NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO DLA … · 2011. 8. 12. · analiza sytuacji rynkowej...

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO DLA BRAN ŻY CHEMICZNEJ

REALIZOWANEGO W RAMACH PROJEKTU

„T RANSFER WIEDZY W REGIONIE POPRZEZ ROZWÓJ SIECI WSPÓŁPRACY ”

W RAMACH PRIORYTETU VIII REGIONALNE KADRY GOSPODARKI

DZIAŁANIA 8.2 TRANSFER WIEDZY

PODDZIAŁANIA 8.2.2 REGIONALNE STRATEGIE INNOWACJI

PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI

WSPÓŁFINANSOWANEGO Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO

Gdańsk, kwiecień 2011

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

DLA BRANŻY CHEMICZNEJ

2 | S t r o n a

WYKONAWCA OPRACOWANIA :

EU-Consult Sp. z o.o.

ul. Wały Piastowskie 1

80-855 Gdańsk

tel. 58 307 44 06

www.eu-consult.pl

ZESPÓŁ AUTORSKI :

MGR KRZYSZTOF GUTTA

MGR NATALIA MUCHA

KOORDYNATOR ZESPOŁU

CZŁONEK ZESPOŁU

MGR MARLENA SADŁO CZŁONEK ZESPOŁU

MGR MAGDALENA JAŻDŻEWSKA-GUTTA CZŁONEK ZESPOŁU

MILENA DĄBKOWSKA ASYSTENT



3 | S t r o n a

Spis treści

1. Branża chemiczna na świecie ..............................................................................................................4

2. Branża chemiczna w Europie ..............................................................................................................8

3. Przemysł chemiczny w Polsce...........................................................................................................11

4. Ustawodawstwo i legislacja dla branży chemicznej w Polsce ..........................................................14

5. Charakterystyka firm w branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim ......................17

6. Obecna sytuacja firm i ich perspektywy rozwoju na rynku zachodniopomorskim w branży chemicznej .............................................................................................................................................26

7. Charakterystyka problemów w branży chemicznej ...........................................................................44

8. Analiza SWOT ..................................................................................................................................47

9. Opinie i oczekiwania respondentów w perspektywie dwoch najbliższych lat ..................................49

10. Propozycje zmian w branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim ..........................53

11. Podsumowanie.................................................................................................................................63

Bibliografia i źródła internetowe ...........................................................................................................64

Aneks .....................................................................................................................................................66



4 | S t r o n a

1. Branża chemiczna na świecie

Przemysł chemiczny jako gałąź przemysłu przetwórczego, podzielić można na dwie części.

Do pierwszej z nich należy przemysł chemii organicznej, w której skład wchodzi wytwarzanie

produktów na bazie węgla kamiennego, ropy naftowej, gazu ziemnego, tłuszczów, drewna

oraz innych substancji organicznych. Wyróżniamy również przemysł chemiczny

nieorganiczny, w którego skład wchodzi wytwórstwo produktów na bazie siarki, soli

mineralnych, powietrza oraz innych czynników nieorganicznych. Przemysł chemiczny

obejmuje wytwarzanie substancji chemicznych, gumowych oraz sztucznych.

Jednym z kryterium podziału przemysłu chemicznego jest tonaż produkcji. Wyróżnia się tu1:

• tzw. wielką chemię – zajmującą się produkcją tanich półproduktów i produktów

chemicznych na wielką skalę (w milionach ton), takich jak paliwa (benzyna, koks),

większość tworzyw sztucznych, gazów przemysłowych (gaz koksowniczy, gaz

syntezowy, gaz świetlny, chlor, tlen, azot) czy nawozów sztucznych,

• chemię małotonażową – produkującą w stosunkowo niewielkiej skali (rzędu

maksymalnie dziesiątków ton) kosztownych chemikaliów np. leków, kosmetyków,

środków higieny, materiałów hi-tech itp.

• przetwórstwo chemicznie – które nie produkuje chemikaliów jako takich, lecz tylko je

przetwarza w produkty końcowe, poprzez mieszanie, obróbkę termiczną

i mechaniczną lub tylko konfekcjonowanie (pakowanie).

Innym kryterium podziału przemysłu chemicznego jest rodzaj jego wyrobów. Podział ten

został przestawiony na Schemacie 1.

1 http://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Przemys%C5%82_chemiczny.



5 | S t r o n a

Schemat 1: Podział przemysłu chemicznego według rodzaju produkowanych wyrobów

Źródło: Opracowanie własne

Przemysł chemiczny charakteryzuje się wysoką kapitałochłonnością (cecha ta przyczynia się

do powstawania barier wejścia na rynek i rozwoju dla nowych podmiotów gospodarczych)

i relatywnie niską pracochłonnością, gdyż większość operacji prosto można w znacznym

stopniu zautomatyzować.

Charakteryzując branżę chemiczną na świecie należy zwrócić uwagę, że wykorzystuje on

w produkcji szeroką gamę surowców. Należą do nich: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel

kamienny i brunatny, sól potasowa, apatyty i fosforyty, wapienie, tłuszcze, drewno, kauczuk

oraz powietrze.

Jednym z najistotniejszych elementów przemysłu chemicznego jest wykorzystywanie ropy

naftowej, która należy do grupy nieodnawialnych surowców energetycznych. Od jej

Sektor chemiczny

farby i lakiery

wyroby farmaceutyczn

e

środki czystości i

środki kosmetyczne

środki ochrony

roślin

materialy wybuchowe

włókna sztuczne

tworzywa sztuczne

sztuczne nawozy

śrdoki agrochemiczne i

pestycydy



6 | S t r o n a

wydobycia uzależnione jest funkcjonowanie gospodarki wielu narodów na świecie. Z tego

względu surowiec ten jest zaliczany do surowców o charakterze strategicznym.

Największe zasoby ropy naftowej zostały odnotowane w Azji Mniejszej nad Zatoką Perską:

Arabii Saudyjskiej, Kuwejcie, Iraku, Iranie oraz w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Wymienione kraje charakteryzują się wysoką pozycją w organizacji OPEC – Organizacji

Krajów Eksportujących ropę naftową. Organizacja ta zajmuje się głównie monitorowaniem

cen ropy i kontrolą wielkości jej wydobycia. Ropa naftowa jest również wydobywana nad

Morzem Kaspijskim, na Uralu, w Zagłębiu Zachodniosyberyjskim, nad Zatoką Meksykańską,

na Morzu Północnym, nad Zatoką Gwinejską i w północno-zachodnich Chinach.

Kolejnym ważnym surowcem dla przemysłu chemicznego jest węgiel kamienny

wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej. Najbogatsze złoża węgla kamiennego na

świecie występują w USA w Zagłębiu Apallaskim, okolicach Johannesburga w RPA,

w Zagłębiu Ruhry w Niemczech, Zagłębiu Donieckim na Ukrainie, Zagłębiu Karagandzkim

w Kazachstanie, Zagłębiu Kuźnieckim w Rosji, Newcastle w Australii, na Nizinie

Mandżurskiej w Chinach.

Równie istotny dla przemysłu chemicznego jest węgiel brunatny, pomimo że jego

kaloryczność jest relatywnie niższa od kaloryczności węgla kamiennego. Niestety nie nadaje

się on do transportu, ze względu na dużą zawartość wody i stosunkowo niską kaloryczność.

Jest więc zazwyczaj wykorzystywany w elektrowniach znajdujących się w pobliżu miejsca

jego wydobywania. Główne obszary jego wydobycia znajdują się Zagłębiu Łużyckim

i Dolnoreńskim w Niemczech, Zagłębiu Podmoskiewskim w Rosji, Zagłębiu Mosteckim

w Czechach.

W skali światowej można zauważyć wzrost znaczenia gazu ziemnego, ponieważ posiada on

podobną kaloryczność do węgla kamiennego. Z tego względu może być wykorzystywany

jako surowiec energetyczny. Największe jego złoża znajdują się w Stanach Zjednoczonych,

Rosji i Kanadzie.

Poniżej zaprezentowana została Tabela 1 z rankingiem przeprowadzonym przez magazyn

Fortune. Przedstawia ona światowe firmy najlepiej prosperujące w przemyśle chemicznym.



7 | S t r o n a

Tabela 1: Światowi liderzy przemysłu chemicznego (dane z roku 2009)

Lp. Firma Przychody ze

sprzedaży (mln

USD)

Zyski netto

(mln USD)

Kraj pochodzenia

1 BASF 66,006.8 4,034.0 Niemcy

2 Down

Chemical

49,124.0 3,724.0 USA

3 Bayer 39,899.2 2,111.6 Niemcy

4 Du Pont 28,982.0 3,148.0 USA

5 Sabic 23,019.0 5,411.3 Arabia Saudyjska

6 Mitsubishi

Chemical

Holdings

22,424.0 857.8 Japonia

7 Lyondell

Chemical

22,228.0 186.0 USA

8 Hanwha 19,085.5 286.5 Korea

9 Akzo Nobel 17,235.1 1,446.6 Holandia

10 Linde Group 15,606.6 2,306.0 Niemcy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://money.cnn.com/magazines/fortune

Wartość światowego rynku produktów chemicznych oceniana jest na 1 776 mld euro. Z kolei

biorąc pod uwagę największe złoża surowców chemicznych-można stwierdzić, że głównymi

graczami na rynku przetwórstwa chemicznego są: Japonia, USA, Kanada, Niemcy, Francja,

Wielka Brytania, Rosja, Ukraina, Włochy, Brazylia, Wenezuela i kraje w rejonie Zatoki

Perskiej.

Z obserwacji światowych trendów branży chemicznej- zauważyć można, że największe firmy

działające na rynku europejskim muszą brać pod uwagę działania restrukturyzacyjne, z tego

względu, że przemysł chemiczny ściśle jest powiązany-z branżą motoryzacyjną oraz

budowlaną, które w największym stopniu odczuły globalny kryzys. Działania te mają na celu



8 | S t r o n a

systematyczne usprawnianie procesu produkcji oraz wzrost poziomu konkurencyjności na

rynku. Jak podaje Deloitte:

„W chwili obecnej spółki chemiczne prowadzące działalność w skali globalnej podejmują

trudne decyzje, które określą ich przyszły los. Tym z nich, które potrafiły dostosować swoje

modele biznesowe do nowych warunków rynkowych, będzie łatwiej zastosować innowacyjne

rozwiązania, stworzyć nowe produkty, zaoferować większą wartość klientom i umocnić swoją

pozycję na nowych rynkach, co w konsekwencji zapewni im możliwości rozwoju

w przyszłości” 2.

Tak więc, spółki chemiczne działające w skali globalnej zmuszone są do podejmowania

działań restrukturyzacyjnych mających na celu zwiększenie efektywności i poprawę

wykorzystania narzędzi proinnowacyjnych. Takie zachowanie implikowane jest silnym

wpływem kryzysu światowego na podmioty funkcjonujące w branży motoryzacyjnej

i budowlanej, z którymi z kolei branża chemiczna silnie jest skorelowana. W wyniku kryzysu

w gorszej sytuacji są mniejsze spółki działające w sektorze chemicznym, gdyż często nie są w

stanie poświęcić znacznych kapitałów celem przeobrażenia dotychczasowego systemu

działania. W takiej sytuacji są między innymi przedsiębiorstwa ulokowane w środkowo -

wschodniej części Europy, w tym Polski3.

2. Branża chemiczna w Europie

W europejskim przemyśle chemicznym liczą się takie kraje jak: Dania (24% unijnej produkcji

chemikaliów), Francja (16%), Włochy (12%), Wielka Brytania (9%), Belgia (8%), Hiszpania

(7%), Holandia (6%) i Irlandia (6%). Na pozostałe państwa przypada około 12% rynku4.

Przemysł chemiczny w Europie charakteryzuje się w znacznym stopniu sukcesywnym

wdrażaniem innowacji oraz efektywną procedurą transferu osiągnięć naukowobadawczych

z placówek badawczych do podmiotów gospodarczych. Warto podkreślić fakt, że przemysł 2 Artykuł Deloitte, Globalna branża chemiczna wymaga przemyśleń i restrukturyzacji, http://www.deloitte.com 3 Ibidem 4 Raport, Strategia rozwoju zachodniopomorskiego klastra chemicznego, Instytut Badań Nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2006.



9 | S t r o n a

chemiczny w Europie przeznacza około 1,65% całkowitej wartości sprzedaży na badania

naukowe oraz prace badawcze5. Największy udział w sprzedaży mają duże przedsiębiorstwa6,

pomimo że to mikroprzedsiębiorstwa stanowią największy wolumen firm funkcjonujących

w branży chemicznej (Wykres 1).

Wykres 1: Struktura podmiotów branży chemicznej i wielkość ich sprzedaży

Źródło: Raport: Strategia rozwoju zachodniopomorskiego klastra chemicznego, Instytut Badań nad

Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2006.

Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, że wynik sprzedażowy małych

przedsiębiorstw, które stanowią najliczniejszą grupę, wynosi zaledwie 2%, podczas gdy duże

przedsiębiorstwa, których jest najmniej, osiągają największy wolumen sprzedaży.

Następną analizowaną kwestią jest wielkość sprzedaży w Unii Europejskiej (Wykres 2).

Z danych przedstawionych na poniższym wykresie wynika, że największy kapitał

w przemyśle chemicznym posiadają państwa Europy Zachodniej. Liderem są tu Niemcy,

które wraz z Francją, Włochami oraz Wielką Brytanią produkują około dwie trzecie unijnych

5 http://konwersatorium.pw.edu.pl/konwersatorium/index.html:15.03.2011. 6 Zgodnie z Art. 104 - 106 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807) – duże przedsiębiorstwo to takie, które zatrudnia powyżej 250 osób

63%

23%

10%

4%2%7%

21%

70%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

Mikro (1-9) Małe (10-49) Średnie (50-249) Duże (250+)

liczba podmiotów

wielkość sprzedaży



10 | S t r o n a

produktów chemicznych. Wśród nowych członków Unii Europejskiej największym

producentem chemikaliów jest Polska (2,1% udział w sprzedaży).

Wykres 2: Sprzedaż europejskiej produkcji chemicznej w 2009 roku

Źródło: CEFIC

Kapitał przypadający na Polskę, w porównaniu do Niemiec, które w tej dziedzinie są liderem,

wynosi zaledwie niecały 6%. Na tle Unii Europejskiej polski przemysł chemiczny odgrywa

więc nieznaczną rolę, co w konsekwencji przyczynia się do braku faktycznego wpływu na

kształtowanie się cen na rynku europejskim.

25,50%

15,10%

9,70%

9,70%

8,40% 7,50%

7,10% 5,00%

2,10%1,40%

1,40%

1,30%

1,10%

1,10%

0,70%

2,90%

12,00%

Niemcy Francja Włochy Wielka Brytania

Holandia Hiszpania Belgia Irlandia

Polska Szwecja Austria Finlandia

Czechy Dania Portugalia Reszta krajów



11 | S t r o n a

3. Przemysł chemiczny w Polsce

Dokonując analizy porównawczej europejskiego oraz krajowego przemysłu chemicznego

stwierdzić można, że Polska branża chemiczna znajduje się w relatywnie gorszej sytuacji niż

rynek chemiczny w Europie. Głównym problemem polskiego rynku chemicznego jest poziom

cen gazu ziemnego. Jego cena jest dużo wyższa niż u konkurentów europejskich. „W Polsce

jednym z problemów branży chemicznej pozostają ceny gazu ziemnego, który jest

wykorzystywany zarówno do dalszego przerobu, jak i jako paliwo. U niektórych producentów

nawozów gaz ziemny i energia elektryczna stanowią nawet do kilkudziesięciu procent

kosztów. Brak liberalizacji cen gazu oraz uzależnienie najczęściej od jednego dostawcy,

spowodowały, że w okresie, w którym zagraniczni konkurenci obniżali ceny produktów

w związku z niskimi cenami gazu ziemnego, polscy producenci nie mieli możliwości nabycia

tego surowca po niższych cenach. Wymuszone sytuacją rynkową obniżki cen produktów

w takim układzie zaowocowały pogłębieniem i tak trudnej w 2009 r. sytuacji finansowej.

Jedne podmioty starają się ratować sytuację finansowaniem zewnętrznym, inne inwestują np.

w poszukiwanie alternatywnych metod zagospodarowania węgla, ale dopóki dostawy gazu

ziemnego do Polski nie zostaną zdywersyfikowane, trudno raczej mówić o wyeliminowaniu

tego zagrożenia w przyszłości oraz szybszym wychodzeniu z kryzysu, przynajmniej dla

niektórych podmiotów z branż” - uważa Michał Kłos, starszy menedżer i specjalista ds.

branży chemicznej Deloitte Polska.

W celu zanalizowania branży chemicznej w Polsce, dokonano przeglądu wiodących

przedsiębiorstw w polskim sektorze chemicznym wraz z syntetycznym opisem ich oferty:

• Police SA - Spółka istnieje od 1969 roku i niewątpliwie należy do czołówki firm na

polskim rynku chemicznym. Specjalizuje sie w nawozach mineralnych dla branży

rolniczej, oraz jest jedynym w Polsce wytwórcą bieli tytanowej7.

• Zakłady Azotowe Puławy - firma od ponad 40 lat jest nie tylko wiodącym podmiotem

na rynku polskim, ale także liczącym się graczem na rynku europejskim i światowym.

7 http://www.zchpolice.pl/



12 | S t r o n a

Spółka specjalizuje się w wytwarzaniu nawozów azotowych oraz produkcja

chemikaliów, takich jak: melanina, kaprolaktam, gazy techniczne)8.

• Polimex-Mostostal - słynie z nowoczesnych systemów zabezpieczeń antykorozyjnych

oraz serwisu urządzeń przemysłowych w branży naftowej i energetycznej. Wytwarza

również urządzenia elektryczne i piece technologiczne9.

• Anwil S. A. -to jedno z największych przedsiębiorstw w regionie kujawsko-

pomorskim oraz wiodące w sektorze Wielkiej Syntezy Chemicznej w kraju. Jest

jedynym w Polsce producentem suspensyjnego polichlorku winylu oraz znaczącym

producentem nawozów azotowych. Należy do Grupy Kapitałowej PKN ORLEN S.A.,

największej i najbardziej nowoczesnej grupy przemysłowej w Polsce10.

• Ciech S.A. to spółka działająca od 1945 r. na rynkach krajowych oraz

międzynarodowych w branży chemicznej. Grupę Kapitałową Ciech tworzą firmy

produkcyjne i handlowe działające w branży chemicznej. Największe spośród nich to:

Soda Mątwy S.A. i Janikosoda S.A. (soda kalcynowa), Fosfory sp. z o.o. (nawozy

fosforowe) i Alwernia S.A. (związki chromu). Grupa jest największym polskim

importerem i eksporterem produktów chemicznych11.

• PKN Orlen to przedsiębiorstwo zajmujące się przetwarzaniem ropy naftowej oraz

dystrybucją produktów ropopochodnych. Łączne moce przerobowe zakładów

w Polsce, Czechach i na Litwie wynoszą 31,7 milionów ton ropy naftowej rocznie12.

Wybrane dane charakteryzujące największe podmioty w polskiej branży chemicznej

przedstawia Tabela 2.

8 http://www.zapulawy.pl/ 9 http://www.polimex-mostostal.pl/pl 10 http://www.anwil.pl/ 11 http://www.ciech.com/PL/Strony/default6.aspx 12 http://www.orlen.pl/PL/Strony/Default.aspx



13 | S t r o n a

Tabela 2: Przychody polskich firm w przemyśle chemicznym w 2009 roku

Firma Lokalizacja siedziby

(województwo)

Przychody netto ze

sprzedaży (mln zł)

POLICE S.A. zachodniopomorskie 1 487

Zakłady Azotowe Puławy lubelskie 2 056

Polimex-Mostostal mazowieckie 4 837

Anwil S.A. kujawsko-pomorskie 2 530

PKN Orlen mazowieckie 67 928

Ciech S.A. mazowieckie 3 684

Źródło: Opracowanie własne na przykładzie informacji na stronach firmowych

W przemyśle chemicznym znaczącą część produktów sprzedażowych zajmują półprodukty,

które są następnie w kolejnych etapach cyklu przerabiane przez inne branże przemysłu. W tej

grupie można wyróżnić, zakłady zajmujące się przetwórstwem tworzyw sztucznych, które

zajmują się produkcją wytworów dla budownictwa, opakowań oraz rurociągów.

W ostatnich latach w przetwórstwie chemicznym w Polsce zaszły korzystne zmiany. Nastąpił

wzrost produkcji sprzedanej i eksportu oraz poprawa wyników finansowych. Wytwórcy obu

działów osiągnęli w 2005 r. łącznią produkcję w cenach bieżących13 na poziomie ponad

78 mld zł, podczas gdy w 2003 r. produkcja sprzedana wynosiła 73,7 mld zł. Większą

aktywność wykazywały firmy małe - ich udział w produkcji wyniósł w 2005 r. 8%,

a w 2003 r. 6% 14. Dane dotyczące polskiego eksportu i importu wyrobów chemicznych

zostały przedstawione w Tabeli 3.

13 Zgodnie z definicją Głównego Urzędu Statystycznego ceny bieżące to ceny faktycznie stosowane w dokonywanych transakcjach kupna-sprzedaży towarów i usług w danym okresie, uwzględniające poziom inflacji 14 Bolkowska Z., Przemysł chemiczny po dwóch latach w strukturach UE, Rynek chemiczny, 6/2006.



14 | S t r o n a

Tabela 3: Eksport i import chemikaliów i wyrobów pokrewnych w cenach bieżących w mln PLN

Rok 2005 2006 2007 2008 2009

Wartość

eksportu 19 607,0 24 569,2 28 381,2 31 814,3 33 159,9

Wartość

importu 46 796,9 53 134,8 59 385,0 64 795,7 65 003,8

Źródło: Dane GUS

Deficyt w handlu zagranicznym wyrobami chemicznymi wyniósł w 2009 roku niemal 31 mld

zł. Zwiększony deficyt obrotu chemikaliami, potwierdza niski poziom inwestycji w branży

chemicznej na rynku krajowym. Na taką sytuację wpływ może mieć poziom

konkurencyjności krajowego rynku.

4. Ustawodawstwo i legislacja dla branży chemicznej w Polsce

Ze względu na duże potencjalnie negatywne oddziaływanie przemysłu chemicznego na

środowisko przemysł chemiczny, poza ogólnymi przepisami prawnymi, podlega też

szczególnemu rygorowi prawnemu. Do głównych regulacji, którym podlegają

przedsiębiorstwa branży chemicznej należą:

• Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.

U. 2011 nr 63 poz. 322);

• Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach

chemicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2009 nr 20 poz. 106);

• Ustawa z dnia 19 listopada 2004r. o ratyfikacji Konwencji nr 170 Międzynarodowej

Organizacji Pracy dotyczącej bezpieczeństwa przy używaniu substancji i preparatów



15 | S t r o n a

chemicznych w pracy, przyjętej w Genewie dnia 25 czerwca 1990r.

(Dz. U. 2005, nr 9, poz. 62);

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o substancjach zubożających warstwę ozonową

(Dz. U. 2004, nr 121, poz. 1263);

• Ustawa z dnia 18 grudnia 2003r. o ochronie roślin (Dz. U. 2004, nr 11, poz. 94

z późniejszymi zmianami);

• Ustawa z dnia 17 października 2003r. o zmianie ustawy o substancjach i preparatach

chemicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2003, nr 189,

poz. 1852);

• Ustawa z dnia 11 stycznia 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych

(Dz. U. 2009, nr 20, poz. 106);

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 października 2005r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie wykazu substancji, których stosowanie jest dozwolone

w procesie wytwarzania lub przetwarzania materiałów i wyrobów z tworzyw

sztucznych, a także sposobu sprawdzania zgodności tych materiałów i wyrobów

z ustalonymi limitami (Dz. U. 2005, nr 216, poz. 1832);

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005r. w sprawie wykazu

substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. 2010,

nr 27, poz. 140).

Przemysł chemiczny oraz produkty chemiczne podlegają też regulacjom unijnym. Wśród

aspektów prawnych Unii Europejskiej dla branży chemicznej należy przede wszystkim

wymienić15:

• REACH (Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) - Rozporządzenie

(WE) NR 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006r.

w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń

w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów,

zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG)

nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady

15 http://chemia.rsi.org.pl/index.php/pl/Aktualnosci/1,330:16.03.2011.



16 | S t r o n a

76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE

i 2000/21/WE;

• Rozporządzenie CLP (Classification, Labelling and Packaging) w sprawie

klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające

i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie

(WE) nr 1907/2006.

Najistotniejszym dla branży chemicznej aktem prawnym jest Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r.

o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, a także Ustawa z dnia 25 lutego

2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach. To podstawowe dokumenty

regulujące działalność firm tej branży.

Natomiast najbardziej ograniczającym działalność przedsiębiorstw firm chemicznych aktem

prawnym są uregulowania dotyczące dopuszczalnego poziomu emisji substancji szkodliwych

dla środowiska (zawarte m. in. w postanowieniach systemu REACH). Pomimo, że system

Reach może ograniczać działaności przedsiebiorstw chemicznych, to do jego głównej zalety

należy aspekt ekologiczny. Udzielanie zezwolenia na wykorzystywanie substancji

chemicznych do obrotu i produkcji ma znaczenie w bezpieczeństwie zarówno przedsiebiorstw

oraz bezpieczeństwie społecznym16.

Można więc powiedzieć, że branża chemiczna w Polsce jest silnie ograniczona licznymi

regulacjami prawnymi, których celem jest ukierunkowanie prowadzonej działalności

w przemyśle chemicznym w ten sposób, by w jak najmniejszym stopniu oddziaływać na

środowisko naturalne. Regulacje te przyczyniają się jednak do podwyższenia kosztów

wytwarzanych produktów, co w konsekwencji prowadzi do wyższej ceny dla odbiorcy

finalnego.

16 http://www.mg.gov.pl/REACH



17 | S t r o n a

5. Charakterystyka firm w bran ży chemicznej w województwie zachodniopomorskim

Z przeprowadzonych badań zostały wybrane trzy firmy, które wyróżniają się sposobem

zarządzania oraz wdrażania innowacji. Ponadto, scharakteryzowane przedsiębiorstwa

wyróżniają się również szerokim pakietem oferowanych produktów.

Zakłady Chemiczne „POLICE” powstały w 1965 r., a produkcja ruszyła w 1969 r.

W 1995 r. przedsiębiorstwo przekształciło się Spółkę Akcyjną. Od 14 lipca 2005 r. spółka

notowana jest na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Przedsiębiorstwo to jest wiodącym koncernem nawozowo - chemicznym w Europie

Środkowo - Wschodniej i Niemczech. To niekwestionowany lider polskiego rynku nawozów

NPK oraz silny gracz na największych rynkach nawozów NPK17 Europy Zachodniej (Niemcy

i Francja). Jest również istotnym graczem na europejskim rynku AdBlue18 stawiającym na

aktywny rozwój w innych atrakcyjnych segmentach branży chemicznej w Europie Środkowo-

Wschodniej.

Misją tej firmy jest umacnianie pozycji wiodącego koncernu nawozowo-chemicznego

poprzez innowacyjność, doskonałość operacyjną i zrównoważony rozwój. Dzięki temu

systematycznie zwiększana jest wartość spółki dla akcjonariuszy.

Poprzez wdrażane przekształcenia spółka wypracowała optymalne warunki

dla dalszego rozwoju. Dziś jest liderem w swoim sektorze, a stałe 50-

procentowe udziały w rynkach zewnętrznych, stawiają firmę w grupie

największych polskich eksporterów. Sukces w przyszłości wyznacza

strategia rozwoju i realizacja programu inwestycyjnego z wykorzystaniem

17 Nawozy NPK to wieloskładnikowe nawozy mineralne zawierające azot (N), fosfor (P) i potas (K) w postaci przyswajalnej przez rośliny. 18AdBlue to nazwa handlowa 32,5% wysokiej czystości wodnego roztworu mocznika, który jest stosowany w branży motoryzacyjnej.

ANALIZA SYTUACJI RYNKOWEJ DLA DZIAŁALNO

środków pozyskanych m.in. z emisji akcji na Giełdzie Papierów Warto

Średnioroczne zatrudnienie w Spółce wynosi 2,8

Zakłady Chemiczne „POLICE" S.A. s

KEMIPOL Sp. z o.o., która wytwarza produkty na bazie odpadowego

kupowanego od Zakładów Chemicznych „POLICE" S.A.

„POLICE” S.A. przedstawia Schemat

Schemat 2: Oferta Zakładów Chemicznych „POLICE” S.A.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie

Zakłady Chemiczne „POLICE" S.A. wyró

skala produkcji amoniaku, kwasów: fosforowego i siarkowego oraz pozycja w sektorze

mineralnych nawozów wieloskładnikowych

w Polsce nawozów tej grupy.

Nakłady na inwestycje proekologiczne w ostatnich latach si

Zgodnie z filozofią Zakładów Chemicznych „POLICE” S.A., zało

19 http://www.zchpolice.pl/firma/informacje/podstawowe20 http://www.zchpolice.pl/firma/grupa

Zakłady Chemiczne "POLICE" S.A.

nawozy rolnicze (POLIWAP®, POLIDAP

biel tytanowa

chemikalia

usługi laboratoryjne (ochrony unieszkodliwianie odpadów ciekłych

OWEJ DLA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO


rodków pozyskanych m.in. z emisji akcji na Giełdzie Papierów Warto

rednioroczne zatrudnienie w Spółce wynosi 2,8 tys. pracowników19.

Zakłady Chemiczne „POLICE" S.A. są także właścicielem 33,99% udziałów w spółce

KEMIPOL Sp. z o.o., która wytwarza produkty na bazie odpadowego siarczanu

od Zakładów Chemicznych „POLICE" S.A.20. Ofertę Zakładów Chemicznych

Schemat 2.

: Oferta Zakładów Chemicznych „POLICE” S.A.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.zchpolice.p\

Zakłady Chemiczne „POLICE" S.A. wyróżnia unikatowa w Polsce instalacja bieli tytanowej,


mineralnych nawozów wieloskładnikowych - firma produkuje 50% wszystkich zu

stycje proekologiczne w ostatnich latach sięgały średnio 10 mln zł rocznie.

Zakładów Chemicznych „POLICE” S.A., założenie o minimalizacji

e.pl/firma/informacje/podstawowe-dane:16.03.2011.

http://www.zchpolice.pl/firma/grupa-kapitalowa:16.03.2011.

Zakłady Chemiczne "POLICE" S.A.

POLIWAP®, POLIDAP®, POLIFOSKA®, POLIMAG®, MOCZNIK

usługi laboratoryjne (ochrony środowiska, energetyczne, analiz wody, kontroli technicznej), portowe, unieszkodliwianie odpadów ciekłych

ACHODNIOPOMORSKIEGO

18 | S t r o n a

rodków pozyskanych m.in. z emisji akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych.

cielem 33,99% udziałów w spółce

siarczanu żelazowego

ę Zakładów Chemicznych

Polsce instalacja bieli tytanowej,


firma produkuje 50% wszystkich zużywanych

średnio 10 mln zł rocznie.

żenie o minimalizacji

POLIFOSKA®, POLIMAG®, MOCZNIK)

rodowiska, energetyczne, analiz wody, kontroli technicznej), portowe,



19 | S t r o n a

oddziaływania na środowisko przejawia się w każdej z planowanych inwestycji

i modernizacji, a także w bieżącym funkcjonowaniu wszystkich obszarów przedsiębiorstwa.

Systematyczne działania na rzecz zapewnienia najwyższych norm bezpieczeństwa i ochrony

środowiska naturalnego oraz wkład firmy w działania popularyzatorskie związane z ekologią,

potwierdzają m.in.: Certyfikat realizatora programu RC (Odpowiedzialność i Troska)

Certyfikat World Enviroment Center przyznany za unikatową na skalę światową technologię

rekultywacji składowisk tytułem Firmy Przyjaznej Środowisku w IV edycji konkursu, tytułem

Mecenasa Polskiej Ekologii21.

Przedsiębiorstwo to otrzymało również wiele innych nagród i wyróżnień. Wśród nich można

wymienić między innymi: Złotą Kartę Lidera Bezpiecznej Pracy 2006-2008, Indywidualność

Rynku Merkury 2007, Wybitny Polski Eksporter w kategorii Eksporter Roku w Przemyśle

Chemicznym.

Firma KEMIPOL Sp. z o. o. powstała w 1991 roku z myślą o szerokim wprowadzaniu

nowoczesnych metod chemicznego strącania w oczyszczalniach ścieków i stacjach

uzdatniania wody na rynku polskim. Jej udziałowcami są osoby prawne:

• KEMIRA KEMI AB, Helsingborg, Szwecja (51% udziałów),

• Zakłady Chemiczne "POLICE" S.A., Police (34% udziałów),

• Bank Ochrony Środowiska (15% udziałów).

Wśród firm współpracujących z KEMIPOL Sp. z o.o. w ramach

koncernu KEMIRA są firmy z różnych części świata. Ich

rozmieszczenie geograficzne przedstawia poniższy Schemat 3.

21 http://www.zchpolice.pl/firma/ochrona-srodowiska/srodowisko:16.03.2011.



20 | S t r o n a

Schemat 3: Rozmieszczenie firm działających w ramach koncernu KEMIRA na świecie

Źródło: http://kemipol.com.pl/page/kemira

KEMIPOL posiada dwa oddziały produkcyjne: w Policach i we Wrocławiu. Głównym

zadaniem wytwórni w Policach jest przeróbka siarczanu żelaza II, który powstaje przy

produkcji bieli tytanowej w Zakładzie Chemicznym POLICE S.A. Jest to podstawowy

surowiec do produkcji PIX-u, czyli wodnego roztworu siarczanu żelaza III. Zakład pracuje

z zamkniętym obiegiem ścieków przemysłowych, w systemie ISO-9000 i ISO-14000

zwracając szczególną uwagę na aspekty ekologiczne swojej działalności. Zatrudnionych jest

tu 16 pracowników produkcyjnych pracujących w systemie 3-zmianowym, inżynier produkcji

oraz specjalista ds. jakości.

Natomiast KEMIPOL Sp. z o.o. Oddział Złotniki Wrocław znajduje się na terenie Zakładów

Chemicznych "Złotniki" S.A., które funkcjonują na bazie fabryki chemicznej, zbudowanej

w latach 1860 - 1870. Oddział Złotniki Wrocław powstał w wyniku zakupu 30.04.2004r.

części aktywów związanych z produkcją koagulantów przez firmę KEMIPOL Sp. z o.o.

Zakłady te oferują klientom produkty, których wyszczególnienie przedstawia Schemat 4.


Schemat 4: Oferta Kemipol Sp. z o.o


Wizję firmy tworzy forma

i wspólną pracę nad rozwojem technologii poprzez obszary wymienione na

sformułowana wizja jest krokiem wprzód w stosunku do obowi

roku "Światowej klasy polska firma pracuj

oczywista i nie nakładała obowią

Kemipol Sp. z o.o.

Koagulanty glinowe PAX (chlorki poliglinu (siarczan glinu płynny i stały)

Koagulanty żelazowe PIX (siarczany, chlorki, chloro

Polielektrolity używane do odwadniania osadów

Produkty specjalistyczne: FERROX oczyszczania wody, ścieków, obróbki bieli tytanowej oraz produkcji papieru i tektury; ACH w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym oraz do koagulacji wody i

Koagulanty modyfikowane polielektrolitami typu FERCAT na bazie PIXprodukty dobierane indywidualnie do potrzeb klienta

Koagulanty do rekultywacji jezior

Instalacje dozujące

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny



: Oferta Kemipol Sp. z o.o.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://kemipol.com.pl/page/kemipol

tworzy forma przedstawiająca jedność KEMIPOL Sp. z o.o. z klientami

nad rozwojem technologii poprzez obszary wymienione na

sformułowana wizja jest krokiem wprzód w stosunku do obowią

wiatowej klasy polska firma pracująca w chemii dla środowiska", która stała si

oczywista i nie nakładała obowiązku rozwijania się.

Koagulanty glinowe PAX (chlorki poliglinu – w kilkunastu asortymentach) oraz ALK/ALS (siarczan glinu płynny i stały)

elazowe PIX (siarczany, chlorki, chloro-siarczany –w kilkunastu asortymentach)

ywane do odwadniania osadów ściekowych oraz wspomagania procesu koagulacji

Produkty specjalistyczne: FERROX – produkty antyodorowe; SAX –glinian sodowy w kilku asortymentach do ścieków, obróbki bieli tytanowej oraz produkcji papieru i tektury; ACH

le kosmetycznym i farmaceutycznym oraz do koagulacji wody i ścieków

Koagulanty modyfikowane polielektrolitami typu FERCAT na bazie PIX-ów oraz ALCAT na bazie PAXprodukty dobierane indywidualnie do potrzeb klienta

Koagulanty do rekultywacji jezior

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

ACHODNIOPOMORSKIEGO

21 | S t r o n a

EMIPOL Sp. z o.o. z klientami

nad rozwojem technologii poprzez obszary wymienione na Schemacie 5. Tak

sformułowana wizja jest krokiem wprzód w stosunku do obowiązującej do 2009

, która stała się zbyt

w kilkunastu asortymentach) oraz ALK/ALS

w kilkunastu asortymentach)

ciekowych oraz wspomagania procesu koagulacji

glinian sodowy w kilku asortymentach do cieków, obróbki bieli tytanowej oraz produkcji papieru i tektury; ACH – produkt używany

ów oraz ALCAT na bazie PAX-ów –



22 | S t r o n a

Schemat 5: Wizja firmy Kemipol Sp. z o.o.

Źródło: http://kemipol.com.pl/page/polityka-firmy

System ten - z założenia – nie jest elementem stałym, a jego rozwój będzie obejmował coraz

szerszy zasięg dążąc do określenia zasad działania zgodnie ze standardami

międzynarodowymi.

W chwili obecnej obejmuje on:

• Zarządzanie Jakością wg normy ISO 9001 : 2008,

• Zarządzanie Środowiskowe wg normy ISO 14001 : 2004,

• Zarządzanie Bezpieczeństwem pracy wg normy OHSAS 18 000 : 2007,

• Okresową ocenę pracy firmy w oparciu o Zrównoważoną Kartę Wyników,

• Nadzór właścicielski nad pracą zarządu – w formie posiedzeń Rady Nadzorczej

i Zgromadzeń Wspólników.

Systemy zarządzania jakością ISO 9001 oraz ISO 14001 gwarantują stałą, wysoką jakość

produktów i serwisu, które oferowane są przez KEMIPOL Sp. z o.o.. Dzięki współpracy

z wyspecjalizowanymi firmami transportowymi zapewniane jest dostarczanie i rozładunek

produktów – zgodnie z wymogami Umowy Europejskiej ADR z 1 stycznia 1999 roku – do

magazynu klienta w ciągu maksymalnie 3 dni roboczych od zamówienia telefonicznego.

Potwierdzeniem znaczącej pozycji firmy na rynku jest wiele nagród, którymi w ciągu

ostatnich kilku lat wyróżniono spółkę. Została ona uhonorowana między innymi tytułami:


Gazele Biznesu 2010, Przejrzysta Firma 2009, Diamenty Forbesa 2009, Gazele Biznesu 2008,

Filary Gospodarki 2008, Perły Biznesu 2008.

Fosfan S. A. to dynamicznie rozwij

Przedsiębiorstwo pracuje według standardów ISO, co jest gwarancj

produktów i świadczonych usług.

FOSFAN S. A.

wieloskładnikowych nawozów, doskonale znanych i cen

w kraju i zagranic

Schemat 6: Oferta firmy Fosfan S. A.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.fo

Większość rolników w Polsce rozpoznaje i ch

SuproFoska i Superfosfat. FOSFAN

najstarszą na rynku marką Fructus. Oferowane przez FOSFAN

wszystkie wymogi bezpieczeń

o nawozach i nawożeniu. Inny obszar działalno

świadczone na bazie własnego portu, bocznicy kolejowej oraz




Filary Gospodarki 2008, Perły Biznesu 2008.

ynamicznie rozwijąca się firma z prywatnym, w 100% polskim kapitałem.

biorstwo pracuje według standardów ISO, co jest gwarancją najwy

wiadczonych usług.

S. A. to przede wszystkim producent wysokiej

wieloskładnikowych nawozów, doskonale znanych i cen

kraju i zagranicą. Ofertę tej spółki przedstawia Schemat 6

: Oferta firmy Fosfan S. A.

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.fosfan.pl/pl/show/content/id/122

rolników w Polsce rozpoznaje i chętnie stosuje nawozy marek: SUPROFOS,

SuproFoska i Superfosfat. FOSFAN produkuje także specjalistyczne nawozy ogrodnicze

ą Fructus. Oferowane przez FOSFAN S.A. nawozy spełniaj

wszystkie wymogi bezpieczeństwa i są zgodne z warunkami nałożonymi przez ustaw

żeniu. Inny obszar działalności firmy stanowią usługi przeładunkowe

ego portu, bocznicy kolejowej oraz zaplecza magazynowego.

Fosfan S.A.

nawozy rolnicze

nawozy ogrodnicze

usługi portowe

doświadczenia polowe

ACHODNIOPOMORSKIEGO

23 | S t r o n a


firma z prywatnym, w 100% polskim kapitałem.

ą najwyższej jakości

to przede wszystkim producent wysokiej jakości

wieloskładnikowych nawozów, doskonale znanych i cenionych zarówno

tej spółki przedstawia Schemat 6.

sfan.pl/pl/show/content/id/122

tnie stosuje nawozy marek: SUPROFOS,

e specjalistyczne nawozy ogrodnicze pod

S.A. nawozy spełniają

żonymi przez ustawę

usługi przeładunkowe

a magazynowego.



24 | S t r o n a

Firma FOSFAN S.A. pracuje obecnie nad ulepszeniem produkowanych przez nią nawozów

i stale poszerza swój asortyment. Osiąganie wysokich plonów dobrej jakości w połączeniu

z zadowalającymi efektami ekonomicznymi skłania spółkę do wytyczenia nowatorskich

celów, co bez wątpienia wpłynie na umocnienie jej pozycji na rynku branżowym.

Misją przedsiębiorstwa FOSFAN S.A. jest produkcja wysokiej jakości nawozów, w oparciu

o najnowocześniejsze zdobycze nauki i techniki, z jednoczesnym poszanowaniem środowiska

naturalnego.

Firma FOSFAN S.A. posiada certyfikat ISO 9001 potwierdzający wdrożenie oraz skuteczne

utrzymanie i doskonalenie systemu zarządzania jakością zgodnego z normą EN ISO

9001:2008. System obejmuje kompleksowo całą działalność spółki, od produkcji związków

chemicznych nieorganicznych, poprzez nawozy rolnicze i ogrodnicze oraz przeładunki

portowe aż po konfekcjonowanie chemikaliów.

W ciągu kilku ostatnich lat firma otrzymała kilka nagród i wyróżnień. Należy tu wymienić

przede wszystkim zajęcie przez FOSFAN S.A. drugiego miejsca w konkursie w kategorii

Najlepszy Wyrób za nawóz krystaliczny Fructus Professional podczas XII Barzkowickich

Targów Rolnych AGRO POMERANIA 2010.

FOSFAN S.A. stawia na współpracę firm i instytucji związanych z branżą chemiczną

w regionie, dlatego jest jednym z założycieli Stowarzyszenia Zachodniopomorski Klaster

Chemiczny "ZIELONA CHEMIA". Firma ta współpracuje także z jednostkami naukowymi,

branżą badawczo-rozwojową i konsorcjum.

Chemiczna Spółdzielnia Inwalidów "ARA" została założona w 1966 roku w Szczecinie.

Od początku swego istnienia zajęła się produkcją środków czystości, a zwłaszcza past

i emulsji do pielęgnacji podłóg, obuwia i mebli z wykorzystaniem wosków naturalnych

i syntetycznych.

Pomimo spółdzielczej formy własności firma doskonale radzi sobie

w warunkach wolnego rynku dostosowując się do unijnych przepisów

i potrzeb indywidualnego klienta.


W swej działalności firma kładzie nacisk na jako

produktu i pracownika.

Firma produkuje szeroki asortyment wyrobów chemii gospodarczej w oparciu o surowce

najwyższej klasy, najlepszych firm

CLARIANT, ROHM & HAAS,

woskowych i akrylowych do piel

spółdzielnię produkty przedstawia Schemat

Przedsiębiorstwo to współpracuje z podmiotami z całego kraju. Jego partnerami

w województwie zachodniopomorskim s

• „Delko Esta” ze Stargardu Szczeci

• „Elte” ze Starego Czarnowa,

• „Hurt 2000” ze Szczecina,

• „PGD Zachód Tarkon Gradi” ze Szczecina,

• „Mini Max” ze Szczecina,

• „Apex” z Polic.

Schemat 7: Oferta Chemicznej Spółdzielni Inwalidów „ARA”


Chemiczna Spółdzielnia Inwalidów "ARA"

pasty do podłóg i obuwia

woskowe i akrylowe emulsje do podłóg

płyny do mycia i czyszczenia: szyb, powierzchni kuchennych, WC, lodówek, podłóg i dywanów, płyny uniwersalne

preparaty do pielęgnacji mebli i wyrobów ze skóry

preparaty do nagrobków



ci firma kładzie nacisk na jakość, ochronę środowiska oraz bezpiecze


szej klasy, najlepszych firm światowych. Dostawcami dla tej spółdzielni s

CLARIANT, ROHM & HAAS, SHELL oraz NESTE. Specjalizacją tej spółdzielni s

owych i akrylowych do pielęgnacji podłóg, obuwia i mebli.

produkty przedstawia Schemat 7.

biorstwo to współpracuje z podmiotami z całego kraju. Jego partnerami

województwie zachodniopomorskim są:

Stargardu Szczecińskiego,

„Elte” ze Starego Czarnowa,

„Hurt 2000” ze Szczecina,

Tarkon Gradi” ze Szczecina,

„Mini Max” ze Szczecina,

: Oferta Chemicznej Spółdzielni Inwalidów „ARA”

ródło: Opracowanie własne na podstawie http://www.ara.szczecin.pl/index,2,1,produkty.htm

Chemiczna Spółdzielnia Inwalidów "ARA"

pasty do podłóg i obuwia

woskowe i akrylowe emulsje do podłóg

płyny do mycia i czyszczenia: szyb, powierzchni kuchennych, WC, lodówek, podłóg i dywanów,

ęgnacji mebli i wyrobów ze skóry

preparaty do nagrobków

ACHODNIOPOMORSKIEGO

25 | S t r o n a

rodowiska oraz bezpieczeństwo


wiatowych. Dostawcami dla tej spółdzielni są m.in.

ą tej spółdzielni są wyroby

gnacji podłóg, obuwia i mebli. Oferowane przez

biorstwo to współpracuje z podmiotami z całego kraju. Jego partnerami

http://www.ara.szczecin.pl/index,2,1,produkty.htm

płyny do mycia i czyszczenia: szyb, powierzchni kuchennych, WC, lodówek, podłóg i dywanów,



26 | S t r o n a

Chemiczna Spółdzielnia Inwalidów „ARA” dba, aby jej działalność miała jak najmniejszy

negatywny wpływ na środowisko naturalne. Ścieki poprodukcyjne po wstępnym

oczyszczeniu przepompowywane są rurociągiem bezpośrednio do miejskiej oczyszczalni

ścieków. Recyklingiem odpadów opakowaniowych zajmuje się Organizacja Odzysku. Zaś

w maju 2009 roku spółdzielnia przeszła pozytywnie audit certyfikacyjny

i otrzymała Certyfikat ISO 9001:2008.

6. Obecna sytuacja firm i perspektywy rozwoju na rynku zachodniopomorskim w branży chemicznej

W dalszej części raportu przedstawione zostaną wyniki przeprowadzonych badań, w których

wzięło udział dziesięć przedsiębiorstw z branży chemicznej z województwa

zachodniopomorskiego. Przedsiębiorstwa te zostały wybrane w sposób celowy22.

Z przeprowadzonych na potrzeby niniejszego opracowania badań wynika, że firmy

w województwie zachodniopomorskim w porównaniu do całego kraju, jak również Europy

i świata mają relatywnie niskie przychody, średnio o 48% niższe niż największe firmy na

rynku światowym. Główną przyczyną takich rozbieżności jest niewielki eksport produktów na

rynki zachodnie. Pomimo zajmowanego przez Polskę dopiero dziewiątego miejsca

w sprzedaży produktów chemicznych w Europie23, w ostatnich latach nastąpił rozwój tego

sektora, wzrost produkcji i eksportu. Jednakże, zdaniem respondentów, nie widać tych zmian

w regionie zachodniopomorskim.

W regionie zachodniopomorskim w branży chemicznej przeważają małe przedsiębiorstwa

o stosunkowo niskim poziomie zatrudnienia. Tylko 30% ankietowanych zatrudnia powyżej 22 nieprobabilistyczna metoda doboru próby respondentów do badania; niekiedy nazywany próbą ekspercką; do

próby celowej badacz dobiera jednostki w sposób subiektywny tak, by były one najbardziej użyteczne lub

reprezentatywne. 23 http://www.inorganicwaste.eu/dokumenty/Prognoza%20rozwoju%20Przemyslu%20Chemicznego%202010_12%20(1).pdf



27 | S t r o n a

20 osób w pełnym wymiarze godzin. Przedsiębiorstwa z branży nie zatrudniają wielu osób na

pełen etat. Aż 60% respondentów zatrudnia maksymalnie do 10 pracowników, gdzie połowa

z nich posiada tylko 2 pracowników etatowych. Omawiane zależności przedstawia Wykres 3.

Wykres 3: Liczba osób zatrudnionych na pełen etat w branży chemicznej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

Należy zauważyć, że pomimo niskiego zatrudnienia przedsiębiorstwa, działające w branży

chemicznej, nie należą do przedsiębiorstw nowych-lub dopiero powstających. Bardzo często

są to firmy z tradycją, funkcjonujące na rynku bardzo długo. Aż 60% badanych

przedsiębiorstw funkcjonuje na rynku ponad 15 lat (Wykres 4). Powyższa dysproporcja

w sposób bezpośredni wpływać może na hamowanie potencjału rozwojowego

przedsiębiorstw, co z kolei wpływa na obniżenie ogólnego poziomu konkurencyjności wobec

firm z krajów europejskich. Znaczną cześć badanej populacji stanowią również

przedsiębiorstwa, które na rynku zachodniopomorskim działają do 5 lat. Jest ich łącznie 40%,

w tym aż 30%, których okres działalności nie przekracza dwóch lat. Poniższy wykres

(Wykres 4) pokazuje jak kształtuje się długość funkcjonowania firm w branży chemicznej na

rynku zachodniopomorskim.

30%

0%

30%

0%

10%

30%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Liczba osób zatrudnionyc…



28 | S t r o n a

Wykres 4: Długość funkcjonowania firmy w bran ży chemicznej na rynku (wyniki podane w latach)


W następnej kolejności zostały zanalizowane przychody przedsiębiorstw branży chemicznej

w regionie zachodniopomorskim, tylko 10% z nich osiągnęło w ubiegłym roku przychód

przekraczający 2 000 000zł. W skali światowej nie jest to dobry wynik. W regionie

zachodniopomorskim, tak jak i w całej Polsce oraz Europie, dominują przedsiębiorstwa małe

i średnie. Jednakże, to duże firmy zdobywają największy udział w rynku. Małe i średnie

przedsiębiorstwa w całej Unii Europejskiej osiągają tylko 2% sprzedaży. Warto również

zwrócić uwagę na fakt, że 40% badanych przedsiębiorstw odmówiło odpowiedzi. Przyczyną

tego nie był brak wiedzy z zakresu przychodów firmy, lecz zwykła niechęć do udzielania tego

typu informacji. Sytuację w tej kwestii w województwie zachodniopomorskim przedstawia

Wykres 5.

30%

10%

0% 0%

60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Od jak dawna firma funkcjonuje na rynku



29 | S t r o n a

Wykres 5: Przychody, jakie osiągnęły zachodniopomorskie firmy w ostatnim roku; branża chemiczna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań

Przemysł chemiczny uważany jest za jeden z podstawowych przemysłów województwa

zachodniopomorskiego. Udział regionu w produkcji niektórych wyrobów jest znaczący

w skali kraju i wynosi dla nawozów fosforowych 65,3%, dla nawozów azotowych 18,2%24.

Pomimo tego, że branża chemiczna przyczyniła się do wzrostu zatrudnienia, wciąż niski jest

poziom pracujących na pełnym etacie, posiadających umowę na czas nieokreślony. Taki niski

procent zatrudnionych na umowę o pracę może mieć wpływ na nastroje społeczne i swoje

odbicie w wydajności pracy. Branża chemiczna w województwie zachodniopomorskim jest

wskazywana przez władze samorządowe jako branża z dużą perspektywą rozwojową

i możliwościami odnoszenia sukcesów na rynkach zagranicznych25. Sukcesy mogą być

zasługą potentata w branży chemicznej-Zakładów Chemicznych Police S.A., które są nie

tylko bezkonkurencyjne w regionie zachodniopomorskim, ale również należą do jednych

z największych zakładów chemicznych w Polsce.

24 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2007-2013, projekt z dnia 21.06.06. 25 Regionalna Strategia Innowacyjności w Województwie Zachodniopomorskim, Szczecin 2005.

10% 10%

30%

10%

40%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

powyżej 2000 000

101 000-200 000 51 000-100 000 11 000-20 000 Odmowa odpowiedzi

Przychody firmy w ostatnim roku



30 | S t r o n a

Dofinansowania i szkolenia

Jak wspomniane było w poprzednim rozdziale - jednym z determinantów rozwoju, jest ilość

pracowników zatrudniona na pełen etat, na umowę o pracę. Z analizy przeprowadzonych

badań wynika, że występują silne korelacje aspekcie dofinansowań i szkoleń. Okazuje się, że

pytanie dotyczące szkoleń ma istotny wpływ na pozyskiwane dofinansowania przez

przedsiębiorstwa z branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim.

Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa, które uzyskują dofinansowania na

rozwój, częściej korzystają również z możliwości uczestniczenia w szkoleniach rozwojowych.

Poniższy wpływ dofinansowań rozwojowych na szkolenia obrazuje poniższa Tabela 5

zawierająca wyniki korelacji. Tabela przedstawia w pierwszej kolumnie korelujące pytania.

Vol7-Z jakich środków dofinansowań rozwojowych korzysta firma. W tym pytaniu

respondenci mieli możliwość wskazania dofinansowań, z których ewentualnie skorzystali.

Mogli również wskazać w kafeterii odpowiedź, że nie korzystali z żadnych dofinansowań.

Kolejne korelujące pytanie (Vol15), jest oceną następującego stwierdzenia „W moim regionie

jest wiele szkoleń, z których może korzystać moja firma”. Z badań wynika, że 60%

ankietowych korzysta lub skorzystało w przeszłości z możliwości dofinansowań

rozwojowych. Spośród tych ankietowanych aż 66% uważa, ze region zachodniopomorski

stwarza możliwości szkoleniowe, z których mogą skorzystać ankietowani. Korelacja ta

została obliczona bez przyjętego poziomu możliwego błędu, tym samym w czasie analiz

został wykazany poziom istotności w wysokości 0,05. Oznacza to, że korelacja ta jest istotna

statystycznie.



31 | S t r o n a

Tabela 4: Korelacja Dofinansowanie i szkolenia; branża chemiczna

Korelacja Pearsona26

Vol15- Szkolenia

Vol17-

Dofinansowania

Poziom istotności27

Etat Vol15

0,05

Vol7 0,05

Źródło: Opracowanie własne, na podstawie badań i analiz

Liczba etatów utrzymująca się na wzrostowym lub stałym poziomie, powoduje wzrost

przeprowadzonych szkoleń i większą możliwość korzystania z dofinansowań. Świadczy to

o tym, że przedsiębiorstwa zatrudniające większą ilość pracowników etatowych, inwestują

w ich poziom pracy, wykształcenie, a tym samym w potencjał rozwojowy własnej firmy. Gdy

spada zatrudnienie, poziom dofinansowań i organizowanych szkoleń nie wzrasta, po

utrzymywaniu się na względnie stałym poziomie, wykazuje tendencję spadkową. Niższy

poziom dofinansowań, stanowi mniejsze możliwości budżetowe w zakresie dokształcania

pracowników. Z tego względu wraz z odpływem dodatkowych środków finansowych,

pracodawcy nie inwestują w doszkalanie pracowników. Opisanie zależności obrazuje

Wykres 6, który przedstawia korelacje zatrudnienia pełnoetatowego i środków finansowych.

Na wykresie wyraźnie widać, że utrzymujący się stały poziom dofinansowań rozwojowych

wpływa rosnąco na ilość szkoleń i etatów w przedsiębiorstwie. Z kolei interesującym faktem

jest wzrost etatów wraz ze wzrostem szkoleń. Warto zauważyć, że szkolenia kształtują się na

nieco wyższym poziomie, co oznacza, inwestycje w rozwój przedsiębiorstwa. W dalszej

prognozie omawianych zależności, przewiduje się, że wraz z początkiem spadku etatów,

zaczyna spadać również poziom dofinansowań.

26 Współczynnik korelacji liniowej Pearsona - współczynnik określający poziom zależności liniowej między zmiennymi losowymi. 27 Poziom istotności – jest to maksymalne dopuszczalne prawdopodobieństwo popełnienia błędu, najczęściej przyjmuje się α = 0,05



32 | S t r o n a

Wykres 6: Zależności pomiędzy etatem, szkoleniami, a dodatkowymi środkami finansowymi w branży chemicznej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badan ankietowych

W dalszej perspektywie wzrost dofinansowań będzie powodował dalszy wzrost zatrudniania

pracowników pełnoetatowych, a tym samym poziom szkoleń będzie wykazywał tendencję

stałą bądź wzrostową.

Kolejnym analizowanym zagadnieniem jest częstotliwość uczestnictwa w szkoleniach, nie

jest ona zbyt wysoka. Aż 40% ankietowanych nigdy nie korzystała z możliwości szkoleń,

jakie są organizowane dla branży chemicznej w regionie zachodniopomorskim. Często, czyli

kilka razy w roku, ze szkoleń korzysta jedynie 30% respondentów. Tyle samo ankietowanych

w kursach dokształcających uczestniczy raz na kilka miesięcy. Z przeprowadzonych badań

wynika, że respondenci nie mają wystarczających informacji dotyczących szkoleń, a jeżeli je

10%

30%30%

0

30%

30%30%

0

30%

40%40%

00%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Szkolenia

Dodinansowania

Etat



33 | S t r o n a

posiadają to często są to szkolenia niespełniające ich oczekiwań. Omawianą sytuację

przedstawia Wykres 7.

Wykres 7: Częstotliwość uczestnictwa w szkoleniach w branży chemicznej


Spośród wszystkich ankietowanych branż, sektor chemiczny pod względem dofinansowań

prowadzonej działalności przedstawia się bardzo dobrze28. To jedna z branż, która

w największym stopniu korzysta z możliwości pozyskania dodatkowych funduszy. Sektor ten

w największym stopniu korzysta z pomocy ośrodków naukowo-badawczych, które w tej

branży wykazują się znaczącym zainteresowaniem. Przedsiębiorstwa pozyskują

dofinansowania na cele rozwojowe, by dorównać poziomem technologicznym

i innowacyjnym przedsiębiorstwom działającym na rynku globalnym. Przeprowadzone

badania pokazują, że 60% ankietowanych systematycznie stara się o dofinansowania

i otrzymują je z rożną częstotliwością. Źródła dofinansowań branży chemicznej przedstawia

Wykres 8.

28 Ankietowane branże: chemiczna, spożywcza, informatyczna, drzewno-meblarska.

30%

20%

10%

40%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Raz na kilka miesięcy Raz na pół roku Raz na rok Nigdy

Szkolenia



34 | S t r o n a

Wykres 8: Struktura źródeł dofinansowań w branży chemicznej


Spośród respondentów, którzy skorzystali z dofinansowań unijnych, większość głównie

korzystała ze środków z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz Programu

Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Wykres 9 wskazuje, że ankietowani

w równym stopniu skorzystali z obu wymienionych programów. Aż 60% respondentów,

którzy zadeklarowali, że nie skorzystali z żadnego programu unijnego, to przedsiębiorstwa,

które przypływ dodatkowych środków finansowych zawdzięczają urzędom pracy, bądź

instytucjom naukowo-badawczym29.

29 W tej grupie mogą znajdować się również respondenci, którzy odpowiedzieli, że pomimo iż korzystają

z dofinansowań unijnych i programów z tym związanych, to nie pamiętają, jakie to są programy i czy na pewno

były to programy unijne.

30%

30%

40%

Unijne

Urząd pracy

Ośrodki naukowo- badawcze



35 | S t r o n a

Wykres 9: Procentowy udział w programach unijnych w dofinansowaniach branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim


Z przeprowadzonych analiz wynika również, że respondenci, którzy oceniają możliwości

rozwojowe firmy jako średnie lub duże (czyli łącznie 60% ankietowanych) w 90% wybierali

odpowiedź, że nie korzystają z żadnych programów unijnych, a najczęściej korzystają

z dofinansowań z Urzędu Pracy lub nie mają potrzeby korzystania z żadnych dodatkowych

środków finansowych. Omawiane informacje przedstawia Wykres 10.

20%

20%

60%

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego

Żadne



36 | S t r o n a

Wykres 10: Zależności pomiędzy wielkością firmy bran ży chemicznej a oceną rozwoju i programem unijnym, z jakiego korzysta

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych.

Powyższy wykres wskazuje ciekawą zależność. Okazuje się że badane przedsiębiorstwa,

które oceniają swoje możliwości rozwojowe jako duże korzystają z dodatkowych możliwości

rozwojowych, które oferuje im województwo. W 20% jest to korzystanie z Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki. Z kolei firmy, które swoje możliwości rozwojowe

w subiektywnej opinii oceniają jako małe nie korzystają z możliwości wsparcia, które oferują

programy rozwojowe. Również jednostki gospodarcze, których możliwości rozwojowe są

bardzo małe, nie korzystają z możliwości wsparcia. Można stwierdzić, że pomimo faktu, że

tylko 40% (Wykres 9) korzysta z możliwości uczestniczenia w programach rozwojowych, to

jest to tendencja optymistyczna, z tego względu że przedsiębiorstwa dzięki temu wyżej

oceniają swoje możliwości, a to oznacza że wykorzystują szansę, które daje im Program

Operacyjny Kapitał Ludzki i inne programy wspierające.

Inwestycje i rozwój

Inwestycje firm branży chemicznej województwa zachodniopomorskiego w sprzęt oraz

oprogramowanie zostały przedstawione na poniższym wykresie, który ilustruje częstotliwość

inwestowania firm branży chemicznej w poszczególne kategorie zakupowe w ostatnich

6 miesiącach. Respondenci mieli możliwość wybrania własnych odpowiedzi lub wskazania

jej spośród dostępnych odpowiedzi na skali.

10%

50%

20% 20%20% 20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Ocena rozwoju

Program Operacyjny Kapitał Ludzki

Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego



37 | S t r o n a

Wykres 11: Zakupiony sprzęt w przedsiębiorstwach w branży chemicznej


Okazuje się, że przedsiębiorstwa najczęściej inwestują w sprzęt specjalistyczny i komputery,

a z przeprowadzonych korelacji można wnioskować, że ilość zakupionego sprzętu zależy od

długości funkcjonowania firmy na rynku. Jest to korelacja o bardzo wysokim poziomie

istotności.

Wśród ankietowanych firm połowa zakupiła komputery. Na kolejnych miejscach znalazło się

oprogramowanie, sprzęt specjalistyczny oraz akcesoria biurowe.

Istotnym elementem mającym wpływ na rozwój branży chemicznej jest zadowolenie firm

branży chemicznej z działalności instytucji okołobiznesowych i samorządowych.

Przeprowadzone badania pokazały, że istnieje istotna zależność pomiędzy zadowoleniem,

a możliwościami rozwojowymi branży chemicznej (Wykres 12).

Okazuje się bowiem, że im mniejszy poziom zadowolenia, tym mniejsze są potencjalne

możliwości rozwojowe. Respondenci, którzy najczęściej wyrażali swoje negatywne opinie na

temat omawianych instytucji, uważali również, że ich możliwości rozwojowe są niewielkie.

Poziom niezadowolenia ma również wpływ na ocenę swoich możliwości finansowych,

przeznaczanych na wdrażanie nowych technologii. W tym przypadku ankietowani, którzy

zadeklarowali swoje niezadowolenie, przyznali również, że nie stać ich na wdrażanie nowych

technologii i innowacji.

50%

20%

10%

20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Komputery Oprogramowania Akcesoria biurowe Sprzet specjalistyczny



38 | S t r o n a

Wykres 12: Zadowolenie z instytucji okołobiznesowych i samorządowych a rozwój firmy w branży chemicznej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych.

Kolejnymi bardzo istotną kwestią są korelacje między przychodami firmy branży chemicznej

i oceną instytucji około-biznesowych i samorządowych (Wykres 13). Jak już wyżej było

wspomniane, zadowolenie z funkcjonowania tych instytucji ma wpływ na rozwój branży.

W tym przypadku bardzo wyraźnie widać, że im wyższe niezadowolenie z instytucji

zewnętrznych, tym niższe przychody firmy i bardzo małe możliwości rozwojowe. Należy

zwrócić uwagę, że głównie to małe i średnie firmy potrzebują wsparcia z zewnątrz, aby móc

funkcjonować i dalej się rozwijać. Przedsiębiorstwa zadowolone ze współpracy z instytucjami

zewnętrznymi, wykazują się większymi dochodami i ich sukcesywnym wzrostem, a to

świadczy o tym, że przedstawiciele badanych firm liczą na to, że ich przychody wzrosną wraz

ze wzrostem poziomu pomocy instytucji około-biznesowych i samorządowych.

10% 10%

50%

30%

10%

50%

20% 20%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Duży/a Średni/a Mały/a Bardzo mały/a

Stopień zadowolenia

Mozliwości rozwoju firmy



39 | S t r o n a

Wykres 13: Możliwości rozwojowe firmy z branży chemicznej a sytuacja rynkowa w ciągu najbliższych dwóch lat


Kolejną kwestią, na którą warto zwrócić uwagę są możliwości dostępu do kapitału. Wykres

14 pokazuje dostęp do kapitału. Według ankietowanych przedsiębiorstw z branży chemicznej.

W tym przypadku tak naprawdę nie ma odpowiedzi pozytywnych. Większość respondentów

nie ma zdania na ten temat, gdyż nie orientują się w sytuacji i nie mieli z nim styczności-

reszta badanych, wykazuje się zdecydowanie opinią negatywną i zupełnie się nie zgadzają

z opinią mówiącą o tym, że firmy w danej branży mają dobry dostęp do kapitału światowego.

Wykres 14: Dostęp do kapitału

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

Bardzo duże/dużo

wyższe

Duże/wyższe Średnie/bez zmian

Małe/niższe Bardzo małe/duzo

niższe

ocena instytucji około-biznesowychprzychody firmy

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Całkowicie się zgadzam

Zgadzam się Nie mam zdania

Nie zgadzam się

Zupełnie się nie zgadzam

dostęp do kapitału



40 | S t r o n a


Technologie i innowacje

Branża chemiczna cechuje się dobrymi kontaktami z instytucjami naukowo-badawczymi.

Świadczą o tym również opinie o parkach naukowo-technologicznych (Wykres 15).

W ocenach respondentów tego typu parki mają głównie znaczenie w zakresie dostępu do

najnowszych technologii oraz pozyskiwania nowych partnerów biznesowych. Wśród

respondentów wyraźnie jednak widać, istniejącą chęć kontaktu z tymi instytucjami. Pomimo,

że branża chemiczna w porównaniu do pozostałych badanych sektorów najczęściej korzysta

ze współpracy z parkami naukowo-technologicznymi, to zaleca się nieustanne polepszanie

istniejących relacji i tym samym systematycznie rozwijanie współpracy.

Wykres 15: Wpływ parków naukowo-technologicznych na rozwój technologii i innowacji w branży chemicznej


40%

20%

40%

0% 0%0% 0%

30%

40%

30%

0% 0%

50%

20%

30%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Zgadzam się Nie mam zdania

Nie zgadzam się

Zupełnie się nie zgadzam

Parki naukowo-technologiczne ułatwiaja rozwój

Dobry dostęp do innowacji i kapitału światowego

Stać nas na wdrażanie nowych technologii



41 | S t r o n a

Respondenci nie zgadzają się z opinią, że dostęp do kapitału w ich branży jest bardzo łatwy.

Utrudniony dostęp do kapitału wiąże się z koniecznością ograniczania funduszy na

innowacje, przedsiębiorstwa nie mają możliwości współpracy z instytucjami

i przedsiębiorstwami zagranicznymi, które ułatwiłyby im dostęp do innowacji. Ma to

negatywny wpływ na rozwój przedsiębiorstw oraz na przełamanie barier w zakresie

wdrażania innowacji i nowych technologii. W tym przypadku omawiane ograniczenia

powinny być przełamywane przez instytucje około-biznesowe i jednostki samorządowe,

z tego powodu, że badane przedsiębiorstwa nie są w stanie korzystać ze wszystkich

możliwości, jakie niesie ze sobą globalny rynek. Firmy na rynku zachodniopomorskim

i ogólnopolskim, będą miały możliwość zniwelowania braków w stosunku do zagranicznych

konkurentów, którzy poprzez bardzo dynamiczny rozwój, dyktują światowe trendy w sektorze

chemicznym.

Wykres 16 obrazuje wyżej omawiane zależności. Respondenci mieli ocenić czy zgadzają się

ze stwierdzeniem „Nigdy nie ograniczam pieniędzy na innowację”, oraz „Przedsiębiorstwa

w mojej branży mają dobry dostęp do kapitału światowego”.

Wykres 16: Ograniczanie kosztów na innowacje wśród firm bran ży chemicznej


10%

0%

50%

20% 20%

0%0%

30%

40%

30%


Zgadzam się Ani tak, ani nie Nie zgadzam się Zupełnie się nie zgadzam

Nie ograniczamy pieniędzy na innowacje




42 | S t r o n a

W odniesieniu do Wykresu 17, można zauważyć, że im niższy poziom inwestycji

zagranicznych, tym gorszy dostęp do inwestycji i kapitału. Okazuje się, że korzystanie

z możliwości inwestowania na rynkach zagranicznych, zwiększa potencjał rozwojowy

przedsiębiorstw. Warto zauważyć, że żaden z respondentów nie zgodził się ze stwierdzeniem,

że w jego branży dostęp do kapitału światowego jest wysoki, co więcej aż 70% z badanych

zdecydowanie negatywnie wyraziło się w tym temacie. Tylko 30% ankietowanych nie umiało

opowiedzieć się po żadnej ze stron. Z kolei 40% badanych stwierdziło, że musi ograniczać

pieniądze na innowacje, zaledwie 10% przyznało się, że nigdy nie ogranicza funduszy na

innowacje.

Wykres 17: Wpływ poziomu inwestycji zagranicznych na dostęp do innowacji w branży chemicznej


Powyższa korelacja pokazuje, że postępujący poziom globalizacji, zaczyna odgrywać coraz

większe znaczenie również w Polsce i na rynkach regionalnych. W takiej sytuacji, firmy swój

sukces powinny budować na fundamentach innowacyjności. Dostęp do innowacji nie tylko

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

Cał

kow

icie

si

ę zg

adza

m

Zgad

zam

się

An

i się

zg

adza

m, a

ni

nie

Nie

zga

dza

m

się

Zup

ełn

ie s

ię

nie

zga

dza

m



umożliwia rozwój przedsiębiorstw na rynku krajowym i lokalnym, ale i zwi

konkurencyjność w stosunku do

Konkurencja

W regionie zachodniopomorskim wi

na rynku regionalnym jest średn

ta jest duża lub bardzo duża i tylko 10

Wykres 18: Ocena stopnia konkurencji w

Źródło: Opracowanie własne na podstawie bada

Przedsiębiorstwa z branży chemicznej w wi

porównywalną do konkurentów

jak i nowoczesnych sposobów produkcji. Du

dostosowanie się do specyficznych wymaga

zdecydowanie wyżej niż konkurencyjn

decydują o wyborze ich oferty

z odbiorcami, jak również wyszkolona i profesjon

60%



ębiorstw na rynku krajowym i lokalnym, ale i zwi

w stosunku do przedsiębiorstw europejskich.

rskim większość respondentów (aż 60%) uznała,

średnia. Spora część ankietowanych (30%), uważ

ża i tylko 10% uznało, że konkurencja jest mała (Wykres 18)

: Ocena stopnia konkurencji wśród firm bran ży chemicznej

ródło: Opracowanie własne na podstawie badań ankietowych

y chemicznej w większości przypadków uważaj

do konkurentów lub nawet znacznie lepszą, zarówno pod wzgl

nowoczesnych sposobów produkcji. Duża grupa firm natomiast za swój atut uznaje

do specyficznych wymagań klienta i swoją ofertę w tym zakresie ocenia

konkurencyjną. Główne czynniki, które zdaniem badanych firm

o wyborze ich oferty, to przede wszystkim jakość produktu oraz trwało

ż wyszkolona i profesjonalna kadra.

20%

10%

60%

10%

ACHODNIOPOMORSKIEGO

43 | S t r o n a

biorstw na rynku krajowym i lokalnym, ale i zwiększa ich

uznała, że konkurencja

30%), uważa że konkurencja

(Wykres 18).

y chemicznej

ają swoją ofertę za

zarówno pod względem jakości,

a grupa firm natomiast za swój atut uznaje

w tym zakresie ocenia

Główne czynniki, które zdaniem badanych firm

produktu oraz trwałość relacji

Bardzo duża

Duża

Średnia

Mała



44 | S t r o n a

7. Charakterystyka problemów w branży chemicznej

Według respondentów branża chemiczna w województwie zachodniopomorskim ma małe

możliwości rozwojowe, pomimo ogólnego rozwoju tej branży w kraju i na świecie.

Przedsiębiorstwom w branży chemicznej trudno wybić się poza rynek regionalny na

ogólnopolski, zwłaszcza przez to, że w większości są to małe i średnie przedsiębiorstwa. Nie

są to jedyne bolączki zachodniopomorskich firm branży chemicznej. Problemy

zaprezentowane w tym rozdziale zostały zidentyfikowane w trakcie przeprowadzanych badań,

na podstawie wywiadów ankietowych oraz analizy pozyskanych danych statystycznych

(Wykres 19).



45 | S t r o n a

Wykres 19: Problemy branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim

Wysokie koszty produkcji

Małe możliwości wejścia na rynki zagraniczne Niskie przychody

Małe możliwości rozwojowe Słaba reklama branży

chemicznej

Wysokie koszty wdrażania

innowacji

Brak promocji poprzez województwo

na inne regiony Polski i rynki europejskie


Należy stwierdzić, że do największych problemów, dotykających branżę chemiczną

w regionie zachodniopomorskim można zaliczyć:

• niska innowacyjność produktów,



46 | S t r o n a

• trudności z finansowaniem nowych inwestycji,

• wysokie koszty wdrażania innowacji,

• brak możliwości konkurowania na światowym rynku,

• brak wsparcia ze strony administracji samorządowej.

Powyższe problemy w dużej mierze wynikają z rozdrobnienia branży i braku współpracy

pomiędzy podmiotami. Brak współpracy zarówno pomiędzy przedsiębiorstwami, jak

i jednostkami badawczymi oraz administracją samorządową, bardzo często negatywnie

wpływa na przepływ informacji pomiędzy podmiotami, a tym samym ma to wpływ na niski

poziom rozwojowości i poprawy konkurencyjności na rynku. Przy rozwiązywaniu

problemów, wskazywana jest ścisła współpraca, która pozwoli nawiązać kontakt pomiędzy

przedsiębiorstwami i instytucjami administracyjnymi, a tym samym ułatwi poszukiwanie

optymalnych rozwiązań oraz obniży ich koszty.

Ważnym elementem, który ma wpływ na zagrożenia dla rozwoju przemysłu chemicznego jest

opinia publiczna, która postrzega ten przemysł, zarówno w regionie jak i w Polsce, jako

szkodliwy dla środowiska i mało ekologiczny. Portal zdrowia publicznego Unii Europejskiej

podaje:

„Przemysł chemiczny jest siłą napędową innowacji i tworzy nowe miejsca pracy. Jednak

substancje chemiczne mogą być niebezpieczne dla ludzi i środowiska. Związki stałe mogą

gromadzić się w organizmie, a metale ciężkie mogą zatruwać wodę, ryby i glebę” 30.

Taka opinia ma wpływ zarówno na zatrudnianie pracowników, jak i przyciąganie znaczących

inwestycji, które mogłyby się przyczynić do rozwoju przedsiębiorstwa. Propagowanie takiej

opinii, wykreowanej głównie przez media, nie jest wyjaśniane, a społeczeństwu nie przytacza

się na szeroką skalę proekologicznych działań prowadzonych również przez przedsiębiorstwa

chemiczne.

30 http://ec.europa.eu/health-eu/my_environment/chemical_risks/index_pl.htm:16.03.2011.



47 | S t r o n a

8. Analiza SWOT

Poniżej została zaprezentowana analiza SWOT, w celu dokładnego zbadania możliwości

przed jakimi stoi branża chemiczna. Poniższa analiza pokazuje również szanse i zagrożenia,

w których obecnie znajduje się branża chemiczna na rynku zachodniopomorskim.

Silne strony: Słabe strony:

• Położenie geograficzne, gwarantujący stały

i łatwy dostęp do surowca

• Police- jako reprezentatywny ośrodek

chemiczny w kraju

• Położenie geograficzne, umożliwiające

zbyt towarów i nawiązywanie kontaktów

handlowych

• Zapotrzebowanie na produkty chemiczne

• Doświadczeni pracownicy

• Możliwość eksportu wyrobów do krajów

europejskich

• Ograniczanie środków

finansowych na badania naukowo-

laborytoryjne

• Dominacja w regionie ośrodka

chemicznego- Police

• Duże zróżnicowanie potencjału

technicznego i rozwojowego

przedsiębiorstw

• Wysokie koszty transportu

i wdrażania innowacji.

• Ograniczony potencjał finansowy

• Brak dofinansowań i wsparcia

instytucji zewnętrznych

• Brak wsparcia ze strony parku

naukowo- technologicznego

• Mała współpraca ośrodków

przemysłu chemicznego

Szanse: Zagrożenia:

• Wzrost zapotrzebowania na produkty

chemiczne

• Pozyskiwanie inwestorów

• Inwestowanie na rynkach zagranicznych

• Wzrost cen surowców

• Niechęć przedsiębiorstw do

wzajemnej współpracy

• Niechęć w zakresie współpracy



48 | S t r o n a

• Promocja przemysłu chemicznego, poprzez

współpracę z instytucjami zewnętrznymi

• Poprawa wizerunku regionu

zachodniopomorskiego

• Poprawa kształcenie w zakresie przemysłu

chemicznego

• Współpraca przedsiębiorstw działających

w sektorze chemicznym

z instytucjami zewnętrznymi

• Postrzeganie przemysłu

chemicznego jako zagrożenia dla

środowiska

Źródło: Opracowanie własne

Do głównych możliwości rozwojowych, które powinny zostać wykorzystane, należy przede

wszystkim położenie geograficzne i dobry dostęp do surowców. Te aspekty umożliwiają

rozwój nie tylko na rynku krajowym i lokalnym, ale również zwiększają możliwości

eksportowe. Ośrodek Police jest jednym z większych przedstawicieli branży chemicznej na

rynku zachodniopomorskim i stanowi jego wizytówkę za granicą Polski. Z drugiej jednak

strony utrudnia rozwój w branży małym i średnim przedsiębiorstwom, ponieważ stanowi dla

nich dużą konkurencję pod względem wytwórczym i technologicznym.

W celu rozwoju branży chemicznej należy również zająć się jej promocją na rynku krajowym

i zagranicznym przy jednoczesnym, wspólnym zaangażowaniu przedsiębiorców w tej branży.

Natomiast poprzez rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach wzrosną również

możliwości zaistnienia na rynkach europejskich. Należy jednak mieć na uwadze, że wzrost

wykształcenia pracowników powinien iść w parze z rozwojem technologicznym

przedsiębiorstw.

Również niechęć ze strony przedsiębiorców do współpracy ogranicza ich możliwości

rozwojowe. Połączenie sił zwiększa ich możliwości konkurencyjne zarówno wobec takich

przedsiębiorstw jak Police, jak i dużych przedsiębiorstw europejskich.

Globalny trend ekologiczny, również ma swój wpływ na branże chemiczna, która głównie

wśród społeczeństwa postrzegana może być jako zagrożenie dla środowiska. Należy zadbać



49 | S t r o n a

o to, by branża chemiczna na rynku lokalnym i europejskim kojarzona była z działalnością

pro-ekologiczną.

9. Opinie i oczekiwania respondentów w perspektywie dwóch najbliższych lat

Z przeprowadzonych badań wynika, że ankietowani respondenci mają ugruntowane opinie na

temat funkcjonowania branży chemicznej na rynku zachodniopomorskim. Są świadomi

ewentualnych zagrożeń i szukają pomocy, by im zapobiec. Jednakże, z ich opinii wyraźnie

wynika, że samodzielnie przedsiębiorstwa nie mają na to zbyt dużych szans.

Oczekiwania wobec instytucji około-biznesowych i samorządowych w perspektywie

najbli ższych 2 lat

Ankietowani zostali zapytani o ich oczekiwania wobec instytucji wspierających rozwój

w województwie zachodniopomorskim. Tabela 6 przedstawia, jakie odpowiedzi się pojawiały

wśród respondentów.

Tabela 5: Oczekiwania respondentów wobec instytucji około-biznesowych

Oczekiwania

• Wsparcie

• Zainteresowanie naszymi problemami

• Brak zastoju na rynku

• Poprawa sytuacji w branży chemicznej

• Kontakt z uczelniami

• Pomoc dla inwalidów, których zatrudniamy

• Już nie mam oczekiwań, zraziłem się




50 | S t r o n a

Ankietowanym w pierwszej kolejności brakuje jakiegokolwiek kontaktu i wsparcia. Aż 90%

badanych odpowiedziało, że oczekuje zainteresowania ze strony instytucji okołobiznesowych

i samorządowych. Z przeprowadzonych rozmów wynika również, że respondenci zabiegali

o ten kontakt, lecz nie spotkali się z pozytywnym przyjęciem. Co drugi ankietowany

odpowiadał, że zraził się do wyżej wymienionych instytucji i nie wierzy w poprawę sytuacji

w tej kwestii.

Należy zwrócić również uwagę na fakt, że respondenci oczekują pomocy w konkretnych

sytuacjach. W pierwszej kolejności mają nadzieję, że instytucje tego typu poprawią ich

sytuacje materialną, rynkową i możliwości rozwojowe. Ważną kwestią są również

dofinansowania prowadzonej działalności. Okazuje się, że respondenci albo są słabo

poinformowani o możliwościach pomocy dla ich przedsiębiorstw, albo nie mają

wystarczającej wiedzy merytorycznej, by starać się uzyskać wsparcie. Respondenci uważają

również, że brakuje im odpowiedniej osoby, przedstawiciela instytucji okołobiznesowych

i samorządowych, który sam się z nimi skontaktuje i zajmie się wszelkimi formalnościami.

Tymczasem w opinii respondentów, w omawianych instytucjach zamiast pomocy, panuje

system biurokratyczny i brak zrozumienia.

Braki odczuwane przez przedsiębiorstwa

Respondenci zostali zapytani o to, czego im brakuje, by w pełni wykorzystać potencjał

rozwojowy w perspektywie dwóch najbliższych lat. Okazuje się, że braki, które odczuwają

przedsiębiorstwa, pokrywają się z ich oczekiwaniami wobec instytucji okołobiznesowych

i samorządowych (Tabela 7).



51 | S t r o n a

Tabela 6: Potrzeby wykorzystania potencjału rozwojowego

Przeszkody w możliwościach wykorzystania potencjału rozwojowego

• Brak dodatkowego dofinansowania

• Brak bezpłatnych szkoleń

• Niski poziom kontaktów z uczelniami

• Niski poziom kontaktów z doświadczonymi specjalistami/ekspertami

• Niewielki rynek zbytu

• Brak wsparcia instytucji okołobiznesowych i samorządowych

• Brak dostępu do nowoczesnych technologii


Wszystkie powyższe braki wskazane przez respondentów są ściśle ze sobą powiązane i wiążą

się z chęcią polepszenia kontaktu z instytucjami wspierającymi rozwój przedsiębiorstw

w województwie zachodniopomorskim. Okazało się również, że tylko 20% ankietowanych

wykorzystuje do własnego rozwoju rynki zagraniczne, a obrót z rynków zagranicznych

to około 10% całkowitego obrotu.

Przez brak możliwości wykorzystania w pełni potencjału rozwojowego, przedsiębiorstwa

mają utrudnione warunki działania na rynkach zagranicznych. Przedsiębiorstwa mają problem

z finansowaniem nowych inwestycji i technologii. Wynika z tego, że zaplecze naukowo-

badawcze, które stwarzają instytucje zewnętrzne oraz uczelnie wyższe nie jest dostosowane

do potrzeb przedsiębiorstw i rynku zachodniopomorskiego. Co drugi ankietowany narzeka

również na złą sytuacje rynkową i niski poziom zbytu oraz brak stałych klientów.

Firmy są w stanie wymienić swoje plusy i minusy względem konkurencji na rynku

regionalnym, krajowym, europejskim i światowym (Tabela 8).



52 | S t r o n a

Tabela 7: Mocne i słabe strony firm chemicznych z województwa zachodniopomorskiego wobec konkurentów

Plusy wobec firm konkurencyjnych Minusy wobec firm konkurencyjnych

• Doświadczenie

• Profesjonalizm

• Wiedza

• Cena

• Duże magazyny

• Kapitał

• Dostępność

• Elastyczność

• Oryginalność

• Brak odpowiedniej kadry

• Brak klientów

• Brak odpowiedniego sprzętu

• Niska wydajność

• Brak funduszy

• Brak możliwości skorzystania

z dofinansowań


Ankietowani są świadomi swoich mocnych stron (głównie w odniesieniu do konkurencji

lokalnej i krajowej) oraz słabych, wynikających w dużej mierze z mniejszych możliwości

rozwojowych oraz z braków dotyczących najnowszych urządzeń.



53 | S t r o n a

10. Propozycje zmian w branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim

Przedstawienie wizji i proponowanych rozwiązań w branży chemicznej ma na celu redukcję

lub całkowitą eliminację problemów pojawiających się w tej branży i przyczynić się do jej

rozwoju i lepszego dostępu do innowacji i technologii.

Branża chemiczna w regionie zachodniopomorskim powinna być utożsamiana

z innowacyjnością, najnowszymi technologiami i inwestycjami. Powinna zostać poprawiona

opinia społeczeństwa o tym przemyśle jako o niezawodnym, bezpiecznym, niezbędnym

i odpowiedzialnym producencie dóbr niezbędnych dla ludzkości. Podkreśla się, że

innowacyjność w zakresie procesowym powinna zmierzać do opracowania procesów

i instalacji wykazujących obok zwiększonej produktywności i efektywności, również

zmniejszony koszt wytwarzania produktów. Procesy powinny być praktycznie bezodpadowe

oraz realizowane w możliwie łagodnych i bezpiecznych warunkach. Instalacje technologiczne

winny być ponadto elastyczne i wyposażone w systemy kontroli zabezpieczające

bezpieczeństwo pracy i brak negatywnego oddziaływania na środowisko31.

Propozycje rozwojowe dla branży chemicznej:

• intensyfikacja współpracy z instytucjami około-biznesowymi (pomoc w otrzymaniu

różnego rodzaju dofinansowań prowadzonej działalności),

• analiza możliwości eksportowych na wybrane rynki zagraniczne,

• analiza potrzeb szkoleniowych i najbardziej poszukiwanych kwalifikacji

u kandydatów do pracy oraz współpraca z placówkami edukacyjnymi w kształtowaniu

programów szkoleniowych,

• rozwój konsorcjów eksportowych32,

31 http://opnt.pl/static/upload/innowacyjna-chemia-5-wersja.pdf 32 Konsorcjum eksportowe jest porozumieniem różnych firm, których głównym celem jest wejście na rynki zagraniczne i wspólne działanie na tych rynkach, konsorcjum pełni rolę działu handlu zagranicznego dla swoich członków. Konsorcjum pomaga biznesowi wkraczać na nowe rynki zagraniczne (przez koordynację procedur, wybór pośredników, doradztwo, itd.) , http://www.frpe.org.pl/node/14



54 | S t r o n a

• nacisk na władze lokalne w celu uzyskania wsparcia (upraszczanie procedur, klimat

przyjazny przedsiębiorczości).

Zalecenia w zakresie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi

Głównym problemem branży chemicznej, który blokuje rozwój przedsiębiorstw, są

ograniczenia wynikające ze słabego dostępu do nowych technologii. W tym celu zaleca się

nawiązanie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi. Współpraca tego typu ma na celu

umożliwienie przedsiębiorcom uczestnictwo w różnego rodzaju szkoleniach, których zdaniem

respondentów w regionie zachodniopomorskim jest niewystarczająca ilość. Sytuacja jest

o tyle trudna, że nakłady w Polsce na naukę stanowią jedynie około 0,57% PKB33. Jesteśmy

więc jednym z krajów, który wydaje najmniej środków na finansowanie nauki i sfery

badawczej. Ma to swoje odzwierciedlenie w globalnym poziomie innowacyjności naszego

kraju. Z tego względu, współpraca przedsiębiorstw z ośrodkami naukowymi powinna być na

wysokim poziomie, by przedsiębiorstwa zamiast konkurować między sobą ceną, konkurowały

jakością produktów. Na tym elemencie warto się skupić. Aby poprawić jakość wytwarzanych

produktów, należy zacząć od szkoleń kadrowych, gdyż wykwalifikowani pracownicy

stanowić będą fundamenty innowacyjnych przedsiębiorstw w województwie

zachodniopomorskim. Ankietowani skarżą się na brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry,

co przekłada się na niską wydajność ich pracy. We współpracę należy zaangażować nie tylko

parki naukowo-technologiczne, ale również uczelnie wyższe, gdzie należałoby stworzyć

komórki zajmujące się szkoleniami i badaniami dla małych i średnich przedsiębiorstw, bo

głównie te firmy mają największe problemy i najniższe możliwości finansowe. Jak mówi

Agnieszka Sito, kierownik Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju

Uniwersytetu (CITTRU) przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.: „Tego typu firmy

działające przy Uczelniach Wyższych i współpracujące z przedsiębiorstwami bardzo dobrze

działają w Krakowie”34. Ma to ogromne znaczenie, ze względu na specyfikę branży

chemicznej i możliwości uczelni w wykorzystywaniu sprzętu laboratoryjnego. Głównym

zadaniem w tym przypadku będzie dotarcie do przedsiębiorstw oraz nawiązanie kontaktu

33 http://www.vetpol.org.pl/www_old/Rozne_komunikaty/Analiza%20-%20Nauka%20polska%20na%20tle%20Unii%20Europejskiej.pdf 34 http://it.wnp.pl/jak-wyglada-wspolpraca-nauki-z-przemyslem,109341_1_0_2.html:16.03.2011.



55 | S t r o n a

i przekonanie ich do tego pomysłu, z tego względu, że badani są zniechęceni do tego typu

kontaktów, głównie z przyczyn niespełnionych oczekiwań i braku zainteresowania ich

problemami. Pomimo że niektóre z badanych przedsiębiorstw mają za sobą udaną współpracę

z parkami naukowo-technologicznymi, to należy dotrzeć do większej ilości odbiorców

i dzięki temu przyczynić się do rozwoju konkurencyjności w branży chemicznej na rynku

zachodniopomorskim i podnieść jakość wytwarzanych produktów. W ramach tej współpracy

proponowane jest również przeprowadzenie analizy potrzeb innowacyjnych przedsiębiorstw

w branży chemicznej, w celu określenia zapotrzebowania firm i jednoczesnej weryfikacji tych

potrzeb z możliwościami uczelni wyższych. Wszystkie przedstawione propozycje rozwojowe

wynikają z wniosków wyciągniętych podczas analizy zebranych danych, a czas realizacji ich

działań został wybrany arbitralnie. Pierwsze omawiane propozycje przedstawia Tabela 9.

Tabela 8: Propozycje w zakresie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi

Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na 6

miesięcy

Raz na

rok

• Organizacja regularnych spotkań

przedsiębiorców na Uczelniach Wyższych

w celu przedstawienia swoich oczekiwań

i możliwości

• Analiza potrzeb przedsiębiorstw w zakresie

technologii i innowacyjności

• Monitoring rozwiązań technologicznych na

świecie, prowadzony przez jednostki naukowo-

badawcze i przedstawianie wyników

monitoringu przedsiębiorstwom

• Wdrażanie technologii na Uczelniach Wyższych

z możliwością dostępu dla przedsiębiorstw

X

X

X

X

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań i wniosków z zebranych danych.



56 | S t r o n a

Zalecenia w zakresie środowiska lokalnego i administracyjnego

Jednym z zalecanych działań jest rozwinięcie działalności klastrowej, która umożliwia

przedsiębiorstwom nacisk na władze lokalne w celu upraszczania przepisów i promocji

branży na rynku regionalnym i krajowym. Proponowane jest zwiększenie działań

lobbingowych. W tym celu w małych i średnich przedsiębiorstwach z branży

zachodniopomorskiej zaleca się ustalenie wspólnej komórki lobbingu. Komórka ta zwiększy

szanse głównie małych i średnich przedsiębiorstw w kontaktach administracyjnych, jak

również pozwoli nawiązać współpracę z innymi firmami w zakresie wspólnych interesów.

Oczywiste jest, że to dodatkowe koszta. Z tego względu, jest to kolejny czynnik wspierający

powstanie jednego wspólnego stanowiska dla wielu przedsiębiorstw. Rekrutacja na

stanowiska lobbingowe mogłaby odbyć się spośród wydelegowanych pracowników

przedsiębiorstw w branży chemicznej. Jednakże, ze względu na obiektywność działań

i interesów, zaleca się zatrudnienie osoby z zewnątrz z odpowiednimi kompetencjami, ale nie

związanej bezpośrednio z żadnym przedsiębiorstwem współpracującym z komórką

lobbingową. Omawiane propozycje przedstawia Tabela 10.

Tabela 9: Propozycje w zakresie środowiska lokalnego i administracji

Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na 6

miesięcy

Raz na

rok

• Budowa systemu informacji, dotyczących

zmian w prawie i administracji lokalnej

• Monitoring działań komórki lobbingowej

i analiza sukcesów i porażek

• Nacisk na władze lokalne, poprzez komórkę

lobbingową w celu uzyskania wsparcia

• Monitoring ustaw legislacyjnych i wpływanie

na ich kształt

X

X

X


X



57 | S t r o n a

Warto wspomnieć, że na terenie województwa zachodniopomorskiego działa już klaster

Zielona Chemia. Powstał on w 2007 roku, między innymi w celu ułatwienia firmom dostępu

do surowców oraz podniesienia innowacyjności ich

produktów. Ważną kwestią była także pomoc w problemach

w finansowaniu nowych inwestycji tych firm. To pierwszy

przykład tego typu współpracy w Polsce. Zdaniem

zainteresowanych, to przełom w branży chemicznej nie tylko w tym regionie, ale również

w całym kraju35.

Obecnie klaster Zielona Chemia skupia ponad 25 zachodniopomorskich firm chemicznych.

Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa chemiczne oczekują głównie

wsparcia w zakresie usług badawczych oraz wdrażaniu nowych technologii. Istotnym faktem

jest dbanie o ekologiczny wizerunek przedsiębiorstw chemicznych, ze względu na to, że ma

on wpływ na ich rozwój zarówno na rynku polskim, jak również na rynkach zagranicznych.

Środowisko i ekologia

Proekologiczne postawy w świecie globalizacji stają się coraz bardziej istotne i mają wpływ

na funkcjonowanie wielu sfer życia codziennego. Dbanie o ekologiczny wizerunek branży

chemicznej ma pomóc w kształtowaniu świadomości społecznej o branży chemicznej, a tym

samym przyczynić się do wzrostu chęci współpracy z tym sektorem. W sytuacji obecnej

problemem w tej dziedzinie jest niestabilność polskiego prawa w zakresie ochrony

środowiska.

Zgodnie z zapisami raportu Forum Ekologicznego Branży Chemicznej: „Proces

nacechowany jest tylko jedną kwestią, a mianowicie, chęcią jak najszybszego uchwalenia

ustaw. Podczas prac legislacyjnych praktycznie nie wykorzystuje się żadnych uwag

ekspertów, a Sejm i Senat przypominają polityczną maszynkę do głosowania, a nie miejsce

odbywania strategicznych w skali kraju debat i uchwalania przemyślanych oraz

35 http://www.plastech.pl/wiadomosci/artykul_698_1/W-zachodniopomorskim-powstal-Klaster-Chemiczny-Zielona-Chemia



58 | S t r o n a

długookresowych aktów prawnych. Na tym cierpią przedsiębiorcy, którzy muszą zmagać się

z ciągle zmieniającymi się przepisami, często wręcz niemożliwymi w aspekcie praktycznym.

Warto także podkreślić fakt, iż obecnie, aby być liczącą się na rynku firmą, należy poszerzyć

zakres swoich zalet o odpowiedzialność ekologiczną”.

Powyższy cytat pokazuje, jak istotna jest świadomość ekologiczna i stabilne regulacje prawne

w tym zakresie. Biorąc pod uwagę powyższe aspekty, zaleca się organizowanie konferencji

z udziałem przedsiębiorstw na tematy ekologiczne, gdzie zostaną poruszane kwestie

dotyczące możliwości ochrony środowiska w branżach chemicznych. Dzięki takiemu

postępowaniu firmy aktywnie wspierające ekologię, będą postrzegane jako wiarygodni

partnerzy biznesowi. Omawiane propozycje zmian zostały zamieszczone w Tabeli 11.

Tabela 10: Propozycje w zakresie środowiska i ekologii

Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na 6

miesięcy

• Organizacja konferencji ekologicznej

• Monitoring działań ekologicznych

przedsiębiorstw ustalonych na konferencji

• Wspieranie działań recyklingowych poprzez

aktywne uczestnictwo i kampanie społeczne

X

X

X


Wspieranie działań ekologicznych powinno odbywać się na szczeblu regionalnym,

aby zwiększyć świadomość przedsiębiorców w tym zakresie i pokazać, że ekologia jest

istotnym determinantem rozwoju. Tego typu działania mogą być podjęte w zakresie

programu: „Odpowiedzialność i Troska” ("Responsible Care")36, jak również za pomocą

utworzenia regionalnego programu ochrony środowiska dla przedsiębiorstw w branży

chemicznej.

36 http://www.rc.com.pl/:16.03.2011.



59 | S t r o n a

Zalecenia w zakresie zasobów kadrowych

Z przeprowadzonych badań wynika, że przedsiębiorstwa odczuwają braki

w wykwalifikowanej kadrze pracowniczej. W tym celu należy przeprowadzić analizę

pożądanych przez pracodawców kwalifikacji i zadbać o przeszkolenie zatrudnionych

pracowników. W dbaniu o kwalifikacje zawodowe należy mieć również na uwadze studentów

i absolwentów uczelni wyższych i nawiązać współpracę z uczelniami w zakresie organizacji

praktyk i staży zawodowych. Dzięki temu przyszli pracownicy na początku swojej kariery w

sektorze chemicznym, będą posiadali doświadczenie, które umożliwi im dalszy i szybki

rozwój w branży. Propozycje zmian zawiera Tabela 12.

Tabela 11: Propozycje zmian w zakresie zasobów ludzkich

Działanie Raz na 6

miesięcy

Raz na

rok

• Analiza wymaganych kwalifikacji

potencjalnych pracowników

• Analiza potrzeb szkoleniowych i braków

umiejętności wśród pracowników

• Współpraca z Uczelniami w kształtowaniu

programów praktyk i staży zawodowych

X

X

X


Zalecenia w zakresie rynków zagranicznych

W celu rozwinięcia pełnego potencjału rozwojowego przedsiębiorstw, należy przeprowadzić

analizę możliwości rozwojowych na rynkach zagranicznych. Zaleca się opracowanie analiz

rynków zagranicznych wraz z możliwościami zaistnienia na nich przedsiębiorstw z branży

chemicznej z województwa zachodniopomorskiego. Produkty eksportowane na rynki

zagraniczne powinny być innowacyjne, aby mogły konkurować z produktami na rynkach

zagranicznych. Początkiem eksportu zagranicznego mogą być zagraniczne targi branżowe.

Promocja firmy na tego typu spotkaniach ma na celu pozyskanie kontaktów biznesowych



60 | S t r o n a

i kształtowanie świadomości marki. Takie targi organizowane są zarówno za granicą, jak

i w Polsce (np. Expochem). Wykorzystaniu możliwości eksportowych sprzyjają również

programy unijne, np. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, działanie 6.1 „Paszport

do Eksportu”. Jego celem jest wsparcie finansowe - ze środków europejskich - działań

polskich przedsiębiorstw zmierzających do wzrostu udziału eksportu w całkowitej sprzedaży

oraz nawiązania kontaktów z zagranicznymi przedsiębiorcami. Propozycje zmian w zakresie

działalności na rynkach zagranicznych przedstawia Tabela 13.

Tabela 12: Propozycje zmian w zakresie rynków zagranicznych

Działanie Raz na 6

miesięcy

• Opracowanie analiz i potrzeb rynków

zagranicznych w branży chemicznej

• Analiza możliwości eksportowych

przedsiębiorstw

• Nawiązywanie zagranicznych kontaktów

biznesowych

X

X

X


Zalecenia w zakresie finansów

Okazuje się, że również przedsiębiorstwom w branży chemicznej nie jest łatwo otrzymać

wsparcie finansowe. Wynika to z braku wiedzy firm oraz z nieprzyjemnych doświadczeń

i utrudnień, jakie spotykają na swojej drodze załatwiając formalności związane

z dofinansowaniami. W celu nawiązania lepszej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami

i rozwoju innowacyjności, zaleca się również wspólne ubieganie się firm o dofinansowania

unijne na działalność naukowo-badawczą. Tego typu współpraca zwiększy możliwości

rozwojowe wielu przedsiębiorstw jednocześnie, polepszy ich kontakty w zakresie współpracy

i wpłynie pozytywnie na postrzeganie branży wśród potencjalnych klientów i partnerów

biznesowych. Zalecenia te przedstawione zostały w Tabeli 14.



61 | S t r o n a

Tabela 13: Propozycje zmian w zakresie finansowania działalności Działanie Raz na 3

miesiące

Raz na 6

miesięcy

• Współpraca w zakresie pozyskiwania funduszy

• Budowanie sieci relacji pomiędzy

przedsiębiorstwami i sprawnego przepływu

informacji w zakresie dofinansowań

• Tworzenie wspólnych projektów naukowo-

badawczych

• Organizowanie spotkań przedsiębiorców

ubiegających się wspólnie o dofinansowanie

X

X

X

X


Innowacje w branży chemicznej

Polska branża chemiczna zajmuje przedostatnie miejsce w Unii europejskiej pod względem

innowacyjności. Utrzymującym się trendem jest dominacja innowacji procesowych nad

innowacjami produktowymi, a to spowalnia rozwój branży. Tabela 15 obrazuje strukturę

wykorzystywanych innowacji.

Tabela 14: Rodzaje innowacji w branży chemicznej

Innowacje procesowe Innowacje produktowe

• Wzrost zdolności produkcyjnych

i zwiększanie elastyczności produktów

• Obniżka kosztów

• Przestrzeganie norm i przepisów

• Dbanie o ekologię

• Zmiany produktów

• Zwiększanie asortymentu

Źródło: Opracowanie na podstawie raportu: „Wykorzystywanie funduszy strukturalnych 2007-2013, a

światowe tendencje rozwoju firm w branży chemicznej”



62 | S t r o n a

Głównymi celami w branży chemicznej w zakresie innowacji są37:

• wspieranie działalności inwestycyjnej,

• wspieranie działalności badawczej,

• promocja ekologii,

• rozwój przemysłu maszynowego,

• rozwój przemysłu biochemicznego i biotechnologicznego.

Powyższe innowacje występujące w branży chemicznej wynikają z obowiązujących trendów

(aspekty ekologiczne) oraz z potrzeb rynkowych. Ich realizacja ma wpływ na

konkurencyjność przedsiębiorstw, tym samym zwiększa możliwości zaistnienia na rynkach

europejskich.

37 Ibidem.



63 | S t r o n a

11. Podsumowanie

Reasumując, sektor chemiczny w województwie zachodniopomorskim, pomimo negatywnego

nastawienia respondentów, ma szanse rozwojowe nie tylko na rynku lokalnym i krajowym,

ale również zagranicznym. By w pełni wykorzystać jego potencjał, należy rozwinąć

współpracę pomiędzy poszczególnymi jednostkami biznesowymi, administracyjnymi

i naukowymi.

Przedsiębiorstwa potrzebują nie tylko specjalistycznej opieki w zakresie innowacyjności

i dostępu do nowych technologii, ale również wzajemnego wsparcia między firmami

i szybkiego przepływu informacji.

Niewątpliwie branża chemiczna jest jednym z ważniejszych sektorów gospodarki, ma

znaczenie ekonomiczne i społeczne w kontekście rozwoju nie tylko poszczególnych

regionów, ale i całego kraju. Dlatego też, warto inwestować w ten sektor pod względem

innowacyjności. Ma to kluczowe znaczenie w utrzymaniu konkurencyjności w skali

europejskiej. Z tego powodu branża chemiczna powinna być regionalnym wyznacznikiem

innowacyjności i stawiać na zrównoważony rozwój gospodarczy.

„Innowacje tworzą się z twórczego burzenia”

(Yoshihisa Tabuchi)



64 | S t r o n a

Bibliografia i źródła internetowe

1.http://money.cnn.com/magazines/fortune. Magazyn Fortune .

2. CEFIC, Raport Deloitte.

3. http://chemia.rsi.org.pl/index.php/pl/Aktualnosci/1,330.

4.

http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:6Ar1nUpiVo8J:www.parp.gov.pl/files/74/108/277/426

5.ppt+bran%C5%BCa+chemiczna+regulacje+prawne&hl=pl&gl=pl&pid=bl&srcid=ADGEEShg6IU64gCO

ubCHIoYpg7evg0_hwrvOimLIwIcM7x6_DygbhtWM5INnv6I3OCrxJJR74UoQPUOiogCF3SIn5uUPmv.

5. http://kemipol.com.pl/page/kemipol.

6. http://kemipol.com.pl/page/kemira.

7. http://kemipol.com.pl/page/polityka-firmy.

8. http://konwersatorium.pw.edu.pl/konwersatorium/index.html.

9. http://www.ara.szczecin.pl/index,2,1,produkty.htm.

10. http://www.ara.szczecin.pl/index,2,1,produkty.htm.

11. http://www.deloitte.com.

12. http://www.mg.gov.pl/files/upload/8436/RoG20100830%20na%20strone.pdf.

13. http://www.plastech.pl/wiadomosci/artykul_698_1/W-zachodniopomorskim-powstal-Klaster-

Chemiczny-Zielona-Chemia

14. http://www.szkolnictwo.pl/szukaj,Przemys%C5%82_chemiczny

15. http://www.zchpolice.pl.

16. http://www.zchpolice.pl/firma/grupa-kapitalowa.

17. http://www.zchpolice.pl/firma/informacje/podstawowe-dane.

18. http://www.zchpolice.pl/firma/ochrona-srodowiska/srodowisko.

19. http://www.zchpolice.pl/firma/ochrona-srodowiska/srodowisko.

20. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. (2006). Strategia rozwoju zachodniopomorskiego

klastra chemicznego. Gdańsk.



65 | S t r o n a

21. http://opnt.pl/static/upload/innowacyjna-chemia-5-wersja.pdf

22. Regionalna Strategia Innowacyjności w Województwie Zachodniopomorskim, Szczecin 2005.

23. Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2007-2013, projekt z dnia

21.06.06.

24. Bolkowska Z. (2006, Czerwiec). Przemysł chemiczny po dwóch latach w strukturach UE. Rynek

chemiczny.



66 | S t r o n a

Aneks

Spis tabel

Tabela 1: Światowi liderzy przemysłu chemicznego (dane z roku 2009) ................................. 7 Tabela 2: Przychody polskich firm w przemyśle chemicznym w 2009 roku ......................... 13 Tabela 3: Eksport i import chemikaliów i wyrobów pokrewnych w cenach bieżących w mln PLN ......................................................................................................................................... 14 Tabela 5: Korelacja Dofinansowanie i szkolenia; branża chemiczna ..................................... 31 Tabela 6: Oczekiwania respondentów wobec instytucji okołobiznesowych .......................... 49 Tabela 7: Potrzeby wykorzystania potencjału rozwojowego .................................................. 51 Tabela 8: Mocne i słabe strony firm chemicznych z województwa zachodniopomorskiego wobec konkurentów ................................................................................................................ 52 Tabela 9: Propozycje w zakresie współpracy z ośrodkami naukowo-badawczymi ................ 55 Tabela 10: Propozycje w zakresie środowiska lokalnego i administracji ............................... 56 Tabela 11: Propozycje w zakresie środowiska i ekologii........................................................ 58 Tabela 12: Propozycje zmian w zakresie zasobów ludzkich .................................................. 59 Tabela 13: Propozycje zmian w zakresie rynków zagranicznych ........................................... 60 Tabela 14: Propozycje zmian w zakresie finansowania działalności ...................................... 61 Tabela 15: Rodzaje innowacji w branży chemicznej .............................................................. 61

Spis wykresów

Wykres 1: Struktura podmiotów branży chemicznej i wielkość ich sprzedaży ......................... 9 Wykres 2: Sprzedaż europejskiej produkcji chemicznej w 2009 roku .................................... 10 Wykres 3: Liczba osób zatrudnionych na pełen etat w branży chemicznej ............................. 27 Wykres 4: Długość funkcjonowania firmy w branży chemicznej na rynku (wyniki podane w latach) ....................................................................................................................................... 28 Wykres 5: Przychody, jakie osiągnęły zachodniopomorskie firmy w ostatnim roku; branża chemiczna ................................................................................................................................. 29 Wykres 6: Zależności pomiędzy etatem, szkoleniami, a dodatkowymi środkami finansowymi w branży chemicznej ................................................................................................................ 32 Wykres 7: Częstotliwość uczestnictwa w szkoleniach w branży chemicznej.......................... 33 Wykres 8: Struktura źródeł dofinansowań w branży chemicznej ............................................ 34 Wykres 9: Procentowy udział w programach unijnych w dofinansowaniach branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim ................................................................ 35 Wykres 10: Zależności pomiędzy wielkością firmy branży chemicznej a oceną rozwoju i programem unijnym, z jakiego korzysta ................................................................................ 36



67 | S t r o n a

Wykres 11: Zakupiony sprzęt w przedsiębiorstwach w branży chemicznej ............................ 37 Wykres 12: Zadowolenie z instytucji okołobiznesowych i samorządowych a rozwój firmy w branży chemicznej .................................................................................................................... 38 Wykres 13: Możliwości rozwojowe firmy z branży chemicznej a sytuacja rynkowa w ciągu najbliższych dwóch lat ............................................................................................................. 39 Wykres 14: Dostęp do kapitału ................................................................................................ 39 Wykres 15: Wpływ parków naukowo-technologicznych na rozwój technologii i innowacji w branży chemicznej .................................................................................................................... 40 Wykres 16: Ograniczanie kosztów na innowacje wśród firm branży chemicznej ................... 41 Wykres 17: Wpływ poziomu inwestycji zagranicznych na dostęp do innowacji w branży chemicznej ................................................................................................................................ 42 Wykres 18: Ocena stopnia konkurencji wśród firm branży chemicznej .................................. 43 Wykres 19: Problemy branży chemicznej w województwie zachodniopomorskim ................ 45

Spis schematów

Schemat 1: Podział przemysłu chemicznego według rodzaju produkowanych wyrobów ......... 5 Schemat 2: Oferta Zakładów Chemicznych „POLICE” S.A. .................................................. 18 Schemat 3: Rozmieszczenie firm działających w ramach koncernu KEMIRA na świecie ..... 20 Schemat 4: Oferta Kemipol Sp. z o.o. ...................................................................................... 21 Schemat 5: Wizja firmy Kemipol Sp. z o.o. ............................................................................. 22 Schemat 6: Oferta firmy Fosfan S. A. ...................................................................................... 23 Schemat 7: Oferta Chemicznej Spółdzielni Inwalidów „ARA” .............................................. 25

NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO DLA … · 2011. 8. 12. · analiza sytuacji rynkowej...

Documents

Transcript of NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO DLA … · 2011. 8. 12. · analiza sytuacji rynkowej...