ÖZEL SERMAYEMı YATIRIM REHBERI "

mpara tezr"-

t~

Başarının Anahtan: Çalışma!

Bugünlerde Türkiye' de kendinden sıkça söz ettirengirişim sermayesi aslında ülke için oldukça yeni birolgu. Son on yıla baktığımızda şirketlerin zorlu birsüreçten geçerek bu kavrama alıştığırıı görüyoruz.İş Girişim, İş Bankası bünyesinde 2000'de kuruldu-

ğurıda zor bir yola çıktığımızı biliyorduk. Şirketler önce 'ortak-lık' kavramına zaman içinde alıştı sonra da bunun büyümek,rekabet edebilmek için vazgeçilmez bir unsur oldugunu gördü.2002'den beri faaliyetteyiz ve sektörün kurucu şirketlerindenbiri olarak bütün bu süreçleri bizzat yaşadık. Üstelik bir adımda ileri giderek 2004'te şirketimizi halkaarz ettik ve karımıza herkesin ortak ol-masını sağladık.

Girişim sermayesi fonlarının doğasıgereği, değer artışı sağlayabileceğim dü-şündüğümüz şirketlere sermaye aktara-rak belli oranda pay sahibi oluyoruz. Yatırım yaptığımız şirket-lerde hedeflerimizi tamamladıktan sonra da bu payları satarakgelir elde ediyoruz. Elbette yatırım için çeşitli kriterlerimiz var.Mesela 10milyon doların altında yatırımlar yapmıyoruz. Sondönemde bu iş modelini uygulamak isteyen küçük çaplı yatı-rımcılar ile karşılaşmaktayım. Faizlerin gerilemesi nedeniylereel sektörden para kazanmak isteyen varlık sahipleri, 500 binila 5 milyon lira arasında sermaye koyarak ortak olmayı ve üç -beş yıl içinde kar etmeyi planlıyorlar. Bu arayışlar giderek artı-yor ancak çıkılan yolda başarı (kar) o kadar kolayolmuyor. Bizbugüne kadar 13 şirkete toplam 81,5 milyon dolar yatırım yap-tık. Ayrıca iki şirketi daha iştiraklerimiz vasıtası ile satın aldık.Dolayısıyla toplam 15yatırım yaptık denebilir. Bunlardanedindiğimiz tecrübeyi özetleyecek olsam "Başannın anahtarıçok çalışma" diyebilirim.

Bu deneyimlerden yola çıkarak bir şirkete ortak olmak yada yatırım yapmak isteyen kişilere ilk söylediklerimden biri,öncelikle kendilerine yatırım kriterleri belirlemeleri oluyor. Bukriterleri belirlerken de tecrübelerinden yararlanmaları ... Yatı-rım yapacağımız şirketleri seçerken mümkün oldugunca azmevsimsellik barındıran; Türkiye'de yüksek talebin bulunduğusektörlerde faaliyet gösteren yalnız yerelodaklı değil, uluslar-arası alanda da rekabet avantajına sahip, regülasyonlardaki ge-lişmelerden az etkilenen, mali açıdan başarılı, nakit yaratan,

hedefleri belli, operasyonel başarı kriterlerini netleştirmiş veçok özel koşullar olmadığı durumda firma degeri 25 milyondoların üzerindeki şirketleri hedefliyoruz. İşin doğrusu, birey-sel bir yatırımcı içinse aynı kriterler önemli olmalı diye düşü-nüyorum. Ama aramızdaki en büyük fark, bireysel yatırımcıbu kriterleri halka açık şirketlerde arıyor olacak; bizse neredey-se her zaman halka açık olmayanlarda.

Bireysel yatırımcılar aslında halka açık şirketlerin mali tab-lolarında, faaliyet raporlarında ve şirket yöneticilerinin açıkla-malarında bizden çok daha hızlı ve kolaylıkla bir sürü ipucu

bulabilirler. Mesela şirketin planlarıyla. . . elindeki kaynaklar uyumlu mu? Uyumlu

ŞIRKET YA TlRIMI ıÇIN değilse nereden dış kaynak sağlayacak? İşDOGRU PLANLAMA VE alanı ne kadar rekabetçi? O alanda büyü-

......ç?~.ç~~.~.~.?..~~~~:......rnek marjlara ne gibi etkide bulunacak?Yönetim kurulu yapısı nasıl, yeterince

bağımsız üye var mı? Geçmişte yapılan hatalar varsa onlarla il-gili dersler alınarak yönetim ve bilanço yapısı değiştirilmiş mi?Denetçi raporlarının dipnotlarında ne kadar dikkate değer de-gerlendirmeler var? Yine de tüm bunlara bakmak, bir kırılmaanını söylemekte yetersiz kalıyor. Tüm bunlar geleceğin geç-mişle ilgili oldugu işin büyük bir kısmını anlatıyor. Bir de bu-nun dışında kalan bir kısım var ki -iyiye ya da kötüye öngörül-mesi zor gelişmeler bunlar- işte o zaman büyük kar fırsatı veyazarar riski doğuyor.

Yatırımlarımızdan elde edindiğimiz tecrübelerle yatırımstratejimizi sürekli geliştirmeye çalışıyoruz. Ancak doğal olarakbizim işimizde de çeşitli riskler var. Her yatırım ilk başlarda ön-gördüğümüz gibi gelişmiyor. Üç ila beş yıl arası süren yatırımsürecinde olumlu ya da olumsuz birçok gelişme yaşanabiliyor.Yatırım stratejiniz doğru ve ekibiniz kuvvetli ise başarıya ulaşa-biliyorsunuz. Bu nedenle girişim sermayesi yatırımı yapmayıdüşünenlere bir başka önerim bildikleri, tecrübe sahibi oldukla-rı alanlarda yatırım yapmayı tercih etmeleri. Bir şeyin kağıt üze-rine iyi olması yetmiyor, onun aklımıza hatta sezgilerimize hitapetmesi gerekiyor. Ne olursa olsun sonunda kurumsalız ama giri-şimciyiz yaptığımız bu işte.

Girişimciliğin esnekligini kaybedersek hareket edemeyiz, ka-naat kullanamayız. Diger taraftan kurumsallıktan ödün verirsekde sürekliliği sağlayamayız ve yönettiğimiz kaynakların hesabını

158 i FORBES HAZİRAN,2012

veremeyiz. Bu nedenle biz her iki tarafta da teraziyi dengeleye-cek hassasiyeti gösterdik, gösteriyoruz ve en iyi şekilde göster-meye devam edeceğiz.

Yatırım sürecinin yoğun çaba gerektirdiğini söyleyebilirim.Bu alanda yatırım yapmayı düşünen kişilere örnek olarak şu ve-riyi verebilirim. Bugüne kadar bin 800'ün üzerinde proje incele-dik ancak doğrudan ve dolaylı toplam sadece 15 şirkete yatırımyaptık. Yani her incelenen 120 şirketten sadece birine yatırımyaptık. Küreselolarak da yaklaşık her bir yatırım için 100 ila 150arası şirket incelerıdiğini biliyoruz. Dolayısıyla girişim sermayesiyatırımları özel bilgi ve takım çalışması gerektiriyor. Her bir ya-tırımımız yaklaşık dokuz aylık bir süreç alıyor. Bu süreç zarfın-da öncelikle hedef sektörleri belirliyoruz, ardından o sektördekibirçok şirketler görüşüyor ve sektörü yatırım zincirini detaylıolarak analiz ediyoruz. Girişim sermayesi için en uygun olduğu-nu düşündüğümüz alanda, yüksek büyüme potansiyeli taşıyan,etkin yönetim kadrosuna sahip, sürdürülebilir rekabet avantajıbulunan projelere önem veriyoruz.

Yoğunlukla enerji, perakende, turizm, eğlence, hizmet sek-törü geneli ve eğitim gibi alanlara bakıyoruz. Ama dikkatli bakı-yoruz. Aradığımız yapımıza uygun, doğru ortaklar; bu ortaklar-la birlikte uygulanabilir planlar, bu planlar için yeterli kaynak-lar, kaynakları kullanacak etkin yönetim ekipleri ve hedeflereulaşınca kayda değer fiyatlara satılabilir şirketler. Söylemesi ko-layama yılda zar zor 20 ila 30 girişim sermayesi yatırım yapıldı-ğına bakarsanız, yapması gerçekten hem büyük tecrübe, öngö-rü, emek, hem de biraz şans gerektiriyor bence.

Bu yatırım metodolojimiz sayesinde, yatırım yaptığımız se-kiz şirketten de başarı ile çıktık. Hepsinden de kar elde ettik. Sözkonusu çıkışlardan elde edilen dolar bazında ortalama yıllık bi-leşik getiri yüzde 22,6 seviyesinde. Bu oran, dünya girişim ser-mayesi sektörü hakkında araştırmalar yapan Cambridge Asso-ciates Ltd. şirketinin yayınıladığı 2011 Eylül tarihli verilere göreTürkiye'nin de içerisinde olduğu gelişmekte olan piyasalardakidolar bazında gerçekleşen son 10 yıllık ortalama yüzde 10,6 yıl-lık bileşik getirinin yaklaşık yüzde 113 üzerinde.

Yatırım süreçlerinin ne kadar zorlu olduğunu ancak her türolumsuz gelişmeye rağmen doğru stratejilerin izlenmesi duru-munda başarının yakalanabileceğine örnek olarak size kendi ya-tırımımız olan Frik İlaç'ı verebilirim.

Zorlukları başarıyla aştığımız Frik İlaç süreci, girişim serma-yesi sektöründe de bir ilkin önünü açtı. Frik İlaç'ın ana ortağıErol Frik, beraber gerçekleştirdiğimiz bu başarı ve karşılıklı sağ-ladığımız güven sayesinde, önerimiz üzerine toplamda sadeceiki ay süren bir süreç sonrasında sağlık sektöründe bir diger ya-tırımımız olan Ortopro Tıbbi Aletler Sanayi ve Ticaret A.ş. 'yesermaye aktararak yüzde 20 oranında ortak oldu.

Sonuç olarak yatırımcılarına alternatifbir alanda yüksekriskle yüksek getiri sağlamaya oynayan girişim sermayesi, parakazandırdığı bir yatırımcının bu kazançlarını kısmen değerlerı-dirrnek isteyeceği bir yatırım alanı oldu. O

MURAT ÖZGEN iş GiRişiM SERMAYESi YATIRIM ORTAKllGI GENEL MÜDÜRÜ OLARAK ÇAlıŞMAKTADıR.MOZGEN@ISGIRISIM.COM.TR HAZİRAN,2012 FORBES i 159