Mali i średni przedsiębiorcy regionu zachodniopomorskiego wobec społecznej odpowiedzialności...

RAPORT Z BADANIA SPOŁECZNEGO Wrzesień 2011

Mali i średni

przedsiębiorcy regionu

zachodniopomorskiego

wobec społecznej

odpowiedzialności

biznesu.

Projekt "CSR - wspólna sprawa"

dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego

Fundusz Inicjatyw Obywatelskich oraz Miasta Szczecin.

Spis treści

Metodologia 3

Charakterystyka respondentów 4

Znajomość CSR 5

Działania pracownicze 8

Działania ekologiczne 11

Społeczność lokalna 15

Zmiany w zakresie inwestycji związanych z CSR 19

Działalność biznesowa - relacje na rynku 25

Identyfikacja grup zaangażowanych w CSR 33

Studium przypadków 37

Wnioski 53

3

Metodologia

METODA Badanie ilościowe oraz badanie jakościowe

Badanie ilościowe przy zastosowaniu techniki wywiadu telefonicznego

(CATI)

Badanie jakościowe realizowane techniką indywidualnych wywiadów

pogłębionych (IDI)

PRÓBA

TERMIN REALIZACJI

N=200 wywiadów telefonicznych wśród przedsiębiorstw i instytucji

zatrudniających od 10 do 249 pracowników.

N=4 IDI

Badania realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego

CEL BADANIA

Badanie CATI: 29.08-05.09.2011

Badanie IDI: 8.09-10.09.2011

Głównym celem badania było rozpoznanie świadomości i wiedzy

przedstawicieli firm z segmentu MŚP na temat społecznej odpowiedzialności

biznesu (CSR).

Oznaczenia w raporcie

Różnice istotne statystycznie między ogółem a analizowanymi grupami na poziomie ufności 95%

Ogół – wszystkie zbadane firmy

4

Charakterystyka respondentów

Badanie przeprowadzono wśród 202 przedstawicieli przedsiębiorstw i instytucji MŚP w województwie

zachodniopomorskim zatrudniających od 10 do 249 pracowników. W grupie podmiotów zatrudniających od 10 do

49 pracowników zrealizowano 142 wywiady, natomiast wśród zatrudniających od 50 do 249 (60 wywiadów).

Następnie wyniki prezentowane dla ogółu firm przeważono do rzeczywistej struktury firm w woj.

zachodniopomorskim tj. do następującego udziału: 83% (do 49 pracowników), 17% (do 249 pracowników).

34%

54%

12%

Właściciel(ka) /

współwłaściciel(ka)

Kierownik /

dyrektor(ka)

Specjalista(ka)

Profil respondenta Stanowisko związane z CSR

• W firmie jest odpowiednie stanowisko lub dział

dedykowany CSR – 3 średniej wielkości

podmioty

• W firmie jest osoba, która oprócz swoich

głównych obowiązków zajmuje się Społeczną

Odpowiedzialnością Biznesu – 2 małej

wielkości podmioty

W nielicznych firmach w województwie zachodniopomorskim w segmencie MŚP są stanowiska dla osób

wyłącznie lub dodatkowo zajmujących się społeczną odpowiedzialnością biznesu.

Znajomość CSR

6

Znajomość nazwy CSR

Czy słyszał(a) Pan(i) o koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)?

86%

14%

Tak

Nie

N=202

ogółem

Zdecydowana większość przedstawicieli firm w województwie zachodniopomorskim nie zna nazwy „społeczna

odpowiedzialność biznesu”.

Nieznacznie lepszą znajomość nazwy „CSR” odnotowano wśród średnich przedsiębiorstw (20%).

Poziom znajomości CSR jest podobny w regionie szczecińskim oraz koszalińskim.

zatrudnienie region

10-49 50-249 szczeciński Szczecin koszaliński

Tak 13% 20% 15% 15% 14%

Nie 87% 80% 85% 85% 86%

n 142 60 131 61 71

7

Skojarzenia z CSR

Co Pan(i) rozumie pod pojęciem społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)?

n=28*

znający nazwę

CSR

100%

96%

96%

92%

92%

92%

92%

90%

88%

87%

85%

83%

81%

81%

79%

79%

79%

69%

Przestrzeganie praw pracow niczych

Przestrzeganie zasad bezpieczeństw a w miejscu pracy

Dbanie o w izerunek firmy

Przestrzeganie norm środow iskow ych

Podejmow anie decyzji biznesow ych w zgodzie ze społecznością lokalną

Zaangażow anie w recykling odpadów

Zw racanie uw agi na etyczny charakter działalności kontrahentów

Podejmow anie decyzji biznesow ych z uw zględnieniem skutków dla środow iska

Przejrzystość prow adzonej działalności np. poddaw anie się ocenie innym

instytucjom

Zaangażow anie pracow ników w rozw iązyw anie problemów firmy

Prow adzenie działalności gospodarczej zgodnie z praw em

Ograniczanie zużycia energii w f irmie

Zaangażow anie pracow ników w rozw iązyw anie problemów społeczności

lokalnej

Działanie w ramach organizacji pozarządow ych (stow arzyszeń, fundacji)

Umożliw ienie pracow nikom anonimow ego składania skarg i zażaleń

Utrzymyw anie stałych kontaktów z samorządem lokalnym

Pomoc potrzebującym

Sponsoring

*mała wielkość próby

Społeczna odpowiedzialność biznesu najsilniej kojarzy się z prawami pracowników, bezpieczeństwem w miejscu pracy,

przestrzeganiem praw i norm środowiskowych, ale też z dbaniem o wizerunek firmy oraz zaangażowaniem w relacje ze

społecznością lokalną, etyczny charakter kontrahentów.

W grupie firm świadomych CSR rzadziej wskazywano na aktywność charytatywną oraz sponsoring.

Działania pracownicze

Czy w Państwa firmie prowadzone są:

Które z działań na rzecz pracowników o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie

tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle?

9

Realizowane działania pracownicze

N=202

ogółem

2%

1%

3%

10%

46%

6%

13%

32%

24%

21%

41%

37%

14%

57%

86%

43%

19%

16%

15%

14%Realizow ane są procedury BHP

Rozmow y z pracow nikami na

temat planow anych zmian,

rozw iązań w prow adzanych w

całej f irmie

Dodatkow e św iadczenia dla

pracow ników np: udogodnienia

dla matek, udogodnienia dla

pracow ników umożliw iające

odpoczynek w czasie pracy

Szkolenia pracow ników w

zakresie procedur

antykorupcyjnych

Wprow adzanie zmian w

organizacji z inicjatyw y

pracow ników

Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4)

Działanie

realizowane

systematycznie

96%

67%

42%

21%

45%

Spośród badanych działań pracowniczych najczęściej realizowane są procedury bezpieczeństwa. Często angażuje się

pracowników w rozmowy na temat zmian w firmie.

W większości badanych firm nie prowadzono szkoleń w zakresie procedur antykorupcyjnych.

10

Realizowane działania pracownicze analiza grup

N=202

ogółem

ogółem

zatrudnienie region

Top2boxes (suma

odpowiedzi zdecydowanie

tak i raczej tak) 10-49 50-249 szczeciński Szczecin koszaliński

Realizowane są procedury BHP 100% 99% 100% 99% 98% 100%

Rozmowy z pracownikami na

temat planowanych zmian,

rozwiązań wprowadzanych w

całej firmie

84% 83% 90% 86% 87% 83%

Dodatkowe świadczenia dla

pracowników 56% 54% 62% 55% 56% 59%

Szkolenia pracowników w

zakresie procedur

antykorupcyjnych 30% 29% 32% 31% 27% 28%

Wprowadzanie zmian w

organizacji z inicjatywy

pracowników 72% 70% 80% 71% 77% 64%

n 202 142 60 131 61 71

Czy w Państwa firmie prowadzone są:

Które z działań na rzecz pracowników o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie

tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle?

Bez względu na wielkość firmy oraz region najczęściej realizowane są procedury bezpieczeństwa i rzadko szkolenia

antykorupcyjne.

Działania ekologiczne

Czy w Państwa firmie :

Które z działań ekologicznych o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie tzn. są

powtarzalne lub dostępne ciągle?

12

Realizowane działania ekologiczne

N=202

ogółem

1%

36%

15%

22%

24%

3%

19%

13%

13%

9%

12%

15%

20%

11%

32%

28%

29%

19%

21%

28%

25%

26%

43%

42%

19%

12%

16%

9%

38%

Podejmow ane są działania

ograniczające zużycie w ody lub

energii?

Prow adzi się segregację

odpadów np. poprzez oddzielne

pojemniki na szkło, plastik itd.?

W produkcji stosuje się surow ce

ekologiczne (z certyfikatem)?

Przy w yborze kontrahentów

zw racamy uw agę na

przestrzeganie przez nich zasad

ekologii?

Czy Państw a klienci zw racają

uw agę na ekologiczność

produktów /usług?

Czy Państw a dostaw cy lub

podw ykonaw cy zw racają uw agę

na ekologiczność Państw a

produktów /usług?

Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4)

Działanie

realizowane

systematycznie

78%

60%

28%

31%

Najczęściej podejmowane przez firmy MŚP są działania zmierzające do ograniczenia zużycia energii (81%). Ponad

60% prowadzi segregację odpadów, ale blisko 40% w ogóle nie prowadzi segregacji.

81%

61%


Które z działań ekologicznych o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone systematycznie tzn. są

powtarzalne lub dostępne ciągle?

13

Realizowane działania ekologiczne analiza grup

N=202

ogółem

ogółem

zatrudnienie region

Top2boxes (suma



Podejmowane są działania

ograniczające zużycie wody lub

energii?

81% 81% 83% 79% 69% 86%

Prowadzi się segregację odpadów

np. poprzez oddzielne pojemniki

na szkło, plastik itd.?

61% 58% 70% 62% 61% 62%

W produkcji stosuje się surowce

ekologiczne (z certyfikatem)? 41% 40% 37% 36% 34% 45%

Przy wyborze kontrahentów

zwracamy uwagę na

przestrzeganie przez nich zasad

ekologii?

40% 39% 47% 43% 43% 39%

Czy Państwa klienci zwracają

uwagę na ekologiczność

produktów/usług?

41% 40% 43% 37% 36% 49%

Czy Państwa dostawcy lub

podwykonawcy zwracają uwagę na

ekologiczność Państwa

produktów/usług?

35% 35% 33% 34% 36% 35%

n 202 142 60 131 61 71


Firmy zlokalizowane w Szczecinie rzadziej niż ogół przedsiębiorstw w zachodniopomorskim podejmują działania

ograniczające zużycie wody i energii.

14

Promocja zachowań proekologicznych

W jaki sposób Państwa firma promuje zachowania

proekologiczne np. wśród pracowników, klientów,

kontrahentów?

Spontaniczne wypowiedzi n=123

promujący

zachowania

proekologiczne 24%

17%

9%

9%

8%

6%

4%

4%

1%

1%

1%

18%

Zbiórka materiałów , segregacja

Spotkania, rozmow y, imprezy promujące ekologię

Wybór materiałów ekologicznych kupow anych

przez f irmę

Ograniczenia zużycia energii

Oszczędne gospodarow anie materiałami

Szkolenia

Stosow anie urządzeń energooszczędnych

Informujemy (ogólnie)

Procedury zachow ań ekologicznych

Plakaty, broszury informacyjne

Informacje na produktach, opakow aniach

Inne

m.in.: certyfikaty,

Internet, polityka

cenowa

36%

3%

61%

Tak

Nie

Czy Państwa firma promuje zachowania proekologiczne np.

wśród pracowników, klientów, kontrahentów?

Trudno

powiedzieć

N=202

ogółem

Ponad 60% firm MŚP w województwie zachodniopomorskim promuje

zachowania proekologiczne najczęściej poprzez zbiórkę i segregację

materiałów oraz rozmowy i spotkania poświęcone ekologii.

Społeczność lokalna


Które z działań na rzecz społeczności lokalnej, o których do tej pory rozmawialiśmy są prowadzone

systematycznie tzn. są powtarzalne lub dostępne ciągle?

16

Realizowane działania na rzecz społeczności lokalnej

N=202

ogółem

2%

1%

5%

2%

5%

10%

16%

25%

8%

34%

21%

27%

34%

40%

33%

44%

21%

18%

13%

40%

Celow o rekrutuje do pracy

pracow ników z lokalnego rynku

pracy?

Uczestniczy w

przedsięw zięciach

realizow anych przez samorządy

lokalne, instytucje pozarządow e?

Wspiera materialnie osoby lub

instytucje potrzebujące,

organizacje charytatyw ne?

Nieodpłatnie w ykonuje w ybrane

prace/usługi na rzecz

społeczności lokalnej

Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Raczej tak (3) Zdecydow anie tak (4) Działanie

realizowane

systematycznie

77%

43%

43%

34%

Relacje firm i instytucji MŚP w województwie zachodniopomorskim ze społecznością lokalną wiążą się głównie z

zatrudnianiem z lokalnego rynku pracy. Rzadko firmy wspierają materialnie potrzebujących oraz nieodpłatnie wykonują

prace, usługi na rzecz lokalnych społeczności.

17

Realizowane działania na rzecz społeczności lokalnej - analiza grup

N=202

ogółem

ogółem

zatrudnienie region

Top2boxes (suma



Celowo rekrutuje do pracy

pracowników z lokalnego rynku

pracy?

84% 85% 85% 81% 75% 92%

Uczestniczy w przedsięwzięciach

realizowanych przez samorządy

lokalne, instytucje pozarządowe?

55% 51% 75% 54% 43% 66%

Wspiera materialnie osoby lub

instytucje potrzebujące,

organizacje charytatywne?

58% 58% 62% 56% 52% 65%

Nieodpłatnie wykonuje wybrane

prace/usługi na rzecz społeczności

lokalnej

46% 45% 50% 45% 30% 49%

n 202 142 60 131 61 71



Ponad połowa badanych firm i instytucji uczestniczy w przedsięwzięciach samorządów, częściej (75%) w takie

działania włączają się firmy średniej wielkości.

Nieodpłatne wykonywanie prac na rzecz społeczności lokalnej mimo, że zdarza się w niespełna połowie firm to

najrzadziej (30%) spotykane jest w Szczecinie.

18

Inicjowanie przedsięwzięć charytatywnych

Kto w firmie inicjuje przedsięwzięcia charytatywne?

n=118

wspierający

materialnie

osoby lub

instytucje

potrzebujące,

organizacje

charytatywne

67%

28%

4%

1%

Głów nie zarząd

Zarząd i

pracow nicy

Głów nie

pracow nicy

Nie w iem \ trudno

pow iedzieć

37%

5%

58%

Tak

Nie

Czy Państwa firma wspiera materialnie osoby lub instytucje

potrzebujące, organizacje charytatywne?

Trudno

powiedzieć

N=202

ogółem

Blisko 60% firm wspiera osoby i organizacje charytatywne. W większości przypadków tego typu działania są

inicjowane przez Zarząd firmy (67%).

Zmiany w zakresie inwestycji związanych z CSR

Czy w ostatnich 12 miesiącach w Pana(i) firmie zwiększono bądź zmniejszono inwestycje w zakresie:

20

Zmiany w zakresie inwestycji

N=202

ogółem

5%

1%

3%

75%

80%

84%

20%

19%

13%

Spraw pracowniczych

Ekologii

Społeczności lokalnej

zmniejszono bez zmian zwiększono

W ciągu ostatniego roku większość badanych firm nie zmieniła finansowania działań na rzecz pracowników, ekologii

oraz społeczności lokalnej.

W przypadku co piątej badanej firmy zwiększono inwestycje w zakresie spraw pracowniczych (głównie w firmach

50+) oraz ekologii.

Powiedział(a) Pan(i), że w ostatnich 12 miesiącach w Pana(i) zmniejszono/zwiększono inwestycje w zakresie spraw pracowniczych. Proszę

powiedzieć z jakiego powodu nastąpiła zmiana inwestycji w tym zakresie?

21

Powody zmian – sprawy pracownicze

25%

3%72%

Bez zmian Zmniejszono/

zwiększono

Trudno

powiedzieć

N=202

ogółem

n=50

firmy, w których

zmniejszono lub

zwiększono

inwestycje

Powody zmian Cytaty ze spontanicznych

wypowiedzi

Czy zaszły zmiany w

zakresie spraw

pracowniczych?

‘są środki więc firma ma możliwość finansowania dla pracowników studiów,

różnego rodzaju dofinansowania i ma możliwość dzielenia sie tym’

‘zwiększenie liczby pracowników, rozszerzenie działalności i ofert dla

pracowników’

‘staramy sie być w zgodzie z kodeksem pracy, musimy poprawiać warunki

pracy pracowników’

‘wynik tego co dzieje się na rynku, jako pośrednik finansowy widzimy pewne

załamanie rynku, to z tego powodu koszty musimy zmniejszać’

‘trudna sytuacja finansowa’

Zmiany inwestycyjne w zakresie spraw pracowniczych dotyczyły głównie wzrostu zatrudnienia oraz

wynagrodzeń.

Powiedział(a) Pan(i), że w ostatnich 12 miesiącach w Pana(i) zmniejszono/zwiększono inwestycje w zakresie ekologii. Proszę powiedzieć z jakiego

powodu nastąpiła zmiana inwestycji w tym zakresie?

22

Powody zmian – ekologia

20%

3%

77%


zwiększono

Trudno

powiedzieć

N=202

ogółem

n=39

firmy, w których

zmniejszono lub

zwiększono

inwestycje


zakresie ekologii?

‘zmiana przepisów prawnych i wewnętrznych spółki’

’zmniejszenie kosztów, oszczędności’

‘ze względu na obowiązujące przepisy unijne i wprowadzanie przepisów

proekologicznech musieliśmy sie dostosować’

‘bo zarząd jest świadomy, że musimy zwrócić uwagę na ochronę środowiska,

są dodatkowe opłaty gdy odpady nie są posegregowane’

‘chcemy być firma proekologiczną’


wypowiedzi

Zmiany inwestycyjne dotyczące ekologii były spowodowane przede wszystkim zmianami przepisów i rzadziej

wynikały ze wzrostu świadomości ekologii w biznesie.

Powiedział(a) Pan(i), że w ostatnich 12 miesiącach w Pana(i) zmniejszono/zwiększono inwestycje w zakresie społeczności lokalnej. Proszę

powiedzieć z jakiego powodu nastąpiła zmiana inwestycji w tym zakresie?

23

Powody zmian – społeczność lokalna

16%

3%

81%


zwiększono

Trudno

powiedzieć

N=202

ogółem

n=32

firmy, w których

zmniejszono lub

zwiększono

inwestycje


zakresie społeczności

lokalnej?

‘kwestia działalności - statutowo tak musi być’

‘ze względu na politykę naszych miejscowych polityków’

‘wzrosła ilość firm które potrzebują pomocy, firm charytatywnych’

‘z racji panujących trendów’

‘z powodu gorszych relacji z samorządem, z administracją lokalną’

‘ze względów finansowych, pogorszenia sytuacji firmy’

‘pracownicy chcieli żeby dla nich było więcej pieniędzy dla nich w strukturze

firmy’


wypowiedzi

Zmiany w inwestycjach w społeczność lokalną były związane głównie z jakością relacji z samorządem

i instytucjami lokalnymi.

Czy te zmiany mogły być spowodowane światowym kryzysem?

24

Wpływ kryzysu na inwestycje związane z CSR

Podstawa: firmy, w których zmniejszono lub zwiększono inwestycje

w danym obszarze

2%

3%

43%

36%

27%

29%

34%

47%

13%

4%

7%

10%

13%

12%

3%

9%

7%Spraw y pracow nicze, n=50

Ekologia, n=39

Społeczność lokalna, n=32

Nie w iem \ trudno pow iedzieć Zdecydow anie nie (1) Raczej nie (2) Ani tak, ani nie (3) Raczej tak (4) Zdecydow anie tak (5)

Zdecydowana większość badanych firm nie odnotowała związku między kryzysem gospodarczym na świecie, a

poziomem inwestycji w działania związane z CSR.

Działalność biznesowa - relacje na rynku

26

Działalność biznesowa

N=202

ogółem 3%

6%

1%

3%

6%

10%

49%

49%

59%

58%

73%

71%

48%

45%

40%

39%

21%

19%

Prow adzenie ciągłego,

pow tarzalnego monitoringu

poziomu satysfakcji klientów ?

Posiadanie spisanych norm

postępow ania w relacjach z

kontrahentami

Posiadanie narzędzi do mierzenia

satysfakcji klientów z

produktów /usług oferow anych

przez f irmę

Posiadanie kodeksu etycznego

Posiadanie norm jakości (np. ISO)

Posiadanie certyfikatu

ekologicznego

Nie wiem \ trudno powiedzieć Nie Tak

Niespełna połowa badanych firm deklaruje monitorowanie satysfakcji swoich klientów oraz posiadanie spisanych

norm postępowania w relacjach z kontrahentami. Co piąta badana firma w segmencie MŚP posiada normy

jakości, certyfikaty ekologiczne.

27

Działalność biznesowa analiza grup

N=202

ogółem ogółem

zatrudnienie region

Odpowiedź „Tak” 10-49 50-249 szczeciński Szczecin koszaliński

Czy prowadzicie Państwo ciągłe,

powtarzalne monitorowanie

poziomu satysfakcji swoich

klientów?

48% 46% 58% 48% 59% 52%

Posiada spisane normy

postępowania w relacjach z

kontrahentami

45% 43% 57% 46% 61% 49%

Posiada narzędzia do mierzenia

satysfakcji klientów z

produktów/usług oferowanych

przez Pana(i) firmę?

40% 39% 45% 41% 52% 39%

Posiada kodeks etyczny

39% 37% 48% 40% 46% 41%

Posiada normy jakości (np. ISO)

21% 18% 38% 25% 36% 21%

Posiada certyfikaty ekologiczne

19% 20% 18% 18% 20% 23%

n 202 142 60 131 61 71


Badane firmy zlokalizowane w Szczecinie (głównie średniej wielkości firmy) częściej niż ogół firm deklarują

posiadanie spisanych norm postępowania w relacjach z kontrahentami, norm jakości, narzędzi do mierzenia

satysfakcji klientów.

Czy według Pana(i) możliwe jest uczciwe konkurowanie w branży w której

działa Pana(i) firma?

28

Konkurencyjność firm

N=202

ogółem

Czy według Pana(i) firmy, które aktywnie prowadzą działania w zakresie

społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) są:?

37%

45%

6%

6%

6%

Zdecydow anie

tak

Raczej tak

Raczej nie

Zdecydow anie

nie

Nie w iem \

trudno

pow iedzieć

24%

38%

13%

25%

Bardziej

konkurencyjne

Tak samo

konkurencyjne

jak f irmy

niedziałające w

zakresie CSR

Mniej

konkurencyjne

Nie w iem \

trudno

pow iedzieć

W większości badanych firm (82%) panuje przekonanie o możliwości uczciwego konkurowania na rynku.

Podmioty prowadzące działania CSR są bardziej konkurencyjne według niespełna ¼ badanych firm.

82%

Do tej pory rozmawialiśmy o różnych dziedzinach społecznej odpowiedzialności biznesu, które mogą być prowadzone przez firmy. Chciał(a)bym zapytać jakie

korzyści Pana(i) zdaniem może uzyskać Pana(i) firma stosując działania związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu?

29

Korzyści płynące z CSR Spontaniczne wypowiedzi

N=121

osoby, które

udzieliły

odpowiedzi

na pytanie

38%

13%

12%

7%

5%

4%

1%

17%

17%

Wizerunek firmy, reklama

Korzyści f inansow e,

oszczędności

Lepsza pozycja rynkow a

Więcej klientów

Zadow olenie pracow ników

Zadow olenie klientów

Przyw iązanie klientów

Inne

ŻADNE

m.in.: prowadzi do

zwiększenia

zatrudnienia,

satysfakcja (ogólnie),

zwraca uwagę innych

Zdecydowana większość badanych firm dostrzega korzyści wynikające z podejmowanych działań w zakresie

społecznej odpowiedzialności biznesu. Głównym benefitem takich działań zdaniem niespełna 40% badanych

jest korzystny wizerunek firmy, a co dziesiąta firma widzi w tym korzyści finansowe, lepszą pozycję na rynku.

Jakie mogą być trudności z wprowadzeniem zasad społecznej odpowiedzialności w biznesie w firmie takiej jak Pana/Pani?

30

Trudności związane z wprowadzaniem CSR Spontaniczne wypowiedzi

23%

10%

9%

6%

5%

4%

4%

2%

8%

33%

Koszty, trudności f inansow e

Ludzie (ogólnie)

Organizacja, w ielkość f irmy

Konkurencja,

konkurencyjność

Małe zainteresow anie

Procedury, praw o

Brak czasu

Realizacja działań

Inne

ŻADNE

N=124

osoby, które

udzieliły

odpowiedzi

na pytanie

m.in.: niechęć do

nowości, zrozumienie

idei

Blisko70% badanych firm dostrzega trudności z wprowadzaniem zasad CSR w biznesie, a są nimi głównie

koszty, zasoby ludzkie i organizacja firmy.

Czy według Pana(i) działania związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu są:

31

Potrzeba podejmowania działań związanych z CSR

N=202

ogółem 19%

45%

14%

8%

1%

12%

Zdecydow anie

potrzebne (5)

Raczej potrzebne

(4)

Nie są niezbędne

(3)

Raczej

niepotrzebne (2)

W ogóle

niepotrzebne (1)

Nie w iem

64%

Ponad 60% badanych firm dostrzega potrzebę prowadzenia działań według zasad CSR pozostali są zdania,

że tego typu działania nie są niezbędne lub wręcz są niepotrzebne. W firmach średniej wielkości większą

wagę przywiązuje się do działań CSR w biznesie.

Podejmowanie

działań

zatrudnienie

10-49 50-249

Potrzebne 62% 78%

Niepotrzebne 10% 3%

n 142 60


5%

11%

19%

37%

15%

13%

Zdecydow anie tak (5)

Raczej tak (4)

Ani tak, ani nie (3)

Raczej nie (2)

Zdecydow anie nie (1)

Nie w iem \ trudno pow iedzieć

Czy Pana(i) firma posiada spisane zasady postępowania w biznesie np. w zakresie współpracy z klientami, dostawcami, społecznością lokalną?

Czy pracownicy Pana/Pani firmy znają te zasady?

Czy w przyszłości zamierzacie Państwo spisać tego typu zasady postępowania w biznesie?

32

Posiadanie spisanych zasad postępowania w biznesie

N=202

ogółem

62%

1%37%

Nie posiada

spisanych zasad

Trudno

powiedzieć

Posiada spisane

zasady

n=74

95%

3%

2%

Pracow nicy

znają

zasady

Pracow nicy

nie znają

zasad

Nie w iem

n=128

Zamiar spisania zasad postępowania w biznesie

16%

Większość badanych firm nie posiada spisanych zasad

postępowania z otoczeniem biznesowym tj. kontrahentami,

społecznością lokalną. Ponad połowa z tych firm nie zamierza

dokonać spisania takich zasad w przyszłości.

52%

Identyfikacja grup zaangażowanych w CSR

34

Identyfikacja grup - założenia

**Przyjęto założenie, że za instytucję realizującą CSR uznawano podmiot, który deklarował (zdecydowanie), że

podejmuje przynajmniej 10 z 20 mierzonych działań z zakresu: ekologii, społeczności lokalnej, relacji

z otoczeniem biznesowym, społeczności pracowniczej. Niespełniający tego warunku byli traktowani jako

nierealizujący CSR.

W badaniu mierzono następujące wskaźniki CSR:

Pracownicy Rozmowy z pracownikami na temat planowanych zmian, rozwiązań wprowadzanych w całej firmie

Wprowadzanie zmian w organizacji z inicjatywy pracowników

Dodatkowe świadczenia dla pracowników np: udogodnienia dla matek, udogodnienia dla pracowników umożliwiające odpoczynek w

czasie pracy lub inne

Szkolenia pracowników w zakresie procedur antykorupcyjnych

Realizacja procedur BHP

Ekologia Segregacja odpadów np. poprzez oddzielne pojemniki na szkło, plastik itd.

Podejmowanie działań ograniczających zużycie wody lub energii

Stosowanie w produkcji surowce ekologiczne (z certyfikatem)

Przy wyborze kontrahentów zwracanie uwagi na przestrzeganie przez nich zasad ekologii

Czy klienci zwracają uwagę na ekologiczność produktów/usług?

Czy dostawcy lub podwykonawcy zwracają uwagę na ekologiczność Państwa produktów/usług?

Społeczność lokalna Materialne wspieranie osób lub instytucji potrzebujących, organizacji charytatywnych

Nieodpłatnie wykonywanie prac/usług na rzecz społeczności lokalnej

Celowo rekrutowanie do pracy pracowników z lokalnego rynku pracy

Uczestniczenie w przedsięwzięciach realizowanych przez samorządy lokalne, instytucje pozarządowe

Działalność biznesowa – relacje na rynku Posiadanie norm jakości (np. ISO)

Posiadanie certyfikatów ekologicznych

Posiadanie kodeksu etycznego

Posiadanie spisanych norm postępowania w relacjach z kontrahentami

Posiadanie narzędzi do mierzenia satysfakcji klientów z produktów/usług oferowanych przez instytucję

35

Identyfikacja grup

Wśród przedsiębiorstw MŚP zidentyfikowano grupy w różnym stopniu świadome, realizujące działania w zakresie

społecznej odpowiedzialności biznesu**.

I. Znający pojęcie CSR oraz realizujący działania w

zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji z

otoczeniem biznesowym oraz społeczności

pracowniczej.

II. Znający pojęcie CSR ale nierelizujący w ogóle lub w

małym stopniu działania w zakresie: ekologii,

społeczności lokalnej, relacji z otoczeniem

biznesowym oraz społeczności pracowniczej.

III. Nieznający pojęcia CSR ale realizujący działania w

zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji

z otoczeniem biznesowym oraz społeczności

pracowniczej.

IV. Nieznający pojęcia CSR oraz nierealizujący działań w

zakresie: ekologii, społeczności lokalnej, relacji

z otoczeniem biznesowym oraz społeczności

pracowniczej.

3%10%

13%

74%

Grupa I

Grupa II

Grupa III

Grupa IV

N=202

ogółem

Zdecydowana większość przedsiębiorstw MŚP w województwie zachodniopomorskim nie zna pojęcia CSR

oraz realizuje w niewielkim zakresie lub wcale działania związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu.

Wśród firm zaliczanych do grupy I (najbardziej świadomej) najliczniej reprezentowane są firmy ze Szczecina.

36

Prowadzenie działań CSR oraz ich systematyczność

rozmowy z pracownikami na temat planowanych zmian,

rozwiązań wprowadzanych w całej f irmie

wprowadzanie zmian w organizacji z inicjatywy

pracowników

dodatkowe świadczenia dla pracowników np:

udogodnienia dla matek, udogodnienia dla

pracowników umożliwiające odpoczynek w czasie pracy

lub inne

szkolenia pracowników w zakresie procedur antykorupcyjnych

realizacja procedurbezpieczeństwa

segregacja odpadów np. poprzez oddzielne pojemniki

na szkło, plastik itd.

ograniczanie zużycie wody lub energii

w produkcji stosuje się surowce ekologiczne (z

certyf ikatem) przy wyborze kontrahentów

zwraca uwagę na przestrzeganie przez nich

zasad ekologii

promowanie zasad proekologicznych

materialne wsparcie osób lub instytucji potrzebujących, organizacje charytatywne

nieodpłatne wykonywaniewybranych prac\usługina

rzecz społeczności lokalnych

rekrutacja z lokalnego rynku pracy

uczestniczy w przedsięwzięciach

realizowanych przez samorządy lokalne, instytucje

pozarządowe

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

28% 38% 48% 58% 68% 78% 88% 98%

Poziom występujących działań w MŚP

Syste

maty

czn

ość r

eali

zo

wan

ych

dzia

łań

prz

ez M

ŚP

Działania

dominujące w MŚP

w województwie

zachodniopomorsk

im

Studium przypadków

38

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – charakterystyka firmy

► Nazwa firmy: Serwis Szczecin Sp. z o.o. Firma istnieje na rynku od 1 lipca 2009 roku.

► Liczba pracowników: około 30 stałych (wszyscy zatrudnieni na etat) + 10 około czasowych (w zależności od

realizowanych zamówień)

► Profil działalności firmy:

► Budowa stacji paliw i baz magazynowych, a także

► Serwisowanie:

► Zbiorników magazynowych na paliwa zapalne ciekłe i gazowe,

► Odmierzaczy paliw płynnych i gazowych,

► Systemów automatycznego pomiaru poziomu napełniania, nieszczelności, kradzieży a także

zagrożeń związanych z wybuchem,

► Rozdzielni elektrycznych NN wraz z instalacją elektryczną

► Instalacji i armatury technologicznej związanej z przesyłem paliw ze zbiorników do odmierzaczy

(dystrybutorów)

► Elementów wizualizacji

► Stanowisk usługowych (Woda – Powietrze)

► Modułów LPG

► Firma posiada certyfikaty ISO w zakresie jakości świadczonych usług (od 2005 roku, wymóg zleceniodawcy),

ochrony środowiska, bezpieczeństwa i higieny pracy (w trakcie wdrażania).

► Działalność firmy oparta jest na startach w przetargach i w ten sposób zdobywaniu zleceń.

39

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – rozumienie pojęcia społeczna odpowiedzialność biznesu

► Definicja CSR: Odpowiedzialność pracodawcy, etyka biznesu, takie prowadzenie firmy, które sprawia, że

pracownicy mają poczucie współuczestnictwa, legalność i transparentność działań, informowanie pracowników o

planach firmy.

► Firma nie posiada żadnej sformalizowanej strategii związanej z CSR. Część realizowanych działań to efekt

funkcjonowania ISO, część jest pochodną stylu zarządzania firmą właściciela. Żadne z realizowanych działań nie

było dotychczas kojarzone ze społeczną odpowiedzialnością biznesu.

► Respondentka jest przekonana, że pojęcie to pojawia się systematycznie podczas wielu spotkań i szkoleń, w

których uczestniczą przedstawiciele firmy, ale do tej pory nie było używane w kontekście działalności firmy.

Teraz to pomaga nam w przetargach również, to jest nasza karta przetargowa, że mamy dokumenty ISO. Firmy są zadowolone, że ktoś

trzyma usługi na wysokim poziomie, że nie ma tutaj jakiejś przypadkowości, że coś się z tym dzieje.

DEFINICJA: Z naszego punktu widzenia, wydaje mi się, że chodzi tutaj o odpowiedzialność pracodawców, o etykę biznesu, o

prowadzenie firmy, żeby ludzie, którzy tam pracują również odczuwali takie współuczestnictwo, że firma to nie jest tylko coś takiego,

że idę na 8 godzin do pracy, ale jest to nasze życie, gdzie spędzamy bardzo dużo czasu. Jest to cały ogół, który kształtuje

środowisko, jakość usług, wpływ na innych ludzi, naszym zachowaniem, naszym ustosunkowaniem się do innych ludzi, do naszego

lokalnego otoczenia, bo w końcu to my tworzymy społeczeństwo.

40

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – działania ekologiczne

► Dbanie o odpowiednie zabezpieczenie odpadów (np. utylizowanie odpadów z wykorzystaniem Karty Odpadów),

► Przygotowanie i posługiwanie się instrukcjami postępowania (np. Instrukcja serwisanta) zawierającymi zasady

właściwego i bezpiecznego zachowania, a także schemat postępowania w sytuacjach problematycznych

► Wykonywanie systematycznych szkoleń pracowników w tym zakresie,

► Dbałość o racjonalne zużywanie wody i energii elektrycznej, np. korzystanie z energooszczędnych żarówek,

systematyczne wymienienie uszczelek w kranach, wyłączenie sprzętu kiedy się z niego nie korzysta

► Używanie biodegradowalnych środków czystości, segregacja śmieci

► Oszczędzanie papieru, np. niedrukowanie mali, drukowanie dwustronne, oddawanie zniszczonych kartek i zużytych

drewnianych palet do palenia w picach pracownikom, ułatwieniem jest korzystanie z dwustronnego xero i skanera

► Wysyłanie pracowników jeżdżących samochodami na szkolenia dla kierowców z ecodrivingu (oszczędność paliwa i

niższe opłaty za korzystanie ze środowiska)

► Współpraca z kontrahentami przestrzegającymi zasad ochrony środowiska, np. wybór takiej firmy czyszczącej

zbiornik na stacji paliw, która jest wiarygodna ma KRS, NIP, cieszy się pozytywną opinią na rynku, posiada

odpowiedni sprzęt i zabezpieczenia, dostarczy Kartę Odpadów dla zgromadzonego szlamu.

Respondentka jest przekonana, że mimo konieczności ponoszenia podwyższonych kosztów związanych z

działalnością ekologiczną podejmowanie jej przynosi benefity w postaci zwiększonej konkurencyjności firmy.

Dodatkowo pozwala na współpracę z dużymi koncernami paliwowymi, które zwracają szczególną uwagę na ochronę

środowiska.

41

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – działania ekologiczne – cytaty

W związku z tym, że my zajmujemy się odpadami ropopochodnymi, to jest odpad niebezpieczny, musimy dobrze przygotować

wszystkie pojemniki, żeby nic nie wyciekło, żeby nic się nie wylało, żeby nic nie wyciekło, bo wiadomo, że jest to problem.

Naszym zadaniem jest odpowiednio wszystko przygotować, przeszkolić pracowników, kierowników, żeby wszyscy wiedzieli, że

jest to ważne.

Jak zaczęliśmy stosować ISO, co początku wydawało się zbędną robotą papierkową, którą ktoś zaciągnął do Polski. Okazało się, że

to nie jest głupie, bo można u siebie w pracy w biurze światło wyłączać. Akwarium mamy i mamy czujnik i ono się nie świeci 24

godziny, tylko wtedy, kiedy my jesteśmy w pracy, później na noc to wyłączamy. Później przynosimy to do domu. Komputer nie

jest cały czas włączony, ładowarki są powyłączane z kontaktów, bo9 przecież wszyscy zostawiają namiętnie ładowarki w

kontaktach, później się tylko podłącza. Drukarki, po co, cały czas są na on, a można wyjść z pracy i wyłączyć.

Pytamy na przykład Urzędu Nadzoru Technicznego, czy Urzędu Miar, czy ta firma jest naprawdę odpowiedzialna, że nie wywożą

tego na pole, bo my sobie po prostu nie wyobrażamy, że można to wziąć i wywieźć w pole. Wiadomo, że wiąże się to z

pieniędzmi, bo my płacimy za tą utylizację, zmniejsza to trochę pulę zysku, ale nie da się przełożyć ochrony środowiska na to,

że my nie zarobimy paru groszy.

To nie są takie duże koszty, których nie można byłoby ponieść w ramach danej inwestycji. (…) Czy się zyskuje? Z finansowego

punktu widzenia, to nie, bo to tylko generuje koszt, zwiększa koszt inwestycji, ale musi być to ujęte, bo jeżeli nasz kontrahent,

jest to uczciwy kontrahent, on musi mieć też to w dokumentach, nie ma innej drogi w tym momencie. On wie, że jeżeli był

zbiornik o powiedzmy coś tam było, mogło nic tam nie być, bo tylko powiedzmy utylizuje się jakieś materiały, które czyściły ten

zbiornik, no to on musi mieć na to kartę odpadów, inaczej technologicznie się nie da. Kontrahent musi się z tym liczyć, że to

podniesie koszt inwestycji.

42

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – działania pracownicze

► Oferowanie pracownikom bezzwrotnych pożyczek/zapomóg (np. na lekarstwa).

► Współfinansowanie pracownikom studiów branżowych

► Nierozwiązywanie umowy o pracę z osobami, które długo przebywają na zwolnieniu lekarskim (powyżej 30 dni) lub

wracają po urlopie macierzyńskim

► Premie za dobrze wykonane zadanie, nabycie nowych umiejętności, a nawet za pozbycie się nałogu (1 000 PLN za

rzucenie palenia)

► Wysyłanie pracowników na szkolenia

► Przekazywanie pracownikom bonów Sodexo z okazji świąt, dofinansowanie wypoczynku

► Zaplecze socjalne – kuchnia umożliwiająca przygotowanie i spożycie posiłku

► Pożyczki z Funduszu Pracowniczego

► Oferowanie pracownikom biletów do teatru lub kina

► Otwartość na problemy pracownicze, przekazywanie pracownikom informacji, że w sytuacjach trudnych, np.

problemy rodzinne mogą liczyć na zrozumienie i pomoc firmy

► Informowanie pracowników o schemacie postępowania w sytuacjach nietypowych, np. przekazywanie informacji o

tym, że w przypadku zgubienia wiertarki należy przyjść do kierownictwa i poinformować o tym, a kupować tańszy,

ale gorszy zamiennik.

Respondentka ma wrażenie, że takie działania budują poczucie bezpieczeństwa, lojalność pracowników,

przywiązanie do firmy.

43

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – działania pracownicze – cytaty

Pracownik chciał wysłać swojego syna na wczasy językowe, ale brakowało mu 500 złotych. Też dostał bez problemu. Idzie się do

prezesa i mówi się o swojej sytuacji, że jest tak i tak. Nie są to takie częste przypadki, że jest to wykorzystywane.

Pracownik stracił teraz zęba. Pracował, gdzieś był na wyjeździe i gdzieś się uderzył, i stracił zęba. (…) Wtedy ten pan napisał taką

prośbę, czy mógłby dostać taką pożyczkę. Drogie takie coś jest. Na NFZ czekałby pewnie ze 2 lata.

Jak były dwie dziewczyny w ciąży, to pracowały po 4 godziny przy komputerze, a później naprawdę jest bardzo dużo prac biurowych,

które można robić. Albo niech siedzi przy tym komputerze pół godziny, a później niech pół godziny odpoczywa, niech chodzi i robi

coś sobie. Później szła na zwolnienie lekarskie, bo to już taki czas gdzie się nie wysiedzi w tym jednym miejscu. Bez problemu szły i

urodziły. Była impreza, że urodziły i wracały bez problemu do swoich obowiązków.

Jest pracownik, który wyrobił się w terminie, zasłużył na to, to dostaje też premię. Premia roczna też się czasami zdarza za poprzedni

rok, jak firma przyniosła zyski i fajnie wszystko było. Pracownicy też wtedy dostają premię.

Była raz taka sytuacja, że chyba 3 lata temu, prezes powiedział, że kto rzuci palenie dostanie 1 000 złotych, ale jak go zobaczę z

papierosem to będzie musiał oddawać. Nasz jeden kolega nie pali od tej pory. Dostał premię.

Oprócz tego, które musimy zrobić, kierownik zgłasza zapotrzebowanie takiego szkolenia dla serwisantów, czy my dla księgowej z

takiego i takiego zakresu. Ja z zakresu ISO do prezesa. Ewentualnie pracownik mówi, że przydałoby się, bo znalazł takie szkolenie i

takie i przydałoby się to zrobić. Wtedy oceniając, że faktycznie dla prowadzenia firmy jest to fajna rzecz, tania, czy opcjonalnie coś

innego, to wtedy też. Naprawdę tutaj nie ma oszczędzania pieniędzy na szkolenia u nas.

44

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – społeczność lokalna i relacje na rynku

► Społeczność lokalna

► Systematyczne uczestniczenie w akcjach organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, wspieranie akcji

organizowanych przez Straż Pożarną, wspieranie Domu Samotnej Matki

► Zatrudnianie osób niepełnosprawnych na stanowiska, które umożliwiają im podjęcie pracy na podstawie orzeczenia

lekarskiego

► Relacje na rynku

► Realizowanie wyłącznie zleceń uzyskiwanych za pośrednictwem publicznych przetargów

► Systematyczne przesyłanie kontrahentom (stacjom paliw) ankiet mierzących poziom satysfakcji ze współpracy, często

kontakt telefoniczny służący zbadaniu zadowolenia.

► Regularne płacenie faktur, które pozwala czasem uzyskać pozytywna odpowiedź na pytanie o możliwość późniejszego

uregulowania należności.

W opinii respondentki przestrzeganie zasad regulujących działalność biznesową jest bardzo opłacalne. Umożliwia

uczestnictwo w przetargach – zaproszenie do nich i wygranie ich.

Przetargi, to przede wszystkim, dostajemy zapytania ofertowe od firm, czy mail, czy poczta tradycyjna. To nie jest tak, że: Heniu, zrobisz mi coś, bo

mi się popsuło. Nie ma czegoś takiego, wszystko jest ze zlecenia. Czy fax, czy poczta, czy mail, nie ma czegoś takiego, że dzwoni się i: czy

możecie nam zrobić. Nie, nie moglibyśmy, prosimy o zlecenie w jakiejś formie pisemnej. To też eliminuje jakieś dziwne fuchy, które mogłyby się

pojawić u pracowników później.

Opłaca się, bo można wygrać te przetargi, a tamci nie wygrywają. Nawet nie mają możliwości przystąpienia do przetargu. Tu jest taki duży plus.

Każdy człowiek, to jest człowiek, czy duży, czy gruby, czy mały, czy może w czymś nie domaga, w jakimś zakresie. Magazynier może być trochę

głuchy. To nie przeszkadza. On nie pracuje gdzieś na zewnątrz. (…) Trzeba głośno krzyczeć. Nam to nie przeszkadza. Każdy lubi się podrzeć.

45

Serwis Szczecin Sp. z o.o. – podsumowanie

► Respondentka jest przekonana, że podejmowane przez firmę działania, pomimo zwiększania kosztów,

przynoszą szereg korzyści. Wiążą się one zarówno z budowaniem pozytywnego wizerunku firmy wewnątrz,

co owocuje wyższą jakością pracy, jak też na zewnątrz, co pozwala brać udział w większej liczbie

przedsięwzięć jako firma uczciwa i rzetelna.

► Przeprowadzona analiza przypadku pozwala wysnuć wnioski, że za podejmowane działania wchodzące w zakres

pojęcia społecznej odpowiedzialności biznesu dopowiedzianych jest kilka, wzajemnie uzupełniających się

czynników.

► Współpraca z dużymi firmami wymagającymi od kontrahentów posiadania ISO.

► Wdrażanie w firmie ISO.

► Dbanie o transparentność działań.

► Styl zarządzania spółką przez właściciela.

Firmy, które przestrzegają tych wszystkich zasad to firmy, z którymi naprawdę można pracować w ciemno. Do których zaufanie mamy. Są takie

firmy, o których wiemy, że nie musimy ich 5 razy dokumentów sprawdzać, bo wiemy, że oni zawsze zrobią to dobrze. To jest pół

odpowiedzialności mniej i takiego, czy będzie działać, czy nie będzie działać. Współcześnie nie można sobie na to pozwolić, to po prostu

musi działać.

46

GLASPOL Sp. z o.o. – charakterystyka firmy

► Nazwa firmy: GLASPOL Sp. z o.o., od początku 2011 GLASSOLUTIONS Polska

GLASSOLUTIONS Polska powstał w 1991 roku jako firma prywatna GLASPOL. Od 1994 roku jest częścią Saint-

Gobain - jednego ze 100 największych koncernów przemysłowych na świecie. W roku 2011 jako członek 240

zakładów obróbki i dystrybucji szkła płaskiego, GLASPOL podjął działania mające na celu ujednolicenie

tożsamości, oraz budowę globalnej marki GLASSOLUTIONS Saint - Gobain.

► Firma posiada 8 zakładów produkcyjnych, zlokalizowanych kolejno: w Jaroszowcu, w Lubartowie, w Poznaniu, w

Namysłowie, w Pruszkowie, Barczewie, Gdyni i w Szczecinie.

► Liczba pracowników: 126 osób (3 linie produkcyjne i linie do hartowania szkła), wszyscy pracownicy zatrudnieni na

etat

► Profil działalności firmy :

► Produkcja szkła budowlanego

► Zespolonego

► Ogniowego

► Hartowanego w różnej postaci przetworzenia

► Firma posiada ISO 14001 (środowiskowe) i dotyczące BHP

47

GLASPOL Sp. z o.o.– rozumienie pojęcia społeczna odpowiedzialność biznesu

► Respondent nie spotkał się przed badaniem z pojęciem społecznej odpowiedzialności biznesu.

► Definicja CSR: Działania zmierzające do sprzyjania społeczeństwu.

► Firma nie posiada żadnej sformalizowanej strategii związanej z CSR. Wszystkie realizowane zadania działania to

efekt zachowywania pryncypiów grupy Saint – Gobain i poszanowania prawa. Żadne z realizowanych działań nie

było dotychczas kojarzone ze społeczną odpowiedzialnością biznesu.

- Generalnie zetknąłem się w momencie rozmowy telefonicznej. Wcześniej niestety o tym nie słyszałem.

- Dobra. To z czym się panu kojarzy?

- Rozumiem, że są to wszelkie działania biznesowe przedsiębiorców, ukierunkowane w jakiś sposób na sprzyjanie społeczeństwu, tak? W

szczegółach – nie wiem.

48

GLASPOL Sp. z o.o.– działania ekologiczne

► Ze względu na duże zużycie wody w procesie produkcyjnym wybudowanie przepompowni ścieków

► Inwestycje umożliwiające zmniejszenie zużycia wody (np. ustanowienia nowych procedur)

► Wymaganie od podwykonawców i dostawców działania zgodnego z prawem i z poszanowaniem środowiska

► Podejmowanie działań zmierzających do oszczędzani energii elektrycznej

► Inicjowania działań zmierzających do uregulowania sytuacji wodno-prawnej w zakresie wód ściekowych

► Segregowanie odpadów

Podejmowanie działań z tego obszaru pozwala sprostać wymaganiom wszelkich organów kontrolujących.

Respondent nie ma poczucia, że jest to istotne dla kontrahentów.

Podjęliśmy działanie, inwestycje mające na celu redukcję zużycia wody, tak? Bo są maszyny, które mogą zużywać tej wody mniej lub

więcej. W tym roku podjęliśmy działania, które doprowadziły nas do punktu, gdzie o 30% mnie wody zużywamy niż w zeszłym roku,

zachowując produkcję wyższą o 10%.

Jeżeli są to pracownicy kontraktowi wykonujący u nas usługi, to oczekujemy od nich, wymagamy od nich, włącznie z podpisaniem

umowy, pozwoleń środowiskowych i zaświadczeń BHP, że pracownicy, którzy wykonują pracę na nasze zlecenie, ale będący

pracownikami firm zewnętrznych, posiadają wszelkie uprawnienia dozorowe i wszelkie szkolenia

Dążymy do uregulowania sytuacji wodno-prawnej w zakresie wód ściekowych, wód opadowych, tutaj w tym regionie, bo sytuacja jest

bardzo mocno niejasna. Firma Drobimax, czyli nasz sąsiad z naprzeciwka, posiada rurociąg spławny, aczkolwiek zarówno my, jak i

tutaj firma ościenna, nie posiadamy aparatu wodno-prawnego. Więc nad tym dokumentem w zasadzie, nad uregulowaniem tego,

włącznie z sąsiadami tutaj, z sąsiednimi firmami pracujemy.

49

GLASPOL Sp. z o.o. – działania pracownicze

► Kładzenie szczególnego nacisku na bezpieczeństwo pracy – koncentrowanie się na wpajaniu pracownikom

odpowiedniej postawy w stosunku do materiału, z którym pracują

► Organizowanie szkoleń wynikających z przepisów prawa (wstępnych, okresowych) i wewnętrznie narzuconych

przez grupę, np. sortowanie odpadów, utrzymywanie czystości, a także organizowanych w ramach Uniwersytetu

Saint - Gobain

► Oferowanie wszystkim pracownikom ubezpieczenia grupowego

► Zaplecze socjalne: stołówka z szafkami śniadaniowymi, lodówką, mikrofalówką automatem do kawy

► Polityka prorodzinna: matki małych dzieci traktowane są z pełnym zrozumieniem dla ich sytuacji, dodatkowo

wszystkie kobiety powróciły do pracy po urlopie macierzyńskim

► Systematyczne (raz na miesiąc lub dwa) organizowanie spotkań z pracownikami, na których przekazywane są im

informacje dotyczące wskaźników bezpieczeństwa, wyników osiąganych przez firmę, pojawiają się również wnioski

pracowników etc.

► Dostępność pożyczek z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych

► Przekazywanie pracownikom paczek lub bonów przed świętami

Dzięki podejmowaniem tych działań respondentowi towarzyszy poczucie nadążania za rozwojem rynku,

nowoczesnością, obowiązującymi trendami. Dodatkowo zwiększa to wydajność pracy (instalacja nowych maszyn) i

lojalność (poczucie pracowania w firmie, która przestrzega prawa i jest otwarta na informację zwrotną od

pracowników).

50

GLASPOL Sp. z o.o. – działania pracownicze – cytaty

W procesie produkcyjnym mamy też takie hasła, które w zasadzie przekazujemy każdemu nowozatrudnionemu pracownikowi. Bo

niestety psychologia człowieka jest taka, że jeżeli widzi, że coś upada, to stara się to łapać. Pracujemy ze szkłem, które jest

bardzo ostre. I jeżeli szkło upada, to broń Boże go nie łapać. Więc wszędzie na hali produkcyjnej mamy bannery, mamy jasne,

klarowne takie wizualne znaki: „Ratuj siebie, a nie szkło”. Czy: „Szkło jest kruche, życie jeszcze bardziej”.

Mamy też pewien program w firmie. Nazywa się on „Bezpieczny Glasspol”. W tym wypadku każdy z pracowników, naszych

produkcyjnych, może wnieść pomysł do firmy, realizacja którego zapewni podniesienie poziomu bezpieczeństwa, redukcję

odpadów lub redukcję jakiegokolwiek czynnika szkodliwego. I w wyniku takiego pomysłu, w zasadzie jego później urealnienia,

pracownik otrzymuje premię. Jest to premia w wysokości od 300 do 2000 zł nawet. (…) Generalnie statystycznie wyłaniamy 3-4

takie projekty rocznie. Różnego rodzaju. Ostatni projekt to np. było to, co zrealizowaliśmy, krzesła spełniające wymogi pracy

powyżej 4 godzin pracy siedzącej dla pracowników administracji. Był też projekt w tym roku zasłonienia świetlików przed

blaskiem słonecznym i kilka w zasadzie innych.

Nawet jeżeli już nie karmią, a dzieci są małe, do 2, do 3 lat, chodzą do przedszkola, tutaj też nie robimy problemów, jeżeli pani chce

się zwolnić z pracy wcześniej, bo musi odebrać dziecko. Albo badania, dziecko zachoruje, do przedszkola, do lekarza, nie robimy

z tym żadnych problemów.

Więc to jest bardziej kwestia tego, że ok., ponosimy, jest to związane z kosztami? No ale każda działalność wiąże się z kosztami.

Można prowadzić albo nisko kosztową, albo wysoko kosztową, albo pośrednio kosztową, mając właśnie ten komfort spełnienia

wszelkiego rodzaju wymagań. I też poniekąd nadążania za tym trendem.

51

GLASPOL Sp. z o.o. – społeczność lokalna i relacje na rynku

► Społeczność lokalna

► Zatrudnianie pracowników z lokalnego rynku

► Udzielanie dodatkowych rabatów klientom realizującym zlecania na rzecz instytucji użyteczności publicznej

► Relacje na rynku

► Dobieranie podwykonawców spełniających określone wymogi, np. posiadających odpowiednią dokumentację.

► Monitorowanie poziomu satysfakcji klientów – służby handlowe raportują do działu obsługi klienta i dyrekcji. Dotyczy to

głównie kluczowych klientów. Mniejsi mają szansę zgłaszania swoich uwag droga telefoniczną lub mailową.

► Przestrzeganie Pryncypiów i Zasad Zachowania Grupy, m. in. poszanowanie i przestrzeganie prawa, przestrzeganie

kodeksu pracowniczego, poszanowanie ochrony środowiska, umowa o zakazie konkurencji, czyli uczciwe konkurowanie

etc.

Uczciwe konkurowanie to zdaniem respondenta wyraz dojrzałości biznesowej, a brak uczciwości w dłuższej perspektywie

nie nie jest działaniem racjonalnym i nie prowadzi do niczego dobrego.

My w swojej branży, mogę śmiało powiedzieć, że uczciwie konkurujemy. (…) Mamy konkurencję 2 km stąd, również jest to spory zakład,

działający praktycznie na tym samym rynku. Uczciwie.

Jeżeli nie dbamy o jakość, to stracimy klientów. Jeżeli zaniżamy ceny, no to w pewnym momencie odbije się to na wyniku produkcji… na wyniku

finansowym i na jakości.

Wie pani, należymy do koncernu, jak wspomniałem, dużego, gdzie przestrzeganie prawa jest w zasadzie priorytetem. Nigdy nie słyszałem, żeby

któryś z naszych podwykonawców był niezadowolony z tego, że nie wypłaciliśmy.

52

GLASPOL Sp. z o.o. – podsumowanie

► Respondent ma poczucie, że podejmowane przez firmę działania są niezbędnym elementem właściwego

prowadzenia biznesu. Pozwalają one budować pozytywny wizerunek wśród klientów, kontrahentów i

pracowników.

► Przeprowadzona analiza przypadku pozwala wysnuć wniosek, że powodami prowadzenia w firmie działań, które są

elementem SCR są:

► Przynależność do grupy i realizowanie jej celów oraz wdrażanie pryncypiów (np. ochrona środowiska,

uczciwe i zgodne z prawem traktowanie pracowników)

► Dostosowywanie się do wymogów rynku (np. dbanie o odpowiednio wysoką jakość, uczciwa konkurencja.

O tej społecznej odpowiedzialności biznesu nie słyszałem, a wszelkie, wszystkie działania które prowadzimy w zasadzie wynikają z zasad

działania grupy. Także my nie jesteśmy ukierunkowani na to, żeby dogonić oczekiwania społeczeństwa, tak? Odnośnie społecznej

odpowiedzialności biznesu, tylko i wyłącznie interesuje nas spełnienie wymagań. I w zasadzie my sobie sami podnosimy poprzeczkę,

tak, organizując różnego rodzaju audyty bądź wprowadzając pewnego rodzaju unowocześnienia czy audytowanie ISO, czy różnego

rodzaju certyfikaty zgodności. To jest poniekąd wymóg rynku, to jest poniekąd spełnienie wymagań grupy, bo to też grupa nam narzuca.

Wydaje mi się, że na dłuższą metę, to tylko i wyłącznie takie firmy, które w swojej działalności wdrażają zasady społecznej odpowiedzialności

biznesu mają rację bytu. Gdyż… czy to oszczędzanie, czy to w jakiś sposób nawet nieinwestowanie… czy nieinwestowanie w BHP? W

bezpieczeństwo, ewentualne wypadki i koszty odszkodowania, kontrole, nadzór budowlany… no, na dłuższą metę nie jest to opłacalne.

(…) Przykładowo, jeżeli spółka nie przestrzega przepisów, jeżeli spółka jest cyklicznie kontrolowana przez nadzór budowlany,

Państwową Inspekcję Pracy, pod kątem niespełnienia określonych wymagań rynku bądź prawa? (…)To ta firma, no, w pewnym

momencie nie jest postrzegana dobrze ani przez sąsiednie firmy, otoczenie, ani przez pracowników.

Wnioski

54

Wnioski (ogólne)

Świadomość społecznej odpowiedzialności biznesu jest niska wśród zachodniopomorskich

przedsiębiorstw.

Działania podejmowane przez przedsiębiorców są na podstawowym poziomie

i często nie są kojarzone ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Te działania to:

przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, ograniczanie energii, angażowanie pracowników

w zmiany w firmie, korzystanie z lokalnych zasobów ludzkich

w przypadku rekrutacji pracowników.

CSR to zestaw sprzężonych ze sobą działań realizowanych w obszarze pracowników oraz

otoczenia biznesowego i społecznego. Ścisła współpraca firm ze społecznością lokalną

występuje rzadko, a jeśli już jest spotykana, to nie ma charakteru ciągłego, powtarzalnego.

Pewną różnicę można dostrzec w obszarze ekologii. W skali ogółu firm w województwie

zachodniopomorskim segregacja materiałów i odpadów oraz promowanie wewnątrz firmy

oraz w jej otoczeniu zachowań proekologicznych występuje rzadko, ale jeśli firma je

realizuje to na ogół w sposób systematyczny i rozwojowy. O takiej konsekwencji

w działaniach nie można powiedzieć w przypadku zmian wprowadzanych z inicjatywy

pracowników, które są prowadzone ad hoc.

Pozytywne podejście do idei i działań związanych z CSR można częściej spotkać wśród

firm średniej wielkości niż firm małych. Jednym z głównych problemów braku świadomych

działań CSR jest dostrzeganie niewielu korzyści z ich stosowania. Firmy, które prowadzą

takie działania zwracają uwagę na dwa czynniki pozytywne tj. wzmacnianie lub poprawa

wizerunku firmy oraz budowanie przewag na rynku. W tym drugim przypadku

inwestowanie w ekologię, pracowników, społeczność lokalną pozwala firmom być bardziej

konkurencyjnymi, świadczącymi usługi lepszej jakości.

55

Wnioski (różnice w regionie)

Większość analizowanych wskaźników dotyczących świadomości i działań prowadzonych w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu w segmencie małych i średnich firm w równym stopniu pokazuje niski poziom wiedzy zarówno w regionie szczecińskim jak i koszalińskim.

Nieznacznie lepszy poziom znajomości i realizacji działań CSR reprezentują firmy obecne w podregionie szczecińskim.

Jeśli chodzi o działania w sferze miejsca pracy, to niezależnie od regionu podmioty z segmentu małych i średnich firm CSR wiążą z przestrzeganiem prawa i rzadko z działaniami dobrowolnymi takimi jak np. wprowadzanie zmian w organizacji z inicjatywy pracowników lub szkolenia z zakresu procedur antykorupcyjnych (nieznacznie lepszy wynik uzyskano w Szczecinie).

W sferze ekologii również stwierdzono niewielkie zróżnicowanie między regionami. Niezależnie bowiem od lokalizacji firmy małą rolę przywiązuje się do ekologiczności działań kontrahentów (nieznacznie lepiej wypada podregion koszaliński) jak również w małym stopniu takie działania są podejmowane w badanych firmach (poza ograniczaniem zużycia energii).

W dziedzinie relacji firma-społeczność lokalna podregion szczeciński, a przede wszystkim Szczecin wypada gorzej niż koszaliński. Chodzi głównie o rzadziej spotykane podejście zgodnie z którym firma celowo rekrutuje pracowników z lokalnego rynku pracy jak również współuczestniczy w projektach samorządu lokalnego.

Posiadanie norm jakości, postępowania z kontrahentami, narzędzi do monitorowania satysfakcji klientów częściej dotyczy firm średniej wielkości zlokalizowanych głównie na terenie Szczecina.

56

Komentarz do badań (1)

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw (ang. CSR – Corporate Social Responsibility), a więc taki

sposób zarządzania, który dąży do harmonii między aspektami ekonomicznymi, społecznymi i środowiskowymi, funkcjonuje

w Polsce – w formie systematycznej i skodyfikowanej – głównie w dużych przedsiębiorstwach. W większych firmach

częściej spotkać można spisane procedury (kodeksy postępowania, kodeksy etyczne), strategie (m.in. strategie

zrównoważonego rozwoju) oraz inne artefakty świadczące o systemowym wdrożeniu CSR. Odzwierciedleniem tego

zaangażowania są m.in. raporty społeczne, w Polsce jeszcze nieliczne, zawierające mniej lub bardziej szczegółowe dane

podsumowujące działania danej firmy w zakresie CSR (z których część przygotowywana jest zgodnie z uznaną na świecie

metodologią Global Reporting Initiative, GRI).

Pozostając jednak na poziomie wyłącznie dużych podmiotów, w tym przede wszystkim korporacji

transnarodowych (uważanych za pionierów i liderów społecznej odpowiedzialności w formule skodyfikowanej), zamykamy

się na sektor przedsiębiorstw małych (w tym mikro) oraz średnich, stanowiący znakomitą większość (pod względem

ilościowym) sektora prywatnego w Polsce. Zamknięcie to jest jednak nieuzasadnione, bowiem CSR nie ogranicza się - choć

w zamyśle powinien do tego dążyć - do formuły spisanych kodeksów i procedur. Społeczna odpowiedzialność biznesu to

dziedzina wielce interdyscyplinarna, a jej granice koncepcyjne pozostają nieostre i wciąż ewoluują, z całą pewnością można

jednak stwierdzić, iż występuje ona także w formule „nieuświadomionej” w wielu mniejszych podmiotach gospodarczych.

Aby jednak zweryfikować, w jakim stopniu koncepcja ta stosowana jest w praktyce wśród rodzimych MŚP i aby wesprzeć

sektor odpowiednią edukacją w tym zakresie, konieczne jest stworzenie swoistej „mapy” stanu społecznej

odpowiedzialności. Mapa taka powstaje dzięki coraz liczniejszym projektom regionalnym, które zawierają komponent

badawczy. Na obecnym etapie dysponujemy jeszcze nielicznymi wynikami z poszczególnych województw, a różnice

metodologiczne powodują trudności porównawcze. W przypadku województwa zachodnipomorskiego istotne może być

zestawienie wyników z badaniem przeprowadzonym w latach 2010-2011 w województwie pomorskim w ramach projektu

RespEn.

Natalia Ćwik

Menedżerka ds. Zarządzania Wiedzą

Forum Odpowiedzialnego Biznesu

www.responsiblesme.eu 1

1

57


Należy również podkreślić, iż wszystkie prowadzone dotąd badania z udziałem MŚP w zakresie społecznej

odpowiedzialności przedsiębiorstw mają charakter deklaratywny – respondenci udzielają odpowiedzi, które nie są

poddawane weryfikacji, np. w formie audytu. Jest to zatem raczej badanie stanu świadomości zagadnień związanych

z CSR, która może w znacznym stopniu odbiegać od realnych działań podmiotów udzielających odpowiedzi.

Samoświadomość pozostaje jednak ważną wskazówką dla prowadzenia dalszych działań skierowanych do sektora MŚP,

pozwala określić punkt wyjścia dla projektów edukacyjnych, szkoleniowych, a także kontynuacji przedsięwzięć

o charakterze badawczym.

Natalia Ćwik



58


Na pierwszy rzut oka powiedzieć można, iż respondenci z województwa zachodniopomorskiego odznaczają

się znacznie mniejszym stopniem świadomości CSR (znajomość pojęcia „społeczna odpowiedzialność biznesu” na

poziomie 14% w zachodniopomorskim i 57% w pomorskim), a także mniejszym optymizmem co do własnych „osiągnięć” w

tym obszarze, niż ich odpowiednicy z woj. pomorskiego. Różnica ta wynika być może z faktu, iż w przypadku projektu

RespEn do badania wytypowano przede wszystkim przedsiębiorstwa współpracujące z zagranicznymi kontrahentami (ci

zaś mogą edukować swoich dostawców w zakresie CSR poprzez np. odpowiednie kryteria przetargowe lub inne

wymagania stawiane już na etapie współpracy). Trzeba jednak zaznaczyć, że niska znajomość pojęcia nie musi przekładać

się na brak zaangażowania w tej sferze. Dalsze wyniki badania częściowo weryfikują to założenie. Różnice między

badaniami pojawiają się także na poziomie definicji. W przypadku respondentów z woj. zachodniopomorskiego akcent

położony jest na kwestie pracownicze, w pomorskim zaś na relacje z klientami (znowu – tłumaczyć to można większym

nastawieniem firm poddanych badaniu w projekcie RespEn na współpracę z zagranicą, w tym działalność eksportową).

Przedstawiciele firm z zachodniej części Pomorza trafnie identyfikują również CSR z dbałością o ekologię, relacje z

otoczeniem (społecznym i rynkowym) oraz kwestie etyczne. Cieszyć może umiejscowienie działań z zakresu szeroko

rozumianej filantropii (sponsoring, darowizny, działalność charytatywna) na samym dole pojęć utożsamianych z CSR – w

istocie, działania tego rodzaju zaliczane są, wedle koncepcji, do sfery zaangażowania społecznego, które (zwłaszcza w

przypadku mniejszych firm) bywa niepowiązane z celami strategicznymi przedsiębiorstwa.

Natalia Ćwik



59

Komentarz do badań (3) Natalia Ćwik



Co jednak jest pozytywne z przyczyn definicyjnych, niekoniecznie może być dobrym sygnałem na temat relacji

z lokalną społecznością – w przypadku mniejszych przedsiębiorstw to właśnie zaangażowanie społeczne w najbliższym

otoczeniu wydaje się bardziej istotne z punktu widzenia relacji z interesariuszami. Firmy te, z racji swojej wielkości i zasięgu

działania, są bowiem silniej powiązane z bliskim otoczeniem niż np. firmy duże. W dalszej części badania (Społeczność

lokalna) dowiadujemy się, iż istotnie, zaangażowanie respondentów w pomoc lokalnej społeczności jest stosunkowo niska

(wsparcie materialne, działania o charakterze woluntarystycznym), co świadczyć może o małym stopniu rozpoznania

potrzeb lokalnej społeczności i/lub o niskim poziomie kapitału społecznego w regionie. Choć ok. 60% deklaruje, iż wspiera

osoby indywidualne i organizacje ze swoich okolic, są to działania nieregularne, inicjowane głównie przez osoby

zarządzające firmą. Niskie regularne zaangażowanie w sprawy lokalne potwierdza też analiza prowadzonych przez badane

podmioty działań i ich systematyczności (matryca, slajd 36). Wydaje się zatem, że badane firmy pozostają w oderwaniu od

lokalnych społeczności, nie rozpoznają dobrze (być może w ogóle nie identyfikują) ich potrzeb i zachowują dystans wobec

relacji pozarynkowych. W tym aspekcie respondenci z woj. zachodniopomorskiego zbliżają się do „sąsiadów” badanych

w projekcie RespEn, którzy zaangażowanie w sprawy społeczności lokalnej wskazali jako najmniej istotne z punktu

widzenia prowadzonej działalności.

Wynik ten jest zbieżny ze wszystkimi niemal badaniami prowadzonymi w tej sferze w sektorze MŚP – zaangażowanie społeczne mniejszych firm jest

najczęściej pochodną osobistych preferencji właścicieli, realizowane jest nieregularnie, w formie tzw. odruchu serca, bez strategicznego

ukierunkowania np. na wybraną (na podstawie analizy) grupę interesariuszy.

2

2

60


Przyjrzyjmy się zatem działaniom w sferze miejsca pracy, deklarowanym przez respondentów jako

priorytetowe w ich rozumieniu CSR. Czy – zakładając iż sprawy pracownicze, wedle badanych, w największym stopniu

świadczą o społecznej odpowiedzialności przedsiębiorcy – można zatem przypuszczać iż w tej sferze prowadzą oni bardziej

zaawansowane inicjatywy? Niestety nie. „Społecznie odpowiedzialne” działania w miejscu pracy to, wedle badanych, przede

wszystkim przestrzegania procedur BHP, a więc de facto przestrzeganie podstawowego prawa. Oczywiście, stosowanie

odpowiednich procedur i przepisów to działania godne pochwały, zwłaszcza w sektorze MŚP, gdzie ten aspekt bywa

zaniedbany. To, co może niepokoić to rozdźwięk między deklarowanym stopniem zaawansowania tych procedur (96% -

jako działanie stosowane systematycznie) a pozostałymi aspektami. Na drugim miejscu (łącznie 84% odpowiedzi

pozytywnych) znalazły się rozmowy z pracownikami na temat działań firmy (w tym zmian itd.). Może to świadczyć

o wysokim stopniu partycypacji pracowniczej, nie jesteśmy jednak w stanie, bez przeprowadzenia pogłębionej analizy,

jakości tych działań. Nie wiemy na ile rozmowa jest dialogiem oraz czy jaka jest jakość komunikacji na tym szczeblu. Można

założyć, iż w mniejszych przedsiębiorstwach komunikacja tego typu jest wymuszona z racji struktury zatrudnienia, jednak

samo informowanie pracowników o planach firmy nie oznacza, iż komunikacja funkcjonuje w postaci dwukierunkowej

(uwzględnianie sugestii pracowników, stworzenie odpowiednich kanałów komunikacji umożliwiających dialog itd.). Co

prawda, 72% badanych deklaruje iż uwzględnia (lub raczej uwzględnia) postulaty pracowników, jednak nie jest to procedura

realizowana systematycznie. Niskim zainteresowaniem cieszą się również świadczenia dodatkowe, a kwestia edukacji

w zakresie praktyk antykorupcyjnych pozostaje całkowicie marginalna. Pośród działań najczęściej realizowanych w tej

sferze przez badanych znajduje się również „rekrutacja z lokalnego rynku pracy” – znowu, o ile pozyskiwanie kapitału

ludzkiego z lokalnych obszarów może być działaniem o wymiarze pozytywnym, nie jesteśmy w stanie stwierdzić jakości

takie rekrutacji (z punktu widzenia CSR istotne są np. kwestie równości płci itd.). Wydaje się, iż badani przedsiębiorcy nie są

w pełni świadomi potrzeb swoich pracowników (tu, znowu, pojawia się postulat edukowania w zakresie identyfikacji

i adresowania potrzeb interesariuszy), co może wynikać z faktu ogólnie niskiej świadomości korzyści biznesowych

płynących z tego rodzaju rozwiązań.

Natalia Ćwik



61


W sferze ekologii badani przedsiębiorcy wykazują, można powiedzieć, najbardziej oczywiste z biznesowego

punktu widzenia zainteresowanie działaniami umożliwiającymi optymalizację kosztów, a więc oszczędzaniem energii oraz

wody. Dalsze odpowiedzi wskazują jednak na dość powierzchowne zainteresowanie kwestiami środowiskowymi.

Obserwując odpowiedzi dotyczące stosowania ekologicznych surowców i weryfikacji pod tym kątem procedur własnych

i partnerów biznesowych zauważyć można wyraźny brak impulsów ze strony klientów i kontrahentów – co jest

prawdopodobnie najbardziej „rynkowym” instrumentem promocji CSR. Brak zainteresowania konsumentów walorami

produktów/usług innymi poza ceną i jakością to zjawisko w Polsce jeszcze powszechne, potwierdzone licznymi badaniami

(chociaż liczna zainteresowanych tzw. odpowiedzialną konsumpcją systematycznie rośnie). Z kolei presja ze strony

kontrahentów może pojawić się w przypadku jeśli mniejsze podmioty mają do czynienia z przedsiębiorstwami stosującymi

odpowiednie normy i standardy – tutaj, znowu, założyć można, iż badane podmioty nie prowadzą szerokiej współpracy

z tego rodzaju klientami, w czym znowu nieco odróżniają się od respondentów z woj. pomorskiego. Badanie w ramach

projektu RespEn wykazało dodatkowo, iż niskie zainteresowanie sprawami środowiska wynika m.in. z braku świadomości

wpływu, jaki wywierają firmy reprezentowane przez respondentów na otoczenie (przekonanie o „nieszkodliwości”

działalności dla środowiska bywa szczególnie silne wśród firm usługowych). Być może także w przypadku firm z woj.

zachodniopomorskiego świadomość taka jest niewystarczająca, zważywszy, iż wyniki dotyczące pozostałych obszarów

potwierdzają ich ogólnie niską orientację w systemie relacji z różnymi rodzajami interesariuszy. Optymistycznie, ponad 60%

badanych deklaruje, iż „promuje” zachowania pro środowiskowe wśród pracowników – ponownie, należałoby zastanowić się

co oznacza taka promocja i czy samo prowadzenie działań zaliczanych do ekologicznych oznacza, iż pracownicy przejmują

to jako nawyki we własnej pracy. Niepokojący jest fakt, iż aż 40% badanych w ogóle nie prowadzi segregacji odpadów,

a zatem otwarcie przyznaje, iż nie przestrzega podstawowych regulacji środowiskowych. Warto jednak zaznaczyć, że

system segregacji i zbiórki odpadów w Polsce to system mocno niedoskonały, należałoby więc zweryfikować jego

sprawność w badanym regionie, aby stwierdzić, czy taka postawa jest wynikiem nieświadomości lub złej woli

przedsiębiorców czy brakiem odpowiedniej struktury.

Natalia Ćwik



62


W sferze relacji z rynkiem (klientami, kontrahentami, dostawcami) badane firmy prezentują postawę

niejednolitą. Średnio połowa z nich prowadzi badania satysfakcji i inne działania umożliwiające weryfikację jakości relacji

z otoczeniem rynkowym, w tym także w aspekcie etycznym. Nie jest to zaskoczeniem z racji tego, iż wymienione

instrumenty rozwinięte są zazwyczaj w firmach o większej liczbie zatrudnionych, gdzie zarządzanie ma formę świadomą

i mocno usystematyzowaną. Zdecydowana większość respondentów uznaje, iż możliwa jest uczciwe konkurowanie w danej

branży, co pozytywnie świadczy o percepcji relacji rynkowych. Ciekawych informacji dostarcza natomiast pytanie o korzyści

ze stosowania koncepcji CSR w praktyce. Dominuje przekonanie, iż podmioty działające zgodnie z wymogami społecznej

odpowiedzialności biznesu nie wyróżniają się większą konkurencyjnością (choć 24% badanych jest przekonana, iż tak jest

w istocie). Za największą korzyść z prowadzenia takich działań uważa się benefity wizerunkowe, co jest również

powszechnym w Polsce przekonaniem przedsiębiorców (także dużych firm!) co do tego, jakie jest zastosowanie CSR.

Kolejne odpowiedzi są niejako pochodną pierwszej – korzyści finansowe i lepsza pozycja na rynku. Ponownie – wracamy

do kwestii edukacji i konieczności wskazywania na konkretne korzyści z CSR i sposoby do nich dochodzenia. Można

bowiem zadać pytanie – skoro korzyści te są tak ewidentne, dlaczego tak niewiele firm stosuje metody do nich

prowadzące? Co jest barierą dla rozwoju CSR wśród małych i średnich przedsiębiorstw? Zdaniem samych respondentów

główna bariera tkwi w kosztach (23% wskazań). Podobnie jak respondenci innych badań prowadzonych w Polsce,

prawdopodobnie zakładają oni, iż działania CSRowe wymagają dużych inwestycji. Z pewnością, jedną z istotnych barier –

zidentyfikowanych pośrednio przez niniejsze badanie - jest brak wystarczającej wiedzy. Jest to wniosek, który odnieść

można niemal do wszystkich dotychczas przeprowadzonych w Polsce badań dot. CSR w sektorze MŚP.

Natalia Ćwik



63


Omówione wyniki przedstawiają obraz większości badanych. Należy jednak zauważyć, że w gronie

respondentów znaleźli się też przedsiębiorcy bardziej świadomi, zaangażowani, inwestujący w rozwój pracowników,

społeczność lokalną oraz kwestie ekologiczne, prezentujący postawę dojrzałą w kwestii odpowiedzialności za działalność.

Ci przedsiębiorcy, choć w mniejszości, stanowią szansę dla regionu – ich dobre praktyki mogą posłużyć za przykład dla

pozostałych firm w województwie, a ich potencjał powinien być dostrzeżony i wzmacniany. Polska jest krajem, w którym

koncepcja zrównoważonego rozwoju dopiero rozwija się w praktyce, mimo, iż jako członek Unii Europejskiej zobowiązani

jesteśmy do wrażania tego typu rozwiązań we wszystkich sferach życia gospodarczego. Mimo, iż badania wskazują, że

postęp w tej mierze jest powolny, ewolucja jest widoczna – ci przedsiębiorcy, którzy już dostrzegli szansę w nowym modelu

prowadzeniu biznesu są dowodem na to, iż koncepcja CSR i, szerzej, zrównoważonego rozwoju, może funkcjonować

w polskich realiach i to z powodzeniem. To właśnie ich doświadczenia należy wykorzystać dla edukacji większości

„nieprzekonanych”. Zalążki takiej „odpowiedzialnej rewolucji” dostrzec można w wywiadach przeprowadzonych z wybranymi

przedsiębiorcami – niektórzy z nich rozumieją, iż CSR to inwestycja o wysokiej stopie zwrotu. W ich wypowiedziach widać

też wyraźnie jaką rolę w upowszechnianiu nowych standardów odgrywają instrumenty w rodzaju ISO. Być może jest to

narzędzie, z którego warto skorzystać, prowadząc dalsze działania edukacyjne wśród przedsiębiorców regionu, w czym

pomóc może nowa norma społecznej odpowiedzialności organizacji ISO 26 000, jak również inne popularne narzędzia

wykorzystywane przez mniejsze i większe firmy na całym świecie.

Natalia Ćwik



64


Rekomendacje

Edukacja firm w zakresie definicji i rozumienia CSR;

Usystematyzowanie wiedzy na temat CSR w grupie przedsiębiorców bardziej świadomych tego

zagadnienia;

„Połączenie” firm z lokalnym otoczeniem poprzez pomoc w identyfikacji interesariuszy i rozpoznaniu

ich potrzeb;

Edukowanie na temat korzyści ze stosowania koncepcji CSR w zarządzaniu;

Edukowanie przedsiębiorstw w zakresie praktycznych narzędzi zarządzania zgodnie z koncepcją

zrównoważonego rozwoju;

Oddziaływanie na sektor poprzez promocję dobrych praktyk (zalecane: promocja praktyk

„znalezionych” w regionie – przykłady firm o podobnej strukturze i doświadczeniu mogą być bardziej

skutecznym narzędziem promocji CSR niż prezentowanie praktyk oderwanych od lokalnych realiów);

Pogłębianie badań w zakresie stanu CSR w lokalnych przedsiębiorstwach;

Oddziaływanie pośrednie – poprzez edukację konsumentów oraz współpracę z kontrahentami

mniejszych firm w zakresie stosowania odpowiednich procedur w relacjach z dostawcami.

Natalia Ćwik



65

Projekt "CSR - wspólna sprawa"

dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego

Fundusz Inicjatyw Obywatelskich oraz Miasta Szczecin.

Mali i średni przedsiębiorcy regionu zachodniopomorskiego wobec społecznej odpowiedzialności...

Documents

Transcript of Mali i średni przedsiębiorcy regionu zachodniopomorskiego wobec społecznej odpowiedzialności...