Mario Puzo

Ojciec ChrzestnyThe GodfatherPrzeoy: Bronisaw Zieliski

Wydanie oryginalne: 1969 Wydanie polskie: 2003

1

Ksiga pierwsza

Za kad wielk fortun kryje si zbrodnia Balzac

Rozdzia 1Amerigo Bonasera siedzia w nowojorskim Sdzie Karnym Nr 3 i czeka na sprawiedliwo zemst na ludziach, ktrzy tak okrutnie skrzywdzili jego crk, ktrzy usiowali j pohabi. Sdzia, mczyzna o masywnej, cikiej twarzy, podwin rkawy czarnej togi, jak gdyby zamierza fizycznie ukara dwch modych ludzi stojcych przed jego stoem. Twarz mia zimn, pen majestatycznej pogardy. Jednake w tym wszystkim byo co faszywego, co, co Amerigo Bonasera wyczuwa, cho czego jeszcze nie rozumia. Postpilicie jak najgorsi zwyrodnialcy powiedzia ostro sdzia. Tak, tak myla Amerigo Bonasera. Zwierzaki. Zwierzaki. Dwaj modzi ludzie z krtko przystrzyonymi, lnicymi wosami, wypucowanymi, sympatycznymi twarzami, uoonymi w wyraz pokornej skruchy, schylili potulnie gowy. Sdzia mwi dalej: Postpilicie jak dzikie bestie w dungli i macie szczcie, e nie napastowalicie seksualnie tej biednej dziewczyny, bo wsadzibym was za kratki na dwadziecia lat. Sdzia przerwa, jego oczy pod imponujco krzaczastymi brwiami zerkny przebiegle na pobladego Ameriga Bonaser, po czym spoczy na lecym przed nim stosie protokow nadzoru sdowego. Zmarszczy brwi i wzruszy ramionami, jak gdyby przekonany wbrew wasnej chci. Przemwi znowu: Ale przez wzgld na wasz mody wiek, na wasz dotychczasow niekaralno, na wasze zacne rodziny oraz dlatego, e prawo w swoim majestacie nie szuka zemsty, skazuj was na trzy lata wizienia z zawieszeniem. Jedynie dziki czterdziestu latom zawodowego aobnictwa przytaczajce uczucie zawodu i nienawici nie ujawnio si na twarzy Ameriga Bonasery. Jego pikna, moda crka przebywaa nadal w szpitalu ze zdrutowan, zaman szczk, a ci animali mieli odej wolno? Wszystko to byo fars. Patrzy, jak uszczliwieni rodzice otoczyli swych synkw. O, teraz wszyscy oni byli uradowani, teraz wszyscy si umiechali. W krtani Bonasery wezbraa czarna , kwana i gorzka, i przelaa si przez mocno zacinite zby. Wyj bia pcienn chusteczk i przytkn j do warg. Sta tak, kiedy obaj modzi ludzie ruszyli swobodnie przejciem, ufni i chodni, umiechnici, nawet nie3

obdarzywszy go spojrzeniem. Pozwoli im przej nie mwic ani sowa, przyciskajc czyste ptno do ust. Potem przeszli rodzice tych animali, dwaj mczyni i dwie kobiety w jego wieku, ale ubrani bardziej po amerykasku. Zerknli na niego z zawstydzeniem, ale w ich oczach byo jakie dziwne, triumfalne wyzwanie. Straciwszy panowanie nad sob, Bonasera pochyli si ku przejciu i wykrzykn chrapliwie: Bdziecie pakali, tak jak ja pakaem... Zapaczecie przeze mnie, tak jak ja pacz przez wasze dzieci! Chustk przytkn teraz do oczu. Adwokaci idcy z tyu stoczyli swych klientw w ma grupk, otaczajc obydwu modziecw, ktrzy zawrcili przejciem, jak gdyby chcc osoni swoich rodzicw. Olbrzymi wony podsun si szybko, aby zagrodzi rzd miejsc, w ktrym sta Bonasera. Ale nie byo to potrzebne. Przez wszystkie lata spdzone w Ameryce Amerigo Bonasera ufa w prawo i ad. I dziki temu prosperowa. Teraz, cho zia nienawici, chocia szalone myli o kupieniu rewolweru i zabiciu obu modziecw miotay mu si pod czaszk, Bonasera obrci si do swej jeszcze oszoomionej ony i wytumaczy jej: Zrobili z nas gupcw. Przerwa, a potem powzi decyzj, ju nie lkajc si ceny. Po sprawiedliwo musimy i na klczkach do dona Corleone. W krzykliwie przyozdobionym apartamencie hotelowym w Los Angeles Johnny Fontane spi si z zazdroci jak kady zwyky m. Wycignwszy si na czerwonej kanapie, popija whisky wprost z trzymanej w rku butelki, po czym spukiwa smak, zanurzajc usta w krysztaowym wiaderku z kostkami lodu i wod. Bya czwarta nad ranem i snu pijackie rojenia, e zamorduje sw wczc si on, kiedy wrci do domu. Jeeli w ogle wrci. Zrobio si za pno, eby telefonowa do pierwszej ony i pyta o dzieci, a niezrcznie mu byo dzwoni do ktrego z przyjaci teraz, kiedy jego kariera chylia si ku upadkowi. Niegdy byliby zachwyceni i zaszczyceni, gdyby zadzwoni do nich o czwartej rano, ale teraz ich nudzi. Zdoa nawet umiechn si z lekka do siebie na myl, e kiedy szed w gr, kopoty Johnnyego Fontane fascynoway niektre z najwikszych gwiazd w Ameryce. ykajc whisky z butelki, usysza wreszcie klucz ony w zamku, ale pi dalej, pki nie wesza do pokoju i nie stana przed nim. Wydawaa mu si tak bardzo pikna z t swoj anielsk twarz, marzcymi fiokowymi oczyma, delikatnym, kruchym, lecz doskonale uksztatowanym ciaem. Na ekranie uroda jej bya uwydatniona, bardziej uduchowiona. Sto milionw mczyzn na caym wiecie kochao si w twarzy Margot Ashton. I pacio, eby zobaczy j na ekranie. Gdzie bya, psiakrew? zapyta Johnny Fontane. Rnam si.

Nie doceniaa jego upicia. Przeskoczy przez stoliczek cocktailowy i chwyci j za gardo. Ale znalazszy si blisko tej czarodziejskiej twarzy, tych licznych fiokowych oczu, utraci ca zo i znowu sta si bezradny. Popenia ten bd, e umiechna si drwico, ujrzaa jego pi biorc zamach. Krzykna: Johnny, nie w twarz! Krc film! miaa si. Uderzy j w brzuch i upada na podog. Rzuci si na ni. Czu jej pachncy oddech, kiedy chwytaa ustami powietrze. Wali j po rkach i po jdrnych, jedwabistych, opalonych udach. Bi j tak, jak bija zasmarkanych mniejszych chopakw dawno temu, kiedy by rozhukanym nastolatkiem w nowojorskiej Kuchni Piekielnej*. Bolesne cigi, ktre nie zostawiay trwaego oszpecenia, obruszonych zbw czy zamanego nosa. Jednake nie bi jej dostatecznie mocno. Nie mg. A ona podmiewaa si z niego. Rozcignita na pododze, z brokatow sukni zadart nad uda, naigrawaa si ze midzy jednym chichotem a drugim: No, wsad mi. Wsad mi, Johnny, przecie tego chcesz w gruncie rzeczy. Johnny Fontane wsta. Nienawidzi lecej na pododze kobiety, ale jej pikno bya magiczn tarcz. Margot przekrcia si na bok i jednym skokiem tancerki stana naprzeciw niego. Zacza artobliwy, dziecinny taniec powtarzajc piewnie: Johnny nie zrobi mi krzywdy, nigdy nie zrobi mi krzywdy! A potem, prawie smutnie, powana i pikna, powiedziaa: Ty biedny gupcze, dajesz mi lanie jak dzieciak. Ach, Johnny, zawsze bdziesz durnym, romantycznym makaroniarzem, nawet w ku jeste jak dzieciak. Wci mylisz, e rypanie jest naprawd takie jak w tych gupawych piosenkach, ktre piewae. Potrzsna gow i dodaa: Biedny Johnny. Pa, Johnny. Wesza do sypialni i usysza przekrcanie klucza w zamku. Johnny siad na pododze ukrywszy twarz w doniach. Ogarna go mda, upokarzajca rozpacz. A potem ta prostacka twardo, ktra pomoga mu osta si w dungli Hollywoodu, sprawia, e podnis suchawk telefonu i zamwi samochd na lotnisko. By tylko jeden czowiek, ktry mg go uratowa. Pojedzie do Nowego Jorku. Pojedzie do jedynego czowieka majcego wadz i mdro, ktrych potrzebowa, i mio, ktrej nadal ufa. Do swego ojca chrzestnego, dona Corleone. Piekarz Nazorine, pulchny i rumiany jak jego wielkie woskie bochenki, jeszcze ubielony mk, popatrza spode ba na swoj on, dorastajc crk Katherine i pomocnika piekarskiego Enzo. Enzo przebra si ju w mundur jeniecki z opask z zielonymi literami i by przeraony, e przez t scen spni si z zameldowaniem na Governors Island. Bdc jednym z wielu tysicy woskich jecw wojennych, codziennie zwalnianych warunkowo do pracy w gospodarce amerykaskiej, y w ustawicznym strachu, e to zwalnianie zostanie cofnite. I dlatego odgrywana w tej chwili maa komedia bya dla niego spraw powan.* Dzielnica w zachodniej czci Manhattanu, synca ze zodziei i bandytw 5

Nazorine pyta z zaciekoci: Pohabie moj rodzin? Obdarowae moj crk tobokiem po to, eby ci wspominaa teraz, kiedy wojna si skoczya i kiedy wiesz, e Ameryka wykopie ci z powrotem do twojej zafajdanej wioski na Sycylii? Enzo, krpy, mocno zbudowany chopak, przyoy do do serca i powiedzia prawie ze zami, ale roztropnie: Padrone, przysigam na Najwitsz Pann, e nigdy nie wykorzystaem paskiej dobroci. Kocham pana crk z caym uszanowaniem. Prosz o jej rk z caym uszanowaniem. Wiem, e nie mam prawa, ale jeeli mnie odel do Woch, nie bd mg nigdy oeni si z Katherine. ona Nazorinego, Filomena, przemwia rzeczowo: Daj spokj z tymi gupotami zwrcia si do pulchnego maonka. Wiesz, co masz zrobi. Zatrzymaj tu Enza, wylij go, eby si schowa u naszych kuzynw na Long Island. Katherine pakaa. Bya ju tga, pospolita i sypa jej si may wsik. Nigdy nie znalazaby ma tak przystojnego jak Enzo, nigdy nie znalazaby innego mczyzny, ktry dotykaby sekretnych miejsc jej ciaa z tak pen uszanowania mioci. Wyjad i zamieszkam we Woszech! wrzasna do ojca. Uciekn, jeeli nie zatrzymasz tu Enza. Nazorine zerkn na ni przenikliwie. To bya gorca sztuka, ta jego crka. Widzia, jak ocieraa si zaokrglonymi poladkami o przd Enza, kiedy pomocnik piekarski przeciska si za ni, aby napeni koszyki na kontuarze gorcymi bochenkami z pieca. Gorcy bochenek tego modego nicponia znajdzie si w jej piecu myla lubienie Nazorine jeeli nie poczyni si odpowiednich krokw. Enza trzeba zatrzyma w Ameryce i zrobi amerykaskim obywatelem. A by tylko jeden czowiek, ktry mg zaatwi tak spraw. Ojciec Chrzestny. Don Corleone. Wszyscy ci ludzie i wielu innych otrzymali rytowane zaproszenia na lub panny Constanzii Corleone, ktry mia odby si w ostatni sobot sierpnia 1945 roku. Ojciec panny modej, don Vito Corleone, nigdy nie zapomnia o swoich dawnych przyjacioach i ssiadach, cho teraz mieszka w ogromnym domu na Long Island. Przyjcie miao by wydane w tym domu, a zabawa miaa trwa cay dzie. Nie ulegao wtpliwoci, e bdzie to doniose wydarzenie. Wojna z Japoczykami wanie si zakoczya, wic drczcy strach o synw walczcych na froncie nie mia ju rzuca cienia na te uroczystoci. Wesele byo wanie tym, czego ludzie potrzebowali, eby okaza swoj rado. Tak wic owego sobotniego poranka przyjaciele dona Corleone zaczli napywa z Nowego Jorku, aby go uczci. Wieli jako podarki lubne kremowe koperty wypchane gotwk bez adnych czekw. Wewntrz kadej koperty bya karta okrelajca tosamo ofiarodawcy oraz miar jego szacunku dla Ojca Chrzestnego. Szacunku prawdziwie

zasuonego. Don Vito Corleone by czowiekiem, do ktrego wszyscy zwracali si o pomoc i nigdy nie doznawali zawodu. Nie skada czczych obietnic ani nie wymawia si maodusznie, e ma rce zwizane przez potniejsze od siebie siy na wiecie. Niekoniecznie musia by czyim przyjacielem, nie byo nawet wane, i kto nie mia rodkw, by mu si odwzajemni. Jedna tylko rzecz bya niezbdna. eby kto sam zadeklarowa sw przyja. A wtedy, bez wzgldu na to, jak ubogi czy bezsilny by suplikant, don Corleone bra sobie do serca jego kopoty. A nagroda? Przyja, peen uszanowania tytu dona, czasem za serdeczniejsze miano Ojciec Chrzestny. I moe te, jedynie dla okazania szacunku, nigdy dla zysku, jaki skromny podarek galon domowego wina czy koszyk pieprznych taralli, specjalnie upieczonych, by mu umili gwiazdkowy st. Byo przyjte, naleao po prostu do dobrych obyczajw gosi, e jest si jego dunikiem i e ma prawo w kadej chwili zwrci si o spacenie dugu jak drobn przysug. Teraz, w tym wielkim dniu, dniu lubu swojej crki, don Vito Corleone sta w progu swego domu na Long Island witajc goci, wszystkich mu znanych, wszystkich zaufanych. Wielu z nich zawdziczao donowi pomylno w yciu i uwaao, e w to rodzinne wito wolno im zwraca si do bezporednio sowami Ojcze Chrzestny. Nawet usugujcy podczas uroczystoci byli jego przyjacimi. Barman by starym towarzyszem, ktry ofiarowa w darze wszystkie weselne trunki oraz wasne wysokie umiejtnoci. Kelnerzy byli przyjacimi synw dona Corleone. Potrawy rozstawione na piknikowych stoach przyrzdzia jego ona wraz z przyjacikami, a wesoo przybrany festonami, jednoakrowy ogrd zosta udekorowany przez koleanki panny modej. Don Corleone przyjmowa wszystkich bogatych i biednych, potnych i maluczkich z jednakimi oznakami mioci. Nikogo nie lekceway. Taki mia charakter. A gocie tak zachwycali si tym, jak wietnie wyglda w smokingu, i niewiadomy obserwator mgby atwo pomyle, e to sam don jest szczliwym oblubiecem. W drzwiach stali przy nim dwaj z jego trzech synw. Na najstarszego, ochrzczonego Santino, ale nazywanego Sonny przez wszystkich z wyjtkiem ojca, krzywo patrzyli wszyscy starsi Wosi, z podziwem za modzi. Sonny Corleone by wysoki jak na Amerykanina w pierwszym pokoleniu pochodzenia woskiego; mia prawie sze stp wzrostu, a gste kdzierzawe wosy sprawiay, e wydawa si jeszcze wyszy. Twarz jego bya twarz rubasznego Kupidyna, rysy mia regularne, ale wygite w uk wargi byy nabrzmiae zmysowoci, a broda z doeczkiem w jaki osobliwy sposb lubiena. Zbudowany by potnie jak byk, a powszechnie wiedziano, i natura wyposaya go tak szczodrze, e jego umczona ona baa si maeskiego oa tak, jak niegdy niewierzcy bali si amania koem. Szeptano sobie, e kiedy jako modzieniec odwiedza domy zej sawy, nawet najbardziej zaprawione i nieulknione prostytutki, obejrzawszy z nabonym szacunkiem jego masywny organ, day podwjnej zapaty.7

Tutaj, na przyjciu weselnym, niektre mode matki, szerokobiodre i szerokouste, taksoway Sonnyego Corleone chodnymi, ufnymi oczyma. Jednake tego dnia marnoway czas na prno. Sonny Corleone, pomimo obecnoci ony i trojga maych dzieci, mia plany co do druhny swej siostry, Lucy Mancini. Ta moda dziewczyna, w peni tego wiadoma, siedziaa przy ogrodowym stoliku w odwitnej rowej sukni i diademie z kwiatw na lnicych czarnych wosach. Flirtowaa z Sonnym w minionym tygodniu weselnych prb i tego rana ucisna mu do przy otarzu. Druhna nie moga uczyni nic wicej. Nie dbaa o to, e nigdy nie mia by takim wielkim czowiekiem, jakim okaza si jego ojciec. Sonny Corleone mia si, mia odwag. By wspaniaomylny, a przyznawano, e serce ma rwnie wielkie jak przyrodzenie. Jednake nie odznacza si skromnoci ojca; by popdliwy i zapalczywy, co go doprowadzao do bdw w ocenie ludzi. Aczkolwiek by wielk pomoc w interesach ojca, wielu wtpio, czy je po nim odziedziczy. Drugi syn, Frederico, nazywany Fredem albo Fredo, by takim dzieckiem, o jakie kady Woch modli si do witych. Posuszny, lojalny, zawsze na usugi ojca, mieszka z rodzicami majc lat trzydzieci. By niski i krpy, nie urodziwy, ale z t sam twarz Kupidyna, co wszyscy w rodzinie, z kdzierzawym hemem wosw i zmysowymi, wygitymi w uk wargami. U Freda te wargi byy nie tyle zmysowe co granitowe. Skonny do pospnoci, by jednak dla ojca podpor, nigdy si z nim nie spiera, nigdy nie wprawia go w zakopotanie gorszcym postpowaniem z kobietami. Mimo tych wszystkich zalet nie mia osobistego magnetyzmu, tej fizycznej siy, tak niezbdnej przywdcy, wic rwnie nie przewidywano, by odziedziczy rodzinne interesy. Trzeci syn, Michael Corleone, nie sta razem z ojcem i dwoma brami, ale siedzia przy stoliku w najbardziej ustronnym zaktku ogrodu. Jednake nawet i tam nie mg si wymkn uwadze przyjaci rodziny. Michael Corleone by najmodszym synem dona i jedynym dzieckiem, ktre uchylio si od pokierowania przez tego wielkiego czowieka. Nie mia cikiej, kupidynowej twarzy innych dzieci, a jego kruczoczarne wosy byy proste, nie kdzierzawe. Cer mia jasnooliwkowego koloru, ktry uznano by za pikny u dziewczyny. By przystojny w jaki delikatny sposb. W pewnym okresie don nawet niepokoi si o msko swojego najmodszego syna. Niepokj ten zosta umierzony, kiedy Michael Corleone skoczy lat siedemnacie. Teraz ten najmodszy syn siedzia przy stoliku w najdalszym kcie ogrodu, aby zaznaczy swoje wiadome odseparowanie si od ojca i rodziny. Obok siedziaa moda Amerykanka, o ktrej kady sysza, lecz ktrej nikt nie widzia do dzisiejszego dnia. Michael okaza, ma si rozumie, waciwy szacunek i przedstawi j wszystkim obecnym na weselu, z czonkami rodziny wcznie. Dziewczyna nie wywara na nich wraenia. Bya chuda, zbyt jasnowosa, miaa zbyt inteligentn twarz jak na kobiet, a sposb bycia za swobodny jak na pann. Nazwisko jej te byo obce dla ich uszu; nazywaa si Kay Adams. Gdyby im powiedziaa, e

jej rodzina osiada w Ameryce przed dwustu laty, nazwisko za jest pospolite, wzruszyliby ramionami. Wszyscy gocie spostrzegli, e don nie zwraca szczeglnej uwagi na swego trzeciego syna. Michael by przed wojn jego ulubiecem i najwyraniej wybranym spadkobierc, ktry poprowadziby interesy rodzinne, kiedy nadszedby odpowiedni moment. Mia ca spokojn si i inteligencj swego wielkiego ojca, wrodzony instynkt postpowania w taki sposb, e ludzie nie mogli go nie szanowa. Wszake kiedy wybucha druga wojna wiatowa, Michael Corleone zgosi si na ochotnika do piechoty morskiej. Czynic to, przeciwstawi si wyranemu nakazowi ojca. Don Corleone nie pragn i nie zamierza pozwoli, by jego najmodszy syn poleg w subie obcego mu mocarstwa. Doktorzy zostali przekupieni, potajemne kroki poczynione. Wydano wiele pienidzy na odpowiednie zabezpieczenie. Jednake Michael mia dwadziecia jeden lat i nie mona byo nic poradzi na jego samowol. Zacign si i walczy na Pacyfiku. Zosta kapitanem i zdoby medale. W 1944 roku jego zdjcie zamieszczono w magazynie Life wraz z fotograficznym reportaem o jego czynach. Ktry z przyjaci pokaza to pismo donowi Corleone (rodzina nie miaa tego zrobi), don prychn wzgardliwie i powiedzia: Dokonuje tych cudw dla obcych. Kiedy Michael Corleone zosta zwolniony z wojska na pocztku 1945, aby wyleczy si z powanej rany, nie mia pojcia, e to zwolnienie zaatwi jego ojciec. Pozostawa w domu par tygodni, po czym, nie radzc si nikogo, wstpi do Dartmouth College w Hanover, w stanie New Hampshire, i opuci dom ojca. Wrci na lub siostry, by pokaza wszystkim sw przysz on, t wymoczkowat mizern Amerykank. Michael Corleone zabawia Kay Adams opowiadaniem historyjek na temat co barwniejszych goci weselnych. Jego samego z kolei bawio to, e ci ludzie wydawali jej si egzotyczni; jak zawsze by oczarowany ywym zainteresowaniem Kay wszystkim, co nowe i obce jej dowiadczeniu. W kocu zwrcia uwag na grupk mczyzn zgromadzonych wkoo drewnianej beczki z domowym winem. Mczyznami tymi byli Amerigo Bonasera, piekarz Nazorine, Anthony Coppola i Luca Brasi. Z waciw sobie inteligencj skomentowaa fakt, e ludzie ci nie wydawali si szczeglnie radoni. Michael umiechn si. Bo nie s powiedzia. Czekaj na rozmow z ojcem na osobnoci. Maj do niego jakie proby. W istocie atwo byo dostrzec, e wszyscy czterej ustawicznie wodz za donem oczami. Kiedy don Corleone sta witajc goci, czarna limuzyna marki Chevrolet zatrzymaa si po drugiej stronie brukowanego placyku. Dwaj mczyni na przednim siedzeniu wydobyli z marynarek notatniki i nie prbujc si kry, jli zapisywa numery innych samochodw zaparkowanych dokoa placyku. Sonny obrci si do ojca.9

Ci faceci to musz by gliny. Don Corleone wzruszy ramionami. Ulica nie jest moj wasnoci. Mog robi, co im si podoba. Pyzata, kupidynowa twarz Sonnyego poczerwieniaa z gniewu. Te parszywe dranie niczego nie uszanuj. Zszed ze stopni domu i ruszy przez placyk ku miejscu, gdzie staa czarna limuzyna. Gniewnie przysun twarz do twarzy kierowcy, ktry nie cofn si, tylko otworzy swj portfel, pokazujc zielon legitymacj. Sonny odstpi w ty bez sowa. Splun tak, e lina trafia w tylne drzwi limuzyny, i odszed. Mia nadziej, e kierowca wysidzie i ruszy za nim przez placyk, ale tak si nie stao. Kiedy dotar do schodw, powiedzia ojcu: Ci gocie s z FBI. Zapisuj numery wszystkich wozw. Paskudne dranie. Don Corleone orientowa si, co to za jedni. Jego najbliszym i najlepszym przyjacioom doradzono, eby przyjechali na wesele nie swoimi samochodami. I chocia nie pochwala niemdrego odruchu zoci syna, wybryk ten by poyteczny. Mg przekona intruzw, e ich obecno jest nieprzewidywana i niepodana. Tak wic sam don Corleone nie by rozzoszczony. Dawno ju nauczy si, e spoeczestwo mnoy zniewagi, ktre trzeba znosi, pocieszajc si wiadomoci, e na tym wiecie przychodzi czas, kiedy najskromniejszy z ludzi, jeeli ma otwarte oczy, moe si zemci na najbardziej monych. Ta wiadomo sprawia, e don nie utraci owej pokory, ktr w nim podziwiali wszyscy przyjaciele. Tymczasem w ogrodzie za domem zacza wanie gra czteroosobowa orkiestra. Wszyscy gocie ju przybyli. Don Corleone przesta myle o intruzach i poprowadzi obydwu synw na zabaw weseln. W wielkim ogrodzie zebray si setki goci; jedni taczyli na drewnianym podium ozdobionym kwiatami, inni siedzieli przy dugich stoach, zastawionych przyprawionymi na ostro potrawami oraz wielkimi dzbanami domowego czerwonego wina. Panna moda, Connie Corleone, siedziaa w peni splendoru przy specjalnym stole na podwyszeniu, wraz z panem modym, pierwsz druhn, druhnami i drubami. Bya to wiejska oprawa w dawnym woskim stylu. Nie przypada do gustu pannie modej, ale Connie zgodzia si na makaroniarskie wesele, by sprawi przyjemno ojcu, poniewa tak bardzo mu si narazia wyborem ma. Pan mody, Carlo Rizzi, by pkrwi Sycylijczykiem, zrodzonym z sycylijskiego ojca i matki z pnocnych Woch, po ktrej odziedziczy blond wosy i niebieskie oczy. Rodzice jego mieszkali w Nevadzie, a Carlo opuci ten stan wskutek drobnego zatargu z prawem. W Nowym Jorku zetkn si z Sonnym Corleone i w ten sposb pozna jego siostr. Don Corleone, ma si rozumie, posa do Nevady zaufanych przyjaci, ktrzy donieli, e kopoty Carla z policj byy modziecz nieogldnoci w posugiwaniu si broni, rzecz niepowan, ktr mona bez trudu wymaza z akt, by mody czowiek mia czysty rejestr. Wrcili take ze szczegowymi informacjami o legalnym hazardzie w Nevadzie, ktre

ogromnie zainteresoway dona i nad ktrymi zastanawia si od tamtej pory. Do wielkoci dona naleao to, e czerpa korzy z kadej rzeczy. Connie Corleone bya niezbyt adn dziewczyn, chud, nerwow, tak, ktra musiaa sta si jdzowata w pniejszym yciu. Jednake dzisiaj, przeobraona przez bia lubn sukni, bya taka promienna, e niemal pikna. Jej do pod drewnianym stoem spoczywaa na muskularnym udzie pana modego. Ustami posyaa mu pocaunki. Uwaaa go za niewiarygodnie przystojnego. Carlo Rizzi, kiedy by bardzo mody, pracowa na pustyni, wykonujc cik fizyczn robot. Teraz mia potne przedramiona, a bary rozsadzay marynark jego smokinga. Napawa si adorujcym wzrokiem oblubienicy i dolewa jej wina. By dla niej wymylnie uprzejmy, tak jakby oboje grali w jakiej sztuce. Jednake jego oczy cigle zerkay ku pojemnej jedwabnej torebce, ktr panna moda miaa zawieszon na prawym ramieniu i ktra bya teraz wypchana kopertami z pienidzmi. Ile tam tego byo? Dziesi tysicy? Dwadziecia tysicy? Carlo Rizzi umiechn si. To dopiero pocztek. Bd co bd, weni si w krlewsk rodzin. Bd musieli dba o niego. W tumie goci zgrabny mody czowiek z gow asicy te przypatrywa si bacznie jedwabnej torebce. Ze zwykego przyzwyczajenia Paulie Gatto zastanawia si, jak by te przystpi do zwdzenia tej opasej sakiewki. Myl ta bawia go. Wiedzia, e s to czcze, niewinne rojenia, podobnie jak mae dzieci roj sobie, e rozbijaj czogi z pukawek. Obserwowa swojego szefa, tustego mczyzn w rednim wieku, Petera Clemenz, ktry wirowa z modymi dziewcztami po drewnianym parkiecie w wiejskiej, rozhukanej tarantelli. Clemenza, czowiek olbrzymiego wzrostu, olbrzymiej tuszy, taczy tak umiejtnie i z tak swobod, lubienie ocierajc si twardym brzuchem o biusty modszych drobniejszych kobiet, e wszyscy gocie go oklaskiwali. Starsze kobiety chwytay go za rami, by te z nim zataczy. Modsi mczyni z uszanowaniem wycofywali si z parkietu i klaskali w takt rozszalaych dwikw mandoliny. Kiedy Clemenza w kocu opad na krzeso, Paulie Gatto przynis mu szklank lodowatego czerwonego wina i otar jedwabn chustk spocone jowiszowe czoo. Clemenza sapa jak wieloryb, ykajc wino. Jednake zamiast podzikowa Pauliemu, powiedzia krtko: Nie baw si w sdziego od taca, rb swoje. Przejd si po terenie i sprawd, czy wszystko w porzdku. Paulie wlizn si w tum. Orkiestra zrobia przerw, by si odwiey. Mody czowiek nazwiskiem Nino Valenti wzi porzucon mandolin, postawi lew stop na krzele i zacz piewa rozwiz sycylijsk piosenk miosn. Twarz Nina Valenti bya przystojna, chocia obrzmiaa od ustawicznego picia, i by ju troch wstawiony. Wywraca oczami, gdy jego jzyk pieci sprone sowa piosenki. Kobiety piszczay z uciechy, a mczyni wykrzykiwali wraz ze piewakiem ostatni wyraz kadej strofki. Don Corleone, znany z surowoci w takich sprawach, wycofa si taktownie do domu,11

cho jego tga ona pokrzykiwaa radonie razem z innymi. Widzc to, Sonny Corleone przecisn si do stou panny modej i usiad obok pierwszej druhny, Lucy Mancini. Byli bezpieczni. Jego ona dokonywaa w kuchni ostatnich zabiegw przed podaniem tortu weselnego. Sonny szepn dziewczynie par sw do ucha, ta za wstaa. Sonny odczeka par minut i od niechcenia ruszy za ni. Przeciska si przez tum, zatrzymujc si tu i wdzie, by porozmawia z ktrym z goci. Wszystkie oczy poday za nimi. Pierwsza druhna, cakowicie zamerykanizowana przez trzy lata collegeu, bya dojrza dziewczyn, majc ju reputacj. Przez cay okres prb przed ceremoni lubu flirtowaa z Sonnym Corleone w sposb przekorny, artobliwy, uwaajc, e jest to dozwolone, poniewa Sonny by drub, a ona jego weseln partnerk. Teraz, unisszy row sukni znad ziemi, Lucy Mancini wesza do domu, umiechajc si ze sztuczn niewinnoci, i wbiega lekko po schodach do toalety. Pozostaa tam kilka minut. Kiedy wysza, Sonny Corleone by ju na podecie i da jej znak, by si udaa wyej. Zza zamknitego okna gabinetu dona Corleone, nieco podwyszonego naronego pokoju, Thomas Hagen obserwowa zabaw w ozdobionym festonami ogrodzie. Za sob mia ciany zastawione ksikami prawniczymi. Hagen by adwokatem i consigliorim, czyli doradc dona, i jako taki zajmowa najwaniejsze podlege stanowisko w interesach Rodziny. Obaj z donem rozwizywali w tym pokoju wiele zawiych problemw, tote kiedy zobaczy, e Ojciec Chrzestny wycofuje si z zabawy i wchodzi do domu, wiedzia, e czy jest wesele, czy nie, bdzie tego dnia troch roboty. Don idzie z nim porozmawia. A potem Hagen zauway, e Sonny Corleone szepcze co do ucha Lucy Mancini, i widzia ich ma komedi, kiedy Sonny szed za ni do domu. Hagen skrzywi si, zastanowi, czy powiadomi dona, ale zdecydowa, e tego nie zrobi. Podszed do biurka i wzi rcznie spisan list osb, ktrym udzielono zezwolenia na prywatn rozmow z donem Corleone. Kiedy don wszed do pokoju, Hagen poda mu list. Don Corleone skin gow i powiedzia: Zostaw Bonaser na koniec. Hagen wyszed drzwiami balkonowymi prosto do ogrodu, gdzie petenci skupili si wkoo beczki wina. Wskaza palcem pucoowatego piekarza, Nazorine. Don Corleone uciska piekarza na powitanie. Bawili si razem jako dzieci we Woszech i dorastali w przyjani. W kad Wielkanoc napyway do domu dona Corleone wieo upieczone serniki i pszenne placki, ze skrk zot od tka, ogromne jak koa ciarwek. W Boe Narodzenie, w dni urodzin suto oblane kremem ciastka wiadczyy o szacunku Nazorinego. A przez wszystkie lata, tuste czy chude, Nazorine ochoczo wpaca skadki zwizkowi piekarzy zorganizowanemu przez dona za jego modzieczych at. Nigdy nie prosi w zamian o adn uprzejmo, z wyjtkiem moliwoci zakupienia na czarnym rynku bonw na cukier, wypuszczanych przez urzd regulacji cen w czasie wojny. Teraz nadesza dla piekarza, jako lojalnego przyjaciela, pora upomnienia si o swoje prawa i don Corleone z wielk przyjemnoci myla o spenieniu jego proby.

Poczstowa piekarza cygarem di nobili oraz kieliszkiem tej stregi i pooy mu do na ramieniu, aby go przynagli do mwienia. To byo wiadectwem dobroci dona. Z gorzkiego dowiadczenia wiedzia, jakiej trzeba odwagi, by prosi drugiego czowieka o ask. Piekarz opowiedzia histori swej crki i Enza. Miy woski chopak z Sycylii, wzity do niewoli przez wojska amerykaskie, odesany do Stanw Zjednoczonych jako jeniec wojenny i zwalniany warunkowo, aby pomaga w naszym wysiku wojennym! Czysta i uczciwa mio zrodzia si midzy zacnym Enzem a wychuchan Katherine, ale teraz, kiedy wojna si zakoczya, biedny chopiec miaby by repatriowany do Woch i crka Nazorinego na pewno umaraby ze zmartwienia. Jedynie Ojciec Chrzestny Corleone mg dopomc tej ciko dowiadczonej parze. By jej ostatni nadziej. Don prowadza Nazorinego tam i z powrotem po pokoju, trzymajc mu rk na ramieniu, kiwajc gow ze zrozumieniem, aby mu doda odwagi. Kiedy piekarz skoczy, don Corleone umiechn si do niego i rzek: Mj drogi przyjacielu, odsu od siebie wszelkie zmartwienia. Nastpnie wyjani bardzo dokadnie, co naley zrobi. Trzeba zwrci si z petycj do okrgowego kongresmana. Kongresman przedoy specjalny projekt ustawy, ktra pozwoliaby Enzowi uzyska obywatelstwo. Projekt ten z pewnoci przejdzie w Kongresie. Jest to przywilej, ktrego wszystkie te dranie udzielaj sobie wzajemnie. Don Corleone wyjani, e bdzie to kosztowao; obecnie cena wynosi dwa tysice dolarw. On, don Corleone, zagwarantuje zaatwienie sprawy i przyjmie zapat. Czy jego przyjaciel si zgadza? Piekarz energicznie pokiwa gow. Nie spodziewa si tak wielkiej aski za nic. To byo zrozumiae. Specjalny akt Kongresu nie wypada tanio. Nazorine dzikowa nieledwie ze zami. Don Corleone odprowadzi go do drzwi zapewniajc, e kompetentni ludzie zostan przysani do piekarni, aby zaatwi wszelkie szczegy, skompletowa wszystkie potrzebne dokumenty. Piekarz uciska go, zanim znikn w ogrodzie. Hagen umiechn si do dona. To dobra inwestycja dla Nazorinego. Zi i tani doywotni pomocnik w piekarni, a wszystko razem za dwa tysice dolarw. Przerwa. Komu mam da t robot? Don Corleone zmarszczy brwi w zamyleniu. Nie naszemu paisanowi. Daj to temu ydowi, ktry mieszka w ssiedniej dzielnicy. Ka zmieni adresy domowe. Myl, e teraz, po wojnie, moe by duo takich przypadkw. Powinnimy mie dodatkowych ludzi w Waszyngtonie, ktrzy mogliby zaatwia napyw tych spraw nie podnoszc ceny. Hagen zanotowa co sobie na bloku. Nie kongresman Luteco. Sprbuj Fischera. Nastpny petent, ktrego Hagen wprowadzi, mia spraw bardzo prost. Nazywa si Anthony Coppola i by synem czowieka, z ktrym don Corleone pracowa za modu w13

warsztatach kolejowych. Coppola potrzebowa piciuset dolarw, aby otworzy pizzeri na kaucj za urzdzenia oraz specjalny piec. Z przyczyn, w ktre nie wnikano, nie mg uzyska kredytu. Don sign do kieszeni i wyj zwitek banknotw. Nie byo caej sumy. Skrzywi si i poprosi Toma Hagena: Poycz mi sto dolarw, zwrc ci w poniedziaek, jak pjd do banku. Petent zacz zapewnia, e czterysta dolarw wystarczy a nadto, ale don Corleone poklepa go po ramieniu, mwic tonem usprawiedliwienia: Przez to frymune wesele troch mi zabrako gotwki. Wzi podane przez Hagena pienidze i wrczy je Anthonyemu Coppoli wraz z wasnym zwitkiem banknotw. Hagen przypatrywa si temu z cichym podziwem. Don zawsze uczy, e kiedy kto jest szczodrobliwy, musi okaza t szczodrobliwo jako co osobistego. Jakie to pochlebne dla Anthonyego Coppoli, e taki czowiek jak don poycza pienidze, aby jemu udzieli poyczki! Coppola oczywicie wiedzia, e don jest milionerem, ale ilu milionerw pozwala, by ich spotkaa choby drobna niedogodno z winy ubogiego przyjaciela? Don podnis pytajco gow. Hagen rzek: Luca Brasi nie jest na licie, ale chce si z panem zobaczy. Rozumie, e to nie moe si odby publicznie, ale chce panu powinszowa. Po raz pierwszy don wyda si niezadowolony. Odpowied bya wymijajca. Czy to konieczne? zapyta. Hagen wzruszy ramionami. Pan go rozumie lepiej ni ja. Ale jest bardzo wdziczny, e pan go zaprosi na wesele. Nigdy si tego nie spodziewa. Myl, e chce okaza swoj wdziczno. Don Corleone kiwn gow i da znak, eby przyprowadzi do niego Luc Brasi. W ogrodzie Kay Adams zdumiaa si gwatown furi odmalowan na twarzy Luki Brasi. Spytaa o niego. Michael przyprowadzi Kay na wesele, aeby powoli i moe bez zbyt duego wstrzsu wchona prawd o jego ojcu. Jednake jak dotd zdawaa si uwaa dona za odrobin nieetycznego biznesmena. Michael postanowi powiedzie jej cz prawdy porednio. Wyjani, e Luca Brasi jest jednym z ludzi budzcych najwikszy postrach w wiecie podziemnym na Wschodnim Wybrzeu. Mwiono, i jego wielki talent polega na tym, e potrafi dokona morderstwa sam jeden, bez wsplnikw, co automatycznie czyni wykrycie i zasdzenie prawie niepodobiestwem. Michael skrzywi si i doda: Nie wiem, czy to wszystko prawda. Ale wiem, e jest przyjacielem ojca. Po raz pierwszy Kay zacza rozumie. Spytaa z lekkim niedowierzaniem: Chyba nie dajesz do zrozumienia, e taki czowiek pracuje dla twego ojca? Do diaba z tym pomyla. Powiedzia prosto z mostu: Blisko pitnacie lat temu pewni ludzie chcieli przej import oliwy, ktry prowadzi mj ojciec. Prbowali go zabi i o mao im si to nie udao. Luca Brasi zacz ich tropi.

Podobno zabi szeciu ludzi w dwa tygodnie i to zakoczyo synn wojn o oliw. Umiechn si tak, jakby to by art. Kay wzdrygna si. To znaczy, e do twojego ojca strzelali gangsterzy? Pitnacie lat temu wyjani Michael. Od tej pory jest spokj. Zlk si, e posun si za daleko. Prbujesz mnie przestraszy powiedziaa Kay. Po prostu nie chcesz, ebym za ciebie wysza. Umiechna si i daa mu kuksaca w bok. Bardzo sprytne. Michael odwzajemni jej umiech. Chc, eby si nad tym zastanowia odrzek. Naprawd zabi szeciu ludzi? spytaa. Tak twierdziy gazety odpar Mike. Nikt tego nigdy nie udowodni. Ale jest inna historia na jego temat, ktrej nikt nigdy nie opowiada. Podobno jest taka straszna, e nawet ojciec nie chce o tym mwi. Tom Hagen j zna i nie chce mi jej zdradzi. Raz si z nim przekomarzaem i zapytaem: Kiedy bd dostatecznie dorosy, eby usysze t histori o Luce?, a Tom powiedzia: Jak bdziesz mia sto lat. Michael napi si wina. To musi by nie byle jaka historia. I nie byle jaki ten Luca. Istotnie, Luca Brasi by czowiekiem, ktry przestraszyby samego diaba w piekle. Niski, przysadzisty, o masywnej czaszce, sam sw obecnoci nadawa sygnay zagroenia. Twarz jego jakby zakrzepa w mask furii. Oczy mia piwne, ale bez ciepa waciwego tej barwie, raczej martwo powe. Usta byy nie tyle okrutne, co bez ycia wskie, gumowate, koloru cielciny. Opinia o gwatownoci Brasiego budzia groz, a jego oddanie donowi Corleone byo legendarne. Sam w sobie stanowi jeden z wielkich blokw podtrzymujcych struktur wadzy dona. Tacy jak on naleeli do rzadkoci. Luca Brasi nie ba si policji, nie ba si spoeczestwa, nie ba si Boga, nie ba si pieka, nie ba si ani nie kocha swego bliniego. Ale zdecydowa si, postanowi sobie ba si i kocha dona Corleone. Przyprowadzony przed oblicze dona, straszliwy Brasi cay zesztywnia z respektu. Wybka kwieciste powinszowania i wyrazy nadziei, e pierwsze wnucz bdzie rodzaju mskiego. Nastpnie wrczy donowi kopert wypchan gotwk jako prezent dla nowoecw. A wic to chcia uczyni. Hagen zauway zmian w donie Corleone. Don przyj Brasiego tak, jak krl wita poddanego, ktry wywiadczy mu ogromn przysug bez poufaoci, ale z monarszym szacunkiem. Kadym swym gestem, kadym sowem don Corleone wyranie okazywa Brasiemu, e jest ceniony. Ani przez chwil nie pokaza zdziwienia, e prezent lubny zostaje wrczony jemu osobicie. Zrozumia. Pienidzy w kopercie byo bez wtpienia wicej, ni ich da ktokolwiek inny. Brasi powici wiele godzin na powzicie decyzji co do sumy, na porwnywanie jej z tym, co15

mog ofiarowa inni gocie. Chcia by najhojniejszy, aby pokaza, e ma najwicej szacunku, i dlatego wrczy kopert donowi osobicie, ktr to niezrczno don pomin w kwiecistych sowach podzikowania. Hagen widzia, jak twarz Luki Brasi pozbywaa si maski furii i nabrzmiewaa dum i satysfakcj. Brasi ucaowa do dona, nim wyszed drzwiami, ktre otworzy mu Hagen. Hagen przezornie obdarzy Brasiego przyjaznym umiechem, ktry krpy mczyzna pokwitowa uprzejmym rozcigniciem gumowatych warg barwy cielciny. Kiedy drzwi si zamkny, don Corleone wyda ciche westchnienie ulgi. Brasi by jedynym czowiekiem na wiecie, ktry potrafi przyprawi go o nerwowo. By jakby si natury, w gruncie rzeczy niepodlegajc kontroli. Naleao obchodzi si z nim ostronie jak z dynamitem. Don wzruszy ramionami. Nawet dynamit mona detonowa bez szkody, jeeli zajdzie potrzeba. Popatrzy pytajco na Hagena. Czy zosta tylko Bonasera? Hagen kiwn gow. Don Corleone zmarszczy brwi w zamyleniu, po czym rzek: Zanim go wprowadzisz, powiedz Santinowi, eby tu przyszed. Powinien nauczy si pewnych rzeczy. Wyszedszy do ogrodu, Hagen zacz pilnie rozglda si za Sonnym Corleone. Powiedzia Bonaserze, eby czeka cierpliwie, po czym podszed do Michaela Corleone i jego dziewczyny. Widziae gdzie Sonnyego? zapyta. Michael potrzsn gow. Do diaba pomyla Hagen jeeli Sonny przez cay ten czas rnie pierwsz druhn, bdzie z tego masa kopotw. Jego ona, rodzina dziewczyny; moe doj do katastrofy. Niespokojnie pospieszy do wejcia, w ktrym prawie p godziny temu widzia znikajcego Sonnyego. Widzc, e Hagen wchodzi do domu, Kay Adams zapytaa Michaela Corleone: Kto to taki? Przedstawie go jako brata, a przecie ma inne nazwisko i na pewno nie wyglda na Wocha. Tom mieszka z nami od dwunastego roku ycia odrzek Michael. Jego rodzice umarli i wczy si po ulicach z paskudn infekcj oka. Sonny sprowadzi go ktrego wieczora do domu i Tom po prostu zosta. Nie mia gdzie i. Mieszka u nas, dopki si nie oeni. Kay Adams bya zachwycona. To naprawd romantyczne zawoaa. Twj ojciec musi mie bardzo dobre serce. Tak zaadoptowa kogo, kiedy ma si tyle wasnych dzieci. Michael nie zada sobie trudu, aby nadmieni, e woscy imigranci uwaaj czworo dzieci za nieliczn rodzin. Powiedzia jedynie: Tom nie zosta zaadoptowany. Po prostu zamieszka z nami. Ach, tak rzeka Kay, po czym spytaa z zaciekawieniem: Czemu go nie

adoptowalicie? Michael rozemia si. Bo ojciec stwierdzi, e byoby nieposzanowaniem, gdyby Tom zmieni nazwisko. Nieposzanowaniem wobec jego rodzicw. Spostrzegli Hagena wprowadzajcego Sonnyego przez drzwi balkonowe do gabinetu dona, a potem kiwajcego palcem na Ameriga Bonaser. Dlaczego oni w takim dniu zawracaj twojemu ojcu gow interesami? spytaa Kay. Michael rozemia si znowu. Bo wiedz, e zgodnie z tradycj aden Sycylijczyk nie moe odmwi probie w dniu lubu crki. I aden Sycylijczyk nie przepuszcza takiej okazji. Lucy Mancini uniosa row sukni znad podogi i wbiega na schody. Pyzata, kupidynowa twarz Sonnyego Corleone, oblenie zaczerwieniona od wina i dzy, budzia w niej lk, ale Lucy prowokowaa go przez ubiegy tydzie wanie w tym celu. Podczas swych dwch przygd miosnych w collegeu nie czua nic, i adna z nich nie trwaa duej ni tydzie. Jej drugi kochanek, pokciwszy si z ni, bkn co na temat tego, e jest za dua tam niej. Lucy zrozumiaa i przez reszt studiw odmawiaa chodzenia na randki. W lecie, podczas przygotowa do lubu swojej najbliszej przyjaciki, Connie Corleone, Lucy syszaa szeptane opowieci o Sonnym. Ktrego niedzielnego popoudnia ona Sonnyego, Sandra, plotkowaa swobodnie w kuchni Corleonew. Sandra bya prost, poczciw kobiet, ktra urodzia si we Woszech, ale zostaa przywieziona do Ameryki jako mae dziecko. Bya mocno zbudowana, miaa due piersi i urodzia ju troje dzieci w cigu piciu lat maestwa. Sandra i inne kobiety przekomarzay si z Connie na temat okropnoci maeskiego oa. Mj Boe chichotaa Sandra jakem pierwszy raz zobaczya ten drg Sonnyego i zdaam sobie spraw, e mi go wsadzi, zaczam si drze, jakby mnie mordowali. Po pierwszym roku miaam wszystko w rodku rozklejone jak makaron po godzinie gotowania. Kiedy si dowiedziaam, e posuwa inne dziewczyny, poleciaam do kocioa i zapaliam wieczk. Wszystkie si rozemiay, ale Lucy poczua, e drgaj jej uda. Gdy teraz wbiegaa po schodach do Sonnyego, przez jej ciao przelecia ogromny bysk podania. Na podecie Sonny zapa j za rk i pocign korytarzem do pustej sypialni. Kiedy drzwi si za nimi zamkny, nogi ugiy si pod Lucy. Poczua usta Sonnyego na swoich, jego wargi miay gorzki smak wypalonego tytoniu. Rozchylia usta. W tej chwili uczua jego rk wsuwajc si pod sukni, usyszaa szelest pkajcego materiau midzy nogami, poczua wielk, ciep do Sonnyego, ktra rozdzieraa atasowe majteczki, aby popieci jej srom. Obja Sonnyego za szyj i tak zawisa, kiedy rozpina spodnie. Potem podoy obie donie pod jej nagie poladki i unis j w gr. Podskoczya lekko, tak e jej nogi oploty jego biodra. Jzyk Sonnyego by w jej ustach i ssaa go. Pchn j tak dziko, e17

uderzya gow o drzwi. Poczua, e co palcego wsuwa si midzy jej uda. Opucia praw rk z jego szyi i signa w d, aby go naprowadzi. Jej do obja olbrzymi, nabiegy krwi drg mini. Pulsowa w jej rce jak ywe stworzenie i niemal paczc w penej wdzicznoci ekstazie nakierowaa go w swoje wilgotne, obrzmiae ciao. Pchnicie jego wejcia, niewiarygodna przyjemno zapary jej dech w piersiach; zadara nogi niemal do szyi Sonnyego i wtedy w jej ciao, niczym w koczan, zaczy przenika szalone strzay jego byskawicznych pchni, niezliczonych, drczcych; wyginaa krocze coraz wyej i wyej, a wreszcie po raz pierwszy w yciu dosiga wstrzsajcego szczytu, poczua zaamujc si twardo, a potem strumie nasienia ociekajcy po udach. Powoli jej nogi rozluniy si wokoo jego ciaa i osuny w d, a wreszcie dotkny podogi. Oboje oparli si o siebie bez tchu. Moliwe, e trwao to ju od jakiego czasu, ale dopiero teraz usyszeli ciche pukanie do drzwi. Sonny szybko zapi spodnie zaparszy si o drzwi, aby nie mona ich byo otworzy. Lucy gorczkowo obcigaa row sukni, oczy jej byszczay, ale to, co jej dao tyle przyjemnoci, byo ju ukryte pod skromnym, czarnym materiaem. A potem usyszeli gos Toma Hagena, bardzo ciszony: Sonny, jeste tam? Sonny odetchn z ulg. Mrugn do Lucy. Tak, Tom, o co chodzi? Gos Hagena, wci przyciszony, powiedzia: Don chce, eby przyszed do jego gabinetu. Zaraz. Potem usyszeli jego oddalajce si kroki. Sonny odczeka kilka chwil, pocaowa mocno Lucy w usta, po czym wysun si z pokoju za Hagenem. Lucy poczesaa sobie wosy. Sprawdzia sukni i podcigna podwizki. Ciao miaa obolae, wargi rozpulchnione i nadwraliwe. Wysza z pokoju i chocia czua midzy udami lepk wilgotno, nie zasza do azienki, aby si obmy, lecz zbiega prosto po schodach do ogrodu. Usiada na swoim miejscu przy stole panny modej, obok Connie, ktra wykrzykna z rozdranieniem: Lucy, gdzie ty bya? Wygldasz na pijan. Zosta teraz przy mnie. Jasnowosy pan mody nala Lucy wina i umiechn si porozumiewawczo. Lucy byo to obojtne. Podniosa do spieczonych ust gronowy, ciemnoczerwony pyn i wypia. Czua lepk wilgotno midzy udami i cisna nogi. Ciao jej drao. Gdy pia, oczy ponad krawdzi szklanki szukay chciwie Sonnyego Corleone. Nie pragna widzie nikogo innego. Szepna chytrze do ucha Connie: Jeszcze par godzin i bdziesz wiedziaa, jak to jest. Connie zachichotaa. Lucy zoya skromnie donie na stole, zdradziecko triumfujca, tak jakby skrada jaki skarb pannie modej. Amerigo Bonasera wszed za Hagenem do naronego pokoju i zasta dona Corleone

siedzcego za olbrzymim biurkiem. Przy oknie sta Sonny Corleone, wygldajc na ogrd. Po raz pierwszy tego popoudnia don zachowa si chodno. Nie uciska gocia ani nie poda mu rki. Wyblady przedsibiorca pogrzebowy zawdzicza zaproszenie faktowi, e jego ona i ona dona byy najbliszymi przyjacikami. Sam Amerigo Bonasera by w gbokiej nieasce u dona Corleone. Musi pan wybaczy mojej crce, chrzestnej crce pana ony, e nie zoya waszej rodzinie uszanowania przychodzc dzisiaj. Jeszcze jest w szpitalu. Zerkn na Sonnyego Corleone i Toma Hagena, by da do zrozumienia, e nie chce mwi przy nich. Ale don by nieubagany. Wszyscy wiemy o nieszczciu twojej crki powiedzia don Corleone. Jeeli mog jej w czym pomc, wystarczy ci powiedzie. Bd co bd, moja ona jest jej matk chrzestn. Nigdy nie zapomniaem o tym zaszczycie. Bya to nagana. Przedsibiorca pogrzebowy nigdy nie zwraca si do dona Corleone Ojcze Chrzestny, tak jak nakazywa zwyczaj. Bonasera, z poszarza twarz, zapyta teraz wprost. Czy mgbym pomwi z panem sam na sam? Don Corleone potrzsn gow. Tym dwm ludziom zawierzybym wasne ycie. S moimi dwiema prawymi rkami. Nie mog ich obrazi, kac im odej. Przedsibiorca pogrzebowy zamkn na chwil oczy, po czym zacz mwi. Jego gos by spokojny ten gos, ktrym posugiwa si do pocieszania osieroconych. Wychowaem moj crk na sposb amerykaski. Wierz w Ameryk. Ameryka daa mi majtek. Pozostawiem crce swobod, ale uczyem j nigdy nie habi rodziny. Znalaza sobie chopca, nie-Wocha. Chodzia z nim do kina. Wracaa pno. Ale nigdy nie przyszed pozna jej rodzicw. Przyjmowaem to wszystko bez protestu, wina jest moja. Dwa miesice temu zabra j na przejadk. Mia ze sob koleg. Zmusili j do picia whisky, a potem prbowali j wykorzysta. Opieraa si. Zachowaa swoj cze. Pobili j. Jak zwierz. Kiedy poszedem do szpitala, miaa podbite oczy. Zamany nos. Pknit szczk. Trzeba j byo zdrutowa. Pakaa z blu. Ojcze, ojcze dlaczego oni to zrobili? Dlaczego mi to zrobili? I ja pakaem. Bonasera nie mg dalej mwi, rozpaka si, chocia dotd gos jego nie zdradza wzruszenia. Don Corleone, jak gdyby wbrew swojej woli, uczyni gest wspczucia, i Bonasera j mwi dalej, gosem penym ludzkiego cierpienia: Dlaczego pakaem? Ona bya wiatem mojego ycia, czu crk. Pikn dziewczyn. Ufaa ludziom, a teraz ju nigdy nie bdzie im ufaa. Ju nigdy nie bdzie pikna. Dra, a jego woskowa twarz powlekaa si z, ciemn czerwieni. Poszedem na policj, jak na dobrego Amerykanina przystao. Obaj zostali aresztowani.19

Przyprowadzono ich na rozpraw. Dowody byy przytaczajce, wic si przyznali do winy. Sdzia skaza ich na trzy lata wizienia i zawiesi wyrok. Zwolnili ich tego samego dnia. Staem w sali sdowej jak gupiec, a te dranie umiechay si do mnie. I wtedy powiedziaem onie: Musimy i do dona Corleone. Don pochyli gow, aby okaza szacunek dla blu tego czowieka. Jednake kiedy przemwi, sowa jego byy zimne od uraonej godnoci: Dlaczego poszede na policj? Dlaczego nie przyszede do mnie na pocztku tej sprawy? Bonasera wymamrota niemal niedosyszalnie: Czego pan chce ode mnie? Niech pan powie, czego pan sobie yczy? Ale niech pan zrobi to, o co prosz. W jego sowach byo co prawie zuchwaego. Don Corleone zapyta powanie: A o co idzie? Bonasera zerkn na Hagena i Sonnyego Corleone i potrzsn gow. Don, siedzcy nadal przy biurku Hagena, pochyli si ku przedsibiorcy pogrzebowemu. Bonasera zawaha si, potem nachyli i przysun usta tak blisko do owosionego ucha dona, e prawie go dotkn. Don Corleone sucha jak ksidz w konfesjonale, spogldajc w dal, nieporuszony, zamylony. Trwali tak dug chwil, a wreszcie Bonasera przesta szepta i wyprostowa si na ca wysoko. Don popatrza na niego z powag. Bonasera, z poczerwienia twarz, odwzajemni mu nieugicie spojrzenie. W kocu don przemwi: Tego nie mog zrobi. Ponosi ci. Bonasera powiedzia gono, wyranie: Zapac, ile pan zechce. Syszc to Hagen drgn, nerwowo targn gow. Sonny Corleone skrzyowa ramiona i umiechn si sardonicznie, odwracajc si od okna, by po raz pierwszy popatrze na scen rozgrywajc si w pokoju. Don Corleone wsta zza biurka. Twarz mia nadal nieporuszon, ale gos jego brzmia lodowato. Znamy si od wielu lat przemwi do przedsibiorcy pogrzebowego ale do dzisiejszego dnia nigdy nie przychodzie do mnie po rad czy pomoc. Nie przypominam sobie, kiedy ostatnio zaprosie mnie do swego domu na kaw, chocia moja ona jest matk chrzestn twojego jedynego dziecka. Bdmy ze sob szczerzy. Pogardzie moj przyjani. Bae si by moim dunikiem. Nie chciaem popa w kopoty wymamrota Bonasera. Don podnis rk. Nic nie mw. Uznae, e Ameryka jest rajem. Interes szed ci dobrze, zarabiae na dobre ycie, uwaae wiat za nieszkodliwe miejsce, gdzie moesz do woli korzysta z przyjemnoci. Nigdy nie otoczye si prawdziwymi przyjacimi. Bd co bd chronia ci

policja, istniay sdy, tobie i twoim nie mogo sta si nic zego. Nie potrzebowae dona Corleone. W porzdku. Moje uczucia byy zranione, ale nie jestem czowiekiem, ktry narzucaby swoj przyja tym, ktrzy jej nie ceni... tym, ktrzy uwaaj, e niewiele si licz. Don przerwa i umiechn si do przedsibiorcy pogrzebowego uprzejmym, ironicznym umiechem. A teraz przychodzisz do mnie i powiadasz: donie Corleone, prosz o sprawiedliwo. I nie prosisz z uszanowaniem. Nie ofiarowujesz mi swej przyjani. Przychodzisz do mojego domu w dzie lubu mojej crki i prosisz mnie o dokonanie morderstwa, i mwisz tu gos dona sta si szyderczym przedrzenianiem zapac, ile pan zechce. Nie, nie jestem obraony, ale co ja zrobiem, e mnie traktujesz tak bez szacunku? Bonasera wykrzykn w udrce i strachu: Ameryka bya dla mnie dobra! Chciaem by dobrym obywatelem. Chciaem, eby moja crka bya Amerykank. Don klasn w donie z wyran aprobat. Dobrze powiedziane. Doskonale. Wic nie masz na co si skary. Sdzia zawyrokowa. Ameryka zawyrokowaa. Zanie crce kwiaty i pudeko akoci, jak pjdziesz j odwiedzi w szpitalu. To j pocieszy. Bd zadowolony. Ostatecznie to nie jest powana sprawa, chopcy byli modzi, rozhukani, a jeden z nich jest synem wpywowego polityka. Nie, mj drogi Amerigo, ty zawsze bye uczciwy. Musz przyzna, cho pogardzie moj przyjani, e bardziej ufabym sowu Ameriga Bonasery ni czyjemukolwiek innemu. Dlatego daj mi sowo, e wyrzekniesz si tego szalestwa. To nie po amerykasku. Przebacz. Zapomnij. ycie jest pene nieszcz. Okrutna i pogardliwa ironia, z jak to wszystko zostao powiedziane, hamowany gniew dona przemieniy biednego przedsibiorc pogrzebowego w dygocc galaret, lecz mimo to przemwi dzielnie znowu: Prosz o sprawiedliwo. Don Corleone odpar krtko: Sd wymierzy ci sprawiedliwo. Bonasera uparcie potrzsn gow. Nie. Wymierzy sprawiedliwo tym modym. Nie mnie. Don skwitowa to subtelne rozrnienie aprobujcym kiwniciem gowy, po czym zapyta: Jaka jest twoja sprawiedliwo? Oko za oko odrzek Bonasera. dae wicej przypomnia don. Twoja crka yje. Niech oni cierpi tak, jak ona cierpi rzek z wahaniem Bonasera. Don czeka, co powie dalej. Bonasera zebra si na ostatek odwagi i zapyta: Ile mam panu zapaci? By to rozpaczliwy jk. Don Corleone odwrci si ode plecami. Oznaczao to odprawienie. Bonasera ani drgn.21

W kocu, wzdychajc jak czowiek o dobrym sercu, ktry nie moe dugo si gniewa na bdzcego przyjaciela, don Corleone obrci si na powrt do przedsibiorcy pogrzebowego, ktry by teraz blady jak jeden z jego nieboszczykw. Don Corleone mwi agodnie, cierpliwie: Dlaczego boisz si zachowa lojalno przede wszystkim wobec mnie? zapyta. Zwracasz si do sdw i czekasz cae miesice. Wydajesz pienidze na adwokatw, ktrzy doskonale wiedz, e wyjdziesz na gupca. Przyjmujesz wyrok sdziego, ktry jest sprzedajny jak najgorsza dziewka z ulicy. Od lat, kiedy potrzebowae pienidzy, chodzie do bankw, pacie rujnujce procenty, czekae z czapk w rku jak ebrak, podczas gdy oni wszyli, wsadzali ci nos w tytek, by si upewni, czy zdoasz ich spaci. Don przerwa, jego gos sta si surowszy. A gdyby przyszed do mnie, moja kieska byaby twoj. Gdyby przyszed do mnie po sprawiedliwo, te szumowiny, ktre skrzywdziy twoj crk, pakayby dzi gorzkimi zami. Gdyby przez jakie nieszczcie taki porzdny czowiek jak ty narobi sobie wrogw, staliby si oni moimi wrogami... don podnis rk z palcem wymierzonym w Bonaser a wtedy, wierz mi, baliby si ciebie. Bonasera pochyli gow i wymamrota zdawionym gosem: Niech pan mi bdzie przyjacielem. Przyjmuj. Don Corleone pooy mu do na ramieniu. Dobrze powiedzia. Bdziesz mia sprawiedliwo. Ktrego dnia, a ten dzie moe nigdy nie nadej, zwrc si do ciebie, eby mi w zamian odda przysug. Do tego dnia uwaaj t sprawiedliwo za podarunek od mojej ony, matki chrzestnej twojej crki. Kiedy drzwi si zamkny za wdzicznym przedsibiorc pogrzebowym, don Corleone obrci si do Hagena i rzek: Daj t spraw Clemenzie i powiedz mu, eby uy ludzi pewnych, takich, ktrych nie poniesie zapach krwi. Bd co bd nie jestemy mordercami, bez wzgldu na to, co ten posugacz nieboszczykw ubrda sobie w swojej gupiej gowie. Zauway, e jego pierworodny przyglda si przez okno zabawie w ogrodzie. To beznadziejne pomyla don Corleone. Jeeli nie chce skorzysta z pouczenia, Santino nie bdzie mg nigdy prowadzi rodzinnych interesw, nie bdzie nigdy mg zosta donem. Trzeba znale kogo innego. I to prdko. Ostatecznie on sam nie jest niemiertelny. Z ogrodu dolecia radosny, gromki krzyk, zaskakujc wszystkich trzech mczyzn. Sonny Corleone przysun si do okna. To, co zobaczy, sprawio, e ruszy szybko do drzwi, z umiechem rozradowania na twarzy. Jest Johnny, przyjecha na wesele, a nie mwiem? Hagen podszed do okna. To rzeczywicie paski syn chrzestny powiedzia do dona Corleone. Przyprowadzi go tutaj?

Nie odrzek don. Niech ludzie si nim naciesz. Niech przyjdzie do mnie, jak bdzie gotowy. Umiechn si do Hagena. A widzisz? Jest dobrym chrzestnym synem. Hagen poczu ukucie zazdroci. Powiedzia sucho: Miny ju dwa lata. Pewnie ma znowu kopoty i chce paskiej pomocy. A do kogo ma pj, jak nie do swego ojca chrzestnego? zapyta don Corleone. Pierwsz osob, ktra zobaczya Johnnyego Fontane wchodzcego do ogrodu, bya Connie Corleone. Zapomniaa o swojej godnoci oblubienicy i wrzasna: Johnny! Potem rzucia mu si w ramiona. Przytuli j mocno, pocaowa w usta i obejmowa j wp, gdy inni nadbiegli, by go powita. Byli to wszystko jego starzy przyjaciele, ludzie, z ktrymi dorasta na West Side. A potem Connie pocigna go do ma. Johnny zauway z rozbawieniem, i jasnowosy mody czowiek ma nieco kwan min widzc, e nie jest ju gwiazd tego dnia. Roztoczy wic cay swj urok, ciskajc do pana modego, pijc jego zdrowie szklank wina. Z podium dla orkiestry znajomy gos zawoa: A moe by nam zapiewa, Johnny? Podnis wzrok i zobaczy umiechajcego si do Nina Valentiego. Johnny Fontane wskoczy na podium i porwa Nina w objcia. Niegdy byli nierozczni, razem piewali, razem chodzili na randki z dziewczynami, dopki Johnny nie zacz by sawny i piewa w radio. Kiedy wyjecha do Hollywood, by robi filmy, telefonowa parokrotnie do Nina, po prostu, eby pogada, i obieca zaatwi mu wystpy w nocnym lokalu. Jednake nigdy tego nie zrobi. Kiedy teraz zobaczy Nina i jego radosny, kpiarski, pijacki umiech, cae dawne przywizanie powrcio. Nino pocz brzdka na mandolinie. Johnny Fontane pooy mu do na ramieniu. To bdzie dla panny modej powiedzia i przytupujc w takt, zapiewa sowa rozwizej miosnej piosenki sycylijskiej. Kiedy piewa, Nino wykonywa ciaem sugestywne ruchy. Panna moda zarumienia si dumnie, tum goci rycza z aprobat. Zanim piosenka si skoczya, wszyscy przytupywali i wywrzaskiwali swawolne, dwuznaczne sowa, koczce kad zwrotk. A potem nie przestali klaska, dopki Johnny nie odchrzkn, aby zapiewa nastpn piosenk. Wszyscy byli z niego dumni. By jednym z nich i zosta sawnym piosenkarzem, gwiazdorem filmowym, ktry sypia z najbardziej podanymi kobietami na wiecie. A mimo to okaza naleny szacunek swojemu ojcu chrzestnemu, przemierzajc trzy tysice mil, aby wzi udzia w tym weselu. Nadal kocha takich starych przyjaci, jak Nino Valenti. Wielu z obecnych widywao Johnnyego i Nina piewajcych razem, kiedy jeszcze nikomu si nie nio, i Johnny Fontane zajdzie tak wysoko, e bd biy dla niego serca pidziesiciu milionw kobiet. Johnny Fontane pochyli si i wcign pann mod na podium, tak e Connie stana23

midzy nim a Ninem. Obaj przykucnli zwrceni twarzami do siebie, a Nino wydoby z mandoliny kilka ostrych tonw. Bya to ich stara zagrywka, artobliwa walka i zaloty, posugiwanie si gosem jak szpad, przy czym obaj wypiewywali kolejno refren. Z najdelikatniejsz kurtuazj Johnny pozwoli gosowi Nina dominowa nad swoim, pozwoli Ninowi zabra mu z obj pann mod, pozwoli mu odpiewa ostatni zwycisk zwrotk, podczas gdy gocie wybuchali okrzykami zachwytu, a caa trjka uciskaa si na zakoczenie. Gocie bagali o jeszcze jedn piosenk. Jedynie don Corleone, stojc w naronym wejciu do domu, wyczuwa, e czego tu brak. Wesoo, ze swojskim humorem, baczc, by nie urazi goci zawoa: Mj chrzeniak przejeda trzy tysice mil, eby nas uczci, a nikt nie pomyli, eby zwily mu gardo? Od razu wycignito do Johnnyego Fontane tuzin szklanek wina. Wypi po yku z kadej i pobieg uciska swojego ojca chrzestnego. Czynic to, szepn mu co do ucha. Don Corleone poprowadzi go do domu. Tom Hagen wycign rk, gdy Johnny wszed do pokoju. Johnny ucisn j i powiedzia: Jak si masz, Tom? ale bez zwykego czaru, ktry polega na prawdziwym cieple w stosunku do ludzi. Hagen by nieco dotknity tym chodem, lecz przeszed nad nim do porzdku. Bya to cena, ktr si pacio za stanowisko prawej rki dona. Johnny Fontane rzek do dona: Kiedy dostaem zawiadomienie o lubie, powiedziaem sobie: Mj ojciec chrzestny nie jest ju na mnie zy. Dzwoniem do ciebie pi razy po rozwodzie i Tom zawsze mi mwi, e ci nie ma albo e jeste zajty, wic wiedziaem, e si gniewasz. Don Corleone napeni kieliszki z tej butelki stregi. To ju jest zapomniane. Teraz. Czy mog jeszcze co dla ciebie zrobi? Nie jeste zanadto sawny, zanadto bogaty, ebym mg ci dopomc? Johnny przekn ty, ognisty pyn i wycign kieliszek do ponownego napenienia. Usiowa mwi beztrosko. Nie jestem bogaty, ojcze chrzestny. Zjedam w d. Miae racj. Nie powinienem by nigdy rzuca ony i dzieci dla tej szmaty, z ktr si oeniem. Nie dziwi ci si, e bye na mnie zy. Don wzruszy ramionami. Martwiem si o ciebie, jeste moim chrzeniakiem, to wszystko. Johnny chodzi tam i z powrotem po pokoju. Szalaem za t dziwk. Najwiksza gwiazda w Hollywood. Wygldaa jak anio. A wiesz, co ona robi po nakrceniu filmu? Jeeli charakteryzator wykona dobr robot z jej twarz, pozwala mu si zern. Jeeli operator postara si, eby wygldaa ekstra dobrze, sprowadza go do garderoby i kadzie si z nim. Z kadym. Uywa swojego ciaa tak jak

drobnych z kieszeni na napiwki. Kurwa przeznaczona dla diaba. Don Corleone wtrci krtko: Jak twoja rodzina? Johnny westchn. Zaopiekowaem si nimi. Po rozwodzie daem Ginny i dzieciom wicej, ni nakaza sd. Odwiedzam ich raz na tydzie. Brak mi ich. Chwilami zdaje mi si, e dostaj fioa. Wypi jeszcze yk. A moja druga ona mieje si ze mnie. Nie moe zrozumie mojej zazdroci. Nazywa mnie starowieckim makaroniarzem, wymiewa si z mojego piewu. Przed wyjazdem spuciem jej porzdne lanie, ale nie po twarzy, bo krci film. Tukem j, waliem po rkach i nogach, a ona si ze mnie miaa. Zapali papierosa. Wic widzisz, ojcze chrzestny, w tej chwili wydaje si, e nie warto y. Don Corleone odrzek po prostu: To s kopoty, na ktre nie mog ci poradzi. Przerwa, po czym zapyta: A co jest z twoim gosem? Cay ufny urok, podkpiwanie z samego siebie znikny z twarzy Johnnyego Fontane. Powiedzia prawie zaamany: Ojcze chrzestny, ja ju nie mog piewa, co si stao z moim gardem, doktorzy nie wiedz co. Hagen i don popatrzyli na niego ze zdumieniem; Johnny by zawsze twardy. Mwi dalej: Moje dwa filmy przyniosy mas pienidzy. Byem wielkim gwiazdorem. A teraz mnie wyrzucaj. Kierownik wytwrni zawsze mnie nie cierpia i teraz si na mnie odgrywa. Don Corleone przystan przed chrzestnym synem i spyta ponuro: Dlaczego ten czowiek ci nie lubi? Bo piewaem piosenki dla liberalnych organizacji, wiesz, to, co ci si u mnie nigdy nie podobao. No i Jackowi Woltzowi te si to nie podobao. Nazwa mnie komunist, ale nie mg mi tego przylepi na dobre. A potem poderwaem dziewczyn, ktr przeznaczy dla siebie. To bya robota wycznie na jedn noc, a ona leciaa na mnie. Co mogem zrobi, u diaba? Teraz znw wyrzuca mnie ta kurwa, moja druga ona. Ginny i dzieci nie przyjm mnie z powrotem, chyba e si przyczogam na kolanach, a poza tym nie mog piewa. Ojcze chrzestny, co u licha mam robi? Twarz dona Corleone staa si zimna, bez ladu wspczucia. Powiedzia pogardliwie: Moesz zacz postpowa jak mczyzna. Nagle gniew wykrzywi mu twarz. Krzykn: JAK MCZYZNA! wycign rk nad biurkiem i zapa Johnnyego za wosy gestem, ktry by w jaki dziki sposb czuy. Na rany Chrystusa, czy to moliwe, e tyle czasu spdzie przy mnie i nie wyszede na nic lepszego? Hollywoodzki finoccbio, ktry pacze i baga o lito? Ktry chlipie jak baba: Co mam robi? Och, co mam robi? To naladowanie byo tak doskonae, tak niespodziewane, e Hagen i Johnny nagle si rozemieli. Don Corleone by zadowolony. Przez chwil pomyla, jak bardzo kocha tego25

chrzeniaka. Jak zareagowaliby jego trzej synowie na podobne zbesztanie? Santino dsaby si i zachowywa niewaciwie przez dugie tygodnie. Fredo byby zastraszony. Michael umiechnby si zimno i wyszed z domu, by znikn na cae miesice. Natomiast Johnny ach, jaki to fajny chopak; ju si umiecha, zbiera siy, ju wie, co ma naprawd na celu jego ojciec chrzestny. Don Corleone mwi dalej: Zabrae kobiet swojemu szefowi, czowiekowi mocniejszemu od ciebie, a potem narzekasz, e nie chce ci pomc. C to za nonsens! Zostawie swoj rodzin, swoje dzieci bez ojca, eby oeni si z dziwk, i paczesz, e nie przyjmuj ci z otwartymi rkami. Tej kurwy nie bijesz po twarzy, bo robi film, a potem jeste zdumiony, e si z ciebie wymiewa. ye jak gupiec i spotka ci los gupca. Don Corleone przerwa i spyta gosem penym cierpliwoci: Czy chcesz tym razem posucha mojej rady? Johnny Fontane wzruszy ramionami. Nie mog na nowo oeni si z Ginny na takich warunkach, jak by chciaa. Musz gra w karty, musz pi, musz si bawi. Uganiaj si za mn adne dziwki, a nigdy nie umiaem im si oprze. Poza tym zawsze czuem si jak obuz, kiedy wracaem do Ginny. Rany boskie, nie mog znowu przechodzi przez wszystkie te bzdury. Don Corleone rzadko okazywa rozjtrzenie. Nie mwiem ci, eby si znowu oeni. Rb, co chcesz. To dobrze, e chcesz by ojcem dla swoich dzieci. Mczyzna, ktry nie jest ojcem dla swoich dzieci, nie moe nigdy by prawdziwym mczyzn. Ale musisz nakoni ich matk, eby ci przyja. Kto powiedzia, e nie moesz mieszka w tym samym domu? Kto powiedzia, e nie moesz prowadzi ycia dokadnie tak, jak by chcia? Johnny Fontane rozemia si. Ojcze chrzestny, nie wszystkie kobiety s takie jak dawne woskie ony. Ginny na to nie pjdzie. Teraz don odezwa si drwico: Dlatego e postpowae jak finoccbio. Dae jej wicej, ni kaza sd. Tamtej drugiej nie uderzye w twarz, bo krcia film. Pozwolie, eby kobiety dyktoway ci, co masz robi, a one nie maj pojcia o tym wiecie, chocia z pewnoci bd witymi, kiedy my mczyni bdziemy smay si w piekle. A wreszcie obserwowaem ci przez wszystkie te lata. Gos dona zabrzmia powanie. Bye dobrym chrzeniakiem, okazywae mi peny szacunek. Ale co z innymi twoimi starymi przyjacimi? Jednego roku ganiasz z tym, nastpnego z innym. Ten mody Woch, ktry by taki zabawny w filmach, mia troch pecha i nie zobaczye si z nim wicej, bo bye bardziej sawny. A ten twj dawny, dawny kolega, z ktrym chodzie do szkoy, ktry by twoim partnerem od piewu? Nino. Pije za duo z rozczarowania, ale nigdy nie narzeka. Ciko pracuje rozwoc wir, a w weekendy piewa za par dolarw. Nigdy nic nie mwi na ciebie. Nie moge troch mu pomc? Dlaczego?

piewa dobrze. Johnny Fontane powiedzia z wyrozumiaym znueniem: Ojcze chrzestny, on po prostu nie ma dostatecznego talentu. Jest dobry, ale nie pierwszorzdny. Don Corleone opuci powieki, nieomal przymykajc oczy, wreszcie stwierdzi: A ty, mj chrzeniaku, ty take po prostu nie masz dostatecznego talentu. Mam ci zaatwi prac przy rozwoeniu wiru z Ninem? Gdy Johnny nie odpowiedzia, don cign dalej: Przyja jest wszystkim. Przyja to co wicej ni talent. Wicej ni wadza. Prawie si rwna rodzinie. Nigdy o tym nie zapominaj. Gdyby zbudowa sobie mur przyjani, nie musiaby mnie prosi o pomoc. A teraz mi powiedz, dlaczego nie moesz piewa? W ogrodzie piewae dobrze. Rwnie dobrze jak Nino. Hagen i Johnny umiechnli si na to delikatne ukucie. Teraz z kolei Johnny by wyrozumiale cierpliwy. Mj gos jest saby. Zapiewam jedn czy dwie piosenki i potem nie mog piewa przez wiele godzin czy dni. Nie mog przetrzyma prb czy powtrek. Mj gos jest saby, to jest jakie schorzenie. A wic masz kopoty z kobietami. Masz chory gos. Teraz mi powiedz, jakie masz trudnoci z tym hollywoodzkim pezzonovante, ktry nie chce da ci pracowa. Don przechodzi do rzeczy. On jest czym wicej ni ktry z twoich pezzonovante rzek Johnny. Jest wacicielem wytwrni. Doradza prezydentowi w sprawach wojennej propagandy filmowej. Nie dalej jak miesic temu zakupi prawa filmowe do najgoniejszej powieci roku. Bestsellera. A jej bohater to facet kubek w kubek jak ja. W ogle nie musiabym gra, po prostu bybym sob. Nie musiabym nawet piewa. Mgbym nawet dosta Oscara. Kady wie, e to dla mnie jak ula, i znowu bybym wielki. Jako aktor. Ale ten dra Jack Woltz odgrywa si na mnie, nie chce mi tego da. Zaproponowaem, e zagram za darmo, za minimaln ga, a on dalej mwi: nie. Rozpuci wiadomo, e jeeli przyjd i pocauj go w dup w kantynie wytwrni, moe si nad tym zastanowi. Don Corleone odrzuci te emocjonalne brednie machniciem rki. Midzy rozsdnymi ludmi zawsze mona rozwiza problemy interesw. Poklepa chrzeniaka po ramieniu. Jeste rozgoryczony. Mylisz, e nikt o ciebie nie dba. I stracie sporo na wadze. Duo pijesz, co? Nie sypiasz i bierzesz piguki? Potrzsn gow z dezaprobat. Ot chc, eby si zastosowa do moich rozkazw. Chc, eby pozosta w moim domu przez miesic. Chc, eby dobrze si odywia, wypocz i wyspa. Mie mi jest twoje towarzystwo, a moe zdoasz nauczy si od twego ojca chrzestnego czego o wiecie, co mogoby ci dopomc nawet w tym wielkim Hollywood. Ale adnego piewania, adnego picia i adnych kobiet. Po miesicu moesz wrci do Hollywood i ten pezzonovante, ten kaliber.90, da ci t robot, ktrej chcesz. Zaatwione?27

Johnny Fontane nie cakiem mg uwierzy, e don ma tak wadz. Ale jego ojciec chrzestny nigdy nie rzuca sw na wiatr. To osobisty przyjaciel J. Edgara Hoovera powiedzia Johnny. Nie mona nawet podnie na niego gosu. Jest biznesmenem odrzek agodnie don. Zrobi mu propozycj nie do odrzucenia. Za pno. Wszystkie kontrakty ju podpisane i zaczynaj krci za tydzie. To absolutnie niemoliwe. Don Corleone powiedzia: Wracaj do goci. Twoi przyjaciele czekaj na ciebie. Zostaw wszystko mnie. Wypchn Johnnyego Fontane z pokoju. Hagen siedzia za biurkiem i robi notatki. Don westchn ciko i zapyta: Jest jeszcze co? Sollozza nie mona duej odkada. Bdzie pan musia zobaczy si z nim w tym tygodniu. Hagen trzyma piro nad kalendarzem. Don wzruszy ramionami. Teraz ju po weselu, wic kiedy tylko zechcesz. Te sowa wyjaniy Hagenowi dwie rzeczy. Po pierwsze, e odpowied dla Virgila Sollozza bdzie odmowna. Po drugie, poniewa don Corleone nie chcia da odpowiedzi przed weselem crki, spodziewa si, i jego nie spowoduje kopoty. Hagen zapyta ostronie: Czy mam powiedzie Clemenzy, eby kaza paru ludziom zamieszka w tym domu? A po co? odrzek don ze zniecierpliwieniem. Nie daem odpowiedzi przed weselem, bo w taki wany dzie nie powinno by adnej chmurki, nawet w oddaleniu. Poza tym chciaem wiedzie z gry, o czym ma zamiar mwi. Teraz ju wiemy. To, co zaproponuje, jest infamit. Wic pan odmwi? zapyta Hagen. A kiedy don kiwn gow, Hagen stwierdzi: Sdz, e wszyscy powinnimy to przedyskutowa, caa Rodzina, zanim pan da odpowied. Don umiechn si. Tak sdzisz? Dobrze, przedyskutujemy to. Jak wrcisz z Kalifornii. Chc, eby tam jutro polecia i zaatwi spraw Johnnyemu. Porozmawiaj z tym filmowym pezzonovante. A Sollozzowi przeka, e zobacz si z nim, kiedy wrcisz z Kalifornii. Jest jeszcze co? Dzwonili ze szpitala powiedzia oficjalnie Hagen. Consigliori Abbandando jest umierajcy, nie przeyje tej nocy. Jego rodzinie kazano przyjecha i czeka. Hagen zajmowa stanowisko consigliora przez ubiegy rok, odkd rak przyku Genca Abbandando do szpitalnego ka. Teraz czeka, eby don Corleone powiedzia, i to stanowisko naley do niego na stae. Szanse byy znikome. Tak wysok pozycj powierzano tradycyjnie tylko czowiekowi pochodzcemu od obojga woskich rodzicw. Ju dotychczas byy kopoty z powodu czasowego penienia przeze tych obowizkw. Poza tym mia

zaledwie trzydzieci pi lat, uwaano, e jest za mody, aby mg nabra dowiadczenia i przebiegoci niezbdnych dla dobrego consigliora. Jednake don nie udzieli mu zachty. Spyta: Kiedy moja crka wyjeda ze swoim mem? Hagen popatrzy na zegarek. Za kilka minut pokroj tort, a potem po pgodzinie wyjad. To przypomniao mu co innego. Ten paski nowy zi. Czy dajemy mu co wanego w Rodzinie? Zaskoczya go gwatowno odpowiedzi dona. Nigdy. Don uderzy w biurko otwart doni. Nigdy. Daj mu co, eby zarabia na ycie, na dobre ycie. Ale nigdy nie wtajemniczaj go w interesy Rodziny. Przeka to innym. Sonnyemu. Fredowi. Clemenzie. Don przerwa. Zapowiedz wszystkim moim trzem synom, e bd mi towarzyszyli do szpitala, aby zobaczy si z biednym Genco. Chc, eby mu zoyli swoje ostatnie uszanowanie. Ka Freddiemu zajecha duym wozem i spytaj Johnnyego, czy zrobi mi t specjaln uprzejmo i pojedzie z nami. Spostrzeg, e Hagen patrzy na niego pytajco. Chc, eby dzi wieczorem polecia do Kalifornii. Nie bdziesz mia czasu odwiedzi Genca. Ale nie odjedaj, dopki nie wrc ze szpitala i nie pomwi z tob. Zrozumiano? Zrozumiano odrzek Hagen. O ktrej Fred ma mie gotowy wz? Jak gocie odjad powiedzia don Corleone. Genco na mnie zaczeka. Dzwoni senator rzek Hagen. Przeprasza, e nie zjawi si osobicie, ale mwi, e pan to zrozumie. Prawdopodobnie chodzio o tych dwch z FBI po drugiej stronie ulicy, ktrzy zapisywali numery samochodw. Ale przysa prezent przez specjalnego goca. Don kiwn gow. Nie uwaa za konieczne wspomina, e to on sam przestrzeg senatora, by nie przyjeda. Czy przysa jaki adny prezent? Hagen zrobi min wyraajc pen uznania aprobat, ktra bya dziwnie woska na jego niemiecko-irlandzkiej twarzy. Stare srebro, bardzo cenne. Modzi mog je sprzeda co najmniej za patyka. Senator powici mas czasu na znalezienie czego naprawd odpowiedniego. Dla ludzi tego rodzaju to jest waniejsze od wysokoci ceny. Don Corleone nie ukrywa satysfakcji, e taki wielki czowiek jak senator okaza mu tyle szacunku. Senator, podobnie jak Luca Brasi, by jednym z wanych kamieni w budowli potgi dona, i tym podarunkiem on take odnowi swoje lubowanie lojalnoci. Kiedy Johnny Fontane zjawi si w ogrodzie, Kay Adams poznaa go od razu. Bya naprawd zaskoczona. Nigdy nie mwie, e twoja rodzina zna Johnnyego Fontane! zawoaa. Teraz ju na pewno wyjd za ciebie.29

Chcesz go pozna? Nie teraz odpara Kay. Westchna. Kochaam si w nim trzy lata. Przyjedaam do Nowego Jorku, ilekro piewa w Capitolu, i wrzeszczaam jak wariatka. By taki cudowny! Spotkamy si z nim pniej przyrzek Michael. Kiedy Johnny skoczy piewa i znikn wewntrz domu z donem Corleone, Kay powiedziaa figlarnie do Michaela: Tylko mi nie mw, e taki wielki gwiazdor filmowy, jak Johnny Fontane, chce prosi twojego ojca o jak ask. Jest jego synem chrzestnym odrzek Michael. I gdyby nie ojciec, mgby dzi nie by wielkim gwiazdorem filmowym. Kay Adams rozemiaa si z zachwytem. To mi wyglda na jeszcze jedn wspania histori. Michael potrzsn gow. Tej nie mog opowiedzie. Zaufaj mi. Opowiedzia jej. Opowiedzia jej bez dowcipkowania. Opowiedzia bez dumy. Opowiedzia bez adnych wyjanie, z wyjtkiem tego, e przed omiu laty jego ojciec by bardziej popdliwy, a poniewa rzecz dotyczya jego syna chrzestnego, don uwaa to za spraw osobistego honoru. Historia bya krtka. Przed omiu laty Johnny Fontane odnis niezwyky sukces, piewajc z popularn orkiestr taneczn. Sta si najwiksz atrakcj radiow. Niestety, kierownik orkiestry, znana w przemyle rozrywkowym osobisto nazwiskiem Les Halley, podpisa z Johnnym picioletni kontrakt na wyczno jego usug. Bya to zwyka praktyka w przemyle rozrywkowym. Les Halley mg teraz wypoycza Johnnyego i chowa do kieszeni wiksz cz pienidzy. Don Corleone osobicie wczy si do negocjacji. Zaproponowa Lesowi Halleyowi dwadziecia tysicy dolarw za zwolnienie Johnnyego Fontane z tego kontraktu. Halley zaproponowa, e bdzie bra tylko pidziesit procent zarobkw Johnnyego. Dona Corleone to rozbawio. Obniy swoj ofert z dwudziestu tysicy do dziesiciu tysicy dolarw. Kierownik orkiestry, najwyraniej nie bdcy czowiekiem wiatowym poza swoim umiowanym przemysem rozrywkowym, cakowicie przeoczy znaczenie tej niszej oferty. Odmwi. Nastpnego dnia don Corleone pojecha zobaczy si osobicie z kierownikiem orkiestry. Zabra ze sob dwch swoich najbliszych przyjaci Genca Abbandando, ktry by jego consigliorim, oraz Luc Brasi. Bez adnych innych wiadkw don Corleone przekona Lesa Halleya, eby podpisa dokument zrzekajcy si wszelkich praw do wycznoci usug Johnnyego Fontane w zamian za powiadczony czek na sum dziesiciu tysicy dolarw. Don Corleone dokona tego przykadajc kierownikowi orkiestry pistolet do czoa i

zapewniajc go z najwysz powag, e dokadnie po upywie minuty na dokumencie tym znajdzie si albo jego podpis, albo jego mzg. Halley podpisa. Don Corleone schowa pistolet do kieszeni i wrczy powiadczony czek. Reszta naleaa ju do historii. Johnny Fontane sta si najwiksz sensacj pieniarsk w kraju. Nakrci w Hollywood komedie muzyczne, ktre przyniosy jego wytwrni fortun. Jego pyty przynosiy miliony dolarw zysku. A potem rozszed si z on sw ukochan z dziecistwa i pozostawi dwoje dzieci, by si oeni z najbardziej fascynujc zotowos gwiazd filmu. Wkrtce przekona si, e jest ona kurw. Pi, uprawia hazard, ugania si za innymi kobietami. Straci gos. Jego pyty przestay si rozchodzi. Wytwrnia nie odnowia z nim kontraktu. I teraz wrci do swego ojca chrzestnego. Kay spytaa w zamyleniu: Na pewno nie jeste zazdrosny o ojca? Wszystko, co mi o nim mwie, wskazuje, e robi co dla innych. Musi mie dobre serce. Umiechna si krzywo. Oczywicie jego metody nie s cile konstytucyjne. Michael westchn. Chyba tak to wyglda, ale co ci powiem. Syszaa o tych arktycznych eksploratorach, ktrzy pozostawiaj zapasy ywnoci w kryjwkach rozrzuconych na trasie do bieguna pnocnego? Na wypadek, gdyby ich kiedy potrzebowali? Takie s przysugi mojego ojca. Pewnego dnia zjawi si w domu kadego z tych ludzi, a wtedy bd musieli si odwdziczy. Zmierzch prawie zapad, zanim wniesiono tort weselny, powitano go okrzykami i zjedzono. Specjalnie upieczony przez Nazorinego, by wymylnie przyozdobiony muszelkami kremu tak smakowitego, e panna moda wydubywaa je akomie z resztek tortu, zanim pomkna w podr polubn ze swoim jasnowosym panem modym. Don uprzejmie egna odjedajcych goci, zauwaywszy przy tym, e nigdzie ju nie wida czarnej limuzyny z ludmi z FBI. W kocu na podjedzie pozosta tylko dugi czarny cadillac z Freddiem przy kierownicy. Don wsiad na przednie siedzenie, poruszajc si szybko i sprawnie jak na swj wiek i tusz. Sonny, Michael i Johnny Fontane usadowili si na tylnym siedzeniu. Don Corleone zwrci si do swego syna, Michaela: Czy ta twoja dziewczyna moe sama wrci do miasta? Michael kiwn gow. Tom powiedzia, e si tym zajmie. Don Corleone pokiwa gow, zadowolony ze sprawnoci Hagena. Poniewa jeszcze obowizywao racjonowanie benzyny, ruch na Bek Parkway do Manhattanu by niewielki. W niespena godzin cadillac wtoczy si na ulic, gdzie by Szpital Francuski. Podczas jazdy don Corleone zapyta najmodszego syna, czy mu dobrze idzie na uczelni. Michael kiwn gow. A potem Sonny zapyta ojca z tylnego siedzenia: Johnny mwi, e mu zaatwiasz t spraw w Hollywood. Chcesz, ebym tam pojecha i31

w czym pomg? Don Corleone odrzek krtko: Tom jedzie dzi wieczorem. Nie bdzie potrzebowa adnej pomocy, to prosta sprawa. Sonny Corleone rozemia si. Johnny przypuszcza, e nie dasz rady tego zaatwi, dlatego pomylaem, e moe chcesz, abym pojecha. Don Corleone obrci gow. Dlaczego we mnie wtpisz? zapyta Johnnyego Fontane. Czy twj ojciec chrzestny nie robi zawsze tego, co przyrzek? Czy kiedykolwiek wystrychnito mnie na dudka? Johnny zacz tumaczy si nerwowo. Ojcze chrzestny, czowiek, ktry tym kieruje, jest prawdziwym pezzonovante kaliber 90. Nie mona go ruszy z miejsca nawet pienidzmi. Ma due stosunki. I nienawidzi mnie. Po prostu nie wiem, jak zdoasz to rozegra. Don przemwi z czuym rozbawieniem: Powiadam ci, e dostaniesz to, czego chcesz. Trci okciem Michaela. Nie sprawimy zawodu mojemu chrzeniakowi, co, Michael? Michael, ktry nigdy, ani przez chwil nie wtpi w swego ojca, potrzsn gow. Kiedy szli do bramy szpitala, don Corleone pooy do na ramieniu Michaela, tak e inni wysunli si naprzd. Kiedy skoczysz z collegeem, przyjd porozmawia ze mn. Mam pewne plany, ktre ci si spodobaj. Michael nic nie odpowiedzia. Don Corleone mrukn co z irytacj: Wiem, jaki jeste. Nie ka ci robi niczego takiego, czego nie pochwalasz. To jest co specjalnego. Id teraz swoj drog, ostatecznie jeste mczyzn. Ale przyjd do mnie tak jak syn powinien, kiedy skoczysz z nauk. Rodzina Genca Abbandando, ona i trzy crki ubrane na czarno, skupia si jak stadko pulchnych wron na wyoonej biaymi pytkami pododze szpitalnego korytarza. Kiedy ujrzay wychodzcego z windy dona Corleone, rzekby, podfruny z biaych pytek, instynktownie szukajc jego ochrony. Matka, mimo czerni, wygldaa grubo, crki byy tuste i nieadne. Pani Abbandando dziobna dona Corleonea w policzek, kajc i zawodzc: Ach, jaki z pana wity czowiek, e pan tu przychodzi w dniu lubu crki! Don Corleone przerwa te podzikowania. Czy nie jestem winien szacunku takiemu przyjacielowi, przyjacielowi, ktry by moj praw rk przez dwadziecia lat? Od razu zrozumia, i przysza wdowa nie pojmuje, e m jej umrze tej nocy. Genco Abbandando przebywa w szpitalu prawie od p roku, dogorywajc na raka, i ona zacza z czasem uwaa jego mierteln chorob nieomal za zwyczajn czstk ycia. Tego wieczora

przyszed po prostu jeszcze jeden kryzys. Paplaa dalej. Nieche pan wejdzie i zobaczy si z moim biednym mem mwia. Pyta o pana. Biedak, chcia pj na wesele, eby okaza szacunek, ale doktor mu nie pozwoli. A potem mwi, e pan przyjdzie do niego w tym wielkim dniu, ale ja nie wierzyam, eby to byo moliwe. Ach, mczyni lepiej si rozumiej na przyjani ni my, kobiety. Niech pan wejdzie, bdzie uszczliwiony. Z separatki Genca Abbandando wyszli pielgniarka i doktor. Doktor by modym mczyzn o powanej twarzy i wejrzeniu czowieka, ktry urodzi si do rozkazywania, to znaczy kogo, kto by ogromnie bogaty przez cae ycie. Jedna z crek zapytaa niemiao: Panie doktorze, czy teraz moemy si z nim zobaczy? Doktor Kennedy popatrza z irytacj na t liczn grup. Czy ci ludzie nie zdaj sobie sprawy, e czowiek lecy w separatce umiera, i to umiera w mczarniach? Byoby duo lepiej, gdyby wszyscy pozwolili mu skona w spokoju. Chyba tylko najblisza rodzina powiedzia nieskazitelnie uprzejmym gosem. Zdziwi si, kiedy ona i crki obrciy si do krpego, masywnego mczyzny, ubranego w le dopasowany smoking, jak gdyby chcc usysze jego decyzj. Masywny mczyzna przemwi. W jego gosie by ledwie lad woskiego akcentu. Drogi doktorze zapyta don Corleone czy to prawda, e on jest umierajcy? Tak odrzek doktor Kennedy. W takim razie nie ma pan ju nic wicej do zrobienia powiedzia don Corleone. My przejmiemy ten ciar. Pocieszymy go. Zamkniemy mu oczy. Pochowamy go i bdziemy pakali na jego pogrzebie, a potem zaopiekujemy si jego on i crkami. Syszc to jasne postawienie sprawy, ktre zmuszao j do zrozumienia, pani Abbandando rozpakaa si. Doktor Kennedy wzruszy ramionami. Niepodobiestwem byo wytumaczy co tym wieniakom. Jednoczenie uzna surow suszno sw tego czowieka. Jego wasna rola bya skoczona. Wci nieskazitelnie uprzejmy powiedzia: Prosz zaczeka, a pielgniarka pastwa wpuci. Musi jeszcze zrobi par niezbdnych rzeczy przy pacjencie. Odszed korytarzem, w rozwianym biaym fartuchu. Pielgniarka zawrcia do pokoju, oni za czekali. W kocu wysza znowu i przytrzymaa drzwi, aby ich wpuci. Szepna: Majaczy z blu i gorczki, prosz si stara go nie podnieca. Mog pastwo pozosta tylko par minut, z wyjtkiem maonki. Poznaa Johnnyego Fontane, gdy obok niej przechodzi, i oczy rozwary jej si szeroko. Pokwitowa to nikym umiechem, a ona popatrzya na niego z jawn zacht. Zanotowa j sobie do przyszego wykorzystania i wszed za innymi do pokoju chorego. Genco Abbandando prowadzi dugi wycig ze mierci i teraz, pokonany, lea wycieczony na ku. By wychudy jak szkielet, a niegdy gste czarne wosy przemieniy33

si w szpetne, rzadkie kosmyki. Don Corleone odezwa si wesoo: Genco, drogi przyjacielu, przyprowadziem moich synw, eby ci zoyli uszanowanie, i popatrz, nawet Johnnyego, ktry przyjecha a z Hollywood. Konajcy z wdzicznoci podnis na dona rozgorczkowane oczy. Pozwoli modym mczyznom ujmowa swoj kocist rk w misiste donie. ona i crki ulokoway si przy ku, caujc jego policzek, biorc go po kolei za drug rk. Don uciska do starego przyjaciela. Powiedzia pokrzepiajco: Wydobrzej szybko, to pojedziemy razem do Woch, do naszej dawnej wioski. Pogramy w boccie przed winiarni, tak jak niegdy nasi ojcowie. Umierajcy potrzsn gow. Da znak modym mczyznom i swojej rodzinie, by odsunli si od ka, a drug kocist rk pochwyci dona. Prbowa przemwi. Don pochyli nisko gow, po czym usiad na krzele przy ku. Genco Abbandando mamrota co o ich dziecistwie. A potem jego czarne jak wgiel oczy przybray wyraz przebiegoci. Zacz co szepta. Don pochyli si niej. Pozostali obecni w pokoju ujrzeli ze zdumieniem zy spywajce po twarzy dona Corleone, kiedy potrzsa gow. Drcy gos zabrzmia dononiej, wypeniajc pokj. Z nadludzkim wysikiem Abbandando dwign gow z poduszki i z niewidzcymi oczyma wycign ku donowi szkieletowaty palec. Ojcze Chrzestny, Ojcze Chrzestny wykrztusi nieprzytomnie bagam ci, uratuj mnie od mierci. Ciao mnie pali i odpada od koci i czuj, jak robaki zeraj mi mzg. Ojcze Chrzestny, ulecz mnie, masz t moc, osusz zy mojej biednej ony. W Corleone bawilimy si razem jako dzieci, wic czy teraz pozwolisz mi umrze, kiedy boj si pieka za moje grzechy? Don milcza. Abbandando powiedzia: Dzi jest dzie lubu twojej crki, nie moesz mi odmwi. Don pocz mwi spokojnie, powanie, by przedrze si przez to bluniercze delirium. Stary przyjacielu. Nie mam takiej wadzy. Wierz mi, gdybym j mia, bybym miosierniejszy od Boga. Ale nie bj si mierci i nie bj si pieka. Ka odprawia msz za twoj dusz kadego wieczora i kadego rana. Twoja ona i dzieci bd si modli za ciebie. Jake Bg mgby ci ukara przy tylu baganiach o miosierdzie? Szkieletowata twarz przybraa chytry wyraz, ktry by odraajcy. Abbandando zapyta przebiegle: Wic to jest zaatwione? Kiedy don si odezwa, gos jego by zimny, bez nuty pokrzepienia: Blunisz. Pogd si z losem. Abbandando opad na poduszk. Jego oczy utraciy szalony bysk nadziei. Pielgniarka wrcia do pokoju i zacza bardzo stanowczo wyprasza ich wszystkich. Don wsta, ale Abbandando wycign rk. Ojcze Chrzestny powiedzia zosta tu ze mn i pom mi spotka si ze mierci.

Moe jeeli ona zobaczy ci przy mnie, zlknie si i zostawi mnie w spokoju? Albo moe powiesz jakie sowo, pocigniesz za jakie sznurki? Konajcy mrugn, jak gdyby podkpiwa z dona, nie by ju teraz powany. Bd co bd jestecie rodzestwem przez krew. A potem, jak gdyby przestraszony, e don si obrazi, pochwyci jego do. Zosta ze mn, pozwl mi trzyma si za rk. Przechytrzymy t ajdaczk, tak jak przechytrzylimy innych. Ojcze Chrzestny, nie zdradzaj mnie. Don da znak pozostaym, eby wyszli z pokoju. Odeszli. Uj wychud rk Genca Abbandando w swoje szerokie donie. agodnie, uspokajajco pociesza przyjaciela, kiedy razem czekali na mier. Tak jakby don naprawd mg wydrze ycie Genca Abbandando tej najohydniejszej i najbardziej zbrodniczej zdrajczyni czowieka. Dzie lubu Connie Corleone zakoczy si dla niej dobrze. Carlo Rizzi wypeni swe obowizki pana modego z umiejtnoci i wigorem, pobudzony przez zawarto torebki z prezentami panny modej, wynoszc ogem przeszo dwadziecia tysicy dolarw. Jednake panna moda oddaa swoje dziewictwo ze znacznie wiksz ochot ni torebk. Aby uzyska t drug, musia podbi jej oko. Lucy Mancini czekaa w domu na telefon od Sonnyego Corleone, pewna, e j poprosi o spotkanie. W kocu zadzwonia do jego mieszkania, a kiedy usyszaa w telefonie kobiecy gos, odoya suchawk. Nie moga wiedzie, e prawie wszyscy obecni na weselu zauwayli nieobecno jej i Sonnyego przez owe fatalne p godziny i e kryy ju plotki, i Sonny Corleone znalaz sobie now ofiar. e posun pierwsz druhn swojej wasnej siostry. Amerigo Bonasera mia straszliwy, koszmarny sen. Ujrza dona Corleone w czapce z daszkiem, kombinezonie i grubych rkawicach, wyadowujcego podziurawione kulami trupy przed jego zakadem i woajcego: Pamitaj, Amerigo, nikomu ani sowa i pochowaj ich szybko. Jcza przez sen tak gono i dugo, e ona zacza nim potrzsa, a si obudzi. Co ty za czowiek mrukna eby mie koszmarne sny zaraz po weselu. Paulie Gatto oraz Clemenza odwieli Kay Adams do jej hotelu w Nowym Jorku. Samochd by duy, luksusowy, a prowadzi go Gatto. Clemenza siedzia na tylnym siedzeniu, Kay za otrzymaa miejsce na przodzie, obok kierowcy. Obaj mczyni wydali jej si szalenie egzotyczni. Ich mowa bya gwar brooklisk, zupenie jak z filmu, a do Kay odnosili si z przesadn kurtuazj. Podczas jazdy gawdzia swobodnie z obydwoma i bya zaskoczona, e mwili o Michaelu z niewtpliw serdecznoci i szacunkiem. Wzbudzi w niej przekonanie, e jest obcy w wiecie swojego ojca. Teraz Clemenza zapewnia j zasapanym gardowym gosem, e stary uwaa Mikea za najlepszego ze swoich synw, tego, ktry z pewnoci odziedziczy interesy rodziny. A co to s za interesy? spytaa Kay jak najnaturalniej. Paulie Gatto rzuci jej szybkie spojrzenie, krcc kierownic. Siedzcy z tyu Clemenza35

zapyta zaskoczonym tonem: To Mike nic pani nie mwi? Pan Corleone jest najwikszym w Stanach importerem woskiej oliwy. Teraz, kiedy wojna si skoczya, ten interes moe si naprawd rozkrci. Pan Corleone bdzie potrzebowa takiego sprytnego chopaka jak Mike. W hotelu Clemenza upar si, eby odprowadzi j do recepcji. Kiedy protestowaa, powiedzia po prostu: Szef kaza dopilnowa, eby pani dojechaa do domu caa i zdrowa. Musz to zrobi. Kiedy otrzymaa klucz od swojego pokoju, odprowadzi j do windy i czeka, dopki nie wsiada. Pomachaa mu rk, umiechajc si i bya zaskoczona, e odwzajemni jej si umiechem szczerego zadowolenia. Dobrze, e nie widziaa, jak zawrci do pracownika hotelowego i spyta: Pod jakim nazwiskiem si zameldowaa? Pracownik hotelowy spojrza zimno na Clemenz. Clemenza poturla ku niemu ma kulk zielonego papieru, ktr trzyma w rce, a pracownik hotelowy zapa j i natychmiast powiedzia: Pan Michael Corleone i pani Corleone. W samochodzie Paulie Gatto rzek: Fajna babka. Clemenza chrzkn: Mike j posuwa. Chyba e si naprawd pobrali, pomyla. Podjed po mnie wczenie rano poleci Pauliemu Gatto. Hagen ma dla nas jak robot, ktr trzeba zaraz zaatwi. By ju pny niedzielny wieczr, kiedy Tom Hagen ucaowa on na poegnanie i odjecha na lotnisko. Majc specjaln przepustk (podarek od wdzicznego generaa sztabu Pentagonu), bez trudu dosta si na samolot do Los Angeles. Dla Toma Hagena by to pracowity, ale zadowalajcy dzie. Genco Abbandando umar o trzeciej nad ranem, a kiedy don Corleone wrci ze szpitala, powiadomi Hagena, e teraz jest oficjalnie nowym consigliorim Rodziny. To oznaczao, e Hagen z ca pewnoci bdzie bardzo bogatym czowiekiem, nie mwic ju o wadzy. Don zama dugotrwa tradycj. Consigliori by zawsze Sycylijczykiem czystej krwi, a fakt, e Hagen wychowa si jako czonek rodziny dona, nie mg wpyn na t tradycj. Bya to kwestia krwi. Jedynie Sycylijczykowi, przywykemu do omerta, nakazu milczenia, mona byo powierzy kluczowe stanowisko consigliora. Pomidzy gow rodziny, donem Corleone, ktry dyktowa polityk, a operacyjnym szczeblem ludzi wykonujcych w praktyce rozkazy dona, istniay trzy warstwy czy przegrody. Tym sposobem niczego nie mona byo wytropi do samej gry. Chyba e consigliori okaza si zdrajc. Tego niedzielnego poranka don Corleone udzieli wyranych

instrukcji, co naley zrobi dwm modym ludziom, ktrzy pobili crk Ameriga Bonasera. Jednake te rozkazy wyda poufnie Tomowi Hagenowi. Pniej tego dnia Hagen, rwnie poufnie, bez wiadkw, poinstruowa Clemenz. Z kolei Clemenza nakaza Pauliemu Gatto wypeni polecenie. Paulie Gatto mia teraz zebra niezbdn si robocz i wykona rozkaz. Paulie Gatto i jego ludzie mieli nie wiedzie, dlaczego wykonuje si to konkretne zadanie ani kto je pierwotnie zarzdzi. Na to, eby uwika dona, w kadym ogniwie acucha kto musiaby dopuci si zdrady, a chocia to jeszcze nigdy si nie zdarzyo, zawsze istniaa taka moliwo. W takim przypadku tylko jedno ogniwo acucha musiaoby znikn. Consigliori by take tym, na co wskazywaa jego nazwa. By doradc dona, jego praw rk, jego pomocniczym mzgiem. By rwnie jego najbliszym towarzyszem i najbliszym przyjacielem. Podczas wanych wyjazdw prowadzi wz dona, podczas konferencji wychodzi, by przynie donowi napoje chodzce, kaw i sandwicze, wiee cygara. Wiedzia o wszystkim lub prawie o wszystkim, o czym wiedzia don, zna wszystkie komrki wadzy. By jedynym czowiekiem na wiecie, ktry mg doprowadzi do upadku i zniszczenia dona. Ale za pamici ktrejkolwiek z monych rodzin sycylijskich, osiadych w Ameryce, aden consigliori nigdy nie zdradzi swojego dona. Nie byo w tym adnej korzyci. I kady consigliori wiedzia, e jeli dochowa wiernoci, bdzie bogaty, bdzie mia wadz i zyska sobie szacunek. Gdyby zdarzyo si nieszczcie, jego rodzina korzystaaby z ochrony i opieki tak samo jak wwczas, gdyby y czy by na wolnoci. Jeli dochowa wiernoci. W niektrych sprawach consigliori musia dziaa dla dona w sposb bardziej jawny, a jednak nie wciga w to swojego szefa. Hagen lecia do Kalifornii wanie w takiej sprawie. Uwiadomi sobie, e na jego karier consigliora powanie wpynie powodzenie albo poraka tej misji. Z punktu widzenia interesw Rodziny to, czy Johnny Fontane dostanie upragnion rol w filmie wojennym, czy nie, byo spraw pomniejsz. Znacznie waniejsze byo spotkanie z Virgilem Sollozzo, ktre Hagen naznaczy na nastpny pitek. Jednake Hagen wiedzia, e dla dona obydwie rzeczy maj jednakow wag, co jak dla kadego dobrego consigliora przesdzao spraw. Samolot o silniku tokowym wstrzsn i tak ju rozdygotanymi wntrznociami Hagena, zamwi wic u stewardesy martini, aby je uspokoi. Zarwno don, jak i Johnny poinformowali go o charakterze producenta filmowego, Jacka Woltza. Po tym wszystkim, co mwi Johnny, Hagen wiedzia, e nigdy nie zdoa przekona Woltza. Ale nie mia adnych wtpliwoci, e don dotrzyma obietnicy danej Johnnymu. Jego wasn rol bya rola negocjatora i cznika. Oparszy si wygodnie w fotelu, Hagen dokona przegldu wszystkich informacji udzielonych mu tego dnia. Jack Woltz by jednym z trzech najwikszych producentw w Hollywood, wacicielem wytwrni z tuzinami gwiazd na kontrakcie. Nalea do wydziau kinematograficznego Biura Doradczego Prezydenta Stanw Zjednoczonych do Spraw37

Informacji Wojennej, co oznaczao po prostu, e pomaga przy realizowaniu filmw propagandowych. By na kolacji w Biaym Domu. Podejmowa J. Edgara Hoovera w swojej siedzibie w Hollywood. Ale adna z tych rzeczy nie bya tak imponujca, jakby si wydawao. Byy to wszystko stosunki oficjalne. Woltz nie mia adnej osobistej pozycji politycznej, gwnie dlatego, e by skrajnym reakcjonist, a czciowo z tej racji, e by megalomanem, ktry uwielbia sprawowa wadz niepowcigliwie, nie ogldajc si na fakt, e przez to wyrastay spod ziemi legiony jego wrogw. Hagen westchn. Nie bdzie sposobu rozbroi Jacka Woltza. Otworzy teczk i poprbowa zaatwi jak papierkow robot, ale by zanadto zmczony. Zamwi nastpne martini i zastanowi si nad swoim yciem. Niczego nie aowa, wrcz uwaa, e mia ogromne szczcie. Bez wzgldu na przyczyny, kierunek, ktry sobie obra przed dziesiciu laty, okaza si dla niego korzystny. Powiodo mu si, by tak zadowolony, jak tylko mg by czowiek dorosy, i uwaa ycie za interesujce. Tom Hagen by trzydziestopicioletnim, wysokim mczyzn o krtko przystrzyonych wosach, bardzo szczupym, wygldajcym bardzo zwyczajnie. By adwokatem, ale nie wykonywa waciwej, konkretnej roboty prawniczej dla Rodziny Corleone, chocia zajmowa si praktyk prawn przez trzy lata po zoeniu egzaminu adwokackiego. Majc lat jedenacie by towarzyszem zabaw rwnie jedenastoletniego Sonnyego Corleone. Matka Hagena zaniewidziaa, a potem umara w jedenastym roku jego ycia. Ojciec, ktry zawsze pi duo, sta si alkoholikiem. By ciko pracujcym stolarzem, ktry nigdy w yciu nie zrobi niczego nieuczciwego. Jednake pijastwo zniszczyo jego rodzin