7-Hạt Nhân Nguyên Tử

download 7-Hạt Nhân Nguyên Tử

of 8

Transcript of 7-Hạt Nhân Nguyên Tử

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    1/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 1

    TNG HP CC CNG THC C BN V CNG THC GII NHANHVT L 12 - LUYN THI I HC 2014

    CHNG VII: HT NHN NGUYN T (8cu)

    Bi 1: S Lc V Thuyt Tng i Hp Ca Einstein.Hn ch ca c hc c in v s ra ca thuyt tng i.

    C hc c in ( hay cn gi l c hc Newton (1642 - 1727)),thi gian xy ra mt hin tng, kch thc v khi lng ca vt uc tr s nh nhau trong mi h quy chiu, d vt c ng yn haychuyn ng.

    Khi nghin cu cc vt chuyn ng vi tc xp x tc nh sng th c hc c in khng cn ng na. Einstein xy dngthuyt tng i chung cho tt c cc lnh vc v Vt L:

    Thuyt tng i hp( gi tt l thuyt tng i, ra i vo nm 1905): ch nghin cucc h quy chiu qun tnh. ( l phn chng ta s tp trung tm hiu)

    Thuyt tng i rng: nghin cu cc h quy chiu khng qun tnh v trng hp dn.

    Cc tin ca Einstein: Tin 1: Cc nh lut Vt L u c cng mt dng nh nhau trong mi h quy chiu qun tnh. Tin 2: Tc nh sng trong chn khng lun bng c = 3.108 m/s trong mi h quy chiu qun

    tnh, khng ph thuc vo phng truyn v vn tc ca ngun sng hay my thu.H qu:

    S co ca di: L = L o 1 -v2c2

    (trong L l chiu di khi chuyn ng, L ol chiu di khi

    ng yn)(Nng Cao)S chm ca ng h thi gian: ng h gn vi quan st vin chuyn ng chy chm hn ng

    hn ng h gn vi quan st vin ng yn t = t

    o

    1 -v2c2

    (trong t l thi gian khi ng yn, t ol thi

    gian chuyn ng). (Nng Cao)H thc Einstein gia nng lng v khi lng: E = mc2

    Khi lng tng i tnh: m =m o

    1 -v2c2

    ( m ol khi lng ngh ng vi khi vt ng yn).

    Nng lng tng i tnh: E = mc2 =m oc

    2

    1 - v

    2

    c2

    theo Einstein, vt c khi lng m th c

    nng lng E v ngc li, khi lng vt i mt lng m th nng lng vt cng i mt lng Ev ngc li.

    H thc Einstein v nng lng: E tngitnh= E

    ngh+ ng nng E = Eo+ W

    mc2 = moc

    2 +

    12

    m ov2 W

    = E - E

    o=m

    oc

    2

    1

    1 -v2c2

    - 1

    ng lng tng i tnh:p = mv =

    m o

    v

    1 -v2c2

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    2/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 2

    Bi 2: CU TO HT NHN NGUYN T.Cu to ht nhn:

    Ht nhn c kch thc rt nh ( 10 -14 m - 10 -15 m) c cu to t

    nhng ht nh hn gi l Nuclon. C hai loi Nuclon:

    proton (k hiu11H, m

    p= 1,0073 u) mang in tch dng.ntron (k hiu 10n, m

    n= 1,0087u) khng mang in.

    Theo bng tun hon cc nguyn t ha hc ca Mendeleep, th:S proton = s th t Z trong bng tun hon. ( Z gi l s

    nguyn t s hay in tch ht nhn c gi tr bng s in tch nguyntch trong ht nhn) Tng s cc Nuclontrong ht nhn gi l s khi(k hiu l A).

    Do A = N + Z N = A - Z.K hiu ht nhn lAZX.

    Bn knh ca ht nhn: R = 1,2.10-15 A13

    (m)

    Th tch ca ht nhn: V =43R3 =

    43 (1,2.10-15 )3.A (

    V htnhnlun t l vi s ht Nuclon)Cng thc tnh s ht:

    Tnh theo m: N =m.N A

    A (trong m l khi lng ca vt, A l s khi, N l s ht)

    Tnh theo V: N =V.N A22,4

    (trong V l th tch ca ht nhn tnh theo ktc)

    ( c bit N A= 6,02.1023 : hng s Avgaro)

    ng v nguyn t: l nhng nguyn t m ht nhn cha cng proton Z nhng khc s ntron N.

    VD1: Hydro c 3 ng v:11H (proton)2

    1H 21D (tri)

    31H

    31T (triti)

    VD2: Carbon c 4 ng v: 116 C,126 C,

    136 C,

    146 C.

    Cc ng v chia lm hai loi: ng v bn v ng v phng x ( khng bn). Trong thin nhinc gn 300 ng v bn v vi ngn ng v phngx t nhin v nhn to.

    n v khi lng nguyn t:

    n v khi lng nguyn t: l n v u c gi tr bng1

    12khi lng nguyn t ca ng v 126 C,

    c th: u = 1,66055.10-27 kg; khi lng ca mt Nuclon xp x bng u. ( Ni chung mAA.u)

    Theo h thc Einstein E = mc2 chng t khi lng c th o bng MeV/c2 .

    Ta c: 1 u = 931,5 MeV/c2Nng lng lin kt ht nhn:

    Lc ht nhn:L lc lin kt gia cc nuclon ( lc tng tc mnh)

    Khng phi l lc hp dn, lc tnh in.( F G= Gm 1.m

    2

    r2, F C= K

    q 1.q2

    r2)

    C bn knh R rt ngn tc dng vo khong 10-15 m.

    Mun tch Nuclon ra khi ht nhn cn phi tn nng lng thng lc ht nhn.

    ht khi:bng hiu s gia tng khi lng nuclon to thnh ht nhn (Mo) vi khi lng M ca ht

    nhn.

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    3/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 3

    k hiu m = M o- M = [Z.mp+ (A - Z)m

    n] - m

    o

    Nng lng lin kt ht nhn:l nng lng ta ra khi cc nuclon ring r lin kt thnh ht nhn v cng l nng lng

    cn cung cp pht v ht nhn thnh cc nuclon ring r: W lk= m.c2

    nng lng lin kt ringW LKR=W LK

    Al nng lng lin kt tnh cho mt nuclon v c trng

    cho s bn vng ht nhn. Ht nhn c nng lng lin kt ring cng ln th cng bn vng.

    Bi 3: PHN NG HT NHN V NNG LNG CAPHN NG HT NHN.

    nh ngha: phn ng ht nhn l cc tng tc gia hai ht nhndnn s bin i chng thnh cc ht khc: A + B C + D. (trong A c xem nh l "n", B l "bia" v C, D l sn phm mi).

    c bit, hin tng phng xl trng hp ring ca phn nght nhn: A C + D. (A l ht nhn m, C v D l ht nhn con).

    V d:(a).Nm 1909, phn ng ht nhn u tin do Rutherford thc

    hin.42He +

    147 N

    178 O +

    11H

    (b).Nm 1934, phn ng ht nhn to ng v phng x u tin.42He +

    2713Al

    3015P +

    10n ( Piere - Mari e Curi e)

    (c).Phn ng t phn r (phng x):22688 Ra +22286 Rn

    Cc nh lut bo ton trong phn ng ht nhn:

    Gi s xt phn ng ht nhn sau:A 1Z 1A +

    A 2Z 2B

    A 3Z 3C +

    A 4Z 4D,(A

    i, Z

    iln l t l s khi v s hiu nguyn t

    ca cc ht nhn A, B, C, D, i = 1,4) v mA, mB, m

    C, m

    D; v

    A, v

    B, v

    c, v

    D ln lt l khi lng v vn tc

    ca cc ht nhn tng ng. nh lut bo ton s khi (A): A 1 + A

    2= A

    3+ A

    4

    nh lut bo ton in tch (Z): Z 1+ Z2= Z

    3+ Z

    4

    nh lut bo ton ng lng (p): m A

    vA= m

    C

    vc + m

    D

    v

    D(B lm "bia" ban u khng c vn tc)

    nh lut bo ton nng lng ton phn: E + KA= KC+ K

    D

    (trong E l nng lng lin kt ca ht nhn (xem bi 2), K l ng nng ca cc ht K = 0,5mv2)

    Ch :(a). Trong phn ng ht nhn, KHNG c s bo ton khi lng v ng nng.

    (b). Bo ton s khi A Bo ton s Nuclon (A = N + Z)(c). Bo ton A v Z dng cn bng phng trnh phn ng.(d). Bo ton ng lng v nng lng ton phndng gii ton.

    (e). Quan h gia ng lng v ng nng l K =1

    2mv2,

    p = mv .

    p2 = m2v

    2 = 2m

    12mv2

    = 2mK p2 = 2mK p = 2mK

    Nng lng trong phn ng ht nhn:tng t vi cc d kin trn, ta c t m o= m

    A+ m

    Bl khi lng ca cc ht trc phn ng, m = m

    C+ m

    Dl khi lng ca cc ht

    sau phn ng.( m o m).

    Ta c E = m.c2 l W lkht nhn = W phnnghtnhn v m = m o- m l ht khi lng.Nu xt theo khi lng mth ta c:

    m o> m E > 0 phn ng TA nng lng ht SP BN HN ht tng tc.

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    4/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 4

    m o< m E < 0 phn ng THU nng lng ht SP KM BN HN ht tng tc.Nu xt theo ht khi m th E = [ (m C+ m

    D) - ( m

    A+ m

    B)].c

    2

    t m Sau= mC+ m

    Dv m

    trc= m

    A+ m

    Bln lt l tng ht khi ca cc ht sau v trc PHN

    m Sau> m

    trcphn ng TA nng lngm Sau< m

    trcphn ng THU nng lng ( m

    Sau m

    trc).

    Cc loi phn ng ht nhn: Phn ng kch thch:( c tc nhn bn ngoi) nh nhit hch, phn hch, v.v... (hc cc bi sau)

    Phn ng t pht: (do tc nhn bn trong) nh phng x. (hc cc bi sau).

    Bi 4: PHNG X - CC LOI TIA PHNG X.nh ngha: phng x l hin tng mt ht nhn khng bn vng t pht phn r, pht ra cc tia

    phng x v bin i thnh ht nhn khc.c im:

    Qu trnh phn r phng x ch do cc nguyn nhn bn trong gy ra v hon ton khng ph thucvo cc tc ng bn ngoi.

    Ngi ta quy c gi ht nhn phng x l HN m, cc ht nhn c to thnh l HN con. Cng nh phn ng nhit hch v phn hch, phng x lphn ng HN ta nng lng.

    Cc tia phng x v ccqui tc dch chuyn trong s phng x.

    c im Tia (42He) Tia electron - v Tia pozitron

    +

    Tia gamma (ht photon)

    Phngtrnh

    phng x

    So vi htnhn m

    _ Ht nhn con li 2 trong bng h thngtun hon.

    _ c s khi nh hn 4n v.

    _ Ht nhn con tin 1 bng h thng tunhon.

    _ C cng s khi.

    _ Ht nhn con li 1 bng h thng tun hon._ C cng s khi.

    _ Khng thay i._ Bt c phn ng phngx no cng c th kmtheo tia gamma.

    Phn ngminh ha

    23892 U

    23490 Th +

    21093 Bi

    - +

    21084 Po

    137N

    + +

    136 C

    22688 Ra +

    22286 Rn +

    Bn cht

    _L dng ht nhn

    nguyn t heli, chuynng vi tc c2.10

    7 m/s.

    _L dng ht electron

    c vn tc xp x bng c= 3.108 m/s.

    _L dng ht electron

    dng c vn tc xp xbng c = 3.108 m/s.

    _ L bc x in t c

    bc sng ngn nht ( 1, th h thng vt hn,phn ng dy chuyn KHNG kim sotc v nng lng ta ra rt ln ( c dng to bom nguyn t).

    Vi k = 1, th h thng gi l tihn, phn ng dy chuyn kim sot cvnng lng ta ra l khng i ( c dng s dng trong "l phn ng ht nhn")

    Vi k < 1, th h thng gi l di hn, phn ng dy chuyn khng xy ra.

    Nhvy, c iu kin k 1 th khi lng nhin liu ca ht nhn phi t ti mt gi tr tithiu gi l khi lng ti hn m o( v d vi

    23592 U th khi lng ti hn l 15kg, Pu l 5kg).

    L phn ng ht nhn - Nh my in ht nhn:

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    7/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 7

    yta cn ch mt s vai tr quan trng:Thanh iu khin: thanh Cd (Caimi), Bo dng hp th ntron duy tr h s nhn k = 1.Dung dch nc trong l phn ng ht nhn l D 2O (nc nng) dng to ra ntron chm.Thanh U235 to ra phn ng phn hch nh bit.L phn ng ht nhn c xy dng v bao bc rt kin c trnh r r phng x.Cc sn phm ca phn ng phn hch u gy nhim mi trng, mt s cht phng x gy

    bnh cho con ngi ( xem bi 4).

    Bi 6: PHN NG NHIT HCH - BOM HIROnh ngha: l phn ng tng hp hai ht nhn nh thnh

    mt ht nhn nng.Phng trnhphn ng:

    D + D32He +10n + 4 MeV

    D + T+ 10n + 17,6 MeVc im:

    Tnh trn mt ht nhn th W taraca nhit hch < W

    tara

    ca phn hch, nhng tnh trn mt n v khi lng th W taraca

    nhit hch >>> W taraca phn hch.Nhin liu ca phn ng nhit hch l teri (D) v Triti

    (T) c nhiu trong H 2O l ngun nguyn liu v tn.

  • 7/26/2019 7-Ht Nhn Nguyn T

    8/8

    LUYN THI I HC VT L 2014 Thy Lm Phong

    Gieo hnh vi gt thi quen. Gieo thi quen gt tnh cch. Gieo tnh cch gt s phn. ( Dick Lyles) 8

    Sn phm ca phn ng nhit hch khng c tnh phng x khng gy nhim mi trng.Ngun gc mt tri v ngi sao phn ng nhit hch.

    iu kin xy ra: trong mi trng nhit rt cao c 50 triu oC 100 triuoC

    Mt s hnh nh minh ha:

    Cu hi t ra vi Ngun nng lng mt tri ?

    Bom H - V kh ht nhn Cc quc gia thuc vng in m c v kh ht nhn !

    CHC CC EM N TP HIU QU V T KT QU CAO NHT TRONG KTHI TUYN SINH I HC 2014

    [email protected] - [email protected]