7-Hạt Nhân Nguyên Tử
-
Upload
pham-tran-dang-khoa -
Category
Documents
-
view
224 -
download
0
Transcript of 7-Hạt Nhân Nguyên Tử
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
1/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 1
TNG HP CC CNG THC C BN V CNG THC GII NHANHVT L 12 - LUYN THI I HC 2014
CHNG VII: HT NHN NGUYN T (8cu)
Bi 1: S Lc V Thuyt Tng i Hp Ca Einstein.Hn ch ca c hc c in v s ra ca thuyt tng i.
C hc c in ( hay cn gi l c hc Newton (1642 - 1727)),thi gian xy ra mt hin tng, kch thc v khi lng ca vt uc tr s nh nhau trong mi h quy chiu, d vt c ng yn haychuyn ng.
Khi nghin cu cc vt chuyn ng vi tc xp x tc nh sng th c hc c in khng cn ng na. Einstein xy dngthuyt tng i chung cho tt c cc lnh vc v Vt L:
Thuyt tng i hp( gi tt l thuyt tng i, ra i vo nm 1905): ch nghin cucc h quy chiu qun tnh. ( l phn chng ta s tp trung tm hiu)
Thuyt tng i rng: nghin cu cc h quy chiu khng qun tnh v trng hp dn.
Cc tin ca Einstein: Tin 1: Cc nh lut Vt L u c cng mt dng nh nhau trong mi h quy chiu qun tnh. Tin 2: Tc nh sng trong chn khng lun bng c = 3.108 m/s trong mi h quy chiu qun
tnh, khng ph thuc vo phng truyn v vn tc ca ngun sng hay my thu.H qu:
S co ca di: L = L o 1 -v2c2
(trong L l chiu di khi chuyn ng, L ol chiu di khi
ng yn)(Nng Cao)S chm ca ng h thi gian: ng h gn vi quan st vin chuyn ng chy chm hn ng
hn ng h gn vi quan st vin ng yn t = t
o
1 -v2c2
(trong t l thi gian khi ng yn, t ol thi
gian chuyn ng). (Nng Cao)H thc Einstein gia nng lng v khi lng: E = mc2
Khi lng tng i tnh: m =m o
1 -v2c2
( m ol khi lng ngh ng vi khi vt ng yn).
Nng lng tng i tnh: E = mc2 =m oc
2
1 - v
2
c2
theo Einstein, vt c khi lng m th c
nng lng E v ngc li, khi lng vt i mt lng m th nng lng vt cng i mt lng Ev ngc li.
H thc Einstein v nng lng: E tngitnh= E
ngh+ ng nng E = Eo+ W
mc2 = moc
2 +
12
m ov2 W
= E - E
o=m
oc
2
1
1 -v2c2
- 1
ng lng tng i tnh:p = mv =
m o
v
1 -v2c2
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
2/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 2
Bi 2: CU TO HT NHN NGUYN T.Cu to ht nhn:
Ht nhn c kch thc rt nh ( 10 -14 m - 10 -15 m) c cu to t
nhng ht nh hn gi l Nuclon. C hai loi Nuclon:
proton (k hiu11H, m
p= 1,0073 u) mang in tch dng.ntron (k hiu 10n, m
n= 1,0087u) khng mang in.
Theo bng tun hon cc nguyn t ha hc ca Mendeleep, th:S proton = s th t Z trong bng tun hon. ( Z gi l s
nguyn t s hay in tch ht nhn c gi tr bng s in tch nguyntch trong ht nhn) Tng s cc Nuclontrong ht nhn gi l s khi(k hiu l A).
Do A = N + Z N = A - Z.K hiu ht nhn lAZX.
Bn knh ca ht nhn: R = 1,2.10-15 A13
(m)
Th tch ca ht nhn: V =43R3 =
43 (1,2.10-15 )3.A (
V htnhnlun t l vi s ht Nuclon)Cng thc tnh s ht:
Tnh theo m: N =m.N A
A (trong m l khi lng ca vt, A l s khi, N l s ht)
Tnh theo V: N =V.N A22,4
(trong V l th tch ca ht nhn tnh theo ktc)
( c bit N A= 6,02.1023 : hng s Avgaro)
ng v nguyn t: l nhng nguyn t m ht nhn cha cng proton Z nhng khc s ntron N.
VD1: Hydro c 3 ng v:11H (proton)2
1H 21D (tri)
31H
31T (triti)
VD2: Carbon c 4 ng v: 116 C,126 C,
136 C,
146 C.
Cc ng v chia lm hai loi: ng v bn v ng v phng x ( khng bn). Trong thin nhinc gn 300 ng v bn v vi ngn ng v phngx t nhin v nhn to.
n v khi lng nguyn t:
n v khi lng nguyn t: l n v u c gi tr bng1
12khi lng nguyn t ca ng v 126 C,
c th: u = 1,66055.10-27 kg; khi lng ca mt Nuclon xp x bng u. ( Ni chung mAA.u)
Theo h thc Einstein E = mc2 chng t khi lng c th o bng MeV/c2 .
Ta c: 1 u = 931,5 MeV/c2Nng lng lin kt ht nhn:
Lc ht nhn:L lc lin kt gia cc nuclon ( lc tng tc mnh)
Khng phi l lc hp dn, lc tnh in.( F G= Gm 1.m
2
r2, F C= K
q 1.q2
r2)
C bn knh R rt ngn tc dng vo khong 10-15 m.
Mun tch Nuclon ra khi ht nhn cn phi tn nng lng thng lc ht nhn.
ht khi:bng hiu s gia tng khi lng nuclon to thnh ht nhn (Mo) vi khi lng M ca ht
nhn.
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
3/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 3
k hiu m = M o- M = [Z.mp+ (A - Z)m
n] - m
o
Nng lng lin kt ht nhn:l nng lng ta ra khi cc nuclon ring r lin kt thnh ht nhn v cng l nng lng
cn cung cp pht v ht nhn thnh cc nuclon ring r: W lk= m.c2
nng lng lin kt ringW LKR=W LK
Al nng lng lin kt tnh cho mt nuclon v c trng
cho s bn vng ht nhn. Ht nhn c nng lng lin kt ring cng ln th cng bn vng.
Bi 3: PHN NG HT NHN V NNG LNG CAPHN NG HT NHN.
nh ngha: phn ng ht nhn l cc tng tc gia hai ht nhndnn s bin i chng thnh cc ht khc: A + B C + D. (trong A c xem nh l "n", B l "bia" v C, D l sn phm mi).
c bit, hin tng phng xl trng hp ring ca phn nght nhn: A C + D. (A l ht nhn m, C v D l ht nhn con).
V d:(a).Nm 1909, phn ng ht nhn u tin do Rutherford thc
hin.42He +
147 N
178 O +
11H
(b).Nm 1934, phn ng ht nhn to ng v phng x u tin.42He +
2713Al
3015P +
10n ( Piere - Mari e Curi e)
(c).Phn ng t phn r (phng x):22688 Ra +22286 Rn
Cc nh lut bo ton trong phn ng ht nhn:
Gi s xt phn ng ht nhn sau:A 1Z 1A +
A 2Z 2B
A 3Z 3C +
A 4Z 4D,(A
i, Z
iln l t l s khi v s hiu nguyn t
ca cc ht nhn A, B, C, D, i = 1,4) v mA, mB, m
C, m
D; v
A, v
B, v
c, v
D ln lt l khi lng v vn tc
ca cc ht nhn tng ng. nh lut bo ton s khi (A): A 1 + A
2= A
3+ A
4
nh lut bo ton in tch (Z): Z 1+ Z2= Z
3+ Z
4
nh lut bo ton ng lng (p): m A
vA= m
C
vc + m
D
v
D(B lm "bia" ban u khng c vn tc)
nh lut bo ton nng lng ton phn: E + KA= KC+ K
D
(trong E l nng lng lin kt ca ht nhn (xem bi 2), K l ng nng ca cc ht K = 0,5mv2)
Ch :(a). Trong phn ng ht nhn, KHNG c s bo ton khi lng v ng nng.
(b). Bo ton s khi A Bo ton s Nuclon (A = N + Z)(c). Bo ton A v Z dng cn bng phng trnh phn ng.(d). Bo ton ng lng v nng lng ton phndng gii ton.
(e). Quan h gia ng lng v ng nng l K =1
2mv2,
p = mv .
p2 = m2v
2 = 2m
12mv2
= 2mK p2 = 2mK p = 2mK
Nng lng trong phn ng ht nhn:tng t vi cc d kin trn, ta c t m o= m
A+ m
Bl khi lng ca cc ht trc phn ng, m = m
C+ m
Dl khi lng ca cc ht
sau phn ng.( m o m).
Ta c E = m.c2 l W lkht nhn = W phnnghtnhn v m = m o- m l ht khi lng.Nu xt theo khi lng mth ta c:
m o> m E > 0 phn ng TA nng lng ht SP BN HN ht tng tc.
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
4/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 4
m o< m E < 0 phn ng THU nng lng ht SP KM BN HN ht tng tc.Nu xt theo ht khi m th E = [ (m C+ m
D) - ( m
A+ m
B)].c
2
t m Sau= mC+ m
Dv m
trc= m
A+ m
Bln lt l tng ht khi ca cc ht sau v trc PHN
m Sau> m
trcphn ng TA nng lngm Sau< m
trcphn ng THU nng lng ( m
Sau m
trc).
Cc loi phn ng ht nhn: Phn ng kch thch:( c tc nhn bn ngoi) nh nhit hch, phn hch, v.v... (hc cc bi sau)
Phn ng t pht: (do tc nhn bn trong) nh phng x. (hc cc bi sau).
Bi 4: PHNG X - CC LOI TIA PHNG X.nh ngha: phng x l hin tng mt ht nhn khng bn vng t pht phn r, pht ra cc tia
phng x v bin i thnh ht nhn khc.c im:
Qu trnh phn r phng x ch do cc nguyn nhn bn trong gy ra v hon ton khng ph thucvo cc tc ng bn ngoi.
Ngi ta quy c gi ht nhn phng x l HN m, cc ht nhn c to thnh l HN con. Cng nh phn ng nhit hch v phn hch, phng x lphn ng HN ta nng lng.
Cc tia phng x v ccqui tc dch chuyn trong s phng x.
c im Tia (42He) Tia electron - v Tia pozitron
+
Tia gamma (ht photon)
Phngtrnh
phng x
So vi htnhn m
_ Ht nhn con li 2 trong bng h thngtun hon.
_ c s khi nh hn 4n v.
_ Ht nhn con tin 1 bng h thng tunhon.
_ C cng s khi.
_ Ht nhn con li 1 bng h thng tun hon._ C cng s khi.
_ Khng thay i._ Bt c phn ng phngx no cng c th kmtheo tia gamma.
Phn ngminh ha
23892 U
23490 Th +
21093 Bi
- +
21084 Po
137N
+ +
136 C
22688 Ra +
22286 Rn +
Bn cht
_L dng ht nhn
nguyn t heli, chuynng vi tc c2.10
7 m/s.
_L dng ht electron
c vn tc xp x bng c= 3.108 m/s.
_L dng ht electron
dng c vn tc xp xbng c = 3.108 m/s.
_ L bc x in t c
bc sng ngn nht ( 1, th h thng vt hn,phn ng dy chuyn KHNG kim sotc v nng lng ta ra rt ln ( c dng to bom nguyn t).
Vi k = 1, th h thng gi l tihn, phn ng dy chuyn kim sot cvnng lng ta ra l khng i ( c dng s dng trong "l phn ng ht nhn")
Vi k < 1, th h thng gi l di hn, phn ng dy chuyn khng xy ra.
Nhvy, c iu kin k 1 th khi lng nhin liu ca ht nhn phi t ti mt gi tr tithiu gi l khi lng ti hn m o( v d vi
23592 U th khi lng ti hn l 15kg, Pu l 5kg).
L phn ng ht nhn - Nh my in ht nhn:
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
7/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 7
yta cn ch mt s vai tr quan trng:Thanh iu khin: thanh Cd (Caimi), Bo dng hp th ntron duy tr h s nhn k = 1.Dung dch nc trong l phn ng ht nhn l D 2O (nc nng) dng to ra ntron chm.Thanh U235 to ra phn ng phn hch nh bit.L phn ng ht nhn c xy dng v bao bc rt kin c trnh r r phng x.Cc sn phm ca phn ng phn hch u gy nhim mi trng, mt s cht phng x gy
bnh cho con ngi ( xem bi 4).
Bi 6: PHN NG NHIT HCH - BOM HIROnh ngha: l phn ng tng hp hai ht nhn nh thnh
mt ht nhn nng.Phng trnhphn ng:
D + D32He +10n + 4 MeV
D + T+ 10n + 17,6 MeVc im:
Tnh trn mt ht nhn th W taraca nhit hch < W
tara
ca phn hch, nhng tnh trn mt n v khi lng th W taraca
nhit hch >>> W taraca phn hch.Nhin liu ca phn ng nhit hch l teri (D) v Triti
(T) c nhiu trong H 2O l ngun nguyn liu v tn.
-
7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T
8/8
LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong
Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 8
Sn phm ca phn ng nhit hch khng c tnh phng x khng gy nhim mi trng.Ngun gc mt tri v ngi sao phn ng nhit hch.
iu kin xy ra: trong mi trng nhit rt cao c 50 triu oC 100 triuoC
Mt s hnh nh minh ha:
Cu hi t ra vi Ngun nng lng mt tri ?
Bom H - V kh ht nhn Cc quc gia thuc vng in m c v kh ht nhn !
CHC CC EM N TP HIU QU V T KT QU CAO NHT TRONG KTHI TUYN SINH I HC 2014