DEVRE : III TMA SENES : 1

Meclisi Mebusan Zabt Ceridesi

CLT : 1 Birinci nikad

1 Kanunuevvel 1330 (1914) Pazartesi

M N D E R E C A T

Sayfa

I YOKLAMA II NTHABAT Divan Riyaset ntihab 1. Reis intihab. 2. Reis Vekilleri intihab. 3. Divan Ktipleri intihab. 4. dare memurlar intihab. ubelere z ntihab 1. zy Kiramn ubelere tefriki intihab. III EVRAKI VARDE 1. Almanya Meclisi Mebusan Riyasetinin,

mttefik ordu ve donanmamzn davay hak u-

2 4,7

4 4

4

4

4 7

7:8

5

Sayfa

runda gsterdikleri satvet ve besalete dair telgraf ve cevabi telgraf.

2. Macaristan Meclisi Mebusan Riyasetinin, Kral Hazretlerinin Osmanl Ordusu ile ittifak halinde devam eden muharebattan msbet netice istihsal edileceinden emin olduuna ve kranlarna dair telgraf ve cevab telgraf.

3. On bir adet evrak varidenin ait olduklar Encmenlere havalesi.

Tezkireler

1. Kanunu Esasinin yedi ve krk nc maddelerinin tadiline dair kanun layihasnn irsali hakkndaki Sadaret tezkiresi. 8:9

Meclisi Mebusan 1 Kanunuevvel 1330 (1914) C : 1

BRNC CELSE Kuat Saati : 1,30

RES Reisvekili Hseyin Cahit Beyefendi Muvakkat Ktipler : Bedi El Meyyed Bey (am), Hasan Ferhat Bey (Karesi), Mehmet Fuat Hulusi Bey (Antalya)

RES Meclis Ald " I. YOKLAMA

RES Yoklama yaplacaktr. (Yoklama yapld) RES Yoklama neticesinde hazr bulunan azay ki

ramn isimlerini okutuyorum.

Mecliste mevcut olan azann esamisi: Talat Bey (Edirne), Faik Bey (Edirne), brahim Bey

(Edirne), Ziya Efendi (Erzurum), Hseyin Tosun Efendi (Erzurum), Varteks Efendi (Erzurum), Enver bey (Ertu-rul), Mehmet Sadk Efendi (Erturul), Seyyit Bey (zmir), Ubeytullah Efendi (zmir), Onnik hsan Efendi (zmir), Si-monolu Simonaki Efendi (zmir), Vangel Efendi (zmir), Niim Mazalyah Efendi (zmir), Hakk Bey (sparta), Sekip Bey (stanbul), Ahmet Nesimi Bey (stanbul), Halla-yan Efendi (stanbul), Karasu Efendi (stanbul), Orhani-dis Efendi (stanbul), Hseyin Cahit Bey (stanbul), Vik-tor Bey (stanbul), Haralambidi Efendi (stanbul), Salah Cinoz Bey (stanbul), Zohrap Efendi (stanbul), Suphi Paa (Adana), Fazl Arif Efendi (Amasya), Hamdullah Emin Paa (Antalya), Fuat Hulusi Bey (Antalya), Atf Bey (Ankara), mer Mmtaz Bey (Ankara), eyh Saffet Efendi (Ur-fa), Hafz Emin Efendi (el), Yunus Nadi Bey (Aydn), Veli Bey (Aydn), Emanuelidi Efendi (Aydn), Hafz Rt Efendi (zmit), Ziya Bey (zmit), Anastas Efendi (zmit), Rza Bey (Bursa), Memduh Bey (Bursa), Hafz Ahmet Efendi (Bursa), Hilmi Bey (Bursa), Naim Bey (Bursa), Sason Efendi (Badat), evket Paa (Badat), Necati Bey (Bolu), Yusuf Ziya Bey (Bolu), Cavit Bey (Biga), Kazm Bey (Biga), Harun Hilmi Efendi (Tekfurda), Dimistokli Efkalidis Efendi (Tekfurda), Tahir Feyzi Bey (Taaz), Kamil Efendi' (Tokad), Fehmi Efendi (Tokad), Tahsin Rza Bey (Tokad), Talat Bey (Canik), Nihat Bey (Canik), Todoraki Efendi (Ca-nik), Sezai Bey (Cebelibereket), Teokidis Efendi (atalca), Hzr lhami Bey (Hudeyde), Hfz Bey (Hudeyde), Hamit Bey (Halep), Artin Efendi (Halep), Mehmet Bey (Dersim), Sadk Efendi (Denizli), Rt Bey (Denizli), Ali Haydar Mithat Bey (Divaniye), Halit Bey (Divaniye), Fuat Bey (Divaniye), Hikmet Bey (Sleymaniye), Hasan Fehmi Efendi

(Sinop), mer Ltfi Bey (Sinop), mer evki Bey (Sivas), Emin Edip Bey (Sivas), Mehmet Fevzi Paa (am), Emir Ali Paa (am), Avni Bey (am), Bedi El Meyyet Bey (am), Fariz El Huri Bey (am), Mustafa Feyzi Efendi (Sa-ruhan), Mehmet Sabri Bey (Saruhan), Mehmet Makhafi Efendi (Sana), Seyyit brahim Bey (Sana), Sadullah Molla Bey (Trablusuam), Naci Bey (Trabzon), Hafz Mehmet Efendi (Trabzon), Kofidi Efendi (Trabzon), erif Yusuf Bey (Asir), Seyyit Abdullah Efendi (Asir), Alicanani Bey (Ayn-tap), Hac Mustafa Efendi (Ayntap), Fazl Efendi (Ayn-tap), Rza bey (Krkkilise), Fehmi Efendi (Krkkilise), Zihni Efendi (Karahisar arki), Rza Paa (Karahisar Sahip), Salim Efendi (Karahisar Sahip), Kamil Efendi (Karahisar Sahip), Hseyin Kadri Bey (Karasi), Ferhat Bey (Karas), Galip Bey (Karasi), Necmettin Molla Bey (Kastamonu), kr Bey (Kastamonu), zzettin Molla Bey (Kastamonu), smail Mahir Efendi (Kastamonu), Nalbantyan Matyos Efendi (Kozan), eref Bey (Konya), Haydar Bey (Konya), Tevfik Bey (Konya), Ali Rza Bey (Krehir), Mahmut Mahir Efendi (Krehir), mer Mmtaz Bey (Kayseri), Toma-yan Efendi (Kayseri), Abdul Mehdi Bey (Kerbela), Nuri Efendi (Kerbela), Hito Efendi (Gelibolu), Veysel Rza Bey (Gmhane), Mehmet Sabri Efendi (Kengr), Fazl Berki Bey (Kengr), Hac Abdullah Efendi (Ktahya), Abdullah Azmi Efendi (Ktahya), brahim Efendi (Ktahya), Sadk Efendi (Ktahya), Ziya Molla Bey (Lazistan), Sleyman Su-di Bey (Lazistan), Mustafa Efendi (Mardin), hsan Bey (Mardin), Halil Bey (Mentee), Sait Bey (Manisa), Korey Efendi (Mntefek), Emin Abduladi Efendi (Nablus), Hayri Bey (Nide), Asaf Bey (Van), Varamyan Efendi (Van), a-kir Bey (Yozgat), Kasm Nuri Efendi (Yozgat)

RES Nizamname mucibince reisler bir sene iin intihap ediliyor ve vazifeleri terini saniden itibaren devam ediyor. Halbuki, evvelce Meclisimiz fevkalade olarak itima eyledii vakit, Riyaset intihabat icra edilmiti. Bu intiha-batn yalnz o fevkalade itimaa ait. olmas lazmgelir. Nizamnamenin sarahatine tevfki hareket edilmek iin yeniden

Meclisi Mebusan 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

Reis intihab icra edilmesi iktiza ediyor. Zannederim ki, bunu yapmaktan baka are yoktur.

(Mentee Mebusu Halil Bey Makam riyaseti igal etti) RES Msaade buyurunuz efendim. Malumu ali-

nizdir ki, bu Meclisimizin hayatnda yeni bir hadisedir. Meclisimizin bu hadise hakknda bir karar almas lazmdr. Bu mesele burada mevzuubahs edilerek ekseriyete iktiran ederse ilerisi iin de bir misal, bir teaml hkmn alm olur zannederim. Kanunu Esasinin bu babtaki maddesini okuyaym. Muaddel 43 nc maddede deniyor ki:

"Meclisi Umuminin her iki Heyeti beher sene Terinisani ihtidasnda ve tecil vuku bulmu ise mddeti teciliy-yenin inkzasnda biladavetin itima eder ve ba radei Se-niyye kuat edilir. Mddeti itima alt aydr ve bu mddetin hitamnda Meclis yine ma radei Seniyye kapanr. Bu Heyetlerden biri, dierinin bulunmad zamanlarda m-nakit olamaz. Meclisi Mebusan feshedildii halde drt ay sonra itima edecek olan Heyeti Cedidenin itimai, bir itimai fevkalade hkmnde olup, mddeti iki aydr ve kaa-bili temdit olup, tecile tabi deildir. Ve 69 ncu maddede muharrer olan drt seneden ibaret mddet, memuriyeti Terinisani ihtidasnda balar"

imdi drt sene memuriyetin mebde ve bu maddenin son fkrasna gre Terinisaninin ihtidasndan balamak icap ediyor. Geen itima, itimai fevkalade hkmndedir diyor. Bu madde Riyasete ait meseleye tatbik edilmek lazm gelirse, mtat olan itimai fevkalade iin ayrca Reis inti-habat icra edilmeyecei; nk evvelki senei itimaiyye dahilinde bulunduu anlalyor. Fakat maddenin dier bir sureti tevcihi var ki, Riyaset intihabn yeniden icra etmek lazm geldii anlalyor. Bendeniz de byle olmasn doru zannediyorum. Mddeti memuriyyetin Terinisani ihtidasndan balayaca tasrih olunduuna nazaran itimai fevkaladeler iin vaz olunan iki ay drt seneden fazla oluyor. Binaenaleyh, drt sene mddeti memuriyyet dediine nazaran o maddesi de, bu madde ile tadil edilmi bulunuyor. Onun iin drt sene mddeti memuriyyet Terinisani ihtidasndan ibtidar edeceine gre -Feshten sonra diyemeyeceim; nk malumu aliniz, hilaf usul vuku bulmu bir fesihten dolay intihabat vuku bulmutur. Mamafih yine kanunun hkmn tatbik edeceiz- O halde drt seneden fazla olarak alt ay mddet geiyor.

Eer drt senelik itimain haricinde denilecek ve bu suretle baklacak olursa, drt sene mddeti memuriyyet Terinisaniden ibtidar ettiine gre, Riyaset intihab teceddt etmek lazm geliyor. Binaenaleyh, Meclisi Aliniz ya imdi arz ettiim vehile veyahut itimai fevkaladedir dediimize gre mzakere eder. Reis intihap edilecek zat o mddetle Terinisanide balayp da, bir sene zarfnda Reis olarak

vazifesini ifa etmesi lazrm gelir. Halbuki imdiye kadar Meclisin mteamil olan ve her yerde kabul edilen usul bir devrei itimaiyye, yani bir senei itimaiyye iin Reis intihap edilir.

Binaenaleyh, itimai fevkalade hkmnde denilirse, itimai fevkalade iin ayr Reis intihap edilemeyeceinden, Riyaset evvelce intihap olunan Reis tarafndan ifa edilir. Yok, bu drt senelik mddet itimain haricinde kalm hususi bir itima telakki edilirse, o halde bunun kendine mahsus bir mahiyeti vardr. Riyaset intihabnn teceddd lazm gelir. Binaenaleyh, bu hususu mzakere edelim. Ekseriyet ne suretle tezahr ederse o suretle karar verilir; ve imdi vereceimiz karar da, gelecek Meclisler iin bir numunei imtisal olur.

ABDULLAH AZM EFEND (Ktahya) Kanunu Esasinin (77) nci maddesi bu babta sarihtir.

Maddede: "Heyeti Mebusan Riyasetiyle Birinci ve kinci Reis Vekaletlerine, Heyet tarafndan her sene itimanda ekseriyetle birer zat intihap olunur" deniyor. (Her sene) demek (Her senei itimaiyye) demektir. Zaten senei itimaiyye, yani Mebusann drt sene mddeti memuriyyeti Terinisani ihtidasndan baladn da Kanunu Esasinin dier maddesi gsteriyor. Bundan evvelki itimaa, itimai fevkalade demenin elbette bir manas vardr. timai fevkalade hkmnde demek, drt seneye mahsup edilerek icra edilen intihabn dier senei itimaiyyelere tesiri olur. Binaenaleyh, gerek 77 nci maddenin sarahati, gerek 43 nc maddede itimai fevkalade hkmnde denmesi, intihabatn bu itimada yeniden icras iktiza eder. ("Pek doru" sadaar)

RES Baka sz isteyen var m?.. ("Hayr" sadalar) O halde efendim, kanun "timai fevkalade

hkmndedir" diyor. Binaenaleyh, itimai fevkalade olarak telakki edilse de, itimai fevkaladede Reis intihab icra edilmez. nk o senei itimaiyyenin dahilindedir. Fakat mademki Kanunu Esasinin dier maddesinde, her senei itimaiyyenin mebde olan Terinisani ihtidasnda Riyaset intihab icra olunur diyor. Abdullah Azmi Efendinin fikri de bu yoldadr. Baka sz isteyen olmadndan bu cihet kabul edilmi olduu anlalyor. O halde yeniden Riyaset intihabn kabul edenler ellerini kaldrsn... (Eller kalkar) Kabul olundu efendim.

O halde Reisi sin Rza Paa Hazretleridir. Kendilerinden ihtiyar bir arkada Meclisimize gelmedi. imdi Riyaset Makamna buyursunlar efendim.

(Karahisar Sahip Mebusu Rza Paa Makam Riyaseti igal etti) (Alklar)

RES Muhterem arkadalar, bu defa Makam Riyaseti bir muktezay kanunrevi hale nazaran pek az mddet

3

Meclisi Mebusan 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

igal edeceime ramen Muhterem, Muazzez Refiklerime rasimei hoamediyi ifa etmekle bahtiyarm. Bizleri bu sah-nei merutiyyete, Meclisi Millinin inikadna ve bu eyyam mesudeyi idrake yetitiren, eritiren Cenab Hakka hamd-sena ederim. Binaenaleyh, Besmelei erifenin istianesiyle Meclisi kuat ve avni ihak ile ie mbaeret ederim. Vemi-nallahu tevfik. (Alklar)

Efendiler, bermucibi kanun sinnen en kk bulunan arkadalarmz kitabet vazifesine memurdurlar. Sinn katipleri Meyyet Bey, Ferhat Bey, eref Bey, Fuat Hulusi Bey kitabet mevkiine buyursunlar.

(Bedi El Meyyet Bey (am). Hasan Ferhat Bey (Karesi) Mehmet Fuat Hulusi Bey (Antalya) kitabet mevkiindeki yerlerini aldlar.)

II. NTHABAT

Divan Riyaset ntihab 1. Reis intihab. RES Muhterem arkadalar, imdi bermucibi Ka

nun evvela Reisi Evveli intihap edeceiz. Arann tasnifi iin be kiiyi kura ile intihap edilecek,

kura ekiyorum. Mmtaz Bey (Ankara), Haydar Bey (Konya), Tahsin

Bey (Tokat), Hseyin Kadri Bey (Karesi), Ali Haydar Bey (Divaniye)

Bu arkadalar tasnife memurdur. Reisi Evvel intihabna balyoruz. Reylerinizi istimal

buyurun. (Reyler istimal edildi) RES Reyini vermeyen var m? (Yok sesleri) Rey ver

me ii hitam buldu. Reylerin tasnifi yaplacaktr. (Reyler tasnif edildi) RES Tasnif neticesini arz ediyorum: Efendiler, reye itirak edenlerin mevcudu 127'dir. 126

rey ile Riyasete Halil Bey intihap olunmutur, 1 rey de Rza Paaya verilmitir. Onu da kendisi vermi olmal. (Handeler)

2. Reis ikilleri intihab. RES imdi Birinci ve ikinci Reis Vekillerini inti

hap edeceiz. Fakat bir pusulaya Birinci Reis Vekili, kinci reis Vekili diye iki isim yazlacaktr.

(Reyler istimal edildi) RES Reyini istimal etmiyen var m? (Yok sesleri)

Rey istimali hitam buldu. Reylerin tasnifi yaplacaktr. (Reyler tasnif edildi) RES Tasnif neticesini arz ediyorum: Efendiler, arann tasnifinde Birinci Reis Vekilliine Sey-

yit Bey ve Sait Bey ve Necmettin Bey ikier rey, ikinci reis vekilliine Cavit Bey drt rey, Rza Bey bir rey, Rza Paa bir rey almlardr. Emir Ali Paa 92 rey ile Birinci Reis vekaletine ve Hseyin Cahit Bey de 89 rey alarak kinci Reis Vekaletine intihap olunmulardr. (Alklar)

3. Divan ktipleri intihab. RES imdi drt katip intihabna ait reyler topla

nacak. Bir pusulaya drt isim yazlacaktr. Ltfen reylerinizi istimal buyurun.

(Reyler istimal edildi) RES Reyini vermiyen var m? (Yok sesleri) Rey is

timali hitam buldu. Reylerin tasnifi yaplacaktr. (Reyler tasnif edildi) RES imdi katiplerin neticei intihabn arz ediyo

rum efendim; "Bedi El Meyyet Bey (am) 96, Ferhat Bey (Karesi) 95, Haydar Bey (Manisa) 92, tstefan Efendi (zmir) 85, Memduh Bey (Bursa) 4, Onnik hsan Efendi (izmir) 4, Fitto Efendi (Gelibolu) 4, Nalbantyan Efendi (Kozan) 1, Haydar Bey (Konya), Harun Efendi (Tekfurda) 1, u halde Bedi El Meyyet Bey 96, Hasan Ferhat Bey 95, Ali Haydar Bey 92, stepan Efendi 85 rey ile katiplie intihap olundular.

4. idare memurlar intihab.

RES Efendiler, imdi dare Memuru intihap olunacaktr. Reylerinizi istimal buyurun.

(Reyler istimal edildi) RES Reyini kullanmayan var m? (Yok sesleri) Rey

istimali hitam buldu. Reyler tasnif edilecek. (Reyler tasnif edildi) RES dare Memurlarna ait intihabatn neticesini

arz edeyim: Rza Bey (Bursa) 99, Salah Cimcoz Bey (stanbul) 97, Kazm Bey (Biga) 96, Osman Bey (Canik) 1, stepan Efendi (zmir) 1, Kofidi Efendi (Trabzon) 1, Haralam-bidi Efendi (stanbul) 1, u halde Rza Bey, Salah Bey, Kazm Bey ekseriyet kazandlar.

(Reisi evvelliye intihab olunan Mentee Mebusu Halil Bey Riyaset Makamn terif ettiler)

RES Muazzez Refiklerim

Meclisi Mebusan 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

Meclisin yevmi tatili olan 20 Temmuzda sizleri selametle uurlar iken "Srbiye ile Avusturya-Macaristan Devletleri arasnda ilan edilen harp btn Avrupada azim tesirat husule getirdi. Dn Avrupa hazrol vaziyetinde iken, bugn mesmuata gre Almanya ve Rusya da hali harbe geti" demi idim. Bundan sonra vukuat yek-dierini takip etti, harp umumileti.

Nutku Hmayunda beyan buyrulduu vehile Devletimiz de dmanlarmz tarafndan harbe icbar edildi. Balkan Harbinin hitamndan ancak bir sene gemi olduu halde ikinci bir harbe girmek, Memleket ve Milletimiz iin pek byk fedakarlklar davet etti ve ediyor. Hamdolsun ki, evvelki harp ile bunun arasnda imanu zaferimizi takviye edecek pek kuvvetli avamil vardr. Balkanllar bizi, Sefinei Devletimizin bir girdibad intihap ve ihtilal iinde bimecal bocalad bir zamanda yakalam idiler. Onun iin hayallerinden bile gemedik muvaffakiyetlere nail oldular. Bu defa tam vaktinde isabeti aray sudur olan radei Padiahi ile seferberliimiz muntazam bir surette ikmal edilmi bir halde Memleketin zengini fakiri, alimi cahili silahbedest olarak harbe giriyor. Baz arzalar, iktidarszlklar, tedbirsizliklerle malup olan Osmanl Ordular ok defalar yeniden toplanarak, hatalar tamir eyleyerek galiplerini, hatta daha kuvvetli olduklar halde senesi iinde ezmi, bozmutur. Hudutlarmzda dman siperlerinden, gayet mthi mevzilerinden snglerinin ulariyle tard ve tebit eylemekte olan bugnk Ordularmzda tarihi Harbi Osmaninin bu ana-mei ehametini muvaffakiyetle ihya etmekte ve dmanlarmz itiraf ve takdire mecbur eylemektedir. (Alklar) Bu Krs Mualladan Gazilerimize binselamlar, hedamza fatihalar gnderirim.

Bugnk harp, bir meselenin halli, tecavz edilmi namusu Milletin tamiri, bir vilayetin mdafaa ve muhafazas gibi hususi ve geici bir harp deildir, beka ve mevcudiyet mnazaasdr. Onun iin sevgili Padiahmzn etrafnda sadakat ve hamiyet ile birlemek, btn varlmzla, kuvvetimizle ahfadmza vazifei medeniyyetlerini ifa eyleyebile-

III. EV 1. Almanya Meclisi Mebusan Riyasetinin, mttefik or

du ve donanmamzn davay hak urunda gsterdikleri satvet ve besakte dair telgraf ve cevabi telgraf.

HARUN HLM EFEND (Tekfurda) Mttefiklerimize Meclisimiz tarafndan selam irsali muvafk deil midir efendim?

RES Efendim, mttefiklerimizin Meclisi Mebusan-lar tarafndan, Meclis hali itimada bulunmad zaman telgraflar gelmi idi, arzu ederseniz okuyalm. Ben de, Meclisi Milli namna vazifemi ifa ederek cevaplar verdim efen

cek bir sulhu daimi istihsal edinceye kadar muazzam mttefiklerimizle harpte sebat etmek lazmdr.

Bir ayan Boazlara, stanbul'a, dier birini de Bal-tk Denizine dayayarak Garbe hakim olmak sevday zali-manesiyle iki buuk asrdan beri zerimize saldran Mos-koflara kar, imdiye kadar kendi silahmzla gs gerdik. Bundan byle yalnz meydan harpte deil, sahai iktisadiyatta yalnz harpte, sahai iktisadiyatta da deil, fikri tekilat ve idarede de faikiyyet dehasn ispat eyleyen Almanlarla mttefiki muazzam ve muzaffer Avusturyallar ile Macar kardelerle birlikte Rus beliyyei istilasna kar Garbn ve arkn medeniyetini, hrriyetini mdafaa edeceiz. (Alklar)

Almanlar, terakkiyatnn kuvvetle ezilemeyeceini pek ac surette anlayacak olan Franszlar ve ngilizler de, ben eminim ki, badel harp bizimle birleeceklerdir.

Balangcnda, salibin Hilale siyasi afarozunu kaldran bu harp, neticede hakk hayatn ispat eden, sahip olduu yerlerin mdafaasna kabiliyetini gsteren bir milletin mevcudiyet ve hrriyeti iin saadet bah olacaktr.

Mslmanlkla Hristiyanlk msaadekarlkta ittihad ve ittifak eyleyecek, rkn mevcudiyet ve bekas mevzu olunca, Mslman milletlerle Hristiyanlar yan yana harp edebileceklerdir.

Muazzez Refiklerim; Harpte, baz milletler intikamn, bazlar zaferlerini,

bazlar da cezalarn bulur. Bu muharebede biz, muzaffer olarak hak ve intikammz, Ruslar ve mttefikleri herhalde cezalarn bulacaklardr.

Byk bir iman zaferle vazifesini fedakarane ifa eyleyen Ordu ve Donanmamza ve mttefiklerimizin cesur ve fedakar ordularna tevcihi nazar eyleyerek gazilere ihtiramlar ve hedaya fatihalar gnderirim. Tekrar, mazhar itimadnz olduumdan dolay, arz teekkrle cmlenize beyan hoamedi eylerim. (Medid alklar)

;i VARDE

dim, onlar da okunsun. Meclisiniz tarafndan yine tebrikler, selamlar, iltifatlar, ihtiramlar gnderelim.

SALAH CMCOZ BEY (stanbul) Efendim, msaade ederseniz, onun iin ayrca bir gn tayin edilsin daha muvafk olur ve onunla ie balarz efendim.

RES Zaten mzakeremize balamz demektir. Arada da biraz fasla oldu, imdi okuyalm ve Meclis namna da kendilerine tekrar yazalm. Yani, tekrar Mecliste okundu diyelim. ("Peki iyi, muvafk" sadalan)

5

Meclisi Mebusan 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

Almanya Raytag Meclisinin telgrafn okutuyorum. 4 Kanunuevvel Sene 1914 tarihiyle Alamanya Raytag

Meclisi Reisi Doktor Kampf tarafndan keide edilen telg-rafnamenin tercmesidir:

Meclisi Mebusani Osmani Riyaseti Celilesine Raytag Meclisi, dn aktettii celsede, Almanlarla mt

tefiklerinin giritikleri u byk mcahedede gerek mparator Hazretlerinin ve gerek ordu ile donanmann devaml bir sulh ve salah teesss edinceye kadar ibraz besaet eylemeleri Alman kavminin tegayyr nabezir temenniyat cmlesinden bulunduu ve ahlafmzn vesaif medeniyyesini her trl mehalikten azade bir devri cedid ve mesudiyyet iinde ifa etmeye ve bylece yaamaya muvaffakiyetleri ve milletlerin bir devrei mesude ve mreffeheyi idraklar bekam olmalar mevzuubahis edilmitir.

Milleti Osmaniyyenin Almanya ile Avusturya - Macaristan hkmetleri tarafn iltizam eylemi olmas, Almanya Raytag Meclisince badii sruru azim olmakla, Raytag Meclisi milleti necibei Osmaniyyenin husemas tarafndan kendi hakknda reva grlen zulm ve itisafattan tahlisi nefs etmek zere tam bekay mevcudiyetimiz iin azim bir muharebeye giritiimiz bir zamanda, kyam etmesinden dolay Osmanl Meclisi Mebusann teccil ve resmi selam ve ve-cibei ihtiram ifa eder.

. Milleti necibei Osmaniyyenin amal ve niyyatnn ordumuzla donanmamzn satvet ve meknet ve sebat ve davay hak urundaki mesaii mkibbanemiz sayesinde mu-vaffakiyatla tetavv edeceine emniyetimiz berkemaldir.

Gerek Osmanllarn ve gerek Avusturyallarn milletimizle birlikte alan tariki zaferanayerde kat mera nil eylemeleri temenniyatn tekrar eylerim. (Alklar)

RES Efendim, bu Raytag Meclisinin telgraf. (Me-did alklar) Makam Riyasetten Raytag Meclisine gnderilen telgrafnameyi okutuyorum.

Almanya Meclisi Mebusani Reisi Cenaplarna Vatanperverlii ve ecaati fevkaladesi ile,cihana hay-

retbah olan Alman milletinin, Milleti Osmaniyyeye selamlarn getiren telgrafnamenizi meserret ve mefharetle aldm.

Moskof ve mttefikleri tahakkm zalimanesinin kayd mu-vazenetten ari olarak ihtimali cereyann bekay mevcudiyeti iin bir tehlikei katiyye ad ve telakki eden Devleti Os-maniyye, mukadderatn Muhteem Alman mparatorluunun mukadderatna terikte tereddt eylememitir. htilafmza devaml bir sulh ve salah temin edinceye kadar bu muharebede sebat ve mukavemet edilmesi hakkndaki Raytag 'n temenniyatna Meclisi Mebusani Osmaninin dahi ta-mamiyle itirak edeceini imdiden zat alilerine temin

ederim.

Bu mcadelei azimede Ordu ve Donanmalarmzn ka-tiyyen muzaffer kacana iman ederek, yaknda kad edilecek Meclisi Mebusana telgrafnamenizi maal iftihar tebli eyleyeceimi beyan ile, Osmanl Mebuslar namna zat alilerine arz teekkr at eylerim. (Alklar)

AL GALP EFEND (Karesi) Katiyyen muzaffer olacamza diyeceimize, Cenab Hakkn inayeti sameda-nisi ile denilseydi.

RES Bu telgraf yazlm efendim, yeniden yazlacak deil. Zaten Cenab Hakkn inayetiyle olacana hi phe yoktur.

2. Macaristan Meclisi Mebusan Riyasetinin, Kral Hazretlerinin Osmanl Ordusu ile ittifak halinde devam eden muhare-battan msbet netice istihsal edileceinden emin olduuna ve kranlarna dair telgraf ve cevab telgraf.

RES Macaristan Meclisi Mebusani tarafndan keide olunan telgraf okutuyorum.

Meclisi Mebusani Osmani Reisi Beyefendi Hazretlerine Hametli Kralmz Hazretleri tarafndan ahvali fevka-

ladei hazray mevzuu mzakere etmek zere davet edilen Macaristan Parlamentosu birok milletler arasnda iddetle vukua gelen mu sara at kahrama naneden pek ziyade m-teheyyi olarak. anl Osmanl Milleti ile silahlarmzn sureti samimiyyede ittihadndan beri bu mcadelei azimede kalplerimizin huzur ve itimat ile dolduunu arz ile Osmanl Milletinin mmessillerini byk bir meveddetle selamlar ve Cenab Hakkn ltuf ve inayetiyle davay mterekimizin muhteem muzafferiyeterle tetevv edecei hakkndaki itimad Jayetezelzeini beyan eyler.

Macar Meclisi Mebusani Namna Reis Vekili arl a

(Alklar) RES Riyaseti Celileden cevaben Macaristan Mec

lisi Mebusanna keide olunan telgrafnameyi okutuyorum. Macaristan Meclisi Mebusani Reisi Cenaplarna

Byk Macar Milletinin bize kar perverde eyledii hissiyat asilanesinin Osmanl Milletine tebliini mutazam-mn, zat alileri tarafndan gnderilen telgrafnamei mved-detkaraneyi hakiki bir memnuniyetle aldm.

Osmanl Milleti, memleketimizi ineyerek cihana tahakkm etmek hrs zalimanesiyle Balkanlardan balayarak btn Avrupay atee veren Ruslara ve mttefiklerine kar Kahraman Macar Milletiyle silahlarn terik etmekle cidden mhtehirdier. Mevcudiyet ve hrriyetimiz iin

Medisi Mcbusan 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

girdiimiz bu cidali azimden muzaffer kacamza katiy-yen itikat ederek Asil Macar Milletinin Muhterem Vekillerini Osmanl Mebuslar namna selamlar ve kymettar telg-rafnamenizi Meclisimizin kadnda maal mesar tebli edeceimi arz eylerim. (Alklar)

RES Efendim, mttefiklerimizin, Meclisi millileri

tarafndan gnderilen ve taraf acizanemden Heyeti Aliy-yeniz namna keide edilip imdi okunan cevaplar, Meclisi Aliniz tarafndan alklarla kabul edildi. Bu suretle dahi Meclisi Aliniz namna da selamlar, ihtiramlar gnderilmesi hakkndaki vazifemi ifa ettim.

II. NTHABAT (Devam)

ubelere z ntihab 1. Azay Kiramn ubelere tefriki intihab. RES imdi, ube intihabatna balayalm efendim. (ubeler intihabat icra edildi) RES ubeler intihab neticesini okutuyorum.

Birinci ube Rza Bey (Krkkilise), Asaf Bey (Van), Mustafa Efen

di (Saruhan), Karasu Efendi (stanbul), Emir Ali Paa (am), Hseyin Tosun Bey (Erzurum), Cemil Efendi (Badat), Hac Ilyas Efendi (Mu), erif Faysal Bey (Cidde), Rza Paa (Karahisar Sahip), Seyyit Ahmet El Kesbi Efendi (Sana), Maruf El Rsafi Efendi (Mntefek), eyh Nasrettin Efendi (Siirt), hsan Bey (Mardin), Hac Sait Efendi (Ma-muretlaziz), Tevfik Hammad Efendi (Namlus), Haydar Bey (Saruhan), Suphi Paa (Adana), Hasan Fehmi Efendi (Sinop), Abdlfettah Sadi Efendi (Akka), Mustafa Efendi (Ayntap), Nuri Efendi (Kerbela), Mnip Bey (Hakari), Haydar Bey (Konya), Tahir Feyzi Bey (Taas), Kofidi Efendi (Trabzon), Mustafa Efendi (Mardin), Anastas Efendi (zmit), Enver Bey (Erturul), Varamyan Efendi (Van), Ali Canan Bey (Ayntap), Mehmet Sabri Bey (Saruhan), Yunus Nadi Bey (Aydn), Sait El Hseyni Efendi (Kuds), Hfz Bey (Hudeyde), Mehmet Ali Fazl Efendi (Musul), Mustafa Feyzi Efendi (Saruhan), Muhittin Efenui (Nide), Sey-fullah Efendi (Erzurum), kr Efendi (Ammara), Zihni Efendi (Karahisar arki), Sleyman Bey (Gelibolu), Hac Abdullah Efendi (Ktahya), Hseyin Cahit Bey (stanbul), efik Bey (stanbul), eyh Saffet Efendi (Urfa), mer Mmtaz Bey (Kayseri), Vasfi Anes Efendi (Hama).

kinci ube zzettin Molla Bey (Kastamonu), Harun Hilmi Efen

di (Tekfurda), Tevfik Bey (Konya), Varteks Efendi (Erzurum), Vehbi Efendi (Siverek), Hamdi Bey (Antalya), Halit Bey (Divaniye), Veli Bey (Aydn), Doktor Sami Bey (Divaniye), Seyyit Bey (zmir), Zht Efendi (Hudeyde), Sait Bey (Mentee), Tevfik El Mecali Efendi (Kerk), Fehmi Efendi (Krkkilise), Hseyin Kadri Bey (Karesi), Fito Efendi (Gelibolu), Nazm Bey (Kerkk), Hakk lham Bey (Hudeyde), Hafz Mehmet Efendi (Trabzon), Rai' Efendi (Erzurum), Ahmet Efendi (Halep), Hasan eyi Efendi (Mek-kei Mkerreme), Davut Yusfani Efendi (M i. ul), Abdlka

dir Geylani Efendi (Hama), Dikran Barsamyan Efendi (Sivas), Misel Sersak Bey (Beyrut), Agop Hrlakyan Efendi (Mara), Emaelidi Efendi (Aydn), Hakk Bey (sparta), Halet Bey (Erzincan), Kamil Esat Bey (Beyrut), Selim Selam Bey (Beyrut), Seyyit Ahmet Paa (Taas), Hikmet Bey (Sleymaniye), Mehmet Nuri Efendi (Zor), Papazyan Vahan Efendi (Van), Fazl Efendi (Ayntap), Kamil Efendi (Tokat), Seyyit Ali brahim Efendi (Sana), Fuat Hulusi Bey (Antalya), kr Bey (Kastamonu), Dimistokli Efkalidis Efendi (Tekfurda), Seyyit Ahmet Habbani Bey (Sana), Seyyit Ahmet Habbani Bey (Sana), Hasan Lami Efendi (Bitlis), Yanko Efendi (Karahisar arki), evket Paa (Badat), Artin Efendi (Halep), Abdrrezzak Efendi (Basra), Ferhat Bey (Karasi), Fazl Arif Efendi (Amasya).

nc ube Hasan Fehmi Bey (Gmhane), brahim Efendi (K

tahya), Abdlmuhsin Bey (Mntefek), Sezai Bey (Cebelibereket), Feyzi Bey (Diyarbekir), smet Bey (orum), smail Mahir Efendi (Kastamonu), Necati Efendi (Bolu), brahim Fevzi Efendi (Musul), Seyyit Abdlvahap Efendi (Asir), erif Yusuf Bey (Asir), Rt Bey (Denizli), Rza Bey (Bursa), Teokidis Efendi (atalca), Ali Haydar Bey (Divaniye), erif Abdullah Bey (Mekkei Mkerreme), Abdurrahman Efendi (Hudeyde), Tomayan Efendi (Kayseri), Yusuf Ziya Efendi (Bolu), Bedi El Meyyet Bey (am), Sleyman Fevzi Efendi (Basra), Galip Efendi (Karasi), Cavit Bey (Biga), brahim Bey (Edirne), Mustafa Zeki Efendi (Bolu), eref Bey (Konya), Sadettin Bey (Havran), Mehmet Fevzi Paa (am), Hafz Ahmet Efendi (Bursa), Ebubekir Had-dat Efendi (Taaz), Hayri Bey (Nide), Sadullah Molla Bey (Trablusam), Kamil Efendi (Karahisar Sahip), Ananyas Efendi (Nide), mer Edip Efendi (Urfa), Mehmet Bey (Erturul), Avni Bey (am), Talat Bey (Edirne), mer Ltf Bey (Sinop), Abdlmehdi Efendi (Kerbela), Keygam Efendi (Mu), zzet Bey (Trabzon), Fehmi Efendi (Tokat), a-kir Efendi (Yozgat), Mehmet Nuri Efendi (Mamuretlaziz).

Drdnc ube Veysel Rza Bey (Gmhane), Tahsin Bey (Tokat), Os

man Paa (Trablusam), Simonidi Efendi (zmir), Fuat Bey (Badat), Kazm Bey (Biga), Hamit Bey (Halep), Mahmut Bey (Trabzon), mer evki Bey (Sivas), Tevfik Efendi (Badat), Ahmet Nesimi Bey (stanbul), Haim Bey (Malatya),

7

Meclisi Mebusan t : 1 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

Memduh Bey (Bursa), Mehmet Sabri Efendi (Kengri), Mustafa Efendi (Mamuretlaziz), smail Hakk Efendi (Amasya), Sason Efendi (Badat), Ziya Efendi (zmit), Vahgel Efendi (zmir), Abdullah Azmi Efendi (Ktahya), Abdullah Safi Efendi (Kerkk), Mahmut Mahir Efendi (Krehir), Minas Keraz Efendi (Bitlis), Osman Bey (Canik), a-kir Bey (Konya), Hac Tayyp Efendi (Ankara), Atf Bey (Ankara), Abdullah Saip Efendi (Basra), Salim Efendi (Ka-rahisar Sahip), Hilmi Bey (Basra), Fuat Bey (Divaniye), Haris El Huri Efendi (am), Nalbantyan Matyos Efendi (Kozan), Onnik hsan Efendi (zmir), Medetyan Osep Efendi (Erzurum), Salih Sadi Efendi (Musul), Naim Bey (Basra), Necmettin Molla Bey (Kastamonu), Ali Efendi (Taaz), Emin Edip Efendi (Sivas), Rfat Kamil Bey (Bolu), Viktor Bey (stanbul), Seyyit Mehmet Makhafi Efendi (Sana), Ali Rza Efendi (Konya), Sadk Efendi (Denizli), Kamil Efendi (Ergani), Mehmet Emin Efendi (Gen).

Beinci ube Savapulos Efendi (Karasi), Abdlvahit Harun Efendi

(Laskiye), Talat Bey (Canik), Faik Bey (Edirne), Hafz Rt Efendi (zmit), Halil Bey (Mentee), Murat Bey (Badat), Orfanidis Efendi (stanbul), Rasim Bey (Sivas), Yorgi Efendi (Trabzon), Sudi Efendi (Lazistan), Emin Abdlhadi Efendi (Nablus), Naci Efendi (Trabzon), Ali Rza Efendi (Krehir), Sadk Efendi (Ktahya), beydullah Efendi (zmir), Niim Mazelyah Efendi (zmir),, Seyyit smail rfani Efendi (Taaz), Mehmet Bey (Dersim), Abdlkadir Efendi (Ma-ra), Zhrap Efendi (stanbul), Abdlmecit Bey (Amma-re), zzizade Beir Efendi (Halep), Nafiz Bey (Amasya), Ha-ralanbidi Efendi (stanbul), Salah Cimcoz Bey (stanbul), Kurey Efendi (Mntefek), Nihat Bey (Canik), mer Mmtaz Bey (Ankara), Mehmet Ali Bey (Kerkk), Cudi Efendi (Diyarbekir), Feyzi lmi Efendi (Kuds), Sekip Aslan Bey

, (Havran), Servet Bey (Trabzon), brizade Beir Efendi (Halep), Todoraki Efendi (Canik), Hallayan Efendi (stanbul), Ziya Molla Bey (Lazistan), Hafz Ziya Efendi (Erzurum), Fazl Berki Bey (Kengri), Sadk Paa (Mersin), Kasm Nuri Efendi (Yozgat), Mehmet Vehbi Efendi (Karasi), Ragp Neaibi Bey (Kuds), Hac se Ruhi Efendi (Basra), efik Bey (Bayazt), Hac Sait Efendi (Sleymaniye), Hafz Emin Efendi (el), Abdlkerim Bey (Ammare), Mustafa Efendi (Hudeyde), steyap Efendi (Ergani), Keaf Efendi (Malatya), Rahmi Bey (Sivas), Hilmi Efendi (Ankara).

RES Efendim, ube intihabat bitti. 3. On bir adet evrak varidenin ait olduklar Encmen

lere havalesi.

RES Evrak mevrudenin listesini okutuyorum. Mahakimi eriyyede icray vekalet selahiyeti hakkn

da maddei mnferidei kanuniyye layihasnn gnderildiine dair tezkerei samiyye.

Baavu muavinleriyle hastahane imamlarnn ve mu-zka efrat ve kk zabitannn tezyidi maalar hakkndaki layhai kanuniyyenin gnderildiine dair tezkerei samiyye.

Sleymaniye'de hidemat vataniyye ifasiyle megul bulunan Mebus Sait Efendinin Meclisin kadnda mezun addedilmesine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Musul Mebusu brahim Fevzi Efendi, ran'daki mcahitlerimizden bir kafileye Kumanda etmekte olduundan Meclisin kadnda mezun addedilmesine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Mardin Mebusu Ali Rza Efendinin vefatna mebni, yerine Mebus intihap edilen hsan Beyin mazbatai intiha-biyyesinin gnderildiine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Trabzon Mebusluuna intihap olunan Mevereti Naci Efendinin evrak intihabiyyesi suretlerinin gnderildiine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Asir Sancanda Mahasil Vakfnda, Kazalarnca Mebuslua intihap edilen Seyyit Fazl Paazade Ali Haydar Beyin evrak intihabiyyesinin gnderildiine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Bitlis Mebuslar Hasan Lami ve Minas ar az Efendilerle Mu Mebusluuna intihap olunan Hac lyas ve Key-gam Efendilerin ve Gen Mebusu Mehmet Efendinin ve Siirt Mebusu eyh Nasrettin Efendinin evrak intihabiyyelerinin gnderildiine dair Dahiliye Nezareti tezkeresi.

Biraderinin vefatndan dolay bir mah mezuniyet talep eyleyen, Kerkk Mebusu Tevfik El Mecali Efendinin telg-rafnamesi.

Erzurum Mebusu Seyfulah Efendi, Tekilat Mahsusa Mfrezeleriyle ifay hizmet etmekte olduundan kendisinin mezun addedilmesine dair mahalli Komutanlnn telgrafnamesi.

Tezkireler

1. Kanunu Esasinin yedi ve krk nc maddelerinin tadiline dair kanun layihasnn irsali hakkndaki Sadaret tezkiresi.

RES Hkmetten varit olmu baz tezkereler var, imdi onlar okuyalm, Kanunu Esasinin 7 nci ve 43 nc maddelerinin tadilini mbeyyin tezkerei samiyyeyi okutuyorum.

Meclisi Mebusan Riyaseti Celilesine Kanunu Esasinin 7 nci ve 43 nc maddelerinin lzu

mu tadilini havi kaleme alnan esbab mucibe layihas ile mezkur maddeleri tedilen tanzim olunan layihann Meclisi

Meclisi Mebusan t :1 1 Kanunuevvel 1327 (1914) C : 1

Umumice tetkik ve tasdik olunmak zere, Meclisi Vkela karariyle leffen taraf alilerine tesyar olunmas ve layhai kanuniyyenin mstaceliyet karar talebi ile mzakeresi Meclisi mezkurca tezekkr edilmitir efendim.

5 Muharrem 333 ve 1 Kanunuevvel 1330 ("Mstace-len mi?" sadalar)

RES Efendim, Kanunu Esasi mzakerat iin mstaceliyet kararna lzum yoktur. Evvelemirde Encmeni tekil buyurursunuz, Encmene havale olunur.

Efendim, yarndan itibaren Encmenleri tekil edersiniz. Hkmetten varit olan tezkere ve Encmenlerde evvelden elde mevcut levayihi kanuniyye var. O halde Encmenleri tekil ve Kanunu Esasi Encmenini de intihap buyurursunuz. Eer Meclisi Aliniz arzu buyurursa Cumartesi gnne kadar Encmenlerin tekilat icra edilebilmek iin

itimai Cumartesi gnne kadar tehir edelim. Encmenler bir i ihzar ederlerse o gn mzakere ederiz.

SAKR BEY (Yozgat) Efendim, ubelerin itima saatini tayin buyurun, ona gre gelelim.

RES Efendim, ubelerin mzakerat iin evvelce saat 10'da geliyordunuz, Meclisin itma da saat l'de oluyordu. Yine yle devam edelim. Evvelemirde ubeler, Kanunu Esasi Encmeni intihabatn icra buyurunuz. Saat 10'da terif buyurursunuz, leden sonra da eski kararmz vehile saat l'de mzakere umumiyyeye balarz.

Meclis hitam buldu.

Hitam itima Saat : 10.30