Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq...

Rådg i vende In ge n iø re r o g P lan læ gge re Spindlers Bakke 10 A • Postboks 796 • DK-3900 Nuuk Tel. +299 32 31 11• Fax +299 32 33 50 • E [email protected]

�

Avatangiisit pillugit Aqutsisoqarfik

Nunami nalinginnaasumik atugaanngitsuni piso-

qarfinnik eqqakkanillu nalunaarsuineq

Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq 1

Oktober 2003

Nunami ammaannartumi pisoqarfinnik eqqakkanillu nalu-naarsuineq Nalunaarut pingaarneq Uuminnga suliarineqarpoq Uffe Storm Boe NIRAS Greenland A/S Spindlers Bakke 10 A Postboks 769 3900 Nuuk

Avatangissit pillugit Aqutsisoqarfimmut Oktober 2003

Nalunaarusiaq una Avatangiisit pillugit Ministereqarfimmit pilersaarut "Miljø- støtte til Arktis" aqqutigalugu. Naluraarusiap inerneri nalilersuinerilu atuakkiortup nammineq pilersitarai, taamaasillunilu Avatangiisit pillugit Ministereqarfiup isumai allaasinnaap- put.

Kukkunersiuisoq Uffe Storm Boe • Oktober 2003 O.\Sag\02\244.00\rap\Hovedrap-grønlandsk.doc Toqqukkat angissusaat 1.021.952

Quppernerit 48 Oqaatsit pingaarnerit -

Isummersuutit Printerisoq KS af GNA Akuerinnittoq HNM

Nunami nalinginnaasumik atugaanngitsuni pisoqarfinnik eqqakkanillu nalunaarsuineq Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq 1 Qupp. i

NIRAS Greenland A/S Oktober 2003

Indholdsfortegnelse

1. AALLAQQAASIUT 1

1.1 Nalunaarusiap aaqqissugaanera 2

2. PERIUTSIT ATORNEQARTUT 3

2.1 Paasissutissanik Katersuineq 3 2.2 Ilanngutinngitsuukkat 4

3. PAASISSUTISSAT AALLAAVII 6

3.1 Pisortaqarfiit (ingerlatsiviit) ingerlatseqatigiiffiillu namminersortut 6 3.2 Inuit Ataatsiakkaat 10 3.3 Tusarniavigineqartut 10

4. PAASISSUTISSANIK KATERSUIFFIUP AAQQISSUGAANERA 12

4.1 Atuinissamut ilitsersuut 12 4.2 Tabellit attuumassuteqaatillu 13

5. NAAMMASSISAT (PAASISAT) 14

5.1 Uuttortaaviit 16 5.2 Silasiorfiit 17 5.3 Tele / Nalunaarasuaatit 18 5.4 Sakkutooqarfiit 19 5.5 LORAN-stationit 20 5.6 Nappartaasiviit 21 5.7 Nunaannarmi miffissiat 22 5.8 Umiarsuit umiinerit timmisartullu nakkarnikut: 23 5.9 Aatsitassarsiornermi qaarusunnillu (piiaanermilu) ingerlataqarfiit 24 5.10 Imermik pilersuineq geoteknikkilu 25 5.11 Takornariarnerni ilisimatusarnernilu tammaarsimaffiit 26 5.12 Sirius-ip pigisaminik nalunaarsutai 27 5.13 Tunitsiviit 28 5.14 Nunaqarfiit atorunnaarsitat 29

6. TAASASSAT PINGAARUTILLIT 30

Nunami nalinginnaasumik atugaanngitsuni pisoqarfinnik eqqakkanillu nalunaarsuineq Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq 1 Qupp. ii


Ilanngussat

Ilanngussaq 1: Nanortallip Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 2: Qaqortup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 3: Narsap Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 4: Ivittuut Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 5: Paamiut Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 6: Nuup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 7: Maniitsup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 8: Sisimiut Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 9: Kangaatsip Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 10: Aasiaat Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 11: Qasigiannguit Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 12: Ilulissat Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 13: Ilanngussaq atorunnarpoq, ilanngussat kommuunit normue malim-

matigit. Ilanngussaq 14: Qeqertarsuup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 15: Uummannap Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 16: Upernaviup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 17: Qaanaap Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 18: Ammassaliup Kommunea - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 19: Ittoqqortoormiit Kommuneat - nunap assinga paasissutissallu Ilanngussaq 20: National Parken Kommune - nunap assinga paasissutissallu

Nunami nalinginnaasumik atugaanngitsuni pisoqarfinnik eqqakkanillu nalunaarsuineq Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq 1 Qupp. 1 / 30


1. Aallaqqaasiut Kalaallit Nunaanni piffinni assigiinngitsuni nunanilu aammaannartuni pisoqar-feqarpoq aammalu pisoqarfeqarsimavoq, tassa assigiinngitsunik suliaqarfeqar-lunulu suliaqartoqartarsimavoq. (Taakkua pisoqarfinnik uani taagorneqassapput - nutserisup ilanngutaa). Pisoqarfiit amerlanertigut ilisimatusarluni sulianut, sakku-tooqarnermut, pissuussutinik uumatsunik nassaarniarnernut, radioqarfinnut, ilisma-sassarsiornernut attuumassuteqartarput. Suliaqarfiusimasuni eqqakkanik qima-gaasoqartarsimavoq minnerusumik annersumilluunniit kusa- nassusermut ileqqorissaarnermullu ajornartorsiutaalersinnaasartunik ilaatigullu piffinnut kul-turikkut oqaluttuarisaanermut pingaarutilinnut sunniuteqarsinnaasarlutik, soorlu aamma pisoqarfinni aalajangersimasuni avatangiisinut akornutaasinnaalersartunik.

Kalaallit qallunaallu tungaanniit ajornartorsiutit annertussusaat paaserusunneqar-put, aaqqiivigineqarnisaalluu kissaatigineqarpoq. Taamaammat Avatangiisinut Aqutsisoqarfiup suliaq maanna aallartipaa, tassalu pisoqarfinnik eqqakkanillu nalunaarsuineq. Suliap naammasineqarnerani paasissutissanik katersuiffigineqarput piffiit 630-it.

Nalunaarsuinermi amerlanertigut suliaqarfgiit pisoqarfiillu qimanneqarsimasut aammalu illoqarfiit nunaqarfiillu killeqarfiisa avataanniittut pineqarput. Nalunaara-suartaaseriviit (tele), hydrografiimik nalunaarsuifiit, silap pissusaanik nalunaarsuif-fiit assigisaallu ilanngunneqanngillat. Pisoqarfiit suliaqarfiillu ilaat - ilis-matusarnermut tunngasutigut suliaqarfiit eqqarsaatigalugit, - soorlu sermersuarmi Nationalparkimilu pisut qanoq inissinnissaat nalornarsinnaasarput. Taamatut piso-qartillugu nunat assitigut nalunaarsuinernut ilannguneqartarput. Pisuussutinik uu-matsunik nassaarniarnermut atasumik aamma qulaanisut taaneqartutuut immikkut ittumik iliuuseqarpugut, taamaasilluni aatsitassarsiornermi suliaqarfiit maanna ingerlasut qimanneqarsimasullu ilanngunneqarmata.

Eqqakkat suuneri nalunaarusiami atituumik inissinneqarput, taamaasilluni ikumma-tissat puukui, motoriit, elektronikimut tunngasut, atortut, angallatit assigiinngitsut, umiarsuit, timmisartut, sanaartornermi atortut, sanaartukkat, sanaartornermi eqqak-kat allallu sivisunerusumik najugaqar- simanermit qimatat.

Nalunaarsuilluni suliaq marlunngorlugu immikkoortinneqarpoq:

• Immikoortumi siullermi paasissutissanik pissarsiviit sammineqarput, aammalu pisoqarfiit, tassa suliaqarfiit nalunaarsorneqarput, kiisalu eqqakkat annertus-susaat, qanoq ittuuneri, nunamilu atorneqarsimanngitsumi uningaannarfii nalunaarsorneqarput. Piffinni pineqartuni eqqakkanik katersuiffiusimasuni su-soqarsimanera sapinngisamik annerpaamik nassuiaatigineqarpoq, eqqakkallu qanga pinngorsimanersut nassuiarneqarpoq.

• Immikkoortut aappaanni eqqakkat pitsaanngissusaasa avatangiisinullu sunniu-taasa nalilersor neqarnissaannut tunngavissat uuttuusersorneqarput, piffiillu assigiinngitsut uuttuutit pineqartut naapertorlugit nalilerneqarnissaat inissit-siterneqarput.Tamakkua saniatigut ajornartorsiutit aaqqiivigineqarnissaannut siunnersuusiortoqarpoq aammalu aningaassatigut, avatangiisillu eqqarsaati-galugit kingunerisassaasai nalilersorneqarput. Kiisalu nunami nalingin-naasumik atugaanngitsumi eqqakkat qanoq pineqarnissaannut siunnersuusior-toqarpoq.



Nalunaarusiami uani taamaallaat immikoortoq siulleq pineqarpoq. Suliap aallartinneqarnerani aqutsisussanik pilersitsisoqarpoq, taakkualu suliaq ma-linnaaffigalugulu paasissutissanik katersuiffissat kiisalu tusarniaanissat aalajanger-sorpaat. Aqutsisooqatigiit ukuninnga inuttaqarpoq: • Esben Vilshammer, Avatangiisinut Aqutsisoqarfik

• Marianne Djernæs Laursen, Aatsitassanik Pisortaqarfik

• Per Ravn Hermansen, Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik

• Uffe Storm Boe, NIRAS Greenland

NIRAS Greenland suliamik ingerlasisuullunilu siunnersortaavoq.

1.1 Nalunaarusiap aaqqissugaanera

Nalunaarusiaq una, nalunaarusiap allanneqarnerata saniatigut marlunnik ilanngus-sanut katersuiffeqarpoq. Nalunaarusiamut paasissutissat CD-romimut immiussat Access formatitut suliaasut ilanngunneqarput.

Nalunaarusiami periusaassimasut aammalu paasissutissanik katersuiffiit nalunaaru-siap sulliarineqarnerani tusarniaanermilu peqataasimasut saqqummiunneqarput. Kingornalu paasissutissanik katersuiffiup aaqqissuussaanera naammasisallu saq-qummiunneqarput. Siullermik naammassisat ataatsimoortumik oqaaseqarfigineqar-put, kommuunillu atatsiakkaat peqataasimasut immikoortitserlugit nassuiaatigine-qarlutik, kiisalu tamatuma kingorna piffiit pineqartut inissisimaffiinut immikoorti-terlugit saqqummiunneqarput, nunamilu siammarsimaneri piffiillu pineqartut ava-tangiisiminnut sunniutaat pingaarnerutillugit.

Nalunaarusiami piffiit pillugit innersuussuteqartoqaraniluunniit tulleriaarisoqanngi-laq, tamanna aatsaat nalunaarsiaq aapperneqassagaluarpat piumaarmat.



2. Periutsit atorneqartut

2.1 Paasissutissanik Katersuineq

Suliaqarfiit ataassiakkaat eqqaaveqarfiillu sumiiffissinneqarput pisortat, ingerlatse-qatigiiffiit kattuffiillu suliaqarsimasut ilisimasasaat naapertorlugit. Paasissutissanik katersuiffiit erseqqarinnersumik immikoortoq 3-mi allaaserineqar-put. Aallarniutaasumik pineqartut tamarmik saaffigineqarput attaveqaataasussanik toq-qaaqqullugit paasissutissanillu pissarsiffissanik nassuiaateqaqqullugit. Amerlasuutigut paasissutissat pisariaqartinneqartut inunnut ataasiakkaanut attuu-massuteqartarput, paasissutissallu inuit tamakkua apersornerisigut imaluunniit pi-neqartut Niras Greenlandillu allakkatigut attaveqatigiittarnerisigut pissarsiarineqar-tarput. Taamaattorli ingerlatsiviit pisortaqarfiillu assigiinngitsut toqqorsiviini ujaar-lernikkut paasissutissat ilaat pissarsiarineqarput. Taamatut paasissutissaqarfinnik misissuinikkut makkua paasinianeeqarput:

• Pisoqarfiit nunap suani inissisimanersut paasijumallugit

• Siusinnerusukkut ullumikkullu sunut atorneqarsimaneri

• Ingerlatsiviit pisortaqarfiilluunniit akisussaasut paasijumallugit

• Pisoqarfinnik (suliaqarfiusimaneri) piffissaaliiniarneq

• Atortuusimasut qimatat suuneri paasijumallugit

Pisoqarfiusimasut sapinngisaq naapertorlugu nunat assiisigut nalunaarsorneqarput, pisoqarfiit qiterpiaasa UTM koordinatii nalunaarsorneqarlutik. Nunap assinginut nalunaarsuineq elektroniskemik ingerlanneqarpoq Grønlands Topografiske Kort-værk-ip nalunaarsugai aallaavigalugit 1. Nalunnaarsuinermilu programmit VisIT aamma MapInfo atorneqarput. Pingaarnertut milliliinermi 1:250.000 uut-tuutigineqarput. Tamanna ajortillugu nalunaarsuutit milliliinermut 1:500.000 atorn-eqartarput. Nunap assingini nalunaarsuutit nunat assinginiit 1:250.000 millisitaniit pipput - Qoornoq datum najoqqutaralugu. Koordinatit tamarmik UTM zone 24 WGS84 datum-imut ikkussugaapput, taamatullu nalunaarisigaalluni paasissutissa-nut toqqorsivimmut toqqugaalluni. Pasissutissat aallaaviisa misissorneqarnerat piiffissanut marlunnut immikoortin-neqarput akunnerisigullu tusarniaasoqarluni. Paasiniaaneq siulleq 2002-mi julimiit decemberimut ingerlavoq, piffissarlu attaveqarfissanik pilersitsiniarnernut paasis-sutissanillu katersuinermut atorneqarpoq. December 2002-mi pigilersimasat

1 Kort & matrikelstyrelsip (Nunap assinginik ) nioqqutissiani pillugit nalunaarsuutaani Grønlands Topografiske Kortværkip oktober 2001-meersumi passissutissani nunap assing-isa eqqoqqissaassusaat imatut nalunaarutigineqarput: Eqqoqqissaassutsit nunap as-siliornermi tunngaviusut suminngaanneernerannit aallaaveqarput. Paasissutissat pisoqaan-erpaat Kalaallit Nunaata kimmut kujataani sineriaani nunap assiliornermi tunngaviupput, tamaani eqqunngissutsit kilometerinik arlalinnik isorartussusillit atuussinnaapput. Kalaallit Nunaata Avannaa aamma Kalaallit Nunaata kangimut kujataani nunat assingi assiliinerit atorlugit uttortagaapput, tamaanilu eqqunngissutsit 30 meterit inorlugit isorartussuseqarput



oqaaseqarfeqqullugit aqutsisoqatigiinnut kommuninullu nassiussuunneqarput. Paasissutissat suunersiornerinut piffissaq kingulleq atorneqarpoq, tassa 2003-mi februarimiit maj 2003-mut pisoq, tusarniaanermiit akissutisiat suliarinerannut ator-neqarpoq, kiisalu paasianiaaviit naammaginartunik akissuteqarsimanngitsut attave-qarfigineqaqqinnerannut atorneqarluni. Paasissutissat pissarsiarineqartut tamarmik Access databasimut immiunneqarput (toqqorsivimmut), toqqorsiviup aaqqissugaanera immikoortoq 4-mi nassuiaatigine-qarpoq. Immiunneqarneri naammassimmata pisoqarfinnit tamanit paasissutissat ataatsimoortut kiisalu nunap assinganik kommuneqarfinniit tamaniit naqqitsisoqar-poq. Naqitat nalunaarusiamut uunga ilaatinneqarput, ilanngussatut 1-miit 20-nut.

2.2 Ilanngutinngitsuukkat

National Parkimi illuikkat nalinginnaasumik nalunaarsuinermut nalinginnaasumik ilaatinneqanngillat, tassami nalunaarusiani siusinnersukkut saqqummersuni ersaris-sumik sukumiisumillu allaaserineqareersimammata 2. Taamaakkaluartoq ilimagi-neqarpoq National Parkimi illuikkat eqqaanni eqqakkanik annerusunik minnersu-nilluunniit siumugassaqartoq. Ilanngussaq 20-mi, nunap assingata paasissutissallu saniatigut illuikkat allattorsimaffiinik 3 ilaatitsisoqarpoq. Illuaqqat Sirius-ip allat-torsimaffiutaaniittut immikkut taanneqarsimasut, takuuk imikkoortoq 4 aamma 5, allanilluunniit nalunaarsorsimasut paasissutissanut toqqorsivimmi ilanngunneqar-put. Piniarntut illuaraat, piniariartarfiit, savaateqarfiit tuttuuteqarfiillu Nationalparkip avataaniittut aamma ilannguneqanngillat, taakkunanimi annertuunik suliaqartoqar-nissaa ilamananngimmat naak immaqa suli piniartunit atorneqartaraluartut. Aali-sakkanik assigisaannillu tunitsiviit nioqqutissiorfiillu anginerit ilanngunneqarput pisoqarfiulluartarmata atortussiutinillu angisuunik aalajngersimasunillu ikkussuif-fiusarmata. Nunaqarfiit atorunnaarnikut ilanngunneqarput paasiniaavinnit pissarsiarisinnaasi-masavut aallaavigalugit. Aqutseqatigiit isumaqatigiissuteqarput nalunaarsuinermi nunaqarfiit inuerunnerit paasissutissanik katersuinermi ilaatitassat atorunnaarsin-neqarneri naapertorlugit killiliiffineqartariaqartut. Siullermik 1950-ip missaa killi-liiffissatut aalajangiunneqaraluarpoq. Paasinarsivorli paasissutissat eqqarsaatigalu-git taamatut killiliinissaq tunngavissaqanngitsoq. Taamaammat nunaqarfiit atorun-naarsitat paasissutissanik katersuiffimmut ilanngunneqartut 1940-kunnut killiliiffi-geqarnissaat aalajangiunneqarpoq, kommuuniit paasissutissiinerminnut ilanngus-simagaangatigit. Kommuuniit paasissutissanik ilanngussisimatinnagit Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup paasissutissaatai aallaaviusarput. Paasissutis-sat pisoqaanerpaat Kalaallit Nunaata Natsorsueqqissaartarfianeersut 1960-meersuupput, piffissarlu taanna paaissutissanik pissarsiffimmiit tassanngaan-neersunut killigitinneqarpoq.

2 Peter Schmidt Mikkelsen: Kalaallit Nunaata Avannamut Kangia 1908-60, Fangstmandsperioden. Dasnk Polarcenter. ISBN:87-601-4446-7 kiisalu Karen Touborg: Statusrapport for Natio-nalparken/ biosfærerreservatet i Nord- og Østgrønland. Direktoratet for Miljø og Natur 2001. 3 Illuqqat allattorsimaffii DMN-mit 2003-mi majip 21-anni tunniunneqarpoq. Allat-tukkanissaaq piffiit paasissutissanik katersuiffimmi nunaannarmi eqqakkanik nalu-naarsuutini ilaasut ilaapput.



Sakutooqarfiit qaarusoqarfiillu (aatsitassanik piaaviit) ataatsimoortillugit immi-koortumut ataatsimut immiunneqarput. Taamaammat piffiit angisuut assigiinngit-sutigut pisoqarfiusimasut tamakkiisuunngitsumik paasissutissanik katersuiffimmi allaaserineqarput. Thule Air Base - imaluunniit pisoqarfiit sakkutooqarfimmut attuumassueqarsinnaa-sut - eqqakat pillugit nalunaarsuinermut ilannguneqanngilaq. Piffiit ilarpassui allorniusat minuttillu atorlugit sumiiffissineqarput, minuttimillu ataatsimik nikingassuteqarlutik. Piffiit taakkua sumiissuserneqarneri -/+ 1"-mik imaluunniit -/+ 1,85 km-nik nikingassuteqarsinnaapput. Piffiit ilaasa sumiffii imaluunniit nunap assingini ilaaneri pissarsiarineqarsiman-ngikkaangata paassissutissanut katersuiffimmut nunat aqqi aallaavigalugit ilannguneqartarput. Taamaattoqartillugu sumiissusai nalorninartorujussuussarput.



3. Paasissutissat aallaavii Paasissutissanik pissarsiffinnik misissuinermi paasissutissassanik pissarsivissat tuuliuttumi eqqartorneqartut ukuupput:

3.1 Pisortaqarfiit (ingerlatsiviit) ingerlatseqatigiiffiillu namminersortut

ASG (Arctic Consultant Group)/NIRAS: Suleqataasunik nunani ammaannartuni suliaqarnernik misilittagalinnut attaveqartoqarpoq. Attaveqarfik pingaarneq tassaavoq Henrik Mai. Paasissutissat apersuinikkut pissarsiarineqarput.

Alfa Air (AA): Jan Thrysøe ilisimatitsivoq AA Kalaallit Nunaata Kitaani peqqu-

maasiviuteqanngitsoq. Tunumi pissutsit nassuiaatigineqanngillat. Air Greenland (AG): AG ikummatissanik peqqumaasiviit pillugit nassuiaasiorsi-

mavoq. Nalunaarusiami timmisartut ajunaarsimasinnaasut ilannguneqarsi-mapput.

AG allat peqqumaatissaannik arlalissuarnik silaannakkut ingerlatsisarsima-voq, ilaatigut DPC aamma GEUS. Tamakkua pillugit immikkut paasisaqa-rumasut kaammattorneqarput sullinneqarsimasut paasiniaavigeqqullugit, AG-p peqqumaasiviit tamakkiisumik nalunaarsorsimanngimmagit.

Air Iceland, Fridrik Adolfsen: Apeqquteqaat akissuteqarfiginngilaa. ASIAQ: Uuttortaaviit pillugit nalunaarsuutit tunniunneqarput, kiisalu 1998 ilann-

gullugu saliiviusimasut pillugit nalunaarsukkat ilanngunneqarsimallutik. Takkua saniatigut ASIAP nammineq suliani pillugit nalunaarusiaasa allattor-simaffiat misissuiffigisinaasimavarput. Nalunaarsuiffiit maanna atorneqanngitsut tamarmik paasissutissanik toqqor-siuvimmiipput. Nalunaarsuiffiit atorunnaarnikut saliiffigineqareersimasullu paasissutissat naapertorlugit ilanngunneqarsimapput. Paasissutissanik toq-qorsivimmi nalunaarsuiffiit saliiffigineqarsimanersut salinneqarsimanngin-nersulluun-niit takuneqarsinnaavoq.

Carl Bro: Oqarasuaatikkut ASIAMI sulisimasoq Morten Hundahl, maannalu Carl

Bro Riskovimiittumi atorfilik, attaveqarfigineqarpoq. Morten Hundahl-ip na-lunaarsuiffiit pillugit nalunaarusiani sukumiisut 1998-mi ASIAMI sulitilluni suliarisimasani innersuussutigai. Taakkualu DMN-mi nassaarineqarput.

Dansk Lithosfærecenter (DLC): Hans Christian Larsen, DLC, Kalaallit Nunaanni

peqqumaa-sivitik pillugit nalunaarusiorpoq. Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik: Pinngortitaq pillugu immikoortorta-

qarfimmi Peter Nielsen aamma Mette-Astrid Jessen attaveqarfigineqarput. Quppersakkat ilisimasassarsiorniartut KVUG aqqutigalugu 1998-miit 2002-mut qinnuteqaataannik imaqartut misissorneqarput, soorlu National-parkimi illuaqqiornissanut, sermersuarsuarmi uningaarfissanut assigisaannul-lu.



Avatangiisit pillugit immikoortortaqarfimmi Per Ravn Hermansen attaveqar-fiuvoq,taassumalu immikoortortaqarfik suleqatigalugu suliat normue sulia-mut uunga soqutiginaateqarsinnaasut siunnersuutigai.

Immikoortortqarfiniit taakkunaniit sulianut nalunaarsuutit mississorneqar-put,suliamullu attuumassuteqartut tamarmik assilineqarput (kopeerneqarput).

DMI: Viggo Neble Jensen attaveqaaataavoq. DMI-ip nalunaarsuisarfii atorneqartut

pillugit nalunaarsukkat tamarmik pissarsiarineqarput. Siusinnersukkut Viggo Neble Jensen-i piffiit suliaqarfiusut pillugit toqqorsivimmi DMI-ip suliaanut atuumassuteqarsorinartutut nalunaarsorsimasut DMI-mili nalunaarsorneqar-simanngitsut pillugit oqaaseqartinneqarpoq.

DMU: Poul Johnsen, DMU, Arktisk Miljømi atorfilik nassuiaavoq suliat soqutigi-

naatillit tamar-mik Rigsarkivimut tunniunneqarsimasut, taamaammallu pis-sarsiariuminaatsut.

Taamaakkaluartoq Poul Johansen, DMU-AM-i atorfilik piffiit immikoortor-taqarfimmit ilisimaneqartut pillugit nalunaarusiorsimavoq.

Dansk Polar Center(DPC): DPC-mi paasissutissanik nakkutiginnittumut kiisalu, -

Kalaallit Nunaanni Ilisimatusarneq Pillugu Isumalioqatigiissitamut (KVUG) attaveqarneq pingaarnerutillugu suliarineqarpoq.

KVUG-ip ilisimasassarsiorlutik timersuutigalugulu angalaniartut qin-nuteqaataannik toqqorsivitsik atukkiuppaa.Qinnuteqaaatit ukiumut 1000-tit missaanniitarmata, itigartinneqartut ilanngullugit, aalajangiunneqarpoq DMN-mut 1998-miit 2002-mut tusarniaassutigeqarsimasut kisiisa misissorn-eqarnissaat. KVUG-ip paasissutissanik ersarinnerusunik piniarnissat eqqar-saatigalugit qinnuteqarsimasunut saaffiginninnissarput innersuussutigaa.

Paasissutissanik nakkutilliisoq, Hauge Andersen, DPC-ip aalajangersisumik atorsimasaasa, tammaarsimaffitoqqat ikummatissanillu peqqumaasiviit Kalaallit Nunaanniittut pillugit nalunaarusiorsimavoq. Ilisimatusarnermik ingerlataqarfik Zackenberg pillugu nalunaarsukkanik ilaqanngilaq.

Farvandsdirektorati: Aksel Mikkelsen, Henning Littau, Hans Arne Hansen, Jørn

Hansenilu tamarmik assut ikiuukkusussimapput. Loranstationitoqqat (radiop maligaasai atorlugit sumiissuserfiorfiit) assigisaallu pillugu paasissutissanik pigisaqarput.

Geologisk Museum (Nunap Sananeqaatai pillugit Katersugaasivik): Minik Rosing

ilisimatitsivoq Geologisk Museum-i nunaannarmi qimataqarsimanngitsoq. Taamaattorli Isuani ataatsimik containeriuteqarnerarput. Nuup Kommuneata nunaminertamik atuisinnaanermut akuersissummik containe-rip 16. juli 2004-mi inissisimavissaanut tunisisimavoq.

GEUS: GGU-miit GEUS-simiillu ingerlatsiviusimasut tamarmik ilannguneqarsin-

naasimanngillat, pineqartut pillugit paasissutissat pissarsiarineqarsinnaasi-manngimata. Paasissutissanik nakkutilliisup, Weis Andersen-ip allakkamini 10. april 2003-meersuni Aatsitassat pillugit Allaffeqarfimmut (Råstoffor-valtningen) 3. marts 1983-mi kiisalu Nationalparkrådimut 1990-mi novem-



berip aallaqqaataani GEUS-mi saliinernut periusaasartut pillugit allagarine-qarsimasut innersuussutigai. Imatullu allappoq, issuaaneq: "Piffissami kingusinnerusumi Kalaallit Nunaanni suliaqarfiusarsimasut pil-lugit oqaatigineqarsinnaavoq, GGU/GEUS-ilu akissussaaffeqarnerminnik paasinnilluarsimammata, kiisalu ilisimasassarsiornerit pereerneri tamaasa sa-lilluartotarmat - igitassallu tamaasa piiarneqartarlutik. Taamaamallu GGU/GEUS-illu suliaqarfiini nutaanerusuni eqqaaveqarfe-qanngilaq".

Greenland Contractors (GC): GC ilisimatitsivoq amerlanertigut amerikamiut iller-

sornissamut suliaqarfiini Kalaallit Nunaanniittuni suliaqarnerusarlutik, taa-maammallu paasissutissanik ingerlatitseqqissinnaanatik. Taamaammat paasissutissat aalajangersimasut amerikamiut aallartitaqarfia-niit imaluunniit Nunanut Allanut Ministereqarfimmiit pissarsiariniarneqarta-riaqartut. Taamaattorli suliaq manna nangeqqinneqassappat GC piareersima-voq paasissutissanik aalajangersimanerusunik ujaarlertoqarnerani ikiuunnis-saminut.

Greenland Ressources(GR): GR-ip nalilerpaa paasissutissaatitik erngup nukinganik

paasissutissanik toqqorsivimmi katersorneqarsimassasut. Toqqorsiviup mis-sissuiffigineqarnerani pisoqarfinnik soqutiginaatilinnik nalaataqartoqanngi-laq, taamaattorli silaannaap pissusaanik nalunaarsuiffiusimasunik aamma-lu/imaluunniit erngup ingerlaarfiinik nalunaarsuiffiusimasut uttortaavisusi-masullu eqqagassaqarfiusinnaasut nassaarineqarput. Pisoqarfiusisunit taak-kunannga paassissutissat soqutiginaatillit ASIAP nalunaarsukkatut tunnius-saanni katersorneqarsimanissaat naatsorsuutigineqarpoq.

Kalaallit Nunaata Katersugaasivia Toqqorsivialu: Joel Berglund (JB) Claus An-

dreassenilu attaveqarfigineqarput (CA). Tamarmik assaaviusimasuni pigisa-nik uninngasoqaranilu eqqagassaqanngitsoq ilisimatitsissutigaat. CA-attaaq oqaatigaa pineqartut oqaluttuarisaanermut pingaaruteqartut, taa-malu karersugaasiviup peerneqarnissaat kissaatiginngikkaa. Soorlu sorsun-nersuup kingulliup nalaani tyskit peqqumaateqarfigisimasaat. CA-p kingu-sinnersukkut suliaq nanginneqarluni pisoqarfiit salinneqarnissaannut tulle-riiaarineq pissappat katersugaasiviup suleqataasinnaanera ammaffigaa.

Pinngortitaleriffik (GN): Michael C.S. Kingsley saaffiginnissuterput allakkatigut

akissuteqarfigaa. Akissummi GN-ip pinngortitami 1984-miit ullumimut su-liaqarfiisa allattorsimaffii nalunaarsorneqarsimapput. GN-ip tammaarsimaf-figisarsimasaat qimanneqartigatik tamarmik saliiffigineqartarsimapput. Mar-lussunnik ikummatissanut peqqumaasiveqartarsimapput, ullumikkulli tamarmik imaajarneqarsimallutik - nappartallu imaqanngitsut aallarussuun-neqarsimallutik.

Kallaallit Nunaanni Natsorsueqqissaartarfik: Nunaqarfinni inuit pillugit nalunaar-

suutinik pilersuipput. Piniarnermi Nakkutilliisut: Piniarnermik nakkutilliisut tamarmik marts 2003-mi

allakkatigut saaffigineqarput.Piniarnermik nakkutilliisut pingasut akis-suteqarput, tamatumalu kingu-neranik pisoqarfiit pingasut ilanngunneqarput, ataaserlu uppernarsineqarluni.



Kort og Matrikelstyrelsen (KSM): Bo Madsen KMS-mi atorfilik ilisimatsitsivoq

ukiorpassuarni ilisimasassarsiornernik annerusunik angalatitsimatik. Qanga pisimasut ataatsimut nalilerneqarsimanerinik ilisimasaqanngilaq.

Københavnimi Universiteti: Bent Hasolt (BS): Tasiilami immikoortortaqarfimmi

pisortap Bo Hasoltip Københavnimi Universitetip eqqakkanik qimatsiviusi-masunik ingerlataqarsinnaanera ilisimasaqarfiginngilaa. BH-p eqqaavai immikoortortaqarfiit eqqaaviisa pisoqarfittut tanneqarsinnaa-neri, Eqqaaviilli pisortanut nalunaarutaareersimapput akuersissutitaqarlutillu.

Qeqertarsuarmi immikkoortortaqarfiup pisortaa, Niels Nielsen, pisoqarfiu-sinnaasunik paasissutissaateqanngilaq.

Nukissiorfiit: Immikoortortaqarfinni pisortat (16-nit) allakkatigut saaffigineqarput.

Amerlanerit saaffiginnissut allakkatigut oqaasiinnakkulluunniit akissuteqar-figaat. Pisoqarfinnik ikittuinnarnik paasissutissanut katersuivimmut ilann-gunneqarsinnaasunik akissutit aallaavigalugit pissarsisoqarpoq.

Aatsitassat pillugit Pisortaqarfik (RD): Marianne Djernæs Laursen aqqutigalugu

atortut nunamut aalangigaangitsut aalajangersimasullu, aatsitassat pillugit inatsit naapertorlugu nunami sulinermi atorneqarsimasut allattorsimaffiannik pissarsivugut. Nalunaarsukkat misissuinissanut akuersissutinik pisisallit 1998-mi juni ilanngullugu namminneq nalunaarsugaraat, kiisalu kingusinne-rusukkut nalunaarsuutaapput Aatsitassat pillugit Pisortaqarfik aqqutigalugu nassiunneqartut.

Selskab for Arktisk Teknologi (SAT): SAT-imut ilaasortat tamarmik allakkatigut

august 2002-mi februar 2003-milu saffigineqarput. Saffiginnissut ataasiak-kaanit akineqarput.

SIRIUS: SIRIUS-miit Kim Hansen (KH) pingaarnertut aappaattullu Palle Norrit

(Sirius-ip pisortaa) apersorneqarput. Sirius-sikkormiut pingaarnertut pigi-samik allattorsimaffii tamakiisut, illuaqqat, toqqorsiviit, tammaarsimaffiit pingaarnerit assigisaasalu allattorsimaffii sumiissusiinillu nalunaarsuutitallit, oqaluttuaraat.

TELE Greenland: Ole Vognsen Tele-p ingerlataqarfii tamakkerlugit nalunaarsor-

simavai. Nalunaarsuutini pineqartut suli atorneqarnersut, atorunnaarsimaner-sut saliiffigineqarsimanersulluunniit takuneqarsinnaapput. Kingusinnerusuk-kut ataatsimeeqatigiinnermi nunap assingi atorlugit nalunaarsorneqarput.

Århus Universitet: Århus Universitetimi Geologisk Instituttimi immikoortortaqar-

fiit pingasut attaveqarfigineqarput, tamarmillu nalunaarutigaat Århus Uni-versitetimi Geologisk Institutti nammineerluni Kalaallit Nunaanni misis-suiartortitsineq ajortoq, amerlanertigulli Købenahavns Universitetip GEUS-illuunniit aaqqissuussaanni misissuiartoqataasarsimallutik.



3.2 Inuit Ataatsiakkaat

Erik Hjelmer(EH), siusinnerusukkut Nordisk Mineselskabimi atorfeqarsimasoq. Mestersvigimi piiaasimanermut atatillugu taaneqarput: Nyhavn, Minebyen (qaarusoqarfik) aamma Malmbjergit (aatsitassaqarfik).

Frank Sonne (FS): Miljøstyrelsen (Aatsitassat pillugit Aqutsisoqarfik): FS-ip

Namminersornernerullutik Oqartussani atorfeqarallarami misissuinerit peqa-taaffigisimasani, nalunaarusiaqarfigisimasanilu innersuutigai. Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarusiat pineqartut pigai, paasissu-tissanillu toqqorsivimmut ilanngunneqarput. FS-ip ilaatigut oqaatigaa piffinni aalajangersimasuni atorneerunnermik kin-gorna saliiffigineqarsimasussaagaluartut qanittuini qimarakkat takusarsimal-lugit, soorlu qaqqasunnat tunuini. Nalunaarutini pisortatigoortuni allassima-galuarpalluunniit saliisoqarfiusimasoq,- tamanna tamatigut isumaqarneq ajorpoq eqqagassanik qimataqartoqarsimanngitsoq.

Jens Gothenborg (JG), siusinnersusukkut KØ-mi (Kryolitselskabet Øresund): Aat-

sitassannik ujaarlernermi suleqataasimanermigut piffiit soqutiginaateqarsin-naasut ilisimasaqarfigai, taamaasillunilu piffiit eqqagassanik qimatsiviusi-masinnaasut arlallit ilisimasaqarfigalugit. JG Ivittuuni eqqaanilu sulisineru-simavoq.

John Pedersen: Siusinnersukuut Nordisk Mineselskabemi atorfeqarsimasoq: Aper-

sorneqarpoq paasissutissallu toqqorsivimmut immiunneqarput. Karoline Mathisen: (KM), Ilisimatusarfimmi atuartoq: KM amerikamiut Kalaallit

Nunaanniinne-rat pillugu immikkut suliaqarpoq. KM-ip Tunumi Ikkatimi amerikamiut sakkutooqarfiat annerusumik sammisimavaa.

Søren Hald Møller, Aatsitassat pillugit Pisortaqarfimmi atorfilik. Apersorneqarpoq

paasissutissanillu pingaarutilinnik kitaani Nunap Isuamiit Sisimiut tungaanut attuumassutilinnik tunniussaqarpoq.

Siulianiu taaneqartut saniatigut siunnersuiffiit minnersut inuillu ataatsiakkaat atta-veqarfigioneqarput. Taakkualu ilaatinneqannginnerannut apersorneqarnissaminnut allatulluunniit peqataanissaminnut piffissaqarsiamnnginnerat peqqutaavoq.

3.3 Tusarniavigineqartut

December 2002-mi paasissutissat paasissutissanik katersuiffimmiilersimasut pil-lugit aqutsisoqatigiit Kalaallit Nunaannilu Kommuuninut tusarniaassutigalugit nassiunneqarput. Tamaanikkut piffiit 498-sit pineqarput. • Kommuunit makkua paasissutissanik katersuiffik oqaaseqarfigaat paasissutis-

sanilluunniit nutaanik ilanngussaqarlutik: Narsaq, Paamiut, Nuuk, Maniitsoq, Aasiaat, Ilulissat, Qeqertarsuaq,Uummannaq, Upernavik kiisalu Aammassalik.

• Kommuunit makkua paasissutissanik katersuiffik pillugu oqaaseqarnissamin-

nut periarfissaqarsimanngillat nalunaarutigalugillu: Qasigiannguit.



• Kommuunit makkua paasissutissanik katersuisffik pillugu oqaaseqaateqann-gillat: Nanortalik,Qaqortoq, Ivittuut, Sisimiut, Kangaatsiaq, Qaanaaq Ittoqqor-toormiullu.

Aqutsisoqatigiit tusarniaaneq allakkatigut akissuteqarfigaat, tusarniaanerlu februar 2003-mi ataatsimiinnermi oqaluuserineqarpoq. Paasissutissanik katersuisffik pillugu oqaatigineqartut tamarmik ilanngunneqarput, katersuifimmullu ilannguneqarlutik.

Assiliaq 4.1: Paasissutiisanik katersuivimmi seqersartumi assit



4. Paasissutissanik katersuiffiup aaqqissugaanera Paasissutissanik katersuiffik Microsoft Access 97-mi aaqqissuunneqarpoq. Tulliut-tuni paasissutissanik katersuiffiup qanoq atorneqarsinnaanera nassuiaatigineqarpoq, kistsisillu iluaniittut ilanngussuunneqarlutik.

4.1 Atuinissamut ilitsersuut

Paasissutissanik katersuiffik sisamanik seqertitsiveqarpoq, seqertitsiviit fil 4.1-Seqertitami eqqakkanik nalunaarsuineq ujaarliutitaqarpoq. Piffiit normuisa imaluunniit aqqisa allannerisigut paasissutissanik katersuiffimmi piffiit ataasiakkaat nassaarineqarsinnaapput. Assersuutigalugu oqaaseq "loran" allariarlugu una: �tooraanni piffiit loranstationeqarfinnut attuumassuteqartut tamarmik nuissapput.Pifiit ilaat aalajngersimasoq ujarsimagaanni allaganngorlu-gulu naqikkumagaanni una�: toorlugu naqinneqarsinnaavoq. Piffiit immiunneqassapput allattuiffissaq imaqanngitsoq aqqutigalugu�∗ : kiissalu paasissutissat amerlanerpaat allaffissanut ukununnga allattornerisigut: Piffiup normua piffimmut atuumassuteqarluinnarpoq. Normumillu atorneqareer-sumik allattuisoqarsinnaanngilaq. Piffiup aqqa loranstationimik, nunaqarfimmik aturunnaarsitamik assigisaanilluun-niit aallartinneqassaaq, taamaasiornikkut kingusinnerusukkut ujaarlerneq ajornan-nginnerussammat. Kommuunip normua allanneqassaaq, tamatumalu kingorna kommuunip normua nammineerluni saqqummissaaq. Piginnittup aqqa ilisimaneqaruni tamanna piginnittup ataani allanneqassaq. Piffik annertussusaa aalajangersimasuuppat angissusaa m2-rinik allanneqassaaq. Piffiup susoqarfittut aallartiffia atorunnaarneralu ullulerlugit allanneqassapput. Suli susoqarfiuppat tamanna nalunaarsorneqassaaq. Oqaluttuarisaanermut pingaaruteqartutut nalunaarsukkat, pinngortitaq malussa-jasuuppat, sananeqaatit avatangiisinit allaappata aammalu pineqartut suuneri suli ersarivissumik nalunaarsorneqanngillat, taamaattorli kingusinnersukkut suliaq nanginneqassapat atugassanngorlugit piareersagaapput. Paasissutissanik katersuiffiup sumiissusai piffimmut allattorneqassapput. Allor-niusat atorlugit UTM-milu atorlugit sumiissusersuutit allattorneqarsinnaapput. Sumiissutit ullullu immikkut inissillugit. ( sumiissutsit UTM-imi immikoortoq 24WGS 84-mi allattorsimapput)Maannamut piffiit sumiissusaat paasissutissanik katersuiffimmi tamakkerlutik immiunneqarsimapput. Tamanna ingerlaannartumik pinavianngilaq, tamannalu ilisimasariaqarpoq GIS programmi atorlugu paasissutis-sanik katersuiffik atorniaraanni.

Assiliaq 4.2: Paasissutissanik katersuivimmi tabel



Qarasaasiat atorlugit nunap assingi assilissallu maannamut suli atorneqanngillat. Immikkoortut assinik ikkussivissatut atorneqarsinnaapput, taakkualu piffiit ila-galugit paassutissanik katersuiffimmut toqqorneqarsinnaapput. Kiisalu GIS-mut attavilerneqarsinnaapput, taamaasilluni ingerlaannartumik nunap assinginik sa-qummersoqarsinnaasunngorlugu. Pisoqarfiit nalunaarsuutaat (nr.) tulleriaarlugit nalunaarsorneqassapput, tassa pif-finni ataasiakkaani pisoqarfiit amerlassusaat nalunaarsorlugit, assersuutigalugu titartagaq 4.1-mi:loranstation aammalu ikummatissanik peqqumaasivik. Pisoqarfiit nalaanni suliaqartoq nalunaarsorneqassaaq, pisoqarfiup sivisussusaa kiisalu paasis-sutissat illersorneqarnissaat pillugu nalunaaruserlugit ("m" oqaasiinnaat atorlugit paasissutissiissutinut kiisalu "s" paasissutissiineq allakkatigut pisimappat. Aam-mattaaq pisoqarfimmi sulerisoqarsimaneranik immikkoortiterummik ilisisoqassaaq, soorlu nalunaarusiami uani aamma taama isiortoqarsimasoq - saqqummiunniarn-eqartut erseqqissaatigiumallugit. Pisoqarfiit tamaasa pineqartillugit seqersitat: Kinguartitat, Apersuinerit aammalu Innersuussutigineqartut, immersorneqarsinnaapput. Allattuiffissami Kinguartitat qimanneqarsimasut pillugit paasissutissat immiunneqassapput, pisoqarfiit tamarmik atorneerunnerisa kingorna. Apersorneqartut pillugit immersuiffissami apersuisi-manerit pillugit paasissutissanik immerneqassapput kiisalu Innersuussutigineqartut pillugit immersugassaqarfimmi pisoqarfiit pillugit innersuussutit allanneqarsimasut inissinneqarsimapput.

4.2 Tabellit attuumassuteqaatillu

Assiliaq 4.2-mi tabellit paasissutisssanullu attuumassuteqartullu pillugit takus-sutissaqarpoq. Kommuunnit pisoqarfinnilu ingerlatsisut pillugit aalajangersima-sunik tabelleqarpoq paasis-sutissanik aallerfigineqarsinnaasunik. Pisoqarfiit pillugit paasissutissat amerlanerutinniarneqarpata, tamanna ingerlatsisimasut pillugit tabel-lini immiunneqarsinnaavoq. Tabelli piffiit tunngaviusunik piffiit ataatssiakkaat pillugit paasissutissanik imaqar-poq, taakununngalu ingerlatat assigiinngitsut ilannguneqarsinnaapput. Pisunut aamma igitat, apersuinerit innersuussutillu attuumassuserneqarsinnaapput.



5. Naammassisat (paasisat) Paasissutissat tusarniaanerillu mississornerini piffiit (pisoqarfiit) nunami ammaan-nartumi eqqagassaqarsinnaasut 630-it pissarsiarineqarput. Piffinnut taakununnga 630-usunut ingerlatat 676-it attuumassuteqarput. Piffiit pineqartut kommuunini ataani allattorsimasutut agguataarneqarput. Piffiit ataani tabel 5.1-mi allattorsiman-ermittut kommuuninut agguataarsimapput.

Kommuuni Piffiit agguarneri

Amerl. Procntinng

Nunaqarfiit tunitsiviillu

atorunnaarsitat

Nalunaarsuifiit silasiorfiillu

01 – Nanortalik 27 4% 11% 52% 02 – Qaqortoq 10 2% 10% 30% 03 – Narsaq 29 5% 3% 52% 04 – Ivittuut 2 0% 0% 0% 05 – Paamiut 24 4% 29% 46% 06 – Nuuk 86 14% 15% 59% 07 – Maniitsoq 39 6% 8% 54% 08 – Sisimiut 20 3% 15% 35% 09 – Kangaatsiaq 13 2% 54% 8% 10 – Aasiaat 9 1% 67% 11% 11 - Qasigiannguit 5 1% 20% 80% 12 - Ilulissat 36 6% 6% 83% 14 - Qeqertarsuaq 9 1% 67% 11% 15 - Uummannaq 25 4% 24% 44% 16 - Upernavik 28 4% 79% 7% 17 - Qaanaaq 32 5% 9% 13% 18 - Ammassalik 50 8% 0% 42% 19 - Ittoqqortoormiit 22 3% 0% 18% 20 - National Parken 164 26% 0% 12%Katillugit 630 100% 13% 35% Tabel 5.1: Kommuunini piffiit amerlassusaat

Kommuunini pisoqarfiit amerlassusaasa ilaatigut kommuunit angissusaat ersersip-paat. Erngup nukinga atorlugu nukissiorsinnaanerit pillugit misissueqqaarnerit pilersitaannik uuttuisarfippassuit atorneqarput, taamaasilluni pisoqarfiit amerlas-susaasa nunami agguataarneqarnerat equngalersillugu. Soorlu kujataani kommuun-ini pingasuusuni taama pisoqartoq. Uttuisarfiit kommuunini taakkunani pisoqarfiit paasissutissanik katersuiffiup pisoqarfiit pillugit imarisaisa pingajoraarterutigaat. Piffiit ilarpassuini arlalinnik susoqarfeqarput, taamaasilluni paasissutissanik kater-suiffimmi susoqarfiit piffinniit amerlanerullutik. Susoqarfiit immikoortunut 18-nut agguataagaapput, taakkualu quppernermi tullermi tabelimi 5.2-mi takuneqarsin-naapput.



Pisoqarfiit Amerlassusaat ProcentinngorlugitUuttortaaviit 207 31%Sirius ip pigisaisa allattors 121 18%Nunaqarfiit atorunnaarsitat 71 11%Aatsitassarsiorneq 49 7%Sakk. timmisartui nakkarnikut 43 6%Nappartanik qimatsiviit 31 5%Sakkutooqarfiit 27 4%Tammaarsimafiit (ilisimat./ takorna.) 26 4%Silasiorfiit 23 3%Tele / nalunaarasuarneq 18 3%Tunitsiviit 11 2%Geoteknik / sanaartukkat 10 1%Nunaannarmi aqqutit 9 1%Qaarusoqarfikkut 8 1%Loranstationit 7 1%Timmisartut nakkarnerit 7 1%Umiarsuit kivinikut 5 1%Imermik pilersuiffiit 3 0%Katillugit 676 100%

Soorlu tabel 5.2-mi takuneqarsinnaasoq uuttortaaviit susoqarfiupput paasissutissa-nik katersuivimmi amerlanerpaamik immiunneqarsimasut. Uttortaaviit Sirius-ip pigisaminik allassimasuutaanit tullersorneqarput, suliaqarfiit assigiinngitsuupput tmarmillu Nationalparkimiillutik. Tabel 5.2-mi immikoortut ataasiakkaarlugit qup-pernerni tulliuttuni nassuiaatigineqarput mingutsitsinerisalu nalilerneqarneri, siammarsimaneri paasissutissartaallu ilanngullugit.

Tabel 5.2: suliaqarfiit amerlassusaat immikkoortuni 18-ni

Målestationer

Assiliaq 5.1: Nunap assingatigut takussutissat, Uuttortaaviit



5.1 Uuttortaaviit

Immikoortortap uttortaaviit tassaapput suliaqarfiit inuttaqanngitsut, silap pissusaa-nik, apisarnermik, sarfanik assigisaannillu uuttortaaviit paasissutissanillu katersui-fiit.

Pisoqarfiit tamakkua amerlanertigut ilisimatusarnermik suliaqarfiit, DMI-p, GTO-ip kingusinnerusukkullu ASIAP ingerlatai.

Pisoqarfinni amerlanerni uttortaatinik imaluunniit nalunaarasuarnermi atortunik, illuaqqanik containerinik/campingvogninik. Pisoqarfiittaaq aamma ikummatissanik peqqumaasivittut atorneqarsimasinnaasarput.

Tamakkunani sananeqaatit mianernarnerpaat naammattuugassaasartut tassaanerup-put savimminissat oqimaatsut batteriini atorneqartartut, soorlu kviksølvi limini-grafstationineersut imaluunniit uuliat akui ikummatissanik peqqumaasivinniittuut.

Uuttortaaviit nalunaarsornerini paasissutissanik pissarsivik tassaavoq ASIAMIIT na-lunaarusiaq 1998-meersoq tamakiisumillu ilisimasanik katersuiffittut isigisaria-qartoq, Morten Hundahl-imiit suliarineqarsimasoq, taannalu imatut aaqqissuunne-qarsimavoq:

Klasse (immikoortoq) Amerlassu-saat

Paasissutissa-nik katersuif-fimmut ilann-gunneqarpoq

Uuttuisarfiit suli atorneqartut 22 Piffiit uppernarsarneqarsinnaasumik salinneqar-simasut 62 X

Piffiit salinneqarsimanersut uppernarsineqarsin-naanng. ASIAP toqqorsivianeersut / uppernarsi-niagassaq

51 X

Piffiit uppernarsisamik saliiffigineqartariaqartut 9 X

Uttortaaviit atorneqanngitsut paasissutissanik katersuivimmut ilanngunneqarput. Februar 2003-mi ASIAP ilisimatitsissutigaa paasissutissat tunniunneqarsimasut allannguuteqarsimanngitsut. Taamaasilluni qulaani naatsorsukkat 1998-meersut ASIALLU tunngavigisai atuuttutut isigisariaqarput.

Nunami summiinnerat: Uttuisarfiit ASIAP paasissutissiivianiittut kitaani inissisi-mapput, pingaartumik kujataani, Nuup, Mannitsup Ilulissallu eqqaanni. Inissisima-neri amerlanertigut aatsitassarsiornermut erngullu nukii atorlugit nukissiorfissarsi-ornernut atugaanerisa aalajangertarpaat. Ilisimatusarnermut atugassiat amerlasuuti-gut sermersuarmi inissisimapput.

Paasisutissanik katersuivimmi amerlassusaat: 207-it.

Paasissutissanik aallerfiit: Uutortaaviit 122-it paasissutissanut katersuivimmut im-miunneqartut ASIAP atuisunut quppersagaaniit paasissutissanillu katersuinerminni naammassisaannit pissarsiarineqarput. Piffiit sinneri pillugit paasissutissat "Katalog over Hydrografiske malinger i Grønland"-meersuupput, quppersagaq taanna Dansk Komite for Hydrologi-p saqqummersitaraa ASIAMIILLU pissarsiarineqarluni.

Tabel 5.3: Uuttortaaviit ASIAMIT paasissutissaneersut

Vejrstation

19-Vejrst. Kap Tobin

19-BE-3 - Scoresby Sund

19-Whalerus Bay

20-BE-4 - Ella Ø

18-Attery Dome - Pikiullit

18-Cape dan

18-Vejrst. Sermirlik

18-Skjoldungen - Louis Boplads

18-Vejrst. Aputiteq

06-Vejrst. Lichtenfels

18-Cape Cort Adelaer - Kangeq

18-Vejrst. Tingmirmiut

01-Vejrst. Sagdlit

20-5850, Daneborg

20-BE-5 - Eskimonæs

20-Vejrst. Germaniahavn

20-Vejrst. Mørkefjord

17-Vejrst. Tugluligssuak, Kap Sed

12-Swiss Camp

10-BW5 - Aasiaat / Egedesminde

20-Station Nord

01-BE-1 - Prins Christiansund,

Assiliaq 5.2: Nunap assingatigut takussutissat, Silasiorfiit



5.2 Silasiorfiit

Silasiorfiit tassaapput pisoqarfiit inuttallit silaannaallu pissusaanik uuttortaaviullu-tillu nalunaarsuiffiit. Silasiorfiit ilarpassui sorsunnerup nalaani amerikamiunit sak-kutooqarfimminnut iluaqutissatut pilersitaapput. Silasiorfiit amerlanertigut nalu-naarasuarnermik, aatsitassarsiornermik sakkutooqarnermillu ingerlatsinernut atuu-massuteqartarput.

Silasiorfiit amerlanertigut ilisimatusarfinnut, DMI-mut imaluunniit amerikamiut sakkutooqarfiinut atasunik ingerlanneqartarput.

Piffinni amerlanertigut "tuluit illuukkiaanik" inissisimasoqartarpoq4, tassungalu atasumik napparuteqartarluni anorinik uttuuteqarfimmik. Illut assigisaallu amerla-nertigut allanik suliaqarnernut attuumassuteqartaput.

Sannaat mianernarnerpaat ilimagineqarsinnaasut tassaanerupput saaffiugassat oqi-maatsut batteriini atorneqartartut. Kiisalu silasiorfiit ilaanni ikummatissanik peq-qumaasiveqartarpoq, taamaasilluni uuliamiit nioqqutissianik assigiinngitsunik pe-qarsinnaasarluni.

Nunami inissisimanerat: Silasiorfiit Kalaallit Nunaata sineriaa tamakkiusavillugu inissisi- maffeqarput. Assiliaq 5.2-mi nunap assinga atorlugu takussutissiami ta-kuneqarsinnaavoq tunumi amerlanerusut, tamannali kitaani silasiorfiit ilarpassuisa illoqarfiunerusuni inissinneqartarsimanerat pissutaavoq.

Paasissutissanik katersuivimmi amerlassusaat: 23-it.

Paasissutissanik pissarsiffiit: DMI aamma "Katalog over Hydrometeriologiske malinger i Grønland" Dansk Komite for Hydrologi-p saqqummersitaarisimasaa.

4 "Tuluit Illuigaat" tassaavoq ilisivik (skab) aammanilinnik silasiornermi uttortaatinik inis-siffiginearsimasoq. "Illuikkap" nunap qaavaniit 2 meterinik qaffasinnerusumi inissi-simasup uttortaatit seqerngup qinngorneranut nunamiillu qinngornernit kissartunit sun-neqannginnissaannut illersugarai. Iikkani ammarngit silaannaap assigiiaartumik uutor-taatit aqqusaarnissaannut periarfissiipput.

Tele/kommunikation

01-14

03-224

01-6

18-748

20-283

05-107

18-746

06-506

06-103

08-101

09-102

08-105

14-582

15-106

01-23001-104

01-2

Assiliaq 5.3: Nunap assingatigut takussutissat, Tele/nalunaarasuarneq



5.3 Tele / Nalunaarasuaatit

Piffiit Tele / nalunaarasuaatit tassaapput teknikkikkut atortoqarfiit oqarasuaatitigut allatigullu nalunaarasuarnermi iluaqutigineqartut. Tamakkualu tassaanerupput sak-kortusaaviit Tele-p atorunnaarsimasai, Farvandsvæsenip VHF-stationii aammalu imarpik ikaarlugu kabelit atorlugit attaveqarfiusimasut.

Nalunaarasuarnermi attaveqaateqarfiit (radiop maligaasai atorlugit at-taveqarnermi)Tele-p ullumikkut atugai paasissutissanik katersuiffimmut ilanngun-neqanngillat. Taamaattorli oqaatigineqartariaqarpoq illuaqqat (sanaartukkat) tek-nikikullu atortut qanga sakkortusaaviusimasut eqqaannut inissinneqarsimammata.

Taamaasilluni ilimagisariaqarpoq ullumikkut sakkortusaaviit eqqaanni atortorissaa-ruteqarfiit, soorlu antennakut, illuaqqat, kabelit innaallagialiorfeeqqallu siumorn-eqarsinnaanerat.

Piffinni tamakkunani sananeqaatit (tangit) mianersornarnerpaasutut isigisariallit saffiugassat oqimaatsuunissaat ilimanarnerupput. Uuliamit nioqqutissiat, arror-saatit allallu batteriineersut, transformatorit innaallagialiorfiillu. Tele Greenlandip suliaqarfigisimasatik namminneerluni tamaasa salittarpai. Batteriit akuutissallu tamarmik katersorneqartarput Kommunekemimullu nassiunneqartarlutik. Ikuallan-neqarsinnaasut tamarmik ikuallanneqartarput, ikuallassinnaanngitsut illoqarfiit eqqaaviini akuerineqarsinnnaanngorlugit aggorlugit - taakununnga inissinneqartar-put. Tele Greenlandilli aamma itersat assigisaallu eqqakkanik inissiivigeriarlugit ujaqqanik qaartitserinerni sinnikunik matoortarpai. Imaluunniit qimatassat innat sinaannut ilioqqariarlugit qaartitsillutik matoortarpaat. Tele Greenlandimi atorfillit oqaatigaat nalunnginnissutsimikkut miserratissaqaratik qimatassatik qimattarlugit.

Nunami sumiissusaat: Tele Greenland-ip radiup malugaasaanik siammartiteriner-mini sakkortusaaviutai Nunatta kujaterpiaaniit Ummannap tungaanut inissitsitersi-mapput. Piffiillu ilaat tassaapput Atlantikoq ikaarlugit kabelinik attaveqarfiit nun-atta kujataaniittut.

Paasissutissanik katersuivimiittut: 18-it.

Paasissutissanik pissarsivik: Tele Greenland aamma Farvandsdirektoratet.

Militære anlæg

06-Marraq, Nord for

06-BW4 - Marraq Point

03-Camp Corbett04-BW7 - Ivittuut Minen

07-BW9 - Cruncher Island

08-DYE-1, Red River

08-Ammunitionsforurening

07-DYE-2, Sea Bass

18-BE-2 - Ikaateq18-DYE-3, Sob Story

18-Ice Cap Station - isen ved Pikiullit

18-DYE-4, Big Gun

18-Track-master

17-Ice Cap Site Two

17-Camp Fistclench, near Ice Cape

17-Camp Century

03-Artillery Point04-Karjartalik

18-Kangerdlugsuaq, near Apuiteq

17-Ice Cap Site One

02-BW3 - Simiutaq02-Gamatron Island

20-Station Nord

01-Loran, Frederiksdal01-Loran, Angissoq

Assiliaq 5.4: Nunap assingatigut takussutissat, Sakkutooqarfiit



5.4 Sakkutooqarfiit

Immikoortumi uani amerikamiut danskillu sakkutooqarfii pineqarput. SIRIUS-ip Nationalparkimi suliaqarfii Mestesvigimilu illersornissamut nakkutilliivik immik-koortumi uani ilaatinneqanngillat aammalu peqqumaasiviit sisamat sorsunnersuit aappaanni tyskit atorsimasaat Nationalparkimiittullu pisoqarfittut aalajangersima-sutut ilanngunneqanngillat5.

Aalajangersimasumik susoqarfittut ilanngunneqarput pisoqarfiit anginerusut, soorlu BE2 Ikkateq (lok. nr. 18-210), radareqarfiit (ilaatigut DYE 1-4) pisoqarfinnik iller-suinissami sakkoqarfiit (qamutileqarfiit), annaassiniarnermi suliaqarfiit il. il.

Sakkutooqarfiit BW1- Narsarsuaq, BW8-Sdr. Strømfjord aamma Thule Air Base nalunaarsuinermi ilanngunneqanngillat, - ullumikkut nunaarfiit killeqarfiisa ilua-niittutut sulilu atorneqartutut inissitaammata. Sorsunnersuuup aappaanni ameri-kamiut silasiorfinnik arlalinnik pilersitsipput, taakkua 5.2-mi oqaaseqarfigineqar-put. Sakkutooqarfitullu inissinneqanngillat immikkut sakkutooqarnermut tunnga-sunik susoqarfittut allaaserineqarsiamanngippata.

Oqaluinnarluni Karoline Mathisenimik apersuinermi paasinarsivoq Sisimiuniit kujammut 20 km-nik ungasissulimmi qeqertami anginngitsumik sakkutooqarfeqar-simasoq. Paasissutissat naapertorlugit sakkutooqarfik Koreami sorsunneqarnerata nalaani atorneqarsimavoq. Pisoqarfik sumiiffissineqanngilaq, taamaammallu paasissutissanik katersuiffimmut ilanngunneqarani.

Piffinni ataasiakkaani saffiugassanik oqaimaatsunik, uulianiit nioqqutissianik saf-fiugassanillu allanit nunap sananeqaataanit allaasunik annersumik minnerusumil-luunniit mingutsitsisoqarsimanissaa naatsorsuutigisariaqarpoq. Siusinnersukkut radareqarfinni DYE-ni marlunni misissuisoqarlunilu saliisoqarsimavoq.

Nunami sumiiffii: Sakkutooqarfiit pineqartut tassaapput: BW1-BW9, BE1-BE5 silli-maniarnernullu atortoqarfiit taakkununnga atasut. Piffiit taakkua pisoqarfinnut pingaarnernut pingasunut BW1 (Narsarsuaq), BW8 (Kangerlussuaq aammalu BE2 (Ikkatteq) attuumassuteqarput. Piffiit sorsunnerup nillertup nalaani atuuttut TAB-ip kiisalu DYE 1-4-at eqqaanni katersuussimapput.

Paasissutissanik katersuivimmi amerlssusaat: 27-it.

Paasissutissanik pissarsiviit: Sakkutooqarfiit pillugit paasissutissat DMN-ip toqqor-siviinit amerikkamilu internettikkut nittarsaavimmit namminersortunit pigineqar-tumiit6 amerikamiut sorsunnersuarmiit ullumimut Kalaallit Nunaanniinnerannik allaaserinnittumiit pissarsiarinearput.

5 Peqqumaasiviit immikoortoq 5.12-mi SIRIUS-ip pigisaanut allattuiffianeersut allaaserineqarput.

6 htt://www.homestead.com/argumentsandfacts/usgreenland.html, nittarsakkami allaaserisat assilissallu NIRAS Greenland-imit toqqortaati-

gineqarput.

LORAN-stationer

01-Loran, Frederiksdal

18-Loran Qutdleq

18-Loranstation Qrssuiagtivaq

14-Loranstation Nipisat

17-"Loran" Sabine Island

17-Loran, kap Atholl

01-Loran, Angissoq

Assiliaq 5.5: Nunap assingatigut takussutissat, LORAN-stationit



5.5 LORAN-stationit

LORAN tassaavoq radiup maligaasai atorlugit sumiissusersiuut, oqaatsillu ukua-naalisaanermi atorneqarput LOng RAnge Navigation (ungasissumut sumiissuser-siut)imaluunniit (isorartuumik sumiissusersiorneq). Sumiissusersiueriaaseq sorsun-nersuup nalaani ineritinneqarpoq, sumiissusersiorfiillu siulliit 1942-mi Kalaallit Nunaanni sanaartorneqarput.

Aallaqqaataani Loranstationit tamakkua amerikamiut sineriammik nakkutilliisuinit U.S. Coast Guardimit ingerlanneqarsimapput, kingornalu GTO-mit Farvands-væseni-millu ingerlanneqalerlutik.

Danmarkimi Farvandsvæsenip LORAN-stationit arfinillit makkua pillugit ilisima-titsivoq: Kap Atholl, Nipisat, Angissoq, Narsaq Kujalleq (Narsamiit), Qulleq aam-malu Orsuiassuaq. Taakkua saniatigut Jørgen Taageholt-ip7 allaaserisaani LO-RAN-stationi qeqertami Saattumiittoq oqaluttuarineqarpoq. Stationi taanna tassaas-innaavoq NDB-stationeq (non-directional beacon) "nalunaaqutaq imaluunniit nalu-naaqutsersuut sammiveqanngitsoq", taamatut oqaatigineqarsinnaavoq. Taanna Saattuniippoq (Sabine Øer) paasissutissanullu katersuivimmut ilannguneqarpoq.

Angisumi Narsaq Kujallermilu loranstationit 1990-sikkut aallartinnerini atorun-naarneqarput piaarneqarsimallutillu. Taakkua atorunnaanngikkallaramik qanoq isikkoqarsinersut allaaserinnittoqarpoq. Naatsorsuutigineqarpoq allaaserisani tak-kunani8 stationit allat aamma ilanngunneqarsimassasut aammalu naatsorsuutigi-sariqarluni piffinni taakkunani sanaartugaqartoq, tankeqarfeqartoq, uulianik san-nanillu kemiskiusunik kiisalu saffiugassanik oqimaatsunik eqqagassaqartoq.

Inissisimafii: Stationit Kalaallit Nunaata sineriaani tunimi Tasiilamiit kitaani Thu-lip tungaanut inissisimapput.

Paasissutissanik katersuivimmiittut: Arfineq marluk.

Paasissutissanik pissarsiffiit: DMN, Fravandsvæsenet allaaserisallu assigiinngitsut.

7 Thule Air Base ukiut 50-sit, Jørgen Taagholt, Atuagassiaq Grønland, nr.2 aamma 3, feb-ruar-marts 2002. Det Grønlandske Selskab. 8 Soorlu Angisup atorunnaarnissaanut naliliinermi tunngavissat, Grønlands Forundersøgel-ser, November 1993, DMN's toqqortai. journal nr.: 27.31/01+03.

Tromledepoter

20-283

20-451

20-591

20-450

05-510

06-203

06-111

07-516

07-515

06-512

09-521

09-520

09-522

14-188

15-519

05-511 18-4

18-748

18-229

18-114

18-115

19-110

20-142

20-143

20-554

20-572

17-552

17-113

17-146

20-144

Assiliaq 5.6: Nunap assingatigut takussutissat, Nappartanik peqqumaasiviit



5.6 Nappartaasiviit

Nappartaasiviit tassaapput nunaannarmi suliassaqartut silaannakullu angalatitsiviit ikummatissanik peqqumaasivii. Peqqumaasiviit angissusaat assigiinngiiaarput, nappartallu marlussuinnaniit hundredit arlallit sinnerlugit amerlassuseqarsinnaasar-put. Inissisimafiilu amerlasuutigut piffinni allanik suliaqarfinniittarlutik. Peqqumaasiviit amerlasuutigut ilisimatusarnermik ingerlatsivinniit, DPC-mit tim-misartortitsivinniillu inissinneqarsimasarput. Air Greenland-ip nalunaarutigaa peqqumaasivinnik ukiuni kingullerni sisamani peq-qumaasivinnik aalajangersimasumik inissiisoqarsimanngitsoq, tassagooq peq-qumaatit tammartarmata. Ilimagineqarpoq ikummatissat peqqumaatit piniartunit sineriammi piniagassarsiortunit atorneqartartut. Paasissutissanik misissuinermi Itoqqortoormiut eqqaani nappartat pillugit paasis-sutissanik nassaartoqarpoq: Aalisarneq, Piniarneq Nunalerinerlu pillugit Pisortaqarfimmiit Avatangiisut Pinngortitarlu pillugit Pisortaqarfimmut allakkat 9. marts 1998-meersut: "Aasaq Ittoqqortoormiuni aalisarnermik misileraanermi nappartarpassuit 200 literinik imaqarsinnaasut kangerluup qinnguani sivisuumik piniariarfiusartuni siumorneqar-put...." Nappartat tamakkua erseqqissumik sumiiffissineqarsinnaanngimata paasis-sutissanik katersuiffimmut ilannguneqanngillat. Nappartat 200 literinik imaqartartut oqaluuserineqaqqajaasullu Lerslettenimiit-tut(lok nr. 09-522) aasaq Aatsitassanut Pisortaqarfiup piumasaqarneratigut GEUS-imiit piiarneqarput. Inissisimaffii: Peqqumaasiviit sineriammi siammasissumik inissisimapput, amer-lanertigut inuilaamiittarlutik. Paasissutissanik katersuisvimmiittut: 31-it. Paasissutissanik pissarsiffiit: DMN-ip nalunaarsuiffii, kiisalu aallutaqartut: Air Greenland DLC aamma DPC.

Terrænbaner

20-143

20-142

20-524

20-502

20-25520-237

17-146

18-140

07-232

Assiliaq 5.7: Nunap assingatigut takussutissat, Miffissiat



5.7 Nunaannarmi miffissiat

Nunaannarmi miffissiat tassaapput timmisartunut mittarfiliat suliaripallatat. Mittar-filiat amerlanertigut narsaamanerni sioraqarfinni suliarineqarsimasarput, - killingilu qisunnik napparusianik nappartaniluunniik ilisarnaaserneqarsimasarlutik. Mittarfiit taamaattut suliat amerlanertigut aatsitassarsiornermi ilisimatusarnermil-luunniit aallaussisunit suliarineqartarsimapput. Amerlanerit Nationalparkimiipput, piffinnilu marlussunni sikumi sermersuarmiluunniit inissisimapput. Naatsorsuutigineqarput piffinni tamakkunani ikummatissanik peqqumaaseveqar-luniluunniit peqqumaasiveqarfeqarsimassasoq. Paasissutissanik katersuivimmiittut: Qulingiluat. Paasissutissanik pissarsiviit: DMN-ip nalunaarsuiffii kiisalu DPC.

Skibsvrag

Flyvrag, militære

Flyvrag, civile

Assiliaq 5.8: Nunap assingatigut takussutissat, Umiarsuit umiunerit. Timmisartullu nakkarnerit



5.8 Umiarsuit umiinerit timmisartullu nakkarnikut:

Sorsunnersuit aappaata nalaani tamatumalu kingorna Kalaallit Nunaannut sakku-tuut timmisartorpassui nakkarsimapput. Ukiuni kingulliunerusuni timmisartut an-gallannermi atorneqartuunerusut ajunaartarput, taakkualu akornini timmisartuaqqat Tasiilap eqqaani ajunaartarsimapput. Umiarsuit umiiarnernerit umiarsualivinniittut imaluunniit tamakkua eqqaanniittut paasissutissanik katersuivimmut ilannguneqanngillat. Nakkarsimasut sinnikuisa qanoq inneri, ikummatissanik imaqarneri sakkussianik allanilluunniit sinnikoqar-fiusinnaaneri amerlanertigut paasissutissanik pissarsivinni allaaserineqartarsiman-ngillat. Pisoqarfinnili ikittuinnarni ajunaartut, umiarsuaappata timmisartuupata-luunniit, saffiugassanik avatangiisinut akornutaasinnaasunik imaajarneqartarsima-sut. Pisoqarfiinni marlussunni ajunaarnermi sinnikut sumiiffisseriarlugit kater-gaasivinnit katersuisartuniilluunniit USA-mut angerlaanneqartarsimapput. Air Greenlandip erseqqissaatigaa ajunaartoqarsimatillugu ajunaarnermik missis-sueqqissaartut (Havarikommission) timmisartut nakkarsimasut tamakkivillugit atortussaasaraat, tamaammallu timmisartunik nakkartoqarsimatillugu saleeqqis-saartoqartartoq. Nakkartoqarfimmili ataatsimi Air Greenland-ip tamakkiisumik saliinissani unitsittariaqarsimavaa, tamanna Ummannap kangerluani qulimiguulik nakkarmat pivoq, nakkartullu sinneri immap 300 meterinik itissusillit naqqaniin-nissaat naatsosuutigineqarmat. Sumiifiit: Sakkutuut timmisartuisa nakkarfigisarsimassaai amerlanertigut sakku-tooqarfiusimasut ( Narsarsuaq, Kangerlussuaq Ikkaterlu) TAB-sillu eqqaanniipput. Kiisalu tunumi Ikkattsip kujataani nakkarnikunik timmisartoqaaluppoq, tamaanimi sillimaniarfinnik tammaarsimaffeqarsimavoq. Paasissutissanik katersuiffimmiittut: Sakkutuut timmisartui 43-ut, silaannakkut angallannermi timmisartut arfineq marluk umiarsuillu umiijarsimasut tallimat. Paasissutissanik pissarsiviit: Amerikamiut saakutuuisa ajunaarsimasut sumiis-suserniarnerini internettimi nittarsaavik namminersotunit pigineqartoq atorneqar-poq9,tassanilu amerikamiut sorsunnersuit appaata nalaaniit ulloq manna tikillugu amerikamiut Kalaallit Nunaanni suliaqarfii sukumiisumik allaaserineqarsimapput. Nalinginnaasumik angallannermi timmisartut atorneqartut ajunaarsimasut umiar-suillu umiijusimasut pillugit paasissutissat amerlanertigut DMN-miit kommuun-iniillu pissarsiarineqarput. Naatsorsuutigisariaqarpoq nalinginnarmik angallan-nermi timmisartut nakkarsimasut umiarsuillu umiijunik pillugit paasissutissat tamakkiisuunngitsut. Sumiissusilerneqarsimasullu tassaanerullutik nalinngin-naasumik ilisimaneqartut.

9 http://www.homestead.com/argumentsandfacts/usgreenland.html, nittarsaaviup assiliartai allaaserisartaalu NIRAS Greenlandimi toqqortaatigineqarput.

Råstofaktiviteter

Mineaktiviteter03-546

03-156

03-130

18-133

03-547

06-537

06-513

06-122

12-544

15-134

15-131

15-137

12-124

20-155

20-526

20-525

20-125

20-523

20-143

06-121

06-158

06-135

07-123

07-545

07-126

06-529

07-543

06-120

08-132

07-539

08-12808-129

09-175

18-136

18-538

19-536

19-535

17-532

20-534

17-533

17-541

01-531

18-540

20-528

02-Josvas Mine

04-BW7 - Ivittuut Minen

14-Nedl. Mine / bygd - Qullissat

15-Maarmorilik Mine

15-Maarmorbrud, Qaqortuatsiaq

20-Mestersvig, Nyhavn

01-Mine - Amitsoq

Assiliaq 5.9: Nunap assingatigut takussutissat, Aatsitassarsiofiit qaarusoqarfiillu



5.9 Aatsitassarsiornermi qaarusunnillu (piiaanermilu) ingerlataqarfiit

Qaarusuit (piiaaviit) pisoqaanerpaat, soorlu marmorimik piaaffikoq Marmoriliup kitaaniittoq, aqerlussamik piiaavik Amitsumiittoq, Ivittuut kujataani Josvap Qaa-rusua(kanngussaq) Qullisanilu qaarusuk aamarsuarsiorfiusimasoq tamarmik pi-iaaviit angisuujunngillat oqaluutuarisaanermut soqutiginaatilittuinnaq taasariaqar-put. Piiaaviilli anginerusut suiliffissuaqarnermullu assingusumik ingerlanneqarsi-masut, soorlu Ivittuuni, Mestersvigimi Marmorilimmilu piiaaviit, piffiupput avatangiisinut ajornartorsiutinik pilersitsiviusimasut pilersitsiviusinnaasimasullu. Ivittuuni, Mestersvigimi, Marmorilimmilu avatangiisit misissuiffigineqarsimapput. Misissuinerit amerlanertigut DMU-miit ingerlanneqarsimapput. Kuannersuarni qaarusuk misileraaviusimasoq aatsitassarsiornermik ingerlatsinertut inissinneqarpoq, tassani nalinginnaasumik nioqqutissiornermik ingerlatsisoqarsi-manngimmat. Aatsitassarsiornermik ingerlatsivittut isigineqartut tassaapput piffiit, aatsitassarsior-luni imaluunniit saffiugassanik uuliamilluuniit iluaqutissarsiorluni misissuiffiusi-masut / misissuiffiusut, kiisalu piffiit tamakkuninnga ujaarlernermi aallaaviusima-sut. Piffiit Aatsitassat pillugit Pisortaqarfimmiit atugaajunnaartut paasissutissanik ka-tersuiffimmut immiunneqarput. Aatsitassat pillugit Pisortaqarfiup ingerlatamik unitsitsinnginnerani mississuinissamut pisinnaatitaaffimmik piginnittup qimanni-akkamini salereersimanini uppernarsartarpaa. Taamaattorli piffinni nalunaarsuuti-nik assigiinngitsnik peqarsinnaasarpoq. 1992-ip kingorna aatsitassarsiornerit eqqarsaatigalugit eqqagassanik qimatsisoqar-simasinnaanera ilimanngilaq, tassami maleruagassaqarmat: " Kalaallit Nunaanni nunami sulinermi aammalu saffiugassanik ujaarlernermi nalunaarusiortussaatitaa-neq pillugit maleruagassat (kulbrintit ilaatinneqanngillat - uuliasiorneq)" piumasa-qaatigimmassuk eqqagassat piaarneqartarnissaat. Taamaattorli suliaqarfinni, misis-suiffinni akuersissuteqarfinnilu ingerlasuni utaqqiisaagallarmik sulinermi atortunut peqqumaasiveqartarpoq. Piffiit ilaat paasissutissanik katersuiffimmut ilannguneqarsimasut eqqoqqissaartu-nik sumiiffilerneqarsimanngillat, taamaattorli nunat assingini nunat aqqinut inner-suussutitaqarlutik. Piffik erseqqarivissunik sumiissusiligaanngippat, tamanna paa-sissutissanik katersuiffimmi allanneqassaaq. Uliasiorfiusimasut annersaasa ilaat Jameson Landimiittoq, paasissutisssarsiffissani attaveqarfigineqartuni siunersineqanngilaq. Taamaattoq Jameson Landimi nunamik misissuiffinnut attuumassuteqartuni arfineq marluk siunersineqarput, taakkualu uuliamik ujaarlernerup nalaani pilersinneqarsimasimassagunarput. Paasissutissanik katersuivimmi: Qaarusuit atorunnaarnikut arfineq pingasut aatsi-tassarsiorfiillu 49-ut, taakunanngalu 13-nit ingerlanneqarput. Paasissutissanik pissarsiviit: Aatsitassarsiornermi pisoqarfiit amerlanertigut misis-suinissamut akuersissutinik pigisallit nalunaarsorneqarfiinik Aatsitassat Pillugit Pisortaqarfiup tunniussai misissuiffiginerisigut pissarsiarineqarput. Nalunaarsuk-kani piffiit arlallit atortunik assigiinngitsunik qimatsiviugallarsisut ilaapput.

Geoteknik

Vandforsyning06-116

19-592

19-59319-580

19-579

12-667

12-600

10-179

19-57819-581

19-576

19-577

19-153

Assiliaq 5.10: Nunap assingatigut takussutissat, Imermik pilersuineq nanallu pissusaanik misiss



5.10 Imermik pilersuineq geoteknikkilu

Piffiit tamakkua imermik pilersuiffikuni atortoqarfiupput, kiisalu erngup nukinga atorlugu nukissiorfissanik imaluunniit mittarfissanik nunap pissusaanik misissuin-erni atorneqarsimasut. Piffiit imermik pilersuinermut attuumassuteqartarput amerlanertigullu Nukissior-fimmit kommuuniniillu ingerlanneqartarsimallutik. Piffinni pineqartuni dieselpum-pet allallu nalunaarsorneqarsimapput, uuliamillu nioqqutissianik peqarnissaa ili-manarpoq. Taakkua saniatigut naatsorsuutigineqarpoq illoqarlunilu ruujoreqartoq. Nunap pissusaanik misissuiffinni qillerisoqartarsimavoq, taamaammat uliamit nio-qqutissiarpaalunnik peqarnissaa ilimanarsinnaalluni. Piffiit Greenland Ressourcip GTO-lluunniit ingerlatarisarsimavaat. Sumiiffii: Piffiit imermik pilersuinermut attuumassuteqartut illoqarfiit nunaqarfiil-luunniit qanittuini inissisimagajunnerupput. Nunap pissusaanik misissuiffiit erngup nukinga atorlugu nukissiorfiusinnaasut eqqaanniitarput aammalu ilaatigut Jameson Landimi uuliasiorfiusimasumi. Paasissutissanik katersuiffimmiittut: Imermik pilersuinermi pingasut kiisalu nunap pissusaanik misisssuiffiit qulit. Passissutissanik pissarsiviit: Imermik pilersuinermut atuumassuteqartumik pisoqar-fiit Nukissiorfimmi pissarsiarineqarput, - piffinnik nunap pissusaanik misissuif-fiusimasunik paasissutissat ASIA-miit oqaasiinnakkulluunniit pisarsiarineqarput.

Turist og videnskabelig camps

20-556

15-198

20-54

20-21

20-144

20-554

20-28

06-112

06-157

07-514 07-20

14-13

18-210

18-140

19-154

19-29

20-24

20-25

20-27

20-141 20-5920-555

17-239

12-31

20-145

Assiliaq 5.11: Nunap assingatigut takussutissat, Takornatiat ilisimatusartullu tammaarfii



5.11 Takornariarnerni ilisimatusarnernilu tammaarsimaffiit

Immikkoortup taassuma imarai tammaarsimafiit ataasiaannarluni ikittuinnarnil-luunniit atorneqarsimasut. Takornariat tammaarsimaffii, paasissutissanik kater-suivimmut ilannguneqarsimasut tammaarsimaffiupput takornarianut amerlasuunut imaluunniit aalajangersimasumik ornittakkatut atugassiat. Ilisimatusartut tammaarsimaffii ilisimatusarnermik ingerlatsiviit, soorlu univer-sitetit, GEUS-ip imaluunniit DPC-ip pilersitarigajuppaat. Naatsorsuutigineqanngilaq piffinni eqqagassaqangaarnissaa. Suliaqartarsimasut paasissutissanik ingerlatsitteqqittut nassuiaatigaat ikuallanneqarsinnaasut ikuallan-neqartartut eqqagassallu ikuallasinnaanngitsut angerlaanneqartartut. Piffinni ataatsiakkaani savimerngit (ruujorit savimminiusut assigisaallu) tammaar-simaffiup eqqaani nuna assariarlugu matoorunneqartarsimapput. Paasissutissanik katersuivimmiittut: 26-it. Paasissutissanik pissarsiviit: Tammaarsimaffiit paasissutissanik katersuivimmut ilannguneqartut pillugit ilisimalikkat DPC-rimut 1998-miit 2002-mut qin-nuteqaataasuniit pissarsiarineqarput. DPC-illu pigisaanik tammaarsimaffeqarpoq, kiisalu tammaarsimaffeqarluni oqaasiinakkut ilisimatitsissutaasunik.

SIRIUS' objektliste

Assiliaq 5.12: Nunap assingatigut takussutissat, Sirius-ip pigisanik nalunaarsuutai



5.12 Sirius-ip pigisaminik nalunaarsutai

Sirius-ikkut pigisatik pillugit allassimasuutitik innersuusutigaat, suullu tamarmik nalunaarsorneqarsimafii, - illuikkat, peqqumaasiviit, stationit allallu sumiissusilik-kat pineqarput. Sirius-ikkut Nationalparki kisiat pisussaaffeqarfigaa ilisimatitsis-sutigaallu sakkutuut imarsiortut Kalaallit Nunaata sinnerani taamatut nalunaarsu-ineq ajortut. Ajoraluartumik ikulluallattoqarnerani Sirius-ip toqqortaisa ilaat an-naaneqarsimapput, taamaasilluni paasisassarsiorluni angalasarnerit pillugit nalu-naarusiat pissarsiarineqarsinnaanngillat. Sirius-ip pigisaminik nalunaarsuutai tamakkerlugit paasissutissanik katersuivimmut immiunneqarput, piffiillu arlallit allaniit uppernarsarneqarput. Nalunaarsuutit imarisaasa ilagaat qanga piniariartartut illuaraat, paasissutissanik katersuivimmi pigineqanngitsut. Nationalparkimi piniartut illuaraannik nalunaar-suiffik tamakkiisoq ilanngussaq 20-sut nalunaaqutsernikoq innersuussutigaarput, tassanimi qanga piniariat illuaraat allallu nalunaarsugaapput. Allattuiffik DMN-imit 21. maj 2003-mi tunniunneqarpoq. Siriusip pigisanik allattugaataani allaassuteqartut aamma siumugassaapput, soorlu nunaannarmi timmissiartunut miffissiat. Piffiit taakkua Sirius-ip pigisaminik nalu-naarsugaataasa ataaniinngillat, immikoortukuutaalli paasissutissanik katersuivimmi atorneqartut ataannut ilannguneqarlutik. Piffiittaaq oqaluttuarisaanermut pingaa-ruteqarsinnaasut ilaapput, assersuutigalugu qamutit hestinik qimuttoqarluni ator-takkat (piffik 20-291), kiisalu sorsunnersuit aappaanni tyskit qimassimasaat (piffiit 20-292 aamma 20-304, kiisalu pifiit 20-450 aamma 20-591- kinguliit marluk nap-partaapput). Naatsorsuutigineqarpoq Sirius-ip pigisanik nalunaarsuutai tassaanerusut peqqu-maasiviit illuaqqallu sananeqaatinik avatangiisinit allaanerusunik imaqarsinnaasut. Taamaattorli Nationalparkimi illuaqqat eqqaanni eqqagassat amerlanerullutilluun-niit ikinnerusunik peqarnissaa ilimagisariqarpoq. Paasissutissanik katersuivimmi: 121-it. Paasissutissanik pissarsivik: Sirius.

Indhandlingssteder06-Fiskeristation, Nordafar

06-Fiskeristation, Grædefjorden

06-Fiskeristation, Ravns Storø #2

06-Indhandlingssted, Nipisat

07-Fiskeristation, Tovqussaq

06-Fiskeristation, Ravns Storø #1

07-Fiskeristation, Kangaamiut

09-Fiskeristation, Færinge Nordha

05-Fiskeristation - Kangaarsuk

05-Fiskeristation - Sannerut

01-Fiskeristation, Eggers Ø

Assiliaq 5.13: Nunap assingatigut takussutissat, Tunitsiviit



5.13 Tunitsiviit

Tunitsiviit piffiupput nioqqutissiassanik tunitsiviit, amerlanertigullu aalisakkanik piniagassanilluunniit nioqqutissiorfiusimasut. Tunitsiviit nalinginnaasut tassaapput Savalimmiormiut kitaata sineriaani tunitsivigisimasaat. Tunitsiveqarfiit amerlanertigut suliffeqarfinnit ataatsiakkaanit ingerlanneqarsima-sut aasaaneranilu ukiorlu naalluguluunniit suliffiusarsimasut. Piffinni tamakkunani sanaartukkat ataasiakkaat siumugassaapput aammali fabrikkeqarfiitt illullu najuga-rineqarsimasut tunisassiornerit unitsinneqarmata qimagarneqarsimasut nammattuu-gassaapput. Piffiit anginersaanni, soorlu Nordafarimi (lok. 06-165) Nuup Kommuunianiittumi ikummatissanut tankeqarfissuaqarsimavoq aammalu suliffissuarmi angisuunik qerititsiveqarsimavoq. Naatsorsuutigisariqarpoq piffinni tamakkunani tanginik (sananeqaatinik) avatangiisniit allaanerusunik peqarnissaa naatsorsuutisisariqarpoq, soorlu saffiugassanik oqimaatsunik, arrorsaatinik uuliamiillu nioqqutissianik. Tamakkua saniatigut piffiit angalaarfigineqarunik navialiffiusinnaapput, tassami talittarfeqarsinnaavoq illoqarlunilu aserfallatsaaliugaanngitsunik aseroriaannarnillu. Piffiit kikkunit pigineqarnersut paasissutissiisutini takuneqarsinnanngilaq. Piffiilli ataatsiakkaat B-normut atorlugit kommuuninut paasiniarneqarsinnaassapput. Sumiiffii: Kujataani Nanortaliup Kommuunianiit kitaani Kangaatsiap kommuuni-ata tungaanut. Paasissutissanik Katersuivimmi: Aqqanillit. Paasissutissanik pissarsiviit: Tunitsiviit kommuuniniit, piniarnermut nakkutilliis-uniit, imaluunniit inunnik apersoneqartunit ilisimatitsissutaapput. Kitaani tusarniaanermi kommuuniit ilaasa akissuteqannginnerat pissutigalugu suli tunit-siviit ilaat paasissutissanik katersuivimmi amigaataasinnaapput.

Nedlagte bygder

09-Nedl. Bygd, Innalik

09-Nedl. Bygd, Qeqertarsuatsiaq

09-Nedl. Bygd, Aulatsivik09-Nedl. Bygd, Tununngasoq

09-Nedl. Bygd, Ikerasak

09-Nedlagt bygd, Gamle Egedesminde

08-Nedl. Bygd, Sarqardlit

11-Nedl. Bygd, Akugdlit

10-Nedl. Bygd, Nivaq10-Nedl. Bygd, Manermiut10-Nedl. Bygd, Vester Ejland

08-Nedl. Bygd, Qerrortusoq08-Nedl. Bygd, Umánârssuk

10-Nedl. bygd, Basisø10-Nedl. Bygd, Manitsoq

14-Nedl. Bygd, Kronprinsens Ejlan12-Nedl. Bygd, Ata

14-Nedl. Bygd, Skansen

07-Nedl. Bygd, Agpamiut06-Nedl. Bygd, Qornoq

06-Nedlagt bygd, Saardloq

06-Nedlagt bygd, Uumaanaq

06-Nedl. bygd, Narssaq06-Nedlagt bygd, Kangeq

12-Nedl. Bygd, Appat

14-Nedl. Mine / bygd - Qullissat14-Nedl. Bygd, Unartoq14-Nedl. Bygd, Ujarasugssuk

15-Nedl. Bygd, Sermersuit

15-Nedl. Bygd, Uummannatsiaq

15-Nedl. Bygd, naajaat

15-Nedl. Bygd, Nuliafik15-Nedl. Bygd, Qeqetat

15-Nedl. Bygd, Appat

16-Nedl. Bygd, Ingiullisoq

16-Nedl. Bygd, Ikerasak

16-Nedl. Bygd, Kingittoq16-Nedl. Bygd, Uluaa

16-Nedl. Bygd, Upernaviarsuk

16-Nedl. Bygd, Illuiartorfik

16-Nedl. Bygd, Illulik

16-Nedl. Bygd, Saattoq16-Nedl. Bygd, Qassersuaq

16-Nedl. Bygd, Tussaq16-Nedl. Bygd, Appi

16-Nedl. Bygd, Tunoqqu

16-Nedl. Bygd, Saatotoq16-Nedl. Bygd, Ikerasaarsuk16-Nedl. Bygd, Uingasoq

16-Nedl. Bygd, Kuuk16-Nedl. Bygd, Mernoq

16-Nedl. Bygd, Aappalisiorfik

16-Nedl. Bygd, Itissaalik

16-Nedl. Bygd, Kittorsaq

16-Nedl. Bygd, Ikermiut16-Nedl. Bygd, Qaarusulik

03-Nedl. Bygd, Qarmat

05-Nedl. Bygd, Narsalik05-Nedl. Bygd, Iluilaarssuk

01-Nedl. Bygd, Ikigait01-Nedl. Bygd, Illorpaat

02-Nedl. Bygd, Ikineq

05-Nedl. Bygd, Neria

06-Nedlagt bygd, Færinge Havn06-Nedlagt bygd, Utorqarmiut

06-Lichtenfeld

05-Nedl. Bygd, Avigaat05-Nedl. Bygd, Kvaneø

17-Nedl. Bygd, Nugdlit

17-Nedl. Bygd, Nepe

17-Nedl. Bygd, Inuarfigssuaq

Assiliaq 5.14: Nunap assingatigut takussutissat, Nunaqarfiit atorunnaarnikut



5.14 Nunaqarfiit atorunnaarsitat

Suliap ingerlanerani nunaqarfiit ilanngunneqartussat pisoqaassusaasa killilerneqar-nissaannut tunngavissat aalajangersarniarneqarsimapput. Isummiunneqarluarpoq pisoqaassutsit killissaattut tangit (sananeqaatit) avatangiisinit allaanerusut nunaqarfinni atugaalerneri aallaaviussasut. Suliaqarnermili paasissiutissat pissarsi-arineqarsinnaasut pisoqaassusiinernut aalajangiisunngorput. Suliami immikkoortoq tamanna ersarissarniarneqarpoq Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup pas-sissutissiissutigisinnaasai aallaavigalugit, paasissutissallu pissarsiarineqarsin-naalerput 1960-miit ullumikkumut. Kommuunit nunaqarfiit atorunnaartut pillugit paasissutissiisut 1940-kunnut piso-qarfiit killigalugit nalunaartarput. Tamanna pingaartumik Uummannap Uper-naviullu kommuuniinut atuuppoq, taakkuami paasissutissiinerini nunaqarfinnit arfinilinniit ataasiinnaq aammalu 22-niit marluinnaat pillugit paasissutissaateqar-put.Imaasinnaavoq nunaqarfiit taakkua piniariartarfittuinnaq atorneqarsimasut, taamaasillunilu paasissutissanik katersuivimmi ilaasariaqanngikkaluarlutik . Suliap kinguneraa komuunini ukunani: Nuummi, Aasianni, Ilulissani, Qeqertar-suarmi, Uumannami Upernavimmilu nunaqarfiit 1960-ip siornagu atorunnaarsima-sut ilanngunneqarnerat. Qaanaap Kommuniani siornatigut nunaqarfiusimasoq radioqarfiusimasorlu Uum-mannaq ilanngunneqanngimmat, 2003-mi upernaakkut Thule Air Base-p oqartus-saaffianut ilaammat. Illuaqqat piniariarnermi unnuiffiusartut, piniariarfiit, savaateqarfiit, tuttuuteqarfiillu ilanngunneqanngillat, taakkuami kalaallit kingornuttakkamik nioqqutissioriaasian-nut assingusuummata. Aalisakkanik tunitsiviullutillu nioqqutissiorfiit anginerusut ilanngunneqarput, takussutissatut 5.13 innersuussutigineqarpoq. Paasissutissanik katersuivimmi nunaqarfiit atorunnaarsitat kikkunnit pigineqarner-sut allaaserineqanngilaq. Piffinnili ataasiakkaani illukoqarpoq B-normulinnik, ta-akkualu iluaqutigalugit kommuunit kikkut piginnittuuneri ilisimatitsissutigisin-naassavaat. Tangit (sanaaneqaatit) mianersornarnerpaat piffinni siumugassaasinnaasut uuliamit nioqqutissiaanerusinnaapput, tamakkualu nappartaniisinnaallutilluunniit tankiniissinnaapput. Kiisalu piffiit inuit angallanneranni navialasitsisinnaapput, tassami ilimagisariqarpoq aserfallassimasunik talittarfeqarlunilu sanaartugaqarsin-naasoq. Sumiiffiit: Nunaqarfiit kitaata sineriaani agguataarsimapput. Upernaviup eqqaani amerlanerullutik, taamaanneranut qulaani pissutsit apeqqutaasinnaapput. Paasissutissanik Katersuivimmiittut: 71-sit. Paasissutissanik pissarsiviit: Nunaqarfiit atorunnaarnikut paasissutissanik kater-suivimmut immiunneqartut kommuunit ataasiakkaat Kalaallit Nunaanni Naatsor-sueqqissaartarfimmiillu pissarsiarineqarput.



6. Taasassat pingaarutillit Suliami uani Kalaallit Nunaanni paasissutissanik katersuiffik nunami nalingin-naasumik atugaanngitsumi imaluunniit nunami ammaannartumi piffinnik 630-inik eqqagassaqarfiusinnaasunik nalunaarsugartalik pilersinneqarpoq. Piffiit sunik su-liaqarfiusimaneri naapertorlugit immikoortitigaapput. Piffiillu ilarpaaluini suliaqar-simasut kikkuuneri paasineqarpoq. Siuliani allaaserineqartut aallaavigalugit nalilerneqarpoq suliap aallartinneqarnera naammassisoq, suliallu nangineqarsinnaaneranut tunngavissiisoq. Suliap nanginneqarnissaa eqqarsaatigalugu kaammattuutigineqarpoq Avatangiisit Pinngortitarlu pillugit Pisortaqarfiup allaaserisaa: "Kalaallit Nunaanni Nunami Ammaannartumi Eqqakkanik Nalunaarsuineq", decemberip tallimaanni 2001-mi ullulerneqarsimasoq naapertorlu suliaq ingerlanneqassasoq. Suliap immikoortuisa aappaata imatut imaqartinneqarnissaa kaammattuutigineqarpoq: • Eqqakkat pissusai inissinniarlugit periusissat kusanassutsimik ataqqinninneq

avatangiisinillu pingaartitsinerit aallaaviussasut.

• Ajornartorsiutinut aaqqiissutissatut siunnersuutit, tassungalu ilanngullugu aaqqiissutissat aningaasartuutissatigut aammalu iliuusissat avatangiisinut kin-guneqartitsisinnaanerinik naliliissutissat.

• Siuliani allaaserineqartut paasineqartullu aallaavigalugit nunami ammaannar-tumi eqqakkat iliuuseqarfiginissaannut siunnersuusiortoqassasoq, taakkualu aallaavigalugit pilersaarummi iliuusissat tulleriijaartut qanoq aningaasartuutis-satigut kinguneqartitsissanersut nalilersorneqassasut.

Suliap immikoortuisa aappaanni (Fase 2) piffiit oqaluttuarisaanermut qanoq pin-gaaruteqartigineri aamma nalilersorneqartariaqarput. Nalilersuineq taama ittoq Nunatta Katersugaasivia Toqqorsivialu suliarineqartariaqarpoq, tamannalu piffiit ilaasa inuiaat eqqaassutissaattut isigineqalernerinik kinguneqarsinnaavoq.

Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq...

Documents

Transcript of Nalunaarusiaq pingaarneq - suliaq...