DEVRE II GtUT :7/l T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ · T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ Yirminci İçtima...

D E V R E : II GtUT :7 / l İÇTİMA SENESİ : *

T. B. M. M.

ZABIT CERİDESİ

Yirminci İçtima

24 . 3 . 1340 Pazartesi

Münderocat

1. — ZAPTI SABIK HULÂSASI

2. — EVRAKI VARİDE

Mazbatalar

Sayfa 1016:1017

1017

1017

1. — Trabzon Metan Ahmed Muhtar Reyin, Beyoğlu ve Üsküdar vilâyetlerimin kazaya tahviline dair 2/312 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası,

2. — Karesi Mebusu Mehmed Vehbi Beyin 30 Kânunuevvel 1337 tarihli Memurin Muhakematı hakkındaki mafd'dei kanuniyenıin tadili hakkında 2/315 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere ol'duğuna dair Lâyiha Encümeni maz-

1017

1017

3. — Çatalca Mebusu Şaikir Beyin, 11 Kânunusani 1339 tarihli ve 295 numaralı Aşar Kanununun onuncu maiddieısi-nin tadili hakkında 2/316 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbataisı 1017

Sayfa 4. — Canik Mebusu Cavid Paşanın,

maaşı Ferid Hükümeti tarafından kat'-edUmiş olan şehit Resmeli Niyazi Bey ailesine hidematı vataniye tertibinden bin beş yüz kuruş maaş tahsisine dair 2/318 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası 1017

5. — Çorum Mebusu Ferid Bey ve 49 refikinin, esbak Kastamonu Mebusu İsmail Mahir Efendi zevcesiyle beş çocuğuna hidematı vataniye tertibinden beşer yüz kuruş maaş tahsisi hakkında 2/322 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduuğna dair Lâyiha Encümeni mazbatası, 1017

6. — Karesi Mebusu Süreyya Beyle altmış refikinin, mücahedei milliyede mecruh düşüp de hiçbir suretle terfi ve taltife mazhar oimıyan zâbitanm bir defaya mahsus olmak üzere bir derece ter-filerine dair 2/226 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni maszbataısı, 1017

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 1

Sayfa 7. — Zonguldak Meibusu Halil Beyin,

Hazine! Devletten tediye olunian bilcümle maaşat ve tahsisattan tenkiihat icrası hakkında 2/301 numaralı teklifi kanunisi! ve şayanı müzakere olmadığına dair Lâyiha Encümeni mazbatası 1017:1018

8. — Ziraat ve Ticaret vekâletlerinin 1340 senesi Mart ayına mahsus muvakkat bütçeleri hakkında Muvazene! Maliye Encümeni mazlbataisı ve teklifi kanunisi 1018

9. — Bielediye Vergi ve Resimleri Kanununun cieza maddeleri faslının Adliye Encümeni ile müştereken müzalkereisine dair Dahiliye Encümeni mazbataisı, 1018

10. —- Siird Mebusa Halil HulM Efen-'di ve rüfekaömın, Bitlis ve Grenş vilâyetlerinin lağvı ile Müş vilâyetti teşkiline ıdair 2/311 numaralı tiddi.fi kanunisi ve reddine dair Dahiliye Encümeni mazbatası 1018

11. — Bayezid Mebusu Şefik Beyin, mahakim ve devainde alınması lâziimge-len harçlara ait tarifenin 38 nci maldde-sine müz'eyyel 2/268 numaralı teklifi kanunisi ve Adliye ve Muzavenei Maliye encümenleri mazbatası, 1018:1019

Say Ta İkinci defa rey istihsali 1019

1. — TesOailâtı Esasiye Kanununun, yirunibeginci maddesinin tâyini esami i.Itc ikinci defa reye vas'ı. 1019,1057

3. — Müzakere idilan mevad 1019 1. — Mııvaızenei Maliye Encümeninin

Ziraat ve Ticaret vekâletlerinin Mart ayma nıalhms muvakkat Büitçssi halklkiBda kanun teklifi. 1019:1021,1058

2. — 1340 senesi Muvazene! Umumiye Kanunu Lâyihamı ve Muvazene! Maliye Encümeni nıaabaitası (1/293) 1021,1059:1061

A) Maliye Vekâleti Bütçesi 1021:1023,1075: 1128

B) Mübadele, imar ve iskân Vekâleti Bütçesi 1040:1049,1061:1074

O) Bahriye Bütçesi, 1049:1056 3. — Kanığın Mebusu Ziya Bey ve rii-

feikasının, Kângın su yollarının tecdit ve tamiri için 1340 bütçesine yirmi bin lira zamımiadilmjeaine dair kanun teklifi ve Muvazene! Maliye Encümeni rnaabataJsı (2/253) 1023:1024

4. — Konya Mebusu Kâzım Hüsnü Beyle rüfekasının, Karaman kasabasına ısu isaleisi için Maliye Bütçesinin masarifi gayriımellhuze faslına 15 bin lira ilâvesine dair takriri, 1024:1039

BİRİNCİ CELSE Bcd'i müzalkerat saat : 1,48

REİS — Fethi Bey KÂTİPLER : Kâzım Vehbi Bey (Ergani), Talat Bey (Kângın)

REİS — Celseyi açıyorum, zaptı sabık hulâsası okunacak:

1. — ZAPTI SABIK HULÂSASI

Birinci Celse Fethi Beyin tahtı Riyasetlerinde inikaie-

derek zaptı sabık hülâsaisı kıraat ve aynen ka

bul ve evrakı varide aidoldüklan mahallere havale edildi. Meclis heyeti t ailmriy asiyle memurin ve müstahdemini sadmesine 1339 sene-

— 1016 —

http://tiddi.fi

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

si tasarruf atından birer maaş nisfcstinde ikramiye itasına dair Dersini Mebusu Feridun Fikri Bey ve rüfekasının takriri kabul clım-du'Man sonra Samsan - Sivas ve Ankara - Mu-saıköy demiryollarının inşasına dair Kanım 'ile bu baptaki mülhak bütçe ikinci dofa tayini esalın'i ile reye vaz'sdiMi. Tasnifi âra neticesinde (157) rey ile kaibi.il olunduğu tebliğ edilerek Teşkilâtı Sis asiye Kanunu lâyihasının müzakeresine geçildi. 18, 20, 21, 24 ncü maddeler aynen 19, 22, 23 noü maddeler be tadılan kabul ve teneffüs etmdk üzero celse tatil edileli.

İkinci Celse Fethi Beyin Riyasetlleriyle küşadolı narak

Teşkilâtı Esasiye Kamunu lâyihasının yirmd

beşinci maddesinin müzakeresine başlandı. Du-rudiraz cereyan eden müzakere kâfi görüldük-den sonra tadil takrirleri okundu. Kütahya Mebusu Eeceb Beyin tadilnamesi tâyini esami ile reye vaz ve binnetice nisabı müzakere olmadığı. tebeyyün etmesine mebni Pazartesi günü içtima edilmek üzere Celseye nihayet verildi.

EEİS — Zaptı sabık hakkında bir mütalâa var mı? (Hayır sesleri) Zaptı sabık hülâsası aynen kabul edildi.

î Reis

1 Fethi Bey | Kâtip | Ergani ! Kâzım Vehbi

Kâtip Van

Hakkı

2, — EVRAKI VARİDE

MAZBATALAR 1. — Trabzon Mebusu Ahmed Muhtar Be

yin, Beyoğlu ve Üsküdar vilâyetlerinin kazaya tahviline dair 2/312 numaralı teklifi kanunisi ve sayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası (Dahiliye Encümenine)

2. — Karesi Mebusu Mehmed Vehbi Beyin, 30 Kânunuevvel 1338 tarihli Memurin Mulıake-matı hakkındaki maddei kanuniyenin tadili hakkında 2/315 numaralı teklifi kanunisi ve sayanı müzakere olunduğuna dair Lâyihai Encümeni mazbatası (Dâhiliye Encümenine)

3. — Çatalca Mebusu Şakir Beyin, 11 Kânunusani 1339 tarihli ve 295 numaralı Asar Kanununun onuncu maddesinin tadili hakkında 2/316 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası (Kavanin ve Muvazenei Maliye encümenlerine)

4. — (kinik Mebusu Cavid Paşanın, maaşı Ferid Hükümeti tarafından kal1 edilmiş olan şehit Nesneli Niyazi Bey ailesine hidematı vataniye tertibinden bin beşyüz kuruş maaş tahsisine dair 2/318 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası (Muvazenei 21 aliye Encümenine)

5. — Çorum Mebusu Ferid. Bey ve refikinin, esbak Kastamonu Mebusu Mahir Efendi zevce

sinle beş çocuğuna hidematı vataniye tertibinden beşyüz kuruş maaş tahsisi hakkında 2/322 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbatası (Muvazenei Maliye Encümenine)

6. — Karesi Mebusu Süreyya Beye altmış refikinin, Mücadelei müliyede mecruh düşüp de hiçbir suretle terfi ve taltife mazhar olamıyan zabit anın bir defaya mahsus olmak üzere birer derece t er filerine dair 2/236 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olduğuna dair Lâyiha Encümeni mazbataı (Müdafaai Milliye ve Muvazenei Maliye encümenlerine)

7. — Zonguldak Mebusu Halil Beyin, Hazi-nei Devletten tediye olunan bilcümle maaşat ve tahsisattan tenkihat icrası hakkında 2/301 numaralı teklifi kanunisi ve şayanı müzakere olmadığına dair Lâyiha Encümeni mazbatası.

REİS — Okunacak :

Riyaseti Celileye

Hazinei Devletten tediye olunan bilcümle maaşat ve tahsisattan tenkihat icrası hakkında Zonguldak Mebusu Halil Beyin teklifi kanunisi encümenimizce ledettetkik teklifi mezkûr Devlet memurlarının maaşı bir kanunla muayyen ve yeknasak bir esasa müstenidolduğu gibi aynı hukuk ve vazaifle mükellef bulunan memurinin bir kısmı alevhine ihlâli müsavatı bâ-

— 1017 —

http://kaibi.il

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

di olan işbu teklifi kanuni şayanı müzakere görülmemiş olmakla Heyeti Umumiyeye arz ve takdimine karar verildi.

Lâyiha Encümeni Mazbata Reisi Muharriri

Eyüb Sabri Ahmed Hamdi Kâtip Âza Denizli Karesi

Necib Ali Ahmed Süreyya Âza

Ergani Kâzım Vehbi

BEİS — Lâyiha Encümeni mazbatasını reyi âlinize koyacağım. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmi-yenler lütfen el kaldırsın. Lâyiha Encümeni mazbatası kabul olundu.

8. — Ziraat ve Ticaret vekâletlerinin 1340 senesi Mart ayma mahsus muvakkat bütçeleri hakkında Muvazenei Maliye Encümeninin kanun teklifi ve mazbatası (Ruznameye alındı)

9. — Belediye vergi ve resimleri Kanununun ceza maddeleri faslının Adliye Encümeni ile müştereken müzakeresine dair Dahiliye Encümeni mazbatası:

Riyaseti Celileye

Belediye vergi ve resimleri Kanunundan fevaidi matlubenin istihsali için derdesti tetkik bulunan Belediye Kanununun ceza maddeleri faslının müstacelen müzakere ve intacı Başvekâleti Celileden mevrut ve encümenimize muhavvel tezkerede bildirmiş ve salifül arz kanunun ceza maddeleri faslının Adliye Encümeni ile birlikte müzakeresi encümenimizce münasip görülmüş olmakla Heyeti Celileye arzına karar verilmiştir efendim.

Dâhiliye Encümeni Reisi Mazbata Muharriri Karesi Çatalca Vehbi Şâkir

REİS — Dâhiliye Encümeni mazbatasını reyi âlinize vaz'ediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu efendim.

10. — Siird Mebusu Halil Hulki Efendi ve rüfekasmın, Bitlis ve Genç vilâyetlerinin lağvı

ile Muş vilâyeti teşkiline dair 2/311 numaralı teklifi kanunisi ve reddine dair Dâhiliye Encümeni mazbatası :

Riyaseti Celileye

Bitlis ve Genç vilâyetierinin lâğviyle,' merkezi Muş'ta olmak üzere Muş vilâyeti teşkiline ve mezkûr vilâyetlere tabi bâzı kazaların irtibatlarının tahviline dair Siird Mebusu Halil Hulki Beyle rüfekası tarafından verilerek Heyeti Umumiyenin 11 Mart tarihli içtimamda encümenimize havale buyurulan teklifi kanuni ile bu baptaki lâyiha Encümeni mazbatası ve Bitlis vMyetinin lâğviyle merkezi Muş olmak üzere Büyük bir vilâyet teşlkilindeki mahzurlara dait Bitlis Mebusu Resul Sıdkı Bey tarafından muta ve encümenimize muhavvel takrir birleştirilerek Dâhiliye Vekili Beyin huzuriy-le tetkik ve müzakere olundu.

Teşkilâtı hâzırai mülkiyede esaslı bâzı tadilât ve ıslâhata ihtiyacolduğu derkâr bulunmakla beraber encümenimiz bunun umumi bir surette yapılarak müteferrik teşkilât mesailiyle iştigal edilmesi muvafık olamıyacağına kaani ve 1340 senesi zarfında Hükümetçe izhar olunacak Teşkilât Kanunu lâyihasının esnayı tetkik ve müzakeresinde mevzuubahis Genç, Bitlis, Muş vilâyetlerinin de vaziyetleri tesbit edilmek tabiî bulunduğu cihetle bu baptaki teklifi kanuninin şimdilik reddi muvafık olacağının Heyeti Celileye iarzına karar verilmiştir. Dahiliye Encümen Reisi Mazbata Muharriri

Karesi Çatalca Mehmed Vehbi Şakir

REİS — Dahiliye Encümeni mazbatasını reyi âlimize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu.

11. — Bayezid Mebusu Şefik Beyin, maka* kimi nizamiye ve devairde alınması lâzımgelen harçlara ait tarifenin 38 nci maddesine müzey-yel 2/266 numaralı teklifi kanunisi ve Adliye ve Muvazenei Maliye encümenleri mazbatala/n, ruznameye alıyoruz.

ŞEFİK B. (Bayezid) — Reis Bey müstaceliyetini arz edeceğim müsaade buyurursanız..

REİS — Buyurunuz efendim.

— 1018 —

İ : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

ŞEFİK B. (Bayezid) — Efendim birçok safahat ve müşkülât çekildikten sonra istihsal edilen bir ilâm mahkemei temyize takdim olunur ve mahkemei temyizin tetkikatı neticesinde bir karar sâdır olur. Sâdır olan karar üzerinde o ilâm için bir hare alınması lâzımgele-cek, mahalline tahriratla yazılıyor. Meselâ: diyoruz ki yüz kuruş yahut iki yüz kuruş hare gönderiniz ki ilâmınızı gönderelim. Bu tahrirat mahalline gidiyor, tahrirat mahalline yazılm-eaya ve gidinceye kadar 3 - 5 ay zaman geçiyor. Bunu görüyorum. Alınacak bu hare ne-dem alınırsa alınsın Hazinenin malıdır. Binaenaleyh bendeniz Meclisi Âldnizce otuzbeşinıci maddeye bir zeyil ilâvesini teklif ettim. Bu hare mahkemei temyize gönderilmekten ise mahallî sandığına yatırılıp icabeden muamelesi yapılsın, ashabı mesalihin işi böyle aylarca sürüncemede kalmasın. (Kabul sesleri) Binane-aleyh bunun bir an evvel ve müstacelen ve ter-cihan müzakeresi için reye vaz'olunmasını teklif ediyorum. Zaten uzun uzadıya müzakereyi ioabettirecek bir şey değildir.

REİS — Efendim teklif sahibi Şefik Bey bu teklifi kanuninin müstacelen müzakeresini teklif ediyorlar. Bu teklif veçhile müstaceliyetle müzakeresini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edildi.

3. — MÜZAKERE

1. — Muvazenei Maliye Encümeninin Ziraat ve Ticaret vekâletlerinin Mart ayına mahsus muvakkat bütçeleri hakkında teklifi kanunisi ve mazbatası

REİS — Efendim Ziraat Vekili Bey Ziraat Vekâletinin Mart ayma mahsus muvakkat bütçesinin müstacelen müzakeresini teklif ediyorlar. Vebayı bakari ile çekirgenin itlafı için müstacelen sarf edeceği masarife karşılık muvakkat bütçedir ve bir maddeden ibarettir. Ziraat Vekâletinin Mart ayına mahsus muvakkat bütçesi çıkmamış olduğundan müsaade ederseniz Maliye Vekâleti bütçesi müzakeresine başlamazdan evvel Ziraat Vekâletinin Mart ayına mahsus muvakkat bütçesini müzakere edelim. Muvafık mı efendim? (Muvafık sesleri)

MUSTAFA FEVZİ Ef. (Konya) — Reis Beyefendi bir maddedir. Şimdi okunup müzakere edilsin.

REİS — Efendim şimdi. müzakeresi teklif ediliyor. Derhal müzakeresini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Şimdi müzakeresini kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Şimdi müzakeresi kamil edilmemiştir. O halde perşembe günkü ruznamemize koyarız.

İkinci defa rey istihsali 1. — Teşkilâtı Esasiye Kanunu lâyihasının

25 nci maddesinin ikinci defa tâyini esami ile reye vaz'ı:

REİS — Teşkilâtı Esasiye kanun lâyihasının (25) nci maddesinin ikinci defa tâyini esami ile reye vaz'ı vardır. Bu maddeyi reye koyuyoruz. Kabul edenler beyaz kabul etaniyea-ler kırmızı rey puslası vereceklerdir. (Yoklama suretiyle sesleri) hacet yoktur efendim, ikimıoi defa vaz'ıdır. (Yoklamaya hacet yoktur sesleri) Lütfen reylerinizi istimal buyurunuz.

Efendim henüz reyini istimal etmemiş rufe-ka varsa lütfen istimal etsin. Ray istihsal muamelesi himat bulmuştur.

Efendim neticei arayı arz ediyorum. Reye iştirak eden azanın adedi (130) dur. (126) red, (2) kabul, (2) müstenkif vardır. Binaenaleyh 25 nci madde kabul edilmemiştir.

EDİLEN MEVAD

Muvazenei Maliye Encümeni mazbatası

5 Mart 1340 tarihli kanun mucibince iktisat . Vekâleti lâğvedilmiş ve iktisat Vekâletinin ifa

edeceği hidemat ile bu hidematm ifası için mevcut memurini Ziraat ve Ticaret vekâletleri emrine tevdi ve iki vekâlete tefrik dolayıaiyle yeniden bâzı memuriyetler ihdas edilmiş veya edilmek mecburiyetinde kalınmış olduğu ve 28 Şubat 1340 tarihli Mart muvakkat bütçesine mezkûr vekâletler için tahsisat konulmamış bulunduğu cihetle işbu vekâletlere hidematın ifası için Mart ayına mahsus olmak üzere ayrıca tahsisat itası zaruri bulunduğu cihetle mezkûr vekâletler için encümence tesbit edilen

i tahsisatın onikide birinin muvakkat bütçe

— 1019 —

1 : 20 24 .

suretinde şimdiden itası muvafık ve zaruri görülerek muktazi lâyihai kanuniye bittanzim kabulü Heyeti Umumiyeye arz olunur.

Muvazemei Maliye Encümeni Reisi Hasan1 Fehmi

Kâtip Trabzon Şefik

Âza Çorum Ferid

Âza

Mazbata Muharriri

Âza Kırşehir

Yahya Galip Âza

Ertuğrul Dr. Fikret

Âza Konya

Kâzım Hüsnü

Ziraat ve Ticaret Vekâletleri 1340 senesi Mart ayıma mahsus muvakkat bütçe lâyihai kanu-

niyesi

Madde 1. — 5 . 3 . 1340 tarihli Kanun mucibince ihdas edilmiş olan Ziraat ve Ticaret Vekâletleri hidematına karşılık olmak üzere 1340 senesi için Muvazenei Maliye Encümenince mezkûr vekâletler için tesbit olunan muhassa-satı umumıyelere mahsuben Ziraat Vekâleti için (445 313), Ticaret Vekâleti için (88 775) lira tahsisatı muvakkate küşadedilmiştir.

Madde 2. — Birimci madde mucibince verilen tahsisatı muvakkatenim 1340 senesi bütçesi için Muvazenei Maliye Encümenince tâyin ve tesbit olunan fusul ve mevadda göre tevziine Heyeti Vekile mezumdur.

Madde 3. — İşbu kanun 1 Mart 1340 tarihimden muteberdir.

Madde 4. — İşbu kanunun icrasına Maliye, Ziraat ve Ticaret vekilleri memurdur.

REİS — Efendim söz istiyen var mı? (Yok »esleri) O halde maddelere geçilmesini reyi âlinize koyuyorum, maddelere geçilmesini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Maddelere geçilmesi takarrür etmiştir.

Ziraat ve Ticaret Vekâletleri 1340 senesi Mart layuıa mahsus Muvakkat Bütçe Kanunu

Madde 1. — 1340 tarihli kanun mucibince ihdas edilmiş olan Ziraat ve Ticaret Vekâletleri hidematana karşılık olmak üzere 1340 senesi içim Muvazenei Maliye Encümenince me*5-

. 1340 G : 1

kûr Vekâletler için tesbit olunan muhassasatı umumiyelere mahsuben Ziraat Vekâleti için (445 313) Ticaret Vekâleti için (78 775) lira tahsisatı muvakkate küşadedilmiştir.

REİS — Birinci madde hakkımda söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) Maddeyi aynen reyi âlimize vaz'ediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Akisni reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olumdu efendim.

Madde 2. — Birinci madde mucibince verilen tahsisatı muvakkatenlin 1340 senesi bütçesi için Muvazenei Maliye Encümenince tâyin ve tesbit oluan fusul ve mevadda göre tevziime Heyeti VeMle Mezundur.

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) Efendim ikinci maddeyi aynen reyi âlinize vaz'ediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu.

Madde 3. — İşbu kanun 1 Mart 1340 tarihinden muteberidir.

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) üçüncü maddeyi aynen reyi âlinize vazediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Madde 4. — işbu kanunun icrasına, Maliye, Ziraat ve Ticaret Vekilleri memurdur.

REİS — Efendim dördüncü maddeyi kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul ötmiyenler el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Muvazenei Maliye Encümenıinden sormak istiyorum, bütçeyi ayrıca tâyini esami ile reye koymak lâzım mıdır?

MÜKERREM B. (İsparta) — Tâyini esami ile reye koymak lâzımdır.

REİS — Niçin efendim? MÜKERREM B. (İsparta) — Muvakkat

bütçedir.

REİS — Efendim heyeti umumiyetini tâyini esami ile reye koyuyorum. Muvakkat bütçeyi kabul eidenler beyaz, kabul etmiyenler kırmızı rey puslası vereceklerdir. Lütfen reylerinizi istimal buyurunuz.

İ : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

Beylerini istimal ettmiyen rüfaka varja lütfen istimal buyursun.

REİS — Rey istihsali muamelesi hitam bulmuştur. Efendim Ziraat ve Ticaret Vekâletlerinin Mart ayına mahsus muvakkat bütçenin nsticei arasını arz ediyorum. Reye iştirak eden azanın adedi «172» olduğa için muamele tamamdır. 170 kabul, 1 red vardır, iki azanın reyi de sonradan verildiği için ihracedilrniştir. Binaenaleyh muvakkat bütçeler kabul edilmiştir.

2. — 1310 senesi Muvazcnei Umumiye Kanunu lâyihası,

A) MALİYE VEKALETİ BÜTÇESİ : (1)

REİS — Efendim bugünkü ruznameanizde Maliye Vekâletinin Bütçesini müzakere edeceğiz. Heyeti umunıiyesi hakkında söz istiyen var mı?

HAMDİ B. (Ordu) - - Efendim bendeniz Maliye Vekâletinin masarifat bütçesinin müzakeresi münasebetiyle Maliye Vekili Beyefendiden bâzı şeyler anlamak isterim. Dairei inti-habiyemden aldığım mektuplarda, mükellefa-trn tahsili hususumda Maliye tahsildarlarının pek ziyade gaddarane hareket ettiklerini yazıyorlar. Tahsildarlar kendi kendilerine sabıka namiyle bir vergi vaz'etmişler, bir teklif vazetmişler ve bu teklifi mütemadiyen fukarayı halktan tahsil ettikleri halde bu tekâlifin hiç biltuiiediğini yazıyorlar. Osmanlı imparatorluğu devrine ait birtakım tekâlifi tekrar mev-zubahsederek defterleri karıştırarak fukarayı halka birtakım borçlar çıkarıyorlar ve bu suretle mütemadiyen fukarayı halktan para top-lıyorlar. Tahsil ediyorlar ve buna mükaibil ne senedi resmî ve ne de makbuz vermiyorlar ve bu suretle birçok halk şikâyet etmektedirler.

İkincisi 1330 - 1331 senesinde aşar teslise raptolunmuştu ve Hükümet aynen aşarı tahsil etmiş Ve orduya vermişti. Şimdi 1330 - 1331 senesine aidolmak üzere aşar bakayası namiyle köylüye tekrar birtakım borç çıkarıyorlar.

(1) Bütçe yirminci içtima zabıt ceridesinin nihayetine merbuttur.

Ve bu borcu efrat namına değil, köy namına çıkarıyorlar .ve bu süratle verenden vermi'yen-den tahsil ©diyorlar. İhtimalki Maliye Vekâletinle de bu hususta şikâyet vâki olmuştur ve bu suretle mal memurları efradı halkı ineitemeye, ezmeye ve gücen'dirmeya ve bilhassa efradı halkın Cumhuriyetten görecekleri fevaıidi onlara makus bir surette anlatmaya biletmem sa-lâhiyotltar mıdır, değil midir? Bâzı kazaların aşarı düyunu unıumiyeye mevdudur. 1330 -1331 senelerinin aşar defterlerini düyunu umıumiye-den alıyorlar ve düyunu uınuımiyeden aldık-ları gibi bütün aşarı köylüden ayrien tahsile çalışıyorlar. Köylü bazan elindeki makbuzları ibraz ediyorlar. Fakalt bu makbuzlar nazarı itibara ahnmıyor. Yani hulâsa olarak şuna arz etımek istiyorum ki, küçük mal memurları kı-raldan ziyalde kıral taraftandırlar. Para gelsin de ne suretle gelirse gelsin. Bunu kaale almıyorlar, milleti eziyorlar. Bundan cüret alan eski aşar mültezimleri - ki bilhassa dairei in-tihabiyemizdekiler - bunlar köylünün başına büyük bir felâket, büyük bir belâdır. Onlar da 1310 - 1315 senelerine aidolmak üzere bakaya defterleri çıkararak halktan matlubu tahsile kalkışıyorlar. Bu suretle aldığım şikâyetnameleri işte burada, şifahen Maliye Vekili Beye arz ettim. Buna çare bulsunlar. Bilhassa Osmanlı imparatorluğuna ait borçların tahsili hususumda biraz itidal gösterilmesini memurlarına emretsinler.

REİS — Başka söz istiyen var mı efendim?

MALİYE VEKİLİ ABDÜLHALİK B. (Kân-gırı) — Efemdim sabıka tahsilatının tamamiy-îe teımMenmeısi için Heyeti Celilenin müzakere etmekte olduğu mahsubu umumi kanunu kabul buyurulacak olursa tamamen temizlenmiş olacaktır. 1331 senesinde teisbite tâbi "aşar bakayasının köylüden, alınmasına dairdir. Çünkü o kefaleti müteselsile ile teslise raptedilmiş-tir. Eğer bunu gayrikanuni alıyorlarsa, öşür alınıyorsa bunu maalmemnuniye taMbederek hangisi alıyorsa onu tecziye ederiz ve tecıziye-ye hazırız. Aşar mültezimlerinin 1315 senesinden borç istediklerini biraz anlıyamaldim. Bunu nasıl istiyorlarsa. Çünkü Hükümet, 1315 senesinden beri aşar mültezimlerimden borç almıyor. Bunu eğer aşar mültezimleri maJhke-

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

m'e vasıtasiyle bir borç tahsil ediyorlarsa o başka bir meseledir. Yok, Hükümet vasıtasiyle 1315 senesinden tahsil ©diyorlarsa lütfediniz takibat yaparız ve neticeyi arz ederim.

HAMDİ B. (Ordu) — Efendim malûmuâli-nıiz alacak bir mahkemenin karariyle tahsil olunur. Gerek mal memurları ve gerek aşar mültezimleri alacakları bahanesiyle mahkemeye müracaat etmiyenek doğrudan doğruya kemdi namlarına tahsilatta bulunuyorlar. Eğer mahkeme marifetiyle tahsil olunacak olursa buna hiç kimse bir şey diyemiyeoeıktir.

İkinci bir ricam, mal memurlarına emir verilmeli re tahsilat mahkemenin fcarannJdan sonra vâki olmalıdır.

MALİYE VEKİLİ ABDÜLHAL1K B. (Kângın) — Mükellef atın bir kısmının Tahsili emval Kanununa tevfikan tahsil edildiği malûmu-âlinizdir. Orada ne suretle tahsil edilecek ise tamamiyle tasrih edilmiştir.

HAMDİ B. (Ordu) — Borcum yoktur derse?

MALİYE VEKİLİ ABDÜLHAL1K B. — İspat eder, eğer kayıtlarımızda borcu görünür de iddia ederse tabiî bu, nazarı itibara alınamaz. Borcu yoksa elinde bir makbuz olmak lâzımgelir. Herkes yok diyecek olursa zannederim, Hükümet hiçbir şey alama?. Eğer böyle mahkeme kararı diyecek olursak malûmuâliniz tahsil edilecek bir para olur, sahibi mükelleften talebe-dildiği zaman bir makbuz ibraz edemiyerek yalnız benim borcum yok, git mahkemeye diyecektir. Onun için Tahsili Emval Kanunu - ki muteberdir, mamulünbihtir. Aşarda bugün mevkii meriyette bulunan nizamnameler mucibince hareket ediliyor. Başka suretle hareket vâki ise - yani bunun hilâfında - söylersiniz, bendeniz de takibeder neticesini arz eylerim.

HAMDİ B. (Ordu) — Efendim bâzı köylerde Hıristiyanlarla Müslümanlar müşterek oluyorlardı. O köylerdeki Hıristiyanlar tehcir edilmiş gitmişlerdir. Onların borçlarının da tekrar Müslümanlardan tahsil olunduğunu yazıyorlar.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-L1K B. — Efendim onu arz ettim. Zaten köylerde teslis usulü kefaleti müteselsile iledir. Yani, bu, şahıs namına teslis edilmiş değildir. Bütün köy namına teslis edilmiştir. Kabahat

oradadır. Binaenaleyh kayıt bütün köy namına borçtur. Falan şahsın veyahut falan şahsın borcu değildir.

HAMDİ B. )Ordu) — Şu halde Hınstiyan-lardan alınacağı da Müslümanlar verecektir.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângın) — Tehcir edilmiş olan Hıristiyanların hisselerini tahkik ettirir, nazarı dikkate alırız efendim.

HAMDİ B. (Ordu) — Teşekkür ederim efendim.

HALİD B. (Kastamonu) — Efendim bendeniz Maliye Vekili Beyden sual sormak istiyorum. istanbul gazetelerinden Tanin ve Tevhidi Efkârda gördüm. Emvali metruke meya-nınde bulunan İstanbul'da Mercan yokuşunda kâin Manuk Matyosyan matbaası alât ve edevatı bilâmüzayede satılmıştır ve gazeteler bundan uzun boylu bahsettiler ve hattâ gazete muharriri matbaaya gitmiş, oradaki alât ve edevatın ambalaj edildiğini görmüş ve oradaki Faruk Efendi ismindeki memurla görüşmüş ve bâzı sualler sormuş. Faruk Efendi demiş, Ankara'dan bir telgraf aldım. Matyosyan matbaasına takdiri kıyemet edilmiştir ve bunu Fahred-din Beye teslim ediniz diye ve Fahreddin Bey de oraya gitmiş ve bunu tesellüme başlamıştır. Binaenaleyh Emvali metruke emvali Devletten demektir. Ve bu gibi satışların bilâmüzayede satılması doğru değildir. Çünkü, ihtimal ki bu matbaanın hakiki kıymeti böyle takdiri kıymet usuliyle bilinmez. Hariçten, şuradan buradan şifahen işittiğime göre de elli, altmış bin liralık bir matbaa olduğu söyleniyor. Halbuki bunu bir takdiri kıymet suretiyle iki, üç bin liraya vermişlerdir ki Maliye Vekili Beyefendi lütfen bizi tenvir etsinler. Bu matbaa ne suretle satılmıştır, satınalan kim ve bu Fahreddin Bey kimdir?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-L1K B. (Kângın) — Matyosyan Matbaası emvali menkulei metrukedendir. Satılmamıştır. Yalnız icar edilmiştir.

HALİD B. (Kastamonu) — Kime icar edilmiştir efendim?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângın) — Yunus Nâdi Beye, (Handeler, ho ho sadaları, bravo sesleri, alkışlar)

BİR MEBUS — Makaleyim bundan dolayı yazmıştır.

— 1022 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

HALİD B. (Kastamonu) — Kaç liraya efendim ve büâmüzayede nasıl verilebiliyor. Lütfen tenvir eder misiniz?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Efendim onu arz ettim. Emvali menkulei metruke hakkında ne kanunda, ne nizamda bir kayıt yoktur. (Nasıl yok sesleri) Efendim, emvali metrukeden bahsediyorum. Gayrimenkuleden bahsetmiyorum.

ALİ ŞUURİ B. (Karesi) — Emvali emi-rîyeye intikal eden emvali metrukenin eşyayı menkulesi böyle icara verilir mi, usulden midir acaba?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Emvali menkule malûmu-âliniz Hükümetin tahtı teminindedir. Hükümet, sahibi namına ne suretle enfa' görürse o suretle idare eder.

FERİDUN FİKRİ B. (Dersim) — Hükümetin vahidi kıyasisi nedir?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Vilâyatı âmmedir.

HALİD B. (Kastamonu) — Nasıl icara verdiniz?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Büâmüzayede icara verilmiştir. Arz ettim efendim. (Ne salâhiyetle sesleri) Efendim eğer muhalifi nizam ve kanun bir şey görüyorsanız mesele halledilir.

ALİ ŞUURİ B. (Karesi) — Şimdi öğrendik efendim, usul ve nizam ve kanun hilâfına olduğunu şimdi söylediniz.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Hayır efendim, nizamda ve kanunda emvali menkule ve metrukenin ne suretle icar edileceğine dair hiçbir kayıt yoktur dedim. (Gürültüler)

HÜSEYİN HÜSNÜ Ef. (İsparta) — Var, var... (Mükâfatı peşin verilmiş sesleri)

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Buyurunuz, nerede varsa gösteriniz. (Bu olamaz sesleri)

REİS — Başka söz istiyen var mı efendim? (Yok sesleri) Efendim fasıllara geçilmesini reyi âlinize koyacağım. Fasıllara geçilmesini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'edeceğim. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Efendim Kângırı Mebusu Rifat Bey ve 110 /refiki tarafından verilmiş bir takrir vardır. Ke-zalik diğer bir takrir daha vardır. Bu do Konya Mebusu Kâzım Hüsnü Beyle 96 refiki tarafından verilmiştir. Onları okuyacağız :

3. — Kângırı Mebusu Ziya Beyle arkadaşlarının, Kângırı kasabasının su borularının tecdit ve tamiri için 1340 senesi bütçesine 20 bin lira zammedilmesine dair kanun teklifi ve Muvazenei Maliye Encümeni mazbatası (2/253)

Riyaseti Oelileye Ruznamenin sekizinci numarasında bulunan

Kângırı kasabası su yollarının tecdit ve tamirine ait teklifi kanuninin Maliye bütçesine alâkası münasebetiyle Maliye bütçesiyle birlikte müzakeresi ve mezkûr su yollarının tecdit ve tamiri için yirmi bin liranın Maliye bütçesine faslı mahsus olarak vaz'ını arz ve teklif eyleriz.

24 Mart 1340 Kângırı

Ziya Kângırı Rifat Siird

Halil Hulki Bursa Refet

Erzurum Raif

Mersin Besim Biga

Mehmed Afyon K. İzzet Ulvi

İzmit .İbrahim

Denizli Haydar Rüşdü

Denizli Yusuf Konya

Tevfik Fikret Maraş

Abdülgani Erzurum

Cazım Ergani

Kâzım Vehbi

Kângırı Talât

Menteşe Esad

Mersin Niyazi

Erzurum

Antalya Ahmed Saki

Mardin Abdülgani Hakkâri Nazmi

Aksaray Besim Atalay

Aksaray Vehbi

Denizli Kâzım Canik Cavid

Kütahya Ragıb Artvin Hilmi

Erzincan Sabit Ordu Faik

— 1023 —

İ : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

Konya Mustafa Feyzi

Gelibolu Celâl Nuri

Ordu İsmail Konya

Musa Kâzım Harag .

Hacı Mehmcd Muş

Âli Rıaa Muş

Osman Kadri Bolu

Dr, Emin Cemal Bayezid Şefik Urfa

Yahya Kemal Yozgad

Süleyman Sırrı Bolu Şükrü

Kastamonu M. Fuad Kayseri

Ahmed Hilmi Kayseri Sabit Is mit Saffet

Erzurum Halet Kozan

Ali Saib Van

Hakkı Zonguldak Yusuf Ziya

Ertuğrul Halil Siird

Mehmud Maraş Midhat Bozok Avni Elâzis Hüseyin

Karahisan Şarki İsmail

Gümüşane Zeki Ordu Eecai

Kayseri Halid Eonya

Eyııb Sabri Ertuğrul Ahmed Karesi

Haydar Âdil Rersim

Feridun Fikri İstanbul Ali Rıza Mardin Devriş

Kastamonu Halid

Yozgad Ahmed Haindi

Trabson Süleyman Sırrı

Ardahan Talât İçel

Emin Giresun

Hakkı Tarik Kütahya Cevdet Konya

Naim Hâsım Van

Mehmed Münib Kastamonu

Hasan Fehmi Gazianteb Kılıç Ali Çatalca

Şakir Kütahya

Seyfi Sivas

Rahmi Malatya

Resid

Antalya Ha' ̂ an

T* İ İTO

Ahmed Fuad Rize Ali

Bolu Palih Rıfkı Diyarbekir

Şeref Siverek ıx acırı İzmir

Osmansade Hamdi Sarııhan Âbidin

Karahisan Sahib Musa Kâzım

Dorsim Ahmed Şükrü

tamir Mustafa Giresun

Hacim Mıüıiddin

Eskişehir Emin

Denizli Necib Ali

Urfa Ali Fevzi Siverek Kadri

Ankara Şakir

Ankara İhsan

Antalya Murad Elâziz

Mustafa Karahisan Sahib

Kâmil Niğde Galib

Çanakkale Şükrü Kor-ya

Kâzım Hüsnü Elâziz

Muhiddin

1 — Konya Mebusu Kâzım Hüsnü Beyle rü-f ek asînin Karaman kasabasına su isalesi için Maliye Bütçesinin masarifi gayrimelhuze faslına 15 bin lira ilâvesine dair takriri.

Riyaseti Celileye

Karaman kazasında şirbe salih su bulunmamasından dolayı zuhur eden hastalıktan her sene binlerce nüfusun ziyaa uğramakta olduğu kayden sabittir. Bunu takdir eden aihalii mahalliye kasabanın civarında olan miyahı lezize-den birini demir borulariyle ve fennî bir surette celb, isalesini düşünmüş ve yüz küsur bin İ ra ile kabili temin olacağı anlaşılmıştır, icara-tı mahalliye ile borular kısmen mubayaa edildiği halde halkın fakrü hali paranın kamilen tedarikine mâni olmuş ve merkezden talebi muavenete ihtiyaç göstermiştir. Muavenet edil-miyecek olursa mubayaa edilen borular, binlerce lira ile vücuda gelen ameliyat mabvolup gidecektir. Halkın teşebbüsatını takdilren ve ameliyatı mâruzayı iknıalen derdesti müzakere

— 1024 —

1 : 20 24 . 3 1340 C : 1

olan Maliye bütçesinin masarifi g'ayrimelhuze faslına (Karaman'a derdesti isale olan maileziz) için onbeş bin lira itasının ilâvesiyle onbeş bin lira olmasını teklif ederiz. 24 Mart 1340

Konya Mebusu Kâzım Hüsnü

Konya Eyub Sabri

Bursa Osman Nuri

Yozgad Süleyman Sırrı

Dersim Feridun Fikri

Maraş Abdülganİ

tçel Dr. Tevfik

Ankara Hilmi İzmir

Ahmed Ham di İzmir Şükrü Elâziz

Hüseyin Niğıde Galib Van

Hakkı Konya

Mustafa Feyzi Diyarbekir

Zülfü Zonguldak

Halil Giresun

Musa Kâzım Dersim

Ahmed Şükrü Ertuğrul

Br. Fikret Elâziz

Mustafa Kayseri Halid Karesi

Mehmed Gavid

Konya Refik Konya /

Tevfik Fikret Menteşe

Esad Eskişehir

Emin Diyarbekir

Feyzi Denizli Kâzım Bolu

Dr. Emin Cemal Konya

Hacı Bekir Tokad

Mustafa Karahisarı Sahib

Kâmil Maraş MMhat Kângırı

Ziya Kângırı Talât

Kırşehir Yahya Galib

Kângırı Rifat

Erzurum Halet

Erg-ani ihsan Hamid

Elâziz Muhiddıin

Karesi Osman Niyazi

Maraş Hacı Memhed

Kozan Ali Sadi Çorum Münir

İzmir Mustafa Denizli

Necib Ali Çorum

Mustafa Kayseri

Sabit Muş

Osman Kadri Biga

. Samih Rifat Karesi

Haydar Âdil Kütahya

Seyfi Bursa

Hüseyin Necati Kastamonu

FuaJd Big-a

Mehmed Mardin Necib Sivas

Halis Turgud Saruhan

Mehmed Sabrı Mardin Derviş Karesi

Mehmed Vehbi Siird

Halil Hulki Diyarbekir

Zülfü Rize Ali

Antalya Murad

Ertuğrul Halil

Adana Kemal Bolu

Şükrü Çatalca Şakir

Konya Musa Kâzım

Mersin Besim Ordu Recai

Aksaray Vehbi

Malatya Reşiid

Gazianteb Ali Cenani G-azianteb

Şahin Bursa

Mustafa Burdur

Hüseyin Baki Mardin

Abdülgıani Konya

Naim Hazım izmit Saffet

Ankara Şakir

Bayezid Şefik

Malatya Mahmud Neidim

Ordu Recai İçel

Mehmed Sivas Rahmi Urfa

Ali Fuad Gümüşane

Zeki İsparta

Hüseyin Hüsnü - Kayseri Ahmed Hilmi

Ankara ihsan

Denizli ~ Yusuf

Trabzon Süleyman Sırrı

— 1025 —

İ : 20 24 . 3

RİFAT B. (Kângırı) — Efendim, Kângırı susuzluktan muztaribolduğu için bundan dört beş ay evvel arkadaşlarımızla beraber bir maddelik bir teklifi kanunide bulunmuştuk. Bunda da Hükümetten Maliye Vekâletinin masarifi gayrimelhuze faslından yirmibin lira muavenet oûmak üzere talebetmiştik. Muvazenei Maliye Encümeni âlisi masarifi gayrimelhuze tertibinden böyle bir masraf verilmesine imkân olmadığından teklifi kanunimizi ekseriyetle reddetmişti. Halbuki Kângırı yanımızdadır. Eğer Encümeni Âli Kângırı'nın elîm vaziyetini, susuzluktan çektiği dertleri yakînen bilseydi; eminim ki, bu redde bulunmazdı. Kângırı tûlen 18 - 20 saat çeker. Arzan keza bu kıta cesîm tuz madenlerini havidir. Kasabaya on dakika mesafede memlehanın ağzı vardır. Şimalen de jips ma-denleriyle muhattır. Bundan dolayı tatlı su yoktur. Acı bir su geçer ki, bu suyun da cereyanını temin için her gün suyun başında saman bırakıyorlar. Bundan dolayı tifo, memlekette beledî bir hastalık gibidir. Belki memlekette senede yüzlerce, binlerce telefatın vukuuna meydan veriyor. Bunun için kasaba su yollarının tamir ve tecdidi ameliyatına başlanmıştır. Bunun keşfi yüzbin lira tahmin ediliyor. Ahali bunun seksen bin lirasını ianeten taahhüdetmiştir. Ve işe başlamıştır. Kendilerine bir muavenet olmak üzere Maliye Vekâletinin masarifi gayrimelhuze faslına veyahut ayrıca bir fasıl olarak yirmibin lira ilâvesini istirham eylerim efendim.

REİS — Kângın Mebusu Rifat Beyle 110 refikinin Kânkırı'da su yollarının tamir ve tecdidi için Maliye Vekâleti Bütçesinin faslı mahsusuna yirmibin lira ilâvesi hakkındaki tekliflerini reyi âlinize koyacağım. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'edeceğim. Kabul etmi-yenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Konya Mebusu Kâzım Hüsnü Bey takririniz hakkında izahat verecek misiniz?

MUSA KÂZIM Ef. (Konya) — Efendim Konya'da aynı illet ile malûldür. Kaleden su gelmektedir. Nüfus tükenmektedir, içecek su yoktur. Hasta olmak için 24 saat oturmak kâfidir. Keşfiyatı yapılmış, yüz bin lira tahmin edilmiştir. Sekiz bin lira da masraf yapılmıştır. Sorulan getirilmiştir. Onbeş bin liranın ilâvesini teklif ediyoruz. Rica ettiğimiz budur. Kabul edilen takririn aynıdır.

. 1340 C : 1

REİS — Hangi fasla konulmasını teklif ediyorsunuz? Masarifi gayrimelhuze faslına mı teklif ediyorsunuz? Maliye Vekili Bey ne buyuruyorsunuz?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜHA-LİK B. — Kendilerinin teklifi encümendedir. Encümen kabul ederse ben de kabul ederim.

REİS — Bu faslı encümen kabul etmiştir. Müsaade buyurursanız bunu da o faslı mahsusa ilâve edeyim. (Muvafık sesleri)

Efendim o halde faslı mahsus olarak açılacak olan fasla ilâve edilmek üzere Karaman'a maile-ziz isalesi için onbeş bin lira itasına dair olan Konya Mebusu Kâzım Hüsnü Bey ve 96 refikinin takririni reyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Reis Bey kabul edilen fasılları encümene veriniz de tesbit edelim.

REİS — Peki efendim, Maliye Bütçesinin heyeti umumiyesi hakkında başka söz istiyen yoktur. Fasıllara geçilmesini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'edeceğim. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Fasıl Lira

31 İdarei merkeziye 88 632

REİS — 31 nci fasıl hakkında söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 31 nci faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Fasıl Lira

32 Devair muhasebe müdürleri ve aklâm maaşı 80 196

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 4 Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye

koyacağım kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Fasıl Lira

33 Heyeti teftişiye 25 428

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 33 ncü faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el

— 1026 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

kaldırsın. Aksini reye vazedeceğim. Kabul et-miyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira

34 Levazım 12 700

REÎS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 34 ncü faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmi-yenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira

35 îdarei merkeziye müteferrikası 6 000

REÎS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 35 nci faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmi-yenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira

36 îdarei vilâyat 942 756

REİS — Söz istiyen var mı?

SÜLEYMAN SIRRI B. (Bozok) — Efen-dim bu fasıl münasebetiyle bâzı hususatı anlamak istiyorum. Mâlûmuâliniz emvali Devlet, süvari ve piyade tahsildarları marifetiyle tahsil olunur. Bir tahsildarın aldığı maaş, tahsil ettiği paranın hemen nısfına yakın bir miktara baliğ olur. Şu halde (100) kuruş tahsil ederse elli kuruş maaş olarak kendisine tahsis ediliyor ve Hazinei milleti kendi parası gibi yiyordu, şimdiye kadar. Benim mâruzâtım, usulü tahsilata ıslah etmek için Maliye Vekâleti acaba ne düşünüyor? Görüyorum ki merkezde tahsil şube-"si açılmış ve herkes parasını getirip oraya teslim ediyor. Bu usulün köylerde de ihdasına ve nahiye merkezlerinde de böyle bir usul icadına veyahut halkın bütün teklif atı neyse bdr cüzdan vererek o cüzdan ile halk bütün merakize geldikleri vakitte paralarını celbet-meye imkân aranılmış mıdır? Meselâ her hangi bir köylü malsandığına gelerek vergi borcunu vermek ister. Onu mal memuru kabul etmez, hayır der. Bu parayı götür,, tahsildarı ara, bul ver der. Çünkü tahsildarın mürettebatına dâhildir der ve reddeder ve böyle reddettikleri çoktur. Bir tahsildar tahsilat yaparken mâlûmuâliniz koçanları vardır. Tahsi

latını yapar. Neticei tahsilattan beş, on bin kuruşluk mürettebatı bakiye kakr, onların koçanları da sırıtır kalır. Tahsildara sorulur; bu para niçin tahsil edilmiyor? Bunların da sahibi münkariz olmuş, arazisi, emval ve emlâki mahvolmuş, bundan dolayı bunun tahsiline imkân olmuyor der. Halbuki bilhassa şu zamanda katiyen muattal kalmış arazi yoktur. Her.köyde arazi behemehal o köyün ileri gelenlerinin, heyeti idaresinin yedi tasarrufunda ve idaresindedir. Tahsildar bunları ince tamik etmediği için her sene her köyden mürettebatı devletten pek çok bakaya kalır. Hatırımda kaldığına göre 1319 senesi koçanlarının arkasına, her mükellefin arazisi, emlâki yazılmıştır. Evet tahsilat gayet güzel yapılıyordu. O sırada bendeniz bizzat kazanın birisinde tahsildar da beraberimde olduğu halde tahsilat yapıyordum. Tahsilat hitam buldu diye bana malûmat verdi. Tahsildarın elindeki koçana bakıyorum, 8 - 10 tane koçan var. Dedim ki ^unların sahipleri nerededir ki tahsilat hitam bulmuştur diyorsun? Tahsildar dedi ki: «Bunların sahipleri münkariz. Doksanda gitmişler, kaybolmuşlar arazileri muattal haneleri münkariz olmuş, bundan dolayı her sene bu para devredilir, denince bendeniz o koçanın arkasındaki müfredata baktım. Heyeti ihtiyariyeyi celbettim. O müfredatın üzerine tarlaları tetkik ettim. Bunlardan birkaçını tahkik edip de heyeti ihtiyariyenin zimmeti olduğu tahakkuk edince bakayanın katiyen kal-mıyacağı sabit oldu. Parayı bizzat bendeniz tahsil ettim. Bundan sonra da mükellefine verilen koçanların arkasında her ferdin, her köyün tarlasının o eski 1319 senesinde olduğu gibi tarlasının hududu, mevkii .dönümü yazılmış olsa herhalde tahsildar bakaya kalan verginin müfredatına bakar, o müfredat üzerine kimin yedi tasarrufunda ise tahsilatı o suret-el muntazaman yapar, parayı tahsil eder ve bakaya kalmaz. Binaenaleyh tahsilatın salim bir şekilde icrası yolunda VekU Beyefendi Hazretlerinin ne düşündüklerini anlamak istiyorum.

MALİYE VEKİLİ ABDÜLHALİK B. (Kangın) — Takdim ettiğimiz varidat bütçesinde müsakkafat ve arazi vergisi 6 milyon lira olarak istenmiştir. Binaenaleyh tahsildarlara ver-

— 1027 —

İ : 20 24 . 3 . 1310 C : 1

diğimiz para yüzde elli veya yüzde yiraıibeş değildir. Tetkik huyurulacak olursa yüzde onu yine bulmuyor. Yalnız bu sene gayesinde dairei tahsiliyeleri biraz tevsi ederek fazla bir mürettebat vermek, onun için de yapacağımız tetkikat neticesinde başka bir tarz bulunursa o tarza dökmekten ibarettir. (*) ilişik 63 mükerrer saihife girecektir.

BAKİ B. (Burdur) — Beis Bey bir sual soracağım. Bir birbuçuk ay evvel bendeniz tahsildar defterlerinde sabıka usulünün kaldırılması hakkında bir takrir verdim. Riyaseti Ce-lile Başvekâlete havale buyurdu. Maliye Vekili bunu ne yaptılar?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Defterlerimiz hep o esas üzerine tanzim edilmiştir. O esası değiştirmek için bütün kuyudatı tebdil etmek lâzmıgelir. Tetkik ediyorlar. Eğer kabili tağyir ise onları takibedip ayrı ayrı hanelere koyacağız.

BAKİ B. (Burdur) — Efendim bu usul pek çok suiistimallere yol veriyor.

MALÎYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LÎK B. (Kângırı) — Usul hesabımız iki hane üzerine tesbit edilmiştir. Haliye, sabıka bütün kuyudatımızı da değiştirmek icabeder. Onu tetkik ötmeden yapmak imkânı yoktur.

BAKİ B. (Burdur) — Yine o hal devam edecek mi?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Usulü muhasebemizi de-ğiştirinceye kadar devam edecektir.

BAKİ B. (Burdur) — itimat buyurmazsa-nız Burdur'dan sorunuz. Birkaç tahsildar azledildi, tevkif edildi. Koçanın esasımda 500 kuruş yazıyor. Yedine verdiği koçana yazıyor 2 500 kuruş ve bunu tahsildar almak istiyor. (Her yer böyle seslori)

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) O ayrı bir meseledir. Suiistimal yapan memurları satıâliııiz de buyuruyorsunuz ki o tahsildar azledilmiştir. O baş-kr, türlü de olsa dip koçana başka yazar ve kendisine yine başka türlü verir. Vazifemiz tetkik etmek, bulmak ve onu azlederek tahtı muhakemeye almaktır.

BÂKİ B. (Burdur) — Okumak, yazmak bilen zevat borcunu, alacağını, defterlerini ve kuyudatını biliyor vo muntazam hesabını çıka-

j vıyor. Fakat cahil halk ne yapsın, nasıl oluyor? Halrakıımı müdafaa edemiyorlar. Mutası r ı ? oluyorlar, esiliyorlar. Esasen cahil ol-mıyan halk hakkını arar. Fakat ben cahil hal-b. düşünüyorum. Onlar haklarını arayamaz., sahildirler. O zavallı halk tahsildarlar elinde bâzıçG oluyorlar. Rica ederim bunu ehemmiyete alın, bunu tetkik edin. Ehemmiyeti var-&.?.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Efendim bunu tetkik ederiz. Arz ettim, usulü muhasebemizi değiştirmek lâzımdır. Usulü muhasebe bir günde değişmez zannederim.

REİS — Efendim 36 nci faslın yakûnu 042 756 liradır. Reyiâlinize vaz'ediyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 37 icarat 77 000

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesle-r') 37 nci faslım yekûnunu reyiâlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reyinize koyuyorum. Kabul etmi-yanler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edilmişt ir!

Fasıl Lira 38 Taşra müteferrikası 22 009

REİS — Siz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 38 nci faslın yekûnunu Ireyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksi-v\ koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 39 Masarifi mütenevvia 413 000

ZEKİ B. (Gümüşane) — Muhterem arkadaşlar 39 ncıı fasılda Rüsumu istihlâkiye ve bandroller meselesi vardar. 1339 senesinde Maliye VeMU Beyefendiden rica etmiştik ki Avrupa'dan celbedilecek olan kibritler üzerine ilsak edilecek bandroller .gümrüklerde birçok mua-r^Ht ' birçok teşevvüşatı, birçok müşkülâtı mucibolduğundan dolayı bu bandroller mümkün mertebe onar kutuluk paketler üzerinde yapılsın ve Maliye Vekili Sabıkı Beyefendi. de bunu kabul buyurmuştu. Bu defa Maliye

1 Vekili Bey her nedence 1340 senesinden iti-

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

baren gümrüklere gelecek olan bütün kibritlerden beher kutu üzerine a^ılaraktan birer birer bandrol sarmak usulünü kabul etmiştir. Bu sarmak bilmem ne dereceye kadar doğrudur. Zannediyorum ki memleketin ticareti umumiyesini fazlalandırmak gayesiyle bu muamelât taban tabana zıt bir şey oluyor. Bunun için Maliye Vekili Beyefendiden çok rica ederiz ki gelecek olan kibritlerin üzerine ilsak edilecek pulları - Memleketimizin ihtiyacata-ne, binaen hiçoîmazsa - onar kutuluk paketler üzerine ilsak ettirsin veyahut gümrüğe geldiği vakit doğrudan doğruya bandrol rüsumunu alsın. Ama bandrol rüsumunu almakla beraber kaçakçılık olmak ihtimali vardır. Kaçakçılık ihtimali daima vardır. Fakat Hükümetin yegâne vazifesi kaçakçılığın önüne geçmektir. Onun için bu bandrolün onarlık kutular üzerine yapıştırılmasını rica ederiz.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Efendim Bandrol ilsaki için. sabık Meclisin kabul ettiği bir kanun vardır. Tabiî bandrol ilsak etmek mecburiyetindeyiz. Eğer imkân varsa giimrüklerde yapmaya hazırız.

ZEKİ B. (Gümügane) — Teşekkür ederiz. Bunu senet ittihaz ediyorum.

REİS — 39 ncu faslın yekûnunu kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 40 Emlâki, milliye masarifi 145 000 REİS — Söz istiyen var mıı (Hayır sesle

ri) 40 nci faslın yekûnunu reyinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 41 Masarifi tahlisiye 295 000

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 41 nci faslı reyiâlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler ellerini kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 42 Muamelâtı nakdiye 87 000

MUSA KÂZIM Ef. (Konya) — Efendim 42-nci faslın beşinci maddesi reddiyat maddesini

teşkil ediyor. Bu reddiyat Hazinenin mahkûm olduğu mebaliğin tesviyesine münhasır olduğunu zannediyorum. Bu da mahkûmunbih meba-liğin sureti tediyesine ait bu maddede mevzu elli bin liradan başka,bir madde ve fasıl yoktur. Her ne suretle olursa olsun Hazine aleyhine istihsal edilen ilâm ile mahkûmunbih me-baliğin icra vasıtasiyle infazı için yalnız 50 bin lira konmuştur. Bu 50 bin lira çok noksandır. Hazinanin mahkûm olduğu, mahkûmunbih mobaliğ saten tediye edildiği yok. Çünkü ilâmını alırsın, icraya gidersin, icra Defterdarlıktan havale istenilmesini talebeder, Defterdarlık da Maliye Vekâletinden havale tale-bedei'. Havaleyi getirmek pek kolay bir iş değildir. Nihayet birçok takibattan sonra havale gelir, para bulunmaz. Geldi, gitti derken sene değişir, bir de bakarsın düyunu gayrimun-tazamaya dâhil olmuş, para verilemez, cevabı-m verirler ve bu suretle bütün matlubat mahıv ve erbabı istihkak mahrum olur. Benim anladığım.. Birçok ilâmat vardır ki aynı illetten dolayı bedeli alınmamıştır. Binaenaleyh memleketimizde bu gibi hâdisata karşı elli bin lira çok azdır. Bu miktar para vaz'etmek para verilemesin, düyunu gayrimuntazamaya .dâhil olsun demek Devletin kadir ve itibarına halel verir. Binaenaleyh, bunu bir dereceye kadar tezyidetmek lâzımgelir. Heyeti Celile-nizden rica ederim, elli bin lira hiç olmazsa yüz bin lira, yüz elli bin liraya iblâğ olunsun, bailâm erbabı istihkak zuhur etmeyip de bu para sarf edilmiyecek olursa yine Hazineye kalacaktır. istihlâk edilecek bir para değildir. Yok eğer hakikaten müstahikler zuhur eder ve bunu derecatı mahakimden geçirmek suretiyle kesbikatiyet etmiş ilâm ile ispat ederlerse bunu doğrudan doğruya bir ferd ilâmın icrasında nasıl parayı tediye edecek ise bir şahıstan farkı olmıyan ve şahsiyeti maneviyeden ibaret olan Hazinenin de aynı suretle mükellef olması lâzımgelir. Hazine de haciz cari değil, hapis cari değil o doğrudan doğruya talebi idariden ibarettir. Zaten icra Kanununda birçok noktalarda fark ettirmişşis. Hiç olmazsa bu farkı buraya fazlaca bir meblâğ koyarak tatmin edelim. Aksi takdirde ilâma müstenit olan bir şeyi Hazine ödiyemez demektir ve Hazine yok demektir. Bu nasıl olur?

— 1029 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

REİS — Efendim Konya Mebusu Musa Kâzım Efendi reddiyat tahsisatının tezyidini teklif ediyorlar. Hükümet ve Muvazenei Maliye encümenleri bu teklifi kabul ediyorlar mı?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Efendim lüzumu yoktur. Çünkü tahakkuk eder etmez, tahsisatımız yok ise tahsisat alır veririz.

REİS — O halde kabul etmiyorsunuz, Muvazenei Maliye Encümeni kabul edecek mi?

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Hayır efendim, tahakkuk edecek bir şey olursa tahsisatı munzamma istenir.

REİS — Binaenaleyh reye konamaz. (42) nci faslın yekûnu olan 877 bin lirayı reyiâli-nize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul et-miyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul edildi.

Fasıl Lira 43 Darphane maaşatı 10 326 REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesle

ri) O halde faslı reyiâlinize koyacağım. 43 neti faslın yekûnunu kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmi-yenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul olundu.

Fasıl Lira 44 Darphane masarifi idaresi 1 500 REİS — 44 ncü faslın yekûnunu kabul eden

ler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kadirsin. Kabul olundu.

Fasıl Lira 45 Darphane işletme masarifi 25 500 REİS — Söz istiyen var mı efendim? (Ha

yır sesleri) Faslın yekûnunu reyiâlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyen

ler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul olundu. Fasıl Lira 46 Madalya 25 000 REİS — Söz isiyen var mı efendim? (Ha

yır sesleri) 46 nci faslın yekûnunu reyiâlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul olundu efendim.

Fasıl Lira 47 Millî Saraylar tamiratı 30 000

REŞAD B. (Saruhan) — Efendim bendeniz Maliye Vekili Beyden bir sual soracağım. Millî Saraylardaki eşyanın tesbiti ne dereceye gelmiştir ve muhafazasından kendileri emin midir?.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. (Kângırı) — Efendim daha 3 Mart Kanunu kabul olunduğu dakikada vilâyetçe bunların tamamii muhafazası için tedabiri lâzime alınmıştır ve büyük saraylar muhtelif komisyonlar marifetiyle tahtı nezarete alınmıştır. Vilâyet tarafından birer birer tesbit olunuyor. Vilâyet memurlarından ve şehremaneti memurlarından teşekkül etmiş muhtelif komisyonlar vardır. Birer birer tesbit ediyorlar ve ne suretle tesbit edeceklerine dair kendilerine talimat verilmiştir. Bu mesele hakkında suiistimal veyahut da başka bir şey olduğuna dair hiçbir malûmat almamışızdır. Muamele de ta-mamiyle arzumuz dâhilinde cereyan ediyor.

REŞAD B. (Saruhan) — Teşekkür ederim. REİS — Buyurun Zeki Bey. ZEKİ B. (Gümüşane) — Bendeniz de aynı

suali soracaktım. YAHYA GALÎB B. (Kırşehir) — Bendeniz

Reşad Beyefendinin Millî Saraylar unvanına itiraz edeceğim. Ne vakit (Millî Saray) olur? Ne vakit ki o saraylarda mektepler ve millete ait müesseseler bulunursa o vakit millî olur. Şimdiki saraylar millî saraylar değildir ve olmamıştır. Eski enkazdan kalmış kâşaneler demiş olsaydınız daha güzel tâbir istimal etmiş olurdunuz.

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Efendim (Millî Saraylar) tâbirini encümen vaz'et-miştir. Yahya Galib Bey de Encümen âzasın-dandır. (Bravo sesleri, alkışlar, handeler)

YAHYA GALİB B. (Kırşehir) — Ben orada bulununca kelimeye de mi itiraz etmiyece-ğim yani? Allah, Allah.

REİS — Efendim 47 nci faslın yekununu reyiâlinize koyuyorum.

MUSTAFA FEYZİ Ef. (Konya) — Efendim bendeniz de encümenden bir sual soracağım. Burada tahsisatı hayriye bir de Hazinei Evkaf muhassasatı vardır, bunlar ne demektir?

REİS — Efendim henüz kırkyedinci faslı müzakere ediyoruz. Millî Saraylar tamiratı 30 bin liradır. 47 nci faslın yekûnunu kabul

— 1030 —

1 : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

edenler lütfen ellerini kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul olundu efendim.

Fasıl Lira

48 Maliye Ttatbikat Mektebi 21 420

MUSTAFA FEYZİ Ef. (Konya) — Efendim demin söylediğim şeyler bu fasılda değil mi?

REİS — Nerede efendim? MUSTAFA FEYZİ Ef. (Konya) — Hazi-

nei Evkaf muhassaastı bu fasıl değil mi? Elimizdeki matbu bütçede böyledir.

BEİS — Başka bütçe olmasın, müzakere ettiğimiz yeni şekildir.

MUSTAFA FEYZİ Ef. (Konya) — Yeni şekil elimizde yok ki, beyefendi. Şu bütçeden başka bir şe yoktur. (Var sesleri.)

BEİS — Bütün âzanm yeni şekli almadığı anlaşılıyor. (Aldık sesleri)

MUSTAFA FEYZİ Ef. — Benim elimde-kinden başka bütçe yok.

BEİS — 48 nci faslın yekûnu 21 420 liradır. Söz istiyen var mı efendim. (Hayır sesleri.) 48 nci faslın yekûnunu reyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen eller'ni kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kaabul edildi.

Fasıl Lira

49 Masarifi gayrimelhuza 50 000

BEİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 49 ncu faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen ellerini kaldırsın. Kabul olundu efendim.

Fasıl Lira

50 Tahsisatı mesture 150 000 BEŞAD B. (Saruhan) — Efendim İstan

bul Meeclisi Mebusanının Muvazenei Maliye Encsümeninde bulunan arkadaşlarımızdan dinlediğimize göre Muvazenei Maliye Encümeninin (kendi âzası tarafından müntehap bir iki zat ile tahsisatı mesture sarfiyatı tetkik ediliyor ve neticei tetkikat hakkında encümenin heyeti umumiyesine malûmat verilirmiş. Büyük Millet Mecl'since bu usul her nasılsa şimdiye kadar ihmal edilmiştir. Bi

naenaleyh bendeniz teklif ediyorum. 1339 bidayetinde başlamak üzere tahsisatı mesture namiyle verilen muhassasat, Muvazenei Maliye Encümeni âzasından müntehap bir iki zat tarafından tetkik edilsin ve neticesi encümenin heyeti umumiyesine veyahut Heyeti Ceii-lenize arz edilsin. (Çok doğru sesleri) Bunun için bir de takrir takdim ettim.

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Efendim tahsisatı mesturenin ismi üzerindedir. Evrakı sarfiyesini görmetk veya görmemek meselesi Meşrutiyetin ilk senesi olan 1324 senesinden itibaren Meclis müzakerelerinde ara sıra msvzuubahsolmuş bir meseledir. İstanbul'da birkaç defa evrakı müsbitenin Muvazenei Maliye Encümenince görülmesi meselesi mevzuubahsoldu. Ne o zamanki Muvazenei Maliye Encümeni bu mesuliyeti üzerine almak istedi ve ne de bu mesuliyeti üzer'ne almak casaretini gösterdi. Ne de Meclis Heyeti Umu-miyesi bu şeklin doğru olduğuna kanaat buyurdu. Nihayet sarf edecek Vekâletin takdirine bıraktı. Reşad Beyefendi derhatır buyururlar ki, 1338 senesinde, 1337 senesi nihayetinde tahsisat kanunlarının birisine ilâve edilen maddei kanuniye ile tahsisatı mesturenin sureti sarfı, o zamana kadar gelmiş olan usulün gayrı bir ştfele raptedildi. O da meselâ Dahiliye Vekâletinin yahut Müdafaai Milliye Vekâletinin veyahut Hariciye Vekâletinin ki - Tahsisatı mesature bu üç vekâlete münhasırdır - bu vekâletlerden her hangi birisi mestureden para sarf ederken bir kararname ile yapar, bu kararnameyi mestureyi sarf eden vekil, Maliye Vek'li ve Başvekil imza ederler. Bu imzalı evrak, evrakı müsbite olarak Hazinede kalır. Onun üzerine vekili mesulüne bu parayı sarf et denmiş olur. Yani her vekâletin sarf edeceği mesture İki, zaten üç vekâlete mahsustur. Hariciye yaparsa Hariciye Vekili kararnamesini yapar Başvekil ve Maliye Vekili kararnameyi imza eder. Müdafaa Milliye Vekili mestureyi sarf ederse yine Müadafaai Milliye Vekili ve Başvekil ve Maliye Vekili imza ederler.

Binaenaleyh bu mesele üzerinde, alınması lâzımgelen tedabir bundan ibaret kalmıştır. Ve bundan fazla bir tedbir alınabileceğine ben-den'z kaani değilim. Muvazenei Maliye Encümeni, bu mesuliyeti üzerine alamaz.

— 1031 —

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 1

YAHYA GALÎB B. (Kırşehir) — Efendim Encümen namına söylemeyiniz. Belki me -suliyeti üzerine alan bulunur.

MUVAZENE! MALÎYE ENCÜMENİ REÎSÎ HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Zatıâ-lileri bu rey ve fikirde bulunabilirsiniz. Tahsisatı mesturenin evrakı müsbitesini encümene gösterin veya -göstermeyin diye bir arzuyu encümen izhar edemez ve böyle bir lüzumu da ifade edemez.

YAHYA GALÎB B. (Kırşehir) — Neye edemez?

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Hayır. Kanun, 1337 senesi nihayetinde yapılan kanun, bugünkü ihtiyacatı temin edebiliyor veya ©demiyor. Bunun hakkında başka tedbir alınamaz. Binaenalyh o kanunun tadili için Reşad Beyeefndi, daha salim bir usul düşünür ve o kanunun tadilini teklif ederlerse o zaman bu bir kanun tadili şeklinde mevzuu müzakere olabilir. Yoksa burada bir karar ile bu mesuliyeti Muvazene Encümeninin üzerine atmak doğru değildir efendim.

RÜŞDÜ Pş. (Erzurum) — Efendim isminden de anlaşılacağı üzere bu para mesturdur. Bu parayı Müdafaai Milliye, Dahiliye ve Hariciye vekâletleri alelhesap alıyor ve iki bin lira, üç bin lira alarak sarf ediyor. Hiç değilse sarf ettikten sonra evrakı müsbiteyi Başvekâlete versin. Büsbütün mestur olmasın. Hiç olmazsa evrakı sarfiyesi Başvekâlete verilsin. Meselâ ben, parayı alarım, ziyafete sarf ederim, şuraya sarf ederim, buraya sarf ederim. Hiç olmazsa Başvekâlete gitsin.

REŞAD B. (Saruhan) — Efendim Hasan Beyefendinin bahis buyurdukları kanun, tahsisatın sureti tahakkukuna ait bir kanundur. Bendenizin teklifim sureti sarf meselesidir. Maksadım, İstanbul Meclisi Mebusanınca yapılan bir muamelenin Büyük Millet Meclisince de ihmal edilmemiş olmasını temenni etmektir. Muvazene Encümeni, bunu kabul-etmezmiş, başka bir encümene verilebilir Bunun tetkikine Heyeti Celileden bir iki zat memur edilebilir. Hasan Beyefendinin bahis buyurdukları tahakkukata aittir ve o kanun mucibince öyle yapılması lâzımdır. Bendeniz, sureti sarftan bahsediyorum. Sureti sarfı Heyeti Oelilenize bildirsinler.

RAGIB B. (Kütahya) — Efendim Hasan Beyin mütalâaları çok doğrudur. Yani bu kanunu başka bir kanunla tadil etmedikçe şimdiki bir kararla başka bir şekil mevzuu-bahsolamaz. Fakat asıl meselenin canlı noktası, bunun murakabesi, kontrol yapılmasıdır. Efendiler, bunun ismi tahsisatı mesturedir. Bunun çok hafi, çok ince noktaları vardır M, iki arkadaşın belki birbirine söyliye-miyeceği kadar mühim bir paradır. Heyeti Vekile ise kendi aramızdan intihabedilmiş şayanı itimat zevattü*. Bunlara koca bir memleketi ve koca bir memleketin mukadderatını halave edip de 10 bin lira, 50 bin lira gibi bir parada emniyetsizlik göstermek ve bu mesele üzerinde, lüzumsuz yere titremek bendenizce doğru değildir. Bunun çok ince, çok mühim noktaları vardır. Lüzumsuz yere bunları açmak fayda vermez zannederim.

AHMED SÜREYYA B. (Karesi) — Arkadaşlar Muvazenei Maliye Encümeni Reisi Hasan Beyefendinin Encümen namına söyledikleri sözler arasında, canlı bir cihet vardır.

YAHYA GALÎB B. (Kırşehir) — Kendi namına söyledi.

AHMED SÜREYYA B. (Devamla) — Bâzılarını bendi namlarına söylediklerini iddia ettiler. İster kendi namlarına, ister encümen namına idarei kelâm etmiş bulunsunlar. Sözün ehemmiyeti, Meclisin hakkı hâkimiyetine taallûk etmesi noktasıdır. Tahsisatı mesture evrakı müsbitesi, senadatı safiyelerinin Muvazene encümenlerine irae edilmesi veya edilmemesi hakkında, encümen, bir noktai nazar tesbit veya irae edemez dediler. Belki encümen, Heyeti Umumiyeden bir cüz'i olmak itibariyle Heyeti Umumiye namına hükmü katî halinde bir noktai nazar ihsas edemez. Fakat Meclisi Âliniz, bu vaziyet üzerine hâkimdir. Encümen bu vazifeyi kabul edemem. diyemez. Derse şahıslardan mürekkebolan encümen de değişir ve bunu kabul edecek zevattan mürekkep bir encümen getirilir. Meselenin ehemmiyeti, tahsisatı mestureyi sarfa mezun olan heyetin mahalli sarfını tâyinde,, hürri-riyet ve serbetii tammı olması lâzımgelmekle beraber badessarf millet Hazinesinden çıkacak olan bu tahsisatı mestureye ait paranın nereye sarf edildiğini görmek, kontrol etmek Meclisi Âlinizin hâkimi mutlak olan ve mille-

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

tin hakiki mümessili olan Meclisi Âlinizin hakkı değil midir? Mahalli sarfına karışmıyoruz, sureti sarfına karışmıyoruz. Fakat âtiyen, sarf edilip edilmediğini anlamak ve edilmiş ise senadatını görmek, elbette hakla hâkimiyetimize taallûk eden bir meseledir. Bu itibarla tahsisatı mesturenin senedatı sar-riyesinin Meclisi Âlinize, Meclisi Âlinize değilse bile onun küçük bir misali olan Muvazenei Maliye Encümenine, İcra Vekilleri Heyeti tarafından iradesi lâbuttur. Aksi takdirde bütçeye dâhil olan tahsisatı mesturenin bütçe dâhilinde bulunmasına rağmen en büyük vazifei murakabesi, bütçenin bir santimine varıncaya kadar varidat ve masrafı tetkik etmek olan Meclisi Âliniz, salâhiyetini terk etmesi, salâhiyetini istimal etmemesi gibi bir gayei hukukiyeye müncer olur. Meclisi Âli, bu vazifesini ifaden katiyen imtina edemez. Bu, yalnız bir hak ve salâhiyet değildir M, ve şahıslara mütaallik bir hak ve salâhiyet değildir M, bu hakkı ıskat edebile-siniz. Heyeti Celileniz mecburdur ve son parasına kadar bunu görecektir ve indelicap bunu anlıyacaktır. Tahsisatın isminin mestur olması, bu tahsisatın memleket ve milletin menafii âli-yesi namına icra Vekilleri Heyetinin takdiri za-tisiyle sarfa mezuniyettedir. Tevzini kuva esa-satına müstenidolan hükümetlerde olduğu gibi tahsisatı mesture bizde yoktur ve olamaz. Orada heyeti icraiye, kuvvei icraiyenin mümessilidir ve oradaki Meclislerde hakkı icra yoktur. Halbuki burada icra salâhiyeti ve teşri salâhiyeti ve kaza salâhiyeti uhdesinde muhreç ve mü-tezahir bulunuyor. Nasıl olur da, muhreç ve mütedahil bir salâhiyetin icra kısmına taallûk eden bir paranın sureti sarfını tetkik etmekten ve sarf edildiği müspet olan evrakı görmekten Meclisi Âliniz vareste kalabilir. Binaenaleyh bu eski Hükümet tarzının icabettirdiği neticei katiyedir. Meşrutiyet devrinde böyle yapılıyordu, Fransa Cumhuriyetinde şöyle yapılıyor gibi bir şeyin burada hiç mahal ve vücudu yoktur. Nazarı dikkate alacağımız şey, salâhiyeti ic-raiyeyi, salâhiyeti teşriîyeyi uhdesinde tutmuş olması dolayısiyle icra Vekilleri Heyetinin yalnız salâhiyeti icraiyeyi bile münferiden, müteferrik ve tefrik edilmiş bir surette uhdesinde tutmayıp ancak bizim tarafımızdan, bizim namımıza bu vaizfeyi yaptığına göre, ve bizim namımıza icrayı umur eder diye Kanunu Esasimi

ze ve kanunu dün koymuş olduğumuzdan dolayı katiyen tahsisatı mesturenin suret ve zamanı sarfına müdahale etmemekle beraber binnetice sarf edilmiş bulunduğuna dair evrakı müsbite-siyle bunu Muvazenei Maliye Encümeninin görmesi lâzım ve lâbuttur. Bunu talepte musımm.

MAZHAR MÜFİD B. (Denizli) — Efendim malûmu ihsanınız tahsisatı mesturenin evrakı müsbitesi her madde için olamaz. Buna imkân yoktur. Muhterem arkadaşımız Süreyya Beyefendi, evrakı müsbitenin behemehal encümene gösterilmesini talep buyurdular. Fakat tahsisatı mesture öyle yerlere verilir, ki mukabilinde makbuz almanın imkânı yoktur. Alınamaz. Veremez. Meselâ memaliki ecnebiyede bizim menafiimize hizmet edecek bir adam bulur ve bu adama para verirsek, bu adam bize mukabilinde makbuz, senet verir mi zannediyorsunuz. Buna imkân var mıdır? Sonra tahsisatı mestureyi biz de sarf ettik, bilfiil idare memurluklarında bulunan arkadaşlarımız pekâlâ takdir ederler ki, her maddesinde makbuz almak imkânı yoktur.

AHMED SÜREYYA B. (Karesi) — Her maddesinde diyorsunuz. Şu halde alınması mümkün olan da vardır.

MAZHAR MÜİFİD B. (Devamla) — Sonra beyefendiler geçen gün polis istihbaratı için elli-bin lira kabul ettik.

MEHMED HULUSİ B. (Karesi) — Onların vazifesi büyüktür.

MAZHAR MÜFİD B. (Devamla) — Azizim bu da vazifedir. Hükümete tahsisatı mesture vermek de vaizfedir.

MEHMED HULUSİ B. (Karesi) — Mebusları kontrol ediyor.

MAZHAR MÜFİD B. (Devamla) — Polis istihbaratı için ellibin lira verdiniz. Ondan korkunuz. Sizi takibeden tahsisatı mesture değildir. Belki polisin istihbaratıdır. Orada söylemeliydiniz. Yoksa 150 bin lira verilecek, bununla Vekil bizi takibedecek diye hiç endişe etmeyiniz.

MEHMED HULUSİ B. (Karesi) — Benim pek merakım yok. Siz söylediniz diye söyledim.

MAZHAR MÜFİD B. (Devamla) — Merak ediyorsunuz İd, soruyorsunuz. Binaenaleyh efendiler tahsisatı mesture için evrakı müsbiteye imkân yoktur, alınamaz. Reşad Beyefendi bu-

İ : 20 24 . 3 . 1340 O : 1

yurdular ki, istanbul'da Muvazenei Maliye Encümenine hesap verilmiş. Beyefendiler Muvazenei Maliye Encümenine hesap verilmez. Cenan*, Beyefendi âlâsını bilirler. Yalnız Muvaze-nei Maliye Encümeninden bir zat gider. O tahsisatı mestureyi görür. Fakat encümene de izahat vermez. Muvafıktır der o kadar.

REŞAD B. (Saruhan) — Tegallit etme... MAZHAR MÜFİD B. (Devamla) — Bunu

gören arkadaş da encümene izahat vermiyor, Yalnız (iyi yere sarf edilmiştir,) diyor. Şu halde bundan ne çıkacak arkadaşlar? Muvazene Encümeninden bir arkada?? memur edeceksiniz gidip gelecek. Sonra encümene de malûmat ver-miyocek, Verilmezse hiç faydası yoktur.

AHMED SÜREYYA B. (Karesi) — Veriî-mezmiş efendim, nasıl oluyor.

MAZHAB MÜFİD B. (Devamla) — Süreyya Beyefendi, geçen günkü sözünüzü iade ediyorum. Dediniz M, söz kesmek, yol kesmekten esna'dır. Sözünüzü takdim ediyorum.

AHMED SÜREYYA B. (Karesi) — Çok âlâ devam.

MAZHAR MÜFİD B. (Devamla) — Tahsisatı mesturenin sureti sarfına dair bir kanun vardır. Başvekil, Müdafaai Milliye Vekili, Maliye Vekili toplanıyor. Bu parayı narf etmek için karar veriyor. 150 bin lira için üç tane vekile de itimadetmiyoruz. illâ içimizden birisi kon trol etsin diyorum. Bu, bimanadır. Devletin bunca milyonlarım ellerine tevdi ettiğimiz üç vekile ellişer bin lira için itinıadetmemek bende* nizce bimanadır.

TİCARET VEKİLİ HASAN B. (Trabzon) — Efendiler tahsisatı mesture hakkında arkadaşlar bendenize söz bırakmadılar.

HASAN FEHMİ 3. (Gümüşane) — Ticaret bütçesinde tahsisatı mesture yoktur.

FERİDUN FİKRİ B. (Dersim) — Hükümet namına anı söylüyorsunuz?

HASAN B. (Trab0on) — Şahsim namına söylüyorum. Bütçeyi kabul eden, tasdik eden Heyeti teşriîyemim hakkı murakabe ve teftişi bütçeye dâhil her hanlgi bir fasıl üzerimjde cereyan. etmemesi gibi bir şüpheye varıyoruz. Binaenaleyh bâzı arkadaşlardan bunu da teftiş ve murakaJbe altına alalımı buyuruyorlar. Nazariye gayet güzel ve parlaktır. Fakat tahsisatı mesturenin mahiyetini bu nazariyenin kabili

yeti tatbikıyeti olmadığını arz etmek isterim. Bu tahsisatı mestureyi üç vekile ne için veriyoruz? Yani Müdafaai Milliye, Hariciye ve Dahiliye Vekillerine.. Başka vekâletlere tahsisatı ımiesture namiyle bir şey verilmiyor. Demek ki bu vekâletlerde yapılması iktiza eden birtakım hideımaltı mesture vardır. Hidematı mesturenin karşılığı oülmak üzere verdiğimiz bir paradır. Bu o kadar hassas bir meseledir ki Meclisi Âli, verdiğiniz tahsisatı mesture nereye sarf ediliyor göreceğiz dediği gün o para ile yapılacak hMemaitı mestureyi suya düşürmüşltür. ifadesi bile o para ile yapılabilecek olan işin yapılabilmesi imkânım sıelbeder. Birçok Kabine hesapları kalbine muhakemeleri ve saliseleri do-layıisiyle görüyoruz ki, bâzı sarfiyatı mesture maydana çıkıyor ve ne gibi mesail, ne gibi imzalar çıktığı az - çok biliriz. Bellideniz dünyanın hiçbir noktasında hidematı mesturenin bu umumi nazariyesine tebean Heyeti Teşriîye naımıma gerek Muvazenei Maliye Encümeninin veyahut sureti mahsusa da bir makamım sarf edilen tahsisatı mesturemin evrakı müsbitesinin tetkik edildiği doğrudur veya değildir diye bir karar verdiğini bilmiyorum. Eğier balen bir arkadaş varsa ve hangi memlekette cereyan ediyorsa lûtfem bendemizi ikna buyursunlar. Deniliyor ki, burada öyle değildir. Dorğudaın doğruya icra salâhiyeti bizimdir. Süreyya Beyefendi buyurdular ki..

AHMED SÜREYYA B. (Karesi) — Değil mi?

TİCARET VEKİLİ HASAN B. (Trabzon) — öyledir efendim, icra salâhiyeti bizimdir. Vekillerimiz bizim namımıza ifayı vazife ediyorlar. Binaenaleyh bunların her türlü hide-matı kendi namımıza ifa etmeleri hesabiyle onları görmez, bilmes; salâhiyetimiz dahilindedir. Salâhiyetimiz mıevzuubahis değil, efendim. Hangimizin salâhiyetimiz dâhilinde? Zatı âlinizin benim, diğer rüf ekanm, 286 arkadaşım birer birer salâhiyeti dahilindedir. 286 zatı mestur tutulması icaToeden bir mesele hakkında murakabe icrasına kalkarsa onum mestur kalması imkânı var midir?

Dünyada böyle deli bir adam bulabilir misiniz ki, size mestur bir hizmet etsin. Fakat hizmetinin nleticesM, mükâfatımı, imzasını, evrakı müsbitesini ve sairesini 286 zatın kontrolü

— 1034 —

1 : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

ve murkabesi altına koymaya razı olsun ve imzasının herkes tarafından okunmasına muvafakat edebilsin. Bunun imkân ve ihtimali yoktur efendiler. Bendenizce tahsisatı mestureyi murakabe edeceğim demek tahsisatı mestureyi ver-miyeoeğim demekten daha fenadır. Tahsisatı meisture vermiyeceğiz demek daha iyidir. Fakat Heyeti delile, tahsisatı mesture vermeye kaani ve bumun lüzumuna itikadediyorsa (Teftiş ve murakabemle) fikri kabili telif değildir. İstirham öderim, evrakı müsbiite tedarikine imkân yoktur. Başvekil Paşaya gösterilecek olan evrakı sarfiye, nerelere sarf edildiğini ve müf-reldatını müıbeyydn bir cetvelden ibaretir. imzalı evrakı müsbite, senedat ve saire yoktur ve burada alınmış evrakı müsbite de zaten mevcut deilğdıir. Hidematı mesture ifa elden bir adam büyük bir vatziyet girimlişıtir. Ne kadar itimade-derse etsin. Hattâ bir vekili mesulün eline imzasını tevdi etmez. Bunun imkân ve ihtimali yoktur. Binaenaleyh fiiliyattaki tetklikı, mura-besi imkânı olmıyan bir paranın teftişi için kayıt koymak, kabiliyeti tatbikryesi olmıyan bir şeye Heyeti CeMenizin iradesinin taallûku demektir. Onun için bendeniz bunu gayrikalbili icra görüyorum. Hükümetle murakaibeli tahsisatı meslture vermektense hiç tahsisatı mesture verlme'mak daha doğru ve daha mantıkîdir. Heyeti Celilenizdem bunu istirham ederim.

MÜDAFAAi MİLLİYE VEKİLİ KÂZIM Pş. (Karesi) — Efendim bilhassa harb senelerinde en ziyade mesture sarfiyatı yapan vekâlet, Müldafaai Milliye vekâletidir. Bu sene de diğer iki vekâlet tahsisatı nispetinde bir tah-teisait konmuştur. Tahsisatı mesturenin sureti sarfı bir kanun ile geçen sene tesbit edilmişti. Diğer miemleketlerde olduğu gibi yalnız aidol-duğu vekilin tahtı mesuliyetinde yapılmıyor. Bizdeki sarfiyat, vekili aidi, Başvekil ve Maliye Vekilinim yaptıkları müşterek kararname ile icra ediliyordu. Bnaenaleyh bâzı arkadaşlarımızın bizim şeklimiz başkadır, omların şekli başkadır yolundaki mülâhazasına da biraz tevafuk ediyor. Yani bizilm sarfiyatımız şekli idaremiz gibi esas üzerinde de farklıdır. Vekâletin yaptığı masarifin bir kısmını doğrudan doğruya vekâlet re'sen yapar. Bir kısmını yine kararname ile ordulara tevzi eder ve onların yaptıkları masarif ıcetvelleri Vekâlete gelir ve

vekâlet bu cetvelleri muhafaza eder. Yapılan muamele bundan ibarettir. Mesture sarfiyatının kontrol ve murakebesime gelince: Şimdi bunu şöyle düşünelim. Bir adam biıze gizli bir iş görecek ve bundan dolayı kendisime para vereceğiz. Bu adam kendisimin emniyet ettiği, kendisini meydana çılkannıyacağımı ümMettiği yalnız bir kimse ile temas eder. Hattâ vekil ile temas etmez. Şimdi böyle bir adam düşünüyorsa ki «Ben bu parayı alacağım. Benden imza almasalar bile Hükümet bunu bilecek veyahut Meclisten bir encümen bunu bilecek bunu düşünürse şüphesiz ki, hiçbir adam bize emniyet edip mahrem işler için bize yanaşıp iş görmez. Binaenaleyh mahremiyet hiçbir vakit temin edilemez ve bu meslture tahsisatının o vakit hiçbir kıymeti kalmaz. Mesture tahsisatı vermekle biz ordunun bilhassa mühim istihbaratını temin etmek istiyoruz. Bu mühim istihbarat en ziyade mahremiyetle temim olunabilir. Mahremiyet ref 'edilince mühim istihbarat da artık mevzuubahsolajnaz. Binaenaleyh ya tahsisatı mesture bütün hütün kaldırılır. Açık tahsisat olur. Buna muvafakat ederim. Fakat ondan sonra mahrem istihbarat mesuliyeti de kalmaz. Kim ne iş görmüş, nie yapmışsa muamelesi görülür. Çok rica ediyorum arkadaşlar, bunu gayet sükûnetle düşünsünler ve bize tahsisatı ya açık vermeli veya kapalı tahsisat vermeli.

REİS — Efendim müzakerenin kifayeti hakkında bir takrir vardır.

Riyaseti Celileye Müzakere kâfidir. Ellinci faslın reye vaz'ını

teklif ederim. Denizli

Haydar Rüşdü

REİS — Müzakereyi kâfi görenler lütfen el kaldırsın. Aiksini reyinize koyacaığm. Kabul etmeyenler el kaldırsın. Müzakere kâfi görülmüştür efendim.

Efenldim bu ikinci fasıl hakkında Sıaruhan Mebusu Reşad Beyin bir takriri var.

Riyaseti Celileye

Bu fasıldaki tahsisatı meslture sarfiyatının 1339 bidayetinden başlamak üzere Muvazene

— 1035 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

Encümenince kendi âaaisı arasından müntehap iki zat tarafından kuyut ve evrakı müsbiteye müsteniden tetkiki lüzumuna ve tetkikata hemen başlanılmasına karar itasını teklif ederim 24 Mart 1340

Saruhan ReşaJd

REŞAD B. (Saruhan) — Reis Bey bir nokta var. Tenevvür etsin. Çok rica ederim. Efendim, bâzı arkaidaşlarıımiizın ifaidesine göre sanki biz kaJblessarf teftiş ve murakabe etmişiz gibd geliyor. Maksat istanbul Meclisi Mebusa-nınca yapılmış olan murakabenin Büyük Millet Meclisince ihmal edilmemesidir. Hasan Beyefendi buyuruyorlar ki, dünyanın hiçbir yerinde yoktur, (Gazianteb Mebusu Aü Oenani Beyi göstererek) Şahitlerim.

REİS — Efendim Saruhan Mebusu Reşad Beyin takririni reyi âlinize koyacağım. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmiyenler el kaldırışın. Kabul olunmamıştır efendim. O halde 50 nci faslın yekûnunu reyinize koyacağım. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul edilmiştir efendim.

Fasıl Lira

ı51 Hükümet konakları tamirat, tevsiat ve inşaatı 200 000

SÜLEYMAN SIRRI B. (Bozbk) — Efendim bu fasılda Hükümet konakları tamirat, ijevsiaJt ve inşaatı için 200 bin lira tahsis ediliyor. 1332 senesinde 10 bin lira tahsisat verile^ rek Yozgad^da bir Hükümet konağı inşasına başlanmıştı. Bu bina, bütün devairi Hükümeti iıstiabedecek Vüsattedir. (Kim başlamış sesleri) Zannederim, ismail Kemal Beyefendinin orada bulundukları sırada gayet büyük ve muhteşem bdr halde başlanmış. Hattâ yerden bütün taksimatı ile beraber birbuçuk metre yükselmiştir. 1332 senesinden bugüne kadar elhaletühazihi yağmur altında erimektedir. Binaenaleyh bu kadar masrafın heba olmasına imkân kalmamak için Maliye Vekili Muhteremi verilen şu pardan binayı bir derece yükseltecek kadar bir hisse ifraz ile o binanın inşası ameliyatına devamı himmet ederlerse, bendeniz de daire! intihabiyem namına kendilerine büyük şükranlar ederim.

ABDULLAH AZMİ Ef. (Eskişehir) — Efendim alelade senelerde büe, bütçelerde Hükümet konakları için 300 bin liradan aşağı para konulmamıştı. Düşmandan istitfdaidedilen mahallerde Hükümet konakları yapıldığı gibi hususi süknalar da yapılmaktadır. 200 bin lira, mevcudoian Hükümet konaklarının yalnız tamiratına kifayet etmez, nerede kaldı ki yeniden inşasına kifayet etsin ve Hükümet konaklarının inşaatına başlanılmış olsun. Hükümet daireleri bütün evlere taksim edilmiş âdeta bir mektep halindedir. Binaenaleyh Maliye Vekâleti bu hususta acaba ne için imsak etmiştir, ne için talebetmemiştir? Meclis bunu esir-, gemediği halde Maliye Vekâletinin bunu tale-betmemesi neden neşet etmiştir? Binaenaleyh vekilinden dinlemek isterim.

FERİDUN FİKRİ B. (Derişim) — Efendim bizim Dersim Vilâyetinin muhtelif kazalarında, gerek çemişgezekte ve gerek Çar sancağının merkezi olan Peri'de Hükümet konaklarına başlanmış ve fakat ikmal edilmemiştir. Onun için Hükümetten çok rica ederim, Heyeti Celi-leniz kendilerine işaret buyursun. Bu gibi inşaata hakikaten muhtacız. Bunlar Hükümetin vaziyetini gösterecek ve ahaliyi memnun edecek birtakım imarat ve inşaattır. Onun için birçok para sarf edilerek başlanmış olan Hükümet konakları ikmal edilsin ve bu suretle bir adım atılsın. Hükümetten istirhamım bu^ dur. Maliye Vekili Beyefendi mâruzâtımızı semi, itibara alırlar. Beyhude yere mebaninin harabisine ve perişan bir halde kalmasına meydan vermezler. Yıkılmış perişan bir haldedir.

RAGIB B. (Kütahya) — Efendim anlaşıldı ki, müzakere umumiyetten hususiyete intikal ediyor. Herkes dairei intihabiyesinden bahsediyor. Ben de kendi dairei intihabiyemden ve Türklüğün en yüksek ve muazzam hamasetini göstermiş olan bir kasabadan bahsedeceğim. Bu kasaba da Emet ve Egrigöz kasabasıdır. Bu kasaba, Yunanlılar tarafından serapa yıkılmış. Dikili bir ağaç kalmamıştır ve bu me-yanda Hükümet de yanmıştır. Fakat ilerde tarih tafsil etsin. Ben burada izah etmiyeceğim. Hükümet konağının - Yunanlılara karşı ahali tarafından yakılması çok büyük ve çok muazzam bir hâdisedir. Hiç değilse bu hâdisenin azametini hatırlatmak için Maliye Vekili Bey

— 1036 —

İ : 20 24 . 3 . 1340 C : 1

Egrigöz Hükümet Konağının yapılmasını burada vait buyursun. O zaman Süleyman Sim Bey gibi bendeniz bir defa değil, üç defa teşelskür edeceğim.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Efendim Maliye Vekâleti her yerde konağı yaptırmak ister. Fakat en ufak kazada elli bin liraidan aşağı çıkmıyor, nasıl yapalım?

FERİDUN FİKRİ B. (Dersim) — Başlanmış olan Hükümet konakları yapılsın.

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LiK B. — Keşifleri gelmiş olanları tetkik «diyoruz, paramız nisfoetinde hepsinle gayret ediyoruz.

İSMAİL KEMAL B. (Çorum) — Yozgad'da 8 - 10 bin ura sarf edildi. Yazık, heder olup gidiyor.

SÜLEYMAN SIRRI B. (Bozok) — On senedir mahvoluyor beyefendi, yerden iki metrte çıktı.

REŞAD B. (Saruhan) — Efendim, Hükümet konaklan tamirat, tevsiat ve inşaat faslına konulan iki bin lira, bir kazanın Hükümet dairesinin yeniden inşasına kâfi değildir. En mühim ve en lüzumlu mahallere sarf edilmek üzere bu tahsisatın hiç değilse beşyüz bin liraya iblâğını rica ediyorum. Bunun için de bir takrir takdim ediyorum.

REİS — Efendim Muvazenei Maliye Encümeni ve Maliye Vekili muvafakat ettiği takdirde, Hükümet konaklan tamirat ve inşaatı faslının 500 bin liraya iblâğını teklif ediyorlar. Muvazenei Maliye Encümeni muvafakat ediyor mu?

MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-LİK B. — Yüz bin lira daha zammedilsin.

HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Mesele inşaat meselesidir, ümranı memlekete taallûk eden bir meseledir.

Maliye Vekili Bey ne kadar para verilmesine muvafakat ederse encümen maalşükran kabul ediyor.

REİS — Efendim Hükümet muvafakat ediyor.

REŞAD B. (Saruhan) — Zaten muvafakatleri üzerine takririmi takdim ettim.

REÎS — Efendim, Hükümet konaklarının tevsiat ve inşaat faslının iiçyüz bin liraya iblâ

ğına Hükümet ve encümen muvafakat ediyorlar. Binaenaleyh reyinize koyacağım, üç yüz bin lirayı kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Yine bu fasla aidolmak üzere Bozok Mebusu Süleyman Sim, Çorum Mebusu İsmail Kemal beylerin takrirleri vardır.

İSMAİL KEMAL B. (Çorum) — On bin lira kadar para sarf edilmiştir efendim.

NECİB B. (Mardin) — Benim de takririm vardır.

MUSTAFA VASFİ B. (Tokad) — Efendim benim dairei intihabiyemde de yapılması lâzım-gelen Hükümet konaklan vardır. Reşadiye'de Hükümet konağı yoktur.

REİS — Süleyman Sırrı ve İsmail Kemal beylerin bu takrirlerini reyi âlinize arz ediyorum. Nazan dikkate alanlar lütfen el kaldırsın. Nazan dikkate almıyanlar lütfen el kaldırsın. Nazan dikkate alınmamıştır.

Riyaseti Celileye Mardin'de hamiyet mendan ahalinin ianesiy

le mevcudolan Hükümet konağının fevkani kısmı inşa edilmiş ise de tamamen ikmal edilemediğinden birçok masraf ihtiyariyle vücuda gelen inşaatın ikmali için Hükümet konaklan faslından beş bin liralık havale itası hususu Maliye Vekâletinden rica olunur.

Mardin Mardin Necib Abdürrazak

REİS — Efendim bu takrirlerinizi Maliye Vekâletine tevdi ederiz.

ABDULLAH AZMİ B. (Eskişehir) — Temennidir, reye konamaz.

REİS — Maliye Vekiline vereceğiz efendim.

MUVAZENEİ MALİYE ENCÜMENİ REİSİ HASAN FEHMİ B. (Gümüşane) — Efendim müsaade buyurulursa tekliflere ait bir şey arz edeceğim : Falan yerin Hükümet konağı yapılsın, filân yerin yapılmasın şeklinde bir şey yoktur. Meclisi Âli idari bir mesele olduğu için o takriri nazarı dikkate aldı veya almadı. Bu bir meselei idariyedir. Maliye Vekâletine tevdi edilir. Yok nazan dikkate alınmıyan takrirde Yozgad'da yapılmasın demek mahiyetinde değildir. Maliye Vekâleti bunları nazan dikkate alır. Takrirlerin oraya tevdii lâzımgelir.

t : 20 24 .

NECÎB B. (Mardin) — Maksat nazarı dikkate alınmaktır. Başka bir şey değildir. Fasıl Lira

52 Memurini muvazzafa tahsisatı fevkalâdesi 2 752 821

REİS — Fasıl hakkında söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) Faslın yekûnunu reye koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Fasıl Lira

53 Memurini mazule 110 000 REİS — Söz istiyen var mı (Hayır sesleri)

Faslın yekûnunu reye koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Fasıl Lira

54 Ecnebi mütehassıslar 1 000 000

HALÎD B. (Kastamonu) — Efendim ecnebi mütehassıslarına olan lüzum aşikârdır. Heyeti Oelile, bu husustaki arzusunu izhar etmiştir. Bunun üzerine Maliye Bütçesine bir milyon lira vaz'edilmiştir. Yalnız bunun esbabı mucibesinde bu mütehassıslara aidolan mevad tetkik olunduğu zaman (86) mütehassıs görünüyor. Sonra bu mütehassısların celbinde de encümen bâzı şerait dermeyan ediyor. (1) Mütehassısların otorite olmaları matluptur, (2) mütehassıslann mütemadiyen memlekette devir ve seyahatleri maksudu aslidir. (3) Mütehassıslar uzun seneler için değil, muayyen plânlar tertip ve malûm bir tetebbu icrasını temin için alınmaları muvafıktır. Binaenaleyh 3, 6, 9 aylık için bâzı mütehassısların celbi kabil ve bâzılarının birbuçuk sene için alınması lâzımdır deniyor. Bendeniz düşündüm, ecnebi bir memleketten üç ay, altı ay, bir buçuk ay için bir mütehassıs geleceğini pek aklım kesmiyor. Onun için bu meseleden matbuatta da uzun boylu bahsedilmiştir. Biz tabiî mütehassısları ihtiyacımız olduğu için istiyoruz. Bunlardan istifade edeceğiz. Fakat 3 - 6 ay için bir mütehassıs kalksın, gelsin, bunu aMım almıyor. Sonra bu (86) mütehassısın müfredatı vardır. Meselâ Dahiliye için, polis, posta ve telgraf, idared umumiye, idarei mahalliye, memurin, jandarma, heyeti teftişiye âdeta her vekâletin şubei idariyesi bir mütehassısa gösterilmiştir. Fakat

. 1340 O : 1

bendeniz zannediyorum ki, bu kadar mikyası geniş tutmaya lüzum yoktur. Meselâ Müdafaai milliye, tayyare, telli, telsiz, mıihnik gaz, otomobil, telefon, endaht ve saire için her şubei fenne bir mütehtssıs gösterilmiştir. Sonra gariptir ki, bâzı vekâletler mütehassıslar hakkında şüpheye düşmüştür. Meselâ Nafıa Vekâleti elektrik mühendislerine lüzum göstermiştir. Aynı zamanda İktisat Vekâleti de bir elektrik mütehassısına lüzum göstermiştir. Zannederim M, Meşrutiyetten beri biz Avrupa'ya birçok talebe gönderdik. Bugün aranırsa bizde de birçok elektrik mühendisleri bulunabilir. Sonra elektrik mütehassısına lüzum varsa bir mütehassıs kâfidir. Hem Nafıa Vekâletinde, hem İktisat Vekâletinde birer mütehassısa lüzum yoktur. Sonra posta ve telgraf kendisine bir mütehassıs getiriyor. Aynı zamanda Müdafaai Milliye Vekâleti de telli telgraf için mütehassıs getiriyor. Vakti hazarda telli telgraf için - telsiz değil -mütehassıs getirmenin mânasını anlamıyorum ve bunun tetkik edilmediğini zannediyorum. Bunun için bendeniz Şubat zarfında Heyeti Ce-lileye bir takrir takdim etmiştim ve bu hususta nazarı dikkati oelbetmiştim. Heyeti Celileni-ze, vekâletler için kaç mütehassıs lâzımdır, ne için ve ne kadar müddetle lâzımdır? Bunu tes-bit etmek için aidolduğu encümenlere gönderilmesini ve bu encümenlerin aidoldukları vekiller ile müştereken müzakere ederek Heyeti Celile-ye arz etmesini teklif etmiştim. Bu, masrafa da tesir yapar zannederim. Teklifim henüz tetkik edilip encümenlerden gelmemiştir. Tekrar Heyeti Celilenin nazarı dikkattini bu noktaya cel-bederim.

BEİS — Fasıl hakkında başka söz istiyen var mı? (Hayır, sesleri) 54 ncü faslın yekûnunu reye koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu.

Fasıl Lira

55 Askerî fabrikalar için ser-mayei ibtidaiye 1 000 000

BEİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 55 noi faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendim.

î : 20 24 . 3

Fasıl

56 Darüleytamlara yardım 930 000 REİS — Söz istiyeıı var mı? (Hayır sesleri)

56 ncı faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul et-miyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendim. Fasıl Lira

56/A Aşar hissesi ianesi muadili 1 000 000 REİS — Söz istdyen var mı? tSMAİL KEMAL B. (Çorum) — Bu nedir

efendim? ZEKİ B. (Gümüşane) — Ziraat Bankasına

verilecek. MALİYE VEKİLİ MUSTAFA ABDÜLHA-

LİK B. (Kângırı) — Eskiden vilâyetlerde bu hissei ianeden borcumuz vardır. Ve bu yüzden vilâyetlerle Maliye Vekâletinin bir ihtilâfı var

dır. Bu para ile borcumuzu vilâyetlere tamamen vereceğiz.

REİS — 56 ncı (A) faslının yekûnunu reyi âlinize vaz'ediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etımiyenler el kaldırsın. Kabul olundu.) Fasıl Lira

56/B Ankara Şebremanetine ikrazat 500 000

REÎS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 56/B faslını kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendim. Fasıl Lira

56/Ö Eytam sandıklarının matlubuna 400 000

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 56/C faslını kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendim.

. 1340 C : 1

Fasıl l i ra

56/D Telgraf ücuratî 300 000

REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 56/D faslının yekûnunu reyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendilin.

Fasıl Lira

56/H 1. Kângırı kasabası su yollarının tecdit ve tamiri için mahallî belediyesine muavenet 20 000 2. Karaman'a su isalesi masarifi için mahallî belediyesine muavenet 15 000

56 ncı (H) faslının yekûnu 35 000

REİS — Efendim bu zaten Heyeti Celileniz-ce kabul edilmişti. Bir daha reye koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olumdu efendim.

Yekûnu umumi: 10 836 279

REİS — Yekûnu umumiyi reyi âlinize vaz'-ediyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler el kaldırsın. Kabul olundu efendim. (1)

On dakika teneffüs için celseyi tatil ediyorum.

Hitamı miüzakerat; saat: 2,25

(1) Maliye Bütçesine bilâhara ilâve olunan meblâğ için cilt 28, sayfa (970 ve 971) e bakınız.

Lira

— 1039 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

İKİNCİ CELSE Bed'i müzakerat; saat : 4,25

REİS — Fethi Bey KÂTİPLER : Talât Bey (Kângm), Kazam Vehbi Bey (Ergani)

B — MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ BÜTÇESİ: (2)

REİS — Efendim celseyi açıyorum. Bugün müzakere edilecek mevad arasında imar ve i^kân ve (Mübadele Vekâletinin bütçesi vardır, müzakeresine başlıyoruz. Heyeti umunıi-yesi hakkında söz istiyen var mı efendim? (Hayır sesleri) Fasıllara geçilmesini reyi âlinize koyacağım, fasıllara geçilmesini kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Fasıllara geçilmesi kabul olundu. Fasıl Lira

321 idarei merkeziye maaşatı 33 204

REİS — 231 nci fasıl hakkında söz istiyen var mı? (Hayır sesleri) 231 nci faslın yekununu reyinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldıırsın. Aksini reye koyuyorum, Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul ©dildi, efendim. Fasıl Lira

322 28 350

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ (izmir) — Efendim 322 nci fasılda kırtasiye ve evrakı matbua Hükümetçe 13 bin lira gösterilmişti, encümence sekiz bin lira tesbit edilmiştir. Bir de harcırah muamelesi Hükümetçe yirmi bin lira gösterilmişti. Encümence sekiz bin liraya indirilmiştir. Heir ikisi de temini lâzımgelen ihtiyacat için konulmuştur. Şimdiye kaJdar muhacirin için lâalettâyin muamele yapılmıştır. ISicil yapılmamıştır. Muhacirine hüviyet varakası verilmemiştir. Defterler tanzim edilmemiştir. Memleket dâhilinde gayrimuntazam

(2) Bütçe yirminci içtima zabıt ceridesinin nihayetine merbuttur.

bir surette muhacirin teşkilâtı görülmüştülr. Bunu muntazam bir şekle ifrağ mecburiyeti hâsıl oldu ve bunun için, her muhacir için 'hüviyet varakaları tabettirdik. Defterler tabettirdik. Bu suretle muhacirin sicillâtını muntazam bir hale kalbettik. Onun için Muvazenei Maliye Encümenince konulan sekiz bin lira azdıir. Bu miktar, onüç bin liraya ifrağ edilecek olursa bu teşkilât muntazam yapılır. İkincisi harcırah maddesi sekiz bin lira gösterilmiştir. Ma-lûmuâliniz muhacirin işi bilhassa köylere kadar, şehirlere kadar muhacirini talkibetmeMe olur. Onun için ısekizbin lirada kalınca harcırah veremeyiz, veremeyince memurlarımız bunların bulundukları mahalle kadar gidemez. Binaenaleyh dertlerine devasaz olamayız. Binaenaleyh çok istirham ederim, kırtasiye ve evrakı matbua maddesindeki 8 bin liranın 12 bin liraya ve harcıjralh miktarının da 210 bin liraya İblâğını kabul buyurun. Zannederim ki, encümen ide bunu kabul buyurur.

MÜKERREM B. (İsparta) — Huzuru âlinizde müzakere edilmişti. Omdan sonra mı bu ihtiyaç (hâsıl oldu?

Mübadele. İmar ve İskân Vekâleti Vekili Necati B. (Denizli) - Hayır, o gün de ısrar etmiştim, encümen kabul etmemişti.

REİS — Efendim mübadele, İmar ve İskân Vekili Necati Bey 322 nci faslın birinci maddesini teşkil eden kırtasive ve evrakı matbua ücretinin Hükümetin teklifi mucibince 13 bin lira olmasını tekrar teklif ediyorlar. Reye koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edildi efendim. Kezalik 6 ncı madde olan harcırah maddesinin Hükümetin teklifi veçhile yirmi bn lira olmasında ısrar ediyorlar. Reyi âlinize koyacağım. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyacağım. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu efendim. O halde faslın yekûnu (45 350) lira

— 1040 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

oldu. Faslın yekûnunu reyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın Kabul edildi efendim.

Fasıl lira,

323 Mülhakat maaşatı 122 220 OSMAN KADRÎ B. (Muş) — Reis Bey ben

deniz vekâletten bir sual sormuştum, ona cevap verecekler mi?

REİS — Sualinizi şimdi sorunuz efendim. OSMAN KADRÎ B. (Muş) — Vilâyatı Şar

kiye muhacirleri birçok zamandenberi burada bulunuyorlar. Bir kısmı gitmek istiyor. Bir kısmı kalmak istiyor. Vekâletin bu hususta fikri nedir? Sonra bunların birçokları bugün yerleştirildikleri halde icar bile alınıyor. Vekâlet buna karşı bir şey düşünüyor mu?

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (İzmir) — Efendim Osman Kadri Bey arkadaşımız tarafından iki sual vardır. Bunlara cevap vereceğimi. Malûmuâliniz İskân Vekâleti teşekkül eder etmez bütün vazaifini ihtiva etmek üzere bir kanun yapılmıştır. Bu kanunda Heyeti Ce-lilenin karariyle Vilâyatı Şarkiye muhacir-leriyle mültecilerin ve bir de yeni gelecek muhacirlerini ve düşman istilâsından dolayı mutazarrır olan halkın iskânı, İskân Vekâletinin uhdesine bırakılmıştı. Fakat bu bırakılırken şu cihet tasrih edilmişti. Muhtacı muavenet olanlara bu suretle muavenet edecektir. Yani memleket dâhilinde yerinden, yurdundan ayrılmış, mutazarrır olmuş olan Haliln-n muhtacı muavenet olan kısmına muavenet etmekte idi bununla muvazzaftı. Şimdiye kadar memaliki şarkiye muhacirlerinden bu gibi muhtacolanla-rım iskânı için vekâlet, âzami tedbir almış ve yardım etmiştir. Ve Vilâyatı Şarkiye Mebus arkadaşlarımız da bu hususta, her şeyde muavenette bulunmuşlardır. Ve bunların bulundukları mahallerde iskânları temin edilmiştir. Kışın bunları yeninden, yurdundan kaldırıp gönderseydik tabiî doğru olamazdı ve göndermeye kalkıssaydık, ahvali tabiîye karşısında perişan olacaklardı. Şimdi yaz gelmiştir, birçoklarını barınamadıkları muhitten barınacakları muhite göndermeyi vekâlet tabiî düşünecektir. Bâzı yerlerde icar bedelâtı

aranmıştır. İcar bedelâtı aranan kısım muhtacı muavenet olan kısımdan değildir ve bu gibilerden katiyen iskân icarı alınmamıştır. Talep vâki olmamış olsa bile iskân Vekâleti müdahale ederek icar bedelâtından vazgeçilmesini em-redecekbir. Vaziyet bundan ibarettir.

OSMAN KADRİ B. (Muş) — Teşekkür ederim, bir sualim daha var.

HALİD B. (Kastamonu) — Efendim bu fasla ait kadroda birtakım ziraat memurları var. Ziraat Vekâleti teşekkül ettiğine göre Vekâletinizin ıbu gibi şeylerle iştigal etmesini zaitt görüyorum. Bu hususta tenevvür etmek isterim.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (İzmir) — Malûmuâliniz bugüne kadar mübadeleye tâbi olup memleketimize gelen muhacirlerinin yekûnu 15 585 nüfustur. Bunları memlekete getirdiğimiz zaman Heyeti Celilenin kabul ettiği kanun mucibince derhal müstahsil vaziyete sokmak mecburiyetinde idik. Bunlara tohum verdik, alât ve edevat verdik ve bu suretle bunları müstahsil bir hale koymaya çalıştık ve aldığımız raporlara nazaran bilhassa Trakya'da fazla surette zeriyat yapılmıştır. Bundan sonra gelecek muhacirlerin ve mübadeleye tâbi kardeşlerimizin müstahsil hale gelmesi için âzami gayret sarfetmemiz lâzımdır. Bunları lâalettâydn bıraktığımız takdirde verdiğimiz tohumların muhacirin tarafından sarfedildiğiıni, istihlâk edildiğini gördük ve şimdiye kadar maalesef hep böyle olmuştur. Onun için her mıntakaya bir ziraat memuru koyduk. Doğrudan doğruya Vekâletin bu muhacirlere vermiş olduğumuz hayvanatı, tohumları alât ve edevatı istihlâk etmiyerek müsmir bir surette kullanmalarımı temin içindir. Hakikaten ücreti şehriye ile ziraat memuru koyduğumuz mıntakalarda çok faide gördük ve faide gördüğümüz için her mıntakaya bir ziraat memuru için bütçeye tahsisat koyduk. Malûmuâliniz bütçemizi on dört mıntakaya ayırdık. Binaenaleyh ondört tane ziraat memuru sırf bunu takip için konulmuştur. Ve çok ihtiyaç vardır. Bu amelî ve kaıtî bir netice üe sabittir. (Muvakkattir sesleri) Tabiî muvakkattir.

— 1041 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

OSMAN KADRİ B. (Muş) — Efendim Muş ımıntakası için, Van mıntakası. için yüz bin, hattâ ikiyüz bön kadar muhacir gönderilecek-miş. Bilmem ıbu sizce de muvafık mı? Bunları gönderecek misiniz?

MUSTAFA NECATİ B. (Devamla) — Efendim bu iskân muamelesi ne suretle olacaktır diye bir suali muhtevidir. Buna ait mufassal cevap vereyim. Malûmuâliniz mübadele vaziyetini kışın kavradık. Binaenaleyh muhacirin nakliyatına kışın başlamaya mecbur kaldık. Bunları da uzak mıntakalara gönderemezdik. Herkesi kalacağı mıntakalara yerleştirdik. Yaz gelince, uzak mahallerde iskân mıntaka-sı buldukça göndermek mecburiyetindeyiz. Onun için Muş ve Van vilâyetinde de iskân olunacak mıntakalar bulursak muhacir göndermek mecburiyetindeyiz ve göndereceğiz.

REİS — Efendim başka söz istiyen yoktur. Binaenaleyh (323) noü faslın yekûnunu reyi âlinize vaz'ediyorum. Kabul buyuranlar lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu efendim.

Fasıl Lira 324 Mülhakat masarifi 31 500 REİS — Söz istiyen var mı? (Hayır sesle-

leri) 324 ncü faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye koyuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 325 Mübadele ve İskân masarifi umumiyesi

Lira 5 528 727

ZEKİ B. (Gümüşane) — Efendim burada mübadele ve iskân masarifi umumiyesi 5 528 727 lirayı ihtiva ediyor. Yalnız imar için iki milyon küsur lirayı ihtiva ediyor. Acaba bunun hangi mıntakalara aidolduğunu Vekâleti Oelile tesbit etmiş midir? Bunun nerelere aidolduğunu Vekil Beyden bendeniz öğrenmek istiyorum. Sonra Vekil Beyefendi buyurdular ki memleketimizin içerisindeki mevcudolan muhacirin mümkün mertebe teshilât gösterilerek memleketlerine gönderilmiştir. Camiin ismini bilemiyorum. Birçok arkadaşlarım şu vakayie şahittirler ki şurada bir zaman cephane bulundu-

I ğu bir camiin avlusunda İzmir ve civarı muhacirlerinden ve sırf kadınlardan olmak üzere üç, dört aile bulunuyor. Bunlar geceleri de orada yatıyorlar. Bunlar fecî bir vaziyettedirler. Acaba bunları Vekil Beyefendi görmemiş mimidir? Nazarı dikkatlerini celbetmedi mi?

MÜBADELE İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (izmir) — Efendim cevap vermek istiyorum. Kullanılnan tahsisat bütçemizin vaziyeti ve memleketimizin vaziyeti nisbetindedir. Gönül arzu ederdi ki tahsisat koyarak bütün memleketin harabolan yerlerini imar ve memleketin bütün ihtiyacını temin edeyim. Bu, gayrikabildir. Binaenaleyh bu imar tahsisatı iki cihete tahsis olunacaktır. Bunlardan birisini emvali metrukenin harabolan evlerine tahsis etmek mecburiyetindeyiz. Şimdiye kadar emvali metrukeden harabolan yerleri tamir ettik. Tamir olan evlerin yekûnu beş binden fazladır. İkinci kısım ile bâzı mana-tıkta köy yapmaya mecbur olduk. Meselâ: Samsun mmtakası tamamiyle Pontüs eşkiyası tarafından yakılmış, yıkılmış bir yerdir. Burası tütün mmtakasıdır. Gelecek halkın bir kısmı tütüncüdür ve en iyi tütüncüdür. Bunları müstahsil yapmak lâzımdır. Bunları Samsun mıntakasına koymayıp da başka bir mıntaka-ya koyacak olursak tütüncülük memleketimizde kökleşmiyecektir. Binaenaleyh bunları müstahsil yapmak için Samsun mıntakasına koymaya mecburuz. Onun için Samsun mıntakasında on beş köy yapacağız. Antalya mıntakasında bir köy yapacağız, Adana mıntakasında bir köy yapacağız, bu suretle 14 mmtakada 27 köy yapmak mecburiyeti hâsıl olmuştur. Gelecek olan halkın kabiliyeti ve istidadı ancak oradaki arazide oturmak mecburiyetini tahmil ettiği içindir ki oralarda bu gibi köyler yapmaya mecbur olmuşuzdur. Diğer kısımlarda da memleketin muhtacı muavenet olan muhacirlerine yardım ediyoruz. Meselâ: Ertuğrul vilâyetinde halk âzami yardım göstermiştir. Bunu burada kemali fahrile söylerim. Yanan kısmın % 60 m yapmışlardır ve onlara bu suretle biraz yardım etsek bugün beş, altı ay \ sonra Ertuğrul vilâyetini eski şeklinde görmek kabil olacaktır. Kendi memleketini yapmak hususunda âzami fedakârlık yapan bu gibi halka vekâletin, bütçesinden buralara da yardım etmesi lâzımdır. Büyük şehirlerin iman için de memaliki

— 1042 —

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

ecnebiyede birçok şirketlerle münakaşaya girdik. Henüz bir neticeye varamadık. Yakında varacağımızı ümidederim. Gelelim ikinci kısma yani Ankara'da 4 - 5 ailenin camide ve saire-de kaldığı meselesine: Heyeti Aliyenize kemali fahriyle ve şükranla söyliyebilirim ki muhacirlerin, şimdiye kadar görmedikleri bir surette halkımızın ve memurinimizin âzami şekilde ihtiyaçları tehvin ve iskânları temin edilmiştir. Eğer Ankara vilâyetinde bir cami içinde böyle dört, beş aile kalmış ise bunu Zeki Bey biraderimiz her hangi bir gün Vekâlete söylemiş olsalardı, bunu yapardık ve halledilir bir mesele idi. Binaenaleyh bütün tamimlerimizde de bu gibi muhacirinin biran evvel iskânlarına emir verilmiştir. Bunu kemali ehemmiyetle nazarı dikkate alır ve derhal iskân ederiz.

ŞÜKRÜ B. (Karesi) — Bugün gazetelerde gördük. Yeni İmar Vekili Karesi Vilâyeti dahilindeki muhacirine arazi tevzi ediyor. Buradaki iskân, iskânı muvakkat olduğuna göre tevzi edilen bu arazi muvakkat midir, yoksa daimî midir? Sonra efendim, bu memleketin eski iskân usulünde takibedilen basiretsizlikten, dirayetsizlik yüzünden ne fecî hâdiseyere mâruz kalmış olduğunu hepimizden ziyade zatıâliniz bilirsiniz, işlimin mümasilliğinden ziyade ırk da yen bu iskân meselesinde nazarı dikkate alınmış-mıdır?

MÜBADELE İMAR VE İSKÂN VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (Devamla) — Efendim iskân Vekâleti teşekkül eder etmez, hiçbir talimatname yoktu. Mücerret bir vekâlet halinde bulunuyordu. İlk başladığımız iş birçok talimatnamelerle vaziyeti tesbit etmekten ibarettir. Şimdiye kadar yaptığımız talimatnamelerin yekûnu 50 - 60 ı geçer. Bu da maatteessüf memleket dâhilinde ve yüzlerce seneden beri vukubulan muhaceretlerin ilmî ve esaslı bir surette takibedilmemesi yüzünden mütevellit bir vaziyettir. Mamafih mübadeleye tabi olan halkın derhal ellerine orada bıraktıkları mallara mukabil mal vermek mümkün değildir. Çünkü orada bıraktıkları malın miktariyle burada alacakları malın miktarını burada bir nisbet dâhilinde tesbit etmek mecburiyeti vardır. Onun için Celâl Nuri Beyin orada yaptığı iş muvakkat bir tedbirden ibarettir. Mücadele olmak için Heyeti Celilenize bir kanun teklif ettik. Bu

kanun zannederim ki İmar Encümeninden geçmiştir. Bu kanunda %17,5 nisbetinde kendilerine mal verileceği münderiçtir. Mübadele biter bitmez bu miktarın % 50 - 60 derecesine çıkması muhtemeldir. Diğer kısım için, memleketi-miziı iskân ihtiyacını bir şekli muntazam ve ilmîde yapabilmek için tetebbuata ihtiyaç vardır. Heyeti Aliyenize iskânı daimî diye bir kanun teklif ettik. Zannederim encümendedir.

Bu kanunda da iskânın ne şerait dâhilinde ve ne suretle icrası lâzımgeldiğini ve aşiretlerin vaziyeti umumiyelerinin ne suretle ıslah edileceğini umumi bir şekilde tesbit ettik. 60 maddelik bir kanundur. Bu kanun lâyihası Heyeti Celilenizce müzakere olunur ve bir karara iktiran ederse iskân keyfiyetinin ilmî ve esaslı bir şekilde halledilmesi ihtimali mevcuttur.

HAYDAR RÜŞDÜ B. (Denizli) — Vekil Beyefendi. Daire! intihaldyeniz olan izmir'de ma-lûrnuâlinis vâsi sülma buhranı vardır. Oradan yüzlerce telgrafnameler alıyoruz. Oranın mesken buhranı hakla nda na düşünülüyor ve sonra bizim haber aldığımıza nazaran...

ZAMİR B. (Adana) — Her tarafta var, yalnız izmir'de değil.

HAYDAR RÜŞDÜ B. (Devamla) — Tabiî Adana'yi bilmiyorum. Oranın cahiliyim ve biz Başvekâlete bu hususta bir temenni takriri de vermiştik. Acaba bu gibi sükna buhranının en şiddetle hükümferma olduğu şehirde getirilecek muhacirinin en son kafileye tehiri mümkün müdür, değil midir? Ve iskân mmtakaları tefrik tesbitinde yapılmış hataları varsa veyahut görülmemiş noktalar varsa bunların tashihi mümkün değil midir? Bunu sual ediyorum. Bıı bapta ne düşünülüyor?

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (izmir) — Efendim Haydar Rüşdü Bey kardeşimizin sualine Mübadele, imar ve iskân Vekâleti Vekiii sıfatiyle vereceğim cevap şudur : O da mübadeleye tabi olan halkın hakkı olarak bulduğum mahallere muhacir koyarım. Diğer keyfiyeti vekâleti deruhde eden arkadaşım düşünürler. Bu hususta benim düşüneceğim, her nerede muhacirinin hakkı olan hane mevcut ise oraya muhacir koymaktan ibarettir. (Bravo sesleri)

I : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Mesken buhranı ve saire meselesi benim vazifem dâhilinde değildir.

İSMAİL HAKKI B. (Karahisarı Sahib) — Efendim Harbi Umumide harik dolayısiyle ve diğer suretle yanıp yıkılan yerler vardır. Meselâ bizim dairei intihabiyemiz de böyledir. Bir işgal neticesi şehir yanmıştır. Belediyeler tabiî haritasız bir şey yapamıyorlar. Diğer birçok şehrimizde olduğu gibi halkın haleti ruhiyesi malûmuâlinizdir. O haritaların yapılarak ve tatbik edilip edilmediği vekâletçe takibediliyor mu? Zatıâliniz gu gibi şehirlerin başıboş kalması taraftarı mısınız, yoksa zatıâliniz bu vazifeyi deruhde edip muayyen bir plân dâhilinde şehirlerin imarına çalışacak mısınız? Yani burada müspet bir şey görmek istiyorum.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (Devamla) — Efendim bütün memleketin imaratmda şu yapılacaktır diye bir neticeye varmak mümkün değildir. Fakat Belediyelerin vaziyetlerini ta-Mbediyoruz. Bütün belediyelere imarın ne şekilde tatbik edileceğini ve haritalarını Vekâlete gönderilerek tasdik ettirmelerini yazmıştık. Bunlar etrafında Vekâlet çalışmıştır ve vardığımız netice de memleket dâhilinde yapılacak imaratm muayyen bir plân dâhilinde yapılmasını teminden ibarettir. Her halde zatıâlinizin arzusu dâhilinde bir neticeye vâsıl olmak ihtimal dahilindedir.

İSMAİL HAKKI B. (Karahisarı Sahib) — Belediyeler yapmıyor.

MUSTAFA NECATİ B. (Devamla) — Belediyelerin vazifesini yapmamasından dolayı Vekâlet, bütün belediyelerin vazaif ine müdahale edemez. Eimizden geldiği kadar belediyeleri ikaz etmek mecburiyetindeyiz. Ve onlara plân veririz.

ŞEFİK B. (Bayezid) — Beyefendi Şark vi-lâyatı ahalimizden şurada., burada kalmış, zaruret ve sefalet yüzünden gitmek iktidarını haiz olmıyan birçok kimseler vardır. Bunlar için ne düşünülüyor.

MUSTAFA NECATİ B. (Devamla) — Bunu arz ettim. Osman Kadri Bey sual etmişlerdi, Heyeti Aliyeniz müsaade buyurursa tekrar arz ederim. Bunlar için düşünülecek şey yerleştikleri yerlerde ihtiyaçlarını temin ederek kendiie rini müstahsil bir hale getirmektir. Fakat arzu

ederlerse, orada yerleşememişlerse tabiî onları da göndermek mecburiyeti vardır.

ŞEFİK B. (Bayezid) — Kendilerine iktiza eden muavenet bütçeye konmuş mudur?

NECATİ B. (Devamla) — Kanunda vardır. ZEKİ B. (Gümüşane) — Efendim bâzı ma

hallerde emvali metrukeden olan evlerin, muhacirinin haricinde olan eşraf ve zevat tarafından ahiren ve kira ile tutulduklarını istihbar ediyorum. Bu hususta Vekâleti Celilenizin noktai nazarı nedir ve bu ne derece doğrudur? Bu rivayet pek mütevatir olarak her yerde söyleniyor.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ MUSTAFA NECATİ B. (izmir) — Zeki Bey kardeşimiz, memleketimizin oldukça mühim bir yarası üzerine parmak vurmuşlardır. Memleketimizin birçok yerlerinde düşman işgalinden dolayı tahaddüs etmiş bâzı vaziyetler mevcuttur. Meselâ bütün Anadolu'i Garbinin yanan yer halkı izmir şehrine sığınmıştır. Burada onbin ikiyüz emvali metruke vardır. Bu onbinikiyüz emvali metrukeden dörtbin tanesine böyle yangından çıkmış kimseler yerleştirilmiştir. Diğer bir kısmında fuzuli işgaller vardır. Vekâlet tarafından bütün mıntakalarda işgallere nihayet vermek için âzami tedabir alınmış ve âzami şiddet gösterilmiştir. Bu şiddetin aksülâ-meli de yine Meclisi Âlideki arkadaşlarımızın müracaatiyle bize vâsıl olan netice ile görülmüştür. Birçok yerlerde fuzuli işgallere nihayet verilmiş ve bir an evvel muhacirleri iskân etmek vazifesini Vekâlet deruhde etmiştir. Bu iş üzerinde bütün mesaisini sarf etmektedir.

MUSA KÂZIM Ef. (Konya) — Efendim mübadeleye tabi muhacirlere aidiyeti tabiî olan emvali metrukeden ne miktar ev tahliye edilmiş ve tahliyede nasıl bir mükülâta mâruz kalınmıştır. Böyle bir şey var midir? Sonra mübadeleye tabi muhacirlere tahsisi lâzımgelen büyük evlerin mübadele memurları ve bâzı cemiyetler tarafından işgal edildiği mesmudur.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. (Devamla) — Demin de Zeki Bey biraderimizin sualine, cevap verirken söylemiştim. Muhacirleri iskân etmek mecburiyetinde olan Vekâlet bu gibi fuzuli işgallere nihayet vermek için çalışmıştır. Memurlar tarafından bu suretle işgal edilmiş bir şeyden

— 1044 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

habardar değiliz. Hakikaten böyle bir keyfiyet varsa - Heyeti Âliyenize söz veriyorum -bunları hemen tahliye ettirmek ve muhacirlerin oturacağı bir yeri her hangi bir adama işgal ettirmemek Vekâletin en mukaddesi vazifesidir. (Müşkülât var mı sesleri) Vekâlete kanunun bahşettiği salâhiyet vâsidir. Şunu da itiraf etmek lâzımdır ki, yerleştiği yerden çıkmamak hissi tabiatiyle mevcuttur. Başka bir ev bulmak ihtimali yoktur. Mesken buhranı vardır. Bu hususta gerek oturanlara ve gerek geleceklere teshilâ-t için mutedil bir vaziyet bulunmuş ve gelen muhacirlerden hiçbir kimse hariçte kalmamıştır. Bundan sonra da tabiî bırakılmıya-cak ve hepsi çıkarılacaktır. Muhacirler gelmeden, , memlekete vâsıl olmadan tahliye yaptığımız vakit şu neticeye vâsıl olduk. Tahliye ettiğimiz evler derhal tahribolundu. Onun için meseleyi o şekilde halletmek lâzımdır M, tahliye ettiğimiz zaman hem tahribolunmasın, hem de muhacir geldiği zaman açıkta kalmasın. Bu iki esas kabul edilerek tahliye ve iskân muamelesi yapılmaktadır.

RAGIB B. (Kütahya) — Efendim malûmu-âliniz istirdadedilen yerlerin birçokları düşman tarafından veyahut memleketi terk eden yerli hıristiyanlar tarafından yakılmıştır. Yani bütün İslâm mahalleleri yanmıştır. Bunların yerine her memlekette yüz, ikiyüz, beşyüz hıristiyan evleri kalmıştır. Bu evlere bittabi kendi evi yanan biçare İslâm ahali yerleşmiştir. Şimdi bugün istirdadedilen memleketlerin birçoğunda böyle bir vaziyet vardır. Bunlar ne olacaktır. Meselâ (Salihli) de (Uşak) da vardır. Birçok yerlerde vardır. Şimdi böyîe buralara yerleşmiş ve harikzede olan ahaliyi çıkarıp muhacir mi konulacaktır, yoksa bunlar burada kalacaklar mı?

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. (Devamla) — Efendim, kanun dâhilinde Mübadele, imar ve İskân Vekâletine verilen vazife ne ise o daire dâhilinde Vekâlet vazifesini itmama çalışır. Ragıp Bey kardeşimizin noktai esasiyesi şudur. Gelen muhacir buralara yerleşecek olursa bu halk ne olacaktır? Ben de bu suali Ragıb Beye tevcih edebilirim. Bunun ne suretle yapılacağını ve gelecek muhacirin yerleşmesi mi lâzım, yoksa bunların yerli halka müebbeden vermek mi lâ-

zımgelir? Bunu halledecek ancak Meclisi Âli-lizdir ve bir kanunu mahsusla hallolunacak bir meseledir. Mübadele, imar ve iskân Vekâletinin bununla alâkası yoktur. Benim vazifem mübadeleye tâbi olacak halkın malını nerede bulursam tahliye ettirmektir.

RAGIB B. (Kütahya) — Efendim iskân mın-takaları iskân Vekâletince tâyin olunur. Binaenaleyh iskân mmtakası olacak yer var. Esasen kendisi iskân mıntkası olmıyan ve yarıdan çoğu yanmış bulunan bir mahalli tekrar iskân mmtakası ittihaz etmek, yerli ahaliyi muhacir yapmaktan başka bir netice vermez. Eğer Vekâleti aliyenizin salâhiyeti dâhilinde olmasaydı bunu zatıâlilerine sormazdım.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. (Devamla) — Efendim iskân mıntakasını tâyin etmek, Vekâletin vazife ve salâhiyeti dahilindedir. Fakat hepiniz de takdir buyurursunuz M, memleketin falan veyahut filân mmtakası yanmıştır diye oraya gelen kardeşlerimizi koymıyacak olursak o kardeşlerimizi kabiliyeti istidadiyelerinin haricinde başka muhitler dâhilinde yaşatmış oluruz ki, bunlar ne müstahsil olurlar ve ne de memleket dâhilinde yaşıyabilirler. Binaenaleyh kabiliyet ve istidatları hangi mmtakada iskânlarını icabettirecekse oraya yerleştiriyoruz. Meselâ Kavala, Drama'dan gelen muhacirleri Van Vilâyetine, Erzurum Vilâyetine, Sivas Vilâyetine koyamam. Samsun'a korum, Bolu'ya korum. Bunların mıntakai iskânları buralarıdır. Tütün çıkmıyan ve tütüncülük olmıyan yerlere bu kardeşlerimizi gönderecek olursak ne müstahsil olurlar ve ne de barınabilirler, ne de yaşıyabilirler. Bütün bütün üzerimize mal olurlar ve iaşe mecburiyetinde kalırız. Onun için mıntakai ishkân tâyini lâalâttayin her hangi bir surette değildir. Bir mıntakanm iskân mmtakası olup olmadığı hakkında Vekâlet müdürleri uzun uza-dıya tetkikat yaparlar ve icabmda Meclisi Âliniz de bu işlerde bulunmuş olan arkadaşlarımızdan mütalâa sorulur. Ondan sonra Heyeti Ve-kilenin mütalâası alınır. Ondan sonra bir yer mıntakai iskân olarak tâyin olunur. Onun için mıntakai iskân tâyini lâalettâyin değildir. Üzerlerinde tetkikat yapılmış, sorulmuş ve gelen halkın vaziyetleri ve kaabiliyetleri oraya giden memurların, irkâp heyetlerinin verdikleri malû-

— 1045 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

mat üzerine tetkikat yapıldıktan sonra tasdik olunmuş ve nihayet bir yer iskân mıntakası olarak tâyin edilmiştir. Onun için falan yer yandığından dolayı iskân mıntakası olmasın diyecek olursak beşyüzbin İrişi açıkta kalır ve müstahsil olamaz. Bu işi Vekâlet deruhde ettiği vakit gelecek olanların vaziyetini ve buradaki halkın da vasiyetini düşünerek mutedil bir surette vazifesini ifa etmiştir.

ÖMER Ef. (Kars) — Efendim, malûmu ihsanınız, Kars ve havalisinde mühim miktarda boş binalar, emvali metrukeden bahçeler mevcuttur ve bunlar boş olmak dolayısiyle günbegün hara-bolmaktaiır. Oraya muhacir sevk ve iskan edilecek midir, bu hususta Vekâlet ne düşünüyor?

MÜBADELE, İM.^R *TE İSF.ÂH VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. (Devamla) — Efendim bu mmtakaya da alâkadar olduk. Kars ve sair mahallerin vaziyeti urrramiyesi hakkmda gerek mahallî icra memurlanndan ve gerek rüesayı memurin ve askeriyeden, malûmatlar olan asker memurlardan bir fikir aldık ve bir esar3 da koyduk. Emvali metrukenin vaziyetini ele tesbit ettik ve orasını da ayrı bir mnıtakai iskân olarak tefrik ettik ve bir vilâyet mıntakası yaptık. Binaenaleyh oraya konup konmıyaoağı ve nereden gelen muhacirlerin oraya yerleştirilmesi lâzımgeleceği bir tetkika muhtaçtır. Kışın bu tetkik yapılamamıştır. Vakit bulunamamıştır. Bunun için burası bir mıntakai iskân tâyin edilecektir. Bir vilâyet müdürü gönderilmiştir. Bu hususta tetkikat yapılmaktadır. ITeticei tetki-katı diğer bir celsede arz ederim.

FERİDUN FİKRİ B. (Dersim) — Efendim muhacirinin telefat miktarım öğrenmek isterim. Ne kadardır, takriben yüzde kaçtır?

MÜBADELE, İMAR VE- İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. (Devamla) — Efendim gelen muhacirinin yekûnu 155 585 kişi miktarında olduğunu arz etmiştim. Bunlar Heyeti Aliyenizin malûmu olduğu veçhile kışın gelmişlerdir. Gerek vapurlarda alman tedbirler, gerek irkâp istasyonlarında alman tedbir - ki bu hususta Hilâliahmer Cemiyetine arzı şükran etmek borcumdur ve bir vazife telâkki ederim -gerek geldiklerinden sonra alınan vaziyet neticesi olarak şimdiye kadar iskân muamelesi go-rülmiyen mahallerde misli olmamış bir şekilde iskân muamelesi yapılmıştır. Ve şayanı şükran

dır İd, sâri hastalık olarak hiçbir hastalık çıkmamıştır. Ancak bir, iki mıntakada ufak - tefek fa âsi sâri hastalık zuhur etmiş ise de derhal defedilnıiştir. Şunu da Heyeti Aliyenize arz etmek isterim ki, buraya gelen arkadaşlarımızdan üç, dört ay şurada, burada kalmış, köylerinden atılmış, şehirlerde toplanmış bir kısım, kırk, el-libin nüfus miktarında muhacirin çok harabi ve üzüntü çekmişlerdi. Bu şerait dâhilinde geldikleri halde telefat miktarı nisbetini tâyin ede-miyeceğim. miktarda azdır. Aldığımız raporlarda âzami bindedört tahmin ediliyor. Müsteşar Bey de böyle söylüyorlar. Bu hususta arz edeceğim netice su olabilir. Hali tabiîden fazla vefiyat olmamıştır. Ve sâri hastalık da vuku-bulmamıştır. (Kâfi sesleri)

KEMAL B. (Saruhan) — Kereste fiyatları haddi gayeye varmıştır. Yanan memleketlerin imarı için malzemei inşaiyenin mümkün olduğu kadar ucuz olması vazifeniz icabmdandır. Bugünlerde bilhassa kereste fiyatı yükselmektedir. Bunun haklanda ne düşünüyorsunuz?

MUSTAFA NECATİ B. — Efendim Kemal Bey kardeşimizin sordukları sual şunlardır. «Keresteyi ne suretle alıyorsunuz?» Bu suali diğer bir şekilde Kastamonu Mebusu Muhteremi Halid Bey arkadaşımız sormuştur. Verdiğimiz cevapta memlekette yerli kereste ile imar yapmaya karar vermiş olduğumuzu söyledik ve bu esastan ayrılmaya imar Vekâleti karar vermemiştir. Kerestenin ucuz alınması, kerestenin ucuz çıkarılması doğrudan doğruya benim Vekâletime ait bir mesele değildir. Bu hususta Vekâleti aidesi lâzımgelen tedabiri yapar ve düşünür. Bu suali vekâleti aidesine sorarsanız o zaman belki daha esaslı bir cevap alabilirsiniz.

ZAMİR B. (Adana) — Efendim bendeniz Ilgın'a da muhacir gönderildiğini görüyorum. Halbuki bugün Ilgın'ın havası vahimdir. Buraya gidecek olan mahacirler belki kış olmak itibariyle bir dereceye kadar sıhhatlerini muhafaza ettiler. Fakat, yazın sıcaklar başladığı zamanda behemehal hastalanacaklar, öleceklerdir. Bunlar hakkında Vekâlet acaba bir şey düşünüyor mu, kalkıp kalkmıyacakları hakkında bir tedbir ittihaz etmişler midir?

NECATİ B. — Efendim bu 150 bin mulıani-rin nakliyatı ve iskânı hususunda bâzı ufak, te-

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

fek tebeddülat.yapmak mecburiyeti hâsıl olmuştur. Fakat bunun miktarı âzami dörtbin, beş-bini geçmez. Malûmuâliniz kış gelmiştir. Meselâ Tekirdağı'na dörtbin kişi getirilmiştir. Bunun derhal nakliyatına başlamışızdır. On gün misafirhanelerde beslemek mecburiyetinde kalmışızdır. Çünkü kar yarım metreye çıkmıştır. Böyle bâzı mühim vaziyetler dâhilinde hakikaten iskân edilmemesi lâzımgelen mmtakala-ra ufak, tefek kafileler gitmiş ve iskân edilmiştir. Bunun zararım gördük ve üç, dört bin kişiyi tecavüz etmemek şartiyle mıntakalarda bâzı tebeddülat yaptık. Ilgın için bataklık olduğu ve orada hastalık bulunduğu Vekâlete ihbar edilmiştir ve burada bir vaziyeti tedabiriye alınmıştır.

SÜLEYMAN SIRRI Ef. (Trabzon) — Balkan Harbini mütaakıp yani 1332 senesinde muhacirine verilen emlâk 6 - 8 seneden beri vazı-ülyed oldukları halde emlâki mezkûreden bâzılarının sizce tertibedilen mıntakalar ahalisinden olmadıkları bahanesiyle yedleri ref ve izale edilmekte ve bunlar açıkta bırakılmaktadır. Bunun için ne mülâhaza ediliyor?

NECATİ B. (izmir) — Efendim Mütemev-vilân Kanunu diye vaktiyle bir kamın yapılmıştır. Bu kanunda Rumeli'den gelen muhacirlere mal verilmiştir. Mübadele Kanunu bütün emvali metrukeyi gelecek olan muhacirlere tahsis etmiştir. Onun için Mütemevvilân Kanuniyle bunun arasını tâyin etmek ve meseleyi bir neticeye vardırmak için Heyeti Vekileye uzun bir rapor verilmiştir. Heyeti Vekilenin kararı neticesinde arz ederim.

SÜLEYMAN SIRRI Ef. (Trabzon) — Demek derdesti müzakeredir.

REİS — Efendim müzakerenin kifayeti hakkında bir takrir vardır. Müzakerenin kifayetini reyi âlinize koyacağım.

MUSA KÂZIM Ef. (Konya) — Bir sual soracağım efendim, ufak bir şeydir.

REİS — Müzakerenin ademi kifayesi hakkında Abidin Bey söz istedi, söz aldı.

ABİDİN B. (Saruhan) — Efendim bendeniz müzakereyi kâfi görmüyorum. Çünkü Muhtelit Mübadele Komisyonunun bu kere mübade-lei hususiyeye karar vermiş olduğunu haber aldım.

HAYDAR RÜŞDÜ B. (Denizli) — Hayır... ABİDİN B. (Devamla) — Evet veya hayır,

vekili aidinden işitmek istiyorum. HAYDAR RÜŞDÜ B. (Denizli) — Ben de

hayır diyorum, biliyorum da onun için. ABİDİN B. (Devamla) — Buna ait izahatı

dinlemek için müsaade buyurursanız müzaekre devam etsin.

REÎS — Efendim müzakerenin kifayetini reyi âlinize koyuyorum. Kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reyi âlinize kokuyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın müzakere kâfi görülmemiştir.

NECATİ B. (İzmir) — Efendim Muhtelit Mübadele Komisyonu...

REİS — Efendim müsaade buyurun, Hamdi Bey sualini sorsun.

HAMDİ B. (Ordu) — Bizim dairei inti-habiyemizde birtalkım emvali metruke vardır ki, bunlar yüzlere baliğ oluyor. Gerek merkezde, gerek kasabada, bunlara muhacirin iskân edilmemiş, halkın da ihtiyacı yok ki, orayı işgal etsin, müruruzamanla oralar ha-rabolacak. Hükümeti mahalliye bunların muhafazası için ne düşünmüştür, bir tedbir, bir çare düşünmüş müdür?

İMAR VEKÂLETİ VEKİLİ NECATİ B. — Efendim emvali metrukenin muhafazası hakkında İmar Vekâleti no düşünmüştür diye Hamdi Bey arkadaşımızın bir suali vardır. Emvali metrukeyi elimize aldığımız zaman hakikaten bir kısmında bâzı tahribat olmuştur. Bu da malûmuâlileridir ki, memleketi düşman istilâ etmiş, işgaller olmuş ve bu suretle tahrbat yapılmıştır. Yapılabilen şundan ibarettir. Demin de arz ettiğim veçhile hepsini birden tahliyeye gitmedik, gidecek olursak boş kalan evi herkes tahribediyor. Binaenaleyh muhacir celbettiğimiz yerlerde, bunların tahliyesi müstebat olan yerlerde sürati iltizam etmedik. Bunları işgal edenlerin muhafız olarak elinde bırakmayı bir tedbir ittihaz ettik. İkinci tedbir de bekçi teşkilâtına ehemmiyet verdik. Memurini mülkiye ve in-zıbatiyeyi emvali metrukeyi muhafaza hususunda daha fazla tedabir ittihazı için ikaz ettük. Bundan başka yapılacak bir tedbir bulamadık. Bu suretle bekçi teşkilâtına ehemmiyet verdik ve muhacir gelmezden tahliye

— 1047 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

ameliyatına başlanmazdan evvel tahribatın önüne geçilmesine emir verdik.

ABÎDÎN B. (Saruhan) — Bendeniz ademi kifayeden bahsederken sual sordum, cevap versinler.

REİS — Reşad Beyin suali vardır. Ondan sonra bu mübadele heyeti sualini beyan edersiniz .

MUSA KÂZIM Ef. (Konya) — Efendim Zamir Bey buyurdular ki, Ilgın'a da muhacir iskân edildiğini istiyorum, burası muhacir iskânına elverişli değildir. Bu nasıl olur. Necati Bey de cevaplarında gitmiş ama alacağız gibi ifadatta bulunmuştur. Ilgın mümbit, nüfusa muhtaç, feyyaz araziye malik bir yerdir. Yalnız orada Nasa gölü vardır. Bu Nasa gölü için de Nafıa Vekili teşebbüs almıştır. imar Vekilinden rica ederiz. Buna iştirak buyururlarsa oraya binlerle muhacir iskânı kabildir. Yirmi bin lira üs de oraya üç, beş köy yapılabilir. Mevcut arazi boş ve hâlidir. Bunu rica ediyorum.

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKtLÎ NECATI B. — Efendim bu husus haHkında zaten vaktiyel Reisi Muhterem Fethi Beyefendi tarafından ikaz edilmiştik. Adana seyahatine gittikleri zaman halk, müracaatında söylemişlerdi. Bu hususta gerek Nafıa Vekâleti, gerek Dahiliye Vekâleti tabiî lâ-zımgelen tertibatı almışlardır. Biz Ilgın'da ayrıca köy tertibatı yapamayız. Muhacirini de kısmen iskân ettik. Muhacirin orada barınabilirce kalacaktır. Vaziyetlerinde bir tebeddül hâsıl olmazsa tabiî bırakacağız. Şimdiye kadar tebeddüllerine dair bir neticeye vâsıl olmadığımızı, muayyen mmtakalarda iyi bir surette yerleşemediği tafedirde imkân hâsıl olursa tebdil edileceğini söyledim.

REŞAD B. (Saruhan) — Efendim bendeniz bir temennide bulunacağım.

REİS — Muhtelit Mübadele Komisyonunun hususi bir mübadele hakkında kararı var mıdır diye vâki sualin cevabı sırasıdır. Fakat bu karar her iki Hükümetin tasdikine mli-tevekkıftır. Binaenaleyh bir mesele yoktur. Böyle bir karar yoktur.

REŞAD B. (Saruhan) — Efendim malû-mulâliniz Saruhan ve İzmir vilâyetlerinin en mühim ve başlıca hasılatları çekirdeksiz üzümdür. Aydın vilâyetindeki - eski Aydın

vilâyetini feasdediyorum - emvali metrukeye ait bağlar harabolmaktadır. Bu vilâyetlerin evvelce senevî varidatı bir milyon iki yüz bin kantar üzüm olurdu. Erbabı ihtisasın ve ticaretin rivayetine göre bu bağların bakımsızlığı yüzünden bugün altı yüz bin kantara tenezzül etmiştir. Altı yüz bin kantar üzüm', yirmi yedi milyon okka eder. Bunun bir okkası bir liraya kadar satılırdı. Demek ki, bu bağların harabisi yüzünden memleket yirmi yedi milyon, otuz milyon lira kadar her sene bir zarara giriftar olmaktadır. Bağların sebebi harabisi de şudur. Emvali metrukeye ait bağlar bâzı bağcılar tarafından isticar ediliyor. Fakat lâyılkiyle imar edilmiyor. Çok mahsul almak için bağalrın asmalarını uzunca bırakıyorlar. İmar etmiyorlar. Fazla mahsul almak istiyorlar. Belleme, çapalama, gibi ameliyat hiç olmuyor, iki sene, üç sene olmak üzere bu bağlar icara verilmiş. Halbuki bu bağlar gelecek muhacirine tahsis edilmek lâ-zınıgelir. Zannederim, Saruhan, izmir vilâyetlerine mürettebolan muhacirin henüz gelmedi. Fakat gelenler arasında bağcılık ilminden anlamıyan ve bu işle meşgul olmıyan birçok muhacirin var. Bağcılıktan anlıyanlar pekâlâ istifade ederler. Fakat anlamıyanlar elinde vilâyetin pek mühim serveti membaı olan bu bağlar bakımsızlık yüzünden harabiye duçar oluyor. Hükümetten çok rica ediyorum. Esaslı bir çare düşünsün. Keza bu mâruzâtım zeytinlikler için de varittir. Mülkiye müfettişlerinden bir zattan işittim. Bugün halk da söylemektedir. Kıymetini bilmiyen bâzı muhacirin otuz senede meydana gelen bu zeytin ağaçlarını mahrukat ihtiyacı için kesmektedir. Bunlara çok yazıktır. Memlekete

.milyonlarca lira girmekte iken bundan sonra vilâyet bu varidattan külliyen mahrum olacaktır. Bunların membaı için ve bu zeytinlik ve bağların muhafazası, imarı için ne gibi te-dabir lazımsa bunun ittihazını Hükümetimizden ehemmiyetle rica ediyorum, ihmal bu-yurmasmlar.

ABÎDİN B. (Saruhan) — Efendim bendeniz Heyeti Gelilenizi tasdi etmek istemezdim. Fakat Mübadele Vcfıâleti Vekili Muhterem arkadaşım Necati Bey mübadelei hu-susiyenin kabul edileceğini beyan ve kendisi tarafından ikrar edilmesi üzerine bu me-

— 1048 —

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

seleden bir kısmının kendilerine ve diğer bir kısmının da Hariciye Vekâletine aidolduğun-dan bahsedeceğim.

REİS — Müabdelei hususiyenin kabul edildiğini burada söylemedi. Muhtelit Mübadele Komisyonunun karan vardır buyurdular.

ABÎDİN B. (Saruhan) — Muhtelit Mübadele Komisyonunun kararı kendilerince ten-sibedilmiştir İd..

MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ VEKİLİ NECATI B. — Hayır efendim, yanlış anlaşılmıştır. Mübadeîei hususiye kabul edilmemiştir ve Hükümet hiçbir vakitte beş bin kişinin uğruna feda edemez. Bunu açık söyliyorum.

ABİDİN B. (Saruhan) — Müsaade ediniz. Mübadeîei hususiye hakkında Muhtelit Mübadele Heyeti tarafından kabul edilen karar, Hükümet tarafından kabul edilmemiş ise ve bunu kabul etmiyeceğinizi söylüyorsanız sos söylemekliğime hacet yoktur. Yani mesele yoktur.

MÜBADELE, İMAR VE ÎSKÂN VEKÂLETİ VEKlLl NECATI B. — Efendim bağlar meselesi, bağlar hakikaten mühim bir meseledir. Bunun için izmir'de bağcılar kongresi vukubuldu. Bunlarla temas ettik. Bu husustaki arzularını vekâlete bildirmelerini iş'ar ettik. Bunlar, vardılklan esasları henüz bize tebliğ etmediler, imar Vekili Celâl Bey de bu işle izmir'de meşgul olmuştur. izmir'de bilhassa böyle çekirdeksiz üzüm yetiştiren bağlan muhacirin işlemeyi bilmiyor-Bu bağlar onlara verilecek olursa tam mâ-nasiyle fayda temin edilemiyecektir. Onun içindir ki, bu, bir meselei mühimmedir ve uğraşılmaktadır. Her halde bir neticeye varılacaktır. Mübadeîei hususiyeye gelince : Müteaddit arkadaşlanm tarafından hususi surette vukubulan suallere cevap vermiştim. Hükümet Mübadeîei hususiyeyi kabul etmemiştir demiştim. Binanenaleyh bu mesele hakkında daha ziyade izahata lüzum görmüyorum.

ABtDtN B. (Saruhan) — Hükümet bu şekilde kabul ediyorsa bendeniz de mevzuu münakaşaya lüzum görmüyorum.

REİS — Efendim müzakerenin kifayetine dair takrirler var. Binaenaleyh müzakerenin kifayetini reyi âlinize vaz'edeoeğim. Müzakereyi kâfi görenler lütfen el kaldırsın. Aksini

reye vaz'ediyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Müzakere kâfi görülmüştür.

325 nci faslın yekûnu (5 511 721) liradır. Evvelce 5 528 727 iken demin kabul ettiğimiz on yedi bin lira bundan tenzil edilmiştir, Muvazenei Maliye Encümenince. Binaenaleyh 325 nci faslın yekûnu olan (5 511 727) lirayı kabul edenler lütfen el kaldırsın. Atîsini reye vaz'ediyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir.

Fasıl Lira 326 Tahsisatı fevkalâdei şeh

riye 255 999

RElS — Söz istiyen var mı efendim? (Hayır sesleri) 326 nci faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'ediyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edildi efendim.

Fasıl Lira

326/A Telgraf ücuratı 20 000 REİS — Söz istiyen var mı efendim? (Hayır

sesleri) 326/A nci faslın yekûnunu kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'ediyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul edilmiştir. Yekûnu umumi 6 020 000 liradır. Söz istiyen var mı efendim? (Hayır sesleri) Yekûnu umumiyi kabul edenler lütfen el kaldırsın. Aksini reye vaz'ediyorum. Kabul etmiyenler lütfen el kaldırsın. Kabul olundu.

C — Bahriye Bütçesi : REİS — Efendim Bahriye Bütçesinin müza

keresine geçiyoruz. RECAt B. (Trabzon) — Muhterem arkadaş

lar Bahriye Bütçesi münasebetiyle bu âciz arkadaşınız Bahriyeli olmak dolayısiyfle ve dairei intihabiyemin sahilde bulunması hasebiyle bahriye ile pek ziyade alâkadarım. Binaenaleyh bundan dolayı Heyeti Celilenize mütalâatı âcizane-mi müsaadei âlinizle arz etmek istiyorum.

Arkadaşlar öteden beri iki düsturu askerî vardır. Bunlardan birisi; civannda bulunan denizlere hâkim olmak. Hiç şüphesiz bu mülkün, vatanın muhafazasına hadim olan esbap ve vesa-ilden birisini teşkil eylemek, ikincisi, arkadaşlar, denize malik olup da kuvvei bahriyesi olmı-yan devlet, vaktü seferde mülkünden istifade

— 1049 —

I : 20 24 . 3 . 1340 0 : 2

edemiyeceği gibi vaktü hazarda dahi harbi tah-cüdedemez. Bu iki düsturu askerî nazarı mütalâaya alınacak olursa denizlerden edilecek istifadenin ehemmiyeti fevkalâdesi anlaşılır ki, bundan en ziyade hisse alacak zannederim yedi bin kilometreyi mütecaviz sahillere malik olan Türkiye Devleti olsa gerektir. Yine hiç şüphesizdir ki, arkadaşlar, bir kuvvei bahriyei faika ile denizlere hâkim olan milletlerin servet noktai nazarından iktisabedeceği itibar daha fazladır. Bu bir hakikattir ki, bunu ihmal etmek felâket addolunur.

Yine hiç şüphesizdir ki, arkadaşlar memleketin mahsulâtını ambarlara doldurup, servet yolunda engin denizlere doğru açılan ticareti bahriye gemilerimiz donanmamızın gölgesini sathı bahirde bir vakit görmedikçe emniyetle seyrüsefer icra edemez. Maatteessüf arkadaşlar, tarihî, coğrafi, iktisadi, askerî bütün kuvvetlerin cebriyle Türkiye'nin bir Hükümeti bahir olması lâ-zımgelirken hiçbir zaman lâzımgelen, iktiza eden mevki ve salâhiyet verilmemiştir. Deniz ticareti bu millette tabiatı saniye olarak kalmış. - Gerçi birçok gemiler, donanmalar amiraller yetişmiş ise de ihtiyacatm tesiriyle zaman, zaman zuhur ve uful eylemiştir.

Arkadaşlar bizde vesaiti bahriye ihtiyacatı ilk defa Sultan Orhan devrinde, Süleyman Şah'-ın iki sandalla mütevekkilâne denize saldırması neticesi olarak hâsıl olmuştur. Sultan Murad devrinde ilk defa olarak Gelibolu'da bir inşaatı bahriye tersanesi ve gemiler inşa olunmuştur. Bu tarih bizim için inşaatı bahriyenin mebdei addolunur. Fatih zamanında donanma umuruna ehemmiyet verilmiş ve İtalya'dan celbolunan mimarlar vasıtasiyle Kasımpaşa, tersane ittihaz kılınarak (3) bin tona kadar cesîm (Kalyon) yapılarak bu donanma sayesindedir ki, Karade-nizin, Anadolu'nun sahilleri, Kırım Şibihceziresi ve Azak denizi sahilleri dâhil havzai hükümet olmuştu. Bundan sonra Kanuni Sultan Süleyman devrinde, Hint denizleri Türk donanmasına cevelangâh olmuştu. Ondan sonra birinci derecede kesbi ehemmiyet eylemişti. Çok yazık ki, donanmanın hasmı canı olan Sultan Hamid donanmanın mahıv ve ifnası için birçok vesaite müracaat ederek, en nihayet donanmayı enkaz halinde Halic'in kirli sularına bırakarak enkazını da kendisini de tac ve tahtı ile beraber yıkıp gitmiştir.

Arkadaşlar bundan sonra bahriyenin onbeş senelik hayatı geliyor ki, Heyeti Oelilenizce malûmdur. Malûmuâlinizdir ki, Meşrutiyet ilân edildiği vakit Türk donanması Halic'in kirli sularında, altlan midye ve yosun bağlı olduğu halde, her türlü terakkiyatı bahriyeden mahrum bir vaziyette bulunuyordu. Millet, donanma umuruna ehemmiyet vererek bir taraftan donanma cemiyeti teşkil, diğer taraftan mütehassıslar celbederek donanmanın terakkisi hususuna gayret etti. Çok yazık ki, donanmasızlık yüzünden yine hâdiseler doğmuş idi. Trablusgarb ve Balkan muharebeleri... Evet arkadaşlar Trablus, bu güzel memleket bilâhara sarf edilen para ile eğer vaktiyle bir donanmaya malik olmuş olsaydık, hiç şüphe yok ki, Trablusgarb, bu güzel memleketin elimizden kaybolmak ihtimali yoktu ve elimizde küçük bir donanma kuvveti olsaydı, Balkan ittifakı bile hâsıl olamıyacaktı. Arkadaşlar Cezairi Bahrisefid adaları bu güzel adalar mânevi hususattan sarfınazar, bir hesabı maddi ile bu yerlerin kıymeti (50) milyon altın eder. Eğer altı milyon lira sarf etseydik, hiç şüphesiz memleketimize (50) milyon altın kazandıran bu güzel adacıklarımız elimizden kaybolmazdı.

Arkadaşlar kuvvei bahriyenin kudretini arz sadedinde olmak üzere söylüyorum ki, eğer biz kuvvetli bir donanmaya malik olmuş olsaydık, Çanakkale taarruzu bile vukua gelmiyecekti. Eğer yine o kuvvet elimizde olsaydı, Karadeniz-deki hâkimiyet sureti katiyede temin edilmiş olup, Şark Cephesi takviyesiz, ve levazımsız kal-mıyacak ve bu veçhile koca memleketi baykuş yuvasına çeviren fecayi vukua gelmiyecekti. Bunları tarihe bırakıyorum. Son onbeş sene zarfında Hükümetimiz, ancak bahriyeye iki eski Alman zırhlısiyle dört (Muaveneti milliye) sisteminde torpido muhribi tedarik edebilmişti, Harbi Umumideki müdiran umuru tenkid etmi-yeceğim. Çünkü o zamanda merhum Cemal Paşa kuvvetli bir surette silahlanmaya azim idi. Avrupa tezgâhlarına sipariş edilmiş olan gerek büyük sistemde, gerek küçük sistemde birçok gemiler inşa olunmakta idi. Hattâ bir kısmı inşa olunmuş iken Halbi Umumi zuhur etti. Harbi Umuminin zuhuru, şüphesiz bu milleti bu kuvvei bahriyeden mahrum etmiştir ki bu da millet için, bahriye için şüphesiz bir talihsizliktir. Hulâsa arkadaşlar bizim gibi vâsi bir sahile

— 1050 —

I : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

mâlik olan bir Devletin kuvvei bahriyeye olan ihtiyacatı çoktan anlaşılmış bir hakikattir. Bu hakikatler karşısında durmak zamanı değildir kanaatindeyim. Memleketin emniyeti için çok lâzım olan ve birçok fedakârlıklarla vücuda gelmiş olan bu üç asırlık müesseseyi ihmal etmek doğru değildir. Öyle bir müessesedir ki: Tersanelere, mekteplere hastanelere, müzelere, darülsınaalara, limanlara ve daha birçok şeylere mâlik olan azîm bir müessesedir ve bu müesseseyi ihmal etmekle zannediyorum ki ilerde hiçbir tedbirle önü alınamıyacak, daha doğrusu hiçbir suretle tamir edilemiyecek bir hale sebebiyet vermiş oluruz ki Heyeti Celilenize bunu arz etmeyi Milletvekili olmak itibariyle bir vazifei vataniye ve milliye addediyorum. Yine hiç şüphesizdir ki arkadaşlar, dünyalara harikalar gösteren büyük milletimizin başında azîm ve celâdet ve fedakâri gösteren vatanin tahlisi uğrunda pek çok fedakârlık gösteren kumandanlarımız ve Hükümetimizin milletimizin saadet ve selâmeti hâzırasmı ve âtisini temin etmek için muktazi istihzaratı şimdiden yapmış olduklarına tamamen kaaniim ve bundan dolayı çok mutmaniim. Yalnız Hükümetin nazari dikkati âlilerine müsaadeleriyle şunu arz etmek isterim ki milletimizin selâmeti hâzıra ve âtiyesini temin ve halkımızı refah ve saadete isal için Hükümetimiz son bir süratle ve azîm ve imanla gayesine vâsıl olmak, hedefine erişmek istiyorsa yolunu tam süratle verecektir. Fakat bendeniz Hükümetin makinalarında mü-saadei âlileri ile bir eksiklik görüyorum. Şüphesiz ki Hükümet son süratle yoluna devam ederken bâzı arızaların zuhuriyle süratinden kaybeder. Bu arızalar hiç şüphesiz ki makina-nın bozukluğundan değil makinistin eksikliğin-dendir. Hükümetimiz geçenlerde gayet iyi bir şey yapmıştır. Meselâ iktisat makinasını ikiye tefrik etmiştir. Hükümet bunları ikiye tefrik etmekle şüphesiz iyi bir şey yapmıştır. Ve bu makinayı ayrı ayrı makiniste vermekle vazifeleri taksim etmiştir. Hiç şüphesiz ki bu iktisat makinası bundan sonra daha iyi çalışacaktır ve hiç durmayıp mesaisine devam edecektir. İşte bu kabilden olarak Hükümet makinaları içerisinde bendeniz yekdiğerinden ayrı ayrı sistemde bir makina daha vardır. Bunun da vazifesi bir, fakat modelleri, sistemleri yekdiğerinden ayrıdır ki bunlardan birisi Harbiye, di

ğeri Bahriyedir. Hükümet bu büyük makinayı bu büyük yükü bir makinist üzerine bırakacak olursa hiç şüphesizdir ki bâzı arızalar çıkıp süratini kaybedecektir. Bendeniz arz etmek istiyorum ki bu makinayı muntazaman çalıştırmak için vazifeyi iki tefrik etmek lâzımdır ve bu suretledir ki kuvvetli bir Hükümet Sefinesi hedefine vâsıl olmak için son süratle ilerler ve gayesine suhuletle vâsıl olur. Her devlette umuru Hükümet, taksimi amal kaidesine ve mesainin mahiyetlerine göre birtakım aksama ayrılmışlardır. Nasıl ki Hariciye, Dâhiliye, Ziraat, Ticaret vekâletleri müstakildir. Bahriyenin dahi müstakil bir vekâlet olması çok lâzımdır. Çok ehemmiyetlidir. Binaenaleyh Devletin diğer şuabatı müstakillen idare edildiği halde bütçeye hiçbir tesiri olmıyan ve esasen teşkilâtı mevcudolan ve ordu gibi ve vatanın mabihilhayatı ve mabihilistinadı olan donanmayı da gerek tesis ve gerek teçhiz ve hazırlamak için müstakil bir bahriyeye çok ihtiyaç olduğu kanaatindeyim. Netice arkadaşlar, mukadderat bizi sevgili vatanımızı donanmasız yaşıyamıyacak bir mevkii coğrafide tesis etmiştir. Bilhassa sahillerimizi Ticaret bahriye filolarımızı düşünmek mecburiyetindeyiz. Binaenaleyh ümidederim ki, zimamdaran umurumuz bu ciheti derpiş etsinler ve bahriyeyi ihmal etmemek suretleriyle müesellem olan kiyasetlerini ispat etmiş olsunlar, bundan çok ümitvanm.

Bundan başka arkadaşlar, Bahriye zâbitanı hakkında müsaadei âlinizle bâzı şeyler arz etmek istiyorum. Tensikat dolayısiyle Bahriye ıVoitanmın birçokları kadrodan çıkarılmış ve tekaüt edilmiştir ve bu suretle 800 zabit tekaüt edilmiş ve kadro harici kalmışlardır. Bu zâbi-tan efendilerden bir kısmı bugün bâzı gemilere kaptan olabilir. Fakat diğer kısımlarda iş bula-mıyacak bir vaziyette bulunuyorlar. Ve bundan müteessirim. Bugün halihazırdaki mevcut Bahriye iâbitanı (1 200) zabit olarak kalmıştır. Fakat malûmuâliniz hâdisatın tevlidettiği sebeplerden dolayı bunların içerisinde terfi etmemiş, hattâ onbeş senelik zabit mevcuttur. Terfi etmemiştir. Çok yazıktır, bunları düşünmek lâzımdır ve bunlardan bir kısmı malûmu-âlinizdir ki Harbi Umumide harbe iştirak etmişlerdir ve Harbi Umumide muvakkaten ordu-

— 1051 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

ya verilmişsiniz diye terfi ettirilmemiştir. Bahriyede muharebe hitamında iade edilmişlerdir. Bahriyede de terfi olmadığından maatteessüf oradan da mahzun kalmışlardır. Binaenaleyh bunların terfihini nazarı itibara almak lâzımdır. Geçenlerde bendeniz bu bahriye zâbitanı-nın bilhassa küçük rütbedeki zâbitanın ne kadar terfie ihtiyacı olduğunu tetkik ettim. Bugün meselâ, (109) mülâzimden ancak iki kişi terfi edebiliyormuş, halbuki bu (109) mülâzim efendi kıdemlerini doldurmuş, ehliyetlerini her şeylerini ispat etmişlerdir. Buna mukabil ancak iki zabit terfi edebileceğini söylediler. Sonra (440) yüzbaşı vardır. Bunların içinde ancak (47) kişi 1340 senesi için terfi edebiliyor. Sonra (207) kıdemli yüzbaşı vardır ki bunlardan ancak (13) kişi terfi edebiliyor. Sonra (61) kurvet vardır ki, bunlardan üç kişi, sonra, firkateyn kaptanları geliyor ki bunlardan da ancak üç kişi terfi edebiliyor. Şimdi düşünüyorum. (109) mülâzimden iki kişi. Diğerleri bu hakkı talebetmiyec^kler midir? Bunların kıdemleri, iktidarları, ehliyetleri farz edelim müsavidir. Müdafaai Milliye Vekili Muhteremi Paşa Hazretlerine bu terfi hakkında fikri âlilerini sordum. Dediler ki kadro bu kadardır. Halbuki efendiler, bendenizin tahkikatıma göre kadro böyle değildir, daha fazladır. Bugünkü kadroya köre olabilir. Hakiki kadro öyle değildir.

Meselâ Peyki Şevket Süvarisi binbaşı olmak lâzımgelirken kadroda yerine yüzbaşı konmuştur. Yavuzun süvarisi Miralay olmak lâzımgelirken binbaşı, kaymakam gösterilmiş, halbuki kadro ikmal edilirse terfi etmeleri lâ-zımgelir. Hakiki kadroyu kabul etmek lâzımdır. Onbeş seneden beri terfi etmemiş zâbitan mevcudoldıığımu Heyeti Celileııizin nazarı dikkati âlilerine arz ediyorum. Binaenaleyh bendeniz şimdilik bu kadarla iktifa edeceğim. Diğer arkadaşlarım da Heyeti Celilenizi bâzı hu-susatta tenvir edeceklerdir. Rüfekayı muhte-rememle beraber geçenlerde Bahriyenin müstakil bir daire olması için 95 imzalı bir takrir hazırlamıştık. Eğer Heyeti Muhteremeniz münasip görürse bütçe münasebetiyle bu takririn de müzakere edilmesini ayrıca rica ediyorum.

ALİ RIZA B. (Kastamonu) — Efendim sabık imparatorluğun esbabı intitat ve inkırazı

meyanında en mühim âvamilden birisi de hâkimiyeti bahriyesini ihmal etmiş olması idi, itikadmdayım. Tabiî bunun edvarı maziye aidolan safahatını refiki muhteremim Reoai Bey azayı kirama, Meclisi muhteremeye hatırlattılar. Bu bapta daha fazla tafsilâtı tarih safhalarına terk ederiz. Bendeniz yalnız Meşrutiyetten itibaren cereyan eden ahval ve suida-reden bahis ve Meclisi Âlinizi tenvir etmek istiyorum. Heyeti Ceüleye bunu arz için sabrınızı suiistimal eder ve kıymettar vaktinizi işgal edersem lütfen bendenizi af buyurmanızı ri«a ederim. (Estağfurullah sesleri) Tabiî arz edeceğim ahvali vukuat kendi tecrübeme, müşahedeme ve vukufuma müstenittir. Mesmuattan ibaret değildir. Tabiî bu mâruzâtım meyanında bâzı mesaile temas etmek icabedense Heyeti Celilenizi temin ederim ki bunda hiçbir kimsenin şahsına veyahut meslekine bir hissi infial veyahut tenkidat ve muahezat izhar fikrinde değilim. Ancak hakikat olarak bildiğim bâzı efkâr ve kanaatlerimi arz edeceğim. Bundan maksadım da tabiî şimdiye kadar her nasılsa vukubulan hataları tekrarden tevakki için Heyeti Celilenizi tenzir ve bu gibi vatana ve mil -lete pek ağır zararlara ve felâketlere mal olan ihmal ve tekâsüllerin tekrar etmemesini rica edeceğim. Malûmuâlinizdir ki Meşrutiyetten evvel istibdadın en büyük husumet ve kahrına uğrıyan donanmamızdı. Donanmamız refiki muhteremim Recai Beyin izah ettikleri gibi hakikaten Haliç sularında çürütülmüş, gerek ke-miyeten ve gerek keyfiyeten imha edilmiştir. Meşrutiyetin ilânı, bütün mahalifi milMyede olduğu gibi Bahriyede de büyük bir şevk ve heyecanla karşılandı. Bir îdi ekber addedilerek Bahriyenin hürriyeti de milletin hürriyetiyle beraber kurtarılmış olduğu kanaati hâsıl oldu. Tabii erkân ve ümera, bahriyenin münevvera-nı derhal toplanarak bahriyenin, ihtiyacatı memleketle ve şan ve şerefi milletle mütenasip bir dereceye is'adı düşünüldü. Derhal bir inşaat programı tertibi ve bahriyenin ıslah ve tensikı hakkında bâzı projeler ihzarı müzakere olundu. Tabiî bunun için de kendi kusurlarımızı noksanımızı mûterif bulunduğumuzdan, töze bu hususta delâlet ve yardım etmek üzere İngiltere'den mütehassıs bir amiral celbe-dildi. Bu amiral cidden bize hizmet etmek istedi. Pek hayırhahane ve ciddî bir surette bizim

— 1052 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

memleketimizin terakki ve talisi emniyet ve selâmeti için mutlaka bir donanmanın vücuduna ihtiyaç olduğu, kanaatini serd ederek Türk Devletinin Bahrisedif muvazenesinde meriyül-hatır bir devleti muazzama olarap ispatı vücut edebilmesi için gördüğü programı tertip ve tesbit etti. Bu programda 7 zırhlı, 5 zırhlı kruvazör, 12 torpide, 6 tahtelbahirden mürekkepti. Tabiî bu sınıf gemilerden mürekkebolan program (19) milyon liraya baliğ oluyordu. Bu ondokuz milyon liralık masraf için, on ilâ onbeş senede tediye edilmek şartiyle, inşaat bahriye fabrikalarının teshilât göstereceği hakkında va'di teminat alınmıştı. Programı Hükümetçe teklif etti ve bu programı verdiği vakitte o vakit bahriyenin bütçesi bir milyon İM-yüz bin lira idi. Bu zikrettiğim sefainin inşaa-sını altı senede ve fakat parasını da onbeş senede ödemek şartiyle iki milyon lira tahsisatı fevkalâde talebetti. Programın esbabı mucibe lâyihasında Türkiye Devletinin siyasi, askeri, coğrafi, iktisadi ve ticari birçok safahattan ih-tiyacatını iariz, amik tasrih ettik. Savahilinüzin vüs 'atinden, ihtiyacatmdan, inkişafa istidadından, ahalimizin gemiciliğinden ve üç taraflınınız denizle muhat bulunması itibariyle müda-faai memleket için donanmaya olan ihtiyaçtan ve Bahrisefid muvazenesinde «bizim mevcudumuz bâzı cihetlerce matlup ve mültezem olduğunu da zikretti. Fakat bu program o zamanın Hükümetince revayı kabul görmedi. O vaktin Maliye Nâzın» Biz bu kadar fedakârlık edemeyiz. Biz bütçemizi müsmir yerlere sarf edeceğiz. Böyle gayrimüsmir laskerî husu-sata para sarf edemeyiz, para veremeyiz» dedi. Diğer taraftan tabiî kuvvei berriyemiz memleketin her türlü müdafaasını ifaya kaadirdir, bundan dolayı bizde donanmanın lüzumu yoktur denildi. Bunun üzerine tabiî bu zat mebus oldu ve Kabineye mahrem bir rapor verdi. Hattâ bu şayi olmasın diye kendi milletinden olan kâtibe de vermedi, bendenize verdi ve bendeniz sureti hususiyede tercüme ettim ve beraber gittik. O vakit Kabine Reisi olan Sadrazam Hüseyin Hilmi Paşaya» Ben Türk Devletinin talebiyle buraya geldim. Bana lüzum gösterdiniz ve geldim ve zannettim M devletiniz bir donanma yapmaya karar vermiş ve lâzımgelen parayı ihzar etmiş ve beni buraya celbetmiş. Burada dki aydan beri tetki-

katta bulundum ve program yaptım. Halbuki siz bunu ceffelkalem reddettiniz. Anlıyorum M siz Bahrisefid muvazenesinde diğer devletlerle hemayar olabilmek için kuvvetli bir donanma yapmak fikrinde olmadığınız gibi buna karşı bir arzunuz da görülmüyor. Hiç olmazsa daha küçük bir devlete karşı hâkimiyeti bahriyenizi muhafaza etmek için bir zırhlı ile öM kruvazör yaptırın. Bunun için hiç olmazsa üç milyon lira veriniz dedi. Sonra eğer bunu vermezseniz ben buraya bu fakir milletin parasını alıp unvanını taşıyıp tafra furuşluk etmeye gelmedim. Burada iş görmeye geldim dedi. Bana burada iş gördürecekseniz dururum, olmadığı takdirde «istifa ederim» dedi.

Bu beyanat üzerine o vakit Sadrazam Hüseyin Hilmi Paşa kendisini temin etti. Şimdi. mevcut paramız yoktur. Elli milyon liralık bir istikraz akdetmeye karar verdik. Şimdilik size Bosna ve Hersek işgalinden dolayı Avusturya Hükümetinden alacağımız ikibuçuk milyonu tahsis etmeye karar vereceğiz. Bu 2,5 milyonu lira ile bu programın kısmı iptidasına başla-ymız. Tabiî ilerisini size temin ederim dedi. Onun üzerine memnun oldu. Fakat bu esnada Bahrisefid'de Girid meselesi zuhur etti, O en-kas donanma ile Bahrisefid'e çıktık, sefer et-+-iık. Bittabi bu husus malûmuâlinizdir. Ondan sarfınazar ediyorum. Altı ay sonra avdetimizde anladık ki, o ikibuçuk milyon lira başka bütçeye zammedilmiş. Bahriyeye ancak tahsisatı âdiye olarak melbusata ve saireye sarf edilmek üzere 300 bin lira tefrik olunmuş. Başka para verilmemiş. Bu esnada mâruzâtımın bâzı mahrem kısımları da vardır. Eğer Heyeti Celileniz bir celsei hafiyeye karar verirse o celsei hafiyede mahrem hususatı da arz edebilirim. Yal-mz şunu arz edeyim, ki vaktinde bahriyeye iki milyon lira verilmejnenin yüzünden donanmamız zayıf vaziyette kalmıştır. Aleyhimize bir BaUkan ittihadı teşekkül etti. iki sene sonra, zuhur eden muharebede bahriyemizin zayıf bulunmasından dolayı bütün münakalâtı bahriyemiz tatile uğradı. Netice tabiî cümlenizin malûmudur. Bu da vaktiyle iki milyon liranın bahriyeye tahsis edilmemesi yüzünden tahaddüs etti. Binaenaleyh Balkan muharebesini bahriyemizin za'ıfmdan dolayı kaybettiğimiz bilâhara tahakkuk etti ve o zamanın rüesası Balkan mu-

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

harekesinden sonra istifayı kusur ederek donanmaya ehemmiyet atfeitmediMedmden ve bu fe-lâketılerin kısmı âzamisi donanmasızlık yüzünden olduğunu itiraf ile izharı nedamet ettiler ve omdan sonra bahriyeye atfı ehemmiyet edilerek Harbi Umumiden mukaddem Sultan Osman Zırhlısı mubayaa edildi ve daha bâzı ısefaini harbiye sipariş edildi ise de Harbi Umuminin zuhuriyle bu teşebbüs akîm kaldı. Bu meyanda şunu da arz etmek isterim M, Hükümet Bütçesinden bahriyeye yardım edilemediğini gören millet, Hükümetten daha ziyade ehemmiyetini takdir ederek bir donanma cemiyeti teşkil ettiler ve bu donanma cemiyetinin ianesiyle malûmunuz olan Almanya'dan iki zırhlı ile dört torpido muhribi mubayaa edildi. Bu İM zırhlının mubayaasından evvel Yunanlıların' halihazırda ellerinde bulunan (Averof) zırhlısı bizim Hükümetimize de teklif edilmişti. Fakat o zamanın Maliye Nâzın Yunantiılann parası olmadığımdan dolayı bu zırhlıyı alamıyacaklannı iddia etti ve bu zırhlıyı bize satmak için tavcılık edildiği söylendi. Hariciye Nâzın bir tehlike olmadığını beyan etti. Hattâ Balkan ittihadı vücuda geldiği esnalarda vâki olan bir suale cevaben: Zamanın Hariciye Nâzın «Ortada fol yok, yumurta yok.» diye herkesi tatmin etti, Yunanlılar bu Averofu alınca tabiî bu hal bizim nazarı dikkatimizi daha ziyade celbetti. O zaman yine hizmetimizde bulunan demin ismini zikretmiş olduğum amiral Hükümete vermiş olduğu raporda» hâkimiyetiniz yakın bir âtide tehlikeye mâruzdur. Yunan Hükümeti Averof zırhlısını kendi donanmasına zammetmekle size karşı faikıyeti bahriye temin etmiştir. Siz buna karşı iki tane almalısınız ki, tefevvuku bahriyeyi temin edebilesdniz dedi ve aynı raporda milletin saadet ve emniyeti âtiyesini bilfiil temin etmek için 'donanıma lâzımdır. Yalnız böyle birtakım efkâr ve kanaatlerle memleket muhafaza olunmaz. Yakın bir âtide bahrisefid'deki hâkimiyetimiz tamamiyle mahiv ve münkariz olacaktır ve büyük bir tehlikeye mâruzsunuz. Bunun biran evvel çaresine bakın, dedi.

Tabiî o adam az bir müddet sonra istifaya mecbur edildi ve gitti. Averofu Yunanlılar aldıktan sonra nazan dikkatimiz açıldı, Gemi mubayaasına teşebbüs edildi. O zaman Almanya'da modası geçmiş Barbaros ve Turgud na-

miyle tevsim ettiğimiz bu iki gemiyi mubayaa ettik. Bahriye Erkânı harbiyesi bu iki geminin Averofa gerek kuvvei tedafüye ve gerek kuvvei taarruziye ve tecavüziye itibariyle muadil olamıyacağını ve bu gemilere verilecek paranın beyhude olduğunu ve mutlaka Averof sistemimde veya ondan daha kuvvetli hazır bir gemi mubayaa edilmesi veya sipariş edilmesi lüzumu o zaman Hükümete bildirildiği halde siz karışmayınız, biz alırız, sizin aklımız ermez. Siz yalnız onu kullanmaya memursunuz dediler ve Bahriye Erkânı Harbiyesi Reisliyle beraber istifa etti ve o iki gemi Donanma Cemiyetinin - maksadım bunu arz etmekti - toplamış olduğu para ile o iki gemi alındı. Yime o Donanma Cemiyetinin himmetiyle Almanya'dan dört (Dostroyer) alımdı. Yani Hükümet bütçesinden bidayeti meşrutiyetten Balkan Harbi sonuna kadar hiçbir fedakârlık edilmemiştir. Yalnız milletin üç kuruş, be§ kuruş ianesiyle alınmıştır. Bu gemilerin Balkan Muharebesindeki hizmeti ancak istanbul'u kurtarmak olabildi çünkü Balkan Muharebesini mütaakıp on beş gün zarfında düşman Çatalca'ya kadar yürümüştü. İstanbul tehlikede idi. O iki Alman zırhlısiyle ve evvelden elimizde bulunan eski zırlılarla b'ir kısmı Ka-radenıizden ve diğer kısmı da Marmara ve çekmeceden ordunun iki cenahı muhafaza edildi ve merkezde de tabiî müdafaa teşkilâtı alındı ve bu suretle ve bu eski gemilerin muave-netiyle düşman ordusunun istanbul'a girmesi menedildi ve bu iki geminin faydası ancak İstanbul'u müdafaa hususumda görüldü. Bu sırada donanma, İstanbul'un müdafaasiyle meşgul olduğu için Yunan donanması baihrilsefi&'de serbest kalarak adalan işgal ve savahili abluka etti. Çanakkale Boğazına kadar bütün Bahri-sefidl tahtı hâkimiyetime aldı. Karada Müda-faai berriye temin ettikten sonra İM üç ay sonra tabiî donanmamızla harbe çıktık, iki defa Yunan donammasiyle harb ettiğimiz halde kuvvei tedafüiye ve gerekse kuvvei tecavüzdyesi itibariyle Averofun biza faik bulunması harbi kaybettirmeye sebeboîdu, ve Erkânı Haribiyei Bahriyenin vaktiyle musırran beyan ederek iddia ettiği hakayik de fiilen tezahür etti. Tabiî Balkan Muharebesindeki bu mağlubiyetimizin esbabı icabedenlerin nazan dikkatini celbede-rek donanmaya bir ehemmiyet verilmek isten-

— 1054 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

di. Sultan Osman namında bir zırhlı alındı, Fatih namında bir zırhlı sipariş ediM. Sonra da Harbi Umuımıiye de bahriyemizdn za'fı yüzün-Harbi Umumiye de bahriyemizin za'fı yüzünden sürüMendik. Bizim Harbi Umumide bo-azğlarm emniyeti muhakkak olarak temin edecek bir kuvvei bahriyemiz olsaydı tabiî iki Alman gemisinin kendi sularımıza duhûlüne müsaade etmiyecektik. Onlar geldi, biz de hüsnü kabul ettik ve bu iki gemi bizi Harbi Umumiye sürüklemiışıtir. Hükümetin malûmatı olmaksızın Sivastopol topa tutulmuş ve bizi Harbi Umumiye vakitsiz girmeye mecbur etmiştir. Kendimizin bir kuvvei bahriyemiz bulunmuş oysaldı, tabiî biz buna muhtaeolmıyacak ve kendi mukadderatımızı başka ecnebi ellerle tehlikeye koymıyacaktık. Bunları arz etmekten maksadım, görüyorum ki, hâlâ bidayeti meşrutiyetteki zihniyetle, elan bahriyenin lüzum-suzluuğna kaani olanlar var. Artık bu kadar vakayı ve hâdisat üzerine ve vatanın bütün mevcudiyetinin bu kadar azîm tehlikelere düştüğü görüldükten sonra elan bahriyenin lüzumsuzluğuna kail olmak bilmem ne dereceye kadar mâkul ve basiretkârliktır.

MEHMED B. (Biga) — Paradan haber ver.

ALİ RIZA B. (Devamla) — Paraya gelince: Biz o ciheti düşünmeyiz. Büz yalnız memleketin müdafaası noktai nazannd'an lâzımge-len ihzaraJti Heyeti Oelilenize arz ediyoruz. Para meselesini lâzımgelenler düşünsün. Donanma denince: Yalnız donanmayı bir müstehlik kuvvet addetmek ve buraya vereceğimiz para sarf ve istihlâk olunacaktır, kanaatinde bulunmak da dorğu değildir. Çünkü donanma, memleketin esbabı müdafaasını ihraz ettiği gibi ticareti bahriyesini müdafaa edecek ve inkişafı bahrii ticarisini temin edecektir. Üç tarafı denizle muhat bir kuta üzerinde, yalnız berrî kuvvetlerle istiklâlimizi ve emniyetimizi muhafaza etmek mümkün olmadığını vakayı bize ispat etmiştir. Donanma, kararının bir kusmına kadar hükmeder ve karanın bir kısmını işgal eder ve sahiline asker ihraceder, düşman asker ihracettikten sonra tabiî biz onu bir yerine on feda ederek toprağımızdan tar-dederiz. Fakat düşmanın ayak bastığı yerlerde senelerce ot bitmez. Bir donanma karaya hükmedebilir. Fakat ordu deniz sahiline geldiği

zaman ilerisine hüfemediemez. Ordu ve donanma her ikisi de binayı devletin cenahıdır. Sağ ve sol kol gibidir, iki kol beraber çalışmazsa memleketin selâmeti temin edilemez. Sonra donanma, ordunun deniz cephesini teşkil eder. Ordunun deniz cephesinin seyyar kaleisi mafca-mındadır. Her nerede vücuduna lüzum görlür-se orada onduunun imdadına yetişir, yardım eder. Bundan başka donanma, bir devletin, bir milletin timsali şevketi ve satveti olarak kendi hududu milliyesi haricinde de arzı endam eder.

Sulh zamanında düveli mütehabbe donanmaları yekdierğinin limanlarını ziyaret elerler. Birtakım merasim ve teşrif altı bahriye icra olunur. Beynelmilel bâzı merasim ve hâdasatta devletler, şevket ve kuvvetlerini donanmala-riyle, donanmalanndaki intizam ve inzibatla izhar ederler, bayrak teşhir ederler. Fakat bu, başka suretle temin edilemez. Donanma, hali ısulhta mensubolduğu devlet ve milletin şevket ve satvetini gösterir bir timsal olduğu gibi başka memleketlerde kendi milletini ve memleketini temsil ettiği gibi harb zamanımda da kendi memleketini hariçten vukubulacalk tecavüzlere karşı müdafaa eder. Ordunun zahiridir. Ordusunun denizaşırı sevkiyat ve münakalâtını temin eder. Orduyu - Denizde - kucağında taşır. Sahilde orduyu himaye eder. Sonra denizde ticaret yollarını muhafaza eder. Bugün dâhilde memleketimizin ziraatini, ticaretini, iktisadiyatını inkişaf ve tezyidettikten sonra fazla mahsulâtımızı harice sevk etmek ve hariç mamulâtını da deniz tarikiyle almak mecburiyetindeyiz. Yollar, şimendiferler sevkıyatı askeriyemiz ve münakalâtı ticariyemiz için ne kadar elzem ise tabiî bunların müntehası olacak limanlar da o derece mühimdir. Bütün mahsulâtımız limanlarda depo edilecektir ve o limanların mahfuz bulunması lâzımıdır ve o limanlardan mahsulâtımızı harice sefaini ticari-yemiz nakledecektir. O sefainın mürur ve ubur edeceği deniz tarikleri ve o limanlar tecavüzden masun ve mahfuz olmasa bizim ziraat ve ticaretimizin, iktteadiyatımızın terakMya-tmdan ne fayda hâsıl olur? Savahüimiz mah-sulr bir vaziyette kalırsa biz dâhilde imtilâyı mideye uğramaz mıyız? Almanya gibi gerek şevketi askeriyesi, gerek iktisadiyatı, ticare-

— 1055

t : 20 24 . 3 . İ340 O : 2

ti, sanayii mükemmel olan bir ıdevlet, yalnız ve yegâne baihren malhsuriyet yüzünden kaybetmiştir. Her şeyi mükemmel olduğu Ihalde dâhildeki mamulâtı harice sevk edememesinden, hariçten ihtiyacı olan şeyleri celbedememesin-den dolayıdır ki bir sene, iki sene, üç sene mukavemet etti. Nihayet menabii kurudu ve mağ-luboldu. Binaenaleyh efendiler, denizle mu-hadolan ve denizyollarına muhtacolan her hangi bir millet aynı vaziyettedir. Biz eğer dâhildeki ticaret ve sanayiimizin terakkisini ve bundan istifadeyi arzu ediyorsak evvelâ savahili-mizin mahfuziyetini temin etmek lâzımıgelir. Bugün 1 900 - 2 000 kilometrelik kadar hududu berriyemiz olduğu halde savahili bahriyemiz beşbin kilometreye kariptir. Hakikati 4 800 kilometre. Tabiî koylar, limanlar, girintiler, çıkıntılar hesabedilecek olulrsa beşbin kilometredir.

Dâhilde huzur ve emniyetimizi tahtı muhafaza ve emniyette bulundurmak için dokuz kolordumuz bulunuyor. Acaba beşbin kilometre savahilimizi muhafaza etmek için dokuz tane gemimizde mi bulunmamalı. Sonra bu kolorduların kuvvetini dokuz misli tezyiidedecek ve onların mukavemetlerini artıracak denizdeki kuvvettiir. Yani demin arz ettiğim gibi donanma, ordunun deniz cephesidir ve deniz cephesinin seyyar kaleleridir. Nerede lüzum olursa derhal oraya yetişiyor. Bugün beşbin kilometrelik savahili böyle ordularla zincir halinde mulhafaza edemeyiz. Yahut her biri öyle me-vakii müstahkeme veyahut toplarla muhafaza edemeyiz. Çünkü bir yere yaptığımız mevkii müstahkem oraya aittir. Başka bir yere lüzum görüldüğü vakit oraya tayyare ile uzamaz. Fakat donanma öyle değildir. Donanma nerede tehlike görürse hemen oraya yetişir ve orada ordu ile beraber muharebe ve orduyu müdafaa eder. Orduya müzaharet öder, faaliyetini temin eder. Bundan başka donanmanın ticaret ve iktisada olan tesirini de arz etmiştim. Bir de isianayiimize olan tesirini arz edeyim.

Bahriyeye giren efrat, donanmada sanatlara ayrılarak çarkçılık, motorculuk, telsiz -telgrafçılık, telefonculuk, gemicilik, ateşçilik, demircilik gibi birçok sanatlar öğrenirler. Bâzıları seyrisefain hususunda harita kullanmak öğrenirer ve bunlar müddeti askeriyelerini bitirdikten sonra kaptan olur, lostromo olur. Kimi gemilerde çarkçı olur. Kimi gider fabrikada makinist olur, kimi gider telsiz - telgraf istasyonunda telgrafçı ve telefoncu olur ve şu suretle de memleketin sanayiine büyük hizmet eder ve* memleketin ticareti bahrisinin ve sanayiinin inkişafına mühim surette hadim olurlar. Donanma olmadıkça ticareti baJhriyemizin terakki ve inkişaf edemiyeceğini arz etmiştim. Çünkü tüccarlar gemilerini tahtı emniyette görürlerse o nisbette cesaretleri artar. Eğer bunlar olmazsa ne ticareti bahriyemiz, ne sanayii iktisadiyemiz inkişaf eder, ne de memleketimizin emniyet ve mahfuziyeti tahtı teminde bulunur. Binaenaleyh bu kadar sahile malik olduğumuz halde müstakil bir ıdevlet halinde yaşamak istiyorsak - ki ilâmaaşallah öyle yaşamaya azmetmişizdir - o halde savabil ve limanlarımızı muhafaza edecek ve denizyollarında seyrüsefer edecek ve ticaretimizi himaye edecek bir kuvveti bahriyeye ihtiyaç vardır. Bu suretle ajriz ve amik düşünülmek ve bir karaır vermek zamanı da hülûl etmiştir ve belki de geçmiştir. Bu cihetle Heyeti Celilenin pek esaslı ve ciddî bir karar vermesini rica öderim. Daha ziyade tafsilâta lüzum görmüyorum» _

REİS — Efendim onbeş imza ile celsei hafiye akdi hakkında bir takrir aldım. Ekseriyetimizin az olduğunu hissediyorum. Binaenaleyh bu celseyi yarın akdedeceğiz. Yarın Bahriye bütçesinin müzakeresine devam olunacağı gibi vakit kaldığı takdirde Müdafaai Milliye, Hudut Sıhhiye ve öksüz Yurtları Müdüriyeti Umumiyesi ve Askerî Fabrikalar bütçesini müzakere etmek üzere celseyi tatil eidiyorum.

Hitamı celse; saat : 7,00

»•-«

— 1056 —

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Teşkilâtı Esasiye Kanununun 23 nci maddesi hakkındaki neticei ara

Reye figtünak redıenilalr i 130 Kabuıl edenler : 2 Reddedenler : 126 Müstenkifler : 2

(Kabul edenler)

Haisan B. (Anltaillya), İbrani'mi B. (Vanı)

(Reddedenler) Hilmi B. (Artvöm), TaOiâ't B. (Ardahan), Sa-

ia B. (Adama), Mustafa V^hbi B. (Aksaray), Esad B., Nafiz B., A l Rıza Ef. (Amıasya),, Mu-nad B. (Anıtıall(yıa), Hifllrruiı B., İhsan B. (Arnikana), İFailk B., Hüseyin Rufkı B. (Edinime), Ham>-tdi B., Recai B., HaM E l , femıal B., Faik B. (Ondu), Sabit B. (Erızfoean), Balet B., Ziya B., Railf Ef., Rüşdü Pş., Mustafa B., Naeî B. (Erzııruını), İhsan Haımold B., Kâznım VehlM B.„ İhsan B. (Ergani), Şükrü B., Ralhmii B., Mah-mraıd Esad. (İzandır), Hafız İbrahim Ef., Müker-ırem B. (İsparta), Isımaü Oanlboıhlt B., Hamıdi B., Fethi B. (febaribuüi), Arilf B., Emin B., A W * Ojaih Azmi Ef. (Eskişehir), Hafız Emân Ef., Dr. Tevfik B. (İçel), Muslüafa B. (İzmit), Şefflk B. (Bayezid), Necaltli B., Osmanı Nuıri B., Musltafa Fehmi Ef. (Bursa), Mustafa Şeref B., Hüseyinı (Baiki B., (Butrdur), Dr. Emdn CemıaH B. (Boıllu), Şülkrü B. (Biıgıa), Cavild Pş«, SüHıeyımıam Nıejcımil B., Talât B. (Gamilk), Ismıaiıl Kemal B., Dr Mustafa B., Münir B. (Çorum), Şa'kilr B. (Çıa/bafca), Nıaami B. (Halkfeâril), Farfiıdun Fikri B. (Der,-(siferiı), Necifb AM B., Haytdaır Rüşdü B., Yumuf B., Dr. Kâzım B. (DandzflJi), Mehmed B., (Şeref B., Zülfü B. (Dilyambelkıin), Halil B., Yusuıf Zi

ya B. (ZonguOldak), Ra'hımdl B., Halife Tıurgud B,., .Muıammıer B., Ziya B., Ömıer Şevlki B. (Sivas)» Reşad B.„ Ab'Min B., Kemıafl. B. (ıSarulhan), $&• ifîk B., Riahimil B., Abdullah B., Ahımıed Mıulhltar B., iS'üleyımlaım 'Sınıra Ef. (Tralbzom), AH Oenanöi B. (Gıaziıanıtıeb), Ömıer Ef. (Karış), Ahımted Sü-ıreyya B,, ûsmıan Niyazi B., Haydar Adnl B., AM ıSuturi B., Mehımıed Oavid B., HuMsdl B., Mehmıed Vıehibi B. (Karesi), ismail B. (KaraM-sarı Şaırlki), Kâanıil Ef., Musa Kâzıim Ef. (Kara-hdsıarı Sahiıb), Mdhımıed Fuıad B., Haflıid B. (Kas^ ternıonu), AM Sadi B. (Kozanı), Eyüib Sabri1 E., Musa Kâzım Ef., T.evfilk Filkret B., Nıaim Hâ-zı/m Ef., Kâzaım Hüsnü B., Haeı Belkiır Ef., Mustafa Feyzi E. (Kanıya), Dr. Haflıid B., Sabit B., Ahımed Hiflımd B., Nuır Naci B. (Kayseri), Hasan lehimi B., Veysel Rıza B., Zelld! B. (GKüimıüşh lanıe), Ziıya B., Riıfat B., Talât B. (Kânıgııra), Şeyh Seyfi Ef. (Kültalhya), Hakka Tarük B., Hâeilm Mulhilddin B. (ıGimesuın), Abıdüllıgani] B., Devriş B., Abdünnaızzalk B. (Mardin!), Besim B., Niyazi B. (Mersim), Albdüfllkaditr B., Hacı Meh-ımıed Ef. (Maraş), Atâ B., Ebutoelkiır Hâzum B. (Niğde), Münib B. (Vıan)

(Müstenkifler) Ali Ef. (Unfa), Mehım-eıd B. (Biga)

— 1057 —

I : 20 24 . 3 , 1340 G : 2

Ziıraat ve Ticaret Vekâletlerine ait ve Mart ayınaMahsus Muvakkat Bütçe hakkındaki neticei âra

Reye iştirak teden'ler : 172 Kabul edenler 171 Reddedenler : 1

(Kabul edenler)

HitaJi B. (Artoviln), Talât B. (Ardafluan), S&-£a B. (Adajnıa), Mustafa Vıeıhibi B. (Aksaray), Esaıd B.,, Nafiz B. (Amıasya), Hasan B., Munad B., Ahmıed Şaki B. (Anltıaüya), ' İ t an B., Hükni B. (Ankara), Reeıali B. (Aydın), Hüseyin Rıf-fcı B., Farilk B. (Edirmıe), Recai B., Hamıdi B., Faik B., İsmıal B., Halâ Ef. (Ordaı), Hamdi B., iSteJbât B. (Erzincan), Railf Ef., Ziya Ef., Halelto B. (Erauruım), Hail B., Ahmıed İffet B., Fükh reft B., Rasim B., İbraıhimı B. (Ertuğrull), İhsan B., İhsan Hamiid B., Kâzımı Vehbi B. (Engıa-;nıi), Rahımli B., Necati B.,, Şükrü B., Osımıaaızıâdıe Hamdi B. (İzmir), Mükemem B., Hüseyin Hüsnü Ef., Hafuz ibrahim Ef. (İsparta); İsmail Can-boılıat B., Hamsi B., Abd'üırırıah'mıan Şeref B., Fe1> ıhi B., Aılıi RıızaB., (İJstanbuıl), Emin B., Abdul-Hah Azmdır Ef. (E®ık%eûıir), Naci B., Muhlddifli B., Hüsıeyitn B., Musltafa B. (EUâzilz), Hüsreıv B., Ali Ef., Yıahya eKmıalı B. (Urfa), Dr. Tev-ıfliik B., Ha&z Emıkı Ef. (ılçel), Saffet B., Mus^ tofa B., İbnahıitm fSüreyya B. (İzmit), Şefik B. (Bayezild), Refeit B., Osimuan Nuırıi B., Mustafa Fehımi Ef., Nlecaıti B. (Bursa), Hüseyin Baki B,. Mustafa Şeırlef B .(Durdur), Süleynuan Surırı B,. Hamsi B., ıSfaÜfîîh B. (Bozdk), Dr. Enıân Cemual !B., Palilh Rıfkı B. (Bıdlıu), Şükrü B., Mehmsed B. (Biga), öetrM B. (Tekilrdağı), MusKıafa B. (Tolkad), Tafllât B., Süüleymıan Necimi B., C&vM Pş, (Canik), İhsan B. (Cebelibereket), Şaîkir B. (Çatalca), llsonıadÜ Kemıal B., Münir B,, Feımd B., Ismıet B. ('aÇrıuni'), Nazma! B. (Hakkâri), Ferf>-iduın Filkri B. (Dersim), Necıib Ali B., Haydıar Rüşdü B., Yıuısuf B., Dr. Kâzum B., Mıazhaır Mü-

ıfid B. (DıeınM'i), Feyzi B., ıŞeref B., Mehmed B,. Zülfü B. (Dijyarlbelkür;), A l B. (Rize), Yusuf Ziya B. (Zonı̂ uflidalk), HaHI HTÜM Ef. (SAird), Ziya B. (>Si)vıals), Kadri Ahmed B. (Siverek), Mustafa Feyz'i Ef., Kemali B., Abidiln B., Vâsıf B. (iSarulban), Hasan B., Sülleymıan Surrı Ef., Ahfmad Muhtar B., Abdullllalh B., Rahmi B., Şefik B. (Trabzon), Kılıç Ali B., Ali Cen/ani B. (Gıazianlbeb), Öimıeır Ef. (Kars), Dr. Fuıad B. (Kıırklkililse), Osmıan Nilyazli B., Mıehımıed Vekbiı ©., Hulûisıi B., Altı Suorıi B., Melhımıed öavlid B., Haydar Âdil B. ((Kıariesi1),, İsmail B. (Kaırıahiisa-. rı Şarki), KârnilL Ef., Muisa Kâzum B. (Karalhin ısarı Sahilb), HıaifM B., Afla Rıza B., Mıeh/m/ed Pu-(ald B., Hasan Fehımft Ef. (Kaıstamıorau), Alil M b ıB., Ali Sadi B. (Kozan), Eyüb Sabri Ef., Hacı» Bekiir E l , Muistafa Feyzi Ef., Muısa Kâzum E., Nıaim Hâzolmı Ef., Kâzaım Hüsnü B., Terfik Fik-ınelt B. (Konya), Ali Rıza B. (Kırşehir), Ahmedl HiŞJmi B„ Dr, Hattffld B., iSialbit B., Nulh Naoi B. ^(ıKaiyseri), CefUâl Nuri B. (öeliibolju), Veysel Rıza B., Hasam Fehımi B., Zeki B. (G-ümüşıamıe), Muistafa Abdülhalk B., Tıaülât B., Ziya B., Rilfat B. (Kanığın), Ragıtp B., Ş>eyh Seyfi Ef., Cerv-ıdeft B., MıeOnmed Nuri B. (Kütelhya), Hakkı Ta-rlik B., Hâeilm Mulhiddin B. (Giresun), Dieıvıriiş B., Necıib B., Abdüırırıazzalk B., Abdülıgan'i B. (Mardin), Niyazi B., Beşlim B. (Mersin), Ab-düllkıadilr B. (Moraş), İsmet P§., Rüşdü Ağıa, Hacı Beıdir Ağıa (Malıaltya), Esad Ef. (Menteşe), Atâ B., GıaBb B., Ebulbeikir Hazım B. (Niğdıe), Halkkı B., İbrahilm B., Mümilb B. (Van)

(Reddedenler) Mahamıd B. (ıSihneındk)

1058 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Heyeti Umumîyeye takdim olunan 1340 senesi Maliye kadrolarında ahiren Meclisi olunan Kavanini mahsusa neticesi yapılan tadilât

Âlice kabul

1340 senesi için teklif olunan

F. M. Nev'i memuriyet Maaşat Tahsisatı fevkalâde

Behri Aded Şehrisi Senevisi Şehrisi Senevisi

32

32

o o

36 36

1 Emlâki Millîye Müdüriyeti Müdür Muavin Mümeyizi evvel Mümeyyizi Sâni Birinci sınıf (Kâtip İkinci sımıf Kâtip Üçüncü sınıf 'Kâtip Heyeti Fenniye Mimar Mimar Mühendis Ressam

1 Ziraat Muhasebe Müdüriyeti Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip

1 Heyeti Teftişiye Birinci sınıf Müfettiş İkinci sınıf Müfettiş Üçüncü sınıf Müfettiş Dördüncü sınıf Müfettiş Muavin

1 Defterdar ve muhasebeciler 3 Vilâyet ve kaza muhasebe

riyle sandık eminleri uhasebe Başkâtibi Vilâyet Başkâtibi Merkez ıKaaa Başgâtibi Maaş ve Masraf Kâtibi Evrak Mukayyidi Sandık Emini

Yekûn

Yekûn

Yekûn

kalemle-

Yekûn

— 1059

30 25 15 12 10

75 60 50 40 25

30

15 10 10 8 6

12

_^

1 1 4 2

12 10

6 1 1 1 1 1

41

1 1 1 1

4

5 8 8 5

24

50 2

2 2 2 2 2

. 2

12

60 40

120 50

180 120

- 60 50 40 30 30 20

800

40 20 15 12

87

375 480 400 200 600

2 055 60

30 20 20 16 12 24

122

9 600

1 044

24 660 720

1 464

72,50 57,50

200 90

420 320 180 65 57,50 50 50 40

1 602,50

57,50 40 35 32-

164,50

418,50 580 520 287,50

1 080

2 886,25 100

70 60 60 54 36 64

344

19 230

1 974

34 635 1 200

4 128

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Maaşat Tahsisatı fevkalâde Nev'i memuriyet

Vilâyet ve kaza varidat kalemleri Başkâtip Varidat Kâtibi Varidat Kâtibi Varidat Kâtibi

Yekûn İzmir Emlâki Millîye Müdüriyeti Müdür Başkâtip Kâtip Evrak Mukayyidi Çiftlik memurları Çiftlik Başkâtibi Çiftlik Kâtibi Çiftlik Korucusu

Yekûn İstanbul Emlâki Millîye Müdüriyeti Müdür Muavin Kontrol ve satış memurları Başkâtip Birinci sınııf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Kâtip Tahsildar Ser Müdendis Mühendis Mimar Mutemet ve Heyeti Fenniye Kâtibi Tamirci Emlâki Millîye Anahtarcısı Korucubaşı Korucu

Yekûn Maliye Tatbikat Mektebi Heyeti ve talimiyeısi Müdür Kâtip Muallim beher ders için Hademe

Behri

17,5 14 10

8

10

12 10 8 6

""

20 20 15 12 10 8 8

20

12

8 7

, 30 30

Aded

2 3 7 4

16

1 1 2 1 2 2 2 4

15

1 1 2 2 6 6 4 7 8 1 1 2 1 2 1 3

25

73

1 1

10 2

Şehrisi !

35 42 70 32

179

25 12 20 8

24 20 16 24

149

40 30 40 40 90 72 40 56 64 30 20 40 15 24

7 24

175

807

30 15

300 60

Senevisi

2 148

1 789

'"

9 684

Şehrisi 1

75 102 210 108

495

45 32 60 27 64 60 54 72

414

57,50 50 80 80

210 192 120 189 216

50 40 80 35 64 27 81

729

2 300,50

Senevisi

5 940

4 968

27 606

Yekûn 14 405 4 860

— 1060 —

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Maaşat Tahsisatı fevkalâde F. M. Nev'i memuriyet Behri Aded Şehrisi Senevisi Şehrisi Senevisi

48 2 Taşradan gelecek talebe muhassesatı 45 30 1 350 12 150 3 Taşradan gelecek talebe muhassesatı

harcırahı 100 30 3 000

Yekûn 15 150

1340 SENESİ MÜBADELE, İMAR VE İSKÂN VEKÂLETİ BÜTÇESİ

Mübadele, İmar ve İskân

Memleketimiz vâsi topraklarıımızda her türlü «hazaini tabiiye mevcuttur. Fakat bu vâsi ve zeaı<-gin arazi boş denecek derecede tenhadır. Bugün tabiatın vatanımıza baihşeylediği servetler topraklar altımda metfun ıbuilunuyor. İşletecek bolların eksikliğinden meydanı istifadeye çıkamıyor. Menabii servetimizin işletilmesi için 'çalışacak Türk kollarının tezyidi, nüfusumuzun teksiri taşlıca vazaifimizden (birini teşkil etmektedir.

Lozan Sulhu mucibince mübadele suretiyle anavatana yarım milyona yakın Türk naklediliyor. Yurtlarını, serveti erini terk ederek daimî harbler neticesi maddi esbap ve vesaitten malhruım, düşmanlar tarafından kasden tahrli/bedilmiş anavatana kavuşacak bu kardeşi eTİmiz nüfus boşluğunu doldurmakta yurdumuzun Mran evvel mesut ve müreffeh kalkınmasında büyük bir âmil olacaktır. Binaenaleyh bu kardeşleri imkânın müsaadesi nis'betinde müreffeh bir surette nakil ve iaşe ve iskânı ve vatana vusullerinden itibaren birer uzvu müstahsil haline getirmek Ibüyük bir (borçtur.

Mübadele, İmar ve iskân Vekâletinim 1340 senesi Bütçesini tetkik eden encümenimiz Hükümetin bu hususta talebettiği tahsisat ile vazaifi mezkûrenin ifası için icabeden teşkilât kadrosunu kabulde ıtereddüdetmemiştir. Her ne kadar bütçenin teklif sütununda ımüfbadele ve imar masarifi umu-miyesi olarak on milyon lira gösterilmekte ise de Hükümet fbilâhara (bütçe yekûnu umumisini altı milyon lira olarak tesbit ve teklif eylemiş olduğundan masarifi mezkûre için kabul olunan tahsisat (:5 528 727) liradan İbaret (bulunmuştur. 13 Teşrinievvel 133'9 tarihli Kanun ile teşkil olunan tişîbu vekâlete 1339 senesi 'gayesine kadar nidam atı umumiyesinin ifası için ('6 096 (183) lira tahsisat verilmiş idi. Şimdiye kadar İbu tahsisatın ('3 '221 431) lirası tevzi olunmuş ve bundan (5'2 700) lira malh-rukat, '('327 '630) lira inşaat ve tamirata ('120 800) lira nakliyata ('332 397) lira tevzi olunan alâtı ziraiye, hayvanat ve tohumluğa (2 302 808) lira da îmar, İskân Mübadele masarifine tahsis edik mistir. Ancak ibu miktar 'havalesi verilen miktar olup, bunun bir kısmının sene nihayetine kadar sarf edilemiyeceği de tabiîdir.

îşibu tahsisat ile şimdiye kadar alman malûmata göre Antalya, Konya ve İstanbul hariç (4 412) ev tamir edilmiş, (120 000) e baliğ muhacirinden Kânunusani nihayetine kadar (98 '262) kişi iaşe olunmuştur. Bunlardan (47 524) kişi misafirhanelerde (2 489) kişi yollarda C20 805) Mşi iskelelerde iaşe edildiği iki ay müddetle iaşesi 1'âzımıgelenlerden de (31 444) kişi iaşe edilmiştir.

Teşkilâta gelince : İdarei merkeziye teşkilâtı 1 Teşrinisani 1339 tarihli kanun ile tesfoit edilen kadroya nazaran cüzi tadilâtla faslı yekûnu (33 204) lira olarak kabul olunmuştur. Farkı üntaceden esıbabtan mühimleri vekil tahsisatının emsaline kıyasen ikiyüze iblâğı, müfeittiş adedinin tezyidi, umuru tasarrufiye memurluğu ve 'ziraat şu(besi ihdasıdır. Memleketin mukadderatı iktisadiye ve zi-raiyesiyle alâkadar Ibütün teşkiılâtiyle bir İktisat Vekâleti, sıhhati umumiyesi ile alâkadar Sıhhiye Vekâleti, muamelâtı tasarrufiye ile müştagil bir tapu müdüriyeti mevcut iken <her hangi (bir vekâlet kadrosunda bu işlerle iştigal edecek Ibir teşkilâtırikabulü tecviz edilememesi lâzımeden ise de vekilli

— 1061 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

aidinin verdiği izahata göre alâkadar vekâletlerin teşkilâtının Mübadele, İmar ve İskân Kanununun ikinci maddesi ile İmar Vekâletine verilen salâhiyete rağmen ihtiyacı temine 'kâfi 'gelmediği anlaşılmış ve gelecek kardeşlerimizin muibafazai hayatları ile muvasalatlarını ımütaakıp müstahsil biır hale geçebilmelerini temin için iistisnaen teklifi vâki kabul edilmişti. Mamafih 'encümence 1340 senesinde her vekâletin kendi vazaifi dile iştigal ve vazaifi sair enin vekâleti aidelerime bırakılmasının her halde teminini latlebeyler.

Fasıl 322. — İdareli 'mierkeziye masarifini teşkil eden işbu fasıl 112 '230 lira olarak teklif 'edilmişti. Fazla görülen masarifin tenzilinden ve masarifi gayrim elhuza için Maliye Bütçesinde tahsisatı mevzu bulunmasına •binaen ayrıca burada tahsisat itasına mahal olmadığından ve mükâfatı nakdiye ile iinşaat için istenilen tahsisatın ademi kabulünde ('50 000) liranın tenzili ile fasıl yekûnu C2'8 350) lira olarak kabul olunmuştur.

•Fasıl '3'23. — ÎMülhalkat ımaaışatı olup 1339 da kadrosu mahdut ise de 8 Teşrinisani 1393 tarihli Kanunun 7 nci maddesi mucibince ücretle memur istihdamınla vekâletin salahiyetli bulunduğu cihetle tatbikatta bu kadro pek ziyade tevsi edilmekte tetkika esas ittihaz edilememiş ve ihtiyacı hakiki nazarı dikkate alınmıştır.

'Memleketlimiz imkân noktai nazarından ondör mmtakaya tefrik edilmiş ve mıntalkada berveçhi âtı teşkilât kabul 'Olunmuştur :

Aded

1 lı 1 1 1 1

1 1 1 1 3 '6

MınfcaJka müdürü Mıntaka müdür muavini Sevkıyat ve nakliyat memuru İaşe memuru) İskân memuru 'Sevkıyat, nakliyat, 'iaşe ve iiskân memur 'refikleri İmar mühendisi Kondoktör Ziraat memuru Tabip Seyyar «sevk, iaşe ve iskân mıemuıru Kâtip

Şehri miktar maaşı Asgari

Lira

'40

30 30 30

30 15 '20

Âzami Lira

70 '30 35 35 85

İ20 !30 (20 <25 30 20 15

Yalnız 4 mıntakada vardır.

Yalnız 10 mmtalkada vardır. Yalnız 12 mıntakada vardır.

'Bundan başka kırk vilâyet merkezinde de âtideki teşkilât kabul edilmiştir : 1 'Mübadele, iskân ve imar ımüdijriyeti 40 2 İskân, sevk ve iaşe memuru 15 1 Kâtip 12

Misafirhane ve tahaffuzftıaneler memurini için teklif edilen teşkilât bu teşkilâtın muvakkat mahiyette olmasına binaen bu ^gübi muvakkat teşkilât için lüzum 'görüldükçe mübadele ve iskân masarifi umuımiyesi faslından ücretle memur istihdam edilmesi daha muvafık görülerek kabul olunmamıştır. Bu suretle faslı yekûnu tekliften (51 360) lira noksaniyle kabul edilmiştlir.

Fasıl 324. — Mülhakat masarifine «gelince : Mefruşat maddesinden -Ç2 000), tenvir ve teshinden (1 000), müteferrikadan (3 500) lira tenzil suretiyle '(Öl 500) ilira olarak tedbit edilmiştir.

— 1062 —

î : 20 2 4 . 3 . 1 3 4 0 C : 2

Fasıl 325. — Hükümetin teklifi veçhile yekûnu umuımi (6 000 000) üra oümalk üzere mıaaşat ve nuasarifi saire farkı olan ('5 $28 727) Kira İra fasla teklif olunmuştur.

Fasıl 326. — Teslbit <edilen kadroya ınazaran (255 '999) lira olarak kalbuâ edilmiştir. 9 "Şulbat 1340

Muvadenei Maliye Eneümenü ınaımmial

Mazbata Muharriri! M-anaş Tahsin

F . M. Nevi muhassasat

Birinci kısım - İdarei merkeziye 321

1

2

3 4

322 1

2 3 4 5 6 7 8 9

10

11

Maaşat Vekil

Müsteşar

Memurini merkeziye Müstahdemini müteferrika

Fasıl yekûnu

Masarifat Kırtasiye ve evrakı matbua (Merkez ve vilâyatta) Mefruşat Tenvir ve teshin Hademe melbusatı Masarifi müteferrika Harcırah Masarifi gayrimelhuza İcare tAlât ve edevatı hendesiye ve fotoğraf Hidematı hasenesi görüleceklere mükâfatı nakdiye İnşaat (Vekâlet binası için)

Fasıl yekûnu

1339 senesi bütçesindeki

1339 senesi bütçesi

Lira

450

450

7 763 1 125

9 788

7 000 1 000

500 200

6 000 15 000

800

30 600

tadilâta göre

senelik miktarı

Lira

1 200

1 200

20 700 3 000

26 1Ü0

18 660 2 660 1 330

300 16 000 40 000

2 400

81 350

Muvazenei Maliye

Hükümetçe Encümenince 1340

senesi için teklif olunan

Lira

1 200

1 200

29 700 3 360

35 46Ö:"

13 000 3 000 2 400

330 4 000

20 000 10 000

7 500

2 000

20 000 30 000

112 230

1340 senesi için

teklif olunan

Lira

2 400

1 200

26 544 3 060

33 204

8 000 600

1 500 250

1 500 8 000

7 500

1 000

28 350

— 10«& —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazonei 1339 senesi Maliye bütçesindeki Hükümetçe Encümenince

Nevi muhassesat

Birinci kısmın yekûnu

İkinci kısım - mülhakat Maaşat Memurin Müstahdemini müteferrika

Fasıl yekûnu

Masarifat Kırtasiye Mefruşat Tenvir ve teshin Masarifi müteferrika Harcırah

Fasıl yekûnu

İkinci kısmın yekûnu


Lira

40 388

-

13 752 2 250

15 975

1 000 500 500

2 000

17 950

tadilâta göre

senelik miktarı

Lira

107 450

36 600 6 000

42 600

2 800 1 400 1 400

5 600

48 200

1340 senesi için

teklif olunan

Lira

147 690

152 460 21 120

173 580

5 000 5 000 6 000 5 000

20 000

41 000

212 580

1340 senesi için

teklif olunan

Lira

61 554

105 900 16 320

122 220

5 000 5 000 5 000 1 500

17 000

31 500

153 720

Üçüncü kısım Mübadele ve iskân masarifi umu-miyesi

Tahsisatı fevkalâdesi şehrî

Üçüncü kısmın yekûnu

Yekûnu umumi

6 000 000 16 000 000 10 000 000 5 528 727

36 720 97 920 329 220 255 999

6 036 720 16 097 920 10 329 220 5 784 726

6 095 183 16 253 570 10 914 490 6 000 000

—1064 —

I : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Kalblettadilât 1339 senesi maaşatı

Unvanı memuriyeti

Birinci kısım İdarei Merkeziye Maaşatı Vekil Müsteşar Memurini Merkeziye Mübadele ve İskân Müdüriyeti Sevkiyat ve Nakliyat Şubesi Müdürü Mümeyyiz Üçüncü si'nıf Mümeyyiz Kâtip Muhacirin ve Aşair Şubesi Müdürü

Mümeyyiz

Kâtip İaşe Şubesi Mürürü Mümeyyiz Üçüncü sınıf Mümeyyiz Kâtip İskân Şubesi Müdürü Mümeyyiz Umuru Tasarrufiye Memurun Üçüncü sınıf Mümeyyiz Kâtip Ziraat Şubesi Müdürü Mümeyyiz Kâtip

İmar Müdürü Muamelât Şubesi Müdürü Üçüncü sınıf Mümeyiyiz Mümeyyiz Kâtip İnşaat ve Tamirat Başmühendisi Mümeyyiz Kâtip Mühendis Mühendis Muavini Kâtip Fotoğraf ve Dosya Memuru

Aded

1 1

1 1 1 o o 1 1 2 1 1

2 1 2

Beheri Lira

10 100

75 60 300

15 60 30 15 60 30

15 60 30

Şethrisd Lira

100

75 60 30

45 60 30 30 60 30

30 60 60

Yekûn

15 60

21 1 1

1 2 1 1 1 o o 2 1

75 60

30 15 60 30 15 50 20 15

630 75 60

30 30 60 30 30 150 40 15

Yekûn 15 >20

1066 —

J

O I O O O O O O O O O O O O Ö Ö O O O O O O L O LO^ t ^ ı 0 ^ i 0 ^ t > ı q ^ ı O ' * | > ı o ı O T ) i | > ı q O ı O Q O t - - ı q > ' * c o O OO t ~ t - t ~ t - LO

LO LO

od" CO O 00

o

o o L O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O L O b C m C ^ C O f f i l M I M C O C O C O î M C O C O C D C O ^ C O T f O J H

O LO C -

o (M

o o (M

O o T—t

IT5 O O O C- CO 00 (M

O O O lO O O O CO CO W H © M (M

O O O O LO O CO CO M n

o o LO Tt< ( M T-l

lO t—

o ( M

O

CO

eo

r-< CO T—* r-H T - İ CO T—! r-i T-H (M i—1 CO ^H CO CO T - I

L O O O O O O t - © CO İ N CO O

O O o o

o o o CO CO CO

o CO

O

o CO

O O O O O O O O O O O O L O C O t O C O M C O î D Ö C O ^ C O t C C O H

C0 i—i ı

O O O «O CO (M

O O O O LO co co co co T—ı

O O LO CO CO T—l

O LO LO O CO ^ T f ( M

LO LO O t - ^ CO

O

t -CM

l-ı 50

Ol co co 1 4

«

a

Tİ

n3 3)

Tİ

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kablettadilât 1339 senesi maaşatı

F. M. Unvaıiıı memuriyeti

Muamelât ve Kalemi Mahsus Müdürü Mümeyyiz Şifre Memuru Şifre Kâtibi

Evrak Mukayyidi Mütercim

Hukuk Müşaviri Mümeyyiz Kâtip

Müfettiş

Heyeti Teftişiye Başkâtibi

Ihsaiyat ve Memurin Şubesi Müdürü

Mümeyyiz

Üçüncü sınıf Mümeyyiz Müsevvid Kâtip

Evrak Müdürü Dosya Memuru

Kâtip

Hıfzıssıhha Mütehassısı Doktor Kâtip Levazım Memuru

Yekûn

Yekûn

Yekûn

Yekûn

*£•»

Yekûn

Üçüncü maddenin yekûnu

Aided Beheri. Şehrisi

Iiira Mra

30

60

60

15

20

30

30 60

180

4 1 1

40 30

240 40 30

60

6 1 1 3

5 1

40 20 15

50

130 40 20 45

105 50

20

70

54 1 725

— 1068 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazenei Maliye Encümenince

iAded

.iılât 1339 senesi onaaışatı

Beheri Şehrisi l i r a Lira

Hüküımetçı e 1340 senesi için

iAded

1 1 1 1 1 1 1

7 1 1 1

6

1

10 1

2

1 1 2

7 1 1

5

7 1 1 1 1

4

78

Bebeni Lira

60 30 25 20 15 15 30

70 30 15

60

20

45

30

20 20 15

45 20

15

60 40 15 25

Şehrisi Lira

60 30 25 20 15 15 30

195 70 30 15

360

20

495 45

60

20 20 30

175 45 20

75

140 60 40 15 25

140

2 675

1340

Aded

1 1 1 1 1 1 1

7 1 1 1 3 3 1

10 1 1 1 1

3

7 1 1 1 3

6 1

1 1

3

73


Beheri Lira

60 30 20 15 15 15 30

60 30 15 60 40 20

1

45 30 20 20

15

40 20 12 15

50

15 20

Şehrisi Lira

60 30 20 15 15 15 30

185 60 30 15

180 120 20

425 45 30 20 20

45

160 40 20 12 45

117 50

15 20

85

2 212

Tahsisatı fevkalâde

Lira

72,50 50 40 35 35 35 50

317,50 72,50

50 35

217,50 172,50

40

587,50 61,25

50 40 40

105

296,25 57,50

40 32

105

234,50 65

35 40

140

3 535,75

— 1 0 6 9 •—

î : 20 24 . 3 . 1340 G : 2

Unvanı memuriyeti

Ka'blettadilât 1339 senesi ımiaaşâtı

Betherâ Şehrisi Aıded- L&ra Lira

Müstahdemini müteferrika Ser Hademe Odacı 10 25 250

Yekûn 10 25 250

348 nci faslın yekûnu İkinci kısım - Mülhakat Birinci sınıf Mmtaka müdürleri İkinci sınıf Mmtaka Müdür. Üçüncü sınıf Mmtaka Müdür. Mmtaka Müdür muavinleri Birinci sınıf sevkiyat ve nakliyat memurları İkinci sınıf sevkiyat ve nakliyat memurları Üçüncü sınıf sevkiyat ve naMiyat memurları Birinci sınıf İaşe Memuru İkinci sınıf İaşe Memuru Birinci sınıf İskân Memuru İkinci sınıf İskân Memuru Üçüncü smıf İskân Memuru Sevkiyat, nakliyat ,lskân memur refikleri Birinci smıf Kontrol Memuru İkinci smılf Kontrol Memuru Birinci sınıf evrak kâtipleri İkinci smıf evrak kâtipleri

66

10

10

10

10

60

30

30

30

2 175

600

300

300

300

Yekûn 40 1 500 Birinci smıf imar mühendisleri İkinci smıf imar mühendisleri Üçüncü smıf imar memurları Birinci smıf kondüktörler İkinci ve üçüncü sınıf kondüktörler

Birinci smıf ziraat memurları İkinci smıf ziraat memurları Üçüncü smıf ziraat memurları Birinci sınıf tabipler İkinci sınıf tabipler Üçnücü smıf tabipler

Yekûn

Yekûn

— 10f0

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazenei Maliye Encümenince Hükümetçe 1340 senesi için 1340 senesi için teklif olunan

Aded Beöıerd Şehrisi Lira Lira

•*.

Aded

1 10

11

89

6 5 5 6 6 5 5 6 5 6 5 5 18 6 5 6 5

105 6 5 3 12 10

38 6 5 5 6 5 5

Beherli Lira

30 25

70 60 45 45 40 30 30 40 30 40 30 30 25 20 20 20 15

40 40 30 25 20

40 30 30 40 30 30

Şehrisi lira

30 250

280

2 955

420 300 225 270 240 150 150 240 150 240 150 150 450 120 100 120 75

3 550 240 200 150 300 200

1 090 240 150 150 240 150 150

-Aded

1 9

10

85

4 6 4 4 4 10

4 10 4 10 10

70 6 6

7 7

26 4 10

14

Beheri Lira

30 25

70 60 40 35 35 30

35 30 35 30 20

40 30

20 15

25 20

30

Şehrisi Lira

30 225

255

2 767

280 360 160 140 140 300

140 300 140 300 200

2 460 240 180

140 105

665 100 200

420


Lira

3 795,75

320 435 230 215 215 500

215 500 215 500 400

3 745 345 300

280 245

1 170 180 400

700

32 1 080 28 720 1 280

— 1071 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

F. M.

Kalbletfcadilât 1339 senesi ınıaaşatı

Unvanı memuriyeti Aded Beher1! Şehrisi

Liira l i r a

Seyyar sevk iaşe ve iskân memurlara Kâtipler Birinci sınıf misafirhane memurdan İkinci sınıf misafirhane memurları (*) Üçüncü sınıf misafirhane memurları (°)

40 30

20 15

800 450

Yekûn Hesap memurları (**) Birinci sınıf misafirhane iaşe memurları Birinci sınıf misafirhane idare memurları İkinci sınıf misafirhane iaşe ve idare memurları

80 10

1 250 30 300

(*)

Yekûn Vilâyat mübadele, iskân ve imar müdürleri Vilâyat iskân, sevk ve iaşe memurları Vilâyat kâtipleri Tahaf f uzaılc mcmurl arı Memur refikleri (*)

Yekûn

Birinci maddenin yekûnu 2 Müstahdemini müteferrika

Birinci sınıf odacılar İkinci sınıf odacılar Üçüncü sınıf odacılar

120

20 25

3 050

500

Yekûn

İkinci maddenin yekûnu

350 inici faslın yekûnu

20

20

500

500

140 3 550

(*) Ücreti şehriydi olacaktır. (*) Ücreti şehriyeli olacaktır. (**) 1340 senesi Maliye Bütçesinle nakledilmiştir.

— 1072 —

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Badethadilât 1339 senesi maaşatı teklif olunan

Beheri Şehrisi Aded Lira Lira

B^eherii Şehrâi Aded Lira l i r a

Mıvvaze'iıei Maliye Encümenince 1340 senesi için teklif olunan

Tahsisatı Beheri Şehrisi fevkalâde

Aded Lira Lira Lira

49 114 6 5 5

179

6 6 5

17 44 80 44 4 4

.176

547

29 30 29

88

88

635

20 15 20 20 20

15 15 15

30 20 15 20 15

25 20 15

980 1 710 120 100 100

3 010

90 90 75

255 1 320 1 600 660 80 60

3 720

12 705

725 600 435

1 760

1 760

14 465

42 84

126

40 80 40

İ 60

410

28

68

68

478

20 15

30 15 12

20

20

840 1 260

2 100

1 200 1 200 480

2 880

8 825

1 360

1 360

1 360

10 186

1 680 2 940

4 260

2 000 3 600 1 280

6 880

17 695

17 695

- İ073 -

İ : 20 24.. 3 . 1340 O : 2

Mübadele, İmar ve iskân Tahsisatı

Aded fevkalâde

Müsteşar Mübadele ve iskân imar Müdüriyeti Muamelât vö Kalemi Mahsus Müdüriyeti Hukuk Müşavirliği ve Heyeti Teftişiye îhsaiyat ve Memuriyet Müdüriyeti Evrak Müdüriyeti Hıfzıssıhha Mütehassıslığı Müstahdemini Müteferrika

Merkez yekûnu Vilâyat

82 478

43 659 212 340

Lira

20 804 122 220

Lira

1 25 13 7 10 7 6 3 10

1 230 15 435 8 085 3 810 7 050 3 555 2 814 1 680

1 200 9 480 5 400 2 220 5 100 1 920 1 404 1 020 3 060

2 430 24 915 13 485 6 030 12 150 5 475 4 218 2 700 3 060

84 463 378 219

Yekûnu umumi 560 255 999 153 024 452 682

— 1074 •—

t : 20 24 . 3 .1340 G : 2

HEYETİ UMUMÎYEYE TAKDİM OLUNAN 1340 SENESİ MALİYE KADROLARINDA AHİREN MECLİSİ ÂLİCE KABUL OLUNAN KAVANİNİ MAHSUSA NETİCESİ

YAPILAN TADİLÂT

Madüye

Tapu îdanesi de dâhil olduğu halde 1339 senesinde tahsisatı munzama haricolmak üzere (5 549 190) liraya ve üçüncü Avans Kanuniyle verilen tahsisatın Müşterek Encümence tevziiride tesbit edilen kadrolara göre senelik miktarı 6 155 951 liraya baliğ olan Maliye bütçesi 1340 sene-sinjde Hükümetçe 8 500 000 lira olarak teklif edilmiştir. Bu yekûn içerisinde 1 000 000 lira bilûmum devairi Devlet için celbedilecek mütehassisin ücuratına ve 1 000 000 lira mülhak bütçe ile idaresi temsibolunan Askerî fabrikalara sermayei iptidaiye ve 930 000 lirası da darüleytanüara muavenet için muhassas bulunmasına binaen bunların baliği olan 2 930 000 lira ile Müdafaai Millîye, Dâhiliye, Hariciye mesture masarifi ile masarifi gayrimelhuza için mevzu olan ve Maliye Bütçesine taallûku bulunmayan 200 000 liranın da bu yekûndan tenzili halinde Maliye Vekâletinin hakiki masraf bütçesinin yekûnu 5 370 000 liradan ibaret bulunmuştur. Encümenimizce aşağıda fasıl üzerine verilen izahatta arz olunacağı veçhile bütçede Hüküm/et teklifine nazaran bâzı tasar-rufat icra edilmiş ise de yapılacak tasarrufat ile Hükümet konakları inşaat ve tamiratı için mevzu tahsisatın tezyidi tensibedildiğinden encümenin kabul eyleıdiği yekûn da Hükümetin teklifinin aynı bulunmaktadır. Yüz yirmi altı milyonu mütecaviz bulunan masarifi umumiyei Devletin sarfiyatını kontrol ve muamelâtı maliyei Devleti kayıt ve tesbit ve yüzondokuz milyonu geçen varidatı umıumjiyemizin tahakkuk, tahsil ve naklini icra ve Devlet bütçesini ihzar, hesabı katisini ita ve mevcut teklifin inkişafı zirai ve iktisadimize hadim olacak surette usul ve tarzı tarh ve eibayetini müstacelen ıslah ve imparatorluk hesabatmm tasfiyesi gibi mühim, vazaifle mükellef olan Maliye Vekâletine varidatı umumiyemiizin takriben yüzde beşi derecesinde tahsisat itasını encümenimiz fazla görmemiştir. Bütçenin mjüfredatmdâ vâki tebeddülatı berveçihi zir arz ederiz:

31 nci fasıl : Madde 1. — Ademi kifayesi tebeyyün etmesi dolayısiyle vekillere vesaiti nakliye masrafına mukabil mjuhassas yüz liranın iki yüz liraya iblâğı encümenimizce kabul edildiğinden bu maddeye teklife nazaran yüz lira ilâve edilmiş ve fakat vekâlet emrinde bulunan arabalar ile vekile tahsis edilecek bir otomobilden maadasının ve devairi sairede mevcut bulunan arabaların derhal füruhtu ve bademe bunlar için bütçeden masraf ihtiyar edilmemesi takarrür etmiştir.

2. ıKadroları ihtiyaca kâfi bulunmayan varidat ve emlâki milliye idareleri memurini ihtiyaç nisbetinde tezyidedilmiş ve mamafih diğer şuabatta fazla bulunan memurinden tasarruf edilmiştir. Bu suretle 1338 senesinde (285) kişiden ibaret bulunan ve müşterek encümence (288) aded olarak tesbit edilen memurini merkeziye kadrosu 280 olarak kabul edilmiştir.

3. Bu madde şimdiye kadar yalnız reji, Bankı Osmani ve borsa komiserleri muhassasatmı ihtiva ediyordu. Bilhassa kambiyo mesaili dolayısiyle pek ziyade kesbi ehemmiyet eden Bankı Osmani ve borsa komiserliği maaşının reji komiseri maaşından noksan bulunması muvafık olamıyacağm-dan bunun maaşının da yüz liraya iblâğı Hükümetçe teklif edilmiş vazifei mezkûrenin ehemmiyetine binaen teklif vâki, komiserin Bankı Osmani ve borsadan ayrıca tahsisat almaması şartiyle encümenimizce de kabul edilmiştir. Bundan başka encümenimizce bu maddeye şimdiye kadar Düyunu Umumiye Bütçesine 'dâhil olan Düyunu Umumiye Komiseri ile komiserlik kâtibi mühas-sesatı da naklolunmuş ve evvelce senevi ona İti bin lira bulunan tkomiser <muhassesatı şehrî yüz elli lira olarak kalbul edilmiştir.

Müstahdemini müteferrika tertibinde görülen tezayüt odacı ücretlerinin ıbiraz artmasından ve vekâletin yeni binaya nakli Idolayısiyle fazla istihdamı lâzımgelen odacılar ile kalorifer, telefon ve elektrikçi ücretlerinin ilâvesinden neşedeylemiştir.

32 nci fasıl: Bu fasıl, Hükümetin teklifi veçhile aynen 'kabul olunmuş ve yalnız Hariciye Bütçesine dâhil ıolan ve Hariciye Muhasebe Müdürünün emri altında bulunması lâzımgelen şehbender-

^_ 107&-—

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

ler hesabatı tetkik memurlariyle pul ve ambar memuru muhas&esatı Hariciye Bütçesinden tenzil edilerek buraya ilâve edildiği ıgıibi bâzı »mekâtipte (mutemetlikler, 'bu vazife tahsisatı Maarif Bütçesinde dâhil kâtipler tarafundanr ifa .edileceğinden, tayyolunmuştur.

33 ncü fasıl: Heyeti teftişiye, umuru maliyemizin sureti munta^atmada cereyanı için ıbeheıme-hal sıkı Ibir teftiş »icrası ve müfettişlerin evsaf ve şeraiti lâzimeyi haiz bulunması mulktezidir. Vaktiyle Maliye müfettişleri için mükemmel bir nizamname kaleme alınmış ive ıbu nizamname mucibince bilimtihan alınarak Avrupa'da stajda bulundunmak üzere yetiştirilen müfettişlerimizden büyük istifadeler temin edilmiş idi.

1338 senesinde heyeti teftişiye kadrosunun tevsii esnasında encümenimize e müfettişlerin be-hemahal mezkûr nizamname mucibince tâyin ve istihdamı temenni edildiği Ihalde Maliye Vekâletince maatteessüf yine nizamname haricinde müfettiş tâyin edildiği görülmüştür. Müfettişlerimizden lâyıkı veçhile istifade için her halde bir tasfiye icrası ve nizamname ahkâmının tamamii tatbiki lâzımedenidir. Encümenimiz bu hususu taahhüdeden (Maliye Vekili Beyden taahhüdünün 'biran evvel icrasını Ibekler.

Müfettişler kadrosuna gelince: Nizamname ahkâmı mucibince iktisalbedeceği şekle 'göre «tes'bit edilmiştir. Encümenimiz teftiş mıntakalarınm tefriki ile Maliye müfettişlerinin teftiş vazifesi haricindeki işlerde istihdam edilmemesini tavsiye eyler.

34 ncü fasıl: Bu fasıl, merkez levazımına aidolup Hükümetin teklifi veçhile Ikabul olunmıuş-tur.

35 inci fasıl: Vekillere visaiti nakliye için muhassas taJhsisat tezyidedilmiş olup ayrıca bütçeden otomioıbil masrafı 'verilmesine mahal görülmediğinden yalnız müteferrik masarif için birinci madde tekliften iki bin lira noksaniyle .3 000 lira olarak kabul edilmiiŞıtir. Kavanin ve nizaimat ve mukarreratı maliyenin cemi ve ıtelfikme zaruret 'bulunduğundan ikinci madde de aynen kabul olunmuştur.

36 inci fasıl: Bu fasıl Hükümetin teklifinden 4 200 lira tenzil edilerek Ikabul olunmuştur. 37, 38 39 ncu fasıllar: Hükümetin teklifi veçhile kabul olunmuştur. 40 ncı fasıl: Emlâki Milliye masarifine ait bulunan işbu fasıl Hükümetin teklifi veçhile kabul

edilen encümenimiz Devlet Bütçesinde hâsılat getiren ve getirmiyen ne kadar emlâk olduğu ve bu emlâkin nerelerde ve kimlerin elinde olup ne kadar hâsılat getirdiğinin badema müfredat veçhile bütçeye raptını Hükümetten talep ve emlâki Devletin müsmir bir hale ifrağı için icabeden teşkilât ve tesisatın biran evvel icrasını temenni eylerim.

41 ve 42 nci fasıllar : Hükümetin teklifi veçhile aynen kabul olunmuştur. 43 ncü fasıl : Bu faslın sabıkına nazaran 30 858 lira fazla görülmekte olup müşterek encü

mence tahsisat yekûnunun ademi müsaadesine binaen memurine yapılan zamaimden darphane memurları istifade edemediklerinden Hükümetin teklif eylediği zamaim encümenimizee kabul

olunmuştur. 44, 45 nci fasıllar : Hükümetin teklifi veçhile kabul olunmuştur. 46 ncı fasıl : Unvanı nişan ve madalya olan bu fasıldan nişanların mülga bulunmasına binaen

nişan kelimesi kaldırılmıştır. Muhassesatı Hükümetin teklifli veçhile kabul edilmiştir. 47 nci fasıl : Millî Saraylar tamiratına mahsus olan bu fazla mevzu tahsisatın muhtacı ta

mir olan saraylar tamiratına hasredilmesi muktezi olduğu gibi bu sarayların vakit geçirilmeksizin milletin istifade edebileceği bir hale ifrağı temenni olunur. Tahsisatı-. teklif veçhile kabul edilmiştir.

48 nci fasıl : Hükümetin teklifi veçhile kabul olunmuştur. Birinci, üçüncü ve beşindi maddelerinde 1339 a nazaran görülen noksan Arabistan'a ait mebaliğin tenzilinden ve ikinci maddedeki fazlalık yeniden tahakkuk eden tevlit bedelâtmm ilâvesinden münbaistlir.

49 ncu fasıl : Hükümetin teklifi veçhile aynen kabul olunmuştur. 50 nci fasıl : Müdafaai Milliye mesturesinden elli bin lira tenzil suretiyle kabul edilmiştir.

— 1076 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

51 neti fasıl : Hükümet konaklarının tamirat, tevsiat ve inşaatına mahsus olan bu fasıl Hükümetçe 93 032 lira olarak teklif edilmiş olup encümence Hükümetin teklif eylediği yekûnu umumiye nazaran eneümenimizce yapılan tasarrufatta bu fasla ilâve olunmak suretiyle 157 038 lira olarak kabul edilmiştir.

52 nci fasıl : Kabul edilen kadroya göre 2 713 683 lira kabul edilmiştir.

53 ncü fasıl : Mevcut memurini mâzule miktarına göre teklif veçhile kabul edilmiş olup cevazı istihdam kararı almış olan memurini mumaileyhimin münhalata tercihan tâyinlerini tavsiye eyleriz.

54 ncü fasıl : 'Bu fasıl bilûmum devairi Devletçe zirde muharrer olan hususat için celbedile-cek mütehassıslar ücuratına mahsus olup Hükümetin teklifi veçhile kabul edilmiştir.

Aded

12 Dahiliye : 1 - Nüfus, 2 - polis, 4 - Posta ve telgraf, 1 - idarei mahalliye, 1 - memurin, 2 - jandarma, 1 - heyeti teftişiye.

4 Adlie : Müşaviri adli muahede mucibince. 6 Maliye : 1 - Emlâk, 1 - varidat, 1 - muhassesatı zatiye, % - Umuru tasarrufiye, 1 - rüsu

mat, 1 - heyeti teftişiye. 3 îmar : 2 - İmar, 1 - İskân. 5 Nafıa : 2 - Su, 1 - Elektrik, 1 - Demiryolu, 1 - Nakliyatı havaiye.

15 Müdafaai Milliye ve Erkânı harbiye : 2 - Tayyere, 1 - Telli, telsiz, 1 - Mesaha, endaht,

A'died

1 - Otomobil, - Muhnik ıgaz, 2 - Erkânı Harbiye Melktelbi, 2 - Baytar Mektebi, 2 - İmalâtı harbiye ve sanayii muhtelif esi, 2 - Bahriye.

3 Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye : 1 - Firengi 'mücadelesi, 1 - Malarya (mücadelesi, 1 - Halk teşkilâtı sıhhiyesi imütehassısı

1'6 Maarif : Edebiyat Fakiülteisi; Pisi'kofkik - Pisiko fizyoloji, Asarı atika, Uimumi Coğrafya, Fünun Fakültesine; Mevzuu Jeoloji Hukuk Fakültesinle; Hulkuku !Âimime; Hukuku Hususiye (tercihan Avrupa'hukuku medeniye, iktisadiyatı terfbiyei Ibeldeniiyte mütehassısı, reısilm mütehassısı, elişleri mütehassısı, heyeti teftişiye, Hars İdaresine ımiütieıhassıs Ibir darüknualli'min müdürü, ımütehassıs 'bir lise ımü'dürü, miekttep müzesi ımüttehassısı, Maarif- Vekâletine (Müşaviri Uimumi) Öon Döver.

28 İktisat: Maaden; 4 - Mütehassıs (ikisi behemehal jeolog ve maden müihenldisi, diğer ikisi alelâidıe salâlhiyiettar jeolog) Sanayi : 1 - Çinicilik, 1 - Boyacılık, 1 - Elektrikçi mühendis, 1 - Mensucat ımühendisi, 1 - Şekercilik, 1 - Tedrisatı smayie, 1 - Mesai. Ziraat : 1 - Mrolik ve jeolog (Talhtel arz miyalh mütehassısı), 1 - Pamuk mütehassısı, 1 - Mâhı büzur ımjütehassısı, 1 - Tütün mütehassısı, kurutuculuk mütehassısı (tümüz ve saire ve aim'balâjcılık), 1 - Fındık mütehassısı, 1 - Teşkilâtı ziraiye imütıehalssısı, 1 - Ma-kina ve alâtı ziraiye mütehassısı, 1 - Pancar mütehassısı, 1 - Artezyen mütehassısı. Umuri Baytariye : 1 - MKicaldelei emrazı 'müstevliye, - 1 Teşlkiâtı ibaytariye (mütehassısı. Orm'on : 1 - Amenajlman (mütehassısı, 1 - Eksilvatasyion (mütehassısı. Ticaret : 1 - Nakliytei Ibleırriye ve bahriye mütehassısı, 1 - Gümrük tarife mütehassısı, 1 - Tedrisatı ticariye (mütehassısı. Hulâsa : Maaden .4, Sanayi 7, Ziraat 10. Baytariye 2, Ortman 2, Ticaret 3. Muhtıra : 1. Mütehassısların otorite loUmalaırı matluptur. 2. Mütehassısların mütemadiyen ımeimlc kette devir ve seyyahatlan malksudu aslidir.

— 1077 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

3. Mütehassısların uzun seneler için değil, (muayyen plânlar tertip ve ımalûım ibir tetelbbu icrasını telnıin için alınmaları rmuva filktir. (Binaenaleyh üıç, altı ve Idokulz aylık için Ibâızı ımütehaısisııslarm cellbi kalbil ve bâzılarının Ibirlhuçuk ısene için alınmaisı lâızımldar.

55 nci fasıl : Mülhak Ibiütçe haline ifirağ edilen askerî falbrikalanna sermaıyiei iptidaiye olarak teklif veçhile aynen kalbul edilmiştir.

56 nci fasıl : Hükümetin teklifi aynen kalbul eldümiştir. (8 500 000) lira olarak tleslbit edilen hu ısıene 'bütçesinin kaibulü Heyeti Umulmiyeye ara olunur.

4 Şuibat 1340 Muvazenei Maliye Encümeni nalmına

Maz'bata Mühaırriri İsparta Melbulsu

Mükertfelm

M. Nevi muhassasat

Birinci kısım - İdarei umumiye 31 İBirincfı Bap - İdarei Merkeziye

1 Vekil ve müsteşar 2 Devair müdürleri ve aklâmı maaşı 3 Müessesatı Maliye komiserleri 4 Müstahdemini müteferrika

Otuzbirinci faslın yekûnu

32 Devair muhasebe müdürleri ve aklâmı maaşı

1 Devairi mülkiye ve adliye muhasebe kalemlerli

2 Posta ve telgraf adliye muhasebe kalemleri

3 Müdafaai Milliye adliye muhasebe kalemleri

4 Askerî muhasibi mesul ve maiyetleri 5 Bahriye Muhasebe heyeti

Askerî fabrikalar muhasebe heyeti 6 Müessesat

Otuzikinci faslın yekûnu

1


Lira

2 280 56 730 1 800 7 228


tadilâta göro

senelik miktarı

Lira

2 400 61 956

1 920 9 540

muvazenei Maliye

Hükümetçe Encümenince 1340


Lira

2 400 59 556

2 400 16 980

1340 senesi için

teklif olunan

Lira

62 038 75 816 81 336

9 186

3 741

5 904 28 488

894 1 134

10 908

11 100

4 056

6 374 29 832.

1 044 1 260

11 304

13 368

4 200

6 588 31 224

1 932

27 108

60 255 64 970 84 420

— İ078 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

F. M.

33

34

6'û

Nevi muhassesat

Heyeti teftişjiye 1 Müfettiş ve muavinler 2 Ketebe


Lira

19 290 678


tadilâta göre

senelik miktarı

Lira

21 960 768

Hükümetçe i .1340


Lira

16 500 768

Muvazeuei Maliye

lîncümenince 1340


Lira

Otuzüçüncü faslın yekûnu 19 968 22,728 17 268

1

2 3 4 5 6

Levazım Darüşşefakaya bedeli icarı 'Mefruşat Tenvir ve teshin Kırtasiye Melbusat îcarat

mevkuf dükkânlar 1 800 1 000 4 000 2 000 1 100 1 000

1 800 1 000 4 000 2 000 0 100 1 000

5 000 1 000 4 000

500 1 000 1 200

Otuzdördüncü faslın yekûnu

1 İdarei merkeziye müteferrikası 2 Kavanin, nizam at ve mukarreratı

maliyenin cemi ve telfik komisyonu azaları yevmiyeleri

Otuzbeşinci faslın yekûnu

10 900 10 900 12 700

8 000 000 5 000

3 000

36 İkinci bap - İdarei vilâyat Defterdar ve muhasebeciler Maliye müdürleri Vilâyat ve kaza muhasebe kalemleriyle ve sandık eminleri Vilâyat ve kaza veridat kalemleri Vilâyat ve kaza tahsilat kalemleriyle tahsildaran Emlâki milliye memurları Rüsumu istihlâkiye memurları Vilâyat liva ve kaza umuru tasar-rufiye memurları Kadastro tahrir ve tahdit heyeti

8 000

30 450 59 544

125 091 119 502

307 509 4 122 8 886

81 444 2 592

8 000

33 240 62 064

142 068 161 892

361 484 4 122

11 436

92 796 2 592

8 000

32 520 61 020

165 396 • 186 252

361 848 4 656

11 436

r

-im~

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

37

38

39

40

Muvazenei 1339 senesi Maliye bütçesindeki Hükümetçe Encümenince

F. M. Nevi muhassâsat


Lira

tadilâta göro

senelik miktarı Lira

1340 senesi için teklif olunan Lira

1340 senesi içi teklif olunan Lira

8 Müstahdemini müteferrika

9 Muhakemat memurları

Otuzaltmeı faslın yekûnu

1 İcarat 2 Mefruşat 3 Tenvir ve teshin 4 Kırtasiye 5 Kasa esmanı ve nakliye masrafı

Otuzsekizinci faslın yekûnu

Taşra müteferrikası

Üçüncü bap - Masarifi müştereke Masarifi mütenevvia

1 Masarifi muhakeme 2 Dei'atir ve evrakı tabiye ve teelidiye

ve bendiye ve nakliyesi 3 Kıymetli » » » 4 Rüsumu dstihlâkiye bandurolları 5 Memurin harcırahı 6 Maliye müfettişleri harcırahı 7 Tahriri emlâk ve tadili kıyem mas

rafı 8 İstirdadolunan mahaller kuyudat ma

sarifi ıslahiyesi

Otuzdokuzuncu faslın yekûnu

103 800 480

843 420

Emlâki milliye masarifi Harcırah ve yevmiye Masarifi mütenevvia Cibayet memurini muvakkate ücuratı Zürraa tavizen verilen tohumluk zahire esmanı Varidatı alman emlâki milliye inşaat ve tamirat masrafı

22 000

90 000

103 800 480

976 338

111 540 1 140

935

20 000 20 000 30 000 30 000 5 000

20 000 20 000 30 000 30 000 5 000

20 000 10 000 25 000 20 000 2 000

105 000 105 000 77 000

22 000 22 000

90 000 90 000

90 000 80 000 20 000 65 000 . 40 000

88 000

20 000

493 000

1 200 20 000 3 000

35 000

10 000

90 000 80 000 20 65 40

88

20

493

1 20 3

35

10

000 000 000

000

000

000

200 000 000

000

000

80 000 20 000 40 000 50 000 30 000

88 000

398 000

5 000 20 000 5 000

2 000

10 000

— 1080 —

t : 20 24 . 3 . 1340 0 : 2

M. Nevi muhassasat

6 Tefviz olunan emlâki gayrimenkule bedelâtı

7 Emlâk ve mebanii emiriye ücurat ve mukataatı vakfiyesi

Kırkıncı faslın yekûnu

Masarifi tahsiliye 1 Mal sandıklarınca cibayet olunan

ağnam masrafı 2 Mal sandıklarınca cibayet olunan

aşar masrafı 3 Tahsil komisyonları azayı gayrimu-

vazzafası yevmiyesi 4 Tahsil memurları yevmiyesi 5 Ücuratı imlâiye 6 Kıymetli evrak aidatı tahsiliyesi 7 Kâtibi adillere ita olunacak aidat 8 Temyiiz komisyonları masrafı 9 Süvari tahsildarları yem bedeli

10 Temaşa, bilet, muayene memurları ücuratı

Kırkbirinci faslın yekûnu

Muamelâtı nakdiye 1 Bankı Osnıani şubeler ikramiyesi 2 Bankı Osmani Şubeler Komisyonu 3 Faiz ve acyo 4 Akçe nakliye ve bendiyesi 5 -Reddiyat

Kırkikfinci fa-slm yekûnu

Birinci kısmın yekûnu İkinci kısım

Birinci Bap - Darphane Maaşat

Masarifi idare


Lira


tadilâta 1340 1340 göre senesi için senesi için

senelik teklif teklif miktarı olunan olunan

Lira Lira Lira

2 000

3 200

74 400

120 000

120 000

10 000 60 000

25 000 25 000 12 500 50 000

422 500

9 000 18 000 50 0O0 15 000 80 000

172 000

2 299 481

6 468

1 200

2 000

3 200

74 400

120 000

120 000

10 000 60 000

25 000 25 000 12 500 50 000

422 500

9 000 18 000 50 000 15 000 80 000

172 000

2 447 652

'6.468

1 200

8 000

50 000

100 000

100 000

10 000 30 000

25 000 25 000 5 000

295 000

1 000 1 000 20 000 15 000 50 000

87 000

2 068 532

10 326

1 500

— 1081 —

t : 20 24 .

F. M. Nevi muhassasat

45 İşletme masrafı 1 Amele ve memurin, ve müfettiş yev

miyesi

2 Eşya ve levazım bahasiyle ifraz ve saire

Kırkbeşinci faslın yekûnu

46 Madalya

Üçüncü bap - Ebniyei milliye 47 Millî saraylar tamiratı

İliinei kısmın yekûnu

Üçüncü bap - tahsisatı hayriye Birinci bap - tahsisatı hayriye

48 Hazmeli evkaf muhassesatı 1 Evkaf 2 Tevliyet 3 Cevami hademesi 4 Hayrat ve müberrat tamiratiyle

umuru hesabiyle karşılığı 5 Tekâya taamiyesiyle lâhm tayinatı

ıKırksekizinci kısmın yekûnu


Dördüncü kısım - Masarifi muhtelife Birinci bap - masarifli daime

49 Masarifi gayrimelhuza

50 Tahsisatı mesture 1 Müdafaai Milliye tahsisatı mesturesi 2 'Dâhiliye Milliye tahsisatı mesturesi 3 Haneliye Milliye tahsisatı mesturesi

Ellinci faslın yekûnu

. 1340 O : 2

Muvazenei 1339 senesi Maliye bütçesindeki. Hükümetçe Encümenince


1339 senesi senelik teklif teklif bütçesi miktarı olunan olunan

Lira Lira Lira Lira

20 100 20 100 20 000 6 500 6 500

500 500 5 500

27 100

25 000

30 000

89 768

27 100

25 000

30 000

89 867

25 500

25 000

30 000

92 326

87 811 87 811 86 737 112 694 112 694 123 112 21 481 21 481 15 182

5 572 5 572 5 572 18 466 18 466 17 506

246 024 246 024 248 109

246 024 246 024 248 109

60 000 60 000 60 000

100 000 100 000 İ00 000 60 000 60 000 50 000 50 000 50 000 50 000

210 000 210 000 200 000

- im -

1 : 20 24 . 3 . 1İ40 Ö : 2



1339 senesi senelik teklif teklif bütçesi miktarı olunan olunan

Nevi muhassasat Lira Lira Lira Lira

Hükümet konakları tamirat, tevsiat ve inşaatı 103 000 103 000 93 032

Memurini muvazzafa tahsisatı fevkalâdesi 2 472 767 2 931 357 2 708 001 Memurini mâzule Memurini mâzule maaşatı 65 000 65 000' 40' 000' Memurini mâzule tahsisatı fevkalâdesi 70 000

EHiüçüncü faslın yekûnu 65 000 65 000 110 000

Mülga nezaret binasiyle evrakı ve dosyalarını muhafaza ile muvazzaf memurini muvakkate maaşatı 3 150 3 150

Dördüncü kısmın yekûnu 2 913 917 3 372 507 3 161 033

Beşinci kısım Ecnebi mütehassıslar 1 000 000

Askreî fabrikaları için sermayci iptidaiye 1 000 000

Darüleytamlara yardım 930 000

Beşinci kısmın yekûnu 2 930 000

Yekûnu umumi 5 549 190 6 155 951 8" 500 000

^ ltttf-

I : 20 24 . 3 . 1340 O : 2


Beheri Şehrisi Unvanı memuriyeti Adedi Lira Lira

Vekil ve Müsteşar Vekil İ 100 Müsteşar 1 80

1 1 5 2

14 14 14

25 '20

12 10

S

60 35 125 40

168 140 112

Birinci madde yekûnu 2 180 Devair müdürleri ve aklâmı maaşatı Muhasebei Umumiye Müdüriyeti Müdürü Müdür Muavini Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Teftiş Lâyihaları Tetkiki Memuru Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip

Yekûn 51 680 Muamalatı Nakdiye ve Düyunu Umumiye Müdüriyeti Müdür 1 40 Müdür Muavini Muamelâtı Nakdiye Mümeyyiz Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Düyunu Umumiye Kalemi Mümeyiyizi Evvel 1 25 Mümeyyizi Sani Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip

Yekûn Veznei Umumi Müdüriyeti Müdür Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Veznedar

— 1084 —

1 4 4 4

T2 10 8

'25 48 40 32

2 3 4

24

1 1 1 2 10 12 6 1

12 10 8

40

20 2 10 8

'24 30 32

296

1 25 25 40 120 1120 48 30

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Badettadilât 1339 senesi maaşatı teklif olunan

AdecE

H 1

Beheri Lira

Şehrisi Lira

100 100

Aded

1 1

Beheri Lira

Şehrisi Lira

100 100

kded

1 1

'200 200

Muvazene! Maliye Encümenince 1340 senesi için1 teklif olunan

Tahsisatı Beheri Şehrisi fevkalâde Lira Lira Lira

200 100 102,50

300 102,50

1 1 5 2 3 16 16 7

51

1 1

1 4 4 4

1

2 4 3

25

1 1 1 2 10 9 9 1

30 25 '20 15 12 110

15 12 100

15 12 10

20 15 12 10

75 45 150 50 60 240 192 70

882

50 35

30 60 48 40

30

•30 48 30

401

50 ' 30 25 40 150 108 90 30

1 1 5 2 4 10 16 1

46

1 1

1 4 2 2

1 1 2 2 1

18

1 2 1 1 9 7 5 1

30 25 20 15 12

15 12 ıo •

15 12

15 12 10

75 45 150 50 80 240 192 10

842

50 35

30 60 24 20

30 20 30 24 10

333

50 60 25 20 135 84 50 35

1 1 r

2 4 16 16 1

46

1 1

1 4 2 2

1 1 2 2 1

18

1 2 1 1 9 7 5 1

30 25 20 15 12

15 12 10

15 12

30

15 12 10

75 45 150 50 80 240 192 10

842

50 35

30 60 24 20

30 20 30 24 10

333

50 60 25 20 135 84 50 35

83,75 61,25 250 90 160 560 512 30

1 747

65 53,75

50 140 64 60

50 40 70 64 30

686,75

65 100 45 40 315 224 150

53,75

— 1085 —

î : 20 24 . 3 . 1Ş4P 0 : 2

Kabletta-dilât 1339. senesi m.:a<a§atı

Nev'i memuriyeti

Gişe Memuru Tahsildar

Hukuk Müşavirliği Hukuk Müşaviri Muavin Mümeyyiz Muvazzaf Dâva Vekili Kâtip Kâtip

Varidatı Umumiyei Müdüriyeti Müdür Muavin Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip

Kalemi Mahsus Müdüriyeti Müdür Mümeyyiz Şifre Memuru Mütercim Kütüphane Memuru

Evrak Kak! emi Evrakı Umumiye Müdürü Mümeyyiz . Mümeyyiz Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Mukayyit ve Müvezzi

Yekûn

Yekûn

Yekûn

Yekûn

Beheri Şehrisi Aded Lira Lira

20 40

36

1

1 2

4

1 1 2 1 7 6 5

23

1 .1 1

1

4

1

1 5 5

3

10

25

12 10 8

12 10

5

488

40

30 20

90

50 30 50 20 84 60 40

334

30 25 20

15

'90

25

20 60 50

15

Yekûn 15 170

- i m -

t : 20 24 . 3 . 1340 0 : 2

Dadettadiılât 1339 senesi maa$atı

Beheri Sarisi iAded Lira Lira

20 40


'teklif olunan —

iAded

Tahsisatı Beheri Şehrdsi Beheri Şehrisi fevkalâde

Lira Lira Aded Lira Lira Lira

25 50 25 50 90

36

İ 1

1 1 1

5

1 1 2 1 7 6 5

23

1 1 1

1

4

1

1 !5 2 o 3

30

115 112 110

15 12 '10 5

663

50 '35

30 15 12

142

60 35 60 20 105 72 50

402

40 30 '20

15

105

30

20 75 24 30 15

29

1 1 1 1 1 '1

6

1 1 3 1 8 12 4

30

1 1 1 1

1

5

1

2 3 2 3

30

15 112 10

&

15 12 10 8

549

50 35 30 30 15 12

172

75 40 90 25 120 144 40

534

50 30 20 25

15

140

30

30 36 20 24

29

1 1 1 1 1 1

6

1 1 3 1 8 12 4

30

1 1 1

1

4

1

2 3 2 3

30

15 12 10

-

15 12 10 8

549

50 35 30 30 15 12

172

75 40 90 25 120 144 40

534

50 30 20

15

115

30

30 36 20 24

1 082,75

65 53,75 50 50 35 32

285,75

83,75 57,50 150 45 200 384 120

1 120,25

65 50 40

35

190

50

70 96 60 81

15 194 12 140 11 140 m

^ımı—

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kablettadilât 1339 senesi nıaaşatı

Unvanı memuriyeti

Emlâki Milliye Müdüriyeti Müdür Mümeyyiz Mümeyyiz Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf (Kâtip Heyeti Fenniye Reisi Mühendis Mimar Ressam Kâtip

Muhassesatı Zatiye Müdüriyeti Müdür Muavin Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Doktor

Muhasebei Maliye Müdüriyeti Müdür Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sami Birinci sınıf Kâtip İkinci smıf Kâtip Üçüncü smıf Kâtip

Kıymetli Evrak ve Levazım Müdüriyeti Müdür Kıymetli Evrak Memuru Kıymetli Evrak Veznedarı Muaddit Muaddit Ambar Memuru Levazım Mümeyyizi

Yekûn

Yekûn

Yekûn

'Aded

1 2 2 4 4 4

1 1 1 1

21

1 n 2 2

10 10 13

1

40

1 1 1 4 2 3

12

1

1 4

1 1

Beheri l i r a

25 20 T2 10 8

25 •20 12 10

8

12 10

8

8

Şöhrisi Lira

40 50 40 48 40 32

!35 25 15 10

335

50 30 50 40

120 100 104

30

524

50 >25 20 48 20 '24

187

30

20 32

12 20

1088 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazene! Maliye Encümenince

Aded

1 2 2 4 4 4 1 1 1 1 1

22

1 1 2 !2

10 10 13 1

40

1 1 1 4 3 2

12

1

1 4

1 •1

Beheri Lira

30 . '20

15 12 10

30 20 15 12 10

15 12 10

8

Şehrisi l i r a

50 60 40 60 48 40 40 30 25 15 15

423

50 35 60 40

150 120 130

30

615

50 30 '20 60 36 20

216

40

20 32

15 25

Hükümetçe 1340 senesi için

(Aded

1 2 2 6 6 *6 ,1 1 1 1 1

28

1

2 2

10 10 13

38

1 1 i 4 3 2

12

1 1

2 1 1 1

Beheri Lira

30 25 15 12 10

30 20 15 12 10

15 12 10

12

Şehrisi Lira

'50 60 50 90 72 60 40 30 25 15 15

507

50

60 40

150 120 130

550

50 30 25 60 36 20

221

45 25

24 10 15 25

1340

Aded

1

2 2

10 10 13

38

1 1 1 4 3 2

12

1 1

2 1 1 1

senesi i

Beheri Lira

30 20 15 12 10

15 12 10

12

için teklif olunan

Şehrisi Lira

50

60 40

150 120 130

550

50 30 25 60 36 20

221

45 25

24 10 15-25


Lira

65

100 80

350 320 390

1 305

65 50 45

140 96 60

456

61,25 45

64 30 35 45

— 1089 —

î : 2tD 24 . 3 . 1340 C : 2

Kaıblettadiılât 13â& senesi m&aşajtı

Reibetrl F . M. Unvanı memuriyeti

Kâtip

İstanbul tabiyatma nezaret etmek üzere Kıymetli Evrak Memuru Kâtip

Yekûn Memurin Müdüriyeti Müdür Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Kefalet Memuru

İstanbul Tasfiyei Hcsabat Müdüriyeti Müdür Mümeyyiz Mümeyyiz Tetkik Memuru Mümeyyiz Defteri Kebir Memura Defteri Kebir Kâtibi Defteri Kebir Kâtibi Hesabatı Atika Masası Mümeyyiz Kâtip

istanbul Mahzeni Evrak Kalemi Mahzen Memuru Muavin

Müessesatı Maliye Komserleri Borsa Komseri Reji Komseri

Yekûn

Yekûn

Yekûn

Aded

10

Şöhrisi Lira

'12

18

11

1 '1

2 4 2

10

1 2 1 11 6 1 4

12 10 8

'30

20 15

10

144

40 25

24 40 16

145

45 60 25 220 90 20 40

26

2 2

17,5 12

500

35 24

59

40

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Bad«ttatdaıLât 1339 smem. m&aşatı Hükümetçe 1340 senesi için

'teklif olunan

ıMed

1 1 1

Böh#ri lira

10 1*2

Şehrisi Lira

15 22

[Aded

1 1

Beheri Lira

Seferisi Lira ı

15 12

ided

1 1

Muvazenei Maliye Encümenince 1340 senesi için teklif olunan

Tahsisatı Beheri Şehrisi fevkalâde Lira Lira Lira

15

12

35

32

20 20 40

11

1 1

4 2 2

10

1 2 1 11 6 1 4

26

2 2

4

1 1

115 12 10

30

20 15

10

17,5 12

«169

50 30

60 24 20

-184

45 60 '25 220 90 20 40

500

35 24

59

60 100

10

1 1 1 4 6

1

14

1 2 1 11 6 1 4

1 1

28

1 1

2

1 1

15 12

M

30

20 15

10

191

50 30 20 60 72

20

252

50 60 25 220 90 20 40

20 12

537

'20 15

35

100 100

10

1 1 1 4 6

1

14

1 2 1 11 6 1 4

1 1

28

1 1

2

1 1

15 12

30

20 15

10

191

50 30 20 60 72

20

252

50 60 25 220 90 20 40

20 12

537

20 15

35

100 100

387,25

65 50 40 140 192

40

527

65 100 45 440 210 40 120

40 32

1 092

40 35

75

102,50 102,50

— %m —

1 : 20 24 . 3 . 1340 C : 2


F. M.

32

Unvanı memuriyeti

Düyunu Umimiye Komseri Komiserlik Kalemi M. Mütercim Kâtip Kâtip Kapı Çuhadarı

4 Müstahdemini Müteferrika Daire Müdürü Ser Hademe

Hademe ve Odacı (*)

İstanbul Tasfiyei Hesabat Odacısı Kapıcı (*) İstanbul Tasfiyei-Hesabat Kapıcısı Bahçıvan (*) İstaımbul Tasfiyei Mahzen Odacısı Kaloriferci (*) Kaloriferci Muavini (*) Telefon ve Elektrikçi (*) Telefon ve Elektrikçi Muavini (*) Şoför (*)

O

(*)

(*)

Yekûn

Yekûn Devairi Muhasebe müdürleri ve aklâmı maaşatı Devairi Adliye ve Mülkiye Muhasebe kalemleri Dahiliye ve Emniyeti Umumiye Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip

Yekûn Jandarma Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip

Beheri Şehrisi Aded Lira IBra

27

29

18

1

1 1

40

15 20

486

521

1 1 2 2

12 10

30 20 24 20

94

20 12

(*) Ücreti maktua

— 1092 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2


Badettadilat 1339 senesi maaşatı teklif olunan Tahsisatı

Beheri Şehrisi Beheri Şöhrisi Beheri Şehrisi fevkalâde iAded Lira Lira Aded Lira Lira Aded Lira Lira Lira

160

1 1 1 35 2 35

17 "30 10 25 7 6 ° 3 ° 3 °

2 25 1 1 1 2 25 1 1 1 1 1

200

20 70 900 50 30 25 40 50 60 30 50 30 60

1 1 1 2 2 1

10

1 30 2 .1 1 25 1 1 1 1 1

25 20

30. 1

25

150 60 30 50 40 25

555

35 900 50 30 25 40 50 60 30 50 30

140 72,50 50 90 80 45

682,50

29 795 4'5 1 415 42 1 300

1 1 2 2 2

8

1 1

15 12 10

40 20 30 24 20

134

40 20

1 1 2 2 2

8

1 1

15 12 10

40 20 30 24 20

134

40 20

1 1 2 2 2

8

1 1

15 12 10

40 20 30 24 20

134

40 20

57,5 40 70 64 60

291,5

57,5 40

— 1093 —

î : SO S4 . 3 . 1340 C : 2

Kflfotetibadilât 1339 senesi maaşatı

M. Unvanı memuriyeti

Kâtip Kâtip

Hariciye ve Matbuat Muhasebesi Müdür Mümeyyizi Evvel Tetkiki Hesabat Memuru Mümeyyizi Sani Pul Ambar Memuru Kâtip Kâtip

Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip Kâtip Mutemet ve Levazım Depo Memuru

Maarif Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip Kâtip

Adliye Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip

Seriye Muhasebesi Müdür ;

Mümeyyiz '

Yekûn

Yekûn

>

Yekûn

Yekûn

Yekûn

Aded

2 1

5

1

1

2 1

5

1 1 1 1

1

5

1 1 1 1

, "r" ', «

4

1 '1 1 1

4

1 1

Behterli Lira

10

12

Şehrisi Lira

20 8

60

25

20

24 8

77

25 15 12 10

15

77

15 15 12 10

62

25 15 1'2 10

02

25 15

I : 20 24 . 3 . 1340 G : 2

©adettiadâlât 1339 senesi maaşatı

Beheri Şehrisi Aded l i r a Lana

Hükümetçe 1340 senesi için teklif olunan

Aded Beheri Şehrisi

Lira Iüra

Muvazönei Maliye Encümenince 1340 senesi için teklif olunan


Aded Lira Lira Lira

15 12

15 12

15 12

35 32

4

1

1

2 1

5

1 1 2 1 1 1

7

1 1 2 1 1

6

1 1 2 1

5

1 1

15

'

15

15

15

87

40

20

30 12

102

40 20 '30 12 10 15

127

40 20 30 12 10

112

40 20 30 12

102

40 20

4

1

1

2 1

5

1 1 2 1

5

1 1 2 1 1

6

1 1 3 1

6

1 1

15

15

15

15

1095 —

87

40

20

30 1'2

102

40 20 '30 12

102

40 20 '30 12 10

112

40 20 45 12

117

40 20

4

1

2 1 1 2 1

8

1 1 2 1

5

1 1 2 1 1

6

1 1 3 1

6

1 1

20

15

15

15

15

87

40

40 20 15 30 12

157

40 20 30 12

102

40 20 30 12 10

112

40 20 45 12

117

40 20

164,5

57,5

80 -40 35 70 32

314,5

57,5 40 70 32

199,5

57,5 40 70 32 30

229,5

57,5 40 105 32

234,5

57,5 40

•î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kalbiletitadilât 1339 senesi maaışatı

Unvanı memuriyeti

Kâtip Kâtip

Nafıa Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip

İktisat Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Kâtip

Mübadele ve İmar ve İskân Muhasebe Müdür Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sani Birinci sonıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip

Posta ve Telgraf Muhasebe Müdüriyeti Müdür Mümeyyizi Evvel Mümeyyizi Sami Kâtip Kâtip Kâtip Veznedar Odacı (Ücreti maktua)

Müdafaai Miliye Muhasebe Müdüriyeti Müdür Muavin Mümeyyiz Mümeyyiz

Yekûn

Yekûn ^

Yekûn Müdüriyeti

Yekûn

Yekûn

Aded

1

3

1 1 1 1

4

1 1 1 1

4

1 2 1 2

11 2 1 1

21

1 1 6

Beheri l i r a

20

12 10 8

20

Şehrisi Liira;

10

50

25 15 12 10

62

25 15 12 10

62

40 40

17,5 24

110 16 20 18

285,5

50 30

120

— 1096 —

I : 20 24 . 3 . 1340 0 : 2

Muvazeneı Maliye Encümenince *•

"Rn,fİpJ+tjflflıi1S.+ '13QQ OÛV.

Aded

1 1

4

1 .1 1 1

4

1 1 1 1

4

1 2 1 4 5 6 1 1

21

1 1 3 5

Beheri Lira

25

15 12 10

25 20

Şehrisi IÜTBİ

15 12

87

40 20 15 12

87

40 20 15 12

87*

50 50 20 60 60 60 20 18

338

50 30 75

100


Aded

1 1

4

1 1 1 1

4

1 1 1 1

4

1 1 1 4 2 1

10

1 2 1 4 5 6 1 1

21

1 1 3 5

Beheri! Lira

15 12

25

15 12 10

25 20

- 1097 —

Şehrisi Lira

15 12

87

40 20 15 12

87

40 20 15 12

87

50 30 25 60 24 10

199

50 50 20 60 60 60 20 30

350

50 30 75

100

1340

Aded

1 1

4

1

• ı 1 1

4

1 1 1 1

4

1 1 1 4 2 1

10

1 1 1 4 5 6 1

20

1 1 3 5

senesi i

Beheri Lira

15 12

4

25

15 12 10

25 20

için teklif olunan

Şehrisi Lira

15 12

87

40 20 15 12

87

40 20 15 12

87

50 30 25 60 24 10

199

50 50 20 60 60 60 20

320

50 30 75

100


Lira

35 32

164,5

57,5 40 35 32

164,5

57,5 40 35 32

164,5

65 50 45

140 64 30

394

65 90 40

140 160 180 40

715

65 50

135 200

I : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Kalbletitad'ilâıt 1339 senesi maaşatı

Unvanı memuriyeti

Mutemet Birinci sınıf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçüncü sınıf Kâtip Odacı (Ücreti maktua)

Yekûn Seferber ordular Muhasibi mesul ve maiyetleri Cenup ve Garb Cephesi Defterdarı Ordu Muhasibi mesulleri Kolordu Muhasibi mesulleri Kolordu Muhasibi mesulleri Fırka Muhasibi mesulleri Sefain Muhasibi mesulleri Cenup ve Garb Cephesi Veznedarı

Yekûn Veznedar Cenup ve Garb Cephesi MuhasebeMüı,!eyyizi Kâtip Kâtip Ordu ve Kolordu Muhasibi Mesul başkâtipleri Ordu ve Kolordu Muhasibi Mesul Kâtibi Fırka Kâtibi Askerî Muhasibi Mesul ve maiyeUleri Ordu Defterdarı Kolordu ve muhasebecileri Kolordu ve muhasebecileri Kolordu ve muhasebecileri Fırka Muhasibi Mesulü Mevkii Müstahkem Muhasibi Mesulü Sefain Müstahkem Muhasibi Mesulü Mekâtibi Harbiye Müstahkem Muhasibi Mesulü İstanbul Limanı Rüsumu Bahriye Muhasibi Mesulü Ordu ve Kolordu Muhasebe Mümeyyizi Ordu ve Kolordu Muhasebe Kâtibi Ordu ve Kolordu Muhasebe Kâtibi Fırka ve Sair Muhasibi Mesuller Kâtibi Fırka ve Sair Muhasibi Mesuller Kâtibi Veznedar Veznedar Mutemet ve İstanbul Bahriye Muhasibi Mesul Tahsildarı

Aded

3 1

10 9 1

32

1 4 5 5

20 1 1

37 34

2 2 4

14 14 20

Beheri Lira

15

10 8

40 30 25 •25

15 20 12 10 T5 •12 '12

sŞehrisi Lira

45 12

100 72 18

447

'50 160 150 125 500 '25 20

1 030 510 40 24 40

210 1'68 240

— 1098 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Muvazene! Maliye Encümenince

1340 senesi için teklif olunan

32 '537

Aded!

1 6 7 7 1

Beheni Ldra

15 12 10

Şöhrisi l ira,

20 90 84 70 18

Aded

1 6 7 7 1

Beheri Lira

15 ' '12

10

Şehrisi l i r a

20 90 84 70 30

Aded

1 6 7 7

Beheri Lira

15 12 10

Şehrisi Lira

20 90 84 70


Lira

40 120 224 210

32 549 31 519 1 134

1 4 5 5

15 3 1 1 1 2

15 15 21 21

1 35

40 30 25 25 25

*20 15 12 12 10

15

50 160 150 125 375 75 25 25 25 40

!225 180 252 210

20 525

12 24

— 1009 —

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

KaJbletbadilât 1339 senesi maaışatı

Beheri Şehrisi Unvanı memuriyeti Aded Lira Lira

Askerî Muhasibi Mesul ve maiyetleri Askerî Muhasibi mesulleri Askerî Muhasibi mesulleri Askerî Muhasibi mesü'lleri

Yekûn Askerî Muhasibi mesulleri Mekâtibi Askeriye mesulleri Askerî Muhasibi Mesuller Ketebesi Askerî Muhasibi Mesuller Ketebesi Askerî Muhasibi Mesuller Ketebesi Askerî Muhasibi Mesuller Ketebesi Veznedarı

Yekûn Bahriye Muhasebesi Müdür Mümeyyiz

Kâtip

Rüsumu Bahriye Tahsil Memuru

Rüsumu Bahriye Tahsil Kâtibi

Veznedar Rüsumu Bahriye Tahsildarı

Yekûn Askerî Fabrikalar Muhasebesi Müdür Mümeyyiz Kâtip Veznedar

Yekûn İstanbul Muessesatı Muhasebe Teşkilâtı Askerî Fabrikalar Muhasibi Mesüllüğü Muhasibi Mesul Mümeyyiz Başkâtip Veznedar Kâtip Fabrikalar Mutemedi

127 2 2'62

127

1 1 1 1

12 10

2 262

25 15 22

62

1 1 2 1

I

12

25 20 24 15

84

1 1 1 1 2 11

12 15

30 20 15 15 24 165

— 1100 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazemei Maliye Encümenince Hükümetçe 1340 senesi için 1340 senesi için teklif olturan

' Aded

148

148

1 1 1 1

4

1 1 2 1.

Beheri Lira

15 12

15

Şehrisi Lira

2 486

2 486

40 20 27

87

40 20 30 15

Aded

5 4 10

19 15 1 10 36 45 35

161

1 1 1 1 1 1 1 1 1

9

Beheri Lira

40 35 '30

25

15 12 10 15

' 12 15

12 10

Şehrisi Lira

200 140 300

640 375 30 150 432 450 525

2 602

40 20 27 25 22 15 12

161

Aded

5. 4 10

19 15 1 10 36 45 35

161

9

Beheri Lira

40 35 30

25

15 12 10 15

15 12 ' 12 10

*t

Şehrisi Lira

200 140 300

640 375 30 150 432 450 525

2 602

40 20 27 25 22 15 12

161


Lira

287,5 215 500

1 002,5 675 50 350

1 152 1 350 1 225-

5 804,5

57,5 40 67 45 62 35 32

338,5

105

1 1 1 1 2

11 12 15

30 20 15 15 24

165

— 1101 —

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kaibletıtadilât 1339 senesi ımaaşatı

F. M. Unvanı memuriyeti Aded

Fabrikalar Muhasibi Kâtibi Fabrikalar Muhasibi Kâtibi

Yekûn Mübadeile imar ve İskân Muhasibi mesulleri Muhasibi Mesul Başkâtip Kâtip Kâtip Veznedar

Yekûn Darülfünun ve Mekâtibi Âliye Muhasebesi Muhasibi Mesul Başkâtip Veznedar Muhasebe Kâtibi Kâtip ve Mutemet Tııp Fakültesi Mutemedi Tıp Fakültesi Muhasebe Kâtibi Eczacı, dişçi mektebi ve mektebi mülkiye ticaret, darülmuallinıin, darülmuallimat ve mektebi kuzat mutemetleri •

Yekûn Leyli ve Nehari Sultani mektepleri Muhasibi Mesulü Başkâtip Kâtip Kâtip Mutemet Veznedar Leyli Sultaniler Mutemedi

Yekûn Matbai Âmire Muhasibi Mesulü Başkâtip Kâtip Veznedar Sanayii Nefise ve Asarı Atika müzeleri mutemetleri

Yekûn Müessesatı İktisadiye Muhasibi Mesulü

— 1102

24

12

Beheri Şeh.risi Lira Lira

15 10

10

30 50

349

25

10 12 10 15

60

140

25

1 1 1 1 5

10 1

1 1 2

5 1

10

10

12 10 10 10 50

117 25

12 10 20

67 . 20

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazenei Maliye Encümenince Hükümetçe 1340 «senesi için 1340 senesi için teklif olunan

Badettadilât 1330 senesi maaşatı tekü'f olunan Tahsisatı

Beheri Şehmsi Beheri Şehrisi Beheri Şehrisi fevkalâde Aded! l i ra l i ra Aded Lira * Lira Aded Lira Lira Lira

2 İS 30 5 10 50

24 349

10

1 1 2 12

5 1

1

1 1 1 1 1

25

15 12 12 15 8

16 16 16 16 1'6

80

1 1 ± 1 2 1 1 1

30 20 15 12 20

12

480 320 240 192 320

1 552

30 15 15 24 12 15 10

14 14 14 14 14

70

1 1 1 2 1

• 1 1

30 20 15 12 20

12

420 280 210 168 280

1 358

30 15 15 ' 24 12 15 10

700 560 490 448 560

2 758

50 35 35 64 32 35 30

12 72 6 12 72

12

1 12 2 12 24 2 12 1 1 1 5 12

159

25

12 10 12 15 60

134 25

12 15 24

76 25

14

1 1 2 1 1 1 5

12 1 1 1 1 2

6 1

12

12

12

- 1103 —

193

30 15 24 10 12 15 60

Ü66 30 15 12 15 24

% 30

8

1 1 2 1 1 1

7 1 1 1 1

4 1

121

30 15 24 10 12 15

106 30 15 12 15

72 30

281

50 35 64 30 32 35

246 50 35 32 35

152 50

I : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kalblettıadiilât 1339 senesi maaşatı

Unvanı memuriyeti Aded

1 1 1 1

Beheri Lira

Şehrisi Lira

12 10 10 8

Başkâtip Kâtip Veznedar Halkalı Ziraat Mektebi Mutemedi Halkalı Ziraat Mektebi Kâtibi Orman, mühendisi ve kondoktörü ve mülkiye baytar mektepleriyle bakteriyoloji baytarı mutemetleri 3 10 30

Yekûn Müessesatı Sıhhiye Muhasibi Mesulü Başkâtip Kâtip Veznedar Mutemet Müessesat mutemetleri Müessesat kâtipleri

Yekûn Heyeti Teftişiye Müdürü Umumi Birinci sınıf Müfettiş İkinci sınıf Müfettiş Üçüncü sınıf Müfettiş Dördüncü sınıf Müfettiş Müfettiş Muavini Rüsumat Müfettişi Rüsumat Müfettişi Tapu Müfettişi Tapu Müfettişi Tapu Müfettişi Muavini

Heyeti Teftişiye Kalemi Mümeyyiz Kâtip Kâtip

Defterdar ve muhasebeciler Defterdar ve muhasebeciler Defterdar ve muhasebeciler Defterdar ve muhasebeciler

Yekûn

Yekûn

8 1

1 1. 1 o O 2

9

1 2 7 5

8 ç> 4 o o 2 2

36

1 2

3 3 8 8 26

10 8

60 50 40

25 50 40 35 25 20

12

50 40 35 130

90 20

12 10 10 30 16

98

60 120 350 200

200 J0O 160 105 50 40

1 885

25 24

49 150 320 280 780

— 1104 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazenei Maliye Encümenince .

"R,JUİfvHıflrllİlîi;+ '133Q c a n o eri imın-aanıtı

Aded*

1 1 1 1

3

8 1

1 1 1 3 2

9

1 4 8 8 2

10 2 4 3 2 '2

46

1! 1 2

4 5

10 20 39

Beheri lira

12

12 8

60 50 40 35 25 50

' 40 40 '30 '25

12

60 50

.40 '30

Şehrisi Ldra

12 15 10 8

36

108 25

12 15 12 36 16

116

60 240 400 320

70 250 100 160 120

60 50

1 830

25 15 24

•64 '300 500 800

H 170


Aded

1 1 1 1

4

9 1 1 1 1 1 3

8

4 6 8 4

15

37

1 1 2

4 5

10 20 37

Beheri Lira

12

12

60 50 40 35 25

12

60 50 40 30

— 1105 —

Şehrisi Lira

15 12 15 12

48

132 30 15 12 15 12 36

120

240 300 320 140 375

1 375

25 15 24

64 300 500» 800

1 110

1340

Aded

1 1 1 1

5 1 1 1 1 1

5

1 1 2

4 5

10 20 37


Beheri Lira

12

60 50 40 30

Şehrisi Lira

15 12 15 12

84 30 15 12 15 12

84

25 15 24

64 300 500 800

1 110


Lira

35 32 35 32

184 50 35 32 35 32

184

45 35 64

144 362,5

650 1 150 1 850

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kaibletbadilât 1339 senesi maaşatı

'F. M. Unvanı memuriyeti

Defterdar ve muhasebeciler Defterdar ve muhasebeciler

Yekûn Mal müdürleri Mal müdürleri Mal müdürleri Mal. müdürleri

Yekûn Vilâyat ve kaza muhasebe kalemleriyle sandık eminleri

Defterdar Muavini

Mümeyyiz Muhasebe Başkâtibi Muhasebe Başkâtibi Muhasebe Başkâtibi Muhasebe Başkâtibi Muhasebe Başkâtibi Vilâyet Kâtibi Vilâyet Kâtibi Vilâyet Kâtibi Vilâyet Kâtibi Muavini Liva Kâtibi Liva Kâtibi Liva Kâtibi Liva Kâtibi Muavini Liva Kâtibi Muavini Merkez Kaza Kâtibi Merkez Kaza Kâtibi Merkez Kaza Kâtibi Merkez Kaza Kâtibi Muavini Merkez Kaza Kâtibi Muavini Tahsisat ve Havalât Kâtibi Tahsisat ve Havalât Kâtibi Tahsisat ve Havalât Kâtibi Muavini Maaş ve Masraf ve Sicil Kâtibi Maaş ve Masraf ve Sicil Kâtibi Maaş ve Masraf ve Sicil Kâtibi Maaş ve Masraf ve Sicil Kâtibi Maaş ve Masraf ve Sicil Kâtibi Muavini Masalihi Cariye Kâtibi

Aded

23 '10

78 44 121 214

Beheri Lira

25 20

15 112 10

Şehrisi Lana

575 '200

2 SOS 660

1 452 '2 1140

379

2 1

21 2

37 20

1 1

1 1 3

78 4

49 1 1

78 1

49 1 2 1 1 2 1

78 2

4 252

35

25

15 14 12 10 15

10 8 8 6

8

6

8

10

7 8

50 22,5 315 28 444 200 15 12

8 14 30 624 32 294 14 10 624 8

294 12 16 5 12 20 8

546 16

— 1106 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Muvazene! Maliye Encümenince Hükümetçe 1340 senesi için 1340 senesi için teklif olunan

Badettadilât 1339 senesi ımıaaşatı tefcliıf olunan • Tahsisatı

Beheri Sehrisi fevkalâde Adeıd

Beheri Şehrisi BeTıeri Şehrisi Lira Lira Aded l i r a Lira Aded Lira Lira Lira

74 50 100 100 81

331

2.

2

20

25 29 5 37 37 30

20 17 15 12

35

25

20

17 15 15 12 10 8

2 '770 '1 000 1 700 1 500 TO

5 172

70

50

400

425 435 75 444 370 240

72 40 80 13Ö '75

330

1 1 5

20

25 27 5 37 35 30

20 17 15 12

35 40 25

20

17 15 15 12 10 10

2 710 800

1 '360 '2 025 900

5 085

75 125

400

425 405 75 444 350 300

72 40 80 135 75

330

1 1 5

20

25 27 5 37 35 30

20 17 15 12

40 35 25

20

17 15 15 12 10 10

2 710 800

1 360 2 025 900

5 085

75 125

400

425 405

• 75 444 350 300

4 012,5 1 600 2 960 4 725 2 400

11 685

111,25 225

800

925 945 175

1 184 1 050 900

5 37 37 30

15 12 10 8

75 444 370 240

10 37 25 15 30

15 12 10 10 8

150 444 250 150 240

10 37 25 15 30

15 12 10 10 8

150 444 250 150 240

350 1 184 750 350 810

37 37

10 8

370 296

45 27

10 8

450 216

45 27

10 8

450 216

1 350 729

15 12 180 20 12 240 20 12 240 640

— 1107 —

î : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Kaiblettadilât 1339 senesi maaşatı

Unvanı memuriyeti

Masalihi Cariye Kâtibi Masalihi Cariye Kâtibi Defatir ve Muavene Kâtibi Varidat ve Defatir Kâtibi

Sicil ve Kefalet Kâtibi

Yevmiye Kâtibi Muamelât Kâtibi Hesabı Cari Kâtibi Esas Defteri Kâtibi Evrakı Matbua ve Mahzen Memura Dosya Memuru Varide ve Sadıra Mukayyidi Evrak Mukayyidi Mübeyyiz Mübeyyiz Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Sandık Emini Muavini ve Sevk Memuru Sandık Emini Muavini ve Sevk Memuru Sandık Emini Muavini ve Sevk Memuru Muhassesatı Zatiye Kâtibi Mııhassesatı Zatiye Kâtibi Muhassesatı Zatiye Kâtibi Mal Müdürü Refiki / Mal Müdürü Refiki Mal Müdürü Refiki

Yekûn İstanbul Muhassesatı Zatiye Tediye Şübeisi Müdüriyeti Müdür Muhasibi Mesul Mümeyyiz Mümeyyiz Askerî ve Mülki Başkâtibi Veznedar

Aded

1 '1 1

• 1

13 1 1 1 1 1 2

41 1 3 1 1 3

17 32 90 97

152 1 2 1 1

26 o

2 2

315

Beheri Lira

H2 8 6

!8 5

5

12 10 9 8 7 6

8

7 6 8 6 5

Seferisi Liira

10 12

20

78 10

8 12

8 •8

16 205

'8 15 25 13 36

170 288 720 679 912

10 16

6 8

182 18 16 12

1 575

1 255 804,5

30

15 30

1108 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Badettadilât 1339 senesi imaaşatı 'teklif olunan


Aded

15

Beheri Lira

10

Şehrdsi I/im

150

•Aded

20

• Tahsisatı Beheri Şöhrisd Beheri Şehrisi fevkalâde


•10 '200 20 12 200 600

74

2

3 50 150 200

6

25

15 12 10

444

50

45 '600

1 500 8 1 600

30 42 44 30 2 3 50 78 120 150

8 6 6 8 25 '20 15 12 10 8

240 252 264 240 50 60 750 9'3'e

1 200 1 200

30 42 44 30 2 3 50 78 120 150

8 6 6 8 25 20 15 12 10 8

240 252 264 240 50 60 750 936

1 200 1 200

810 756 792 810 90 120

1 750 2 496 3 600 4 050

10 10 100 10 10 100 10 10 100 300

50

o

318

1259

1 1

2 1

8

10

6

15

400

20

1 908

11 301

35 30

30 15

20 30

150

150

1324

1 1 1

1

10 8

8

7

200 240

1 200

1 050

12 921

25 25 20

20

20 30

150

150

1324

1 1 1

1

10 8

8

7

200 240

1 200

1 050

12 921

35 25 20

20

600 810

4 050

4 050

38 162,25

53,75 45 40

40

— 1109 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2


F. M. Unvanı memuriyeti

Birinci sınf Kâtip İkinci sınıf Kâtip Üçnücü sımf Kâtip Dördüncü sımf Kâtip Evrak ve Dosya Memuru Kontrol Memuru Kontrol Memuru Kâtip Kâtip Mutemet Odacı

Varidat Kademleri Müdür Müdür Mümeyyiz Başkâtip Başkâtip Başkâtip Başkâtip Başkâtip Başkâtip Ağnam ve Aşar Kâtibi Ağnam ve Aşar Kâtibi Ağnam ve Aşar Kâtibi Müsakkafat Kâtibi Müsakkafat Kâtibi" Müsakkafat Kâtibi Müsakkafat Kâtibi Muavini Vergi Vukuat Kâtibi Vergi Vukuat Kâtibi Vergi Vukuat Kâtibi Refiki Temettü Vukuat ve Muamelât Kâtibi Temettü Vukuat ve Muamelât Kâtibi Temettü Vukuat ve Muamelât Kâtibi Temettü Vukuat ve Muamelât Kâtibi Temettü Vukuat ve Muamelât Refiki Temettü Vukuat ve Muamelât Refiki Varidat Muhtelife Kâtibi Varidatı Muhtelife Kâtibi Muavini Vergi Muamelât Kâtibi Vergi Muamelât Mukayyidi

Aded

1 5 7

12

Beheri Lira

12 10 8 6

Şeihrisi Lira

12 50 56 72

Yekûn

6 4

12

50

1 1 1 1 1

26 33 15 15 1 1

40 1 2

39 3

78 2

19 2

18 27 33 1 1 1 1 4 1

8 >6 8

İ2 10

8 7

13 '8

10 7 5 5

15 '9 7 •6

6

48 24 96

918

30 22,5

'20 17,5

15 312 330 120 105

12 10

320 15 26

312 30

546 10 95 30

162 189 198

10 8

14 10 24

5

— 1110 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2


Aded .

6 6 7

16

12

52

Beheri l i r a

12 10 8 6

12

ŞehrM Lira

72 60 56 96

144

538

Aded

10 10 10

7 6 6

12 4

69

ReÖi;eri Lira

15 10

' 8

8 12 10

12 '25

ŞehrM Lira

150 100 80

56 72 60

144 100

862

Aded

10 10

10

7 6 6

12 4

69

Beheri Lira

15 10 8

8 12 10

12 25

Şehrisi Lira

150 100 80

56 72 60

144 100

862


Lira

350 300 270

189 192 180

384

2 043,75

T - İ l l i —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2


M. Unvanı memuriyeti

Nevahi Vergi Tahakkuk Kâtibi Evrak Mukayyidi Evrak Mukayyidi Mübeyyiz Mübeyyiz Kaza Varidat kâtipleri Kaza Varidat kâtipleri Kaza Varidat kâtipleri Kaza Varidat kâtipleri Refiki Kaza Varidat kâtipleri Refiki Varidat kalemleri İstanbul Teşkilâtı Varidat Müdürü Mümeyyiz Başkâtip

Kâtip Kâtip Kâtip Kâtip Tahakkuk ve Tahsil Teftiş Memuru İcra Memuru Tahakkuk Memuru Tahakkuk Memuru Tahsil Memuru Tahsil Memuru Tahakkuk Memur Muavini Tahakkuk Memur Muavini Tahsil Memur Muavini Tahsil Memur Muavini Seyyar Tahakkuk Memur Muavini Seyyar Tahsil Memur Muavini Tebliğ Memuru ve Muakkip İzmir Teşkilâtı Varidat Müdürü Başkâtip

Kâtip Kâtip Tahakkuk ve Tahsil şubeleri Teftiş Memuru İcra Memuru Tahakkuk Memuru Tahakkuk Memuru

•Aded

4 2 3 1 2 1

123 255

1 113

BebeırS l i r a

5 '10

8

5

7 6

'5

Şöh risi Lira

1

20 20 24

8 10 8

861 530

6 565

17,5

— 1112

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

•Hükümetçe 1340 senesi için Badettadilât 1339 senesi nıaaşatı teklif olunan

Aded Belıeri Şehrisi

Lira Lira Aded Beheri Şehrisi

Lira


Tahsisatı Beheri Şelırisi fevkalâde

Lira Aded Lira Lira Lira

1 1

2 4 2 27 76 16 5 14 27 14 27 14 27 14 27 8 8

172

1 1 3 7 19

2 1 5 4

15 14 12 110 8

22,5 12

'17,5 15 14 12 12 10 10 9 14 12 8

10 ' 8 7

20

16 14

30 20

30 56 24 270 608 360 60 245 405 196 324 168 270 140 243 112 96

1 '376

30 15 30 56 133

40 12 80 53

1 1

2 2 2 22 72 16 • 5 14 27 14 27 14 27 14 27 8 8

172

1 1 3 7 19

2 1 5 4

15 14 12 10 8

'22,5 12

17,5 1'5 14 12 12 10 10 '9 14 12 8

10 8 7

20

16 14

35 25

30 '28 '24 220 576 360 '60 245 405 196 324 168 270 140 243 112 96

1 376

30 15 30 56 133

40 12 80 56

1 1

2 2 -1

22 72 16 5 14 27 14 27 14 27 • 14

. 27 8 8

172

1 1 3 7 19

2 1 5 4

15 14 12 10 8

22,5 12

17,5 15 14 12 12 10 10 9 14 12 8

10 8 7

20

16 14

35 25

30 28 24 220 576 360 60 245 405 196 324 168 270 140 243 112 96

1 376

30 15 30 56 133

40 12 80 56

53,75 45

70 68 64 660

1 944 680 160 525 945 476 864 448 810 420 729 272 256

4 644

50 35 90 189 513

80 32 180 136

— 1113

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kablettadilât 1339 senesi maagatı

Beheri. Şehrisi Unvanı memuriyeti Aded Lira l i r a

Tahsil Memuru Tahsil Memuru Tahakkuk Memuru Muavini Tahakkuk Memuru Muavini Tahsil Memur Muavini Tahsil Memur Muavini Seyyar Tahakkuk Memuru Seyyar Tahsil Memuru Tebliğ Memuru ve Muakkip Vilâyatı Saire Teşkilâtı Varidat Başkâtibi Varidat Başkâtibi Varidat Başkâtibi Vilâlat Varidat Kâtibi Vilâlat Varidat Kâtibi Vilâlat Varidat Kâtibi Vilâlat Varidat Kâtibi Kaza Varidat Kâtibi Kaza Varidat Kâtibi Kaza Varidat Kâtibi Kaza Varidat Kâtibi Vergi Müfredat Kâtibi

Yekûn Tahakkuk ve Tahsilat kalemleri Tahakkuk ve Tahsil memurları Tahakkuk ve Tahsil memurları Tahakkuk ve Tahsil memurları Tahakkuk ve Tahsil memurları Tahakkuk ve Tahsil memurları Tahakkuk ve Tahsil memurları Seyyar Tahakkuk Memuru Seyyar Tahsil Memuru Tahakkuk Muavini Tahakkuk Muavini Tahsil Muavini Tahsil Muavini Tahsil Muavini Refiki Kâtip 'Kâtip Kâtip Muakkip Muakkip

864

14 36 !2 6

• 6

8 7 •1

14 '28 14 '38 10 14 70

8 147 50

17,5 15 13 12 11

8 14 1'2 12 10 12

18 5

10 8 '6 8 5

5 950

'245 540

26 72 66 64 98 12

168 •280 168 304 50

140 560 48

1 172 '250

— 1114 —

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Muvazene! Maliye Encümenince

T\a,r\>eıH-a,r\îAp*- 1 3-9-Û oonc

'Aded

5 4 5 4 5 4 2 2 38

20 25 29 108 125

67 80

150 150 120

Beheri Ldra

13 11 10 8 10 8 14 11 7

17 ~ 15 12 10 8

7 10

8 7 '6

Şehrisi Lira

65 44 50 32 50 32 28 22 266

340 375 348

1 080 1 000

469 800

1 '200 1 050 720


lAded

5 4 5 4 5 4 2 2 38

20 25 29 80 100 266 114 50 100 100 81

Beheri Lira

13 11 10 8 10 8 14 11 7

17 15 12 12 10 8 7 15 12 10 '8

Şehrdsi Lira

65 44 50 32 50 32 28 22 266

340 375 348 960

1 000 2 128 798 750 120

1 000 648

1340

Aded

5 4 5 4 5 4 2 2 38

20 25 29 80 100 266 114 50 100 100 81


Beheri Lira

13 11 10 8 10 8 14 11 . 7

17 15 12 12 10 8 7 15 12 10 8

Şehrisi Lira

65 44 50 32 50 32 28 22 266

340 375 348 960

1 000 2 128 798 750

1 200 1 000 648


Lira

165 124 150 108 150 108

' 68 62

1 026

740 875 928

2 560 3 000 7 182 3 078 1 750 3 200 3 000 2 187

•1 474 13 491 1 '552 15 521 1 552 15 521 45 899,75

— 1115 —

i : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kaiblettadilât 1339 senesi maaşatı

Unvanı memuriyeti

İcra Memuru Tahsilat Komisyonu Kâtibi Mahzen Memuru Tahakkuk ve Tahsil Şuabatı Kontrol Memuru Merkez Tahsilat Müfredat Memuru Merkez Kaza Tahsil Memuru Liva Merkez Tahsildarı Kaza Merkez Tahsildarı Piyade ve Süvari Tahsildarı Tahsilat Kalemleri ve Tahsildaran Vilâyet Tahsil Memuru Vilâyet Tahsil Memuru Kaza Tahsil Memuru Kaza Tahsil Memuru Piyade Tahsildarı Piyade Tahsildarı Piyade Tahsildarı Süvari Tahsildarı Süvari Tahsildarı Tahsil Şubeleri Memuru Tahsil Şubeleri Memuru Tahsil Şubeleri Memuru Muavini Tahsil Şubeleri Memuru Muavini Kâtip Tebliğ Memuru

Aded

7 1 1

13 4 1

78 376

2 833

Beheri Lira

'10

17,5 4

7 6 5

Şehrisi Lira

70 10

8 227,5

16 8

546 2 256

14 165

Yekûn Emlâki Emiriye Müdüriyeti Müdür Müdür Muavin Başkâtip Başkâtip Muhasip Kâtip Kâtip Evrak. Dosya Memuru Evrak Dosya Mukayyidi Mühendis Mühendis Muavini Mimar inşaat ve Tamirat Mutemedi Çiftlik memurları

787

1 ] 1 1 1

10

21 573,5

22,5 25 .15 ]() 15 24 7

10 5

30 20 15 10 20

— 1116 —

t : 20 24 . 3 . 1340 Ö : 2

Muvazene! Maliye Encümenince Hükümetçe 1340 senesi için 1340 senesi için teklif olunan

Badettadilat 1339 senesi mıaasatı teklif olunan — •. Tahsisatı

Beheri Şehrdsi Beheri Şehrisi Beheri Şehrisi fevkalâde 'Aded Lira Lira Aded Lira Lira Aded Lira Lira Lira

34 40 100 231 75 350 350 900 900 10 4 10 4 14 42

3 064

1 1 1 1 1 1 o ') 1 1 1 1 1 1 1 2

12 10 10 8 10 8 7 12 10 13 11 10 8 7 7

8

10

1 1

2 2 10 9

30

408 400 000 848 750 800 450 800 000 130 44 100 32 98 294

154

35 22,5 25 15 10 15 24 * 7 10 5 30 20 15 10 20

34 40 100 231 75 350 350 900 900 10 4 10 4 14 42

3 064

1 1 1 1 1 1 4

1 1 1 1 1 1 2

12 10 10 8 10 8 7 12 10 13 11 10 8 7 7

10

12 — 1117 —

1 1

2 2 10 9

408 400 000 848 750 800 450 800 000 130 44 100 32 98 294

30 154

35 25 25 15 12 15 40

10 8 30 20 15 12 24

34 40 100 231 75 350 350 900 900 10 4 10 4 14 42

3 064

12 10 10 8 10 8 7 12 10 13 11 10 8 7 7

408 400

1 000 1 848 750

2 800 2 450 10 800 9 000 130 44 100 32 98 294

30 154

1 088 1 200 3 000 6 237 2 250 9 450 9 450 28 800 27 000

330 124 300 108 378

1 134

90 849

•

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Kalblettadilât 1339 senesi ınaaşatı

Unvanı memuriyeti

Çiftlik Başkâtibi Çiftlik Kâtibi Kaza emlâk ve arazii emiriye memurları Korucu Korucu

Yekûn Rüsumu istihlâkiye bandrol ve kontrol memurları Memur Veznedar Memur Memur Memur Memur Memur (Kâtip Kâtip Kâtip

Yekûn Müstahdemini müteferrika Vilâyat ve Liva odacıları Vilâyat ve Liva odacıları Kaza odacıları

Yekûn İstanbul Muhakemat Müdürü Mümeyyiz Kâtip

Yekûn Darphanei Millî Müdür Muamelât Müfettişi Serçaşni ve Tahsil Memuru Muhasebeci Fabrika Ser Memuru Sersikkekeş Muhasebe Mümeyyizi

Aded

2 2 o O

4 2

31

3 1 5

13 11

5 2

40

2 208 361

571 1

1

1 1 3 1 1 1 1

JBeherü Lira

7 6 7 6

4,5

25

15 13 12 10

6

. 20 18 12

Şehrisi l i r a

14 12 21 24

9

343,5

75 15 75

169 132

50 12

528

40 3 744 4 332

8 116 40

40

50 22 37 35 27 27 16

Tahrirat Mümeyyizi Tetkik ve İstatistik Memuru Kâtip Kapı Çuhadan

— 1118

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Badettadilât 1339 senesi maaşatı. teklif olunan

31

Muvazene! Maliye Encümenince 1340 senesi için teklif olunan


Lira Aded

2 2 3 4 2

Beheri Lira

7 6 7 6

4,5

Şehrisi Lira

14 12 21 24 9

'Aded

2 2 3 6

Beheri Lira

10 8 10 6

Şehrisi Lira

20 16 30 36

Beheri Aded Lira

Şehrisi Lira

343,5 31 388

1 5 35

35

3

r-t

1

81

8 231 361

600 1

1

1 1 1 1 1 1 1

1

15 13

10

10

20 18 12

15 75 455

350

30 13 15

953

160 4 158 4 332

8 650 40

40

50 22 37 35 27 27 16

7

1 5 35

35

3 1 1

81

70 129 331

530 1 1 2

4

1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1

15 13

10

10

25 20 15

15

12

15 75

* 455

350

30 13 15

953

1 750 2 580 4 965

9 295 40 25 30

95

60 25 40 35 30 35 20

17,5 17,5 36 9

1 5 35

35

3 1 1

81

199 331

530 1 1 2

4

1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1

15 13

10

10

20 15

15

12

15 75 455

350

30 13 15

953

3 980 4 965

8 945 40 25 30

95

60 25 40 35 30 35 20

17,5 17,5 36 9

35 175

1 155

1 050

90 33 35'

2 573

57,5 45 70

172,5

72,5 45

57,5 53,75 50

53,75 40

37,5 37,5 96 27

— 1119 —

t : 20 24 . 3 . 1340 Ö : 2

Ka!blettadilâtl339 senesi maaşatı

F . M. Unvanı memuriyeti

Kefçe Memuru Veznedar ve Müze Muhafızı Ser Çaşni Memur Muavini Çaşnli Memuru Evanii Simü Zer Damga Memuru Evanii Simü Zer Damga Kalemkârı Nişan ve Madalya Memuru Sikkekeş Çarkhane Memuru Pul Ayarcısı Sikkehane Memuru Dökümane Memuru Ustabaşı Ustabaşı Evzan Memuru Ustabaşısı Ser Makinist Ambar ve Mubayaa Memuru Ateşçi Refik Tahrirat Kâtibi Tahrirat Kâtibi Çaşni ve Tahlil Memuru Kâtip Daire Başmuhafızı (*) Odacı (*) Kapıcı (*) Kapıcı (*) Gece Bekçisi (*)

Yekûn Mülga Maliye Nezareti bmasiyle evrak dosyalarını muhafaza ile muvazzaf memurini muvakkate Mülga Maliye Nezareti Muamelât ve Muhaberat Kalemi Mümeyyiz Kâtip Kâtip

42

(Aded

1

1 1 1 1 3 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 1 1 2

Beheri Lira

10

12 12

4

3

Şöhrisi Lira

18

12 10

8 14 30 15 10 12 12 24 24 16 16 12 6

15 11 9 9 9

6,5 16

4,5 o • > 6

539

25 15 12

(*) Ücreti maktua

— 1120

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Hükümetçe 1340 senesi için Badettadi'lat 1339 senesi nraaşatı teklif olunan


Aded Beheri Şehrisi

Lira Lira 'Aded

Tahsisatı Behıeıii Şeforisd Beheri Şehrisi fevkalâde


1

1 1 1 1 3 1 1 1 1 2 2

2

10

12 12

4

o o

18

12 10 8 14 30 15 10 12 12 24 24 16 16 12 6

15 11 9 9 9

6,5 16 4,5 3 6

1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1

1 4 1 1 o

15

17,5 15

25

25

22,5 20 12 15 12 15 45 15 10 15 15 35 30 20 20 12 8

9 100 30 25 50

1 1 1 1 1 1 3 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1

1 4 1 1 2

15

17,5 15

25

25

22,5 20 12 15 12 15 45 15 10 15 15 35 30 20 20 12 8

9 100 30 25 50

42,5 40 32 35 32 35 105 35 30 35 35 75 70 40 40 32 27

27

42 539 43 860,5 43 860.5

25 15 12

1121 —

t : 20 24 . 3 . 1340 O : 2


F. M. Unvanı memuriyeti

Elektrik Memuru Motorcu Gece Bekçisi Gece Bekçisi Kapıcı Odacı (Ücreti maktua)

Aded

1 1 3 1 2

10

Beheri l i ra

4

2 18

Seferisi Lira

8 3

12 3,5

4 180

Yekûn 21 262,5

— U22 —

i : 20 24 . 3 . 1340 0 : 2

(Badettaddlât 1339 senesi maaşatı

Adedi

1 1 3 1 2

10

Beheri l i r a

4

2 18

Şehrisi Lira,

8 3

12 3,5

4 180

21 262,5

Hükümetçe 1340 senesi için teklif olunan

Beherti. Şehrisi

Muvazeneı Maliye Encümenince 1340 senesi içim teklif olunan


Aded Lira Lira Aded Lira Lira Lira

— 1123 —

t : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Maliye Vekâletinin 1340 senesi bütçesinde Muvazenei Maliye Encümenince kabul edilen merkez ve taşra memurini adediyle bunların senevi maaş ve muhassesatı fevkalâdesini mübeyyin cetveldir.

Senevi tahsisatı Memurin Senevi maaş fevkalâde

Lira Lira Lira

Tdarei Merkeziye Memurini Vekil ve Müsteşar Muhasebei Umumiye Müdüriyeti Muamelâtı Nakdiye Müdüriyeti Veznei Umumi Müdüriyeti Hukuk Müşavirliği Müdüriyeti Varidatı Umumiye Müdüriyeti Kalemi Mahsus Müdüriyeti Emlâki E miriye Müdüriyeti Muhassesatı Zatiye Müdüriyeti Muhasebei Maliye Müdüriyeti Kıymetli Evrak ve Levazım Müdüriyeti Memurin Müdüriyeti İstanbul Mahzeni Evrak Kalemi Müstahdemini muhtelife Heyeti Teftişiye ve Kalemi

Yekûn Müesse'satı maliye komiserleri ve maiyetleri Devairi Muhasebe müdüriyetleri Darphane! Millî Müdüriyeti

Taşra Memurini Yekûn

Yekûnu umumi

1337 gayesindeki vaziyet

Fazlası

2 46 18 29 6 30 15 28 38 12 10 14 28 2 42 41

321 10 110 43

163 7 326

7 850

3 10 3 6 2 G 3 6 6 2 2 3 6

15 17

95 6 24 10

42 986

1 123

600 104 996 108 064 408 060 084 600 652 292 024 444 420 600 268

724 660 096 326

082 664

470

1 230 20 964 8 241 12 993 3 429 13 443 6 564 12 714 15 660 5 472 4 647 6 324 13 104

900

26 088

151 773 8 190 50 046 16 056

74 292 2 475 618

2 701 683

3 825 153 2 199 204 5 604

^ v_ 1 625 949 2 246

— 1124 —

İ : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Meclisi Âlice ahiren kabul olunan kavanini mahsusa neticesi tadilen tanzim olunan 1340 senesi Maliye Bütçesi

1340 senesi için Muvazenei

Maliye Encümenince teklif lounan

Lira F. M.

36

37

38

39

Nevi muhassesat

2 Kavanin, nizamat ve mükarreratı malienin cemi ve telfiki masrafı

Otuzbeşiııci faslın yekûnu

İkinci bap - İdarei vilâyat Deftardar ve muhasebeciler Mal müdürleri Vilâyat ve kaza muhasebe kalemleriyle sandık eminleri Vilâyat ve kaza muhasebe varidat kalemleri Vilâyat ve kaza muhasebe tahsilat kalemleriyle tahsildaran Emlâki Milliye memurları Rüsumu istihlâkiye memurları Müstahdemini müteferrika Muhakemat memurları

Otuzaltmcı faslın yekûnu

Ücurat Mefruşat Tenvir ve teshin 'Kırtasiye Kasa esmanı ve nakliye masrafı

Taşra müteferrikası

Otuzyedinci faslın yekûnu

Üçüncü bap - masarifi müştereke ıMasaıüfi mütenevvia Defatir ve evrakı ta'iye, teclidiye, bendiye ven akliyesi Kıymetli evrak tabi'ye, teclidiye ve nakliyesi Rüsumu istihkakiye baııdurloları Memurin harcırahı Maliye müfettişleri harcırahı Avrupa'ya gönderilecek müfettiş ve muavinleri Tahriri emlâk ve tadili kasem masrafı

Otuzdokuzuneu faslın yekûnu

o O

6

33 61 166 188 361 11 11 107 1

942

000

000

240 020 860 400 848 472 436 340 140

756

20 000 10 25 20 2

000 000 000 000

77 000

22 000

90 000 80 000 20 000 40 000 50 000 30 000 15 88

413

000 000

000

1125 —

1 : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

M. •Nevi muhassesat

Emlâki milliye masrafı Harcırah ve yevmiye Masarifi mütenevvia Cibayet memurini muvakkate ücuratı Zürraa tâvizen verilen tohumluk zahire esmanı Varidat alman emlâki milliye inşaat ve tamirat masrafı

Kırkıncı faslın yekûnu

Masarifi tahliye Mal sandıklarınca cibayet olunan ağnam masrafı Mal sandıklarınca cibayet olunan aşar masrafları Tahsil komisyonları azayı gayrimuvazzafa yevmiyesi Tahsil memurları yevmiyesi Kıymetli evrak aidatı tahsiliyesi Kâtibi adillere ita olunacak aidat Temyiz komisyonları masrafı

Kırkbirinci faslın yekûnu

Muamelâtı nakdiye Bankı Osmani şubeleri ikramiyesi Bankı Osmaniye şubeleri komüsyonu Faiz ve acyo Akçe nakliye ve bendiyesi Reddiyat

Kırkikinci faslın yekûnu

1340 senesi için Muvazenei Maliye

Encümenince teklif olunan

Lira

10 000 50 000 5 000 50 000 30 000

145 000

100 000 z z 100 000

10 000 30 000 25 000 25 000 5 000

295 000

1 000 1 000 20 000 15 000 50 000

87 000

2 194 712

İkinci kısım Birinci bap - Darphane Maaşat

Masarifi idare

10 326

1 500

— 1126 —

î : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

F. M.

45

46

47

48

49 50

51

52

Nevi muhassesat

1340 senesi için Muvazenei

Maliye Encümenince tıelkîM oteııan

Lira

İşletme masrafı 1 Amele ve memurin ve müfettiş yevmiyesi 2 Eşya ve levazim bahasiyle ifraz ve saire

Madalya

Kırkbeşinci faslın yekûnu

Üçüncü bap - Ebniyei milliye Millî saraylar tamiratı

Üçüncü kısım Birinci bap

Maliye tatbikat mektebi Heyeti idare ve tedrisiye ücretleri Taşradan gelecek talebe muhassesatı Taşradan gelecek talebe harcırahı Ücurat ve müteferrika İcar

İkinci kısmın yekûnu

20 000 5 500

25 500

25 000

30 000

92 326

Kırkikinei faslın yekûnu


Dördüncü kısım - masarifi muhtelife 'Birinci bap - masarifi daime Masarifi gayrimelhuza Tahsisatı mesture

1 Müdafaai Milliye tahsisatı mesturesi 2 Dahiliye Milliye tahsisatı mesturesi 3 Hariciye Milliye tahsisatı mesturesi

Hükümet konakları tamirat, tevsiat ve inşaatı

Memurini muvazzafa tahsisatı fevkalâdesi

Ellinci faslın yekûnu

4 860 12 150

3 000 410

1 000

21 420

21 420

50 000

50 000 50 000 50 000

150 000

200 000

2 752 821

— 1127 —

i : 20 24 . 3 . 1340 C : 2

Nevi muhassesat

1340 senesi için Muvazene!

Maliye Encümenince 'telkıliisf lokman

Lira

Memurini mâzule Memurini mâzule maaşatı Memurini mâzule maaşatı tahsisatı fevkalâdesi

Elliüçüncü faslın yekûnu

Dördüncü kısmın yekûnu Beşinci kısım

Ecnebi mütehassıslar

Askerî fabrikalar için sermayei iptidai

Darüleytamlara yardım

Aşar hissei ianesi muadili

Ankara Şehremanetine ikrazat

Eytam sandıklarının matlubuna

Telgraf ücuratı

Kângırı kasabası su yollarının tecdit ve tamiri için mahallî belediyesine muavenet Karaman'a su isalesi masarifi için mahallî belediyesine muavenet

Tetkiki hesap heyetleri ücurat ve harcırahlarına masarifi saireleri

Beşinci kısım yekûnu

Yekûnu umumi

40 000 70 000

110 000

3 262 821

1 000 000

1 000 000

930 000

1 000 000

500 000

400 000

300 000

20 000 15 000

50 000

5 130 000

10 886 375

>>&<(

— 1128 —

DEVRE II GtUT :7/l T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ · T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ Yirminci İçtima...

Documents

Transcript of DEVRE II GtUT :7/l T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ · T. B. M. M. ZABIT CERİDESİ Yirminci İçtima...