn

có một số "linh kiện" phụ thuộc khác, cótác dụng cần thiết giống như

chức năng của các ốc vít trên máy móc.Trong đó có mao nang (tức chân lông vàgốc lông) giúp lông tóc sinh trưởng, cótuyến bài tiết mồ hôi, tuyến bã của tuyếnngoại tiết và các móng bảo vệ đầu ngóntay, ngón chân.

1. Gốc lông và chân lông (mao nang)

Mặt ngoài của cơ thể con người hầu nhưchỗ nào cũng có lông tóc (trừ

bàn tay, bàn chân, đầu vú, bao tinh hoàn,cửa mình). Lông tóc có thể chia thànhthân lông và gốc lông. Thân lông là phầnlộ ra ngoài da, gốc lông là phần nằm

trong da. Gốc lông chia thành 3 lớp:

- Tủy chất: Nằm ở trung tâm của lôngtóc, có các hạt sắc tố rất nhỏ.

- Bì chất: Là phần chính của gốc lông.

- Mao tiểu bì

Chân lông (mao nang) là tổ chức của gốclông sinh trưởng và túi thân lông.

Chân lông có khá nhiều ở phần đầu, âmhộ, nách, miệng. Chân lông ở bề

mặt da gọi là lỗ chân lông. Các vi khuẩnbên ngoài, các thuốc bôi đều có thể xâmnhập qua lỗ chân lông vào da. Trongchân lông có các đầu cuối của dây thần

kinh (đầu mút) vì thế chân lông có tínhnăng cảm giác. Chân lông chia thành 2lớp: trong và ngoài. Lớp trong là tổ chứcda trên, kế tiếp với biểu bì. Lớp ngoài làtổ chức liên kết, kế tiếp với chân bì.

Mao cầu là khối hình tròn trong tế bàobiểu bì, là phần dày nhất của gốc lông,có chứa số lượng lớn các tế bào chất vàcác tế bào sắc tố đen, có thể cùng pháttriển với lông tóc, do vậy ảnh hưởng đếnmàu sắc của lông tóc.

2. Tuyến mồ hôi

Là tuyến dạng ống gấp khúc, ngoằnngoèo chia thành tuyến mồ hôi lớn vàtuyến mồ hôi nhỏ.

- Tuyến mồ hôi lớn: Nằm trong lớp mỡhạ bì, nhiều gấp 10 lần tuyến mồ

hôi nhỏ, chỉ có ở những chỗ như nách,bầu vú, rốn, xung quanh hậu môn và bộphận sinh sản ngoại sinh. Sau thời kỳ dậythì, tuyến này mới có khả

năng bài tiết mồ hôi.

- Tuyến mồ hôi nhỏ: Nằm ở phần sâu củachân bì và trong tổ chức hạ bì, có ở khắpngười (trừ những chỗ như: miệng, vùngâm hộ, đầu dương vật).

Toàn thân có khoảng 2 đến 5 triệu tuyếnmồ hôi lớn nhỏ. Trong đó nhiều nhất là ởtrán trước, bàn tay, bàn chân, nách, vùnglưng và vùng bụng.

(Mỗi cm2 da có khoảng 400 - 500 tuyếnmồ hôi).

Tuyến mồ hôi chia thành hai bộ phận: nộitiết và bài tiết. Trong quá trình bài tiếtcủa tuyến mồ hôi, thực chất có muốinatrichlorua (NaCl) và một số

muối khác, vì vậy mồ hôi có vị mặn. Bộphận bài tiết là một ống nhỏ dài, hướngtừ phần trong của chân bì ra biểu bì,miệng ống gọi là lỗ chân lông.

Mồ hôi có tác dụng bôi trơn da, đồngthời cũng có tác dụng tản nhiệt qua sựbốc hơi của mồ hôi. Nếu trong thời tiếtnóng nực của mùa hè, mồ hôi khó bốchơi, bị tích lại sẽ sinh bệnh rôm sảy. Mồhôi chân nhiều sẽ tạo điều kiện cho vi

khuẩn phát triển khiến chúng ta dễ mắccác bệnh nấm chân.

Mồ hôi ở nách nhiều, khó bốc hơi gây rabệnh hôi nách.

3. Tuyến bã

Nằm ở giữa chân lông (mao nang) và cơlông, chia thành hai phần tuyến thể vàống bài tiết (còn gọi là ống tiết). Thựcchất đây là tuyến nhờn, những tế bào saukhi xuất tiết sẽ bị hủy hoại để tạo nênchất tiết, tiết ra ngoài. Tuyến này có khắpcơ thể trừ bàn tay và bàn chân, trong đó,tập trung nhiều ở phần đầu, trán, cánhmũi, sau tai, ngực trước và giữa bả vai.

Những chỗ có nhiều tuyến nhờn gọi là

"vùng da nhờn". Da đầu đến da mặt,trong mỗi cm2 da có 700 - 900 tuyếnnhờn. Vì vậy, vùng này hay mắc cácchứng bệnh như viêm da, mụn trứng cá,rụng tóc... Sau khi các chất tiết (chất mỡ,mồ hôi) phân giải sẽ hình thành acidlipid, có tác dụng ngăn chặn các bệnh dovi sinh vật gây ra.

4. Móng

Móng cũng là một thành phần biến dạngcủa da. Móng nằm ở mặt ngoài của đầungón tay, ngón chân. Móng là mặt giápcứng hình thành từ nhiều lớp tế bào bịsừng hóa, sáng, trắng đục, có thể nhìnthấy các mạch máu nhỏ màu hồng kết dàyđặc dưới móng. Gốc móng có một vùngtrắng, không trong hình bán nguyệt. Móng

không chỉ có tác dụng bảo vệ ngón tay,ngón chân mà còn có xúc giác. Độ dày,mỏng, nhẵn, bóng hay màu sắc của móngđều có liên quan đến tình trạng sức khỏenói chung và các bệnh về móng nóiriêng. Tuy diện tích móng không nhiềunhưng cũng phân thành 6 phần: gốcmóng, nền móng, vỏ móng, giáp bánnguyệt, giáp biểu bì và giáp tiểu bì.

Các mạch máu dưới da

Trong da có 5 cụm mạch máu:

Cụm thứ nhất là cụm mạch máu nhú bì,nằm ở phần trên lớp nhú bì của chân bì,mỗi nhánh mạch máu cung cấp từ 1 đến 3dinh dưỡng nhú bì.

Cụm thứ hai là cụm mạch máu dưới nhúbì, có tác dụng ngang với biểu bì, đồngthời dự trữ máu, có thể làm ảnh hưởngđến màu sắc của da. Cụm thứ ba là cụmmạch máu trong chân bì, nằm phía sâutrong chân bì. ở cụm này nhiều tĩnhmạch, ít động mạch. Tác dụng chủ yếu làđiều tiết sự tuần hoàn của máu giữa cáccụm mạch máu. Cụm thứ tư là cụm mạchmáu dưới chân bì, nằm phía trên tổ chứcmỡ hạ bì, có tác dụng cung cấp dinhdưỡng cho nhú bì của lông, cho tuyến bã,tuyến mồ hôi và ống bài tiết.

Cụm thứ năm là cụm mạch máu hạ bì, cónhiều động mạch, ít tĩnh mạch, cung cấpchất cho tổ chức hạ bì.

Những dây thần kinh ở da

Da có thể cảm nhận được xúc giác (cảmgiác tiếp xúc), cảm giác nóng, cảm giáclạnh, cảm giác đau, cảm giác ngứa, cảmgiác nén, ép là vì trong da có hệ thốngthần kinh.

Thần kinh trong da có 2 loại: Thần kinhcảm giác và thần kinh vận động.

Hai loại thần kinh này truyền phản xạ,cảm giác của da đến trung khu thần kinh,làm cho cơ thể thích ứng được với cácthay đổi bên ngoài, duy trì hoạt độngbình thường. Thần kinh truyền tác độngvà có tác dụng thông qua sợi thần kinh.Cấu tạo của sợi thần kinh rất phức tạp,chia thành: sợi thần kinh hữu tủy, sợi

thần kinh vô tủy và các đầu mút của dâythần kinh.

Trong đó, đầu mút dây thần kinh chiathành đầu mút dây thần kinh thực vật, đầumút dây thần kinh cảm giác và tiểu thểcuối. Tiểu thể cuối ngoài cấu tạo nútcuối của dây thần kinh bình thường còncó các bộ phận cảm nhận khác như xúcgiác, ôn giác, thống giác... kết cấu đặcbiệt này phân thành các điều khiển cảmgiác khác nhau. Cảm giác ngứa sẽ truyềnqua đầu mút dây thần kinh tự do hoặcmạng lưới đầu mút dây thần kinh xungquanh mao nang.

Tuyến bã và chất nhờn

Tác dụng chủ yếu của tuyến bã là bài tiết

chất nhờn, loại bỏ các chất thải.

Các hoạt động bài tiết chịu sự chi phốicủa thần kinh và nội tiết. Hoóc-môn namtrong cơ thể làm tăng sự bài tiết chấtnhờn, ngược lại hoóc-môn nữ

lại làm kìm hãm hoạt động đó. Tuyếnchất nhờn của nam nữ thanh niên bài tiếtrất dồi dào, vì thế da của người trẻ tuổinhẵn bóng, sáng láng. Mồ hôi, chất nhờnsau khi bài tiết ra ngoài sẽ từ từ kết tủahình thành một màng chất mỡ (lipid) cótính acid chủ yếu, không chỉ có tác dụngbảo vệ bề mặt cơ thể mà còn làm lớp tếbào chất sừng bảo vệ, có tác dụng chốngvi khuẩn.

Các bệnh siêu vi trùng xâm nhập

Màng lipid trên cơ thể tạo nên môitrường bất lợi cho sự phát triển, sinhtrưởng của vi khuẩn. Vì vậy, trong sinhhoạt hàng ngày chúng ta không nên tắmrửa bằng xà phòng có độ kiềm (độ pH)cao, đặc biệt là khi tắm không được kỳcọ mạnh, tránh phá vỡ màng lipid. Mànglipid bị phá vỡ

hoặc mất đi không những gây ngứa ngáymà còn dễ bị vi khuẩn xâm nhập, làm dabị viêm hay mắc các bệnh ghẻ, ngứa.

Chất nhờn tuy có tác dụng bôi trơn da vàtóc, chống bốc hơi nước, kìm hãm visinh vật phát triển, nhưng nếu chất nhờnđược bài tiết nhiều cũng không tốt, chấtnhờn được bài tiết quá nhiều có thể làmtắc lỗ chân lông, gây ra bệnh trứng cá,

viêm da. Thời kỳ dậy thì là thời kỳ cơthể bài tiết chất nhờn dồi dào nhất. Vì thếthanh niên thường có nhiều trứng cá.Ngược lại, nếu chất nhờn bài tiết quá ít,có thể xuất hiện chứng khô da, ngứangáy, kết vẩy.

Tác dụng bảo vệ của da

Da nằm ở lớp ngoài cùng của cơ thể conngười, da giống như một bức

"trường thành" kiên cố bảo vệ cơ thể,tránh cho cơ thể chịu các tổn thương docác nhân tố có hại gây ra như vật lý, hóahọc, môi trường bên ngoài và các vi sinhvật. Đồng thời, ngăn không cho nước,dịch thể, và các chất dinh dưỡng trongcơ thể trôi mất.

- Da có độ đàn hồi và độ mỡ nhất định,có khả năng bảo vệ, hòa hoãn xung độtdo các tác động từ môi trường bên ngoàigây ra (như ma sát, va chạm, kéo đẩy,gãi, chèn ép...), da có thể bảo vệ cho cáctổ chức bên trong không bị tổn thương.

- Da có tác dụng trở kháng, hấp thụ ánhsáng, có thể bảo vệ các bộ máy, cơ quanvà tổ chức trong cơ thể, tránh sự gây hạicủa ánh sáng. Vì lớp chất sừng và sắc tốđen của da có thể hấp thụ hoặc phản xạlại phần lớn các tia tử ngoại trong ánhsáng mặt trời, có thể chống tia tử ngoạixuyên qua da, gây tổn thương cho các bộphận trong cơ thể.

- Điện, sức nóng của môi trường bênngoài khó truyền qua lớp chất sừng của

da, do vậy da có khả năng ngăn cản sứcnóng thấp hoặc nguồn điện áp thấp nếukhông may truyền vào.

- Da thông thường có khả năng đề khángnhất định đối với một số chất hóa học, cóthể làm giảm tác dụng kích thích của mộtsố sản phẩm hóa học, nhưng không thể đềkháng các acid và kiềm có nồng độ cao.Ngoài ra, do bề mặt da có tính acid yếunên da có hiệu ứng trung hòa nhất địnhđối với kiềm.

- Da có khả năng phòng vệ đối với rấtnhiều vi khuẩn, vi trùng, vi sinh vật gâybệnh. Vi sinh vật không thể xâm nhập quada khỏe mạnh. Da có thể

bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh do ký sinh

gây nên.

- Da còn có khả năng ngăn chặn sự mấtnước, các chất điện giải và các chất dinhdưỡng trong cơ thể.

Công năng cảm giác của da

Da trên khắp cơ thể đều có các đầu dâythần kinh cảm giác và các bộ máy tiếpthụ tiếp nhận. Nó cảm thụ các kích thíchthông qua hệ thống thần kinh truyền đếnkhu trung tâm, gây ra những cảm giáckhác nhau. Thông thường phân cảm giácthành 6 loại:

- Xúc giác: Là những cảm nhận đượctiếp thụ qua bộ máy tiếp nhận xúc giácnhư bộ máy cảm nhận mao nang, tiểu thể

lớp vòng và đầu dây thần kinh tự do.

- Cảm giác ép, nén: Do tiểu thể vòng vàdây thần kinh tự do cùng cảm nhận truyềnđến, cơ quan cảm giác này nằm ở nhữngnơi như ngón tay, vú, ngoài âm đạo.

- Cảm giác đau: Do đầu dây thần kinh tựdo truyền đến. Trên bề mặt da phân bốdày đặc các "điểm đau".

- Cảm giác lạnh: Do bộ máy cảm nhậnniêm mạc ở trong da truyền đến.

Thường có ở những chỗ như: môi, mặt,quy đầu, xung quanh hậu môn và âm đạo.

- Cảm giác nóng: Do đầu dây thần kinhtự do trên cầu mạch máu của da và một

số tiểu thể truyền đến.

- Cảm giác ngứa: Thường có quan hệ mậtthiết với cảm giác đau, cơ thể

thông qua dây thần kinh tự do hoặc mạngthần kinh xung quanh mao nang.

Tác dụng điều tiết thân nhiệt

Da là cơ quan điều tiết thân nhiệt quantrọng. Da tỏa nhiệt chủ yếu thông qua bốnphương thức: bốc hơi, đối lưu, bức xạ,truyền dẫn. Sự bốc hơi nước trên bề mặtda có thể do nhiệt lượng tỏa ra khốilượng lớn như khi sốt hoặc thời tiết nóng,có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể thôngqua sự đổ

mồ hôi. Khi nhiệt độ bên ngoài tăng cao,da có thể tỏa nhiệt thông qua đối lưukhông khí, do đó giữ được thân nhiệtbình thường. Bức xạ cũng là một phươngthức tỏa nhiệt quan trọng, nhiệt lượng cóthể thay đổi dựa vào tốc độ đường truyềnánh sáng sóng điện từ hướng từ bề mặtda ra xung quanh. Nhiệt lượng tỏa ra cóthể đạt được khoảng 60% tổng lượngnhiệt tỏa ra. Nhiệt lượng cơ thể còn cóthể tỏa ra thông qua vật thể truyền dẫn.

Mạch máu trong da cũng có tác dụng nhấtđịnh đối với điều tiết thân nhiệt, như khinhiệt độ bên ngoài thấp thì mao mạchdưới da co lại khiến nhiệt lượng tỏa ragiảm, còn khi nhiệt độ bên ngoài cao thìmao mạch máu mở

rộng khiến máu tuần hoàn nhanh hơn, vìthế nhiệt lượng tỏa ra cũng tăng lên.

Vì sao da có nhiều màu sắc khônggiống nhau?

Trên thế giới do các miền, chủng tộckhác nhau nên màu sắc da con ngườicũng khác nhau. Người da trắng, ngườida đen, người da vàng là những nhânchủng mà chúng ta thường thấy. Ngoài racòn có người da đỏ và người da xanh (ítthấy).

Tại sao da con người lại có màu sắckhác nhau? Nguyên nhân là do số

lượng sắc tố trong da và tình trạng phânbổ không đều dẫn đến sự khác nhau về

màu da. Sắc tố đen trong da của ngườida trắng ít nhất, vì thế da họ có màutrắng; sắc tố đen trong da của người dađen nhiều nhất, vì thế

da họ có màu đen; sắc tố đen trong dangười da vàng tương đối ít lại phân bổ ởlớp tế bào đáy vì thế da có màu giữa đenvà trắng. Sắc tố đen sản sinh do tế bào tốđen, tế bào đen chủ yếu nằm ở lớp cuốicùng của biểu bì.

Tại các vị trí khác nhau trên cơ thể, sựphân bổ sắc tố đen và các tế bào tố

đen thì khác nhau. Sắc tố đen phân bổkhá nhiều ở rốn, quanh hậu môn, dươngvật, nhũ hoa, xung quanh nhũ hoa, môi vìthế màu sắc ở đó tương đối đậm.

Niêm mạc da có thể ngăn vi khuẩnxâm nhập không?

Niêm mạc liền với da, một ở trong, mộtở ngoài để bao bọc chặt cơ thể.

Niêm mạc thường nằm phía trong cáckhoang như khoang miệng, khoang mũi,hậu môn, âm đạo, niệu đạo v.v... Cơquan nội tạng của cơ thể cũng có niêmmạc bao bọc như niêm mạc dạ dày, niêmmạc ruột, niêm mạc trong tử cung v.v...Niêm mạc hoàn chỉnh cũng giống như da,làm vật cản ngăn chặn các loại vi khuẩngây bệnh, siêu vi trùng xâm nhập vàotrong cơ

thể. Bề mặt niêm mạc thường tiết ra chấtdính có thể kết dính các loại bụi, khuẩn

gây bệnh bài tiết ra ngoài cơ thể, niêmmạc cũng có thể tiết ra một số chất diệtkhuẩn. Bề mặt niêm mạc cũng tồn tại mộtsố vi sinh vật, nhưng chúng có thể hạnchế lẫn nhau, do đó duy trì được trạngthái bình thường của cơ thể. Nhưng nếusử dụng thuốc kháng sinh trong một thờigian dài sẽ hạn chế, kìm hãm đám vikhuẩn có ích trên niêm mạc vì thế tạođiều kiện sinh sôi nảy nở cho siêu vitrùng và tế bào khuẩn, làm con ngườisinh bệnh.

Da nam giới và nữ giới có giống nhaukhông Mọi người đều biết rằng, da nữgiới thì mềm mại, mịn màng, sáng bóng,mỡ màng, lông ở da nhỏ lại mềm. Cònnam giới thì không giống vậy, thường thì

da của họ tương đối thô, sắc da hơi tối,lông ở da to và dày.

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến sự khácnhau giữa da của nữ giới và nam giới?

Nguyên nhân thứ nhất là do nhân tố bêntrong tiết ra. Hoóc-môn nữ làm cho danữ giới trắng, mềm mại, nhẵn bóng, chấtmỡ hạ bì phong phú, lông nách và lôngâm đạo mềm nhỏ, xoăn. Còn hoóc-mônnam trong cơ thể

nam giới khiến cho da dầy mà thô ráp,sắc da biến đổi sậm, tóc nhiều, dầy,khỏe. Nguyên nhân thứ hai là do nhân tốhoàn cảnh khách quan, nữ giới tiếp xúcvới nắng gió bên ngoài ít, chủ yếu làmviệc nhà, cường độ lao động thấp, da

chịu kích thích ít, cộng thêm nữ giớithường sử dụng mĩ

phẩm dưỡng da vì thế da nữ giới thì non,mịn hơn. Ngược lại, nam giới thườnglàm việc bên ngoài, hay tiếp xúc với giómưa và nắng, cũng không dùng mĩ phẩmcho nên da trở nên thô ráp.

Da người trung niên và người cao tuổi cónhững đặc điểm gì?

Sau khi qua tuổi 30, da dần dần có xuhướng lão hóa, sau 40 tuổi xu hướng nàybắt đầu rõ hơn, sau 50 tuổi thì quá trìnhlão hóa của da nhanh hơn nữa.

Đặc điểm của chúng là:

- Da khô, độ đàn hồi giảm, nếp nhăncàng nhiều (đặc biệt rõ nhất là vùngmặt). Ngoài ra, do sự suy giảm hoạt độngcủa tuyến bã, chất nhờn tiết ra giảm dẫnđến da bị khô, bong vẩy vì thế người giàdễ mắc chứng ngứa ngáy da (vào mùađông triệu chứng khá nặng).

- Các bệnh như chàm, da thừa, hạchtrong mạch máu xuất hiện ở người da khôvà tăng lên theo tuổi tác. Bệnh chàm ởngười già hình thành từ sự

lắng đọng các sắc tố nâu trong lớp mỡ hạbì, xuất hiện nhiều sau 50 tuổi và nặnghơn theo sự tăng trưởng tuổi tác, xuấthiện nhiều ở các nơi lộ da (như mặt, mubàn tay, v.v...). Biểu hiện của hạch mạchmáu ở người già là xuất hiện những chấm

đỏ ở ngực, lưng, lúc đầu đỏ tươi về sauchuyển thành đổ sẫm, triệu chứng nàykhông tự nhận biết được.

- Lượng nước trong da giảm, lớp chấtsừng mất nước trở nên giòn, khiến lớp dadễ nứt nẻ, không tươi sáng. Phần da châncủa người (bàn chân, gót chân, mặt bêncạnh chân) chất sừng dầy lên xảy ra hiệntượng khô nứt, chai. Lượng nước trongda giảm còn khiến cho da trở nên nhãonhẽo, lỏng lẻo.

- Tóc bị bạc và thưa, sau khi qua độ tuổi50 tóc sẽ dần trở nên trắng và thưa, cóngười còn bị hói đầu. Những người bịbạc tóc thường bắt đầu bạc từ hai bênmai, còn những người bị hói lại bắt đầu

rụng tóc từ đỉnh đầu.

Tùy vào sự tăng lên của tuổi tác, tóc cóthể bạc hết nhưng không rụng, người hóiđầu có thể rụng hết tóc ở đỉnh đầu nhưngxung quanh không bị

rụng. Đồng thời lông mày, râu ria, lôngtơ, lông âm đạo, v.v... đều có thể bị

bạc.

Phân loại da

Thông thường dựa vào mức tiết ra củatuyến bã có dồi dào hay không mà phânda thành 5 loại: da nhờn, da khô, datrung tính, da hỗn hợp và da mẫn cảm.

1. Da nhờn (da dầu): Tuyến nhờn tiết radồi dào, da mặt sáng bóng, trên cổ áo dễdính chất dầu; da tương đối thô, lỗ chânlông to giống như da quả

quýt; màu da hơi sậm. Ưu điểm của loạida này là có sức đề kháng khá cao đốivới môi trường bên ngoài, da mềm mạikhông nứt nẻ, cũng không có nếp nhăn.Nhược điểm là dễ dàng bắt bụi, dễ sinhra mụn trứng cá, một khi xuất hiện cácnếp nhăn thì các nếp nhăn đó khá sâu.

2. Da khô: Tuyến nhờn tiết ra ít, da khákhô, da thường trắng, mềm, lỗ

chân lông nhỏ. Ưu điểm là da không tiếtra nhiều dầu, cổ áo sạch, không dễ bẩn, ítbị trứng cá. Nhược điểm là da ít độ sáng,

tính đàn hồi kém, dễ

bong ra, dễ sinh nếp nhăn, khó dùng hóamĩ phẩm, không chịu được nắng gió, nếukhông bảo vệ tốt thì da sớm suy yếu.

3. Da thường: ở giữa hai loại da dầu vàda khô, chất nhờn tiết ra tương đối vừaphải, da khá mịn, mềm, nhẵn, lỗ chânlông cũng không quá to, không quá mẫncảm đối với các kích thích bên ngoài.Ưu điểm của loại da này là không chứanhiều dầu, cũng không khô và hầu như dakhông thấy tì vết.

Đây là loại da lý tưởng.

4. Da hỗn hợp: Là loại hỗn hợp giữa dakhô và da dầu. Những chỗ như ở

vùng trán, mũi, cằm là da dầu, còn ởvùng xung quanh mắt, hai má là da khôhoặc trung tính. Ưu điểm là dùng taymassage mặt có thể làm cho chất nhờnphân bố đều, làm da có trạng thái trungtính. Nhược điểm là khi trang điểm phầnda dầu dễ trôi phấn, da ở hai má thườngbong do da bị khô.

5. Da mẫn cảm

• Da mặt khá mỏng, chất nhờn ít, khôngsáng bóng, sức đề kháng yếu.

• Là loại da luôn dễ bị nhạy cảm với mỹphẩm. Khi sử dụng mỹ phẩm có thể gâyrát, nóng hoặc sưng mặt.

• Khi tia cực tím, gió mạnh hoặc các chất

ô nhiễm môi trường tác động lập tức gâyphản ứng: đỏ hoặc ngứa mặt.

• Dễ bị chảy nước mắt.

• Ăn thức ăn tanh nhiều mùi dễ bị mẩnngứa hoặc dị ứng.

• Bề mặt da yếu - mỏng. Vùng má thườngcó nhiều đường gân nhỏ.

• Da dễ chuyển sang trạng thái lão hóa,dễ phát sinh nám hoặc tàn nhang.

Tất cả 5 loại da nói trên đều có ưu điểmvà nhược điểm, so sánh các loại da đócó thể nói rằng da trung tính tương đốitốt. Tự bạn phải nên biết da mình thuộcloại da nào, có thể đối chiếu tham khảo

để biết cách phòng ngừa, chọn biện phápbảo vệ tương ứng để có làn da khỏemạnh.

Làm thế nào để biết da mình thuộcloại nào?

Để bảo vệ da tốt, trước tiên cần phảihiểu rõ da của bản thân thuộc loại nào,sau đó mới chọn biện pháp bảo vệ dachính xác. Vậy làm thế nào để

phân biệt các loại da? Thông thường cóthể dựa vào điều kiện của bản thân đểchọn dùng một số cách dưới đây:

1. Cách lau bằng giấy vệ sinh: Có thểdùng ba tấm giấy vệ sinh cao cấp (mịn,nhẵn, mềm, tính thấm nước cao) lau ở

vùng trán, hai bên cánh mũi, cằm vàobuổi sáng ngủ dậy trước khi rửa mặt.Nếu trên ba tấm giấy đều có dầu thì chắcchắn là da dầu, nếu tấm thứ nhất có cònhai tấm kia không thì là da trung tính, nếucả ba tấm đều không có dầu thì là da khô,nếu trên tấm thứ nhất và hai có dầu, màdùng tấm còn lại lau hai bên má lạikhông có dầu thì là da hỗn hợp. Nhưngcũng nên chú ý vào ngày thời tiết nắng,nóng thì chất nhờn sẽ tiết ra nhiều cònmùa đông thì chất nhờn tiết ra tương đốiít.

2. Cách quan sát bằng mắt: Nếu lỗ chânlông trên mặt hiện rõ, dầu trên mặt sángbóng, dùng tay sờ thấy cảm giác có dầuthì đó là da dầu; nếu không thấy rõ lỗ

chân lông, da mềm mại, sạch sẽ, tay sờkhông nhờn là thuộc da khô; sắc mặthồng hào, mịn màng, da không khô cũngkhông chứa dầu thì đó là da trung tính.

3. Dùng thiết bị máy móc kiểm định: Bạncó thể đến các cửa hàng thẩm mĩ, cácsalon chăm sóc da lớn để soi da xem dabạn thuộc loại nào.

Da như thế nào được coi là lý tưởng?

Trong năm loại da, so sánh về cơ bản thìda thường được coi là lý tưởng nhưng daloại này rất ít chỉ thường có trong giaiđoạn tiền dậy thì của thiếu nữ. Yêu cầulàn da lý tưởng là phải có hàm lượngnước cao. Hàm lượng nước cao trong dasẽ làm cho da có cảm giác mềm mại dễ

chịu, mọi người thường nói "đẹp, mềmmại như nước" chính là để chỉ loại dađó. Mặt khác, tính đàn hồi của da phảitốt. Tính đàn hồi tốt có thể trì hoãn sựxuất hiện của các nếp nhăn, có thể đẩylùi sự lão hóa của da. Về màu da, daphải có sắc trắng, hồng, mềm mại. Sự thôvà mịn của da cũng quan trọng, da mịn làtượng trưng cho làn da khỏe đẹp, nếunhư da đen, thô ráp thì da kém đẹp.

Làn da lý tưởng chỉ chiếm rất ít trongquần chúng, nhưng các loại da khác tốthay xấu cũng chỉ là tương đối, cho dù làloại da nào, chỉ cần biết rõ loại da đó,biết chọn các biện pháp bảo vệ làn dađúng với từng loại thì cũng có thể đạtđược làn da lý tưởng.

Bảo vệ da dầu và da khô thế nào?

Da dầu

Hai cánh mũi và cằm của người da dầuchất nhờn tiết ra khá nhiều, hai bên máchất nhờn tiết ra ít. Do chứa quá nhiềudầu mặt thường có một số

trở ngại nhỏ, ảnh hưởng đến vẻ đẹp. Đặcbiệt vào thời kì thanh xuân do nội tiếttrong dồi dào, chất nhờn tiết ra nhiều,nếu không bảo vệ tốt, mặt thường mắccác loại bệnh ngoài da như trứng cá, mụnbọc, phù thũng. Do vậy những người dadầu nên chú ý giữ sạch da, da luôn sạchsẽ đồng thời kìm hãm sự bài tiết của chấtnhờn, không nên rửa mặt bằng xà phòngcó độ kiềm cao, có thể dùng sữa rửa mặt

hoặc xà phòng thơm lưu huỳnh.

Đặc biệt nên dùng nước ấm để rửa mặtvào buổi tối giúp cho việc loại bỏ

lớp bụi đất và chất nhờn.

Các sản phẩm dưỡng da hàng ngày khôngnên dùng loại chứa nhiều chất dầu, có thểdùng một số sản phẩm dưỡng da nhưkem, sữa chứa ít dầu.

Sáng sớm sau khi ngủ dậy hoặc trước khiđi ngủ, nên dùng tay sạch massage mặtđể thúc đẩy quá trình tuần hoàn máu, cảithiện tình trạng của da. Đồng thời nên ănnhiều rau hoa quả, ăn ít thịt và các thựcphẩm ít mỡ.

Da khô

Người da khô không những thiếu chấtdầu mà còn thiếu cả nước, vì thế dễ

xuất hiện nếp nhăn. Hàng ngày nên chú ýuống nhiều trà, cố gắng tránh ra nắng,gió. Khi khí hậu khô và lạnh nên bôi kemdưỡng da. Mỗi ngày không cần rửa mặtnhiều, ngày hai lần vào sáng và tối, ngoàira cần tránh sử

dụng xà bông thơm, xà phòng. Xoa kem,sữa dưỡng da ngay để duy trì lượngnước của da sau khi rửa mặt. Đồng thờicần chú ý điều chỉnh độ ẩm môi trườngxung quanh trong nhà, môi trường quákhô cũng sẽ làm da khô hơn.

Sự lão hóa da

Sự già yếu của con người là quy luật tựnhiên, da là một cơ quan của cơ

thể cũng không tránh khỏi sự già yếu đó.Biểu hiện của sự già yếu các cơ

quan bên trong cơ thể là ở công nănggiảm, còn sự già yếu của da lại có thểnhìn thấy rõ. Đặc biệt thể hiện rõ nhất ởphần da mặt, da mặt xuất hiện các nếpnhăn và bớt. ở các vị trí khác của da cóthể xuất hiện dấu hiệu già yếu như chàmtrắng, hạch mao mạch, nốt ruồi đen, dathừa, biểu bì hóa sừng (phần da thô vàdầy), da lỏng nhão, tính đàn hồi giảm, dakhô héo.

Sự già yếu của da là một quá trình phứctạp. Ngoài nhân tố suy yếu chỉnh thể củacơ thể, còn có hai quá trình độc lập liênquan đến tuổi tác, đó là lão hóa tự nhiênvà lão hóa quang (lão hóa do ánh sáng).Lão hóa tự nhiên còn gọi là lão hóa theotrình tự thời gian, biểu hiện là nếp nhănnhỏ và mỏng, chân bì co lại, mỡ hạ bìgiảm. Lão hóa quang tức là thúc đẩy dalão hóa bởi ánh sáng mặt trời (thươngtổn do tia tử ngoại) và các ánh sángmạnh biểu hiện là nếp nhăn to đậm, dalỏng nhão, dày hơn (như dạng da thuộc).Lão hóa tự nhiên và lão hóa quang cùngtồn tại và không thể tách rời.

Mặc dù có nhiều học thuyết liên quanđến sự già yếu của da nhưng khoa học

hiện đại đã cho rằng học thuyết lão hóatự do cơ bản là học thuyết chính. Cácchuyên gia cho rằng, nên ăn nhiều thứcăn có nhiều vitamin E

và vitamin C, sử dụng các sản phẩmdưỡng da có chứa vitamin E cũng có íchbảo vệ da.

Nguyên nhân lão hóa da

Sự lão hóa da bắt đầu xuất hiện từ tuổi25 nếu bạn không chú ý chăm sóc da.Biểu hiện của sự lão hóa là: độ nướctrên da bị giảm, bề mặt da trở

nên khô ráp, vùng đuôi mắt xuất hiện cácnếp nhăn nhỏ và màu sắc da bị

biến đổi (tối và sạm đi).

Song có nhiều nguyên nhân dẫn đến sựlão hóa da: Những nguyên nhân tác độngtừ bên ngoài và những nguyên nhân dobên trong cơ thể.

Nguyên nhân bên ngoài

+ Do sự tác động của tia cực tím: UVA,UVB trong tia cực tím khi trực tiếp tácđộng vào da sẽ hút đi độ nước trên da từđó gây ra tình trạng khô và nhạy cảm da.Hai thành phần này còn có khả năng thấmsâu đến lớp da thật, co hút đi khá lớnthành phần chất nuôi dưỡng làm cho nhântế bào yếu đi dẫn đến quá trình cấu tạo tếbào chậm lại và gây lão hóa da. Sự tácđộng mạnh nhất của tia cực tím là kích

thích sự tăng trưởng của sắc tố

melanin gây ra hiện trạng sạm da - námhoặc tàn nhang phát sinh trên da.

+ Nguyên nhân thứ hai là do thiếu sựhiểu biết về mỹ phẩm và cách chăm sócda. Để nhận thức rõ bản chất da của mìnhvà lựa chọn sản phẩm mỹ

phẩm chăm sóc da, bạn cần phải có sựtrợ giúp của các nhà chuyên môn, thếnhưng vấn đề này thực sự còn nhiều nangiải với giới nữ Việt Nam, từ

đó đã mang đến hậu quả giới nữ từ 20 -65 tuổi chiếm tới 75 - 80% là người dacó vấn đề như: trứng cá, nám, tàn nhang,nốt đen, nốt đỏ, nhạy cảm...

+ Các nguyên nhân bên ngoài tác độnggây đến sự khô và chuyển hóa da như: ônhiễm môi trường, không khí hanh khô.

Nguyên nhân bên trong

Vấn đề giữ gìn sức khỏe và cách sống,cách sinh hoạt đã có sự ảnh hưởng khôngnhỏ đối với da. Nếu trong cơ thể mắcbệnh hệ thống tổ chức chất nuôi dưỡng bịgiảm, nhân tế bào yếu đi và gây lão hóada hoặc do cách sinh hoạt không tốt như:thức khuya, mất ngủ, stress, hay dùngnhiều các chất kích thích, dùng nhiều đồăn nhanh... tất cả những vấn đề trên cóthể làm xáo trộn hệ thống miễn dịch, hệthống chất nuôi dưỡng, quá trình cấu tạotế bào da... gây ra hiện trạng nhạy cảm -sạm da - khô và lão hóa da.

Để có phương pháp chăm sóc da tốt nhất,để việc sử dụng dưỡng da có hiệu quảnhư ý muốn thì việc tìm ra nguyên nhângây nên hiện trạng lão hóa da là hết sứccần thiết bởi từ đó bạn sẽ có giải phápvà phương hướng chăm sóc tốt nhất choda.

Làm thế nào để có làn da khỏe mạnh

Da là một bộ phận quan trọng của cơ thể.Đặc biệt là vẻ đẹp của cơ thể

chủ yếu biểu hiện trên da, vì thế phảichịu khó chăm sóc bảo vệ da. Bảo vệ

da có thể có hai cách: bảo vệ da và bảovệ toàn thân.

1. Cách bảo vệ toàn thân

Bảo vệ sức khỏe của toàn thân là cáchcơ bản bảo vệ da khỏe. Để được nhưvậy, phải làm được mấy điểm sau:

a. Phải giữ tâm trạng thoải mái, tinh thầnvui vẻ.

Vì da là một bộ phận có quan hệ mậtthiết với tinh thần và tâm trạng của conngười. Lúc vui vẻ và hưng phấn sắc mặtsẽ hồng hào, rạng rỡ. Khi tức giận hayngạc nhiên sắc mặt sẽ nhợt nhạt hoặc lộvẻ khó chịu. Người đang yêu hay tínhtình hòa nhã, da giữ được độ mềm, mịn,trông trẻ trung. Nếu tâm trạng không tốt,lúc nào cũng đăm chiêu, ủ dột da sẽ thôxấu, nhiều nếp nhăn, nhanh chóng bị lão

hóa.

b. Sinh hoạt phải theo qui luật, ngủ phảiđầy đủ.

Sinh hoạt có qui luật có lợi cho tuổi thọvà sức khỏe của da. Phải đảm bảo ngủ 8giờ mỗi ngày, ngủ sớm dậy sớm, trưa nênngủ một lúc. Nếu ngủ

muộn dậy muộn lại không ngủ trưa có thểlàm ảnh hưởng đến sức khỏe da. Nhưxuất hiện nếp nhăn sớm, da mất đi độsáng v.v... Các chuyên gia cho rằng: ngủcó giờ giấc còn tốt hơn dùng bất cứ loạimĩ phẩm nào. Thiếu ngủ thì dùng loại mĩphẩm nào cũng không thể ngăn được sựlão hóa của da.

c. Chú ý dinh dưỡng: Các phương pháplàm cho da khỏe đẹp không phải chỉ đơnthuần theo đuổi các loại mĩ phẩm, cũngkhông phải nhờ uống thuốc bổ. Biện phápcơ bản nhất là phải chú ý dinh dưỡng.Mĩ phẩm chỉ có thể làm đẹp nhất thời,qua một thời gian da trở nên già yếu hơntrước. Da rất nhạy cảm với việc cungcấp đầy đủ hoặc không đầy đủ chất dinhdưỡng. Dinh dưỡng tốt da trắng hồng,mềm mại, mịn màng, sáng láng, sạch sẽ,tính đàn hồi cao. Dinh dưỡng không tốtda mặt vàng, người gầy, da nhăn nheo,thô ráp. Vì thế muốn da đẹp phải ăn thứcăn giàu albumin, các vitamin, các nguyêntố vi lượng như các sản phẩm từ đậu,lạc, vừng, hạnh đào, các loại tôm cá, thịtnạc, sữa và các sản phẩm từ sữa, rau quả

tươi, nấm hương, mộc nhĩ, v.v... Trongđó đặc biệt là rau quả có chứa rất nhiềuchất có lợi cho da như táo, chuối, quýt,táo nhỏ, quế, lê, đào, dứa, dưa chuột,nho, dưa hấu v.v... Các loại rau có bíđao, bí đỏ, mướp, khoai tây, cà rốt, càchua, gừng, tiêu, tỏi, hành tây, rau hẹ, raucần, súp lơ, đậu côve... Bên cạnh đó, mậtong, sữa, phấn hoa, bì lợn, da cá, móngheo, chân gà cũng tốt đối với sức khỏeda.

Ngoài ra, trong cuộc sống hàng ngày cònnên uống nhiều nước hoặc trà, vì da bịthiếu nước sẽ tăng tốc độ lão hóa.

d. Tăng massage và tập thể dục cho thânthể. Hàng ngày cố gắng duy trì vận độngtập thể dục như đi bộ, múa kiếm, đánh

cầu, nhảy dây, (đánh) múa thái cựcquyền, đánh cầu đu dây, đá cầu, luyệnkhí công, leo núi, bơi lội, tắm nước lạnhv.v..., đều có thể thúc đẩy quá trình tuầnhoàn máu của da và thay thế máu mới.Đồng thời có thể tăng khả năng thích ứngcủa da đối với môi trường bên ngoài,tăng thể lực và sức đề kháng của cơ thể.

Xoa bóp cũng là phương pháp quan trọngbảo vệ da, có tác dụng tăng cường sựtuần hoàn máu trong da, nhờ vậy da cóđầy đủ dinh dưỡng để

giữ được tính đàn hồi, không còn hiệntượng da lỏng nhẽo.

2. Cách bảo vệ da

Da bao bọc toàn bộ cơ thể người, bảo vệcác tổ chức bên trong cơ thể

tránh tổn thương. Da đẹp hay không cóquan hệ trực tiếp với vẻ đẹp của bộ mặt.Vì thế, tránh cho da chịu các tổn thươngbên ngoài kích thích (bao gồm các tổnthương do vật lý, hóa học và vi sinh vật,v.v...) là rất quan trọng.

a. Vệ sinh da sạch sẽ

Hàng ngày cần rửa mặt vào sáng, tối.Nên rửa mặt bằng nước lạnh vào buổisáng, giúp cho việc tăng sức chịu lạnh vàđàn hồi của da. Buổi tối nên rửa mặtbằng nước ấm, rửa sạch các chất nhờn vàbụi bẩn bám trên mặt trong ngày. Nếubạn có thói quen nghỉ trưa thì sau khi ngủ

dậy bạn nên rửa mặt bằng nước lạnh đểcho đầu óc tỉnh táo. Nếu mặt bạn khôngnhiều chất dầu lắm thì không nên sử dụngxà phòng.

Tắm rửa là phương pháp quan trọng đểbảo vệ da toàn thân, loại bỏ các tế

bào chết, bụi bẩn, mồ hôi, vi khuẩn bámtrên da. Mùa hè mồ hôi tiết ra nhiều, sựthay thế các lớp tế bào dồi dào, vi khuẩnnhanh sinh sản, mỗi ngày hoặc cách ngàynên tắm một lần. Mùa đông từ 3 ngày đến1 tuần tắm một lần, tốt nhất là tắm xốinước. Khi tắm không nên dùng xà phòngcó độ

kiềm cao, mà chọn sữa tắm hoặc xàphòng thích hợp và chất lượng cao, cũng

không nên kỳ cọ mạnh tránh làm tổnthương da. Nên chú ý bảo vệ

tóc đồng thời với bảo vệ da. Đầu tiênphải giữ tóc sạch. Mùa hè nên cách ngàyhoặc 3 ngày gội một lần. Mùa đông từ 3ngày đến 1 tuần gội một lần, không nêndùng bột giặt, xà phòng có độ kiềm caođể gội đầu mà phải dùng các loại nướcgội đầu có tác dụng bảo vệ tốt cho tóc.

b. Chú ý chăm sóc da

Sự khỏe đẹp của da phụ thuộc vào sựchăm sóc da hàng ngày của bạn, đặc biệtlà da mặt và da tay. Vì da toàn thân đềucó quần áo che chắn, bao bọc; chỉ cóphần mặt và tay thường xuyên lộ rangoài, tiếp xúc trực tiếp với bên ngoài,

rất dễ chịu ảnh hưởng của các nhân tốmôi trường khí... Vì thế, nên chăm sóc dabằng các sản phẩm dưỡng da thích hợp.Các sản phẩm dưỡng không những làmmềm da mà còn có tác dụng ngăn ngừasự mất nước tránh cho da thô ráp, sừnghóa, dùng các sản phẩm dưỡng cũng tăngthêm một lớp bảo vệ cho da.

Những người da khô phải uống nhiềunước, tránh phơi nắng, giảm bớt số

lần rửa mặt, chú ý giữ lượng nước trongda, không được dùng xà phòng, xà phòngthơm rửa mặt. Sau khi rửa mặt, nên dùngkem làm mềm da bôi mặt. Đồng thờidùng hai tay massage để bảo vệ tính đànhồi và độ nhẵn bóng của da. Nhữngngười da dầu thì ngược lại. Điều quan

trọng khi chăm sóc da dầu là phải giữ dasạch, kìm hãm sự bài tiết quá nhiều củachất nhờn, tránh bị các bệnh như trứngcá, mụn bọc. Chủ yếu là dùng sữa rửamặt rửa sạch các bụi bẩn và chất nhờntrên mặt. Đặc biệt, nên chú ý rửa mặtbằng nước ấm trước khi ngủ, massagemặt, không dùng các sản phẩm dưỡng cóchứa chất dầu.

3. Cách bảo vệ da quanh năm

Hoàn cảnh, khí hậu của bốn mùa có khácnhau, vì thế bảo vệ da cũng phải chọncác cách tương ứng.

Mùa xuân

Phải chú ý giữ sạch da, giữ độ ẩm cho

da. Do khí hậu mùa này nhiều biến đổi,lúc nóng lúc lạnh, gió cát nhiều, vì thếhàng ngày sáng, tối đều phải rửa mặtbằng sữa rửa mặt, tắm một, hai lần mộttuần. Sau khi tắm nên dùng một số sảnphẩm bảo vệ da, giữ lượng nước trongda và giảm bớt các kích thích của môitrường bên ngoài.

Mùa hè

Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn, người ra mồhôi nhiều, lượng chất nhờn tiết ra nhiều,vi sinh vật sinh sản nhanh, hơn nữa phầnda lại lộ ra ngoài khá nhiều. Do vậy vàomùa hè cần đặc biệt chú ý giữ sạch da,ngăn không nhiễm các bệnh ngoài da.Ngoài rửa mặt ba lần vào ba buổi sáng,trưa và tối còn nên rửa vào những lúc da

đổ mồ hôi, phải tắm rửa hàng ngày. Khira ngoài cần chú ý tránh nắng, đặc biệt làcác bộ phận lộ ra ngoài như mặt và chântay.

Mùa thu

Khí hậu chuyển lạnh, độ ẩm thấp, hơihanh khô. Do mồ hôi và chất nhờn tiết raít, da trở nên khô nẻ, dễ bị bong da vì thếphải giữ độ ẩm cho da, uống nhiều nước.Các vùng khô và mặt nên sử dụng cácsản phẩm dưỡng da.

Cách tốt nhất để bảo vệ da mùa hanh khôlà bổ sung thức ăn giàu vitamin và vichất. Sữa, thịt, gan, cá, rau quả... lànhững nguồn cung cấp vitamin và dưỡngchất tốt nhất cho da.

Da mặt bao giờ cũng mỏng hơn nhữngvùng da khác và khi trời lạnh, hanh khô(độ ẩm trong không khí thấp) da nứt nẻ làchuyện bình thường. Lạnh là yếu tố làmcho các mạch máu ngoại biên co lại, máulưu thông đi đến ngón chân, ngón tay,mũi, mắt không đủ nên gây cảm giác têbuốt. Không cần tránh rửa mặt bằng nướcấm mà trái lại nước ấm làm tăng lưulượng máu tới vùng thiếu máu nên dađược nuôi dưỡng tốt hơn. Trên thị trườngcó nhiều loại kem dưỡng da, có loạikhông giữ được độ ẩm lâu, vậy cần sử

dụng kem dưỡng da loại tốt và cần bôinhiều lần trong ngày nếu dễ bị nẻ.

Dùng kem dưỡng da chưa đủ mà cònphải đảm bảo một chế độ ăn giàu vitamin

và các vi chất nữa. Trong thực phẩmhằng ngày đều có những thành phần nóitrên, chỉ cần chúng ta biết lựa chọn. Thídụ những thức ăn sau đây có thể giúp cómột làn da đẹp như: vitamin B2 bảo vệcác mô, lớp thượng bì của da, rất ít khithiếu vì có trong nhiều thực phẩm (sữa,phomát, đậu Hà Lan, ngũ cốc, quả khô,nấm, khoai tây, thịt, cá...) nếu thiếu thìgây tổn thương cho da và môi (trốcmép); vitamin B6 không làm phát triểnchất bã của da dầu, nếu thiếu có nguy cơphát triển chất bã gây mụn lở (có tronglòng đỏ trứng, thịt, gan, cá, sữa, chuối,rau...); vitamin B9 (có trong gan, cá ngừ,chuối, nhiều loại rau) giúp tái tạo nhanhcác tế bào da và niêm mạc, nếu thiếu làmda xanh vì tham gia tạo hồng cầu và bạch

cầu; vitamin A bảo vệ lớp thượng bì,làm lành sẹo nhanh, nếu thiếu, da sẽ khôvà dày (Vitamin A có trong bơ, sữa, lòngđỏ trứng, rau); vitamin C làm cho các tếbào tái tạo nhanh cho nên chóng lànhsẹo, thiếu vitamin C da sẽ xỉn.

(Vitamin C có trong nhiều loại rau quảăn hàng ngày), vitamin E chống ôxy hóa,giữ cho da trẻ lâu và giúp bảo vệ datrước tác động của ánh nắng, ít khi thiếu,nếu thiếu sẽ làm cho da nhăn sớm(Vitamin E có trong dầu thực vật, đậutương, bơ, gan...); vitamin F (có trongdầu thực vật, cá) giữ cân bằng và bảo vệda, nếu thiếu da sẽ dày và dễ bị tổnthương.

Kẽm, sắt và Selen là những vi chất: Nếu

thiếu da dễ nổi những mụn nhỏ

hoặc xanh tái hoặc chóng già (các vi chấtnày có trong nhiều loại thực phẩm nhưcá, thịt, sữa, trứng và rau đậu đỏ...).

Mùa đông

Bình thường về mùa lạnh, để thích nghivới ngoại cảnh, da chúng ta có hai biếnđổi sinh lý quan trọng. Một mặt để hạnchế tỏa nhiệt, góp phần giữ

thân nhiệt ổn định, các mạch máu nôngdưới da thường co thắt lại, dồn máu vàocác cơ quan, tổ chức sâu hơn, do đó cácvùng da hở (mặt, đầu, tay, chân) thườngtái mét hơn. Mặt khác, tuyến mồ hôi vàbã nhờn ở da cũng giảm hoạt động. Nói

cách khác, về mùa lạnh hoạt động dinhdưỡng, chuyển hóa của tế bào da ít nhiềugiảm sút. Vì vậy ở một số người, nhất làngười cao tuổi, da trở nên khô ráp, kémmịn màng tươi nhuận. Các vùng da cólớp sừng dày như mặt ngoài các chi,lưng, gót và ria chân, lòng bàn tay, kể cảmặt tiếp xúc nhiều với lạnh, thường bịkhô căng, róc vẩy, nứt nẻ.

Hai mạng sườn sau lưng nhiều khi khôráp, ngứa ngáy khó chịu, gãi nhiều có thểthành viêm da, sẩn ngứa. Những ngườidầu dãi phong sương, dầm tay chân lâudưới bùn nước dễ bị nứt nẻ bàn tay, gótchân, ria chân. Nếu thiếu giữ gìn vệ sinh,các vết nứt dễ thành nhiễm khuẩn phụ,mưng mủ, sưng tấy, đi lại đau, nổi hạch,

trở ngại nhiều cho sinh hoạt, lao động.

Những bệnh nhân bị chứng da cá, hoặcdày sừng chân lông bẩm sinh, về

mùa rét bệnh cũng thường nặng hơn.

Để bảo vệ da trong mùa rét, hạn chế tìnhtrạng khô da, nứt nẻ, bạn nên thườngxuyên thực hiện một số chế độ sau:

- Không nên tắm nước quá nóng, nhất làkhông nên lạm dụng xà phòng, vì nướcnóng và xà phòng là hai yếu tố có tácdụng tẩy mạnh lớp mỡ trên da, làm lớpsừng kém đàn hồi, da càng khô căng, nứtnẻ, tróc vẩy, ngứa.

- Trong buổi thể dục sáng, kể cả ban

ngày mỗi lúc rỗi rãi tranh thủ xoa bóptoàn thân, trọng tâm là da mặt, tay chânđể giúp cho máu ngoại vi lưu thông tốthơn, tăng cường dinh dưỡng tế bào, gâykích thích tốt cho thần kinh trung ương.Ngoài việc từng đợt uống vitamin A, C,dầu cá, trong khẩu phần ăn nên ăn thêmrau, đậu, quả tươi để cung cấp vitamingiúp cho da thêm tươi nhuận.

- Đối với những vùng da căng khô nẻnhẹ, kể cả chứng da cá, dày sừng chânlông có thể bôi ngày 1 - 2 lần các loạikem dưỡng da thông thường có vitaminE, dầu cá (saphorelle, exomega, dầukem...).

- Đối với chân dày sừng, bôi các kembạt vẩy (salixilic 2 - 5%, lacticare,

betnoval). Nếu có điều kiện, tối trướckhi đi ngủ ngâm chân vào nước ấm cópha ít muối, giúp cho mềm lớp sừng. Hếtsức tránh tiếp xúc với xà phòng, chất tẩyrửa (đeo găng cao su khi tắm giặt, gộiđầu, rửa bát). Tranh thủ đi găng tất khiphải ra ngoài trời lạnh. Nếu nứt nẻ nặngđe dọa nhiễm khuẩn phụ, cần đến khám ởthầy thuốc chuyên khoa để được chẩnđoán và hướng dẫn điều trị cụ thể, thíchhợp hơn.

Để da khỏi bị nếp nhăn

Ngày nay, khi đời sống của mọi ngườiđược nâng cao, nhu cầu giữ gìn vẻ

đẹp hình thể, vẻ đẹp làn da để kéo dàituổi xuân của chị em phụ nữ càng tăng.

Và hàng loạt mỹ phẩm giữ gìn làn datươi trẻ, chống nếp nhăn da ra đời, kể cảphẫu thuật thẩm mỹ làm căng da mặt.Nhưng thực ra, đa số mỹ

phẩm chỉ có tác dụng hạn chế nhất thờicác nếp nhăn.

Muốn chống lại nếp nhăn ở da, chúng tacần xem xét vấn đề này dưới ánh sángkhoa học y học.

Nguyên nhân dẫn đến nếp nhăn là do sựmất đàn hồi các sợi chun của da bởi tuổitác con người ngày càng cao. Các yếu tốkhác như môi trường sống, chế độ ănuống, làm việc, nghỉ ngơi cũng tác độngtrực tiếp đến làn da làm cho da bị nhănvà thô ráp. Hiện nay, chưa có phương

pháp nào làm tái tạo lại các sợi chun ởda đã bị hủy hoại. Vì vậy, chống lại nếpnhăn xuất hiện ở da, chúng ta phải tuântheo biện pháp dự phòng bằng cách ănuống, bảo vệ chăm sóc da.

Một cuộc sống quân bình, hòa hợp, điềuđộ, không lạm dụng các chất kích thíchnhất là rượu, thuốc lá, cà phê, có tácdụng tốt với làn da. Mặt khác bạn khôngnên làm việc quá khuya, cần đi ngủ đúnggiờ và nghỉ ngơi đầy đủ là những nguyêntắc cơ bản để giữ cho làn da không bịlão hóa, xuất hiện nếp nhăn sớm. Cần vệsinh thân thể sạch sẽ, cẩn thận nhất là đốivới việc săn sóc da mặt hàng ngày. Nênrửa mặt vào buổi sáng và tối bằng nướckhoáng hay xà phòng trung tính: Sau một

ngày làm việc dù có mệt mỏi đến mấybạn cũng phải rửa mặt, tẩy trang sạchtrước khi đi ngủ. ở

những bạn gái có làn da mịn và quámỏng chỉ nên dùng sữa rửa mặt tùy theotừng thể loại da của bạn khô, nhờn hayda bình thường.

Để giữ trương lực của da, hạn chế bớtnếp nhăn, nếu có điều kiện bạn nên dùngchất làm se da, mỗi tuần 1 - 2 lần vàocác buổi sáng sau khi tắm. Các chất đó lànước hoa hồng, sữa hạnh nhân đặc vàsulfat alu-min. Nên xoa bóp nhẹ nhànghướng theo các nếp nhăn ở mặt đều đặn 1- 2 lần trong một tuần. Muốn xoa bóp damặt có hiệu quả trong việc chống nhăn,bạn cần theo hướng dẫn của nhân viên y

tế. Đôi khi việc xoa bóp không đúngcách sẽ mang lại hậu quả xấu, phản tácdụng. Một điều cần lưu ý là bạn phảiuống nước đầy đủ để cho làn da căng,bóng, hạn chế bớt nếp nhăn xuất hiện.

Việc bảo vệ da dưới sự tác động của ánhsáng mặt trời là phương pháp có tác dụngngăn chặn sự lão hóa nhăn da một cáchhữu hiệu. Các tia cực tím mạnh (UVA)gây ra hư biến các sợi chun đàn hồi ở da.Đối với da mặt, bạn nên dùng kem chốngnắng để bảo vệ khi đi ngoài nắng. Đặcbiệt vào mùa hè nắng gắt, từ 9 giờ sángđến 4 giờ chiều nếu phải đi lại ngoàitrời, bạn nên đeo kính râm, khẩu trang,khăn, áo đủ che nắng.

Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc củanền y học hiện đại, phẫu thuật thẩm mĩ cóthể tái tạo làm cho làn da căng trẻ và bớtnhững nếp nhăn. Tuy nhiên, giá thành chomột cuộc phẫu thuật thường cao và khôngphải phụ

nữ nào cũng có điều kiện thực hiện. Tuynhiên, phương pháp phẫu thuật thẩm mĩlàm căng da cũng chỉ là giải pháp tạmthời vì một thời gian sau phẫu thuật, dasẽ chùng lại.

Bởi vậy, để chống lại nếp nhăn, giữ gìncho làn da mịn màng, tươi trẻ bạn nên cómột chế độ dinh dưỡng, ăn uống, sinhhoạt hợp lý. Các phương pháp đơn giản,rẻ tiền, mang nét đẹp truyền thống dântộc như tắm nước lá thơm, lá chanh, hoa

bưởi, đội nón, che khăn mặt khi đi ngoàinắng... có tác dụng nhiều đối với việcchăm sóc da, nhất là làn da mặt.

Khắc phục những vùng da xấu

Khuỷu tay, đầu gối, mắt cá chân là nhữngvùng da xấu nhất, ít được quan tâm nhất.Mặt khác, do thường xuyên tiếp xúc vớiánh nắng, không khí, bụi bẩn, cọ xátmạnh với mặt bàn... nên những vùng danày bị khô ráp, bong hoặc thâm đen.

Để khắc phục tình trạng trên, bạn cầnnắm một số bí quyết chăm sóc sau đây:

- Thoa kem dưỡng dành riêng cho nhữngvùng da này đều đặn 2 lần/ngày.

- Mỗi lần tắm, bạn dùng bàn chải mềmcọ vòng tròn liên tục ở khuỷu tay, đầugối, mắt cá chân. Nhớ cọ trong các tư thếgập hay duỗi tay, chân.

- Thường xuyên làm mềm da, sáng dabằng cách ngâm khuỷu tay vào nước ấmcó vài giọt dầu ô liu.

Khi ăn bưởi, cam, bạn có thể dùng nướccủa chúng xoa đều vào khuỷu tay, đầugối và mắt cá chân.

- Cắt quả chanh làm đôi, rắc ít muối lênhai nửa quả, chà vào khuỷu tay trong 10phút. Sau đó rửa sạch, rồi nhẹ nhàng thoakem dưỡng ẩm. Nên thực hiện 2 lần/tuần.

- Lấy một nắm muối có hạt to, sau đó nhẹ

nhàng xoa lên khuỷu tay, mắt cá chân,đầu gối theo chuyển động vòng tròn.Cách này loại bỏ tế bào chết.

- Đâm nhuyễn vài tép chanh, pha thêm 2giọt mật ong, đắp lên các vùng da nàykhoảng 20 phút. Tiếp theo, dùng bôngtắm hoặc khăn chà xát nhẹ

nhàng.

- Ngoài ra, bạn có thể pha trộn hỗn hợpgồm 1 quả bơ nghiền nát với 1

thìa cà phê mật ong, 2 thìa cà phê sữachua, đắp trong khoảng 15 phút.

Sau đó rửa sạch bằng nước ấm. Hỗn hợpkhác gồm 2 quả chuối tiêu nghiền nát

trộn với 2 thìa mật ong, đắp trong khoảng15 phút, sau đó rửa sạch.

- Hòa tan 2 thìa cà phê giấm với chútmuối, thoa đều lên những vùng da kể

trên 2 lần/ngày.

- ép dưa chuột hoặc cà rốt lấy nước, phathêm vài hạt muối, thoa 3 - 5

lần/ngày.

Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, bạn cóthể cảm nhận vẻ mềm mại cũng như độsáng mịn của những vùng da dễ bị khô vàthâm đen.

Phòng tránh mụn

Bạn thường cảm thấy bực mình và khóchịu vì gương mặt nổi đầy những mụn, vàmọi nỗ lực giảm mụn của bạn đều chẳnggây được tác dụng rõ rệt nào? Làm cáchnào để xử lý làn da mụn?

Nên

- Rửa mặt 2 lần/ngày. Dùng sữa rửa mặtdành riêng cho loại da của bạn, và tránhnhững sản phẩm có tác dụng rửa quámạnh hoặc gây kích ứng da. Khi rửa mặt,hãy rửa sạch từ cổ đến chân tóc và dùngnhiều nước.

Không để tóc rũ vào mặt làm mụn nặngthêm.

- Nếu bạn làm việc hoặc ra ngoài nhiều

khiến dễ có mồ hôi, hãy mang theo khănbằng vải bông để lau sạch mặt.

- Dùng kem dưỡng dành cho loại da củabạn. Kể cả khi da bạn là da dầu, đừng bỏqua việc bôi kem dưỡng hàng ngày, bởida của bạn cần được bảo vệ và chămsóc. Rửa mặt hoặc lau mặt quá khôkhông khiến da mặt bớt nhờn, mà ngượclại nó còn khiến các tuyến dầu hoạt độngmạnh hơn.

- Chọn mỹ phẩm dành riêng cho loại dacủa bạn.

- Sử dụng các sản phẩm có chứa acidhoa quả. Chúng giúp loại bỏ những tếbào da đã già và làm thoáng lỗ chânlông. Bạn sẽ không thấy được kết quả chỉ

sau một đêm, nhưng hãy kiên nhẫn thựchiện và bạn sẽ ngạc nhiên với làn da củamình.

- Tránh nắng hoặc gió to, chúng khiến dabạn dễ nhiễm trùng.

- Gội đầu thường xuyên. Các tuyến nhờntrên da đầu cũng tiết ra chất nhờn giốngnhư trên mặt.

- Uống nước thật nhiều để làm sạch cácchất độc trong cơ thể và giúp cho dakhỏe mạnh từ bên trong.

- Tăng cường vitamin và thực hiện chếđộ ăn lành mạnh. Những người bị

mụn thường là những người bị thiếu

vitamin A trong chế độ ăn. Tuy nhiên,cần tham khảo ý kiến bác sĩ, bởi dùngmột lượng vitamin A quá lớn cũng có thểgây hại cho cơ thể. Bổ sung kẽm cũnggiúp da bớt mụn. Chế độ

dinh dưỡng lành mạnh sẽ giúp cơ thểkhỏe mạnh, và làn da cũng đẹp hơn.

- Đi khám ngay nếu bạn nổi mụn quánhiều.

Không nên

- Dùng những sản phẩm làm sạch da cótác dụng làm khô, hoặc có tác dụng tẩyrửa quá mạnh. Chúng làm hỏng lớp màngbảo vệ da và thay đổi độ pH của da,khiến da dễ bị tổn thương và nhiễm

trùng. Chất làm se da chỉ nên dùng ởnhững vùng da mặt bị nhờn.

- Không nặn mụn, song có thể hút mụnbằng dụng cụ đã khử trùng khi mụn đãgià.

- Không chà xát da, và không tắm nắng.Mặc dù tắm nắng có thể giúp che bớtkhuyết điểm nhưng tác dụng này chỉ rấttạm thời.

Ăn gì để có làn da đẹp

Vitamin A rất cần thiết cho việc tái tạocác tế bào da, kích thích việc sản sinhcollagen. Việc cung cấp đầy đủ vitaminA sẽ giúp làn da luôn mềm mại và khôngnếp nhăn. Hãy tự thưởng cho mình một

đĩa cam tươi sau mỗi bữa sáng và tậnhưởng vị ngọt của khoai lang, bí đỏ đểđảm bảo rằng cơ

thể bạn luôn được cung cấp đầy đủ loạivitamin thiết yếu này.

Sữa là nguồn cung cấp vitamin D và B2dồi dào làm cho làn da bạn luôn sángbóng, không khô nẻ. Thậm chí với nhữngngười da bị vảy nến, việc uống sữa hàngngày cũng có cải thiện đáng kể. Hơn nữa,uống sữa hàng ngày cũng đồng nghĩa vớiviệc đưa vào cơ thể một hàm lượngcanxi đều đặn giúp ngăn ngừa hiệu quảbệnh loãng xương sau này.

Sữa chua không đường rất hiệu quả vớilàn da bị mụn trứng cá. Nên dùng mỗi

ngày kết hợp với việc chấm lên từng nốtmụn, chẳng bao lâu bạn sẽ

không còn phiền muộn nữa. Bên cạnh đó,sữa chua cũng là nguồn cung cấp canxidồi dào.

Bánh mì và các thực phẩm từ ngũ cốcgiúp làm nhanh liền sẹo và chống khô da.Do có nguồn B5 và B6 dồi dào nên đâycũng là những loại thực phẩm khó tiêu,chỉ thích hợp dùng trong các bữa ănchính.

Cam và dâu tây là hai loại quả giàuvitamin C có tác dụng rất tốt trong việcchống oxy hóa và hạn chế việc hình thànhcác hắc sắc tố. Ngoài việc giúp đẩynhanh quá trình sản sinh collagen, cam

và dâu tây còn có công dụng làm tăng sựdẻo dai của các mao mạch, giữ cho daluôn sáng, không có vết nhăn, đẩy nhanhquá trình liền sẹo.

Quả lê rất hữu ích với những làn da thônhám. Hãy thử dùng lê làm nhân bánh mìthay cho bơ và pho mát, bạn sẽ thấy côngdụng tức thì: làn da trở

nên sáng bóng và rất mịn màng.

Acid béo omega-3 có trong cá biểnkhông những tốt cho sức khỏe của bạnmà còn rất hữu ích với làn da. Omega-3có tác dụng duy trì sự dẻo dai của màngtế bào giúp hạn chế vết nhăn trên da.Hơn nữa, với làn da dễ bị mẩn đỏ, dịứng hay bị bệnh vẩy nến, chàm (ezema),

việc sử dụng các loại cá biển, đặc biệt làcá hồi, cũng có tác dụng nhất định.

Các cây họ đậu có chứa nhiều chất sắtgiúp làn da nhanh chóng phục hồi cácthương tổn.

Nước không chứa một chút calo hay chấtbéo nào nhưng có tác dụng to lớn với lànda. Nước giúp cơ thể thải độc, làm cholàn da luôn mềm mượt.

Nên dùng 2 - 3 lít một ngày.

Bảo vệ làn da như thế nào?

• Chăm sóc làn da mỏng manh

Người có làn da đẹp không chỉ thể hiện

ở vẻ mịn màng, tươi trẻ mà còn phải cómột sức khỏe bền bỉ, dẻo dai. Da xấu cóthể do tác nhân ô nhiễm môi trường, mỹphẩm kém chất lượng, hay sự mất nướcthường xuyên.

Một làn da đẹp có được là nhờ yếu tố ditruyền và chăm sóc đúng cách.

Dưới đây là một số thông tin giúp bạn cócách chăm sóc da hợp lý nhất.

- Vitamin C là thuốc đặc hiệu làm đẹpda: Vitamin C là một thành phần quantrọng để nuôi dưỡng da, nhưng chỉ dựavào nó cũng chưa đủ, sức khỏe mới là sựđảm bảo bền vững cho vẻ đẹp của lànda. Việc ăn uống cân đối, hợp lý hoàntoàn có thể đáp ứng được nhu cầu

vitamin C đối với da. Ngoài ra, nếu ởmôi trường có ánh nắng gay gắt như biển,bãi tắm...

Bạn phải tránh dùng các loại thuốcvitamin C và không uống các loại nướcgiải khát có nhiều vitamin C, nếu khôngsẽ sinh ra những tì vết trên da.

- Tàn nhang và các tì vết sắc tố trên mặtcó thể khắc phục được: Đây không phảilà căn bệnh bất trị, chỉ cần bạn kiên trìdùng các loại mỹ phẩm có khả năngchống lại tia tử ngoại đồng thời chú ýbảo vệ da thì các tì vết trên da sẽ giảmbớt, thậm chí mất hoàn toàn.

- Mặt ửng đỏ không thể chữa khỏi được:Mặt ửng đỏ là do tính chất của da quyết

định, bởi lẽ các mao mạch của nhữngngười này giãn nở, lộ rõ trên bề mặt dalàm cho có màu đỏ hồng. Đây là do bẩmsinh nên không có loại mỹ phẩm nàokhắc phục được khiếm khuyết này.

- Rửa sạch son phấn là cách tốt nhất đểchăm sóc da: Kem rửa mặt có bọt đượcsử dụng hợp lý, không những không làmhại da mà còn có tác dụng dưỡng da. Tuynhiên, một số mỹ phẩm hệ thực vật cónhân hạnh đào và hạnh nhân đôi khi cònchứa những hạt thô cứng, chưa nghiềnmịn hết sẽ

làm tổn hại đến lớp da mịn màng. Khidùng, bạn cần lưu ý điều này.

- Không nên dùng dao lam để cạo lông tơ

trên mặt: Việc này sẽ làm cho lỗ

chân lông càng hiện rõ hơn, thậm chí sẽgây tổn thương cho da, dẫn đến mặt bịnứt nẻ, đồng thời vi trùng sẽ xâm nhậpgây viêm da, sưng mủ. Biện pháp an toànvà tiện lợi là dùng thuốc làm rụng lôngcó chất lượng cao.

- Không nên dùng khăn mặt sợi nilon:Dùng loại khăn này sẽ làm tổn thương vàxạm da bạn. Những sợi nilon cứng cọ sátmạnh không những sẽ làm cho da bị thôvà nứt nẻ mà còn có thể gây ra vết thâmđen trên mặt bạn.

Có thể ngăn chặn lão hóa da? Lão hóađược chia làm hai loại: lão hóa theo thờigian và lão hóa da sớm. Loại lão hóa

theo thời gian thì con người khó có thểtác động được vì con người càng về giàda càng nhiều nếp nhăn, sắc da càng xỉnlà điều dễ hiểu. (Xem thêm Lão hóa datrang 37).

Bên cạnh đó điều kiện vệ sinh, ánh nắngmặt trời, thuốc lá, rối loạn nội tiết quathời gian cũng ảnh hưởng đến da. Bạnnên chăm sóc làn da của mình ngay từkhi còn trẻ.

Ngay từ khi 20 - 30 tuổi, bạn cần phảiphòng chống sự lão hóa của da cho độtuổi 40. Những loại kem chống lão hóalà kem có chứa các vitamin để

có thể xóa đi những vết nhăn. Tác dụngphụ của loại kem này là làm da khô (nếu

không có chế độ ăn uống hợp lý), chốngchỉ định đối với phụ nữ

mang thai và không bảo quản ở nhữngnơi có nhiệt độ cao hay tiếp xúc với ánhnắng mặt trời.

Dầm mưa, dãi nắng, hoạt động quá nhiềungoài trời sẽ làm hỏng da, gây sạm da,nhăn và chóng lão hóa những vùng danhạy cảm (ở mặt, cổ...).

Kem chống nắng, các biện pháp "cheđậy" da bằng mạng và kính mắt cũng khóchống lại bụi đường và khói xe ngàycàng dày đặc. Tốt nhất, sau vài giờ làmviệc trong môi trường không trong sạch,bạn nên rửa mặt bằng khăn bông mềm.Sau một ngày thì dùng sữa rửa mặt có độ

pH trung tính và thoa kem hoặc sữadưỡng da để phục hồi da.

Tuyệt đối không dùng các loại mỹ phẩmnhái thương hiệu, chất lượng kém, khôngrõ xuất xứ. Trong các loại mỹ phẩm nàychứa cả những hóa chất gây dị ứng, làmthương tổn và dẫn đến hỏng da. Khi muamỹ phẩm, bạn nên thử thật cẩn thận bằngcách bôi một ít (phấn, kem, son...) lênvùng da bên trong cổ tay, chờ 10 - 15phút xem vùng da ấy có biểu hiện gì bấtthường không, rồi hãy quyết định có muavà dùng thường xuyên không.

Nếu có thể, cách bảo vệ da tốt nhát làkhông sử dụng hoặc sử dụng rất ít cácloại mỹ phẩm rẻ tiền.

Mỗi ngày cơ thể bài tiết khoảng 2 - 2,5lít nước, vì vậy cần bổ sung ít nhất 1,5 -2 lít nước. Lười uống nước, ít dùng canhtrong bữa ăn hoặc ít tắm sẽ

khiến da bị khô, nứt nẻ và già nua nhanhchóng. Để hạn chế tình trạng da khô,ngoài việc uống nước nhiều và tắm hàngngày, bạn có thể dùng kem giữ ẩm chokhuôn mặt và vùng cổ. Chất lipid vàprotein trong kem giữ ẩm không chỉ bảovệ da mà còn giúp nuôi dưỡng làn da.

Thường xuyên đi bộ, đi thư thả, ít nhất là10 phút. Tập thể dục để tăng lượng máulưu thông đến da, làm da dẻ hồng hào,tràn trề sức sống hơn.

Đặt chất gel ướp lạnh (hoặc cái muỗng,

hoặc túi trà) ở vùng quanh mắt trongvòng 15 phút để giảm sưng. Ngoài ra,bạn có thể làm làn da săn hơn bằng cáchdùng cuộn vải nhỏ bằng cotton vỗ nhẹvào vùng quanh mắt.

Dùng kem dưỡng da có chất ẩm nhẹchống khô da và làm da căng mịn.

Những nhu cầu cơ bản của da

Nhu cầu được làm sạch

Da của chúng ta luôn hoạt động và tự táitạo. Bụi bẩn, mồ hôi, tế bào chết, chấtnhờn... là môi trường tốt cho các vikhuẩn gây bệnh phát triển. Vì thế, chúngta cần làm sạch da. Nhưng cũng cần chúý là trong khi làm sạch da, chúng ta có

thể làm xáo trộn hoặc phá vỡ sự cânbằng trên da cũng như

phá hủy lớp màng bảo vệ của da. Sảnphẩm làm sạch lý tưởng phải thực sựthích hợp với làn da của chính bạn để cóthể vừa làm sạch mà không làm tổn hạitới da cũng như góp phần tăng sức đềkháng và cải thiện tuần hoàn trong da.

Nhu cầu được bảo vệ, giữ ẩm và điềutiết

Ban ngày, chúng ta chịu sự tác động củarất nhiều yếu tố có hại từ môi trường bênngoài. Tia cực tím trong ánh nắng mặttrời có thể gây cháy nắng, rám da, lãohóa và thậm chí ung thư da. Loại kemdưỡng da ban ngày lý tưởng được bổ

sung chất chống nắng giúp bảo vệ datrước tia cực tím.

Nắng, gió, bụi, làm sạch không đúngcách... đều là nguyên nhân gây mất nướccho da. Da trở nên căng nẻ, khô ráp vàxỉn màu. Những nếp nhăn nhỏ xuất hiện.Sức đề kháng của da cũng bị giảm thiểu.Ngay cả da dầu cũng bị mất nước. Hiệntượng mất nước phổ biến hơn chúng tatưởng rất nhiều và đặc biệt nghiêm trọngkhi bạn thường ở trong môi trường sửdụng máy điều hòa. Để giảm nguy cơ bịmất nước của da, bạn nên dùng sản phẩmdưỡng da giữ ẩm. Thêm vào đó, ở mỗingười, mỗi lứa tuổi chúng ta gặp nhữngvấn đề khác nhau. Ví dụ như trứng ca,nám, sạm... rất khó điều trị... các chuyên

gia y tế có trình độ chuyên môn cao vàbác sĩ da liễu chính là những người bạncó thể nhận được sự tư vấn tin cậy, antoàn và hiệu quả nhất.

Chúng ta có thể cung cấp nước cho dabằng hai cách - cung cấp trực tiếp (tạichỗ) và gián tiếp thông qua việc cungcấp đủ nước cho cơ thể. Với cách trựctiếp, chúng ta có thể dùng các loại kemlàm tăng độ ẩm của da...

Đối với da mặt, ngoài kem, có thể đắpmặt nạ hoa quả. Các loại hoa quả

thông thường có thể áp dụng là mướpđắng, dưa chuột, dưa gang, củ đậu.

Hoa quả tươi có nhiều vitamin, nước và

khoáng chất làm da tươi mát. Có mộtbiện pháp cực kỳ đơn giản nhưng rất hiệuquả là rửa mặt bằng nước vo gạo mớivo. Trong nước gạo mới vo có rất nhiềuvitamin và protein. Tất nhiên sau đó phảirửa sạch bằng nước lã.

Đối với cách gián tiếp, để cung cấp đủnước cho cơ thể, mỗi ngày chúng ta cầnuống khoảng 2 lít nước. Đó là là lượngnước bị mất đi qua đường bài tiết. Tấtnhiên, tùy theo từng hoàn cảnh lao độngmà lượng nước bổ sung có thể nhiều hơn,ví dụ những công nhân cần nhiều nướchơn những người làm tại văn phòng. Tuynhiên ngày nay những người làm côngviệc văn phòng cũng cần bổ sung nhiềunước cho cơ thể, bởi máy điều hòa không

khí trong các văn phòng cực kỳ có hạicho da, nó làm cho da khô và xấu. Cungcấp nước cho cơ thể có thể bằng nhiềucon đường - uống nước lọc, nước hoaquả tươi, nếu có điều kiện thì nước camlà tốt nhất hoặc dùng nước canh trongcác bữa ăn hàng ngày.

Các loại xà phòng, sữa tắm, sữa rửa mặtcó hương liệu làm cho da bị mất nước.Còn độ xút quá cao trong xà phòng, sữatắm và sữa rửa mặt sẽ tẩy mất lớp chấtnhờn của da mà lớp chất nhờn này chínhlà lớp bảo vệ da và giữ độ ẩm cho da.

Tắm nước quá nóng sẽ làm mất lớp chấtnhờn bảo vệ của da và như vậy dễ bị mấtnước, làm cho da bị khô nẻ.

Nên rửa mặt bằng nước mát ngay sau khiở ngoài đường về. Sau đó mới dùng sữarửa mặt, rồi lại rửa sạch bằng nước lã.Thấm khô da mặt, ta có thể dưỡng dabằng mặt nạ hoặc kem dưỡng. Tối, trướckhi đi ngủ, nên xoa bóp da bằng cáchdùng 3 ngón tay (trỏ, giữa và nhẫn) miếttrên da từ trán ra hai bên, từ cánh mũi lênmang tai và từ mang tai xuống cằm. Đâycũng là biện pháp dưỡng da và bảo vệ dacó hiệu quả cao, có tác dụng chống nhăn,giúp tuyến bã của da lưu thông tốt.

Những người hay tiếp xúc với chất hóahọc. Để cho da tay mịn màng, sau khilàm xong, phải ngâm ngay tay vào nước,rửa sạch, thấm khô, lớp sừng còn đanggiữ nước khi bôi kem lên thì bảo đảm

giữ được nước cho da; để

một thời gian, khoảng 1 tiếng đồng hồsau thì hiệu quả khác đi rất nhiều.

Đối với da mặt cũng vậy, sau khi dùngsữa rửa mặt xong, bạn nên bôi kemdưỡng ngay.

Mặt nạ dưỡng da

Từ rất lâu, người ta đã biết sử dụng đấtsét, trứng, sữa, khoai tây, bột gạo... đểlàm mặt nạ dưỡng da. Ngày nay, ngoàicác loại mặt nạ làm từ

nguyên liệu thiên nhiên mà bạn có thể tựchế biến ở nhà, trên thị trường còn bánrất nhiều loại kem lột mặt nạ tổng hợp

khá tiện lợi và da dụng.

Thông thường, trước khi đắp mặt nạ bạnnên thực hiện vài động tác massage giúpda thư giãn đồng thời sự cọ xát cũng làmda nóng lên, sự

tuần hoàn máu diễn ra tốt hơn, lỗ chânlông nở to để các chát bẩn thoát ra ngoàidễ dàng. Sau đó bạn dùng khăn lạnh laumặt sạch và đắp mặt nạ

cho da. Mặt nạ có hai tác dụng chính làcung cấp nước, chất dinh dưỡng đồngthời hút các chất bẩn sâu trong lỗ chânlông làm sạch da. Căn cứ vào cách sửdụng mà người ta chia các loại mặt nạthành 3 dạng: Peel off: Dạng mặt nạ lột,tác dụng mạnh có thể lột được các mụn

cám nhỏ, thích hợp với da nhờn, da hỗnhợp.

Cách dùng: Dùng cho phần trán, mũi,cằm. Nằm thư giãn đợi mặt nạ khô (sờtay không thấy dính, cảm giác da mặtcăng), dùng tay lột nhẹ nhàng theo chiềutừ dưới lên. Lấy một miếng bông mềmthấm nước hoa hồng lau mặt. Làm theođúng các thứ tự này bạn sẽ phát huyđược hết tác dụng của loại mặt nạ lột,làm sạch mụn cám, lớp tế bào sừng chết,lông măng, giúp da mặt mịn, sáng. Chú ýlà bạn nên sử dụng tối đa 2 lần một tuần(nếu quá lạm dụng da sẽ bị khô, dễ bắtnắng).

Tissue off: Mặt nạ lau, loại mặt nạthường không có sản phẩm riêng mà do

bạn tự pha trộn các loại sản phẩm dưỡngda có sẵn với nhau. Ví dụ: kem giữ ẩm +kem chống nhăn + nước cân bằng độ pH.Loại mặt nạ này rất thích hợp cho nhữngngười da khô, da mẫn cảm không thể sửdụng được peel off (làm da bị rát, đỏ).

Cách dùng: Rửa mặt thật sạch và đắpmặt nạ lên da, nằm thư giãn 5 - 10

phút để các chất dưỡng da thấm sâu vàoda, sau đó dùng khăn giấy mềm lau sạch.Bạn không cần phải rửa mặt lại bằngnước.

Wash off: Mặt nạ rửa nước, đây là loạimặt nạ đắp nhanh dùng cho những ngườicó làn da mẫn cảm không thể thích ứnglâu với mỹ phẩm hoặc dùng khi bạn

muốn dưỡng da tức thời mà không cóthời gian. Đặc điểm của loại mặt nạ nàylà thời gian đắp rất nhanh chỉ 1 - 2 phútsau đó rửa sạch ngay bằng nước lạnh.

Những kẻ thù của da và các biện phápphòng tránh hữu hiệu Nguyên nhân đầutiên phải kể tới là ánh nắng mặt trời. Nókhông chỉ làm cho da bị lão hóa trướctuổi mà còn có thể làm cho bạn bị ungthư da.

Các tế bào của da không ngừng đổi mớihàng ngày vì thế sức chống đỡ

của các tế bào này với tia cực tím củaánh nắng mặt trời rất yếu, ánh nắng mặttrời có thể làm chết dần các tế bào mớisinh. Nhưng bạn cũng có thể

yên tâm phần nào là trong số 100 tế bàothì chỉ cần 18 tế bào cũng có thể

đảm bảo cho sự phát triển không ngừngcủa da.

Tia nắng, kẻ thù số một: Nếu bạn làngười thích tắm nắng hoặc hay phải tiếpxúc nhiều với ánh nắng mặt trời thì khảnăng ung thư da sẽ cao hơn.

Để hạn chế những rủi ro này, bạn hạn chếtiếp xúc trực tiếp với ánh nắng trongkhoảng thời gian từ 10 giờ đến 15 giờ.Nếu bạn muốn có làn da rám nắng màkhông bị cháy da thì bạn nên tắm nắng từsáng sớm cho đến 9

giờ 30', thời gian còn lại cho đến chiều

bạn bắt buộc phải sử dụng dù (ô) chehoàn toàn. Những nốt ruồi trên da bạncũng phải lưu tâm đến vấn đề

đó, nhất là vào mùa hè, bạn có thể đếnkhám bác sĩ chuyên khoa nếu có nghi ngờvề nốt ruồi của mình, để đảm bảo antoàn, tốt nhất bạn hãy dùng kem chốngnắng.

Khói thuốc và sự ô nhiễm: Nguyên nhânthứ hai đó là thuốc lá. Độc tố

nicotin ảnh hưởng rất xấu cho quá trìnhsinh hóa của da. Thuốc lá gây ra chấtthải làm rối loạn hệ tuần hoàn và lưuthông máu, vì thế da của người hút thuốcchóng bị lão hóa gấp từ 4 đến 5 lần sovới da của người không hút thuốc. Không

chỉ hút thuốc mới phải chịu tác hại củathuốc mà cả

những người thường xuyên tiếp xúc vớikhói thuốc cũng sẽ bị ảnh hưởng của khóithuốc tới làn da.

Acid thực vật: Acid thực vật aha là mộttrong các thành phần của kem dưỡng da,chúng tạo cho da vẻ đẹp rạng rỡ nhưngchỉ trong thời gian ngắn. Các nhà nghiêncứu mỹ phẩm vẫn chưa phát hiện ra tácdụng lâu dài của aha đối với da, vì thếhọ khuyên bạn nên sử dụng liên tục loạikem có thành phần này nếu không da củabạn dễ bị xỉn màu.

Kem dưỡng da có thấm được qua dakhông?

Câu trả lời chắc chắn là có. Vì các tếbào của da cũng tiếp xúc với nhau nhưnhững tế bào của cơ thể. Khi bạn thoalên da một lớp kem, nó sẽ

thấm qua da để gây tác dụng đối với da.Vì tác động của kem dưỡng da có tínhchiều sâu nên da mới dễ dàng hấp thụđược các chất dinh dưỡng của kem làmda đẹp hơn.

Vitamin và làn da

Tác dụng của vitamin đối với da là rấtcần thiết đối với sức khỏe của da, chúnggiúp bạn phòng chống và bảo vệ da khỏicác bệnh da liễu thông thường. Bạn phảidùng vitamin đều đặn hàng ngày thì tácdụng mới cao, nhưng trước khi sử dụng

bạn phải đến tham khảo bác sĩ đa khoavà bác sĩ

da liễu để kiểm tra liều lượng cần thiết,đồng thời kiểm tra tác dụng phụ

của các thành phần trong thuốc đối vớida.

Làn da có thể thay đổi được không?

Chắc chắn là không. Bạn chỉ có thể tìmcách khắc phục những nhược điểm trênda bạn chứ không ai có thể đi ngược lạiquy luật của tự nhiên.

Làn da của bạn phải được chăm sóc cẩnthận ngay từ lúc bạn còn trẻ, khi da bạnđã bị lão hóa thì không thể khắc phục

được một làn da như vậy.

10 thứ rau quả giúp trẻ lâu

Tuổi già đến - đó là giai đoạn tế bàotrong cơ thể bắt đầu bị các hóa chất hữucơ gốc tự do (free radical) tấn công liêntục. Chính các chất này, theo theo giáosư y khoa Denham Harman trường Đạihọc Nebraska, Hoa Kỳ, là nguyên nhângây ra phần lớn những căn bệnh thoáihóa như ung thư, bệnh tim, viêm khớp vàcác biến đổi về da như chứng khô da,xuất hiện nếp nhăn, v.v... Điều này cónghĩa nếu quá trình lão hóa bị làm chậmlại, chúng ta sẽ có thể tránh được một sốbệnh, và dĩ nhiên, cũng sẽ giữ được sựtrẻ đẹp của mình lâu hơn.

Dưới đây là 10 loại rau quả giúp bạnđiều này: 1. Bắp cải: Nhất là cải thảo,chứa những chất chống bệnh dạ dày vàung thư vú. Khi ăn, không nên nấu nhừ.

2. Cà chua: Chứa chất lycopene, duy trìsự năng động cả về tinh thần lẫn thể chất.Có thể ăn cà chua sống, cà chua nấu,hoặc nước cốt cà chua đều rất tốt vì chấtlycopene không bị phân hủy khi chế biến.

3. Rau dền: Chứa chất lutein chống lãohóa, đồng thời có cả acid folic giúp hoạtđộng của não và mạch máu.

4. Cải xanh: Có thể giảm nguy cơ ung thưbởi có chứa rất nhiều chất chống lại cáchóa chất hữu cơ gốc tự do.

5. Cà rốt: Chứa nhiều beta carotene làchất miễn dịch rất tốt.

6. Súp lơ: Có chất ngăn chặn sự rối loạnhoóc-môn ở phụ nữ, tránh dẫn đến bệnhung thư vú.

7. Hành tây và tỏi: Chứa nhiều chấtquercetin giữ không cho lượngcholesterol tấn công mạch máu.

8. Quả bơ: Với chất gultahione "làmsạch" lượng chất béo bị oxy hóa trongruột.

9. Cam, quýt, chanh, bưởi: Cũng có rấtnhiều chất chống oxy hóa như

gultahione...

10. Nho: Nhất là loại nho tím, chứanhiều trong vỏ và hạt chất quercetin.

Chất này giúp điều chỉnh nồng độcholesterol và chống hiện tượng máu dồncục.

Các yếu tố tâm lý có ảnh hưởng đếntình trạng của da Da và bộ não có mốiquan hệ mật thiết với nhau. Tất cả nhữnggì ảnh hưởng đến tinh thần đều gây hạicho làn da. Một số bệnh: trứng cá đỏ,nấm, vảy nến, mày đay, ngứa ngáy, viêmda tăng tiết bã nhờn, trứng cá...

xảy ra hoặc bị nặng lên do có thời kỳtrầm uất hoặc trong trạng thái stress.

Stress còn làm thay đổi hiện trạng của da

bạn. Nếu da bạn nhờn thì stress tác độnglàm cho nó nhờn hơn. Nếu da bạn thuộcloại da nhạy cảm thì nó sẽ gây kích thíchmạnh hơn. Những điều phiền muộn haynhững đêm mất ngủ sẽ thể hiện rõ nét qualàn da. Bao giờ bạn đi khám bệnh, thầythuốc đều phải tính đến những yếu tố tâmlý để chữa trị. Bạn cần phải chăm sóc vàgiữ gìn sức khỏe vì làn da khỏe thì bạnluôn cảm thấy cân bằng tâm lý.

Chăm sóc da như thế nào?

Trước tiên bạn phải biết yêu làn da củamình, bạn phải đối xử với nó một cáchnhẹ nhàng. Bạn nên tìm hiểu và học cáchbiết được dấu hiệu bệnh tật thể hiện quada. Khi điều trị bệnh, bạn cần phải biếtkiên trì, nhẫn nại thì mới thành công

được. Vì một đợt điều trị bệnh cho daphải mất 4 - 5 tháng mới phát huy tácdụng của nó. Bạn không nên thay đổichủng loại mỹ

phẩm thường xuyên. Bạn cần xác định rõbạn thuộc loại da nhờn, khô hay nhạycảm... để tìm mua loại mỹ phẩm dưỡngda phù hợp nhất. Đồng thời bạn cũngdùng sữa rửa mặt hàng ngày để tạo độmịn màng cho da vì sau một ngày làmviệc căng thẳng, cùng với bụi bẩn ônhiễm; da bạn cần được làm sạch lỗ chânlông để da được thoáng khí, dễ thở. Sữarửa mặt còn giúp loại bỏ đi những cặn bãdo tuyến mồ hôi gây ra làm cho da bạnmịn màng, sáng sủa.

Hạn chế nếp nhăn trên mặt

Các nếp nhăn là hiện tượng không thểtránh khỏi khi chúng ta về già, thế

nhưng ở lứa tuổi thanh niên nếu chúng takhông biết giữ gìn thì chúng ta cũng cóthể có nếp nhăn. Vậy làm thế nào để hạnchế các nếp nhăn. Dưới đây là một số lờikhuyên có thể hữu ích cho bạn:

• Thường trong khi giao tiếp, con ngườihay sử dụng cử chỉ điệu bộ để

minh họa thêm cho lời nói. Bạn nên tránhnhướn mày nhăn trán vì làm như

thế sẽ tạo nên những nếp nhăn rất khóxóa ở đuôi lông mày, trên trán.

• Khi ngủ, bạn nên nằm ở tư thế làm saocho mặt được thoải mái nhất, tránh úpmặt lên gối. Ngủ ở tư thế không thoải máithường làm xuất hiện các nếp nhăn vùngda mềm nơi gần nhất.

Vào những ngày trời nắng, khi ra ngoài,bạn nên đeo kính râm vì khi tiếp xúc vớiánh mặt trời chói chang mắt phải nheo lạiđể điều tiết, dẫn tới hiện tượng nếp nhănnơi đuôi mắt.

• Tránh đọc sách trên giường khi nằmnghỉ, vì như vậy sẽ xuất hiện các nếpnhăn trên cổ.

• Khi thấy dấu hiệu hai ngấn ở cằm, cốgắng thường xuyên vuốt thẳng bằng cáchvỗ nhẹ vào cằm.

• Khi những nếp nhăn đầu tiên xuất hiện,bạn có thể khắc phục hay hạn chế bằngcách thường xuyên xoa bóp, điều nàygiúp bạn làm biến mất những nếp nhănnhỏ; lớp da trên mí mắt, xung quanh mắtsẽ được phục hồi mềm mại. Bạn hãynhắm mắt lại rồi từ từ mở càng to càngtốt, lặp đi lặp lại như vậy khoảng 10 lần.

Phần II: Các bệnh ngoài da thườnggặp

Bệnh mụn nước đơn thuần

Mụn nước đơn thuần đông y gọi là"nhiệt" hay "phỏng", hay bị ở mép, lỗ

mũi, xung quanh môi, nên còn gọi là mụnnước môi hay mụn nước mặt.

Mụn nước đơn thuần do virut mụn nướcđơn thuần gây ra. Virut này có 2

loại: loại I và loại II trên cơ thể người.Mụn nước mặt chủ yếu do virut loại I gâyra. Virut loại II thường xâm nhập bộphận sinh dục của con người. Mụn nướcđơn thuần chia làm hai loại: mụn nướcđơn thuần gốc và mụn nước đơn thuầnkép.

- Mụn nước đơn thuần gốc: Chỉ xảy ra ởtrẻ em. Người lớn cũng có nhưng ít thấy.Biểu hiện thường thấy là viêm lợi khoangmiệng. Xung quanh mụn có các mụnnước; má trong khoang miệng, lưỡi, họngcũng thấy những mụn nước, loét ra, cóthể ảnh hưởng đến ăn uống.

- Mụn nước đơn thuần kép: Mỗi lần bịbệnh sẽ dẫn đến bệnh cũng xuất hiện lạiở cùng vị trí. Thường thấy ở miệng, khiphát bệnh, ở những chỗ có mụn, đầu tiêncó cảm giác nóng rát, ngứa ngáy, hơi đỏ,sau đó rất nhanh xuất hiện các đám mụngiống như mụn nước đầu kim to nhỏ khácnhau.

Sau ít ngày mụn vỡ ra, chảy nước, rồidần dần kết vẩy. Thời gian bệnh khoảng10 ngày đến 2 tuần, có thể tự khỏi.

Mụn nước đơn thuần kép thường bị ởxung quanh miệng, lỗ mũi và ở bộ

phận sinh dục. Nam giới dễ bị ở nhữngchỗ như bao quy đầu, rãnh quy đầu...; nữgiới dễ bị ở cửa mình, âm đạo, cổ tử

cung. Nếu virut xâm nhập vào mắt, có thểgây ra viêm giác mạc, viêm kết mạc. Nếuvirut xâm nhập đến tinh thể và võng mạcmắt có thể gây trở ngại cho thị lực.

Sau khoảng 1 - 2 tuần, bệnh cơ bản đã tựkhỏi. Nếu bệnh nặng thì có thể

tùy theo tình trạng, mức độ bệnh mà uốngthuốc. Thuốc đông y có thể

dùng là ngưu hoàng, hoàng liên, long đơntá can... Hoặc bôi dung dịchxanhmêthylen 0,5%, thuốc tím 1% vàonhững chỗ bị mụn. Biện pháp chủ

yếu phòng bệnh này là chú ý tăng cườngtập thể dục hàng ngày, nâng cao tố chấtcho cơ thể, tăng cường khả năng miễn

dịch. Đồng thời chú ý tránh bị cảm lạnh,quá mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa. Mỗi năm,nếu có điều kiện, bạn nên tiêm một mũivăcxin đậu mùa để phòng bệnh.

Bệnh giời leo

Bệnh giời leo còn gọi là "rắn quấn eo"hay "mụn nhện", là một loại bệnh mụnnước ngoài da cấp tính do virut gây bệnhthủy đậu gây ra. Đặc điểm là hay bị ởmạng sườn, mụn tập trung dày thành đámvà có cảm giác đau khó chịu như kimchâm.

Bệnh giời leo gây ra đau là vì virut gâybệnh ẩn nấp trong các đoạn thần kinh gốcsau tủy sống, sẽ sinh sôi phát triển rộngdưới kích thích của các tác nhân, dẫn đến

các đoạn thần kinh bị viêm hoặc chết.Cảm giác đau do thần kinh gây ra rất khóchịu, có thể lan ra cả phần lưng và ngựctrước.

Trước khi mụn mẩn xuất hiện có lúc cảmgiác đau này bị hiểu lầm là chứng timđau thắt, đau thận, đau thần kinh giữasườn. ở trẻ em và thanh niên nếu bị giờileo chỉ đau nhẹ, còn người già và ngườicó thể trạng suy yếu nếu bị bệnh giời leosẽ rất đau. Khó chịu nhất là sau khi mụndần mất đi, vẫn có cảm giác đau thầnkinh, đau vẫn kéo dài thêm mấy tháng, cókhi hơn nửa năm.

Bệnh giời leo dễ bị vào mùa xuân vàmùa thu, và hay gặp ở người lớn.

Thời kỳ đầu, ở những chỗ bị giời leo cócác triệu chứng đầu tiên như: có cảmgiác bỏng rát, có người còn thấy đau, sốt,khó chịu, biếng ăn. Sau 1 -

2 ngày có thể xuất hiện viêm đỏ, trênnhững mụn đỏ lại xuất hiện từng đám,từng mảng mụn nước, to như hạt đậuxanh, xếp thành dây leo, vì vậy bệnh cótên là giời leo. Sau ít ngày, các dịch thểtrong mụn bọc từ trong chuyển thành đục,vỡ ra, nát rữa, cuối cùng khô lại đóngvẩy. Bệnh này khi khỏi không để lại sẹonhưng có những nốt mờ mờ. Đặc điểmcủa ổ bệnh giời leo là phát triển dọc theosự phân bố các khu thần kinh, cũng vì thế

bệnh chỉ bị ở một bên thân, không quađường chính giữa của cơ thể.

Các bộ phận dễ bị bệnh giời leo là lưng,ngực, cổ, đùi, tứ chi, cũng có thể

ở xung quanh mắt hoặc bộ phận sinh dục.Đặc điểm cơn đau là đau từng cơn nhưdạng đau sốt hoặc kim châm và thườngbắt đầu trước khi mụn mẩn xuất hiện.Trong các loại giời leo, có một loạikhông xuất hiện mụn, chỉ có triệu chứngđau thần kinh (bệnh giời leo không mụn).Đặc biệt, còn một loại: giời leo ở mắt,có thể xâm nhập vào giác mạc tạo nênviêm giác mạc, bị nặng có thể dẫn đếnmù mắt. Nếu virut bệnh tác động đến hệ

thống thần kinh trung khu còn gây ra viêmmàng não. Điều khiến mọi người ngạcnhiên là virut giời leo còn xâm nhập vào

nội tạng gây ra viêm dạ dày, viêm ruộtthừa hoặc giời leo ở niệu đạo bài tiết.

ở trạng thái khả năng miễn dịch suy giảm,quá mệt mỏi, trúng độc, bị

thương hoặc mắc các u cấp tính hay cácbệnh truyền nhiễm cấp tính, mãn tính, cơthể con người đều dễ bị bệnh này. Vì thế,để phòng bệnh trước hết nên tăng cườngsức khỏe, tăng sức đề kháng cho cơ thể;tiếp đó nên tránh bị cảm cúm, bị thươnghoặc mệt mỏi quá mức. Chữa bệnh nàycó thể đồng thời chữa tại chỗ hoặc chữatoàn thân. Có thể dùng aspirin, mỗi ngày1g chia 5 lần. Cũng có thể dựa vào tìnhtrạng bệnh cụ thể mà uống thuốc giảmđau, vitamin B1, vitamin B12. Khi sửdụng kháng sinh chỉ nên dùng theo chỉ

dẫn của bác sĩ. Thời kỳ mụn nước, có thểdùng nước muối loãng rửa sạch; thời kỳmụn vỡ ra bôi xanhmêthylen. Đông ythường trộn Hùng hoàng giải độc tán(30g) và hóa độc tán (3g) hoặc ngâm 5gHùng hoàng, 0,5g băng phiến với 100mlrượu rồi bôi.

Phòng và trị các loại mụn thường gặp

Mụn là một loại bệnh ngoài da rấtthường gặp do virut gây ra. Dựa vào cácnhân tố như: tính truyền nhiễm, vị trí phátbệnh và hình dáng mà chia mụn thànhnhiều loại. Các loại mụn thường gặp là:mụn thường, mụn dẹt, mụn chai, mụn chỉ,mụn mềm truyền nhiễm, mụn sợi và mụnướt đầu kim (mụn đầu đinh) trong đó

mụn ướt đầu kim và mụn mềm truyềnnhiễm rất dễ lây.

A. Các mụn thường gặp

1. Mụn thường

Đông y gọi là "mụn thiên nhật", thườnggọi là "mụn cóc" hay "gai cóc". Mụn xảyra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở trẻem và thanh thiếu niên; mụn hay xuất hiệnở mu bàn tay, ngón tay, cạnh móng, mépchân và mặt. Mụn cóc là một loại chấtsừng kích thước to nhỏ khác nhau (có thểnhư hạt đậu hoặc như đầu kim) bỗng nổilên trên da, có hình tròn hoặc hình đagiác, bề

mặt thô ráp, sần sùi, màu vàng đục hoặc

nâu xám, chạm vào hơi cứng, dễ

chảy máu. Mụn có thể chỉ mọc 1 cái hoặcmọc nhiều cái. Nếu không chữa, mụn cóthể tự khỏi trong hai năm nhưng cũng cóthể trong một thời gian dài không khỏi.Một số trường hợp khi bắt đầu, chỉ cómột cái mụn, nhỏ

gióng đầu kim, sau to dần như hạt đậu, vàsinh ra rất nhiều mụn nhỏ xung quanh.

2. Mụn dẹt

Còn gọi là mụn dẹt thanh niên vì chủ yếuxâm nhập vào cơ thể của nam nữ thanhniên. Mụn hay xuất hiện ở mặt, mu bàntay, cũng có thể bị ở

đằng trước tay, cổ, cổ tay, đầu gối. Loạimụn này mẩn đỏ, nổi lên to bằng hạt gạohoặc hạt đậu dẹt, bề mặt trơn, nhân cứng.Mụn hình tròn, hình đa giác hoặc bầudục, có màu nâu nhạt hoặc màu da bìnhthường. Mụn mọc nhiều, dày đặc, nếu ấnmép mụn có thể thấy các phân bố dạngsợi. Thông thường, sau khi khỏi không đểlại sẹo. Quá trình mắc bệnh rất chậm,mụn có thể tự nhiên biến mất nhưng cũngcó thể kéo dài nhiều năm không khỏi.

Đặc biệt là nếu người trung niên hoặcngười cao tuổi nếu bị mụn dẹt có thể

kéo dài thành mụn lâu năm.

3. Mụn chai

Là mụn thông thường hay bị ở chân. Nóichung, mụn hay mọc ở những chỗ lồi lêndưới chân mà nguyên nhân là chịu lựcđè, ép, ma sát hoặc do các vết thươngbên ngoài. Lúc mới nhú, nó là một mụnnhỏ, sáng, sau to dần, có cái to bằng hạtđậu, cũng có cái to hơn hạt đậu. Mụnhình tròn bề

mặt bị sừng hóa nên sần sùi, thô ráp, màuxám nhạt, vàng xám hoặc xám đục, ranhgiới rõ ràng. Xung quanh mụn có cácvòng chất sừng dày, ấn vào thấy đau.Nếu gọt bỏ các lớp sừng đó có thể thấycác sợi chất sừng tơi xốp bên trong. Mụnchai có thể mọc một cái hoặc cùng lúcnhiều cái.

Mụn cũng bị ở tay nên gọi là chai tay.

4. Mụn mềm truyền nhiễm

Còn gọi là cóc nước, có thể lây qua tiếpxúc trực tiếp, cũng có thể tự lây.

Thường bị lây khi tắm ở phòng tắm côngcộng, đặc biệt rất dễ lây đối với ngườicó thể chất mẫn cảm. Đối tượng phátbệnh thường là trẻ em và thanh niên.Bệnh có thể xảy ra trên bất cứ bộ phậnnào của cơ thể nhưng thường thấy ở lưng,bả vai, tứ chi, bao tinh hoàn... Có một sốtrường hợp bệnh còn xảy ra ở niêm mạclưỡi, môi. Lúc khởi phát, mụn mẩn đỏhình bán cầu bằng hạt gạo to, sau lớn dầnbằng hạt đậu ván. ở giữa mụn hơi lõmxuống như rốn lõm, có ánh sáng giốngsáp nến, màu xám hoặc màu ngọc trai.

Lúc đầu mụn hơi cứng, sau mềm dần.Nếu chọc vỡ đầu mụn sẽ

có chất mủ dạng sữa quánh, trắng chảy ra(gọi là tiểu thể mụn mềm) mụn mọckhông nhiều, rải rác ở những chỗ khôngtiếp xúc, đôi lúc có cảm giác hơi ngứa.

5. Mụn ướt đầu kim

Còn gọi là mụn sinh sản hay cóc hoa.Nguồn gốc gây bệnh là do virut nhọt đầuvú, chủ yếu lây trực tiếp qua tiếp xúc, sốít bị lây do dùng chung đồ lót, khăn mặt,chậu rửa mặt bẩn. Nếu sản phụ bị mụnướt đầu kim thì trong quá trình sinh đẻ,thai nhi sẽ bị lây qua âm đạo, dẫn đến trẻsơ sinh cũng bị

bệnh này, tuy nhiên tỉ lệ mắc bệnh rấtthấp. Bệnh dễ bị ở những người có khảnăng miễn dịch kém, những người ra quánhiều khí hư, người đồng tính, người cóquan hệ lăng nhăng và những người bộphận sinh dục ẩm ướt nhưng kém vệ sinh.Mụn hay bị ở nam nữ thanh niên, nữ giớimắc bệnh nhiều hơn nam giới. Nam haybị ở những chỗ như: quy đầu, rãnh quyđầu, bọng đái, dương vật và xung quanhhậu môn. Nữ giới thường bị ở

cửa mình, cửa âm đạo, mép (vách) âmđạo, cửa niệu đạo, cửa tử cung và xungquanh hậu môn. Lúc đầu mụn nhỏ, mẩnđỏ như hình nhũ hoa (đầu vú) màu đỏnhạt, sau to dần, bề mặt lồi lõm, mấp mô,có hình nhũ hoa, hình hoa cải, hình nấm

hoặc hình mào gà. Mụn có thể có mủ màuxám, hơi thối, có cảm giác đau khi giaohợp, dễ chảy máu và bị ngứa với nhữngmức độ khác nhau. Những người bị lâungày không khỏi, mụn có thể biến thành uác tính. Có từ 5 - 10% mụn ướt đầu kimở ngoài âm đạo, tử cung và xung quanhhậu môn có thể phát triển thành ung thưnguyên vị hoặc ung thư lao hạch.

B. Phòng và trị các loại mụn thườnggặp

Chữa các loại mụn này, chủ yếu theocách chữa tại chỗ. Tùy theo tình trạngmụn mà cần chữa toàn thân hay không.

1. Mụn thường: Sắc đan bì, hạnh nhân,hồng hoa, xích thược, bạch thược, ngưu

tất, đỗ trọng, thủ ô, xích tiêu đậu mỗi loại10g, 12g thục địa, 6g sơn giáp. Uống mỗingày một thang, liên tục trong 10 ngày.

2. Mụn dẹt: Sắc thuốc Mã xỉ thác hợp,gồm 100g mã xỉ thác, 20g bại tươngthảo, 15g tử thảo, 15g đại thanh diệp.Mỗi ngày uống 1 thang, liên tục trong 1tuần. Đồng thời có thể tiêm vitamin B120,1mg trong 10 ngày.

3. Mụn chai: Có thể chữa bằng tia laze.Người bị nhiều có thể dùng thêm thuốcđông y: thử đại giả thạch, linh tư thạch,sinh đoạn hi lệ mỗi loại 35g, xích thược,hồng hoa, hoàng bách, đương quy, chíchgiáp phiến mỗi loại 10g sắc với nướcmỗi ngày 1 thang, uống trong 2 tuần.

4. Mụn mềm truyền nhiễm: Dùng nhípgắp nhân mụn (tiêu thể mụn mềm) ra, nóchính là dạng sữa quánh, trắng, sau đóbôi xanhmêthylen.

5. Mụn ướt đầu kim: Xông hơi bằngthuốc Đông y - 60g mã xỉ thái, 30g bảnlam cân, 10g bạch chỉ, 15g mộc tặc thảo,15g tế tân, 10g đào nhân, 10g lộ

phong phòng, 12g cam thảo sắc với 2 lítnước. Xông nóng rồi tắm, chú ý

khi tắm không được làm vỡ mụn, xôngkhoảng 15 - 20 phút. Mỗi ngày 1

thang, xông liên tục trong 2 tuần. Cũng cóthể điều trị bằng tia laze, đông lạnh hoặcđốt điện.

Phòng - Chữa bệnh thủy đậu

Thủy đậu còn gọi là thủy hoa, là bệnhmụn mẩn truyền nhiễm cấp tính do virutthủy đậu - giời leo gây ra. Thường bị ởtrẻ em từ 1 - 5 tuổi. Khoảng 70% ngườibị lây bệnh này (trong đó có trẻ em trongđộ tuổi 15 và thiếu niên). Bệnh thườngxảy ra vào 2 mùa: mùa đông và mùaxuân. Bệnh thủy đậu rất dễ lây lan. Trongkhoảng thời gian từ khi phát bệnh đến lúcmẩn mụn, đóng vẩy cũng có thể lây bệnh.Virut không chỉ có trong các chất tiết rahoặc nước bọt ở đường hô hấp của ngườibệnh mà còn nằm ngay trong máu vàtrong nhân (dịch) của mụn. Vì thế bệnhcó thể lây qua đường hô hấp (khi bệnhnhân ho, khạc đờm, hắt xì hơi...) cũng có

thể lây qua tiếp xúc máu và dịch mụn.Thông thường, sau thời kỳ ủ bệnh khoảngtừ 9 - 16

ngày (lâu nhất là 23 ngày) bệnh mới phát.Sẽ có các triệu chứng giống như

bị cảm là sốt, khó chịu, toàn thân mỏimệt. Trong khoảng hai ngày phát bệnh,mụn sẽ mẩn lên, lúc đầu như đầu kim,sau mấy tiếng thì sần đỏ, nhanh chóng tobằng hạt đậu xanh, có hình bầu dục, xungquanh ửng đỏ.

Mụn chứa một thứ nước trong như ngọctrai, có thể hơi ngứa. Thường thì sau 3đến 5 ngày, mụn khô lại, đóng vẩy, vỡ ravà không để lại sẹo. Trong 3 đến 5 ngàysau khi phát bệnh, mụn mẩn lần lượt xuất

hiện. Vì thế trên cơ

thể người bệnh có thể cùng lúc thấy cácthương tổn ở những giai đoạn khác nhaunhư: mẩn mụn, phồng nước và đóng vẩy.Mụn nước trên thân mình khá nhiều trênmặt và tứ chi tương đối ít. Mụn nướccũng xuất hiện ở

những chỗ như khoang miệng, vòmmiệng, màng mắt và bên ngoài bộ

phận sinh dục nhưng rất ít. Cả quá trìnhmắc bệnh khoảng 2 tuần.

Trẻ em bị bệnh thủy đậu nên điều trịcách ly đến sau khi mụn đóng vẩy, khôngcho tiếp xúc với trẻ khỏe mạnh, tránh bịlây nhiễm. Nếu để cho trẻ

khỏe mạnh tiếp xúc, phải cách ly quansát 3 tuần hoặc trong vòng 4 ngày sau khitiếp xúc phải tiêm phòng cho trẻ.

Trong quá trình bị bệnh, không đượctắm, cũng không được cào gãi, tránh làmcho bệnh lan rộng, nhiễm khuẩn. Các đồdùng, quần áo, khăn mặt, chăn đệm củangười bệnh phải đem phơi nắng, có cáiphải rửa hoặc luộc qua nước sôi để sạchvirut. Phòng phải giữ vệ sinh sạch sẽ,thông thoáng, yên tĩnh. Nên uống nhiềunước, ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa, tăngcường vệ sinh, phòng lây nhiễm.

Trong thời kỳ mắc bệnh, phải uống thuốctheo đơn và hướng dẫn của bác sĩ. Đôngy có thể dùng "tang cúc ẩm" hoặc "ngânkhái tán". Nếu bị nhiễm thứ phát thì dùng

thêm các thuốc kháng sinh.

Tại sao tỉ lệ bị nấm chân cao? Hơnnữa lại khó chữa tận gốc?

Nấm chân còn gọi là cước khí hoặcHương Cảng cước. Là một loại nấm phổbiến nhất trong các bệnh ngoài da. Vikhuẩn tập trung là nấm khuẩn lông màuđỏ, nấm khuẩn lông dạng thạch cao vànấm khuẩn biểu bì dạng sợi. Trong đónấm khuẩn đỏ là vi khuẩn chủ yếu gâybệnh nấm chân.

Nấm chân có thể xảy ra ở kẽ chân, đầungón chân, dưới bàn chân và mép chân.Triệu chứng chia làm 3 nhóm.

a. Nhóm mụn nước: Hay bị ở kẽ chân,

mép chân, có lúc bị rải rác có lúc nổithành từng mảng dày. Chọc vỡ mụn cómột thể lỏng (dịch thể) chảy ra.

Nếu không chọc, sau mấy ngày mụn khôlại và đóng vảy màu trắng.

b. Nhóm nổi hạch thối rữa: Thường bị ởnhững người ra mồ hôi chân nhiều, kẽchân ẩm ướt làm da rữa, thối dần. Lạithêm ma sát liên tục khi vận động, đi lạilàm chỗ da đó bị bong ra. Sau khi bongda thì thấy hơi hồng, ẩm ướt, loét, ngứavà có mùi hôi. Những người đi giày đếcao su, dép nhựa hay giày dép giả da, dogiày bí, không thoát được mồ hôi đã tạođiều kiện cho vi khuẩn sinh sôi. Do vậydễ bị nấm chân.

c. Nhóm sừng hóa vẩy cá: Loại này gặprất nhiều, hay bị ở kẽ chân, dưới chân,mép chân và mu bàn chân. Mụn có hìnhchấm (.) dạng vẩy cá, mọc và bong liêntục. Sau khi bóc lớp vẩy có thể thấy lớpđáy hơi đỏ, ổ bệnh ngứa. Da bị sừng hóatrở nên dày hơn. Nếu vào mùa đông dasẽ bị nứt nẻ.

Móng chân không bị lây nhiễm.

Cho dù bị loại nào trong 3 loại nấm trênthì nấm chân đều có một đặc điểm chunglà: ngày nóng bị nặng hơn, ngày lạnh thìđỡ và đều ngứa.

Nấm chân rất dễ lây, đa số là lây quatiếp xúc với các vật dụng của người bệnhnhư: tất, giày, khăn lau chân. Giữa vợ

chồng có một người bị nấm chân thì bệnhcó thể lây sang người kia nếu hai ngườidùng chung chậu rửa mặt, dùng chung giẻlau chân, hoặc qua tiếp xúc với chân.Khăn tắm, dép... ở các bể bơi công cộngcũng là vật trung gian thường gặp để lâynhiễm nấm. Những người nhiều mồ hôichân, thường đi giày dép cao su dễ mắcnấm chân nhất. Thực ra, chữa nấm chânrất dễ nhưng vì khả năng bị nhiễm rấtnhiều, thường vừa chữa, vừa bị nên gâyra hiện tượng khó chữa nấm chân tậngốc.

Cách chữa chủ yếu là dùng thuốc tại chỗ,tùy theo tình trạng bệnh mà bôi các loạithuốc trị nấm hoặc uống, chích khángsinh. Thông thường nếu có thể điều trị

kiên trì từ 1 - 3 tháng bệnh sẽ khỏi, tuynhiên phải đề phòng bị

lại.

Nấm tay xảy ra như thế nào?

Nấm tay, đông y gọi là Nga chưởngphong, thường do nấm khuẩn lông đỏ

gây ra (nấm khuẩn lông màu đỏ). Phầnlớn người bệnh bị nấm chân trước, rồidùng tay gãi nên bị lây. Vì thế, nhữngngười bị nấm tay thì chắc chắn bị

cả nấm chân. Nấm tay và nấm chânthường tồn tại song song, qua lại vớinhau.

Chỗ dễ bị nấm tay nhất là bàn tay, lòngbàn tay và ngón tay cái, có thể bị

một tay hoặc cả hai tay. Đặc điểm khácnhau giữa nấm tay và nấm chân là nấmtay hay bị vào mùa đông, mùa xuân, ítkhi bị vào mùa thu, mùa hè. Do nấm tayphần lớn là lây từ nấm chân, nên biểuhiện lâm sàng cũng gần tương tự, cũngchia làm 3 nhóm:

a. Nhóm mụn nước: ở bàn tay và mép taycó những mụn nước nhỏ, rải rác hoặc tậptrung từng mảng, khô rồi bong vẩy.

b. Nhóm sừng hóa vẩy cá: Bàn tay bịmụn vẩy che phủ, da trở nên thô ráp.

Loại này thường phân bố đối xứng. Mùa

đông, xảy ra hiện tượng nứt nẻ.

Nếu lâu không khỏi có nguy cơ lan ranấm móng.

c. Nhóm ngâm nước: Hay gặp ở bàn taynhiều mồ hôi, da giữa các ngón ẩm ướt,đọng nước thành màu trắng xám, dễ rữara và nhiễm bệnh.

Để phòng bệnh nấm tay, trước tiên phảitránh dùng tay gãi chân, đặc biệt làngười bị bệnh nấm chân. Các cách khác,nếu nhẹ bôi cồn iode salicylic tại chỗngày 3 lần. Nếu bệnh phải theo sự chỉdẫn của bác sĩ, phải chú ý

chữa đồng thời với nấm chân.

Tại sao khó chữa nấm móng?

Nấm móng còn gọi là khôi chỉ giáp (tứcmóng tay xám) vi khuẩn gây bệnh cũnggiống như nấm chân, nấm tay, thường bịsau nấm chân, nấm tay, cũng có thể bịcùng lúc, thường gặp ở người lớn. Tỉ lệbị nấm ở móng chân cao hơn.

Thời kỳ đầu, mép móng hoặc chỗ hìnhbán nguyệt đổi màu, mất đi độ bóng vàcó màu vàng nhạt. Sau đó chuyển dầnsang màu vàng đục, trắng xanh hoặc màuxám khói. Bề mặt có các chấm lõmxuống hoặc mấp mô. Móng dày hơn, trởnên giòn, có trạng thái hình thù dị dạng.Bệnh có thể dần lan rộng ra toàn bộ vỏmóng. Những chỗ bị nấm giống như bịsâu khoét, dần dần mủn ra, hình thành các

vẩy vụn, tách vỏ móng khỏi mặt móng.Nấm móng thường bị ở ngón tay cái vàngón chân cái, có thể bị một, có thể bị

cả hai. Cũng có thể bị nấm móng chântrước sau đó mới lây sang nấm móng tay.Người bị nặng thì tất cả các móng đều bị.Quá trình bệnh của nấm móng khôngnhững dài hơn nấm chân, nấm tay mà cònkhó chữa triệt để, có khi cả đời khôngkhỏi, vì nấm móng bị ở mặt trong củamóng nên thuốc khó tiếp cận, khó tiêudiệt vi khuẩn.

Để phòng bệnh nấm móng, trước hết phảichữa khỏi nấm tay và nấm chân. Đây làbiện pháp cơ bản. Chỉ có tiêu diệt nguồngốc gây bệnh mới có thể ngăn chặn bệnh

xảy ra. Vì thế khi chữa nấm móng cầnđồng thời chữa cả nấm chân và nấm tay.

Có thể chọn một số cách chữa sau:

a. Mỗi tối sau khi ngâm chân (tay) bằngnước nóng dùng dao nhỏ gọt bớt vùngmóng bị nấm, sau đó bôi thuốc nước trịnấm hoặc dùng bông chấm acid acticlạnh 30% giữ trong 15 phút.

b. Sau khi rửa chân (tay) dùng mũi kéogọt bỏ chỗ bị nấm, sau đó có thể

bôi thuốc mỡ Asievit hoặc whitphillcrysophanic mỗi ngày 1 - 2 lần.

e. 20g áp đảm tử, 30g sinh bách bộ.Dấm, rượu trắng mỗi loại 200ml ngâm

trong 2 tuần rồi đem ra mỗi ngày ngâmmóng 2 - 3 lần, mỗi lần 30 phút.

Ngâm 2 tuần liên tục.

d. Dùng bông chấm vào thuốc trị nấm,bôi lên chỗ nấm. Mỗi ngày 1 lần, mỗi lần15 phút, trong 7 - 10 ngày liên tục.

e. Theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Nấm thể và nấm bẹn có phải là mộtkhông?

Nấm thể còn gọi là nấm tiền, nấm tròn.Nấm đùi còn gọi là nấm bẹn, đều bị

nhiễm trực khuẩn ở biểu bì nông của da.Bệnh do trực khuẩn gây ra. Nấm thể có

thể bị trên da, ngoài những chỗ như: tay,chân, móng tay, móng chân, lông, tóc vàbộ phận sinh dục. Trên thực tế nấm thểvà nấm bẹn là một, là cùng một loại bệnhxuất hiện ở những vị trí khác nhau (nhưđã nói ở trên). Trẻ em cũng bị nấm thể,thường gọi là nấm miêu (nấm mèo) vìnguồn gốc gây bệnh là do tiếp xúc vớichó, mèo bị nấm.

Nấm thể và nấm bẹn đều lây. Tiếp xúctrực tiếp hay gián tiếp với người bệnhhoặc các dụng cụ khăn tắm, chậu tắm đãbị nhiễm bẩn của người bệnh, đều có thểbị lây. Ngoài ra, những người bị bệnhtiểu đường, bị lao hạch và những ngườidùng chất kích thích trong thời gian dàicũng dễ lây nhiễm.

Khi nấm thể mới xuất hiện, da có nhữngmụn cơm đỏ bé như hạt gạo, lan rộng raxung quanh. Các mụn dày đặc này liênkết với các mụn nước nhỏ

tạo thành một đường hẹp hình khuyên rồitạo ra một vùng bệnh hình tròn, ranh giớiđộ nhạt, hơi cao hơn mặt da. Cũng có khimấy khuyên tròn kết lại thành một mảng ởnhững chỗ bị nấm có một lớp vẩy mỏnggiống như vỏ

trấu, thấy ngứa. Thông thường sau 2 - 3tuần là khỏi, cũng có khi phải kéo dài tớimấy tháng, lại dễ tái phát.

Thời kỳ đầu của nấm bẹn: xuất hiện mộtđám mụn đỏ ở mặt trong của đùi, sau lanrộng. Từng đám mụn nước nhỏ, dày đặc

liên kết với nhau tạo thành một đườnghẹp, ranh giới rõ ràng, hơi cao hơn sovới da, màu đỏ

nhạt, rất ngứa. Người bệnh sẽ thườngxuyên cào gãi bằng tay một cách vô thức,làm cho da càng dày hơn. Người bị nặng,nấm có thể lan đến mông, bao tinh hoànvà bộ phận sinh dục, thậm chí có cả trênbụng nhỏ. Từ đó tạo thành một mảng rấtlớn. Nấm bẹn có thể chỉ bị một bên, cóthể bị hai bên. Hình dáng không tròn nhưnấm thể mà phần lớn là hình khuyên hoặcbán khuyên. Mùa đông tất cả nhữngngười bệnh đều có thể tự khỏi nhưng đếnmùa hè oi bức bệnh sẽ lại tái phát.

Cách phòng chống bệnh nấm thể và nấmbẹn cơ bản giống nhau. Chủ yếu là giữ vệ

sinh cá nhân. Quần áo người bệnh, nhấtlà các quần áo lót như

áo may ô, áo lót, quần đùi... khi thay giặtnên luộc từ 5 - 10 phút trong nước sôi (ítnhất cũng phải dùng nước nóng) để diệtnấm khuẩn. Chăn gối, ga giường cũngphải xử lí tương tự. Người khỏe mạnhkhông được mặc quần áo của ngườibệnh, cũng không được sử dụng các vậtdụng mà người bệnh đã dùng như khănmặt, khăn tắm, chậu tắm... Đến bể bơicông cộng không được dùng khăn, dép.Ngoài ra, nhất định phải chữa trị hoặc cóbiện pháp diệt trừ chó, mèo bị nấm.

Chữa nấm thể và nấm bẹn thường dùngcác thuốc bôi ngoài tại chỗ, dùng

whitphill crysophanic, thuốc mỡ asievittheo chỉ dẫn của bác sĩ. Các thể

nấm có tính lây lan rộng hoặc nhữngngười bệnh nặng thì dùng đồng thời trụsinh, ngày 1 lần, mỗi lần 200mg, dùngliên tục 7 - 10 ngày.

Lang ben

Lang ben còn gọi là hãn ban, là một loạibệnh nhẹ, mãn tính ở lớp sừng mặt nôngcủa da do vi khuẩn lang ben gây ra.Triệu chứng có những chấm ban đọng mồhôi nên gọi là hãn ban.

Lang ben dễ bị ở phần ngực, bụng, lưng,cổ, bả vai và dưới nách. Khi mới bị langben chỉ thấy rất nhiều chấm ban nhỏ màu

nâu nhạt hoặc nâu sậm, sau lan rộngthành từng mảng. Bề mặt có các vẩy nhỏ,hơi sáng như vỏ

trấu. Các chấm ban mẩn trên da to nhỏkhác nhau, có cái nhỏ như đầu kim, cócái lại như hạt đậu, thậm chí có cái cònto hơn đồng tiền xu. Hình tròn, hình trứnghoặc hình không theo qui tắc nào. Chỗ dabị lang ben có lúc màu trắng do mất sắctố, có lúc màu khói (màu xám nhạt) hoặcnâu nhạt không thể phân biệt rõ ràng. Khingười bệnh đổ mồ hôi mới có cảm giácngứa, có lúc lại không có bất kỳ cảmgiác nào. Quá trình bệnh diễn ra chậm.Mùa hè nặng, mùa đông nhẹ, kéo dàikhông khỏi. Những người không giữ vệsinh, không chú ý thay giặt đồ lót, ít tắm,

hay mặc quần áo ẩm rất dễ mắc bệnhnày.

Có 2 cách chữa lang ben. Một là ngườibệnh phải giữ vệ sinh cá nhân, thườngxuyên tắm rửa, thay áo. Những vật dụnggì luộc được nên đem luộc nước sôi đểdiệt vi khuẩn. Hai là bôi dung dịchalumin 25% lên mụn, sau đó bôi tiếpacid acetic 5% hoặc alcool salisylic 1 -3%.

Bệnh vẩy nến là gì?

Có tên gọi khác là bệnh vẩy rồng hoặcvẩy ngói: Trên da xuất hiện những vòng,những lớp lồng vào nhau, giống hoa vănđiêu khắc, xếp thành hình giống như lợpngói, vì vậy bệnh có các tên gọi như trên.

Nấm vẩy nến là một loại bệnh trực khuẩnngoan cố ở bề mặt nông của da, có tínhlây nhiễm. Có thể lây qua tiếp xúc, đặcbiệt là khi da bị xước nhẹ, bị

thương, nấm mốc sẽ lợi dụng cơ hội xâmnhập vào da. Người bị bệnh này thườnglà nam giới trẻ, khỏe. Độ nhạy cảm củacơ thể người đối với bệnh này cũng rấtkhác nhau. Có người bị lây ngay khi tiếpxúc với quần áo hoặc tiếp xúc với dacủa người bệnh nhưng cũng có người tiếpxúc gần gũi, thường xuyên lại không bịlây nhiễm.

Bệnh hay bị ở những chỗ da mỏng như:mông, thân mình, tứ chi và mặt, phát triểnrất nhanh. Lúc đầu chỉ thấy một mụn nhỏ,sau lan ra xung quanh và phát triển thành

nhiều vòng đồng tâm do vẩy tạo thành,giống như mặt cắt ngang của một cây to.Từng lớp, từng vòng lồng xen vào nhau,có cái đến mười mấy vòng. Da chỗ bịnấm rất ngứa, người bệnh sẽ gãi liên tục,vì thế giúp cho ổ bệnh lan rộng. Lúc này,vòng đồng tâm cũng trở nên lờ

mờ không rõ, hình thành những hoa vănxoáy không theo qui luật nào.

Bệnh nặng vào mùa hè, đỡ vào mùađông.

Nên điều trị sớm ngay khi phát hiện mắcbệnh vì thời kỳ đầu phạm vi ổ

bệnh nhỏ, dễ chữa, càng về sau càng khóhơn. Thời kỳ đầu có thể dùng dung dịch

acid acetic 30% hoặc bôi thuốc nấmnước, bôi cồn BSE. Đối với nhữngngười bệnh nặng uống thêm kháng sinhchống mụn lở, người lớn mỗi ngày 0,6guống trong 10 - 14 ngày. Trong thời gianchữa trị nhất định phải kiên trì. Mỗi lầnngười bệnh thay giặt quần áo lót, chăn,đệm, ga gối đều phải luộc qua nước sôiđể diệt vi khuẩn nấm, chữa triệt để tránhbị tái phát.

Làm thế nào phòng chữa

bệnh nấm nhiễm khuẩn

Nấm nhiễm khuẩn là do bản thân ở bệnhhoặc chỗ da khác bị nhiễm khuẩn gốc gâyra. Máu lưu thông cùng với da làm chấtkháng nguyên trong cơ

thể nhưng lại sinh ra một loại mụn mẩnda mang tính phản ứng biến thái (là mộtphản ứng không bình thường của thể hữucơ), cũng chính là gây ra các tổn hại thứphát ở những chỗ ngoài ổ bệnh lúc đầu.Tổn hại da do nấm nhiễm khuẩn có thểdựa vào biểu hiện phân một số loại sau:a. Loại gieo sắc cấp tính: Có biểu hiệngiống vẩy cá hoặc dạng nấm rêu.

Hay gặp trên thân mình, to bằng đầu kim.Thường tạo thành một mảng vằn vẩy cádạng vòng. Có thể xuất hiện những mụnnước nhỏ. Hay gặp ở

người bị nấm đầu.

b. Loại mẩn mụn mồ hôi: Xuất hiện tậptrung nhiều đám mụn nhỏ ở tay và mép

tay, rất ngứa, có thể gây ra nhiễm khuẩnthứ phát, thường gặp ở

những người bị nấm chân.

c. Loại mẩn ngứa: Hay bị ở tứ chi, nhấtlà chi dưới, có các biểu hiện như

mụn mẩn lấm tấm, phân bố đối xứng vàmẩn ngứa.

d. Loại ban đỏ kết hạch: Nấm nhiễmkhuẩn có dạng bệnh sởi, bệnh lên đơn vàban đỏ hình vòng viễn tâm. Những ngườimắc loại bệnh này không có mụn nước.Mụn phân bố đối xứng, có thể bị ở cácchỗ ngoài bàn tay, ngón tay.

Bệnh phát triển nhanh, chứng viêm cục

bộ càng nặng thì tỉ lệ phát bệnh càng cao.Mụn mẩn trên da sẽ tự nhiên biến mất khiổ bệnh lúc đầu khỏi.

Để chữa trị, trước tiên nên coi trọng việcchữa bệnh gốc. Khi có biến chứng nấmnhiễm khuẩn, có thể uống kháng sinhchống mụn lở theo hướng dẫn của bác sĩ.Ngâm chân (tay) trong nướcxanhmêthylen bôi thuốc trị ngứa.

Tại sao mùa hè, mùa thu

hay bị bệnh bỏng rạ?

Bệnh bỏng rạ thường gọi là mụn nướcvàng hay mụn vẩy mưng mủ truyềnnhiễm, là một loại bệnh ngoài da thườnggặp ở nông thôn. Bệnh hay bị vào mùa

thu, mùa hè, nhất là khi thời tiết oi bức,da đổ mồ hôi nhiều. Tỉ lệ mắc bệnh trongkhoảng thời gian cuối hè đầu thu là caonhất. Thường gặp ở trẻ

em từ 2 - 10 tuổi, người lớn rất ít bị. Vikhuẩn tập trung nhiều là trụ cầu vàng. Sốít là trụ cầu trắng hoặc liên cầu khuẩnmáu, cũng có khi là hai loại vi khuẩn lẫnlộn cùng truyền nhiễm. Bệnh lây qua tiếpxúc, nhất là tiếp xúc với quần áo lóthoặc tay người bệnh khi da bị xước.Ngoài ra, những người sức khỏe yếu, ramồ hôi nhiều, da không sạch sẽ và nhữngngười thường xuyên cào gãi da đều dễ bịbệnh.

Bệnh bỏng rạ thường bị ở những nơi lộra như mặt, cổ, tai, xung quanh môi, tứ

chi và hai tay. Người bị nặng có thể lanra toàn thân. Lúc đầu, trên da có nhữngsần đỏ rồi nhanh chóng biến thành nhữngmụn nước, lúng nhúng hình tròn, lớn nhỏkhông đồng đều, to bằng hạt đậu xanhhoặc đậu ván. Xung quanh có những viềnđỏ, thành mụn rất mỏng, rất dễ vỡ. Vàingày sau những mụn nước sẽ mưng mủ,khi vỡ ra có nước mủ màu vàng, lộ ranhững đám trợt da đỏ hơi loét. Mủ khôlại thành những vẩy màu vàng, ngứangáy. Nếu bóc lớp vẩy đó, bên trong sẽlại chảy nước mủ vàng, trong nước mủcó các vi khuẩn. Nếu để đầu ngón taychạm vào mà không kịp thời rửa xàphòng lại đi gãi sang chỗ khác hoặc lấyvật dụng, đồ đạc thì sẽ

mang vi khuẩn sang những chỗ đó.Những chỗ có nước mủ sẽ bị bỏng rạ.

Căn cứ vào triệu chứng lâm sàng, bỏngrạ được chia làm hai loại: a. Loại mụnnước to: Do trụ cầu vàng gây ra, dịch thểcủa mụn lúc đầu màu vàng nhạt, trongnhư nước, sau 24 giờ dần chuyển đục.Dịch mủ lắng dưới mụn nước, hình bánnguyệt.

b. Loại mưng mủ, kết vẩy: Thường docầu khuẩn và liên cầu khuẩn gây ra.

Xung quanh mụn có những viền đỏ rõràng, khi vỡ chảy nước mủ vàng, khô lạikết vẩy. Nếu không tăng cường chữa trị,mụn mủ sẽ không ngừng lan rộng. Đồngthời do cào gãi mà sinh ra những ổ bệnh

mới, phạm vi nhiễm bệnh càng ngày càngrộng.

Bỏng rạ nặng có thể gây sốt, sưng hạch,viêm tuyến hạch, có thể gây ra viêm thậncấp tính. Có một số người bị bỏng rạ ởđùi có khi hàng năm không khỏi, trởthành loét chi dưới (loét chân).

Để phòng chữa bệnh bỏng rạ, trước tiênphải làm tốt vệ sinh cá nhân cho trẻ em,giữ da sạch sẽ, chăm thay giặt quần áo,chăm tắm rửa. Đồng thời, chú ý khôngđược tiếp xúc với khăn mặt và các đồdùng khác của người bệnh.

Chữa trị: Có thể chọc vỡ, chích mủ bằngkim đã qua khử trùng rồi bôi thuốc tím1%, cố gắng không để cho nước mủ

nhiễm sang da của người khỏe mạnh.Nếu mụn đã đóng vẩy, bóc vẩy thật nhẹbằng kéo đã khử

trừng. Sau đó bôi thuốc sát khuẩn hoặcxanhmêthylen. Nếu nhiều mủ rửa sạchbằng nước muối hoặc oxy già rồi bôithuốc.

Chữa theo đông y có thể dùng lá mướptươi giã lấy nước để xoa lên ngày 3 lần.Cũng có thể nướng quả đậu tằm rắc lênhoặc chấm dầu vừng.

Thuốc uống có thể dùng thang giải độcHoàng Liên, thuốc ngân hoàng và ngưuhoàng.

Ghẻ và bệnh ghẻ là như thế nào?

Ghẻ - còn gọi là mụn ghẻ, ghẻ lở, là mộtbệnh ngoài da mưng mủ cấp tính, bịnhiễm ở chân lông và xung quanh chânlông, phần lớn vi khuẩn là trụ

cầu vàng và trụ cầu trắng. Một số ít là trụcầu khuẩn biểu bì. Có rất nhiều điều kiệnđể các vi khuẩn này xâm nhập cơ thể nhưda bị thương, gãi chỗ

xước, bị các bệnh rôm, sảy, mẩn ngứa,viêm da. Những người thiếu chất dinhdưỡng, thiếu máu, viêm thận mãn tính, bịbệnh tiểu đường, những người sử dụngchất kích thích trong thời gian dài hayngười có tuyến bã bài tiết dồi dào đều dễbị bệnh này.

Ghẻ hay bị ở mặt, cổ, lưng, mông, cũng

có thể bị ở lỗ mũi, vành tai ngoài và môitrên.

Lúc đầu chỉ có một mụn cơm nhỏ, màuđỏ, nổi trên da (mụn mẩn ở chân lông) tobằng hạt đậu xanh, thường có một sợilông tóc hoặc lông tơ xuyên qua. Sau 2 -3 ngày da xung quanh sưng tấy thành mộtcục cứng, bề mặt đỏ, thấy đau. Đầu mụnghẻ sau đó mềm dần xuất hiện chấm mủmàu trắng hoặc màu vàng. Khi mụn vỡ,chảy máu mủ thì sẽ đỡ đau hoặc khôngcòn đau nữa. Sau khi khỏi, ở những chỗbị ghẻ có thể để lại một sẹo nhỏ. Nếu bịnặng có thể gây ra sốt toàn thân hoặcsưng hạch. Điều cần chú ý là khi bị ghẻở mặt, đặc biệt là ở chóp mũi và hai bênmép (tạo nên hình tam giác mà mọi

người thường gọi là "khu tam giác nguyhiểm - đinh râu") tuyệt đối không đượcgãi hoặc bóp mụn. Vì ở những chỗ nàycác hạch quản và mạng mạch máu rấtphong phú, hơn nữa lại nối thông vớimạch máu trong đầu, dễ gây ra viêm tĩnhmạch, nhiễm trùng máu, thậm chí còn dẫnđến sưng tấy não, phù não.

Bệnh ghẻ là mụn ghẻ nhiều, không nhữngchỉ số lượng mụn ghẻ nhiều mà còn bịliên tục, mụn ghẻ này vừa khỏi thì lạimọc ra mụn khác, cứ thế hết đợt này đếnđợt khác. Bệnh kéo dài hàng tháng, cókhi hàng năm không khỏi.

Để phòng bệnh, chủ yếu làm theo haicách: Một là giữ vệ sinh cá nhân, thườngxuyên tắm rửa, thay quần áo lót và khăn

tay, phơi nắng chăn, đệm.

Mặt khác, phải tránh cào gãi vết thương,vết xước trên da. Hai là chú ý tập thểdục, tăng cường dinh dưỡng, tăng cườngsức đề kháng của cơ thể.

Riêng với các bệnh nhân bị thiếu máu, bịtiểu đường, viêm thận mãn tính thì phảitích cực chữa trị các bệnh này. Có thểmụn ghẻ mới mau lành và không mọcnữa.

Chữa mụn ghẻ có 2 cách: chữa tại chỗ vàchữa toàn thân.

a. Chữa tại chỗ: Chườm nóng ngay khimụn ghẻ mới mọc rồi bôi thuốc mỡ

asievit. Những bệnh nhân mụn đã có mủthì nhờ bác sĩ chích mủ rồi bôi thuốc sátkhuẩn. Đến mức mụn ghẻ xuất hiện trênmặt thì phải dùng kháng sinh liều cao kếthợp chườm nóng, tuyệt đối không đượcbóp nặn, tránh làm vi khuẩn lan rộng.

b. Chữa toàn thân: Những bệnh nhânnặng uống thuốc loại sunfamit hoặc tiêmkháng sinh.

Khi bị bệnh ghẻ, phải tiêm thử phản ứngcủa thuốc, tìm thuốc hiệu quả, không gâydị ứng.

Có thể tiêm văcxin phòng dịch trụ cầu đểtăng khả năng miễn dịch.

Ung nhọt là loại mụn như thế nào?

Nhiều mụn ghẻ cụm lại gọi là đinh nhọt,ung nhọt hay cụm nhọt, phạm vi bệnh khárộng do các mụn ghẻ thông nhau ở hạ bì.Bệnh do trụ cầu vàng gây ra, thường bị ởcổ, vai hoặc mông. Nếu mụn mọc đốixứng với miệng gọi là "đối khẩu", mọc ởlưng gọi là "lót lưng".

Những người dễ bị ghẻ và những ngườicó sức đề kháng yếu, nếu mắc bệnh tiểuđường, viêm thận, thiếu máu, suy dinhdưỡng, yếu tim hoặc bệnh ngoài da thìđều dễ bị ung nhọt. Lúc đầu có triệuchứng gần như mụn ghẻ, cũng xuất hiệnmột đám mụn cứng, đỏ trên da, sau đómới tiến triển theo tình trạng bệnh. Trênda xuất hiện nhiều chấm mủ trắng, dịchmủ tiết ra từ nhiều miệng lỗ chân lông,

tạo nên đầu mủ hình tổ ong. Trong đó cómột số đã trở thành nhọt hoại tử. Cuốicùng khi cả máu và mủ chảy ra sẽ

tạo nên những chỗ loét. Bệnh nhân nặngđồng thời kèm theo sốt, đau đầu, mạchmau, đau nhức dữ dội.

Cách phòng và chữa bệnh cơ bản giốngnhư mụn ghẻ.

Viêm tổ chức tổ ong là gì?

Viêm tổ chức tổ ong là chứng viêm mưngmủ rộng ở tổ chức hạ bì giống như tổong. Thủ phạm chính là các trụ cầu vàng,các liên cầu khuẩn máu và các vi khuẩnđủ oxy.

Viêm tổ chức tổ ong khác với ghẻ, ungnhọt và mụn bọc ở hạ bì thông thường.Các đặc điểm là chứng viêm dày đặc,không giới hạn, không có ranh giới rõ rệtvới các tổ chức bình thường. Vùng bệnhkhông ngừng lan ra xung quanh. Bệnh tuythuộc chứng viêm mưng mủ nhưng dịchmủ

thường không rõ, không cụ thể. Viêmphát triển sâu bên trong. Sự mưng mủ vàhoại tử các tế bào cũng ở sâu bên trong.Nhìn từ bên ngoài, bệnh rất nhẹ, chỉ cómột chút dấu vết nhưng thực tế bên trongđã hỏng hết, giống như một quả táo bịthối ruột. Bệnh viêm tổ chức tổ ong sâurất nghiêm trọng, thường có những triệuchứng: sốt, rùng mình... dễ xảy ra biến

chứng (như nhiễm trùng máu, hoặc hoạitử ăn sâu cả bì và hạ bì) rất nguy hiểmđến tính mạng người bệnh.

Chữa bệnh viêm tổ chức tổ ong ngoàitiêm hoặc uống kháng sinh liều cao đểdiệt vi khuẩn, chống viêm còn có thểchườm nóng ở những chỗ mụn chưa bịvỡ. Với các mụn nhọt lớn đã mưng mủ cóthể rạch, chích mủ.

Bệnh lên đơn (nổi đơn)

xảy ra như thế nào?

Bệnh lên đơn đông y gọi là xích du đan.Dựa vào các vị trí phát bệnh khác nhaumà bệnh có những tên gọi khác nhau. Nếubị nặng ở phần đầu gọi là

"Đại đầu ôn" bị nhẹ gọi là "Bao đầu hỏađan". Bị ở chân, đùi gọi là "lưu hỏa"hoặc "thoái du phong". Do biểu hiện củabệnh khác nhau nên tên bệnh cũng khácnhau như: bệnh lên đơn mụn nước, bệnhlên đơn mụn bọc, bệnh lên đơn hoại tử,bệnh lên đơn di chuyển, bệnh lên đơn táiphát mãn tính...

Thời kỳ đầu, trên da xuất hiện những nốtban màu đỏ tươi. Sách viết:

"Bệnh nhân bị lên đơn, người bỗng nhiênnóng đỏ, do khí huyết có độc, phát quada, không thoát được ra ngoài mà trữ lạithành bệnh". Y học ngày nay cho rằng,bệnh lên đơn là một loại viêm cấp tínhdo liên cầu khuẩn máu xâm nhập vào dahoặc niêm mạc gây ra. Khi da hoặc niêm

mạc bị

thương (do xước, đâm, cào, va chạm)hay bị muỗi, côn trùng cắn, đốt, bị

viêm (loét chi dưới, viêm tai giữa, viêmhốc mũi...) cùng với các yếu tố

khác như nát rượu, suy dinh dưỡng dẫnđến suy giảm sức đề kháng đều dễ mắcbệnh này.

Bệnh thường bị vào ba mùa: xuân, hạ,thu. Từ trẻ em đến người già đều có thểmắc bệnh nhưng ít bị ở những người trên70 tuổi. Bệnh thường thấy ở mặt, đùi,ngoài tai. Bệnh phát nhanh và mạnh,thường có các triệu chứng toàn thân nhưsốt, đau đầu, nôn oẹ... trẻ nhỏ có thể bị

ngất. Sau đó ở những chỗ bị bệnh sẽnhanh chóng xuất hiện đám ban đỏ, nóngrát, có nước mủ, chạm vào thấy đau, ranhgiới rõ ràng. Có khi ở đó còn có các mụnnước, sưng hạch cục bộ. Người bệnhnặng mọc mụn to, da từ màu đỏ tươichuyển sang đỏ thẫm, thậm chí sang màuxanh đen, xuất hiện các hoại tử (tế bàochết). Tế bào chết rụng đi, lộ ra các tếbào dưới da. Nếu không kịp thời chữatrị, thường bị loét dưới da, viêm thậnhoặc nhiễm trùng máu. Trong đó nhiễmtrùng máu có thể dẫn đến tử vong.

Điểm khác biệt giữa bệnh lên đơn và cácbệnh ngoài da khác là bệnh có thể bị ởbất cứ bộ phận cơ thể nào, có tínhchuyển động, di chuyển. Đặc biệt là bệnh

lên đơn tái phát (kép). Những chỗ phátbệnh lúc đầu cứ cách mấy ngày, mấytuần, mấy tháng, thậm chí mấy năm lại táiphát một lần nhưng đều nhẹ, sau mấyngày là khỏi nhưng chỗ da đó trở nêndày, xấu xí.

Phòng bệnh lên đơn: chủ yếu là nhằmvào nguyên nhân phát bệnh mà chọn biệnpháp phòng chữa, như tránh cho da vàniêm mạc bị côn trùng cắn, đốt, tránh bịxây xát, không ngoáy lỗ mũi, chú ý vệsinh cá nhân, chăm tắm giặt, thay quầnáo.

Cách chữa trị: nên sớm tiêm thuốc khángsinh, thông thường sau 2 - 3

ngày bệnh đã thuyên giảm, nhưng vẫn

phải tiếp tục điều trị thêm 2 - 3 ngày nữađề phòng tái phát. Đông y có thể dùngthang giải độc Hoàng Liên, tử

hồ thanh can, phổ tế tiêu độc... hoặc giãlá phù dung, lá hoa cúc dại tươi, bồ cônganh, địa đinh đắp lên.

Tại sao bị viêm chân lông?

Người khỏe mạnh thông thường không bịviêm chân lông. Vào mùa hè nóng nực,da lộ ra ngoài nhiều, dễ bẩn, hơn nữathường xuyên tiếp xúc, ma sát. Lúc nàynếu sức khỏe yếu, sức đề kháng kém mộtsố vi khuẩn gây bệnh sẽ lợi dụng cơ hộixâm nhập vào chân lông dẫn đến chânlông bị

viêm. Các vi khuẩn gây bệnh viêm chânlông chủ yếu là trụ cầu vàng, liên cầukhuẩn máu, trụ cầu trắng và trụ cầu biểubì. Ngoài ra, các ký sinh trùng truyềnnhiễm, các kích thích vật lý, hóa họccũng là tác nhân gây bệnh.

Viêm chân lông dựa theo quá trình mắcbệnh phân làm hai loại: cấp tính và mãntính. Căn cứ vào biểu hiện và vị trí phátbệnh, viêm chân lông lại chia thành 6loại sau:

a. Viêm chân lông đơn thuần: Chính làviêm chân lông cấp tính, lúc đầu ở

miệng chân lông có mụn mẩn nhỏ, màuđỏ, hơi ngứa, xung quanh có các quầngđỏ. Gãi ngứa có thể tạo nên một loét mủ

nhỏ. Sau mấy ngày đầu mủ vỡ, tiết ra mộtít dịch mủ. Lúc này bệnh sẽ đỡ dần. Bệnhkhông để lại sẹo. Trẻ em hay bị ở đầu,người lớn hay bị dưới nách.

b. Viêm chân lông mụn bọc: Còn gọi làviêm miệng chân lông ở nông bì hay loétmụn bọc mao nang. Biểu hiện là xungquanh lỗ chân lông phát đỏ, các mụn bọcmàu vàng xuất hiện rất nhanh, to bằng hạtgạo hoặc hạt đậu xanh, ở giữa có lôngxuyên qua, xung quanh có các quầng đỏ,ngứa ngáy, nóng rát. Sau mấy ngày mụnkhô lại kết vẩy. Vẩy bong để lại nhữngvẩy vụn màu trắng. Loại này thường bị ởtứ chi, da đầu và đùi.

c. Viêm chân lông cứng ở gáy: Còn gọilà viêm chân lông mụn cơm, hoặc viêm

lông phần gáy. Hay bị ở nam giới trungniên, cao tuổi, nhất là những người bịmụn trứng cá những người có thể chất dễbị sẹo. Lúc đầu, biểu hiện thường là xuấthiện các mụn mủ nhỏ, hoặc mụn mẩn màuđỏ ở quanh gáy. Chúng tác động, tiếp xúclẫn nhau dần dần phát triển hóa cứng lạinhư sẹo mụn cơm, có hình tròn, hìnhtrứng (hình noãn) hoặc hình bất quy tắc.Bệnh giới hạn ở vị trí tóc sau gáy. Tócchỗ bị bệnh trở nên thưa hoặc rụng hết.Bệnh tiến triển chậm, thường kéo dàimấy năm không khỏi.

d. Viêm xung quanh chân lông sưng tấy:Còn gọi là viêm tổ chức tổ ong phần đầu,gáy. Hay bị ở nam thanh niên. Lúc đầu,phần da đầu, nhất là đằng sau sẽ bị viêm

chân lông trứng cá đầu đen và viêm xungquanh chân lông, sau đó dần dần to, sậmlại, bằng hạt đậu, thậm chí bằng hạt đào.

Trong đó phần lớn có thể trở nên sưngtấy. Sau khi vỡ trở thành mấy ngòi mụncó mủ chảy ra. Quá trình mắc bệnh khádài. ổ bệnh cũ đỡ rồi, vùng bệnh mới lạixuất hiện. Cứ thế liên miên không ngớt,kéo dài mấy năm, thậm chí mười mấynăm.

e. Viêm chân lông rụng tóc: Đây là mộtloại viêm chân lông nhẹ. Trên da đầu cónhững đám mụn ở chân tóc, to bằng hạtgạo hoặc hạt đậu sau đó phát triển thànhmụn mủ rồi đóng vẩy thành sẹo. Xungquanh sẹo có thể

vẫn tiếp tục bị viêm chân lông. Ngườimắc bệnh không cảm thấy rõ rệt các triệuchứng.

f. Viêm chân lông ở râu: Còn gọi là loétrâu dê, là viêm chân lông xảy ra ở

râu nam giới, thường gặp ở xung quanhmôi và cằm. Lúc đầu xuất hiện các banđỏ, mụn nước hoặc mụn mẩn chân lôngsưng tấy. Giữa vùng bệnh có râu xuyênqua. Sau khi mụn mủ vỡ, khô lại đóngvẩy, vẩy bong là khỏi. Nhưng có thể lạixuất hiện loét mới. Ngoài ra, những chỗnhư lông mi, lông mày, lông nách, lôngâm đạo cũng có thể bị viêm dạng này.

Để phòng bệnh viêm chân lông, phải giữvệ sinh cá nhân, chăm gội đầu, tắm rửa,

thay quần áo, không được dùng móng taycào gãi da đầu. Đồng thời, nên tích cựcchữa các bệnh ngứa ngoài da, tăng cườngtập thể dục để tăng sức đề kháng. Có thểbôi xanhmêthylen, cồn long não, thuốcmỡ

pomateichtyal. Khi mụn mủ chín có thểrạch chích mủ. Người bệnh nặng có thểdùng thêm kháng sinh theo chỉ định củabác sĩ.

Loét sói thông thường là bệnh ngoàida như thế nào?

Loét sói thông thường là một loại bệnhlao hạch da, do vi khuẩn kết hạch gây ra.Do bệnh thường bị ở các chỗ như má,mồm, mũi, mắt, cổ, bả vai...

sinh loét và để lại sẹo, đặc biệt là cácbiến chứng ở mặt thì không thể tả

được, giống như sau khi bị sói cắn, vìthế đặt tên bệnh là loét sói. Tỉ lệ phátbệnh chiếm khoảng 50% tỉ lệ phát bệnhcủa bệnh nhân lao hạch da. Hơn nữa,những người bị loét sói lại có tỉ lệ bịbệnh lao phổi cao hơn người khỏe mạnhgấp 7 lần.

Loét sói thường bị ở những người đãtừng nhiễm vi khuẩn kết hạch. Vi khuẩncó thể xâm nhập vào cơ thể thông qua dađã bị tổn hại, cũng có thể

truyền qua máu, qua hạch của các ổ bệnhbị nhiễm khác. Lúc này, người nhiễm vikhuẩn vẫn là một người khỏe mạnh, có

thể không thấy triệu chứng bệnh trongmột thời gian dài. Nhưng khi sức đềkháng của cơ thể

giảm như sau khi bị ốm hoặc da bị cácvết thương, vết xước bên ngoài thì vikhuẩn sẽ tận dụng cơ hội tấn công và gâybệnh. Bệnh hay gặp ở nữ

giới, trẻ em cũng có thể bị.

Thời kỳ đầu xuất hiện những mụn nhỏ,mẩn đỏ, không lâu sau thì biến thànhnhững mụn hạch nhỏ nhô ra trên bề mặtda. Khi dùng tấm kính thủy tinh ép phẳng,ta thấy chúng có màu nâu vàng (giốngmàu nước tương làm từ táo). Các mụnnày có thể lan dần ra xung quanh, có màumận chín sậm.

Tùy theo các bước phát triển của bệnhmà số lượng các mụn hạch tăng lên liêntục, hợp thành một mảng ban lớn, bề mặtcủa các nốt ban này lại có những đámvẩy. Nếu qua một thời gian khá dài cũngkhông thể chữa khỏi thì các nốt ban, hạchsẽ bị loét, hơn nữa loét còn tiếp tục lanrộng. Khi các chỗ loét kín miệng sẽ đểlại những vết sẹo lớn bé, mấp mô, nôngsâu khác nhau, vì thế nguy hại lớn nhấtmà bệnh gây cho con người chính là hủyhoại sắc đẹp. Đặc điểm phát bệnh củaloét sói là chỗ sẹo của ổ bệnh cũ có thểlại xuất hiện các mụn hạch, loét sói mớivà cứ theo trình tự phát bệnh cố định là"mụn hạch loét sẹo mụn hạch" mà lạixuất hiện, thay thế, trường kỳ không khỏi,có thể kéo dài mấy năm thậm chí 10 - 20

năm.

Hơn nữa, có 1 - 2% những người bị bệnhnày bị ung thư tế bào dạng vẩy.

Loét sói gây đau khổ cả về thể xác lẫntinh thần cho người bệnh. Đặc biệt làbệnh lao hạch có nguy cơ truyền nhiễmtăng lên, càng cần phải chú ý

phòng tránh, dựa theo cách phòng tránhlao phổi.

Cách chữa loét sói thông thường cũnggiống với cách chữa các bệnh lao hạch.Ngoài việc chú ý nghỉ ngơi, tập thể dục,tăng dinh dưỡng bữa ăn hàng ngày cònnên uống hoặc tiêm thuốc chống, khánglao hạch theo chỉ

dẫn của bác sĩ. Khi chữa không đượcgián đoạn ngắt quãng, phải kiên trì hơnmột năm. Trong quá trình chữa, do thểchất, tình trạng bệnh mỗi người khácnhau nên phải hoàn toàn tuân theo y lệnh,hướng dẫn của bác sĩ. Đối với một sốchỗ biến chứng nếu phát hiện sớm, phạmvi bệnh còn hẹp có thể dùng thủ thuật cắtbỏ.

Có mấy loại lao hạch da thường gặp?

Lao hạch da có nhiều loại và đều do vikhuẩn kết hạch gây ra. Ngoài loét sóithông thường còn có lao hạch da tổnghợp, lao hạch da dạng cục, lao hạch dathể dịch, lao hạch da lở loét, lao hạch dagieo rắc hạt ngô, lao hạch da hoại tử mẩnmụn và nấm rêu dạng tràng nhạc.

1. Lao hạch da tổng hợp

Tổn hại thời kỳ đầu là chứng viêm cấptính, đầu tiên xuất hiện một mụn nâu đỏ,sau đó có thể phát triển thành nốt banhoặc mụn hạch cứng, tuyến hạch cục bộsưng to. Khi mụn hạch vỡ tạo nên vếtloét, tuyến hạch cũng có thể bị vỡ. Thôngthường sau mấy tuần thì hạch vỡ kínmiệng. Trong các chất mà những vết loétnày tiết ra đều có những vi khuẩn kếthạch, có tính truyền nhiễm.

2. Lao hạch da dạng u, cục

Phương thức bị nhiễm và lây lan củabệnh này cũng giống như các bệnh laohạch khác. Bệnh có thể bị ở bất kỳ lứa

tuổi nào, dễ nhiễm nhất là: bác sĩ phẫuthuật ngoại khoa, những người giết mổsúc vật, và những người vắt sữa. Bệnhthường xảy ra ở những nơi lộ ra ngoàinhư ngón tay, mu bàn tay, gót chân, mắtcá chân, đầu gối. Thời kỳ đầu xuất hiệnmột hoặc nhiều mụn màu đỏ sẫm, chỉ bịở một bên cơ thể. Sau đó mụn to dần,hợp lại thành mảng bề mặt thô ráp, đóngvẩy. Những chỗ này có thể đã bị hoại tửmưng mủ nhưng thường sẽ không loét.Quá trình mắc bệnh chậm, có thể mấynăm không khỏi.

3. Lao hạch da thể dịch

Đông y gọi là bệnh tràng nhạc. Phần lớncác ổ bệnh lao hạch ở tuyến hạch, ở cáckhớp xương và hai đầu khớp xương dưới

da trực tiếp mở

rộng, lan tràn đến da gây nên bệnh.Thường bị ở trẻ em và thanh niên nhưngtheo tài liệu trong mấy năm gần đây,bệnh này đã phát triển sang người già.Bệnh thường bị ở cổ, nách, ngực vàháng. Trên da xuất hiện các hạch bằngđậu ván, thậm chí to bằng hạt dẻ. Cácđặc điểm khác là: không đau, cứng, cóthể di động. Phần lớn các mụn hạch cóthể liên kết thành chuỗi, cao hơn bề mặtda. Mụn hạch có thể mềm dần, loét vỡ,tiết ra một chất như sữa khô mang vikhuẩn kết hạch. Quá trình mắc bệnhchậm, có thể nhiều năm không khỏi, ổbệnh cũ khỏi xong lại sinh ra chỗ loétmới ở ngay bên cạnh.

4. Lao hạch da lở loét

Còn gọi là lao hạch da khoang miệnghoặc bệnh lao hạch loét ngô. Bệnh lànhững vết loét trên niêm mạc ở các chỗnhư khoang miệng, bộ máy sinh sảnngoại sinh, hậu môn. Thời kỳ đầu phátbệnh xuất hiện một vài mụn mẩn, đỏ sẫm,không lâu thì vỡ ra thành rất nhiều vếtloét nhỏ, các loét này nhanh chóng hợplại thành một loét lớn, ở mặt loét và bờlân cận có những hạt dạng sữa đặc màuvàng, nhỏ như hạt thóc. Quá trình bệnhchậm, khó kín miệng. Nguyên nhân gây rabệnh này chủ yếu là do bản thân ngườibệnh đã mắc bệnh lao hạch hoạt động, dichuyển trong nội tạng. ổ bệnh bị

ở niêm mạc khoang miệng là do các vi

khuẩn kết hạch trong đờm, khi khạc raxâm nhập vào những chỗ loét ở cửa niệuđạo, ngoài bộ phận âm đạo là vì ngườibệnh đã bị lao hạch ở bàng quang hoặc ởthận, vi khuẩn kết hạch thông qua nướctiểu mà gây nhiễm cục bộ; loét ở hậumôn lại là do người bệnh bị lao hạch ởruột.

5. Lao hạch da gieo rắc hạt ngô

Loại lao hạch da này chủ yếu do vi khuẩnkết hạch trong cơ thể của người mắcbệnh xâm nhập vào máu, gieo rắc, pháttán đến khắp người qua sự

tuần hoàn máu. Biểu hiện trên da chỉ làmột trong những triệu chứng ngoài củabệnh, khắp người có thể phát ban, mẩn

các mụn đỏ sẫm, có cái là mụn nước, cócái như mụn bỏng rạ, cái nhỏ nhất giốngđầu kim, cái to nhất giống hạt gạo, nằmrải rác, số lượng không xác định. Sau đó,các mụn mẩn để lại những vẩy nhỏ, mụnnước có thể đóng vẩy và dần biến mấtnhưng cũng có cái sẽ bị loét khi vỡ ra.

6. Ban đỏ đông cứng

Còn gọi là lao hạch da đông cứng.Người mắc bệnh này thường là bệnhnhân lao phổi. Điều này chứng minh rằngngười bệnh này có liên quan với việc bịnhiễm vi khuẩn kết hạch. Tuy rằng xétnghiệm vi khuẩn kết hạch ở

những người mắc bệnh này là dương tínhnhưng lại không tìm thấy các vi khuẩn

này ở ổ bệnh trên da. Bệnh thường gặp ởphụ nữ trẻ và người già.

Bộ phận hay bị là chỗ gập đùi, thỉnhthoảng cũng bị ở những chỗ khác vàthường vào mùa đông.

Ban đỏ đông cứng là những mụn hạchcứng có kích thước khác nhau, số

lượng lúc nhiều lúc ít. Biến chứng ở lớpsâu của da, bề mặt hầu như

không thay đổi rõ rệt, sờ chỉ thấy cụccứng cứng, hơi đau, thường không tự thấycác triệu chứng. Sau một thời gian, mụnhạch sẽ to dần, nhô lên mặt da rồi có cáitự nhiên biến mất, có cái mềm, vỡ vàloét, những chỗ loét rất khó kín miệng,

khi kín miệng sẽ để lại sẹo.

7. Mụn lao hạch hoại tử

Còn gọi là lao hạch hoại tử mẩn mụn.Những người mắc bệnh này đã bị

bệnh lao hạch ở phổi hoặc ở các cơ quannội tạng khác. Các vi khuẩn kết hạch pháttán đến da nhờ sự tuần hoàn máu. Ngườidễ mắc bệnh nhất là thanh niên. Đặcđiểm tổn hại là ở chỗ tứ chi thò ra nhưkhuỷu tay, đầu gối, mu bàn tay, mu bànchân xuất hiện rải rác các mụn hạch nhỏở chân lông có màu nâu đỏ hoặc đỏ tía,xung quanh có các quầng đỏ. Các mụnnày một số ít có thể tự biến mất sau vàituần còn phần lớn hình thành một loétnhỏ hoại tử ở chính giữa, nhưng loét

không đau không ngứa. Sau khi khỏi đểlại vết sẹo mờ.

8. Nấm rêu tràng nhạc

Còn gọi là lao hạch da dạng nấm rêu.Bệnh thường xảy ra ở trẻ em, thanh niênbị lao hạch, lao xương và khớp xương.Tổn hại trên da thường thấy ở

thân mình hoặc tứ chi, nhiều nhất là ởphần vai, eo và mông. Người mắc bệnhkhông tự thấy triệu chứng, chỉ có một sốít thấy ngứa nhẹ. Thời kỳ

đầu, mụn mẩn nhỏ, bằng đầu kim rồibằng hạt ngô, cứng, phẳng, bề mặt thườngcó một ít vẩy. Sau đó có thể phát triểnthành đám ban khá dày.

Sau mấy tháng hoặc mấy năm, chúng tựnhiên biến mất, không để lại sẹo, cũngkhông bị tái phát.

Cách chữa các lao hạch da này, trênnguyên tắc là sử dụng phương pháp kếthợp thuốc chống lao và thuốc kháng sinh.Đồng thời chú ý chữa trị cục bộ.

Nấm đỏ là loại bệnh gì?

Thông thường, tất cả những bệnh nấmđều do trực khuẩn gây ra. Quan niệmtrước đây cho rằng nấm đỏ thuộc bệnhngoài da trực khuẩn, nhưng hiện nay đãchứng thực rằng bệnh này xếp vào loạiphi trực khuẩn, và là một bệnh ngoài dado vi khuẩn que rất nhỏ gây ra. Loại vikhuẩn này thường ký sinh ở mũi, họng,

kết mạc mắt và vành tai ngoài của conngười, bình thường không gây hại, nhưngkhi sức đề kháng của cơ thể suy giảmhoặc vào mùa hè nóng bức, chúng mớigây rối, phá hoại da và gây bệnh nấm đỏ.

Nấm đỏ hay bị ở háng, giữa mông, dướinách, ở các nếp nhăn dưới vú của ngườilớn, cũng có khi bị ở giữa ngón chânhoặc ở mặt trong của bao quy đầu vàdương vật. Thời kỳ đầu, xuất hiện cácnốt ban màu đỏ hoặc nâu đỏ, có bờ rõrệt, bề mặt có ít vẩy như vỏ trấu khô, khira mồ hôi thấy nóng rát hoặc ngứa ngáy.Thông thường, chúng ta không tự nhậnbiết các triệu chứng, đến khi bị bệnhnặng, nốt ban vỡ ra, phân bố rộng khắpthân mình và tứ chi.

Chữa bệnh này có thể uống kháng sinhtheo chỉ dẫn của bác sĩ, bôi thêm cácthuốc trị nấm trong vòng 2 - 3 tuần.Thường xuyên tắm rửa bằng xà phònglưu huỳnh để tránh bệnh tái phát.

Tại sao lông nách và lông âm đạo cũngbị nấm?

Nếu lông nách và lông âm đạo bị nấm,trên thân lông sẽ xuất hiện vệt bẩn màuvàng, màu đen hoặc nâu đỏ. Quan sát kỹở những chỗ này, vệt bẩn là do một sốhạt hoặc hạch nhỏ chồng chất tạo nên. Vikhuẩn tập trung gây bệnh là các vi khuẩnque rất bé, rất mảnh. Sau khi bị nhiễmkhuẩn, lông nách và lông âm đạo dễ bịgiòn, gãy hoặc đứt.

Những người béo, ra mồ hôi nhiều rất dễbị bệnh này. Đó là vì nếu họ

không kịp thời tắm rửa, mồ hôi chua, tạođiều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn gâybệnh. Bệnh nặng có thể ảnh hưởng đến danhưng những người mắc bệnh thườngkhông biết, không có bất kỳ cảm giác nàonên xem nhẹ.

Bệnh hay xảy ra vào mùa hè nóng bức,ẩm ướt. Khi thời tiết mát mẻ, ra ít mồhôi, các triệu chứng sẽ tự nhiên đỡ hẳnhoặc dần biến mất.

Nếu bệnh nhẹ không cần phải chữa trị,chỉ nên chú ý tắm rửa khi đổ mồ

hôi hoặc rửa lông nách, lông âm đạo

bằng xà phòng. Bình thường phải giữ

da khô, mặc quần áo sạch sẽ, thoáng,mát. Bệnh nặng có thể cạo hết lông náchvà lông âm đạo, bôi cồn iode salicylic1%.

Rôm là bệnh như thế nào?

Rôm sảy còn có tên là rôm đỏ hoặc mẩnhạt thóc, là một bệnh ngoài da thườnggặp nhất vào mùa hè. Nguyên nhân là dothời gian lưu lại quá dài trong môitrường nhiệt độ cao, độ ẩm lớn, mồ hôikhông thể thoát ra qua tuyến mồ hôi, lớpchất sừng ở biểu bì bị ứ đọng, làm tắcống dẫn mồ hôi, hơn nữa mồ hôi đổ ra,tích lại liên tục làm áp lực trong ống dẫnmồ hôi tăng lên, dẫn đến vỡ ống. Mồ hôi

thấm vào các tổ chức xung quanh, kíchthích các lỗ mồ hôi và tạo nên mụn nước,mụn mẩn.

Già trẻ, nam nữ đều có thể bị rôm, nhấtlà những người ra mồ hôi nhiều, trẻ emhiếu động, những người béo, nhữngngười bệnh nằm liệt và những người ởtrong hoàn cảnh điều kiện vệ sinh kém,không thể tắm rửa thường xuyên.

Rôm hay bị ở cổ, trán, ngực, nách, háng,lưng, khuỷu tay, mông và dưới vú. Biểuhiện cơ bản là những mụn mẩn to nhỏkhác nhau, xung quanh có các quầng đỏ,thường xếp dày đặc, đan kín, thấy ngứa,bỏng rát, có lúc thấy đau nhói như bị gaiđâm. Nếu bệnh phát triển hơn nữa có thểtrở

thành rôm phần sâu, lúc này mụn nước tolên rõ rệt. Ngoài ra còn có một loại rômgọi là rôm trắng hay mụn mẩn hạt thóctrong. Trên da có những mụn nước nhỏ,trong suốt, thành mụn rất mỏng, dễ vỡ.Sau khi mụn nước xẹp có thể để lạinhững vụn vẩy be bé, hơi ngứa. Mụnthường nổi ở thân mình, lưng và ngực.Một số người ra mồ hôi nhiều do sốtthường bị rôm trắng. Còn một loại rômgọi là rôm nùng, biểu hiện cũng là nhữngmụn nước nhưng kích thước không đồngđều giống như mũ của đầu kim to, thườngbị ở dưới nách, khuỷu tay, bộ phận âmđạo.

Rôm không phải là một bệnh ngoài da

nghiêm trọng, khi thời tiết mát mẻ, bệnhsẽ tự khỏi. Nhưng tỉ lệ phát bệnh vàomùa hè rất cao, không những gây ngứangáy khó chịu mà nó còn gây khá nhiềubất tiện, phiền phức cho cuộc sống. Vìthế, mùa hè ngăn bị rôm sảy có nhữngcách dưới đây: 1. Giữ trong phòngthoáng gió, tăng cường các biện pháp tảnnhiệt. Khi thời tiết quá oi bức, nên dùngquạt điện, máy điều hòa. Cố gắng tránhra mồ hôi nhiều.

2. Quần áo mùa hè nên chọn các chấtliệu mỏng, nhẹ, mềm, thấm mồ hôi nhưvải thô, tơ tằm... Tuyệt đối không mặcquần áo làm từ chất liệu sợi hóa học,nilon không thoáng khí.

3. Chăm tắm rửa, thay quần áo, kịp thời

lau sạch mồ hôi, giữ cho da khô và sạchsẽ.

4. ít ăn các thực phẩm có chất kích thích,hạn chế uống rượu mạnh, nên uống nhiềunước trà.

5. Khi da bị ngứa hoặc thấy có rôm cũngkhông được gãi.

Có thể chữa rôm theo những cách sau:

- Xoa phấn rôm, nước rôm sau khi tắm.

- Đun lá rau mã sỉ, để nguội rồi dùng đểrửa những chỗ bị rôm hoặc giã nát lámướp tươi, bồ công anh và rau mã sỉ đểbôi ngoài. Cũng có thể cắt lát dưa chuột,xoa lên mấy lần một ngày.

- Uống nước đậu xanh. Hoặc lấy hoacúc, hoa kim ngân, hoắc hương tươi, bộilan tươi mỗi loại 9g, với 3g cam thảotươi sắc thành canh, uống thay trà.

- Đối với những người đã bị rôm nhiều,lan rộng thì có thể dùng thuốc kháng sinh.

Làm thế nào phòng tổn thương do giárét?

Tổn thương do giá rét là một bệnh ngoàida thường gặp vào mùa đông.

Nguyên nhân là vì da chịu các kích thíchlạnh, ẩm ướt một thời gian khá dài, dẫnđến các động mạch nhỏ dưới da co lại,làm cục bộ cung cấp máu không đủ khiếncho các huyết quản tê liệt, tĩnh mạch bị

đọng máu, tuần hoàn máu kém lưu thôngsinh ra các nốt ban đỏ tía, xung huyết,hơi phù.

Mặc quần áo quá ít, đi giày tất chật, taychân lộ ra ngoài trong thời tiết lạnh giáquá lâu, thiếu vận động, tính năng thầnkinh thực vật hỗn loạn, sự tuần hoàn máuở đầu các chi bị cản trở, dinh dưỡngkém, mắc các bệnh thiếu máu hoặc bệnhbài tiết đều có thể là những nguyên nhângây ra bệnh.

Ngoài ra, những người béo mà da mềm,mịn và những người có tố chất di truyềngia tộc cũng dễ bị tổn thương.

Tổn thương do giá rét hay gặp ở phụ nữtrẻ và những người tuần hoàn máu không

tốt (người bị chứng này thường thấy lạnhở tay, chân nhưng lại ra mồ hôi). Tổnthương hay bị ở những chỗ lồi ra của cơthể và ở đầu các chi như mu bàn tay,ngón tay, gót chân, ngón chân, mép chân,hai tai, chóp mũi và gò má. Thời kỳ đầuda hơi sưng, ửng đỏ, khi tay, chân ấm,nhất là buổi tối, chui vào chăn sẽ thấyngứa ngáy rấm rứt. Sau đó, nếu tổnthương phát triển hơn nữa có thể xuấthiện các mụn nước hoặc mụn to, nứt rathành vết loét hoặc nát rữa. Nếu tổnthương đặc biệt nghiêm trọng, cục bộ cóthể có các tổ chức hoại tử, rụng xuống,thậm chí vì thế mà bị tàn tật, khiếmkhuyết.

Để phòng tổn thương do giá rét, phải

tăng cường luyện tập chống lạnh.

Trước khi thời tiết chuyển lạnh phảithường xuyên rửa mặt, rửa tay, rửa chânbằng nước lạnh. Đồng thời, dùng taymassage, xoa bóp những chỗ

dễ bị tổn thương. Khi thời tiết rét cóng,phải chú ý giữ ấm cho tay, chân và cácbộ phận khác. Ra ngoài nên đeo khẩutrang, găng tay, quàng khăn, đi giày ấm.Giày tất không được quá chật và nênchăm thay giặt, không nên đi giày tất ẩmướt. Đối với những người năm nào cũngbị tổn thương do giá rét, ngoài làm theocác cách trên còn phải chiếu tia tử ngoạivào những chỗ bị tổn thương trước khilập đông một thời gian, cứ 10 - 20 ngàychiếu xạ một lần.

Điều trị tổn thương này, thời kỳ đầu cóthể bôi cồn long não hoặc cao mỡ

mật (70% mật ong, 30% mỡ lợn chín)cũng có thể dán cao. Đông y có thể

uống đương quy tứ nghịch thang... hoặcuống vitamin E và vitamin B6.

Có mấy loại viêm da ánh sáng mặt trời?

Viêm da ánh sáng mặt trời là một bệnhngoài da do ánh sáng mặt trời chiếu xạ,trong đó bao gồm: mẩn mụn đa hình daánh sáng mặt trời, viêm da ánh sáng mặttrời - thực vật, viêm da ánh sáng mặt trời- ốc đá và viêm da ánh sáng mặt trờithuốc. Các bệnh viêm da này thường xảy

ra khi ra nắng nhiều trong mùa hè. Mùathu, đông và đầu xuân ít khi xảy ra viêmda.

Hơn nữa, những người mắc bệnh này đếnmùa đông cũng tự nhiên đỡ

hoặc khỏi dần.

Mẩn mụn đa hình do ánh sáng mặt trời

Thường gặp ở nam nữ thanh niên, ít gặpở trẻ em và người già. Thời kỳ

đỉnh điểm của bệnh là khoảng tháng 5đến tháng 8, kéo dài đến tháng 9, tháng10. Thông thường, người bệnh sau mấyngày hoặc mấy tiếng phơi nắng cảm thấyda ngứa ngáy, rồi các ban đỏ, mụn nước

xuất hiện trên những chỗ lộ ra ngoài như:mặt, cổ, mu bàn tay, cánh tay. Ngườibệnh nặng có thể phù, thối rữa, thấmdịch, đóng vẩy và ngứa dữ dội ở nhữngchỗ thương tổn. Người bệnh thườngkhông thể chịu đựng mà cào gãi liên hồilàm cho da dày thêm.

Mẩn mụn đa hình do ánh sáng mặt trờicũng có thể biểu hiện thành các ban đỏphơi nắng, tức là ở mặt, cổ, mu bàn tay,hoặc trên hai tay xuất hiện các đám banmàu đỏ tươi. Khi bệnh nặng còn mọc cảmụn nước đau, rát, sau mấy ngày mụnđóng vẩy rồi dần dần mất đi.

Còn một loại viêm da biểu hiện thànhban trắng phơi nắng, tức là sau khi bị

ánh sáng mặt trời chiếu xạ, da ửng đỏ,bong da, xuất hiện nhiều nốt ban màutrắng nhạt, nhỏ như mũi kim rồi to dầnbằng hạt gạo. Thường bị ở

lưng, ngực trước và chi trên.

Viêm da do ánh sáng mặt trời - thực vật

Còn gọi là viêm da dị ứng ánh sáng. Khiăn một số loại rau như: rau cải, rau dền,rau cải dầu, rau chân vịt hoặc uống cácthuốc đông y (như kinh giới, phòngphong, bạch chỉ, bổ cốt chi) lại tiếp xúcvới ánh sáng mặt trời sẽ sinh ra viêm dado dị ứng. Nguyên nhân là vì trong cácloại thực vật này có chứa các chất cảmquang, thúc đẩy cơ thể hấp thụ các tia tửngoại trong ánh sáng mà phát bệnh. Các

chuyên gia đã cho rằng bệnh này với ánhsáng mặt trời và các thực vật trên đều cóquan hệ với nhau.

Người mắc bệnh chủ yếu là nam nữ thanhniên, trẻ em rất ít khi mắc. Khởi bệnh rấtbất ngờ. Sau khoảng 24 giờ ăn các thựcvật trên lại phơi nắng thì mắc bệnh. Lúcđầu ta thấy ngứa ngáy, không lâu saunhững chỗ lộ ra như

mặt, mu bàn tay xuất hiện các dấu hiệuphụ nề, hai mí mắt cũng không mở

ra được vì sưng tấy, khó há miệng, dahơi đỏ, có mụn nước, có nốt ban.

Khi mụn vỡ tạo nên lớp rữa da màu đỏtươi, có cái bị loét ra. Sau khi khỏi sẽ để

lại sẹo. Người nhẹ thì bị ở mặt, khoảng 1tuần sẽ khỏi. Người nặng thì bị khắp cácchỗ như: cổ, chi trên, mu bàn tay... vàphải 2 - 3 tuần có khi lâu hơn mới chữakhỏi.

Viêm da do ánh sáng mặt trời - ốc đá

Bệnh xảy ra ở một số người do ăn ốc rồira nắng mà phát bệnh. Thông thường, saukhi ăn nhiều ốc, lại bị nắng chiếu liên tụctrong 3 - 4 ngày sẽ

sinh bệnh. Nguyên nhân có thể do trongốc có chứa các chất cảm quang, chất nàytích lại trong cơ thể, vì thế khi ra nắng cơthể xảy ra phản ứng quang hóa học.

Bệnh hay bị ở các vị trí đầu, tay và chân.

Da những chỗ này ửng đỏ, phù nề, bề mặtda sáng, có thể thấy các mụn nước mẩnđỏ, to nhỏ khác nhau.

Người bị bệnh nặng, mụn sẽ bị loét, khikhỏi để lại sẹo hoặc vết sắc tố mờ

mờ. Một số ít người còn bị lở loét hoặcbị mụn đỏ ở niêm mạc miệng.

Viêm da do ánh sáng mặt trời - thuốc

Biểu hiện giống như mẩn mụn đa hình,như bệnh phát ban, bệnh sởi...

Người bệnh có cảm giác ngứa dữ dội.Người bị bệnh nặng có thể kèm theo cáctriệu chứng như: sốt, thương tổn niêmmạc, dạ dày.

Để đề phòng bệnh viêm da do ánh sángmặt trời, bất kể bị viêm loại da nào,nhóm nào, điều đầu tiên cần chú ý là nêntránh phơi nắng. Khi ra ngoài ta nên độimũ, mang ô, mặc quần dài, áo dài taymàu nhạt hoặc màu trắng để hạn chế bứcxạ nhiệt; bôi kem chống nắng khi cần đira ngoài trời nắng. Đặc biệt là đối vớinhững người dị ứng ánh sáng mặt trời doăn ốc, ăn một số loại rau hay uống mộtsố thuốc đông y kể trên càng nên chú ý

phòng tránh. Những người đã bị viêm dado thực vật sau khi khỏi tuyệt đối khôngnên ăn nữa.

Có thể chữa trị theo những cách sau:

(1) Mẩn mụn đa hình do ánh sáng mặt

trời. Uống thalidomate mỗi ngày 3

lần, mỗi lần 50 - 100mg, liên tục trong 1- 2 tháng. Phụ nữ mang thai nên thậntrọng khi dùng. Bà mẹ cho con bú khôngđược sử dụng. Ngoài ra, có thể uốngthêm vitamin C, vitamin B và bôi thuốcanimocotin.

(2) Viêm da ánh sáng mặt trời - thực vật

Uống thuốc chống dị ứng và trị ngứa nhưchlorpheniramine, astemizole.

Bệnh nặng uống thêm predmisone ngày 3lần, mỗi lần 5 - 10mg, bệnh đỡ

thì giảm liều uống vitamin B1, vitaminB6, vitamin C và animocotin. Tùy theo

tình trạng bệnh có thể bôi calamine hoặcethacridine. Loét có thể

dùng neomycin, erythromycin.

(3) Viêm da ánh sáng mặt trời - ốc đá

Nhẹ thì uống chlorpheninamine ngày 1viên, uống đồng thời với vitamin B1

và vitamin C ngày 3 lần, mỗi loại 2 viên.Người bệnh nặng có thể uống thêmpredmisone ngày 3 lần, mỗi lần 5 -10mg. Cũng có thể uống (DCT)hydrodiuril ngày 3 lần, mỗi lần 20mg.Mụn chưa vỡ bôi acid boric 3%, mỡ

zincoxide.

(4) giống (2).

Phòng chữa bệnh hoại tử như thế nào?

Bệnh hoại tử là do các tổ chức cục bộchịu đè, nén trong một thời gian dài, làmcản trở sự tuần hoàn của máu, dẫn đếncác tổ chức da chết, gây lở

loét. Bệnh thường gặp ở những bệnh nhântê liệt, những người bị thương tổn ngoàiý muốn, những người mắc các bệnh phảinằm lâu, không thể tự

xử lý các sinh hoạt cá nhân.

Bệnh hoại tử hay bị ở bộ xương, khớpxương, là những nơi hay chịu lực đè, épvà ở những chỗ xương ma sát như mông

đít, sống lưng, xương đùi, mắt cá chân...Da cục bộ khá mỏng, không có các tổchức bắp thịt, chèn đệm bảo vệ. Khi bắtđầu phát bệnh chỉ có biểu hiện đỏ sẫm ởnhững chỗ bị

đè, ép. Nếu không kịp thời có biện phápxử lý thì những chỗ đó sẽ tiếp tục chịulực mà xuất hiện thêm những tổn thương,những chỗ đỏ sậm rất nhanh biến thànhthâm đen, nát, thối, các tổ chức hoại tử(chết) rụng ra, tạo nên vết loét, có thể lâukhông khỏi.

Để tránh bị hoại tử, phải thường xuyênlau, tắm bằng nước nóng cho người bệnh,giữ cho da sạch sẽ, thường xuyên giúpngười bệnh trở mình và hoạt động cáccơ. Đối với các chỗ hay bị hoại tử, phải

chú trọng bảo vệ

như rắc phấn rôm lên... Đồng thời xoabóp nhẹ để tăng cường vòng tuần hoàncủa máu. Ngoài ra, còn có thể tăng đệm,lót dày, mềm cho các phần nhô lên củaxương. Đối với những chỗ sắp hoặc đãbị hoại tử, có thể sử

dụng đệm không khí để bảo vệ vì đệmkhông khí có thể tránh cho chỗ

bệnh bị ma sát và sức ép.

Chữa hoại tử nói chung dựa theo tìnhtrạng bệnh khác nhau mà chọn các cáchkhác nhau. Đối với những người bị hoạitử chưa vỡ, loét có thể dùng dung dịchneomycin hoặc chữa theo đông y: 30g

như ý kim hoàng tán, 1,5g hóa độc tán và1 ít rau mã xỉ tươi phá chế thành hồ bôi,cũng có thể

bôi rượu êtylic 50% sau khi xoa bóp cụcbộ rồi rắc thêm bột tale. Đối với ngườibị hoại tử đã vỡ mủ, nếu bị loét nông thìrửa sạch rồi rắc bột tale (còn gọi là bộtđá) đại hoàng, gồm bột đá trộn với mạtđại hoàng. Bệnh nhẹ

rắc mỗi ngày 1 lần, bệnh nặng dùng ngày2 - 3 lần. Thời kỳ hoại tử khép miệngdùng bạch ngọc cao trộn với sinh cơ tánhoặc cam nhũ cao trộn với trân châu tánbôi lên. Cũng có thể dùng bột tam hoàngbăng phiến (hoàng liên, hoàng cầm,hoàng bách mỗi loại 100g nghiền nhỏtrộn với 5g băng phiến) pha chế với dầu

vừng, bôi ngày 1, 2 lần.

Bệnh mụn cơm hình thành như thếnào?

Mụn cơm thường bị ở mũi chân, giữangón chân và mép chân. Trong một thờigian dài, những chỗ này chịu lực ép, đèvà ma sát, gây trở ngại cho sự

tuần hoàn của máu, dẫn đến da cục bộ bịsừng hóa quá mức mà sinh ra tổn hại,chính là chất sừng hình nón. Nhữngngười đứng lâu hoặc đi lại nhiều dễ mắcbệnh này.

Triệu chứng biểu hiện như sau: da bịsừng hóa gồ lên, có hình nón, màu vàngnhạt như hạt đậu, đỉnh như đầu đinh đóng

khảm vào chân bì, ở dưới có một lớpmàng mỏng màu trắng xám gọi là hoạtnang mụn cơm. Bề mặt mụn cơm trơn,nhẵn, có vân da rõ nét, hơi cứng, cao hơnmặt da, ranh giới rõ ràng, thường đơnphát (tức là mọc cái một). Do đầu chấtsừng hơi cứng giống như đinh ăn sâu vàochân bì, kích thích các đầu dây thần kinh,gây đau nhức khi bị ma sát hoặc đè, ép.

Để ngăn không hình thành mụn cơm, chủyếu nên giảm bớt ma sát và chèn ép cụcbộ, không đi giày nhỏ, chật, đế cứng, nênchú ý quan sát chân có chỗ nào sần lênkhác thường không, ở những chỗ khi ấn,ép vào thấy đau, mụn cơm chưa hìnhthành nên ngâm chân bằng nước nóng,sau đó dùng dao nhọn gọt bỏ lớp sừng

hóa rồi dán băng (ví dụ như urgo) lên,sau 2 - 3 ngày bóc đi, có thể ngăn mụncơm hình thành. Ngoài ra, chú ý giảmthời gian đứng và đi lại.

Những người bị mụn cơm nên tích cựcđiều trị thêm, có thể dùng những cáchsau:

1. Ngâm mụn cơm vào nước nóng, dùngdao gọt lớp sừng ở bề mặt rồi dán caothạch anh lên.

2. Giã nát nha đảm tử nhân đắp lên rồidùng vải co giãn buộc cố định, 5 - 6

ngày thay thuốc một lần.

3. Ngâm mụn cơm vào nước nóng, gọt bỏ

lớp sừng quá dày trên bề mặt, cắt một lỗở giữa mảnh vải cao su, dán lên mụncơm để lộ cái lỗ đó, bôi salicylic acid15% rồi lại lấy một miếng vải cao suđậy lên, 2 ngày thay một lần, làm mấy lầncó thể khỏi.

4. Ngâm nước nóng cho mụn cơm mềmrồi gọt bỏ lớp da cứng, chỉ được gọt đếnkhi hơi rớm máu, không được để chảymáu, lại ngâm nước muối trong 20 phút.Lấy 10 hạt lục thần hoàn nghiền nhỏ phavới dấm lâu năm thành dạng hồ rồi bôilên, cố định bằng một miếng mành caosu, 3 ngày thay một lần, cứ thế đến lúckhỏi.

5. Đối với những người chữa lâu khôngkhỏi, mụn cơm bị đi bị lại có thể

tiến hành phẫu thuật bóc tách, dùng tialaze đốt.

Chai chân, chai tay xảy ra như thế nào?

Chai là một vùng da bị hóa sừng, donhiều tế bào chết tạo nên. Khi bàn chân,bàn tay phải cọ xát nhiều và thườngxuyên vào một vật, những cái chai sẽxuất hiện ở điểm tiếp xúc. ở bàn tay, thủphạm của chai thường là bút viết, tay láixe máy. ở bàn chân, chai thường là dogiày, hoặc chính là do xương các ngónchân ép sát vào nhau khi đi giày. Trongtrường hợp này chai nằm giữa hai ngónchân.

Đôi khi chai còn có nhân ở giữa. Đây là

hậu quả của một lần nhiễm trùng.

Nhân của chai có chứa huyết thanh vàgây đau đớn, đôi khi tới mức không chịuđựng nổi. Những cái chai có nhân có thểbị nhiễm trùng, nhất là ở

những người bị bệnh tiểu đường.

ở gan bàn chân, chai có thể bị nhầm vớimụn cơm. Nếu là mụn cơm, sau khi bóclớp sừng ra sẽ thấy xuất hiện những đốmđen nhỏ.

Chai chân còn gọi là đệm chân, thườngbị ở người trung niên và cao tuổi.

Chai chân là do ma sát dẫn đến lớp chấtsừng dày hơn biểu bì. Phần lớn là do đi

giày mỏng, nhỏ, chật, đế cứng hay do haiđầu của ống xương ngón chân và gótchân đều dị dạng, khó chịu đựng đượctrọng lượng đè xuống của cơ thể, thế làcác tế bào chất sừng sẽ phải liên tục dàylên để làm thay chức năng đó, dần dà tạonên một cái đệm dày, tức là chai chân.Những chỗ bị chai thường giống như sápnến, trong suốt, hơi vàng, cứng, không rõranh giới, ở giữa dày lên thấy rõ, nếu gọtcạo bỏ, chỉ mấy ngày sau lại mọc lớp dadày mới. Nếu vết chai không đỡ hoặccũng không mất đi thì sẽ

càng ngày càng nghiêm trọng.

Đề phòng chai chân

- Tránh những điểm tì quá mạnh (ví dụ

như khi đi giày có gót cao, và mũi nhỏ).

- Không cố xỏ chân vào những đôi giàykhiến bạn cảm thấy không thoải mái, chodù chúng trông thật đẹp.

- Nếu ngón chân có tật, tốt hơn hết làđóng riêng một đôi giày cho phù hợp.

Một số người có ngón chân cái bị biếndạng, quèo ra phía ngoài, có thể

đục lỗ trong lớp lót giày, dành mộtkhoảng không cho ngón chân này.

Để không bị chai chân, nên đi các loạigiày mềm, rộng, thoáng, đế dày hoặc lótgiày mềm, tránh để phía dưới chân bị masát và đè, ép, tránh đi những đôi giày quá

chật.

Những người bị chai chân có thể đục mộtlỗ dưới đế giày đúng chỗ bị chai, nhưvậy khi đi giày chỗ chai vẫn đượcthoáng, không bị ma sát và chịu lực ép,thời gian sau có thể đỡ dần. Nhữngngười mới bị chai nhẹ thì dần dần tựkhỏi; nặng hơn một chút thì ngâm chânbằng nước nóng, dùng dao gọt mỏng, cạobớt chỗ chai, bôi mỡ sulfur (lưu huỳnh).Cũng có thể chữa theo cách chữa mụncơm.

Tự chữa chai chân, tay

Chai chân:

Nếu bàn chân đã có chai, thay vì đi giày,

nên xỏ chân vào dép, xăng đan...

Trong trường hợp vẫn cứ phải đi giày,bạn có thể dùng dây thun rộng khoảng 2,3cm quấn 3, 4 vòng xung quanh bànchân, phía trên và phía dưới vị trí củachai. Như vậy ta đã tạo một khoảng cáchgiữa chai và lót giày. Chai sẽ không chịulực tì nữa.

Nếu chai nằm ở gan bàn chân hay cácngón chân, nên bào lớp da hóa sừng bằngđá bọt hoặc một cái dũa chuyên dụng saukhi đã bôi vào đó một dung dịch chuyêntẩy da chết. Có thể mua loại thuốc này ởhiệu thuốc, nhưng cũng có thể tự tạo vớicông thức sau:

- Acid salixilát: 3gr

- Acid lắc-tích: 3gr

- Co-lo-đi-on: 30gr

Nên bôi hỗn hợp trên vào buổi tối(những người mẫn cảm với thuốc nênthoa vào lớp da xung quanh một chút sơnmóng tay không màu a-xê-tôn để bảo vệda). Còn việc bào lớp da sừng nên đượcthực hiện vào sáng ngày hôm sau.

Chai tay:

Có thể ngâm chỗ có chai vào nước muốibiển khoảng 15 phút. Nước muối sẽ làmchai nở và mềm ra. Ta sẽ dễ dàng bócphần da phía trên bề mặt.

Sau đó, bôi kem giữ ẩm cho da.

Tránh cho chai mọc lại bằng cách bảo vệvùng da trên bằng một miếng lót bằng nỉ,nếu chai ở chân; hoặc đi găng tay, nếu đólà chai tay.

Chú ý: những người bị tiểu đường, nếucó chai chân, nên đến gặp bác sĩ.

Tự chữa tại nhà có thể gây nguy hiểm.

Làm thế nào để chữa nứt nẻ chân tay?

Nứt nẻ chân tay thường bị vào mùa lạnh,do các kích thích mang tính vật lý, hóahọc (tiếp xúc lâu, tiếp xúc nhiều lần vớiphân bón hóa học hoặc các chất kiềm)làm cho độ đàn hồi của da giảm, chấtsừng dày lên, sẽ tạo thành chỗ bị nứt cụcbộ khi gặp lực đè, ép hay ma sát, dẫn

đến xuất hiện các triệu chứng nứt nẻ. Nứtnẻ không những đau mà còn dẫn đến dachảy máu.

Tay chân nứt nẻ thường gặp ở nhữngngười lao động thể lực như nông dân,người cấp dưỡng (nấu bếp), công nhângiặt và các phụ nữ nội trợ, vì tay của họthường xuyên tiếp xúc với nước, hơn nữalại làm việc ngoài trời, phơi nắng phơigió, da dễ bị khô. Trẻ em, thanh thiếuniên và những người lao động trí óc rất ítkhi bị nứt nẻ chân tay.

Chân tay nứt nẻ cũng có thể do bị nấmtay, nấm chân gây ra. Có trường hợp nứtnẻ liên quan đến yếu tố di truyền (như thếhệ trước bị chứng sừng hóa).

Nứt nẻ thường bị ở những lớp chất sừngdày và những chỗ thường xuyên ma sátnhư ngón tay, chỗ gập (nắm) tay, gótchân, dưới ngón chân, đầu ngón chân vàmép chân. ở gót chân thường nứt mấychỗ; nứt trên bàn tay thường bị ở "hổkhẩu" tức eo bàn tay chỗ giữa ngón cáivà ngón trỏ. Da những chỗ này trở nêncứng, dày, hoặc thô ráp, sần sùi, xuấthiện các vết nứt dài, ngắn, nông, sâukhác nhau.

Để tránh bị nứt nẻ, điều đầu tiên là phảigiữ cho da ẩm ướt. Đặc biệt càng phảichú ý bảo vệ da vào mùa lạnh, sau mỗilần rửa tay đều nên lau khô bằng khănmặt rồi bôi kem hoặc các sản phẩmdưỡng da chứa dầu, như

kem chống nẻ, mỡ ngao...

Đối với một số chỗ đã bị nứt (như tay)có thể ngâm rửa nước nóng, lau khô rồibôi kem lưu huỳnh 5% ngày 1 - 2 lần.Nếu gót chân bị nứt, ngâm nước nóng rồigọt bớt lớp chất sừng và cũng bôi kemlưu huỳnh, trùm túi nilon lên rồi đi tấthoặc dán vải cao su lên, chữa như thếmấy ngày sẽ khỏi.

Những người bị nấm tay, nấm chân mà bịnứt nẻ nên tích cực chữa nấm trước. Nứtnhiều, bị chảy máu nên uống kèm cảvitamin A và vitamin E.

Nếu theo cách chữa đông y có thể uốngbát trân hoàn hoặc dưỡng huyết vinh cânhoàn.

Phòng chữa bệnh viêm da mùa hè

Mùa hè do khí hậu oi bức, nóng nực,nhiệt độ và độ ẩm cao, mồ hôi ra nhiềunên mọi người dễ bị viêm da mùa hè.

Thời kỳ đầu, viêm da mùa hè có các biểuhiện sau: Trên da xuất hiện nốt ban đỏ, ítlâu sau các nốt ban dày kín như đầu kimrồi mẩn đỏ bằng hạt ngô, ngứa, có cảmgiác hơi bỏng rát và thường phân bố đốixứng. Bệnh này hay xuất hiện ở nhữngchỗ tay chân hở, đặc biệt là phía đùitrước.

Tình trạng bệnh nặng hay nhẹ, quá trìnhmắc bệnh nhanh hay chậm, dài hay ngắnđều có quan hệ mật thiết với nhiệt độ vàđộ ẩm. Như nhiệt độ

cao, độ ẩm lớn, nóng nực kéo dài, bệnhcó thể nặng hơn, ngược lại nếu thời tiếtmát mẻ, bệnh sẽ đỡ, sau mùa thu bệnh cóthể tự khỏi.

Để phòng bệnh, chủ yếu chú ý giảm nhiệtđộ trong những ngày nóng nực, có điềukiện thì dùng điều hóa, quạt điện; khôngcó điều kiện thì phải nghỉ

ngơi chỗ mát mẻ, thoáng gió. Chăm tắmrửa, lau người, chăm thay giặt quần áolót. Uống nhiều nước trà hoặc canh đậuxanh, đậu đỏ để hạ nhiệt.

Có thể chữa bệnh viêm da mùa hè bằngcách xoa calamine mint hoặc thuốc rửabạc hạ tam hoàng 1%. Người bị nặng cóthể uống đồng thời ngưu hoàng giải độc

phiến hoặc nhân sâm bạch hổ thang.

Phòng chữa bệnh viêm da vụ lúa mùathu hoạch Viêm da vụ lúa còn gọi làmạch giới, thứ nhục, mạch mang dương,mạch quái, mạch phong... là một bệnhngoài da mang tính chất nông nghiệp dotiếp xúc với rơm rạ, thóc lúa trong quátrình thu hoạch, kích thích lên da gây ra.Tỉ lệ phát bệnh vào mùa thu hoạch hàngnăm đều cao từ 10 - 25%.

Già, trẻ, gái, trai đều bị.

Khi thu hoạch lúa, thời tiết khá nóng, laođộng chân tay lại càng ra mồ hôi nhiều,dễ bít bụi bẩn vào da... hoặc trong quátrình đập tuốt lúa, vỏ trấu do xay xát sẽbay vào người, dính hoặc đâm qua da.

Như vậy sẽ làm cho da bị kích thích vàdẫn đến dị ứng.

Viêm da vụ lúa thường bị ở các phần lộra như mu bàn tay, chi trên, cổ, mặt, mubàn chân, mắt cá chân... Sau khi bị kíchthích, ngay lúc đó da có thể thấy ngứangáy; khoảng 24 giờ sau, xuất hiện cácnốt, các mụn mẩn đỏ tía bằng hạt vừnghoặc hạt đậu xanh. Người bị nặng cònxuất hiện mụn nước hoặc phong điền,ngứa, hơi đau và nóng rát. Nếu ngứa quámà dùng tay gãi có thể làm da chảy máu,càng dễ lan ra hơn. Những người bệnhtình nghiêm trọng có thể xuất hiện cáctriệu chứng toàn thân như: chóng mặt, tứcngực...

Phòng bệnh: Chủ yếu nên chú ý tập ý

thức tự bảo vệ, ví dụ như khi cắt lúa phảimặc áo dài, quần dài, buộc chặt ốngquần, ống tay áo, đi tất, đeo găng tay, độimũ cói, quấn khăn quanh cổ để giảm bớtcác kích thích khi thu hoạch. Khi đập,tuốt lúa nên đứng thuận chiều gió, cốgắng làm giảm các vụn vỏ bay vàongười. Sau khi lao động, phải cởi quầnáo ngoài, găng tay, giày, tất, để đập, giũthật sạch và rửa mặt, rửa tay ngay. Tốtnhất là nếu có điều kiện thì nên tắm, đểgiội sạch các bụi bẩn và vụn vỏ còn dínhtrên da (nhưng không nên sử dụng xàphòng) tắm xong thay mặc quần áo sạch.

Những người bị viêm da vụ lúa, có thểrửa sạch những chỗ bị viêm bằng nướcnóng, rắc phấn rôm lên. Đối với người

bệnh nặng thì đồng thời uống thêm cácthuốc chống dị ứng.

Viêm da tính ma sát

Viêm da tính ma sát, viêm da do ma sáthay còn gọi là ban đỏ ma sát. Đây là mộtbệnh ngoài da do tự bản thân da tươnghỗ, ma sát gây ra, thường bị

vào những lúc cơ thể ra mồ hôi nhiềutrong mùa hè. Các bộ phận hay bị

viêm da ma sát là những chỗ da nhăn,gập nhiều như nách, háng, âm đạo, xungquanh hậu môn của người béo, chỗ nhănda dưới vú phụ nữ, sau tai, dưới cằm vàbắp đùi trẻ em. Da ở những chỗ này rấtsát nhau, khi trời nóng, da đổ mồ hôi

nhiều, nhiệt độ cục bộ lại cao, nhiệtlượng và mồ hôi không tản thoát ra đượclàm da nóng và ẩm ướt, thêm vào đó, khivận động da bị ma sát lẫn nhau, dẫn đếnbệnh viêm da do ma sát.

Viêm da do ma sát là một loại ban đỏxung huyết, ngứa rát, hơi đau, xót như xátmuối. Nếu chưa có biện pháp chữa trị,vẫn tiếp tục bị ma sát, kích thích thì cácban đỏ này sẽ bị nát rữa, nếu bị nhiễmtrùng sẽ mưng mủ, tạo nên vết loét nông.

Cách phòng bệnh: Người béo và trẻ nhỏ(đặc biệt là trẻ béo) phải chú ý

chăm tắm rửa vào mùa hè, bôi phấn rômở những chỗ gập, nhăn da để

giảm độ cọ xát.

Nếu ban đỏ chưa bị nhiễm trùng hoặcchưa bị rữa ra, có thể rửa sạch bằngnước nóng, lau khô rồi rắc phấn rômhoặc dùng thuốc đông y: Lục nhất tán,gồm 6 phần bột hoạt thạch (tale) 1 phầncam thảo nghiền nhỏ, trộn đều, rắc ngày2 lần. Đồng thời nên giảm hoạt động, giữcho da chỗ bị viêm được khô, thoáng.Nếu ban đỏ đã rữa ra và chảy dịch có thểdùng acid boric 3% bôi ngày mấy lần,đồng thời không để chỗ da đó bị cọ xátnữa.

Khi đã bị loét có thể dùng dung dịchxanhmêthylen 0,5% ngày chấm 4 - 8

lần. Khi khô rồi chuyển sang bôi

calamine hoặc kem dạng hồ zincoxide để

vết loét sớm kín miệng.

Nguyên nhân gây bệnh mề đay

Mề đay (MĐ) là một bệnh ngoài da dịứng thường gặp. Có khoảng 20% số

người mắc bệnh. Trong cuộc đời, ai cũngít nhất 1, 2 lần bị mề đay. Đặc điểm làđột ngột phát bệnh và cũng có thể nhanhchóng biến mất, rất ngứa.

Nguyên nhân gây bệnh mề đay rất phứctạp trong đó có một số nguyên nhânthường gặp sau:

Do thuốc: Đây là nhân tố quan trọng gây

bệnh. Những người có thể chất dị

ứng sau khi bị cúm, ỉa chảy sẽ thấy nổimề đay. Thật ra, nguyên nhân là do họ đãuống một số thuốc như thuốc an thần,thuốc aspirin, sulfamides trong thời gianmắc bệnh.

Do ăn uống: các thực phẩm có nguồn gốcđộng vật, thức ăn tanh như tôm, cua, cá...các thức ăn từ thực vật như nấm, dứa,đậu tằm... nếu ăn quá nhiều cũng bị mềđay. Tuy nhiên, cần phải nhớ rằng thứcăn thông thường nhất, "lành nhất" cũng cóthể gây bệnh.

Do hít phải các chất có thể gây dị ứngnhư phấn hoa, khói thuốc, lông vũ.

Các chất phụ gia: Cũng là yếu tố quantrọng. Chúng có thể là chất tự nhiên nhưcác loại men, con giấm hoặc chất hóahọc dùng để bảo quản và nhuộm màuthực phẩm.

Do nhiễm bệnh: Bị viêm họng, viêm ruộtthừa, viêm gan siêu vi trùng, viêm dạdày, viêm thận hay bị giun đũa, bị bệnhchân voi, bệnh trùng hút máu, bệnh tiểuđường, rối loạn tiêu hóa, kinh nguyệtkhông đều.

Do các yếu tố lý hóa: Các nhân tố kíchthích da như quá lạnh, quá nóng, phơinắng, lực ép ma sát, cào gãi... do bị côntrùng cắn hoặc do dùng mỹ

phẩm, do bụi nhà, phấn hoa, bụi lông thú,

do quần áo bó quá chật.

Các nhân tố khả năng: Di truyền và tinhthần cũng có thể gây bệnh.

Mề đay không chỉ nổi khắp người mà cònbị trong niêm mạc, như niêm mạc đườngtiêu hóa (nôn oẹ, đau bụng, ỉa chảy...)niêm mạc mũi, họng (khó thở, ho, sưngamiđan...).

Phát hiện nguyên nhân:

Vì có quá nhiều nguyên nhân gây bệnh,người bệnh cần phải thật chú ý

mới hy vọng giúp thầy thuốc tìm ranguyên nhân chính gây bệnh để trị tậngốc. Khi có triệu chứng phù môi, sưng

mặt hoặc khó thở phải đến cơ quan y tếsớm để được cấp cứu nếu cần. Sau đâylà cách phát hiện nguyên nhân trong thựcphẩm ở người bị MĐ mãn tính lẫn cấptính, bằng chế độ

ăn loại trừ: Bắt đầu ăn trong 3 tuần chỉgồm các loại không có chất dị ứng nhưgạo, khoai tây, cà rốt, các loại đậu, bí,bầu, thịt cừu, thịt bò, kiêng rượu. Có thểuống trà, cà phê nhưng không có sữa.Nếu MĐ không xuất hiện thì ta bắt đầu ănthêm từng món nghi ngờ. Ăn đến món nàothấy MĐ

nổi lên thì đó là nguyên nhân gây bệnh,cần phải tránh loại thức ăn đó và cứ nhưthế tiếp tục phương pháp này để pháthiện nguyên nhân.

Các triệu chứng biểu hiện trên da là độtnhiên thấy ngứa ngáy rồi xuất hiện rấtnhanh một đám rồi nhiều đám sần lên, cócái màu đỏ, có cái màu vàng nhạt hoặctrắng xanh. Mụn càng mọc càng nhiều,càng gãi càng lên, hợp lại thành mảnglớn. Mụn có lúc mọc lúc lặn, cứ bị đi bịlại nhiều lần trong mấy tiếng hoặc trongmột ngày, nhưng thông thường mụn sẽbiến mất trong vòng 24 giờ. Da tại chỗ bịMĐ rất ngứa, bỏng rát hoặc có cảm giácđau nhói.

Theo quá trình phát bệnh, mề đay chialàm 2 loại: cấp tính và mãn tính.

Quá trình bệnh cấp tính thường khoảngmột tuần. Bệnh mãn tính có thể bị

đi bị lại, mấy tháng hoặc cả năm khôngkhỏi. Ngoài ra, còn mấy loại mề

đay đặc biệt sau:

- Mề đay nhân tạo: Hay bệnh vạch vếttrên da, là những đám lằn ngứa ngáy ởcác chỗ cào gãi hay ở thắt lưng, cạpquần, cổ tất...

- Mề đay mụn mẩn: Là các mụn mẩnhoặc mụn nước, hay gặp ở trẻ em vàomùa xuân, mùa thu. Loại này có thể cóliên quan đến các thực phẩm gây dị ứnghoặc do côn trùng cắn, đốt...

- Mề đay lực ép: Hay bị ở tay, chân vàmông. Sưng to, đau, thường xảy ra trongkhoảng 6 giờ sau khi bị đè, ép.

- Mề đay cực đại: Còn gọi là phù mangtính thần kinh mạch máu, thường bị

ở mi mắt, môi hoặc bộ phận sinh dục.Sưng mảng lớn, hơi ngứa, thường biếnmất trong vòng 2 - 3 ngày.

Để chữa mề đay hiệu quả nhất, phải tìmra được nguyên nhân gây bệnh nhưng hầuhết người bệnh lại rất khó tìm ra nguyênnhân. Có thể uống các loại thuốc chốngdị ứng như promefanine, cyproheptadine,vitamin C. Đông y có thể dùng kinhphòng bại độc tán, tiêu phong tán. Nhữngngười niêm mạc bị phù nên tiêmAdxenaline hoặc uống predmisone. Cụcbộ có thể bôi calamine hoặc zincoxidemỗi ngày mấy lần.

Tại sao có người bị nổi mề đay khi gặpnóng hoặc lạnh?

Mề đay (MĐ) là một phản ứng gây phùtại chỗ và ở ngoài da. MĐ có hình dạngkhông đều, kích thước cũng khác nhau:Từ sần đỏ bằng đầu đũa đến nổi to từngmảng đỏ, sưng phù, luôn luôn kèm theotriệu chứng ngứa. MĐ

có thể nổi vào buổi sớm sau khi ngủ dậy,nổi lúc chiều tối hoặc có thể cả

ngày.

Vị trí thường nổi MĐ là thân mình,mông, đùi hoặc chỗ da bị bó chặt như

lưng quần, nịt vú. Có dạng đặc biệt là

MĐ nổi dưới da, thường làm phù mí mắt,phù môi, phù trong cổ họng. Loại MĐnày có thể đi kèm mệt, đau bụng, đôi khigây khó thở, chết người.

Đặc điểm của MĐ là xuất hiện từng cơntrong vài giờ rồi biến mất. Nếu kéo dàitrong vài tuần là MĐ cấp tính, nếu bệnhtrên 6 tuần là MĐ mãn tính.

Có một số người gặp thời tiết nóng bứchoặc lạnh giá, tiếp xúc với các vật thểnóng hoặc lạnh hoặc sau khi vận độngmạnh, trên người sẽ xuất hiện đám"phong đoàn" sần gồ lên, y học gọi đó lànổi mề đay. Gặp lạnh mà bị

mề đay gọi là mề đay lạnh, gặp nóng mànổi mề đay gọi là mề đay nóng.

1. Mề đay lạnh: Có hai nguyên nhân gâybệnh, một là do tính di truyền gia tộc, từthuở bé cứ gặp lạnh là đã bị nổi mề đay,thường bị kéo dài cả đời.

Hai là nổi mề đay mang tính "thu được".Nó là hiện tượng dị ứng do thời tiết hoặcvật thể quá lạnh gây ra, trẻ em, thanhniên, nữ giới hay bị chứng này. Khi nhiệtđộ bên ngoài đột ngột hạ thấp hoặc saukhi tiếp xúc với vật đông cứng, da nhữngchỗ bị lạnh như các phần lộ ra (tay, chitrên, mặt, mắt cá chân, đùi bé...) sẽ xuấthiện phù nề hoặc phong đoàn. Người dịứng nặng với thời tiết lạnh còn thấy cáctriệu chứng đau đầu, khó thở, tức ngực,sưng họng, phong đoàn không xuất hiệnkhi tiếp xúc với lạnh giá mà xảy ra khi

các chi của cơ thể ấm lại.

2. Mề đay nóng: Do nhiệt độ bên ngoàiđột ngột tăng cao, do ăn canh hoặc thứcăn quá nóng, hoặc sau khi lao động hayvận động mạnh trên người cũng xuất hiệnmề đay. "Phong đoàn" rất nhỏ, thường làcác chấm li ti, xung quanh có các quầngđỏ, gồ cao hơn mặt da, rất ngứa. Mề đaycó thể

nổi ở bất cứ chỗ nào, đặc điểm là cáctriệu chứng trên kéo dài sau 1 - 2

tiếng thì biến mất, nhưng sau mấy giờvẫn có thể tái phát. Ngoài ra, còn có mộtloại mề đay nóng nữa, đó là da khi ởtrong môi trường nhiệt độ cao, khoảng43oC thì sẽ nổi mề đay, kèm theo nóng

rát.

Phòng bệnh: Phải chú ý phòng lạnh, giữấm. Chữa mề đay lạnh uốngcyproheptadine ngày 3 lần, mỗi lần 2mg,chữa mề đay nóng uống hydroxyzine cóhiệu quả khá tốt. Tại chỗ: bôi các loạithuốc trị ngứa, giảm đau.

Viêm da mủ ở trẻ em

Mùa hè, da trẻ nhỏ luôn ướt mồ hôi. Nếubị xây xước, da cũng dễ bị nhiễm tụ cầuliên cầu dẫn đến rôm sẩy, đinh nhọt,chốc lở hay hiện tượng viêm da mủ ở trẻem. ở trẻ nhỏ, sức đề kháng của cơ thểvà của da còn yếu.

Viêm da mủ một phần còn do những sai

sót của bà mẹ trong chăm sóc vệ

sinh cho trẻ em như tắm gội, quấn tã lót,nuôi dưỡng trẻ hàng ngày.

Trẻ nhỏ từ sau lọt lòng tới 12 tháng ởvùng thóp thường có lớp vảy màu nâusẫm, có khi dày bết cả tóc, dân gian gọilà "cứt trâu", do tuyến bã nhờn tiết ra khôđọng lại. Đây là lớp mỡ sinh lý có tácdụng bảo vệ vùng thóp xương sọ còn hở.Lớn lên 1 - 2 tuổi lớp vẩy này dần dầnbong hết khi hộp sọ vùng thóp đã kínhẳn. Một số bà mẹ thường cào vò mạnh,thậm chí dùng lược bí chải, làm da đầubé xây xước, rớm máu, nhiễm khuẩn,thành viêm chân tóc, chốc lở, từ đó cóthể lây lan khắp cơ thể.

Về mùa hè, gội đầu cho con quá nhiều,lạm dụng xà phòng, cào vò quá mạnh,làm mất lớp mỡ bảo vệ da đầu, kèm theoxây xước da, cũng dễ

thành chốc lở.

Trẻ bị bí hơi, tăng tiết mồ hôi, thành rômsẩy ở vùng cổ, lưng, ngực... rồi biếnchứng thành đinh nhọt. Tắm cho trẻ quálâu, kỳ cọ quá mạnh, lạm dụng xà phòng,sẽ làm xây xước da, suy giảm lớp mỡbảo vệ, làm vỡ các mụn rôm, từ đó thànhnhiễm khuẩn, dẫn tới đinh nhọt, bỏng rạ.

Không nên nặn sớm đinh nhọt khi còncứng, nhất là ở vùng quanh miệng, thànhđinh râu nguy hiểm. ở nhà trẻ, mẫu giáo,chốc lở, bỏng rạ, chốc mép có thể lây lan

giữa các cháu dùng chung khăn mặt, chậutắm, chén bát...

Hiện tượng "hăm đỏ" gây viêm vùng bẹn,mông, sinh dục. Viêm có thể dẫn tới sưngtấy, mưng mủ, nổi hạch, phát sốt. Bệnhnặng có thể thành viêm da đỏ toàn thân,điều trị khó khăn, đe dọa sinh mạng.

Ngoài ra, về mùa hè, cho trẻ ăn quánhiều quả có hàm lượng đường cao (dângian gọi là quả nóng, nhiệt) cũng dễ gâyrôm sẩy.

Bệnh viêm da mủ ở trẻ em (viêm chântóc, chốc lở, rôm sẩy, đinh nhọt, hăm...)cần được phát hiện sớm, điều trị sớm.Tùy từng mức độ bệnh, thầy thuốcchuyên khoa sẽ cho dùng các thuốc kháng

sinh, chống khuẩn, chống viêm, chống dịứng... thích hợp.

Dưới đây là một số lời khuyên thực tếcho các bà mẹ.

Tắm gội đều đặn, nhẹ nhàng, nhanhchóng cho trẻ nhỏ, chú ý vùng nách, cổ,bẹn, sinh dục. Các vùng khác chỉ vuốtnước qua, không cần phải kỳ cọ

quá lâu - đó là cách bảo vệ lớp mỡ sinhlý của da.

Không nên sốt ruột khi đầu con còn "cứttrâu".

Mặc quần áo, quấn tã lót vừa phải, khôngquá dày, bí hơi. Hạn chế đeo bỉm quá

lâu... dễ gây "hăm".

Không nên cho trẻ ăn nhiều quả "nóng"có hàm lượng đường cao. Tăng cường ănrau, đậu, quả mát (cam, bưởi, đu đủ) cónhiều chất dinh dưỡng và vitamin.

Tắm bằng nước lá bàng, chè tươi, sàiđất, mướp đắng đun sôi để ấm có tácdụng phòng rôm sẩy. Hạn chế dùng xàphòng có độ kiềm cao, dễ gây kích thích,dị ứng.

Viêm da mủ có thể gây nhiễm khuẩn tạichỗ hoặc toàn thân, viêm cầu thận cấp rấtnguy hiểm, không thể xem thường. Bà mẹkhông nên tự động cho con dùng khángsinh, bôi thuốc, dán cao, đắp lá... dễ gâytai biến.

Làm thế nào tránh bị viêm da tã lót(hăm)?

Hăm, hay còn gọi là viêm da do tã lót, làmột bệnh viêm da do tã lót gây ra, đúngnhư tên gọi của nó. Tại sao tã lót gâyviêm da? Chủ yếu là do một số

nguyên nhân sau:

- Do ít thay tã hoặc không thường xuyêngiặt tã. Thêm vào đó lại không kịp thờithay tã có phân, nước tiểu, không lausạch sẽ cho trẻ. Như vậy, chất cặn bã sẽbị các vi khuẩn có trong phân và nướctiểu phân giải, kích thích gây viêm da.

- Da trẻ rất mềm, mỏng, không chịu đượcsự ma sát giữa các vật thô ráp, do vậy

chất liệu của tã không mềm mại mà thô,cứng sẽ làm cho da trẻ bị

tổn thương.

- Tã ẩm hoặc tã chỉ phơi mà không giặt,các chất thải còn đọng lại trong nướctiểu trên tã sẽ kích thích da.

- Dùng xà phòng hoặc bột giặt để giặt tãnhưng giặt chưa sạch, vẫn để lại dấu vếtcủa xà phòng hoặc bột giặt cũng là mộtyếu tố kích thích nhất định lên làn da trẻem.

- Khi dùng tã lót mà mặt ngoài tã còn cómột lớp nhựa tráng mỏng sẽ làm cho tãkhông thoáng khí, sự kích thích của cácchất bẩn (phân, nước tiểu) đối với da

càng lớn hơn.

Hăm chủ yếu bị ở những chỗ tiếp xúc vớitã lót như: mông, bộ phận sinh dục, háng,bẹn. Lúc đầu, da ở những chỗ này cónhững nốt đỏ, hơi phù, ranh giới rõ ràng,phân bố đối xứng. Nếu kịp thời pháthiện, xử lý ngay thì các triệu chứng sẽnhanh chóng biến mất. Nếu phát hiệnmuộn, xử lý

không đúng, bệnh sẽ tiếp tục phát triển,xuất hiện các mụn nước, mụn mẩn, đồngthời sinh ra nát rữa, thậm chí bị nhiễmtrùng và lở loét. Khi tã bẩn hoặc ngửithấy mùi khai thối nên thay tã ngay, tắmhoặc rửa sạch sẽ

cho trẻ, không nên dùng tã thô ráp mà

nên thay các vải cũ nhưng mềm mịn. Tấtcả các tã lót thấy hôi hoặc khai, thối đềuphải đem giặt sạch, phơi khô ngoài nắng.Sau khi trẻ đi tiểu hoặc đại tiện phải rửasạch mông và bộ

phận sinh dục của bé bằng nước ấm rồimới thay tã sạch.

Khi bé bị hăm, nên tích cực chữa trị, khitrên da xuất hiện những nốt đỏ

hoặc mẩn mụn nước thì phải rửa, dùng tãsạch thấm khô rồi rắc phấn rôm lên ngày3 lần, cũng có thể dùng calamine ngày 4- 6 lần. Nếu có loét rữa bôi dung dịchacid boric 3% ngày 4 lần, mỗi lần 15 -20 phút. Nếu bị lở loét dùngxanhmêthylen 0,5% rửa, đợi khô rắc

phấn rôm để bảo vệ da.

Nguyên nhân gây bệnh viêm da tiếpxúc

Khi tiếp xúc với côn trùng, cây cỏ, hóachất, bụi công nghiệp, một số thuốc chữabệnh, chất tẩy rửa, đồ dùng hàng ngàynhư kính, đồng hồ..., da có thể bị viêmloét và gặp nhiều biến chứng nếu khôngđược điều trị đúng và kịp thời.

Viêm da tiếp xúc là một bệnh viêm dacấp tính do da hoặc niêm mạc tiếp xúcvới các chất hóa học, vật lý trong môitrường gây ra. Có 2 loại nguyên nhân gâybệnh là kích thích nguyên phát và phảnứng biến thái (là phản ứng không bìnhthường của thể hữu cơ).

1. Kích thích nguyên phát: Các vật tiếpxúc là các chất hóa học có tính kích thíchrất mạnh đối với da như acid mạnh, kiềmmạnh. Bất cứ ai sau khi tiếp xúc cũng bịviêm da.

- Viêm da tiếp xúc kích ứng thường docác chất kiềm, acid hoặc có nồng độ caovà các loại côn trùng mang nhiều độctính gây nên. Chúng gây viêm da khôngthông qua phản ứng miễn dịch của cơ thể.Triệu chứng lâm sàng thường là các đámda đỏ, đau rát, sau đó nổi phỏng nước,nếu nặng có thể bị trợt, loét. Nên điều trịbằng các thuốc làm dịu da và sát khuẩn(thường ở dạng hồ nước), các thuốckháng sinh toàn thân nếu bị nhiễm khuẩn.Bệnh thường khỏi nhanh sau vài ngày.

Ngoài ra, một số chất có tính acid yếu,độ kiềm yếu, tuy mức độ ảnh hưởng đếncơ thể là rất ít nhưng tiếp xúc thời giandài cũng có thể gây viêm da. Ví dụ nhưxà phòng, bột giặt, các thuốc hữu cơ.

2. Viêm da tiếp xúc dị ứng: Những vậttiếp xúc đều không mang tính kích thích,có người sau khi tiếp xúc không hề cóphản ứng gì nhưng có một số

người lại bị viêm da. Phần lớn nhữngngười phát bệnh đều có thể chất mẫn cảm(dễ dị ứng). Có rất nhiều vật, nhiều yếutố gây viêm da tiếp xúc phản ứng biếnthái. Như da của động vật, lông vũ, lôngđộc của côn trùng (sâu lúa, sâu róm...).Thực vật gây dị ứng có cây sơn, vừng,cỏ mắt mèo, cúc trừ sâu, mỡ bổ cốt...

Các chất hóa học có chất nhuộm, chấtnhựa, cao su, xăng, sơn, kim loại và cácchế phẩm. Các sản phẩm sinh hoạt hàngngày như mỹ phẩm (dầu gội đầu, sơnmóng tay, thuốc nhuộm tóc, thuốc ép tóc,son, nước hoa...), xà phòng, bột giặt,thuốc (thuốc đỏ, thuốc kháng sinh, thuốcsulfamide...), quần áo sợi nhân tạo, tấtnilon, giày dép nhựa...

Viêm da tiếp xúc thường bị ở đầu, mặt,cổ, mu bàn tay, chi trên, cũng có thể bị ởnhững vị trí như mặt, môi, bao tinh hoàn,dương vật... cũng có thể

do các động tác cào gãi hoặc lau rửa đãmang các chất gây dị ứng đến các bộphận khác trên cơ thể mà gây viêm da.

Nếu cơ thể bị dị ứng mạnh với các chấtgây dị ứng đó sẽ dẫn đến viêm da toànthân. Triệu chứng đầu tiên là ngứa, sauđó da đỏ lên, phù nề. Nếu tiếp xúc vớicác vật hữu hình thì đám đỏ da có thể inhình vật tiếp xúc (như quai dép, dâyđồng hồ, gọng kính...). Trên nền da đỏlấm tấm các mụn nước nhỏ như đầu đinhghim.

Mụn nước bị vỡ, tiết dịch, dễ bội nhiễmvi khuẩn, tạo thành mụn mủ. Người bệnhbị sốt, viêm hạch lân cận nếu có nhiềumụn mủ. Trong trường hợp nặng, tổnthương không chỉ có ở vị trí tiếp xúc vớidị nguyên mà còn ở xa nơi tiếp xúc. Đâylà trường hợp ban thứ phát, xuất hiện trênbệnh nhân có cơ địa dị ứng mạnh.

Các triệu chứng của viêm da tiếp xúc,nhẹ thì biểu hiện là các nốt ban đỏ, hơiphù, nặng thì bị phù nề và nổi những đámmụn nước, mụn mẩn dày đặc, thậm chícòn nổi mụn to và hoại tử. Mẩn mụnthông thường chỉ giới hạn ở vị trí tiếpxúc, ranh giới rõ ràng, thấy ngứa ngáy,có lúc còn nóng rát.

Bệnh nặng hay nhẹ đều có liên quan đếncác vật tiếp xúc, nồng độ các chất, thờigian tiếp xúc dài hay ngắn, mức độ mẫncảm của cá nhân từng người. Một số íttrường hợp bệnh nặng sẽ có phản ứngtoàn thân như: sốt, chóng mặt, đau đầu,khó thở, tức ngực. Quá trình bệnh có tínhtự hạn chế, phần lớn là sau khi loại bỏcác nguyên nhân gây bệnh thì sẽ khỏi rất

nhanh. Nhưng khi tiếp xúc lại, bệnh cóthể sẽ tái phát, nếu xử lý không đúng cóthể chuyển thành viêm da mãn tính. Theonghiên cứu, nguyên nhân khiến một sốngười được điều trị lâu nhưng khôngkhỏi là do chưa loại bỏ hết các yếu tốgây bệnh, chẳng hạn sau khi bị viêm da,chưa chú ý, vẫn tiếp tục tiếp xúc hoặc sửdụng các chất gây dị ứng hoặc thườngxuyên cào gãi.

Phòng viêm da tiếp xúc nên chú ý haiđiểm sau 1. Không được tiếp xúc vớicác chất gây dị ứng: Vì các chất nàycùng với các chất kích thích là nguyênnhân gây viêm da tiếp xúc. Như vậy,không tiếp xúc thì sẽ không bị bệnh. Vìthế, với những người đã có tiền sử bệnh

viêm da tiếp xúc nên cố gắng tránh tiếpxúc lại các chất gây bệnh trước kia, vídụ như bị dị ứng với một loại thuốcnhuộm tóc thì không được dùng lại loạiđó nữa mà phải chọn một loại kháckhông gây dị ứng. Cũng như

vậy, người dị ứng với mỹ phẩm thì ngaylập tức phải ngừng sử dụng hoặc đổisang nhãn hiệu khác. Mặc quần áo sợihóa học thấy ngứa ngáy hoặc nổi ban đỏthì không được mặc nữa. Ngoài ra, khitiếp xúc với sơn, thuốc trừ sâu phải chúý tăng cường bảo vệ, không được để datiếp xúc trực tiếp (như đeo găng tay).

2. Làm thí nghiệm dị ứng: Phòng haychữa bệnh điều quan trọng trước tiên làxác định nguồn gốc, vật gây dị ứng, vì

vậy phải làm thí nghiệm để kiểm tra, xácđịnh bị dị ứng với loại nào, từ đó mới cóbiện pháp phòng chống hiệu quả.

Chữa viêm da tiếp xúc có thể phân ra haicách 1. Chữa cục bộ: Nên rửa sạch sẽchỗ tiếp xúc bằng nước, rồi bôicalamine, nếu chảy dịch thì bôi dungdịch acid boric 3%. Khi dịch đỡ dùngzincoxide hoặc fluocinolone.

2. Chữa toàn thân: Uống cyproheptadinengày 3 lần, mỗi lần 2mg cùng vớivitamin C. Cục bộ bị nhiễm trùng, có thểuống compoundcyadroxit ngày 4

lần, mỗi lần 150g.

Đông y có thể uống Hồng Hoàng thang,

lấy hồng hoa, đại hoàng, hoàng bách,mẫu đan bì mỗi loại 100g ngâm với 1 lítnước trong một giờ, đun sôi 10 phút sauđó lại đun nhỏ lửa, cho cạn còn khoảng250ml, đổ ra lọc lấy nước một. Lại đunnhư thế lần thứ hai, lấy nước hai. Cả hailần nước đổ

lẫn uống ngày 3 lần, 2 ngày uống hết.

Bệnh mẩn ngứa là gì?

Có mấy loại bệnh mẩn ngứa?

Bệnh mẩn ngứa là một trong những bệnhngoài da thường gặp, có tỉ lệ

phát bệnh chiếm khoảng 1/4 tỉ lệ mắc cácbệnh ngoài da. Quan niệm chung cho

rằng, mẩn ngứa là bệnh ngoài da trong đóngứa mang tính dị

ứng, nguyên nhân gây bệnh có liên quanvới các phản ứng biến thái.

Nhưng sự phát sinh, tái phát hay tìnhtrạng bệnh nặng, nhẹ lại chịu ảnh hưởngcủa rất nhiều nhân tố xung quanh. Chủyếu bao gồm ba mặt dưới đây:

1. Phản ứng biến thái

Nhân tố bên trong gây ra phản ứng biếnthái gồm:

- Ăn cá, tôm, thịt bò, thịt dê...

- Hít phải phấn hoa, bụi bặm, lông vũ vàlông cừu.

- Nhiễm trùng ổ bệnh như bị các bệnh

giun đũa, viêm lợi, viêm túi mật mãntính...

- Rối loạn nội tiết, tiêu hóa như mắcbệnh tiểu đường, kinh nguyệt không đều...

Các nhân tố bên ngoài gây ra phản ứngbiến thái gồm:

- Nhân tố vật lý: như các kích thích lạnh,nóng, ẩm, phơi nắng, cào gãi...

không những gây mẩn ngứa mà có thể cònlàm bệnh nặng thêm.

- Nhân tố hóa học: chất nhựa, quần áovật dụng bằng sợi hóa học, mỹ

phẩm...

2. Nhân tố tinh thần: Như tâm trạng tồitệ, căng thẳng, lo lắng, ám ảnh, mệt mỏi,mất ngủ đều có thể dẫn đến mẩn ngứa.

3. Tố chất mẩn ngứa: Dưới tác động củacùng một nhân tố, có người bị

mẩn ngứa nhưng có người không. Nhưvậy, người mắc bệnh được coi là ngườicó tố chất phản xạ ngứa. Tố chất ngứa cóliên quan đến thể trạng khỏe hay yếu, đếnnhân tố di truyền và môi trường làmviệc.

Bệnh mẩn ngứa hay bị ở mặt, sau tai,khuỷu tay, mu bàn tay, mu bàn chân, baotinh hoàn và xung quanh hậu môn. Ngườibị nặng có thể ngứa toàn thân. Dựa vàocác triệu chứng và quá trình bệnh, có thể

chia bệnh làm ba loại.

1. Mẩn ngứa cấp tính: Lúc đầu là nhữngnốt đỏ, tiếp đó trên những nốt này vàvùng lân cận xuất hiện những mụn nước,mụn đỏ bằng hạt thóc mẩn dày từngmảng, lớp đáy hơi đỏ, phù nhẹ rất ngứa,vì thế không tránh khỏi cào gãi, làm mụnvỡ ra chảy nước, càng dễ bị lở loét, saukhi khô sẽ đóng vẩy. Nếu chỗ loét bịnhiễm trùng, vùng bệnh sẽ xuất hiện cácmụn mủ và có các dịch mủ chảy ra. Cócái kèm theo sưng hạch cục bộ, có cái cóthể

kéo theo viêm da hoặc mụn ghẻ.

2. Mẩn ngứa mãn tính: Phần lớn là domẩn ngứa cấp tính bị đi bị lại kéo dài

gây ra. Biểu hiện là da thô, dày, bề mặtkhô, long vẩy, các nốt ban màu đỏ sậm.Gặp vật nóng hay lúc đi ngủ thấy ngứahơn. Nếu thường xuyên gãi hoặc rửabằng nước nóng có thể xảy ra hiện tượngsưng đỏ, chảy nước. Quá trình bệnhkhông xác định dễ tái phát, có thể chữalâu không khỏi.

3. Mẩn ngứa á cấp tính: Là loại ở giữacấp tính và mãn tính, tức là có nhữngtriệu chứng của cấp tính và cũng cónhững biểu hiện của mãn tính.

Biểu hiện cấp tính không rõ rệt như cónốt ban, mẩn mụn đỏ, phù, chảy nước.Có các triệu chứng mãn tính nhẹ như datrở nên dày, thô ráp, bong vẩy. Loại nàythường hình thành từ sự phát triển biến

đổi của mẩn ngứa cấp tính, da ngứa ngáy,nóng rát. Trong đó, triệu chứng ngứa rấtnặng, ngứa dữ dội, có thể mất ngủ vìngứa. Cào gãi, gãi liên tục sẽ làm bệnhkhông ngừng nặng thêm.

Ngoài ra, dựa vào những vị trí bị mẩnngứa khác nhau có thể có bệnh mẩn ngứatai, mẩn ngứa vú, mẩn ngứa rốn, mẩnngứa bao tinh hoàn, mẩn ngứa tay, mẩnngứa đùi. Dựa vào những nét đặc thù lạicó các tên gọi như

viêm da dạng mẩn ngứa truyền nhiễm,mẩn ngứa trẻ nhỏ, mẩn ngứa dị

ứng.

Nên chọn các biện pháp hữu hiệu nhằm

vào nguyên nhân gây bệnh để

tránh và giảm nguy cơ mắc bệnh. Nhữngngười bị mẩn ngứa nên tích cực chữa trị.Thời gian đầu phải cố gắng tránh cáckích thích từ môi trường bên ngoài nhưgãi, rửa nước nóng... không uống rượu,ăn các thức ăn kích thích (chua, cay...).Nếu bệnh tiếp tục phát triển có thể uốngchlorpheniramine, estemizole,hydroxyzine, cyproheptadine,terfanadine.

Cũng có thể đồng thời tiêm calciumglucorate. Người bị nhiễm trùng có thể

dùng các loại thuốc kháng sinh nhưerythromycin, cefadroxit, spiramycin.

Cục bộ có thể bôi calamine, pityrol...Mụn vỡ chảy nước có thể dùng acidboric 3%.

Những loại thuốc nào gây bệnh dị ứngthuốc?

Bệnh dị ứng thuốc là một loại phản ứngdị ứng hoặc phản ứng biến thái do sửdụng thuốc đông hoặc tây y gây ra (baogồm thuốc uống, thuốc tiêm, thuốc bôingoài, thuốc truyền...). Phản ứng loại nàyxảy ra do tác dụng phối hợp giữa nhân tốbên trong (do cơ thể dị ứng với loạithuốc đó) và nhân tố

bên ngoài. Trong đó, chủ yếu vẫn là cácnhân tố bên trong vì cùng một loại bệnh,sử dụng cùng một loại thuốc mà có người

bị dị ứng, có người không.

Các thuốc tây y dễ gây dị ứng là:benzylpenicillin, tetracycline, thuốcchống lở loét, thuốc loại sulfamide...

Các thuốc đông y dễ gây bệnh là: Thiênhoa phấn, cát cân, mao đông thanh, xuyêntâm liên, bối mẫu, hồng hoa, địa long, bổcốt chi và một số

thuốc bào chế từ đông y như lục thầnhoàn, vân nam bách dược, ích mẫu thảocao.

Một số người có thể chất nhạy cảm, tínhdị ứng càng cao, nguy cơ mắc bệnh dịứng thuốc sẽ càng nhiều. Nói chung,những người lần đầu tiên sử

dụng một loại thuốc nào đó mà bị dị ứngthì đều có một thời kỳ ủ bệnh nhất định từ5 - 20 ngày, thường là khoảng một tuần.Đa số người bệnh không để ý đến phảnứng dị ứng lần đầu này, vì thế khi dùnglại thuốc lần thứ hai sẽ tiếp tục bị dị ứng.Hơn nữa lần này không còn thời kỳ ủbệnh, thường phát bệnh chỉ trong mườimấy phút hoặc mười mấy tiếng. Người bịdị ứng với thuốc thường bị lâu dài, tức làbất cứ lúc nào dùng loại thuốc đó cũngsẽ bị phản ứng dị ứng. Ngoài ra, còn cómột loại phản ứng dị ứng là dị ứng giaothoa, hay gặp ở những người có thể chấtmẫn cảm. Những người này không nên sửdụng các loại thuốc dễ gây dị ứng hoặccác thuốc tương tự

nếu không sẽ phát bệnh.

Các biểu hiện của dị ứng thuốc có thể donhiều loại thuốc khác nhau gây ra. Độnhạy cảm của mỗi người đối với thuốckhác nhau, cũng có thể sinh ra dị ứngthuốc theo những hình dáng khác nhau.Nhưng những loại dị

ứng thuốc này đều có đặc điểm chung là:

- Dùng lại loại thuốc trước kia đã gây dịứng.

- Dị ứng thường bị bất ngờ, đột nhiên xảyra, trên toàn thân, rộng khắp, đối xứng(trừ dị ứng thuốc giới hạn, cố định).

- Da đầu ngứa ngáy, nóng rát với những

mức độ khác nhau.

- Quá trình bệnh khá ngắn, sau khi dừngcác thuốc gây dị ứng sẽ khỏi rất nhanh.

Có mấy loại dị ứng thuốc thường gặp:

1. Loại thường: Bình thường đến ngàythứ 9 sau khi uống thuốc thì phát bệnhnên còn gọi là loại ban đỏ ngày thứ 9.Đột nhiên phát bệnh, đầu tiên có cáctriệu chứng toàn thân như sốt, sợ lạnh,sau đó xuất hiện các ban đỏ

trên đầu, mặt, chi trên, thân mình. Ngườinhẹ trong vòng 3 - 5 ngày, người nặng cóthể trong 1 - 2 ngày sẽ bị khắp người. Cókhá nhiều loại mụn mẩn như mẩn dạngsởi, dạng mề đay, dạng mẩn vỏ trấu hoa,

dạng ban đỏ đa hình, dạng ban đỏ cốđịnh, dạng ban đỏ mụn hạch.

2. Dị ứng thuốc có tính cố định: Là loạithường gặp nhất trong dị ứng thuốc, hìnhdạng khá đặc biệt, có các ban đỏ, phù,hình tròn hoặc hình bán cầu, màu đỏ tươihoặc màu mận chín. Người bệnh nặng,giữa đám mụn mẩn còn có mụn nước, saukhi khỏi có thể để lại những vết mờ mờ.Dị

ứng thuốc thường đơn phát, rải rác khắpngười. Các vị trí phát bệnh là cố

định, dị ứng thuốc lần đầu tiên xảy ra ởđâu thì sau này khi tái phát cũng vẫn bị ởđó. Thường bị ở những nơi giáp giớigiữa da và niêm mạc như

môi, xung quanh môi, quy đầu, xungquanh hậu môn, cũng có thể bị ở giữa kẽtay (chân), mu bàn tay, mu bàn chân.Loại dị ứng thuốc này thường trong vòng10 ngày là khỏi nhưng nếu chỗ dị ứngnhiễm trùng, xuất hiện nát rữa hoặc lởloét thì phải hơn một tháng mới khỏi.Các loại thuốc gây ra dị ứng này chủ yếulà các loại sulfamide, thuốc giảm đau vàloại barbenyl.

3. Loại mụn nước nhũng nhẽo biểu bì:Đây là loại nặng nhất trong dị ứng thuốc,phát bệnh cấp. Trong vòng 1 - 4 ngày,mụn mẩn có thể phát triển khắp người.Mụn có màu đỏ sẫm, đỏ khè hoặc hơixám, hợp tụ lại thành đám, trên những nốtban đỏ có thể mọc những mụn nước lẽo

nhẽo, lùng nhùng, to nhỏ không đều, gờlên nhăn nheo, nhìn giống vết thương dobị

bỏng, sờ nhẹ bằng tay, biểu bì lùngnhùng lập tức biến mất. Nghiêm trọnghơn là bị dị ứng ở khoang miệng với cácđường niêm mạc tiêu hóa trong cũng cóthể bị ảnh hưởng. Người bệnh nặng, niêmmạc khoang miệng thực quản và niêm vịđều bị bong. Các triệu chứng toàn thânbiểu hiện cũng rất nặng, nhiệt độ cơ thểcó thể lên đến khoảng 43oC. Nếu cấpcứu không kịp thời, người bệnh có thểchết vì nhiễm trùng thứ phát và suy thận.Bệnh nhẹ hoặc nỗ lực chữa trị thì khoảng20 ngày là khỏi.

4. Loại viêm da bong rụng: Thời kỳ ủ

bệnh của loại này tương đối lâu, thường20 ngày sau khi dùng thuốc mới phátbệnh. Biểu hiện: thời kỳ đầu là da toànthân sưng tấy, đỏ, kèm theo chảy dịch,đóng vẩy. Đến thời kỳ

đỉnh điểm, da ở những chỗ bị bệnh có thểbong mảng rộng, kéo dài khoảng 30 ngày.Người bệnh nặng có thể còn rụng móngtay và tóc. Trước khi phát bệnh, thườngcó triệu chứng báo hiệu (như xuất hiệncác ban đỏ

tạm thời) và thường biến mất trong 24giờ. Lúc đó, nếu phát hiện kịp thời, ngaylập tức ngừng thuốc thì có khả năng làmquá trình phát bệnh ngắt quãng, dừng lạigiữa chừng.

Điều quan trọng phòng bệnh dị ứng thuốclà nắm chính xác tiền sử dị ứng thuốc củangười bệnh. Bác sĩ phải hỏi cặn kẽ bệnhnhân tình hình uống thuốc trước đây đốivới một số thuốc dễ gây dị ứng. Bệnhnhân cũng nên chủ động cho bác sĩ biếtbản thân đã dị ứng với loại thuốc nào.Nếu bệnh nhân không biết mình dị ứngvới thuốc nào thì khi sử dụng các thuốcdễ

gây dị ứng phải theo dõi các phản ứng,một khi phát hiện các hiện tượng khôngbình thường phải lập tức ngừng sử dụng.Đồng thời, phải ghi nhớ

tên thuốc, chú ý sau này không dùng nữa.Các loại kháng sinh trước khi tiêm hoặctruyền huyết thanh đều phải thử phản ứng.

Nguyên tắc chữa dị ứng thuốc là ngay lậptức dừng sử dụng những thuốc nghi ngờgây dị ứng, tăng cường bài tiết (uốngnhiều nước hoặc truyền dịch), uống hoặctiêm các thuốc như cyproheptadine,chlorpheniramine, nặng có thể uống thêmpredmisone. Chữa cục bộ dùngcalamine, bị nhiễm trùng phải dùngkháng sinh.

Viêm da tính thần kinh

Viêm da tính thần kinh còn gọi là nấmrêu đơn thuần mãn tính. Đông y gọi làviêm da mãn tính. Sở dĩ có tên gọi nhưvậy vì sự phát sinh của bệnh có liên quanvới trở ngại, hạn chế của chức năng thầnkinh. Tinh thần căng thẳng, nôn nóng, do

dự, cơ thể mệt mỏi, đau đầu, mất ngủ...đều có thể

mắc bệnh. Ngoài ra, mất cân bằng nộitiết (thay đổi chu kỳ kinh), rối loạn tiêuhóa, ăn uống không thích hợp (uống nhiềurượu, ăn đồ hải sản, tôm cua, ăn các thứcăn chua, cay như ớt, tỏi...) hoặc cục bộda bị kích thích (mặc áo lót làm từ sợihóa học, các sản phẩm dệt từ lông vũ,lông cừu... cổ

áo cứng đều có thể là nguyên nhân gâybệnh.

Bệnh thường gặp ở thanh niên và ngườigià. Chia thành 2 loại: 1. Viêm da tínhthần kinh loại giới hạn

Lúc đầu người bệnh cảm thấy ngứa ngáynhưng trên da không xuất hiện tổn hạinào. Sau khi gãi nhiều mới xuất hiệnnhững mụn li ti như hạt gạo, bề mặt cóvẩy như vỏ trấu. Qua một thời gian, tổnhại da không ngừng tăng lên, dần dần hợptụ thành mảng, ngứa nhiều, người bệnhthường cào gãi một cách không tự chủ,cứ như thế sau ít lâu da sẽ dày lên, cóbiến đổi theo dạng nấm rêu, chạm vàogiống da thuộc (da động vật). Bệnh thayđổi theo mùa, mùa hè bệnh nặng, mùađông bệnh nhẹ. Các chỗ hay bị là hai bênsau cổ, sau khuỷu tay, bên trong đùi, eolưng, bộ phận sinh dục, mông, trước mắtcá chân.

2. Viêm da tính thần kinh gieo rắc

Còn gọi là viêm da phát rộng. Các triệuchứng tổn hại da cũng giống như

trên nhưng phân bố lan tràn và rộngkhắp, có thể lan khắp toàn thân. Cảmgiác ngứa rất khó chịu, càng về đêm càngngứa, có thể ảnh hưởng đến công việc vàgiấc ngủ. Gãi có thể gây nhiễm trùng vàbị viêm chân lông hoặc viêm tuyến hạch.

Quá trình mắc bệnh là quá trình mãn tính,thường bị đi bị lại, trải qua mấy thánghoặc mấy năm không khỏi. Người bệnhkhổ cả về sức khỏe lẫn tinh thần, vì thếphải chú ý phòng bệnh. Chủ yếu là chọncác biện pháp nhằm vào nguyên nhân gâybệnh. Nếu do yếu tố hệ thần kinh thì nênloại bỏ các suy nghĩ tiêu cực, giữ tâmtrạng vui vẻ; nếu do ăn các đồ chua, cay,

hải sản, uống rượu, thì nên hạn chế chỉăn, uống ít. Nếu do mặc quần áo sợi hóahọc, cổ áo cứng mà bị viêm da thì khôngnên mặc nữa. Khi bị ngứa không đượcgãi.

Những người mắc bệnh này, nhẹ có thểbôi fluocinolone, dexamethasone, nhữngngười bị nặng hơn có thể dùng cồn iode5 - 10%, nếu bị ngứa có thể đồng thờiuống các loại như astemizole,chlorpheniramine. Tuyệt đối không đượcgãi, cũng không được rửa nước nóng.

Tại sao da bị chứng ngứa ngáy?

Chứng ngứa ngáy là một loại bệnh ngoàida thường gặp ở người trung niên vàngười già. Đặc điểm bệnh là không có

mụn nhưng lại ngứa.

Nguyên nhân gây bệnh khá phức tạp,thường liên quan đến các yếu tố

sau:

1. Nguyên nhân bệnh tật: Như mắc bệnhtiểu đường, cơ năng tuyến sinh lý

thấp hoặc quá mức bình thường, bị bệnhmáu trắng, u hạch, bệnh lao hạch, bệnhký sinh trùng ruột và các bệnh gan, thậnđều có thể dẫn đến chứng ngứa da toànthân. Ngoài ra, một số bệnh ngứa có tínhgiới hạn cũng gây ra phát bệnh đối ứngnhư ngứa ở âm đạo phụ nữ, liên quan đếnkhí hư ra nhiều, ngứa hậu môn có liênquan đến bệnh giun kim, bệnh trĩ

hạch. Bệnh lòi dom và các bệnh viêmtuyến tiền liệt, ngứa bao tinh hoàn thườngliên quan đến cục bộ ra mồ hôi và bị masát.

2. Nguyên nhân lý hóa: Như mặc áolông, áo lót bằng sợi hóa học hoặc sử

dụng xà phòng có độ kiềm quá mạnh, làmda bị kích thích mà sinh ra ngứa.

3. Nguyên nhân thực phẩm: Ăn các thứcăn chua, cay, uống rượu...

4. Nguyên nhân khí hậu: Mùa đông dakhô, chất nhờn bài tiết ít, một số

người nhất là người già dễ bị ngứa.

Bệnh ngứa có thể chia làm 2 loại: ngứarộng và ngứa giới hạn.

1. Ngứa rộng: Tức là bị ngứa toàn thân,thường bị ở cổ, mặt, bả vai, cho đếnkhắp người. Lúc đầu người bệnh có cảmgiác hơi ngứa trong mấy phút, sau đóxuất hiện ngứa nhiều lần, càng gãi càngngứa, bệnh dần nặng hơn. Da cục bộ vìcào gãi nhiều có thể để lại những vếtxước, những vẩy máu khô, vết mờ mờ.Người già bị bệnh này khá nhiều, do vậycũng có thể

gọi là bệnh ngứa người già, nếu bị vàomùa đông thì mùa hè sẽ khỏi, do vậy còngọi đây là bệnh ngứa mùa đông.

2. Ngứa giới hạn: Ngứa chỉ giới hạn ở

một bộ phận cơ thể chứ không lan ra toànthân, như chứng ngứa thường gặp ở âmđạo, bao tinh hoàn, hậu môn. Do gãinhiều có thể làm da ở những chỗ này dày,thô ráp, nặng còn tướt ra, chảy máu, longvẩy như dạng nấm về đêm càng ngứahơn, có thể

làm mất ngủ.

Phòng chống ngứa chủ yếu là chọn cácbiện pháp nhằm vào nguyên nhân gâybệnh như tích cực chữa các bệnh liênquan, không mặc quần áo làm từ sợi hóahọc, không nên ăn các thức ăn chua,cay... Ngoài ra, còn phải chú ý bảo vệ damùa đông, không nên chăm tắm hoặclười tắm quá. Tránh cào gãi da.

Chữa cục bộ có thể dùng các loại thuốcbôi như fluocinolone, triamcinolone,compound calamine. Người bị ngứa ở bộphận sinh dục, hậu môn thì rửa bằngnước vệ sinh phụ nữ, đồng thời uống kèmcác loại thuốc như chlorpheniramine,astemizole, cyproheptadine cùng vớiviên vitamin B.

Tại sao người già dễ bị chứng ngứangáy mùa đông?

Da cũng giống các bộ máy khác của cơthể, sẽ có những biến đổi thoái hóa theosự tăng lên của tuổi tác, chẳng hạn chứcnăng bài tiết của tuyến bã, tuyến mồ hôigiảm, biểu bì co lại, mỏng làm cho da dễbị khô. Nhiệt độ

mùa đông hạ thấp lại cản trở sự bài tiếtcủa các tuyến bã, tuyến mồ hôi làm dachuyển từ trung tính sang da khô, dangười già sẽ càng khô hơn.

Ngoài ra, nếu trời lạnh hay tắm bằngnước nóng hoặc hay tắm bằng xà phòng,sữa tắm đều có thể làm mức độ khô củada tăng lên. Da người già khô, nẻ là mộtnguyên nhân quan trọng dẫn đến chứngngứa ngáy mùa đông.

Chứng bệnh này hay bị ở đùi, mắt cáchân, mu bàn chân, cũng bị ở háng vàbụng. Lúc đầu thấy những chỗ đó ngứa,ngứa nhiều về đêm. Vốn dĩ

những chỗ ngứa không có bất cứ biểuhiện gì nhưng sau khi gãi nhiều có thể

xuất hiện những đặc điểm giống bệnhmẩn ngứa nhưng ở những mức độ khácnhau. Thường là các mụn, các nốt banmàu đỏ sẫm, có thể tụ lại thành mảng.Cũng có khi do cào gãi mà để lại nhữngvết cào, vẩy máu và các vết mờ mờ.Chứng bệnh này bị nặng vào mùa đông,đến mùa hè tự

khỏi, không chữa cũng khỏi.

Điều quan trọng khi phòng chứng bệnhnày là phải chú ý bảo vệ da vào mùađông, giảm sự khô nẻ và phòng lạnh. Chỗở không được quá khô, không nên tắmnhiều, có thể 7 - 10 ngày tắm một lần vàtốt nhất không nên dùng xà phòng haydung dịch tắm. Cũng không nên kỳ cọmạnh, ít ăn các thức ăn chua, cay, khi

phát hiện 2 đùi có bong những vẩy nhỏnên bôi ít kem bảo vệ da có chứa chấtdầu. Khi cảm thấy da bị ngứa, tuyệt đốikhông được gãi mà phải bôi thuốc trịngứa.

Những người mắc chứng ngứa ngáy nênsớm chữa trị, có thể bôi fluocinolonehoặc predmisone, đồng thời cũng có thểuống chlorpheniramine hoặc astemizole.Một số người mùa đông năm nào cũng bịngứa thì nên chữa bằng liệu pháp hoóc-môn. Nam giới có thể uốngmethyltestosterone ngày 2 lần mỗi lần5mg. Nữ giới uống diethylstilbestral0,5g ngày 2 lần.

Mẩn ngứa mụn hạch

Mẩn ngứa mụn hạch còn gọi là nấm rêumụn hạch, hay mề đay cố định dạng u, làmột bệnh ngoài da mãn tính thường gặp ởphụ nữ trưởng thành.

Nguyên nhân gây bệnh đến nay chưa rõ.Nhưng một số trường hợp bị

phát bệnh khi bị kích thích, tác động tinhthần hoặc bị muỗi rệp, đỉa cắn, đốt.Nguyên nhân gây bệnh có thể do liênquan đến các yếu tố như rối loạn côngnăng dạ dày, rối loạn nội tiết.

Bệnh hay bị ở tứ chi, nhất là đùi nhỏ.Người bệnh nặng có thể ảnh hưởng đếntoàn thân. Số lượng mụn không xác định,ít thì mấy mụn, nhiều có thể

lên đến hàng chục hoặc hơn trăm mụn.Tổn hại da lúc đầu là những mụn mẩnnhỏ, màu đỏ nhạt rồi rất nhanh biến thànhnhững mụn hạch hình bán cầu, to bằng hạtđậu hoặc đậu tằm, đỉnh bị sừng hóa rõrệt, nhìn bên ngoài thấy có dạng u, cục,bề mặt sần sùi, sờ vào thấy cứng. Lúcnày nó màu nâu đỏ hoặc nâu xám. Daxung quanh mụn có thể có các sắc tố ẩnmờ, dày lên hoặc có dạng như nấm rêu.Người bệnh thấy rất ngứa, có thể lâukhông khỏi.

Trước tiên phải tìm ra nguyên nhân gâybệnh, tăng cường ngăn chặn, phòng chốngbệnh. Cục bộ có thể dùng kem DNA 5 -10%, fluocinolone.

Người bệnh nặng có thể uống

cyproheptadine, chlorpheniramine,astemizole.

Những nhân tố gây mụn sói ban đỏ

Là một bệnh tổ chức liên kết thường gặp,hay bị ở nữ giới từ khoảng 15 -

40 tuổi, nam giới cũng bị bệnh này nhưngtương đối ít. Nguyên nhân gây bệnh hiệnchưa được xác định rõ nhưng nói chungngười ta cho rằng đây là bệnh tự miễndịch và có liên quan đến các nhân tốdưới đây: 1. Di truyền: Trong gia đìnhcó người đã bị bệnh này hoặc bị cácbệnh tổ

chức liên kết khác.

2. Nhân tố miễn dịch: Tế bào miễn dịchtrong cơ thể bị khiếm khuyết, không thểkịp thời loại bỏ có hiệu quả các chấtphức hợp trong huyết thanh, mà lắng lại,tích tụ trong các tổ chức, gây ra chứngviêm và sinh bệnh.

3. Nhiễm virut hoặc liên cầu khuẩn.

4. Nhân tố thuốc: Sử dụng các thuốckháng sinh chống lở loét, thuốcsulfamide, benzyl-penicillin,tetracycline, sodium phenytoin,procainamide, isoniazid, mêthyldopa,levodopa... cũng có thể gây ra các triệuchứng.

5. Nhân tố hoóc-môn: Tỉ lệ phát bệnh ởphụ nữ độ tuổi sinh đẻ khá cao đã chứng

minh rằng bệnh này có liên quan đến độcao của các hoóc-môn nữ.

Hơn nữa, qua điều tra những người mắcbệnh này cho thấy: mang thai hoặc saukhi uống thuốc tránh thai đều có thể làmbệnh nặng thêm. Ngoài ra, thí nghiệmtrên động vật cũng đã chứng minh tínhhoóc-môn có liên quan đến sự phát sinhcủa bệnh.

6. Nhân tố môi trường: các tia tử ngoạitrong ánh sáng mặt trời, vết thương tinhthần, mệt mỏi kéo dài có thể ảnh hưởngđến khả năng miễn dịch của người bệnhhoặc dẫn đến đột biến các tế bào hoạttính miễn dịch.

Căn cứ vào tình hình các hệ thống bị tổn

hại và đặc trưng mẩn mụn, chia bệnh làm3 loại:

1. Mụn sói ban đỏ:

Hay bị ở mặt, môi, vành tai, da đầu, mubàn tay; chỉ giới hạn ở các tổn hại da,thường không có các triệu chứng toànthân. Lúc đầu, phần lớn mụn sẽ

bị ở má và mũi, phân bố đối xứng, có thểtụ lại thành mảng. Ranh giới đỏ, các nốtbị khá lâu, hơi gồ lên, bề mặt có vẩy bámchặt, có chất sừng làm tắc mạch máu.Những người bệnh lâu ngày (thời giandài) ở giữa vùng tổn hại da có thể còn bịkhô, nhăn nheo, nhợt nhạt, người bệnhnặng sau đó có thể bị sẹo. Nếu bị trên dađầu, biểu hiện là các ban đỏ, có vẩy rồi

trở

thành các vết lõm xuống ở chỗ tóc rụngvĩnh viễn, cứng hơn da đầu bình thường.Nếu bị ở môi có màu đỏ nhạt hoặc trắngxám, bề mặt có các vẩy dính, người bệnhnặng, mụn có thể thành rữa nát và lở loét.

Quá trình bệnh không xác định, phát triểnchậm, bệnh nặng khi trời nóng, nhẹ khitrời lạnh. Nếu có kèm theo các triệuchứng toàn thân như mệt mỏi, viêm khớpnhẹ, nên đi đến cơ sở y tế để khám bệnh.

2. Mụn sói ban đỏ hệ thống:

Chính là mụn sói ban đỏ toàn thân. Ngoạitrừ da còn hầu hết các hệ thống trên cơthể đều bị ảnh hưởng, đặc biệt là thận.

Có thể xảy ra bệnh viêm tiểu cầu thận,thận tổng hợp; hệ thống tâm mạch máucũng có thể xuất hiện viêm cơ tim; hệthống hô hấp bị ảnh hưởng sẽ gây raviêm phổi, viêm màng não; hệ thống tiêuhóa tổn hại có thể xuất hiện các triệuchứng nôn oẹ, đau bụng, ỉa chảy, chánăn. Hệ thống mạng lưới mạch máu trongda khi bị liên lụy có thể gây sưng gan,sưng hạch, sưng lá lách. Có đến 95%

người mắc bệnh này bị đau khớp, viêmkhớp. 5 - 40% xuất hiện hoại tử

xương do thiếu máu (như hoại tử đầuxương đùi). Về hệ thống thần kinh, trên90% người bệnh bị sốt ở những mức độkhác nhau, chủ yếu là sốt nhẹ. Khi bệnhchuyển biến xấu có thể xuất hiện các

triệu chứng như sốt cao, sợ lạnh, đauđầu...

Vị trí phân bố của mụn mẩn loại nàykhông cố định, nhưng thường gặp ở 2

má và sống mũi. Cũng có thể bị phía trênngực, tứ chi, và các khớp lớn bé.

Mụn là các nốt ban màu đỏ tươi hoặcmột đám ban đỏ. Điển hình nhất là loạiban màu đỏ tím (mận chín) như hìnhbướm trên má và sống mũi, gọi là ban đỏhình bướm, rất có giá trị chẩn đoán. Bềmặt vùng da tổn hại thường bị các vẩyche phủ, chỗ bị viêm có thể còn chảydịch và đóng vẩy.

3. Mụn sói ban đỏ á cấp tính:

Loại này không gây tổn hại đến thận vàhệ thống thần kinh trung ương, có thểđoán trước bệnh tình, hay bị ở mặt, thânmình và tứ chi. Các tổn hại trên da chiathành 2 nhóm: nhóm mụn mẩn có vẩy vànhóm ban đỏ hình khuyên. Nhóm đầu:mụn mẩn thành đám, có vẩy giống như trẻem bị cứt trâu. Nhóm sau: mụn lúc đầu làthủy thũng, sau hình thành hình khuyên,bề

mặt có vẩy.

Phòng bệnh: Tránh phơi nắng là việc rấtquan trọng, nhất là những người nhạycảm với ánh sáng mặt trời. Khi ra ngoài,nên đội mũ rộng vành hoặc mang ô, đeokính râm. Những chỗ da lộ ra phải bôikem chống nắng. Tuyệt đối không dùng

các thuốc dễ cảm quang, như loạisulfamide, kháng sinh chống lở loét,tránh để cơ thể quá mệt mỏi, bị cảm lạnhhoặc bị nhiễm các virut khác. Đồng thờichú ý các nhân tố dễ gây bệnh để chọncác biện pháp phòng tránh có hiệu quả.Ngoài ra, hàng ngày nên tập thể dục, tăngcường thể chất, tăng cường dinh dưỡng,bảo đảm giấc ngủ và thời gian nghỉ ngơi.

Căn cứ vào các nguyên nhân gây bệnh cụthể, có những cách chữa trị

sau:

1. Mụn sói ban đỏ:

Cục bộ có thể bôi fluocinolone,triamcinolone, beclomethasone,

hydrocortisone, người bị nặng (như dadày lên) có thể tiêm hydrocortisone hoặcuống cloramphenicol ngày 2 lần, mỗi lần0,25g. Khi bệnh đỡ nên giảm liều lượng,những người uống thuốc thời gian dài nênkiểm tra đáy mắt. Có thể đồng thời uốngvitamin E và vitamin B12 phối hợp đểtăng cường hiệu quả chữa trị.

2. Mụn sói ban đỏ hệ thống:

Cục bộ có thể sử dụng các loại thuốc nhưtrên. Đối với những người bị

nhẹ, các khớp xương bị ảnh hưởng thìuống atspirin, brufen... còn lại chủ

yếu dùng predmisone, nhẹ mỗi ngày 20 -30mg, nặng từ 40 - 80mg, ngày chia 3

lần, mỗi lần khoảng từ 7,5 - 20mg. Saukhi các triệu chứng đã đỡ, nên dùngthuốc cyclophosphamide 1 - 2 đợt điềutrị.

Thuốc đông y Lôi công đằng có thể dùngđể chữa bệnh này, có tác dụng khángviêm khá cao và khống chế miễn dịch.Khi bệnh ổn định, có thể

uống lục vị địa hoàng nên, cục bộ có thểbôi kem hoàng bách.

Viêm cơ da là gì?

Viêm cơ da là bệnh viêm bao phủ ở davà bắp thịt. Nguyên nhân gây bệnh đếnnay chưa xác định rõ nhưng mấy năm gầnđây người ta đều cho rằng bệnh thuộc

các bệnh tự miễn dịch. Bệnh xảy ra ởmọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở hai độtuổi 5 - 10 và 40 - 60. Nữ giới bị bệnhnày nhiều hơn, gấp khoảng 2 lần namgiới. Trẻ em dưới 10 tuổi và nhữngngười trên 40

tuổi thường kéo theo các u ác tính.

Viêm cơ da thường bị ở mặt, đặc biệthay gặp ở lông mi, tiếp đến là cổ, phíatrên ngực (khu chữ V) và tứ chi. Mẩnmụn và viêm cơ là 2 tổn hại chủ

yếu của bệnh này nhưng cả hai khôngxuất hiện đồng thời. Ngoài ra, còn cómột loại viêm cơ da đa phát.

1. Tổn hại mụn mẩn: Các mụn mẩn điển

hình là những mụn bọc và ban đỏ

dày đặc, có ranh giới hơi mờ. Lúc đầu,các nốt ban màu đỏ nhạt, sau chuyển sangđỏ sẫm, quan sát kỹ có thể thấy các ốngmao mạch mở rộng.

Các nếp nhăn da mất đi, điển hình nhất làở 2 mi mắt và tứ chi. Bề mặt ban đỏ cócác vẩy nhỏ, ngứa. Sau khi các nốt lặn cóthể để lại vết mờ mờ, có khi còn làm danhăn nheo.

2. Tổn hại viêm cơ: Chủ yếu xâm phạmcơ thớ ngang và tiêu hủy cơ phẳng nhẵncủa hệ thống, thường biểu hiện là mộtmảng hay mấy đám bắp thịt bị

ảnh hưởng, hay gặp nhất ở bả vai, xương

chậu. Đặc điểm triệu chứng là các cơđau, yếu và bắt đầu ho.

Viêm cơ có thể bị phát cấp tính, cũng cóthể phát triển mãn tính. Biểu hiện cấptính là bắp đau, ấn vào thấy đau rất rõrệt, 2 cánh tay cử động khó khăn. Biểuhiện mãn tính thường là bắp hoặc tứ chiteo gầy hoặc cứng lại, khớp xương hoạtđộng bị hạn chế, lâu dần các khớp biếnthành dị dạng.

Người bệnh có triệu chứng cơ mất sức,khi hoạt động và lấy đồ vật cảm thấy rấtmệt mỏi, tay không thể giơ lên, không thểchải đầu, mặc áo. Ví dụ

như xương chậu bị viêm cơ da, ngay cảviệc trèo lên giường, đi lại đều cảm thấy

khó khăn.

3. Triệu chứng toàn thân

Thời kỳ phát bệnh thường sốt không theoqui luật nào. Thời kỳ mãn tính, ngườibệnh cảm thấy chán ăn, ra mồ hôi nhiều,gầy, gan, lách, hạch đều sưng. Các bộphận như tim, phổi, dạ dày, thần kinh đềucó thể bị ảnh hưởng và sinh ra các triệuchứng tương ứng.

Viêm cơ da đa phát chỉ có triệu chứngcơ mất sức mà không có tổn hại trên da.Quá trình chữa trị viêm cơ phải chú ýmấy điểm sau: (1). Thuốc Predmisone:Thời kỳ cấp tính dùng liều lượng cao,thông thường 40 - 80mg/ngày chia 3 lần,lượng duy trì là 7,5 - 20mg/lần. Người

bệnh nặng có thể dùng đến 100 -120mg/ngày chia 3 - 4 lần. Đồng thời, cóthể uống kết hợp với nandrolonephenpropionate hoặc testoteronepropionate có tác dụng thúc đẩy phục hồicơ.

(2). Sau khi đã khống chế bệnh bằngpredmisone nên đổi sang dùngcyclophosphamide 100mg ngày 3 lần.

(3). Giai đoạn cấp tính hoặc bị nhiễmtrùng nên dùng kháng sinh như

erythyromycin hoặc penicillin, truyềntĩnh mạch.

(4). Các thuốc bổ trợ là vitamine E,vitamin C, cobananide và triphosphcite.

(5). Đông y dùng lôi công đằng phiến.

(6). Có thể bôi mỡ vạn hoa, chính hồnghoa.

(7). Trong thời gian bệnh nên tránhnhiễm lạnh, chú ý nghỉ ngơi, tăng cườngdinh dưỡng (ăn các thức ăn giàu vitamin,giàu chất đạm). Những người trên 40 tuổinên kiểm tra định kỳ, chú ý kỹ đến các u.

Bệnh da cứng có nguy hại cho các cơquan nội tạng không?

Bệnh da cứng còn gọi là bệnh ban cứng,là một bệnh tổ chức liên kết, có đặctrưng là xơ cứng hoặc sợi hóa các tổchức liên kết trong nội tạng theo tính giớihạn hoặc bao trùm. Bệnh chia thành 2

loại: bệnh da cứng giới hạn và da cứnghệ thống. Trong đó, bệnh da cứng giớihạn lại chia thành da cứng dạng đai, dạnggiọt và dạng ban. Bệnh da cứng hệ thốngchia thành bệnh da cứng đầu chi và baophủ.

Nguyên nhân phát bệnh đến nay chưađược nghiên cứu rõ nhưng được cho rằngcó thể liên quan đến một số nhân tố sau:

- Nhân tố miễn dịch: Có thể là một bệnhtự miễn dịch, do nhiễm trùng mãn tínhthời gian dài, dị ứng hoặc do di truyềngây ra.

- Sự khác thường của các màng keo thaythế: Do các tế bào mẹ bị khiếm khuyếthoặc chất xúc tác sống của màng keo bị

giảm.

- Biến chứng mạch máu: Da có hiệntượng các đầu huyết quản (mạch máu) cogiật. Mạch máu trong nội tạng cũng khácthường.

- Rối loạn bài tiết, kinh nguyệt khôngđều.

Các đặc điểm của biểu hiện lâm sàng nóichung là: những người bị da cứng giớihạn, tổn hại chủ yếu ở trên da và các tổchức dưới da. Còn những người bị dacứng hệ thống thì đồng thời liên quan đếncác cơ quan nội tạng.

1. Da cứng giới hạn: Có khoảng 85% sốngười mắc bệnh ở độ tuổi trên 30, nữ

mắc bệnh nhiều hơn nam. Dựa vào tìnhtrạng tổn hại da có thể phân làm 3 loại:

- Da cứng dạng đai: Gọi như vậy vì hìnhdáng tổn hại trên da có dạng dây, dạngsợi (đai) hay bị ở đầu và chi dưới.Trong những người bị da cứng dạng đaiở đầu có trên 50% là phát bệnh trước 10tuổi. Tổn hại da là dạng sợi dài từ tránđến đỉnh đầu, giống vệt sẹo do kiếmchém. Tỉ lệ phát bệnh dạng đai trên chicủa thanh thiếu niên khá cao, tổn hại dathường kéo dọc từ chi lên thân mình.

- Da cứng dạng ban: Có thể ở bất cứ bộphận nào trên cơ thể nhưng nhiều nhấtvẫn là ở thân mình. Lúc đầu là nhữngban, mụn nước màu đỏ nhạt hoặc màumận chín, hình tròn, hình trứng hoặc

không theo hình dạng nào.

Sau mấy tuần hoặc mấy tháng, tổn hại dadần mở rộng, đường kính có thể

từ mấy cm đến mấy chục cm, chạm vàothấy cứng như da thuộc. Chỗ đó có thểhình thành sẹo.

- Da cứng dạng giọt: Thường bị ở cổ,ngực, vai, lưng. Tổn hại da tương đối ít,có hình điểm giọt, các nốt ban đỏ tụthành mảng lớn bé khác nhau, bề mặt trơnnhẵn, màu trắng hoặc sáng như ngà voi,xung quanh có các vết mờ màu xám.

2. Da cứng hệ thống

Còn gọi là chứng xơ cứng toàn thân.

Ngoài các tổn hại da, còn ảnh hưởng đếncơ quan nội tạng. Độ tuổi từ 20 - 40 có tỉlệ phát bệnh cao nhất, nữ

mắc bệnh nhiều hơn nam. Chủ yếu chiathành 2 loại sau:

- Da cứng đầu chi: Thường có hiệntượng co giật các huyết quản ở tiền khu(thân trước), sau đó xuất hiện xơ cứng daở các khớp xương dưới ngón tay, ngóntay trở nên nhọn, nhỏ, cứng. Người bịnặng, các khớp thò duỗi và đầu ngón taycòn bị hoại tử và lở loét. Khi mặt bị ảnhhưởng, mi mắt căng ra, lỗ mũi nhỏ lại,môi mỏng, khó mở miệng. Loại này chỉgiới hạn biến chứng cục bộ, phạm vi nhỏ,nội tạng bị ảnh hưởng nhẹ, dễ đoán trướcbệnh.

- Da cứng bao phủ: Thường phát bệnh từtay, chân và mặt, sau đó lan đến tứ chi vàthân mình. Trong đó bắp thịt, khớpxương và nội tạng bị ảnh hưởng khánghiêm trọng. Các cơ mệt mỏi, đau nhức.Những người khớp sưng đỏ, đau tấychiếm khoảng 1/8, các khớp biến hìnhchiếm khoảng 1/2.

Nội tạng (như thực quản, phổi, tim, dạdày, ruột, thận, gan, lách, tuyến hạch,tuyến bài tiết...) cũng chịu không ítthương tổn. Trong đó thường gặp nhất làthực quản và phổi. ở thực quản thấy họngnuốt khó khăn, ăn uống bị hạn chế, chánăn, trướng bụng, đau bụng... ở phổi cóthể xuất hiện những trở ngại về hô hấp:

hô, khó thở. ở tim bị rối loạn nhịp tim,suy tim...

ở thận có thể bị viêm tiểu cầu thận. Cácthay đổi luân phiên xuất hiện với các giaiđoạn: thủy thũng, xơ cứng và teo cơ.Giữa các giai đoạn khó phân biệt rõràng.

Có thể chữa bệnh này theo phương phápđông - tây y kết hợp: 1. Chữa đông y:Theo nguyên tắc Điều hòa dinh vệ, hoạthuyết hóa ứ, bổ

khí dưỡng huyết, ôn bổ thận dương.Thường tiêm tĩnh mạch chậm (hoặctruyền) 500ml glucose 0,5%, mỗi ngày 1lần. Một đợt trị liệu 30 ngày. Cách chữanày có thể liên tục hoặc ngắt quãng, hoặc

tiêm bắp 4ml đan sâm.

2. Chữa tây y: Chủ yếu sử dụng các thuốckháng viêm, giãn mạch máu.

Thuốc kháng viêm thường dùng làpredmisone 30mg, uống ngày 3 lần.

Sau giảm liều còn 5 - 10mg/ngày. Thuốclàm giãn mạch máu có thể dùngtriphosphate, vitamin C, vitamin E. Cóthể dùng mêthyldopa 125mg, ngày 3

lần. Mới bị thời kỳ đầu có thể uốngpenicillamine D mỗi ngày 250mg, sautăng dần lên mỗi ngày 10g, uống thờigian dài, nếu có các hiện tượng bấtthường như có hiện tượng tủy xương bịức chế... nên giảm liều hoặc dừng thuốc,

chuyển sang loại khác.

Chứng khô tổng hợp là gì?

Khô tổng hợp là bệnh tự miễn dịch, dochức năng điều tiết miễn dịch bị

khiếm khuyết gây ra. Trên 90% số ngườimắc bệnh là nữ giới trong đó phần lớn làngười trung niên và người già. Một số ítkhoảng từ 20 -40 tuổi.

Triệu chứng chủ yếu là bị khô nẻ dochức năng của các tuyến bài tiết giảm,chất dịch bài tiết ít, thường bị ở mắt vàkhoang miệng. Tiếp đó, các chất bã, chấtbài tiết ở khoang mũi, họng, khí quản, dạdày, âm đạo và tử cung cũng giảm theonhững mức độ khác nhau.

1. Chứng khô mắt: Biểu hiện là vùng mắtkhô ráp, khi khóc không có nước mắt.Mắt sợ ánh sáng, ngứa, nóng rát, thườngkéo theo viêm giác mạc, viêm kết mạc.

2. Chứng khô ở mũi, miệng: Người bệnhcảm thấy khát nước, khô họng, vị

giác kém, niêm mạc khoang miệng đỏ, cóngười còn bị viêm môi hoặc viêm khoémiệng, khoang mũi khô, dễ đóng vẩy,khứu giác kém, niêm mạc mũi khô.

3. Chứng khô da: Rất ít đổ mồ hôi, da dễngứa ngáy, người bị nặng có thể

rụng tóc, rụng lông trên người và lông âmđạo. Một số người còn có hiện tượng cogiật, viêm huyết quản.

4. Chứng khô âm đạo: Chất nhờn âm đạoít, ngứa, rát, giao hợp khó.

Chủ yếu chữa bằng đông y, có thể dùngthuốc đẩy các tuyến bài tiết như

tư táo dưỡng dinh thang. Bình thường cóthể dùng nước nóng ngâm câu kỳ tử, chothêm ít mật ong, uống thay trà.

Về tây y, có thể nhỏ thuốc nhỏ mắtcloramphenicol 0,5%, da ngứa có thể

bôi glycerin 30% + 0,5% bạc hà.Khoang miệng khô nên uống nước hoặcngậm nước trong mềm, hoặc ngậm viênngậm khoang miệng tiết ít nước bọt, dễbị sâu răng, nên đánh răng thường xuyên.Nếu bị khô mũi thì lau ướt.

Bệnh xơ cứng bì

Bệnh bắt đầu bằng các dấu hiệu lạnh, tímtrắng ở đầu chi. Những vết da cứng,phẳng này lan ra các vùng khác trên thânthể khiến người bệnh cử

động, sinh hoạt khó khăn. Khi xơ cứng bìtấn công lên mặt, người bệnh nhanhchóng suy kiệt do miệng, mũi teo nhỏ,không thể ăn uống. Các cơ

quan nội tạng cũng xơ hóa nhanh, tử vongđến sớm nếu bệnh nhân không kiên trì tậpvật lý trị liệu.

Xơ cứng bì (hay còn gọi là bệnhCollagen) là bệnh rối loạn chất tạo keo,rối loạn sản xuất protein trong cơ thể.

Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, đa số đềuđược phát hiện muộn, với những biếnchứng nặng như: mũi và miệng nhỏ

lại, nuốt nghẹn, khó thở, suy tim, khôngnói được...

Xơ cứng bì toàn thể thường gặp ở nữ(80%), lứa tuổi 40 - 50. Về lâm sàng,bệnh nhân thường có hội chứng Raynaud:Khi tiếp xúc với nước lạnh, đá, hay rangoài trời lạnh, người bệnh tê, mất cảmgiác ở các đầu chi, bị chuột rút, bàn taycó thể thay đổi màu sắc (lúc đầu trắngbệch, sau đó đỏ, tím), đau nhức rồi trởlại bình thường. Trong trường hợp nặng,đầu ngón tay bị loét, hoại tử. Khuôn mặtbệnh nhân vô cảm, các chi khẳng khiunhư xác ướp. Da bị rối loạn sắc tố và

bạch biến, có hình ảnh như khảm xà cừ.Người bị xơ cứng bì toàn thể còn bị xơcứng ngón tay, móng nứt và giòn dẫn đếnbàn tay co quắp; loét da đầu ngón và mutay do thiếu dinh dưỡng. Xơ hóa lan lêncẳng tay, cánh tay, mặt và toàn thân.

Ngoài ra, bệnh nhân còn có tổn thương ởcác cơ quan sau:

- Bộ máy vận động: Đau mỏi cơ, teo cơ,yếu cơ gốc chi; đau, viêm, dính và cứngkhớp; tiêu xương ở các khớp ngón tay.

- Hệ tiêu hóa: Tổn thương chủ yếu gặp ởthực quản, dạ dày và ruột. Bệnh nhân cócảm giác khó nuốt, đặc biệt là khi ănthức ăn khô, cứng. Tổn thương dạ dày,ruột thể hiện bằng triệu chứng đau bụng,

chướng bụng, tiêu chảy, khó tiêu, khiếnbệnh nhân gầy sút và hay bị nhiễm trùngđường tiêu hóa.

- Phổi: 1/4 trường hợp có tổn thươngnày. Bệnh nhân cảm thấy khó thở

tăng dần, phù do phổi bị xơ, dẫn đến suyhô hấp, suy tim.

- Tim: Gặp trong 1/6 trường hợp xơcứng bì toàn thể. Hệ thống dẫn truyền tựđộng trong tim bị xơ hóa, gây loạn nhịp,có thể dẫn đến đột tử.

- Thận: Xơ các động mạch thận, có thểdẫn đến suy thận cấp hay tăng huyết ápác tính.

Biểu hiện thường gặp

Những triệu chứng đầu tiên của bệnh làxuất hiện hội chứng Raynaud như

cảm giác lạnh, tím trắng ở đầu chi. Khibệnh lan đến mặt thì da mặt bắt đầucứng, mất nếp nhăn, mũi và miệng nhỏlại, việc ăn uống bắt đầu khó khăn. Bệnhdi chuyển xuống thân mình làm da trởnên cứng, phẳng, người bó lại như mặcmột áo giáp bằng da, bụng cũng phẳng.Màu da có chỗ

đậm, chỗ nhạt, không có lông, cơ thểkhông đổ mồ hôi, không véo ra được.Cho đến lúc này, bệnh nhân mới nhận ramình mắc bệnh xơ cứng bì và tìm đếnbác sĩ chuyên khoa da liễu.

Do da cứng, tay chân bệnh nhân khônggập lại được, đi lại rất khó khăn.

Nếu nói một cách hình ảnh thì nhữngbệnh nhân xơ cứng bì hệ thống có dángđi như rô bốt. Cũng chính vì vậy màtrong thời gian đầu của bệnh, nhiềungười cứ nghĩ mình mắc bệnh khớp vàchỉ đi điều trị ở bác sĩ chuyên khoakhớp. Vào mùa lạnh hoặc khi thời tiếtthay đổi, bệnh nhân luôn cảm thấy đaukhớp và đau ở những đầu ngón tay.

Về điều trị, chưa có phương pháp nào tỏra thực sự hiệu quả. Bệnh nhân chỉ có thểdùng một số thuốc để kéo dài thời giansống và nâng cao chất lượng cuộc sốngnhư D-penicillamin, thuốc chẹn canxinvà ức chế men chuyển. Một số thuốc

khác như vitamin E, dầu thực vật... cũngđược thử

nghiệm, song hiệu quả chưa rõ ràng.Ngoài ra, có thể áp dụng các phươngpháp vật lý trị liệu để làm mềm da, phụchồi chức năng vận động, đặc biệt là điềutrị bằng suối khoáng (nước nóng).

Các bệnh nhân bị trào ngược thức ăn từdạ dày lên thực quản, nhiễm trùng tiêuhóa hay kém hấp thu thức ăn có thể dùngthuốc chống acid kết hợp với kháng sinhphổ rộng như tetracyclin. Nếu không cótác dụng thì chuyển sang các kháng sinhkhác như erythromycin, metronidazol.

Đối với tổn thương khớp, có thể sử dụngcác thuốc chống viêm không steroid, vật

lý trị liệu, tiêm tại khớp, ghép khớp giả(đối với các khớp bị hủy hoại nhiều nhưkhớp gối, háng). Với tổn thương phổi,cần điều trị triệu chứng và biến chứng(nhiễm trùng phổi, dùng kháng sinh). Nếuthiếu ôxy thì phải cho thở ôxy nồng độthấp.

Việc phát hiện sớm các tổn thương ởthận đóng vai trò quan trọng trong việcbảo tồn chức năng của cơ quan này. Dođa số bệnh nhân có tăng renin nên có thểdùng thuốc ức chế men chuyển (để bìnhổn và bảo tồn chức năng thận). Việc chạythận nhân tạo được chỉ định trong trườnghợp tổn thương thận tiến triển. Còn đốivới tổn thương tim, cần theo dõi cẩn thậnviệc dùng thuốc trợ tim và thuốc lợi tiểu,

thuốc ức chế canxi.

Để phòng chống xơ cứng bì toàn thể cóhiệu quả, trước tiên cần chú ý

phát hiện sớm những biểu hiện của bệnh,đặc biệt là với những người sống tronggia đình có người bị xơ cứng bì hoặclàm việc trong môi trường độc hại.Người bệnh có thể tránh được các biếnchứng của hội chứng Raynaud bằng cáchmặc ấm, đi găng tay, tất chân trong mùalạnh, tránh stress, không dùng các thuốcnhư amphetamin, ergotamin, chẹn betagiao cảm. Bệnh nhân xơ cứng bì vẫn cóthể dùng thuốc tránh thai chứa oestrogenvà progesteron.

Để đề phòng các tổn thương da, bệnh

nhân cần chú ý:

- Tránh tiếp xúc với xà phòng và bôithuốc mỡ.

- Tập thể dục thường xuyên để duy trì độmềm dẻo của chi, ngón và độ

nhạy cảm của da; xoa bóp da vài lầntrong ngày.

- Tránh làm da bị chấn thương để khỏigây loét. Các vết loét da phải được chămsóc cẩn thận bằng thuốc rửa sát trùng haycắt lọc ngoại khoa, kết hợp với thuốckháng sinh. Khi cần thiết, có thể bôi mỡnitroglycerin (trinitrin, kem lenitral 2%)hay mỡ prostaglandin E2 (PGE2) ngoàida, trên các ngón tay.

- Để phòng trào ngược thực quản, cần ănnhiều bữa nhỏ, uống thuốc chống acidvào giữa các bữa ăn, kê đầu cao khinằm, tránh ăn muộn ban đêm. Ngoài ra,không nên nằm trong vài giờ sau khi ăn,tránh dùng cà phê, chè, chocolate vì cácchất này gây giảm trương lực cơ tròn ởvùng thấp của thực quản. Có thể giảmnuốt khó bằng cách nhai kỹ thức ăn, uốngthêm nước, chan canh, ăn thức ăn mềm.

Nghiên cứu bệnh xơ cứng bì từ gene

Một nhóm nghiên cứu Trường ĐHPrinceton đã "nhận mặt" khoảng 2.700

gene có thể tham gia vào sự phát triểncủa bệnh xơ cứng bì. Người ta cho rằngnguyên nhân gây bệnh có thể được tìm

thấy bằng cách kiểm tra dấu hiệu hoạtđộng di truyền bất thường ở vùng dabệnh, tương tự như các nhà nghiên cứuung thư tìm kiếm sự khác nhau giữa tếbào bình thường và tế bào khối u.

Tuy nhiên, trước mắt thì các nhà nghiêncứu lại nhận thấy hoạt động bất thườngdường như không chỉ xuất hiện ở vùng dabệnh, mà còn diễn ra ở

những vùng da mạnh khỏe. Điều đó gợi ýbệnh xơ cứng bì bộc phát ở toàn thân,thay vì chỉ ở những vùng có triệu chứng.Do vậy, nguyên nhân sâu xa có thể vượtquá những gì mà trước đây y học vẫnnghi ngờ.

Xơ cứng bì thường gặp ở độ tuổi 40 và

50. ở Anh có khoảng 8.000 người mắcbệnh này, phần lớn là thể nhẹ, chỉ có mộtsố ít tiến triển rất nặng dẫn đến tử vongtrong vòng 10 năm. Hiện y học vẫn chưatìm được cách điều trị hữu hiệu. Mặtkhác, do hiểu biết về bệnh ít ỏi, phần lớnbệnh nhân phải mất hơn một năm mớiđược chẩn đoán chính xác. Qua kiểm tra12.000

gene ở người bình thường và người bệnhxơ cứng bì, nhóm nghiên cứu của TS.David Botstein thuộc ĐH Princeton pháthiện 2.776 gene có mức độ hoạt động bấtthường.

Anne Mawdsley, Giám đốc Hội bệnh Xơcứng bì & Raynaud của Anh khẳng định,"một khi có được hiểu biết khoa học cơ

bản về bệnh xơ cứng bì thì con ngườichắc chắn sẽ tìm được những cách điềutrị mới hữu hiệu, đặc biệt cho những nộitạng bị ảnh hưởng như tim, phổi".

Tập vật lý trị liệu để ngăn ngừa biếnchứng

Những chuyên gia về da liễu đều chorằng nguyên nhân chính gây xơ

cứng bì vẫn chưa được xác định vì thếkhông thể phòng bệnh mà chỉ có thể ngừabiến chứng. Để giảm tổn thương mạchmáu, bệnh nhân nên tránh tiếp xúc vớinước lạnh, cần ủ ấm cơ thể. Do mạchmáu bị hẹp, máu ít đến bàn tay nên việctiếp xúc môi trường lạnh càng làm mạchbị co hẹp hơn. Chỉ sau một ngày bệnh

nhân giặt giũ không mang găng tay hoặcdùng tay chạm vào nước đá thì tay đãcứng hơn thấy rõ.

Nếu bệnh nhân không bảo vệ bàn tay tốt,có thể dẫn đến hoại tử ngón tay và phảitháo khớp do mạch máu bị tổn thương.Cũng có nhiều người bệnh không đến bácsĩ mà tự ý dùng thuốc nam không đúnghoặc đắp lá cây khiến bệnh càng diễntiến nặng và nhanh hơn, đến khi bị tổnthương nhiều mới đến bác sĩ điều trị. Khibệnh đã ở mức xơ hóa phổi, thực quảnthì bệnh nhân sẽ tử vong mà bác sĩ khôngthể can thiệp được.

Việc tập vật lý trị liệu cũng có vai tròlớn trong phòng ngừa biến chứng, làmchậm quá trình xơ hóa các khớp, giúp

bệnh nhân hoạt động dễ dàng hơn.

Sai lầm lớn nhất là bệnh nhân không tậpvật lý trị liệu, vì thế khi bệnh được chữalành thì các khớp đã cứng nên khó có khảnăng phục hồi hoạt động.

Ngoài việc như: hạn chế tiếp xúc lạnh,giữ ấm, tập vật lý trị liệu, bệnh nhân cầnphải ăn đồ lỏng nhẹ, nuốt nhiều, tập thởthường xuyên để hạn chế tốc độ xơ hóathực quản và phổi.

Nếu ở mức độ nhẹ, bệnh có thể điều trịkhỏi bằng thuốc, tuy nhiên tập vật lý trịliệu vẫn được xem là phương pháp điềutrị quan trọng không thể

thiếu. Nếu việc phòng ngừa biến chứng

được thực hiện sớm và đều đặn thì có thểchúng sẽ không xuất hiện, chất lượngcuộc sống của bệnh nhân được cải thiệntốt hơn, giảm nguy cơ tử vong một cáchrõ rệt.

Bệnh da cá (da rắn)

Về mùa đông, da bị khô, bong vảy trắngvà nứt thành đường trên tay, ống chân...Đó là biểu hiện của bệnh da cá, hay còngọi là da mốc, da rắn. Cần hạn chế tìnhtrạng khô, căng da bằng các thuốc kemdịu da, bạt sừng, kết hợp uống vitamin A,C, D, E từng đợt.

Bệnh da cá có tính di truyền, có thể xuấthiện ngay sau sinh hoặc khi được 2 - 3tuổi. Một số biểu hiện bệnh:

- Nếu nhẹ, da khô ráp, róc vảy mỏng (damốc), nhất là về mùa đông.

- Nếu nặng thì toàn thân da khô ráp, nổivảy hình tròn hoặc hình trám, giữa cáckhe ngang dọc như da rắn, màu nâu xám.

- Triệu chứng rõ nhất là ở vùng da dàynhư lưng, mông, mặt ngoài các chi.

Vùng da mỏng như nách, bẹn, khuỷu taychân, cổ mặt... thường không bị.

- Chức năng tiết mồ hôi và chất nhờn trênda giảm rõ rệt so với người bình thường.

- Những hôm trời lạnh, da mặt, rìa lòngbàn tay chân thường bị nẻ. Một số

vùng do gãi, chà xát mạnh dễ bị xâyxước, nhiễm khuẩn thứ phát, nổi mụnnhọt, chốc lở, do sức đề kháng của davốn đã suy giảm.

Tuy nhiên, đây chỉ là bệnh da lành tính,không ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

Phương pháp điều trị

- Hiện nay, chỉ có thể hạn chế phần nàotrạng thái khô, căng da, tróc vẩy bằngcác thuốc kem dịu da, bạt sừng, và kếthợp uống vitamin A, C, D, E

từng đợt trong mùa đông.

- Tránh chà xát, kỳ cọ mạnh lên vùng dabệnh khi tắm.

- Mùa đông cũng chỉ nên dùng nước ấmvừa phải.

- Không nên lạm dụng xà phòng vì càngtẩy hết lớp nhờn trên da càng làm dathêm khô, căng, dễ nứt nẻ, giảm sức đềkháng.

- Tăng cường ăn rau, quả tươi như: giáđỗ, cà chua, bắp cải, rau ngót, cam bưởi,đu đủ... để bổ sung nguồn vitamin cầnthiết cho da.

Tại sao nữ giới hay bị tàn nhang?

Tàn nhang (hay gọi là tàn hương) lànhững chấm màu nâu sẫm, tròn, màu đụcnhỏ bằng hạt kê, hạt tấm rải rác hoặc tậptrung thành từng đám ngay mặt da, không

cộm...; hay nổi nhiều ở vùng mặt, cổ,ngực, chịu ảnh hưởng rõ rệt của ánhnắng. Do vậy càng ra nắng, da càng bắtmàu sẫm nhưng không gây cảm giác đaungứa gì.

Tàn nhang thường bắt đầu vào độ tuổidậy thì cho đến khi đứng tuổi thì có xuhướng giảm dần. Có thể tự nhiên tànnhang biến mất. Nhiều tác giả coi tànnhang như là những bớt sắc tố bẩm sinhcó tính di truyền nhưng xuất hiện muộn,lành tính thường có liên quan đến cơ địadễ cảm ứng với ánh sáng, dễ bắt nắng.

Tàn nhang đơn thuần lành tính, vì vậynhững người mắc bệnh này không nênquá lo lắng, quan tâm quá mức đến tànnhang, lạm dụng các biện pháp đánh, tẩy,

bôi thuốc không có chỉ định của bác sĩchuyên khoa da liễu dẫn đến viêm da, lởloét.

Trường hợp thật cần thiết phải khắc phụcthì cần được khám và xử trí ở

các phòng da liễu chuyên khoa; hiện naychủ yếu vẫn dùng các thuốc long da, tẩymàu, áp tuyết, đốt điện nông, tia lasernhưng kết quả cũng chỉ

mang tính tương đối, tạm thời.

Tàn nhang là một bệnh ngoài da sắc tốchìm, tuy nam nữ đều bị nhưng thườnggặp nhiều ở nữ giới; hầu như ai thuộcgiới tính nữ cũng bị tàn nhang, chỉ cómức độ nặng nhẹ là khác nhau. Nguyên

nhân gây bệnh chủ

yếu mấy loại sau:

1. Do nhân tố di truyền: Tàn nhang lànhững nốt đậm hoặc nhạt được tạo thànhtừ cơ chất chứa trong các hoóc môn nữgiới. Trong cơ thể của rất nhiều phụ nữ,cơ chất tàn nhang mà các hoóc môn nữchứa cao hơn nhiều so với người bìnhthường, không những tàn nhang của chínhngười đó mà có thể còn truyền sang đờisau.

2. Do nhân tố nội tiết: Nhiều chức năngnội tiết rối loạn đều có thể làm cho cácsắc tố đen tăng lên, như tâm trạng do dự,sợ hãi làm nội tiết hoóc môn nữ xảy rakhác thường; mang thai, uống thuốc tránh

thai hay viêm da đều có thể làm các sắctố đen trong cơ thể tăng lên. Ngoài ra,muối cũng tham dự vào quá trình tạo sắctố đen, vì vậy những người ăn nhiềumuối cũng có thể bị tàn nhang nặng hơn.

3. Do các nhân tố bên ngoài: ánh sángmặt trời là nhân tố bên ngoài chủ

yếu gây bệnh và làm tàn nhang phát triểnhơn. Các tia tử ngoại trong ánh sáng mặttrời làm cho sắc tố đen tích tụ lại ở bềmặt da làm tàn nhang hiện rõ hơn. Màusắc đậm, nhạt của tàn nhang có quan hệtrực tiếp với thời gian tiếp xúc với ánhnắng lâu hay chóng. Nữ giới làm việcdưới nắng nhiều thì tỉ lệ bị tàn nhang khácao. Do ánh nắng mặt trời trong bốn mùacường độ mạnh yếu khác nhau nên màu

đậm, nhạt của tàn nhang cũng mang tínhmùa vụ rõ rệt, thông thường mùa xuân,mùa hè tàn nhang có màu đậm, thu đôngtàn nhang có màu nhạt.

4. Sự tác động của gan do ảnh hưởng sựlưu thông máu trong cơ thể sắc tốMelanin và chất Teloxina sản sinh nhanhvà mạnh.

5. Do ảnh hưởng của stress sự căng thẳngcủa thần kinh cũng tạo điều kiện cho sắctố Melanin tăng trưởng.

6. Việc thiếu vitamin C trong cơ thểkhông đủ cung cấp cho tế bào da làm choda yếu đi và tạo điều kiện cho sự biếnđổi sắc tố trên da. Do đó vitamin C làthành phần đặc biệt giúp duy trì màu sắc

sáng đẹp của da.

Tuy tàn nhang không ảnh hưởng đến sứckhỏe nhưng lại ảnh hưởng đến thẩm mỹvà là nỗi phiền muộn của phái nữ vốnthích trẻ đẹp. Tàn nhang bị

nhiều ở mặt, nhất là sống mũi, dướiquầng mắt và hai má, cũng có thể gặp ởnhững chỗ lộ ra như cổ, bả vai, lưng, tay.Tàn nhang to nhỏ khác nhau, có cái nhỏnhư đầu kim, có cái bằng hạt gạo, hìnhtròn, hình trứng hoặc không theo một hìnhdáng nào, có màu nâu nhạt hoặc màu đennhạt, phân bố đối xứng, chỗ dày chỗthưa, mấy chục cái, cũng có khi lên đếntrăm cái.

Bệnh này sớm nhất có thể xảy ra ở trẻ em

5 tuổi. Tuổi càng tăng thì tàn nhang cũngdần tăng.

Cách phòng chữa và làm giảm bớt sựphát sinh của tàn nhang.

(1) Tránh phơi nắng, tránh tiếp xúc vớitia tử ngoại. Khi ra ngoài nên chú ý

mang ô, đội mũ, đeo kính râm, bôi kemchống nắng...

(2) Tích cực chữa các bệnh gây ra tànnhang hoặc các bệnh làm tàn nhang nặngthêm. Khi chữa khỏi các bệnh này thì tànnhang cũng giảm dần hoặc biến mất. Bìnhthường nên giữ tâm trạng vui vẻ, tránh ưutư, lo nghĩ, chú ý đến giấc ngủ và thờigian nghỉ ngơi.

(3) Chú ý dinh dưỡng thức ăn: ăn nhiềurau và hoa quả có chứa nhiều vitamin C,vitamin E, có thể làm nhạt dần các sắc tốđen đã hình thành, từ

đó giảm bớt sự sinh sản sắc tố đen.Ngoài ra, mỗi ngày uống 100 - 200mgvitamin C và 50 - 100mg vitamin E cũngcó hiệu quả tốt. Phải chú ý không nên ăncác thức ăn quá mặn, nếu có ăn thì cầnuống nhiều nước để tăng sự bài tiết natritrong cơ thể.

(4) áp dụng 1 số cách phòng chữa tànnhang, như mỗi ngày khi rửa mặt pha ítgiấm ăn vào nước...

Chữa tàn nhang có thể theo 2 cách: chữatại nhà và đến bệnh viện.

- Đến bệnh viện: Đốt bằng tia laser, lộtbằng thuốc hóa học... Trong quá trìnhchữa theo cách này đều phải tuân theocác yêu cầu nghiêm ngặt, nếu không cẩnthận sẽ để lại sẹo.

- Chữa tại nhà: Cách đơn giản, độ antoàn cao, có thể tự làm. Có thể bôiDomina ngày 2 lần. Đông y có thể dùngthủ can hoạt huyết hóa ứ hoàn hoặc thủ ôphiến. Hàng ngày có thể làm theo mộttrong những cách sau:

+ Sau khi rửa mặt, xoa nước ép cà chua,để khoảng 15 phút rửa lại rồi lấy 10 -15ml nước ép cà chua + mật ong bôi lên.Sáng tối đều làm như vậy.

+ Rau thơm rửa sạch, thái nhỏ, giã lấy

nước, cho thêm chút muối tinh rồi đổ vàochai, cho vào tủ lạnh. Mỗi sáng sau khirửa mặt, lấy nước rau thơm hòa một ítnước nóng lau rửa mặt, dùng lâu sẽ cóhiệu quả.

+ Rửa mặt xong dùng 2 - 5ml nước gừngloãng bôi lên, để khoảng 20 phút rửa lạibằng nước ấm. Mỗi ngày rửa 2 lần vàosáng, tối.

+ Dùng nước ép củ cải trắng trộn vớidầu thơm, bôi ngày 2 lần, cũng có thểdùng nước ép cà rốt.

Sạm da

Sạm da không nguy hiểm chết người,nhưng là mối quan tâm về thẩm mỹ

của nhiều người. Sạm da có rất nhiềunguyên nhân, khi tìm được nguyên nhân,người ta có thể đưa ra các biện phápphòng và điều trị có hiệu quả.

Bình thường, da trên cơ thể chỗ có ánhsáng mặt trời chiếu vào nhiều thì sẫmmàu, chỗ ánh sáng mặt trời chiếu ít thìnhạt màu, nhưng các phần da đó có màuđồng đều. Sạm da là khi có những nốthay mảng màu sẫm hơn xung quanh. Bảnchất của sạm da là tình trạng tăng nhiễmsắc tố, đặc biệt là chất melanin ở da.Sạm da còn do sự lắng đọng sắc tố khôngphải melanin.

Sự khác nhau về màu sắc da ở người liênquan đến số lượng melanin,oxyhemogobin, hemôgbin khử và

caroten. Tuy nhiên, melanin là sắc tố chủ

yếu tạo nên màu sắc da, tóc và mắt.Melanin còn có tác dụng như một lá chắnlàm giảm tác hại của tia cực tím đối vớida, ngăn ngừa các phản ứng viêm da doánh nắng. Có nhiều nguyên nhân gây sạmda như di truyền, bẩm sinh, bệnh nội tiết,bệnh chuyển hóa, dinh dưỡng, yếu tố hóahọc, vật lý, nhiễm khuẩn, các u ở da vàcó những sạm da không xác định đượcnguyên nhân.

Sạm da có những đặc điểm như: vị trítổn thương ở toàn thân hay khu trú; tínhchất sạm da là nhẵn, xù xì lan tỏa haytừng mảng; màu nâu vàng (nám da), càphê sữa hay đen, kèm theo ngứa hay triệu

chứng của các bệnh khác. Dựa vào đóngười ta tìm ra các nguyên nhân sạm da.

Các nguyên nhân gây sạm da

Do rối loạn sắc tố, di truyền: Da có chỗbị đen, có nhiều nốt ruồi đen, bớt bẩmsinh, vết chàm trên môi, mặt, ngón tay.Đơn cử bệnh u xơ thần kinh (bệnhRecklinghausen) là một bệnh di truyềntrội, xuất hiện từ tuổi lên ba.

Thương tổn da chủ yếu ở thân mình, tứchi, đó là các dát màu nâu, hơi vàng haycà phê sữa, kích thước mảng từ 1 -1,5cm, có trên 6 mảng, kèm theo cónhiều u xơ nhỏ, có chân dính với da, đặcbiệt chỉ khu trú ở phần trên cơ thể, kèmtheo là triệu chứng của u tuyến cận giáp.

Hội chứng Albright có dưới 6 mảng,kích thước dưới 1,5cm kèm theo có viêmxương, xơ hóa nhiều xương, ở phụ nữ cóthể dậy thì sớm.

Nguyên nhân chuyển hóa: Bệnh nhiễmsắc tố sắt (Hemochromatosis) do bị

ứ đọng quá mức chất sắt trong cơ thể,nhất là ở gan và các tổ chức, trong đó códa. Gặp ở người xơ gan, người đái tháođường, người xơ gan đồng đen sạm dagặp 80%. Sạm da khu trú ở mặt, cẳngtay, lưng, bàn tay. Kèm theo có rối loạnsinh dục, suy tim.

Nguyên nhân do dinh dưỡng: Trong suydinh dưỡng trường diễn, tổn thương làdát màu nâu bẩn, ở khắp thân mình. Gặp

ở các bệnh giảm protein, trong bệnhKwashiorkor, bệnh viêm cầu thận mạn,viêm đại tràng mạn, hội chứng giảm hấpthu, đôi khi tóc biến đổi màu đỏ nâu.Trong bệnh Pellagra (thiếu vitamin PP),tăng sắc tố xảy ra ở vùng da hở hay do bịchấn thương; viêm lưỡi, viêm miệng, dạdày, ruột, ỉa lỏng, mất ngủ, nhức đầu,trầm cảm. Trong bệnh thiếu vitamin B12,tóc có màu nâu xám, tăng sắc tố

ở các khớp nhỏ của bàn tay.

Nguyên nhân do yếu tố hóa học: Bệnhhắc tố Rin (Riehl, 1917) gặp ở

những công nhân tiếp xúc với những sảnphẩm dầu lửa, hắc ín, những người nộitrợ dùng bếp ga, dầu hỏa. Nguyên nhân

này hay gặp ở lứa tuổi 30. Da sạm khi ranắng, có hiện tượng ngứa nhẹ. Bắt đầusạm da ở mặt, trán, thái dương, gò má,cằm, chi trên, bụng, ngực, chi dưới. Lúcđầu vết sạm sẫm, sau đó chuyển màuđen, là những chấm hay mảng đen, da thôráp kèm theo kém ăn, nhức đầu, gầy sút,suy nhược, nhịp tim chậm, bệnh thườngkéo dài, khó chữa. Ngoài ra, còn gặp ởnhững người lạm dụng các mỹ phẩm nhưkem bôi có hydroquinon; những bệnhnhân dùng hóa trị liệu lâu ngày nhưXyclophosphamid, thạch tín, thủy ngân,bạc dạng keo như

Protargol, Collargol, thuốc tránh thai,thuốc chống sốt rét, tetraxyclin... Cácbiểu hiện ở da là tăng sắc tố kiểu

Addison, sạm da màu xanh xám, ánh nhưkim khí, gặp ở vùng da có màu sẫm hơn.Khi bắt đầu ra nắng thì sạm da toàn thân,nhưng đậm nhất vẫn là vùng tiếp xúc vớiánh sáng mặt trời.

Nguyên nhân do yếu tố lý học: Tổnthương da trong các chấn thương cơ

học hay do bỏng, do nóng, do tia tửngoại... thường sạm da khu trú ở

những nơi tiếp xúc với các yếu tố trên,có khi là giảm sắc tố.

Nguyên nhân nhiễm khuẩn: Có hiệntượng tăng sắc tố sau khi viêm nhiễm,màu da trở thành xanh xám, hay màu nâu.Sự tăng sắc tố này dần dần tự

nhiên biến mất (nếu vết thương sâu thìthời gian biến màu kéo dài hơn).

Hiện tượng này có thể thấy trên da bệnhnhân phong, da ở các mụn nhọt, vết sẹo...

Nguyên nhân các u ở da: Các u ác tínhgiai đoạn cuối có thể thấy tăng sắc tốmàu xanh đen như bệnh gai đen, thấy cácdát màu nâu, mịn như nhung, vị tríthường ở nách. Bệnh thường kết hợp vớicác ung thư biểu mô đường tiêu hóa, hôhấp.

Điều trị

Người ta thường nhận thấy chất melanincó thể bị nhạt hoặc mất màu bởi các chấtoxy hóa khử mạnh, như oxy già, thuốc

tím, vitamin C. Ngoài việc điều trịnguyên nhân, tránh tiếp xúc với các yếutố gây bệnh, ta có thể điều trị bằngvitamin C liều cao, methionin, vitaminnhóm B, điều trị các bệnh tiêu hóa, anthần. Dùng điện thủy châm các huyệt Candu, Phế du, Thận du bằng vitanin B12,vitamin H3, novocain 1%, điều trị 1 - 3lần/1tuần, mỗi đợt điều tri 2 - 3 tháng;kết quả điều trị tốt 27,8%, vừa 40.8%,không khỏi 26,1%. Cách tốt nhất là khisạm da phải đi khám bác sĩ chuyên khoađể

xác định đúng nguyên nhân mới có thểđiều trị và phòng bệnh đúng cách được.

Vết nám được hình thành như thế nào?

Nám da là một hội chứng phức tạp. Đólà những đốm mụn đỏ lan tỏa dần trênmá, trên mũi. Dần dần về sau, nhữngmạch máu ít xuất hiện tạo thành vết màuđỏ kém thẩm mỹ trên da mặt.

Vết nám còn gọi là can ban, ban mangthai thường gọi là ban bướm, vết bướm.Là bệnh ngoài da lắng sắc tố màu vàngnhạt ở mặt, hay gặp ở

thanh nhiên và nữ giới trung niên.

Nguyên nhân gây nám

Có rất nhiều nguyên nhân gây nám da,thông thường do di truyền, đôi khi còn dorối loạn nội tiết, kinh nguyệt hoặc cảmxúc... Thuốc để điều trị nám trên thị

trường hiện nay rất hiếm và không thể lànhững thuốc dùng trị nám thật sự. Mặtkhác nám da còn do những nguyên nhâncụ thể khác thường gặp như chế độ dinhdưỡng không hợp lý, ăn uống thiếu rauquả tươi, phơi nắng nhiều; uống thuốc,bôi các thuốc hoặc mỹ phẩm gây nhạycảm với ánh sáng; dùng thuốc lột da mặt,trị nám không đúng cách, đi nắng khôngđội mũ...

1. Phản ứng tính sinh lý: Một số phụ nữtrong thời kỳ mang thai (4 -6

tháng) mặt bắt đầu xuất hiện các vết nám,sạm da, vì thế mới gọi là nốt ban mangthai. Sau khi đẻ các vết nám có thể dầnbiến mất, nhưng lần mang thai sau lại táiphát. Nguyên nhân có thể là vì khi mang

thai hoóc môn nữ và các kettone thể vàngtăng cao kích thích các sắc tố đen tăngdần lên.

2. Nhân tố thuốc: Có 1 số phụ nữ khiuống thuốc tránh thai sẽ bị nám, sạm da.Đó là vì trong thuốc tránh thai có thểchứa hoóc môn nữ và kettone đã kíchthích các tế bào sắc tố đen. Uống thuốcChlorpromazine hoặc Sodiumphenytoincũng có thể dẫn đến phát bệnh. Nhưngnếu dừng sử

dụng có thể các vết nám sạm sẽ giảm dầnhoặc biến mất.

3. Nhân tố ánh sáng mặt trời: Phơi nắnghoặc ra nắng nhiều có thể kích thích cáctế bào sắc tố đen nhanh chóng sinh sản ra

nhiều sắc tố đen vì thế làm cho các vếtnám, sạm da càng rõ hơn.

4. Nhân tố bệnh tật: Có thể bị nám, sạmnếu bị bệnh gan, lao hạch, rối loạn kinhnguyệt, thiếu máu, ung thư, công năngtuyến giáp trạng quá mức bình thường.

5. Nhân tố ăn uống: Trong bữa ăn hàngngày thường xuyên thiếu giảm lượngGlutathione làm cho các hoạt tính xúc táccủa da tăng lên, sắc tố

cũng tăng lên, lắng đọng và hình thànhvết nám.

Biểu hiện thường là các nốt màu vàngnhạt, màu đen nhạt, to nhỏ không đềunhau, có các hình dạng không theo quy

tắc nào, thường phân bố đối xứng trênsống mũi và hai bên má hình thành giốngcon bướm nên còn gọi là ban bướm.Cũng thường gặp ở cổ, xung quanhmiệng, xung quanh lông mày. Mặc dùkhông có các triệu chứng, không ảnhhưởng đến sức khỏe nhưng lại ảnh hưởngđến sắc đẹp.

Cách phòng chống

Theo các bác sĩ về da liễu, cách điều trịnám da tốt nhất là phòng ngừa nó.

Khi bị nám, việc đầu tiên là đi khám bácsĩ chuyên môn để xác định nguyên nhânvà khi nào định đúng nguyên nhân đểchữa trị thì mới có thể trị hết nám. Dù cơthể con người có khả năng tự điều chỉnh,

tự giải độc chữa trị

cho các rối loạn ở da, nhưng nếu khôngtránh nắng và ít ăn rau quả tươi, mà tự ýchạy chữa bằng mỹ phẩm hoặc thuốc thìlại gây nám thêm.

Biểu hiện ban đầu của nám da là các lớpbiểu bì bị nhiễm sắc hoặc bị hư

hủy do bức xạ mặt trời hoặc do dị ứnggây cảm quang... Do đó, khi thấy da bắtđầu bị nhiễm sắc, cần tránh nắng tuyệtđối một thời gian để da phục hồi. Nếu dabạn thuộc loại da nhạy cảm, bạn rất dễ bịnám. Vì vậy cần chăm sóc một cách cẩnthận, đi nắng phải đội nón hoặc bôi kemchống nắng khi tắm biển, đặc biệt nên ănnhiều rau quả tươi. Uống các thuốc gây

cảm quang (nhạy cảm với nắng) nhưtetracyclin, doxicilin, sulfamid... màphơi nắng, không đội mũ rộng vành rấtdễ bị nám da.

Bôi nhiều mỹ phẩm cũng có nguy cơ gâycảm quang... Các hóa chất được dùngnhiều trong các mỹ phẩm làm trắng da,chống nám... đều chứa lượng chất tẩymạnh, có thể lúc mới dùng da được tẩytrắng trông rất đẹp, nhưng dùng một thờigian lâu, càng ngày da càng bị hao mòn,lớp da non sẽ hiện lên, nếu đi nắng rất dễbị nám da; đồng thời trong da có hàmlượng thủy ngân nhỏ có thể gây teo da,nếu dùng lâu có thể bị nám vĩnh viễn.

Có khả năng làm giảm các vết nám củabạn bằng phương pháp lột da mặt, sử

dụng bọt carbonique nhưng phương phápnày đòi hỏi phải có một chế

độ phòng ngừa nắng một cách nghiêmngặt trong vòng 3 tháng và người ta gọiphương pháp này là "5 ăn 5 thua". Nếubạn cảm thấy mình có điều kiện bảo đảmrằng không đi ra nắng trong vòng 2 - 3tháng thì mới có thể dùng biện pháp lộtda mặt, bằng không chớ nên áp dụng vìcó thể sẽ làm da bạn bị nám vĩnh viễn.

Có thể phòng bệnh này bằng cách chọncác biện pháp ngăn chặn đối phó với cácnguyên nhân gây bệnh kể trên, điều chỉnhchế độ ăn uống, ăn các thức ăn giàu đạm,giàu vitamin, ăn thức ăn chứaGlutathione ví dụ như cà chua, Se

(Selen) trong nguyên tố vi lượng có thểchuyển hóa thành Glutathione. Thức ăncó chứa nhiều Se là nấm, măng, hành,trứng gà, tỏi, tôm, gan động vật. VitaminC có thể làm sắc tố sậm trong da chuyểnthành sắc tố nhạt và hạn chế sự hìnhthành các sắc tố đen. Những hoa quảchứa vitamin C là táo tươi, chanh, cam,quýt, đào, thảo mai, sơn trà... vitamin E

cũng có tác dụng khống chế vết nám, dovậy nên thường xuyên ăn thức ăn giàuvitamin E như dầu thực vật, các sảnphẩm từ các loại đậu hoặc mỗi ngàyuống 100mg vitamin E. Những người bịnám, sạm da nên hạn chế

uống cà phê.

Quá trình chữa nám đòi hỏi rất nhiều thờigian, hơn nữa hiệu quả không rõ rệt, nênchọn nhiều cách chữa tổng hợp như chữangoài, uống trong và điều trị vật lý:

(1) Chữa cục bộ: Có thể đốt Kêncombcream, Superoxide Dismitase (Sob) đềucó tác dụng nhất định.

(2) Mỗi ngày uống 200mg vitamin C vào2 buổi sáng tối, mỗi ngày một viênvitamin E 100mg hoặc tiêm tĩnh mạchvitamin C cách ngày 1 lần, mỗi lần 1g.Cũng có thể hòa lẫn 1000mg vitanin C và400mg Glutathione tiêm tĩnh mạch tuần 2lần.

(3) Các chế phẩm từ đông y như lục vịđịa hoàng viên, kim quy thận khí hoàn,

tiêu dao hoàn và nhân sâm kiện tì hoàn.

(4) Cũng có thể chữa bằng mấy loại thựcphẩm sau:

- Ngâm trứng gà vào rượu, sau 1 tuần lấyra bỏ vỏ, bỏ lòng đỏ rồi đổ vào bìnhsạch sẽ cất vào tủ lạnh. Mỗi tối đem bôilên chỗ nám.

- Hoa bồ công anh (5g) cắt nhỏ, ngâmvới ít nước sôi. Sau 1 tiếng đem lọc bỏbã, lấy nước trộn với 15ml sữa, 10mlnước chanh cho vào tủ lạnh.

Sáng, tối bôi lên mặt một lần, để 15 phútrồi rửa sạch lại bằng nước lạnh.

Những điều cần tránh khi bị nám

Tuyệt đối không bôi thuốc hoặc mỹ phẩmcho dù thuốc hoặc mỹ phẩm đó đã đượckiểm nghiệm qua một số người sử dụngmà không bị dị ứng hay bị tác dụng phụnào.

Cẩn thận trong việc ăn uống: có nhữngthức ăn làm xung huyết trên da, do đó sẽlàm các vết nám trở nên trầm trọng hơn.Cần tránh rượu bia và các gia vị gâynóng. Ăn nhiều rau quả tươi, uống nhiềunước, ngủ đủ giấc, chơi thể thao đều đặnvà tránh nắng.

Đối với nám do thuốc, mỹ phẩm, nám lâungày thì không mấy hiệu nghiệm.

Nhưng nếu bạn kiên nhẫn phòng chốngthì dần dần các vết nám sẽ nhạt dần và

biến mất. Tuyệt đối không dùng nhữngloại mỹ phẩm, thuốc trị nám bán ngoàithị trường mà trên bao bì sản phẩmkhông ghi thành phần. Vô số người bịnám vĩnh viễn vì đã dùng các loại kemchứa adrenocorticiod như Topsyne,Cortibion, Celestoderme, Topgene,Betamethasone, Synalar, Valisone,Flucunar... như là mỹ phẩm thoa mặt. Kếtquả là da mặt bị teo, dẫn tới rối loạndinh dưỡng, mất sức đề kháng khiến dabị nám...

Bệnh bạch điến

Bạch điến còn gọi là bạch điến phong,bạch bác, bạch bác phong là một bệnhngoài da do các sắc tố đen trong biểu bìrụng mất hoặc không sinh ra các sắc tố

đen. Bệnh xảy ra không tự thấy triệuchứng, dễ chẩn đoán nhưng khó chữa,ảnh hưởng đến sắc đẹp. Bất cứ chủng tộcnào trên thế

giới, thuộc bất cứ độ tuổi nào cũng cóthể mắc bệnh này. Số người mắc bệnhbạch điến trên toàn cầu ước tính khoảng45 triệu người, chiếm khoảng 1% dân sốthế giới.

Nguyên nhân gây bệnh bạch điến đến nayvẫn chưa có kết luận cụ thể, vẫn ở trongtrạng thái học thuyết và được cho rằng cóliên quan đến một số yếu tố dưới đây:

1. Học thuyết di truyền: Một số học giảcho rằng, hiện nay tuy không thể

khẳng định bạch điến là một bệnh mangtính di truyền nhưng có thể khẳng địnhbệnh có khuynh hướng di truyền. Một bộphận người mắc bệnh có tiền sử dòng họ,họ hàng phát bệnh (chiếm 39 - 38%)người bị bạch điến có thể do 1 tố chất ditruyền nào đó bị khiếm khuyết (như cáctế bào sắc tố

đen trong biểu bì) làm cho sắc tố đenkhông thể hình thành.

2. Học huyết tế bào sắc tố đen tự pháhoại: Những học giả này cho rằng, các tếbào sắc tố đen trong khi hợp thành sắc tốđen có thể tự phá hoại mà xảy ra hiệntượng "tự sát".

3. Học thuyết tự miễn dịch: Nghiên cứu

chứng minh rằng trong huyết thanh củangười bị bạch điến phát hiện thấy nhữngkháng thể kháng sắc tố đen, kháng thểlysozyme, kháng tuyến giáp trạng vàkháng thể kháng vi lạp thể

đều tăng cao rõ rệt. Hơn nữa, có khoảng1/3 số người mắc bệnh đồng thời bị cácbệnh tự miễn dịch như viêm tuyến giáptrạng, bệnh tiểu đường, viêm khớpxương, phong thấp... Còn theo một sốliệu khác, số người mắc các bệnh tựmiễn dịch có tỉ lệ phát bệnh bạch điếncao hơn người bình thường từ 10 - 15%,trong những người bị u sắc tố đen, cókhoảng 20% bị bệnh bạch điến. Các kếtquả trên đều cho thấy bệnh bạch điến cóquan hệ với tự miễn dịch.

Ngoài ra, rất nhiều chuyên gia y học chorằng, có những nốt trắng bạch điến phânbố dọc theo các đoạn máu thần kinh, mộtsố người trước khi phát bệnh có tâmtrạng căng thẳng hoặc bị tổn thương tâmhồn. Như vậy, bệnh bạch điến có thể dothần kinh, nhân tố tinh thần và rối loạnchức năng thay thế nội tiết, làm kìm hãmhệ thống chất xúc tác gây trở ngại choquá trình hình thành tế bào sắc tố đen.

Bệnh bạch điến có thể xảy ra ở bất cứ độtuổi nào (50% số người bị trước tuổi 20)và bị ở bất cứ bộ phận nào, nhưng phầnlớn là bị ở những chỗ lộ

ra và dễ chịu lực ma sát như mặt, cổ, mubàn tay, ngón tay, cánh tay và eo lưng.Có nhóm giới hạn, có nhóm tản phát,

nhóm phát rộng và nhóm phát đoạn. Damàu trắng, có bờ rõ rệt, những nốt sạnmàu trắng bạc không đồng đều, có thể tobằng móng tay hoặc đồng tiền xu, hìnhtròn, hình bầu dục hoặc không theo mộthình cụ thể nào. Tóc và lông âm đạo đềubiến thành màu trắng. Mùa hè các nốt sạntrắng trên da sẽ đỏ lên dưới ánh mặt trờihoặc do ánh sáng mặt trời mà xuất hiệnnhững mụn nước. Bên cạnh da, còn cómôi, niêm mạc, ngoài âm đạo cũng xuấthiện những nốt trắng.

Quá trình bệnh không nhất định phát triểnmãn tính, thông thường mùa hè bệnh pháttriển nhanh, mùa đông bệnh thuyên giảmhoặc ngừng phát triển.

Những người khỏi bệnh hoàn toàn rất ít.

Do chưa khẳng định được nguyên nhângây bệnh nên rất khó chữa bệnh bạchđiến. Tuy vậy, sau khi áp dụng nhữngcách chữa dưới đây, các triệu chứng đãgiảm, một số người có thể khỏi bệnh.

(1) Thuốc bôi ngoài cục bộ: Có thể bôipsoralen 30% mỗi ngày 2 - 3 lần, chú ýkhông được bôi lên chỗ da bình thường,hoặc bôi alcool iode saliaflic 0,05%mỗi ngày 1 - 2 lần. Thuốc bôi ngoàithường dùng còn có arievit.

(2) Thuốc đông y có bạch điến phonggiao nang, bạch kinh phiến, bạch thựcphong và bạch bác hoàn.

(3) Thuốc tây y uống Methoxypsoralenngày 1 lần, mỗi lần 2 -4 viên, sau 2

tiếng thì phơi nắng hoặc chiếu tia tửngoại mỗi tuần 1 - 2 lần, kiên trì điều trịsau mấy tháng sẽ có hiệu quả nhất định.Cũng có thể dùng cách chữa hoóc mônnhư uống Predmisone ngày 3 lần mỗi lần5mg trong 2 tháng. Khi thấy có hiệu quảthì giảm liều, uống 2 tuần 1 lần, mỗi lần5mg tiếp trong sáu tháng. Nếu uống thuốcsau 2 tháng không có kết quả gì thì chữatheo cách khác.

Tại sao bị nấm da trâu?

Nấm da trâu có tên khoa học là bệnhngân tiết. Đông y gọi là bệnh Bạch ngượcphong, Tùng bì tiên. Là một bệnh viêm

da mãn tính bị đi bị lại, lâu không khỏivà rất khó chữa tận gốc. Trong các bệnhngoài da, tỉ lệ phát bệnh nấm da trâu khácao. Quá trình mắc bệnh dài, hơn nữa lạitương đối khó chữa, đối tượng thườngmắc bệnh là thanh niên. Nguyên nhân gâybệnh vẫn chưa được xác định rõ nhưngcó liên quan đến nhân tố dưới đây:

1. Nhân tố di truyền: Bệnh thường cólịch sử dòng họ và có khuynh hướng ditruyền. Theo các chuyên gia, tỉ lệ dươngtính của những người trong dòng họ mắcbệnh cao khoảng 30% so với người bìnhthường. Có trường hợp mấy thế hệ trongcùng một dòng họ đều mắc bệnh này.Một số học giả

cho rằng, phương thức di truyền chủ yếu

là di truyền nhiễm sắc thể tính trội cũngcó di truyền nhiễm sắc thể tính lặn.

2. Nhân tố nhiễm virút và vi khuẩn: Mộtsố học giả quan sát thấy rằng khi chữacác bệnh do nhiễm vi rút thì đồng thờinấm da trâu cũng đỡ. Hơn nữa, số ngườibị nấm da trâu do cúm virút gây ra cũngkhông ít. Ngoài ra, về mặt lâm sàng pháthiện một số bộ phận trước khi phát bệnhđã bị viêm nhiễm đường hô hấp (như yếthầu, họng, amiđan...) Viêm amiđan ở trẻem và bệnh nấm da trâu có quan hệ hếtsức mật thiết. Chữa khỏi amiđan thì bệnhcũng đỡ dần hoặc khỏi hẳn. Các dẫnchứng trên đều cho thấy rằng nhiễm vikhuẩn và vi rút là một trong những nhântố quan trọng gây bệnh.

3. Nhân tố tinh thần: Sự tác động mạnhmẽ đến tinh thần, hay bị căng thẳng lolắng tột độ đều có thể gây bệnh và làmcho bệnh nặng thêm. Có người đã thốngkê được tỉ lệ những người bị chấn độngtâm lý bị bệnh này là 40%. Tỉ lệ phátbệnh của những người bị stress là 37%.

4. Chức năng miễn dịch khác thường: Sốliệu trắc nghiệm xác định chức năng củacác loại miễn dịch gần đây cho thấy cácchức năng miễn dịch tế

bào của phần lớn những người mắc bệnhđều giảm thấp, chất lỏng miễn dịch cũngxảy ra khác thường. Còn có người pháthiện, giao giới giữa biểu bì và chân bìcó Lysozyme miễn dịch lắng đọng, còngọi là "đai ngân tiết".

Chữa bằng Transfer Factor (TF) có thểđạt được hiệu quả nhất định.

5. Sự thay thế: Một số nhà nghiên cứucho rằng, bệnh có liên quan đến sự

rối loạn thay thế của các loại protêin,anbumin, đường và sự dị ứng của cácchất xúc tác (hoặc do thiếu hụt vitaminB1, C và folic acid). Mấy năm gần đâylại có thông tin cho rằng, trong biểu bìcủa nấm da trâu thiếu một loại chất ứcchế biểu bì, đó là dibutyryl, có thể ngănkhông cho các tế bào biểu bì phân tách,duy trì sự cân bằng giữa sự phát triển vàtiêu hủy của các tế bào, đồng thời hạnchế lượng nguyên tố đường chồng chất.Nếu thiếu chất này có thể gây mất cân

bằng, lượng đường tăng nhiều, tế bàosinh sản nhanh hơn, cuối cùng dẫn đếnphát sinh bệnh ngân tiết.

6. Do nội tiết: Các học giả quan sát thấy,có 1/3 số người mắc bệnh, sau khi mangthai, mặc dù không chữa trị nhưng bệnhcũng tự nhiên đỡ, nhưng sau khi đẻ, bệnhlại tái phát. Cũng có người bị nặng hơntrong thời kỳ mang thai, đẻ xong lại đỡ,một số người trước hoặc sau khi kinhnguyệt tổn hại da khá nặng. Như vậy,bệnh có liên quan đến việc thay đổi cácyếu tố nội tiết.

7. Các vết thương ngoài: Có một sốngười bị thương (như gẫy xương, sátthương, vấp ngã...) hoặc sau khi mổ thìbị bệnh ngân tiết. Tổn hại da lúc đầu

thường xảy ra ở miệng vết thương hoặcxuất hiện trên gờ sẹo, y học gọi đó là"phản ứng đồng hành".

8. Các tình huống khác: Nói chung, thứcăn không liên quan đến bệnh nhưng cóthông tin cho rằng uống rượu có thể gâybệnh, cũng có bệnh án cho thấy uốngrượu, ăn tôm, thịt dê đều làm bệnh nặngthêm, nhưng tùy thuộc vào cơ địa từngngười. Bệnh cũng có quan hệ nhất địnhvới mùa và mặt trời chiếu xạ, các triệuchứng thường nặng hơn trong mùa đông,mùa xuân; đỡ hoặc khỏi trong mùa thu,hè.

Bệnh nấm da trâu là một bệnh ngoài dathường gặp, già trẻ gái trai đều có thể bị,

nói chung nam giới bị nhiều hơn nữ giớivà gặp nhiều ở độ tuổi 20-40, chiếmkhoảng 75%. Dựa vào đặc trưng củabệnh có thể phân làm 4

nhóm loại sau:

1. Ngân tiết nhóm thường: Còn gọi làngân tiết ổn định, là loại thường gặpnhất, hầu hết các bệnh ngân tiết đều ởloại này. Lúc đầu da có những nốt màuđỏ hoặc đỏ nhạt, sát bề mặt có những vẩykhô trắng bạc, cạo đi dễ

chảy máu. Các nốt không ngừng lan rộnghoặc tụ lại thành đám, có cái giống tiềnxu gọi là ngân tiết dạng xu; có cái giốngbản đồ gọi là ngân tiết dạng bản đồ, cócái biến mất ở trung tâm ở đám mụn

nhưng xung quanh lan rộng thành hìnhkhuyên, gọi là ngân tiết hình khuyên. Tổnhại da thường phân bố đối xứng ở tứ chi,các khớp xương lớn nhô ra, có thể bị ở

đầu, lưng. Móng chân (tay) cũng bị ảnhhưởng. Mặt móng tay có các rãnh nhẵnhoặc lõm như cái đê (cái nhẫn đeo ở taylúc may vá) màu vàng, dày lên, mất độbóng. Quá trình phát bệnh có thể chia 3giai đoạn:

- Giai đoạn tiến hành: Tổn hại da lanrộng, xuất hiện thêm những mụn mới.

- Giai đoạn tĩnh tại: Tổn hại da khônglan ra nữa, cũng không xuất hiện các mụnmới. Còn gọi là giai đoạn ổn định.

- Giai đoạn thoái hóa: (Hay giai đoạnhồi phục) da trở nên mỏng, vẩy giảmdần, từ từ biến mất.

2. Ngân tiết phỏng nước: Là nhóm giaiđoạn quan trọng nhất của bệnh ngân tiết,chiếm khoảng 0,5%. Hình thành dokhông chữa triệt để đúng cách bệnh ngântiết thường hoặc xảy ra nhiễm trùng. Chiathành hai loại giới hạn và toàn thân.

- Giới hạn: Tổn hại da giới hạn ở bàntay, chân, thường bị ở ngón tay, ngónchân trước, xuất hiện viêm khác móng,mưng mủ, dần dần lan ra, xuất hiện cácmụn nhỏ dày đặc, mụn mủ vỡ ra, khô, kếtvẩy vàng. Sau khi bong vẩy có thể lạimọc mụn mới ngay chỗ đó, có thể ăn vàocả móng.

- Toàn thân: Có thể đột nhiên phát bệnh.Toàn thân đều có mụn. Trên cơ

sở của vùng tổn hại ban đầu, xuất hiệndày đặc những mụn nhỏ, bằng đầu kimcho đến hạt thóc, mấy ngày sau khô lạibong vẩy. Qua mấy ngày tiếp lại mọcmụn mủ, cứ lặp lại như vậy. Bệnh kèmtheo các triệu chứng sốt, đau nhức, sưngkhớp xương... Niêm mạc má khoangmiệng lưỡi, móng chân, móng tay đều bịảnh hưởng.

3. Ngân tiết khớp xương: Chủ yếu xâmhại các khớp xương nhỏ ở chân tay vàcác khớp lớn ở khuỷu tay, cổ tay, mắt cáchân, đầu gối. Các khớp sưng to, đaunhức, hoạt động bị hạn chế, thậm chí tê

cứng hoặc biến dạng giống triệu chứngviêm khớp xương phong thấp.

4. Ngân tiết bệnh da đỏ: Loại này chiếmtừ 0,5 - 1% bệnh ngân tiết. Là một loạinặng trong bệnh ngân tiết và thường pháttriển từ bệnh ngân tiết thường. Da toànthân có biểu hiện đỏ thẫm hoặc đỏ baophủ, chỗ bị bệnh bong rụng vẩy rất nhiều.ở tay chân đều có thể rụng từng mảng,nhỏ thì như vỏ trấu, còn to thì bằng bàntay. Phát sinh cùng có hiện tượng móngdày lên, biến dạng, thậm chí rụng cả nềnmóng. Toàn thân đau, sốt, sưng hạch ởnông bì.

Chữa bệnh này khá phức tạp. Quá trìnhđiều trị dài nhưng nếu tích cực thì có thểđỡ, bớt đau và có hy vọng chữa khỏi.

Chủ yếu chọn những cách sau:

(1) Chữa bằng thuốc bôi ngoài cục bộ:Có thể dùng thay đổi một số loại thuốctheo chỉ định của bác sĩ.

(2) Chữa toàn thân: Các thuốcMethotrexate, Razoxane,êthylenediamine, bimolane, bleomyan,dapsone... đều có hiệu quả nhất định, nênsử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ cókinh nghiệm. Đồng thời, khi dùng mộttrong những loại thuốc này nên uống cùngmột số thuốc Protoporphyrin disodiumvà vitamin A, vitamin D, vitamin B1,vitamin B6, vitamin B12, vitamin C,vitamin E và folic acid để giảm phảnứng, tăng cường hiệu quả điều trị.

Có thể tùy theo bệnh tình mà uống thuốcđông y như Lôi Công Đằng, Thư

can xung tễ, Đảm Thảo xung tễ, Phúcphương thanh đại hoàn...

Ban đỏ đa hình là gì?

Ban đỏ đa hình là sự xuất hiện các loạimụn nhiều hình thái trên da như

nốt ban đỏ, mụn mẩn, mụn nước và tửđiến. Nguyên nhân gây bệnh chưa xácđịnh rõ, phần lớn các học giả cho rằngban đỏ đa hình là một phản ứng dị ứng.Nguồn gây dị ứng rất nhiều, chủ yếu cómấy loại sau:

- Nhiễm vi khuẩn: Nhiễm khuẩn que của

các bệnh bạch hầu, lên đơn, viêm phổi,thương hàn, hủi... liên cầu khuẩn máu vàcác trụ cầu khuẩn.

- Nhiễm vi rút: Bao gồm virút sởi, virútthủy đậu, virút dịch cúm...

- Nhiễm vi trùng: Gồm vi trùng sốt rét,viêm âm đạo.

- Các bệnh liên kết: Gồm mụn sởi banđỏ, bệnh da cứng.

- Nhân tố thuốc: Gồm loại sulfamide,hiệu quả lâu dài, các loạipenzylpencillin, phenformin,Tsimethadione cùng với vắc xin thủyđậu, vắc xin bại liệt và vắc xinCalmette-Guerin.

- Các bệnh ác tính: Như u hạch, u tủyxương, bệnh hồng cầu, tế bào đỏ

tăng nhiều.

- Các yếu tố khác: Bao gồm thay đổi nộitiết như mang thai, giữa kỳ kinh nguyệt,ăn tôm cá, uống bia...

Bệnh gây khá nhiều tổn hại, thông thườngchia làm 3 loại: mẩn mụn đỏ, mụn nướcvà ban đỏ đa hình triệu chứng nặng.

1. Mẩn mụn đỏ: Là loại thường gặp nhất,hay bị trên mu bàn tay, mu bàn chân,cánh tay, xung quanh khớp xương mắt cáchân. Mụn đầu dẹt, hình tròn, ranh giớirõ ràng, màu mận tươi, có khuynh hướnglan ra xung quanh và tụ lại thành mảng

hình khuyên, thấy ngứa ngáy, khoảng 2- 4tuần tự

nhiên biến mất.

2. Mụn nước: Loại này khá nặng, trênnền tảng những nốt ban đỏ xuất hiện cácmụn nước, mụn to hoặc mụn máu, xungquanh có quầng đỏ. Nếu bị ở

khoang miệng, bên ngoài bộ phận sinhdục có thể xuất hiện xung huyết, ruỗngnát hoặc lở loét. Khi mắt bị ảnh hưởng,mí kết mạc, cầu kết mạc, có thể xunghuyết vằn đỏ. Toàn thân thường có triệuchứng sốt, đau đầu, đau mỏi bắp, đaunhức khớp xương.

3. Ban đỏ đa hình triệu chứng nặng: Là

loại nặng nhất trong ban đỏ đa hình,thường đột nhiên xuất hiện các triệuchứng, toàn thân mệt mỏi, sốt cao, có thểphát triển rất nhanh thành suy kiệt cơ thể(hạ huyết áp, thở

nhanh, mạch yếu...) khắp người nổinhững mụn nước. Đồng thời, ở mắt,khoang miệng, hậu môn, ngoài âm đạothậm chí khí quản, thực quản sẽ

xuất hiện thối rữa và lở loét. Loại ban đỏnày nếu chữa không kịp thời rất dễ làmsuy yếu chức năng tim, thận, có thể gâytử vong.

Có những cách phòng chống và chữa trịdưới đây: (1) Cố gắng loại bỏ cácnguyên nhân gây bệnh như dừng sử dụng

các loại thuốc nghi ngờ gây dị ứng, chữatriệt để các ổ bệnh đang nhiễm.

(2) Kịp thời uống thuốc chống dị ứngnhư Chlorpheniramine Astemizole,Cyproheptadine, calcium glucorate,vitamin C. Nên uống Predmisone để

nhanh chóng giảm nhẹ triệu chứng nhưngnên sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ.

(3) Phối hợp sử dụng các cách điều trịbổ trợ như bổ sung các chất anbumin,glucoza...

(4) Cục bộ có thể dùng Calamine,Flucinolone. Bị nhiễm trùng có thể dùngLeomyan, êrythromycin hoặc tetracyclinebôi ngoài. Mắt bị tổn hại có thể

dùng thuốc nhỏ mắt Cloramphenicol0,25% nhỏ ngày 2 - 4 lần.

Tại sao không được coi nhẹ mụn?

Mụn là bệnh nghiêm trọng trong các bệnhngoài da, nếu chậm chữa trị, tỉ lệ

tử vong có thể lên đến 80 - 90% nênkhông được xem nhẹ. Bệnh hay bị ở

người trung niên, tỉ lệ bệnh giữa nam vànữ bằng nhau. Có 80% số người mắcbệnh ở độ tuổi 30 - 70. Nguyên nhân gâybệnh chưa xác định rõ nhưng hiện naycác nhà khoa học cho rằng đây là mộtloại bệnh tự miễn dịch. Nhiễm vi rúthoặc vi khuẩn cũng là yếu tố nghi ngờ: cóngười cho rằng bệnh có quan hệ nhất

định với yếu tố tinh thần.

Bệnh thường chia 4 loại:

1. Bệnh mụn thường: Là loại thường gặpnhất, cũng là loại nghiêm trọng nhất,thường gặp ở người trung niên. 60% sốngười trước khi mắc bệnh đã bị tổn hại ởniêm mạc khoang miệng rồi xuất hiện lầnlượt ở đầu, cổ, ngực, dưới nách, háng,Tổn hại là những mụn nước lớn như hạtđậu thậm chí bằng quả táo nhỏ. Thànhmụn lỏng, nhẽo, dễ vỡ, dịch mụn trong.Sau khi mụn vỡ có thể hình thành mặt rữanát, dịch thấm có mùi tanh hôi. Mức độ,phạm vi tổn hại da nặng nhẹ khác nhau,nói chung diện tích tổn hại ra thường là30 - 40%, một số ít người bệnh nặngdiện tích này có thể lên đến 70 - 80%,

người bệnh thường kèm theo sốt, ăn uốngbị hạn chế.

2. Bệnh mụn sinh sản: Thường bị ở niêmmạc khoang miệng, mặt, nách, háng, cửamình, quy đầu, hậu môn và dưới vú. Lúcđầu là những mụn nước lớn, rồi theo tiếntriển của bệnh mà mọc thêm những đầunhọt trên mụn nước, cao hơn so với da,trên có vẩy ố màu vàng nhạt, sau khi bócvẩy thấy mùi tanh hôi của dịch mủ. Quátrình bệnh chậm lúc nặng lúc nhẹ.

3. Bệnh mụn hình lá rụng: Tổn hại da bắtđầu ở ngực, lưng và mặt, sau có thể pháttriển khắp người. Là những mụn nướclỏng nhẽo nhưng nông hơn bệnh mụnthường. Thành mụn mỏng, dễ vỡ. Sau khi

rụng từng mảng biểu bì như hình lá rụng,có thể hình thành lớp rữa nát. Loại nàyrất ít ảnh hưởng đến niêm mạc, vì thế tổnhại khoang miệng ít, thuộc loại nhẹ, đoántrước bệnh tình khá dễ.

4. Bệnh mụn ban đỏ: Hay bị ở mặt, thânmình và chi trên, thường không gây tổnhại ở niêm mạc và chi dưới. Triệu chứngtoàn thân không rõ rệt.

Nếu chữa không kịp thời hoặc cách chữakhông đúng, một số ít có thể

phát triển thành bệnh mụn thường vàbệnh mụn hình lá rụng.

Bị mụn phải chữa trị sớm, không thể dâydưa kéo dài. Trong quá trình chữa bệnh,

nên chú ý đến hai điểm sau:

(1) Sớm dùng hoóc môn, các kích thíchtố loại màng (của một số bộ phận trongcơ thể) là thuốc chữa hiệu quả nhất hiệnnay. Người bệnh nhẹ mỗi ngày uống 30 -40mg Predmisone, nặng hơn mỗi ngày 60- 100mg, khi cần có thể tăng liều lên 120- 150mg. Đợi khi tổn hại da hoàn toàn bịkhống chế, không mọc mụn mới thì có thểgiảm liều lượng nhưng nên giảm từ từ

và chú ý theo dõi: nếu sau khi giảm liềucác triệu chứng bị trở lại thì nên dùngtheo lượng ban đầu. Đồng thời có thểdùng thêm kháng sinh để

chống nhiễm trùng. Nên chú ý cách phốihợp bổ trợ như ăn thức ăn giàu vitamin,

anbumin, ít mỡ, ít muối. Khi cần có thểtruyền tĩnh mạch để bổ

sung dinh dưỡng. Đồng thời nên chú ýđến sự cân bằng của các chất điện giải.

(2) Khi bị rữa nát, có chất bã và mùi thốicó thể rửa bằng ôxy già 1/5000 rồi bôimỡ zinc oxide. Người bị nhiễm trùng cóthể uống Neomycin và dùng thêm gạcVaseline, mỗi ngày thay 1 - 2 lần. Niêmmạc bị tổn hao thì bôi Chlortetacyclinehoặc dùng nước súc miệng.

Chữa đông y: rửa sạch 150g lá sungtươi, đun với nước rồi dùng bông chấm,rửa da ngày 3 - 5 lần.

Tử điến dị ứng là gì?

Tử điến dị ứng là một loại viêm huyếtquản mang tính dị ứng, xâm phạm vàoda, các động mạch nhỏ và các mạch máucủa các cơ quan khác. Chủ

yếu xảy ra ở nam giới, đối tượng thanhthiếu niên. Nguyên nhân gây bệnh chưaxác định rõ. Nói chung cho rằng bệnh cóliên quan đến liên cầu khuẩn, bởi vìthường phát bệnh sau khi nhiễm khuẩnđường hô hấp.

Nghiên cứu mấy năm gần đây phát hiệnbệnh có liên quan với các phản ứngthuốc, côn trùng và là một loại viêmhuyết quản có tính mao mạch máu miễndịch. Về lâm sàng bệnh chia làm bốnloại: 1. Tử điến đơn thuần: Là những banhoặc những nốt cặn máu đỏ tía to nhỏ

khác nhau, bằng đầu kim hoặc bằng hạtđậu, thường xuất hiện từng lớp đối xứng,hay bị ở đùi nhỏ.

2. Tử điến vị tràng: Trên da, ngoài xuấthiện tử điến (các nốt ban màu tím) còncó các ban đỏ mụn nước. Đặc điểm củaloại này là đồng thời có cả

những triệu chứng đường ruột như nôn ọexuất huyết dạ dày, đau bụng hoặc bị đaulồng ruột, cũng có thể xảy ra các triệuchứng về khớp xương.

3. Tử điến thận: Theo báo cáo, khoảng50% số người bị tử điến dị ứng có nhữngtổn hại về thận, biểu hiện là viêm thậnnhẹ hoặc suy giảm chức năng thận.

4. Tử điến khớp xương: Biểu hiện tổnhại da khá nhiều, đã có các nốt cặn, cácban đỏ mụn nước lại còn có thể có cácmụn máu, mụn nước, phong đoàn. Đồngthời xuất hiện cả triệu chứng khớp. Lúcđầu, người bệnh chỉ

đau cánh tay và đùi nhỏ, dần dần đến đauđầu gối, khớp mắt cá chân cũng đau vàsưng tấy. Các triệu chứng này có thể khỏisau mấy tuần. Thường sốt và viêm họng,dễ tái phát.

Chữa tử điến dị ứng, trước tiên phải tìmra nguyên nhân gây bệnh, loại bỏ

các yếu tố gây dị ứng. Tử điến đơn thuầncó thể uống vitamin C, Calci và cácthuốc kháng histamine như Astemizole

diphenhydramine, Chlorphenisamine. Tửđiến vị tràng và tử điến thận ngoài dùngnhững loại thuốc trên nên dùng thêmPredmisone. Nếu không hiệu quả có thểdùng thuốc ức chế miễn dịch nhưCyclophosphamide (CPA) Chữa bệnhnày bằng đông y hiệu quả rất tốt:

- 30g tử thảo cân (rễ cỏ tím) + 10g hoànghoa sắc với nước uống ngày 1

lần, uống liên tục.

- 30g tử thảo cân + 30g thực vật thânthảo + 10g hoàng hoa + 10 tấm táo sắcvới nước uống liên tục.

Tại sao chàm hình lưới hay bị vào mùađông?

Chàm hình lưới còn gọi là chàm nhánhcây hay chàm hình khuyên, là những nốtvân hình lưới xuất hiện do động mạch cogiật gây ra. Thường bị

ở phái nữ trẻ, bệnh hay xảy ra vào mùađông. Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh,nhưng nói chung cho rằng phản ứng sinhlý do giá lạnh gây ra, khi ấm áp nhữngchỗ vân, ban đỏ có thể giảm bớt hoặcbiến mất, một số

trẻ em và người lớn cũng có hiện tượngnày. Nếu thành động mạch khác thường(xơ cứng động mạch, viêm động mạch)và động mạch máu bị trở

ngại (như tắc động mạch...) cũng có thểgây ra bệnh. Còn có một loại chàm bẩm

sinh, khi sinh ra đã bị.

Các tiểu động mạch co giật trong chân bìlàm cho các mao mạch máu và các tiểutĩnh mạch mở rộng máu lưu thông chậm,thì thế có thể thấy rõ trên da những tổnhại hình lưới máu đỏ tím, giống nhànhcây, cành cây hoặc như vân của phiến đálớn. Các nguyên nhân gây bệnh khác nhaulàm cho triệu chứng, tình trạng bệnh cómức độ nặng nhẹ khác nhau. Nếu nguyênnhân là do động mạch giới hạn thì cáctổn hại ban, vân chỉ ở đám nhỏ, nếu là dođộng mạch có tính bao phủ thì tổn hại bịthành mảng lớn, phát triển dày đặc, nếulà do phản ứng sinh lý vì giá lạnh thì khigặp lạnh bệnh sẽ

nặng hơn, khi nóng bệnh thuyên giảm

hoặc biến mất, bệnh nhẹ có thể trị

khỏi. Có thể uống vitamin C, calci, ănnhiều rau quả tươi. Mùa đông chú ý

giữ ấm và tăng cường tập thể dục.

Viêm da do ký sinh trùng có nhữngbiểu hiện gì?

Còn gọi là bệnh ngứa thóc. Là 1 bệnhviêm do bị ký sinh trùng cắn đốt.

Chủ yếu là các loại ký sinh trùng trên gà,chuột, chó, mèo... như rận, ve, mọt, bọ...Các loại này có con sống trong lúa gạo,ngũ cốc, bột mì, bông, đệm cỏ, trên chiếucói, chiếu tre, có con ký sinh trên cơ thểđộng vật nhuyễn thể. Sau khi tiếp xúc với

những vật dụng và động vật này chúng tasẽ bị viêm da.

Nông dân gặt lúa, công nhân làm giacông, đóng gói bông, bột mì, nhân viênkho, bảo quản lương thực, những ngườichăn nuôi gia súc, những người làm cácsản phẩm thủ công mỹ nghệ từ nguyênliệu rơm, dạ và những phụ nữ nội trợthường hay bị bệnh này.

Viêm da do ký sinh trùng thường xảy ravào mùa ấm áp, ẩm ướt, khoảng từ tháng6 đến tháng 9 hay bị ở những nơi lộ ra vàdễ tiếp xúc như mặt, cổ, chi trên, vai,đùi, ngực, lưng... Người bị nặng có thểảnh hưởng toàn thân. Tổn hại da thườnggặp nhất là những mụn mẩn màu hoahồng, mụn nước mẩn, ban đỏ, phong

đoàn, nốt cặn, thấy hơi ngứa hoặc rấtngứa, ban đêm càng ngứa dữ dội. Gãi cóthể làm sinh ra những đám phong đoànnhỏ, hình dạng giống bệnh mề đay mụnmẩn, gây chảy máu có thể sẽ kết thànhvẩy hoặc nhiễm trùng thứ phát. Cục bộrữa nát và mưng mủ.

Bệnh thường có triệu chứng toàn thân,một số người có thể bị sốt, đau đầu, toànthân khó chịu, nôn ọe, đau nhức khớpxương. Cá biệt còn có người thở khò khèhoặc xuất hiện hiện tượng nước tiểunhiều anbumin (bệnh đái anbumin).

Nên cố gắng tránh tiếp xúc với động vậtvà vật dụng có ký sinh trùng. Đồng thờinăng tắm rửa, thay quần áo. Bị viêm da

nhẹ sau mấy ngày các mụn mẩn trên da sẽbiến mất, bị nặng có thể uống thuốckháng histamine.

Làm thế nào phòng chữa bệnh viêm dado côn trùng cắn?

Viêm da do côn trùng thường xuất hiệnvào mùa mưa từ tháng 7 đến tháng 10hàng năm. Bệnh thường gặp ở thanh niênvà người trung niên. Hầu hết bệnh nhânđều có vết đỏ, nổi mụn nước, rát, nóngbỏng và sưng nề ở

vùng đầu, cổ, mặt và nửa thân.

Nguyên nhân gây bệnh là do côn trùngcánh cứng, có phấn và dịch gây nên. Cónhiều loài gây bệnh da liễu như kiến

khoang , hay gọi là kiến kim, kiến lác,kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến congđít... Tùy từng địa phương. Loài kiến nàycó 3 chân, bụng có đốt, trong đó 1 đốtmàu đỏ, bay và chạy rất nhanh . Chúngthường sống ở ven ruộng, quanh gốc rạ,ở bãi cỏ, gần vùng nước, ruộng rau,những nơi đang xây dựng dở dang. Trongthân của kiến khoang có chất pederin gâycháy bỏng da giống như chất cangtaridincủa sâu ban miêu và chất phospho ở congiời. Sau những ngày mưa lũ làm ngậpđồng ruộng, ao, hồ, kiến khoang cùng côntrùng theo ánh sáng đèn bay vào nhà.Những người làm việc dưới ánh đèn bịcôn trùng rơi vào cổ, mặt, thân mình vôtình dơ tay đập, quệt, xiết mạnh làm chochất pederin có trong côn trùng bám vào

da. Có khi côn trùng rơi vào bể tắm, bồntắm hoặc bám vào khăn mặt, quần áo.

Khi tiếp xúc với côn trùng, người bệnhthấy ngứa rát bỏng tại chỗ. Sau 6 -

12 giờ sẽ xuất hiện các vết đỏ từ 1 -5cm, rộng 3 - 4mm. Từ 1 đến 3 ngày sauxuất hiện mụn nước trên nền da đỏ, lấmtấm bọng nước và bọng mủ.

Lúc này, người bệnh có cảm giác đau,kèm theo sốt, mệt mỏi, khó chịu, nổihạch, đau ở vùng cổ, nách, bẹn tươngứng với tổn thương, đi lại khó khăn.

Nếu tổn thương ở vùng gần mắt, có thểlàm sưng húp cả hai mắt, phải năm, bảyngày sau mới hết.

Tổn hại da thường ở ngay những chỗ bịcôn trùng cắn hoặc bị đốt. Các côn trùngkhác nhau gây nên những tổn hại da cũngkhác nhau như: mẩn mụn phong đoàn, nốtxuất huyết, nốt đọng, mụn nước, mụnmáu...

- Bị muỗi, rệp, bọ chét cắn thì ngứa cụcbộ, chỗ bị cắn có nốt đỏ, mẩn đỏ.

- Bị sâu róm bò có các nốt đọng, nốt đỏ,mụn nước rất ngứa.

- Bị ong đốt thì xung quanh mẩn các mụnđỏ, ngứa ngáy, người bị nặng thì sưngtấy, xuất hiện các mụn nước.

- Vết thương do bọ cạp cắn thấy đau dữdội, đồng thời sưng đỏ rộng, có thể xảy

ra các triệu chứng nôn ọe, sốt. Cũng cóngười không sợ bọ cạp, sau khi bị bọ cạpcắn không có phản ứng gì rõ rệt.

- Vết thương do rết cắn đau nhức, có cáctriệu chứng trúng độc như toàn thân têliệt, nôn ọe, chóng mặt, đau đầu. Đây làvết thương do côn trùng cắn nghiêmtrọng nhất, trẻ em có thể bị nguy hiểmđến tính mạng.

- Khi bị đỉa cắn thì chảy máu nhiều,miệng vết thương sưng to hoặc chỉ cómột nốt đọng.

Viêm da côn trùng là bệnh có thể phòngtránh được. Có thể dùng thuốc diệt côntrùng hoặc đổ nước nóng lên bọ chét,rệp, muỗi, kiến... Chú ý đỉa khi làm

ruộng hoặc bơi ở ao hồ. Ong thườngkhông chủ động tấn công người, do đónên tránh xa chúng. Bọ cạp và rết thườnghoạt động về đêm, ẩn nấp ở góc tườngcũ, ẩm ướt hoặc ở những đống gạch vụn,nên cẩn thận tránh xa.

Những người sau khi bị côn trùng cắn,đốt chỉ ngứa cục bộ có thể dùngCalamine, dầu gió, dầu thanh lương. Bịcác loại có độc cắn, chích thì phải xử lýtheo cách khác. Ví dụ như bị ong đốt cóthể rửa vết thương bằng dấm gạo (hoặcSodium bicarbonate 5%). Bị bọ cạp cắnnên hút hết dịch độc rồi pha Hùng hoàngvới nước bôi lên. Rết cắn có thể bôinước amonia 5% hoặc nhôm acid 2%. Bịđỉa cắn, dùng tay gạt mạnh để nó rơi

xuống sau đó bôi một ít cồn iode.

Việc điều trị bệnh hiện nay không khó,nhưng lại rất cần thận trọng. Đôi khibệnh sẽ nặng hơn nếu dùng thuốc khôngđúng hoặc xuất hiện các dị ứng thuốc,làm lu mờ các biểu hiện ban đầu củabệnh dẫn đến khó xác định bệnh.

- Nếu chỉ có vết đỏ: người bệnh chỉ cầnđiều trị tại nhà. Dùng nước muối loãng9% hoặc nước vôi loãng chấm ngày bađến bốn lần, tránh rửa nước nhiều, tránhkỳ cọ làm trượt da tróc vảy.

- Nếu đau rát nhiều có thể đến các cơ sởy tế chuyên khoa da liễu khám và điều trịbằng các loại thuốc như dung dịchyarish, dalibua, kháng sinh; các loại hồ

làm dịu da như hồ nước, hồ tetra-pred từ4 đến 6 ngày là khỏi.

- Nếu tổn thương nhiễm trùng hóa mủ:bệnh nhân có thể dùng các dung dịchthuốc mầu như milian, xanhmetylen,thuốc tím pha loãng. Sau 4, 5

ngày tổn thương hết viêm, bong vảy thìngười bệnh có thể dùng các loại kem, mỡkháng sinh hoặc corticoid. Trường hợpsốt có biểu hiện nhiễm trùng toàn thân cóthể dùng kháng sinh kết hợp với khánghistamin tổng hợp và corticoid nhẹ đểuống. Tuyệt đối không được sử dụngphương pháp chữa dân gian như nhai gạonếp, đỗ xanh đắp lên vết đau, có thể gâynhiễm trùng nặng.

Để phòng bệnh, những người thường làmviệc vào việc buổi tối dưới ánh đèn cầnđóng cửa sổ hoặc cửa lưới ngăn côntrùng bay vào, nhất là vào mùa mưa bão.Chú ý phát hiện những côn trùng ở trongnước tắm, khăn mặt, quần áo trước khidùng.

Mụn trứng cá - Điều trị và phòng ngừamụn trứng cá Mụn trứng cá là một bệnhthông thường về da, tên khoa học là acnevulgaris, biểu hiện của bệnh là tình trạngviêm ở hệ thống nang lông và tuyến bã,thường gặp ở khoảng 90% lứa tuổi thanhthiếu niên. Trong đa số

các trường hợp, diễn tiến bệnh thườngkhỏi tự nhiên. ở nam, bị mụn trứng cá

kéo dài đến khoảng trước tuổi 25 và nữtrước tuổi 30.

Phân loại:

Những thể loại mụn sau đều có thể tính làmụn trứng cá.

1. Acne comedonica: Là những chấm đenmọc đặc biệt nhiều quanh mũi.

2. Acne papulopustulosa: Những chấmđen trồi lên dính với phần dưới là mộthạt nhân vàng hoặc trắng.

3. Acne indurativa: Dưới chỗ da tấy đỏlà những mụn trứng cá nằm sâu ở

dưới.

4. Acne plegmonosa: Mụn trứng cá nằmdưới da có trồi lên mặt da hạt nhân mủtrắng (vàng).

5. Acne conglobata: Chấm đen to mangbọc mủ ở dưới.

6. Acne fulminals: Rất hiếm khi gặp, nếucó thường ở lứa tuổi 13 - 18. Mụn dạngkhối bọc sưng to, sưng, rất đau, gây sốtvà choáng ngất.

7. Acne inversa: Những mụn cám đầuđen xuất hiện làm bít tắc và ảnh hưởngchức năng của tuyến mồ hôi.

Nguyên nhân phát sinh trứng cá

1. Do thực hiện bước làm sạch không tốt:

•

Trên da luôn bài tiết da dầu nhờn, (hìnhchữ T: trán, mũi và quanh miệng) và chấtcặn bã, đồng thời sự ảnh hưởng của môitrường như: bụi đường, chất ô nhiễm môitrường, khói xe... tất cả lớp hỗn hợp trênsẽ tồn đọng trên da trong lỗ chân lông.

•

Do vậy nếu thực hiện bước làm sạchkhông tốt sẽ gây nên hiện trạng phát sinhtrứng cá hoặc có thể gây viêm da hoặcviêm lỗ chân lông.

2. Do tuyến điều tiết ra quá nhiều

Với người có bản chất da dầu sự tiết dầu

quá mạnh và liên tục kết hợp với sự bàitiết chất cặn bã gây ứ đọng ở lỗ chânlông làm cho trứng cá và nốt đỏ dễ phátsinh.

3. Do ảnh hưởng của stress

Khi thần kinh bị ức chế kích thích tuyếnhoóc-môn phát triển, tuyến dầu trên dabài tiết nhiều hơn, chất cặn bã ứ đọngnơi lỗ chân lông làm phát triển trứng cá.

4. ảnh hưởng của tuyến nội tiết

Trường hợp do rối loạn nội tiết, dakhông tự đào thải được chất cặn bã và từđó phát sinh trứng cá, trường hợp nàytrứng cá thường xuất hiện ở vị trí vùngmá và quanh miệng.

Ngoài ra còn có một số yếu tố khác như:

- Hóa chất: như xăng, dầu, khoáng chất,iode, brôm...

- Do thuốc: như nhóm Corticoide(Prednisone, Kenacort,Dexamethasone...), thuốc chống lao INH,vitamin B12, thuốc ngừa thai.

Thuốc có chứa quá liều lượng corticoid,iode, clo, brôm, các vitamin B1, B2, B6,D2... đều gây rối loạn chức năng tuyếnbã.

- Gen di truyền: ảnh hưởng mạnh đến vaitrò chất của hoóc môn giới tính namtestosteron - liên quan đến chức năngtuyến nhờn.

- Bệnh tật: Các bệnh viêm buồng trứng,rối loạn nội tiết làm tăng hoóc môn nam,từ đó phát sinh mụn trứng cá.

- Thời kỳ kinh nguyệt: Hoóc-môn thayđổi trước mỗi chu kỳ kinh nguyệt nênngười phụ nữ nào cũng có thể mọc mộtvài mụn trứng cá trong thời gian này.

- Mỹ phẩm: Việc trang điểm phấn và nềncần được thực hiện song song với việctẩy trang sạch. Các lỗ chân lông bít tắcnhanh chóng gây mụn và viêm da.

- Môi trường: Trời nắng, không khí nóngẩm là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩnsinh sống ở chỗ chất nhờn ứ đọng, trứngcá bọc (mủ) có điều kiện phát triển. Lýdo này có thể giải thích luôn thắc mắc: vì

sao sau mỗi kỳ đi nghỉ ở biển, da mặtkhông chỉ rám nắng mà còn bị sần sùihơn.

- Thức ăn: Thịt màu đỏ như thịt bò, lợndê... và sôcôla là những thứ kích thíchmụn hữu hiệu.

Biểu hiện lâm sàng và sinh lý bệnh củamụn trứng cá Mụn trứng cá phát triển qua4 giai đoạn:

1. Tắc nghẽn ống chân lông

Các tế bào của tuyến bã và của ống chânlông khi chết sẽ được đào thải ra ngoàiqua ống chân lông, nhưng khi chúngkhông được đào thải theo cơ

chế tự nhiên thì sẽ gây tắc nghẽn, ngănchặn sự di chuyển của chất nhờn trongống.

2. Sự hoạt động quá mức của tuyến bã

Lượng chất nhờn sản xuất tại tuyến bãđược kích thích bởi hoóc-môn, chủ

yếu là testosteron. Do việc sản xuấthoóc-môn của cơ thể tăng cao nhất vàonhững năm trưởng thành nên việc sảnxuất chất nhờn cũng tăng nhanh. Namgiới thường bị mụn trứng cá nặng hơnphụ nữ ở tuổi trưởng thành do lượngtestosteron được sản xuất nhiều hơn.Người ta cũng thấy không có mụn trứngcá ở nam giới khi đã bị cắt bỏ 2 tinhhoàn.

3. Sự gia tăng hoạt động của vi khuẩnPropionibacterium acnes Vi khuẩnPropionibacterium acnes hiện diện rấtnhiều trên da của bệnh nhân bị mụn trứngcá. Chúng sẽ kết hợp với lượng chấtnhờn và các tế

bào chết để làm tăng độ nghiêm trọngcủa mụn và sự sưng tấy ống chân lông.

4. Tình trạng sưng tấy của chân lông

Khi vi khuẩn Propionibacterium acnestấn công lỗ chân lông, bề mặt của ốngchân lông sẽ bị sưng tấy. Sự sưng tấy nàygây nên mụn trứng cá mủ

xuất hiện trên mặt da. Nếu sưng tấy kéodài và không được chữa trị, các mụn u

nang lông nghiêm trọng sẽ phát triển sauđó, dẫn đến nhiễm trùng cũng như sẹovĩnh viễn.

Với 4 giai đoạn phát triển của mụn trứngcá, biểu hiện trên lâm sàng gồm các sangthương căn bản sau:

- Còi hay còn gọi là nhân trứng cá(Comedon).

- Sần nang lông.

- Mụn mủ.

- Nốt viêm.

- áp xe bì, bì hạt.

Còi trứng cá là những chất bã bít kín lỗnang lông và phình to ra, đỉnh có màuđen do chất Keratine bị oxy hóa. Biểuhiện là những điểm đen ở trên mặt, ngực,lưng; có khi cả ở da đầu và đùi, khi nặnra có màu trắng ngà, quanh điểm đen hơigồ cao nhẹ ở trên mặt da.

Mụn trứng cá là bệnh ngoài da lành tínhnhưng mất thẩm mỹ, các sẩn mụn mủ lôngbiến mất không để lại sẹo. Trái lại, cácmụn sau để lại nhiều sẹo xấu, có khi tạothành sẹo lồi ở ngực và lưng.

Phân loại mức độ tổn thương mụn trứngcá:

Mức độ tổn thương

Tổn thương

Nhẹ < 20 còi mụn hoặc < 15 tổn thươngviêm, hoặc tổng số tổn thương < 30

Trung bình 20 -100 còi mụn hoặc 15 - 50tổn thương viêm Nặng 5 nốt (cục) hoặctổng số tổn thương viêm > 50, hoặc tổngsố sang thương > 125

Điều trị

Về điều trị, có thể chọn một trong bakhâu: Tác dụng trên sự tăng tiết bã nhờn:

Hiện nay, chỉ có thuốc dùng cho nữ giới,được điều chế dưới dạng hoóc-môn như:

- Dian - 35: Uống 1 viên đầu vào ngày

đầu tiên của chu kỳ kinh (ngày bắt đầuhành kinh), sau đó uống liên tục trong 27ngày, nghỉ 7 ngày rồi lại uống như trên(thời gian nghỉ uống thuốc sẽ xuất hiệnhành kinh).

Thuốc uống ít nhất từ 1 - 3 tháng liên tụctrở lên mới có tác dụng. Trước khi dùngthuốc, phải khám tổng quát kiểm tra phụkhoa và vú. Không dùng thuốc cho phụnữ có thai và cho con bú.

Tác dụng trên sừng hóa phễu:

Diferin: Thuốc thoa 1lần/ngày trước khingủ, điều trị 8 - 12 tuần; hoặc dùngEffederm, Alten. Isotrex...

Tác dụng trên vi khuẩn:

- Thuốc có tác dụng tại chỗ như DalacinT, thoa 2 lần/ngày. Hoặc dùngStiemycin, Erythrogel, Erylik, Panoyl 5 -10, Oxy 5 - 10...

Thuốc có tác dụng toàn thân:

+ Tetracycline:1,5g (3viên)/ngày, uống 8ngày. 0,5g/ngày, uống 1 tháng.

0,25g/ngày, uống trong nhiều tháng.

+ Có thể dùng nhóm Cycline thế hệ 2 nhưDoxycline, Minocycline.

Phối hợp thuốc trong điều trị mụn trứngcá:

Tùy theo mức độ tổn thương mà người ta

thường phối hợp các thuốc sau: a. Mứcđộ nhẹ:

Retinoid bôi (Differin bôi 1lần/ngày vàobuổi tối), kết hợp với bôi BenzolPeroxide hoặc với kháng sinh dạng bôinhư Dalacin T, Stiemycine... thoa2lần/ngày vào sáng và chiều.

b. Mức độ trung bình

Retinoid bôi (Differin) 1 lần vào buổitối kết hợp bôi Benzol Peroxide hoặckháng sinh bôi (Dalacin T, Stiemycine...) 2 lần sáng - chiều phối hợp kháng sinhuống (Tetracycline hoặc Doxycycline...)hoặc nội tiết tố uống (Dian - 35, khôngdùng cho nam giới).

c. Mức độ nặng:

Isotretinoin uống với liều tấn công 0,5 -1mg/kg/ngày trong 4 tháng, sau đó duy trì0,2 - 0,3mg/kg/ngày với thời gian kéodài hơn. Hoặc dùng chế độ

điều trị cách quãng: dùng 0,5mg/kg/ngàyuống trong 1 tuần rồi nghỉ 3 tuần, sau đólại uống như trên trong 6 tháng.

d. Điều trị duy trì:

Retinoid bôi (Differin) hoặc bôi BenzoylPeroxide, hoặc kháng sinh bôi.

Thông tin mới về thuốc điều trị

1. Các thuốc chống viêm nhiễm:

Nhóm kháng sinh cyclin như doxicyclin,minocyclin, limecyclin. Phụ nữ có thai,cho con bú và trẻ em không được dùngnhóm kháng sinh này vì có thể dẫn đếnquái thai, gây trầm cảm. Nhưng có thểdùng kháng sinh thuộc nhóm macrolidnhư erythromycin, josamycin,rocythromycin. Chỉ dùng khi bị viêm vừavà nặng, thời gian sử dụng không dưới 3tháng.

Riêng nhóm cyclin gây một số tác dụngphụ: doxicyclin làm tăng nhạy cảm vớinắng, gây nám da, không nên ra nắngtrong thời kỳ dùng thuốc, mynocyclin cóthể gây viêm gan.

2. Thuốc làm giảm chất nhờn:

Isotretinoin (biệt dược: roacutane) dùngtrong trường hợp mụn nặng hoặc khidùng kháng sinh không khỏi. Chú ý: khitái phát có thể dùng lại nhưng phải cáchlần điều trị trước 8 tuần. Không đượcdùng cùng một lúc với Doxicyclin,mynocyclin vì có nguy cơ gây tăng áplực trong sọ não.

- Các hoóc-môn:

+ Nam giới: Có thể dùng kích thích tốprogesteron (biệt dược: delipoderme,progesteron).

+ Nữ giới: Thường dùng các thuốc nhưthuốc ngừa thai, điều kinh - thành phầngồm ethinylestradiol kết hợp vớiprogestatif. Chỉ có biệt dược diane (gồm

35mcg ethinylestradiol + 2mgcyproteron) là có hiệu quả.

3. Thuốc làm tan mụn

- Dùng thuốc bôi ngoài da nhưisotretionin (dung dịch hay gel) cho kếtquả

tốt và ít phản ứng phụ.

- Không được lạm dụng các corticoiduống và bôi lâu dài, sẽ có tác dụng phụnhư giảm khả năng đề kháng của da vàlàm suy thận.

Chữa mụn trứng cá theo đông y

Nhiều người cho rằng, bệnh trứng cá là

một chứng bệnh "nhiệt", cứ dùng một sốvị thuốc "mát" của đông y uống vào là cókết quả. Nói như vậy chỉ

đúng một phần, mà chưa thật chính xác.Đúng là, nguyên nhân chủ yếu gây nênbệnh trứng cá là do "nhiệt độc" - baogồm "nội nhiệt" và "ngoại nhiệt". Tuynhiên, bệnh trứng cá còn do nhữngnguyên nhân khác gây nên, như do "thấpnhiệt", "đàm thấp", "huyết ứ", mạch xungnhâm bị mất điều hòa...

Mặt khác, một phương thuốc đông y cóthể chữa khỏi bệnh cho người này, nhưngkhông có tác dụng với người khác, thậmchí còn có thể gây tác dụng phụ. Vì vậy,muốn chữa khỏi bệnh, cần phải căn cứvào những chứng trạng cụ thể, kết hợp

với đặc điểm về thể tạng của mình mà sử

dụng phương thuốc thích hợp.

Theo Đông y, hình trạng, tính chất và vịtrí phát sinh mụn trứng cá là những "tínhiệu đặc biệt" phản ánh tình trạng sứckhỏe của cơ thể. Đồng thời, đó cũng lànhững căn cứ để tiến hành phân tích,phân loại, xác định nguyên nhân và tìmra những phương thuốc chữa trị hữu hiệu.

Dưới đây là một số phương thuốc mànhiều người đã áp dụng có kết quả

tốt: Tuy nhiên, mỗi bài thuốc đều cónhững phạm vi ứng dụng nhất định.

Bạn nên căn cứ vào những chứng trạng

của mình để lựa chọn và sử dụng cho thậtthích hợp.

1. Tỳ bà thanh phế ẩm gia giảm

- Thành phần: Tỳ bà diệp 12g, sinh địa15g, xích thược 10g, tang bạch bì 12g,địa cốt bì 10g, đan bì 10g, hoàng cầm10g, sinh sơn chi 10g, sinh thạch cao30g, bạch hoa xà thiệt thảo 30g, sinh sơntra 10g, sinh cam thảo 6g. Sắc nước uốngmỗi ngày 1 thang.

- Tác dụng: Tả phế thanh nhiệt, lươnghuyết giải độc.

- ứng dụng: Thích ứng với trường hợpmụn trứng cá do "phế nhiệt" (tạng phế bịnhiệt) gây nên, biểu hiện bởi các triệu

chứng: Mụn thường xuất hiện ở trên tránvà trên má. Đầu tiên là những nốt sần, rồiviêm tấy, đỏ, đau, thường có cảm giácnóng rát. Đồng thời kèm theo những triệuchứng toàn thân, như mặt đỏ bừng từngcơn, đầu lưỡi đỏ tía, rêu lưỡi vàngmỏng, mạch đập rất nhanh - trên 80 -90lần/1phút.

2. Nhân trần cao thang gia giảm

- Thành phần: Sinh địa 15g, xích thược10g, Nhân trần cao 30g, sinh sơn chi10g, hoàng cầm 10g, hoàng bá 10g, đạihoàng 10g (cho vào sau), bồ

công anh 20g, sinh ý đĩ 30g, sa tiền thảo15g, sinh cam thảo 6g. Sắc nước uốngmỗi ngày 1 thang.

- Tác dụng: Thanh nhiệt hóa thấp thôngphủ.

- ứng dụng: Thích ứng với trường hợpmụn trứng cá do "thấp nhiệt" gây nên,biểu hiện bởi các triệu chứng: Mụnthường xuất hiện ở phía dưới hai má, ởcằm, phần da bị tổn thương đỏ ửng, cónhững đốm đỏ, nốt sần, hoặc mưng mủ,ngứa cục bộ. Đồng thời kèm theo nhữngtriệu chứng toàn thân, như: bụng đầytrướng, kém ăn, họng khô, miệng háo, đạitiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, chất lưỡi đỏ,rêu lưỡi vàng nhớt, mạch hoạt sác(nhanh, chạy lúc nhúc như chuỗi hạtchâu).

3. Tứ quan tử hợp Nhi trần thanh giagiảm

- Thành phần: Đẳng sâm 10g, phục linh12g, bạch truật 10g, sơn dược 12g, bánhạ 10g, trần bì 10g, bạch giới tử 10g,đan sâm 15g, xa tiền tử 10g (gói lại),bạch hoa xà thiết thảo 15g. Sắc nướcuống mỗi ngày 1 thang.

- Tác dụng: Kiện tỳ hóa đàm, lợi thấpthanh nhiệt.

- ứng dụng: Thích ứng với trường hợpmụn trứng cá do "tỳ hư đàm thấp"

gây nên, biểu hiện bởi các triệu chứng:Mụn trứng cá mưng mủ nặng, bong vẩy,để lại sẹo, kèm theo kém ăn, đại tiệnlỏng, chất lưỡi nhớt, mạch hoạt.

4. Đan chi tiêu giao tán gia giảm

- Thành phần: Đan bì 8g, chi tử (sao) 6g,hoàng cầm 8g, sơn tra 8g, tô ngạnh 8g,đương quy 10g, sinh địa 10g, phục linh10g, bạch truật 10g, bạch hoa xà thiếtthảo 12g, nhân trần 12g, bồ công anh12g. Sắc nước uống mỗi ngày 1 thang.

- Tác dụng: Điều nhiếp xung nhâm, thanhnhiệt giải uất.

- ứng dụng: Thích ứng với trường hợpmụn trứng cá do "xung nhâm thất điều"(mạch xung và mạch nhâm mất điều hòa)gây nên. Dạng bệnh này thường gặp ởphụ nữ, bệnh phát theo từng đợt, có tínhchất chu kỳ - liên quan mật thiết với chukỳ kinh nguyệt - mụn trứng cá xuất hiện

nhiều hơn trước kỳ hành kinh. Những nốtsần xuất hiện nhiều ở khu vực dưới má,thậm chí lan xuống cả cổ, nốt trứng cáthường bị mưng mủ, sưng tấy đỏ.

Kèm theo các chứng trạng như kinhnguyệt không đều, hành kinh đau bụng, vúcăng tức khó chịu, người bực bội dễ cáugiận, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng mỏng,mạch huyền sác (mạch căng như sợi đànvà rất nhanh).

5. Đào hồng tứ vật hợp lương huyết tiêusang ẩm gia giảm

- Thành phần: Sinh địa 30g, thục địa 30g,xuyên khung 10g, bạch thược 10g, đươngquy 10g, sinh thạch cao 30g (sắc trước),cam thảo 6g. Sắc nước uống mỗi ngày 1

thang.

- Tác dụng: Hoạt huyết hóa ứ, thanh nhiệtgiải độc.

- ứng dụng: Thích ứng với trường hợpmụn trứng cá do "huyết ứ" gây nên, biểuhiện bởi các triệu chứng: mụn trứng cásắc tối, mưng mủ, nang lông sưng tấy,ngứa và đau, sau khi vỡ mủ để lại sẹo.Chất lưỡi đỏ thẫm, rêu lưỡi trắng, mạchhuyền.

Phòng bệnh

Hiện chưa có phương pháp nào giúpphòng mụn trứng cá được hoàn toàn, tuynhiên bệnh nhân có thể thực hiện một sốvấn đề sau để ngăn chặn sự

phát triển của mụn trứng cá.

- Cần chăm sóc da đều đặn mỗi ngày,rửa mặt nhẹ nhàng, không chà xát da quámạnh và quá thường xuyên, tôn trọng cấutrúc da, không được chích, nặn mụn.

- Giảm bớt căng thẳng tinh thần trongcuộc sống.

- Tránh làm việc gây đổ mồ hôi quánhiều. Tắm và lau sạch cơ thể sau khi ranhiều mồ hôi.

- Kiêng ăn các thức ăn ngọt - béo nhưchè, bánh ngọt, chocolate, xoài, sầuriêng...

- Không thoa các loại mỹ phẩm lên da,

nhất là dạng crème (kem), dạng dầu...

- Không dùng corticoid.

- Tránh để táo bón.

Tóm lại, việc điều trị mụn trứng cá đòihỏi có sự phối hợp giữa thầy thuốc vàbệnh nhân, người bệnh phải kiên trì điềutrị, tùy thuộc vào mức độ bệnh lý và tìnhtrạng nhạy cảm da mà chọn loại thuốccho phù hợp. Thời gian điều trị đượctính là tháng chứ không phải bằng ngày.Sau đợt điều trị tấn công hết mụn, cầnphải điều trị duy trì, nếu không mụn sẽtái phát. Việc giữ

vệ sinh da tốt và có chế độ ăn hợp lý sẽđem lại hiệu quả tích cực trong điều trị.

Tại sao thanh niên hay bị trứng cá?

Trứng cá là một bệnh ngoài da thườnggặp ở nam nữ thanh niên, có 70 -

90% số người bị trứng cá. Qua giai đoạndậy thì hầu hết bệnh trứng cá sẽ

đỡ hoặc tự khỏi. Nguyên nhân gây trứngcá tương đối phức tạp, chủ yếu là do:

1. Yếu tố nội tiết: Giai đoạn dậy thì làgiai đoạn bài tiết hoạt động mạnh nhất,các tuyến bắt đầu trưởng thành. ở buồngtrứng (tinh hoàn) mức độ

các hoóc môn nữ (nam) được sản sinh rakhá cao, có thể kích thích các tuyếnnhờn, làm sự bài tiết chất nhờn tăng lên,

chất nhờn quá nhiều không thể kịp thờithoát ra tạo nên các ứ đọng chất nhờn vàcác tế bào rụng trên da, cùng với bụibặm bên ngoài và các vi sinh vật kết hợptạo nên một dạng "sữa" đặc, khô, màutrắng ngà, tắc ở miệng lỗ chân lông, gâynên bệnh viêm chân lông hay viêm tuyếnchất nhờn mãn tính, tức là trứng cá.

Các tuyến chất nhờn của nam giới hoạtđộng mạnh hơn nữ giới, vì thế tỉ lệ

bị trứng cá ở nam giới cao hơn, nữ giớidậy thì sớm hơn do vậy bị trứng cá sớmhơn.

2. Yếu tố chất nhờn và khuẩn bệnh

Khuẩn que nằm trong khoang mao nang

quản (ống chân lông) có thể sản sinh mộtloại chất xúc tác hòa tan, có thể phângiải glycerin, mỡ acid trong chất nhờntạo ra acid lipid. Chất acid này có tínhkích thích, có thể cùng với khuẩn quexâm nhập chân bì, gây viêm xung quanhchân lông và sinh ra trứng cá.

3. Yếu tố di truyền: Mọc trứng cá cókhuynh hướng di truyền dòng họ. Nếutrong dòng họ không có người bị trứngcá, da lại mịn màng trơn nhẵn thì thế hệsau cũng không bị trứng cá.

4. Yếu tố thức ăn và vệ sinh: Các thức ăncó chứa quá nhiều lipid hoặc có hàmlượng dầu phong phú cũng có thể làmchất nhờn bài tiết nhiều, làm tăng tỉ lệphát sinh trứng cá. Không vệ sinh da mặt

sạch sẽ, các chất bụi bẩn bịt lỗ chân lôngcũng là một nguyên nhân gây trứng cá.

5. Các yếu tố khác: Tâm trạng quá căngthẳng, thiếu ngủ, bị táo bón, ăn quá nhiềuthức ăn chua, cay thức ăn nhiều đường,nhiều chất béo hoặc thường uống trà đặc,cà phê, rượu nồng độ cao đều có thể làmtăng tỉ lệ

mắc trứng cá.

Trứng cá bắt đầu xuất hiện từ tuổi 14,đến sau 30 tuổi sẽ giảm dần. Trẻ em vàngười già không bị trứng cá. Trứng cáxuất hiện chủ yếu ở mặt, nhất là trán, haimá, cằm; cũng có thể bị ở ngực và lưng.Quá trình mắc bệnh chậm, lúc nặng lúcnhẹ. Có nhiều loại biểu hiện tổn hại da,

phần lớn mọi người đều bị trứng cá đầuđen, tức là ở lỗ chân lông đột nhiên mọcmột nốt đen nhỏ. Trứng cá đầu đen có thểép các tổ chức xung quanh lỗ chân lônglàm sức đề kháng của cục bộ da hạ thấp,dễ bị nhiễm vi khuẩn và bị viêm.

Còn một loại nữa do miệng lỗ chân lôngnhỏ, chất nhờn bên trong khó thoát rangoài, hình thành mụn mẩn nhỏ màu trắngxám gọi là trứng cá đầu trắng. Các trứngcá thường gặp còn có trứng cá mụn mủ,trứng cá túi mủ, trứng cá tụ hợp, trứng cásẹo mụn cơm. Sự hình thành của các loạitrứng cá này thông thường đều là kết quả,tác động qua lại giữa chất nhờn và khuẩnque trứng cá.

Da có trứng cá sẽ trở nên xù xì, thô ráp,

dày, cứng hoặc xuất hiện sẹo và các vếtlõm, ảnh hưởng không ít đến sắc đẹp. Vìthế, nên chú ý phòng tránh và chữa trịtheo các cách sau:

(1) Chú ý giữ mặt sạch sẽ: Sáng tối rửabằng nước ấm, rửa sạch các vết bẩn vàchất nhờn, cố gắng không rửa bằng xàphòng hoặc xà phòng thơm mà sử dụngsữa rửa mặt hoặc xà phòng lưu huỳnh,tránh làm tắc miệng tuyến nhờn, giữmiệng lỗ chân lông thông thoáng.

(2) Cẩn thận khi dùng mỹ phẩm, khôngsử dụng các sản phẩm dưỡng da chứanhiều chất dầu và không được bôi quádày để chất nhờn khi bài tiết ra ngoàikhông gặp trở ngại.

(3) Bảo vệ ổ bệnh: Khi có trứng cá, tuyệtđối không được dùng tay nặn bóp, nếukhông sẽ gây nhiễm trùng và để lại sẹo.Nên chú ý giữ cho da chỗ bị trứng cásạch sẽ, rửa bằng nước ấm hoặc xàphòng lưu huỳnh.

(4) Điều chỉnh chế độ ăn uống: Nhữngngười bị trứng cá nên ăn nhạt, ăn cácthức ăn giàu vitamin như quả tươi, ăncác loại cá và trứng, không nên ăn nhiềuđồ ngọt, chua, cay, thịt lợn, thịt dê, cácloại thức ăn chứa nhiều chất béo vàkhông uống các nước kích thích như chè,cà phê...

(5) Không sử dụng thuốc tùy tiện: Khôngbôi thuốc có chất kích thích như

fluocinolone và các loại thuốc brôm, iodnếu không sẽ mẩn mụn cục, làm thúc đẩytrứng cá sinh sản nhiều hơn.

Chữa trị trứng cá gồm 3 mặt sau:

(1) Chữa tây y

- Uống vitamin B2, vitamin B6, vitaminBP, vitamin A và vitamin E.

- Uống thuốc kháng sừng hóa nhưtretinoin (retinoic acid).

- Loại nhiễm trùng có thể uốngtetracycline, mirocycline.

- Bổ sung nguyên tố kẽm.

- Nếu bị trứng cá loại có mủ uốngisotretinoin.

- Trứng cá nam giới có thể uống thêmthuốc kháng hoóc-môn như

diethylstillbestrol.

- Cục bộ có thể bôi levigatus.

- Dùng kem lưu huỳnh 5%, vitamin Aacid, erglic...

(2) Chữa đông y: Thỏ ty tử giã nát lấynước bôi ngày nhiều lần rất có hiệu quả.

(3) Chữa bằng thực phẩm:

- 10g bách hợp + 5 quả táo đỏ + 50g tuệ

nhân + ít đường trắng nấu cháo mỗi ngày1 lần dùng liên tục.

- Trứng gà tươi đắp mặt vào buổi sángvà tối.

Tại sao bị mũi bã rượu?

Mũi bã rượu hay còn gọi là trứng cá hoahồng, trứng cá bã rượu, hay thường gọilà mũi đỏ. Theo sách y học cổ viết (Chủbệnh nguyên hậu luận)

"... do uống rượu, khí nóng xung lên mặt,gặp gió lạnh mà sinh ra". Từ đó có thểbiết, người xưa cho rằng mũi bã rượu làdo uống rượu. Thật ra, y học hiện đại xácđịnh được bệnh mũi bã rượu không phảichỉ do uống rượu.

Mặc dù nguyên nhân gây bệnh hiện nayvẫn chưa rõ ràng nhưng những kết quảnghiên cứu cho thấy ngoài yếu tố ditruyền là rõ rệt, còn do các nguyên nhânlàm mao mạch máu nở rộng trong mộtthời gian dài dẫn đến.

Các nguyên nhân gây ra mũi bã rượu là:

- Mất thăng bằng điều tiết công năng vịtràng như mắc bệnh viêm dạ dày, viêmtúi mật.

- Rối loạn nội tiết: Kinh nguyệt khôngđều, di mộng tinh, u tử cung bệnh buồngtrứng.

- Các ổ bệnh mãn tính tồn tại trong cơthể: như viêm xoang mãn tính, viêm hốc

mũi, sâu răng, viêm amiđan.

- Thường xuyên ăn thức ăn có chất kíchthích như thích ăn ớt, tỏi, hành, gừng, hạttiêu, uống rượu mạnh.

- Yếu tố tinh thần: Bị stress trong mộtthời gian dài, tâm trạng bất ổn, phiềnmuộn, mất ngủ.

- Yếu tố môi trường: Làm việc trong môitrường bất lợi, chịu gió, nắng và kíchthích nóng, lạnh khác.

Ngoài các nguyên nhân kể trên, mấy nămgần đây một số chuyên gia cho rằng mũibã rượu là do nhiễm trùng chân lông ởda mặt gây ra.

Mũi bã rượu bị ở sống mũi và hai bêncánh mũi cũng có thể kéo dài đến trán vàhai má nhưng phần lớn tập trung ở chópvà sống mũi. Thường gặp ở người trungniên, nữ giới bị nhiều hơn nam. Ngườibệnh đồng thời bị

viêm da tràn dịch nhờn, lỗ chân lông damặt bóng dầu. Triệu chứng cục bộ

là các mụn mẩn lấm tấm, màu đỏ lâukhông mất, vì thế còn gọi là mũi đỏ.

Trên lâm sàng, mũi bã rượu có thể phânlàm 3 giai đoạn: giai đoạn mụn đỏ, giaiđoạn mụn mủ và giai đoạn mũi sần nhưnggiữa 3 giai đoạn không có ranh giới rõrệt.

1. Giai đoạn mụn đỏ: Chủ yếu bị ở mũi,nhất là chóp mũi và cánh mũi, cũngthường gặp ở trán, hai má và giữa lôngmày. Các mụn kèm theo các mao mạchmáu lăn tăn dạng nhánh cây. Lúc đầutriệu chứng cục bộ chỉ

mang tính tạm thời, lúc ẩn lúc hiện sauđó bị đi bị lại và rất lâu không biến mất.Khi nhiệt độ bên ngoài đột nhiên thayđổi, tâm trạng, tinh thần bị kích độnghoặc hưng phấn uống rượu hoặc ăn cácđồ chua, cay thì bệnh sẽ

nặng thêm.

2. Giai đoạn mưng mủ: Mụn đỏ sau khimọc mấy tháng hoặc mấy năm trên mụnxuất hiện từng lớp mụn mẩn trứng cá,

mụn mủ hoặc mụn hạch, lặp đi lặp lại hếtđợt này đến đợt khác. Các mao mạchmáu chỗ tổn hại cũng càng giãn ra, ngangdọc chồng chéo như mạng nhện.

3. Giai đoạn mũi sần: Sau mấy năm bịtrứng cá, tuyến nhờn và các tổ chức liênkết tăng lên làm da dày hơn, miệng lỗchân lông mở rộng rõ rệt, các mạch máuphình ra tạo nên các mụn sần to nhỏ khácnhau màu đỏ sẫm, bề mặt sần sùi lồi lõm.

Phòng tránh theo những cách sau:

(1) Nếu thấy rối loạn chức năng vị tràngnên chú ý kịp thời điều chỉnh, ít ăn cácthức ăn kích thích chua cay, nhiều chấtbéo. Nên ăn nhiều rau quả.

(2) Nên giữ tinh thần vui vẻ, tâm trạng ổnđịnh, tránh stress. Sinh hoạt phải điềuđộ, đúng quy luật.

(3) Chú ý giữ da mặt sạch sẽ, rửa mặtbằng nước ấm. Những chỗ bị trứng cánên tránh cọ xát, chống nhiễm trùng.Những người có tuyến nhờn hoạt độngmạnh, da dầu nên dùng xà phòng lưuhuỳnh để rửa mặt. Không dùng các mỹphẩm nhiều chất dầu.

(4) Mùa hè phải chú ý tránh nắng, tránhra mồ hôi nhiều, giữ da chỗ bị

trứng cá luôn sạch sẽ.

(5) Tránh bị táo bón, uống nhiều nước,uống canh đậu xanh để thanh nhiệt giải

độc.

Có một số cách chữa mũi bã rượu nhưsau:

(1) Chữa tây y: Trong giai đoạn mụn mủnên uống metronidazole mỗi ngày 2 lần,mỗi lần 0,2g uống liên tục trong 3 - 4tuần. Thuốc kháng sinh có thể

dùng Tetracycline ngày 4 lần, mỗi lần0,25g. Uống sau 4 tuần giảm liều ngày 1lần mỗi lần 0,25g. Đồng thời có thể uốngthêm vitamin B2 ngày 3

lần, mỗi lần 5mg, vitamin B6 - BP ngày3 lần, mỗi lần 1 viên. Cục bộ có thể

dùng kem lưu huỳnh 5%, metronidazole,

kem vitamin B6 rửa sạch bôi.

Những phụ nữ mãn kinh bị trứng cá, mũiđỏ có thể chữa trị hoóc môn theo hướngdẫn của bác sĩ.

(2) Chữa Đông y: Giai đoạn mụn đỏ cóthể uống Thỏ ty tử, giai đoạn mụn mủuống Ngũ vị tiêu độc hoặc Hoàng liêngiải độc thang. Giai đoạn mũi sần uốngĐào hồng tứ vật thang hoặc Thông khiếuhoạt huyết. Hoặc lấy 10g lưu huỳnh + 5glong não tán nhỏ + 10g mỡ cừu + 100gvaseline + 2g ichtyol pha chế bôi ngày 2- 3 lần.

Phát hiện bệnh tật qua những thay đổitrên da Da màu trắng bệch, đồng thờirăng bị tê, môi, miệng, niêm mạc (thông

thường là mí mắt) nhợt nhạt thường là dothiếu máu. Nhưng nếu da trắng bệch đơnthuần thì có thể do bị giá lạnh kích thích,sống lâu trong bóng tối hoặc làm nhữngcông việc ít tiếp xúc với ánh sáng mặttrời.

Trên da có lấm chấm các vết nhỏ bằnghạt đậu, hình tròn hoặc hình bầu dục thìthường là lang ben. Nếu quan sát kỹ thìthấy ranh giới của lang ben rất rõ, ởchính giữa hơi lõm vào. Đa số lang benphân bố ở ngực, vai, ở

bên trong ngực vai, ở chỗ có quần áo chekín. Lang ben dạng lấm chấm thường gặpở người trên 40 tuổi, thường có da dẻ thôráp, cằn cỗi, có thể

có cả chấm đen. Tất cả những hiện tượngđó đều do da bắt đầu quá trình lão hóa,không có hại gì cho cơ thể. Loại lang benchấm này không cần chữa trị gì, chỉ báocho chúng ta biết da chúng ta đang lãohóa để có biện pháp chăm sóc da tốthơn.

Da toàn thân có màu trắng, ngay cả lôngcũng có màu trắng là bệnh bạch tạng.Bệnh này là một bệnh da có tính ditruyền.

Da bị vàng, lòng trắng mắt cũng vàngphần lớn là do bệnh ở gan, mật như

viêm gan, viêm túi mật, sỏi mật.

Da có màu đỏ là thể hiện lượng hồng cầu

cao hoặc có vấn đề về bệnh tim, bệnhgan, bệnh đường ruột.

Da có màu xanh lam là biểu hiện mắcbệnh tim hoặc bệnh phổi. Nếu bụng cóđường vân màu xanh lam, có khả năngtuyến thượng thận bị phì đại (tăng quámức bình thường).

Trên da của người già có một số vếtchấm màu nâu gọi là nốt đốm da mồi, làtín hiệu báo cho biết cơ thể bị lão suy.Tuy nhiên, nếu trong một thời gian ngắnmà mọc nhiều nốt đốm da mồi thì phảicảnh giác với các bệnh u ác tính, cần đibệnh viện để kiểm tra ngay.

Mẩn mụn

Mẩn mụn là một trong những triệu chứngquan trọng của bệnh ngoài da hoặc bệnhtoàn thân. Da có mẩn mụn màu tím có thểthấy ở bệnh giảm tiểu cầu.

Bề mặt của da và niêm mạc có chấm xuấthuyết, dùng ngón tay ấn trên mặt dakhông bị phai màu có thể do viêm màngnão truyền nhiễm.

Trên da có mẩn mụn sắc tố hình nốt ruồicon nhện có thể thấy ở bệnh xơ

gan. ở giữa nốt ruồi có một chấm đỏ,xung quanh chiếu ra có nhiều sợi dây nhỏmàu đỏ, đường kính nốt ruồi 0,5 - 2cm,dùng vật nhọn cứng ấn vào giữa nốt ruồithì mạng nhện sẽ mất ngay, nếu nhấc rathì mạng nhện lại hiện trở lại. Số lượng

nốt ruồi có thể thay đổi tùy người, ngườiít có vài cái, người nhiều thì vài trămcái.

Trên da phát ban màu hoa hồng (sau khiấn vào thì phai màu), người bị

nặng thì mẩn mụn có thể chảy máu vàrách đến lòng bàn tay, gan bàn chân:Thấy nhiều ở bệnh thương hàn.

Chỗ nếp nhăn của da thấy có mẩn mụnngứa, hiện tượng này thường thấy ở bệnhghẻ lở.

Mẩn mụn có dạng mụn nhọt đầu tiên thấyở một chỗ, tiếp theo có các mụn nhỏgiống như thế ở chỗ khác, hiện tượng nàychứng tỏ là lách có vấn đề.

Mẩn mụn dạng nốt ruồi có sắc tố to lênmột cách nhanh chóng, biến đổi màu, bêncạnh mẩn mụn có các nốt ruồi vệ tinh nhỏhơn, thường là tín hiệu của bệnh ác tính.

Những nốt ruồi trên cơ thể do các tế bàohắc tố ở da tạo thành. Khi những tế bàohắc tố có các bất thường thì những nốtruồi này có thể chuyển sang một dạng ungthư da gây nên chết người, gọi làmelanoma. Nếu phát hiện sớm đượcnhững bất thường ở các nốt ruồi thì dựhậu của ung thư nếu có sẽ khả quan hơn.Những dấu hiệu cảnh báo sớm bịmelanoma đã được các nhà khoa học lưuý như sau:

- Một nửa của nốt ruồi không phù hợpvới nửa còn lại.

- Bờ nốt ruồi bất thường như gồ ghề, lõmvào hay không rõ ràng.

- Màu sắc tố không đồng dạng.

- Đường kính nốt ruồi lớn hơn cục gômbút chì hoặc tăng lên một cách bất ngờvà nhanh chóng.

Phòng tránh ung thư da

Nam giới với mái tóc vàng hoe, nhiềutàn nhang hoặc nốt ruồi dễ bị bệnh này vìhọ có ít sắc tố melanin bảo vệ da. Hiệncòn chưa rõ vì sao bệnh xuất hiện, nhưngcó 2 yếu tố nguy cơ chính là: tiếp xúcquá nhiều với tia cực tím (UV) và một sốdạng bệnh của da.

Tại Anh, mỗi năm có hơn 40.000 ngườiđược chẩn đoán là bị ung thư da.

Khoảng 2.000 trong số này tử vong. Có 2loại ung thư chính: u hắc tố ác tính vàung thư da không phải u hắc tố (ví dụ nhưcarcinoma tế bào đáy, carcinoma tế bàobong). U hắc tố ác tính phổ biến ở nhữngngười làm việc trong nhà và cũng hayxuất hiện ở những người trẻ tuổi (20 - 35tuổi). Đây là dạng ung thư da nguy hiểmnhất. Ung thư da không phải u hắc tố hayxuất hiện ở những người làm việc ngoàitrời. Đàn ông bị bệnh thường ở độ

tuổi trên 50.

Việc tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím ởthời niên thiếu có thể dẫn đến u hắc tố ác

tính về sau. Tiếp xúc nhiều với tia UVtrong thời gian ngắn (như

khi phơi nắng lúc nghỉ hè) cũng làm tăngnguy cơ phát triển bệnh này.

Ngoài ra, tiếp xúc thường xuyên với hàmlượng thấp của tia UV được coi lànguyên nhân chính gây ung thư khôngphải u hắc tố.

Có thể ngăn chặn bệnh nếu tuân thủ cácbiện pháp phòng ngừa:

- ở trong bóng râm từ 11 giờ trưa đến 3giờ chiều, khi mặt trời chói chang nhất.

- Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPFtối thiểu là 15 để có thể lọc tia cực tím

bước sóng B và A (UVB và UVA). Cầnbôi 2 giờ/lần.

- Khi ra ngoài trời, đội mũ, đeo kínhrâm, mặc quần áo dệt rộng rãi.

Cần hỏi ý kiến bác sĩ nếu thấy nốt ruồicủa bạn:

- Thay đổi về kích thước (to lên).

- Thay đổi hình dáng, có viền khôngđều...

- Thay đổi màu sắc, ví dụ có những mảngtrắng đen lẫn lộn.

- Thay đổi cảm giác, ví dụ thấy đau,ngứa.

- Chảy máu, rỉ nước, đóng vảy cứng.

- Nổi đỏ hay bị viêm ở viền của nốt ruồi.

- Có một nốt ruồi to hơn những nốt ruồikhác.

Việc điều trị bao gồm cắt bỏ khối ungthư da bằng phẫu thuật hoặc xạ trị, tùytheo loại ung thư và kích thước của khốiu. Hóa trị thường được dùng kèm vớiphẫu thuật khi điều trị u hắc tố ác tính.

"Quỷ gọt đầu" là gì?

"Quỷ gọt đầu" có tên là rụng tóc, còn gọilà rụng tóc hình tròn. Là bệnh rụng tóc cótính giới hạn, đột nhiên bị thường trongmột đêm tóc rụng từng mảng, vì thế có

tên là "Quỷ gọt đầu"

Nguyên nhân gây bệnh có liên quan đếnmột số yếu tố sau: 1. Tinh thần: Trướckhi mắc bệnh, người bệnh thường có cáctổn thương tinh thần, chấn động tâm lýnhư bị stress kéo dài, lo nghĩ, do dự, mấtngủ, mơ nhiều và gặp các sự cố ngoài ýmuốn. Xét từ góc độ bệnh lý, tinh thầnkhác thường có thể ảnh hưởng đến trungkhu vận động các mạch máu, gây rốiloạn, làm cản trở việc cung cấp máu chomột số bộ phận da và tóc.

Do vậy ở bộ phận đó không đủ dinhdưỡng và dẫn đến rụng tóc.

2. Nội tiết: Phụ nữ trong thời gian mangthai, rối loạn kinh nguyệt thì tỉ lệ bị

rụng tóc càng cao.

3. Miễn dịch: Bị các bệnh tự miễn dịchnhư thiếu máu ác tính, mụn sởi, ban đỏhệ thống, giảm chức năng tuyến giáptrạng, viêm ruột kết thường phát sinhcùng bệnh rụng tóc.

4. Yếu tố di truyền: Theo thống kê,khoảng 20% số người bị bệnh rụng tóc làdo di truyền.

Rụng tóc phát bệnh đột ngột nhưng khôngtự nhận biết mà thường do người khácphát hiện. Chỗ tóc rụng nhẵn bóng khôngcó triệu chứng viêm, không đỏ, khôngngứa, hình tròn hoặc hình bầu dục khôngđều nhau. Giáp vùng rụng tóc thường cómột số tóc lỏng lẻo, dễ rụng. Khi nhổ ra

có thể

thấy thân tóc gần ngọn khô ráp nhìn giốngnhư dấu chấm than (!) trên to dưới nhỏ.

Phạm vi rụng tóc thông thường khôngphát triển, thường sau một thời gian sẽmọc tóc mới, lúc đầu giống như lông tơ,sau mới to dần và đen. Nhưng cũng có 5- 10% số người bị rụng tóc, phạm vibệnh có thể liên tục phát triển, có thểtrong mấy ngày hoặc mấy tháng đã rụngsạch tóc, thành trọc hoàn toàn. Nhữngngười bệnh nặng không những tóc màngay cả lông mày, râu, lông nách, lôngâm đạo cũng rụng hết. Tuy vậy, số ngườinày rất ít.

Rụng tóc nói chung đều là một triệu

chứng tạm thời có thể tự nhiên từ từ

biến mất hoặc tự khỏi, không ảnh hưởngđến sức khỏe, chỉ gây trở ngại cho thẩmmỹ. Những người bị rụng tóc phạm vinhỏ không cần chữa, chỉ

cần kịp thời loại bỏ các nguyên nhân gâybệnh là có thể hồi phục bình thường.Chữa rụng tóc thường có những cách sau:(1) Chữa cục bộ: Thái lát gừng đắp lênchỗ rụng tóc ngày 2 lần để kích thích dađầu, tăng cường tuần hoàn máu cục bộ,thúc đẩy tóc sinh trưởng.

Cũng có thể dùng thuốc mọc tóc: 4g Lôitỏa tân + 0,8g Khuê minh trộn hòa với100ml êtylic 60% bôi lên.

(2) Thuốc uống: có thể uống vitamin B1ngày 3 lần, mỗi lần 10g; vitamin B6

cũng ngày 3 lần mỗi lần 10g. Đông yuống Thất bảo mỹ nhiêm đan, thủ ôphiến, nhị chí hoàn dưỡng huyết, thầnứng dưỡng chân hoàn.

Chứng rụng tóc - Phục hồi tóc bị rụng

Chứng rụng tóc nam giới điển hình(chứng hói do androgen di truyền) là mộtbệnh di truyền chưa có cách chữa khỏi.Trước đây không có biện pháp điều trịnào được công nhận, nhưng hiện nay, vớisự xuất hiện của rogaine (minodixil) vàpropecia, đã có một vài hy vọng.

Rogaine là một loại dầu gội đầu không

kê đơn dùng gội đầu ngày 2 lần, có bándưới dạng nồng độ 2% và 5%. Ban đầuđược dùng để điều trị cao huyết áp,thuốc đã được nghiên cứu hơn hai thậpkỷ và được coi là an toàn, mặc dùphương thức tác động của nó còn là mộtẩn số. Trong khi dung dịch 5% tác dụngnhanh hơn và được phần lớn cho là tốthơn thì một số người lại thấy dung dịchđậm đặc này quá nhờn và thích dùngdạng nồng độ thấp hơn.

Nói chung, bệnh nhân càng trẻ và lượngtóc rụng càng ít thì rogaine càng có nhiềukhả năng phát huy tác dụng. Những ngườiở độ tuổi 25 đến 35, bị

rụng tóc không quá 5 năm và chỉ hói mộtkhoảng nhỏ việc điều trị có kết quả tốt

hơn cả. Tác dụng phổ biến nhất (xuấthiện ở dưới 2% số người dùng) là ban dịứng. ở một số trường hợp, thuốc có thểgây rụng thêm tóc, tuy nhiên tình trạngnày có thể hồi phục được. Những ngườicó tiền sử

bệnh tim mạch nên đặc biệt thận trọngkhi dùng thuốc, do có thể bị chóng mặt,tăng nhịp tim và xảy ra những bất thườngkhác về tim mạch. Propecia là loại thuốcviên kê đơn ban đầu được bán ở dạngliều cao để điều trị phì đại tuyến tiềnliệt; thuốc được sử dụng để chữa rụngtóc từ năm 1998.

Thuốc làm giảm sản sinhdihydrotestosterone, một hoóc-môn sinh

dục nam gây rụng tóc (thuốc không đượcchỉ định cho phụ nữ, do có thể gây khuyếttật cho thai nhi và không thấy có tác dụngtrong những nghiên cứu ở phụ

nữ quá tuổi sinh đẻ). Cũng như rogaine,propecia tác dụng tốt nhất ở

người trẻ với lượng tóc rụng hạn chế.Kết quả có thể thấy được ở bất kỳ

chỗ nào sau khi bắt đầu điều trị từ haitháng đến một năm. Trong khi thuốcđược coi là an toàn - và thậm chí có thểcòn có lợi cho sức khỏe do giữ

cho những tuyến tiền liệt nhỏ - thì có mộtsố ít nam giới bị tê liệt dương do dùngthuốc. Người đàn ông nào cũng sợ

chuyện này, nhưng thực tế chưa có vấnđề gì xảy ra.

Điều lưu ý quan trọng là nếu một ngườiđàn ông đang uống propecia và phải làmxét nghiệm về tuyến tiền liệt, người ấycần báo cho bác sĩ biết, vì thuốc có thểảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Mặcdù vẫn còn một số

nghi ngờ, nhưng hầu hết mọi người đềucho rằng thuốc an toàn. Sau đây là nhữngđiều cần nghĩ đến khi quyết định liệu cónên dùng một trong những chế phẩm nàyhay không:

- Rụng tóc là vấn đề thẩm mỹ chứ khôngphải là vấn đề sức khỏe (mặc dù có thểảnh hưởng tới tâm lý).

- Thuốc điều trị đắt tiền, với giá 20 - 50đô la cho một tháng điều trị (mặc dù mộtsố dạng khác của rogaine có thể rẻ hơn).

- Việc điều trị kéo dài vô thời hạn, vìdừng thuốc sẽ gây rụng toàn bộ số tóccòn giữ được hoặc đã mọc trở lại.

- Mặc dù hiếm, vẫn có khả năng xuấthiện những tác dụng phụ lâu dài.

Các nhà nghiên cứu sẽ tìm hiểu kỹ vềrogaine nồng độ cao hơn, về những thuốcchặn enzym gây rụng tóc, cố gắng xácđịnh gen đáp ứng và phát hiện các tế bàothúc đẩy việc mọc tóc. Hy vọng rằng sẽcó nhiều phương pháp điều trị hiệu quảhơn trong 2 đến 10 năm tới. Tuy nhiên,chúng tôi cũng xin nhắc lại: Bạn không

nên tự điều trị cho mình, hãy tuân theochỉ

định của bác sĩ, những thông tin nêu trênchỉ để tham khảo.

Tại sao tóc bị rụng?

Nếu bạn rụng tóc một cách bất thường,đầu tiên bạn hãy đi khám bệnh.

Hiện tượng này có thể có nhiều nguyênnhân.

- Có thể bạn đang bị stress, nhưng điềunày thường chỉ tạm thời; khi không còn bịcăng thẳng, tóc sẽ mọc trở lại. Rụng tócbất thường cũng có thể là một dấu hiệubáo trước chứng suy nhược thần kinh.

Các chứng bệnh và rối loạn về nội tiếtcũng có thể gây rụng tóc. Một số liệupháp hóa học cũng gây rụng tóc, nhưngtrong trường hợp này bác sĩ sẽ báo trướccho bệnh nhân. Một khi ngưng điều trịhoặc loại bỏ một số dược phẩm có liênquan thì tóc sẽ mọc trở lại.

- Chứng rụng tóc cũng thường có nguyênnhân di truyền. Các "gia đình hói đầu"thường tập trung những người đàn ông bịchứng rụng tóc do thừa hoóc-môn nam,phụ nữ hiếm khi bị chứng này. Đây làmột chứng bệnh mà các triệu chứng đầutiên có thể xuất hiện trước tuổi 20.

- Chứng rụng tóc do thừa enzym điềukhiển sự chuyển hóa ở chân tóc mang tên5 - alpha - reductase. Các phương pháp

điều trị sẽ khác nhau và tùy thuộc vàonguyên nhân. Chỉ có bác sĩ có thể chẩnđoán và đề nghị bạn cách chữa trị hiệuquả. Điều quan trọng là bạn nên đi khámngay.

Phòng rụng tóc.

- Giữ sạch da đầu: Gội thường xuyên,dùng lá thơm hoặc xà phòng không màu.

- Xoa bóp da đầu: Xoa bóp làm lưuthông huyết nuôi dưỡng chân tóc. Việcnày có thể làm mỗi ngày vài ba lần trướckhi đi ngủ và lúc mới ngủ dậy.

- Tuyệt đối không sử dụng máy sấy tócngay khi vừa gội đầu xong. Máy sấy tạonhiệt tập trung và cao hay làm giòn và

gẫy tóc. Tốt nhất chỉ nên hong khô tócbằng quạt gió hoặc đứng hứng gió tựnhiên (nếu thời tiết không lạnh).

- Chỉ nên chải tóc bằng lược có răngthưa và chải nhẹ nhàng.

- Tránh những điều suy nghĩ căng thẳnglàm cho đầu nóng ran. Nhưng mặt khác,chính lúc suy nghĩ nhiều cũng có lợi làmtăng việc tiết ra androgen đẩy chất nhờnbã của cơ thể ra ngoài. Điều tiết sự căngthẳng đầu óc là một biện pháp có lợi chosức khỏe toàn cơ thể.

- Bổ sung dinh dưỡng. Nhất là với ngườibị bệnh suy nhược hoặc sau một ca bệnhnặng cơ thể thường thiếu nhiều loạivitamin và vi chất dinh dưỡng ta cần

khám và bổ sung kịp thời.

- Khi cảm thấy rụng tóc quá nhiều bạnnên đi khám chuyên khoa.

Hói đầu

Nguyên nhân của hói đầu là một cơ chếtương đối phức tạp. Người ta thấy hóiđầu có yếu tố di truyền. Thường xảy ra ởnhững người có mồ hôi dầu.

Trước thì vẫn mọc tóc bình thường đếnmột độ tuổi nào đó thì hói đầu mới xuấthiện, người ta giải thích hiện tượng nàynhư sau: mỗi một sợi tóc được nuôidưỡng bởi một nang lông. Sợi tóc cũngcó một chu trình già đi rồi tự rụng, nhưngnang lông đó vẫn tiếp tục phát triển đẻ ra

một nang lông mới; ở một số người bịhói, đến một lúc nào đó, nang lông khôngcó khả

năng sinh ra tóc nữa, gây ra trạng tháimột vùng thiếu tóc, mà người ta gọi là"hói". Hói tóc thường biểu hiện ở đỉnhđầu, phía trước trán.

Nguyên tắc điều trị: Người ta sử dụngcác vùng có tóc di chuyển đến vùngkhông có tóc. Hiện nay trên thế giới cónhiều phương pháp như: sử dụng vạtnang tóc có chân nuôi xoay đến để phủnhững vùng không có tóc.

Hoặc sử dụng những mảng da có nangcủa sợi tóc cấy ghép tự do lên vùngkhông có tóc. Kết quả theo dõi cho thấy

trong vòng 3 tháng đầu, những sợi lôngghép có thể rụng đi nhưng sau 6 tháng từnang lông được cấy ghép sẽ hình thànhlên những sợi tóc mới giống như nhữngsợi tóc bình thường.

Cách chữa rụng tóc

Rụng tóc là sự không có tóc trên mộtphần hay toàn bộ da đầu, nguyên nhâncũng có thể còn do bẩm sinh. Rụng tócnhiều có thể gây ra hói khiến không ítngười lo lắng tìm cách chữa chạy nhất làthanh niên và phụ nữ.

Đa số rụng tóc chữa được nhưng cầnphải tìm nguyên nhân và theo đúng chỉdẫn của thầy thuốc.

- Rụng tóc tán phát do nhiều nguyên nhân

- Do nhiễm trùng như viêm phổi, thươnghàn, leptospira... Và siêu vi trùng (đặcbiệt cúm nặng). Rụng tóc ở đây xảy rađột ngột sau 2 - 3 tháng ở thời kỳ đươngsức.

- Do thuốc: Thuốc chống đông, chốngphân bào (endoxan, methotrexate).

- Do nội tiết: Khi có thai, rụng tóc có thểxuất hiện 3 tháng sau đẻ. Do thiểu nănggiáp trạng, phải cẩn thận khi rụng tóc ởthời kỳ sau mãn kinh.

- Đối với rụng tóc tán phát, tiến triểnthường tốt trong rất nhiều trường hợp,điều trị có thể dùng các thuốc gội đầu

chống gầu, chống tiết nhờn, chống rụngtóc. Đặc biệt thuốc nước minoxidil 2%dùng sáng, chiều (regame, alostil...).Thuốc này chứa một chất chống tănghuyết áp nhưng lại có tác dụng phụ gâyrậm râu tóc.

- Rụng tóc tăng tiết bã nhờn (xem phầnLàm thế nào phòng tránh rụng tóc tăngtiết bã nhờn)

- Trụi tóc

Có thể bị trụi tóc 1 - 2 mảng nhỏ hoặctrụi tóc rộng gây hói đầu toàn bộ. Da đầuở đây không teo, màu trắng vàng có cảmgiác thâm nhiễm Cách điều trị: Dùng cácchất xung huyết (chất gây xung huyếtducray, tuyến cacbonic, nitơ lỏng) hoặc

dùng cordocvide tại chỗ kết hợp chữacác ổ nhiễm trùng. Đối với các thể khutrú, kết quả điều trị đạt được sau 6 - 18

tháng.

- Giả trụi tóc

Là dạng hiếm gặp, có các mảng rụng tócthành sẹo với teo da đầu. Rụng tóc ở đâylà vĩnh viễn. Các mảng tóc rụng tròn hayhình ô van, da đầu mỏng nhẵn bóng, khóvéo gấp lên. Nguyên nhân có thể là do:viêm nang lông gây hói, rất hiếm gặp; xơcứng bờ của da đầu...

Loại rụng tóc này rất khó điều trị: Saukhi đã điều trị theo các nguyên nhân trêncó thể chữa bằng cách ghép da đầu.

Tỏi và bệnh rụng tóc

Người ta đã phát hiện được khả năng làmcho tóc mọc trở lại thật kỳ diệu của tỏi,một thứ gia vị chúng ta dùng hàng ngày.Trong thành phần của tỏi chứa nhữngchất có hoạt tính sinh học kỳ diệu: cácchất flitoxit có tác dụng diệt vi khuẩn,nấm và các vi sinh vật đơn giản. Ngoàira, trong tỏi còn có nhiều tinh dầu có tácdụng kích thích da, làm tăng lưu thôngmáu đến các tuyến bã nhờn và nang tóclàm cho tóc mọc tốt, không có gàu. Tùytheo tình trạng của tóc mà cách dùng tỏicó khác nhau.

Khi bị rụng tóc từng mảng, có thể ápdụng biện pháp sau: tỏi bóc sạch vỏ,nghiền hoặc giã nhỏ (có thể dùng máy

xay sinh tố) để tạo thành một chất lỏngsền sệt. Đắp chất lỏng đó lên phần tócrụng, để khoảng 2 giờ, sau đó gội thậtsạch bằng dầu gội. Mỗi ngày làm mộtlần, làm liên tục trong 7 đến 10 ngày.Sau đó nghỉ 10 ngày rồi làm tiếp 1 - 2đợt nữa, tóc sẽ mọc trở lại.

Để tóc mọc tốt và đầu sạch gàu, mỗi tuần1 lần trước khi gội đầu 2 giờ, bạn hãyđắp tỏi nghiền nát hoặc nước ép tỏi lênda đầu. Nếu tóc khô thì trộn nước vớidầu thực vật, dung lượng bằng nhau, nếutóc nhờn thì không cần dầu. Muốn có kếtquả phải kiên trì làm liên tục trong 2 -3tháng.

Có nên lo lắng khi bị rụng tóc?

Trong khi rụng tóc do di truyền (thườnggặp chủ yếu ở đàn ông) rất khó chữa thìtrường hợp rụng tóc ở phụ nữ lại dễchữa. Có nhiều nguyên nhân gây nên rụngtóc: stress, hóa chất, rối loạn hoóc-môn(trong thời kỳ hậu sản hoặc mãn kinh)chấn động và thậm chí chải tóc quá mạnhhay kéo ngược tóc quá căng (khi làmđầu)...

Thực đơn thiếu sắt và vitamin B có thểlàm cho tóc dễ gãy. Ăn thức ăn họ

đậu có lợi cho sự phát triển của tóc, giúptóc khỏe mạnh. Khi về già, quá trình táisinh tóc chậm cũng khiến tóc bị thưa đi.Bình thường mỗi ngày ta có thể rụng từ100 đến 150 sợi tóc. Mỗi sợi có chu kỳsinh trưởng từ 3 đến 5 năm và trên đầu

thường có 100 ngàn đến 150 ngàn sợitóc. Để giữ tóc khỏi rụng, hãy ăn uống đủchất, nghỉ ngơi đầy đủ, tập thể dụcthường xuyên để máu lưu thông tốt vàchải tóc thật nhẹ nhàng. Dầu vừng (mè)là một phương thuốc cổ truyền lâu đời vàđược dùng để nuôi dưỡng tóc chắc khỏe.Sau khi gội đầu, lúc tóc còn ướt, hãy nhỏvài giọt dầu vừng lên đầu và xoa thật kỹ,sau đó chải bằng lược thưa, có thể kếthợp nhỏ thêm vài giọt chanh. Bạn có thểdùng dầu vừng kết hợp với gừng nạonhỏ, bôi lên đầu và xoa nhẹ. Người áĐông quan niệm gừng có thể có khả năngkích thích tế bào tóc hoạt động nhưng chỉnên dùng vừa phải vì gừng có thể

gây ngứa và bỏng nhẹ đối với các bạn có

làn da quá nhạy cảm. Hàng ngày, bạn nêndành ít phút để xoa bóp da đầu giúp lưuthông máu ở chân tóc được tốt, có nhưvậy các chất nuôi dưỡng tóc có thể đi từgốc tới ngọn cho sợi tóc chắc, khỏe vàđầy sức sống.

Giữ gìn vẻ đẹp mái tóc

Tóc khô

Mái tóc khô dễ bị tổn thương nhất vìkhông có chất bảo vệ tự nhiên. Cộngthêm với cái nóng và ánh sáng mặt trờicủa mùa hè lại càng cho tóc bị mất nước.Muối biển, cát, chất clo, sản phẩm chốngnắng... đều có thể làm cho tóc bị tổnthương. Vì vậy, tóc cần được chăm sóccẩn thận bằng các sản phẩm dưỡng tóc.

Hãy chọn loại dầu làm mềm và mượt tóc.Nó sẽ bao bọc mỗi sợi tóc bằng mộtmàng mỏng có tác dụng bảo vệ tóc chốnglại các tác nhân gây hại bên ngoài. Nênthoa dầu khi tóc còn ướt (vừa gọi đầuxong).

Buổi tối bạn nên xoa kem dưỡng tóc đểbảo vệ các vùng tóc dễ bị thương tổn dotác nhân bên ngoài. Hãy đắp kem nhưđắp mặt nạ, rồi dùng lược chải, đợi mộtlúc rồi xả nước thật kỹ. Làm như vậythân tóc sẽ luôn giữ

được vẻ mềm mại.

Xả đúng cách cũng là một bí quyết quantrọng làm mượt tóc. Xả thật sạch, cuốicùng xối vòi nước lạnh lên tóc. Bạn có

thể xả tóc bằng nước pha với chanh đểgiúp loại bỏ lớp vôi lắng đọng làm cứngtóc.

Tóc nhuộm

Hầu hết màu tóc nhuộm bị bạc nhanhtrong mùa hè. Gió, ánh nắng mặt trời làmkhô tóc, hình thành một lớp sừng keratinvà làm biến đổi các sắc tố.

Để giữ được màu tóc nhuộm bền, bạncần có biện pháp chăm sóc cẩn thận.

Để làm cho tóc sáng đẹp hơn, bạn nêndùng sản phẩm dưỡng tóc có chứa chấtacid trái cây, có tác dụng tốt đến cấu tạobên trong của tóc và làm khít lớp sừngkeratin, như vậy tóc mới chắc khỏe và

sáng đẹp trông thấy. Chú ý, nên dùngloại dầu xả dành riêng cho tóc nhuộm.Có tác dụng giữ màu lâu hơn.

Phần thân tóc là điểm nhạy cảm nhất, vìvậy không nên chà xát tóc quá mạnh. Khiđi nắng cần giấu phần thân tóc vào mũ đểtránh cho chúng khỏi bị các tác nhân bênngoài làm thương tổn.

Tóc dầu

Nước biển và các tia cực tím có xuhướng làm hạn chế quá trình sản xuất bãnhờn, do vậy bạn sẽ cảm thấy mái tócdầu đẹp hơn trong mùa hè. Tuy vậy, bạnvẫn cần hết sức chú ý, nếu không phầnthân tóc sẽ bị khô, tóc sẽ

có nguy cơ trở thành tóc hỗn hợp (chântóc nhờn, đuôi tóc và thân tóc khô), rấtkhó chữa trị.

Cách tốt nhất để chăm sóc mái tóc dầu lànên dùng đúng sản phẩm dưỡng tóc dạngbình xịt hoặc keo bọt. Đối với loại tócnày, nên dùng thêm sản phẩm đặc biệtchống chẻ ngọn. Hằng ngày, nên chải đầubằng lược mềm để không làm thương tổnđến da đầu, tránh mọi kích thích làm cáctuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn.

Phương pháp gội đầu

Nên gội đầu hàng ngày là tốt nhất. Nếukhông có thời gian, mỗi tuần bạn cũngnên gội đầu ít nhất là ba lần. Nhớ dùngthêm dầu xả (conditioner) để

tóc mềm mượt, dễ chải, không làm đauda đầu.

Cần gội kỹ để dầu gội thấm vào, tẩy chấtbụi bẩn bám trên da đầu.

Lưu ý: Khi gội đầu, không nên chà xát dađầu quá mạnh, chỉ cần massage nhẹ làđủ.

Chải tóc đúng cách

Tránh dùng các loại lược cứng hoặc chàxát da đầu bằng móng tay nhọn.

Tùy kiểu tóc quăn hay thẳng mà bạn chọncho mình loại lược thích hợp để

dễ chải hơn.

Lưu ý: Nếu bạn có mái tóc quăn thì khichải, nên gỡ rối chân tóc trước, sau đóchải nhẹ từ đỉnh đầu xuống.

Bảo vệ mái tóc như thế nào?

Bạn nên uống nhiều nước để cung cấpdinh dưỡng cho tóc.

Ăn ngủ điều độ và uống 8 cốc nước lọcmỗi ngày. Ngoài ra, bạn có thể

uống thêm nước ép trái cây nguyên chấtnhư cam, chanh, dâu... Như thế

da bạn sẽ được bổ sung một lượngvitamin dồi dào.

Đội mũ đúng cách để bảo vệ tóc hữu

hiệu.

Nên giữ da đầu luôn sạch và thoáng.Không đi ngủ hoặc đội mũ khi tóc cònẩm ướt. Tránh ra đường khi tóc còn ẩm,vì như thế da đầu và tóc rất dễ bị

bám bụi, còn tóc bị khô mất nếp.

Không nên dùng chung lược, thườngxuyên chà rửa lược, giặt áo gối và mũmỗi tuần. Với lược, chỉ nên hong tronggió mát cho khô, còn áo gối và mũ thìđem phơi nắng thật to.

Không nên dùng dầu xả (conditioner) nếutóc bạn thuộc loại nhờn, vì như

thế rất dễ gây ra gàu.

Nên giữ cho tóc luôn sạch sẽ, đội nónmỗi khi ra đường để tránh tóc bị bụi vàánh nắng gay gắt.

Các bước để có mái tóc đẹp

Chải đầu đúng cách:

Chải đầu giúp cho tóc thoáng khí và làmsạch chất bẩn bám vào tóc.

Nhưng không nên vì thế mà quá lạm dụngbởi chải tóc liên tục trong ngày sẽ ảnhhưởng đến chân tóc. Chỉ nên chải tóc 2lần một ngày là đủ. Nên chải tóc bằnglược gỗ hay sừng, cũng có thể dùng bànchải lông lợn.

Không nên dùng lược kim loại vì lược

dễ gây ma sát và tĩnh điện, hại cho tóc.

Gội dầu thường xuyên:

Gội đầu thường xuyên bằng dầu gội thíchhợp với bản chất tóc là điều nên làm đểcó mái tóc óng mượt. Cho dù tóc bạnthuộc loại nào bạn vẫn có thể

gội đầu thường xuyên với dầu gộithường. Khi bạn xoa dầu gội, nên để

thời gian vài phút xoa bóp da đầu nhằmtăng sự lưu thông máu giúp da đầu khỏemạnh. Sau đó xả nước thật kỹ.

Tăng cường chăm sóc tóc:

Hãy cung cấp vitamin và protein cho tóc

thường xuyên để giúp tóc luôn khỏemạnh, óng mượt chống lại sự ô nhiễmkhông khí và sự thay đổi thời tiết. Saukhi gội, nên sử dụng sản phẩm dưỡngtóc, đặc biệt đối với loại tóc khô.

Làm khô tóc nhẹ nhàng:

Trước khi sấy tóc, bạn nên dùng khăn laukhô bớt nước rồi để tóc khô tự

nhiên trong vài phút. Chọn nhiệt độ sấythấp nhất và giữ khoảng cách cầm máysấy là 30cm để tránh làm hư và tổn hạiđến tóc. Tốt nhất là bạn nên để tóc khô tựnhiên nếu có điều kiện.

Gội đầu thế nào là đúng?

Chuẩn bị: Bắt đầu chải lại toàn bộ máitóc của bạn để loại bỏ bụi và những chấtcặn của những sản phẩm làm đầu, sau đólàm ướt tóc bằng nước ấm (khoảng350C). Đổ nước gội đầu lên lòng bàn tayvà trộn thêm một chút nước lã trước khixoa lên toàn bộ mái tóc).

Bắt đầu: Không xoa mà gãi nhẹ toàn bộda đầu bằng đầu ngón tay, sau đó, vuốtdầu gội theo chiều mái tóc. Đừng nên"nhào trộn" quá nhiều vì điều đó sẽ làmtổn thương lớp da đầu và rối tóc.

Xả nước: Lần thứ hai thêm dầu gội đầulà vô ích trừ khi tóc bạn quá bẩn.

Thêm một chút nước lên tóc để làmloãng dầu gội sau đó rũ sạch toàn bộ

bằng nước ấm cho đến khi mái tóc lạoxạo trong các ngón tay của bạn.

Làm bóng: Kết thúc bằng một lần xảnươc có pha thêm một chút dấm thanhhoặc một chút nước chanh để tăng độbóng của tóc. Vắt sạch nước ở tóc, sauđó lau khô bằng một khăn bông trước khidùng máy sấy.

Massage da đầu

Massage giúp lưu thông máu trên da đầuđược tốt. Tập trong 3 phút, 1 đến 2lần/tuần. Những động tác xoa bóp nhẹnày còn có tác dụng ngăn ngừa bệnh rụngtóc.

1 - Đặt các ngón tay lên đầu, xoa bóp

nhẹ nhàng bằng cách ấn nhẹ lên da đầu.Bắt đầu từ cổ, tới tai rồi đến phía trênđầu.

2 - Tiếp đến, xoa bóp phần gáy cho đếnđỉnh đầu. Từ hai bên cho đến giữa rồi raphía sau.

3 - Làm như trên từ trán cho tới đỉnh đầu.Thực hiện 3 lần xoa liên tục cho mỗiđộng tác xoa bóp.

Các món ăn tốt cho mái tóc

Nếu không chú trọng bồi bổ cơ thể vàmái tóc, không những tóc sẽ bạc sớm màcòn chóng rụng, có thể bị hói đầu hoặcxuất hiện những mảng tóc rụng.

Nếu không phải do những nguyên nhânbệnh tật gây ra rụng tóc, chỉ cần ăn uốnghợp lý, dùng nhiều thực phẩm có lợi chorâu tóc, có hiệu quả ngăn ngừa tóc rụngvà duy trì sự sinh trưởng bình thường củatóc đó là những thức ăn như: sữa, sữachua, thịt gà, trứng gà, cá tươi, tôm tươi,rong biển, vừng (mè) đen, đậu phộng(lạc)... Ngoài ra, cũng cần bớt ăn thịtmỡ, mỡ

động vật và thức ăn cay nóng. Sau đâyxin giới thiệu vài món ăn để bạn chọn:

- Rong biển 20g xắt sợi, rửa sạch trộnvới một ít muối và 2 muỗng cà phê tươngmè dùng ăn nguội, mỗi ngày 1 lần, dùngliên tục.

- Gạo và vừng (mè) đen, mỗi thứ 40g,bột hà thủ ô 20g. Dùng gạo và mè đennấu cháo. Khi cháo chín lấy bột hà thủ ôkhuấy với nước đổ vào cháo, trộn đều.Mỗi ngày dùng 1 - 2 lần.

- Đậu đen 500g, ngâm nở trong nướcsạch, sau khi phơi ráo rắc vào một ítmuối trữ trong đồ gốm sứ. Mỗi ngàydùng 2 lần, mỗi lần 6g.

- Câu kỷ tử, táo đen, mỗi thứ 30g, nấutrong một lít nước sôi, dùng thay tràuống.

- Câu kỷ tử 10g, thỏ ty tử 12g, hà thủ ô30g, đơn sâm 15g. Sắc uống mỗi ngàymột thang.

- Nhân hạt đào, mè đen, mỗi thứ 20gcùng tán nhuyễn, dùng kẹp trong bánhbao không nhân hay bánh mỳ, mỗi ngày 2lần.

- Tang thầm tía 12g, hà thủ ô 35g, đươngquy 15g sắc uống mỗi ngày một thang.

Các món ăn trên có hiệu quả rõ rệt chongười luôn gặp nhiều căng thẳng (stress)nhưng phải dùng lâu dài.

Làm thế nào để phòng tránh rụng tóc tăngtiết bã nhờn?

Rụng tóc tràn dịch dầu là một bệnh rụngtóc rối loạn chức năng các tuyến nhờnkhiến cho chất nhờn được bài tiết quánhiều. Biểu hiện là rụng tóc, da đầu trơn,

vẩy da (gàu) nhiều, rất ngứa. Tóc bị khô,rụng. Da ở những chỗ rụng nhẵn bóng,sáng láng. Bệnh gặp nhiều ở thanh niên lànam giới.

Nữ giới cũng bị nhưng ít và nhẹ.

Bệnh có liên quan đến một số yếu tố sau:

Di truyền: Người bệnh thường bị ditruyền từ dòng họ, cũng có thể là bệnh ditruyền nhiễm sắc thể mang tính trội.

Kích thích hoóc-môn: Các hoóc môntăng nhiều, gây ra bài tiết chất nhờnnhiều làm tắc lỗ chân lông, vì thế cácchất dinh dưỡng cung cấp cho lỗ

chân lông bị cản trở, làm chân lông bị co

lại sinh rụng tóc.

Tinh thần: Khi bị chấn động tâm lý, xuấthiện căng thẳng do dự hay lo nghĩ

có thể sẽ kích thích tăng cường bài tiếtlượng chất nhờn, gây rụng tóc.

To béo: Người béo dễ gặp trở ngại trongviệc thay thế, đào thải chất nhờn, dẫn đếnchất nhờn bài tiết dồi dào. ở những chỗda đầu quá nhiều tuyến nhờn như trán,đỉnh đầu, sẽ xuất hiện tràn dịch dầu, dẫnđến rụng tóc.

Các yếu tố khác: Rối loạn dạ dày (bịviêm dạ dày mãn tính, bị táo bón, ỉachảy, tiêu hóa kém), thức ăn không thíchhợp (các thức ăn chứa nhiều mỡ, đường,

uống rượu...), da đầu nhiều gàu (nhiềugàu sẽ ngứa, gãi liên tục, lâu ngày sẽ làmda đầu thưa, mỏng và rụng).

Rụng tóc tràn dịch dầu thông thường có 2loại biểu hiện: Rụng tóc mang tính dầu:Trong khoảng thời gian trước khi phátbệnh da đầu và tóc trơn nhờn khácthường. Sau khi gội đầu 2 - 3 ngày tóc đãtrở

nên bóng mỡ. Đây chính là dấu hiệu đầutiên, sau đó không lâu tóc sẽ bắt đầurụng. Tóc thưa dần, rụng hết. Da đầunhẵn bóng. Phần chẩm (xương chẩm) vàthái dương rất ít bị ảnh hưởng vì thếngười bị rụng tóc tràn dịch dầu thườnghói đỉnh đầu, tóc ở hai bên thái dương vàđằng sau vẫn bình thường.

Rụng tóc khô: Trên da đầu có những vẩynhỏ màu trắng xám như vỏ trấu, phân bốtràn lan không ranh giới. Khi dùng taygãi hoặc dùng lược chải vẩy và tóc rụngrất nhiều. Da đầu khô, ngứa. Sau khi gộiđầu không lâu vẩy mới đã sản sinh ra rấtnhanh, da trở nên khô, mỏng, bắt đầurụng tóc từ

trán đến đỉnh đầu.

Phòng tránh rụng tóc cần chú ý

Chọn các biện pháp phòng chống cầnthiết. Ngoại trừ yếu tố di truyền và yếu tốkích thích, các nguyên nhân gây bệnhkhác đều có thể tích cực phòng chốngđược. Ví dụ như giữ tinh thần vui vẻ,

tránh stress, chú ý

khống chế cân nặng, không để béo phì.Nên ăn nhiều rau quả ít ăn các thức ănchứa dầu mỡ, nhiều đường và chua cay.

Chú ý vệ sinh đầu tóc: Mùa hè gội đầu 2lần, mùa đông tối thiểu tuần gội 1

lần bằng dầu gội có tác dụng dưỡng tóchoặc trị gàu. Không được dùng xà phòngcó độ kiềm cao. Gội xong để khô tựnhiên, không sấy tóc. Răng lược khôngnên quá mau, tốt nhất dùng lược gỗ hoặclược sừng.

Chữa cục bộ: Có thể dựa vào tình trạngbệnh mà uống thuốc theo hướng dẫn củabác sĩ, thường dùng vitamin B2, vitamin

B6, vitamin E và BP.

Thuốc đông y có thủ ô phiến, nhị chíhoàn, dưỡng huyết sinh phát. Cục bộ

có thể bôi Kettone hoàng thể 2 - 4%,thuốc trị rụng tóc F1.

Ba bài thuốc hiệu nghiệm chữa bệnh rụngtóc

Rụng tóc là chứng bệnh rât phổ biến.Quá trình phát sinh thường liên quan tớiviệc tinh thần bị tổn thương quá nặng, longhĩ nhiều, tâm trạng xáo trộn hoặc căngthẳng quá độ. Ba bài thuốc sau có thểgiúp khắc phục bệnh này.

Bài 1: Chữa rụng tóc nhiều

Đương quy 500g, thỏ ty tử (cây tơ hồng)300g, bách tử nhân 500g. Tất cả

nghiền thành bột mịn để uống, ngày 3 lần,mỗi lần 10g.

Bài 2: Chữa rụng hết tóc trên đầu

Kê huyết đằng 20g, sinh hoàng kỳ 60g,sinh địa hoàng 15g, thục địa hoàng 20g,thủ ô đằng 20g, xuyên khung 12g, bạchthược 18g, thiên ma 9g, mộc qua 6g, dâmdương hoắc 20g, đông trùng hạ thảo 9g,kê thi đằng 18g, hán liên thảo (hay còn bịgọi trệch là hạn thiên thảo) 12g, quả dâu18g. Sắc lấy nước uống, ngày 1 thangchia 3 lần.

Bài 3: Chữa rụng hết tóc trên đầu

Câu đắng 15g, nữ trinh tử 18g, chế thủ ô60g, hán liên thảo 18g, địa sinh hoàng30g, thiên môn đông 18g, bách tử nhân20g, đan sâm 30g, huyền sâm 18g, cátcánh 9g, địa hoàng 6g, mạch môn đông18g, phục linh 12g, viễn chí sao 9g, hổtrượng 18g, cam thảo 3g. Sắc lấy nướcuống ngày 1

thang chia 3 lần.