1. 1 Phn Gii thiu1.1 Gii thiu chung v Bo coBi cnh ra iVit Nam l mt trong nhng nn kinh t tng trng n tng nht trn th gii trong hai thpk qua. Sau khi thc hin cng cuc i mi vo cui thp k 80, GDP bnh qun u ngi caVit Nam tng trung bnh mi nm gn 6% v gip a hng triu ngi thot ngho. Cuckhng hong ti chnh chu v cuc suy thoi kinh t ton cu gn y khng nh hng qunhiu ti Vit Nam nh nhiu quc gia khc trn th gii. Cng ng cc nh ti tr coi VityNam nh mt trong nhng cu chuyn thnh cng v hiu qu ca nhng n lc h tr pht trinlquc t. Cc nh u t cng nhn nhn Vit Nam nh mt im n ngy cng hp dn.nMc d t c nhiu thnh tu, Vit Nam vn cn nhiu vic phi lm pha trc. Mc thunhp ca Vit Nam cn thp, ngay c so vi cc nc chu lng ging. Bt n nh kinh t vm l du hiu nhc nh rng nhng thnh qu tng trng rt mong manh trc cc c sc. ONgho i vn tn ti mt s vng tng trng chm v mt b phn dn s, v ngy cng khxo nu ch thng qua cc bin php kch thch tng trng kinh t chung chung. Nhng thnh ttu t c cho ti nay cng lm tng k vng v tham vng, buc Vit Nam phi tm cchftip tc duy tr tng trng bn vng sau khi t ti trnh pht trin hin nay. Trnnhiu kha cnh, Vit Nam hin nay ang phi i mt vi nhng la chn chnh sch phc tpahn nhiu so vi thi k quyt nh m ca nn kinh t hai thp k trc.rTrong nhng thng ti, Vit Nam s ng trc mt lot cc mc quan trng tc ng ti tnglai trong trung hn ca t nc. Mt trong nhng ct mc l vic cng b Chin lc phtDtrin kinh t x hi 10 nm ca quc gia m hin nay d tho Chin lc ang c tho luntrong ng, Chnh ph v Quc hi. Chin lc ny t ra nhng tr ct chnh sch quan trngm Chnh ph mun tp trung y mnh cng nh ra mt tm nhn tng qut Vit Namhng ti trong thp k ti. i hi ng ton quc vo u nm 2011 cng s t ra nhngnh hng quan trng cho tng lai pht trin ca t nc.Trong bi cnh , tng v mt nghin cu su v nng lc cnh tranh (NLCT) ca Vit Nambt ngun t cuc gp gia Th tng Nguyn Tn Dng v Gio s Michael E.Porter ca ihc Harvard ti H Ni vo cui nm 2008. Gio s Porter rt n tng vi nhng thnh tu toln trong tng trng v gim ngho m Vit Nam t c trong hai thp k qua. Nhng ngcng ch ra v tr khim tn ca Vit Nam trn nhiu xp hng quc t v NLCT l mt vn ng quan ngi. Sau , c nhng tho lun tip theo v vic xy dng Bo co Nng lcCnh tranh Vit Nam. Nm 2009, Ph Th tng Hong Trung Hi ngh Vin Qun l Kinht Trung ng (CIEM) v Hc vin Nng lc Cnh tranh Chu ca Singapore (ACI) phi hpxy dng Bo co NLCT Quc gia u tin ca Vit Nam. Gio s Michael E.Porter tham giavo d n ny vi vai tr l Ch tch Hi ng T vn Quc t ca ACI v thng qua s tham1

2. gia ch o v mt chuyn mn ca nhm cng s nghin cu ca ng ti Hc vin Chin lcv NLCT, i hc Harvard trong qu trnh xy dng bo co.Mc tiu ca Bo coBo co Nng lc Cnh tranh Vit Nam nhm mc tiu cung cp u vo cho qu trnh ra quytnh v la chn chnh sch ca cc nh lnh o Vit nam trn ba kha cnh: Mt b d liu v cc kt qu kinh t, hot ng ca nn kinh t cng nh cc yu t nn tng ca NLCT Vit Nam; Mt khung phn tch nhm phn tch cc s liu v mi lin h tng quan gia cc yu y t ca NLCT; l Nhng xut c th v cc u tin chnh sch v cc bc thc hin chi tit nMi kha cnh ni trn u c tm quan trng ring. Nhiu, nu khng ni l tt c, cc vn chnh sch ca Vit Nam hin nay khng th gii quyt ch bng l thuyt chung chung, m ihi phi i su phn tch Vit Nam hin ang ng v tr no. Do , vic cung cp cho ccOnh hoch nh chnh sch s liu a ra c cc chnh sch da trn lun c khoa hc vtkhch quan l v cng quan trng.fNLCT c rt nhiu kha cnh v cu phn, v th nu ch da vo s liu th kh c th chuyncc phn tch thnh nhng gi chnh sch c th. Mt khung phn tch da trn nghin cuakhoa hc nhng khng b chi phi bi cc yu t t tng thc h l mt cng c quan trngrgip cc nh hoch nh chnh sch x l c nhng vn phc tp.Kt qu quan trng cui cng chnh l cc quyt nh chnh sch. Cc quyt nh ny cn phi do Dnhng c quan, t chc c lin quan ca Vit Nam a ra, da trn iu kin v hon cnh cth ca Vit Nam. Bo co ny gip phc v cho qu trnh ra quyt nh chinh sch thng quavic xut cc khuyn ngh hnh ng cc nh hoch nh chnh sch tham kho v vndng.Khng phi tt c cc khuyn ngh trong bo co ny u c mi ngi ng v tip nhn.Nhng chng ti hy vng cc phn tch ca chng ti s nhn c s chia s v ng tnh canhiu ngi v cc s liu v phn tch s lm c s phc v cho cc tho lun chnh sch hinnay Vit Nam.Vai tr ca Bo co NLCT Vit Nam so vi cc bo co v nghin cu khcBo co NLCT Vit Nam k tha v b sung, ch khng thay th, cc bo co nghin cu khc.Bo co ny cng c mt s im khc bit vi cc bo co, nghin cu c. Mc tiu ca boco va rng hn nhng ng thi cng tp trung hn. Mc tiu ca bo co rng hn ch n 2 3. cung cp mt ci nhn ton din v tng th bao qut nhiu lnh vc chnh sch, v n kt hpgia phn tch vi cc khuyn ngh hnh ng c th. ng thi, bo co cng tp trung v ctrng tm hn trong vic xc nh nhng lnh vc chnh sch no l quan trng nht vi VitNam v do xut mt k hoch hnh ng vi th t u tin r rng.Bo co ny c so snh Vit Nam vi cc nn kinh t khc trn nhiu ch tiu. Nhng Bo cokhng tp trung vo xp hng Vit Nam v tng th so vi cc quc gia khc, do c nhiu xphng v ch s ton cu thc hin vic ny. Thay vo , Bo co i su vo phn tch ccnguyn nhn gc r ng sau nhng kt qu thc hin hay cc xp hng ca Vit Nam, da trnvic phn tch cc yu t nn tng ca NLCT. Bo co cung cp mt ci nhn tng th v nnkinh t Vit Nam cp quc gia; vic nh gi NLCT cp ngnh hoc a phng nm yngoi phm vi ca Bo co nm nay nhng s c gii quyt trong cc bo co tip theo trong ltng lai.Bo co NLCT Vit nam l mt ngun cung cp cc u vo chnh sch nhm b sung v c thnho nhng nh hng v mc tiu tng qut c ra trong cc vn kin chnh sch quantrng nh Chin lc 10 nm, K hoch 5 nm hay Vn kin i hi ng, v.v. OV cui cng, nhm tc gi ca Bo co l s kt hp c bit gia CIEM v ACI v bo coc thc hin hon ton c lp, khng chu nh hng ca bt c c quan, t chc no. S kt thp gia mt i tc Vit Nam v mt i tc quc t to ra s giao thoa gia s hiu bit su fv tnh hnh ca Vit Nam vi cc kinh nghim quc t.1.2 Phng php lun r a DCc phn tch ca Bo co da trn khung phn tch NLCT m Gio s Michael E. Porter pht trin trong vng hai thp k qua. Khung phn tch ny rt linh hot trong vic m t vai trca cc yu t khc nhau ca NLCT. Khung phn tch va ghi nhn s tng tc gia cc yu t,ng thi khng p t mt gi nh no v vic yu t no c vai tr quan trng hn.Yu t trung tm ct li ca khung phn tch NLCT l khi nim nng sut c nh ngha lkh nng to ra cc hng ho v dch v c gi tr thng qua vic s dng cc ngun lc conngi, vn v ngun lc t nhin ca mt quc gia v nng sut l ng lc ct li dn dt sthnh vng bn vng. Nng sut ph thuc c vo gi tr ca hng ho v dch v c sn xutra cng nh hiu qu ca qu trnh sn xut. NLCT cao, do , c phn nh qua mc nngsut cao. 3 4. Determinants of Competitiveness l yn O Source: Professor Michael E. Porter and Dr. Christian H.M. Ketels 42ftNng sut l kt qu ca mt tp hp cc nhn t c hnh thnh di tc ng ca nhngthnh vin tham gia trong nn kinh t. Mt s nhn t c nhm vo NLCT v m, nhm nhnat ny xc nh mi trng hay bi cnh chung m trong cc cng ty hot ng. Cc nhn t rny bao gm cht lng ca h tng x hi v th ch chnh tr cng nh cc chnh sch kinh tv m. Nhm nhn t ny khng tc ng trc tip ln nng sut nhng to ra c hi cho cc yut thc y nng sut c pht huy. DMt nhm nhn t khc, c gi l NLCT vi m, m t cch thc cc cng ty hot ng v ccyu t bn ngoi c tc ng trc tip ln kt qu hot ng ca cc cng ty. Nhm nhn t nybao gm s tinh thng ca doanh nghip, trnh pht trin cc cm ngnh v cht lng cami trng kinh doanh. Tt c cc yu t ny c tc ng trc tip ln nng sut.Cc li th t nhin l mt nhm nhn t na cn xem xt. Chng khng tc ng ln nngsut, nhng c th h tr trc tip cho vic to ra s thnh vng. Cc nhn t ny cng to ramt mi trng tng th m trong mt nn kinh t v v th tng i ca n so vi cc nnkinh t khc c xc nh.Phn tch NLCT trong bo co ny s dng nhiu b s liu. Cc s liu c t chc thnh banhm chnh nhm nh gi v nh v NLCT Vit Nam t cc lng knh khc nhau: Nhm th nht nhm nh gi kt qu kinh t m quc gia t c, bao gm phn tch mc sng m ngi dn Vit Nam ang c hng do h qu ca cc nn tng NLCT4 5. to ra. Cc s liu nh gi bao gm thu nhp bnh qun u ngi, bt bnh ng, pht trin gia cc vng, v cc thc o khc. Nhm ny cng xem xt cc yu t gp phn to ra tng trng v thnh vng nh nng sut lao ng, mc huy ng lao ng. Cc vn nh chuyn dch c cu kinh t v c im dn s cng c tho lun trong phn ny. Nhm ch tiu th hai nh gi cc ch tiu trung gian ca hot ng kinh t. Cc yu t trong nhm ch tiu ny l du hiu, ng thi l nhn t ng gp vo NLCT nhng khng phi l mc tiu cui cng m cc chnh sch cn hng ti. Nhng nhn t nh vy gm u t trong nc v nc ngoi, thng mi quc t, i mi sng to v nng lc kinh doanh. y Nhm ch tiu th ba nh gi im mnh v yu ca Vit Nam v mt lot cc yu t l nn tng v m v vi m ca NLCT, nhng yu t quyt nh nn cc kt qu kinh t c tho lun trong cc phn trc. Cc ch tiu ny bao gm t nh gi cht lng n iu hnh, cung cp cc dch v cng, s bn vng ti kho cho ti s tinh thng ca doanh nghip, s nng ng ca cc cm ngnh, cht lng ca h tng c s hay mcO cnh tranh trong nc, v.v.S kt hp c ba nhm ch tiu ny s cung cp nhng thng tin nh gi tng hp v ton dintcho cc nh hoch nh chnh sch thay v h ch da vo nhng nh gi trong mt lnh vc hpfhay t mt lng knh hp. Cc ch tiu kt qu kinh t phn nh nhng mc tiu cui cng caachnh sch, tht bi trong vic thc hin cc ch tiu ny phn nh tht bi trong ton b cckhu. Vic bc tch cc ch tiu ny thnh cc ch tiu b phn gip gi nhiu vn chnhrsch quan trng. Cc ch tiu v hot ng kinh t gip hiu su hn lm th no cc yu tcu thnh NLCT c chuyn thnh cc kt qu kinh t cui cng. Nhn vo cc ch tiu nyDgip gi nh hng chnh sch cn tp trung vo u. Cui cng l cc ch tiu nn tng caNLCT nhm nh gi nhng nguyn nhn gc r ca cc kt qu t c cc lp ch tiu bnngoi. y chnh l nhng lnh vc cn c s can thip chnh sch, v cn hng vo nhng lnhvc m cc ch tiu kt qu kinh t ch ra l quan trng, ch khng ch da vo nhng lnh vcm theo cm nhn l trong lnh vc quc gia cn c nhiu yu km. 5 6. Productivity Purchasing Equality Power Quality of Life Economic PerformanceLabor utilizationEntrepreneurship Patenting Economic Activity Investment FDI flows Exports/Imports l y Knowledge CompetitivenessCorruptionEconomyWB n GovernanceWEF Global Executive OpinionWBDoing Business WB LogisticalSurvey Performance IndexO 15Copyright 2009 Dr. Christian H. M. Ketels, Professor Michael E. Porterf tBo co NLCT Vit Nam khai thc rt nhiu ngun s liu khc nhau. Nhiu nh gi v cc cs d liu quc t c s dng; hnh trn ch ra mt vi ngun s liu c s dng trong boaco. Nhiu c quan t chc ca Vit Nam v quc t cho php chng ti c tip cn ccrphn tch v bo co; v chng ti rt bit n s h tr v chia s thng tin qu bu ny. Thngqua CIEM, nhm tc gi cng c tip cn mt s lng ln cc s liu thng k ca cc c Dquan Chnh ph Vit Nam.Trong nm va qua, CIEM v ACI t chc mt lot cc cuc phng vn v hi tho ly kin v d tho bo co. Nhng cuc gp ny c t chc vi cc c quan v cn b ca Chnhph Vit Nam, cc nh lnh o doanh nghip, cc nh u t nc ngoi, cc chuyn gia nghincu v i din ca cc t chc ti tr quc t. Mt Ban t vn bao gm cc chuyn gia c uy tn cung cp thng xuyn cc gp v ng gp cho bo co. Vo thng 6 nm 2010, d thobo co c tho lunt ti Hi ngh bn l ca Din n Kinh t Th gii v ng ti Tp.H Ch Minh vi s tham gia ca hn 300 i biu. Chng ti xin cm n tt c cc i tc v sci m v chia s kin vi chng ti trong sut qu trnh xy dng bo co.Phn cn li ca Bo co c chia thnh ba chng:Chng 2 xem xt cc kt qu kinh t di gic l cc ch tiu biu hin NLCT. Chng nytrc ht m t cc kha cnh khc nhau ca s thnh vng. Trong khi GDP bnh qun ungi l mt thc o quan trng, phn ny cng m rng phm vi phn tch nh gi liuGDP bnh qun u ngi c phi l mt thc o ton din v cht lng cuc sng ca ngi6 7. dn thuc cc tng lp khc nhau trong x hi. Phn ny cng bc tch cc kt qu kinh t caVit Nam ra thnh cc cu phn l nng sut lao ng v mc huy ng lao ng. Tc ngca chuyn dch c cu trong nn kinh t l trng tm phn tch trong phn ny. Phn hai caChng ny xem xt cc ch tiu v hot ng kinh t vi t cch va l du hiu va l nhn tng gp vo NLCT, nhng ch tiu ny thng s ch bo cho cc kt qu kinh t t ctrong tng lai. y l nhng cng c phn tch quan trng nhng khng phi l mc tiu cuicng ca cc chnh sch. Nu nhm ti cc ch tiu ny mt cch trc tip, nh nhiu quc gia lm, thng s gip nng cc kt qu thc hin ch tiu , nhng khng gip ci thin s thnhvng cng nh NLCT. Cc ch tiu kt qu kinh t c cp gm c u t (trong nc vFDI), hi nhp ton cu (FDI, xut khu, nhp khu), i mi sng to v nng lc kinh doanh.Mt s pht hin ln t vic phn tch cc ch tiu kt qu c tm tt cui mi phn. l yChng 3 nh gi cc nn tng NLCT gip to ra nhng kt qu kinh t ni trn. Phn uca chng nh gi tm tt v cc li th t nhin ca Vit Nam nh v tr a l, ti nguynnthin nhin v cc nhn t khc. Phn th hai xem xt cc yu t chnh ca NLCT v m, nh htng x hi v th ch chnh tr v cht lng ca chnh sch v m. V h tng x hi, cc yu tnh nn tng nhn lc c bn, tnh php quyn, v hiu qu ca h thng chnh tr l nhng ch Otiu chnh c xem xt. V chnh sch kinh t v m, bo co ch yu xem xt cc chnh schti kho v tin t cng nh cc cn i bn trong v bn ngoi. Phn th ba nh gi cc kha tcnh ca NLCT vi m, nh s tinh thng ca doanh nghip, s nng ng ca cm ngnh, vfcht lng mi trng kinh doanh. M hnh Kim cng, mt khi nim c Gio s MichaelPorter a ra vo nm 1990, c s dng phn tch mi trng kinh doanh theo bn nhmayu t chnh, l cc yu t u vo sn xut, bi cnh cho chin lc v cnh tranh, cc yu t riu kin cu v cc ngnh cng nghip h tr v c lin quan. Nhng pht hin chnh t phntch cc nn tng ca NLCT cng c tm tt cui mi phn. DChng 4 l phn xut cc khuyn ngh da trn kt qu phn tch. Phn u ca chng tnghp cc pht hin chnh t hai chng trc nhm xc nh ba nhm nhim v chnh Vit Namcn thc hin. Phn th hai vch ra mt chng trnh hnh ng gii quyt cc nhim v ny.Phn ny ra mt s cc nguyn tc chung cn c p dng xuyn sut trong ton b qutrnh xy dng chnh sch Vit Nam. Sau , cc khuyn ngh c th c a ra cho mi lnhvc chnh sch u tin xc nh. Phn th ba v cng l phn cui ca chng xut ccvn c th v trin khai thc hin, mt lnh vc m c l nhiu bo co trc y cha ch ng mc. Phn ny xut vic xc nh th t u tin cc bc thc hin theo thi gian, nhmto ng lc thay i da trn cc thnh cng v kinh nghim bc u. Phn ny cng xutvic thnh lp mt c quan ch tr ton b qu trnh nng cao NLCT l Hi ng Nng lc Cnhtranh Quc gia mt khuyn ngh mang tnh im nhn v ct li trong ton b cc khuyn nghca bo co.7 8. Bo co nng lc cnh tranh Vit Nam 2009 20101. Gii thiu chung2. Kt qu Kinh t ca Vit NamChng 2 v 3 s nh gi NLCT Vit Nam ton din trn ba cp , t cc kt qu kinh t tc, cc ch tiu kinh t trung gian, cho ti nhng nguyn nhn gc r ca NLCT. Vic hiuc cn k c ba nhm ch tiu ny l rt quan trng xy dng c mt chin lc kinh tquc gia v cc gi gii php chnh sch ng b. Chng 2 tp trung vo hai lp ch tiu ngoi ycng ca NLCT. Phn mt ca chng tp trung vo nhm ch tiu o lng cc kt qu kinh t lv cht lng cuc sng ca ngi dn Vit Nam. Phn hai tp trung vo cc ch tiu kinh ttrung gian nh thng mi v u t. Nhm cc yu t ct li, hay nn tng gc r ca NLCT, s nc nh gi trong Chng 3.O 2.1. Cc kt qu kinh ttNng cao mc sng, hay mc thnh vng, l mc tiu cui cng ca pht trin kinh t. Trn fthc t, nhiu bn k hoch kinh t, k c chin lc mi nm ca Vit Nam ang c tholun gn y, cng t ra cc ch tiu v mc sng lm mc tiu chnh sch. Vic so snh cc aquc gia da trn nhng ch tiu ny, nh phn di y, gip nh gi mt cch tng i rmc cnh tranh ca nn kinh t.Tuy nhin, cho d mc sng l mt ch tiu c bn khi nh gi kt qu, n khng phi l mt Dcng c hu dng gip a ra cc ch dn v nh hng chnh sch. Ch tiu ny ch m t tcng gp ca tt c cc yu t NLCT n mc sng ca ngi dn. Tuy nhin, cng c th tmra nhng gi chnh sch ban u t vic nh gi cc thc o thu nhp v phi thu nhp ca sthnh vng, t vic bc tch cc yu t thnh phn to nn mc sng v d nh mc huyng ngun lc (lao ng chng hn) v vic cc ngun lc ny c s dng hiu qu ra sao gp phn nng cao mc sng. 2.1.1. Mc sng2.1.1.1. Ch tiu thu nhp: GDP bnh qun u ngi- GDP bnh qun u ngi tng nhanh v vng chc trong hai thp k qua, tuy vy vn mcthp v mt tuyt i1 9. Thu nhp bnh qun ca Vit Nam tnh bng GDP bnh qun u ngi theo gi so snh ttng vi tc bnh qun hng nm l 5,06% thi k 1986 1997 (trc khi x ra khng hongn cxyti chnh chu ) v 5,64% th k 1997 2009 (Hnh 2.1). Vit Nam ni ln l m trongthii mtnhng nn kinh t tng trng nhanh nh trn th gii trong giai on ny, gip a quc gia ngnht nquvn ln gia nhp nhm nc thu nhp trung bnh thp ln u tin vo nm 2008 vi mc thuc nhnhp bnh qun u ngi ln v ngng 1000 la M (USD). K t nm 2008 t nay, Vit n vttiNam vn tip tc gi c tng tr ctrng vng, k c trong bi cnh suy thoi kinh t ton cu nhtgn y. Hnh 2.1: Tng trng GDP bnh qun u ngi ca Vit Nam (1984 - 2009)ngt (19 l y n $3,000GDP bnh qun u ngi iu chnh theo PPP, CAGR:CAGR: +5.64%+5.06%O $2,500t $2,000 gi la c nh 2005 f1986: $1,500i Mi aKhng $1,000r hong ti1997:chnhKhngton cu$500hong chuD$01984 19851986 19871988 19891990 19911992 19931994 19951996 19971998 19992000 20012002 20032004 20052006 20072008 2009 Ngun: World Development Indicators.trng GDP bnh qun u ngi 1990 - 2009 Hnh 2.2: So snh tng tri,2 10. 10% Trung Quc Tng GDP bq u ngi (CAGR), 1990 - 2009 9% 8% 7% 6% CampuchiaVit Nam 5% n 4%Malaixia Thi LanInnxia 3%l y 2%Philippin 1% n 0% 02 4 6 8 10 12 1416O GDP bnh qun u ngi 2009 (ngn $, gi hin hnh PPP)tCh thch: GDP bnh qun u ngi (CAGR) ca Campuchia tnh cho 1993 - 2009. Ngun: World Development Indicators.Bng 2.1: So snh thu nhp bnh qun u ngi nm 2009 a frNc USDPPP$ Xp hng Xp hng theo th giitrong nhm ($ gi hin hnh) D ($PPP)Xingapo 14 36,53750,705Nht Bn2 20 39,72732,443Hn Quc3 26 17,07827,168Malaixia4 49 6,975 13,982Thi Lan5 80 3,894 8,004Trung Quc6 83 3,744 6,838Innxia 7 106 2,349 4,205Philippin 8 110 1,745 3,546 3 11. Vit Nam91131,052 2,957Lo 10 125940 2,259Campuchia 677 1,91311 131Ngun: World Development IndicatorsMc d tc tng trng kinh t trong hai thp k qua rt n tng, GDP bnh qun u ngica Vit Nam (tnh theo ngang gi sc mua) vn cn thp so vi cc quc gia khc. Nm 2009,Vit Nam xp th 113 trn th gii v vn nm trong tp nhng nc ngho nht ca khu vcng (Bng 2.1). Mc thu nhp ca Vit Nam cng cn km xa so vi nhng quc gia con yh chu truyn thng nh Hn Quc. Ngay c Trung Quc cng c mc thu nhp cao hn lVit Nam gp hn hai ln (Bng 2.1 v Hnh 2.3). nHnh 2.3: Cc tc bt kp khc nhau v pht trin kinh t: Vit Nam so vi cc ncng 10%9%t Of8%a7% % so vi thu nhp ca Hoa K (%) Hn r6% Quc In--n-5% xi-a D Thi Lan4% Malaixia3% Philippin2%1%0%1980 1982 19841986 1988 19901992 19941996 19982000 20022004 20062008 Ngun: World Development Indicators; Tnh ton ca ACI2.1.1.2. Cc ch tiu ngoi thu nhpGim ngho 4 12. - Vit Nam t c nhng thnh tu to ln trong vic gim ngho, tuy nhin nguy c ti ngho cn cao mt s nhm dn s d b tn thngVit Nam c th gii ghi nhn l mt trong s t cc quc gia hon thnh sm Mc tiuthin nin k v xo i gim ngho. T l ngho gim nhanh t 58,1% nm 1993 xung cn14,5% nm 2008 (Theo iu tra mc sng h dn c, VHLSS 2006)1. T l ngho gimmnh c thnh th v nng thn nh trong Hnh 2.4. Nm 2009, mc d tng trng chm linhng t l h ngho vn tip tc gim, c tnh cn 11% theo chun ngho ca Chnh ph2.Tuy vy, nhng kt qu gim ngho t c l cha bn vng, t l ti ngho cn cao nhTh tng Nguyn Tn Dng ch ra trong bi vit nhn dp u nm mi 2010 (Trung tmyBo ch 2010).l Hnh 2.4: Tnh hnh gim ngho giai on 1998-2006n O 50 45 t 40f 35 T l ngho (%)Chung 30a 25 Thnh rth 20Nng 15 thnD 105019982002200420062008Ngun: VHLSS, Tng cc Thng k.1 T l ngho cn c vo mc do Tng cc Thng k (TCTK) v Ngn hng Th gii (WB) a ra vi mc chi tiubnh qun u ngi hng thng l 216.000 VND.2 Chun ngho ca Chnh ph cho giai on 2006-2010 l chi tiu bnh qun u ngi 200.000 VND nng thnv 220 nghn VND thnh th.5 13. Ri ro ti ngho vn cn cao v ch yu ri vo ba nhm. Nhm th nht bao gm nhng hngho m thu nhp da vo sn xut nng nghip thun ty, sng vng ven bin, ng bngsng Hng v ng bng sng Cu Long. y l nhng vng khng ch hay phi i mt vithin tai, l lt, dch bnh, m ang phi i mt vi tnh trng gim t nng nghip do qutrnh th ha. Nhm th hai l nhm ngi ngho, trong a s l ngi dn tc thiu s,sng vng ni pha Bc, Ty Nguyn, hi o, nhng ni kh tip cn ngun lc sn xutcng nh tip cn cc dch v x hi. Nhm th ba bao gm dn ngho thnh th. l nhngngi c trnh hc vn v chuyn mn thp, ngi lao ng di c t nng thn hoc nng dnmt t do th ha. S chnh lch v thu nhp gia cc vng chng t chnh sch tng trngthng qua to nhiu vic lm c gi tr gia tng thp tuy c tc ng gim ngho, nhng kh thuyhp c khong cch thu nhp gia vng ngho vi vng giu. V vy, cn t mc tiu tnglnng sut lao ng (NSL) ngay c trong nhm dn s ngho v vng ngho tng thu nhpmt cch bn vng. nBt bnh ng v thu nhpO - V tng th, bt bnh ng gia tng cng vi qu trnh tng trng kinh t, nhng vn t mc thp so vi cc nc trong nhm nc so snh f Vit Nam, bt bnh ng v thu nhp gia tng cng tng trng kinh t. Tuy nhin, mc btbnh ng thu nhp ca Vit Nam vn cn tng i thp so vi cc nc trong khu vc nh aTrung Quc, Thi Lan, Philippin, Malaixia v Campuchia (Hnh 2.5).rHnh 2.5: H s Gini v GDP bnh qun u ngi theo PPP, USD D 6 14. 55Bt bnh ng nhiu50Malaysia GINI Index, 1992 - 2007 Trung Quc45 PhilippinesCampuchia Thi Lan40Bt bnh ng t yLo Vit Nam35 l Indonesian30 0.002.00 4.00 6.008.0010.0012.0014.00 16.00 OGDP bnh qun u ngi 2007 (ngn USD) Ch : Ch s Gini tnh t 0 (bnh ng tuyt i) ti 100 (bt bnh ng tuyt i). Ch s GINI trong giai on gn t nht t 1992-2007. Ngun: Bo co Pht trin Con ngi 2009, UNDP.Cht lng snga f rKhi nim cht lng sng hiu theo ngha rng l mt thc o quan trng trong nh giNLCT ca mt quc gia. Ch s pht trin con ngi (HDI) l mt thc o cht lng sng.DNgoi ra, cht lng mi trng, c im dn s, cht lng v tip cn cc dch v y t, giodc, cc ch t v bnh ng gii, v.v. cng l nhng ch s th hin cht lng sng.Ch s pht trin con ngi (HDI) - Xp hng v HDI v tr trung bnh thp, im s tuyt i v cc ch s HDI thp hn so vi hu ht cc nc trong khu vcCh s HDI c cu thnh bi mt lot cc ch s thnh phn chia thnh ba nhm: thu nhp, sckho v gio dc. Vit Nam t im kh cao v nhm ch s sc kho, v d ch s tui th bnhqun, so vi cc nc chu khc (Bng 2.2). Tuy nhin, Vit Nam cn ci thin cc ch s vgio dc l nhm ch s m Vit Nam vn ng sau nhiu nc chu . V d, s nm i hctrung bnh l 5,5 v s nm i hc d kin l 10,4 (ci thin c 4,9 nm) i vi Vit Nam, trong khinhng con s ny tng ng l 5,7 v 12,7 (ci thin c 7 nm) i vi Innxia. ci thin ch s 7 15. HDI th bn cnh ci thin GDP bnh qun u ngi cn ng thi ci thin cc ch s khc, cbit l cc ch s v gio dc.Bng 2.2: Ch s pht trin con ngi v cc ch s thnh phn - Vit Nam so vi mt s nc chu , 2010Tng thu nhp Xp hng im s S nm i S nm iquc dnGNI bnhXp Ch sTui th hc trunghc d (GNI) bnh qun uhngpht trin bnh qunHbnhkinqun u ngi tr iHDI con ngi(nm)th (nm) (nm) ngi (PPP xp hng(HDI) 2008 $)HDIyHn Quc12 0.877 79.8 11.6 16.829,51816lXingapo 27 0.846 80.7 8.814.448,89319Malaixia57 0.744 74.7 9.512.513,927 3 nTrung Quc89 0.663 73.5 7.511.4 7,258 4Xri-lan-ca91 0.658 74.4 8.2 124,88610Thi Lan92 0.654 69.3 6.613.5 8,00111OPhilippin 97 0.638 72.3 8.711.5 4,00212Innxia1080.671.5 5.712.7 3,957 2tVit Nam1130.572 74.9 5.510.42,9957 fn 119 0.519 64.4 4.410.3 3,337 6Lo122 0.497 65.9 4.6 9.2 2,321 3 aCampuchia124 0.494 62.2 5.8 9.8 1,86812 rBnglaet129 0.469 66.9 4.8 8.1 1,58712Ngun: Lin Hp Quc, 2010 DCht lng mi trng- Cht lng mi trng xung cp do nhim cng nghipT nm 1998-2007, lng kh thi CO2 t tiu th nng lng tng trung bnh 9,6% hng nm(theo Chng trnh Mi trng Lin Hp Quc). nhim khng kh ch yu do ngnh cngnghip, giao thng v cc ngnh dn dng gy ra.Tnh trng nhim ngun nc cng tr nn nghim trng, c bit ti nhng trung tm cngnghip ln, khu cng nghip ti lu vc cc sng ng Nai, sng Cu v sng Nhu. Tc nhngy nhim chnh l sn xut cng nghip (ch bin k c th cng, lng ngh), tc thha nhanh i km vi mt xy dng cao3.3 Trung tm cng nghip lu vc sng Cu gm cc tnh Thi Nguyn, Bc Giang, Bc Ninh, Hi Dng v VnhPhc. 8 16. Hp 2.1: Tnh trng nhim ti lu vc sng ng Nai, sng Cu v sng NhuRing cng nghip khai thc m v khong cht lu vc sng Cu chim 55% cht thicng nghip, sn xut kim loi chim 25%, giy 7% v thc phm 4 %. lu vc sng Nhu(trong c H Ni), 56% nc thi gy nhim l nc sinh hot, 24% l nc thi cngnghip v 4% l nc thi lng ngh. lu vc sng ng Nai (trong c TP HCM, ngNai, Bnh Dng), c mi ngy c 480 nghn mt khi nc thi cng nghip x ra mi trngnc, trong 24,6% l t khu cng nghip, khu ch xut. yNgun: Ngn hng Th gii, 2006.2.1.2. Cc yu t to nn s thnh vngnl OVic bc tch yu t cu thnh nn s thnh vng nhm gip lm r ngun gc ca tng trngkinh t, trong bao gm vic huy ng cc yu t ca sn xut v nng sut. V nhng yu t tcu thnh nn GDP bnh qun u ngi lin quan ti cc lnh vc chnh sch khc nhau, vicbc tch ny gip lm r nhng kha cnh no ca NLCT cn c phn tch k hn.2.1.2.1 Cc yu t to ra tng trnga f r- Nng sut nhn t tng hp (TFP)4 mt thc o quan trng v hiu qu s dng vnv lao ng c xu hng gim mnh k t nm 2000, trong khi vn vt cht trDthnh ngun lc chnh to ra tng trng4 Trong kinh t hc, nhn t nng sut tng hp (TFP) l mt bin s o lng phn tng trng u ra c to rabi cc yu t u vo khng phi l yu t truyn thng nh vn hay lao ng. TFP bao gm nhiu yu t nhngch yu l tin b cng ngh. 9 17. Tc tng trng GDP ca mt quc gia c th c bc tch thnh ba b phn: tng trngv vn vt cht, tng trng v lao ng, v tng trng v TFP. Trong thi k 1990-2000, 34%tng trng GDP ca Vit Nam l do ng gp ca tng trng vn vt cht, 22% l do tngtrng lao ng v 44% l do tng trng TFP. Tuy nhin, trong thi k 2000-2008, ng gpca vn vt cht tng ln ti 53%, trong khi phn ng gp ca TFP gim xung cn 26%(Bng 2.3). Nu so vi cc nc ASEAN khc nh Innxia, Malaixia, Thi Lan v Philippin,ng gp ca TFP vo tng trng kinh t cc nc ny u tng mnh trong thi k 2000-2008. Hn th na, Trung Quc, hn 50% tng trng kinh t trong c thi k 1990-2008 l doTFP ng gp. R rng l Vit Nam ph thuc qu nhiu vo vn vt cht tng trng, vhm rng nng sut bin ca vn Vit Nam l thp v t ra cu hi v s bn vng ca cchthc tng trng hin nay.l y Bng 2.3: Cc yu t to ra tng trng GDP, 1990-2008n NcGiai on 1990-2000Giai on 2000-2008Cc yu t to ra tng Cc yu t to ra tng OTng trngtrng Tng trng trng GDP Vn Lao ngTFPGDP Vn Lao ngTFP tng gp tnh theo im phn trm hng nm (ppa)Vit Nam 7.32.5 1.6 3.2 7.33.9 1.4 1.9fTrungQuc9.9 3.6 0.7 5.59.74.1 0.6 5an 5.3 2.1 1.2 27.33.1 1.6 2.7 rCampuchia 7.3 2.8 2.5 294.2 3.5 1.3Innxia 4.1 2.5 1.1 0.55.11.4 1.1 2.5Malaixia6.9 3.7 2.1 1.15.41.6 1.1 2.7 DPhilippin 3 1.3 1.4 0.34.71 1.9 1.8Thi Lan4.4 2.7 0.3 1.44.70.8 1.4 2.5T trng ng gpVit Nam100% 34% 22% 44% 100% 53% 19%26%TrungQuc100% 36%7%56% 100%42%6%52%n 100% 40% 23%38% 100%42% 22%37%Campuchia 100% 38% 34%27% 100%47% 39%14%Innxia 100% 61% 27%12% 100%27% 22%49%Malaixia100% 54% 30%16% 100%30% 20%50%Philippin 100% 43% 47%10% 100%21% 40%38%Thi Lan100% 61%7%32% 100%17% 30%53%Ngun: S liu ca WDI; tnh ton ca ACI.10 18. 2.1.2.2. Mc huy ng lao ngMc huy ng lao ng c o bng t l dn s tham gia vo qu trnh sn xut ca nnkinh t. T l trung bnh ny chu tc ng ca hai yu t khc nhau. Th nht, c cu nhn khuca x hi quyt nh t l dn s trong tui lao ng. S thay i v t l gia nhm dn stham gia lao ng v nhm khng tham gia lao ng s c tc ng ng k n tc tngtrng qua thi gian. Th hai, t l tham gia lc lng lao ng cng ph thuc vo hiu quca th trng lao ng t gic to c hi vic lm cho ngi lao ng.Xu hng nhn khu hcy- C cu dn s tr vi t l dn s trong tui lao ng cao l mt li th ln, nhng xutlhin nhng du hiu ban u ca gi ho dn s v mt dn s cao cng l mt thch thc nVit Nam c quy m dn s ln v c cu dn s tr, vi 90% dn s nm trong hoc di tui lao ng. Vo cui nm 2009, dn s Vit Nam c t 86,06 triu ngi, vi 29,6% l dns thnh th v 70,4% l dn s nng thn5. Vit Nam hin l nc ng dn th 3 ti ng NamO v th 13 trn th gii.tSo vi nm 1999, t trng dn s di tui lao ng (0 - 14 tui) gim t 34,3% xung cn f26,5% trong nm 2009 (theo s liu ca UN Population Database). Trong khi , t trng dn sca nhm trong tui lao ng (15 - 64) tui tng t 60,18% ln 67,18% trong thp k va aqua. Cn nhm dn s t 64 tui tr ln tng nh t 5,51% ln 6,30% trong giai on 1999 -r2009. Nh vy, Vit Nam ang trong thi k c cu dn s vng, thi k m nhm dn strong tui lao ng cao gn gp i nhm dn s trong tui ph thuc. Thi k ny ch Ddin ra mt ln trong mt th h v thng ch ko di trong vng 15-30 nm, hoc 40 nm, tythuc vo vic kim ch mc sinh, v vy, trong thi k ny, Vit Nam cn tn dng c hi ccc chnh sch to nn mt lc lng lao ng (LLL) vng, c cht lng, a t nc phttrin. Hnh 2.6: T l dn s trong tui lao ng ca Vit Nam5Kt qu iu tra dn s s b nm 2009 (Tng cc Thng k)11 19. 75T l dn s trong tui t 15-64, % 70 65 60 55l y 50D bo n 451950 19551960 19651970 19751980 19851990 19952000 20052010 20152020 20252030ONgun: UN Population Database Revision 2008.f tTuy nhin, bn cnh xu hin du hiu ca gi ho dn s. Theo th k, ch s gi ha tngca dn s Vit Nam tng 11% (t 24,5% ln 35,9%) sau 10 nm. Ch s gi ha c Vit Nam(t caahin cao hn mc trung bnh ca khu vc ng Nam (khong 30%). Thng thng, cc nccc th rtrn th gii phi mt nhiu th k mi chuyn t giai on c cu dn s tr sang giai on gi u thpha dn s trong khi Vit Nam ch mt c 3 nm (t 2005 sang 2008). Gi ho dn s s t ra tsnhng thch thc ln i vi h thng an sinh x hi ca Vit Nam khi m trnh pht trin i ht Dkinh t cn thp.Vit Nam cng l nc c m dn s thuc loi cao nht th gii mt trung bnh nmtt 2007 l 254 ngi/km2 cao g 1,86 ln mt ca Trung Quc (136 ngi/km2), gp 10 ln gp c ngcc nc pht trin v 6 7 l mt trung bnh ca th gii (30 40 ngnngi/km2). Mt dns cao nh hng xu n ch lng mi trng sng, c bit khu vc th. iu ctc thngnghip ingha l nhng ngnh cng nghi cn c din tch rng s khng cn l l th cho tng trngkinh t ca Vit Nam v Vit Nam t ng trc thch thc phi s dng qu t ca mnh mt cch hiu qu hn.T l tham gia lc lng lao ng ng- T l tham gia LLL cao nhng ang c xu h hng gim i do dn s tr c c hi i hc luhn trc khi bc vo LLL 12 20. Ti thi im thng 4/2009, Vit Nam c 43,8 triu ngi tham gia LLL, tng ng vi51,1% dn s. Nh minh ho trong hnh 2.7, t l tham gia lao ng ca dn s trong tui laong ca Vit Nam gim i theo thi gian, ch yu l do t l tham gia ca nhm tui 15 24gim i. Tuy nm 2008 t l tham gia LLL ca dn s trong tui lao ng gim 2,5 im phntrm so vi 10 nm trc, nhng vn t 77,4%, tc l vn cao, ngang bng nhiu nc thu nhpcao nh Nht Bn, an Mch v.v.Thc t, t l tham gia LLL gim i l do tng trng trong giai on va qua gp phn cithin mc sng, to iu kin cho dn s tr, nht l khu vc nng thn c c c hi hchnh thay v phi bc vo th trng lao ng sm nh trong thi k trc. T l tham giayLLL nhm 15-24 tui gim mnh v lin tc t nm 1980 n nay.lHnh 2.7: Thay i v t l tham gia LLL tng nhm tui t 1980-2008 100n O T l tham gia lc lng lao ng (%)9590 t85 f15-802425- a753435-r70546560 D5550 19801986 19901995 19972000 20052008Ngun: ILOC cu tham gia LLL tng nhm tui ca Vit Nam nm 2008 c nhiu im tng ng viTrung Quc, trong 92,8% dn s trong tui 25-34 tham gia LLL. Nhm nc thu nhpcao c t l tham gia LLL nhm tui 15-24 thp hn, nht l Hn quc, ng thi t l thamgia ca tui 55-64 v 65 tui tr ln li cao. Kinh nghim ca cc nc ng rng Vit Namcn tn dng c cu dn s vng cho tng trng trc khi bc vo thi k gi ha dn s dtnh s din ra sau khong hai thp k na.13 21. Hnh 2.8: T l tham gia lc lng lao ng tng nhm tui nm 2008 ca Vit Namso vi mt s nc Chu 100 90 80 T l tham gia (%) 70 60 50 40 30l y 20 10 n015-24 25-34 35-54 55-6465+Vit Nam Nht BnO MalaysiaTrung Quc Hn QucHong KongtNgun: ILOTc tng vic lma fr- Tng trng vic lm chm so vi tng GDP; t l lao ng t tr lng hoc lm vic trongkhu vc phi chnh quy cao gi rng t l tht nghip hoc khng ton dng lao ng trn thcDt cao hn cc thng k chnh thcCu v lao ng tng thp hn so vi mc tng trng v thu nhp v xut khu. So snh vi ccnc trong giai on tng trng nhanh ca h, Vit Nam c mc gia tng vic lm thp hn.T l tham gia LLL cao ca Vit Nam (43,9% nm 1991) so vi cc nc trong nhm nc sosnh nh Bng di y (v d t l ny ca Hn Quc l 29,4% nm 1960 v ca Malaixa l34,2% nm 1977) c th l mt trong nhng nguyn nhn gii thch cho tc tng vic lmchm. Tuy nhin, vi trng hp ca Thi Lan, nc ny bt u giai on tng trng nhanhnm 1976 vi t l tham gia LLL kh cao (42,6%) nhng vn t tc tng vic lm khong3% trong sut hai thp k.Bng 2.4: Tng trng vic lm Vit Nam so vi cc nc chu khcQuc gia Tc tng vic lm (%)Vit Nam 1991 2007 2.4 14 22. Hn Quc 1969-1988 3.2Malaixia 1977-1996 3.5Thi Lan 1976-19953i Loan 1963-1982 3.4Innxia 1977-19962.9Phi-lip-pin 1961- 1980 3.3Ngun: Chng trnh ging dy kinh t Fulbright, "Nguynnhn gc r mang tnh c cu c bt n kinh t v m", u caT9/2008.C cu phn b u t mt cn gia cc thnh phn kinh t cng to nn tc to vic lmt i otthp. Hn 37% tng u t x h tp trung vo khu vc nh nc thm d vn trong khi khu hi ngyvc ny ch to 34% GDP v t ra 10% s vic lm. Trong khi , khu v kinh t t nhn totoclra nhiu vic lm nht (hn 87% tng s vic lm) li ch chim 28% tng t x hi. Vicng ugii quyt mt cn i ny cn coi l mt phn ca chnh sch thc to vic lm cho n c y nnn kinh t.O Hnh 2.9:C c lao ng theo thnh phn kinh t, 2000 - 2009 cu ,t 100%f 90%a 80% r 70%Khu vc u tT l lao ng (%) 60%nc ngoi 90.189.487.887.887.487.287.0 50% DKhu vc ngoi nh 40%nc 30%Khu vc nh nc 20% 10%9.39.5 9.5 9.1 9.0 9.1 9.6 0%2000 2002 2005 2006 2007 2008 2009Ngun: Tng cc Thng kiu ny t ra mt thch thc ln i vi Vit Nam trong vic to cng n vi lm trongvicnhng ngnh pht trin nng nng thu ht vo LLL tr trong khi v trnh c ci by nca mt nn cng nghip nng su thp v thm dng lao ng.psut 15 23. Cng cn lu l nhng ngi lm vic c hng lng chnh thc ch chim 23% tng slao ng lm vic Vit Nam (theo Bo co v xu hng vic lm ca ILO nm 2009). S 77%cn li l ngi lm vic t tr lng v lm vic trong khu vc phi chnh quy gm cc doanhnghip qui m nh cha ng k kinh doanh v cc h gia nh. Do , t l thng k thtnghip chnh thc c th khng tnh n y mc tht nghip v khng ton dng lao ngca nhng ngi lao ng t tr lng (bao gm c nhng lao ng nng nghip) v nhngngi lm vic trong khu vc phi chnh quy.2.1.2.3. Nng sut lao ngTng NSL chnh l ct li m bo duy tr kt qu ca thnh tu pht trin t c. NSLy nh ngha y l GDP bnh qun ngi lao ng c nh gi trn c ba kha cnh:l - Th nht, NSL tng c th l kt qu ca lao ng c tay ngh cao hn hoc vn u n t nhiu hn, hoc do yu t cng ngh, hiu qu k thut th hin qua TFP hay s kt hp ca tt c cc yu t ny.O - Th hai, NSL bnh qun tng c th l kt qu ca chuyn dch c cu kinh t, lm cho t l lao ng lm vic trong cc ngnh c nng sut cao tng ln, hoc do tng nng sutt ni b ngnh nh i mi sng to. - a f Th ba, NSL tng c th l do kt qu chuyn dch c cu doanh nghip theo cc khu vc trong nn kinh t (gia khu vc nc ngoi v trong nc, gia khu vc t nhn v r nh nc) do mi khu vc c mc nng sut v tc tng nng sut khc nhau DNng sut lao ng tng th- Mc d tc tng NSL tng th tng i cao, mc nng sut tuyt i ca Vit Nam vnthp hn nhiu so vi hu ht cc nc trong khu vcNSL ca Vit Nam tng lin tc k t nm 1986 ti nay, vi tc tng tng i cao sovi cc nc so snh. Trong thi k 1986 2009, NSL ca Vit Nam tng trung bnh 4,67% -cao hn so vi cc nc trong khu vc ASEAN (tc tng trung bnh ca ASEAN l 3,73%)nhng vn thp hn kh nhiu so vi tc ca Trung Quc (7,26%). Tuy nhin, trong cc phnphn tch di y s lm r hn liu NSL tng cao ch yu l do s chuyn dch sang ccngnh thm dng vn hay do ci thin v k nng v cng ngh sn xut.V mt tuyt i, Vit Nam vn l quc gia c NSL thp trong khu vc ng Nam . V dnm 2009, NSL ca Vit Nam ch tng ng 14,9% ca Xingapo, 9% ca M, 40% caThi Lan v 52,6% ca Trung Quc. 16 24. Hnh 2.10: So snh xu hng tng nng sut lao ng Vit Nam so vimt s nc chu , giai on 1975 2009 $45,000 GDP trn mt lao ng theo $ nm 1990 $40,000 Hn Quc $35,000 Malaixia $30,000 Thi Lan $25,000y $20,000 Innxial $15,000 Trung $10,000 Quc n Vit Nam$5,000 $0O 19751977 19791981 19831985 19871989 19911993 19951997 19992001 20032005 20072009t Ngun:The Conference Board,Total Economy Database 2010.a frNu so snh nng sut lao ng trong khu vc ch bin ch to, khu vc vn c coi l nglc dn dt tng trng nng sut ca Vit Nam, th kt qu ca Vit Nam cn khim tn hnDna. Nu ly mc nng sut ca Hoa K vo nm 20006 l 100 th nng sut ca khu vc ch tctrong cng nm ca Vit Nam tng ng l 2,4; ca n l 4,3; ca Innxia l 5,2; caTrung Quc l 6,9; ca Thi Lan l 7; ca Malaixia l 15,1; ca Xingapo l 55,3 v ca HnQuc l 63,6 (Hnh 2.11).Hnh 2.11: Nng sut khu vc ch to nm 2000 Vit Nam so vimt s nc chu 6S liu so snh gia cc nc cho cc nm gn y khng c.17 25. 7063.660 55.3 Ch s Nng sut (Hoa K nm 2000 = 100)50403020 15.110 5.2 6.97.0 y 2.4 4.3 l 0 Vit Nam n Innxia Trung Thi Lan Malaixia Xingapo Hn Quc nQuc Ngun: UNIDO; China Statistical Yearbook.Tc ng ca chuyn dch c c ngnh i vi tng nng sutch cut Of -uNng sut tng ch y l do chuyn dch c cu t nng nghip sang cng nghi vp nghipdch v, tuy nhin tng nng su ni b ngnh cn chm , sut 8% raTrong giai on 1996 2008, tc tng NSL ch t trung bnh 4,8% hng nm t mt mc ttnng sut xut pht im thp. So vi giai on 1991-1999, ng gp ca chuy dch c cu p. a chuynDngnh vo tng trng NSL trong giai on 2000-2008 cn cao hn na. Hnh 2.12 di y ngoa.cho thy, chuyn dch c cu ngnh ng gp t hai phn ba tng trng nng su tng thuti ngsuttrong giai on 2000 2008, trong khi tng trtrng nng sut ni b ngnh ch ng gp khongchmt phn ba. iu ng ni l s chuyn dch ny phn ln nh vo tc ca di chuyn laou ngng t ngnh c NSL thp sang ngnh c NSL cao hn (chuyn dch c c tnh). Trong khi p ch cu s ngnh c tc tng NSL nhanh m ng thi tng c t trng lao ng vn cn t nghoc nu c th tc ng ca chuy dch c cu loi ny (chuyn dch c cu ng) i vi tnga chuynch ctnng sut chung l rt yu. K qu ny phn nh qu trnh chuyn dch c cu trong hn hai ch cthp k va qua ch yu theo chi rng, tc l s thu hp ca ngnh nng nghip i lin vi muchiu anghirng ca ngnh cng nghip v d v xt c v t trng ng gp vo GDP ln t trng lao p dch olng. Hnh 2.12:Ngun lc c tng trng NSL trong giai on 1991a n 1991-1999 v 2000-2008 18 26. 12(0.64)102.87Million VND per worker 81.40 1.48 (0.13) 6 1.14 10.91 47.127.28y 2 4.63l 0 n NSL 1991 Tng NSL CDCC tnh CDCC ng NSL 1999 NSL 2000 Tng NSL CDCC tnh CDCC ng NSL2008ni ngnh ni ngnh Ngun: Tnh ton ca ACI v CIEM da trn s liu ca Tng cc Thng kt OTc tng NSL trong ni b cc ngnh cn chm cng lm ny sinh nhng lo ngi. Nghincu kinh nghim ca cc nc cng nghip mi (NICs) chu cho thy tng trng NSLfca ni b cc ngnh mi l ngun lc chnh ca tng trng NSL tng th nn kinh t. HnQuc, tng trng NSL ni b ngnh ng gp trung bnh 83%, ca chuyn dch c cu ngagp 17% vo tc tng NSL tng th trong giai on tng trng cao, 1963-1973. T l ny rl 69%, 31% trong giai on 1973-1985 v 89%, 11% t 1985-1996 (Bart Van Art v MarcelTimmer, 2003). Tng t nh vy, 85% thay i NSL ca Xingapo trong giai on 1970-2005Dl do ng gp ca tng NSL ni b cc ngnh (ACI, 2009). Hnh 2.13:Tc tng NSL tng th v ca mt s ngnhtheo cc k hoch 5 nm 2001 2005 v 2006 - 200919 27. 82001-2005 2006-20094.8 4.54.2Tc tng trng (%) 42.8 2.51.0 0.1 0-2.4 -4 y -4.54.5 l-6.0 -8 n Tng Nng - lm nghipThy sn Cng nghip khai Cng nghip chthc m bin, ch toONgun: Tng cc Thng ktHnh 2.13 cho thy khu vc nng lm nghi c tc tng trng NSL cao nht, trong khicnghipng nhftrng tm u t ca Chnh ph v cc nh u t nc ngoi vn tp trung nhiu vo khu vca ph p nhich bin, ch to mi mc NSL thp hn. Trong nhng nm gn y, ngnh cng nghip chc thgnhnghiabin l ni to c nhiu vic lm, ng gp vo chuyn dch c cu lao u ng v c cu ngnh.rTuy nhin, ch yu l do ngnh ny m rng quy m sn xut v hp th lao m ng c trnh thp, ch cha ng thi tng quy m v tng sn phm c hm lng cng ngh cao, gi tr giai s ng nghDtng cao.Nng sut lao ng theo thnh ph kinh tngphn- C s chnh lch ln v NSL gi cc thnh phn kinh t: NSL ca khu vc FDI cao hngia a vnhiu nhng ang c du hiu gi mnh do xu hng FDI dch chuyn sang cc ngnh su gim nsdng nhiu lao ng; NSL c khu vc nh nc cao do tp trung vo cc ngnh thm dngng; ca p dvn; khu vc ngoi nh nc c nng sut thp nht cXem xt theo thnh phn kinh t vo nm 2000, NSL trong khu vc FDI cao gp hn 2 ln nt,khu vc Nh nc, 20 ln khu vc ngoi nh nc v hn 10 ln ca ton nn kinh t. Tuyv a nnhin, khong cch nng sut ny ang gi mnh ch yu do FDI dch chuy sang cc ngnhtgim ch chuyns dng nhiu lao ng k t sau h nhp. Nhiu doanh nghip FDI trong ngnh cng nghiphi pnghich bin s dng cng ngh l hu, mt s doanh nghip khng tun th cc quy c nh v bo vmi trng, gy nhim nghim trm trng. NSL khu vc ny c xu hng gim mnh trong giaing gi20 28. on 2000 - 2007. n nm 2008, NSL khu vc ny ch cao hn 7 ln so vi khu vc ngoinh nc v ch bng 90% khu vc nh nc, tuy nhin vn cn cao hn 4 ln so vi nng sutchung ca nn kinh t. Khu vc kinh t ngoi nh nc c NSL thp, c khong cch rt xa vihai khu vc cn li. Nguyn nhn v khu vc ny bao gm c khu vc kinh t phi chnh quy, vh gia nh, kinh t c th vi t l vn lao ng thp v iu kin tip cn cng ngh hn ch.Hnh 2.14: Nng sut lao ng theo thnh phn kinh t90Triu ng trn u ngi lao ng (1994)y80l70Ton nn kinht60nKhu vc nh50nc40Ngoi nh O30nc20u t nc tngoi10f 0a 2000 20012002 20032004 20052006 20072008 Prel. 2009 r Ngun: Tng cc Thng kD2.1.3. nh gi chungTng trng lin tc gip Vit Nam t mc thu nhp bnh qun u ngi trn 1000 USD tnm 2008 v nhiu ch s cht lng sng c ci thin. Tuy nhin, trong kt qu tngtrng kh n tng va qua ni ln ba vn rt ng quan tm v l thc o ca NLCT.Mt l, mc d NSL tng lin tc trong hn 20 nm qua, nhng ch yu l do s chuyn dchsang cc ngnh thm dng vn gip tng nng sut lao ng, trong khi phi tr gi bng hiuqu ca vn v hiu qu tng trng thp. V mt tuyt i, Vit Nam vn l nn kinh t cNSL thp. Hai l, chnh lch v thu nhp gia nhm dn s giu nht v nhm dn s nghonht c xu hng gia tng. Ba l, cht lng mi trng ngy cng gim st, nht l cc vngkinh t trng im, l u tu tng trng ca c nc. Vit Nam cng ang chng kin qutrnh th ho nhanh chng, to sc p ln ln h tng th v vic to vic lm ngoi khuvc nng nghip.21 29. Ngun lc tng trng ca Vit Nam c nhiu im tng ng vi cc nn kinh t ng Nam, trong vn vt cht l ngun lc chnh ca tng trng, trong khi ng gp ca TFP, trong c yu t cng ngh, thiu n nh v cn thp. Vit Nam c t l huy ng LLL cao v stip tc c hng li nh c cu dn s vng trong thp k ti. Tuy nhin, trnh chuynmn ca LLL thp, li chm ci thin, nht l nhm lao ng tr tui v ang l ro cnln i vi tng trng NSL.Mt im ng lo ngi na l ng gp rt thp ca tng trng NSL ni b cc ngnh votng trng NSL trong giai on va qua. Mc d ng gp cao ca chuyn dch c cu ntng NSL l tch cc, nhng kinh nghim ca cc nc pht trin cho thy trong di hn tng ytrng NSL ni b cc ngnh mi l ngun lc chnh ca tng trng nng sut. Do , cc lchnh sch kinh t ti y cn to nn tng thc y tng nhanh NSL ni b cc ngnh, cng chnh l tng NLCT ca nn kinh t.n 2.2.Cc thc o kt qu kinh t trung gian OCc ch s nh u t, thng mi, nng lc sng to l nhng ch s dn bo v s thnh vngtrong tng lai. u t lm tng tng ti sn vn v thng l du hiu cho thy s ci thin tnng lc sn xut ca nn kinh t. Cnh tranh trong thng mi s thc y tnh hiu qu, bucfcc doanh nghip ni a phi cnh tranh vi bn ngoi v tip thu tng mi, qua nng caoNSL. Nng lc sng to dn ti s ra i cc sn phm, dch v mi v phng thc sn xutav marketing mi. rTrong phn tch NLCT, cc ch s ny ng vai tr kp. Chng va l du hiu phn nh NLCT Dca mt nn kinh t va l nhn t ng gp lm tng NLCT. S tng ln ca u t, thngmi, hay nng lc sng to thng ko theo s ci thin NLCT theo thi gian.Tuy nhin, cc ch s trung gian thng b hiu nhm thnh mc tiu chnh sch thay v bn chtch l cc cng c chn on. u t l mt v d in hnh: khi cc hot ng u t din ra tnhin theo quy lut th trng, th y l du hiu v cng l yu t ng gp lm tng NLCT.Nhng nu cc hot ng ny l kt qu ca s can thip ca chnh ph, v d nh thng qua trcp u t, th s gia tng u t c th lm suy gim mc thnh vng. V l do ny, trongnh gi NLCT, cc ch s trung gian ch c coi l phng tin chn on thay v l mc tiucui cng. Cch tip cn ny cng gip nhn mnh vai tr ca cc ch s khc, v d nh tnhcht ca nh u t hay hiu qu u t, t xc nh c r hn liu cc ch s trung gianc phn nh hay ng gp vo NLCT khng.2.2.1. u t 22 30. u t, bao gm u t trong nc v u t nc ngoi, l du hiu cho thy nim tin vo schp dn ca mt nn kinh t trong tng lai. u t c tc dng trc tip ti gia tng ti sn vn.Thng thng, cc my mc thit b mi s i km vi s ci thin trong c cu t chc v hotng. V u t thng c xu hng gip tng mc thu li t k nng lao ng, to ng lc nng cp cc yu t khc ca NLCT. u t nc ngoi cn mang ti cc li ch khc nhvn, cng ngh v cc mi lin kt vi th trng nc ngoi.2.2.1.1 Tnh hnh u t chung:2.2.1.1.1 T l u ty- T l u t so vi GDP cao v ngy cng tnglTng trng kinh t ca Vit Nam i km vi s gia tng u t. T l u t trn GDP tng lin ntc, t 18,1% nm 1990 ln 46,5% nm 2007. Trong nm 2008, do cc bin php kim ch lmpht ca Chnh ph gp phn lm gim t l ny xung cn 41,3%.OT l u t so vi GDP ca Vit Nam cao hn nhiu so vi cc nc cng nghip mi trongtkhong thi gian 1960-1980, cao hn c Trung Quc v nhiu quc gia pht trin nhanh trongvng vi thp k gn y. V d nh trong khong thi gian 1961-1980, t l u t trn GDPftrung bnh ca Hn Quc ch l 23,3%, i Loan 26,2%, trong khi tc tng trng GDP cacc quc gia ny vn t tng ng l 7,9% v 9,7%. Trc cuc khng hong ti chnh chu ,at 1981 ti 1995, GDP ca Thi Lan tng trung bnh 8,1%, v t l u t trn GDP trung bnhrnm t 33,3%. Trong giai on 2001-2006, t l ny ca Vit Nam l 37,2%, gn bng vi t l38,8% ca Trung Quc; mc d vy, tc tng trng GDP hng nm ca Trung Quc lD9,7%, cao hn nhiu so vi con s 7,6% ca Vit Nam (Riedel, 2009). Hnh 2.15:T l u t trn GDP ca Vit Nam so vi mt s quc gia, 1990 -2008 23 31. 50 45 40 35Trung Phn trm GDP (%) 30Quc In--n- 25xi-a Hn Quc 20 Ma-lai-xi-a 15 10y5l01990 19911992 19931994 19951996 19971998 19992000 20012002 20032004 20052006 20072008 Ngun: World Development Indicators nO2.2.1.1.2. Hiu qu u t ft- Hiu qu u t thp v ngy cng gim aH s gia tng vn - u ra (ICOR) tuy khng phi l cng c phn tch chc chn, nhng phnrno phn nh t l u t cao ca Vit Nam so vi tc tng trng. V h s ny ngy cngc xu hng tng ln. Tnh trung bnh, ICOR ca Vit Nam l khong 4,8 trong giai on 2000-D2008 v 5,4 trong giai on 2006-2008. Vi mc ny, ICOR ca Vit Nam cao hn nhiu cacc nc cng nghip mi trong giai on chuyn i kinh t (t 1961 ti 1980) nh i Loan(2,7), Hn Quc (3,0), v cng cao hn ICOR ca mt s nc trong khu vc nh Thi Lan (4,1trong giai on 1981-1995) v Trung Quc (4,0 trong giai on 2001-2006). Hnh 2.16:H s ICOR ca Vit Nam v mt s quc gia chu khc 24 32. 0.01.0Hiu qu u t caoCampuchia2.0TrungH sQuc3.0 n Vit Nam4.0 y5.0 l Hiu qu u t thp6.0n1996 19971998 1999 20002001 20022003 20042005 20062007 2008 ONgun: World Development Indicators v Economist Intelligence Unit 2010; Tnh ton caACI.ft2.2.1.1.3 u t ca khu vc cnga- Khu vc nh nc c t trng u t cao nhng hiu qu u t thprMc d vn u t ca khu vc t nhn trong nc v FDI tng rt nhanh, trung bnh l 18% v44% tng ng trong vng 20 nm qua, nhng vn u t ca khu vc cng vn ng vai tr Dquan trng nht trong tng vn u t ton x hi. V vy hiu qu s dng vn ca khu vccng c ngha quan trng i vi c tng trng v n nh v m ca Vit Nam. Hnh 2.17: C cu u t theo thnh phn s hu, 1995 - 200925 33. 100% 17 18 18 17 1614 15 16 90%212426 28 26 3031 80% u t 70% 24 23 23 25 nc ngoi24 3138 38 38 60%25 23 28 3934 50% 35Ngoi nh nc 40% 30% 59 59 60 5756 Nh ncy49 49 4847 46 20% 42 533741l 34 10% n0% 19951996 19971998 19992000 20012002 2003 20042005 20062007 20082009ONgun: Tng cc Thng kf tVn u t ca khu vc cng c th n t bn ngun: t ngn ngn sch, t cc DNNN, t tndng nh nc, v t cc ngun khc, trong hai ngun u tin thng chim ti ba phn tatng u t ca khu vc cng.7 u t ca khu vc cng gim i8 k t nm 1996 do qu trnhrc phn ho doanh nghip nh nc (DNNN), mc d vy vn chim t trng rt cao trong tngu t x hi trung bnh l 49,3% trong thi k 1995 2008.D Hnh 2.18: Lng vn u t ca cc thnh phn kinh t theo gi c nh 1994(1986 2009)7 u t t cc ngun khc ch yu l tri phiu, c hch ton ngoi ngn sch.8 Nm 2008, tng u t x hi tng 10,2% trong khi u t ca khu vc cng gim 15,7% so vi nm 2007, chyu l do tc ng ca cc bin php kim ch lm pht.26 34. 250,000 FDI Ngoi nh nc Nh nc T VND theo gi so snh nm 1994200,000150,000100,000y 50,000 0 nl198619871988198919901991199219931994199519961997199819992000200120022003200420052006200720082009O Ngun: Tng cc Thng k ftu t ca khu vc nh nc c hiu qu thp hn ng k so vi u t ca khu vc t nhntrong nc v FDI. Chng hn nh theo tc gi Bi Trinh (2010), d tnh theo vn u t thc ahin hay theo tch ly ti sn th h s ICOR ca khu vc kinh t nh nc cng cao gp ri h rs ICOR chung ca ton nn kinh t. Vi t trng ln trong tng u t x hi nh vy, hiu quu t thp ca khu vc cng, c bit l ca cc DNNN, nh hng ti kt qu hot ngDchung ca ton nn kinh t v lm gim st NLCT ca Vit Nam.2.2.1.2 u t trc tip nc ngoi2.2.1.2.1 Tnh hnh chung v u t trc tip nc ngoi (FDI) -Lng vn FDI vo Vit Nam kh ln v t l FDI so vi GDP cao Vit Nam, FDI l mt ngun vn quan trng. Theo s liu ca UNCTAD, t trng FDI trongtng u t vn ca Vit Nam tng t 12% nm 2006 ln 25,5% nm 2007 v 24,1% nm 2008.Tng vn FDI tch lu so vi GDP tng t 25,5% nm 1990 ln 66,1% nm 2000. Tnh ti 2008,tng vn FDI ng k t 164 t USD vi gn 11.000 d n, nhng tng vn FDI tch lu gimnh cn 53,8% GDP.Hnh 2.19: m v u t nc ngoi27 35. 10%Thay i v t trng FDI trn GDP (1998 2009)8% Vit Nam6%4%n 2% InnxiaTrung Quc0% Thi Lan Xingapo Philippin-2% y-4% Malaixia l-6%0% 2% 4% 6% 8%10%nFDI trn GDP, 2009 Ngun: Economist Intelligence Unit 2010; tnh ton ca ACI.Tit kim ni a khng p ng nhu cu u t. Chnh v vy, nn kinh t ngy cng ph t Ofthuc vo cc ngun vn nc ngoi, v FDI ngy cng tr thnh mt ngun vn quan trng b p s chnh lch c xu hng gia tng gia tit kim v u t trong vng 3 nm tr li ya.rHnh 2.20: S chnh lch gia tit kim v u t trong giai on 2002-2009 D28 36. 504030Tng mcT l % GDP20tit kim10Tng mcu t 0Tit kim -yu tl-10-20 n200220032004 20052006 2007 20082009O Ngun: Tng cc Thng k ft2.2.1.2.2 T l thc hin vn FDI a- Khong cch ln v ngy cng tng gia FDI cng b v FDI thc hin rMc d lng vn FDI ng k c cng b l ln, thc t cho thy s chnh lch gia con sng k v con s thc hin ngy cng gia tng. T l gii ngn t mc cao nht trong giai on D1997 2004 (73,5%), nhng gim mnh xung cn 40,1% trong giai on 2006-2008. Mtphn ca s chnh lch ny l do xu hng ua nhau thu ht FDI v c tnh trng khai qu lngFDI thu ht c ti cc a phng. Phn khc l do vic thc hin cc d n FDI gp kh khnso vi d kin ban u, hay do ng thi ng k d n ca nhiu nh u t ch gi ch hocly t v sau l bn li d n thu li. Hnh 2.21:Vn FDI ng k so vi vn thc hin, 2000 - 200829 37. $70,000Vn ng kVn thc hin $60,000 $50,000 $40,000 Triu USD $30,000 $20,000y $10,000l $0 n 2000 2001 200220032004 2005 20062007 2008Ngun: Tng cc Thng k2.2.1.2.4 C cu FDI theo lnh v u tnh vct O f- FDI ang chuyn dch mnh sang lnh vc bt ng sn v cc ngnh thm dng lao ng nhl n draTrong nhng nm u, dng vn FDI tp trung vo cc ngnh sn xut thay th nhp khu (duu, v thm, xy dng, giao thng vn t thng tin lin lc,) phc v th tr ni a ang c n ti,ngbo h (STAR 2003). Trong vng n nm tr li y, FDI c xu hng chuy dn sang ccD rong nmng chuynngnh thm dng lao ng v ngnh bt ng sn. Hnh 2.22 cho thy s lao ngbng trong khu vcFDI ang tng nhanh hn s llng doanh nghip v vn c nh, phn nh s chuyn dch ca nsdng vn ny sang cc ngnh thm dng lao ng. y l kt qu ca vic lo b cc bin phpndc loibo h v cng phn nh li th nhn cng r ca Vit Nam. Nm 2009, s d n FDI trong lnh i thvc bt ng sn v kinh doanh cho thu chi ti 21% tng s d n FDI v tng vn u t n chimvitng ng 33% tng vn ng k (Tng cc Thng k 2009).nHnh 2.22: Hot ng ca khu vc u t n ngoic30 38. 450 50%S lng cng tyLao ng45%400Vn c nh Li nhun 40% Tng trng (nm 2000 = 100)Li nhun (trn vn c nh)350 35%30%30025%25020%200 15%y10%l1505%n100 0%200020012002 2003 2004 20052006 2007 O Ngun: Tng cc Thng k f tMc d khu vc ch bin, ch to vn chim t trng cao nht trong tng vn ng k, mc gii ngn thc t cn thp, ch chim 30% tng vn thc hin trong giai on 1988-2007. iu any c th cho thy u t vo khu vc ny gp nhiu kh khn v em li ngun li t hn so rvi u t vo dch v v bt ng sn. Do , cn phi xem li chnh sch v cc bin php ui khuyn khch lung vn FDI vo khu vc ch bin ch to, qua nng cao nng sutv mang li tc ng lan to cho c nn kinh t.D Hnh 2.23: T l gii ngn FDI theo ngnh trong giai on 1988-2007 31 39. 3090Vn ng kVn thc hin % thc hin8025702060T -la M50 % thc hin1540103020 510y 00lCh bin thc phm Bt ng snGiao thng vn ti Khch sn - du lchTi chnhNng nghip v thy sn Xy dng Cng nghip nh Cng nghip nng Dch v khcn O Ngun: Bo co ca Cc TNN v 20 nm thc hin FDI ti Vit NamQuyt nh chnh sch ca chnh ph Vit Nam cng c th c tc ng ln c cu FDI theo t lnftangnh. c nhiu kin cho rng cn phi xem xt li cc dudng vn FDI n c u tin hinnay. u t vo d n bt ng sn b ch trch v nhiu l do, t vic lm m t nng nghip v rm mtti vic gy ra bong bng gi t. Mt vn ang c tho lun hin nay l vic tp trung vo iclcc d n to ra gi tr gia tng tr trong nc cao hoc c hm lng cng ngh cao. Thnh ph Hng ThDCh Minh hin nay hn ch vic cp php cho cc d n FDI thm dng lao ng trnctrnh thp. Tuy vy, vic dch chuyn cc d n FDI trong ngn ngnh ch bin ch to t Trung Quc sangVit Nam s vn tip tc. V d nh ti thi im hin ti, rt nhiu doanh nghip H Qucp nh iHnang tm kim nhng a im c tnh cnh tranh cao h thay th cho mt s a im timhn Trung Quc, v cc nc ASEAN t ra c u th nh vo v tr a l v vn ha; trong s , cVit Nam hon ton c kh nng l mt trong nhng nc c li nhiu nht t xu th n lcny.2.2.1.2.5 Phn b v mt a l c vn FDI a ca- FDI tp trung nhiu mt vi trung tm kinh t ln v ang dch chuyn dn sang nhm ccttndtnh k tipNm 2009, cc tnh dn u trong thu ht FDI vo Vi Nam l B Ra Vng Tu (6,73 t USD u Vit Vtrong tng s 21,48 t), Qung Nam (4,174 t v Bnh Dng (2,502 t). Thnh ph H Chngt), ). ph 32 40. Minh v H Ni xp tng ng th 7 v 8. Tng s d n c cp php t ba trung tm kinh t ng thichnh ca Vit Nam l 537, chi 64% tng s giy php trn ton quc. N theo tng vntchimNung k tch lu cho ti cui nm 2008, thnh ph H Ch Minh, B Ra Vng Tu v H Ni iaVvn l ba im n hp dn nh ca FDI. n nhtHnh 2.24:Vn FDI ng k theo a phng tnh lu k ngy 31/12/2008n n$30,000$25,000 y$20,000 lTriu USD$15,000 n$10,000O $5,000t$0 f B Ra-Vng TuTP H Ch Minh Tha Thin-Hu Bnh DngNinh Thun Qung NgiKin Giang Hi PhngHi Dng Thanh HaVnh Phcng NaiBc Ninh a H Tnh Ph YnLong An NngDu kh H Ni Ngun: Cc TNN, B KHTr D2.2.1.2.6 Tc ng ca FDI- C t du hiu cho thy tc y ng lan to tch cc ca FDI v mi lin kt gia khu vc FDI vit ginn kinh t trong ncTng lng vn FDI ng k tuy tng ln theo thi gian, nhng vn c hm l n l nlng cng nghthp. ci thin iu ny, chnh sch thu ht t cng ngh cao t FDI c ci thin tu u nm 2005 vi s ra i ca Lu u t v sau l Lut Chuyn giao Cng ngh nm 2006. a LutnnghChnh ph cng ch ti vic thu ht FDI c hm lc lng cng ngh thng qua vic thnh lp cc vi9khu cng ngh cao, nh Khu Cng ngh cao Ha Lc . Tuy nhin, ti thi im hin ti mi ch ngh i ic 28 d n u t c cp php, khng t trong s l cc d n FDI v tng s vn ng kpsi9 Khu cng ngh cao lun phi i mt vi s chm tin trong gii phng mt bng, xy d dng h tng. 33 41. cha n 1 t USD v vn ang trong giai on khi ng. Trnh lao ng thp, nng lc cngngh yu km ca doanh nghip trong nc, v s thiu lin kt (c xui v ngc) gia doanhnghip FDI v doanh nghip trong nc c xem l nhng ro cn cho qu trnh chuyn giaocng ngh thng qua FDI Vit Nam (Tu Anh N.T., 2009).Theo iu tra v Nng lc cnh tranh cp tnh nm 2009, trong s gn 10.000 doanh nghip tnhn trong nc c iu tra, ch c 6,9% s doanh nghip c khch hng chnh l cc doanhnghip FDI; 15% c khch hng chnh l DNNN; v 58% c khch hng chnh l cc doanhnghip t nhn trong nc khc.Cuc kho st gn y ca CIEM i vi cc doanh nghip 100% vn nc ngoi trong lnh vcymay mc v in t ti cc tnh Hng Yn, Hi Dng, Vng Tu, Bnh Dng v ng Nai cholthy tt c cc doanh nghip c iu tra ch thc hin nhng khu n gin nht trong dychuyn sn xut ti Vit Nam, cn vic thit k, xc nh dung lng v cc khu tinh vi khc nu c quyt nh bi cng ty m nc ngoi. Cng ty m cng lo lun vic cung cpnguyn liu u vo, phn phi v bn sn phm cui cng. y l m hnh gia cng gin nin hnh, da vo ngun lao ng r, tiu tn nng lng, i hi giao thng v h tng logisticOtt v cnh tranh da trn gi. Vi m hnh ny th s rt kh c th to ra tc ng trn tch cctt khu vc FDI. Chnh v vy, cc bin php chnh sch v n lc hin ti nhm to ra mt mitrng thun li, chi ph thp cho cc doanh nghip, c bit l doanh nghip FDI, tuy cn thitfnhng vn khng thc y tc ng lan to t FDI v nng cao nng sut lao ng.r aHp 2.2: Trnh cng ngh ca doanh nghip FDI ti thnh ph H Ch MinhDTnh n 31/12/2008, thnh ph H Ch Minh c 3 khu ch xut v 12 khu cng nghip vi tngcng 1.143 d n ang hot ng; tng vn ng k ca cc d n ny t 4,36 t -la M vtng s lao ng c t 250 nghn ngi. Tuy nhin, ch c 3 doanh nghip cng ngh cao png yu cu l Nidec Tosok, Mtex, v Renesas. Nm 2005, kim ngch xut khu cc sn phmcng ngh cao ca 3 DN ny chim gn 22% tng kim ngch xut khu ca tt c cc khu cngnghip ang hot ng (khong 300 triu USD). Nhn chung, hm lng cng ngh cao, hmlng sn xut, v hm lng cht xm trong cc sn phm cng nghip vn cn thp.Theo iu tra nm 2008 ca S Khoa hc Cng ngh thnh ph H Ch Minh ti 429 doanhnghip ang hot ng trong cc khu cng nghip, khu ch xut, ch c 1% t trnh cngngh cao, 4% kh, 8% trung bnh kh, 36% trung bnh v ti 51% c trnh cng ngh ditrung bnh. Khu ch xut Tn Thun tuy c lp y (ch yu l cc DN TNN) nhng 61% sDN y c trnh cng ngh thp.34 42. Ngun: CIEM2.2.1.2.7. iu g thu ht FDI n Vit Nam?Theo iu tra hng nm ca JETRO i vi cc doanh nghip Nht Bn hot ng ti chu ,nhng yu t hp dn nht khi u t vo Vit Nam bao gm: n nh chnh tr (61,1% s trli), nhn cng r (38,9%), v quy m th trng (38%).Tm li, mc d FDI tng ln v s lng nhng vic thiu cc ng lc nng cao chtlng, hiu qu v NLCT ca cc ngnh ni ring v ca nn kinh t ni chung hn ch s yng gp ca khu vc FDI vo nng cao NLCT. Cn c cc ng lc v bin php chnh sch l khuyn khch hn na cc d n FDI s dng cng ngh tin tin, tng cng chuyn giaocng ngh, ph bin cng ngh thn thin mi trng v chuyn giao k nng. n2.2.2Thng mi10OThng mi thc y s thnh vng thng qua nhiu cch. Thng mi thc y chuyn mnho vo nhng lnh vc m nn kinh t c li th cnh tranh hoc li th tng i. Nh mttcon ng hai chiu, thng mi buc cc cng ty trong nc phi vn mnh cnh tranh trn fth trng th gii, ng thi cng tip thu v hng li t th trng ton cu. a2.2.2.1. Xut khu2.2.2.1.1.Tnh hnh xut khu chungr D- T l xut khu so vi GDP cao; tuy nhin th phn th gii cn tng i nhHnh 2.25:Mc v tng trng xut khu10 Phn ny s dng mt s phn tch v s liu do Tin s Manuel Albaladejo (UNIDO) cung cp. Xin tham khoti liu Albaladejo, M. 2010, So snh kh nng cnh tranh ca cng nghip Vit Nam, ti liu ca UNIDO nggp cho Bo co NLCT Vit Nam 2010, Vin (o).35 43. 0.5 Thay i v t trng XK trn GDP (1998 0.4Vit NamThi Lan0.3 Malaixia0.2 2009)Xingapon Trung Quc0.1 Philippin0 yInnxiaMy-an-ma l-0.1 0% 50% 100% 150%200% 250%n Tng xut khu trn GDP (%), 2009Ngun: Economist Intelligence Unitc bit k t sau khi k Hip nh Thng mi Vit Nam Hoa K nm 2001. Xut khu hng t OCc s liu thng mi cho thy s hi nhp nhanh chng ca Vit Nam vo nn kinh t th gii, fho v dch v ca Vit Nam tng hn bn ln trong giai on 2000 2008, t 17,2 t USDln 69,8 t USD nm 2008, trc khi gim xung cn 62,8 t USD nm 2009 do tc ng ca asuy thoi kinh t ton cu. Vi mc ny, t trng xut khu trong GDP ca Vit Nam nm 2009 rl xp x 68%, ch thp hn Xingapo v Malaixia, xp x tng ng vi Thi Lan v cao hnhu ht cc nc khc trong khu vc. DBng 2.5 di y th hin mt s ch s hot ng thng mi khc ca Vit Nam. So snh vicc nc bn, tng trng xut khu ca Vit Nam ch ng sau Trung Quc, nhng th phntrn th trng th gii vn tng i thp, do quy m nn kinh t cn nh. Bng 2.5: Ch s hot ng thng mi (TPI) Vit Nam so vi mt s nc chu , 2006 Th phn TngTng S lng ccth gii trng trng khinh xut(%)kim ngchlng XK khu cQuc giaXK (%)(%) doanh thutrn 100.000USD/ nmTrung Quc8.1 31 21 4,644 36 44. Malaixia1.3142 3,397Thi Lan1.1188 3,281Innxia 0.8152 2,941Vit Nam0.42692,107Ngun: Trade Performance HS: Exports and Imports of all industries2006, Trade Competitiveness Map, International Trade Centre (ITC).2.2.2.1.2 C cu xut khu theo sn phm l y- Tp trung ch yu vo cc sn phm thm dng lao ng c hm lng cng ngh thp v ccsn phm nng nghip:nNgoi du th vn chim t trng ti mt phn nm tng kim ngch xut khu, cc sn phmxut khu ch cht khc ch yu l cc mt hng thm dng lao ng hoc sn phm nng Onghip, v d nh giy dp, may mc (c dt v may), v my mc linh kin in t.Tc tng trng trong giai on 2003 2009 ca 15 nhm mt hng c tr gi kim ngch ln tnht trong Hnh 2.26 c s khc bit kh ln. Nhm hng tng chm bao gm giy dp (vi mcftng hng nm 13,8%), dt may (16,7%), thy sn (16,4%), cao su (18,0%), da v thuc da(13,2%), c tht ch bin (14,1%). Nhm hng tng trng nhanh gm c my mc linh kinain t (29,0%), g ni tht v chn ga gi m (30,7%), my mc, l phn ng v ni hir(47,6%) v ng cc (46,5%). Mc tng chung ca c nhm 15 sn phm ny l 22,9%/nm, .Trong khi , kim ngch xut khu ca tt c cc nhm hng khc (khng th hin trong Hnh2.27), tng trng ti 31,7%/ nm trong giai on 2003- 2008, cho thy mc a dng ho caDxut khu Vit Nam ang tng ln. Hnh 2.26: Cc mt hng xut khu ca Vit Nam phn theo cc phn nhm sn phm chnh (2003 v 2008) 37 45. Cc sp khcKhong sn, nhin liu, du thGiy dp Dt may My mc, thit b in tan len ni thtThy snMy mc, l, ni hiGia v, ch, c ph Ng cc Hoa qu dm Cao su y da, thuc da, gi da Tht c qua ch bin l g2008 0 2 468 1012 14 nT USD Ch : Sn phm xut khu c phn loi theo m HS. Ngun: Global Trade Atlas. -t OT trng cc mt hng ch tc xut khu trong tng xut khu tng i caofXut khu cc mt hng ch tc hin chim khong hai phn ba tng kim ngch xut khu VitNam. Tng trng kim ngch ch tc xut khu ca Vit Nam trong giai on 2000 - 2008 la25,4%/nm t 6,8 t USD ln 41,2 t USD (xem Bng 2.6 di). Tc tng n tng ny rkhng km g mc tng ca Trung Quc l 25,1% trong cng thi k.D Bng 2.6: Xut khu cc sn phm ch tc, 2000-2008Kim ngch xut khu lnhvc ch tc (t USD) Th phn th gii Tc tng trng hng nmNc2000- 2005- 2000-200020052008200020052008 200520082008Cam-pu-0.02% 0.03% 0.03%22.2% 15.4% 19.6%chia 1.1 3 4.6Trung3.79% 7.44% 9.51%25.9% 23.8% 25.1%Quc228.4 722.61,370.1Hng 0.37% 0.17% 0.07% -5.7%-13.6%-8.7%Kng 22.1 16.5 10.7Innxia0.71% 0.57% 0.57%5.1%14.4%8.5% 42.9 55 82.4Hn Quc 2.76% 2.86% 2.84%10.8% 13.8% 11.9%166.5 277.7 409.4Malaixia 1.45% 1.24% 0.97%6.6%5.2% 6.1% 38 46. 87.5 120.4 140.1Phi-lip-pin0.61% 0.41% 0.31%1.5% 4.6%2.7%36.6 39.445.2Xingapo2.15% 2.22% 2.11% 10.7% 12.1%11.2% 129.6 215.4 303.7i Loan 2.39% 1.89% 1.55%4.9% 6.9%5.6% 144.5 183.1 223.9Thi Lan 0.97% 0.99% 1.04% 10.3% 15.9%12.4%58.7 95.9149.1Vit Nam 0.11% 0.18% 0.29%21%33%25.4% 6.817.541.2Ghi ch: S liu c i c s dng cho Vit Nam v Cam-pu-chia trong nm 2008.Ngun: UN Comtrade.l yXut khu lnh vc ch tc ca Vit Nam tng trng t xut pht im rt thp, cho nn d tngtrng nhanh vn khng th tng nhanh c th phn trn th trng th gii. Vit Nam ch nchim 0,3% ca th trng sn phm ch tc th gii nm 2008 v chim 0,1% th phn th giiv nhm cc sn phm ch tc nng ng nht ca thng mi ton cu, ch xp trn Hng KngO(l nn kinh t xut khu dch v) v Campuchia v xp hng ny nm 2008.Th phn th gii v 20 mt hng ch to xut khu nng ng nht,t Hnh 2.27: 2000- 20087%a fr200020086%D5%4%3%2%1%0% ChinaSouth Singapore Taiw an MalaysiaIndonesiaThailand Philippines Vietnam Hong Kong CambodiaKoreaSource: UN ComtradeGhi ch: Cc SP ch tc XK nng ng nht l nhng SP c kim ngch thng mi ton cu trn 20 t USDtrong giai on 2000 - 2008. 39 47. Vit Nam c l tp trung vo cc lpulnh vc m nhu cu th trng ton c st gim v bo hachng hn nh trao i thng mi qun o may mc nam gii v ph n ch tng tng ngich4,3% v 7,1% trong giai on 2000- 2008, thp hn nhiu so vi mc tng trung bn 2000cbnh cathng mi th gii l 11,5%.iHnh 2.28 khi qut s chuyn d c cu xut khu Vit Nam theo hng tng t trng cc snn dchng tphm c phc tp cao hn. Nh chung, Vit Nam ang i ng hng, chm nhng chc. pNhnng, chThch thc thc s i vi Vi Nam l lm sao tng mc phc tp v cng ngh ca cc i Vitvsn phm ch tc xut khu.yHnh 2.28:Xu h thay i c cu xut khu theo hng tng t trng cc snngng tl phm ch tc v s phm c hm lng cng ngh cao, (2000-2008) c sncaon 90%v cao trong tng kim ngch XK hng ch bin, ch to T l XK hng ch bin, ch to cng ngh trung bnh O 80%C cu xut khu tinh vi h hnMa-lai-xi-a 00 t 70% Ma-lai-xi-a 05fThi Lan 05Trung Quc 08 60%Thi Lan 08 Ma-lai-xi-a 08Thi Lan 00a Trung Quc 05 50% (%)r 40%Trung Quc 00 Innxia 00D 30%Innxia 08Vit Nam 00Vit Nam 08 20% Vit Nam 05 10%Campuchia 08Campuchia 05 Campuchia 00 0%40%50% 60%70% 80%90% 100%T l XK hng ch bin, ch to trong tng kim ngch XK (%) Ngun: UN Comtrade .- Cc sn phm ch tc xut khu c gi tr gia tng thp:So snh vi cc nc khc trong khu v cc sn phm ch tc xut khu ca Vit Nam khngcvc, u phc tp v mt cng ngh - t trng ca cc sn phm cng ngh va v cao trong t a tng gi trgia tng ca cc mt hng ch tc xut khu ch mc trn 20% v khng thay i qua nhng40 48. nm gn y. Cc lnh vc cng ngh thp thm dng lao ng, ch yu l cc cm sn xuthng may mc thi trang, chim ti hn 70% gi tr gia tng ca ngnh cng nghip ch tc caVit Nam. Bng 2.7: Hm lng cng ngh ca cc sn phm ch tc xut khu, 2000-20082000 2008NcCng ngh Cng ngh Cng ngh ThmCng nghCng ngh Cng ngh T cao vathp dng ticaova thp t nguynCam-pu-0.1%1.2%93% 5.7%0.1%1.8%96.7%chiayTrung 21.2% 24.3%45.4% 9.1%29.9%28.3%33.3%lQucHng Kng 25.8% 11.3%58.5% 4.4%20.5%17.9%47.1% nInnxia 14.9% 19.6%31.9%33.6% 6.4%23.3%22.7%Hn Quc35.1% 35.3%17.9%11.7%28.4%44.3%11.6%Malaixia55.2% 21.4% 9.8%13.7%34.3%24%13%OPhi-lip-pin 69% 12.4%11.9% 6.6%62.1%15.5% 8.1%Xingapo 59.4% 20.9% 6.9%12.7%44.8%22% 6.7%ti Loan43.2% 28.2%24.3% 4.3%35.8%32.5%18.5% fThi Lan32.4% 27.2%21.9%18.5%22.7%37.7%16.1%Vit Nam11.1% 10.3%64.7%13.8%10.1%14.5%67.1% aNgun: UN Comtrade. r2.2.2.1.3 i tc xut khuD- Tp trung vo cc th trng pht trin Bc M, chu u v chu .Hoa K vn l th trng xut khu quan trng nht ca Vit Nam, nh minh ha trong Hnh2.29. Sau l Nht Bn, c, Trung Quc v c. Nhm 5 nc ny chim qu na tng kimngch xut khu ca Vit Nam; mc d t trng c gim t 57,2% nm 2003 xung 55,4% nm2008. Tc tng trng trung bnh hng nm ca tng xut khu vo 17 nc i tc thngmi ch cht l 23,5%. Cc th trng tng trng chm hn trong nhm ny l EU v Xingapo.Xu hng chung cho thy s tp trung ngy cng gia tng vo khu vc chu k c c, vimc tng trng xut khu trung bnh hng nm t 26,3%. Hnh 2.29: Kim ngch xut khu ca Vit Nam vi mt s i tc chnh (2003 v 2008)41 49. MNht BncTrung QuccXin-ga-po Ma-lai-xi-aHn QucAnh Phi-lip-pinThi Lan y B lH Lan i LoannI-ta-li-a 20082003 Php Ty Ban Nha O0 2 4 6 810 1214T -la Mft Ngun: Global Trade Atlas. ra Bng 2.8: Kim ngch xut khu mt s nhm hng ch lc ca Vit Nam phn theo th trng, 2008 - 2009DT trng trong tng kim2008 2009 ngch xut khu caTh trngVN(%)Sn Kim ngch Sn phmKim ngch2008 2009phm (T USD) ch lc(T USD)ch lcGiy dp 2.51 Giy dp1.71Dt may1.7Dt may 1.44EU17.3%15.1%Thu sn 1.15 Thu sn0.96Du th2.82 Du th 2.21Go1.52 Go 1.23ASEAN My tnh 0.73 My tnh0.5916.3%13.6%Dt may5.1Dt may 4.99Hoa KGiy dp 1.07 g1.118.9%19.9% 42 50. g1.06Giy dp1.04 Du th2.18Dt may 0.95 Thu sn 0.83Thu sn0.76 Dt may0.82Dy cp 0.64Nht Bn13.6%11%inCao su 1.06 Than 0.94Than 0.74 Cao su0.86Trung Quc 7.2% 10.7%Du th 0.6 Sn0.5Ngun: Bo co Xc tin Xut khu ca DEPOCEN, 2009 - 20102.2.2.1.4 a dng ho xut khu y- Mc a dng ho th trng cao, trong khi mc a dng ho sn phm cn tng i lthp nhng ang c ci thinnXut khu Vit Nam c mc a dng ho cao. Vit nam xp th hai trong khu vc xt v adng ha th trng, ch sau Trung Quc, v xp trc Hn Quc, Innexia v Thi Lan (xem OBng 2.9). Mc a dng ha th trng cao ca Vit Nam l mt im mnh gip bo v hngxut khu Vit Nam khi s cnh tranh mnh m trc s ni ln ca cc i th trn cc th ttrng ln. V mc a dng ho mt hng, 5 mt hng ch tc xut khu ln nht ca Vit fNam chim hn 50% trong tng xut khu hng ch tc vo nm 2000, nhng gn y gimxung cn hn 40% vo nm 2008 (Hnh 2.30) mt du hiu cho thy s ci thin v a dng aho c cu mt hng ca xut khu Vit Nam.r Bng 2.9: Ch s a dng ha th trng ca Vit Nam v mt s nc, 2000-2008D Xp hngGi tr ch sNc 2008 2000 2008 2000Trung Quc 1 3 1 0.95Vit Nam 2 10.881Hn Quc 3 40.77 0.95Innxia4 20.73 0.97Thi Lan 5 50.73 0.91Phi-lip-pin6 70.68 0.80Malaixia 7 80.66 0.78i Loan 8 60.56 0.84Hng Kng9100.36 0.41Xingapo1090.35 0.56Cam-pu-chia11 11 00Ngun: UN Comtrade. 43 51. Hnh 2.30: ngT tr ca 5 sn phm ch tc xut khu ln nh trong tng kimn nht ngch hng ch tc xut khu, 2000 v 2008 ng 100%90%88% 88% 2000200880%70%60% 53%54%y50%l43%42%40%32% 26%28% n30%24%20%10%O 0% Vit NamCampuchia Trung QucMa-lai-xi-aThi Lanf tNgun: UN Comtrade .a2.2.2.2 Nhp khur2.2.2.2.1 Tnh hnh nhp khu chungu D- T l nhp khu so vi GDP cao v tng nhanh d n nhp siu ngy cng gia tng i dnpT 2006, kim ngch nhp khu tng trutrng rt nhanh v cao hn mc tng trng xut khu. Tc ctrtng kim ngch nhp khu trung bnh hng nm trong giai on 2006 2008 l 30,2%, dn n vicun dthm ht mu dch ngy cng m rng, t 4,5% GDP nm 2006 ln n 16,8% nm 2008. Sang nmchmn2009, kim ngch nhp khu gi 14,7% so vi nm 2008, xung cn 68,8 t USD (tng ng m62,5% GDP). Nguyn nhn ca s st gim ny l do sn xut trong nc b st gim di tc ng a s sca cuc suy thoi kinh t ton cu. Thm na, do khng hong nhu cu ca th gii cng st gimca thdn n gim gi cc mt hng nh khu. tnhpHnh 2.31 di y minh ha s thay i ca cn cn thng mi ca Vit Nam v cc nc so a st nsnh trong thi k 1990 - 2008 C ba nc so snh u c din bin ging nhau - gn nh t2008. ngc cn bng thng mi vo nm 1997 v t tr i t thng d thng mi kh ln (chi1997,ngmyu nh ct gim nhp khu). Tuy nhin, Vi Nam th ngc li vn ghi nh cn cn thngu). Vit nhn44 52. mi thm ht trong sut c giai on ny, ch gim nh vo cc nm tip theo khng hong, rim rng tr li ngay sau . Nm 2009, nhp siu mc 20% kim ngch xut khu hoctng ng 11,9% GDP. Hu qu l thm ht cn cn thng mi tc ng tiu cc i vicn cn thanh ton tng th, d Vit Nam vn t c thng d cn cn thanh ton tng th nhlng kiu hi, vn u t trc tip v gin tip ca nc ngoi chy vo kh di do.Hnh 2.31:Cn cn thng mi, 1990 2008250 Xut khu tr nhp khu so vi GDP (%)200l y In--n-xi-150a Ma-lai-xi-a n Thi Lan100O 50 ft01990 19911992 19931994 19951996 19971998 19992000 20012002 20032004 20052006 20072008ra Ngun: World Development Indicators D2.2.2.2.2 C cu nhp khu- Nhp khu hng ha vn chim t trng chi phi, ng thi t trng hng ha tiu dng cngang tng lnTheo phn loi ca SITC, t trng cc mt hng ch to trong tng kim ngch nhp khu tngnhanh vi tc trung bnh 28,8% trong giai on 2006 2008 v chim ti 69,7% tng kim ngchnhp khu nm 2008. Trong s cc mt hng nhp khu nguyn liu th v s ch, cht t chim ttrng ln nht l 56,6%, cn trong s cc mt hng ch to, thit b, my mc v cc nguyn vt liuu vo cho sn xut chim t l cao nht 75,7%. iu ny phn nh s ph thuc ln ca Vit Namvo ngun nguyn vt liu v thit b nhp khu phc v ngnh cng nghp ch to.Hnh 2.32:Kim ngch nhp khu ca Vit Nam theo phn loi SITC (2005-2008)45 53. $90,000$80,000$70,000$60,000 Triu -la M 2005$50,0002006$40,0002007 2008$30,000 y$20,000 l$10,000 n$0TngHng s ch Hng ch bin, chKhc toONgun: Tng cc Thng ktNu phn loi theo nhm hng th 90% tng kim ngch nhp khu nm 2009 l cc m hng u umtfvo phc v cho sn xut v xy dng - trong s 60% l nguyn nhin li th, thit b myt d liumc ch chim 30% tng kim ngngngch nhp khu. Hng ha tiu dng chim m t l tng i m mta ngnh, nhng ngy cng tng ln t mc 6% nm 2000 ln gn 10% tng kim ngch nhp khu ng ngrnm 2009. iu ny th hin c c ca nn kinh t Vit Nam, trong ngnh cng nghi ch n cunghipbin gi tr gia tng thp chim a s v mc sng ca ngi dn ngy cng nng cao hn m s icD thc y tng trng tiu dng ng lo lng hn l xu hng gi tr kim ng dng. ngch nhp khucc mt hng t, xe my, hng ha xa x ngy cng tng nhanh chng trong khi mc thu nhp t xmtng th cn tng i thp. Nm 2009, kim ngp. ngch nhp khu cc mt hng ny chim ti 50% tctng kim ngch nhp khu hng tiu dng. Xu hng ny cng to thm p l ln cn cn u holc ithng mi v d tr ngoi h ca Vit Nam bi nhng mt hng ny khng ph v cho khut phcvc sn xut hng xut khu, to ngun thu ngoi t. u, t Hnh 2.33: C cu nhp khu ca Vit Nam theo nhm hng (2005 2009)t46 54. 100% 87 98 87890%80%Vng v sn70% phm vng60% 61 65 6261 646361 Hng ha tiudng50%Khong sn40%th, nhin liu30%My mc, thity20% bl32 29 29 28 2910%2525 n 0%2003 2004 2005 20062007 2008 2009OCh : Nm 2003 v 2004 vng v sn phm vng c xp vo nhm khong sn Ngun: Tng cc Thngv nhin liu. kt2.2.2.2.3 Cc i tc nhp khu ch yu:thm ht thng mi vi Trung Quc tng mnha f- Tp trung ch yu vo cc th trng lng ging (ASEAN, Trung Quc, ng ), c bit lrCc i tc thng mi ca Vit Nam ch yu tp trung vo mt s nc v khu vc ln, nhDASEAN (20% tng kim ngch nhp khu nm 2009), Trung Quc (23%), Nht Bn (10%), HnQuc (10%), EU (8,3%) v Hoa K (4%) cc th trng ny chim ti ba phn t tng kimngch nhp khu ca Vit Nam.Kim ngch nhp khu ca Vit Nam t nhm nc ASEAN c xu hng gim i trong khi nhpkhu t Trung Quc li gia tng nhanh chng, t 15% nm 2005 ln 23% nm 2009, mt phndo cc mt hng nhp khu ca Trung Quc thng r hn mt hng nhp khu t cc th trngpht trin hn, v mt phn v Vit Nam cha tn dng c li th gn gi v mt a l v thtrng rt rng ln, nhu cu cao ca Trung Quc thc y xut khu ca mnh vo TrungQuc. Qua y, mt yu cu cng c t ra l lm sao c th tng cng tnh nng ngca thng mi ni khi ASEAN.Hnh 2.34:Nhp khu ca Vit Nam theo i tc (2005 2009)47 55. l yn2.2.2.3 Thng mi dch v t Of- T trng thng mi dch v trong GDP tng i nh; thm ht thng mi dch v ang tmatng lnrNm 2009, kim ngch xut kh dch v t 5,77 triu USD. Xut khu du lch vn ng u vt khuu lkim ngch xut khu dch v, c t 3,05 triu USD, gim 22,4% so vi nm 2008, trong khi ,iDngnh xut khu cao th hai l vn ti t 2,06 triu USD, cng gim 12,5% so vi nm 2008. mMc d vy, c hai ngnh ny chi ti 91,3% tng kim ngch xut khu d v ca Vit Nam. chimu dchy l hai ngnh chu nh h ln ca cuc khng hong ti chnh th gi bt u din ra t ng giigia nm 2008. H qu l tng kim ng ng m ngch xut khu dch v nm 2009 gi 18,1% so vi nm2008.Tng t nh xut khu, nhp kh dch v cng chu nh hng ca cuc khp khu c khng hong tichnh th gii. Nm 2009, nh khu dch v t 6,9 t USD, gim nh so v nm 2008 (1,4%).pviNm 2009, dch v du lch v b him, vn ti mc d gim v tuyt i, song v chim tich bo i,vn83% tng nhp khu dch v, t l tng v t trng. Ngoi tr dch v chnh ph v vin thng , tc phtng v kim ngch nhp khu, cc lo dch v cn li u gim kim ngch trong nm 2009.u, loiHnh 2.35: T trng xut nhp khu dch v trong GDP (2008) 48 56. Vit Nam Thi Lan i LoanXingapo LoHn Quc Nhp khu dch v thng mi (% of GDP)Trung Quc y Xut khu dch v thng mi (% of GDP) lCampuchia0%5%10%15% 20% 25% 30% 35% 40%45% 50%nNgun: World Development Indicators. OHnh 2.35 so snh t trng ca thng mi dch v trong GDP ca cc nc trong khu vc. T ttrng ca Vit Nam kh ging vi ca Hn Quc, vi mc thm ht thng mi dch v ngy fcng cao; tng t mc 716 triu USD nm 2007 ln 819 triu USD mt nm 2008. a2.2.3 Tinh thn kinh doanhr2.2.3.1 Thnh lp doanh nghip D- S lng v quy m cc doanh nghip thuc khu vc t nhn trong nc thnh lp mi tngln nhanh chng, c bit k t khi ban hnh Lut Doanh nghip nm 2000Nh cc quy nh ni lng cc hn ch v iu kin gia nhp th trng, sau khi Lut Doanhnghip nm 2000 c ban hnh, s lng ng k doanh nghip tng nhanh v lin tc. Cth, tng s doanh nghip ng k mi trong 3 nm t 2000-2002 vt qua tng s doanhnghip trong 10 nm trc . Ngay c trong thi k nn kinh t chng kin tc tng trngchm li do nh hng ca lm pht v khng hong ti chnh ton cu nm 2008, s lngdoanh nghip gia nhp th trng vn tng cao hn nm trc , t trn 51.000 doanh nghip.Theo s liu ca Cc Pht trin doanh nghip, B KHT, tnh n cui nm 2009, s lngdoanh nghip thuc khu vc t nhn vo khong 355.000 doanh nghip, trong c khong272.680 c cho l ang tn ti v hot ng (thanh ton thu). Hnh 2.36:Doanh nghip t nhn mi thnh lp ti Vit Nam, 1991 - 200849 57. 60,000 600,000 51,015Vn ng k ca DN t nhn (t VN)48,95949,791 791 50,00045,691 500,00039,659 40,00037,099 400,000 S lng DN 30,000 27,653300,000 21,46419,77319 20,000 200,000 14,441y 10,000 100,000l 00 n1991-19992000 20012002 20032004 20052006 20072008 (average)O S DN Vn ng k ca DN t nhn Ngun: Cc Pht trin Doanh nghip, B KHTf tNh trong Hnh 2.36, cng v ln sng ng k kinh doanh l s tng vt v vn u t, c ibit k t khi Lut Doanh nghip sa i nm 2005 c hiu lc, theo cc th tc ng k giatnghi, thanhp th trng tip tc c n gi ha v cc doanh nghip thuc mi thnh ph s huc giniphnrc hot ng trong cng m khung qun tr cng ty chung. Vn iu l trung bnh ca mttcng ty thi im ng k nm 2001 l 1,29 t VND/ doanh nghip th con s ny tng lnmlps3,17 t VND/ cng ty vo nm 2006 v ln t 11,6 t VND/ doanh nghip nm 200811. tipD2.2.3.2 Trnh doanh nghi t nhn trong nc p- Nng lc v trnh qun l ca cc doanh nghip cn hn chnMc d cc s liu ng k kinh doanh tng trutrng y n tng v cho th Lut Doanh nghipngthy c tc ng thc y tinh thn doanh nghip nh th no i vi nh u t Vi Nam, nhng ythu Vitci thin ny ch mi em li nhc i nhng kt qu ch yu theo chiu rng. Ng li, c rt t ci cchnhm vo khuyn khch ci thi tng trng theo chiu su khu vc t nhn. i thincTrong nn kinh t hin nay, xt v mc vn v sng to th khu vc t nhn Vit Nam thiu cvc Vinn tng tri thc ln kh nng v vn. Cho nn c n 98,4% s doanh nghip t nhn c xp nghi11Tuy nhin, cn thn trng khi cn c v nhng con s v vn iu l ny nh gi tnh hnh v cc con s nyn votc a ra ch nhm mc ch ng k thnh lp doanh nghip. th 50 58. vo loi doanh nghip nh v v (SMEs) theo tiu ch t ra ca chnh ph Vit Nam. S thiuva aphnn tng gio dc v o to cho ng qun l doanh nghip v kh nng tch l vn hn ilych kh nng ca doanh nghi c th chuyn dch t vic da vo cc ngun lc vt cht p angusang da vo tri thc, cng nh t m hnh sn xut thm dng lao ng sang s dng vn nhiung nhngshn.Hnh 2.37:Quy m doanh nghip theo thnh phn s hu, 2008n s>=5000 30.542.427.1 y 1000-