NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

dạy trẻ tự kỷ chưa nhiều và chưa có hệ thống, 1. Đặt vấn đềkhiến các bậc cha mẹ có con cái không may mắc Ở Việt Nam, hội chứng tự kỷ xuất hiện phải hội chứng này gặp không ít khó khăn.trong khoảng 10 năm trở lại đây và ngày càng

Từ những lý do đó, chúng tôi nhận thấy bùng phát mạnh mẽ, năm sau cao gấp 2,3 lần năm việc nghiên cứu biểu hiện về hội chứng tự kỷ và trước (số liệu năm 2000 tài liệu Hội thảo Cập nhật các yếu tố ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ, để từ đó kiến thức nhi khoa lần II, Đại học Y Hà Nội) [1]. đề xuất các biện pháp tác động hiệu quả là một Đây là một dạng rối nhiễu tâm lý, ở mức độ nặng việc làm cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn.nó gây nên những rối loạn về nhiều mặt, trong đó

2. Khách thể và phương pháp nghiên cứuchủ yếu là rối loạn về khả năng quan hệ xã hội, Khách thể nghiên cứu: gồm 15 trẻ thuộc giao tiếp và tính bất thường của hành vi, sở thích.

các cơ sở giáo dục đặc biệt trên địa bàn. Khách Do vậy, trẻ mắc phải hội chứng này khó thiết lập thể nghiên cứu được lựa chọn theo phương pháp quan hệ bình thường với mọi người, khó phản ứng ngẫu nhiên. bình thường với tự nhiên trước hoàn cảnh sống

Phương pháp nghiên cứu: Để nghiên cứu hàng ngày như bao đứa trẻ cùng tuổi khác... Đặc biểu hiện hội chứng tự kỷ, nguyên nhân và biện biệt với những trẻ ở mức độ nặng thì khả năng, cơ pháp khắc phục hội chứng tự kỷ chúng tôi đã sử hội hòa nhập được với cuộc sống rất thấp. Điều đó dụng trắc nghiệm “CARS”(Children Autistic nói lên tầm ảnh hưởng rất lớn của hội chứng tự kỷ Rating Scale) - thang lượng giá tự kỷ ở trẻ em làm đến sự phát triển về thể chất và tinh thần ở trẻ. Tuy phương pháp chủ đạo. Ngoài ra còn sử dụng thêm nhiên, trong một số trường hợp nhất định, trẻ mắc một số phương pháp khác như: phương pháp quan phải hội chứng này phần nào có thể khắc phục và sát, nghiên cứu trường hợp…hòa nhập được cuộc sống với điều kiện là trẻ được

3. Kết quả nghiên cứuphát hiện sớm, kịp thời trị liệu, kiên trì bằng nội 3.1. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến hội dung và phương pháp thích hợp.

chứng tự kỷ ở trẻ Việt Nam là nước đi sau trong việc phát a. Yêu tô thuộc về gen - di truyềnhiện và hỗ trợ giáo dục tự kỷ ở trẻ nên tài liệu Kết quả nghiên cứu ở bảng 1 cho thấy: các nghiên cứu về tự kỷ chưa đầy đủ và thống nhất. Số

yếu tố thuộc về gen - di truyền chiếm tỉ lệ khá lớn. lượng, chất lượng về chẩn đoán ban đầu còn ít, Trong số 5/10 trẻ có anh chị em, chỉ có 10% thậm chí chưa được thực hiện hoặc thực hiện thiếu trường hợp có anh chị em phát triển không bình chặt chẽ, đồng bộ, thiếu cơ sở khoa học dẫn đến thường. Tuy nhiên, tỉ lệ những người trong gia tình trạng chẩn đoán sai, trị liệu kém. Công tác đình trẻ có vấn đề về tâm thần, chậm nói chiếm giáo dục trẻ tự kỷ chưa được phổ biến rộng rãi 26.7%. Có thể nói ảnh hưởng của gen - di truyền (mới chỉ có 2 trung tâm là Hà Nội và thành phố Hồ đến rối loạn tự kỷ ở những trẻ này khi được khảo Chí Minh có quy mô và chất lượng nhất). Đội ngũ sát là đáng kể.giáo viên, chuyên viên được đào tạo để chẩn đoán,

MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤCHỘI CHỨNG TỰ KỶ Ở MỘT SỐ CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI - QUẢNG BÌNH

ThS.NGUYỄN THỊ DIỄM HẰNGTrường Đại học Quảng Bình

TAÏP CHÍ THOÂNG TIN KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ QUAÛNG BÌNH - SOÁ 4/201556

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

sinh ra đều nhận được tình cảm của

người mẹ và các nguyên nhân khác chỉ

chiếm 6.7%.

d. Các yếu tố thuộc về bản thân trẻ

Theo ý kiến của bố mẹ trẻ thì sự phát triển thua kém của trẻ là do trẻ khó hoặc không có khả năng tiếp nhận b. Yếu tố thuộc về thai nhicác hỗ trợ giáo dục từ phía người lớn (53.3%) một ý kiến khác tương đương 53.3% do bản thân trẻ không tích cực tiếp nhận các hỗ trợ giáo dục đó. Như vậy, bên cạnh khả năng thì việc thiếu tích cực tiếp nhận những hỗ trợ giáo dục cũng là một số nguyên nhân làm cho mức độ tự kỷ nặng cao.

e. Các yếu tố thuộc về hoàn Ở bảng 2 cho thấy trong thời kỳ mang thai, cảnh gia đình

có nhiều yếu tố tác động có thể gây

nên sự bất thường ở trẻ. Đáng lưu

tâm nhất là ý định mang thai của bà

mẹ chiếm 46.7% số bà mẹ không có

tâm lý chờ đợi sự ra đời của đứa con.

Sự ruồng bỏ của người mẹ từ trong ý

nghĩ dễ dàng kéo theo những hành

động thiếu quan tâm đến thai nhi và

đứa trẻ sau này. Điều này có ảnh

hưởng nhất định đến sự phát triển Theo số liệu điều tra ở bảng 4 thì nhìn của trẻ. Một nguyên nhân khác cũng góp phần

chung, số gia đình có sự hỗ trợ cơ bản về tinh thần không nhỏ vào nguyên nhân gây hội chứng tự đến vật chất cho trẻ thuận lợi phát triển chiếm ½

kỷ ở trẻ đó là số người mẹ bị nhiễm cúm trong tổng số chung. Biểu hiện: Gia đình đã nỗ lực trong

thời kỳ mang thai là uống thuốc ngoài chỉ định, việc tìm ra và thực hiện nhiều hoạt động tích cực

thuốc kháng sinh chiếm tỉ lệ khá lớn 33.3%. hỗ trợ giáo dục trẻ như: Lựa chọn trường học, đưa

Những tác động đó gây bất thường trong não.

c. Các yếu tố thuộc về hoàn

cảnh sau khi trẻ sinh ra

Ở bảng 3, sau khi sinh cũng có

một số tác động bất lợi đối với trẻ,

trong đó quan tâm nhiều hơn là việc

gia đình cho trẻ xem ti vi quá nhiều

20%, số trẻ bị ngã, động kinh, sốt cao

chiếm 13.3%, tác động này dễ gây ảnh

hưởng đến não. Hầu hết các trẻ khi

Bảng 1: Yếu tô thuộc về gen - di truyền ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ ở trẻ

Bảng 2: Các nguyên nhân ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ ở trẻ trong thời kỳ mang thai

Bảng 3: Các nguyên nhân ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ sau khi sinh

Bảng 4: Nguyên nhân bản thân ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ ở trẻ

TAÏP CHÍ THOÂNG TIN KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ QUAÛNG BÌNH - SOÁ 4/2015 57

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

trẻ đến thăm khám ở các trung tâm hoặc bệnh viện sự hỗ trợ nhiều từ phía xã hội. Hiện tại chỉ có 6,5% chiếm 80%. Điều này thể hiện sự quan tâm đến trẻ trẻ nhận được sự hỗ trợ một phần; 20% ở mức một cách tích cực từ phía gia đình. Còn lại khá lớn thỉnh thoảng, còn lại 73,3% trẻ chưa nhận được sự trẻ chưa nhận được sự quan tâm đầy đủ phù hợp từ giúp đỡ. Tuy thiếu sự quan tâm từ phía xã hội nhưng phía gia đình. những hỗ trợ về tinh thần của bà con lại là dấu hiệu

đáng mừng. Tương tự như vậy, trẻ cũng nhận được sự f. Nguyên nhân từ phía xã hộiquan tâm giúp đỡ của bạn bè. Ở những trẻ gặp sự kỳ thị, phân biệt của bạn sẽ gây nên khó khăn và đánh mất cơ hội hòa nhập vào cuộc sống.

3.2. Biện pháp khắc phục hội chứng tự kỷ ở trẻ

- Biện pháp 1: Hỗ trợ cá nhân theo đặc điểm phát triển của từng trẻ.

Nội dung: Dựa trên những biểu hiện khó khăn của từng trẻ được ghi lại trong hồ sơ nghiên cứu của trẻ, thể hiện mức độ khó khăn trên 3 lĩnh vực mà trẻ gặp phải.

Cách thực hiện:

Nghiên cứu hồ sơ tâm lý của Theo số liệu thống kê ở bảng 5, 6 thì việc hỗ trẻ, xác định được những mặt mạnh hay yếu của

trợ giáo dục trẻ tự kỷ nói riêng, trẻ khuyết tật nói từng trẻ.chung là trách nhiệm của toàn xã hội. Trên thực Xác định những mặt nào cần hỗ trợ trước tế, trẻ tự kỷ ở thành phố Đồng Hới chưa nhận được mắt, những mặt nào cần hỗ trợ lâu dài.

Xác định được các phương pháp thực hiện các nội dung đó, thời gian, không gian, hoạt động đi kèm để hỗ trợ cá nhân trên cơ sở thực hiện kế hoạch chung của cả nhóm.

- Biện pháp 2: Tư vấn, phối hợp, hướng dẫn gia đình trẻ trong công tác giáo dục.

Gia đình (bố mẹ) là nhân tố đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được sự hỗ trợ nhanh chóng và bền vững. Hiện nay công tác phối hợp giữa gia đình và cơ sở giáo dục còn lỏng lẻo. Cơ sở giáo dục, đôi khi còn không quan tâm đến việc trao đổi thông tin hàng ngày của trẻ đối với gia đình trẻ; ngược lại gia đình thì hoàn toàn giao phó cho cơ sở giáo dục, do đó hiệu quả mang lại

Bảng 5: Các yếu tố gia đình ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ ở trẻ

Bảng 6: Các yếu tố từ phía tổ chức xã hội ảnh hưởng đến hội chứng tự kỷ ở trẻ

TAÏP CHÍ THOÂNG TIN KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ QUAÛNG BÌNH - SOÁ 4/201558

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI

chưa cao. Để nâng cao chất lượng hỗ trợ giáo dục ngày, hàng tuần, hàng tháng.Đánh giá theo định kì có tổ chức, kế hoạch: cần đến việc phối kết hợp giữa 2 lực lượng kể trên.

theo tháng, quý, nămNội dung phối hợp:* Những yêu cầu khi đánh giá:Những thông tin hàng ngày của trẻ ở trường Xây dựng chuẩn đánh giá cụ thể, rõ ràng và ở nhà.

cho nhóm, cá nhân dựa trên các mục tiêu, yêu cầu Tình hình phát triển của trẻ: Khó khăn mà đạt được cho nhóm, cá nhân đó;trẻ gặp phải và những điểm mạnh của trẻ.

Thực hiện quy trình và việc đánh giá phù Tri thức, hiểu biết về trẻ tự kỷ và phương hợp, nghiêm túc;thức hỗ trợ.

Bàn bạc, thảo luận sau khi có kết quả đánh Các thông tin xã hội liên quan tới trẻ mà cơ giá giữa giáo viên, nhà trị liệu, nhà quản lý chuyên sở giáo dục, gia đình đều biết.môn, tìm nguyên nhân của các hạn chế, khắc phục Cách thực hiện:ở kế hoạch tiếp theo.+ Về phía giáo viên, nhà trị liệu: Thường

4. Kết luậnxuyên trao đổi thông tin hằng ngày của cháu ở Trẻ tự kỷ tại các cơ sở giáo dục đặc biệt ở trường cho gia đình vào giờ trả trẻ.

thành phố Đồng Hới có 2 mức độ, trong đó mức + Về phía trung tâm, cơ sở giáo dục:độ nặng có tỉ lệ cao. Điều này gây khó khăn trong Tổ chức họp phụ huynh định kỳ để trao đổi công tác chăm sóc, hỗ trợ giáo dục cho trẻ. Hầu tình hình học tập ở các cháu.hết nghiên cứu thuộc loại tự kỷ điển hình.Tổ chức tập huấn, trao đổi chuyên môn cho

Những nguyên nhân được biết đến như là học sinh.yếu tố gây nên tình trạng tự kỷ của trẻ ở các cơ sở Bàn bạc kế hoạch giáo dục chung và những giáo dục đặc biệt thành phố Đồng Hới là: gen - di hỗ trợ cá nhân ở cơ sở và ở gia đình với phụ huynh truyền; các yếu tố thuộc về thai nhi: mang thai trẻ để đi đến thống nhất chung trong giáo dục.ngoài ý muốn, sinh non - yếu... Các yếu tố thuộc về + Về phía phụ huynh:hoàn cảnh sau khi trẻ sinh ra: xem ti vi quá nhiều...Thông báo tình hình ở nhà của cháu thông

Gia đình và các cơ sở giáo dục đặc biệt qua giờ đón trẻ.trên địa bàn thành phố Đồng Hới đã tiến hành hỗ Tích cực tham gia họp phụ huynh, tập huấn trợ giáo dục thiết thực cho trẻ, tuy nhiên thiếu sự sinh hoạt chuyên môn tại cơ sở.tương xứng giữa tỉ trọng đầu tư và hiệu quả đạt Quan sát các giờ trị liệu cá nhân cho trẻ để được do nội dung hỗ trợ chưa gần với thực trạng hiểu biết và học các kĩ năng hỗ trợ cháu ở nhà.khó khăn của trẻ. Chưa phát huy hết sức mạnh của Cùng với trung tâm, giáo viên bàn bạc kế tập thể thông qua việc phối hợp với các lực lượng hoạch hỗ trợ cháu và thực hiện đúng kế hoạch đề ra.giáo dục- Biện pháp 3: Đánh giá thường xuyên, định

Tài liệu tham khảo:kỳ việc thực hiện kế hoạch và kế hoạch đề ra.1. Ngô Xuân Điệp (2011), Tổng hợp các Việc thực hiện kế hoạch phải được đánh giá

phương pháp trị liệu trẻ tự kỷ, Khoa Tâm lý, Bệnh thường xuyên trong từng giờ tập, buổi tập và theo viện Nhi đồng 2, Tp. HCM .định kì. Việc đánh giá phải được thực hiện trên

2. Vũ Thị Bích Hạnh (2007), Tự kỷ - phát hiện nhiều lĩnh vực, của tất cả các ý kiến những giáo

sớm và can thiệp sớm, Nxb Y học, Hà Nội.viên trực tiếp hỗ trợ các cháu. Ngược lại, gia đình 3. Bùi Thu Lan (2006), Tìm hiểu chứng bệnh trẻ cũng phải thực hiện việc đánh giá ở gia đình và tự kỷ và liệu pháp điều trị, Nxb Văn hóa Thông tin, thông báo đến gia đình. Hà Nội.

Nội dung đánh giá: 4. Nguyễn Văn Thành (2006), Trẻ tự kỷ - phương Đánh giá chung cho nhóm và đánh giá cá nhân. thức giáo dục, Nxb Tôn giáo, Tp. Hồ Chí Minh.Đánh giá phối hợp giữa gia đình và cơ sở 5. Catherine Maurice (Văn phòng tư vấn di

truyền và hỗ trợ trẻ khuyết tật dịch) (2010), Sự can giáo dục.thiệp hành vi cho trẻ tự kỷ - Các bài tập dạy trẻ tự kỷ, Cách thức đánh giá:Đại học Y khoa Huế.Đánh giá theo mục tiêu đạt được hàng

TAÏP CHÍ THOÂNG TIN KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ QUAÛNG BÌNH - SOÁ 4/2015 59