Lu_n v_n Ph_t huy vai tr_ c_a M_t tr_n T_ qu_c Vi_t Nam trong th_c hi_n Quy ch_ d_n ch_ _ c_ s_.pdf

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Dân chủ, theo cách nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh có nghĩa là dân làm

chủ, dân là chủ. NN ta là NN của dân, do dân và vì dân, nhưng đó là NN quản

lý xã hội bằng pháp luật. Xây dựng NN pháp quyền XHCN của dân, do dân

và vì dân chính là cách thức cơ bản để phát huy QLC của nhân dân.

Một trong những điểm cơ bản để xây dựng NN pháp quyền, phát huy

QLC của nhân dân là phải không ngừng xây dựng và thể chế hóa mục tiêu,

phương châm, những nguyên tắc vận hành của nền dân chủ XHCN ở nước ta.

Với ý nghĩa đó, ngày 18/2/1998, Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương

Đảng ta đã ban hành Chỉ thị số 30/CT - TW về thực hiện QCDC ở cơ sở. Bản

Chỉ thị đã quy định cụ thể trách nhiệm, nhiệm vụ của MTTQ cùng các tổ chức

chính trị - xã hội trong việc xây dựng và thực hiện QC này ở xã.

Chỉ thị 30 của Bộ Chính trị về xây dựng và thực hiện QCDC đã quy

định trách nhiệm của UBMTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội bao gồm 3

việc: Phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục rộng rãi trong hội viên,

đoàn viên và nhân dân chỉ thị này và các QCDC ở cơ sở; Làm cho mọi người

hiểu và sử dụng đúng quyền và nghĩa vụ công dân, quyền của các tổ chức

chính trị - xã hội đã được quy định trong QCDC; Phối hợp với CQ trong việc

thực hiện QCDC và giám sát thực hiện các QCDC ở cơ sở.

Trong thời gian qua, việc thực hiện các công tác nêu trên, nhìn về cơ

sở thì công tác MT tham gia thực hiện 5 khâu trong QCDC có nhiều khởi sắc.

Trong 5 khâu: Những việc cần thông báo để nhân dân biết; Những việc nhân

dân bàn và quyết định trực tiếp; Những việc nhân dân bàn, tham gia ý kiến,

CQ quyết định; Những việc nhân dân giám sát và xây dựng cộng đồng dân cư

ở thôn, làng, ấp bản, thì ở khâu thứ 2 và thứ 5, hoạt động của UBMTTQ là rõ

nét và đạt khá nhiều kết quả.

2

Để tham gia thực hiện tốt cả 5 khâu trong QCDC, mấy năm qua

UBMTTQ các cấp đã tập trung chỉ đạo việc kiện toàn củng cố và nâng cao

chất lượng hoạt động của Ban công tác MT, Ban TTND, UBMTTQ cấp xã.

Tuy nhiên, công tác chỉ đạo của MT các cấp là chưa đều, nhất là ở địa

phương, cơ sở. Năm 1998, công tác chỉ đạo triển khai rất rầm rộ. CQ, MTTQ

tập trung làm điểm ở xã, phường. Năm 1999, UBMTTQ tập trung làm công

tác bầu cử đại biểu HĐND nên buông lơi, từ năm 2000 trở lại đây mới lại

được tiếp tục tăng cường hơn. Nhiều nơi, Ban Thường trực UBMTTQ bị động,

lúng túng trong việc đề ra biện pháp chỉ đạo cho phù hợp với tình hình, đặc điểm

của ĐP mình.

Kể từ khi được Chính phủ ban hành ngày 11-5-1998 đến nay QCDC

đã thực hiện được hơn 6 năm. Tuy nhiên, theo Ban chỉ đạo thực hiện QCDC

TW, 100% xã, phường đã triển khai, nhưng chỉ có 38% làm tốt; 97% cơ quan

hành chính NN đã thực hiện, nhưng chỉ có 29% làm tốt; 88% doanh nghiệp

NN đã triển khai, song cũng chỉ có 32% làm tốt; tính hình thức còn khá phổ

biến trong nhiệm vụ triển khai QCDC của cấp ủy đảng, CQ, MTTQ (công tác

MT tham gia thực hiện QCDC được thực hiện chủ yếu ở xã, phường) cơ sở.

Việc kiện toàn củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban công tác MT,

Ban TTND, UBMT làm còn chậm: một số cán bộ xã, phường chưa nắm được

QCDC và công tác MT tham gia thực hiện QCDC; hoạt động giám sát của

MT và đoàn thể chính trị - xã hội ở xã còn rất yếu; công tác tuyên truyền vận

động nhân dân học tập nắm vững các quan điểm của Bộ Chính trị, nội dung

QLC trực tiếp trong QC còn làm lướt, hình thức; việc lồng ghép nội dung

công tác MT tham gia thực hiện QCDC với ba nội dung cuộc vận động "Toàn

dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" chưa chặt chẽ.

UBMTTQ các cấp đã phối hợp với CQ cùng cấp tiến hành sơ kết 3

năm và trong năm 2004 đã tổng kết 6 năm thực hiện Chỉ thị 30 của Bộ Chính

trị, qua đó cũng cho thấy việc tiếp tục nghiên cứu mang tính tổng kết thực tiễn

và chỉ ra khuynh hướng phát triển, các giải pháp trong thời gian tới để MT

3

phát huy tốt hơn vai trò của mình trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở là việc

làm mang tính cấp bách cả về phương diện lý luận lẫn thực tiễn.

Trong thời kỳ phát triển mới của đất nước, Đại hội IX đã tiếp tục

khẳng định và phát triển những chủ trương và quan điểm lớn về đại đoàn kết

dân tộc, phát huy dân chủ trong thời kỳ đổi mới đã được đề ra tại các Đại hội

VI, VII, VIII c ủa Đảng để thực hiện mạnh mẽ hơn nữa sự nghiệp đại đoàn kết

toàn dân và phát huy dân chủ - hai mệnh đề then chốt trong đường lối chiến

lược của Đảng ta để đưa đất nước đi lên.

Có thể nói, cả hiện tại và trong thời gian tới, nhu cầu và điều kiện

khoa học cũng như thực tiễn về hoàn thiện hơn nữa pháp luật về MTTQ trong

thực hiện quy chế dân chủ trong tình hình mới ngày càng chín muồi. Cho đến

bây giờ vẫn chưa có một công trình khoa học pháp lý nào khảo cứu một cách

toàn diện về mặt lý luận và thực tiễn vấn đề phát huy vai trò của MTTQVN

trong thực hiện QCDC ở cơ sở và về những bảo đảm pháp lý cho hoạt động

của MTTQ để tham gia thực hiện tốt hơn nữa QC. Vì vậy, việc nghiên cứu

những vấn đề lý luận, thực tiễn và pháp lý vò MTTQ trong thực hiện QCDC

là vấn đề bức xúc và cần thiết. Với tất cả các ý nghĩa đã, chúng tôi đã chọn đề

tài: "Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thực hiện Quy

chế dân chủ ở cơ sở" làm luận văn Thạc sĩ luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Thực hiện chủ trương hướng về cơ sở của Đảng đã có một số công trình

nghiên cứu về dân chủ, dân chủ ở cơ sở như: "QC thực hiện dân chủ ở cấp xã -

Một số vấn đề lý luận và thực tiễn" của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí

Minh do PGS.TS. Dương Xuân Ngọc chủ biên, NXBCTQG năm 2000, "Thực

hiện QCDC và xây dựng CQ cấp xã ở nước ta hiện nay" của Học viện Chính trị

Quốc gia Hồ Chí Minh do TS. Nguyễn Văn Sáu - GS. Hồ Văn Thông chủ biên,

"Dân chủ và việc thực hiện QCDC ở cơ sở" do TS. Lương Gia Ban chủ biên,

NXB CTQG năm 2003, "Hướng dẫn triển khai QCDC cơ sở" của Bộ Nội vụ,

4

NXB CTQG 2001, "Xây dựng và thực hiện QCDC ở cơ sở" của Ban Dân vận

Trung ương, một số công trình khác của MTTQVN như: đề tài khoa học cấp bộ

"Phát huy vai trò của MTTQVN trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở", của một

số Viện nghiên cứu và trường đại học... Về đề tài khoa học cấp bộ "Phát huy vai

trò của MTTQ trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở" của MTTQ đã được triển

khai dưới dạng đề án để đáp ứng nhu cầu chỉ đạo thực tiễn của MTTQTW và

hướng dẫn công tác hàng ngày của MTTQ cơ sở trong việc tham gia thực hiện

QC trên cơ sở kết quả tổng kết 3 năm việc thực hiện QCDC. Đề tài này đã bước

đầu giải quyết những vấn đề sau: quan điểm của Đảng ta đối với việc MTTQ

tham gia thực hiện QCDC, thực trạng 3 năm MTTQ tham gia thực hiện QC và

một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát huy vai trò của MTTQ trong việc thực

hiện QCDC. Song vấn đề về phát huy vai trò của MTTQ trong thực hiện QCDC

ở cơ sở dưới giác độ khoa học pháp lý với thực tiễn hơn 6 năm thực hiện QC có

thể nói cho đến nay chưa có công trình nào. Do vậy, có thể nói đề tài nghiên cứu

mà tác giả luận văn chọn: "Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

trong thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở" là công trình đầu tiên nghiên cứu vấn

đề này dưới giác độ khoa học lý luận về NN và pháp luật một cách đầy đủ và có

hệ thống. Tuy nhiên, luận văn cũng phát triển trên cơ sở kế thừa các công trình

đi trước ở một số vấn đề, chẳng hạn phát triển trên cơ sở kế thừa đề tài khoa học

cấp bộ "Phát huy vai trò của MTTQVN trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở" về

quan điểm chỉ đạo trong tham gia thực hiện QC của MTTQ, về lý luận về vai trò

của MTTQ đối với dân chủ nói chung và dân chủ ở cơ sở nói riêng, về số liệu

cũng như đánh giá thực trạng 3 năm MTTQVN tham gia thực hiện QC và về

những giải pháp phát huy vai trò của MTTQVN trong việc thực hiện QCDC ở

cơ sở.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn

Mục đích

5

1. Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm

vụ của MT trong HTCT về việc thực hiện QCDC ở cơ sở, phát huy QLC của

nhân dân.

2. Làm rõ thực trạng hoạt động của MTTQVN trong việc tham gia

thực hiện QCDC ở cơ sở.

3. Xác định nội dung nhiệm vụ và đề ra những giải pháp khả thi nhằm

phát huy vai trò tích cực của UBMTTQ các cấp, nhất là cấp cơ sở trong việc

thực hiện QCDC ở xã, phường, tăng cường đoàn kết, góp phần thực hiện

thành công nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.

Nhiệm vụ

Đó đạt được mục đích trên nhiệm vụ của luận văn là:

1. Nghiên cứu về vị trí, vai trò, chức năng của MT với vấn đề dân chủ,

đoàn kết trong thời kỳ mới; trong việc tham gia thực hiện QCDC ở xã.

2. Nghiên cứu về việc UBMTTQ tham gia thực hiện QCDC ở xã,

phường - thực trạng, nguyên nhân và những kinh nghiệm thực tiễn.

3. Nghiên cứu về chủ trương, giải pháp nhằm phát huy vai trò của MT

trong việc thực hiện QCDC ở cơ sở trong thời gian tới.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn

Ngoài những phương pháp chung như: phương pháp duy vật biện

chứng, phương pháp duy vật lịch sử, phương pháp tổng hợp, phân tích, so

sánh chú trọng phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp định tính, định

lượng trong quá trình phân tích ảnh hưởng của MTTQ đối với việc thực hiện

QCDC ở cơ sở.

Một số phương pháp chuyên ngành như mô hình hóa, khảo sát tổng

kết dựa vào thông số từ nghiên cứu thực tiễn cơ sở để xây dựng những luận

điểm có tính lý luận - đây là phương pháp quan trọng để thực hiện nghiên cứu đề

tài này.

6

5. Những đóng góp mới về khoa học của luận văn

Trên cơ sở làm rỗ những vấn đề lý luận và thực tiễn về việc phát huy

vai trò của MTTQ trong thực hiện QCDC, luận văn: 1. Lần đầu tiên trình bày

một cách có hệ thống dưới giác độ khoa học pháp lý vấn đề MTTQ trong

tham gia thực hiện QCDC; 2. Nêu những quan điểm chỉ đạo phát huy vai trò

của MTTQ trong thực hiện QC; 3. Đưa ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò

của MTTQVN trong thực hiện QC.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

- Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần vào việc phát triển và

hoàn thiện các căn cứ khoa học và thực tiễn để hoạch định đường lối, chủ

trương của Đảng và pháp luật của NN về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện

QCDC ở nước ta hiện nay. MT các cấp có thể sử dụng kết quả nghiên cứu của

luận văn để thực hiện có hiệu quả hơn vai trò của mình đối với QC ở xã.

- Các trường Đảng, trường luật, trường hành chính, các viện nghiên

cứu... có thể sử dụng kết quả nghiên cứu làm tài liệu tham khảo

7. kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội

dung của luận văn gồm 3 chương, 10 tiết.

7

Ch−¬ng 1

D¢N Chñ Vµ D¢N Chñ ë C¥ Së vµ VAI Trß Cña MÆt TrËn Tæ Quèc ViÖt NAM TRONG Thùc HiÖn QUY ChÕ D¢N Chñ C¥ Së ë X·

1.1. D©n chñ vµ Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së

1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ d©n chñ vµ d©n chñ ë c¬ së

Kh¸i niÖm "d©n chñ" cã nguån gèc tõ tiÕng Hy L¹p "demos", nghÜa lµ

nh©n d©n vµ "kratos" - CQ, quyÒn lùc. "Demokratia" cã nghÜa lµ quyÒn lùc cña

nh©n d©n, CQ cña nh©n d©n. D©n chñ lµ mét CQ "cña d©n, do d©n vµ v× d©n".

Nh− vËy, d©n chñ lµ mét thÓ chÕ do d©n lµm chñ vµ d©n chñ tr−íc hÕt lµ chÕ

®é chÝnh trÞ trong ®ã quyÒn lùc tèi cao thuéc vÒ nh©n d©n, do nh©n d©n thùc

thi, tù b¶n th©n thùc thi hoÆc th«ng qua çc ®¹i biÓu mµ m×nh bÇu ra. D©n chñ

gåm cã d©n chñ trùc tiÕp vµ d©n chñ ®¹i diÖn. D©n chñ trùc tiÕp lµ h×nh thøc

d©n chñ víi nh÷ng thiÕt chÕ, quy chÕ ®Ó ng−êi d©n th¶o luËn vµ biÓu quyÕt

nh÷ng vÊn ®Ò chung cña céng ®ång. D©n chñ ®¹i diÖn lµ h×nh thøc d©n chñ

trong ®ã nh©n d©n cö ra (chñ yÕu b»ng bÇu cö) ng−êi thay mÆt m×nh n¾m gi÷

quyÒn lùc NN. Cßn cã d©n chñ b¸n trùc tiÕp lµ h×nh thøc d©n chñ th«ng qua

çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc nghÒ nghiÖp... cña çc

tÇng líp nh©n d©n. D©n chñ cã d©n chñ t− s¶n vµ d©n chñ XHCN. §Æc tr−ng

cña d©n chñ XHCN lµ quyÒn d©n chñ cña c«ng d©n kh«ng ngõng ®−îc më

réng trong tÊt c¶ çc lÜnh vùc ho¹t ®éng cña NN, cña x· héi mµ c¬ b¶n nhÊt lµ

d©n chñ vÒ kinh tÕ. Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ- x· héi, quyÒn tham gia qu¶n lý NN

cña d©n vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ngµy cµng ®−îc më réng vÒ ph¹m vi, vÒ ®é

s©u vµ phong phó ®a d¹ng vÒ çc h×nh thøc.

D©n chñ cã thÓ hiÓu lµ mét çch thøc vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kÌm theo ®Ó

mäi ng−êi d©n tham gia b×nh ®¼ng vµo çc c«ng viÖc chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi

víi vai trß lµ ng−êi chñ x· héi. Khi mét ng−êi n«ng d©n cÇm l¸ phiÕu ®i bÇu

8

cö mét çch tù nguyÖn ®Ó lùa chän mét çch tù do ng−êi ®¹i biÓu cña m×nh

trong H§ND x· - cã nghÜa lµ quyÒn d©n chñ vÒ chÝnh trÞ ®−îc thùc hiÖn. Khi

çc hé n«ng d©n ®−îc tham gia ý kiÕn vµo viÖc quy ho¹ch ®Êt ®ai, x©y dùng

c¬ së h¹ tÇng lµng x·, v.v... vµ nh÷ng ý kiÕn nµy ®−îc l¾ng nghe, trë thµnh

quyÕt ®Þnh vµ hµnh ®éng cña CQ vµ nh©n d©n x· cã nghÜa lµ çc hé n«ng d©n

thùc hiÖn mét çch thùc sù quyÒn d©n chñ trong ®êi sèng kinh tÕ cña lµng, x·.

Khi ng−êi d©n ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái CQ cã çc biÖn ph¸p nh»m c¶i

thiÖn chÊt l−îng y tÕ, gi¸o dôc, vÖ sinh m«i tr−êng, trËt tù an ninh x· héi - ®©y

còng lµ lóc ng−êi d©n ®ang thùc hiÖn QLC cña m×nh.

§ßi hái cña ng−êi d©n ®−îc biÕt vÒ çc ho¹t ®éng cña CQ, ®ßi hái vÒ

tr¸ch nhiÖm cña CQ ®èi víi d©n trong viÖc thùc thi çc thñ tôc hµnh chÝnh liªn

quan ®Õn ®Êt ®ai, x©y dùng, hé tÞch, khai sinh, kinh doanh, s¶n xuÊt, v.v... -

®©y lµ biÓu hiÖn cña quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n.

D©n chñ cßn cã thÓ ®−îc hiÓu nh− mét nhu cÇu tÊt yÕu, ®ßi hái ®−¬ng

nhiªn cña d©n cÇn cã mét vÞ thÕ thùc sù b×nh ®¼ng trong quan hÖ gi÷a NN vµ

d©n. §ång thêi, d©n chñ cßn ®−îc hiÓu lµ tr¸ch nhiÖm cña CQ, cña çn bé,

c«ng chøc cÊp TW còng nh− cÊp x·, thùc hiÖn quyÒn h¹n cña m×nh mét çch

chÝ c«ng v« t−, kh«ng quan l¹i, h¸ch dÞch, tham nhòng, vô lîi.

B¶n chÊt cña NN ta ®−îc kh¼ng ®Þnh trong HiÕn ph¸p, lµ NN cña d©n,

do d©n, v× d©n. Tuy vËy trong thùc tÕ, çn bé, c«ng chøc NN ch−a thùc sù lµ

ng−êi c«ng béc cña d©n nh− Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· mong muèn. NÕu

kh«ng thùc hiÖn d©n chñ, NN sÏ trë nªn ®éc tµi, chuyªn chÕ, vµ do ®ã d©n

ph¶i häc ®Ó lµm chñ; NN ph¶i b¶o ®¶m c¬ chÕ ®Ó l¾ng nghe d©n. Do vËy, nãi

tíi d©n chñ cã nghÜa lµ nãi ®Õn mèi quan hÖ gi÷a d©n vµ CQ mµ ë ®ã CQ ph¶i

l¾ng nghe d©n, ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng−êi d©n ®−îc quyÕt ®Þnh hoÆc tham gia

quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cuéc sèng vµ sù ph¸t triÓn cña mçi

ng−êi d©n, cña c¶ céng ®ång. §iÒu nµy cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt quan träng ë

cÊp x·, ph−êng, thÞ trÊn.

9

Trong thùc tÕ ch−a cã mét x· héi nµo ®¹t ®−îc t×nh tr¹ng d©n chñ tuyÖt

®èi do nhiÒu lý do kh¸ch quan vµ chñ quan, nh−: tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi, n¨ng lùc nhËn thøc cña d©n vµ cña CQ, truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa

ph¸p quyÒn, v.v... V× thÕ, d©n chñ cßn ®−îc hiÓu nh− mét môc tiªu phÊn ®Êu

cña d©n téc ViÖt Nam nh− ®· ghi râ trong HiÕn ph¸p lµ: thùc hiÖn môc tiªu

d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Nh÷ng môc tiªu

®ã ®Òu cã mèi liªn hÖ g¾n bã víi nhau. D©n cã giµu th× n−íc víi m¹nh. Cã d©n

chñ th× míi cã c«ng b»ng x· héi. Cã d©n chñ thùc sù th× d©n míi giµu vµ quèc

gia míi m¹nh. "DÔ tr¨m lÇn kh«ng d©n còng chÞu, khã v¹n lÇn d©n liÖu còng

xong" [2, tr. 554]. §Êt n−íc giµu m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ d©n chñ lµ nh÷ng

yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®−îc cña mét nÒn v¨n minh. Víi môc tiªu phÊn ®Êu

nh− vËy, viÖc ph¸t huy d©n chñ, nhÊt lµ d©n chñ ë c¬ së, ®−îc coi lµ chñ

tr−¬ng, biÖn ph¸p vµ lµ hµnh ®éng tÊt yÕu cña nh©n d©n vµ CQ trong qu¸ tr×nh

ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc ta.

D©n chñ ®−îc ®¶m b¶o vµ ph¸t huy b»ng nhiÒu biÖn ph¸p. ViÖc thùc

thi d©n chñ lu«n g¾n liÒn víi mèi quan hÖ gi÷a NN vµ nh©n d©n. ë n−íc ta hiÖn

nay, HTCT dùa trªn thiÕt chÕ "§¶ng l·nh ®¹o, NN qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ".

ViÖc ph¸t huy, thùc hiÖn d©n chñ ®−îc tiÕn hµnh kh«ng t¸ch rêi thiÕt chÕ nµy.

D©n chñ mang l¹i nh÷ng lîi Ých to lín cho x· héi. Ph¸t huy d©n chñ lµ

ph¸t huy søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn trong d©n v× sù ph¸t triÓn vµ gi¶m

nghÌo. Khi nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn quyÕt ®Þnh çc c«ng viÖc cña lµng, x·, ý

thøc lµm chñ cña d©n ®−îc kh¼ng ®Þnh râ rÖt. Víi ý thøc lµm chñ, mäi s¸ng

kiÕn, nguån lùc cña mçi ng−êi d©n, mçi gia ®×nh trong céng ®ång lµng, x·

®−îc ph¸t huy mét çch tèt nhÊt ®Ó v−ît qua nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n

nh»m ®¹t tíi sù phån thÞnh, ph¸t triÓn cña céng ®ång. ý thøc lµm chñ sÏ lµ

®éng lùc quan träng gióp hä g×n gi÷ b¶o qu¶n tèt h¬n thµnh qu¶ ®¹t ®−îc. Mét

vÝ dô minh chøng lµ tr−êng hîp x©y dùng hÖ thèng thñy lîi nhá néi ®ång. Çc

hé sö dông n−íc ®−îc quyÒn tù quyÕt ®Þnh ®ãng gãp, tù quyÕt ®Þnh møc thu

thñy lîi phÝ, tù tiÕn hµnh b¶o qu¶n vµ duy tr× hÖ thèng c«ng tr×nh t−íi tiªu néi

10

®ång. Víi QLC trong viÖc khai th¸c vµ qu¶n lý viÖc sö dông n−íc cho n«ng

nghiÖp nh− vËy, bµ con n«ng d©n thùc sù thùc hiÖn QLC cña m×nh, nhiÖt t×nh

®ãng gãp kinh phÝ, tæ chøc qu¶n lý hÖ thèng t−íi tiªu mét çch hiÖu qu¶ nhÊt,

gi¶m thiÓu tèi ®a nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. Víi ý thøc lµm chñ thùc sù,

bµ con n«ng d©n cïng nhau g×n gi÷, b¶o d−ìng c«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh víi

sù ®ãng gãp tiÒn cña vµ c«ng søc cña m×nh, ®é bÒn cña c«ng tr×nh ®−îc b¶o

®¶m tèt h¬n. Khi thùc hiÖn QLC ng−êi d©n biÕt ch¨m lo vµ cã ý thøc h¬n vÒ

cuéc sèng céng ®ång, cïng nhau ®oµn kÕt ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t

triÓn kinh tÕ, x· héi céng ®ång. Víi truyÒn thèng "l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch" bÇu

kh«ng khÝ d©n chñ, c«ng khai ë lµng x· lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ thóc ®Èy

nh÷ng ho¹t ®éng cña céng ®ång tù gióp ®ì lÉn nhau xãa ®ãi, gi¶m nghÌo. §©y

lµ mét thùc tÕ ®ang diÔn ra vµ ngµy cµng ®−îc nh©n réng ë nh÷ng ®Þa ph−¬ng

thùc hiÖn tèt QCDC ë c¬ së.

D©n chñ thóc ®Èy sù minh b¹ch, h¹n chÕ sù l¹m quyÒn, tham nhòng.

Sù minh b¹ch, râ rµng trong çc ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi ®−îc ®¶m b¶o khi

ng−êi d©n ®−îc thùc hiÖn quyÒn ®−îc biÕt, ®−îc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng

cña CQ, nhÊt lµ trong lÜnh vùc thu, chi tµi chÝnh. §iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan

träng lµm h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi l¹m dông quyÒn h¹n, tham nhòng cña çn

bé, c«ng chøc CQ.

D©n chñ thóc ®Èy quan hÖ gÇn gòi vµ hîp t¸c gi÷a CQ víi d©n. Khi

d©n chñ ®−îc ph¸t huy, tÖ tham nhòng, l¹m dông quyÒn lùc, quan liªu sÏ bÞ

h¹n chÕ vµ dÇn bÞ lo¹i bá khái ®êi sèng x· héi; CQ trë nªn minh b¹ch, thùc sù

trë thµnh CQ phôc vô d©n vµ v× d©n. Sù tin cËy cña d©n ®èi víi CQ sÏ ngµy

cµng t¨ng. D©n sÏ quan hÖ chÆt chÏ vµ hîp t¸c víi CQ.

D©n chñ t¨ng c−êng kû c−¬ng vµ æn ®Þnh x· héi. Víi nh÷ng thµnh qu¶

nh− ®· nªu trªn do ph¸t huy vµ t¨ng c−¬ng d©n chñ, céng ®ång d©n c− ë c¬ së

sÏ ®oµn kÕt vµ æn ®Þnh. Kû c−¬ng x· héi sÏ ®−îc t¨ng c−êng kh«ng chØ bëi ý

11

thøc t«n träng ph¸p luËt, mµ cßn do sù tù nguyÖn, tù gi¸c cña nh©n d©n víi t−

çch lµ nh÷ng ng−êi chñ céng ®ång.

C¬ së lµ ®¬n vÞ ë cÊp d−íi cïng, n¬i trùc tiÕp thùc hiÖn çc ho¹t ®éng

nh− s¶n xuÊt, c«ng t¸c, v.v. cña mét hÖ thèng tæ chøc, trong quan hÖ víi çc

bé phËn l·nh ®¹o cÊp trªn [77, tr. 209]. Nh− vËy, cÊp c¬ së lµ cÊp x· trong

quan hÖ víi cÊp §P (gåm cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn) vµ víi cÊp TW. CQ c¬ së lµ

CQ cÊp x·. Bëi v×, c¨n cø vµo viÖc ph©n bæ d©n c− vµ l·nh thæ thµnh ®¬n vÞ

hµnh chÝnh th× CQ cÊp x· vµ cÊp t−¬ng ®−¬ng lµ cÊp CQ c¬ së. V× ®©y lµ cÊp

CQ cuèi cïng, gÇn vµ s¸t d©n nhÊt. Cßn th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n phè vµ

t−¬ng ®−¬ng lµ theo ®¬n vÞ d©n c− - víi t− çch lµ nh÷ng céng ®ång ng−êi nhá

nhÊt sinh sèng cïng nhau. ë ®©y, ®êi sèng d©n c− diÔn ra tù qu¶n lµ chÝnh.

D©n chñ ë c¬ së lµ d©n chñ ë cÊp x·, ph−êng, thÞ trÊn vµ th«n, lµng, Êp, b¶n,

khãm, tæ d©n phè (lµ çc h×nh thøc céng ®ång d©n c− nh− ®· nªu). D©n chñ ë

c¬ së chñ yÕu lµ thùc hiÖn h×nh thøc d©n chñ trùc tiÕp (mÆc dï cã c¶ d©n chñ

®¹i diÖn), vµ çc h×nh thøc tù qu¶n cña céng ®ång d©n c−. D©n chñ c¬ së cã ý

nghÜa v« cïng to lín, v× c¬ së lµ n¬i trùc tiÕp thùc hiÖn mäi chñ tr−¬ng, chÝnh

s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña NN, lµ n¬i cÇn thùc hiÖn quyÒn d©n chñ cña

nh©n d©n mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i nhÊt.

1.1.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së

Tr¶i qua 60 n¨m x©y dùng NN cña d©n, do d©n, v× d©n d−íi sù l·nh

®¹o cña §¶ng, nh©n d©n ta ®· ®¹t ®−îc nhiÒu thµnh qu¶ quan träng: ®Êt n−íc

®· ®−îc ®éc lËp tù do, thèng nhÊt vµ ngµy nay toµn §¶ng, toµn d©n ®ang ra søc

phÊn ®Êu x©y dùng mét n−íc ViÖt Nam d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng,

d©n chñ, v¨n minh. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh x©y dùng còng béc lé nh÷ng yÕu

kÐm, khuyÕt ®iÓm. VÒ t×nh h×nh ®ã, ®ång chÝ §ç M−êi ®· nªu râ: "... trong néi

bé §¶ng vµ NN ta, t×nh h×nh tiªu cùc, suy tho¸i phÈm chÊt vÉn cã chiÒu h−íng

ph¸t triÓn, nhÊt lµ tÖ quan liªu vµ n¹n tham nhòng, t¸c h¹i kh«ng nhá ®Õn viÖc

cñng cè NN, lµm nh©n d©n lo l¾ng, ®ang thùc sù lµ mét nguy c¬ ®èi víi chÕ ®é

12

XHCN, ®èi víi con ®−êng mµ nh©n d©n ta ®· lùa chän" [3, tr. 4]. Th¸ng

3/1998, ®ång chÝ Lª Kh¶ Phiªu, còng ®· nªu bËt tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc x©y

dùng QCDC c¬ së, ®ång chÝ chØ râ:

... QLC cña nh©n d©n cßn bÞ vi ph¹m ë nhiÒu n¬i, trªn nhiÒu

lÜnh vùc; tÖ quan liªu, mÖnh lÖnh, cöa quyÒn, tham nhòng, s¸ch

nhiÔu, g©y phiÒn hµ cho d©n vÉn ®ang phæ biÕn vµ nghiªm träng mµ

chóng ta ch−a ng¨n chÆn, ®Èy lïi ®−îc. Ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n

bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" ch−a ®−îc cô thÓ hãa vµ thÓ chÕ hãa

thµnh ph¸p luËt, cho nªn chËm ®i vµo cuéc sèng. T×nh tr¹ng mÊt d©n

chñ, kh«ng ®Ó d©n bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ

liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña d©n, b¾t d©n ®ãng gãp nhiÒu

kho¶n v−ît qu¸ kh¶ n¨ng, l¹i kh«ng minh b¹ch vÒ tµi chÝnh, thËm

chÝ xµ xÎo vµo nh÷ng kho¶n tiÒn do d©n ®ãng gãp nh− ë mét sè x·

thuéc tØnh Th¸i B×nh vµ vµi n¬i kh¸c; t×nh tr¹ng ®Ó tån ®äng hµng

v¹n ®¬n khiÕu tè bÞ ®ïn ®Èy kh«ng gi¶i quyÕt hoÆc gi¶i quyÕt kh«ng

kÞp thêi, kh«ng ®óng; t×nh tr¹ng quan liªu, qu¶n lý láng lÎo ®Ó thÊt

tho¸t lín trong mét sè ng©n hµng hoÆc g©y l·ng phÝ lín trong x©y

dùng, v.v. ch¼ng nh÷ng lµm suy gi¶m lßng tin cña nh©n d©n ®èi víi

§¶ng vµ CQ mµ cßn lµm triÖt tiªu nguån ®éng lùc cña nh©n d©n vµ

x©m ph¹m vµo b¶n chÊt tèt ®Ñp cña chÕ ®é [4, tr. 4].

Tr−íc t×nh h×nh ®ã, NghÞ quyÕt TW 3 khãa VIII (6/1997) nªu râ yªu

cÇu: TiÕp tôc ph¸t huy tèt h¬n vµ nhiÒu h¬n QLC cña d©n qua c¸c h×nh thøc

d©n chñ ®¹i diÖn vµ d©n chñ trùc tiÕp; tiÕp tôc hoµn thiÖn NNCHXNCNVN

®¶m b¶o trong s¹ch, v÷ng m¹nh vµ t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi

NN, më réng d©n chñ XHCN, ph¸t huy QLC cña nh©n d©n trong x©y dùng vµ

qu¶n lý NN [5]. Më réng d©n chñ XHCN, ph¸t huy QLC cña nh©n d©n ph¶i

®−îc thÓ hiÖn trªn mäi lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, quèc phßng, an ninh,

tõ viÖc x©y dùng luËt ph¸p, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Õn tæ chøc bé m¸y, phong

c¸ch lµm viÖc, bao qu¸t mäi ho¹t ®éng cña mäi cÊp, mäi ngµnh, tõ TW ®Õn

13

§P vµ c¬ së. VÊn ®Ò d©n chñ, b¶o ®¶m QLC cña nh©n d©n ®Ó ph¸t huy ®éng

lùc, thùc hiÖn môc tiªu CNH, H§H, lµm cho d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi

c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh ph¶i ®−îc ®Æt ra cho c¶ HTCT, ph¶i t¸c ®éng

hai chiÒu d−íi lªn, trªn xuèng, c¶ trong §¶ng vµ trong nh©n d©n.

Thùc tiÔn cho thÊy, muèn ph¸t huy ®−îc QLC trùc tiÕp cña d©n ë c¬

së, §¶ng ph¶i l·nh ®¹o, ph¶i cã quan ®iÓm chÝnh s¸ch lín ®Ó ®Þnh h−íng,

®ång thêi ph¶i x©y dùng ®−îc thiÕt chÕ d©n chñ ë c¬ së mét çch cô thÓ, phï

hîp víi tõng ®èi t−îng d©n c−. §ã lµ nh÷ng quy ®Þnh cã gi¸ trÞ ph¸p lý do NN

ban hµnh mang tÝnh b¾t buéc mäi ng−êi, mäi tæ chøc nghiªm chØnh thùc hiÖn.

Do vËy, ngµy 18/2/1998, Bé ChÝnh trÞ ®· ra ChØ thÞ sè 30/CT-TW vÒ x©y dùng

vµ thùc hiÖn QCDC ë c¬ së nh»m "gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy QLC cña d©n, thu hót

nh©n d©n tham gia qu¶n lý NN, tham gia kiÓm kª, kiÓm so¸t NN, kh¾c phôc

t×nh tr¹ng suy tho¸i, quan liªu, mÊt d©n chñ vµ n¹n tham nhòng" [6, tr. 3]. ChØ

thÞ nhÊn m¹nh: kh©u quan träng vµ cÊp b¸ch tr−íc m¾t lµ ph¸t huy QLC cña

nh©n d©n ë c¬ së, lµ n¬i trùc tiÕp thùc hiÖn mäi chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña

§¶ng vµ NN, lµ n¬i cÇn thùc hiÖn QLC cña d©n mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i

nhÊt. V× c¬ së lµ n¬i ®«ng ®¶o nh©n d©n (bao gåm n«ng d©n, c«ng nh©n, çn

bé, c«ng chøc, viªn chøc, qu©n nh©n vµ çc thµnh phÇn lao ®éng kh¸c) sinh

sèng hµng ngµy. C¬ së lµ n¬i s¶n xuÊt, kinh doanh, lao ®éng, häc tËp, n¬i n¶y

sinh nhiÒu yªu cÇu bøc xóc hµng ngµy vÒ ®êi sèng kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ,

n¬i trùc tiÕp thùc hiÖn mäi chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ NN. C¬ së lµ

n¬i nh©n d©n ®ang cã nhiÒu ®ßi hái vÒ lµm chñ vµ còng lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn

thùc hiÖn quyÒn d©n chñ mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i nhÊt. Bé ChÝnh trÞ còng

chØ râ, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së sÏ thóc ®Èy c¶i çch hµnh chÝnh, söa ®æi

nh÷ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng phï hîp víi cuéc sèng.

Nh©n d©n ë c¬ së thùc hiÖn QLC, tham gia kiÓm kª, kiÓm so¸t sÏ tÝch cùc x©y

dùng §¶ng, CQ, ®oµn thÓ trong s¹ch, v÷ng m¹nh, tÝch cùc ®Êu tranh bµi trõ tÖ

quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ, thùc hµnh tiÕt kiÖm. Muèn vËy, cÇn ban hµnh

14

QCDC ë c¬ së cã tÝnh ph¸p lý, yªu cÇu mäi ng−êi, mäi tæ chøc ë c¬ së ®Òu

ph¶i nghiªm chØnh thùc hiÖn.

Thùc hiÖn ChØ thÞ 30/CT-TW, UBTV Quèc héi (khãa X) ra NghÞ quyÕt

sè 45-1998/NQ-UBTVQH 26/2/1998 vÒ viÖc ban hµnh QC thùc hiÖn d©n chñ

ë x·. NghÞ quyÕt giao ChÝnh phñ ban hµnh QC thùc hiÖn d©n chñ víi çc ®Þnh

h−íng néi dung cô thÓ. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ NghÞ quyÕt cña UBTV

Quèc héi, ngµy 11/5/1998, ChÝnh phñ ®· ban hµnh N§ sè 29/1998/N§-CP

(nay lµ N§ sè 79/2003/N§-CP) vÒ viÖc ban hµnh QCDC. N§ nªu râ: "§iÒu 1:

Ban hµnh kÌm theo N§ nµy b¶n QC thùc hiÖn d©n chñ ë x·. §iÒu 2: QC nµy

¸p dông ®èi víi c¶ ph−êng vµ thÞ trÊn" [7]. QCDC ë c¬ së cßn bao gåm c¶ d©n

chñ trong c¬ quan hµnh chÝnh NN vµ ®¬n vÞ doanh nghiÖp NN víi çc v¨n b¶n

qui ®Þnh riªng.

Nh÷ng v¨n b¶n trªn ®©y tõ chñ tr−¬ng cña §¶ng ®Õn viÖc thÓ chÕ hãa

b»ng çc v¨n b¶n ph¸p luËt cña NN thÓ hiÖn sù quan t©m cña §¶ng, NN ta ®èi

víi viÖc x©y dùng thÓ chÕ vÒ d©n chñ ë c¬ së. Thùc hiÖn ph−¬ng ch©m "d©n

biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" thÓ hiÖn b¶n chÊt NN lµ NN cña d©n, do

d©n, v× d©n.

QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së gåm çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt

qui ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p lµm chñ trùc tiÕp cña nh©n d©n ë c¬ së x·, ph−êng,

c¬ quan hµnh chÝnh NN vµ ®¬n vÞ doanh nghiÖp NN. §ã lµ nh÷ng ®iÒu nh©n

d©n ph¶i ®−îc biÕt, nh÷ng viÖc nh©n d©n ®−îc bµn ®Ó NN quyÕt ®Þnh hoÆc

nh©n d©n ®−îc quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng viÖc nh©n d©n ®−îc gi¸m s¸t, kiÓm tra,

nh»m ph¸t huy QLC, søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n.

QC thùc hiÖn d©n chñ ë x· lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh cô

thÓ nh÷ng viÖc H§ND vµ UBND x· ph¶i th«ng tin kÞp thêi vµ c«ng khai ®Ó

d©n biÕt; nh÷ng viÖc d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp; nh÷ng viÖc d©n tham gia

ý kiÕn tr−íc khi c¬ quan NN quyÕt ®Þnh; nh÷ng viÖc d©n gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ

çc h×nh thøc thùc hiÖn QCDC ë x· nh»m ph¸t huy QLC, søc s¸ng t¹o cña

15

nh©n d©n ë x·, ®éng viªn søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn to lín cña nh©n d©n

trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn d©n sinh, n©ng cao d©n trÝ, æn ®Þnh

chÝnh trÞ, t¨ng c−êng ®oµn kÕt, x©y dùng §¶ng bé, CQ vµ çc ®oµn thÓ ë x·

trong s¹ch, v÷ng m¹nh; ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng suy tho¸i, quan

liªu, tham nhòng cña mét sè çn bé, ®¶ng viªn vµ çc tÖ n¹n x· héi, gãp phÇn

thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n

minh, theo ®Þnh h−íng XHCN. QC thùc hiÖn d©n chñ ë x·, v× vËy, thùc chÊt lµ

mét ®Þnh chÕ ph¸p lý b¶o ®¶m QLC cña d©n.

QC thùc hiÖn d©n chñ ë x· cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:

Thø nhÊt, kh¸c víi çc QC th«ng th−êng, QC thùc hiÖn d©n chñ lµ mét

v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, cô thÓ hãa vµ luËt hãa ph−¬ng ch©m "d©n biÕt,

d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" b»ng mét N§ cña chÝnh phñ c¨n cø vµo NghÞ

quyÕt cña UBTV Quèc héi (NghÞ quyÕt sè 45-1998/NQ-UBTVQH 26/2/1998

vÒ viÖc ban hµnh QC thùc hiÖn d©n chñ ë x·, ph−êng, thÞ trÊn).

Thø hai, QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së lµ sù cô thÓ hãa d©n chñ XHCN

ë c¬ së, ph¸t huy QLC cña nh©n d©n g¾n liÒn víi c¬ chÕ "§¶ng l·nh ®¹o, NN

qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ".

Thø ba, QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së ph¸t huy chÕ ®é d©n chñ ®¹i diÖn,

n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu lùc ho¹t ®éng cña CQ§P, c¬ së, quy ®Þnh nh÷ng

nghÜa vô cô thÓ cña CQ trong viÖc b¶o ®¶m quyÒn d©n chñ cña ng−êi d©n ë c¬ së.

Thø t−, QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ trùc

tiÕp ë c¬ së ®Ó nh©n d©n bµn b¹c vµ trùc tiÕp quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc quan

träng, thiÕt thùc, g¾n víi quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña nh©n d©n

Thø n¨m, cã sù tham gia cña MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ë mäi kh©u

trong thùc hiÖn QC ë c¬ së ®Ó ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß lµm chñ cña nh©n d©n

trong viÖc thùc thi nÒn d©n chñ XHCN.

16

Thø s¸u, môc ®Ých cña viÖc ban hµnh QC thùc hiÖn d©n chñ ë x· lµ

nh»m ph¸t huy QLC, søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n ë x·, ®éng viªn søc m¹nh vËt

chÊt vµ tinh thÇn to lín cña nh©n d©n trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c¶i thiÖn

d©n sinh, n©ng cao d©n trÝ, æn ®Þnh chÝnh trÞ, t¨ng c−êng ®oµn kÕt, x©y dùng

§¶ng bé, CQ vµ çc ®oµn thÓ ë x· trong s¹ch, v÷ng m¹nh; ng¨n chÆn vµ kh¾c

phôc t×nh tr¹ng suy tho¸i, quan liªu, tham nhòng cña mét sè çn bé, ®¶ng viªn

vµ çc tÖ n¹n x· héi, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi

c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, theo ®Þnh h−íng XHCN.

Thø b¶y, QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së thÓ hiÖn yªu cÇu d©n chñ ph¶i

trong khu«n khæ cña HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt; ®i ®«i víi trËt tù, kû c−¬ng;

quyÒn ®i ®«i víi nghÜa vô; kiªn quyÕt xö lý nh÷ng hµnh vi lîi dông d©n chñ, vi

ph¹m HiÕn ph¸p, ph¸p luËt, x©m ph¹m lîi Ých cña NN, lîi Ých tËp thÓ, quyÒn

tù do, d©n chñ vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n.

1.1.3. Néi dung cña Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ c¬ së ë x·

QC thùc hiÖn d©n chñ ë x· do ChÝnh phñ ban hµnh ngµy 15/5/1998

(nay lµ N§ sè 79/2003/N§-CP) gåm Lêi nãi ®Çu, 7 ch−¬ng vµ 25 ®iÒu. VÒ néi

dung, QC quy ®Þnh nh÷ng quyÒn cña nh©n d©n ë c¬ së ®−îc biÕt vµ h×nh thøc

biÕt nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn ph¸p luËt, chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña NN,

®Æc biÖt lµ nh÷ng th«ng tin liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng d©n sinh. QC còng

quy ®Þnh nh÷ng viÖc ®Ó nh©n d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh còng nh− nh÷ng h×nh thøc

thùc hiÖn; quy ®Þnh nh÷ng viÖc nh©n d©n ë cÊp x· cã quyÒn gi¸m s¸t, kiÓm tra

vµ nh÷ng ph−¬ng thøc ®Ó thùc hiÖn gi¸m s¸t, kiÓm tra; viÖc x©y dùng céng

®ång d©n c− th«n, lµng, b¶n, Êp vµ nh÷ng h×nh thøc tæ chøc. §Æc biÖt, ®Ó thùc

hiÖn ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra", QC quy ®Þnh c¬

chÕ thùc hiÖn d−íi hai h×nh thøc d©n chñ trùc tiÕp vµ d©n chñ ®¹i diÖn, trong

®ã ë cÊp c¬ së, d©n chñ trùc tiÕp lµ quan träng.

QCDC c¬ së quy ®Þnh cô thÓ çc lo¹i c«ng viÖc ®Ó: d©n biÕt, d©n bµn,

d©n gi¸m s¸t, kiÓm tra. §iÒu 1 Qc quy ®Þnh: "QC nµy quy ®Þnh cô thÓ nh÷ng

17

viÖc H§ND vµ UBND x· ph¶i th«ng tin kÞp thêi vµ c«ng khai ®Ó d©n biÕt;

nh÷ng viÖc d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp; nh÷ng viÖc d©n tham gia ý kiÕn

tr−íc khi c¬ quan NN quyÕt ®Þnh; nh÷ng viÖc d©n gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ çc

h×nh thøc thùc hiÖn QCDC ë x·".

VÒ d©n biÕt, QC quy ®Þnh quyÒn cña mäi ng−êi d©n ®−îc th«ng tin vÒ

nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña NN, çc vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp

®Õn ®êi sèng hµng ngµy cña nh©n d©n t¹i c¬ së... vµ nghÜa vô cña CQ ph¶i

th«ng tin kÞp thêi vµ c«ng khai cho ng−êi d©n, bao gåm 14 ®iÓm sau:

1. Chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña NN liªn quan trùc tiÕp ®Õn

quyÒn vµ lîi Ých cña nh©n d©n trong x·, bao gåm: a) Çc nghÞ quyÕt cña H§ND,

quyÕt ®Þnh cña UBND x· vµ cña cÊp trªn liªn quan ®Õn §P; b) Çc quy ®Þnh cña

ph¸p luËt vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc liªn quan ®Õn d©n; c)

Nh÷ng quy ®Þnh cña NN vµ CQ§P vÒ ®èi t−îng, møc thu çc lo¹i thuÕ, phÝ, lÖ

phÝ vµ çc nghÜa vô kh¸c ®èi víi nh©n d©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh;

2. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi dµi h¹n vµ hµng n¨m cña x·;

3. Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai;

4. Dù to¸n vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch x· hµng n¨m;

5. Dù to¸n, quyÕt to¸n thu chi çc quü, ch−¬ng tr×nh, dù ¸n, çc kho¶n

huy ®éng nh©n d©n ®ãng gãp x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, çc c«ng tr×nh phóc lîi

c«ng céng cña x·, th«n vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn;

6. Çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n do NN, çc tæ chøc vµ ç nh©n ®Çu t−, tµi

trî trùc tiÕp cho x·;

7. Chñ tr−¬ng, kÕ ho¹ch vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xãa ®ãi, gi¶m nghÌo;

8. §iÒu chØnh ®Þa giíi hµnh chÝnh x· vµ çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh liªn

quan ®Õn x·;

9. KÕt qu¶ thanh tra, kiÓm tra, gi¶i quyÕt çc vô viÖc tiªu cùc, tham

nhòng cña çn bé x·, th«n;

18

10. C«ng t¸c v¨n hãa, x· héi, phßng, chèng tÖ n¹n x· héi, gi÷ g×n an

ninh, trËt tù, an toµn x· héi cña x·;

11. S¬ kÕt, tæng kÕt ho¹t ®éng cña H§ND, UBND x·;

12. Ph−¬ng ¸n dån ®iÒn, ®æi thöa phôc vô chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,

ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, kinh tÕ trang tr¹i, hîp t¸c x·;

13. B×nh xÐt çc hé nghÌo ®−îc vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ x©y

dùng nhµ t×nh th−¬ng; thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi gia ®×nh cã c«ng víi çch

m¹ng, gia ®×nh liÖt sÜ, th−¬ng binh, bÖnh binh ®−îc tÆng nhµ t×nh nghÜa, sæ tiÕt

kiÖm, thÓ b¶o hiÓm y tÕ;

14. KÕt qu¶ lùa chän, thø tù −u tiªn vµ tæ chøc thùc hiÖn çc c«ng tr×nh

thuéc çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n cña NN, cña çc tæ chøc vµ ç nh©n ®Çu t−, tµi

trî trùc tiÕp cho x·.

VÒ d©n bµn cã 2 lo¹i gåm:

- Mét lo¹i c«ng viÖc do d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp

- Mét lo¹i c«ng viÖc do d©n bµn vµ tham gia ý kiÕn, H§ND vµ UBND

x· quyÕt ®Þnh

Çc viÖc d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp lµ çc lo¹i viÖc cã huy ®éng

sù ®ãng gãp cña d©n ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ x©y dùng h−¬ng −íc, quy

−íc néi bé. §©y lµ quy ®Þnh rÊt míi kh«ng nh÷ng thùc hiÖn QLC cña nh©n

d©n mµ cßn chèng ®−îc tÖ n¹n tham nhòng, l·ng phÝ.

Lo¹i c«ng viÖc do d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp bao gåm 5 ®iÓm:

1. Chñ tr−¬ng vµ møc ®ãng gãp x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ çc c«ng

tr×nh phóc lîi c«ng céng (®iÖn, ®−êng, tr−êng häc, tr¹m y tÕ, nghÜa trang, çc

c«ng tr×nh v¨n hãa, thÓ thao);

2. X©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc lµng v¨n hãa, nÕp sèng v¨n minh, gi÷

g×n an ninh trËt tù, bµi trõ çc hñ tôc, mª tÝn dÞ ®oan, tÖ n¹n x· héi;

19

3. Çc c«ng viÖc trong néi bé céng ®ång d©n c− th«n, phï hîp víi quy

®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh;

4. Thµnh lËp Ban Gi¸m s¸t çc c«ng tr×nh x©y dùng do d©n ®ãng gãp;

5. Tæ chøc b¶o vÖ s¶n xuÊt, kinh doanh gi÷ g×n an ninh trËt tù, an toµn

giao th«ng, vÖ sinh m«i tr−êng vµ çc ho¹t ®éng kh¸c trªn ®Þa bµn x·, th«n

Lo¹i c«ng viÖc do d©n bµn vµ tham gia ý kiÕn, H§ND vµ UBND x·

quyÕt ®Þnh bao gåm 9 ®iÓm:

1. Dù th¶o nghÞ quyÕt cña H§ND x·;

2. Dù th¶o quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi dµi h¹n vµ

hµng n¨m cña x·, ph−¬ng ¸n chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ

ph−¬ng ¸n ph¸t triÓn ngµnh nghÒ;

3. Dù th¶o quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai ë ®Þa ph−¬ng vµ viÖc

qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ quü ®Êt c«ng Ých cña x·;

4. Ph−¬ng ¸n quy ho¹ch khu d©n c−; ®Ò ¸n ®Þnh canh, ®Þnh c−, vïng

kinh tÕ míi; kÕ ho¹ch, dù ¸n huy ®éng vµ sö dông çc kho¶n ®ãng gãp cña

nh©n d©n ®Ó ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng do x· qu¶n lý;

5. Dù th¶o ®Ò ¸n ph©n v¹ch, ®iÒu chØnh ®Þa giíi hµnh chÝnh x·, ®Ò ¸n

chia t¸ch, thµnh lËp th«n;

6. Dù th¶o kÕ ho¹ch triÓn khai çc ch−¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia trªn

®Þa bµn x·;

7. Chñ tr−¬ng, ph−¬ng ¸n ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, x©y dùng h¹

tÇng c¬ së, t¸i ®Þnh c−;

8. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng trªn ®Þa bµn x·;

9. Nh÷ng c«ng viÖc kh¸c mµ CQ x· thÊy cÇn thiÕt.

VÒ d©n gi¸m s¸t, kiÓm tra QC quy ®Þnh d©n gi¸m s¸t, kiÓm tra çc lo¹i

c«ng viÖc tõ ho¹t ®éng cña H§ND, UBND ®Õn çc viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i,

20

tè ço cña c«ng d©n, kÕt qu¶ quyÕt to¸n c«ng tr×nh do d©n ®ãng gãp, viÖc qu¶n

lý sö dông ®Êt ®ai, thu chi çc quü, viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ng−êi cã

c«ng víi n−íc...D©n gi¸m s¸t, kiÓm tra tøc lµ thùc hiÖn quyÒn lùc cña m×nh

trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®Êt n−íc. Lªnin ®· tõng nãi: nÕu nhµ n−íc kh«ng tiÕn

hµnh kiÓm kª, kiÓm so¸t toµn d©n ®èi víi viÖc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi çc s¶n

phÈm th× CQ cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, nÒn tù do cña hä sÏ kh«ng thÓ duy tr×

®−îc. Nh÷ng viÖc nh©n d©n ë x· gi¸m s¸t, kiÓm tra ®−îc quy ®Þnh trong QC

gåm cã 11 ®iÓm sau:

1. Ho¹t ®éng cña CQ x·, çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi

vµ tæ chøc nghÒ nghiÖp ë x·;

2. KÕt qu¶ thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña H§ND vµ quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña

UBND x·;

3. Ho¹t ®éng vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc cña Chñ tÞch H§ND vµ Chñ tÞch

UBND, ho¹t ®éng cña ®¹i biÓu H§ND x·, cña çn bé UBND x· vµ çn bé,

c«ng chøc ho¹t ®éng t¹i §P;

4. Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè ço cña c«ng d©n t¹i §P;

5. Dù to¸n vµ quyÕt to¸n ng©n s¸ch x·;

6. Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c«ng tr×nh, kÕt qu¶ nghiÖm thu vµ quyÕt

to¸n c«ng tr×nh do nh©n d©n ®ãng gãp x©y dùng vµ çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n do

NN, çc tæ chøc vµ ç nh©n ®Çu t−, tµi trî trùc tiÕp cho x·;

7. Çc c«ng tr×nh cña cÊp trªn triÓn khai trªn ®Þa bµn x· cã ¶nh h−ëng

trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt, an ninh, trËt tù, v¨n hãa - x· héi, vÖ sinh m«i tr−êng vµ

®êi sèng cña nh©n d©n §P;

8. Qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai t¹i x·;

9. Thu, chi çc lo¹i quü vµ lÖ phÝ theo quy ®Þnh cña NN, çc kho¶n

®ãng gãp cña nh©n d©n;

21

10. KÕt qu¶ thanh tra, kiÓm tra, gi¶i quyÕt çc vô viÖc tiªu cùc, tham

nhòng liªn quan ®Õn çn bé x·;

11. ViÖc thùc hiÖn chÕ ®é, chÝnh s¸ch −u ®·i, ch¨m sãc, gióp ®ì

th−¬ng binh, bÖnh binh, gia ®×nh liÖt sÜ, nh÷ng ng−êi vµ gia ®×nh cã c«ng víi

n−íc, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, b¶o trî x· héi.

Mét néi dung quan träng cña QC lµ quy ®Þnh hÕt søc cô thÓ: a) §èi víi

nh÷ng viÖc cÇn th«ng b¸o cho d©n biÕt, CQ x· cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi

UBMTTQ, çc thµnh viªn cña MTTQ cïng cÊp vµ Tr−ëng th«n cung cÊp çc

th«ng tin ®Ó nh©n d©n biÕt b»ng çc h×nh thøc cô thÓ t¹i §iÒu 6 QC; b) §èi víi

nh÷ng viÖc d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp QC quy ®Þnh çc ph−¬ng thøc cô

thÓ thùc hiÖn nh÷ng viÖc nh©n d©n quyÕt ®Þnh trùc tiÕp t¹i §iÒu 9; c) §èi víi

nh÷ng viÖc nh©n d©n bµn, tham gia ý kiÕn, CQ x· quyÕt ®Þnh QC quy ®Þnh

ph−¬ng thøc thùc hiÖn t¹i §iÒu 11; d) §èi víi nh÷ng viÖc nh©n d©n gi¸m s¸t,

kiÓm tra QC quy ®Þnh ph−¬ng thøc thùc hiÖn t¹i §iÒu 13 vµ quy ®Þnh tr¸ch

nhiÖm cña çc c¬ quan, tæ chøc vµ ç nh©n ®èi víi viÖc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra

cña nh©n d©n t¹i §iÒu 14.

QC dµnh h¼n mét ch−¬ng (ch−¬ng VI) vÒ viÖc x©y dùng céng ®ång

d©n c− th«n, lµng, Êp, b¶n, khãm, tæ d©n phè (gäi chung lµ th«n) quy ®Þnh çc

h×nh thøc ho¹t ®éng tù qu¶n cña céng ®éng d©n c−, viÖc tæ chøc héi nghÞ nh©n

d©n th«n (§iÒu 16), nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña Tr−ëng th«n (§iÒu 17), viÖc

x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc vÒ c«ng viÖc thuéc néi bé céng ®ång d©n c−

(§iÒu 18), viÖc thµnh lËp çc tæ chøc cña th«n nh−: çc tæ hßa gi¶i, an ninh,

b¶o vÖ s¶n xuÊt, kiÕn thiÕt (§iÒu 19).

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng nãi: "Trong bÇu trêi kh«ng g× quÝ b»ng

nh©n d©n. Trong thÕ giíi kh«ng g× m¹nh b»ng lùc l−îng ®oµn kÕt cña nh©n

d©n" [8, tr.125]. LÊy d©n lµm gèc lµ mét t− t−ëng lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ

Minh ®· ®−îc qu¸n triÖt trong QC. ViÖc thùc hiÖn QC sÏ thóc ®Èy viÖc ph¸t

huy QLC cña nh©n d©n, thùc hiÖn quyÒn d©n chñ trùc tiÕp cña nh©n d©n; n©ng

22

cao nhËn thøc vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n; kh¬i dËy tiÒm n¨ng, trÝ

s¸ng t¹o, søc m¹nh vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng céng ®ång; gi÷ v÷ng kû c−¬ng phÐp n−íc, ng¨n

chÆn tiªu cùc, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y CQ; x©y dùng niÒm tin

vµ mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a d©n víi §¶ng vµ CQ.

1.1.4. Vai trß cña Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ c¬ së ë x·

N−íc ta qu¸ ®é ®i lªn CNXH tõ mét chÕ ®é phong kiÕn nöa thuéc ®Þa,

ë ®ã mang nÆng dÊu Ên cña chÕ ®é chuyªn chÕ qu©n sù. MÆc dï trong x· héi

lóc bÊy giê ®· cã yÕu tè d©n chñ truyÒn thèng lµng x· vµ yÕu tè s¬ khai cña

d©n chñ t− s¶n nh−ng ch−a ®¸ng kÓ. Do vËy, nÒn t¶ng d©n chñ ë c¬ së cña ta

thiÕu hôt truyÒn thèng trong lÞch sö. §iÒu ®ã g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc

x©y dùng mét n−íc d©n chñ theo ®Þnh h−íng XHCN.

Tr−íc ®©y, do t− t−ëng duy ý chÝ, thiÕu quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ nªn

chóng ta ch−a coi träng ®óng møc vÊn ®Ò "lÊy d©n lµm gèc", v× thÕ ch−a cã

nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò d©n chñ ë c¬ së. §©y lµ mét trong nh÷ng

nguyªn nh©n dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ tr−íc thêi kú ®æi míi do ch−a ph¸t

huy hÕt tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña nh©n d©n, nhÊt lµ tõ c¬ së.

HiÖn nay, ta ®ang x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, còng cã nghÜa lµ

chÊp nhËn sù ph©n hãa x· héi diÔn ra, bÊt c«ng trong x· héi cßn tån t¹i, dÉn

®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng khã kh¨n.

C¬ së kinh tÕ lµm nÒn t¶ng cho quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng

ch−a thùc sù ®¶m b¶o; kinh tÕ NN vµ kinh tÕ tËp thÓ nãi chung ®ang r¬i vµo

t×nh tr¹ng lµm ¨n thua lç hoÆc kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh yÕu.

Thùc tr¹ng t×nh h×nh hiÖn nay ë c¬ së n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n,

tiªu cùc, nh÷ng yÕu kÐm. Ng−êi d©n ë c¬ së vèn cã tr×nh ®é d©n trÝ vµ tr×nh ®é

häc vÊn thÊp (kÓ c¶ c¸n bé x·), v× thÕ gÆp nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc tiÕp cËn vµ

h−ëng thô nh÷ng thµnh tùu v¨n hãa, khoa häc, kü thuËt hiÖn ®¹i. §a sè c¸c c¬

së do ®êi sèng kinh tÕ khã kh¨n (nhÊt lµ vïng nói, vïng s©u, vïng xa) d©n chØ

23

lo kiÕm sèng, Ýt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi, hä thËm chÝ

kh«ng biÕt h−ëng quyÒn d©n chñ, kh«ng biÕt dïng quyÒn d©n chñ. Trong khi

®ã bé m¸y CQ çc cÊp ch−a thùc sù v÷ng m¹nh, t×nh tr¹ng tham nhòng, bu«n

lËu, l·ng phÝ, quan liªu cßn kh¸ phæ biÕn. HiÖu lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ

- x· héi vµ ph¸p luËt ch−a nghiªm, kû c−¬ng x· héi bÞ bu«ng láng, niÒm tin

cña nh©n d©n vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng bÞ gi¶m sót. QLC cña nh©n d©n bÞ vi

ph¹m ë nhiÒu n¬i trªn nhiÒu lÜnh vùc. Trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ, ®Êt ®ai,

thu chi ng©n s¸ch, ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, huy ®éng vèn ®ãng gãp cña

d©n...cã nhiÒu biÓu hiÖn tiªu cùc. Mét bé phËn çn bé ®¶ng viªn tho¸i hãa,

biÕn chÊt, lîi dông chøc quyÒn, lîi dông nh÷ng kÏ hë trong qu¶n lý cña NN ®Ó

tham «, tham nhòng. ë n«ng th«n lµ t×nh tr¹ng çn bé c¬ së bÊt chÊp ph¸p luËt,

cÊp b¸n ®Êt tr¸i thÈm quyÒn, chi tiªu tµi chÝnh sai môc ®Ých vµ l·ng phÝ. M©u

thuÉn néi bé ngµy mét t¨ng dÉn ®Õn hiÖn t−îng khiÕu kiÖn tËp thÓ, g©y ra

kh«ng khÝ rÊt c¨ng th¼ng phøc t¹p. Trong khi nh©n d©n ®Êu tranh chèng tiªu

cùc, tham nhòng, ®ßi quyÒn tù do d©n chñ, ®ßi ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi th×

kÕt qu¶ khiÕu kiÖn l¹i chËm ®−îc gi¶i quyÕt vµ gi¶i quyÕt kh«ng tháa ®¸ng

lµm cho xuÊt hiÖn çc ®iÓm nãng, nh− ë Th¸i B×nh n¨m 1996 - 1997 cã

208/285 x· d©n tæ chøc khiÕu kiÖn tËp thÓ. ë nh÷ng ®iÓm nãng ®ã, tæ chøc

§¶ng mÊt vai trß l·nh ®¹o, bé m¸y CQ bÞ tª liÖt, s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, çc

nghÜa vô ®ãng gãp víi NN kh«ng hoµn thµnh. Néi bé nh©n d©n bÞ chia rÏ, mÊt

®oµn kÕt, t×nh h×nh an ninh trËt tù, an toµn x· héi mÊt æn ®Þnh.

§¶ng vµ NN ta ®· nhËn thÊy nh÷ng yÕu kÐm cña d©n chñ ë c¬ së vµ

nhËn thøc ®−îc vai trß quyÕt ®Þnh cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së trong sù

æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. Vµ, khi QCDC

®−îc ban hµnh d−íi h×nh thøc lµ mét v¨n b¶n cã tÝnh ph¸p lý th× hiÖu lùc cña

nã sÏ cao h¬n. Sù ra ®êi cña QC lµ mét b−íc ®ét ph¸ quan träng trong viÖc

hiÖn thùc hãa b¶n chÊt d©n chñ cña NN ta. Nã ®· cô thÓ hãa QLC cña nh©n

d©n ë c¬ së - n¬i thùc thi d©n chñ mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i nhÊt, n¬i trùc

tiÕp thùc hiÖn mäi chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ NN. QCDC ë c¬ së lµ

24

néi dung c¬ b¶n nhÊt cña d©n chñ trùc tiÕp cã ý nghÜa thiÕt thùc vµ quan

träng ®èi víi toµn bé nÒn d©n chñ XHCN ë n−íc ta bëi ®ã lµ mét phÇn cña

tiÕn tr×nh më réng vµ thùc hiÖn quyÒn d©n chñ trªn c¶ hai h×nh thøc: d©n chñ

®¹i diÖn vµ d©n chñ trùc tiÕp.

QC ra ®êi lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë

n−íc ta. QC kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét ph¶n øng chÝnh trÞ cña §¶ng vµ NN

tr−íc nh÷ng t×nh h×nh phøc t¹p cña nh÷ng ®iÓm nãng ë c¬ së mµ thÓ hiÖn çi

nh×n h−íng tíi c¬ së, coi träng çi gèc ë c¬ së nªn mang tÝnh chiÕn l−îc, c¨n

b¶n, l©u dµi. LÇn ®Çu tiªn ®Þnh h−íng chÝnh trÞ vÒ d©n chñ, ph−¬ng ch©m ®Ó

thùc hiÖn d©n chñ nh− "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" ®· ®−îc cô

thÓ hãa trong mét v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. V× vËy, QC thùc hiÖn d©n chñ

ë c¬ së cã vai trß hÕt søc to lín.

Mét lµ, thùc hiÖn QCDC gãp phÇn b¶o ®¶m quyÒn lùc chÝnh trÞ cña

nh©n d©n lao ®éng, x©y dùng NN ph¸p quyÒn XHCN ViÖt Nam cña d©n, do

d©n, v× d©n ngay ë cÊp CQ c¬ së ë n−íc ta hiÖn nay. Trong mét thêi gian dµi

tr−íc ®©y, nhiÒu §P ®· kh«ng thËt sù quan t©m ®Õn t©m t−, nguyÖn väng cña

nh©n d©n trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cña lµng x·. Do vËy, khi QCDC

®−îc triÓn khai, ng−êi d©n rÊt phÊn khëi vµ nhiÖt t×nh h−ëng øng.

N¬i nµo lµm tèt viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn QC, n¬i Êy sÏ t¹o ra ®−îc

mét phong trµo sinh ho¹t chÝnh trÞ réng lín, cã t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi

sèng x· héi. Th«ng qua qu¸ tr×nh häc tËp, x©y dùng vµ thùc hiÖn QC, çn bé,

nh©n d©n ®· thÊy râ h¬n quyÒn còng nh− tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc x©y

dùng ®êi sèng d©n chñ ë c¬ së, ý thøc lµm chñ, ý thøc c«ng d©n cña ng−êi d©n

®· cã sù chuyÓn biÕn kh¸ râ. Ngay tõ trong céng ®ång d©n c− nhá hÑp nh− x·,

ph−êng, ng−êi d©n ®· cã thÓ trùc tiÕp bµy tá chÝnh kiÕn cña m×nh, trùc tiÕp

quyÕt ®Þnh vµ gi¸m s¸t çc c«ng viÖc cña céng ®ång x· héi.

Víi nh÷ng th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, vÒ néi dung çc ho¹t

®éng cña §P, cña c¬ së ®−îc ®−a ra kÞp thêi vµ c«ng khai, víi nh÷ng ®iÒu

25

ng−êi d©n ®−îc bµn b¹c th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp hoÆc tham kh¶o cho

sù quyÕt ®Þnh cña cÊp CQ c¬ së, ng−êi d©n ®· tõng b−íc häc lµm chñ, tËp lµm

chñ vµ dÇn dÇn biÕt lµm chñ.

VËy lµ, nh©n d©n ®· kh«ng chØ tån t¹i víi t− çch lµ mét ng−êi c«ng

d©n th«ng th−êng mµ cßn víi t− çch lµ ng−êi chñ thùc sù vÒ t− liÖu s¶n xuÊt,

ng−êi chñ thùc sù vÒ chÝnh trÞ vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ. QLC cña nh©n d©n biÓu

hiÖn trong viÖc thùc thi chÝnh trÞ, qu¶n lý NN, qu¶n lý kinh tÕ - x· héi ë tõng

cÊp, tõng ngµnh, tõng §P vµ cña mçi ç nh©n cô thÓ. Ng−êi d©n võa lµ kh¸ch

thÓ võa lµ chñ thÓ cña quyÒn lùc NN. Lîi Ých cña mçi thµnh viªn, cña tõng tæ

chøc x· héi, giai cÊp, tÇng líp ®Òu n»m trong lîi Ých cña toµn x· héi. ChÝnh

thùc hiÖn tèt d©n chñ ë c¬ së t¹o ra mét c¬ chÕ ph¸t huy QLC cho mäi c«ng

d©n nh»m b¶o ®¶m quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng vµ gãp phÇn lµm

phong phó h¬n h×nh thøc thùc hiÖn quyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng.

Râ rµng kh«ng thÓ chØ n©ng cao chÊt l−îng cña d©n chñ ®¹i diÖn lµ ®ñ mµ cßn

ph¶i thùc hiÖn chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp mét çch thiÕt thùc vµ cã hiÖu qu¶ míi

b¶o ®¶m tèt cho nh©n d©n lao ®éng lµm chñ ®Ých thùc quyÒn lùc cña m×nh.

MÆc dï c¶ d©n chñ ®¹i diÖn vµ d©n chñ trùc tiÕp ®Òu ph¶n ¸nh nguyÖn

väng, ý chÝ, quyÒn lùc cña nh©n d©n, lµ ph−¬ng thøc thÓ hiÖn d©n chñ XHCN,

nh−ng mçi ph−¬ng thøc l¹i cã nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm kh¸c nhau. D©n chñ ®¹i

diÖn dÔ tæ chøc thùc hiÖn, dÔ tËp trung thèng nhÊt, nh−ng l¹i khã bao qu¸t hÕt

thùc tiÔn ®êi sèng còng nh− ý chÝ, nguyÖn väng cña çc tÇng líp nh©n d©n.

D©n chñ trùc tiÕp th× ng−îc l¹i, khã tæ chøc mét çch tËp trung, kh¸i qu¸t

nh−ng l¹i bao qu¸t ®−îc mäi khÝa c¹nh cña thùc tiÔn còng nh− ý chÝ, nguyÖn

väng cña çc tÇng líp nh©n d©n. Do ®ã d©n chñ trùc tiÕp cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn

mét çch kh¸ch quan ý chÝ nguyÖn väng cña nh©n d©n kh«ng qua mét h×nh

thøc trung gian nµo, thÓ hiÖn mét çch −u viÖt nhÊt quyÒn lùc cña nh©n d©n

lao ®éng trong viÖc qu¶n lý x· héi, ®óng theo quan ®iÓm cña M¸c lµ khi ®ã

quyÒn lùc thùc tÕ míi thuéc vÒ d©n, nh©n d©n tù qu¶n lý x· héi cña m×nh vµ

x· héi ®−îc qu¶n lý bëi nh©n d©n vµ v× nh©n d©n.

26

Hai lµ, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së lµ mét gi¶i ph¸p h¹n chÕ sù tha hãa

cña quyÒn lùc nhµ n−íc. QuyÒn lùc chÝnh trÞ cña nh©n d©n lao ®éng ®−îc thÓ

hiÖn tËp trung th«ng qua quyÒn lùc NN. Víi h×nh thøc d©n chñ ®¹i diÖn, quyÒn

lùc NN sÏ ®−îc giao cho mét sè ng−êi ®¶m nhËn, chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý,

®iÒu hµnh c«ng viÖc chung. Nh−ng quy luËt chung lµ khi tËp trung quyÒn lùc

th× dÔ dÉn ®Õn l¹m quyÒn, léng quyÒn. Nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cho quyÒn lùc

cña nh©n d©n rÊt dÔ r¬i vµo sù tha hãa, ®éc ®o¸n, quan liªu nÕu kh«ng cã mét

c¬ chÕ kiÓm so¸t quyÒn lùc.

Trong thêi gian qua ë n−íc ta, hiÖn t−îng nh÷ng ng−êi cã chøc, cã

quyÒn ®· lîi dông quyÒn lùc ®Ó m−u cÇu lîi Ých riªng cho m×nh kh«ng ph¶i lµ

Ýt. Hä ®· dùa vµo ®Þa vÞ cña m×nh, mÆc dï ®Þa vÞ mµ hä cã ®−îc lµ do nh©n d©n

bÇu ra, ®Ó nhËn hèi lé, tham nhòng, lµm tr¸i víi môc tiªu cña §¶ng. Hä trë

nªn nh÷ng ng−êi xa l¹ víi d©n, víi §¶ng, víi NN. Bé m¸y CQ trë thµnh quan

liªu, b¶o thñ vµ tr× trÖ, nã kh«ng cßn ®¹i diÖn ®−îc cho lîi Ých cña nh©n d©n,

cña toµn x· héi n÷a mµ chÝnh nã l¹i vi ph¹m ®Õn lîi Ých cña nh©n d©n lao

®éng, ®Õn lîi Ých mµ nã ®¹i diÖn.

§Ó h¹n chÕ sù tha hãa cña quyÒn lùc NN, cÇn ph¶i lµm trong s¹ch bé

m¸y l·nh ®¹o cña §¶ng vµ CQ ngay ë tõng c¬ së. Tõ khi triÓn khai thùc hiÖn

QC, ng−êi d©n ®· biÕt sö dông QLC cña m×nh ®Ó ®Êu tranh víi nh÷ng hiÖn

t−îng tiªu cùc Êy.

ChÝnh nhê nh÷ng quy ®Þnh râ rµng çc viÖc cÇn th«ng b¸o cho d©n

biÕt, nh÷ng viÖc d©n ®−îc bµn, nh÷ng viÖc d©n ®−îc gi¸m s¸t, kiÓm tra, tµi

chÝnh ®−îc c«ng khai, minh b¹ch ®· lµm h¹n chÕ rÊt nhiÒu çc biÓu hiÖn tha

hãa cña çc çn bé, ®¶ng viªn trong bé m¸y quyÒn lùc NN. Thùc hiÖn d©n chñ

ë c¬ së kh«ng chØ lµm cho nh©n d©n lao ®éng tõng b−íc thÓ hiÖn QLC mµ cßn

lµm cho çc cÊp ñy ®¶ng, CQ, ®¶ng viªn nhËn thøc râ h¬n vÒ QLC cña nh©n

d©n còng nh− ý thøc ®−îc tr¸ch nhiÖm phôc vô nh©n d©n, ph¸t huy d©n chñ,

gi÷ g×n kû c−¬ng, phÐp n−íc.

27

ë nh÷ng n¬i lµm tèt viÖc triÓn khai thùc hiÖn QC, ý thøc x©y dùng

céng ®ång, x©y dùng §¶ng, x©y dùng CQ ®−îc n©ng lªn. Nã kh«ng chØ gãp

phÇn n©ng cao ý thøc cña çn bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n vÒ thùc hiÖn vµ ph¸t

huy d©n chñ vµ QLC cña nh©n d©n mµ cßn lµm chuyÓn biÕn mét b−íc vÒ

ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña cÊp ñy ®¶ng, ph−¬ng thøc ®iÒu hµnh vµ lÒ lèi lµm

viÖc cña çc cÊp CQ, nhÊt lµ ë c¬ së. Nh©n d©n ®· m¹nh d¹n th¼ng th¾n, cëi

më, ch©n thµnh phª b×nh çn bé, ®¶ng viªn, ®ãng gãp x©y dùng tæ chøc ®¶ng,

gióp tæ chøc ®¶ng lo¹i ®−îc nhiÒu çn bé, ®¶ng viªn kÐm phÈm chÊt, n¨ng lùc,

tho¸i hãa, biÕn chÊt. NhiÒu tæ chøc ®¶ng biÕt g¾n víi viÖc x©y dùng chØnh ®èn

®¶ng (theo tinh thÇn NghÞ quyÕt TW s¸u lÇn hai) lµm cho mèi quan hÖ gi÷a

®¶ng viªn vµ d©n g¾n bã víi nhau h¬n, §¶ng vµ d©n gÇn nhau h¬n, tin nhau

h¬n, nhê vËy tæ chøc ®¶ng thªm v÷ng m¹nh.

NhiÒu cÊp CQ§P ®· rµ so¸t, lo¹i bá çc v¨n b¶n quy ®Þnh kh«ng cßn

phï hîp víi QCDC, c¶n trë QLC cña d©n vµ c«ng t¸c qu¶n lý cña c¬ quan

NN, c«ng khai hãa çc v¨n b¶n thñ tôc hµnh chÝnh, phÝ, lÖ phÝ, thêi gian gi¶i

quyÕt c«ng viÖc, lÞch tiÕp d©n...T¨ng c−êng xuèng c¬ së ®Ó nghe trùc tiÕp ý

kiÕn d©n, ®èi tho¹i, th¸o gì nh÷ng v−íng m¾c cña d©n mét çch kÞp thêi, lµm

cho mèi quan hÖ cña d©n víi CQ ngµy mét g¾n bã, uy tÝn cña CQ c¬ së ®−îc

n©ng lªn vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y CQ cã hiÖu qu¶ h¬n tr−íc.

Cã thÓ nãi, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së lµ mét cuéc çch m¹ng cã t¸c

dông s©u s¾c ®Õn ý thøc vµ phong çch, ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña cÊp ñy, sù

®iÒu hµnh cña CQ c¬ së ®èi víi sù t«n träng QLC cña ng−êi d©n. Tõ ®ã çn bé

s¸t d©n h¬n, bít ®i th¸i ®é hèng h¸ch, cöa quyÒn, nhòng nhiÔu d©n. Kh«ng

nh÷ng thÕ, çn bé cßn ch¨m lo gi÷ g×n phÈm chÊt ®¹o ®øc cña m×nh, tõ ®ã lµm

cho mèi quan hÖ gi÷a d©n víi CQ cëi më h¬n, gãp phÇn lµm cho CQ ho¹t

®éng cã hiÖu qu¶ h¬n.

Ba lµ, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së kh¬i dËy søc m¹nh tiÒm tµng cña

nh©n d©n lao ®éng, ph¸t huy cao ®é mäi tiÒm n¨ng, trÝ tuÖ cña nh©n d©n trong

28

qu¸ tr×nh x©y dùng NN vµ x· héi, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lín tõ quèc kÕ d©n

sinh ®Õn nh÷ng viÖc cña ®êi sèng céng ®ång, ®êi sèng d©n c−. Th«ng qua h×nh

thøc ho¹t ®éng d©n chñ trùc tiÕp t¹i c¬ së, ng−êi d©n cã ®iÒu kiÖn tham gia ý

kiÕn, cã ®iÒu kiÖn tËp d−ît, tr−ëng thµnh trong vai trß cña ng−êi lµm chñ ®Ých

thùc. Khi §¶ng vµ NN quan t©m, biÕt l¾ng nghe vµ häc hái d©n, biÕt båi

d−ìng vµ n©ng cao ®êi sèng cña d©n th× nh©n d©n kh«ng chØ nãi lªn ®iÒu m×nh

mong muèn mµ cßn gîi ý, kiÕn nghÞ vµ chØ ra r»ng §¶ng vµ NN cÇn ph¶i hµnh

®éng nh− thÕ nµo, b»ng ph−¬ng ph¸p c«ng cô nµo ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò

kinh tÕ - x· héi. ChÝnh nh÷ng s¸ng kiÕn ®Çy t©m huyÕt cña d©n ®· t¹o nªn

nguån trÝ tuÖ quý gi¸ kh«ng g× thay thÕ ®−îc cho nh÷ng chñ tr−¬ng, ®−êng lèi,

chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ NN, t¹o ra nh÷ng b−íc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña ®Êt

n−íc trªn con ®−êng ph¸t triÓn vµ héi nhËp.

Qua ho¹t ®éng d©n chñ ë c¬ së, §¶ng vµ NN cã thÓ nhËn ®−îc nh÷ng

th«ng tin ph¶n håi nhanh nhÊt vÒ hiÖu lùc, hiÖu qu¶ cña çc chñ tr−¬ng ®· ban

hµnh. Nhê vËy, §¶ng vµ NN sÏ kiÓm nghiÖm ®−îc ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cã xa

rêi thùc tÕ hay kh«ng tõ ®ã mµ kh¾c phôc bÖnh quan liªu, duy ý chÝ, xa rêi

thùc tÕ, nh»m t¨ng c−êng mèi quan hÖ m¸u thÞt gi÷a §¶ng vµ d©n.

ë ®Þa bµn x·, QC ®· ®−îc sù nhiÖt t×nh h−ëng øng cña nh©n d©n vµ sù

chØ ®¹o s¸t sao cña çc cÊp CQ nªn ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ thiÕt thùc trong lÜnh

vùc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Khi tµi chÝnh ®−îc c«ng

khai, d©n ®−îc tham gia gãp ý kiÕn vÒ nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ, ng−êi d©n s½n

sµng ®ãng gãp tiÒn cña, c«ng søc ®Ó x©y dùng çc c«ng tr×nh phôc vô thiÕt

thùc cho cuéc sèng. VÝ nh− nh÷ng c¨n nhµ t×nh nghÜa, nhµ t×nh th−¬ng, tr−êng

häc, nghÜa trang liÖt sÜ, çc c«ng tr×nh thñy lîi, ®−êng liªn th«n, liªn x·...víi

gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu ®Õn hµng chôc tû ®ång ®· ®−îc x©y dùng. NhiÒu c«ng

tr×nh tr−íc ®©y chê xin ng©n s¸ch cÊp trªn nh−ng nay ®−a ra d©n bµn, d©n

quyÕt ®Þnh th× l¹i triÓn khai nhanh gän. Phong trµo cøng hãa kªnh m−¬ng,

nhùa hãa, bª t«ng hãa ®−êng giao th«ng n«ng th«n, ®−îc d©n ®ång t×nh, tÝch

cùc, tù gi¸c tham gia. Çc c«ng tr×nh hoµn thµnh nhanh gän vµ ®¹t hiÖu qu¶

29

cao. KÓ c¶ viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn ®æi hîp t¸c x·, qu¶n lý ®Êt

®ai ®−îc nh©n d©n gi¸m s¸t chÆt chÏ nªn gãp phÇn vµo æn ®Þnh n«ng th«n,

kinh tÕ ph¸t triÓn theo chiÒu h−íng tiÕn bé.

Bèn lµ, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së g¾n víi ph¸t triÓn v¨n hãa x· héi. Tõ khi

cã NghÞ quyÕt Trung −¬ng n¨m (khãa VIII) vµ ChØ thÞ 30 cña Bé ChÝnh trÞ, çc §P

®· kÕt hîp chÆt chÏ c¶ hai néi dung: triÓn khai QCDC víi "Phong trµo toµn d©n

®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa ë khu d©n c−" nh»m kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò

nhøc nhèi vÒ t− t−ëng ®¹o ®øc, lèi sèng vµ x©y dùng m«i tr−êng v¨n hãa, v¨n minh

lµnh m¹nh trong tõng gia ®×nh, lµng x·, vËn ®éng nh©n d©n x©y dùng nÕp sèng

v¨n minh, lèi sèng lµnh m¹nh, bµi trõ hñ tôc, tÖ n¹n x· héi vµ mª tÝn dÞ ®oan.

Phong trµo "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa ë khu d©n

c−" huy ®éng mäi nguån lùc nh©n d©n vµ c¶ HTCT tõ trªn xuèng, tõ trong

§¶ng, c¬ quan NN, çc ®oµn thÓ ®Õn toµn x· héi, gåm çc phong trµo nh−:

Ng−êi tèt viÖc tèt, Uèng n−íc nhí nguån, §Òn ¬n ®¸p nghÜa, Xãa ®ãi gi¶m

nghÌo, X©y dùng gia ®×nh v¨n hãa, lµng v¨n hãa, khu phè v¨n minh. TÊt c¶

çc phong trµo Êy ®−îc h−ëng øng vµo c«ng cuéc thi ®ua yªu n−íc: "TÊt c¶ v×

môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh".

N¨m lµ, thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së t¹o ra c¬ së ph¸p lý ®Ó MTTQ çc

cÊp vµ çc tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi thùc hiÖn ®−îc vai trß cÇu nèi gi÷a NN vµ

nh©n d©n trong ph¸t huy d©n chñ XHCN. MTTQ, çc tæ chøc thµnh viªn th«ng

qua ho¹t ®éng phèi hîp tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n, chØ ®¹o triÓn khai

x©y dùng, thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QCDC, ®· ph¸t huy tèt vai trß

®¹i diÖn QLC cña nh©n d©n, gãp phÇn t¹o ra m«i tr−êng d©n chñ lµnh m¹nh ë

c¬ së, gãp phÇn cñng cè, kiÖn toµn tæ chøc ®¶ng, CQ çc cÊp.

Nh− vËy, viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC ë c¬ së lµ mét çch thiÕt

thùc nhÊt, lµ c¬ së cho nh©n d©n lao ®éng ®−îc lµm chñ mét çch thùc sù trªn

mäi ph−¬ng diÖn: kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa x· héi. §ã còng chÝnh lµ mét

çch lµm hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó cho nh©n d©n lao ®éng ®¶m b¶o ®−îc quyÒn lùc

30

chÝnh trÞ cña m×nh, gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp x©y dùng NN ph¸p

quyÒn XHCN ViÖt Nam cña d©n, do d©n, v× d©n ë n−íc ta hiÖn nay.

1.2. Vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam trong hÖ

thèng chÝnh trÞ n−íc ta vµ trong thùc hiÖn Quy chÕ thùc hiÖn

d©n chñ ë x·

1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam - MÆt trËn Tæ quèc

ViÖt Nam trong hÖ thèng chÝnh trÞ n−íc ta

§iÒu 9 HiÕn ph¸p 1992 kh¼ng ®Þnh:

MTTQVN lµ tæ chøc liªn minh chÝnh trÞ, liªn hiÖp tù nguyÖn

cña tæ chøc chÝnh trÞ, çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi

vµ çc ç nh©n tiªu biÓu trong çc giai cÊp, çc tÇng líp x· héi, çc

d©n téc, çc t«n gi¸o vµ ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi.

MTTQVN vµ çc tæ chøc thµnh viªn lµ c¬ së chÝnh trÞ cña CQ nh©n

d©n. MT ph¸t huy truyÒn thèng ®oµn kÕt toµn d©n, t¨ng c−êng sù

nhÊt trÝ vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn trong nh©n d©n, tham gia x©y dùng

vµ cñng cè CQ nh©n d©n, cïng NN ch¨m lo vµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh

®¸ng cña nh©n d©n, ®éng viªn nh©n d©n thùc hiÖn QLC, nghiªm

chØnh thi hµnh HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¬

quan NN, ®¹i biÓu d©n cö vµ çn bé, viªn chøc NN [9]

Cô thÓ hãa HiÕn ph¸p n¨m 1992, §iÒu 1 LuËt MTTQVN qui ®Þnh:

"MTTQVN lµ bé phËn cña HTCT cña n−íc CHXHCN ViÖt Nam." [10] §©y lµ

quan ®iÓm, chñ tr−¬ng chiÕn l−îc cña §¶ng ta vÒ MTTQ trong thêi kú ®æi

míi, tiÕn hµnh CNH, H§H ®Êt n−íc, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, ®−îc thÓ

chÕ hãa vµ b¶o ®¶m b»ng ph¸p luËt cña NN.

Tr−íc hÕt cÇn thÊy r»ng, ë n−íc ta HTCT lµ hÖ thèng vÒ mÆt tæ chøc vµ

chøc n¨ng cña çc c¬ quan, çc tæ chøc nh− §¶ng - NN - MTTQ, çc tæ chøc

chÝnh trÞ - x· héi lµ thµnh viªn cña MTTQ (nh− §oµn thanh niªn, Héi n«ng

31

d©n, Tæ chøc c«ng ®oµn, Héi phô n÷, Héi cùu chiÕn binh) vµ ®oµn thÓ quÇn

chóng nh»m thùc hiÖn mét trong nh÷ng nhiÖm vô HiÕn ®Þnh quan träng bËc

nhÊt lµ ph¸t huy d©n chñ, QLC cña d©n. §Ó n©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña

§¶ng, t¨ng c−êng hiÖu lùc qu¶n lý cña NN, ph¸t huy QLC cña d©n cÇn x¸c

®Þnh ®óng ®¾n vai trß vµ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a §¶ng, NN vµ MTTQ. Do

vËy, ph¶i lµm râ h¬n vÞ trÝ vµ chøc n¨ng cña tõng bé phËn trong HTCT vµ t×m

ra ®−îc nh÷ng b¶o ®¶m, trong ®ã cã çc b¶o ®¶m vÒ ph¸p luËt, ®Ó ghi nhËn vÞ

trÝ, chøc n¨ng vµ mèi liªn hÖ trong hÖ thèng. §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh, trong

HTCT n−íc ta, MTTQVN cã vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ®¹i ®oµn

kÕt toµn d©n, ph¸t huy d©n chñ, lµ n¬i thÓ hiÖn ý chÝ, nguyÖn väng, tËp hîp

khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, thùc hiÖn gi¸m s¸t cña nh©n d©n.

§Ó lµm râ h¬n vÒ mÆt ph¸p lý kh¸i niÖm vÒ MTTQVN vµ vÊn ®Ò MTTQVN

trong HTCT n−íc ta cÇn ph©n tÝch kü çc ®iÒu, kho¶n cña LuËt MTTQVN.

a) MTTQ víi t− çch lµ bé phËn cña HTCT - mét trong nh÷ng chñ thÓ

tæ chøc thùc hiÖn, ph¸t huy d©n chñ, QLC cña nh©n d©n vµ t¨ng c−êng khèi

®¹i ®oµn kÕt toµn d©n. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt tõ nhiÒu n¨m nay

trong sè çc vÊn ®Ò c¬ b¶n cña HTCT ë n−íc ta lµ: lµm thÕ nµo cã nh÷ng ®ßn

bÈy ®Ó thùc sù ph¸t huy d©n chñ, QLC cña nh©n d©n. VÊn ®Ò nµy cã thÓ thÊy

trong vai trß cña MTTQVN. LuËt MTTQVN ra ®êi lµ mét b−íc tiÕn quan

träng trong viÖc gi¶i quyÕt nhiÖm vô träng ®¹i ®ã, x¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cña

MTTQ trong HTCT vµ lµ mét c«ng cô ph¸p lý h÷u hiÖu tæ chøc thùc hiÖn vµ

ph¸t huy d©n chñ, QLC cña nh©n d©n.

Çc ®iÒu cña ch−¬ng I LuËt MTTQVN ®−îc thiÕt kÕ nh»m võa thiÕt

lËp võa triÓn khai s¬ ®å HTCT ë n−íc ta ®Ó ®i ®Õn môc tiªu ph¸t huy d©n chñ,

QLC cña nh©n d©n th«ng qua mét trong nh÷ng chñ thÓ cña HTCT lµ MTTQ. ë

®©y cã ba vÊn ®Ò LuËt ®· gi¶i quyÕt trªn c¬ së HiÕn ph¸p: MTTQ lµ g×; vÞ trÝ

vµ chøc n¨ng cña MTTQ trong HTCT; quan hÖ cña MTTQ víi NN, víi nh©n

d©n vµ víi çc tæ chøc vµ ç nh©n lµ thµnh viªn.

32

§iÒu 1 LuËt MTTQVN quy ®Þnh: "MTTQVN lµ bé phËn cña HTCT

cña n−íc CHXHCN ViÖt Nam do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o, lµ c¬ së

chÝnh trÞ cña chÝnh quyÒn nh©n d©n" [10] vµ "MTTQ lµ Tæ chøc liªn minh

chÝnh trÞ, liªn hiÖp tù nguyÖn cña Tæ chøc chÝnh trÞ …" [10]. Nh− vËy, LuËt ®·

kh¼ng ®Þnh: Mét mÆt, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam víi t− çch lµ §éi tiªn phong

cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam võa lµ tæ chøc l·nh ®¹o HTCT, trong ®ã cã

MTTQ, võa lµ tæ chøc thµnh viªn cña MTTQ; MÆt kh¸c, MTTQVN - mét tæ

chøc bao gåm hÇu hÕt çc thµnh phÇn giai cÊp vµ tÇng líp x· héi ë n−íc ta lµ

c¬ së chÝnh trÞ cña CQ nh©n d©n.

Do vËy, trong HTCT §¶ng Céng s¶n víi t− çch lµ §éi tiªn phong cña

giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam võa lµ tæ chøc l·nh ®¹o HTCT, trong ®ã cã

MTTQ, võa lµ tæ chøc thµnh viªn cña MTTQ do MTTQ lµ tæ chøc liªn minh

chÝnh trÞ réng lín nhÊt ë n−íc ta. Trong quan hÖ gi÷a §¶ng vµ MTTQ, Chñ

tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng d¹y:

§¶ng kh«ng thÓ ®ßi hái MT thõa nhËn quyÒn l·nh ®¹o cña

m×nh, mµ ph¶i tá ra lµ mét bé phËn trung thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt

vµ ch©n thùc nhÊt. ChØ trong ®Êu tranh vµ c«ng t¸c hµng ngµy, khi quÇn

chóng réng r·i thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o

cña §¶ng, th× §¶ng míi giµnh ®−îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o [12 tr. 115].

Sù tËp hîp cña nh©n d©n th«ng qua çc ®oµn thÓ vµ ç nh©n réng r·i

trong toµn x· héi trong mét thùc thÓ tæ chøc lµ MTTQVN ®Ó trë thµnh mét bé

phËn cña HTCT, tøc lµ nh©n d©n cã tæ chøc ®øng ra tæ chøc thùc hiÖn vµ ph¸t

huy d©n chñ, QLC cña m×nh. §ã lµ ®iÓm quan träng nhÊt trong LuËt

MTTQVN b¶o ®¶m tÝnh d©n chñ vµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc triÓn khai vµ ®æi

míi çc ho¹t ®éng cña MTTQ çc cÊp.

ViÖc tù nh©n d©n ®øng ra tæ chøc thùc hiÖn vµ ph¸t huy d©n chñ,

QLC cña m×nh th«ng qua MTTQ víi t− çch mét bé phËn cña HTCT thÓ hiÖn

33

ë b¶n chÊt vµ tÝnh nh©n d©n cña MTTQ, ë nhiÖm vô vµ chøc n¨ng cña MTTQ

trong HTCT, vµ ë quan hÖ cña MTTQ víi NN.

Ph¹m vi thµnh viªn tham gia cña MTTQ hÕt søc réng r·i, bao gåm çc

tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, çc tæ chøc x· héi vµ ç nh©n tiªu biÓu trong toµn x·

héi, ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi (çc §iÒu 1 vµ 4).

Çc nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña MTTQ ®−îc dùa trªn c¬ së

tù nguyÖn, hiÖp th−¬ng d©n chñ, phèi hîp vµ thèng nhÊt hµnh ®éng (§iÒu 3).

Quan hÖ cña çc tæ chøc thµnh viªn trong MTTQ dùa trªn c¬ së tháa

thuËn hîp t¸c b×nh ®¼ng, ®oµn kÕt ch©n thµnh, t«n träng lÉn nhau (§iÒu 4).

TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã quy ®Þnh b¶n chÊt vµ tÝnh nh©n d©n cña MTTQ.

VÒ b¶n chÊt, MTTQ víi t− çch lµ bé phËn cña HTCT, kh«ng ph¶i lµ

c¬ quan NN, mµ lµ n¬i tËp hîp tù nguyÖn cña mäi tÇng líp x· héi kh«ng cã sù

ph©n biÖt nµo vÒ giai cÊp, qu¸ khø, t«n gi¸o, thµnh phÇn x· héi. §iÒu nµy quy

®Þnh vÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®Æc tr−ng cña MTTQ trong

HTCT (§iÒu 2). §ång thêi chÝnh b¶n chÊt ®ã kh¼ng ®Þnh MTTQ lµ bé phËn

quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu cña HTCT, nh− mét Tæ chøc ®Ó thùc hiÖn QLC

cña d©n ë n−íc ta. §©y lµ mét nÐt rÊt ®éc ®¸o cña chÕ ®é chÝnh trÞ n−íc ta, thÓ

hiÖn søc râ nÐt nÒn d©n chñ, trong ®ã NN ta lµ NN cña d©n, do d©n, v× d©n vµ

truyÒn thèng §¹i ®oµn kÕt quý b¸u cña d©n téc ViÖt Nam. Cã thÓ nãi MTTQ

chÝnh lµ çi cèt vËt chÊt ®Çy søc hót ®Ó chuyÓn hãa tinh thÇn vµ truyÒn thèng

§¹i ®oµn kÕt d©n téc tõ søc m¹nh tinh thÇn thµnh søc m¹nh vËt chÊt hiÖn thùc

cña c¶ d©n téc thùc hiÖn çc nhiÖm vô çch m¹ng cña d©n.

QLC cña nh©n d©n qua kªnh MTTQ ®−îc LuËt MTTQVN x¸c ®Þnh

næi bËt trong nh÷ng nhiÖm vô cña MTTQVN do MTTQ tiÕn hµnh vµ tham gia,

phèi hîp cïng víi NN tiÕn hµnh nh»m thùc hiÖn çc nhiÖm vô träng ®¹i cña

c«ng cuéc ®æi míi vµ d©n chñ hãa ®Êt n−íc (§iÒu 2).

34

Víi t− çch lµ bé phËn cña HTCT, MTTQ trong khi thùc hiÖn çc

nhiÖm vô cña m×nh ph¶i x¸c lËp mèi quan hÖ víi çc c¬ quan NN vµ ng−îc

l¹i. LuËt MTTQVN x¸c ®Þnh tÝnh chÊt quan hÖ gi÷a MTTQ víi NN lµ quan hÖ

phèi hîp, vµ NN cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó MTTQ ho¹t ®éng cã hiÖu

qu¶ (§iÒu 5). Nh− vËy, MTTQ lµ bé phËn ®éc lËp cña HTCT, cã ®Þa vÞ b×nh

®¼ng víi NN vµ quan hÖ gi÷a MTTQ víi NN lµ quan hÖ phèi hîp, t«n träng

lÉn nhau. MT, kh«ng n»m trong hÖ thèng bé m¸y NN. §©y lµ ®iÓm mÊu chèt

®Ó MTTQ thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh trong HTCT, ph¸t huy d©n chñ, QLC

cña nh©n d©n trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam.

b) Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn cña MTTQ víi t− çch lµ mét bé phËn cña

HTCT trong thêi kú ®æi míi. Cô thÓ hãa chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña MTTQ

víi t− çch lµ bé phËn trong HTCT, LuËt MTTQVN quy ®Þnh çc "kªnh" tæ

chøc thùc hiÖn vµ ph¸t huy d©n chñ, QLC cña nh©n d©n c¶ trong c¬ chÕ tham

gia qu¶n lý lÉn c¬ chÕ t¸c ®éng vµo qu¶n lý NN b»ng çc quyÒn vµ tr¸ch

nhiÖm cô thÓ cña MTTQ trong ch−¬ng II. Çc quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm nµy ®−îc

thùc hiÖn trong mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ gi÷a MTTQ víi nh©n d©n vµ NN

còng nh− vai trß cÇu nèi gi÷a nh©n d©n víi §¶ng vµ NN cña MTTQ.

- TËp hîp vµ ®oµn kÕt mäi lùc l−îng yªu n−íc. Chøc n¨ng vèn cã nµy

cña MTTQ hiÖn nay cµng ph¶i ®Æc biÖt ®−îc nhÊn m¹nh nh»m hoµn thµnh

nhiÖm vô lÞch sö vÜ ®¹i lµ ®æi míi ®Êt n−íc - mét nhiÖm vô mµ chØ cã toµn d©n

"kh«ng ph©n biÖt giai cÊp vµ tÇng líp x· héi, d©n téc, tÝn ng−ìng, t«n gi¸o,

qu¸ khø" (§iÒu 6), ng−êi ViÖt Nam ë trong n−íc hay ng−êi ViÖt Nam ë n−íc

ngoµi míi thùc hiÖn ®−îc. §ã còng lµ di s¶n t− t−ëng quý gi¸ næi bËt mµ Chñ

tÞch Hå ChÝ Minh ®Ó l¹i cho chóng ta vÒ §¹i ®oµn kÕt d©n téc. Ng−êi cßn nãi:

"Trong Çch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n còng nh− trong Çch m¹ng

XHCN, MÆt trËn D©n téc thèng nhÊt vÉn lµ mét trong nh÷ng lùc l−îng to lín

cña Çch m¹ng ViÖt Nam " [12, tr. 401].

35

MTTQVN tËp trung trong c¬ cÊu cña nã nhiÒu tæ chøc quÇn chóng

quan träng nh−: Tæng Liªn ®oµn lao ®éng, §oµn Thanh niªn, Héi Phô n÷, Héi

N«ng d©n, Héi Cùu chiÕn binh, Héi Ch÷ thËp ®á, v.v…, vµ çc thµnh viªn lµ

çc ç nh©n tiªu biÓu trong çc giai cÊp, çc tÇng líp x· héi, çc d©n téc, çc

t«n gi¸o, giíi kinh doanh v.v …, lµ n¬i thu hót ®−îc nhiÒu ng−êi tham gia, lµm

cho çc cuéc vËn ®éng toµn d©n, çc phong trµo quÇn chóng trong viÖc gi¶i

quyÕt çc nhiÖm vô do §¶ng ph¸t ®éng trë thµnh hiÖn thùc.

X©y dùng vµ tËp hîp khèi §¹i ®oµn kÕt toµn d©n lµ tr¸ch nhiÖm lín lao

cña MTTQ mµ §¶ng giao phã trë thµnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña MTTQ - mét

vinh dù cña MTTQ nh− mét c«ng cô cã hiÖu lùc thùc sù vµ thùc tÕ ph¸t huy

søc m¹nh cña toµn d©n ®−a n−íc ta v÷ng b−íc tiÕn vµo thÕ kû XXI.

- Tham gia, phèi hîp víi çc c¬ quan NN trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng

nhiÖm vô cã tÝnh x· héi vµ nh©n d©n réng lín. Nh÷ng nhiÖm vô nh− tuyªn

truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn QLC, thi hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, tæ

chøc vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së, h−íng dÉn nh©n d©n x©y

dùng h−¬ng −íc, quy −íc vÒ nÕp sèng tù qu¶n ë th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n

phè vµ céng ®ång d©n c− kh¸c ë c¬ së (§iÒu 7). Mét m×nh NN sÏ kh«ng thÓ

®¶m ®−¬ng hÕt ®−îc çc c«ng viÖc trªn nÕu kh«ng cã sù tham gia cña MTTQ

çc cÊp. ë ®©y kªnh MT ®−îc ®Æc biÖt ph¸t huy.

HiÖu qu¶ thuyÕt phôc, vËn ®éng cña MT ®−îc thÓ hiÖn râ trong nh÷ng

phong trµo mang tÝnh toµn d©n nh−: Phong trµo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, Cuéc vËn

®éng toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa ë khu d©n c−, Quyªn gãp

ñng hé ®ång bµo bÞ lò lôt, VËn ®éng toµn d©n mua c«ng tr¸i hay MT tham gia

víi NN trong çc ch−¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo, Ch−¬ng tr×nh chèng tÖ

n¹n x· héi, Ch−¬ng tr×nh gi¶i quyÕt çc x· nghÌo. MT còng tham gia mét

çch cã hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c hßa gi¶i ë c¬ së, gãp phÇn gi¶i quyÕt çc

"®iÓm nãng" hiÖn nay.

36

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c quÇn chóng, trùc tiÕp tiÕp xóc víi

çc tÇng líp nh©n d©n, MT tæng hîp, nghiªn cøu ý kiÕn, nguyÖn väng, kiÕn

nghÞ cña nh©n d©n ®Ó kiÕn nghÞ víi c¬ quan NN. §©y lµ mét tr¸ch nhiÖm hÕt

søc quan träng cña MTTQ trong viÖc ph¸t huy d©n chñ, QLC cña d©n.

- Tham gia x©y dùng vµ cñng cè CQ nh©n d©n vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng

gi¸m s¸t ®èi víi c¬ quan NN, ®¹i biÓu d©n cö vµ çn bé c«ng chøc NN. Trong

tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn tham gia vµo x©y dùng vµ cñng cè CQ nh©n d©n, MTTQ

tham gia c«ng t¸c bÇu cö, tham gia x©y dùng ph¸p luËt, tham gia ho¹t ®éng tè

tông, tuyÓn chän thÈm ph¸n, giíi thiÖu héi thÈm nh©n d©n, tham dù çc phiªn

häp cña UBTV Quèc héi, ChÝnh phñ, çc kú häp cña H§ND, héi nghÞ cña

UBND khi bµn ®Õn çc vÊn ®Ò liªn quan. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña MT ®èi víi

c¬ quan NN, ®¹i biÓu d©n cö vµ çn bé, c«ng chøc NN ®· ®−îc quy ®Þnh cô

thÓ trong çc §iÒu 8, 9, 10, 11 vµ 12 cña LuËt MT.

§iÒu 8 LuËt MTTQVN qui ®Þnh: "Trong ph¹m vi chøc n¨ng, nhiÖm vô,

quyÒn h¹n cña m×nh, theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ bÇu cö, MTTQVN tæ chøc

hiÖp th−¬ng, lùa chän, giíi thiÖu nh÷ng ng−êi øng cö ®¹i biÓu Quèc héi, ®¹i biÓu

H§ND". Nh− vËy, MTTQ lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng hiÖp th−¬ng lùa chän, giíi

thiÖu nh÷ng ng−êi øng cö vµo çc c¬ quan quyÒn lùc NN. ViÖc MTTQ tËp trung

trong c¬ cÊu cña nã nhiÒu tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi vµ çc ç

nh©n tiªu biÓu réng r·i trong toµn x· héi ®Ó tæ chøc hiÖp th−¬ng, lùa chän, giíi

thiÖu nh÷ng ng−êi øng cö ®¹i biÓu Quèc héi, ®¹i biÓu H§ND thÓ hiÖn vai trß chñ

®éng, tÝch cùc vµ quan träng cña MTTQ trong viÖc x©y dùng CQ cña d©n, thÓ hiÖn

hÕt søc râ nÐt quyÒn cña nh©n d©n trong viÖc thiÕt lËp ra NN cña chÝnh m×nh.

Môc tiªu cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña MTTQ lµ nh»m x©y dùng vµ b¶o

vÖ NN (çc c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p, t− ph¸p) trong s¹ch, v÷ng m¹nh,

ho¹t ®éng cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nh©n

d©n. MTTQ th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh, tæng hîp ý kiÕn cña nh©n d©n vµ

çc thµnh viªn cña MT kiÕn nghÞ víi c¬ quan NN cã thÈm quyÒn biÓu d−¬ng,

37

khen th−ëng ng−êi tèt, viÖc tèt, xem xÐt, gi¶i quyÕt, xö lý nh÷ng tr−êng hîp vi

ph¹m ph¸p luËt (§iÒu 12).

ViÖc LuËt MTTQVN ®−îc Quèc héi th«ng qua cã ý nghÜa chÝnh trÞ -

ph¸p lý to lín cñng cè c¬ së ph¸p lý vµ t¹o ra nh÷ng xung lùc míi ph¸t huy

QLC cña nh©n d©n, thùc hiÖn "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra". Nã

kh«ng chØ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó MTTQ thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh trong

HTCT vµ ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n víi t− çch lµ bé

phËn h÷u c¬ trong hÖ thèng ®ã, mµ cßn cã ý nghÜa chÝnh trÞ hÕt søc quan träng

trong viÖc t¨ng c−êng khèi §¹i ®oµn kÕt toµn d©n vµ ph¸t huy d©n chñ, vµ do

vËy, trªn tr−êng quèc tÕ hiÖn nay

Trong giai ®o¹n hiÖn nay, MTTQ ph¸t huy mét çch hiÖu qu¶ QLC cña

nh©n d©n, thùc hiÖn "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra", gãp phÇn quan

träng t¨ng c−êng khèi §¹i ®oµn kÕt toµn d©n vµ ph¸t huy d©n chñ ë n−íc ta vµ

nh− vËy còng lµ gãp phÇn gi¶i quyÕt mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt tõ

nhiÒu n¨m nay trong sè çc vÊn ®Ò c¬ b¶n cña HTCT n−íc ta lµ: lµm thÕ nµo cã

nh÷ng ®ßn bÈy ®Ó thùc sù ph¸t huy d©n chñ, QLC cña d©n. Héi nghÞ Ban chÊp

hµnh TW §¶ng lÇn thø 7 (phÇn 2) khãa IX ®Ó cô thÓ hãa NghÞ quyÕt §¹i héi IX

cña §¶ng ®· ra NghÞ quyÕt chuyªn ®Ò: "VÒ ph¸t huy søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt toµn

d©n téc v× d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh". Héi nghÞ

®· x¸c ®Þnh râ nh÷ng quan ®iÓm lín trong viÖc ph¸t huy søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt

toµn d©n téc. §Æc biÖt, Héi nghÞ ®· nhÊn m¹nh nh÷ng chñ tr−¬ng, gi¶i ph¸p chñ

yÕu nh»m cñng cè, t¨ng c−êng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc, trong ®ã ®Èy

m¹nh viÖc thùc hiÖn d©n chñ; më réng vµ ®a d¹ng hãa çc h×nh thøc tËp hîp

nh©n d©n, n©ng cao vai trß MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n trong viÖc thùc hiÖn ®¹i

®oµn kÕt toµn d©n téc trong t×nh h×nh míi ®· ®−îc hÕt søc chó träng, kh¼ng ®Þnh

ý nghÜa to lín cña MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt trong giai ®o¹n hiÖn nay [11].

B¸c Hå ®· tõng nãi: "§¶ng ta cã chÝnh s¸ch mÆt trËn d©n téc ®óng ®¾n,

cho nªn ®· ph¸t huy ®−îc truyÒn thèng ®oµn kÕt vµ yªu n−íc rÊt vÎ vang cña d©n

38

téc ta" [13, tr 401]. §Ó MTTQVN hoµn thµnh tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn cña m×nh víi

t− çch lµ bé phËn trong HTCT n−íc ta: mét mÆt, kh«ng "hµnh chÝnh hãa" vµ

"Nhµ n−íc hãa" MTTQ, kh«ng coi vµ sö dông MTTQ nh− lµ mét nh¸nh cña CQ,

cña c¬ quan quyÒn lùc. Trong quan hÖ víi d©n víi t− çch lµ bé phËn cña HTCT,

MTTQ ph¶i lµ n¬i thùc sù tËp hîp, x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt t¹o nªn søc

m¹nh tæng hîp cña d©n trong vai trß tham chÝnh, tham nghÞ cña m×nh. MÆt kh¸c,

tr¸nh "h×nh thøc hãa" trong ho¹t ®éng cña MT. Do vËy, nh×n chung, MTTQ cÇn

®ãng vai trß nh− mét tæ chøc ph¶n biÖn ®èi víi c¬ quan NN, võa nh»m x©y dùng

vµ b¶o vÖ NN trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ho¹t ®éng cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶, võa nh»m

b¶o vÖ çc quyÒn lîi hîp ph¸p cña c«ng d©n vµ çc tÇng líp x· héi, d©n téc, t«n

gi¸o ë n−íc ta, b¶o ®¶m sù thµnh c«ng cña chñ tr−¬ng chiÕn l−îc trong thêi kú

®æi míi cña §¶ng ta lµ: §oµn kÕt, D©n chñ, æn ®Þnh vµ Ph¸t triÓn, thùc hiÖn

lý t−ëng d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.

1.2.2. Vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam trong thùc hiÖn Quy

chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së

C¨n vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña MTTQVN nh− ®· nãi ë trªn; trªn c¬

së çc quy ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc CQ cÇn phèi hîp víi UBMTTQ x·, ph−êng

®−îc quy ®Þnh trong QCDC c¬ së, c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC bao

gåm çc vÊn ®Ò sau [54]:

UBMTTQ x·, ph−êng tham gia tuyªn truyÒn, phæ biÕn QCDC

UBMTTQ phèi hîp víi CQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn cña MTTQ

tuyªn truyÒn phæ biÕn s©u réng trong nh©n d©n ë c¬ së nh÷ng chñ tr−¬ng,

chÝnh s¸ch cña §¶ng, nh÷ng quy ®Þnh cña NN vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn

QCDC ë c¬ së, vÒ QLC cña nh©n d©n, nhÊt lµ quyÒn lµm chñ trùc tiÕp, d©n

chñ ®¹i diÖn ®−îc quy ®Þnh trong QCDC. Tæ chøc nh©n d©n häc tËp qu¸n triÖt

çc quan ®iÓm cña §¶ng trong ChØ thÞ 30 CT nh− ®· nªu trªn, ®Ó nh©n d©n sö

dông ®óng quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®· quy ®Þnh trong QC.

39

MT chñ tr× tæ chøc häc tËp cho nh÷ng ng−êi tiªu biÓu nh−: nh©n sÜ, trÝ

thøc, giµ lµng, chøc s¾c, chøc viÖc trong t«n gi¸o, ng−êi tiªu biÓu trong çc

d©n téc ®Ó häc tËp n¾m v÷ng néi dung QCDC, qua ®ã çc vÞ sÏ gióp MT tuyªn

truyÒn, vËn ®éng, gi¶i thÝch trong giíi m×nh, tæ chøc m×nh thùc hiÖn.

UBMTTQ chñ tr× tæ chøc cho çn bé chuyªn tr¸ch c«ng t¸c MT; çn

bé trong Ban Th−êng trùc MT x·, ph−êng, Tr−ëng ban c«ng t¸c MT ë th«n,

l…ng, Êp, b¶n, khu phè; Tr−ëng Ban TTND nghiªn cøu, häc tËp ®Ó qu¸n triÖt

ChØ thÞ 30 CT cña Bé ChÝnh trÞ, N§ 29 vµ çc v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Ó

tham gia thùc hiÖn vµ tæ chøc thùc hiÖn tõng cÊp vµ ®Þa bµn d©n c−.

UBMTTQ phèi hîp víi tæ chøc thµnh viªn thèng nhÊt kÕ ho¹ch tuyªn

truyÒn, phæ biÕn réng r·i trong ®oµn viªn, héi viªn; gi¸o dôc héi viªn, ®oµn

viªn g−¬ng mÉu thùc hiÖn vµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn.

Trong viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn QCDC ë c¬ së, MT cÇn qu¸n triÖt t−

t−ëng vµ ®ång thêi lµ bµi häc mµ §¶ng ta ®· tæng kÕt: ph¸t huy QLC cña nh©n

d©n võa lµ môc tiªu, ®ång thêi lµ ®éng lùc b¶o ®¶m cho th¾ng lîi cña sù

nghiÖp çch m¹ng, nhÊt lµ trong c«ng cuéc ®æi míi cña thêi ®¹i CNH, H§H

®Êt n−íc. Më réng d©n chñ XHCN, tõng b−íc thùc hiÖn quyÒn d©n chñ cña

nh©n d©n mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i nhÊt lµ b¶n chÊt tèt ®Ñp cña NN, nh»m

thu hót mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia qu¶n lý NN, qu¶n lý x· héi, tham gia

kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña NN, cña CQ ë c¬ së, kh¾c phôc t×nh tr¹ng

suy tho¸i, quan liªu vµ vi ph¹m QLC vµ tÖ tham nhòng. D©n chñ ph¶i ®i ®«i

víi kû c−¬ng, kû luËt, chèng khuynh h−íng d©n chñ cùc ®oan, qu¸ khÝch. D©n

chñ ph¶i trong khu«n khæ cña ph¸p luËt.

C«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn cña MT ph¶i ®Õn ®Þa bµn d©n c−,

th«ng qua çc Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n phè ®Ó tõ ®ã phæ

biÕn cho d©n tíi tõng hé gia ®×nh. §©y lµ thÕ m¹nh cña c«ng t¸c MT vµ tæ

chøc MT, ®Ó truyÒn ®¹t chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt tíi tõng ng−êi d©n,

tæ chøc çc ho¹t ®éng phong trµo nh©n d©n v× lîi Ých cña §¶ng vµ NN.

40

UBMTTQ phèi hîp víi H§ND, UBND x·, ph−êng vµ çc tæ chøc

thµnh viªn thùc hiÖn QCDC ë c¬ së

- UBMTTQ tÝch cùc, chñ ®éng phèi hîp víi H§ND, UBND vµ çc tæ

chøc thµnh viªn chØ ®¹o vµ tæ chøc ®Ó nh©n d©n ®−îc quyÒn th«ng tin vÒ ph¸p

luËt, vÒ chÝnh s¸ch cña NN, nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn

®êi sèng vµ lîi Ých hµng ngµy cña d©n trªn çc lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n hãa, x·

héi, gi÷ g×n trËt tù, an toµn x· héi. VÝ dô nh− th«ng b¸o ®Ó nh©n d©n ®−îc biÕt

çc NghÞ quyÕt cña H§ND, UBND x· vµ cña çc cÊp trªn liªn quan ®Õn §P;

kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi hµng n¨m cña x·, kÕ ho¹ch vay vèn ph¸t

triÓn s¶n xuÊt, xãa ®ãi gi¶m nghÌo; dù ¸n x©y dùng ®−êng lµng, ®−êng x·, x©y

dùng tr−êng häc, tr¹m x¸, tr¹m b¬m, tr¹m biÕn thÕ...

H×nh thøc th«ng tin cã hiÖu qu¶ cña MT lµ th«ng qua çc Ban c«ng t¸c

MT, th«ng qua çc tæ chøc thµnh viªn cña MT, nh÷ng ng−êi tiªu biÓu trong

çc d©n téc vµ chøc s¾c t«n gi¸o, çn bé ®· nghØ h−u, ng−êi cao tuæi...(theo

çc quy ®Þnh t¹i ch−¬ng II b¶n QC).

- Tæ chøc ®Ó d©n th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh nh÷ng lo¹i viÖc liªn quan

trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña d©n trªn ®Þa bµn d©n c− nh−: chñ tr−¬ng huy ®éng

søc d©n ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ çc c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng, çc

kho¶n ®ãng gãp tù nguyÖn vµ lËp quü, x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc, lµng v¨n

hãa, nÕp sèng v¨n minh (theo quy ®Þnh t¹i ch−¬ng III b¶n QC).

- Tæ chøc ®Ó nh©n d©n th¶o luËn, tham gia vµo çc chñ tr−¬ng, chÝnh

s¸ch, nhiÖm vô chuyªn m«n... cña CQ tr−íc khi H§ND, UBND ra quyÕt ®Þnh

nh−: dù ¸n quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n, hµng n¨m cña x·,

ph−êng; dù th¶o quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, khu d©n c−; ®Þnh canh,

®Þnh c−; chñ tr−¬ng, ph−¬ng ¸n ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng... (theo quy ®Þnh

t¹i ch−¬ng IV cña b¶n QC).

Nh÷ng néi dung trªn ®©y, cã nh÷ng c«ng viÖc liªn quan ®Õn quyÒn vµ

nghÜa vô c«ng d©n, cã nh÷ng lo¹i viÖc liªn quan mËt thiÕt ®Õn ®êi sèng, t×nh

41

c¶m, ®¹o ®øc cña mçi ng−êi d©n. V× vËy, MT c¬ së vµ ph¶i cïng CQ bµn b¹c

çch tæ chøc ®Ó mäi c«ng d©n, hoÆc chÝ Ýt th× ®¹i diÖn çc chñ hé gia ®×nh ®Òu

®−îc tham gia th¶o luËn, ®Ò xuÊt s¸ng kiÕn, thèng nhÊt ý chÝ, ph¸t huy trÝ tuÖ

cña d©n trong th«n, lµng, kh¬i dËy ý chÝ x©y dùng quª h−¬ng giµu ®Ñp, cã nÕp

sèng v¨n hãa míi. §ång thêi, MT x· vµ Ban c«ng t¸c MT ph¶i tËp hîp ®−îc

nh÷ng th¾c m¾c, kiÕn nghÞ cña d©n ®Ó ph¶n ¸nh víi CQ x·, ph−êng hoÆc cÊp

trªn nghiªn cøu tr¶ lêi vµ th«ng tin l¹i cho d©n biÕt. ViÖc c«ng khai chñ

tr−¬ng, kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi cña CQ x· ®−îc th«ng tin réng r·i, ®−a vÒ ®Ó

d©n bµn kü l−ìng, d©n ®ång t×nh h−ëng øng vµ s½n sµng thùc hiÖn. §ã lµ hiÖu

qu¶ vµ kÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ trùc tiÕp, qua ®ã tõng b−íc bæ sung

çch lµm, bæ sung QC cho phï hîp víi tõng §P.

Qu¸ tr×nh phèi hîp cña MT x· vµ Ban c«ng t¸c MT víi CQ, víi tr−ëng

th«n, lµng, Êp, b¶n, tr−ëng khu, tæ tr−ëng d©n phè ®Ó thùc hiÖn QCDC ®−îc

lång ghÐp néi dung cuéc vËn ®éng "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng cuéc sèng

míi ë khu d©n c−" [20] nh»m x©y dùng c¬ chÕ chØ ®¹o vµ phèi hîp, thèng nhÊt

trong HTCT c¬ së. VÝ dô: x©y dùng c¬ chÕ tæ chøc ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn

quyÒn ®−îc th«ng tin nh»m n©ng cao d©n trÝ vÒ ph¸p luËt; c¬ chÕ tæ chøc ®Ó

d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp nh÷ng lo¹i viÖc quan hÖ trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng

nh©n d©n nh»m n©ng cao d©n sinh (x©y dùng ®−êng, tr−êng, tr¹m...); chÕ ®é tù

qu¶n cña d©n ë khu d©n c−. Tõ ®ã h×nh thµnh çc QC vÒ mèi quan hÖ c«ng t¸c

gi÷a tæ chøc cña MTTQ víi CQ vµ çc chøc danh ë th«n, lµng. Mét viÖc quan

träng kh¸c lµ MT x·, ph−êng vµ Ban c«ng t¸c MT vËn ®éng d©n thùc hiÖn vµ

gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QC tæ chøc thu, qu¶n lý vµ sö dông çc kho¶n ®ãng

gãp cña d©n cho ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë x·, quy chÕ c«ng khai tµi

chÝnh ®èi víi ng©n s¸ch NN çc cÊp vµ çc quü cã nguån thu tõ çc kho¶n

®ãng gãp cña d©n.

Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña UBMT x·, ph−êng ®èi víi viÖc thùc hiÖn QC

42

C¨n cø vµo néi dung QC (theo quy ®Þnh t¹i ch−¬ng V cña b¶n QC),

ho¹t ®éng gi¸m s¸t gåm 3 ph−¬ng thøc: 1) Ho¹t ®éng gi¸m s¸t trùc tiÕp cña

d©n ®èi víi toµn bé çc ho¹t ®éng cña CQ nh»m ®¶m b¶o QLC cña d©n nhÊt lµ

nh÷ng quyÒn d©n chñ trùc tiÕp; 2) Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña Ban TTND theo

quy ®Þnh cña LuËt Thanh tra, vµ quy ®Þnh cña QCDC; 3) Ho¹t ®éng gi¸m s¸t

cña UBMTTQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn

QCDC. Néi dung gi¸m s¸t bao gåm çc lÜnh vùc sau: 1) Gi¸m s¸t ho¹t ®éng

cña H§ND, UBND theo 5 néi dung chÝnh cña b¶n QC ®· nªu; 2) Gi¸m s¸t

ho¹t ®éng cña ®¹i biÓu H§ND, çc thµnh viªn cña UBND vµ çn bé x·,

ph−êng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña QCDC; 3) Gi¸m

s¸t viÖc thùc hiÖn çc v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan thùc hiÖn QLC cña nh©n

d©n ë c¬ së. Çc h×nh thøc biÖn ph¸p gi¸m s¸t lµ:

- Th«ng qua viÖc phèi hîp víi CQ trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn QCDC.

- Th«ng qua viÖc tham dù çc kú häp H§ND, UBND.

- Th«ng qua viÖc tham gia çc Héi ®ång, Ban chØ ®¹o ë ®Þa ph−¬ng.

- Th«ng qua viÖc tæ chøc çc cuéc vËn ®éng, çc phong trµo thi ®ua

yªu n−íc cña nh©n d©n.

- Th«ng qua tiÕp d©n, thu thËp ý kiÕn, kiÕn nghÞ cña nh©n d©n.

- Th«ng qua tæ chøc, chØ ®¹o ho¹t ®éng cña Ban TTND.

MT thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t cña m×nh, ®ång thêi chØ ®¹o ho¹t ®éng

gi¸m s¸t cña Ban TTND trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QLC trùc tiÕp cña nh©n d©n

ë x·, ph−êng, thÞ trÊn theo çc néi dung trong b¶n QCDC cña ChÝnh phñ ®·

ban hµnh vµ theo quy ®Þnh cña LuËt Thanh tra.

Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña MT vµ cña Ban TTND ë x·, ph−êng, thÞ trÊn,

víi môc ®Ých lµ gãp phÇn x©y dùng vµ cñng cè CQ nh©n d©n, lµm cho bé m¸y

NN ngµy cµng trong s¹ch, v÷ng m¹nh, ho¹t ®éng ngµy cµng cã hiÖu lùc vµ

43

hiÖu qu¶ ®Ó qu¶n lý tèt mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi theo ph¸p luËt NN, thÓ

hiÖn ®−îc quyÒn lùc cña nh©n d©n.

Néi dung gi¸m s¸t cña MT cã tÝnh bao trïm, nhÊt lµ gi¸m s¸t viÖc ban

hµnh çc v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan trùc tiÕp viÖc thùc hiÖn quyÒn d©n

chñ trùc tiÕp cña nh©n d©n ë c¬ së, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c«ng khai çc néi

dung mµ CQ c¬ së cã tr¸ch nhiÖm th«ng tin ®Ó d©n biÕt, nhÊt lµ nh÷ng chÝnh

s¸ch, ph¸p luËt liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n, ®Õn nh÷ng ®èi

t−îng x· héi do MT trùc tiÕp vËn ®éng, liªn quan ®Õn nhiÖm vô, quyÒn h¹n

cña MTTQ. Gi¸m s¸t viÖc tæ chøc ®Ó nh©n d©n ®−îc th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh

nh÷ng viÖc liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n, nh÷ng viÖc d©n th¶o

luËn, ®ãng gãp ý kiÕn vµo çc chñ tr−¬ng, kÕ ho¹ch, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh

tr−íc khi H§ND vµ UBND quyÕt ®Þnh. Gi¸m s¸t qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn

çc c«ng viÖc cô thÓ ë §P, c¬ së ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc thi ®ã lµ d©n chñ, c«ng

khai, ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Cßn gi¸m s¸t cña Ban TTND lµ gi¸m s¸t trùc tiÕp khi thùc hiÖn çc

c«ng viÖc cô thÓ do çc Ban qu¶n lý c«ng tr×nh tæ chøc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng

vµ çc c«ng tr×nh phóc lîi, gi¸m s¸t viÖc thu chi çc lo¹i quü do d©n ®ãng gãp,

gi¸m s¸t viÖc sö dông vµ qu¶n lý ®Êt ®ai, gi¸m s¸t kÕt qu¶ gi¶i quyÕt çc vô

viÖc tiªu cùc, tham nhòng... Ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña TTND ph¶i tu©n theo quy

®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thanh tra, trong ®ã ®· quy ®Þnh quyÒn h¹n, nhiÖm vô cña

TTND. MT x·, ph−êng ph¶i tæ chøc vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña TTND, båi

d−ìng kü thuËt, nghiÖp vô cho çc ñy viªn thanh tra, theo dâi çc ho¹t ®éng

cô thÓ cña TTND ®Ó phª duyÖt mét çch chÝnh x¸c nh÷ng kiÕn nghÞ cña

TTND, h−íng ho¹t ®éng cña TTND theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Qu¸ tr×nh gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QLC ë c¬ së MT vµ çc tæ chøc

thµnh viªn cña MT ph¸t hiÖn nh÷ng viÖc lµm tr¸i ph¸p luËt, vi ph¹m QLC cña

nh©n d©n, kiÕn nghÞ víi c¬ quan NN cã thÈm quyÒn ®Ó xö lý. ë c¬ së th× Ban

TTND kiÕn nghÞ víi Thñ tr−ëng c¬ quan, Chñ tÞch UBND x· xem xÐt gi¶i

44

quyÕt vµ xö lý. §iÒu cèt yÕu cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña MT lµ ph¸t hiÖn

nh÷ng lÖch l¹c, nh÷ng vi ph¹m hoÆc cã dÊu hiÖn vi ph¹m ngay tõ ®Çu ®Ó gãp ý

kiÕn cô thÓ víi ng−êi cã thÈm quyÒn hoÆc ng−êi cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh

nhiÖm vô, víi cÊp ñy §¶ng ®Ó t×m çch kh¾c phôc vµ ng¨n chÆn sù vi ph¹m,

kh«ng ®Ó khi x¶y ra sù viÖc vì lë míi ®Ò nghÞ thanh tra, xö lý. Mäi çn bé

MT, çn bé ®oµn thÓ ph¶i n¾m v÷ng môc ®Ých gi¸m s¸t nh− ®· nªu ë trªn,

gi¸m s¸t lµ ®Ó thùc hiÖn tèt h¬n QLC trùc tiÕp cña nh©n d©n, gi¸m s¸t gióp

cho CQ, çn bé, c«ng chøc NN thi hµnh ®óng chÝnh s¸ch ph¸p luËt, ph¸t hiÖn

sím nh÷ng vi ph¹m cã thÓ x¶y ra hoÆc b¾t ®Çu x¶y ra ®Ó kÞp thêi kh¾c phôc.

Tuy nhiªn, ®· x¶y ra vi ph¹m th× MT, Ban TTND ph¶i kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt xö

lý vµ th«ng b¸o c«ng khai ®Ó nh©n d©n biÕt, ®ång thêi tiÕp tôc gi¸m s¸t viÖc

thùc hiÖn çc kiÕn nghÞ ®ã ®Ó b¶o ®¶m hiÖu qu¶ gi¸m s¸t.

UBMTTQ x·, ph−êng víi Ban c«ng t¸c MT ë th«n trong viÖc thùc hiÖn

QCDC ë c¬ së

QCDC ë c¬ së quy ®Þnh nhiÒu quyÒn d©n chñ trùc tiÕp cña d©n. Nh÷ng

quyÒn nµy cã quan hÖ trùc tiÕp víi chÕ ®é tù qu¶n vµ chñ yÕu diÔn ra ë ®Þa bµn

d©n c− th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n phè nªn Ban c«ng t¸c MT cã vai trß rÊt quan

träng. Ban c«ng t¸c MT lµ nh÷ng tÕ bµo cña MTTQ; lµ n¬i trùc tiÕp tæ chøc

vËn ®éng nh©n d©n, çc hé gia ®×nh vµ ng−êi d©n; n¾m t©m t− nguyÖn väng,

kiÕn nghÞ cña çc tÇng líp nh©n d©n trong th«n, lµng, Êp, b¶n; gi¸m s¸t viÖc thùc

hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt; hßa gi¶i çc m©u thuÉn trong néi bé nh©n d©n [19].

UBMT x·, ph−êng cã nhiÖm vô h−íng dÉn çc Ban c«ng t¸c MT phèi

hîp víi tr−ëng th«n, lµng, Êp, b¶n vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn çc chñ

tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN, nghÞ quyÕt cña H§ND, quyÕt

®Þnh cña UBND, ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña MTTQ çc cÊp; ®éng viªn d©n

gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan NN, ®¹i biÓu d©n cö, çn bé, c«ng chøc NN;

tæ chøc héi nghÞ nh©n d©n th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh çc c«ng viÖc thuéc néi bé

céng ®ång d©n c− ®Ó n©ng cao d©n sinh, d©n trÝ, gi÷ g×n trËt tù an ninh, an toµn

45

x· héi; bµn biÖn ph¸p tham gia x©y dùng CQ§P theo ch−¬ng tr×nh cña x· vµ

th«n; bµn më réng vµ n©ng cao chÊt l−îng çc h×nh thøc tù qu¶n cña d©n ë ®Þa

bµn d©n c− theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ nh÷ng c«ng viÖc mang tÝnh x· héi

hãa (theo quy ®Þnh t¹i ch−¬ng VI cña b¶n QC).

UBMTTQ x·, ph−êng cÇn kh¶o s¸t çc Ban c«ng t¸c MT ë ®Þa h¹t

m×nh ®Ó bæ khuyÕt theo §iÒu lÖ MTTQ, nh»m kiÖn toµn, cñng cè vµ lËp míi

Ban c«ng t¸c MT (ë n¬i ch−a thµnh lËp) båi d−ìng kiÕn thøc c«ng t¸c MT cho

Tr−ëng Ban c«ng t¸c MT, ®¸p øng yªu cÇu thùc hiÖn QCDC ë c¬ së.

Trªn c¬ së çc nhiÖm vô cña MT tham gia tæ chøc thùc hiÖn QCDC,

sau mét thêi gian triÓn khai thùc hiÖn ë ®Þa ph−¬ng, Ban Th−êng trùc

UBMTTQ x·, ph−êng, thÞ trÊn cÇn x©y dùng QC phèi hîp c«ng t¸c víi

H§ND, UBND ®Ó viÖc tæ chøc thùc hiÖn çc néi dung cña QC thµnh ch−¬ng

tr×nh, kÕ ho¹ch vµ ®i dÇn vµo nÕp ë x·, ph−êng, thÞ trÊn.

Nh− vËy, MTTQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n cã vai trß ®Æc biÖt quan

träng trong thùc hiÖn QC. §ã lµ, gi¸o dôc cho nh©n d©n vµ çc ®oµn viªn, héi

viªn hiÓu néi dung, ý nghÜa, quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn QC; thùc hiÖn

quyÒn ®¹i diÖn cña tæ chøc m×nh, phèi hîp víi CQ x·, tr−ëng th«n thùc hiÖn

QCDC vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch ë §P; ph¶n ¸nh ý kiÕn vµ

nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n, çc ®oµn viªn, héi viªn cho çc cÊp cã

thÈm quyÒn gi¶i quyÕt; ®éng viªn nh©n d©n, çc ®oµn viªn, héi viªn tÝch cùc

thùc hiÖn çc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, NN, çc ch−¬ng tr×nh ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi, x©y dùng céng ®ång bÒn v÷ng.ViÖc UBMTTQ x·,

ph−êng vµ çc cÊp MT tÝch cùc, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o tham gia thùc hiÖn

QCDC ë c¬ së sÏ nªu cao vai trß cña MTTQ, xøng ®¸ng víi lßng tin cËy cña

§¶ng vµ cña nh©n d©n ®èi víi MT trong giai ®o¹n çch m¹ng hiÖn nay.

kÕt luËn ch−¬ng 1

D©n chñ lµ mét CQ cña d©n, do d©n vµ v× d©n. ë n−íc ta hiÖn nay, d©n

chñ ë c¬ së cã ý nghÜa v« cïng to lín, v× c¬ së lµ n¬i trùc tiÕp thùc hiÖn mäi

46

chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña NN, lµ n¬i cÇn thùc hiÖn

quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i nhÊt. Do vËy, sù ra

®êi cña QCDC ë c¬ së lµ mét b−íc ®ét ph¸ quan träng trong viÖc hiÖn thùc

hãa b¶n chÊt d©n chñ cña NN ta. QCDC lµ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cô thÓ

hãa QLC cña nh©n d©n ë c¬ së, qui ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p lµm chñ trùc tiÕp

cña nh©n d©n ë c¬ së, nh»m ph¸t huy néi lùc vµ søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n

trong sù nghiÖp x©y dùng n−íc ViÖt Nam d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng

b»ng, d©n chñ, v¨n minh. MTTQVN vµ çc tæ chøc thµnh viªn - nh÷ng tæ chøc

cña b¶n th©n nh©n d©n - lµ bé phËn trong HTCT n−íc ta cã vai trß hÕt søc

quan träng vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong viÖc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc réng r·i

trong héi viªn, ®oµn viªn vµ nh©n d©n QCDC ë c¬ së; Lµm cho mäi ng−êi hiÓu

vµ sö dông ®óng quyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n, quyÒn cña çc tæ chøc chÝnh trÞ

- x· héi ®· ®−îc quy ®Þnh trong QCDC; Phèi hîp víi chÝnh quyÒn trong viÖc

thùc hiÖn QCDC vµ gi¸m s¸t thùc hiÖn QCDC ë c¬ së.

47

Ch−¬ng 2

Thùc Tr¹ng VAI Trß Cña MÆt TrËn Tæ Quèc ViÖt NAM Çc CÊp TRONG Thùc HiÖn QUY ChÕ, Thùc HiÖn D¢N Chñ

ë C¥ Së Tõ N¡M 1998 §Õn NAY

2.1. Kh¸i qu¸t ®¸nh gi¸ viÖc triÓn khai thùc hiÖn Quy chÕ

d©n chñ ë c¬ së cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam çc cÊp

2.1.1 Ho¹t ®éng cña ñy ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam

ë TW, ngay tõ khi ChÝnh phñ b¾t ®Çu so¹n th¶o QCDC ë x·, Ban

th−êng trùc UBTWMTTQVN ®· cö ng−êi ®¹i diÖn cña m×nh tham gia vµo Ban

so¹n th¶o, ®Ò xuÊt néi dung cô thÓ vÒ quyÒn d©n chñ cña d©n ®−îc biÕt, ®−îc

bµn, ®−îc quyÕt ®Þnh gi¸m s¸t, kiÓm tra, ®ång thêi ®Ò xuÊt nh÷ng néi dung

liªn quan tíi tr¸ch nhiÖm cña MT vµ çc ®oµn thÓ. Ngay sau khi Bé chÝnh trÞ

cã chØ thÞ sè 30/CT-TW vµ ChÝnh phñ ban hµnh N§ sè 29/N§ - CP (ngµy

11/5/1998); UBTWMTTQVN ®· ban hµnh Th«ng tri sè 01 (ngµy 26/5/1998)

®Ó h−íng dÉn c«ng t¸c cña MTTQ çc cÊp ë §P tham gia thùc hiÖn QCDC ë

x·; trong ®ã nªu râ nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ cña UBMTTQ çc cÊp ë §P.

Th¸ng 7/1998, Ban th−êng trùc UBTWMTTQVN ®· tæ chøc héi nghÞ toµn

quèc ®Ó triÓn khai thùc hiÖn ChØ thÞ 30 cña Bé ChÝnh trÞ vµ çc v¨n b¶n cña

ChÝnh phñ, cña UBTWMTTQVN vÒ QCDC cho Ban th−êng trùc UBMTTQ

çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW trong c¶ n−íc [21].

Trong qu¸ tr×nh triÓn khai vµ thùc hiÖn QCDC ë cÊp x·, Ban th−êng

trùc UBTWMT ®· tù m×nh hoÆc phèi hîp víi c¬ quan NN h÷u quan ban hµnh

nhiÒu v¨n b¶n ®Ó h−íng dÉn cô thÓ mét sè vÊn ®Ò trong çc kh©u cÇn thiÕt,

nh−: ®· biªn so¹n bµi gi¶ng thèng nhÊt trong toµn quèc ®Ó tËp huÊn cho çn

bé MT çc cÊp ë §P; tham gia víi Bé tµi chÝnh so¹n th¶o v¨n b¶n h−íng dÉn

vÒ c«ng khai tµi chÝnh, vÒ viÖc thu, qu¶n lý, sö dông çc kho¶n ®ãng gãp cña

48

d©n ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë n«ng th«n tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh, ®ång

thêi phèi hîp víi Bé tµi chÝnh ban hµnh Th«ng t− h−íng dÉn kinh phÝ ho¹t

®éng cña Ban TTND x·, ph−êng; cïng víi Bé t− ph¸p, Bé v¨n hãa th«ng tin

ban hµnh th«ng t− liªn tÞch h−íng dÉn x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc.

MTTQTW ®· ban hµnh v¨n b¶n h−íng dÉn x©y dùng, cñng cè, n©ng cao chÊt

l−îng ho¹t ®éng cña Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng; Ban TTND ë x· v.v; ®ång

thêi cö çn bé ®Õn nhiÒu §P ®Ó tËp huÊn cho çn bé MT cÊp tØnh, cÊp huyÖn,

cÊp x· vÒ néi dung çc chñ tr−¬ng cña §¶ng, NN vÒ QCDC nãi chung vµ chøc

n¨ng, nhiÖm vô cña MTTQ trong viÖc tham gia thùc hiÖn QCDC ë x·, ph−êng

nãi riªng. MTTQTW còng cã c«ng v¨n ®«n ®èc MT çc §P vÒ tiÕp tôc ®Èy

m¹nh viÖc tham gia thùc hiÖn QCDC, h−íng dÉn tiÕn hµnh s¬ kÕt 3 n¨m, 6

n¨m, tæ chøc nhiÒu héi nghÞ chuyªn ®Ò víi nh÷ng néi dung kh¸c nhau ®Ó trao

®æi kinh nghiÖm tæ chøc thùc hiÖn QCDC theo quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña

MTTQ vµ hµng n¨m ®· tiÕn hµnh kiÓm tra, kh¶o s¸t ë nhiÒu §P ®Ó ®¸nh gi¸

thùc tr¹ng c«ng t¸c nµy cña MT [21].

2.1.2 Ho¹t ®éng cña ñy ban MTTQ çc cÊp ë ®Þa ph−¬ng

Trªn c¬ së çc v¨n b¶n h−íng dÉn cña TW; d−íi sù chØ ®¹o cña

çc cÊp ñy §¶ng, UBMTTQ çc cÊp ë §P ®Òu tÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c

triÓn khai, thùc hiÖn QCDC; tõ kh©u tham gia x©y dùng kÕ ho¹ch triÓn khai,

tham dù çc héi nghÞ triÓn khai, çc líp tËp huÊn, c«ng t¸c tæ chøc tuyªn

truyÒn, häc tËp trong nh©n d©n, chØ ®¹o ®iÓm v.v. ®Õn triÓn khai ra diÖn réng

vµ trong toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC cña çc §P, UBMTTQ çc cÊp ë

§P ®Òu cö ®¹i diÖn (lµ ®ång chÝ Chñ tÞch hoÆc Phã chñ tÞch) tham gia Ban chØ

®¹o thùc hiÖn QCDC ë cÊp m×nh; nhiÒu n¬i nh− ë B¾c Giang, §ång Th¸p.v.v

çc ®ång chÝ Chñ tÞch MT tõ tØnh, huyÖn tíi x·, ph−êng, thÞ trÊn ®Òu tham gia

víi vai trß lµ Phã ban chØ ®¹o thùc hiÖn QCDC cña cÊp m×nh.

Ngoµi viÖc tham gia theo kÕ ho¹ch chung cña cÊp ñy §¶ng vµ CQ cÊp

tØnh, hÇu hÕt UBMTTQ çc tØnh, thµnh phè ®Òu x©y dùng çc kÕ ho¹ch riªng

49

®Ó tæ chøc qu¸n triÖt, h−íng dÉn, chØ ®¹o UBMTTQ cÊp huyÖn, cÊp x· ë §P

tham gia thùc hiÖn QCDC ë x·, ph−êng theo nhiÖm vô, chøc n¨ng cña m×nh;

®ång thêi t¹i c¬ quan UBMT cÊp tØnh ®Òu cã çn bé chuyªn tr¸ch theo dâi,

gióp Ban th−êng trùc chØ ®¹o mÆt c«ng t¸c nµy, nhÊt lµ trong viÖc phèi hîp víi

çc thµnh viªn trong Ban chØ ®¹o tØnh vµ h−íng dÉn, ®«n ®èc MT cÊp d−íi

thùc hiÖn QC. NhiÒu n¬i, UBMT cÊp tØnh, cÊp huyÖn cßn x©y dùng QC phèi

hîp c«ng t¸c víi CQ cïng cÊp trong viÖc thùc hiÖn QCDC ë c¬ së; ®ång thêi

phèi hîp víi CQ tæ chøc çc héi nghÞ tËp huÊn cho çn bé chuyªn tr¸ch

MTTQ çc quËn, huyÖn, thÞ x· vµ tíi c¶ l·nh ®¹o UBMTTQ çc x·, ph−êng,

Tr−ëng Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b…n vÒ néi dung ChØ thÞ 30 cña Bé

chÝnh trÞ, N§ 29 cña ChÝnh phñ, çc v¨n b¶n cña UBTWMTTQ, cña cÊp ñy

§¶ng, CQ, UBMTTQ tØnh, huyÖn vÒ triÓn khai thùc hiÖn QCDC ë §P; nhiÒu

n¬i 100% çn bé chuyªn tr¸ch MT tõ tØnh ®Õn c¬ së ®· ®−îc tËp huÊn nh−:

thµnh phè Hµ Néi, tØnh Hµ T©y, H¶i D−¬ng, L¹ng S¬n, TiÒn Giang, Hµ Nam,

thµnh phè Hå ChÝ Minh v.v. Mét sè §P, Ban th−êng trùc UBMT tØnh, huyÖn

trùc tiÕp tæ chøc çc líp tËp huÊn chuyªn ®Ò vÒ QCDC cho çn bé MT. Cã thÓ

nãi, hÇu hÕt ñy viªn UBMT çc cÊp, çc Tr−ëng ban c«ng t¸c MT, Tr−ëng,

phã Ban TTND trong toµn quèc ®Òu ®· ®−îc tËp huÊn vÒ QCDC; riªng çn bé

chuyªn tr¸ch ë çc c¬ quan UBMT th× ®−îc tËp huÊn nhiÒu lÇn. §Æc biÖt, Ban

th−êng trùc UBMT cña çc §P ®· ®−a c«ng t¸c nµy thµnh mét néi dung c«ng

t¸c träng t©m hµng n¨m cña MT vµ trong h−íng dÉn thi ®ua khen th−ëng, néi

dung thùc hiÖn QCDC còng lµ mét tiªu chÝ quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é

hoµn thµnh nhiÖm vô vµ b×nh xÐt thi ®ua khen th−ëng. Cïng víi viÖc h−íng

dÉn, triÓn khai QCDC, hµng n¨m MT çc cÊp ®· chó träng c«ng t¸c kiÓm tra,

gi¸m s¸t, ®«n ®èc, kh¶o s¸t ®Þnh kú (hµng quý, hoÆc 6 th¸ng); nh»m kÞp thêi

kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n, v−íng m¾c trong viÖc thùc hiÖn QC trong hÖ

thèng c¬ quan MT.

MÆt kh¸c, sau khi tæ chøc s¬ kÕt 3 n¨m c«ng t¸c MT tham gia thùc

hiÖn QCDC vµo cuèi n¨m 2001, MT çc §P ®· ®¸nh gi¸ ®−îc nh÷ng viÖc ®·

50

lµm ®−îc, nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i, khã kh¨n ch−a lµm ®−îc; còng nh− rót ra

nh÷ng kinh nghiÖm hay, nh÷ng ®iÓn h×nh tèt vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó triÓn

khai vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n QCDC ë §P m×nh [22]. Ngµy 28/03/2002

Ban bÝ th− TW §¶ng ®· ra ChØ thÞ sè 10 vÒ viÖc tiÕp tôc ®Èy m¹nh x©y dùng

vµ thùc hiÖn QCDC; trªn c¬ së ®ã çc cÊp ñy §¶ng, CQ, MT ë §P ®· tÝch cùc

l·nh ®¹o, chØ ®¹o, h−íng dÉn ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc thùc hiÖn QCDC trªn

®Þa bµn vµ ®· tiÕn hµnh tæng kÕt 6 n¨m viÖc thùc hiÖn QCDC. Theo b¸o ço

cña çc §P, ®Õn nay, hÇu hÕt çc tØnh, thµnh phè trong c¶ n−íc ®· triÓn khai

QCDC tíi 100% çc x·, ph−êng cña §P (nhÊt lµ ë çc tØnh miÒn ®«ng Nam

bé, vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ miÒn nói phÝa B¾c). So víi çc n¨m tr−íc

®©y, QCDC ë c¬ së ®· ®−îc triÓn khai s©u réng, nÒ nÕp h¬n; ®· thùc sù ®i vµo

cuéc sèng, cã chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ thiÕt thùc h¬n. Ph−¬ng ch©m "d©n biÕt,

d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" tiÕp tôc ®−îc triÓn khai thùc hiÖn vµ thu ®−îc

nhiÒu kÕt qu¶ quan träng [21].

Trªn c¬ së çc v¨n b¶n h−íng dÉn cña cÊp trªn, UBMT çc cÊp ë §P

cßn phèi hîp cïng víi çc cÊp ñy §¶ng, CQ tæ chøc nhiÒu ®ît kiÓm tra, ®«n

®èc, gi¸m s¸t toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC; ®¶m b¶o cho QC ®−îc thùc

hiÖn cã hiÖu qu¶.

2.1.3 Ho¹t ®éng cña ñy ban MTTQ ë c¬ së

ë c¬ së, MT x·, ph−êng vµ tæ chøc thµnh viªn ®· chñ ®éng phèi hîp

víi CQ x©y dùng QC phèi hîp trong viÖc thùc hiÖn QCDC; tiÕp tôc cñng cè vµ

n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña Ban TTND, çc Ban c«ng t¸c MT ®Ó çc tæ

chøc nµy tham gia tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn QCDC ë §P [21].

Tuy nhiªn, viÖc triÓn khai thùc hiÖn QCDC ë c¬ së cña UBMTTQ

çc cÊp ch−a ®ång ®Òu, nhÊt lµ ë §P, c¬ së. N¨m 1998, khi më ®Çu viÖc triÓn

khai th× rÇm ré, CQ phèi hîp cïng UBMTTQ vµ çc ®oµn thÓ tËp trung chØ

®¹o ®iÓm ë mét sè x·, ph−êng. N¨m 1999, do tËp trung lµm c«ng t¸c bÇu cö

®¹i biÓu H§ND nªn viÖc chØ ®¹o c«ng t¸c nµy cã phÇn bu«ng láng; tõ n¨m

51

2000 ®Õn nay míi tiÕp tôc ®−îc ®Èy m¹nh h¬n. Khi ®i vµo triÓn khai çc ho¹t

®éng cô thÓ, ë nhiÒu n¬i, Ban Th−êng trùc UBMT cßn bÞ ®éng, lóng tóng

trong viÖc ®Ò ra çc biÖn ph¸p thùc hiÖn cho phï hîp víi t×nh h×nh, ®Æc ®iÓm

cña ®Þa §P, c¬ së m×nh. ViÖc triÓn khai thùc hiÖn QCDC cña MT çc cÊp vÉn

cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, cã n¬i cßn mang tÝnh h×nh thøc, nhÊt lµ ë cÊp c¬ së;

nhiÒu n¬i chØ tËp trung triÓn khai lóc ®Çu hoÆc ë nh÷ng n¬i lµm ®iÓm.

2.2. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, phæ biÕn Quy chÕ thùc hiÖn

d©n chñ cña MTTQVN çc cÊp

H¬n 6 n¨m qua, nhËn thøc ®−îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña QCDC

ë c¬ së, nªn c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn trong nh©n d©n vÒ néi dung

nh÷ng chñ tr−¬ng cña §¶ng, quy ®Þnh cña NN vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn

QCDC ®· ®−îc UBMTTQ çc cÊp ®Æc biÖt chó träng; coi ®©y lµ mét nhiÖm vô

träng t©m cña c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC ë x·.

Tr−íc hÕt, lµ viÖc UBMT tham gia phèi hîp víi CQ trong viÖc tuyªn

truyÒn, phæ biÕn s©u réng trong nh©n d©n nh÷ng chñ tr−¬ng cña §¶ng, nh÷ng

quy ®Þnh cña NN vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC, nh− phèi hîp cïng tr−ëng

th«n, lµng tæ chøc häp d©n ®Ó qu¸n triÖt néi dung ChØ thÞ 30 cña Bé ChÝnh trÞ,

N§ 29/CP cña ChÝnh phñ vµ çc v¨n b¶n cña cÊp ñy, CQ, MT vµ çc ®oµn thÓ

ë §P nh÷ng néi dung vÒ quyÒn d©n ®−îc biÕt, ®−îc bµn, ®−îc quyÕt ®Þnh,

®−îc gi¸m s¸t, kiÓm tra ho¹t ®éng cña CQ cÊp x·.

C«ng t¸c tuyªn truyÒn ®−îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng,

phong phó, th−êng xuyªn cã sù ®æi míi nh−: qua hÖ thèng th«ng tin ®¹i

chóng; qua ®éi ngò b¸o ço viªn trùc tiÕp xuèng tËn th«n, lµng ®Ó phæ biÕn vµ

truyÒn ®¹t t¹i çc héi nghÞ nh©n d©n; qua çc pa-n«, ¸p phÝch, khÈu hiÖu v.v...ë

NghÖ An [23], thµnh phè Hå ChÝ Minh [24], MT cÊp tØnh ®· phèi hîp víi Ban

tæ chøc CQ tæ chøc cuéc thi t×m hiÓu vÒ QCDC, mµ ®èi t−îng tham gia lµ çc

tÇng líp nh©n d©n ë ®Þa bµn, khu d©n c− cña §P; trong ®ã MT ®ãng vai trß

nßng cèt trong viÖc tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n tham gia cuéc thi. Do

52

®−îc tæ chøc tèt, nªn ®· thu hót ®−îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n tham

gia; cuéc thi ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc, lµm cho d©n hiÓu çc néi

dung cña QC ®−îc nhanh chãng vµ cã chÊt l−îng...ë TiÒn Giang [25], MT tØnh

®· phèi hîp víi ®µi ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh më çc chuyªn môc "§¹i ®oµn

kÕt toµn d©n" võa tuyªn truyÒn ®−êng lèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc cña §¶ng,

ch−¬ng tr×nh c«ng t¸c MT, võa lång ghÐp tuyªn truyÒn viÖc thùc hiÖn QCDC,

mçi tuÇn ph¸t 2 buæi gióp cho d©n hiÓu râ vµ s©u s¾c h¬n vÒ QCDC. ë L¹ng

S¬n [26], çc Ban c«ng t¸c MT trªn ®Þa bµn d©n c− ë th«n, b¶n ®· chñ ®éng

phèi hîp víi tr−ëng th«n, b¶n vËn ®éng ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia häc tËp

QCDC, ë nhiÒu th«n, b¶n cã tû lÖ ng−êi tham gia häc tËp cao, nhiÒu n¬i ®¹t tû

lÖ 100%, n¬i thÊp nhÊt lµ 70% ®¹i diÖn hé gia ®×nh tham dù. ë Ninh ThuËn

[27], ®−îc sù chØ ®¹o vµ h−íng dÉn s¸t sao cña MT tØnh vµ huyÖn; MT çc x·,

ph−êng ®· phèi hîp víi CQ, ®oµn thÓ, Ban qu¶n lý th«n lËp danh s¸ch ®Õn

tõng hé gia ®×nh ®Ó lªn kÕ ho¹ch tæ chøc tuyªn truyÒn, tËp huÊn cho nh©n d©n

ë tÊt c¶ 256 th«n, lµng, Êp, b¶n, khu phè trong tØnh. §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶,

tr−íc çc buæi tËp huÊn, CQ vµ MTTQ c¬ së ®Òu tæ chøc th«ng b¸o réng r·i,

liªn tôc trªn ®µi ph¸t thanh ®Ó mäi ng−êi d©n ®−îc biÕt; trong çc buæi tËp

huÊn, ®· dïng c¶ tiÕng §P, tiÕng d©n téc ®Ó phæ biÕn, tuyªn truyÒn cho nh©n

d©n tÊt c¶ çc néi dung cña QCDC. Qua tuyªn truyÒn, phÇn lín ng−êi d©n

trong tØnh ®· n¾m b¾t ®−îc nh÷ng quyÒn lîi, còng nh− tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô

cña m×nh trong viÖc thùc hiÖn d©n chñ ë §P, trong ®ã cã quyÒn ®−îc CQ§P

th«ng tin nhiÒu vÊn ®Ò quan träng liªn quan mËt thiÕt tíi ®êi sèng cña m×nh

nh−: chÝnh s¸ch ph¸p luËt, çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, vÊn ®Ò thu

chi ng©n s¸ch cÊp x· v.v...nhiÒu th«n, khu phè ®· thu hót tíi 99% sè hé tham

gia. Mét sè n¬i nh− §µ N½ng [28], Hµ TÜnh [29], Hµ Nam [30] v.v...UBMTTQ

®· phèi hîp víi ngµnh chøc n¨ng tæ chøc biªn so¹n, in Ên hµng chôc ngµn bé

tµi liÖu tãm t¾t çc néi dung cña ChØ thÞ 30 vµ N§ 29/CP ®Ó ph¸t cho çc hé

d©n.

53

Thø hai, lµ bªn c¹nh viÖc th−êng xuyªn phèi hîp víi çc cÊp ñy §¶ng,

CQ, MT çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së ®· chñ ®éng tuyªn truyÒn, phæ biÕn çc chñ

tr−¬ng cña §¶ng vµ NN vÒ QCDC tíi nh©n d©n. NhiÒu n¬i, MT cÊp tØnh, cÊp

huyÖn ®· ban hµnh kÕ ho¹ch tuyªn truyÒn riªng trong hÖ thèng çc c¬ quan

MT.

UBMTTQ tØnh BÕn Tre [31] ®· ban hµnh kÕ ho¹ch tuyªn truyÒn, trong

®ã x¸c ®Þnh râ nh÷ng néi dung tuyªn truyÒn, ph−¬ng thøc tiÕn hµnh c«ng t¸c

tuyªn truyÒn QCDC sao cho ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt; ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh

thùc hiÖn çc cÊp MTTQ trong tØnh ®· x¸c ®Þnh ph−¬ng ch©m: kh«ng cÇu

toµn, nãng véi, kh«ng lµm µo, lµm l−ít mµ kiªn tr×, th−êng xuyªn, kÕt hîp víi

viÖc tæ chøc thùc hiÖn nh÷ng viÖc lµm cô thÓ çc néi dung d©n biÕt, d©n bµn,

d©n lµm, d©n kiÓm tra, qua ®ã bæ sung, cñng cè thªm nhËn thøc chñ tr−¬ng

cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN vÒ vÊn ®Ò nµy. Do cã sù chØ ®¹o, h−íng dÉn s¸t

sao, th−êng xuyªn cña UBMTTQ tØnh, nªn UBMTTQ c¬ së trong tØnh ®· chñ

tr× vËn ®éng, tuyªn truyÒn s©u réng trong çc tÇng líp nh©n d©n, ®Õn tõng hé

gia ®×nh vÒ çc néi dung thùc hiÖn QCDC; kÕt qu¶ chØ sau gÇn 2 n¨m triÓn

khai, ®· cã 90% çn bé, ®¶ng viªn vµ 80% ®¹i diÖn hé gia ®×nh trong tØnh ®·

®−îc qu¸n triÖt nh÷ng néi dung cña QC.

NhiÒu n¬i ë thµnh phè H¶i Phßng [32], UBMTTQ cÊp huyÖn vµ cÊp x·

®· chñ ®éng phèi hîp víi Ban chØ ®¹o ®Ó tuyªn truyÒn, phæ biÕn çc néi dung

cña QCDC, d−íi nhiÒu h×nh thøc nh−: qua hÖ thèng ®µi truyÒn thanh, trªn

b¶ng tin, khÈu hiÖu, trong çc héi nghÞ cña UBMTTQ, cña çc ®oµn thÓ, çc

cuéc häp ë tæ d©n c−. Qua h¬n 6 n¨m tham gia thùc hiÖn QCDC, UBMTTQ

cÊp x· cña thµnh phè ®· tæ chøc ®−îc 6.156 cuéc häp víi d©n, thu hót 732.501

l−ît ng−êi tham dù; ®ång thêi phèi hîp víi CQ lµm ®−îc 3.205 b¶ng tin,

6.380 pan«, ¸p phÝch vµ sao chôp, in Ên 82.000 bé tµi liÖu çc lo¹i ®Ó chuyÓn

t¶i tõng néi dung cña QCDC cho nh©n d©n. ë x· An Thä (huyÖn An L·o,

thµnh phè H¶i Phßng) c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña UBMTTQ vµ çc tæ chøc

thµnh viªn ®−îc ®Èy m¹nh vµ thùc hiÖn kh¸ næi bËt. UBMTTQ x· An Thä ®·

54

tù tæ chøc tuyªn truyÒn cho çc thµnh viªn vµ nh©n d©n vÒ QCDC; ®Æc biÖt

®ång chÝ Chñ tÞch UBMTTQ x· ®· cã bµi ph¸t biÓu trùc tiÕp ®äc nhiÒu lÇn

trªn ®µi ph¸t thanh x·; víi néi dung tuyªn truyÒn nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh

s¸ch cña §¶ng vµ NN vÒ QCDC, nh÷ng viÖc d©n ®−îc biÕt, ®−îc bµn, ®−îc

quyÕt ®Þnh còng nh− th«ng b¸o cho d©n biÕt nh÷ng nhiÖm vô cña MT x· trong

viÖc thùc hiÖn QCDC; nh»m vËn ®éng çc tÇng líp nh©n d©n tÝch cùc ph¸t huy

QLC cña m×nh, h¨ng h¸i tham gia thùc hiÖn QCDC. H¬n thÕ n÷a, trong c«ng

t¸c tuyªn truyÒn x©y dùng ®−êng giao th«ng n«ng th«n, b»ng hµnh ®éng cô

thÓ, ®Çy ý nghÜa; MT x· chñ tr× kÕt hîp víi CQ vµ çc Ban c«ng t¸c MT ®·

vËn ®éng nh©n d©n tham gia x©y dùng; nhiÒu cô trong Héi Ng−êi cao tuæi cßn

trùc tiÕp ra bª g¹ch, ®¸ lµm ®−êng; qua ®ã ®· g©y mét h×nh ¶nh thËt c¶m ®éng

cho mäi ng−êi, nhÊt lµ ®èi víi líp trÎ vµ thu hót ®−îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp

nh©n d©n tham gia vµo çc c«ng viÖc cña §P, gãp phÇn quan träng vµo viÖc

thùc hiÖn tèt QCDC ë §P.

Sau khi s¬ kÕt 3 n¨m, c«ng t¸c tuyªn truyÒn QCDC cña MT còng cã

nh÷ng ®æi míi tÝch cùc. §ã lµ ngoµi viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn nh÷ng h×nh thøc

tuyªn truyÒn th«ng th−êng, phæ biÕn; th× ë nhiÒu n¬i, c«ng t¸c nµy ®· cã nhiÒu

h×nh thøc ®æi míi, phong phó vµ ®a d¹ng h¬n; chó träng tíi chÊt l−îng vµ hiÖu

qu¶ cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn. ë Hµ Giang [33], MT çc cÊp ®· cö çn bé biÕt

tiÕng d©n téc ®Ó trùc tiÕp xuèng tuyªn truyÒn cho nh©n d©n lµ ®ång bµo d©n

téc; sö dông çc b¨ng ®Üa nh¹c cã néi dung hay, hÊp dÉn, dÔ tËp hîp ®−îc d©n

®Ó tuyªn truyÒn. TØnh Lµo Cai ®· cã kinh nghiÖm hay lµ th«ng qua nh÷ng

quÇn chóng tèt, cã uy tÝn, sinh sèng t¹i ®Þa bµn d©n c− ®Ó vËn ®éng quÇn

chóng kh¸c thùc hiÖn QC; tæ chøc çc héi nghÞ ®Ó biÓu d−¬ng nh÷ng ng−êi

tiªu biÓu trong çc d©n téc thiÓu sè ngay t¹i cÊp huyÖn, ®Ó qua ®ã gióp c«ng

t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng ®ång bµo çc d©n téc thiÓu sè thùc hiÖn çc chÝnh

s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN theo quy ®Þnh cña QCDC. Çc tØnh B×nh

Ph−íc [34], §ång Nai [35], TiÒn Giang [36] v.v. ®· x©y dùng çc kÕ ho¹ch

triÓn khai x©y dùng QCDC lång ghÐp víi cuéc vËn ®éng "Toµn d©n ®oµn kÕt

55

x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa ë khu d©n c−" nh»m tuyªn truyÒn s©u réng çc

®−êng lèi, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ NN, ®ång thêi tiÕp tôc phæ

biÕn réng r·i çc néi dung cña QC trong d©n.

Thø ba, lµ nhiÒu §P, MT çc cÊp ®· rÊt chó träng tíi viÖc tæ chøc häc

tËp, tuyªn truyÒn cho nh÷ng ®èi t−îng lµ ng−êi cao tuæi, chøc s¾c t«n gi¸o, giµ

lµng, tr−ëng th«n, ng−êi tiªu biÓu, ng−êi cã uy tÝn trong céng ®ång d©n c−;

nh»m t¹o sù hiÓu biÕt vµ ñng hé réng r·i mäi thµnh viªn trong x· héi cho c«ng

t¸c triÓn khai, thùc hiÖn QCDC, bëi hä sÏ lµ nh÷ng ng−êi g−¬ng mÉu thùc

hiÖn QC; ®ång thêi th«ng qua çc vÞ nµy sÏ gióp MT tuyªn truyÒn, vËn ®éng,

gi¶i thÝch trong giíi m×nh, tæ chøc m×nh thùc hiÖn QC. ë BÕn Tre [37],

UBMTTQ cÊp tØnh vµ huyÖn ®· chñ tr× tæ chøc nhiÒu cuéc häp ®Ó giíi thiÖu,

phæ biÕn kü cho nh÷ng ng−êi tiªu biÓu (çc chøc s¾c t«n gi¸o, çc nh©n sÜ trÝ

thøc, ng−êi Hoa, ng−êi tiªu biÓu trong çc d©n téc...) n¾m ®−îc tinh thÇn, néi

dung cña QCDC, th«ng qua çc vÞ nµy sÏ gióp MTTQ tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch,

vËn ®éng giíi m×nh vµ nh©n d©n thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n. ë H¶i D−¬ng [38],

UBMTTQ tØnh ®· cßn ®−a gi¸o dôc ph¸p luËt vµo ch−¬ng tr×nh líp xu©n an c−

cña Gi¸o héi PhËt gi¸o tØnh, giíi thiÖu cho 121 t¨ng ni hiÓu vÒ néi dung

QCDC vµ coi ®©y lµ mét kªnh tuyªn truyÒn rÊt cÇn thiÕt cho çc t¨ng ni, phËt

tö trong tØnh. MT çc cÊp cña Ninh B×nh [39] ®· tæ chøc 221 cuéc häp giíi

thiÖu çc néi dung cña QC cho çc chøc s¾c t«n gi¸o trong tØnh. ë Phó Yªn

[40], trong 6 n¨m qua MT çc cÊp trong tØnh ®· chñ tr×, phèi hîp tæ chøc ®−îc

329 cuéc häp ®Ó triÓn khai ChØ thÞ 30 cña Bé chÝnh trÞ vµ N§ 29 cña ChÝnh

phñ trong ®éi ngò çn bé MT, çc chøc s¾c t«n gi¸o, çc nh©n sÜ trÝ thøc, çc

giµ lµng vµ ng−êi tiªu biÓu, nh»m qua çc vÞ nµy sÏ gióp MT tuyªn truyÒn,

gi¶i thÝch, vËn ®éng giíi m×nh vµ nh©n d©n thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n. ë T©y

Ninh [41], th«ng qua çc héi nghÞ nh©n d©n, MT tØnh vµ çc huyÖn, thÞ trong

tØnh ®· tuyªn truyÒn trong giíi nh©n sÜ, trÝ thøc, chøc s¾c, giµ lµng ®−îc 36

cuéc cã 1.656 ng−êi dù.

56

Thø t−, lµ thêi gian qua, viÖc phèi hîp gi÷a MT víi çc tæ chøc thµnh

viªn ®Ó tuyªn truyÒn, phæ biÕn réng r·i trong ®oµn viªn, héi viªn tÝch cùc thùc

hiÖn vµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn QCDC còng ®−îc ®Èy m¹nh. ë Qu¶ng

Nam [42], MT çc cÊp trong tØnh ®· phèi hîp chÆt chÏ víi çc ®oµn thÓ ®Ó x©y

dùng nhiÒu h×nh thøc tæ chøc tèt cho d©n häc tËp vµ c¶ trong qu¸ tr×nh thùc

hiÖn nh−: tæ chøc theo côm, theo giíi, theo ngµnh nghÒ g¾n víi m« h×nh khu

d©n c−. MT tØnh Th¸i Nguyªn [43] ®· trùc tiÕp phèi hîp víi çc tæ chøc nh−

Héi Phô n÷, Héi N«ng d©n, §oµn Thanh niªn, Héi Cùu chiÕn binh, Héi Ng−êi

cao tuæi më nhiÒu h×nh thøc tuyªn truyÒn lång ghÐp hoÆc më héi nghÞ chuyªn

®Ò vÒ QC. Ph−êng TrÇn TÕ X−¬ng (TP Nam §Þnh [44]) MT ph−êng ®· phèi

hîp chÆt chÏ víi Héi Cùu chiÕn binh ph−êng lªn kÕ ho¹ch vµ tæ chøc th¶o

luËn, bµn b¹c hÕt søc cô thÓ tíi çc Ban c«ng t¸c MT vµ Chi héi cùu chiÕn

binh ë tæ d©n phè, nh»m th«ng qua uy tÝn, kinh nghiÖm cña m×nh vËn ®éng tíi

çc tÇng líp nh©n d©n tham gia thùc hiÖn QC cña ph−êng; kÕt qu¶ ph−êng ®·

trë thµnh mét ®¬n vÞ xuÊt s¾c cña tØnh Nam §Þnh vÒ c«ng t¸c triÓn khai QC,

®−îc nhiÒu n¬i häc tËp kinh nghiÖm, trong ®ã vai trß cña MT ®−îc cÊp ñy

§¶ng, CQ, nh©n d©n ®¸nh gi¸ cao

Trong 6 n¨m qua, UBMTTQ çc cÊp, nhÊt lµ ë c¬ së ®· tæ chøc hoÆc

phèi hîp víi CQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn trong c¶ n−íc ®· tæ chøc hµng tr¨m

ngµn cuéc tuyªn truyÒn, thu hót hµng triÖu l−ît ng−êi tham dù. NhiÒu n¬i cã

tíi 80% ®Õn 90% ®¹i diÖn hé tham dù; cã khu d©n c− thu hót tíi 100% ®¹i

diÖn hé tham gia çc buæi häp d©n ®Ó häc tËp QCDC [21]. H×nh thøc tuyªn

truyÒn qua hÖ thèng th«ng tin c«ng céng vµ h×nh thøc UBMTTQ x· phèi hîp

víi CQ vµ çc thµnh viªn cña MT cïng cÊp xuèng tËn th«n, b¶n, tæ d©n phè,

khu d©n c− phæ biÕn cho nh©n d©n lµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nhê cã nh÷ng h×nh

thøc tuyªn truyÒn thÝch hîp vµ sinh ®éng ®ã ®· lµm cho çc buæi sinh ho¹t cña

d©n thªm hÊp dÉn; nh©n d©n phÊn khëi vµ tin t−ëng h¬n vµo chñ tr−¬ng ®æi

míi cña §¶ng vµ NN. MÆt kh¸c, do ®−îc tuyªn truyÒn nªn nh©n d©n ®· n¾m

b¾t ®−îc çc quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh, tõ ®ã nh©n d©n ®· tÝch cùc, chñ

57

®éng trong viÖc tham gia x©y dùng vµ thùc hiÖn nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch

cña NN vµ cña CQ§P, nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan mËt thiÕt tíi ®êi sèng

cña d©n nh−: chÝnh s¸ch thuÕ; chñ tr−¬ng xãa ®ãi gi¶m nghÌo; viÖc ®ãng gãp

çc lo¹i phÝ, lÖ phÝ, quü; quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt; vÊn ®Ò thu chi tµi

chÝnh cña CQ c¬ së; x©y dùng h¹ tÇng c¬ së.v.v.

Nh×n chung, viÖc tham gia tæ chøc vµ thùc hiÖn çc ph−¬ng thøc tuyªn

truyÒn, phæ biÕn QCDC cña MT çc cÊp lµ tÝch cùc, cã hiÖu qu¶, nhiÒu n¬i

®−îc çc cÊp ñy §¶ng, CQ vµ nh©n d©n ghi nhËn. ViÖc phèi hîp trong c«ng

t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn QCDC do ®−îc UBMTTQ çc cÊp chó träng, nªn

®· gãp phÇn n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt tíi ®«ng ®¶o çc tÇng líp

nh©n d©n. NhiÒu n¬i CQ, UBMTTQ vµ çc ®oµn thÓ ®· x©y dùng ®−îc kÕ

ho¹ch phèi hîp tuyªn truyÒn QCDC. B¸m s¸t vµo néi dung cña QCDC vµ çc

v¨n b¶n h−íng dÉn cña cÊp trªn, UBMTTQ çc cÊp ®· chñ ®éng tæ chøc hoÆc

phèi hîp víi CQ vµ çc ®oµn thÓ ®Ó tæ chøc çc ho¹t ®éng tuyªn truyÒn thiÕt

thùc, phï hîp ®Ó ®−a çc néi dung cña QCDC tíi tõng hé gia ®×nh, tõng ng−êi

d©n. Qua ®ã lµm cho QCDC ®−îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n, mèi quan hÖ

gi÷a CQ víi UBMTTQ ®−îc t¨ng c−êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho CQ còng nh−

UBMTTQ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña

m×nh. Cho ®Õn nay, trong nh©n d©n ë c¬ së nhiÒu ng−êi th−êng cã c©u nãi cöa

miÖng "D©n biÕt, D©n bµn, D©n lµm, D©n kiÓm tra" lµ hîp lßng d©n kÓ tõ khi

chóng t«i ®−îc biÕt QCDC.

Tuy nhiªn, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng cña UBMTTQ çc cÊp vÉn

cßn nhiÒu h¹n chÕ. NhiÒu n¬i ho¹t ®éng cßn mang tÝnh h×nh thøc, tÝnh phong

trµo, UBMTTQ mét sè n¬i cßn ch−a thùc sù chñ ®éng, s¸ng t¹o trong tuyªn

truyÒn; h×nh thøc tuyªn truyÒn cßn ®¬n ®iÖu, néi dung ch−a s©u; nªn hiÖu qu¶

ch−a cao, ch−a ®ñ søc hÊp dÉn; h¬n n÷a tr×nh ®é mét bé phËn çn bé MT cÊp

x· cßn yÕu nªn viÖc tæ chøc thùc hiÖn vµ gi¶i thÝch çc néi dung cña QC cßn

lóng tóng, ch−a thËt sù thuyÕt phôc ®−îc nh©n d©n. Mét sè n¬i ho¹t ®éng phèi

58

hîp víi çc tæ chøc thµnh viªn trong tuyªn truyÒn cßn yÕu, ®ßi hái ph¶i cã

biÖn ph¸p kh¾c phôc trong thêi gian tíi.

2.3. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t ho¹t ®éng phèi hîp gi÷a MTTQ víi chÝnh

quyÒn vµ çc tæ chøc thµnh viªn trong viÖc thùc hiÖn Quy chÕ

Cïng víi viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®Ó nh©n d©n n¾m v÷ng

néi dung cña QCDC, UBMTTQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn cßn tÝch cùc chñ

®éng phèi hîp víi çc cÊp ñy §¶ng, CQ ®Ó tõng b−íc ®−a QC ®Õn víi mäi

ng−êi d©n vµ ®i vµo cuéc sèng. S¸u n¨m qua c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn

QCDC ®· tËp trung vµo çc ho¹t ®éng sau ®©y:

a) Trªn c¬ së çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nhÊt lµ sau khi ChÝnh

phñ ban hµnh N§ sè 50/2001/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña LuËt

MT vµ Ban Th−êng trùc UBTWMTTQ ban hµnh Th«ng tri sè 10/2001 vÒ

h−íng dÉn x©y dùng QC phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBMTTQ víi H§ND vµ

UBND, th× c«ng t¸c x©y dùng QC vµ ho¹t ®éng phèi hîp thùc hiÖn QC gi÷a

UBMTTQ víi CQ çc cÊp nãi chung vµ trong c«ng t¸c thùc hiÖn QCDC nãi

riªng trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt tÝch cùc. ChÊt l−îng

x©y dùng çc QC phèi hîp ®· ®−îc n©ng lªn mét b−íc, nhÊt lµ ë cÊp x·. §©y

chÝnh lµ tiÒn ®Ò quan träng cho viÖc MT tham gia thùc hiÖn QC.

Cho ®Õn nay hÇu hÕt UBMTTQ çc cÊp ®· ban hµnh QC phèi hîp

c«ng t¸c víi H§ND vµ UBND cïng cÊp trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn çc

kh©u d©n biÕt; d©n bµn; d©n quyÕt ®Þnh; d©n gi¸m s¸t, d©n kiÓm tra. Trong QC

phèi hîp cã ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña tõng bªn trong viÖc phèi hîp

thùc hiÖn, quy ®Þnh râ viÖc nµo cña CQ, viÖc nµo do MTTQ vµ çc ®oµn thÓ

thùc hiÖn; qua ®ã nh»m t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó çc bªn nªu cao tr¸ch nhiÖm

trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, lµm cho c«ng t¸c phèi hîp gi÷a UBMTTQ vµ CQ ë

nhiÒu n¬i rÊt chÆt chÏ vµ thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt tÝch cùc.

Thùc tÕ qua 6 n¨m triÓn khai, thùc hiÖn QCDC ë çc §P cho thÊy, MT

vµ çc tæ chøc thµnh viªn çc cÊp ®· gi÷ vai trß lµ cÇu nèi gi÷a §¶ng, NN víi

59

nh©n d©n trong viÖc thùc hiÖn QC. MÆt kh¸c, UBMTTQ vµ çc thµnh viªn ®Òu

tham gia Ban chØ ®¹o ë tõng cÊp, nªn ®· cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng vµo

viÖc thùc hiÖn QC ë §P.

- Thùc hiÖn QCDC ë c¬ së ®· t¹o nªn mét sù thay ®æi ®¸ng kÓ, lµm

cho bé mÆt ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®Òu cã b−íc chuyÓn biÕn rÊt tÝch cùc,

khang trang, s¹ch ®Ñp h¬n; cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh míi vÒ x©y dùng h¹ tÇng c¬

së, çc c«ng tr×nh phóc lîi phôc vô cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña nh©n d©n, trÞ

gi¸ hµng ngµn tØ ®ång ®· ®−îc x©y dùng ë nhiÒu n¬i; trong ®ã phÇn lín do

nh©n d©n ®ãng gãp. Tr−íc ®©y, khi §¶ng vµ NN ch−a ban hµnh chñ tr−¬ng vÒ

thùc hiÖn QC th× viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë çc ®Þa ph−¬ng th−êng ®−îc

tiÕn hµnh theo quy tr×nh: cÊp ñy ra chñ tr−¬ng, H§ND ra nghÞ quyÕt, UBND

x©y dùng ph−¬ng ¸n, kÕ ho¹ch, ph©n bæ kinh phÝ ®Ó d©n ®ãng gãp vµ tæ chøc

thùc hiÖn. C¬ chÕ trªn ®· thùc hiÖn kh¸ tèt ë nhiÒu n¬i; song ë mét sè n¬i ®·

thùc hiÖn kh«ng tèt, do cã nh÷ng quyÕt s¸ch kh«ng phï hîp víi thùc tÕ, trong

qu¶n lý l¹i ®Ó x¶y ra t×nh tr¹ng tiªu cùc trong viÖc x©y dùng çc c«ng tr×nh h¹

tÇng c¬ së; g©y mÊt lßng tin trong nh©n d©n, lµm ¶nh h−ëng xÊu tíi t×nh h×nh

an ninh, chÝnh trÞ - x· héi cña §P. Tõ khi thùc hiÖn QC, thùc hiÖn nh÷ng viÖc

d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp; nh©n d©n nhiÒu n¬i ®· trùc tiÕp bµn b¹c, thèng

nhÊt vµ quyÕt ®Þnh çc møc ®ãng gãp ®Ó x©y dùng çc c«ng tr×nh; ®ång thêi

tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t thùc hiÖn çc c«ng tr×nh ®ã, nªn chÊt l−îng çc

c«ng tr×nh ®−îc ®¶m b¶o, tiÕt kiÖm tiÒn b¹c vµ h¹n chÕ nhiÒu tiªu cùc. §iÒu

®¸ng quan t©m lµ ë nhiÒu n¬i nh− TP Hµ Néi, §µ N½ng, tØnh Hµ Nam, H¶i

D−¬ng v.v. MT lµ nßng cèt h−íng dÉn, vËn ®éng nh©n d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh

trùc tiÕp nh÷ng c«ng viÖc liªn quan ®Õn sù ®ãng gãp tµi chÝnh cña d©n ®Ó x©y

dùng çc c«ng tr×nh phóc lîi ë §P, nh−: ®−êng ®iÖn, ®−êng giao th«ng n«ng

th«n, tr−êng häc, kªnh n−¬ng… VÝ dô nh− ë Hµ Nam, mét tØnh thuÇn n«ng,

thu nhËp cña ng−êi d©n cßn thÊp, nh−ng do thùc hiÖn QCDC, mäi vÊn ®Ò thu

chi tµi chÝnh ®Òu ®−îc c«ng khai theo QC mµ MT ®· tÝch cùc phèi hîp cïng

víi CQ vËn ®éng nh©n ®ãng gãp ®Ó n©ng cÊp, söa ch÷a ®−îc 2.540 km ®−êng

60

giao th«ng n«ng th«n, 100% tr−êng trung häc phæ th«ng, 95% tr−êng trung

häc c¬ së, 305 tr−êng tiÓu häc, tr−êng mÉu gi¸o vµ 50% tr¹m y tÕ; çc c«ng

tr×nh nµy ®Òu ®−îc x©y dùng kiªn cè, trÞ gi¸ tíi 105 tû ®ång, trong ®ã phÇn lín

nh©n d©n tù ®ãng gãp b»ng tiÒn, hiÖn vËt vµ hµng ngµn c«ng lao ®éng. Hay ë

H¶i D−¬ng, trong n¨m 2000 çc Ban c«ng t¸c MT phèi hîp víi tr−ëng th«n

lÊy ý kiÕn cña d©n ®ãng gãp ®−îc 55 tû ®ång kinh phÝ vµ 2 triÖu ngµy c«ng ®Ó

x©y dùng ®−îc gÇn 100 km ®−êng giao th«ng n«ng th«n; quyªn gãp trªn 18 tû

®ång vµ c«ng søc, vËt t− ®Ó c¬ b¶n x©y xong nhµ trÎ cho çc gia ®×nh chÝnh

s¸ch v.v... ë ph−êng 7 (thÞ x· B¹c Liªu, tØnh B¹c Liªu) do cã sù phèi hîp chÆt

chÏ gi÷a H§ND, UBND vµ UBMTTQ ph−êng trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng viÖc

d©n bµn, d©n quyÕt ®Þnh trong QC mµ 6 th¸ng triÓn khai QC, bµ con ®· gãp

®−îc h¬n 300 triÖu ®ång ®Ó n©ng cÊp, söa ch÷a h¬n 100 con hÎm vµ tr¸ng xi

m¨ng vØa hÌ cho mét sè tuyÕn ®−êng chÝnh ch¹y qua ph−êng. Kinh nghiÖm ë

ph−êng 7 còng nh− ë nhiÒu c¬ së kh¸c chÝnh lµ cÊp ñy §¶ng, H§ND, UBND

®· phèi hîp chÆt chÏ víi MTTQ vµ çc ®oµn thÓ kh¸c ë §P ®i s©u s¸t quÇn

chóng, huy ®éng nh©n tµi, vËt lùc trong nh©n d©n ®Ó x©y dùng ph−êng, xãm,

Êp ngµy cµng v¨n minh, giµu m¹nh. NhiÒu n¬i, sau çc héi nghÞ cña nh©n d©n

kÕt thóc, mÆc dï ®· cã sù nhÊt trÝ cña ®a sè chñ hé dù häp; nh−ng UBMTTQ

x·, Ban c«ng t¸c MT vÉn phèi hîp cïng víi CQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ë

x·, ë th«n tiÕp tôc vËn ®éng, gi¶i thÝch ®Ó çc hé d©n cßn l¹i hiÓu thªm vµ tù

nguyÖn ®ãng gãp theo ý kiÕn ®a sè.

VÝ dô ë tØnh Thanh Hãa [46] tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2001, ®· x©y dùng

®−îc 2028 km kªnh m−¬ng kiªn cè, víi sè vèn lµ 393,445 tØ ®ång, trong ®ã do

nh©n d©n tù ®ãng gãp h¬n 131 tØ ®ång. X· Phó Léc (huyÖn HËu Léc, Thanh

Hãa), MTTQ x· vµ CQ tÝch cùc vËn ®éng, tuyªn truyÒn trong nh©n d©n nªn tõ

n¨m 1998 ®Õn th¸ng 5/2001 nh©n d©n ®· ®ãng gãp ®−îc 207 triÖu ®ång vµo

viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (vÊn ®Ò nµy ®−îc nh©n d©n tù bµn b¹c vµ quyÕt

®Þnh møc vµ thêi gian ®ãng gãp, nhiÒu hé gia ®×nh ®ãng gãp nhiÒu lÇn gÊp 5

lÇn møc b×nh qu©n). ë tØnh Kiªn Giang [47], qua 6 n¨m thùc hiÖn QC, nh©n

61

d©n ®· tù nguyÖn ®ãng gãp hµng tr¨m tØ ®ång vµ hµng chôc ngµn ngµy c«ng

lao ®éng ®Ó lµm lé, b¾c cÇu, x©y dùng tr−êng häc, tr¹m y tÕ; ®Õn nay ®· cã

104/125 x· ®Êt liÒn, 414/739 Êp cã ®−êng « t« ®Õn trung t©m; ®Æc biÖt cã ç

nh©n ®· ®ãng gãp tíi 120 triÖu ®ång ®Ó x©y cÇu vµ x©y dùng ®−êng « t«;

ngoµi ra nh©n d©n cßn ®ãng gãp 2,2 tØ ®ång cho Quü ®Òn ¬n ®¸p nghÜa vµ 5,4

tØ ®ång ®Ó x©y dùng 2000 c¨n nhµ t×nh th−¬ng cho ng−êi nghÌo. HuyÖn Ch©u

Thµnh (tØnh An Giang [48]) tõ khi triÓn khai QC ®Õn nay nh©n d©n ®· tham

gia ®ãng gãp ®−îc 26,803 tØ ®ång ®Ó cïng víi Nhµ n−íc x©y dùng 362 c«ng

tr×nh cña ®Þa ph−¬ng; trong ®ã ®· x©y dùng ®−îc 830 c¨n nhµ t×nh th−¬ng

(mçi c¨n trÞ gi¸ tõ 2 ®Õn 7 triÖu ®ång), 253 c¨n nhµ t×nh nghÜa (mçi c¨n trÞ gi¸

tõ 12 ®Õn 15 triÖu ®ång). NhiÒu n¬i, sau çc héi nghÞ cña nh©n d©n ë khu d©n

c− kÕt thóc, mÆc dï ®· cã sù nhÊt trÝ cña ®a sè chñ hé dù häp; nh−ng MT x·,

Ban c«ng t¸c MT vÉn phèi hîp cïng CQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ë x·, th«n

tiÕp tôc vËn ®éng, gi¶i thÝch ®Ó çc hé d©n cßn l¹i hiÓu thªm vµ tù nguyÖn

®ãng gãp theo ý kiÕn cña ®a sè.

Song song víi viÖc vËn ®éng nh©n d©n tham gia ®ãng gãp x©y

dùng çc c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së; MT çc cÊp cßn tÝch cùc vËn ®éng nh©n

d©n thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QC vÒ tæ chøc thu, qu¶n lý vµ sö

dông çc kho¶n ®ãng gãp cña nh©n d©n ®Ó x©y dùng h¹ tÇng c¬ së (theo tinh

thÇn N§ 24/CP1999). PhÇn lín Ban gi¸m s¸t c«ng tr×nh do nh©n d©n trùc tiÕp

thµnh lËp ®Ó gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thu, qu¶n lý vµ sö dông çc kho¶n ®ãng gãp

cña nh©n d©n ®Òu cã ®¹i diÖn cña MT vµ Ban TTND x· tham gia. Víi tr¸ch

nhiÖm ®−îc giao lµ: gi¸m s¸t toµn diÖn tÊt c¶ çc mÆt, çc kh©u cña viÖc thu,

qu¶n lý vµ sö dông çc kho¶n ®ãng gãp cña nh©n d©n ®Ó ®Çu t− x©y dùng çc

c«ng tr×nh, gi¸m s¸t viÖc nghiÖm thu, bµn giao vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh theo

®óng quy ®Þnh, ®óng môc ®Ých vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua

Ban gi¸m s¸t c«ng tr×nh ë çc §P ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô

cña m×nh; t¹o ®−îc sù tin t−ëng trong nh©n d©n. Mét sè n¬i, qua thùc hiÖn

nhiÖm vô, Ban gi¸m s¸t ®· ph¸t hiÖn kÞp thêi nhiÒu biÓu hiÖn tiªu cùc trong

62

viÖc thu, qu¶n lý vµ sö dông çc kho¶n ®ãng gãp cña nh©n d©n; ®ång thêi kiÕn

nghÞ víi c¬ quan cã thÈm quyÒn cã biÖn ph¸p xö lý.

Kinh nghiÖm ë nhiÒu n¬i cho thÊy, ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶

nh− trªn, cã mét nguyªn nh©n quan träng lµ do cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a

H§ND vµ UBND víi UBMT ë çc cÊp trong viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn, vËn

®éng nh©n d©n thùc hiÖn vµ ph¸t huy QLC cña m×nh. Th«ng qua çc cuéc häp

d©n ë th«n, lµng do CQ vµ MT c¬ së tæ chøc, mäi ng−êi d©n ®Òu ®−îc d©n chñ

bµn b¹c c«ng khai çc c«ng viÖc liªn quan ®Õn ®êi sèng cña m×nh vµ trùc tiÕp

quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng viÖc ®ã; qua ®ã ®· huy ®éng ®−îc nguån lùc to lín c¶

vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn trong d©n vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh chÝnh trÞ,

x· héi cña §P. QLC cña nh©n d©n khi ®· ®−îc t«n träng vµ thùc sù b¶o ®¶m

trong thùc tÕ sÏ lµ mét ®éng lùc v« cïng quan träng ®Ó çc chñ tr−¬ng, chÝnh

s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña NN ®−îc thùc thi cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ.

b) Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC, MTTQ çc cÊp ®· phèi hîp víi

CQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn cïng cÊp ®Ó lång ghÐp néi dung çc phong trµo,

çc cuéc vËn ®éng vµo çc néi dung cña QC ®Ó vËn ®éng nh©n d©n tham gia

thùc hiÖn QC ë n«ng th«n. Cuéc vËn ®éng "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng cuéc

sèng míi ë khu d©n c−" do UBTWMTTQ ph¸t ®éng tr−íc ®©y, nay lµ cuéc vËn

®éng "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa ë khu d©n c−" ®· cã ý

nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi… cña

nh©n d©n, nhÊt lµ ë khu d©n c− (®Õn nay ®· ®−îc triÓn khai ë 100% khu d©n

c−); th× nay trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QC ®· ®−îc MTTQ çc cÊp lång ghÐp,

phèi hîp thùc hiÖn, nªn ®· thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ to lín h¬n, ®−îc §¶ng, NN

vµ nh©n d©n ghi nhËn. NhiÒu n¬i nh− S¬n La [49], Hµ Giang, CÇn Th¬ [50],

H−ng Yªn [51].v.v. MTTQ çc cÊp ®· phèi hîp thùc hiÖn rÊt cã hiÖu qu¶

QCDC víi çc néi dung cña cuéc vËn ®éng trªn; v× vËy cuéc vËn ®éng ®·

mang l¹i kÕt qu¶ thiÕt thùc, tõng b−íc n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cña

nh©n d©n; lµm cho viÖc thùc hiÖn nhiÒu chñ tr−¬ng nh− xãa ®ãi gi¶m nghÌo,

xãa mï ch÷, ph¸ bá c©y thuèc phiÖn, x©y dùng gia ®×nh, lµng v¨n hãa.v.v. ë

63

§P thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶. ë tØnh An Giang hiÖn cã 339.477 hé gia ®×nh v¨n

hãa, ®¹t 75%; cã 409 khãm, Êp, khu d©n c− ®¹t danh hiÖu tiªn tiÕn, xuÊt s¾c vµ

®Æc biÖt xuÊt s¾c, ®¹t 56,3%; cã 5 x·, thÞ trÊn ®¹t danh hiÖu v¨n hãa. T¹i TX

R¹ch Gi¸ (tØnh Kiªn Giang), ®Õn nay ®· cã 85,83% hé gia ®×nh; 83,41% Tæ

NDTQ vµ 70% Êp- khu phè ®−îc c«ng nh©n ®¹t danh hiÖu v¨n hãa. ë B¾c

Giang, MTTQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn ®· g¾n viÖc thùc hiÖn QCDC víi viÖc

vËn ®éng nh©n d©n tÝch cùc ñng hé çc quü t×nh nghÜa, quü xãa ®ãi gi¶m

nghÌo; kÕt qu¶ trong 5 n¨m qua x©y dùng ®−îc 186 ng«i nhµ t×nh nghÜa cho

çc ®èi t−îng chÝnh s¸ch, trÞ gi¸ gÇn 3 tØ ®ång; tÆng 66 ng«i nhµ t×nh th−¬ng,

trÞ gi¸ 290 triÖu ®ång; nh©n d©n còng ®èng gãp ®−îc 1,81 tØ ®ång vµo quü

ngµy v× ng−êi nghÌo. MÆt kh¸c, do ph¸t huy tèt QC trong viÖc chän ®èi t−îng

®Ó ñng hé; nh©n d©n ®−îc bµn b¹c c«ng khai, d©n chñ tõ th«n, xãm lªn x· nªn

kh«ng cã ®èi t−îng ®−îc tÆng tiÒn, tÆng nhµ l¹i g©y th¾c m¾c trong nh©n d©n.

c) Thùc hiÖn QCDC cßn gãp phÇn tÝch cùc vµo sù thµnh c«ng cña cuéc

bÇu cö ®¹i biÓu H§ND çc cÊp nhiÖm kú 1999 - 2004, nhiÖm kú 2004 - 2009,

cuéc bÇu cö ®¹i biÓu Quèc héi khãa XI. UBMTTQ vµ CQ ®· phèi hîp chÆt

chÏ h¬n trong viÖc tæ chøc çc héi nghÞ lÊy ý kiÕn cña cö tri n¬i c− tró, nh©n

d©n ®· ®ãng gãp nh÷ng ý kiÕn th¼ng th¾n, ch©n t×nh víi çc øng cö viªn; qua

®ã gióp cho MTTQ çc cÊp lùa chän, giíi thiÖu ®−îc nh÷ng øng cö viªn ®ñ

tiªu chuÈn, xøng ®¸ng ®Ó bÇu vµo Quèc héi vµ çc c¬ quan d©n cö ë §P. §iÒu

®ã thÓ hiÖn ý thøc chÝnh trÞ vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña ®¹i ®a sè cö tri

trong viÖc ph¸t huy QLC cña m×nh ®Ó x©y dùng CQ ngµy cµng trong s¹ch,

ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thùc sù lµ cña d©n.

d) Theo quy ®Þnh cña QCDC th× Ban c«ng t¸c MT cã nhiÖm vô tham

gia phèi hîp víi Tr−ëng th«n, Êp, b¶n trong viÖc x©y dùng céng ®ång d©n c−.

§©y lµ mét ho¹t ®éng kh¸ næi bËt cña MT c¬ së trong thêi gian qua.

Nh÷ng n¨m tr−íc ®©y, viÖc bÇu Tr−ëng th«n ch−a cã h−íng dÉn cô

thÓ cña trung −¬ng; nh−ng trªn c¬ së çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, nhiÒu ®Þa

64

ph−¬ng ®· ban hµnh v¨n b¶n h−íng viÖc bÇu Tr−ëng th«n, Tæ tr−ëng tæ d©n

phè; vµ vÒ c¬ b¶n viÖc bÇu Tr−ëng th«n, Tæ tr−ëng tæ d©n phè ë çc n¬i ®Òu

diÔn ra d©n chñ, ®óng luËt, thùc sù lµ nh÷ng ®ît sinh ho¹t chÝnh trÞ cã nghÜa

quan träng ë khu d©n c−, thu hót ®−îc ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia (nhiÒu n¬i

cã tíi 100% cö tri tham dù). Tõ khi thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 13/2002 cña Bé

néi vô, th× viÖc bÇu Tr−ëng th«n, tæ tr−ëng tæ d©n phè ®· ®i vµo nÒ nÕp h¬n.

Quy tr×nh bÇu tr−ëng th«n ®−îc thùc hiÖn nh− sau: c¨n cø vµo tiªu chuÈn cña

Tr−ëng th«n, Ban c«ng t¸c MT hiÖp th−¬ng giíi thiÖu nh©n sù ®Ó ®−a ra héi

nghÞ nh©n d©n ë th«n, lµng ®Ó nh©n d©n trùc tiÕp quyÕt ®Þnh; nh©n d©n bÇu

b»ng çch bá phiÕu kÝn, hoÆc gi¬ tay do héi nghÞ nh©n d©n quyÕt ®Þnh. Qua

kiÓm tra, kh¶o s¸t vµ b¸o ço cña çc ®Þa ph−¬ng; th× nh×n chung çc Ban

c«ng t¸c MT ë th«n, lµng cña çc §P ®· tham gia tÝch cùc, cã hiÖu qu¶ c«ng

t¸c hiÖp th−¬ng giíi thiÖu nh©n sù, vËn ®éng nh©n d©n ®i bÇu, gi¸m s¸t viÖc

kiÓm phiÕu, còng nh− phèi hîp tæ chøc çc héi nghÞ nh©n d©n ë th«n, lµng ®Ó

nh©n d©n bÇu Tr−ëng th«n. Qua tæng kÕt thùc tiÔn viÖc bÇu Tr−ëng th«n,

UBTWMTTQ ®· cïng víi Bé néi vô ra th«ng t− liªn tÞch h−íng dÉn quy tr×nh

bÇu, miÔn nhiÖm, b·i nhiÖm Tr−ëng th«n.

MTTQ ë c¬ së cßn tham gia phèi hîp víi CQ vµ çc tæ chøc thµnh

viªn trong viÖc x©y dùng tæ an ninh nh©n d©n, tæ b¶o vÖ s¶n xuÊt, tæ hßa gi¶i

nh©n d©n, tæ nh©n d©n tù qu¶n v.v ë th«n, lµng, Êp, b¶n; nh−: lùa chän, giíi

thiÖu ng−êi ®Ó nh©n d©n bÇu vµo tæ hßa gi¶i, tham gia tuyªn truyÒn ph¸p luËt

vÒ hßa gi¶i cho nh©n d©n. §©y lµ nh÷ng tæ chøc ë c¬ së gãp phÇn thiÕt thùc

vµo viÖc b¶o vÖ an ninh trËt tù ë ®Þa ph−¬ng vµ gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng

m©u thuÉn trong néi bé nh©n d©n; h¹n chÕ ®−îc nhiÒu çc vô khiÕu kiÖn v−ît

cÊp; vËn ®éng nh©n d©n ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së h¹

tÇng, gi¶i quyÕt viÖc lµm, xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, ®oµn kÕt t−¬ng trî, gióp ®ì

nhau trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng; b¶o ®¶m cho QCDC thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. ë

tØnh §ång Th¸p, MTTQ ®· phèi hîp víi ngµnh t− ph¸p kiÖn toµn ®−îc 1014 tæ

hßa gi¶i/ 139 x·, ph−êng, thÞ trÊn, víi 4725 thµnh viªn; trong 5 n¨m qua ®·

65

hßa gi¶i thµnh 23.255/30.403 vô viÖc, ®¹t tØ lÖ 76,4% (trong ®ã MT vµ çc

®oµn thÓ ®ãng vai trß nßng cèt). ë Nam §Þnh, hiÖn nay tÊt c¶ 3685 khu d©n c−

trong tØnh ®Òu ®· kiÖn toµn ®−îc çc tæ hßa gi¶i (mçi tæ cã tõ 5 ®Õn 7 thµnh

viªn, gåm çn bé MT, ®¹i diÖn çc ®oµn thÓ vµ nh÷ng ng−êi cã uy tÝn t¹i khu

d©n c−); trong nh÷ng n¨m qua çc tæ hßa gi¶i ®· tiÕn hµnh hßa gi¶i hµng ngµn

vô viÖc, víi tØ lÖ thµnh c«ng lµ trªn 70%. MTTQ çc tØnh trong c¶ n−íc ®·

phèi hîp víi Së t− ph¸p theo sù h−íng dÉn cña Bé t− ph¸p vµ UBTWMTTQ ®Ó

tæ chøc cuéc thi hßa gi¶i viªn giái trong toµn tØnh, tiÕn tíi cuéc thi hßa gi¶i

viªn giái toµn quèc n¨m 2001 nh»m ®éng viªn vµ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t

®éng cña c«ng t¸c hßa gi¶i. ë tØnh CÇn Th¬, qua 3 n¨m thùc hiÖn QCDC,

MTTQ c¬ së trong tØnh ®· tham gia tæ chøc hßa gi¶i thµnh h¬n 9000 vô viÖc,

xÝch mÝch m©u thuÉn trong néi bé nh©n d©n. ë Tuyªn Quang [52], MTTQ çc

cÊp ®· chó träng phèi hîp víi çc c¬ quan chøc n¨ng kiÖn toµn, cñng cè vµ

duy tr× ho¹t ®éng cña çc tæ hßa gi¶i, hiÖn toµn tØnh cã 2.248 tæ hßa gi¶i víi

9.118 thµnh viªn, trong 3 n¨m 1998 -2000 ®· tiÕp nhËn 5.855 vô vµ ®· hßa

gi¶i thµnh 5.201 vô ®¹t 88%.

e) Thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña QCDC vÒ vai trß cña MT trong

viÖc x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc vµ Th«ng t− liªn tÞch sè 03, ngµy

31/03/2000 cña UBTWMTTQ víi Bé t− ph¸p, Bé v¨n hãa th«ng tin vÒ viÖc

h−íng dÉn x©y dùng vµ thùc hiÖn h−¬ng −íc, quy −íc cña th«n, lµng, Êp, b¶n

[53]; thêi gian qua MT nhiÒu ®Þa ph−¬ng, nhÊt lµ MT cÊp x· vµ Ban c«ng t¸c

MT ®· tÝch cùc, chñ ®éng vµ ®ãng vai trß lµ nßng cèt trong viÖc phèi hîp x©y

dùng vµ vËn ®éng, tæ chøc ®Ó nh©n d©n th«ng qua. NhiÒu n¬i, Ban c«ng t¸c

MT cïng víi Tr−ëng th«n vµ BÝ th− chi bé ë th«n, b¶n, khu d©n c− ®· chñ

®éng phèi hîp chÆt chÏ ®Ó tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n tham gia bµn b¹c,

x©y dùng, gãp ý vµo çc b¶n Dù th¶o h−¬ng −íc, quy −íc lµng v¨n hãa ë tõng

khu d©n c− tr−íc khi tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt. Çc h−¬ng −íc,

quy −íc ®−îc ban hµnh nh»m ®iÒu chØnh nhiÒu lÜnh vùc trong cuéc sèng ë

céng ®ång d©n c−, nh−: quy −íc x©y dùng gia ®×nh v¨n hãa, quy −íc vÒ viÖc

66

c−íi, viÖc tang, lÔ héi, quy −íc b¶o vÖ an ninh. §Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2003,

nhiÒu §P cã çc th«n, lµng, Êp, b¶n x©y dùng ®−îc h−¬ng −íc, quy −íc cã tØ lÖ

cao nh− tØnh Ninh B×nh (100%), tØnh Hµ TÜnh (87%).

ViÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn h−¬ng −íc, quy −íc ë th«n, lµng, Êp,

b¶n ®· gãp phÇn lµm lµnh m¹nh mét b−íc m«i tr−êng x· héi, m«i tr−êng v¨n

hãa gi¸o dôc, quan hÖ øng xö trong gia ®×nh vµ céng ®ång ngµy cµng tèt ®Ñp;

lµm æn ®Þnh t×nh h×nh an ninh trËt tù, ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp cña nh©n

d©n, cña céng ®ång d©n c− ë çc lµng, xãm, khèi phè, x©y ®¾p thªm t×nh lµng

nghÜa xãm, lµm gi¶m ®−îc nhiÒu m©u thuÉn ë céng ®ång d©n c−; b¶o vÖ m«i

tr−êng, x©y dùng nÕp sèng v¨n minh, gia ®×nh v¨n hãa. ë B¾c Giang, khi thùc

hiÖn h−¬ng −íc, quy −íc ®· gióp bµi trõ ®−îc nhiÒu çc phong tôc, tËp qu¸n

l¹c hËu, mª tÝn dÞ ®oan trong nh©n d©n, nh−: trong viÖc c−íi ®· bá ®−îc nh÷ng

thñ tôc ¨n hái r−êm rµ, kh«ng hót thuèc, kh«ng uèng r−îu say, c« d©u mÆc ¸o

dµi d©n téc; trong viÖc tang kh«ng tæ chøc cÇu hån, kh«ng l¨n ®Êt, kh«ng ®Ó

thi hµi qu¸ 24 tiÕng, kh«ng thæi kÌn qu¸ khuya.v.v; ®Æc biÖt ë x· Qu¶ng Minh

(huyÖn ViÖt Yªn), nhê thùc hiÖn h−íng −íc mµ MTTQ ®· vËn ®éng nh©n d©n

trong x· kh«ng tæ chøc ¨n, uèng r−îu trong ngµy lÔ tang, lµm tiÕt kiÖm ®−îc

tõ mçi ®¸m tõ 3 ®Õn 5 triÖu ®ång.

Trªn c¬ së chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, nh×n chung MTTQ çc

cÊp, nhÊt lµ ë cÊp c¬ së ®· tham gia rÊt tÝch cùc, cã hiÖu qu¶, tõ kh©u tham gia

vµo nhãm so¹n th¶o ®Õn viÖc vËn ®éng nh©n d©n ®Õn dù çc çc héi nghÞ gãp

ý kiÕn, th¶o luËn vµ th«ng qua h−¬ng −íc, quy −íc; gãp phÇn tÝch cùc vµo

c«ng t¸c x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc ë çc §P. Song mét sè §P, MTTQ cßn

ch−a chñ ®éng ®i s©u nghiªn cøu ®Ó gãp phÇn cïng víi cÊp ñy §¶ng vµ CQ

x©y dùng quy chÕ, quy −íc vµ h−¬ng −íc theo sù h−íng dÉn cña cÊp trªn; néi

dung çc h−íng −íc, quy −íc cßn quy ®Þnh chung chung, thiÕu cô thÓ, ch−a

bao qu¸t hÕt çc vÊn ®Ò trong ®Þa bµn d©n c−, ch−a c¨n cø vµo truyÒn thèng tèt

®Ñp vµ ®Æc ®iÓm cña tõng ®Þa ph−¬ng; viÖc phª duyÖt h−¬ng −íc, quy −íc cña

UBND cÊp huyÖn cßn chËm, dÉn ®Õn tiÕn ®é x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc ë

67

th«n, lµng, Êp, b¶n ë mét sè ®Þa ph−¬ng cßn chËm. Çc tØnh Nam bé, do ch−a

cã tiÒn lÖ cña h−¬ng −íc, quy −íc nªn lóng tóng trong viÖc x©y dùng h−¬ng

−íc ë th«n, Êp.

f) §Ó thùc hiÖn tèt çc chøc n¨ng thùc hiÖn QCDC, mÊy n¨m qua, tõ

TW ®Õn §P UBMTTQ çc cÊp ®· tËp trung kiÖn toµn, cñng cè vµ n©ng cao

chÊt l−îng ho¹t ®éng cña çc Ban c«ng t¸c MT. §iÒu lÖ cña MTTQ ®· quy

®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô cô thÓ cña çc Ban c«ng t¸c MT; trong ®ã cã

viÖc phèi hîp víi tr−ëng th«n x©y dùng céng ®ång d©n c−, vËn ®éng nh©n d©n

thùc hiÖn çc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN, thùc hiÖn

nghÞ quyÕt cña H§ND, quyÕt ®Þnh cña UBND vµ thùc hiÖn QCDC. UBMTTQ

çc cÊp ë §P ®· vµ ®ang rµ so¸t, kiÓm tra viÖc tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ban

c«ng t¸c MT ®Ó tiÕp tôc n©ng cao h¬n n÷a chÊt l−îng ho¹t ®éng cña Ban. TÝnh

®Õn hÕt n¨m 2000, c¶ n−íc ®· kiÖn toµn ®−îc 87.438 Ban c«ng t¸c MT víi

h¬n 600 ngµn ng−êi. §©y lµ mét lùc l−îng quan träng, gãp phÇn thùc hiÖn tèt

QCDC ë çc §P nãi chung còng nh− c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC

nãi riªng.

Tuy nhiªn, trong c«ng t¸c phèi hîp gi÷a UBMTTQ çc cÊp víi H§ND

vµ UBND trong viÖc thùc hiÖn QCDC cã lóc cßn thiÕu chÆt chÏ, ch−a th−êng

xuyªn, cã n¬i cßn mang tÝnh h×nh thøc. NhiÒu n¬i ch−a x©y dùng ®−îc QC

phèi hîp gi÷a UBMTTQ víi CQ§P; mét sè n¬i viÖc lång ghÐp thùc hiÖn

QCDC vµo néi dung cña cuéc vËn ®éng: "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi

sèng v¨n hãa ë khu d©n c−" cßn ch−a chÆt chÏ hoÆc cã n¬i cßn lóng tóng khi

thùc hiÖn; mét sè n¬i, UBMTTQ x·, ph−êng cßn cã biÓu hiÖn e ng¹i, thiÕu tin

t−ëng vµo hiÖu qu¶ cña QC, cho r»ng CQ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc

hiÖn QCDC; cã nh÷ng ®Þa ph−¬ng CQ ch−a lµm ®Çy ®ñ tr¸ch nhiÖm theo QC,

nh−ng UBMT kh«ng kiÕn nghÞ, nªn ho¹t ®éng phèi hîp cã lóc cßn mang tÝnh

h×nh thøc. Mét sè n¬i, UBMT cßn ch−a nhËn thøc râ vai trß cña m×nh trong

viÖc tham gia thùc hiÖn QCDC; c«ng t¸c chØ ®¹o cßn chung chung, thiÕu kiÓm

tra ®«n ®èc, triÓn khai çc chñ tr−¬ng cña cÊp trªn cßn chËm vµ kh«ng s©u.

68

Mét sè ®Þa ph−¬ng, UBMT cßn ch−a chñ ®éng ®i s©u nghiªn cøu ®Ó gãp phÇn

cïng víi cÊp ñy §¶ng vµ CQ x©y dùng QC, quy −íc vµ h−¬ng −íc theo sù

h−íng dÉn cña cÊp trªn. Mét sè ®iÒu trong h−¬ng −íc, quy −íc vÒ h×nh ph¹t

cßn tr¸i ph¸p luËt.

2.4. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t ho¹t ®éng gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn Quy chÕ

d©n chñ cña MÆt trËn Tæ quèc

MTTQ võa cã nhiÖm vô tham gia triÓn khai QCDC th«ng qua c«ng t¸c

tuyªn truyÒn, c«ng t¸c phèi hîp víi CQ, võa cã chøc n¨ng gi¸m s¸t viÖc triÓn

khai thùc hiÖn QCDC. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®−îc nh©n d©n vµ MTTQ çc cÊp

®Æc biÖt coi träng, tËp trung vµo çc néi dung ®· ®−îc quy ®Þnh trong QC nh−:

gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña H§ND, UBND, ®¹i biÓu H§ND, çn bé, c«ng chøc

NN; gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn çc v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn QLC cña

nh©n d©n.

§Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng gi¸m s¸t, mét sè n¬i trong qu¸ tr×nh triÓn

khai c«ng t¸c tuyªn truyÒn, MTTQ çc cÊp ®· hÕt søc chó träng viÖc vËn ®éng

nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t trùc tiÕp ®èi víi toµn bé çc ho¹t ®éng

trong qu¸ tr×nh triÓn khai QCDC; nhÊt lµ QLC trùc tiÕp cña nh©n d©n. NhiÒu

h×nh thøc, biÖn ph¸p gi¸m s¸t ®−îc nh©n d©n vµ MTTQ çc cÊp thùc hiÖn,

®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ thiÕt thùc, ®ã lµ:

a) Th«ng qua viÖc phèi hîp víi CQ ®Ó thùc hiÖn çc néi dung cña

QCDC. ë §P ®¹i diÖn MT tham gia víi vai trß lµ thµnh viªn Ban chØ ®¹o thùc

hiÖn QC cña tõng cÊp (nhiÒu n¬i lµ Phã ban chØ ®¹o). ViÖc phèi hîp th−êng

xuyªn, chÆt chÏ víi CQ trong toµn bé qu¸ tr×nh triÓn khai, thùc hiÖn QC lµ ®Ó

MT thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh; ®ång thêi còng lµ ®iÒu kiÖn

thuËn lîi cho MT thùc quyÒn gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QC ë §P. Thùc tÕ trong

nh÷ng n¨m qua cho thÊy, ë nhiÒu n¬i c«ng t¸c phèi hîp gi÷a MT vµ CQ§P

trong viÖc thùc hiÖn QCDC lµ cã hiÖu qu¶; mét sè n¬i MT ®· gãp nhiÒu ý kiÕn

69

vµ kiÕn nghÞ kÞp thêi, cã gi¸ trÞ gióp cho cÊp ñy §¶ng, CQ cã nh÷ng quyÕt

s¸ch phï hîp, ®óng ®¾n h¬n ®Ó thùc hiÖn tèt QC ë §P.

b) Th«ng qua h×nh thøc tiÕp d©n vµ xö lý ®¬n th− khiÕu n¹i tè ço

cña c«ng d©n, ë ®©y bªn c¹nh viÖc cïng víi CQ§P tÝch cùc ®Èy m¹nh viÖc

triÓn khai vµ thùc hiÖn QCDC ë ®Þa bµn cña m×nh, MTTQ çc cÊp lu«n lu«n

l¾ng nghe nh÷ng ý kiÕn, nguyÖn väng cña d©n ®Ó ph¶n ¸nh, kiÕn nghÞ víi CQ

xem xÐt, gi¶i quyÕt. NÕu thÊy cã biÓu hiÖn nµo ch−a ®óng tõ phÝa çn bé CQ

th× nh©n d©n hoÆc MT kiÕn nghÞ ®Ó xö lý. MÆt kh¸c, MT cßn gi¸m s¸t CQ gi¶i

quyÕt nh÷ng khiÕu n¹i tè ço, nh÷ng kiÕn nghÞ ®ã cña d©n. ë T©y Ninh, qua 3

n¨m thùc hiÖn QCDC, MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ®· gi¸m s¸t CQ gi¶i

quyÕt khiÕu n¹i tè ço ®−îc 81,6% sè ®¬n th− khiÕu n¹i tè ço; gi¸m s¸t ho¹t

®éng cña ®¹i biÓu d©n cö ®· kiÕn nghÞ c¬ quan chøc n¨ng b·i miÔn 11 ®¹i biÓu

H§ND cÊp x·; gi¸m s¸t CQ xö lý 40 tr−êng hîp çn bé §P bÞ sai ph¹m v.v...ë

Yªn B¸i, qua 6 n¨m thùc hiÖn QCDC, MT tiÕp 1.650 l−ît c«ng d©n víi 2.105

®¬n khiÕu n¹i tè ço; qua nghiªn cøu xem xÐt, MT ®· cã c«ng v¨n yªu cÇu çc

c¬ quan chøc n¨ng xem xÐt, gi¶i quyÕt vµ tr¶ lêi cho MT vµ c«ng d©n ®−îc

biÕt, nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi hîp ph¸p cho c«ng d©n.

c) Mét h×nh thøc kh¸c lµ th«ng qua viÖc tham gia çc kú häp cña

H§ND cÊp x·, çc buæi tiÕp xóc cö tri ®Ó gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña H§ND vµ

®¹i biÓu H§ND, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çn bé UBND. Ho¹t ®éng nµy diÔn ra

kh¸ th−êng xuyªn vµ thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶. Qua ®ã, nÕu cö tri vµ MT ph¸t

hiÖn thÊy ®¹i biÓu nµo kh«ng lµm trßn tr¸ch nhiÖm cña m×nh th× ®Ò nghÞ c¬

quan cã thÈm quyÒn xö lý, hoÆc b·i nhiÖm hoÆc kh«ng bÇu vµo çc c¬ quan

d©n cö trong nhiÖm kú sau. VÝ dô ë tØnh §¾c L¾c, kú häp H§ND lÇn thø nhÊt

x· Eadoal (huyÖn M§rak) nhiÖm kú 1999-2004 qua ph¸t hiÖn vµ kiÕn nghÞ

cña d©n vµ MT ®· ®Ò nghÞ b·i nhiÖm kh«ng c«ng nhËn 1 ®¹i biÓu H§ND x·. ë

H¶i Phßng sau 3 n¨m triÓn khai thùc hiÖn QCDC nh©n d©n, MT vµ çc ®oµn

thÓ quÇn chóng cña thµnh phè ®· ®Èy m¹nh çc ho¹t ®éng gi¸m s¸t; kÕt qu¶ ®·

ph¸t hiÖn ®−îc 225 vô vi ph¹m kû luËt, trong ®ã cã 102 vô vi ph¹m vÒ d©n

70

chñ, 123 vô vi ph¹m vÒ kinh tÕ. Qua ®ã ®· ®Ò nghÞ cÊp ñy, CQ, H§ND cÊp x·

xö lý kû luËt 243 çn bé, §¶ng viªn víi h×nh thøc khiÓn tr¸ch, c¶nh ço ®Õn

buéc th«i viÖc; trong ®ã cã 35 ng−êi lµ BÝ th−, Phã bÝ th−, 56 ng−êi lµ Chñ

tÞch, Phã chñ tÞch UBND x·, ph−êng. Thêi gian qua, nhiÒu n¬i nh− Thõa

Thiªn HuÕ, Yªn B¸i, H¶i D−¬ng. B¾c Giang...MT tØnh ®· phèi hîp víi Th−êng

trùc H§ND hµng n¨m tiÕn hµnh kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ vµ ph©n lo¹i chÊt l−îng

cña ®¹i biÓu H§ND çc cÊp víi sù tham gia ®ãng gãp cña hµng ngµn cö tri.

Qua çc ®ît kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸, MT ®· cã v¨n b¶n ®Ò nghÞ H§ND çc cÊp cã

nh÷ng gi¶i ph¸p gióp ®ì nh÷ng ®¹i biÓu yÕu kÐm, hoÆc ®Ò nghÞ cho th«i kh«ng

tham gia lµm ®¹i biÓu víi nh÷ng ng−êi kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô hay kh«ng

cßn tÝn nhiÖm víi nh©n d©n.

d) H×nh thøc gi¸m s¸t phæ biÕn vµ cã kÕt qu¶ cao ®ã lµ th«ng qua ho¹t

®éng cña TTND ë cÊp x·. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× TTND do MT x·,

ph−êng tæ chøc, h−íng dÉn vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng [61]. Trong nh÷ng n¨m qua,

tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TTND ®· ®−îc MT çc cÊp chó träng nªn ®· cã

nh÷ng b−íc ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ. TÝnh ®Õn nay, c¶ n−íc ®· cã 9.829 Ban

TTND cÊp x· ®−îc thµnh lËp trªn tæng sè 10.500 x· (®¹t tû lÖ 93,61%)[76].

Sau khi ®−îc kiÖn toµn tæ chøc, çc ®Þa ph−¬ng ®Òu tæ chøc tËp huÊn nghiÖp

vô cho çc Ban TTND. Theo quy ®Þnh trong QC th× TTND lµ c«ng cô ®Ó nh©n

d©n x· thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t trùc tiÕp viÖc thùc hiÖn QCDC. Thùc tiÔn

nhiÒu n¨m qua cho thÊy, ho¹t ®éng cña TTND ë çc n¬i ®· thùc hiÖn tèt chøc

n¨ng gi¸m s¸t, ph¸t hiÖn ®−îc nhiÒu çc viÖc lµm vi ph¹m ph¸p luËt, kiÕn nghÞ

víi CQ ®Ó xö lý thu vÒ cho NN hµng tû ®ång, gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc

lµm h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc ë c¬ së trªn çc lÜnh vùc nh− ®Êt ®ai, giao th«ng,

thu chi ng©n s¸ch, chÝnh s¸ch ®èi víi çc ®èi t−îng ®−îc h−ëng −u ®·i cña NN

v.v...

Tõ khi cã chñ tr−¬ng x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC ë c¬ së, çc Ban

TTND lµ c«ng cô ®Ó nh©n d©n ë x· thùc hiÖn quyÒn gi¸m trùc tiÕp viÖc thùc

hiÖn QC vµ thùc tÕ ®· tÝch cùc thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸m s¸t cña m×nh theo çc

71

néi dung ®· ®−îc quy ®Þnh trong QC. NhiÒu n¬i, khi triÓn khai ë nh÷ng x·

lµm ®iÓm, Ban TTND ®· cö ñy viªn trùc tiÕp gi¸m s¸t qu¸ tr×nh x©y dùng çc

c«ng tr×nh ë x·, th«n, lµng nh−: x©y dùng ®−êng giao th«ng, tr¹m y tÕ, nhµ trÎ,

mÉu gi¸o...Nh©n d©n ë nh÷ng n¬i ®ã rÊt yªn t©m khi cã TTND thay mÆt m×nh

trùc tiÕp gi¸m s¸t qu¸ tr×nh x©y dùng h¹ tÇng c¬ së ë çc khu d©n c−; ng−îc

l¹i çc Ban TTND cã tr¸ch nhiÖm rÊt cao khi ®−îc nh©n d©n giao nhiÖm vô

gi¸m s¸t, kiÓm tra, ph¸t hiÖn nh÷ng viÖc lµm kh«ng ®óng ph¸p luËt hoÆc

kh«ng ®óng víi nh÷ng yªu cÇu mµ nh©n d©n ®· bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp.

MTTQ çc cÊp ë §P ®· tËp trung chØ ®¹o tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ban TTND

x·, ph−êng g¾n víi viÖc thùc hiÖn QCDC ë c¬ së. NhiÒu n¬i nh−: H¶i D−¬ng,

Hµ Néi, Lµo Cai, BÕn Tre, §µ N½ng, Hµ TÜnh, TiÒn Giang... lµ nh÷ng §P lµm

tèt c«ng t¸c TTND. VÝ dô ë H¶i D−¬ng, do thùc hiÖn tèt QCDC mµ trong n¨m

1998-1999 çc Ban TTND cÊp x· trong tØnh ®· ph¸t hiÖn 3.861 vô viÖc cã dÊu

hiÖu vi ph¹m ph¸p luËt, kiÕn nghÞ çc cÊp cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt xong ®¹t

90% sè vô kiÕn nghÞ; thu håi cho NN ®−îc 96.285 m2 ®Êt, trªn 454 triÖu ®ång

vµ 57 tÊn thãc. C«ng t¸c gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çc ®¹i biÓu H§ND x· còng

®−îc çc Ban TTND ®Èy m¹nh vµ thu ®−îc nhiÒu kÕt qu¶ tÝch cùc. Ban TTND

ph−êng 26 (quËn B×nh Th¹nh, Thµnh phè Hå ChÝ Minh) nhËn ®−îc ®¬n tè ço

«ng Phã chñ tÞch UBND ph−êng nhËn hèi lé 50 triÖu ®ång, TTND ®· trùc tiÕp

gÆp ®−¬ng sù, thu thËp çc chøng cø liªn quan, thÊy r»ng viÖc tè ço lµ cã c¨n

cø nªn ®· kiÕn nghÞ víi §¶ng ñy vµ UBND ph−êng xem xÐt gi¶i quyÕt. Sau

khi kiÓm tra, x¸c minh, UBND ph−êng ®· x¸c nhËn hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt

cña «ng Phã chñ tÞch UBND ph−êng lµ cã thËt vµ ®· xö lý kû luËt. ë x· An Bµi

(huyÖn Quúnh Phô, Th¸i B×nh) qua gi¸m s¸t, TTND, ®· ph¸t hiÖn mét ®¹i biÓu

H§ND x· lµ çn bé th−¬ng binh x· héi cña x· cã biÓu hiÖn kh«ng râ rµng vÒ

chi tr¶ tiÒn chÝnh s¸ch; ®· kiÕn nghÞ H§ND vµ UBND kiÓm tra. KÕt qu¶ ®¹i

biÓu ®ã ®· lîi dông chøc vô ®Ó tham « vµ xö lý b»ng h×nh thøc b·i nhiÖm ®¹i

biÓu H§ND, cho th«i c«ng t¸c vµ ph¶i hoµn tr¶ l¹i sè tiÒn ®· biÓn thñ. ë Thõa

Thiªn HuÕ, tõ cuèi n¨m trë l¹i ®©y, TTND ®· ph¸t hiÖn 3.633 vô viÖc vi ph¹m,

72

kiÕn nghÞ CQ kiÓm tra xö lý 3209 vô, chiÕm tû lÖ 88.32%, thu vÒ cho NN

398.923 triÖu ®ång, ®−a h¬n 30.000 m2 ®Êt c«ng bÞ lÊn chiÕm vµo diÖn qu¶n

lý cña NN, xö lý kû luËt hoÆc khiÓn tr¸ch 27 çn bé c¬ së cã vi ph¹m, 1 ng−êi

bÞ khai trõ ra khái §¶ng. HuyÖn Duy Tiªn (Hµ Nam) sau 3 n¨m triÓn khai thùc

hiÖn QCDC, trong c«ng t¸c gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ®èi víi çc ®èi

t−îng chÝnh s¸ch; lùc l−îng TTND ®· ph¸t hiÖn, kiÕn nghÞ xö lý 2 çn bé lµm

c«ng t¸c chi tr¶ chÝnh s¸ch, ®· lîi dông s¬ hë trong qu¶n lý, khai man ®Ó tÝnh

tiÒn phô cÊp cña nh÷ng ®èi t−îng h−ëng chÝnh s¸ch ®· qua ®êi dïng vµo viÖc

¨n tiªu, chi phÝ cho m×nh, ®· khëi tè tr−íc ph¸p luËt vµ thu vÒ cho NN 43 triÖu

®ång; ngoµi ra cßn gi¸m s¸t viÖc thu chi ng©n s¸ch x· vµ kiÕn nghÞ 70 vô chi

kh«ng ®óng nguyªn t¾c, thu vÒ cho NN gÇn 2 tû ®ång. NhiÒu n¬i nh− Cµ Mau,

Hµ TÜnh, Lµo Cai... qua ho¹t ®éng TTND còng ®· kiÕn nghÞ víi CQ xö lý

hµng tr¨m vô viÖc vi ph¹m ph¸p luËt thu vÒ cho NN hµng tû ®ång; nhiÒu n¬i

TTND qua kiÕn nghÞ ®· buéc CQ ph¶i tr¶ l¹i cho nh©n d©n tiÒn thu vÒ ®Êt, thu

vÒ ®iÖn v−ît tréi so víi quy ®Þnh hµng triÖu ®ång. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc qua

ho¹t ®éng cña TTND ®· thùc sù kh¼ng ®Þnh ®−îc uy tÝn, vÞ trÝ vµ tÇm quan

träng cña TTND vµ ®· ®−îc çc ®Þa ph−¬ng tiÕn hµnh tæng kÕt 10 n¨m ho¹t

®éng trong n¨m 2001 trªn ph¹m vi toµn quèc - mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng tù

qu¶n kh«ng thÓ thiÕu ë c¬ së vµ sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¸m s¸t thùc

hiÖn QCDC ë x·.

Tuy nhiªn, vai trß gi¸m s¸t cña MT ë nhiÒu n¬i cßn h¹n chÕ. Tr×nh ®é

çn bé MT cßn non yÕu. Dï QCDC ®· triÓn khai ®−îc h¬n 6 n¨m, nh−ng ë

mét sè n¬i, MT cÊp x· cßn ch−a n¾m v÷ng ®−îc néi dung QC vµ ch−a x¸c

®Þnh ®−îc vai trß, nhiÖm vô cña c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC; mét

sè néi dung gi¸m s¸t cña nh©n d©n cßn yÕu, ®ã lµ: gi¸m s¸t thu chi ng©n s¸ch

x·, gi¸m s¸t viÖc qu¶n lý dông ®Êt ®ai, gi¸m s¸t çc dù ¸n cña NN, nguån tµi

trî cña çc tæ chøc, ç nh©n ®Çu t− trùc tiÕp cho c¬ së vµ gi¸m s¸t kÕt qu¶

thanh tra, kiÓm tra, gi¶i quyÕt çc vô viÖc tiªu cùc, tham nhòng liªn quan ®Õn

çn bé x·. Bëi, ®Ó gi¸m s¸t çc néi dung trªn ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt

73

chÏ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña CQ vµ çc c¬ quan h÷u quan. TTND ®· ®−îc

kiÖn toµn vµ ®i vµo ho¹t ®éng kh¸ tèt, nh−ng mét sè n¬i ho¹t ®éng cßn h×nh

thøc, thµnh lËp ra mµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng yÕu; kh«ng ®−îc tËp huÊn nghiÖp vô

hoÆc cã nh−ng s¬ sµi; kinh phÝ l¹i kh«ng ®¶m b¶o nªn hiÖu qu¶ ch−a cao, ch−a

t−¬ng xøng víi chøc n¨ng cña m×nh. Gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®−îc quy ®Þnh

trong QCDC kh¸ râ vÒ néi dung, ph−¬ng thøc gi¸m s¸t nh−ng ch−a cã c¬ chÕ

rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan, tæ chøc, ç nh©n ph¶i tr¶ lêi vµ xö lý çc

kiÕn nghÞ qua gi¸m s¸t cña nh©n d©n. V× vËy, MT ë c¬ së cßn lóng tóng trong

viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.

2.5. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t kÕt qu¶ vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n

chÕ yÕu kÐm

Nh÷ng mÆt ®−îc.

Qua 6 n¨m triÓn khai x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC, cã thÓ

kh¼ng ®Þnh ®©y lµ mét chñ tr−¬ng hÕt søc ®óng ®¾n, hîp lßng d©n cña §¶ng

vµ NN ta; ®¸p øng kÞp thêi nh÷ng t©m t−, nguyÖn väng, nh÷ng vÊn ®Ó bøc xóc

cña nh©n d©n, nªn ®−îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n ®ång t×nh h−ëng øng.

Thùc hiÖn QCDC ®· lµm chuyÓn biÕn mét b−íc trong nhËn thøc cña çn bé

c«ng chøc, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n vÒ ph¸t huy quyÒn d©n chñ trùc tiÕp cña

nh©n d©n. §Õn nay, ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra"

®· tõng b−íc ®i vµo cuéc sèng [59].

ViÖc thùc hiÖn QCDC ®· cã t¸c dông tÝch cùc trªn tÊt c¶ çc lÜnh

vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, an ninh, quèc phßng cña §P; lµ ®éng lùc quan

träng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ-x· héi §P, ph¸t huy QLC cña nh©n

d©n, kh¬i dËy vµ ph¸t huy nguån lùc vËt chÊt vµ tinh thÇn to lín trong nh©n

d©n ®Ó phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn çc nhiÖm vô x· héi, x©y

dùng céng ®ång d©n c− tù qu¶n ë th«n, b¶n. Qua thùc hiÖn QCDC, nh©n d©n

cßn tÝch cùc tham gia vµo viÖc x©y dùng §¶ng, x©y dùng CQ, MT, çc ®ît

sinh ho¹t chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc vµ ®Þa ph−¬ng.

74

Thùc hiÖn QCDC ®· thóc ®Èy viÖc ®æi míi vµ n©ng cao chÊt

l−îng HTCT ë c¬ së; sù l·nh ®¹o cña çc cÊp ñy §¶ng ph¶i chó träng ®æi míi;

c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña CQ n¨ng ®éng vµ tr¸ch nhiÖm h¬n; ho¹t ®éng

cña MT çc cÊp ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ theo h−íng d©n chñ thùc chÊt h¬n, gÇn

d©n, träng d©n vµ cã tr¸ch nhiÖm víi d©n h¬n. ViÖc thùc hiÖn QCDC ®· t¸c

®éng tèt tíi tinh thÇn ®oµn kÕt néi bé trong §¶ng vµ nh©n d©n; lµm cho mèi

quan hÖ gi÷a §¶ng víi CQ vµ nh©n d©n ngµy cµng ®−îc cñng cè, g¾n bã mËt

thiÕt h¬n; gãp phÇn lµm h¹n chÕ nhiÒu tiªu cùc ë c¬ së.

Thùc hiÖn çc nhiÖm vô cña m×nh theo ChØ thÞ 30 cña Bé ChÝnh

trÞ, MTTQ çc cÊp cµng thÊy râ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ph¶i tham gia tÝch cùc

vµo viÖc tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n, tham gia thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña

QCDC vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QC; HÖ thèng MTTQ

çc cÊp ®· cã nhiÒu ®æi míi vÒ tæ chøc vµ ph−¬ng thøc ho¹t ®éng, nhÊt lµ çc

Ban C«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n phè; qua ®ã vai trß, vÞ trÝ cña

MTTQ ®−îc kh¼ng ®Þnh.

Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n

H¹n chÕ

Trong qu¸ tr×nh triÓn khai vµ thùc hiÖn QCDC ë cÊp x·, mÆc dï ®iÒu

kiÖn ho¹t ®éng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nh−ng MT çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së

®· cã nhiÒu nç lùc, cè g¾ng, võa vËn ®éng nh©n d©n ph¸t huy QLC, võa thùc

hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t theo quy ®Þnh, võa phèi hîp víi CQ cïng cÊp tæ chøc

thùc hiÖn QC, qua ®ã ®· kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ trÝ, vai trß cña MT.

Tuy nhiªn, c«ng t¸c MÆt trËn Tæ quèc tham gia thùc hiÖn Quy chÕ d©n

chñ cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, vÉn cßn tån t¹i mét sè khã kh¨n, ch−a ®¹t kÕt qu¶

nh− mong muèn. §ã lµ:

Mét sè cÊp ñy §¶ng, CQ, MTTQ vÉn ch−a nhËn thøc ®Çy ®ñ ý

nghÜa, môc ®Ých, ®éng lùc vµ nh÷ng t¸c dông to lín cña viÖc thùc hiÖn d©n chñ

75

trùc tiÕp, nªn ch−a th−êng xuyªn quan t©m chØ ®¹o, rót kinh nghiÖm, còng nh−

theo dâi, kiÓm tra, ®«n ®èc, gi¸m s¸t th−êng xuyªn viÖc thùc hiÖn QCDC.

ViÖc triÓn khai tæ chøc thùc hiÖn QCDC chØ ®−îc chó träng ë

giai ®o¹n míi triÓn khai; thêi gian sau ®ã nhÊt lµ sau khi tiÕn hµnh s¬ kÕt 3

n¨m thùc hiÖn QC th× ë nhiÒu n¬i cßn bu«ng láng, thiÕu ®«n ®èc kiÓm tra viÖc

thùc hiÖn QC. ë nhiÒu n¬i, nh÷ng kÕt qu¶ sau 6 n¨m thùc hiÖn QC kh«ng cã

nhiÒu thay ®æi so víi sau khi s¬ kÕt 3 n¨m. ë mét sè n¬i, Ban chØ ®¹o thùc

hiÖn QC ë cÊp huyÖn, cÊp x· ho¹t ®éng cßn yÕu, chËm ®−îc kiÖn toµn cñng

cè, nhÊt lµ sau §¹i héi §¶ng bé çc cÊp vµ bÇu cö.

NhiÒu n¬i, viÖc g¾n thùc hiÖn QCDC víi c¶i çch hµnh chÝnh,

söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc hµnh chÝnh lµm cßn chËm; x©y dùng

h−¬ng −íc vµ quy −íc còng cßn chËm; thËm chÝ cã nhiÒu n¬i ®Õn nay vÉn

ch−a x©y dùng ®−îc h−¬ng −íc, quy −íc hoÆc ®· x©y dùng nh−ng ch−a ®−îc

cÊp huyÖn phª chuÈn. ViÖc thùc hiÖn QCDC g¾n víi x©y dùng HTCT theo tinh

thÇn NghÞ quyÕt TW5 nhiÒu n¬i chuyÓn biÕn chËm. §éi ngò çn bé c¬ së cßn

nhiÒu yÕu kÐm, võa thiÕu l¹i võa yÕu vÒ tr×nh ®é chÝnh trÞ, chuyªn m«n nghiÖp

vô; n¨ng lùc tæ chøc thùc tiÔn h¹n chÕ còng lµ nh÷ng c¶n trë kh«ng nhá trong

qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC.

Cßn nhiÒu mèi quan hÖ c«ng t¸c trong HTCT ë c¬ së ch−a ®−îc x©y

dùng thµnh c¬ chÕ, quy chÕ. Mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn trong MT ®Ó

thùc hiÖn çc kh©u cña QCDC còng ch−a cã sù phèi hîp vµ thèng nhÊt hµnh

®éng chÆt chÏ. Nªn cã ®oµn thÓ kh«ng râ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc

tham gia thùc hiÖn QC, do ®ã ch−a t¹o thµnh søc m¹nh cña MT ë c¬ së.

MT ë mét sè n¬i cßn tham gia ch−a th−êng xuyªn vµ ch−a chñ

®éng phèi hîp víi CQ trong viÖc thùc hiÖn QC; c«ng t¸c tuyªn truyÒn cßn

ch−a s©u; ho¹t ®éng gi¸m s¸t cßn h×nh thøc; viÖc lång ghÐp çc cuéc vËn

®éng, çc phong trµo vµo viÖc thùc hiÖn QC cã n¬i cßn lóng tóng, ch−a hiÖu

qu¶. Ho¹t ®éng cña TTND ë mét sè n¬i cßn lóng tóng vµ h×nh thøc. Cô thÓ lµ

76

- C«ng t¸c tuyªn truyÒn cña MTTQ ë nhiÒu n¬i cßn mang tÝnh h×nh

thøc, ch−a chñ ®éng nªn hiÖu qu¶ ch−a cao. Mét sè n¬i cã biÓu hiÖn ®èi phã,

lµm l−ít, cho qua ®Ó b¸o ço, thiÕu s¸ng t¹o v× vËy néi dung kh«ng s©u vµ

kh«ng ®Çy ®ñ, ch−a ®ñ søc hÊp dÉn ®Ó thu hót nh©n d©n. Mét sè n¬i l¹i thÊy

do ph¶i thùc hiÖn nhiÒu néi dung, çi g× còng c¶m thÊy khã, lóng tóng, cã t−

t−ëng û l¹i, chê h−íng dÉn cña cÊp trªn míi thùc hiÖn.

- Sù phèi hîp gi÷a MTTQ vµ çc tæ chøc thµnh viªn víi CQ tõng n¬i,

tõng lóc cßn thiÕu chÆt chÏ, ch−a th−êng xuyªn; vÉn cßn mét sè néi dung

chÝnh quyÒn Ýt quan t©m phèi hîp thùc hiÖn; nhiÒu néi dung cã khuynh h−íng

phã th¸c cho MT.

- C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña MTTQ nh×n toµn côc cßn rÊt yÕu,

MT, çc ®oµn thÓ còng ch−a lµm trßn chøc n¨ng vËn ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cÇn

thiÕt ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn kiÓm tra, gi¸m s¸t. Ban TTND ®· ®−îc kiÖn

toµn vµ ®i vµo ho¹t ®éng kh¸ tèt, nh−ng nhiÒu n¬i ho¹t ®éng cßn h×nh thøc,

thµnh lËp ra mµ hiÖu qu¶ cßn rÊt thÊp; nghiÖp vô kh«ng ®−îc tËp huÊn hoÆc cã

nh−ng s¬ sµi; kinh phÝ l¹i kh«ng b¶o ®¶m nªn hiÖu qu¶ ch−a cao, ch−a t−¬ng

xøng víi chøc n¨ng cña m×nh.

Thùc hiÖn gi¸m s¸t nh©n d©n cña MT ®èi víi ho¹t ®éng cña c¬ quan

NN, ®¹i biÓu d©n cö, çn bé c«ng chøc NN vµ ®èi víi CQ ë c¬ së trong nh÷ng

n¨m qua ®· cã mét sè kÕt qu¶ b−íc ®Çu thÓ hiÖn qua nh÷ng ph¸t hiÖn, kiÕn

nghÞ hîp t×nh, hîp lý cña MT vµ ®−îc CQ çc cÊp, ®Æc biÖt lµ CQ ë c¬ së tiÕp

thu, ®−îc nh©n d©n hoan nghªnh, nh−ng ®¸nh gi¸ kh¸ch quan th× viÖc gi¸m s¸t

cña MT cßn nhiÒu h¹n chÕ, tån t¹i vµ cã thÓ nãi ®©y lµ kh©u yÕu nhÊt cña MT

hiÖn nay mµ cã thÓ nªu mét çch kh¸i qu¸t lµ:

Mét lµ, cã thª thÊy r»ng, nh÷ng quy ®Þnh vß gi¸m s¸t cña MT trong

HiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ çc v¨n bn quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c míi chñ yÕu lµ

nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh chÊt chung, vµ chñ yÕu quy ®Þnh quyÒn n¨ng

gi¸m s¸t, ch-−a c· nh÷ng quy ®Þnh c« thã vµ ®Çy ®ñ vß tr¸ch nhiÖm, c châ,

77

hËu qu ph¸p lý, cßng nh−- nh÷ng ®ißu kiÖn ®m bo cho ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña

MT. Ngay trong LuËt MTTQ t¹i §ißu 2 vµ §ißu 12 cßng mÝi quy ®Þnh c· týnh

ch£t nguyªn t¾c vß môc ®Ých gi¸m s¸t, ®èi t−îng, h×nh thøc gi¸m s¸t vµ mét

sè c¬ chÕ tr¶ lêi kiÕn nghÞ gi¸m s¸t cña MT ®Ìi vÝi ho¹t ®Ðng cña c quan NN,

®¹i biãu d©n cö vµ çn bÐ, c«ng chøc NN. Nhißu nÐi dung quan träng trong

nhiÖm v« gi¸m s¸t cña MT ch−-a ®-−îc quy ®Þnh c« thã nh−- viÖc phÌi hîp

tham gia çc ®oµn gi¸m s¸t cña QuÌc hÐi, HÐi ®ång d©n tÐc, çc UB cña QuÌc

hÐi, Chýnh phñ, çc BÐ, H§ND çc c£p th× tr¸ch nhiÖm, quyßn h¹n cña MT

bao gåm nh÷ng v£n ®ß g×, hËu qu ph¸p lý cña çc phn biÖn, kiân nghÞ cña MT

®ân ®©u ch−-a ®−-îc quy ®Þnh r©. NhiÒu lÜnh vùc bøc xóc nh©n d©n cã nhiÒu ý

kiÕn nh−ng ch−a cã c¬ chÕ cô thÓ ®Ó gi¸m s¸t, nh− gi¸m s¸t çc ch−¬ng tr×nh,

dù ¸n do NN ®Çu t− trùc tiÕp t¹i x·, thu, chi ng©n s¸ch x·, thu chi çc lo¹i quÜ,

çc kho¶n ®ãng gãp cña d©n, gi¸m s¸t ®¹i biÓu H§ND, çn bé, c«ng chøc v.v...

MÆt kh¸c, trong çc v¨n bn ph¸p luËt cßn thiâu nh÷ng quy ®Þnh c« thã

vß tr¸ch nhiÖm cña çc c quan NN trong viÖc gii quyât, tr lªi nh÷ng ph¸t hiÖn,

kiân nghÞ cña MT vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®¸p øng çc ®ißu kiÖn cÇn thiât

cho ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña MT. Do ®·, ch£t l−îng vµ hiÖu qu ho¹t ®Ðng gi¸m

s¸t cña MT cßn r£t th£p, ch−-a ®¸p øng mong ®îi vµ nh÷ng ®ßi h¸i cña d©n.

Qua ®· cho th£y, QLC trªn thïc tâ cña nh©n d©n trong viÖc tham gia qun lý

x· hÐi vµ kiãm so¸t quyßn lïc NN cßn ch−-a ®−-îc nhißu, ®ång thªi vÐn cßn

nguy c vµ kh n¨ng thïc tâ lµm tha ho¸, biân d¹ng quyßn lïc NN, vi ph¹m

QLC cña nh©n d©n, cßng nh−- tÖ tham nhòng, quan liªu, cöa quyßn, h¸ch dÞch

trong bÐ m¸y vµ çn bÐ, c«ng chøc NN, trong ®ã cã cÊp c¬ së.

Hai lµ, ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña MT trong thïc tâ cßn h×nh thøc, hiÖu

qu ph¸p lý ch−-a cao, nhißu ®ß xu£t, kiân nghÞ cña MT ch−-a ®-−îc c¬ quan

NN, CQ ë c¬ së vµ çc cÊp xem x§t, gii quyât vµ tr¶ lêi, mÆc dï ë mét sè lÜnh

vùc ®· cã qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

78

Ba lµ, ph¹m vi ®Ìi t−-îng bÞ gi¸m s¸t trong thïc tâ cña MT cßn ch−-a

®Çy ®ñ, ch−-a toµn diÖn, thËm chý lµ b¸ trÌng. MT mÝi chñ yâu tham gia gi¸m

s¸t ®−îc mét sè ho¹t ®Ðng cña c quan CQ, cßn ®Ìi vÝi ho¹t ®Ðng cña c quan d©n

cö vµ t-− ph¸p th× ch−-a ®−-îc bao nhiªu.

Bèn lµ, c-−ªng ®Ð çc ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t ch−-a ®-−îc quan t©m thïc

hiÖn th−ªng xuyªn, liªn t«c. Thïc tâ cho th£y gi¸m s¸t lµ mÐt nhiÖm v« c¬

b¶n cña MT nh»m tËp hîp, x©y dïng khÌi ®¹i ®oµn kât toµn d©n, ph¸t huy

QLC cña d©n, tham gia x©y dùng CQ nh−ng ®©y l¹i lµ mÐt nhiÖm v« r£t kh·

kh¨n, phøc t¹p, thËm chý lµ "r£t tâ nhÞ" trong quan hÖ chýnh trÞ - x· hÐi gi÷a

çc c quan, çc ç nh©n trong HTCT. V× vËy, dï lµ mÐt nhiÖm v« c¬ b¶n, mÐt

kh©u yâu cña MT, nh−-ng ch−-a thïc sï ®−-îc sï quan t©m chØ ®¹o, ®«n ®Ìc

th−-ªng xuyªn cña Ban th-−ªng trïc MT çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së.

N¨m lµ, thùc hiÖn quyßn gi¸m s¸t cña MT ch−-a m¹nh mÏ vµ ch−-a

thã hiÖn ®ãng vµ ®Çy ®ñ quyßn lïc cña nh©n d©n. Bn th©n MT cßng kh«ng

tr¸nh kh¸i thiâu s·t nh−-: nhËn thøc vÒ gi¸m s¸t cßn ch−a ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c,

xem nhÑ quyßn gi¸m s¸t cña chýnh m×nh, n·i nhißu lµm ýt, ho¹t ®Ðng gi¸m

s¸t ®«i khi chØ g·i gän trong ho¹t ®Ðng cña UBMT, ch−-a l«i k§o, ph¸t huy

tæng hîp søc m¹nh çc tæ chøc thµnh viªn tham gia ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t, cßn nÐ

tr¸nh ng¹i va ch¹m vÝi çc c quan NN...

Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ vµ yÕu kÐm

Nh×n mét çch kh¸i qu¸t, nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i vµ

khã kh¨n ®èi víi viÖc MT tham gia thùc hiÖn QCDC th× bªn c¹nh nh÷ng

nguyªn nh©n kh¸ch quan nh−: do c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, nh©n d©n bÞ cuèn

hót vµo çc ho¹t ®éng lµm ¨n kinh tÕ, v× thÕ hä Ýt quan t©m tíi çc ho¹t ®éng

®oµn thÓ; th× mét nguyªn nh©n quan träng lµ tõ phÝa çc c¬ quan MTTQ vµ

çc ®oµn thÓ. §ã lµ do n¨ng lùc tr×nh ®é cña ®éi ngò çn bé MTTQ, nhÊt lµ

çn bé MT c¬ së cßn yÕu, tuæi ®êi l¹i cao (phÇn nhiÒu lµ çc cô ®· nghØ h−u);

mét sè n¬i nhËn thøc cña cÊp uû §¶ng vÒ c«ng t¸c MTTQ cßn ch−a ®óng;

79

nhiÒu n¬i çc tµi liÖu phôc vô cho c«ng t¸c MT ë c¬ së hÕt søc thiÕu thèn. VÊn

®Ò gi¸m s¸t cña MT vÉn ch−a cã mét c¬ chÕ ®Çy ®ñ, râ rµng vµ cô thÓ. V× thÕ

®· g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña çc c¬ quan MTTQ nãi chung vµ

c«ng t¸c MTTQ tham gia thùc hiÖn QCDC ë x·, ph−êng, thÞ trÊn nãi riªng ®ßi

hái ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc trong thêi gian tíi.

Nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng MTTQ cã nhiÒu h¹n chÕ, khã

kh¨n, tån t¹i trong tham gia thùc hiÖn QCDC, nhÊt lµ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña

MT nãi chung vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QCDC nãi riªng nh− ®· nªu trªn cã

thÓ nªu kh¸i qu¸t lµ:

Mét lµ, nßn kinh tâ thÞ tr−-ªng ®Þnh h−-Ýng XHCN mµ §ng, NN vµ

nh©n d©n ta ®ang x©y dïng mÝi ë vµo giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triãn.

Do ®· ch−-a bÐc lÐ vµ ph¸t huy ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc ®iãm vµ bn ch£t cña n·

trong ®ªi sÌng chýnh trÞ - x· hÐi. Kh n¨ng gii ph·ng vµ ph¸t triãn lïc l−îng sn

xu£t cña nßn kinh tâ cßn h¹n châ, QLC vß kinh tâ cña nh©n d©n cßn ch−-a ®-

−îc ph¸t huy, "cæ phÇn kinh tâ" cña ®¹i ®a sÌ nh©n d©n lao ®Ðng tham gia vµo

viÖc qun lý, ph¸t triãn sn xu£t... chiâm tû träng ch-−a cao. Chýnh nh÷ng ®ißu

kiÖn kinh tâ ®· ®· c· t¸c ®Ðng vµ nh h−-ëng kh«ng nh¸ ®ân viÖc ®æi mÝi vµ

hoµn thiÖn HTCT; ®ân tÌc ®Ð ci çch thÓ chÕ, c¶i çch hµnh chýnh; ®ân viÖc

x©y dïng, hoµn thiÖn NN ph¸p quyßn XHCN; ®ång thªi nh h−ëng ®ân viÖc

ph¸t huy QLC cña nh©n d©n trong ®ªi sÌng chýnh trÞ, trong viÖc tham gia

gi¸m s¸t, kiãm so¸t ho¹t ®Ðng cña c quan NN, çn bÐ c«ng chøc NN, dï lµ

gi¸m s¸t trïc tiâp hay qua MT vµ çc ®oµn thã cña m×nh.

Hai lµ, nh×n mÐt çch tæng thã th× ®ißu kiÖn kinh tâ - x· hÐi cña n−Ýc ta

cßn ë tr×nh ®Ð th£p, tr×nh ®Ð d©n trý th£p k×m theo ®· lµ sï nh h−ëng cña nßn

kinh tâ vµ nßn hµnh chýnh quan liªu bao c£p trong ®ªi sÌng x· hÐi cßn t−-ng

®Ìi lÝn. V× vËy ®· lµm cho tr×nh ®Ð d©n chñ cña çn bÐ, ®ng viªn vµ nh©n d©n

cßn th£p. Trong thïc tâ, mçi çn bÐ, ®ng viªn hÇu nh−- ch−-a quan t©m ®Çy

®ñ ®ân viÖc ph¸t huy vai trß lµm chñ cña d©n th«ng qua MT vµ çc ®oµn thã

80

cña m×nh. MÆc dï ®· c· nh÷ng chñ tr−-ng cña §ng, ph¸p luËt cña NN quy

®Þnh vß chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT, nh−-ng çc chñ tr-−ng, ®−ªng lÌi vµ çc

chýnh s¸ch ph¸p luËt mÝi chñ yâu ®ß ra nh÷ng chøc n¨ng chung, nguyªn t¾c

chung chø ch−-a quy ®Þnh c« thã, r© rµng vµ ®Çy ®ñ vß chøc n¨ng gi¸m s¸t cña

MT. Do vËy, kh«ng ýt çn bÐ, c«ng d©n kh«ng biât lµ MT c· chøc n¨ng nhiÖm

v« gi¸m s¸t mµ chØ hiãu MT lµ tæ chøc chuyªn lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn

®Ðng quyªn gãp, ®oµn kât nh©n d©n vµ lµm tâ thiÖn.

Ba lµ, §ng cÐng sn lµ ng-−ªi l·nh ®¹o NN, MT vµ toµn x· hÐi. §©y lµ

mÐt t£t yâu kh¸ch quan, x§t c vß ph−ng diÖn thïc ti¤n lÞch sö lÐn ph−ng diÖn

ph¸p lý. Do vËy, vai trß cña §ng, cô thÓ lµ c£p uû §ng ®Ìi vÝi viÖc l·nh ®¹o

®æi mÝi HTCT; ®Ìi vÝi viÖc l·nh ®¹o NN vµ l·nh ®¹o MT gi¸m s¸t, kiãm so¸t

quyßn lïc NN lµ r£t quan träng. §ißu ®· g·p phÇn quan träng mang týnh

quyât ®Þnh tr−íc hÕt n©ng cao ®Þa vÞ l·nh ®¹o cña §¶ng, ®ân viÖc n©ng cao vÞ

trý, vai trß cña MT trong ®ªi sÌng chýnh trÞ - x· hÐi, cßng nh−- gãp phÇn n©ng

cao ch£t l-−îng, hiÖu qu ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña c¬ quan quyÒn lùc NN.

Trong c«ng cuÐc ®æi mÝi, §ng ta ®· quan t©m nhißu hn ®ân viÖc l·nh

®¹o vµ ph¸t huy vai trß cña MT trong ®ªi sÌng x· hÐi, thã hiÖn qua nhißu nghÞ

quyât, chØ thÞ cña §ng vß §¹i ®oµn kât d©n tÐc vµ vß MT d©n tÐc thÌng nh£t,

g·p phÇn t¨ng c−-ªng vai trß l·nh ®¹o cña §ng ®Ìi vÝi khÌi ®¹i ®oµn kât toµn

d©n vµ n©ng cao mÐt b−-Ýc vÞ trý, vai trß cña MT trong hÖ thÌng chýnh trÞ. Bªn

c¹nh nh÷ng mÆt tiân bÐ, tých cïc, trong thïc tâ hiÖn nay vÐn tån t¹i mÐt sÌ

®iãm b£t cËp khi thïc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT ®Ìi vÝi ho¹t ®Ðng cña

çc c quan NN, ®· lµ:

- NhËn thøc cña kh«ng ýt c£p uû §ng vß vÞ trý, vai trß, chøc n¨ng,

nhiÖm v« cña MT cßn ch−-a ®Çy ®ñ, ch−-a toµn diÖn vµ ch−-a ngang tÇm vÝi

nhiÖm v« çch m¹ng trong giai ®o¹n mÝi, nhÊt lµ nhËn thøc vÒ vai trß ph¶n

biÖn vµ gi¸m s¸t cña MTTQ. Kh«ng ýt c£p uû §ng vµ çn bÐ, ®ng viªn cßn

81

coi nhÑ c«ng t¸c MT. Nhißu c£p uû §ng bÌ trý çn bÐ kh«ng thých hîp, do ®·

®· h¹n châ t¸c d«ng vµ hiÖu qu ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña MT çc c£p.

- Nhißu c£p uû §ng cßn ch−-a quan t©m ®ân viÖc gi¸o d«c, kiãm tra,

®«n ®Ìc ®ng viªn g-−ng mÐu thïc hiÖn çc Ch-−ng tr×nh hµnh ®Ðng chung cña

MT ®· ®-−îc çc thµnh viªn hiÖp th−¬ng tho¶ thuËn th«ng qua, ®Æc biÖt lµ çc

ch−-ng tr×nh liªn quan ®ân chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT.

Bèn lµ, tr¸ch nhiÖm cña hÖ thÌng NN:

- QuÌc hÐi vµ çc c quan cña QuÌc hÐi cßn chËm trong viÖc thã châ

ho¸ çc quan ®iãm cña §ng vß MT vµ chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT. ChÝnh

phñ, Toµ ¸n, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao còng ch−a cô thÓ ho¸ thµnh c¬

chÕ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®Ó thùc hiÖn trªn çc lÜnh vùc mµ ph¸p luËt qui

®Þnh MTTQVN cã quyÒn gi¸m s¸t. Do vËy hiÖn nay cßn thiâu mÐt hÖ thÌng

v¨n bn ph¸p luËt quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ r© rµng vß nÐi dung, h×nh thøc, c¬ châ

vµ hiÖu qu ph¸p lý gi¸m s¸t cña MT.

- Trong çc v¨n bn ph¸p luËt ®ßu quy ®Þnh çc c quan NN ®m bo çc

®ißu kiÖn cÇn thiât cho ho¹t ®Ðng cña MT ®¹t hiÖu qu. Nh-−ng trong thïc tâ

®ißu kiÖn vµ kinh phý ho¹t ®Ðng cña MT çc c£p, nh£t lµ c£p c së hiÖn nay

cßn r£t nhißu kh· kh¨n. Ng©n s¸ch ho¹t ®Ðng cña MT ch−-a ®−-îc thïc hiÖn

theo hÖ thÌng däc, mµ vÐn theo c châ "xin - cho", ph« thuÐc vµo c quan NN,

nh£t lµ c quan hµnh ph¸p. Do vËy, ho¹t ®Ðng cña MT kh«ng thã ph¸t huy

®ãng vµ ®Çy ®ñ chøc n¨ng, nhiÖm v« cña m×nh, gi¸m s¸t ho¹t ®Ðng cña çc c

quan NN, ®¹i biÓu d©n cö vµ çn bÐ, c«ng chøc NN.

- C«ng t¸c tuyªn truyßn, phæ biân gi¸o d«c ph¸p luËt trong nh©n d©n cña

çc c quan NN cßn h¹n châ, nh£t lµ tuyªn truyßn vß MT vµ chøc n¨ng nhiÖm v«

gi¸m s¸t cña MT. V× vËy, mÆc dï MT lµ tæ chøc liªn minh chýnh trÞ, n¬i thÓ hiÖn

ý chý, nguyÖn väng cña çc tÇng lÝp nh©n d©n nh−ng trong thïc tâ nh÷ng hiãu

biât cña nh©n d©n vß MT, vß vÞ trý, vai trß cña MT trong HTCT cßn r£t h¹n châ,

thËm chý nhißu ng-−ªi ch−-a hiãu vai trß, vÞ trÝ, nhiÖm vô cña MT.

82

N¨m lµ, tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc MT:

- Ban th-−ªng trïc MT cßn thiâu sï quan t©m, ®Çu t-−, nghiªn cøu vµ

chØ ®¹o th−-ªng xuyªn ®Ìi vÝi nhiÖm v« gi¸m s¸t cña MT. Thïc tâ cho th£y,

gi¸m s¸t tuy lµ mÐt nhiÖm v« quan träng nh-−ng l¹i lµ mÐt nhiÖm v« kh· kh¨n,

phøc t¹p. Trong HTCT n−-Ýc ta, gi¸m s¸t (dï lµ gi¸m s¸t mang týnh c«ng

quyßn hay gi¸m s¸t mang týnh nh©n d©n) vÝi t−- çch lµ mÐt ph−-ng thøc thïc

thi quyßn lïc cña nh©n d©n cßn ch-−a ®-−îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ vµ triãn khai

c· hiÖu qu trong viÖc thiât kâ, vËn hµnh cña HTCT. MÆt kh¸c, do tr×nh ®Ð ph¸t

triãn kinh tâ - x· hÐi vµ tr×nh ®Ð d©n trý ch−-a cao nªn nh÷ng ®ßi h¸i vµ yªu

cÇu vß QLC th«ng qua chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT ®Ìi vÝi ho¹t ®Ðng cña c

quan NN ch−-a trë thµnh -c«ng viÖc th−ªng xuyªn, ¸p lïc cña d©n, cña çc

thµnh viªn trong MT ®Ìi vÝi v£n ®ß nµy cßng ch−-a m¹nh mÏ.

- MT cßn thiâu sï chñ ®Ðng phÌi hîp th-−ªng xuyªn vÝi çc c quan NN

vµ sï phÌi hîp thÌng nh£t hµnh ®Ðng vÝi çc thµnh viªn. Ho¹t ®Ðng cña MT

n·i chung vµ ho¹t ®Ðng gi¸m s¸t cña MT n·i riªng chØ cÐng h−-ëng søc m¹nh

vµ ph¸t huy hiÖu qu m¹nh mÏ khi MT x©y dïng vµ hoµn thiÖn çc quy châ

phÌi hîp vÝi çc c quan NN ®ång thªi t¹o ®-−îc c châ phÌi hîp thÌng nh£t

hµnh ®Ðng gi÷a çc tæ chøc thµnh viªn trong MT. Nâu kh«ng c· nh÷ng quy

châ vµ c châ phÌi hîp th× ho¹t ®Ðng cña MT sÏ trë lªn lÎ loi, kh«ng ph¸t huy

®-−îc søc m¹nh cña tæ chøc liªn minh chýnh trÞ, kh«ng cßn lµ c së chýnh trÞ

cña CQ nh©n d©n vµ xa rªi týnh ch£t nh©n d©n.

- Do nh÷ng h¹n châ trong çch bÌ trý çn bÐ MT cña çc c£p uû §ng

vµ do m«i tr−-ªng, ®ißu kiÖn, kinh phý ho¹t ®Ðng h¹n châ cña MT v× vËy nh×n

tæng quan c· thã nhËn th£y r»ng: tr×nh ®Ð, n¨ng lïc ®Ði ngß çn bÐ MT cßn

nhißu h¹n châ; bn lÜnh chýnh trÞ cña çn bÐ nh×n chung ch−-a cao, ch−-a t−ng

xøng yªu cÇu thªi kó mÝi n·i chung vµ ch−-a ®¸p øng yªu cÇu cña ho¹t ®Ðng

gi¸m s¸t n·i riªng.

83

- SÌ l−-îng çn bÐ qu¸ ýt, kh«ng ®m bo ®¸p øng hiÖu qu cao çc chøc

n¨ng, nhiÖm v« cña MT, ®Æc biÖt lµ chøc n¨ng gi¸m s¸t - mÐt chøc n¨ng r£t

quan träng cña MT trong HTCT n-−Ýc ta;

- UBTWMTTQVN ch−-a c· c châ ®ã khai th¸c c· hiÖu qu ho¹t ®Ðng cña

çc HÐi ®ång t−- v£n. MÆc dï hiÖn nay, ë c£p Trung −ng c· tÝi 8 HÐi ®ång t−-

v£n, quy t« ®-−îc nhißu chuyªn gia gi¸i vµ nhißu nhµ khoa häc, nhµ qun lý, nhµ

ho¹t ®Ðng thïc tiÏn c· chuyªn m«n tham gia, nh−-ng do ch−-a c· châ ®Ð ®·i ngÐ

tho ®¸ng vµ châ ®Ð lµm viÖc khoa häc ®Ìi vÝi çc thµnh viªn HÐi ®ång t−- v£n

nªn ho¹t ®Ðng cña çc HÐi ®ång ch−-a ph¸t huy ®-−îc ch£t l-−îng hiÖu qu, cßn

mang týnh h×nh thøc "xu©n thu nhÞ kó" vµ g©y sï l·ng phý trý tuÖ r£t lÝn ph«c v«

cho ho¹t ®Ðng chung cña MT.

2.6. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi vai

trß cña MTTQ ViÖt Nam trong thùc hiÖn QCDC ë c¬ së

2.6.1. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm

Qua 6 n¨m tham gia thùc hiÖn QCDC cña MTTQ çc cÊp, cã thÓ rót ra

mét sè kinh nghiÖm sau:

Mét lµ, ph¶i tæ chøc qu¸n triÖt, tËp huÊn thËt s©u s¾c çc chñ tr−¬ng

cña §¶ng, NN, cña MTTQ c¶ ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng vÒ x©y dùng vµ thùc

hiÖn QCDC cho ®éi ngò çn bé lµm c«ng t¸c MT; nhÊt lµ víi çn bé MT c¬

së; nh»m n©ng cao nhËn thøc vÒ d©n chñ, võa lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc cña

çch m¹ng; võa lµ kh©u träng yÕu hiÖn nay, nh»m ®éng viªn søc m¹nh çc

tÇng líp nh©n d©n v−ît qua khã kh¨n, thö th¸ch, thùc hiÖn çc nhiÖm vô çch

m¹ng, ®Èy lïi tiªu cùc, suy tho¸i, x©y dùng §¶ng, CQ, MT vµ çc ®oµn thÓ ë

c¬ së v÷ng m¹nh. BiÖn ph¸p ®Ó n©ng cao nhËn thøc lµ ph¶i biªn so¹n thµnh bµi

gi¶ng ®−a vµo ch−¬ng tr×nh gi¶ng d¹y trong çc tr−êng §¶ng, tr−êng qu¶n lý

NN, tr−êng ®µo t¹o, båi d−ìng cña MT vµ çc ®oµn thÓ. §ång thêi ph¶i cã sù

h−íng dÉn, kiÓm tra, ®«n ®èc, chØ ®¹o s¸t sao, th−êng xuyªn cña UBMTTQ

84

cÊp trªn vµ sù quan t©m cña cÊp uû §¶ng, CQ cïng cÊp trong c«ng t¸c MTTQ

tham gia x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC.

Hai lµ, çc cÊp ñy §¶ng ph¶i th−êng xuyªn quan t©m l·nh ®¹o,

chØ ®¹o, kiÓm tra, h−íng dÉn viÖc triÓn khai vµ thùc hiÖn QC. §Ó thùc hiÖn çc

quan ®iÓm cña §¶ng trong ChØ thÞ 30, çc quy ®Þnh trong çc QCDC cÇn ph¶i

ban hµnh rÊt nhiÒu v¨n b¶n cô thÓ thµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é th× míi

biÕn thµnh hiÖn thùc ®−a vµo cuéc sèng thùc hiÖn. Do ®ã, çc Ban chØ ®¹o tõ

Trung −¬ng ®Õn c¬ së ph¶i x©y dùng danh môc çc v¨n b¶n cÇn ban hµnh ë

tõng cÊp ®Ó yªu cÇu çc c¬ quan, tæ chøc so¹n th¶o ban hµnh. MÆt kh¸c, ph¶i

h×nh thµnh çc chuyªn ®Ò nghiªn cøu, tæng kÕt thùc tiÔn vµ lý luËn vÒ d©n chñ

trùc tiÕp, vÒ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn çc kh©u cña QCDC, vÒ ®æi míi sù l·nh

®¹o cña §¶ng ®èi víi CQ, MTTQ vµ çc ®oµn thÓ.

Ba lµ, ®Ó d©n chñ trùc tiÕp tõng b−íc ®−îc më réng ®Õn víi çc

lo¹i h×nh c¬ së, ®Õn víi ng−êi d©n, th× ng−êi ®øng ®Çu CQ, çc c¬ quan NN,

çc tæ chøc kinh tÕ ph¶i trùc tiÕp triÓn khai thùc hiÖn çc ®iÒu ®· ®−îc quy

®Þnh trong çc QCDC ë çc kh©u c«ng khai - d©n chñ - gi¶i quyÕt vµ tr¶ lêi

çc kiÕn nghÞ cña d©n nh− ®· nªu ë phÇn trªn, mÆt kh¸c ph¶i ban hµnh ®Çy ®ñ

çc lo¹i quy chÕ cô thÓ trong c¬ quan, tæ chøc, ®¬n vÞ ®Ó thùc hiÖn QCDC.

Thùc hiÖn tiÕp d©n, ®èi tho¹i víi d©n, gi¶i quyÕt kÞp thêi çc kiÕn nghÞ, khiÕu

n¹i, tè ço cña c«ng d©n [57].

Bèn lµ, ph¶i x©y dùng ®−îc ®éi ngò çn bé MT c¬ së ®ñ m¹nh, cã t©m

huyÕt vµ cã kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ ph¸p luËt. ChØ cã nh− vËy míi cã kh¶ n¨ng

hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô cña MT nãi chung còng nh− nhiÖm vô cña MTTQ

trong viÖc tham gia thùc hiÖn QCDC nãi riªng. Chó träng c«ng t¸c tËp huÊn,

båi d−ìng çn bé MT.

N¨m lµ, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn çc néi dung cña QCDC, ph¶i

®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn, liªn tôc kh«ng lµm l−ít, lµm véi, mµ ph¶i kiªn

tr×; nªn lÊy viÖc tæ chøc nh÷ng viÖc lµm cô thÓ thay thÓ cho c«ng t¸c tuyªn

85

truyÒn, phæ biÕn th«ng th−êng. MT çc cÊp cÇn th−êng xuyªn bæ sung, cñng

cè thªm nhËn thøc chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN vÒ vÊn

®Ò nµy. Thùc tÕ cho thÊy trong çc cuéc häp d©n, ng−êi d©n th−êng quan t©m

tíi çc vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp tíi quyÒn lîi cña m×nh nh−: c«ng t¸c ®Òn bï

gi¶i phãng mÆt b»ng, viÖc hç trî ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh, çc chÝnh s¸ch

thuÕ cña NN, thu chi çc kho¶n ®ãng gãp cña d©n... Nh÷ng cuéc häp nh− vËy

sÏ thu hót ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia, cßn çc cuéc häp kh¸c th× tû lÖ ®¹t rÊt

thÊp. V× vËy, ngoµi ph−¬ng ph¸p vËn ®éng truyÒn thèng, MT çc cÊp, nhÊt lµ

cÊp c¬ së cÇn lång ghÐp çc néi dung ch−¬ng tr×nh cã liªn quan ®Õn ®êi sèng

nh©n d©n mét çch hµi hoµ sinh ®éng, cã søc hÊp dÉn h¬n vµo trong çc cuéc

häp; qua ®ã thu hót ®−îc ®«ng ®¶o nh©n d©n tham gia. Ph¶i lång ghÐp çc néi

dung d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra trong çc phong trµo, çc cuéc

vËn ®éng, nhÊt lµ cuéc vËn ®éng: toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n

ho¸ ë khu d©n c− ®Ó ph¸t huy QLC trùc tiÕp cña d©n vµ d©n chñ ®¹i diÖn

th«ng qua ho¹t ®éng cña MT çc cÊp [58].

S¸u lµ, UBMTTQ çc cÊp cÇn ph¶i x©y dùng çc kÕ ho¹ch, QC ®Ó phèi

hîp víi H§ND vµ UBND trong viÖc tham gia thùc hiÖn QCDC sao cho phï

hîp víi ®iÒu kiÖn, ®Æc ®iÓm cña tõng ®Þa ph−¬ng, trong ®ã cã nªu râ nhiÖm vô

cña tõng bªn. §Þnh kú cã s¬ kÕt, tæng kÕt ho¹t ®éng phèi hîp cña UBMTTQ

víi CQ, ®Ó kÞp thêi rót ra nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p

thÝch hîp; cã nh− vËy, c«ng t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC míi thu hót

®−îc kÕt qu¶ tèt h¬n trong thêi gian tíi.

B¶y lµ, ph¶i cñng cè, kiÖn toµn vµ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña

çc Ban TTND; bëi ®©y lµ mét c«ng cô hÕt søc quan träng ®Ó nh©n d©n gi¸m

s¸t cã hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn QCDC ë ®Þa ph−¬ng. Ph¶i chó träng n©ng cao

chÊt l−îng ho¹t ®éng cña çc Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n. §Æc biÖt

lµ ph¸t huy vai trß cña Ban c«ng t¸c MT trong c«ng t¸c x©y dùng céng ®ång

d©n c− - mét néi dung quan träng cña QCDC. Bëi ng−êi trùc tiÕp tham gia

thùc hiÖn QCDC ë x· lµ Ban c«ng t¸c MT. BÝ th− chi bé, Tr−ëng th«n, Tr−ëng

86

ban c«ng t¸c MT lµ 3 chñ thÓ cã vai trß rÊt quan träng ë th«n, lµng, Êp, b¶n,

khu phè trong viÖc x©y dùng céng ®ång d©n c− tù qu¶n.

T¸m lµ, hµng n¨m c¨n cø vµo ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña MT,

Ban Th−êng trùc UBMTTQ çc cÊp ph¶i chñ ®éng x©y dùng néi dung c«ng

t¸c MT tham gia thùc hiÖn QCDC theo ChØ thÞ 30/CT cña Bé ChÝnh trÞ, N§

29/CP cña ChÝnh phñ (nay lµ N§ 79/CP) vµ çc v¨n b¶n cã liªn quan. X©y

dùng çc QC phèi hîp thèng nhÊt hµnh ®éng gi÷a çc tæ chøc thµnh viªn; ®Èy

m¹nh c«ng t¸c båi d−ìng çn bé, s¬, tæng kÕt çc chuyªn ®Ò.

2.6.2. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra

§¶m b¶o quyÒn lùc cña nh©n d©n lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc cña chÕ

®é ta. TriÓn khai QCDC ë c¬ së mét chñ tr−¬ng ®óng ®¾n, ®¸p øng nguyÖn

väng cña nh©n d©n, hîp lßng d©n. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh QCDC ë c¬ së lµ ph−¬ng

thuèc ®Æc trÞ ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt d©n chñ, vi ph¹m çc quyÒn d©n chñ

cña nh©n d©n hiÖn nay. Do ®ã, ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn QCDC, kh¾c phôc nh÷ng

h¹n chÕ trong ®¶m b¶o d©n chñ ë c¬ së hiÖn nay, cÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò

c¬ b¶n sau ®©y:

Tr−íc hÕt, ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ môc ®Ých,

néi dung, yªu cÇu cña viÖc triÓn khai QCDC, vÒ QLC cña nh©n d©n trong çc

tæ chøc §¶ng, CQ, MT vµ çc ®oµn thÓ vµ víi mçi ng−êi d©n. SÏ kh«ng mang

l¹i hiÖu qu¶ nÕu c¬ së kh«ng thùc hiÖn mét çch tù gi¸c, nÕu kh«ng coi ®ã lµ

quyÒn lîi thiÕt th©n cña c¬ së, cña nh©n d©n. MÆt kh¸c, n©ng cao nhËn thøc vÒ

chÝnh trÞ, vÒ d©n chñ ph¶i g¾n liÒn víi n©ng cao d©n trÝ nãi chung, nhÊt lµ ë

çc c¬ së vïng s©u, vïng xa. Kh«ng lµm ®−îc ®iÒu ®ã, sÏ kh«ng kh¬i dËy

®−îc søc m¹nh cña quÇn chóng nh©n d©n. Cßn nÕu sö dông çc biÖn ph¸p Ðp

buéc, hµnh chÝnh th× sím muén, vÊn ®Ò d©n chñ chØ cßn lµ h×nh thøc, phi d©n

chñ. Do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lµm thÕ nµo, b»ng nh÷ng h×nh thøc nµo ®Ó

87

cã thÓ tuyªn truyÒn cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®−a th«ng tin ®Çy ®ñ nhÊt, nhanh nhÊt,

dÔ tiÕp thu nhÊt, kÕt hîp tuyªn truyÒn thùc hiÖn QCDC víi tuyªn truyÒn ph¸p

luËt, chÝnh s¸ch cña NN. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc c¶ vÒ bÒ réng c¶ vÒ bÒ s©u

®Õn mçi ng−êi d©n, mçi gia ®×nh ®Ó hä võa tù gi¸c thùc hiÖn kû c−¬ng phÐp

n−íc, võa ph¸t triÓn ®−îc kinh tÕ, v¨n ho¸ ë c¬ së.

Thø hai, ph¸t huy vai trß cña MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n trong

®¶m b¶o d©n chñ ë c¬ së còng nh− ®Ó ®¹t ®−îc thµnh qu¶ d©n chñ ë c¬ së tuú

thuéc ë chÝnh vÊn ®Ò phèi hîp çc thµnh viªn còng nh− vai trß tæ chøc thùc

hiÖn cña c¶ HTCT ë c¬ së, trong ®ã çc cÊp uû ®¶ng c¬ së ph¶i ®ãng vai trß

l·nh ®¹o. H§ND vµ UBND phèi hîp trùc tiÕp vµ ph¸t huy vai trß cña MT vµ

çc ®oµn thÓ nh©n d©n, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n gi¸m s¸t

viÖc thùc hiÖn QCDC, tuyªn truyÒn m¹nh mÏ vÒ QC vµ tÝch cùc vËn ®éng ®Ó

nh©n d©n tù gi¸c tham gia thùc hiÖn QC. Kh«ng t×m gi¶i ph¸p ®Ó t¹o lËp sù

phèi hîp chÆt chÏ ®ã, çc thµnh viªn dï cã cè g¾ng ®Õn mÊy hiÖu qu¶ ho¹t

®éng còng kh«ng cao.

Ph¸t huy vai trß tiªn phong, ®Çu tµu, g−¬ng mÉu, l¨n lén víi

phong trµo, kh¾c phôc mäi khã kh¨n cña mçi ®¶ng viªn, çn bé MT trong tæ

chøc lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh [60]. Trong ®ã, tr−íc hÕt ph¶i nãi ®Õn vai

trß cña bÝ th− ®¶ng uû, çc bÝ th− chi bé, cña chñ tÞch UBND, chñ tÞch

UBMTTQ. ChØ cã nh− vËy, míi cã thÓ cã hy väng n¾m b¾t t©m t−, nguyÖn

väng cña nh©n d©n, th¸o gì nh÷ng v−íng m¾c, khã kh¨n, gi¶i quyÕt kÞp thêi

nh÷ng bøc xóc cña cuéc sèng, ®éng viªn kÞp thêi phong trµo. Bæ sung, hoµn

chØnh çc v¨n b¶n ph¸p lý vÒ d©n chñ ë c¬ së vµ çc v¨n b¶n h−íng dÉn ®Ó

thèng nhÊt hµnh ®éng.

MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n cÇn tËp trung vµo nh÷ng ho¹t ®éng

®óng víi chøc n¨ng cña m×nh, nh− tuyªn truyÒn, vËn ®éng, ®Çu tµu, g−¬ng

mÉu trong phong trµo; g¾n tham gia thùc hiÖn QCDC víi viÖc cñng cè tæ chøc

88

cña mçi ®oµn thÓ, víi çc ch−¬ng tr×nh, çc cuéc vËn ®éng cña mçi tæ chøc

trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt, x©y dùng cuéc sèng v¨n ho¸ ë c¬ së.

TiÓu kÕt ch−¬ng 2

Trong h¬n 6 n¨m qua, qu¸ tr×nh triÓn khai vµ thùc hiÖn QCDC ë cÊp

x·, mÆc dï ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nh−ng MTTQVN çc

cÊp, nhÊt lµ MTTQ cÊp c¬ së ®· cã nhiÒu nç lùc, cè g¾ng, võa vËn ®éng nh©n

d©n ph¸t huy QLC, võa thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t theo quy ®Þnh, võa phèi

hîp víi CQ cïng cÊp tæ chøc thùc hiÖn QC, qua ®ã ®· kh¼ng ®Þnh ®−îc vÞ trÝ,

vai trß cña MT ®èi víi thùc hiÖn QCDC. Trong 5 kh©u: Nh÷ng viÖc cÇn th«ng

b¸o ®Ó nh©n d©n biÕt; Nh÷ng viÖc nh©n d©n bµn vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp;

Nh÷ng viÖc nh©n d©n bµn, tham gia ý kiÕn, CQ quyÕt ®Þnh; Nh÷ng viÖc nh©n

d©n gi¸m s¸t vµ x©y dùng céng ®ång d©n c− ë th«n, lµng, Êp b¶n, th× ë kh©u

thø 2 vµ thø 5, ho¹t ®éng cña UBMTTQ lµ râ nÐt vµ ®¹t kh¸ nhiÒu kÕt qu¶, cã

nhiÒu khëi s¾c. Thùc hiÖn QCDC, ®êi sèng chÝnh trÞ, tinh thÇn, kinh tÕ, v¨n

ho¸, x· héi ë c¬ së ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, kh¼ng ®Þnh chñ

tr−¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta. Nh÷ng kÕt qu¶ mang l¹i, biÓu thÞ

quan ®iÓm ®óng ®¾n, ®óng h−íng, kh¼ng ®Þnh nh÷ng cè g¾ng to lín cña toµn

§¶ng, toµn d©n, cña vai trß MÆt trËn vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n, ®iÒu ®ã cÇn

tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh [56]. Tuy nhiªn, viÖc triÓn khai QCDC ë c¬ së do cã nhiÒu

nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan nh− ®· nªu ë trªn, nªn kÕt qu¶ trªn

nhiÒu mÆt cßn bÞ h¹n chÕ, ®ßi hái ph¶i cã quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc

(lµ nh÷ng chñ ®Ò ®−îc nghiªn cøu ë ch−¬ng 3 cña luËn v¨n) trong thêi gian

tíi, ®Ó QCDC thËt sù ®i vµo cuéc sèng.

89

Ch−¬ng 3

QUAN §IÓM Vµ GI¶I PH¸P PH¸T HUY

VAI TRß CñA MÆT TRËN Tæ QUèC VIÖT NAM ÇC CÊP

TRONG THùC HIÖN QUY CHÕ THùC HIÖN D¢N CHñ ë C¥ Së

3.1. Quan ®iÓm ph¸t huy vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam

çc cÊp trong thùc hiÖn Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së

QC thùc hiÖn d©n chñ ë x· ®−îc c¶ n−íc ®ãn nhËn, thùc hiÖn vµ

®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu ®¸ng khÝch lÖ. Thùc tiÔn cuéc sèng lu«n

vËn ®éng vµ biÕn ®æi, QCDC ®ßi hái kh«ng ngõng hoµn thiÖn vµ ph¶i dùa trªn

c¬ së nh÷ng quan ®iÓm mang tÝnh nguyªn t¾c sau:

Thø nhÊt, ®Æt viÖc ph¸t huy QLC cña nh©n d©n ë c¬ së trong

c¬ chÕ ho¹t ®éng tæng thÓ cña HTCT "§¶ng l·nh ®¹o, NN qu¶n lý, nh©n d©n

lµm chñ". Coi träng c¶ ba mÆt nãi trªn, kh«ng v× nhÊn m¹nh mét mÆt mµ coi

nhÑ, h¹ thÊp çc mÆt kh¸c, nh−ng viÖc cÊp b¸ch lµ ph¶i ®æi míi, kiÖn toµn

HTCT, tr−íc hÕt lµ HTCT ë c¬ së trong ®ã cã MTTQVN cÊp x·.

D©n chñ vµ HTCT cã mèi quan hÖ biÖn chøng, t¸c ®éng vµ

chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a môc ®Ých vµ ph−¬ng tiÖn, gi÷a nguyªn nh©n vµ kÕt

qu¶. XÐt ®Õn cïng, ®æi míi HTCT kh«ng chØ lµ môc ®Ých tù th©n mµ v× thùc

hiÖn d©n chñ. Trong " C−¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n−íc trong thêi k× qu¸ ®é lªn

CNXH", §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh: " Toµn bé tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña HTCT n−íc

ta trong giai ®o¹n míi lµ nh»m x©y dùng, lµ tõng b−íc hoµn thiÖn nÒn d©n chñ

XHCN, ®¶m b¶o quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n" [62, tr.19].

HTCT lµ mét chØnh thÓ çc tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi hîp ph¸p,

çc ®¶ng chÝnh trÞ hîp ph¸p vµ NN cña chñ thÓ cÇm quyÒn (ë n−íc ta lµ §¶ng,

NN, MT vµ çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi), cïng quan hÖ qua l¹i gi÷a çc yÕu

tè ®ã ®Ó t¸c ®éng vµo çc qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi nh»m cñng cè, duy tr× vµ

90

ph¸t triÓn chÕ ®é x· héi ®−¬ng thêi. Cã thÓ xem HTCT nh− lµ c¬ chÕ chung,

tæng thÓ x¸c ®Þnh quyÒn lùc cña nh©n d©n vµ ph−¬ng thøc thùc hiÖn quyÒn lùc

®ã. HTCT còng cã thÓ coi lµ c¬ chÕ vËn hµnh cña nÒn d©n chñ nh»m h−íng

quyÒn lùc chÝnh trÞ, tËp trung ë quyÒn lùc NN, thuéc vÒ d©n. Bëi vËy, ®æi míi

HTCT, trong ®ã ®Ó §¶ng lµ h¹t nh©n l·nh ®¹o, NN thùc sù lµ tæ chøc qu¶n lÝ,

nh©n d©n lµ ng−êi chñ ch©n chÝnh (trong ®ã MT vµ çc tæ chøc chÝnh trÞ - x·

héi lµ çc tæ chøc trùc tiÕp cña nh©n d©n), võa lµ yªu cÇu cña viÖc thùc hiÖn

QCDC, võa lµ yªu cÇu cña viÖc x©y dùng HTCT thùc sù d©n chñ, h−íng tíi

viÖc hoµn thiÖn nÒn d©n chñ XHCN, b¶o ®¶m toµn bé quyÒn lùc thuéc vÒ d©n.

Nh− vËy, ®æi míi, kiÖn toµn HTCT lµ ®æi míi, kiÖn toµn c¬ chÕ chung, tæng

thÓ mang tÝnh thùc hiÖn quyÒn d©n chñ cña nh©n d©n. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, ®Ó gi¸

trÞ d©n chñ cã thÓ hiÖn thùc ho¸ mét çch sinh ®éng trong cuéc sèng cÇn thiÕt

ph¶i cã tæng hîp çc tiªu chÝ, ®iÒu kiÖn, biÖn ph¸p ®Ó h−íng dÉn vµ tæ chøc

thùc hiÖn d©n chñ. §ã lµ c¬ chÕ d©n chñ cô thÓ, lµ nh÷ng chØ dÉn hµnh ®éng

s¸t thùc cho çc chñ thÓ, h¬n thÕ n÷a, ®ã cßn chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn, hµnh

lang ph¸p lÝ cho viÖc tæ chøc, thùc thi vµ kiÓm so¸t quyÒn lùc, b¶o ®¶m cho

tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña mçi chñ thÓ vµ ng¨n ngõa nh÷ng sù th¸i qu¸,

kh¾c phôc t×nh tr¹ng d©n chñ h×nh thøc.

Trong HTCT n−íc ta, ®æi míi, kiÖn toµn tæ chøc MT nh»m môc

®Ých ph¸t huy QLC cña nh©n d©n ë c¬ së trong c¬ chÕ tæng thÓ cña HTCT

"§¶ng l·nh ®¹o, NN qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ" th× cÇn ph¸t huy tèt h¬n vai

trß cña MTTQ vµ ®oµn thÓ nh©n d©n trong tæ chøc, vËn ®éng, tËp hîp nh©n

d©n thùc hiÖn QCDC ë c¬ së, trong phèi hîp víi tæ chøc §¶ng vµ CQ ®Ó thùc

hiÖn QC, vµ trong gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QC.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC ë c¬ së, MTTQ vµ ®oµn thÓ

nh©n d©n nhiÒu n¬i ®· cã vai trß rÊt quan träng trong ph¸t huy QLC cña nh©n

d©n. NhiÒu n¬i, MTTQ ®· lµm tèt c«ng t¸c phèi hîp víi CQ ®Ó ph¸t huy

quyÒn tù chñ cña nh©n d©n trong thùc hiÖn çc dù ¸n nhá. VÝ dô nh−-, khi thùc

hiÖn ch−-¬ng tr×nh 135 vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn 1000 x· ®Æc biÖt khã

91

kh¨n, nh÷ng c«ng tr×nh cã kü thuËt kh«ng phøc t¹p, vèn ®Çu t−- d-−íi 500

triÖu ®ång ®−-îc thùc hiÖn theo c¬ chÕ d©n chñ ®Æc biÖt, phï hîp víi kh¶ n¨ng

cña çn bé vµ ®ång bµo çc d©n téc ®Þa ph−-¬ng. §¸ng chó ý nh−- ë Tuyªn

Quang, tØnh chän x· lµ ®¬n vÞ dù ¸n, mçi x· cã mét ban qu¶n lý dù ¸n. ë çc

x· thuéc ph¹m vi Ch−-¬ng tr×nh 135 ®· thµnh lËp ban gi¸m s¸t do Chñ tÞch

H§ND lµm tr−-ëng ban, cã çc thµnh viªn ®¹i diÖn MTTQ, ®oµn thÓ, çc hé

lµm ¨n giái, çc giµ lµng, tr−-ëng b¶n ®Ó gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ®Çu t−- x©y dùng

çc c«ng tr×nh. §©y lµ mét kinh nghiÖm tèt.

Trong thêi gian tíi, cÇn chó ý mÊy vÊn ®Ò sau:

a) N©ng cao tr¸ch nhiÖm cña MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n trong

x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, tæ chøc, vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn

QCDC c¬ së.

MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn QCDC,

ph¶n ¸nh ý kiÕn cña quÇn chóng vÒ x©y dùng §¶ng vµ CQ, ph¸t gi¸c çc hµnh

vi tham nhòng, l·ng phÝ, vi ph¹m d©n chñ; tham gia hoµ gi¶i çc m©u thuÉn

trong néi bé nh©n d©n, bµy tá th¸i ®é ®èi víi nh÷ng khiÕu kiÖn cña d©n ®Ó gãp

phÇn gi¶i quyÕt tõ gèc. CÇn ®a d¹ng ho¸ çc h×nh thøc tËp hîp d©n; coi träng

vµ më réng çc ho¹t ®éng tù qu¶n cña nh©n d©n d−-íi nhiÒu h×nh thøc phong

phó; çc héi viªn, ®oµn viªn chñ ®éng tham gia vµo çc tæ chøc ®ã, lµm nßng

cèt vËn ®éng vµ tæ chøc ho¹t ®éng ®óng môc ®Ých, ®óng ph¸p luËt.

§æi míi néi dung vµ ph−-¬ng thøc ho¹t ®éng cña MT vµ çc

®oµn thÓ nh©n d©n ®Ó s¸t hîp víi nhu cÇu vµ lîi Ých cña héi viªn ë c¬ së; trªn

c¬ së ®ã tËp hîp réng r·i vµ n©ng cao tÝnh tù gi¸c cña héi viªn, ®oµn viªn, x©y

dùng tæ chøc v÷ng m¹nh; tuyªn truyÒn çc chñ tr-−¬ng; chÝnh s¸ch cña §¶ng

vµ NN ®Õn mäi ng−-êi d©n; vËn ®éng nh©n d©n tham gia thùc hiÖn çc nhiÖm

vô kinh tÕ - x· héi, an ninh, quèc phßng; tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ çc phong trµo

thi ®ua; thùc hiÖn tèt QCDC; tu©n thñ ®óng h−-¬ng −íc, quy -−íc.

92

Ph¶i coi träng ®æi míi c¶ h×nh thøc tæ chøc vµ h×nh thøc tuyªn

truyÒn ®èi víi d©n, nh»m môc tiªu b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ, cñng cè ®oµn kÕt

d©n téc, lµm thÊt b¹i ©m m-−u chia rÏ cña çc thÕ lùc thï ®Þch. C«ng t¸c cña

MT vµ ®oµn thÓ nh©n d©n ph¶i gãp phÇn tÝch cùc vµo ph¸t triÓn ®êi sèng kinh

tÕ - x· héi, tõng b−-íc ®−-a ®-−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµo cuéc sèng.

b) §æi míi néi dung vµ ph−-¬ng thøc ho¹t ®éng cña MT vµ ®oµn

thÓ h−-íng vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ®êi sèng nh©n d©n ë c¬

së.

§Ó thùc sù trë thµnh tæ chøc ®¹i diÖn cho quyÒn vµ lîi Ých cña

nh©n d©n, MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ph¶i ph¸t ®éng, l«i cuèn ®-−îc nh©n

d©n tham gia bµn b¹c nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®êi sèng hµng ngµy.

§¸ng chó ý lµ vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, dån « ®æi thöa, kiªn cè ho¸

kªnh m-−¬ng, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, huy ®éng quü çc lo¹i, thùc hiÖn chØ

tiªu thuÕ vµ nghÜa vô, x©y dùng lµng v¨n ho¸ vµ gia ®×nh v¨n ho¸, x©y dùng

quy -−íc, h-−¬ng −íc ë n«ng th«n, giíi thiÖu ®¹i biÓu ra øng cö H§ND çc

cÊp. QuyÒn gi¸m s¸t cña d©n ®èi víi çc lo¹i quü do d©n ®ãng gãp vµ çc quü

kh¸c vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi theo quy ®Þnh cña QC cÇn ph¶i ®−îc thùc

hiÖn tèt. §Ó lµm tèt chøc n¨ng ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n MT vµ çc

®oµn thÓ nh©n d©n cÇn ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi ph−-¬ng thøc ho¹t ®éng,

kh¾c phôc çc biÓu hiÖn hµnh chÝnh ho¸. Ho¹t ®éng cña MT vµ çc ®oµn thÓ

nh©n d©n cÇn h−-íng vµo nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt thùc, cã chiÒu s©u vÒ d©n sinh,

d©n trÝ vµ d©n quyÒn. Chó ý n¾m ch¾c çc thµnh phÇn cã uy tÝn trong lµng,

b¶n, nhÊt lµ tr−-ëng th«n, tr−ëng b¶n, giµ lµng, ng-−êi ®øng ®Çu çc t«n gi¸o

… ®Ó tuyªn truyÒn thùc hiÖn QCDC ë c¬ së. Ph¸t huy quyÒn tù qu¶n trªn c¬ së

kÕ thõa nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp trong luËt tôc cña çc d©n téc.

Do t¸c ®éng tõ mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr−-êng, nhiÒu th«n, x·

thiÕu æn ®Þnh; t×nh tr¹ng trém c¾p, nghiÖn hót, bu«n lËu, tranh chÊp tµi s¶n, ®Êt

®ai, ®¸nh nhau, c·i nhau, bÊt chÊp kû c−-¬ng ph¸p luËt diÔn ra ë nhiÒu n¬i. Cã

93

vïng, ®Æc biÖt vïng ®ång bµo d©n téc Ýt ng-−êi miÒn nói, vïng s©u, vïng xa,

tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp, nhiÒu ng-−êi ch-−a biÕt ch÷, Ýt hiÓu biÕt ®-−êng lèi,

chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, ®êi sèng v¨n ho¸ thÊp. §ã lµ nh÷ng c¶n trë lín ®èi víi

qu¸ tr×nh më réng d©n chñ ë c¬ së nãi chung vµ thùc hiÖn QCDC nãi riªng. V×

vËy, trªn c¬ së nh÷ng v¨n b¶n cña NN vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, MTTQ

cÇn gi¶i thÝch cho nh©n d©n hiÓu ®Ó thùc hiÖn.

c) CÇn ch¨m lo ®éi ngò çn bé chuyªn tr¸ch vµ b¸n chuyªn tr¸ch

lµm c«ng t¸c quÇn chóng ë c¬ së.

§Ó ®æi míi ph−-¬ng thøc ho¹t ®éng cña MT vµ çc tæ chøc thµnh

viªn, tr−-íc hÕt cÇn ph¶i x©y dùng ®éi ngò çn bé ®ñ n¨ng lùc, kh¾c phôc mét

thùc tÕ lµ nh÷ng çn bé kÐm n¨ng lùc th× ®−-a sang lµm c«ng t¸c MTTQ vµ

®oµn thÓ. Kinh nghiÖm cho thÊy, nh÷ng n¬i triÓn khai nhanh, gän, thùc hiÖn

cã hiÖu qu¶ QCDC ë c¬ së lµ nhê çn bé ®ñ tr×nh ®é n¾m b¾t nh÷ng néi dung

cña QC vµ cã n¨ng lùc vËn ®éng quÇn chóng thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i

nhÊn m¹nh ®Õn tinh thÇn nhiÖt t×nh cña ®éi ngò çn bé trong vÊn ®Ò nµy. Dï lµ

c¬ së hµnh chÝnh sù nghiÖp, doanh nghiÖp NN hay x·, ph-−êng, thÞ trÊn ®Òu

cÇn ®éi ngò çn bé lµm tèt c«ng t¸c d©n vËn. §Æc biÖt ë n«ng th«n miÒn nói

cã ®Þa h×nh chia c¾t, çn bé ph¶i hÕt søc vËt v¶ khi ®Õn tõng hé gia ®×nh tuyªn

truyÒn vµ cµng khã h¬n ®èi víi viÖc vËn ®éng nh÷ng ng−êi mï ch÷. §éi ngò

çn bé ®ã ph¶i hiÓu biÕt ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Þa h×nh, thæ nh-−ìng, khÝ hËu,

®Æc ®iÓm téc ng−êi… cña tõng ®Þa ph−¬ng th× míi triÓn khai thuËn lîi. Ngay

tõ çc kh©u t¹o nguån, ®¹o t¹o, bçi d-−ìng çn bé cho khèi d©n vËn ë çc §P

trong thêi gian tr-−íc m¾t còng nh−- l©u dµi cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®Çy ®ñ çc yÕu

tè nªu trªn. Thùc tÕ cho thÊy, cµng ë nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi thÊp,

viÖc ph¸t huy d©n chñ cµng kh«ng thÓ tiÕn hµnh thuËn lîi nÕu nh−- tr−íc ®ã

ch−-a cã ®éi ngò çn bé ®ñ kh¶ n¨ng vËn ®éng quÇn chóng. CÇn thiÕt g¾n liÒn

víi çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n lín vµ cÇn ph¶i dµnh mét kho¶n kinh phÝ thÝch

®¸ng cho vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc, nhÊt lµ ®µo t¹o çn bé MT çc x· -

94

nh÷ng ng−-êi ®¹i diÖn cho lîi Ých ch©n chÝnh cña nh©n d©n, h−-íng dÉn, vËn

®éng nh©n d©n thùc hiÖn.

Tãm l¹i:

+ VÒ tæ chøc: X©y dùng MTTQ v÷ng m¹nh vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng

ngµy cµng thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶, thùc sù lµ tæ chøc liªn minh chÝnh trÞ, liªn

hiÖp tù nguyÖn réng r·i nhÊt, tËp hîp vµ ph¸t huy søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt toµn

d©n téc, lµ c¬ së chÝnh trÞ cña CQ nh©n d©n. C¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l−îng

sinh ho¹t, thùc hiÖn tèt h¬n n÷a nguyªn t¾c hiÖp th−¬ng d©n chñ, phèi hîp vµ

thèng nhÊt hµnh ®éng gi÷a çc tæ chøc thµnh viªn.

Ch¨m lo x©y dùng ®éi ngò çn bé MT v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ,

thµnh th¹o c«ng viÖc, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao tr−íc nh©n d©n. §Èy m¹nh

vµ n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c båi d−ìng çn bé chuyªn tr¸ch vµ ®éi ngò

céng t¸c viªn.

§Èy m¹nh viÖc x©y dùng çc tæ chøc t− vÊn, thu hót ®«ng ®¶o çc

chuyªn gia, céng t¸c viªn ë tÊt c¶ çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së, nh»m ph¸t huy

n¨ng lùc, trÝ tuÖ vèn sèng vµ kinh nghiÖm ho¹t ®éng cña ®éi ngò nµy, gãp

phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña MT.

+ VÒ ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng

Ho¹t ®éng cña MTTQVN ph¶i thùc sù ®æi míi, b¸m s¸t çc

nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi quan träng cña ®Êt n−íc, cña §P, s¸t víi c¬ së céng

®ång d©n c−. TiÕp tôc n©ng cao hiÖu qu¶ phèi hîp víi çc c¬ quan NN, thùc

hiÖn tèt çc quy chÕ phèi hîp c«ng t¸c, çc nghÞ quyÕt, th«ng t− liªn tÞch ®·

ký kÕt. T¹o chuyÓn biÕn thùc sù trong viÖc phèi hîp vµ thèng nhÊt hµnh ®éng

víi çc tæ chøc thµnh viªn ë tÊt c¶ çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së vµ khu d©n c−

trªn mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng.

CÇn h−íng m¹nh ho¹t ®éng vÒ c¬ së, céng ®ång d©n c− vµ hé gia

®×nh. TriÓn khai thùc hiÖn tèt QCDC. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Ban

95

c«ng t¸c MT, x©y dùng céng ®ång d©n c− tù qu¶n, gãp phÇn ®æi míi tæ chøc

vµ ho¹t ®éng cña HTCT ë c¬ së. Kh¾c phôc çch ho¹t ®éng hµnh chÝnh, h×nh

thøc, xa d©n. H−íng dÉn vµ ph¸t huy vai trß cña çc ç nh©n tiªu biÓu, ®éng

viªn mäi ng−êi tham gia çc ho¹t ®éng do MT çc cÊp ®Ò ra.

Thø hai, x©y dùng, hoµn thiÖn vµ hiÖn thùc ho¸ QCDC g¾n

liÒn víi viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi, n©ng

cao d©n trÝ, tõng b−íc më réng vµ hoµn thiÖn nÒn d©n chñ XHCN.

D©n chñ ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ hai néi dung c¬ b¶n cña

qu¸ tr×nh ®æi míi. D©n chñ võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh

tÕ; trong ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi lµ yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh

tr×nh ®é d©n chñ ho¸ x· héi. Kh«ng thÓ cã çi gäi lµ d©n chñ trong c¶nh nghÌo

®ãi tóng quÉn, x· héi cßn nhiÒu tÖ n¹n tiªu cùc, bÊt æn ®Þnh. Còng sÏ mÊt

ph−¬ng h−íng, nÕu nh− d©n chñ kh«ng h−íng tíi ph¸t triÓn mµ tr−íc hÕt lµ

ph¸t triÓn kinh tÕ.

Bëi vËy, x©y dùng, hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn QCDC tr−íc hÕt nh»m

môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, thùc hiÖn th¾ng lîi CNH, H§H n«ng

nghiÖp, n«ng th«n. Qu¸ tr×nh nµy b¾t ®Çu tõ qu¸ tr×nh thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ë

n«ng th«n theo h−íng CNH. §iÒu ®ã tÊt yÕu dÉn tíi viÖc tÝch tô, tËp trung

ruéng ®Êt, kh¾c phôc t×nh tr¹ng manh món g¾n liÒn víi s¶n xuÊt nhá, vµ khi

qu¸ tr×nh tÝch tô ruéng ®Êt diÔn ra, kinh tÕ trang tr¹i sÏ ph¸t triÓn vµ hîp t¸c x·

kiÓu míi víi nhiÒu h×nh thøc sÏ xuÊt hiÖn. Mét khi kinh tÕ hé gia ®×nh, trang

tr¹i, kinh tÕ hîp t¸c x· ph¸t triÓn th× ®êi sèng nh©n d©n ë n«ng th«n sÏ ®æi

míi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng d©n chñ XHCN, quyÒn vµ nghÜa

vô cña nh©n d©n ®−îc t«n träng. §ång thêi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,

kh«ng ngõng ch¨m lo viÖc n©ng cao d©n trÝ, trong ®ã bao gåm kiÕn thøc v¨n

ho¸, khoa häc kü thuËt, kh¶ n¨ng øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc n«ng

nghiÖp, ®Æc biÖt lµ sù hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt, ý thøc sèng vµ lµm viÖc theo HiÕn

ph¸p, ph¸p luËt cña nh©n d©n.

96

Lªnin ®· tõng c¶nh b¸o: " Mét ng−êi kh«ng biÕt ch÷ lµ ng−êi

®øng ngoµi chÝnh trÞ..." [63, tr.365], muèn x©y dùng x· héi céng s¶n ®ßi hái

ph¶i cã mét nÒn häc vÊn cao, " ph¶i hiÓu r»ng ®iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn

®−îc trªn c¬ së mét nÒn häc vÊn hiÖn ®¹i, vµ nÕu hä kh«ng cã nÒn häc vÊn ®ã,

th× chñ nghÜa céng s¶n vÉn chØ lµ mét nguyÖn väng mµ th«i" [63, tr.365]. B¸c

Hå còng ®· d¹y, ®Ó cho d©n biÕt lµm çch m¹ng, tr−íc hÕt ph¶i lµm cho d©n

gi¸c ngé. Cã nh− vËy, d©n míi hiÓu râ quyÒn h¹n vµ nghÜa vô cña m×nh, cã

n¨ng lùc ®Ó biÕt, bµn, lµm, kiÓm tra. VËy lµ, ý thøc, n¨ng lùc lµm chñ cña d©n

tr−íc hÕt tuú thuéc vµo tr×nh ®é d©n trÝ, ý thøc sèng, lµm viÖc theo hiÕn ph¸p,

ph¸p luËt. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó nh©n d©n tham gia tÝch cùc vµo

qu¶n lÝ x· héi, qu¶n lÝ nhµ n−íc. Trªn c¬ së kinh tÕ-x· héi ph¸t triÓn, trong ®ã

d©n trÝ ngµy cµng ®−îc n©ng cao, tõng b−íc më réng d©n chñ x· héi chñ

nghÜa, ®¶m b¶o quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n.

Thø ba, võa ph¸t huy tèt chÕ ®é d©n chñ ®¹i diÖn, võa thùc hiÖn

tèt chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp ë cÊp c¬ së ®Ó nh©n d©n bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh

trùc tiÕp nh÷ng c«ng viÖc quan träng thiÕt thùc, g¾n liÒn víi lîi Ých cña m×nh.

D©n chñ trùc tiÕp ®· vµ ®ang trë thµnh mét nhu cÇu to lín, bøc

xóc ®èi víi tÊt c¶ nh©n lo¹i tiÕn bé trªn thÕ giíi. Trong xu thÕ Êy, §¶ng vµ

Nhµ n−íc ta chñ tr−¬ng thùc hiÖn ph−¬ng ch©m ''D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm,

d©n kiÓm tra''. KÓ tõ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®Õn nay, chñ tr−¬ng

®ã ®· mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ rÊt ®¸ng ghi nhËn. Nhê chñ tr−¬ng ®ã, quÇn

chóng nh©n d©n tham gia vµo çc c«ng viÖc chÝnh trÞ ngµy mét tÝch cùc.

Trong ®iÒu kiÖn cña n−íc ta, khi nÒn d©n chñ ®¹i diÖn cßn lµ chñ yÕu

th× d©n chñ vÒ chÝnh trÞ tr−íc hÕt ph¶i lµ d©n chñ trong bÇu cö, song ph¶i lµm

thÕ nµo ®Ó nh©n d©n chän lùa ®−îc nh÷ng ng−êi xøng ®¸ng, cã ®øc, cã tµi vµo

çc c¬ quan c«ng quyÒn, tr¸nh h×nh thøc. §Ó lµm ®−îc ®iÒu ®ã, d©n chñ trùc

tiÕp cã vai trß ®Æc biÖt quan träng, nhÊt lµ d©n chñ trùc tiÕp ë c¬ së [65,

tr.122].

97

Thùc tiÔn ®· chøng minh r»ng, h×nh thøc d©n chñ trùc tiÕp ®ãng

vai trß quan träng trong viÖc gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng mÊt d©n chñ ë mét sè n¬i,

gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt, chèng bÖnh quan liªu, bÌ ph¸i,

tham nhòng, l·ng phÝ,... khi ý kiÕn cña quÇn chóng nh©n d©n ngµy mét ®−îc

coi träng. C¬ së lµ n¬i mµ nh©n d©n ®ang cã nhiÒu ®ßi hái vÒ d©n chñ vµ còng

lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn quyÒn d©n chñ mét çch trùc tiÕp vµ réng r·i

nhÊt. Do vËy, ®Ó ph¸t huy ®−îc QLC trùc tiÕp cña nh©n d©n, cÇn ph¶i cã

nh÷ng quan ®iÓm, chÝnh s¸ch ®Þnh h−íng; ph¶i x©y dùng thiÕt chÕ d©n chñ ë

c¬ së mét çch cô thÓ, phï hîp víi mçi ®èi t−îng d©n c−; ph¶i ban hµnh

nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh ph¸p lý ®Ó mäi ng−êi d©n thÊy râ tr¸ch nhiÖm thùc

hiÖn nghiªm chØnh. Kh©u quan träng vµ cÊp b¸ch tr−íc m¾t lµ ph¸t huy QLC

cña nh©n d©n mét çch trùc tiÕp ë c¬ së ®Ó hä thùc hiÖn QLC cña m×nh, tham

gia kiÓm tra vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çc c¬ quan NN ë c¬ së.

Trong ®iÒu kiÖn n−íc ta hiÖn nay, tæ chøc vµ thùc hiÖn tèt chÕ ®é

d©n chñ ®¹i diÖn, n©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu lùc hµnh ®éng cña H§ND,

UBND cÊp x·, ®ång thêi thùc hiÖn tèt chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp ®Ó d©n tham

gia bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp nh÷ng c«ng viÖc quan träng thiÕt thùc, g¾n

liÒn víi lîi Ých cña hä cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc thùc thi QCDC.

§ång thêi víi viÖc kiªn tr× chÕ ®é d©n chñ ®¹i diÖn, tæ chøc vµ

thùc hiÖn tèt chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp nh»m kh¬i dËy vµ ph¸t huy mäi tiÒm

n¨ng trÝ tuÖ, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ-x· héi vµ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n

cña nh©n d©n trong x©y dùng, b¶o vÖ Tæ quèc. Th«ng qua d©n chñ trùc tiÕp,

nh©n d©n cã ®iÒu kiÖn bµy tá t©m t−, nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña m×nh trªn

mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi, gãp phÇn gi÷ v÷ng b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n,

tÝnh nh©n d©n cña NN ta; bªn c¹nh ®ã, khi thùc hiÖn tèt d©n chñ trùc tiÕp sÏ

trë thµnh hÖ thèng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi d©n chñ ®¹i diÖn, víi bé m¸y

NN, gãp phÇn t¨ng c−êng mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a §¶ng víi d©n.

98

Thø t−, x©y dùng, hoµn thiÖn QCDC ë c¬ së ph¶i phï hîp víi

hiÕn ph¸p, ph¸p luËt, thÓ hiÖn tinh thÇn d©n chñ ®i ®«i víi kû c−¬ng trËt tù,

quyÒn h¹n g¾n liÒn víi tr¸ch nhiÖm, lîi Ých ®i ®«i víi nghÜa vô; chèng quan

liªu, mÖnh lÖnh, ®ång thêi chèng t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ, lîi dông d©n chñ vi

ph¹m ph¸p luËt vµ QCDC ph¶i thiÕt thùc vµ cã tÝnh kh¶ thi.

Néi dung cña QCDC c¬ së ë x· lµ nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ song

míi lµ nh÷ng qui ®Þnh khung c¬ b¶n. Trong khi ®ã, thùc tiÔn rÊt phong phó, ®a

d¹ng. §êi sèng x· héi ë x· kh¸c víi ph−êng vµ thÞ trÊn, hay nãi mét çch

kh¸c, n«ng th«n kh¸c víi thµnh thÞ. H¬n n÷a, mçi §P cã tËp qu¸n sèng vµ lµm

¨n kh¸c nhau, ®Æc biÖt tËp tôc, luËt tôc cña çc d©n téc kh«ng ®ång nhÊt. Ngay

trong mét vïng ®ång b»ng nh− B¾c bé vµ Nam bé còng cã sù kh¸c nhau. V×

vËy, qu¸ tr×nh x©y dùng, thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn QCDC ph¶i ®¶m b¶o néi

dung kh«ng tr¸i víi HiÕn ph¸p vµ ph¸p luËt.

Thø n¨m, g¾n qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn QCDC víi

c«ng t¸c c¶i çch hµnh chÝnh söa ®æi nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc

hµnh chÝnh kh«ng phï hîp.

Thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së phô thuéc phÇn lín vµo c¬ chÕ chÝnh

s¸ch, çc quy ®Þnh vÒ thñ tôc mµ d©n ph¶i tu©n theo. Çc chÝnh s¸ch kinh tÕ,

x· héi, v¨n ho¸, d©n téc, t«n gi¸o, chÝnh s¸ch çn bé do NN ban hµnh ®Òu t¸c

®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn ph¸t huy QLC cña nh©n d©n.

Ngoµi viÖc cã chÝnh s¸ch cÇn ph¶i cã c¬ chÕ thÝch hîp ®Ó chÝnh

s¸ch ®ã ®i vµo cuéc sèng, ph¸t huy søc m¹nh cña d©n. Ph¶i cã sù thèng nhÊt

tõ TW ®Õn c¬ së vÒ mèi quan hÖ §¶ng l·nh ®¹o, NN qu¶n lý, nh©n d©n lµm

chñ. Ph¶i cã QC cô thÓ ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n

bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra". D©n ph¶i ®−îc biÕt râ çi g× ? §−îc bµn çi g× ?

§−îc kiÓm tra çi g× ? QC Êy ph¶i cã c¬ chÕ phï hîp ®Ó d©n thùc hiÖn: D©n

biÕt b»ng çch nµo ? D©n bµn víi ai ? Bµn ®Õn ®©u ? D©n kiÓm tra ai ? KiÓm

tra nh− thÕ nµo ? Cïng víi nh÷ng néi dung trªn ph¶i l−îc bá bít nh÷ng kh©u

99

trung gian, çch bøc, çc thñ tôc phiÒn hµ ®Ó çc c¬ quan NN s¸t d©n h¬n,

h−íng vµo gi¶i quyÕt mäi nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña d©n, ®Þnh kú tr¶ lêi gi¶i

quyÕt nh÷ng khiÕu kiÖn ®¬n tõ tè ço cña d©n.

Thùc hiÖn QCDC ë c¬ së cã quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi c¶i çch

hµnh chÝnh NN. C¶i çch hµnh chÝnh cã hiÖu qu¶ sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶

tÝch cùc, t¹o m«i tr−êng thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn QC; ng−îc l¹i, thùc hiÖn QC cã

kÕt qu¶ sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn tiÕn ®é c¶i çch hµnh chÝnh.

§èi víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ - x· héi, an ninh - quèc phßng,

nh÷ng c«ng viÖc ®−îc ph©n cÊp qu¶n lý ë cÊp nµo, ngµnh nµo th× cÊp ®ã,

ngµnh ®ã ph¶i ra quyÕt ®Þnh tæ chøc thùc hiÖn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc cÊp

trªn. §èi víi nh÷ng c«ng viÖc ®−îc cÊp trªn uû quyÒn, c¬ quan hµnh chÝnh tæ

chøc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña cÊp trªn. §èi víi nh÷ng c«ng viÖc tù

qu¶n ë th«n, b¶n vµ çc tæ chøc tù qu¶n kh¸c, c¬ quan hµnh chÝnh h−íng dÉn,

hç trî vµ gi¸m s¸t viÖc tu©n thñ ph¸p luËt. §èi víi çc viÖc khiÕu kiÖn cña d©n

ph¶i ®Ò cao tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn, kh«ng ®Ó v−ît cÊp hoÆc

d©y d−a kÐo dµi, g©y phøc t¹p t×nh h×nh.

§i ®«i víi vÊn ®Ò lµm râ tr¸ch nhiÖm thÈm quyÒn cña tõng cÊp,

tõng ngµnh, tõng c¬ quan, ®¬n vÞ, ç nh©n trong qu¸ tr×nh c¶i çch hµnh chÝnh

cßn ph¶i t¨ng c−êng gi¸o dôc vÒ chÝnh trÞ t− t−ëng ®èi víi çn bé, c«ng chøc,

ng¨n ngõa çc biÓu hiÖn tham nhòng, quan liªu, th¸i ®é ®¹i kh¸i, v« tr¸ch

nhiÖm tr−íc nguyÖn väng cña d©n. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i c¶i tiÕn lÒ lèi lµm

viÖc cña c¬ quan c«ng quyÒn. N©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c tiÕp d©n, kh¾c

phôc tÖ quan liªu, cñng cè mèi quan hÖ gi÷a NN vµ nh©n d©n. Khi triÓn khai

thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh, dù ¸n, mét nguyªn t¾c ®−îc ®Ò cao lµ d©n chñ,

c«ng khai. Khi ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë n«ng th«n ph¶i b¶o ®¶m hai

lîi Ých: x· cã c«ng tr×nh ®Ó phôc vô nh©n d©n; ng−êi d©n cã viÖc lµm t¨ng thu

nhËp tõ lao ®éng x©y dùng c«ng tr×nh cña x·. Çc danh môc c«ng viÖc mµ QC

100

yªu cÇu (14 viÖc) ®Òu ph¶i ®−îc niªm yÕt c«ng khai t¹i c«ng së ®Ó nh©n d©n

tiÖn theo dâi.

Tãm l¹i, thùc hiÖn d©n chñ c¬ së ë n−íc ta hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò

bøc xóc, song kh«ng v× thÕ mµ chóng ta n«n nãng, gi¶n ®¬n hay véi vµng gi¶i

quyÕt mét çch thiÕu kh¸ch quan vÊn ®Ò cã ý nghÜa hÕt søc quan träng nµy.

§Ó gãp phÇn x©y dùng vµ thùc hiÖn d©n chñ c¬ së ë n−íc ta hiÖn nay, theo

chóng t«i, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau.

3.2. Gi¶i ph¸p ph¸t huy vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam çc

cÊp trong thùc hiÖn Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së

3.2.1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ nhËn thøc, t− t−ëng

§Èy m¹nh c«ng t¸c t−- t−-ëng, lý luËn cña §¶ng nh»m lµm

cho çn bé, quÇn chóng nhËn thøc ®Çy ®ñ vÞ trÝ, vai trß, néi dung cña QCDC

vµ lµm s¸ng tá çc khÝa c¹nh cô thÓ vÒ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn d©n chñ

XHCN.

Thø nhÊt, ®Èy m¹nh gi¸o dôc, tuyªn truyÒn, cæ ®éng ®Ó gióp

mäi ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nhËn thøc ®Çy ®ñ néi dung cña QC vµ ý nghÜa

cña viÖc thùc hiÖn Quy chÕ.

Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ hiÖu qu¶ thùc hiÖn

QC lµ nhiÒu tæ chøc §¶ng, ®¶ng viªn vµ quÇn chóng ch−-a nhËn thøc ®-−îc

tÇm quan träng cña QC [66, tr.123]. Nhu cÇu vÒ d©n chñ th× bÊt cø ng-−êi d©n

nµo còng cã, nh−ng d-−êng nh−- t©m lý phæ biÕn cña sè ®«ng nh©n d©n lµ thô

®éng chê h−ëng thô thµnh qu¶ d©n chñ, Ýt khi nghÜ r»ng m×nh ph¶i chñ ®éng

t¹o ra vµ ®ãn lÊy çc gi¸ trÞ d©n chñ mét çch tù gi¸c. Ngay c¶ khi ®· cã QC,

kh«ng Ýt ng−-êi vÉn l·nh ®¹m, thê ¬ víi QC, kh«ng hiÓu râ nh÷ng quy ®Þnh vÒ

QLC cña m×nh gåm nh÷ng néi dung g×. §Õn khi n¶y sinh mét nhu cÇu nµo ®ã

vÒ quyÒn vµ nghÜa vô tr-−íc ph¸p luËt th× l¹i khiÕu kiÖn ®Õn çc cÊp, thËm chÝ

khiÕu kiÖn trµn lan, v« tæ chøc. Thùc tÕ, nÕu thùc hiÖn tèt nh÷ng quyÒn d©n

chñ mµ QC ®· ghi nhËn th× ng-−êi d©n sÏ cã ®Þa vÞ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nhÊt

101

®Þnh ë c¬ së, t×nh tr¹ng khiÕu kiÖn v-−ît cÊp sÏ gi¶m. ChÝnh v× vËy, tuyªn

truyÒn, gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc cho ng-−êi d©n vÒ néi dung QC vµ ý

nghÜa cña viÖc thùc hiÖn QC lµ mét gi¶i ph¸p quan träng hiÖn nay.

QC cã néi dung rÊt réng lín, thËm chÝ nhiÒu ®iÒu kho¶n qu¸

r−êm rµ, phøc t¹p, ng-−êi d©n rÊt khã nhËn thøc ®Çy ®ñ nÕu thiÕu sù gi¶i thÝch

cô thÓ. V× vËy, c«ng t¸c tuyªn truyÒn cÇn tËp trung vµo mÊy vÊn ®Ò träng yÕu

sau:

- Lµm cho mçi tæ chøc §¶ng, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n hiÓu râ vµ

qu¸n triÖt nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC ë c¬ së:

+ §Æt viÖc thùc hiÖn QCDC ë c¬ së trong tæng thÓ c¬ chÕ "§¶ng

l·nh ®¹o, Nhµ n−-íc qu¶n lý, Nh©n d©n lµm chñ".

+ Võa ph¸t huy chÕ ®é d©n chñ ®¹i diÖn, n©ng cao chÊt l−-îng

ho¹t ®éng cña Quèc héi, chÝnh phñ, H§ND vµ UBND çc cÊp; võa thùc hiÖn

tèt chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp ë c¬ së ®Ó nh©n d©n bµn b¹c vµ quyÕt ®Þnh trùc

tiÕp nh÷ng c«ng viÖc quan träng, thiÕt thùc, g¾n liÒn víi lîi Ých cña m×nh.

+ Ph¸t huy d©n chñ g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ

n©ng cao d©n trÝ, t¹o ®iÒu kiÖn më réng d©n chñ víi chÊt l-−îng vµ hiÖu qu¶

cao.

+ Ph¸t huy d©n chñ ph¶i qu¸n triÖt ®Çy ®ñ ph−-¬ng ch©m d©n chñ

®i ®«i víi kû c-−¬ng, trËt tù, quyÒn h¹n g¾n liÒn víi tr¸ch nhiÖm, víi nghÜa vô;

chèng quan liªu mÖnh lÖnh, ®ång thêi chèng t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ, lîi dông

d©n chñ ®Ó thùc hiÖn çc hµnh vi ph¹m ph¸p luËt.

- Sö dông nhiÒu "kªnh" kh¸c nhau ®Ó tuyªn truyÒn QC, g¾n tuyªn

truyÒn QC víi phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt. §©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi,

nh−-ng kÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy, mét h¹n chÕ trong thùc hiÖn QC lµ ng−-êi

d©n thiÕu th«ng tin, v× vËy, çc cÊp, çc ngµnh, çc ®oµn thÓ quÇn chóng ph¶i

phèi hîp chÆt chÏ ®Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn, phæ biÕn QC g¾n liÒn víi gi¸o

102

dôc ph¸p luËt, n©ng cao d©n trÝ. Tuyªn truyÒn QC nãi riªng vµ ph¸p luËt nãi

chung kh«ng chØ th«ng qua çc ph−-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng mµ cßn ph¶i

th«ng qua hÖ thèng çc c¬ quan cã chøc n¨ng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc, ho¹t

®éng chÝnh trÞ, xuÊt b¶n, v¨n ho¸, v¨n nghÖ, tranh cæ ®éng … Chó ý khai th¸c

vµ ph¸t huy h¬n n÷a hiÖu qu¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc QC ngay tõ

trong nhµ tr−-êng. Th«ng qua çc tæ chøc lµm dÞch vô t−- vÊn ph¸p luËt ®Ó h−-

íng dÉn, gi¶i ®¸p QC cho quÇn chóng. Th«ng tin réng r·i trªn çc "kªnh" b¸o

chÝ, héi häp vµ tuyªn truyÒn miÖng; møc ®é th«ng tin ph¶i cã ®é s¸t thùc ®Ó

ng-−êi d©n cã ®iÒu kiÖn dÔ hiÓu, dÔ nhí, dÔ thùc hµnh.

Trong nh÷ng n¨m qua, nhiÒu §P ®· cã çc h×nh thøc tuyªn

truyÒn rÊt phong phó cÇn ®−-îc chó ý ®Ó nh©n réng. Cã §P ®· më chuyªn môc

t×m hiÓu QCDC ë c¬ së trªn ®µi ph¸t thanh vµ truyÒn h×nh, ®−-a néi dung ChØ

thÞ 30 cña Bé chÝnh trÞ vµ QCDC vµo ch−¬ng tr×nh båi d-−ìng çn bé, ®¶ng

viªn ë çc tr−-êng chÝnh trÞ tØnh, thµnh phè vµ trung t©m bçi d-−ìng chÝnh trÞ

huyÖn, quËn. Mét sè n¬i cã çch lµm hay, nh−- NghÖ An tæ chøc çc cuéc thi

t×m hiÓu, thi s¸ng t¸c, biÓu diÔn th¬ ca, nh¹c, kÞch vÒ QC. Mét sè tØnh cã ®«ng

®ång bµo d©n téc Ýt ng−êi ®· dÞch QC ra tiÕng d©n téc vµ kÕt hîp víi bé ®éi

biªn phßng ®−-a QC ®Õn víi nh©n d©n ë biªn giíi, vïng s©u, vïng xa (§¾c

L¾c, Kon Tum, Trµ Vinh, Hµ giang, Lµo Cai, Bao B»ng …). NhiÒu ®Þa ph−¬ng

®· in hµng ngh×n tµi liÖu hái ®¸p, hµng v¹n tê r¬i vÒ QC. Çc tØnh §ång b»ng

s«ng Cöu Long tæ chøc çc thuyÒn l−-u ®éng vµo çc vïng s©u, vïng xa tuyªn

truyÒn vÒ QC; tæ chøc ®ãn d©n ®i häp nghe phæ biÕn QC (Cµ Mau, B¹c Liªu,

An Giang …). Cã n¬i chia thµnh çc tæ d©n c-− ®Ó häc tËp vµ ®· ®Ó x· cã thÓ

chØ ®¹o trùc tiÕp (Kiªn Giang). NhiÒu ®Þa ph−-¬ng cßn tuyªn truyÒn QC trong

çc cuéc tiÕp xóc cö tri cña çc ®¹i biÓu H§ND.

- C«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i h−-íng tíi viÖc t¹o m«i tr−-êng x·

héi lµnh m¹nh ®Ó thùc hiÖn më réng nÒn d©n chñ XHCN. §Æc ®iÓm ®¸ng chó

ý trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC lµ çc thÕ lùc thï ®Þch ra søc lîi dông vÊn

®Ò d©n chñ, nh©n quyÒn m−-u toan g©y hçn lo¹i x· héi, nhiÔu lo¹i th«ng tin,

103

t¹o nhËn thøc lÖch l¹c vÒ vÊn ®Ò d©n chñ. V× vËy, c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i

h−íng vµo nhiÖm vô chñ ®¹o lµ gi¸o dôc tinh thÇn t«n träng quyÒn con ng−êi

ch©n chÝnh, quý träng vµ b¶o vÖ cña c«ng, tin t−-ëng ë çc ®iÒu kho¶n mµ QC

®em l¹i quyÒn d©n chñ cho mäi thµnh viªn trong céng ®ång, kh«ng bÞ r¬i vµo

çc luËn ®iÖu tuyªn truyÒn cña çc thÕ lùc cña ®Þch. Tin ë QC tøc lµ tin ph¸p

luËt, kh«ng lo t×m sù ñng hé cña phe çnh, kh«ng dùa dÉm vµo t×nh ®ång h−-

¬ng, ®ång t«ng vµ sù che chë cña « dï. Trong m«i tr-−êng Êy, con ng−-êi míi

tù tin, cëi më, cã høng thó quan t©m ®Õn c«ng viÖc chung, kh«ng coi viÖc

chung lµ cña §¶ng, cña NN, mµ lµ cña mçi mét con ng−-êi trong x· héi, tõ ®ã

h¨ng h¸i tham gia. §ã lµ m«i tr−êng t¹o thãi quen cã nÒn nÕp cña bÇu kh«ng

khÝ d©n chñ ë c¬ së. HiÖn nay, d©n cßn thiÕu th«ng tin vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ,

v¨n ho¸, x· héi, nhÊt lµ nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn ®êi sèng, lîi Ých hµng

ngµy cña hä. Ph-−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" trong

çc lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi ch-−a ®-−îc nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ cô thÓ trªn

tõng khÝa c¹nh vµ thiÕu c¬ chÕ thùc hiÖn. NhiÒu n¬i, trong t©m lý cña ng-−êi

d©n, ph-−¬ng ch©m Êy cßn mang tÝnh ®éng viªn, tuyªn truyÒn h¬n lµ mét hµnh

®éng thùc tiÔn. §iÒu nµy, ®· g©y t©m lý hoµi nghi cña mét sè ng-−êi d©n, nhÊt

lµ khi cã ®¶ng viªn, çn bé vi ph¹m ph¸p luËt, t×nh tr¹ng quan liªu, tham

nhòng diÔn biÕn phøc t¹p. Do ®ã, c«ng t¸c tuyªn tuyÒn ph¶i ®ãng gãp phÇn

gi¶i to¶ nh÷ng t©m lý hoµi nghi nªu trªn.

Sù ph¸t triÓn cña çc ph−-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®· cã t¸c

dông lín trong më mang nhËn thøc, n©ng cao hiÓu biÕt vÒ quyÒn vµ nghÜa vô

cña c«ng d©n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC. §µnh r»ng, ®©y vÉn lµ vÊn ®Ò

bøc xóc vµ khã kh¨n ®èi víi c¬ së n«ng th«n, miÒn nói, khi cßn thiÕu çc

ph−¬ng tiÖn b¸o viÕt, b¸o h×nh, phim ¶nh … Kh«ng Ýt n¬i nh©n d©n cã vèn

hiÓu biÕt vÒ QC chñ yÕu lµ nhê phæ biÕn, vËn ®éng gi¶i thÝch cña çn bé trong

çc cuéc häp khu d©n c-−, chø kh«ng ph¶i tõ çc ph−-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng. Kh«ng Ýt n¬i, kÎ xÊu lîi dông t×nh h×nh khã kh¨n vµ nh÷ng h¹n chÕ cña

ta, ra søc tuyªn truyÒn kÝch ®éng g©y chia rÏ trong néi bé nh©n d©n, chia rÏ

104

d©n víi §¶ng, nãi xÊu çn bé, xuyªn t¹c b¶n chÊt chÕ ®é, l«i kÐo quÇn chóng,

kÝch ®éng b¹o lo¹n, truyÒn ®¹o tr¸i phÐp, g©y hoang mang, lµm gi¶m lßng tin

cña nh©n d©n vµo qu¸ tr×nh më réng d©n chñ XHCN. Do ®ã, t¨ng c-−êng vai

trß cña çc ph-−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng trong t×nh h×nh hiÖn nay, ®−-a

b¸o chÝ thùc sù trë thµnh mét "kªnh" trùc tiÕp nèi CQ víi nh©n d©n, bªnh vùc,

b¶o vÖ quyÒn lîi cho nh©n d©n, ®Êu tranh víi nh÷ng biÓu hiÖn quan liªu, hµ

hiÕp d©n…lµ mét gi¶i ph¸p cã ý nghÜa rÊt quan träng.

Thø hai, c«ng t¸c lý luËn cña §¶ng ph¶i lµm s¸ng tá çc khÝa

c¹nh cô thÓ vÒ c¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong t×nh h×nh míi. §Õn nay, nãi tíi

d©n chñ XHCN ai còng nhËn thøc râ lµ ®éng lùc, lµ mét lo¹i lîi Ých, cã t¸c

dông to lín thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi ®i vµo chiÒu s©u. Nh÷ng kÕt qu¶ b−íc

®Çu thùc hiÖn QC ®· kiÓm chøng râ ®iÒu ®ã, nh−-ng nh÷ng h¹n chÕ cña nÒn

d©n chñ XHCN trong nh÷ng n¨m qua ®ßi hái c«ng t¸c lý luËn ph¶i chØ ra

nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p th¸o gì. BÊt kú lÜnh vùc nµo muèn ph¸t triÓn còng

cÇn cã lý luËn dÉn ®−-êng, vµ h¬n bÊt cø lÜnh vùc nµo, d©n chñ ho¸ x· héi lµ

vÊn ®Ò rÊt nh¹y c¶m, nÕu thiÕu b−-íc ®i thËn träng, v÷ng ch¾c, th× rÊt dÔ ®æ

vì, thËm chÝ ®Ó thï lîi dông. Song thËn träng kh«ng cã nghÜa lµ chËm ch¹p,

bá lì çc c¬ héi ®Ó thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi tiÕn lªn, kh«ng bÞ r¬i vµo t×nh

tr¹ng tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi çc n−-íc trong khu vùc. ChØ thÞ sè 10-

CT/TW vÒ TiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn QC còng ®· yªu cÇu: "Héi ®ång

lý luËn TW cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu s©u h¬n n÷a nh÷ng vÊn ®Ò vÒ d©n chñ

XHCN, d©n chñ trong ®iÒu kiÖn mét ®¶ng cÇm quyÒn, çc h×nh thøc d©n chñ;

lµm râ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm

tra" ë tõng lo¹i h×nh c¬ së vµo ch−-¬ng tr×nh huÊn luyÖn cña çc tr-−êng chÝnh

trÞ, qu¶n lý". Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban ChÊp hµnh TW kho¸ IX cã NghÞ quyÕt

"VÒ nhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng t¸c t-− t−-ëng, lý luËn trong t×nh h×nh míi",

®· ®Ò ra nhiÖm vô "§Èy m¹nh tæng kÕt thùc tiÔn vµ nghiªn cøu lý luËn, tiÕp

tôc lµm s¸ng tá h¬n lý luËn vÒ CNXH vµ con ®-−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë

105

n-−íc ta". T×nh tr¹ng quan liªu, tham nhòng, vi ph¹m quyÒn d©n chñ cña nh©n

d©n diÔn biÕn phøc t¹p ®Æt ra 3 vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m:

- - X©y dùng c¬ chÕ nh-− thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o QC ®−-îc thùc hiÖn

cã hiÖu qu¶, réng kh¾p vµ th-−êng xuyªn, tr¸nh çc kiÓu thùc hiÖn "chiÕn

dÞch"?

- - Ngoµi ph¹m vi t¸c ®éng cña QC th× cßn nh÷ng khÝa c¹nh nµo

cña nÒn d©n chñ XHCN cÇn ph¶i t×m tßi, nghiªn cøu trong t×nh h×nh hiÖn nay?

Gi¶i ®¸p ®−-îc ®Çy ®ñ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn míi ®¶m b¶o QC ®i

vµo cuéc sèng nhanh chãng, hiÖu qu¶ vµ th−-êng xuyªn h¬n. §Ó thùc hiÖn ®−-

îc ®iÒu nµy ®ßi hái ngay b¶n th©n c«ng t¸c nghiªn cøu lý luËn còng ph¶i ®¶m

b¶o bÇu kh«ng khÝ d©n chñ s©u réng víi tinh thÇn trao ®æi th¼ng th¾n vµ ®èi

tho¹i nghiªm tóc trªn mäi vÊn ®Ò, t¹o ra ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn s¸ng t¹o lý

luËn. Thùc tiÔn 20 n¨m ®æi míi ®· cung cÊp nhiÒu luËn cø quan träng cho

phÐp nhËn d¹ng kh¸ ®Çy ®ñ diÖn m¹o mäi mÆt ®êi sèng x· héi ®Ó t×m ra c¨n

nguyªn s©u xa cña nh÷ng h¹n chÕ trong nÒn d©n chñ XHCN mµ chóng ta ®ang

x©y dùng. Thùc tiÏn ®ã lµ nguån gèc ®éng lùc cña nhËn thøc lý luËn. §éng lùc

lµ khëi nguån cña sù tù do t-− t-−ëng, tù do tranh luËn, më réng sù kh¸m ph¸,

s¸ng t¹o trong khoa häc víi th¸i ®é, tr¸ch nhiÖm tr-−íc vËn mÖnh, tiÒn ®å cña

d©n téc khi ®èi diÖn víi nh÷ng gay g¾t, nghiÖt ng· cña thêi cuéc. CÇn tho¸t

khái çc c¨n bÖnh minh ho¹ mét çch thô ®éng theo nh÷ng luËn ®Ò cã s½n,

thiÕu ãc s¸ng t¹o… §ã lµ sù c¶n trë cho nghiªn cøu lý luËn, nhÊt lµ khi nghiªn

cøu nÒn d©n chñ XHCN - mét lÜnh vùc ®ßi hái b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng,

võa ph¶i cã th¸i ®é khoa häc nghiªm tóc, thËt sù cã tr¸ch nhiÖm tr−-íc §¶ng

vµ d©n, ph¶i s¸ng t¹o kh«ng ngõng.

3.2.2. Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt

1) Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ Quy chÕ

a) Bæ sung, hoµn thiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ s¬, x©y dùng çc

thiÕt chÕ phï hîp b¶o ®¶m ph¸t huy d©n chñ ®óng h−-íng.

106

Thùc tiÔn thùc hiÖn QCDC ë c¬ së cho thÊy, mçi lo¹i h×nh c¬ së

cã nh÷ng ®Æc thï riªng nªn cÇn ph¶i ngiªn cøu kü l-−ìng ®Ó cã chÝnh s¸ch t¸c

®éng phï hîp. Lo¹i h×nh c¬ së x·, ph-−êng, thÞ trÊn kh«ng thÓ ®ång nhÊt víi

c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ doanh nghiÖp NN. Ngay trong mét lo¹i h×nh

c¬ së x· - ph-−êng - thÞ trÊn th× ë ®ång b»ng kh«ng thÓ gièng çc tØnh miÒn

nói - n¬i ®ång bµo d©n téc Ýt ng-−êi chiÕm sè ®«ng.

Mét thùc tÕ ®ang ®Æt ra viÖc thùc hiÖn QCDC ë x· - ph−-êng - thÞ

trÊn l¹i tiÕn triÓn tèt h¬n so víi trong doanh nghiÖp NN vµ c¬ quan hµnh chÝnh

sù nghiÖp [67, tr.109] vµ ®¸ng chó ý h¬n lµ viÖc thùc hiÖn QCDC trong c¬

quan hµnh chÝnh sù nghiÖp diÔn ra rÊt chËm ch¹p. V× vËy, cÇn ph¶i hoµn thiÖn

QC, nhÊt lµ nghiªn cøu lµm s¸ng tá nh÷ng quan hÖ mµ QC hiÖn hµnh kh«ng

®ñ kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh c«ng chøc trong tõng c¬ quan, ®¬n vÞ. Ph¸t hiÖn ®ã sÏ

gióp cho chóng ta ban hµnh ®−-îc nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®Ó ®iÒu

chØnh hµnh vi cña çn bé, c«ng chøc trong qu¸ tr×nh c¶i çch nÒn hµnh chÝnh

NN. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, nh÷ng néi dung d©n chñ mµ QC ®em l¹i kh«ng thÓ

lµ ®iÒu kiÖn "®ñ" cho qu¸ tr×nh më réng d©n chñ trong c¬ quan hµnh chÝnh sù

nghiÖp vµ doanh nghiÖp NN, v× n¬i ®©y cßn chÞu sù t¸c ®éng cña çc quyÕt

®Þnh "ngang" vµ "däc" kh¸c nhau trong c¬ chÕ vËn hµnh cña HTCT.

QCDC do chÝnh phñ ban hµnh mang tÝnh phæ qu¸t, song bªn c¹nh

®ã còng cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®Æc thï cña çc §P, nhÊt lµ ®iÒu kiÖn kinh

tÕ - x· héi, vÊn ®Ò téc ng−-êi [68, tr.99]...Nh÷ng v¨n b¶n h−-íng dÉn cña tØnh,

huyÖn tr-−íc hÕt ph¶i b¸m s¸t sù chØ ®¹o cña TW, ®ång thêi cã sù vËn dông

phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ kh¸ch quan cña tõng §P, tõng lo¹i h×nh c¬ së,

tõng téc ng-−êi. NhÊt lµ trong viÖc x©y dùng quy -−íc vÒ lµng b¶n v¨n ho¸,

ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò b¶o ®¶m sù thèng nhÊt ý chÝ ph¸p luËt chung, th× mçi §P,

mçi d©n téc cÇn cã nh÷ng nÐt riªng, nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ

v¨n ho¸ truyÒn thèng trong hiÖn t¹i vµ t-−¬ng lai.

107

Thùc hiÖn QCDC ph¶i g¾n liÒn víi çc nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh

tÕ, x· héi, gi÷- v÷ng an ninh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi, n©ng cao d©n trÝ

vµ ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cho nh©n d©n ë tõng §P. Nh÷ng yÕu tè nµy cã

t¸c ®éng qua l¹i ®èi víi viÖc thùc hiÖn QCDC ë çc lo¹i h×nh c¬ së: n¬i nµo

®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy d©n chñ vµ

khi d©n chñ ®-−îc ph¸t huy sÏ thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ®i lªn. §Ó cã thÓ cô

thÓ ho¸ tèt vµ kh«ng chÖch khái QC chung, ®ßi hái ph¶i cã sù chØ ®¹o s¸t sao

cña çc cÊp, çc ngµnh. §Æc biÖt ë lo¹i h×nh c¬ së x·, cÇn ph¶i t¨ng c−êng vai

trß chØ ®¹o s¸t sao, tû mû cña huyÖn ®èi víi tõng lµng, b¶n, phum, sãc trong

thùc hiÖn QC. Bëi v×, ®éi ngò çn bé n¬i ®©y cã tr×nh ®é n¨ng lùc rÊt thÊp, l¹i

chÞu nhiÒu quan hÖ cña dßng hä, lµng b¶n chi phèi, th−êng hay cã biÓu hiÖn

nÓ nang, nÐ tr¸nh. Cã n¬i, nÕu kh«ng cã sù ®«n ®èc, chØ ®¹o cña cÊp trªn c¬ së

th× tõng tæ chøc §¶ng vµ CQ ë c¬ së kh«ng thÓ tù m×nh ®¶m ®-−¬ng çc c«ng

viÖc. Song còng l-−u ý r»ng cÊp trªn c¬ së kh«ng lµm thay chøc n¨ng cña c¬

së, mµ lµ t¹o çc ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó c¬ së ph¸t huy tÝnh ®éc lËp, tù chñ

trong c«ng t¸c.

Mét vÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ lµm s¸ng tá nh÷ng thiÕt chÕ chÝnh trÞ

- x· héi kh«ng chÝnh thèng ®ang t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn QCDC ë x·.

§ã lµ thiÕt chÕ lµng ë §ång b»ng B¾c Bé, Êp - phum - sãc ë Nam Bé, b¶n ë

miÒn nói phÝa B¾c. §Þa bµn ®ång b»ng vµ miÒn nói phÝa B¾c chÞu sù ¶nh

h−ëng vµ t¸c ®éng cña nhiÒu thiÕt chÕ chÝnh trÞ - x· héi truyÒn thèng, trong ®ã

vai trß cña tr−-ëng th«n, giµ lµng, tr−-ëng b¶n vµ luËt tôc lµ mét nÐt næi bËt.

NhiÒu n¬i thùc hiÖn tèt quy chÕ d©n chñ ë c¬ së lµ nhê n¾m ch¾c giµ lµng, tr−-

ëng th«n, tr-−ëng b¶n. §©y lµ tÇng líp cã vèn hiÓu biÕt quy luËt cña thiªn

nhiªn, thêi tiÕt, ®iÒu kiÖn m«i tr-−êng vµ ph-−¬ng ph¸p canh t¸c, s¶n xuÊt,

quan hÖ øng xö … h×nh thµnh dùa trªn kinh nghiÖm truyÒn thèng. Çc kinh

nghiÖm ®ã chñ yÕu dùa vµo tuæi t¸c, tuæi cµng cao th× kinh nghiÖm cµng

nhiÒu. Tuæi t¸c lµ mét gi¸ trÞ biÓu t-−îng trong x· héi n«ng nghiÖp. Sù tån t¹i

l©u dµi vµ t¸c ®éng cña tr−-ëng th«n, giµ lµng, tr-−ëng b¶n ®èi víi ®êi sèng x·

108

héi ViÖt Nam cßn do vÞ trÝ, vai trß cña quan hÖ dßng hä, thiÕt chÕ gia ®×nh vµ

®Æc biÖt lµ vÞ trÝ, vai trß cña luËt tôc hay tËp qu¸n trong viÖc ®iÒu chØnh çc

quan hÖ s¶n xuÊt.

NÕu xem tr-−ëng th«n, giµ lµng, tr-−ëng b¶n lµ çn bé th× kh«ng

®óng, nh−-ng trong mäi c«ng t¸c cña §¶ng, CQ nÕu thiÕu ®éi ngò nµy, nhÊt lµ

vËn ®éng tæ chøc quÇn chóng thùc hiÖn, th× kh«ng thÓ thµnh c«ng, v× vËy, cÇn

nhËn thøc ®óng ®¾n vai trß cña ®éi ngò nµy. §µnh r»ng, ®éi ngò nµy chñ yÕu

sö dông kinh nghiÖm, nªn khi thay mÆt cho d©n qu¶n lý çc dù ¸n vÉn cã

nh÷ng lóng tóng. Do ®ã, g¾n liÒn víi çc dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n«ng

th«n cÇn dµnh mét nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh ®µo t¹o, båi d-−ìng ®éi ngò

nh÷ng ng−-êi ®øng ®Çu lµng, b¶n, phum, sãc vÒ çch thøc qu¶n lý dù ¸n. Trªn

c¬ së ®ã, vÊn ®Ò sö dông ®éi ngò nµy míi ®i vµo thùc chÊt, n©ng cao chÊt l-

−îng trong ph¸t huy d©n chñ ë c¬ së miÒn nói.

Trong triÓn khai thùc hiÖn QCDC ë c¬ së n«ng th«n, luËt tôc gi÷

mét vÞ trÝ rÊt quan träng. ë mét sè téc ng−-êi, luËt tôc ®· ®-−îc v¨n b¶n ho¸

nh−- "H-−¬ng −-íc" cña ng-−êi Kinh. "HÞt b¶n khoong m-−¬ng" (LuËt lÖ b¶n

m−êng) cña ng−-êi Th¸i, "LÖ nhµ lang" cña ng−-êi M−-êng. NhiÒu d©n téc

kh¸c, tuy luËt tôc ch−-a ®-−îc v¨n b¶n ho¸ nh-−ng cè ®Þnh b»ng v¨n vÇn, th¬

ca, çc thµnh ng÷ ng¾n gän, nh−-ng mäi thµnh viªn rÊt dÔ nghe, dÔ nhí, nh-−

"Bidue" cña ng-−êi £®ª hay "Ol" cña ng−-êi Xtiªng ë T©y Nguyªn… Çi hay

cña luËt tôc lµ do nh©n d©n x©y dùng nªn vµ tù nguyÖn phôc tïng víi ý thøc tù

gi¸c rÊt cao, tÝnh céng ®ång râ nÐt, cã nhiÒu t¸c dông trong b¶o vÖ çc gi¸ trÞ

céng ®ång, tËp thÓ, mang d¸ng dÊp cña d©n chñ s¬ khai. §µnh r»ng, trong ¸p

dông luËt tôc cÇn cã sù h-−íng dÉn tû mû cña chÝnh quyÒn vµ MTTQ ®Ó b¶o

®¶m kh«ng tr¸i víi luËt ph¸p hiÖn hµnh. Ph¶i chñ yÕu ®Ò cao tÝnh rµng buéc

h¬n lµ chÕ tµi xö ph¹t, sö dông khen th-−ëng vµ r¨n ®e lµ chñ yÕu ®Ó khuyÕt

khÝch nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc tèt ®Ñp, ng¨n chÆn çc biÓu hiÖn tiªu cùc trong

®êi sèng x· héi.

109

Khã kh¨n lín nhÊt hiÖn nay lµ thùc hiÖn QCDC ë c¬ së vïng cã

®ång bµo d©n téc thiÓu sè vµ gi¸o d©n. Tõ l©u ®êi, gi¸o d©n, t¨ng ni, phËt tö

phÇn lín trung thµnh víi sù nghiÖp çch m¹ng, tin t-−ëng ë ®-−êng lèi cña

§¶ng, ph¸p luËt cña NN, thÓ hiÖn ®óng tinh thÇn "sèng tèt ®êi ®Ñp ®¹o", "sèng

phóc ©m trong lßng d©n téc". Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, çc thÕ lùc thï ®Þch

thùc hiÖn ©m m−-u chia rÏ khèi ®oµn kÕt d©n téc, ra søc ph¸ ho¹i sù nghiÖp

çch m¹ng, nªn ®· t×m çch mua chuéc, l«i kÐo, lõa phØnh mét bé phËn ®ång

bµo d©n téc thiÓu sè vµ gi¸o d©n, g©y ra t×nh h×nh phøc t¹p ë mét sè n¬i. §Õn

nay t×nh h×nh phøc t¹p ë mét sè n¬i vÒ c¬ b¶n ®· ®-−îc gi¶i quyÕt, nh−-ng

chóng ta vÉn kh«ng ®−-îc mÊt c¶nh gi¸c. Bµi häc rót ra ë ®©y lµ ph¶i quan t©m

h¬n n÷a ®Õn ®êi sèng cña ®ång bµo ë vïng s©u, vïng xa; çc cÊp uû §¶ng vµ

CQ cÇn gÇn d©n; s¸t d©n, ph¸t huy quyÒn d©n chñ cña d©n, n¾m ch¾c nguyÖn

väng cña d©n; kÞp thêi phæ biÕn tuyªn truyÒn ®−êng låi cña ®¶ng, ph¸p luËt

cña NN ®Ó d©n biÕt; dùa vµo chøc s¾c trong t«n gi¸o vµ ng-−êi cã uy tÝn trong

çc d©n téc thiÓu sè ®Ó vËn ®éng quÇn chóng thùc hiÖn ®óng ph¸p luËt cña

NN; c« lËp, ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng phÇn tö lîi dông vÊn ®Ò d©n téc vµ t«n

gi¸o ®Ó g©y rèi lo¹i x· héi, chèng ph¸ chÕ ®é XHCN.

b) VÒ çc ®iÒu, kho¶n cô thÓ cña Quy chÕ, chóng t«i cã mét sè

nhËn xÐt vµ ®Ò nghÞ söa ®æi cô thÓ nh− sau.

Mét lµ, QC quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cßn ch−a cô thÓ, ch−a râ rµng.

ë §iÒu 4 ghi: "kiªn quyÕt xö lý nh÷ng hµnh vi lîi dông d©n chñ, vi ph¹m HiÕn

ph¸p, ph¸p luËt..."; §iÒu 21 ghi: "Çn bé, c«ng chøc CQ çc cÊp vµ nh©n d©n

cã nghÜa vô chÊp hµnh nghiªm chØnh nh÷ng quy ®Þnh trong QC nµy"; §iÒu 25

ghi: "Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QC, çc tæ chøc, ç nh©n cã thµnh tÝch sÏ ®−îc

khen th−ëng; çc tæ chøc, ç nh©n vi ph¹m sÏ bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p

luËt hiÖn hµnh"...Nh− vËy, trong QC chØ quy ®Þnh: tæ chøc, ç nh©n lµm tèt

®−îc khen th−ëng, ai vi ph¹m hoÆc lîi dông d©n chñ sÏ bÞ nghiªm trÞ, nh−ng

nÕu kh«ng thùc hiÖn, thùc hiÖn chËm hoÆc hêi hît, chiÕu lÖ...th× xö lý thÕ nµo,

QC ch−a nªu râ. VËy chóng t«i ®Ò nghÞ: víi QCDC ë x·, ph¶i quy ®Þnh tr¸ch

110

nhiÖm çn bé chñ chèt cÊp x·, Ýt nhÊt lµ ba chøc danh: BÝ th− ®¶ng uû, Chñ

tÞch H§ND, Chñ tÞch UBND. N¬i nµo kh«ng thùc hiÖn, thùc hiÖn chËm hoÆc

thùc hiÖn theo kiÓu ®èi phã th× nh÷ng chøc danh trªn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm

tr−íc §¶ng vµ ph¸p luËt. NÕu quy ®Þnh ®óng nh− vËy th× ®ång lo¹t mäi c¬ së

®Òu thùc hiÖn QC mét çch nghiªm tóc.

Hai lµ, kh«ng nªn thµnh lËp Ban chØ ®¹o thùc hiÖn QCDC mµ chØ

cÇn t¨ng c−êng chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cho çn bé c¬

së. H¬n n÷a, viÖc thµnh lËp Ban chØ ®¹o riªng sÏ g©y t©m lý Ø l¹i, ®øng ngoµi

cuéc ®èi víi çn bé kh«ng n»m trong thµnh phÇn Ban chØ ®¹o thùc hiÖn QC.

Ba lµ, mét sè ®iÒu, kho¶n vµ c©u ch÷ cÇn thiÕt ph¶i söa ch÷a, bæ

sung ®Ó hoµn thiÖn. §iÒu 6 nãi vÒ viÖc cung cÊp th«ng tin, cÇn ®−a thªm

ph−¬ng thøc thø 6 n÷a lµ h×nh thøc tiÕp d©n ®Þnh kú, tr¶ lêi d©n khi hä kªu

oan, khiÕu kiÖn; ph¶i cã thêi h¹n cung cÊp th«ng tin, vÝ dô: khi cã kÕt qu¶

thanh tra th× sau mét tuÇn ph¶i c«ng bè cho d©n râ.

§iÒu 7, cuèi ý 2 cÇn thªm côm tõ "phï hîp víi HiÕn ph¸p vµ

ph¸p luËt; tr−íc ý 4 cÇn thªm côm tõ "thµnh lËp Ban thanh tra nh©n d©n vµ lËp

ban gi¸m s¸t çc c«ng tr×nh x©y dùng do d©n ®ãng gãp"...

§iÒu 17, nªn quy ®Þnh râ nhiÖm kú cña tr−ëng th«n, lµng, b¶n,

Êp.

§iÒu 21, thªm "çn bé §¶ng, CQ, MTTQ vµ çc ®oµn thÓ"...

Bèn lµ, viÖc hoµn chØnh QC lµ cÇn thiÕt, ®iÒu quan träng lµ l·nh

®¹o, chØ ®¹o viÖc x©y dùng çc quy −íc d©n chñ vÒ c«ng t¸c tµi chÝnh, qu¶n lý,

sö dông, b¶o vÖ tµi s¶n, quy −íc tiÕp d©n, quy −íc x©y dùng tæ nh©n d©n tù

qu¶n...TÊt c¶ çc quy −íc nµy lµ sù cô thÓ ho¸ QC, kh«ng tr¸i víi HiÕn ph¸p

vµ ph¸p luËt, ®ång thêi còng tr¸nh t×nh tr¹ng h×nh thøc, kÐm tÝnh kh¶ thi.

N¨m lµ, s¬ kÕt, tæng kÕt, rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó bæ

sung, hoµn thiÖn QC, quy −íc d©n chñ lµ ®ßi hái cña thùc tiÔn; qua ®ã kÞp thêi

111

biÓu d−¬ng nh÷ng viÖc lµm tèt, kinh nghiÖm hay, nh©n réng çc ®iÓn h×nh tiªn

tiÕn; ®ång thêi uèn n¾n, xö lý kÞp thêi, nghiªm minh nh÷ng tr−êng hîp lµm

sai, vi ph¹m. ViÖc biÓu d−¬ng, khen th−ëng hoÆc chÊn chØnh xö lý, kû luËt

ph¶i nghiªm minh, chÝnh x¸c, cã lý, cã t×nh, sÏ cã tÝnh gi¸o dôc cao. Ng−îc

l¹i, viÖc xö lý kh«ng c«ng b»ng, kh«ng ®óng lóc, ®óng møc sÏ g©y bÊt b×nh

trong nh©n d©n, lµm cho vÊn ®Ò b×nh th−êng trë nªn phøc t¹p, thËm chÝ g©y

mÊt ®oµn kÕt néi bé. Bëi vËy, hoµn thiÖn QC ph¶i g¾n liÒn víi s¬ kÕt, tæng kÕt

thùc tÕ, víi xö lý nh÷ng vi ph¹m.

c) T¨ng c−êng tÝnh ph¸p lý cña QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së,

n©ng QC thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së lªn thµnh ph¸p lÖnh hoÆc luËt. CÇn kh¼ng

®Þnh vµ ®Ò cao tÝnh ph¸p lý cña QC. Trªn thùc tÕ, QC lµ mét v¨n b¶n ph¸p lý,

b¶o vÖ QLC cña nh©n d©n, ph¶n ¸nh b¶n chÊt cña NN, cña chÕ ®é ta. Tuy

nhiªn, ë møc ®é QC th× ch−a t−¬ng xøng víi tÇm vãc cña vÊn ®Ò. §· ®Õn lóc

cÇn ph¶i n©ng QCDC thµnh bé luËt hoÆc ph¸p lÖnh b¶o vÖ QLC cña nh©n d©n.

Cã nh− vËy, tÝnh hiÖu lùc míi cao vµ do ®ã tÝnh kh¶ thi míi thùc tÕ.

2) X©y dùng míi mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt

a) Ban hµnh LuËt riªng vÒ thanh tra nh©n d©n

TTND lµ tæ chøc thanh tra cña nh©n d©n ë c¬ së do MTTQ x·

h−íng dÉn, tæ chøc, chØ ®¹o ho¹t ®éng nh»m ph¸t huy quyÒn d©n chñ cña d©n,

t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh©n d©n tham gia qu¶n lý NN, qu¶n lý x· héi. Th«ng qua

ho¹t ®éng cña m×nh çc Ban TTND thùc hiÖn quyÒn lùc cña d©n ®Ó gi¸m s¸t

mäi ho¹t ®éng cña c¬ quan NN vµ mäi ç nh©n ë §P trong viÖc thi hµnh ph¸p

luËt vµ nh÷ng quy ®Þnh cña §P. TTND kh«ng chØ lµ chñ thÓ ®Ó tiÕn hµnh gi¸m

s¸t ph¸t hiÖn mµ cßn lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó d©n tham gia gi¸m s¸t. NhiÖm vô hµng

®Çu cña TTND lµ gi¸m s¸t th−êng xuyªn, t¹i chç viÖc thùc hiÖn chñ tr−¬ng

cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña NN, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QCDC ë x·; gi¸m s¸t

viÖc gi¶i quyÕt khiÕu n¹i tè ço cña d©n; ®ång thêi ®éng viªn nh©n d©n tham

gia gi¸m s¸t ph¸t hiÖn nh»m x©y dùng CQ thùc sù lµ chÝnh quyÒn cña d©n, do

112

d©n, v× d©n; t«n träng vµ ph¸t huy quyÒn d©n chñ cña d©n. ChÝnh v× vËy,

nhiÖm vô cña Ban TTND chÝnh lµ gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng CQ vµ b¶o vÖ

ph¸p luËt, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý NN ë §P [69, tr. 39].

Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña TTND trong t×nh

h×nh míi lµ:

- UBMTTQ çc cÊp th−êng xuyªn tham m−u gióp cÊp ñy phèi

hîp víi CQ h−íng dÉn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho TTND ho¹t ®éng. Kh«ng ngõng

qu¸n triÖt n©ng cao nhËn thøc cho çc c¬ quan, tæ chøc çn bé, §¶ng viªn vµ

nh©n d©n vÒ vai trß, vÞ trÝ, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña TTND. Kiªn quyÕt kiÕn

nghÞ víi CQ, c¬ quan chøc n¨ng vÒ viÖc kh«ng tr¶ lêi hoÆc thiÕu tr¸ch nhiÖm

trong viÖc tr¶ lêi kiÕn nghÞ cña Ban TTND [70, tr.25].

- Th−êng xuyªn båi d−ìng, n©ng cao kiÕn thøc ph¸p luËt, tr×nh

®é, nghiÖp vô c«ng t¸c cho TTND. Çc ñy viªn TTND cÇn tù häc tËp, nghiªn

cøu, cËp nhËt th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt rÌn luyÖn n©ng cao tr×nh ®é

hiÓu biÕt, phÈm chÊt n¨ng lùc, b¶n lÜnh chÝnh trÞ vµ tÝn nhiÖm tr−íc nh©n d©n

®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô.

- N©ng cao chÊt l−îng gi¸m s¸t, ph¸t hiÖn, kiÕn nghÞ cña TTND,

x¸c ®Þnh TTND kh«ng lµm thay chøc n¨ng cña TTNN, kh«ng lµm hßa gi¶i

cña ngµnh t− ph¸p, kh«ng trùc tiÕp tæ chøc tiÕp d©n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè

ço cña CQ vµ c¬ quan chøc n¨ng.

- Lµm tèt c«ng t¸c chØ ®¹o, kiÓm tra, rót kinh nghiÖm, khen

th−ëng, biÓu d−¬ng thanh tra viªn vµ Ban TTND cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong

c«ng t¸c TTND.

- TiÕp tôc cô thÓ hãa çc ®iÒu kiÖn vµ b¶o ®¶m kinh phÝ ho¹t

®éng cña Ban TTND ë §P theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

HiÖn nay, trªn ph¹m vi c¶ n−íc ®· cã 9.829 Ban

TTND x·, ph−êng ®ang ho¹t ®éng. TTND qua h¬n 10 n¨m tæ chøc vµ ho¹t

113

®éng ®· thùc sù lµ c«ng cô cña nh©n d©n, do nh©n d©n lËp ra, thùc hiÖn quyÒn

gi¸m s¸t ®èi víi mäi ho¹t ®éng cña CQ ë c¬ së. Thêi gian qua, hÇu hât

UBMTTQ çc tØnh, thµnh phÌ ®ßu ®ß nghÞ UBTWMTTQVN sÝm c· kiân nghÞ

vÝi UBTV QuÌc hÐi nghiªn cøu, söa ®æi ph¸p lÖnh thanh tra theo h−Ýng x©y

dïng luËt riªng cho TTND mÝi ®¸p øng ®−-îc yªu cÇu thïc tâ, phï hîp vÝi

LuËt MT, LuËt khiâu n¹i tÌ ço vµ N§ cña Chýnh phñ vß thïc hiÖn QCDC ë c

së; ®ã kh«ng bÞ nhÇm lÐn vÝi chøc n¨ng thanh tra, kiãm tra cña TTNN. Nay ®·

cã LuËt thanh tra míi, trong ®ã cã qui ®Þnh vÒ TTND. Tuy nhiªn, ®ã thïc hiÖn

®−-îc ®Çy ®ñ, c· hiÖu qu nh÷ng nhiÖm v«, quyßn h¹n cña Ban TTND trªn c së

qu¸n triÖt NghÞ quyât ®¹i hÐi IX §ng cÐng sn ViÖt Nam, QCDC ë c¬ së, LuËt

MT, viÖc ban hµnh LuËt riªng vß TTND vÉn lµ cÇn thiât, c£p b¸ch nh»m t¹o

c së ph¸p lý ®Çy ®ñ hn, cao h¬n vµ chi tiÕt h¬n cho tæ chøc vµ ho¹t ®Ðng

cña TTND.

NghÞ quyât §¹i hÐi §ng toµn quÌc lÇn thø IX kh¼ng ®Þnh: "§ng vµ NN

x©y dïng vµ hoµn chØnh çc QC ®ã çc ®oµn thã nh©n d©n ph¸t huy QLC cña

nh©n d©n tham gia ph¸t triãn kinh tâ-x· hÐi, thïc hiÖn "d©n biât, d©n bµn, d©n

lµm, d©n kiãm tra, qua ®· t¨ng c−ªng ®oµn kât toµn d©n. H−-Ýng m¹nh çc

ho¹t ®Ðng vß c së, cÐng ®ång d©n c−- vµ tâng gia ®×nh". B¸o ço cña BÐ

Chýnh trÞ vß c«ng t¸c tæ chøc-çn bÐ t¹i HÐi nghÞ TW 6 vâa qua ë M«c 5 çc

gii ph¸p c· nªu cÇn phi hoµn thiÖn hÖ thÌng ph¸p luËt, thïc hiÖn tÌt çc h×nh

thøc gi¸m s¸t cña nh©n d©n ®Ìi vÝi çn bÐ, c«ng chøc. Do vËy, m«c ®ých

chýnh cña viÖc ban hµnh LuËt vß TTND lµ tiâp t«c ph¸t huy quyßn lµm chñ

cña nh©n d©n, më rÐng quyßn d©n chñ trïc tiâp cña nh©n d©n tham gia x©y

dïng vµ cñng cÌ chýnh quyßn ë c së theo çc NghÞ quyât cña §ng vµ ph¸p

luËt cña Nhµ n−-Ýc trong thªi kó ®æi mÝi.

b) Ban hµnh LuËt vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña nh©n d©n

Ho¹t ®éng gi¸m s¸t thùc hiÖn QCDC ®−îc çc cÊp MT thùc hiÖn

víi 3 ph−¬ng thøc: vËn ®éng nh©n d©n trùc tiÕp gi¸m s¸t; gi¸m s¸t cña Ban

114

TTND vµ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña UBMTTQ. Trong ba ph−¬ng thøc võa nªu,

nh− ®· nãi ë môc trªn, MT tËp trung chØ ®¹o ho¹t ®éng cña Ban TTND. §èi

víi ho¹t ®éng gi¸m s¸t trùc tiÕp cña nh©n d©n th−êng tËp trung vµo gi¸m s¸t

viÖc qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai, viÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng; gi¸m s¸t

viÖc x©y dùng çc c«ng tr×nh do d©n ®ãng gãp x©y dùng h¹ tÇng; gi¸m s¸t viÖc

thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh, dù ¸n do NN ®Çu t− trùc tiÕp cho x·; gi¸m s¸t viÖc gi¶i

quyÕt çc vô viÖc tiªu cùc, tham nhòng liªn quan ®Õn çn bé x·. §èi víi ho¹t

®éng gi¸m s¸t cña UBMTTQ, mµ trùc tiÕp vµ chñ yÕu lµ ë cÊp x· ®· ngµy

cµng ph¸t huy vai trß vµ QLC cña nh©n d©n th«ng qua MT tham gia gãp ý

kiÕn bæ khuyÕt cho nh÷ng thiÕu sãt, tån t¹i trong ho¹t ®éng qu¶n lý NN, qu¶n

lý x· héi, trong viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc ®iÓm trong QCDC, nhÊt lµ ph¶i thùc

hiÖn tèt viÖc c«ng khai (th«ng tin, th«ng b¸o ®Ó d©n biÕt), d©n chñ (bµn b¹c,

th¶o luËn, ®èi tho¹i víi d©n) gi¶i quyÕt vµ tr¶ lêi (nh÷ng kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i,

tè ço cña d©n) cña CQ vµ c¬ quan NN çc cÊp.

§Ó thùc hiÖn QCDC tèt h¬n n÷a, ®Æc biÖt lµ thùc hiÖn tèt chøc

n¨ng gi¸m s¸t cña MT ®èi víi viÖc thùc hiÖn QCDC, NN cÇn nghiªn cøu vµ

ban hµnh LuËt vÒ ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña nh©n d©n, trong ®ã cã qui ®Þnh vÒ

ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña MTTQ. Trong LuËt nµy qui ®Þnh ®Çy ®ñ vµ râ rµng vÒ

néi dung, h×nh thøc, c¬ chÕ vµ hËu qu¶ ph¸p lý cña ho¹t ®éng gi¸m s¸t cña

MT. §ång thêi, LuËt còng qui ®Þnh râ vÒ tr¸ch nhiÖm cña çc c¬ quan NN

tr−íc çc yªu cÇu kiÕn nghÞ gi¸m s¸t cña MT còng nh− b¶o ®¶m nh÷ng ®iÒu

kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t cña MT. §ã

lµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó thùc hiÖn tèt vµ cã hiÖu qu¶ chøc n¨ng

gi¸m s¸t cña MT ®èi víi ho¹t ®éng cña c¬ quan NN, çc ®¹i biÓu d©n cö vµ

çn bé, c«ng chøc NN, gãp phÇn t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi NN

vµ ph¸t huy QLC cña nh©n d©n th«ng qua MÆt trËn.

c) X©y dùng LuËt vÒ chÕ ®é tù qu¶n

115

Thùc hiÖn chñ tr−¬ng ph¸t huy d©n chñ ë c¬ së do §¶ng ta ®Ò

x−íng, NN ta ®· ban hµnh QCDC ë c¬ së. Çc QCDC ë c¬ së ®· vµ ®ang tiÕp

tôc ban hµnh lµ mét b−íc cô thÓ ho¸ thùc tÕ QLC cña ng−êi d©n lµ sù ph¶n

¸nh cô thÓ b¶n chÊt NN cña d©n, do d©n, v× d©n trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ë

mét cÊp c¬ së. Ph−¬ng ch©m d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra tõ ý

t−ëng, chñ tr−¬ng ®· ®ang biÕn thµnh çc ho¹t ®éng cô thÓ th«ng qua çc qui

®Þnh râ rµng, rµnh m¹ch trong QCDC. Tuy nhiªn khi d©n chñ ë c¬ së ®· thËt

sù biÕn thµnh phong trµo quÇn chóng th× khu«n khæ "qui chÕ" sÏ trë nªn chËt

hÑp vµ khã t¹o thµnh mét mÆt b»ng ph¸p lý - ®ång bé, thèng nhÊt cho quyÒn

d©n chñ cña ng−êi d©n. Sù ph¸t triÓn m¹nh cña ®êi sèng chÝnh trÞ - x· héi víi

nh÷ng thay ®æi lín lao cña thêi ®¹i, tÊt yÕu sÏ ®Æt ra nhu cÇu vÒ mét ph¹m vi

vµ møc ®é ®iÒu chØnh ph¸p lý réng lín h¬n ®èi víi quyÒn d©n chñ cña ng−êi

d©n. T×nh h×nh Êy ®ßi hái ph¶i suy nghÜ tíi viÖc x©y dùng trong t−¬ng lai mét

®¹o luËt vÒ chÕ ®é tù qu¶n cña ng−êi d©n. Tù qu¶n ®· lµ mét thùc tiÔn ph¸p lý

trong nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn, nã cho phÐp huy ®éng m¹nh mÏ quyÒn chñ

®éng s¸ng t¹o cña chÝnh ng−êi d©n trong viÖc gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc cña

chÝnh m×nh mµ kh«ng cÇn sö dông ®Õn søc m¹nh cña quyÒn lùc NN. Tù qu¶n

lµ mét h×nh thøc phi NN ho¸ ho¹t ®éng qu¶n lý dùa trªn çc c¬ së x· héi.

Trong t−¬ng lai cÇn chuÈn bÞ vµ x©y dùng mét ®¹o luËt vÒ chÕ ®é tù qu¶n cña

ng−êi d©n. §¹o luËt nµy sÏ t¹o ra mét mÆt b»ng ph¸p lý vµ mét hµnh lang

ph¸p lý thèng nhÊt cho quyÒn tù qu¶n cña ng−êi d©n.

d) X©y dùng LuËt tr−ng cÇu ý d©n

Tr−ng cÇu ý d©n lµ mét trong nh÷ng quyÒn kh«ng thÓ chuyÓn

nh−îng ®−îc cña nh©n d©n.

QCDC hiÖn t¹i hay mét ®¹o luËt vÒ tù qu¶n trong t−¬ng lai còng

chØ míi bµn vµ qui ®Þnh çc QLC cña ng−êi d©n ë cÊp c¬ së tøc lµ ë tÇm vi

m«. V× vËy QLC cña ng−êi d©n cÇn ®−îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt ph¸p luËt kh«ng chØ

ë cÊp vi m« mµ cßn cÇn ë cÊp vÜ m«, ë ph¹m vi quèc gia. Nh©n d©n víi tÝnh

116

çch lµ chñ thÓ tèi cao vµ duy nhÊt cña quyÒn lùc NN, ®−¬ng nhiªn lµ ph¶i cã

quyÒn quyÕt ®Þnh çc vÊn ®Ò quan träng cña quèc gia. Tøc lµ ph−¬ng ch©m

d©n biÕt, d©n bµn, d©n quyÕt ®Þnh cÇn ®−îc thÓ hiÖn ngay ë tÇm vÜ m«. §iÒu

hÕt søc quan träng lµ ë chç ph¶i t¹o ra ®−îc c¬ së ph¸p lý cho çc c«ng d©n

tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò quèc kÕ d©n sinh víi mét kh¶ n¨ng thÓ

hiÖn ®Çy ®ñ ý chÝ cña hä trong çc vÊn ®Ò ®Æt ra cña ®Êt n−íc. Mét trong

nh÷ng ph−¬ng thøc ph¸p lý cÇn ®−îc nghiªn cøu øng dông lµ x©y dùng vµ ban

hµnh mét ®¹o luËt vÒ tr−ng cÇu ý d©n. Thùc ra quyÒn phóc quyÕt çc vÊn ®Ò

quèc gia ®¹i sù cña ng−êi d©n ®· ®−îc qui ®Þnh ngay t¹i b¶n HiÕn ph¸p ®Çu

tiªn cña n−íc ta - HiÕn ph¸p 1946 vµ ®−îc kh¼ng ®Þnh trong HiÕn ph¸p 1992.

Tuy nhiªn cho ®Õn nay quyÒn phóc quyÕt nµy vÉn míi dõng l¹i ë mét qui ®Þnh

hiÕn ph¸p vµ ch−a trë nªn mét thùc tiÔn do ch−a ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng mét

®¹o luËt: luËt vÒ tr−ng cÇu ý d©n. LuËt vÒ tr−ng cÇu ý d©n sÏ lµ mét c¬ së ph¸p

lý quan träng ®Ó mçi ng−êi d©n thùc hiÖn quyÒn chÝnh trÞ cña m×nh trong tr¸ch

nhiÖm tham gia quyÕt ®Þnh çc nhiÖm vô quèc kÕ d©n sinh vµ con ®−êng ph¸t

triÓn c−êng thÞnh cña d©n téc. §· ®Õn lóc cÇn nghiªn cøu ®Ó x©y dùng mét

®¹o luËt nh− vËy ®Ó t¹o ra c¬ së ph¸p luËt cho mét sù lùa chän thËt sù cña

ng−êi d©n ®èi víi çch thøc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò quan träng cña ®Êt n−íc,

®ång thêi n©ng cao tr¸ch nhiÖm c«ng d©n cña mçi ng−êi trong nç lùc chung

cña d©n téc nh»m môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ,

v¨n minh.

®) X©y dùng LuËt d©n nguyÖn

Cïng víi LuËt vÒ tr−ng cÇu ý d©n, ®Ó thùc sù ph¸t huy quyÒn d©n

chñ cña ng−êi d©n, ®· ®Õn lóc cÇn nghiªn cøu x©y dùng LuËt d©n nguyÖn.

Trong mÊy chôc n¨m chÝnh thÓ céng hoµ cña chóng ta, §¶ng, NN vµ nh©n d©n

lu«n g¾n bã mËt thiÕt, ý ®¶ng lßng d©n t¹o nªn søc m¹nh vËt chÊt cña çch

m¹ng h¬n nöa thÕ kû qua trªn con ®−êng tr−êng chinh ®Õn ®éc lËp, tù do vµ

chñ nghÜa x· héi. NN ta kh«ng chØ lÊy nguån gèc quyÒn lùc cña m×nh ë nh©n

d©n, kh«ng chØ chÞu kiÓm tra th−êng xuyªn cña nh©n d©n, kh«ng chØ cã mét

117

tinh thÇn ho¹t ®éng lµ gÇn d©n, th©n d©n, nh»m phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n

mµ cßn xuÊt ph¸t tõ nguyÖn väng cña nh©n d©n. Nguån trÝ tuÖ cña §¶ng ta,

nhµ n−íc ta lµ ë nh©n d©n. Nh©n d©n nªu s¸ng kiÕn, NN cã chøc n¨ng vµ tr¸ch

nhiÖm ph¸t hiÖn vµ hoµn chØnh nh÷ng s¸ng kiÕn Êy ®Ó lµm thµnh nh÷ng chÝnh

s¸ch, luËt ph¸p cña m×nh. Mét NN biÕt l¾ng nghe vµ häc hái nh©n d©n, biÕt

båi d−ìng vµ n©ng cao nh©n d©n, th× sÏ thÊy nh©n d©n kh«ng chØ nãi lªn ®iÒu

m×nh mong muèn, mµ cßn biÕt gîi ý hoÆc chØ ra r»ng cÇn ph¶i cã luËt lÖ g× vµ

luËt Êy ph¶i cã néi dung nh− thÕ nµo. C¬ së, ph−¬ng thøc, h×nh thøc ®Ó ph¸t

huy s¸ng kiÕn cña nh©n d©n, t¹o c¬ së ph¸p lý cho nh©n d©n ®−îc quyÒn nãi

lªn nh÷ng ®iÒu m×nh mong muèn, muèn tr×nh bµy nh÷ng ý chÝ, nguyÖn väng

liÒn kÒ cña m×nh cho §¶ng, cho NN, t¹o nªn nguån trÝ tuÖ vµ søc sèng cho chÕ

®é d©n chñ cÇn ®−îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt ph¸p luËt th«ng qua mét ®¹o luËt vÒ d©n

nguyÖn. LuËt vÒ d©n nguyÖn nÕu ®−îc x©y dùng vµ th«ng qua sÏ lµ mét c¬ së

ph¸p lý quan träng cho viÖc thùc hiÖn quyÒn d©n chñ trùc tiÕp cña nh©n d©n.

3.2.3. Nhãm gi¶i ph¸p ®æi míi tæ chøc vµ ph−¬ng thøc ho¹t

®éng cña MTTQ, nhÊt lµ MTTQ ViÖt Nam cÊp x· vµ t¨ng c−êng sù l·nh

®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c MTTQ vµ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña MTTQ

a) §æi míi tæ chøc vµ ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña MTTQ, nhÊt lµ

MTTQ ViÖt Nam cÊp x·

B¸o ço chÝnh trÞ t¹i §¹i héi IX cña §¶ng tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh: "

MTTQVN, çc ®oµn thÓ nh©n d©n cã vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ®¹i

®oµn kÕt toµn d©n, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc;... tiÕp tôc ®æi míi ph−¬ng

thøc hµnh ®éng cña MTTQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n, kh¾c phôc t×nh tr¹ng

hµnh chÝnh ho¸, ph« tr−¬ng h×nh thøc, quan liªu, xa d©n... h−íng m¹nh çc

ho¹t ®éng vÒ c¬ së, céng ®ång d©n c− vµ tõng gia ®×nh".

Cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt IX cña §¶ng, Héi nghÞ TW 5 ®· ra NghÞ quyÕt

vÒ " §æi míi vµ n©ng cao chÊt l−îng HTCT ë c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn".

118

Trong NghÞ quyÕt cã mét phÇn rÊt quan träng vÒ " §æi míi c«ng t¸c MT vµ

çc ®oµn thÓ nh©n d©n" víi 2 néi dung chÝnh lµ:

1. MT vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n ®ãng vai trß nßng cèt x©y dùng khèi

®¹i ®oµn kÕt toµn d©n vµ thùc hiÖn QCDC ë c¬ së.

2. §æi míi c¬ chÕ b¶o ®¶m kinh phÝ ho¹t ®éng cña MTTQ vµ çc ®oµn

thÓ nh©n d©n ë c¬ së.

Thùc hiÖn çc chñ tr−¬ng nªu trªn, tõ ®¹i héi toµn quèc lÇn thø IV, thø

V cña MTTQVN, UBTWMTTQ ®· ®Ò ra chñ tr−¬ng më réng vÒ tæ chøc vµ

®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña MTTQ, trong ®ã träng t©m lµ cÊp x·.

VÒ tæ chøc, tËp trung vµo viÖc kiÖn toµn UBMTTQ cÊp x·, trong

®ã x¸c ®Þnh râ chøc n¨ng, quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña UBMTTQ theo

luËt MT; c¬ cÊu tæ chøc Ban Th−êng trùc UBMTTQ; x©y dùng mèi quan hÖ

gi÷a MTTQ víi H§ND, UBND x·. KiÖn toµn vÒ tæ chøc cña Ban c«ng t¸c MT

ë th«n, lµng, Êp, b¶n; ph©n cÊp c«ng t¸c qu¶n lý çn bé x·, th«n; x©y dùng kÕ

ho¹ch ®µo t¹o, båi d−ìng çn bé x·, çn bé th«n hµng n¨m theo ch−¬ng tr×nh

néi dung do UBTWMTTQ biªn so¹n. Trong n¨m 2003, víi chñ tr−¬ng tiÕn

hµnh §¹i héi MT c¬ së trong ph¹m vi c¶ n−íc tiÕn tíi §¹i héi VI MTTQVN,

viÖc kiÖn toµn UBMTTQ ®−îc chØ ®¹o theo ChØ thÞ 21 cña Ban BÝ th− vµ NghÞ

quyÕt cña UBTW, §oµn Chñ tÞch MT lµ më réng UBMTTQ cÊp x· tõ 25 - 35

Uû viªn, thay v× tr−íc ®©y lµ tõ 20 - 25 Uû viªn; më réng c¬ cÊu thµnh phÇn

Uû ban ®Õn çc Tr−ëng Ban c«ng t¸c MT (víi h¬n 60 v¹n çn bé), ç nh©n

tiªu biÓu lµ giµ lµng, chøc viÖc, Tr−ëng téc, ng−êi cã uy tÝn trong x·, trong

th«n (thµnh phÇn ng−êi tiªu biÓu còng ®−îc më réng h¬n gåm çc giµ lµng,

tr−ëng hä, tr−ëng téc, ng−êi cã uy tÝn trong çc tÇng líp ë th«n, x·, th©n nh©n

ng−êi ViÖt Nam ë n−íc ngoµi (nÕu cã) vµ phÊn ®Êu cã 30% ng−êi ngoµi §¶ng

vµ 20% lµ ®¹i biÓu phô n÷. VÒ Ban Th−êng trùc UBMTTQ x· còng ®−îc t¨ng

c−êng, nhiÒu n¬i ®· cö 2 phã Chñ tÞch, kh«ng kÓ cã 1 ®Õn 2 Uû viªn th−êng

trùc lµ ng−êi ®øng ®Çu cña ®oµn thÓ. ViÖc më réng vÒ tæ chøc UBMTTQ cßn

119

thÓ hiÖn lµ MT h−íng dÉn, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhiÒu tæ chøc tù qu¶n cña

nh©n d©n ®−îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng, nh− Héi nh©n ®¹o, tõ thiÖn, héi khuyÕn

häc, Héi nu«i t«m, trång tiªu, ®iÒu, Héi dÖt chiÕu, x©y nhµ, c©y kiÓng v.v...

NhiÒu Héi ®· ®−îc MT kÕt n¹p lµ thµnh viªn cña MTTQ x·, ph−êng, thu hót

thªm nhiÒu thµnh viªn lµ tæ chøc vµ ç nh©n tiªu biÓu nh»m tËp hîp, ®oµn kÕt

®−îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n trªn çc lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n

hãa, x· héi, y tÕ, gi¸o dôc, thÓ thao v.v...

ViÖc ®æi míi tæ chøc, ®−îc UBMTTQ çc cÊp chó träng 5 n¨m

qua lµ kiÖn toµn tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ban C«ng t¸c MT ë çc th«n, lµng,

Êp, b¶n, khu phè. §Õn nay 100% th«n, lµng, Êp, b¶n, khu phè ®· cã Ban C«ng

t¸c MT vµ ®· ®−îc tËp huÊn hµng n¨m vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, mèi quan hÖ,

ph−¬ng ph¸p tæ chøc çc ho¹t ®éng theo ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña MT. Vai

trß Ban C«ng t¸c MT trong quan hÖ víi BÝ th− chi bé vµ Tr−ëng th«n lµ 3 chñ

thÓ thùc hiÖn QCDC ë d−íi c¬ së ngµy cµng thÓ hiÖn râ trong viÖc x©y dùng

céng ®ång d©n c− ë th«n, lµng theo h−¬ng −íc, quy −íc.

VÒ ho¹t ®éng: Víi chñ tr−¬ng h−íng m¹nh c«ng t¸c MT vÒ ®Þa bµn

d©n c−, ®Õn tõng hé gia ®×nh, tõng ng−êi d©n, c«ng t¸c MT hiÖn nay chñ yÕu

lµ ®Èy m¹nh cuéc vËn ®éng: "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ë

khu d©n c−" víi 6 néi dung nh»m n©ng cao d©n sinh, d©n trÝ, d©n chñ, x©y

dùng §¶ng, x©y dùng CQ; chØ ®¹o ho¹t ®éng cña Ban TTND; chØ ®¹o ho¹t

®éng cña çc ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n; chØ ®¹o vµ tæ chøc çc

cuéc vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn phong trµo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, xo¸ ®ãi gi¶m

nghÌo, phßng chèng téi ph¹m, gióp ®ì ®ång bµo çc vïng bÞ thiªn tai.... cïng

víi viÖc tæ chøc çc phong trµo, çc cuéc vËn ®éng, c«ng t¸c vËn ®éng ®ång

bµo cã ®¹o, d©n téc thiÓu sè, çc chøc s¾c, chøc viÖc, giµ lµng ®−îc UBMT

cÊp x· coi träng vµ lµ thÕ m¹nh cña c«ng t¸c MT ë x· vµ th«n.

Mét sè träng t©m cña c«ng t¸c MT ë x· mµ tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y ®·

®i vµo th−êng xuyªn lµ phèi hîp víi CQ x·, th«n tæ chøc thùc hiÖn QCDC víi

120

3 néi dung chÝnh lµ: tuyªn truyÒn ®Ó nh©n d©n hiÓu chñ tr−¬ng cña §¶ng (theo

chØ thÞ 30 cña Bé chÝnh trÞ) vÒ më réng d©n chñ trùc tiÕp ë c¬ së; vËn ®éng çc

tÇng líp nh©n d©n, héi viªn, ®oµn viªn g−¬ng mÉu thùc hiÖn vµ tham gia thùc

hiÖn çc quy ®Þnh cña QCDC vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn QCDC. Qua h¬n 6

n¨m thùc hiÖn QCDC ë x·, MTTQ ë c¬ së ®· t×m ®−îc çch lµm phï hîp, ®ã

lµ chó träng nh÷ng viÖc ch¨m lo ®Õn quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi d©n, vËn ®éng

nh©n d©n cïng nhau gãp søc x©y dùng vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, x©y dùng

c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng h−¬ng −íc, quy −íc, tæ chøc çc h×nh thøc tù qu¶n,

xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn kinh tÕ ®−îc nh©n d©n h−ëng øng vµ tham gia

tù nguyÖn. Thùc hiÖn tèt QCDC sÏ tËp hîp, ®oµn kÕt çc tÇng líp nh©n d©n,

t¹o søc m¹nh cña céng ®ång d©n c−, x©y dùng n«ng th«n ngµy cµng giµu ®Ñp,

v¨n minh kh«ng chØ ë tõng th«n, lµng mµ ®èi víi tïng gia ®×nh víi môc tiªu

cña phong trµo tõng b−íc x©y dùng ®Ó cã nhiÒu "lµng v¨n ho¸", "gia ®×nh v¨n

ho¸" ë tõng x·, ph−êng.

Tuy nhiªn, tån t¹i lín nhÊt hiÖn nay vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña

UBMTTQ x· lµ:

Thø nhÊt, viÖc më réng vÒ tæ chøc ®Ó tËp hîp ®«ng ®¶o çc tÇng

líp nh©n d©n trong MTTQ, çc ®oµn thÓ vÉn cßn h¹n hÑp, lóng tóng vµ bÞ

®éng. ViÖc tËp hîp vµ ph¸t huy vai trß ng−êi tiªu biÓu cßn h¹n chÕ. NhiÒu n¬i

míi tËp hîp ®−îc 20 - 30% ®èi t−îng cÇn tËp hîp ®oµn kÕt. Cßn bé phËn rÊt

®«ng d©n c− ch−a ®−îc tËp hîp, sinh ho¹t trong çc tæ chøc quÇn chóng ë

n«ng th«n (n¬i cao nhÊt míi tËp hîp ®−îc 60% sè d©n ë khu d©n c−). Ng−êi

ngoµi §¶ng trong UBMTTQ rÊt Ýt (d−íi 20%). Thø hai, UBMTTQ, çc ®oµn

thÓ ë nhiÒu c¬ së ch−a thùc sù lµ ng−êi ®¹i diÖn cho quyÒn vµ lîi Ých chÝnh

®¸ng cña nh©n d©n, héi viªn, ®oµn viªn; khi quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña

c«ng d©n bÞ x©m ph¹m UBMT nhiÒu n¬i thiÕu kiªn quyÕt trong viÖc xem xÐt,

kiÕn nghÞ víi CQ gi¶i quyÕt; c«ng t¸c n¾m t− t−ëng, tËp hîp ý kiÕn, kiÕn nghÞ

cña çc tÇng líp nh©n d©n ®Ó ph¶n ¸nh kÞp thêi víi cÊp uû §¶ng, CQ cßn rÊt

yÕu. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ch−a ®−îc ®Ò cao.

121

Thø ba, ®éi ngò çn bé MT x· yÕu vÒ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc, l¹i

thay ®æi th−êng xuyªn hµng n¨m vµ theo nhiÖm kú, ch−a ®−îc ®µo t¹o c¬ b¶n

vµ båi d−ìng kü n¨ng thùc hµnh vÒ c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng. TÝnh thô

®éng cßn ®äng s©u cña c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp. C¬ chÕ chÝnh s¸ch

çn bé MT ë c¬ së vµ d−íi c¬ së cßn nhiÒu bÊt cËp.

Thø t−, mèi quan hÖ c«ng t¸c trong HTCT ë x·, ë th«n ch−a ®−îc

x©y dùng ®ång bé vÒ c¬ chÕ, nhÊt lµ quan hÖ gi÷a UBMT víi H§ND, UBND,

quan hÖ phèi hîp vµ thèng nhÊt hµnh ®éng trong çc tæ chøc thµnh viªn cña

MTTQ d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng uû x·. NhËn thøc vÒ vai trß, vÞ trÝ, quyÒn vµ

tr¸ch nhiÖm cña MTTQ trong HTCT ë c¬ së ch−a ®−îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ theo

LuËt MT vµ N§ 50/CP cña ChÝnh phñ.

Thø n¨m, kinh phÝ vµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m ho¹t ®éng cña

UBMTTQ x· cßn thiÕu thèn vµ bÊt cËp.

Nh÷ng tån t¹i, khã kh¨n nªu trªn phÇn nµo ¶nh h−ëng vµ h¹n chÕ

kh¶ n¨ng tham gia thùc hiÖn QCDC cña MTTQ c¬ së; trong viÖc cñng cè vµ

x©y dùng tæ chøc MT v÷ng m¹nh, còng nh− thùc hiÖn ®æi míi ho¹t ®éng cña

UBMTTQ.

§Ó tiÕp tôc n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña UBMTTQ ë x·,

xin nªu mét sè biÖn ph¸p sau ®©y:

1. Ph¶i th−êng xuyªn qu¸n triÖt ®Ó n©ng cao nhËn thøc trong toµn

§¶ng, toµn d©n vµ c¶ HTCT vÒ " Ph¸t huy søc m¹nh ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n vµ

vai trß cña MTTQVN trong thêi kú míi", ®ã lµ ®éng lùc to lín cña çch m¹ng

®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc.

Tr−íc ®©y, trong çch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n, MTTQ

cïng víi §¶ng l·nh ®¹o vµ vËn ®éng nh©n d©n ®øng lªn lËt ®æ chÕ ®é thùc

d©n, phong kiÕn giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay c«ng n«ng. Ngµy nay víi HTCT

hoµn chØnh th× nhËn thøc cña mét bé phËn x· héi vÒ MTTQ cßn ch−a ®óng,

ch−a ®Çy ®ñ; nhiÒu çn bé §¶ng viªn cßn cho r»ng MTTQ còng lµ mét ®oµn

122

thÓ nh©n d©n. Do ch−a cã s¸ch gi¸o khoa gi¶ng d¹y vÒ HTCT ë n−íc ta, vÒ vai

trß, vÞ trÝ cña MTTQ nªn líp trÎ hiÖn nay cµng kh«ng hiÓu vÒ MTTQ. V× thÕ,

cÇn ph¶i lËp m«n häc nµy ®−a vµo gi¶ng d¹y ë çc tr−êng §¶ng, tr−êng ®¹i

häc vµ phæ th«ng trung häc.

2. TiÕp tôc më réng vÒ tæ chøc, ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng

cña UBMTTQ, sù ®æi míi tr−íc nhÊt vµ m¹nh mÏ lµ tõ cÊp x·, ®ång thêi ®Æt

trong khu«n khæ ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng uû ®èi víi

UBMTTQ vµ çc ®oµn thÓ [72, tr.39].

§èi víi MTTQ th× tÊt c¶ çc phong trµo, çc cuéc vËn ®éng nh©n

d©n ®Òu n»m ë khu d©n c−. NÕu kh«ng ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng th× çc

chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®−a vµo cuéc sèng sÏ dõng ë cÊp x· vµ cÊp

x· sÏ trë thµnh kh©u trung gian, quan liªu hµnh chÝnh, xa d©n vµ çi ®éng lùc

®ã sÏ kh«ng ®−îc truyÒn t¶i thµnh hµnh ®éng çch m¹ng trong nh©n d©n. §èi

víi c«ng t¸c MT ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng lµ ph¶i ®−a çc néi dung

phong trµo, çc cuéc vËn ®éng vÒ tíi khu d©n c− ®Ó truyÒn t¶i tíi tõng hé gia

®×nh vµ ng−êi d©n. MT ®· vµ ®ang thùc hiÖn nh− vËy, ®ã lµ cuéc vËn ®éng:

"Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ë khu d©n c−" - mét cuéc vËn

déng çch m¹ng s©u réng mang tÝnh toµn d©n, toµn diÖn, toµn quèc.

ë cÊp x·, ®æi míi ph−¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng tr−íc hÕt cÇn

thùc hiÖn nÒ nÕp chÕ ®é lµm viÖc ®Þnh kú gi÷a bÝ th− §¶ng uû víi chñ tÞch

MT; gi÷a ban th−êng vô §¶ng uû víi Ban Th−êng trùc UBMTTQ; thùc hiÖn

chÕ ®é lÊy ý kiÕn UBMTTQ ®èi víi çc chñ tr−¬ng c«ng t¸c cña §¶ng uû cã

liªn quan ®Õn ®êi sèng nh©n d©n trong x·; sinh ho¹t chi bé hµng th¸ng cã néi

dung kiÓm ®iÓm sù l·nh ®¹o ®èi víi Ban c«ng t¸c MT vµ thùc hiÖn tèt quy

®Þnh cña Bé chÝnh trÞ vµ chñ tÞch MT x· cÊu t¹o trong §¶ng uû hoÆc th−êng

vô §¶ng uû x·. §¹i diÖn Ban Th−êng trùc UBMT x· lµ ®¹i biÓu H§ND x·.

3. X©y dùng QC phèi hîp c«ng t¸c gi÷a UBMT víi H§ND vµ

UBND ë tÊt c¶ çc x· theo N§ 50/CP cña ChÝnh phñ ®Ó MT thùc hiÖn tèt

123

quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh theo quy ®Þnh cña LuËt MT, nhÊt lµ nh÷ng

quy ®Þnh nh»m tao c¬ chÕ phèi hîp ®Ó thùc hiÖn tèt QCDC theo N§29/CP cña

ChÝnh phñ [73, tr.22].

4. Th«n, lµng, Êp, b¶n lµ n¬i trùc tiÕp vËn ®éng nh©n d©n thùc

hiÖn chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN, çc nghÞ quyÕt cña

§¶ng uû, H§ND, çc quyÕt ®Þnh cña UBND. Ng−êi tiÕp xóc hµng ngµy víi

nh©n d©n lµ tr−ëng th«n, tr−ëng ban c«ng t¸c MT vµ bÝ th− chi bé. Ba chøc

danh nµy cã thÓ coi lµ çn bé chñ chèt cña th«n, lµ ng−êi triÓn khai nh÷ng

c«ng viÖc cña CQ, MTTQ vµ §¶ng uû x· ®ång thêi còng cä s¸t víi mäi vÊn ®Ò

trong mèi quan hÖ víi ng−êi d©n, cÇn cã chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi ba chøc

danh nµy.

ë th«n, ngoµi ph¸p luËt NN ®−îc thùc thi, ë ®©y cßn ph¶i x©y

dùng h−¬ng −íc, quy −íc d©n chñ mang tÝnh tù qu¶n cña nh©n d©n, do nh©n

d©n x©y dùng, UBND huyÖn phª chuÈn. Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp,

b¶n cã vai trß quan träng cña c¬ cÊu tæ chøc MTTQ. Mçi Ban c«ng t¸c MT cã

tõ 8 ®Õn 15 ng−êi lµ nh÷ng çn bé cña çc ®oµn thÓ chÝnh trÞ x· héi, tæ chøc

x· héi, ng−êi tiªu biÓu ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña UBMTTQ x·.

NhiÖm vô chñ yÕu cña Ban lµ vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn çc chñ tr−¬ng,

chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña NN, quyÕt ®Þnh cña UBND, ch−¬ng tr×nh

hµnh ®éng cña MTTQ; ®éng viªn nh©n d©n gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chñ

tr−¬ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt; phèi hîp víi tr−ëng th«n thùc hiÖn QCDC vµ

ho¹t ®éng tù qu¶n ë céng ®ång d©n c−.

5. Theo tinh thÇn NghÞ quyÕt TW 5, ë x· cã nhiÒu lo¹i çn bé,

®èi víi MTTQ còng cÇn ®−îc tiªu chuÈn ho¸ ®Ó tõng b−íc tiªu chuÈn ho¸ ®éi

ngò çn bé x· ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é ®¶m ®−¬ng nhiÖm vô ë c¬ së. CÇn cã

chÝnh s¸ch, chÕ ®é tiÒn l−¬ng phï hîp víi c«ng t¸c ë x· theo thang b¶ng l−¬ng

thèng nhÊt, chÝ Ýt b¶o ®¶m møc sèng kh¸ ®Ó çn bé yªn t©m lµm viÖc vµ tËn

t©m víi c«ng viÖc. Chñ tÞch MTTQ cã møc l−¬ng cao h¬n ng−êi ®øng ®Çu çc

124

®oµn thÓ. ViÖc kho¸n chi phÝ cho MTTQ vµ ®oµn thÓ ph¶i kh¸c nhau; b¶o ®¶m

møc ho¹t ®éng theo çc nhiÖm vô do ph¸p luËt quy ®Þnh ®èi víi UBMTTQ vµ

cao h¬n çc ®oµn thÓ (çc ®oµn thÓ cßn cã héi phÝ, ®oµn phÝ vµ nh÷ng thu

nhËp kh¸c lµm quü). Kinh phÝ ho¹t ®éng cña UBMTTQ ph¶i bao gåm c¶ kinh

phÝ ho¹t ®éng cña çc Ban c«ng t¸c MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n. NÕu x· kh«ng

c©n ®èi ®−îc th× huyÖn vµ tØnh ph¶i cÊp bï. ViÖc kho¸n kinh phÝ ho¹t ®éng cña

UBMT x· theo quy ®Þnh thèng nhÊt cña Bé tµi chÝnh vµ UBTWMTTQVN.

b) T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c MTTQ vµ

c«ng t¸c gi¸m s¸t cña MTTQ

§Ó ®æi míi tæ chøc vµ ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña MTTQVN,

nhÊt lµ MT cÊp x· nh»m thùc hiÖn tèt QCDC ë c¬ së cÇn t¨ng c−êng sù l·nh

®¹o cña §¶ng ®èi víi c«ng t¸c MT vµ c«ng t¸c gi¸m s¸t cña MT.

Trong giai ®o¹n çch m¹ng míi, ®Ó t¨ng c−êng khèi ®¹i ®oµn kÕt

toµn d©n, ph¸t huy søc m¹nh toµn d©n téc, tiÕp tôc ®æi míi, thùc hiÖn c«ng

nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc v× môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi

c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh §¶ng cÇn quan t©m l·nh ®¹o ®Ò cao vai trß, vÞ

trÝ cña MT, nhÊt lµ vai trß cña MT trong viÖc t¨ng c−êng chøc n¨ng ph¶n biÖn

vµ gi¸m s¸t ®èi víi ho¹t ®éng cña çc c¬ quan NN, ®¹i biÓu d©n cö vµ çn bé,

c«ng chøc NN. T×nh h×nh míi cµng ®ßi hái t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng

®èi víi MT ®Ó ph¸t hiÖn, ®µo t¹o, båi d−ìng nh÷ng ®¶ng viªn cã phÈm chÊt,

n¨ng lùc, uy tÝn giíi thiÖu vµo ®¶m nhËn nh÷ng nhiÖm vô trong hÖ thèng MT,

nhÊt lµ MT c¬ së th× míi n©ng cao ®−îc n¨ng lùc gi¸m s¸t cña MÆt trËn [74,

tr.51]. T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi MT ®Ó §¶ng quan t©m chØ

®¹o kh¾c phôc nh÷ng quan ®iÓm, t− t−ëng kh«ng ®óng, nhÊt lµ t− t−ëng coi

nhÑ vai trß, vÞ trÝ cña MT vµ c«ng t¸c MT, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng bè trÝ çn

bé MT mét çch tuú tiÖn, ¸p ®Æt, kh«ng t−¬ng xøng víi nhiÖm vô vµ cÇn cã

chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng ®èi víi çn bé MT tõ TW ®Õn c¬ së, nhÊt lµ c¬ së. T¨ng

c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi MT ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho MT

125

tham gia ®ãng gãp x©y dùng chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña

NN, tham gia gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çn bé, ®¶ng viªn vµ çc tæ chøc ®¶ng

trªn c¬ së hiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ nh÷ng qui ®Þnh cña §iÒu lÖ §¶ng. T¨ng

c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi NN trong viÖc thÓ chÕ ho¸ çc chñ tr−¬ng

®−êng lèi cña §¶ng vÒ MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, vÒ ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n

téc, vÒ chøc n¨ng gi¸m s¸t cña MT trªn çc lÜnh vùc mµ quyÒn n¨ng ph¸p luËt

®· qui ®Þnh thµnh ph¸p luËt ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®éng

cña MT nãi chung vµ ho¹t ®éng gi¸m s¸t nãi riªng ®¹t hiÖu qu¶. §Ó t¨ng

c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi MT, çc cÊp uû ®¶ng cÇn gi¸o dôc çn

bé, ®¶ng viªn g−¬ng mÉu chÊp hµnh chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, g¾n

bã mËt thiÕt víi nh©n d©n, th−êng xuyªn tù phª b×nh vµ l¾ng nghe ý kiÕn phª

b×nh cña nh©n d©n, cña MT. Cã t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi MT

th× sù nghiÖp n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña MT çc cÊp nãi chung vµ MT

cÊp x·, MT ë th«n, lµng, Êp, b¶n, tæ d©n phè nãi riªng míi cã thÓ thµnh c«ng.

T¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi MT v× vËy lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt.

3.2.4. Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a MÆt trËn

víi çc tæ chøc kh¸c trong hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së

X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a MTTQ vµ çc ®oµn

thÓ nh©n d©n víi çc tæ chøc kh¸c trong HTCT ®Ó thùc hiÖn tèt QCDC ë c¬ së.

Qua kh¶o s¸t cho thÊy, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n

chÕ kÕt qu¶ thùc hiÖn QC lµ do thiÕu sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a çc tæ chøc

trong HTCT trong thùc hiÖn QC. Ch-−a cã c¬ chÕ ®Ó çc tæ chøc quÇn chóng

cã tiÕng nãi "®éc lËp", cã träng l−-îng t¸c ®éng tíi CQ, nhÊt lµ khi ph¶n ¸nh

nh÷ng hµnh vi sai tr¸i cña çn bé chñ chèt trong bé m¸y §¶ng vµ CQ. NhiÒu

n¬i, tæ chøc quÇn chóng vÉn ch−-a tho¸t khái t×nh tr¹ng ho¹t ®éng cÇm chõng,

thiÕu ®æi míi, trë thµnh mét "çi bãng" cña CQ, kh«ng b¶o vÖ ®-−îc quyÒn vµ

lîi Ých hîp ph¸p cña nh©n d©n [75, tr.44]. V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng

cña MT vµ çc tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi kh¸c lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng,

126

liªn quan trùc tiÕp ®Õn thùc hiÖn QCDC ë c¬ së. Trong ®ã vÊn ®Ò mÊu chèt lµ

phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a l·nh ®¹o CQ víi MT, çc tæ chøc ®oµn thÓ chÝnh trÞ

- x· héi ®Ó thùc hiÖn QC cã kÕt qu¶; cñng cè Ban TTND ë cÊp x· ®Ó gi¸m s¸t,

kiÓm tra çn bé, c«ng chøc ë c¬ së.

MTTQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi CQ

tõ TW ®Õn c¬ së ®Ó thùc hiÖn tèt QCDC ë c¬ së. CÇn cã tiÕng nãi ®Ó b¶o vÖ

quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn QC. §èi víi

nh÷ng n¬i thùc hiÖn QC chËm ch¹p, h×nh thøc, cÇn cã tiÕng nãi ph¶n ¸nh víi

çc c¬ quan cã thÈm quyÒn ®Ó ®«n ®èc, chØ ®¹o.

Mét yªu cÇu kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ çc tæ chøc

quÇn chóng cÇn ph¸t huy tÝnh chñ ®éng trong t¹o kinh phÝ vµ sö dông kinh

phÝ, tr¸nh lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo CQ cïng cÊp, rÊt khã trong ho¹t ®éng. CÇn

ph¶i söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp víi héi phÝ, ®oµn phÝ; thu ®ñ

héi phÝ, ®oµn phÝ vµ -−u tiªn dµnh cho c¬ së. NN cÊp mét phÇn kinh phÝ ho¹t

®éng cho MTTQ vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc ®oµn thÓ g©y

dùng quü theo ®óng ph¸p luËt. Kinh phÝ do NN cÊp ®-−îc H§ND ë c¬ së giao

kho¸n cho MTTQ vµ tõng ®oµn thÓ nh©n d©n chñ ®éng quyÕt ®Þnh viÖc chi

tiªu, kÓ c¶ viÖc tr¶ phô cÊp cho çn bé chuyªn tr¸ch.

§¶ng l·nh ®¹o s¸t sao CQ ®¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó MT

vµ çc ®oµn thÓ nh©n d©n thùc hiÖn tèt QCDC. Çc ngµnh, çc ®Þa ph−-¬ng

cÇn hoµn thiÖn QC phèi hîp gi÷a tæ chøc §¶ng, CQ víi MT vµ çc ®oµn thÓ

trong ho¹t ®éng. Çc cuéc häp cña tæ chøc §¶ng, CQ çc cÊp khi bµn nh÷ng

vÊn ®Ò lín liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n ph¶i cã ®¹i diÖn

MTTQ vµ çc ®oµn thÓ tham gia, ®ãng gãp ý kiÕn. CQ ph¶i hç trî tÝch cùc vÒ

çc ®iÒu kiÖn vËt chÊt, vÒ mÆt ph¸p lý, trªn c¬ së duy tr× sù ®éc lËp t−¬ng ®èi

trong h×nh thøc vµ ph-−¬ng ph¸p ho¹t ®éng cho çc ®oµn thÓ quÇn chóng.

127

§èi víi çc §P vïng biªn giíi cÇn chó ý phèi hîp víi bé ®éi biªn

phßng trong vËn ®éng, gi¸o dôc nh©n d©n tu©n thñ ph¸p luËt, b¶o vÖ chñ

quyÒn cña Tæ quèc, thùc hiÖn tèt QCDC, ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸, x· héi.

Çc tæ chøc trong HTCT x©y dùng quy chÕ phèi hîp c«ng t¸c,

h−íng dÉn vµ gióp nh÷ng c¬ së ®Æc thï, khã kh¨n thùc hiÖn QCDC.

C¨n cø chñ tr−¬ng chung, çc bé, ban, ngµnh, ®oµn thÓ TW chñ

®éng h−íng dÉn kÞp thêi, gióp çc c¬ së thùc hiÖn ®ång bé vµ thuËn lîi. L·nh

®¹o çc c¬ quan, ®¬n vÞ trùc tiÕp phèi hîp triÓn khai theo hÖ thèng ngµnh, lÜnh

vùc, §P, ®Ó thùc hiÖn QCDC phï hîp thùc tÕ, ®¹t hiÖu qu¶.

Çc ngµnh, çc cÊp phèi hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó

MTTQ, çc ®oµn thÓ nh©n d©n x©y dùng c¬ së, lµm tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn,

gi¸o dôc, tham gia thùc hiÖn, gi¸m s¸t, h−íng dÉn, vËn ®éng vµ khuyÕn khÝch

nh©n d©n thùc hiÖn tèt quy −íc, h−¬ng −íc. Ph¸t huy vai trß giµ lµng, ng−êi

tiªu biÓu, ng−êi cã uy tÝn cña çc tÇng líp nh©n d©n, ®Èy m¹nh çc cuéc vËn

®éng, çc phong trµo thi ®ua yªu n−íc g¾n víi thùc hiÖn QCDC ë c¬ së.

kÕt luËn ch−¬ng 3

§iÒu mÊu chèt ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn tèt QCDC lµ thùc sù ph¸t huy

QLC cña nh©n d©n. Muèn vËy, viÖc cÊp b¸ch lµ ph¶i ®æi míi, kiÖn toµn HTCT

trong c¬ chÕ tæng thÓ "§¶ng l·nh ®¹o, NN qu¶n lý, nh©n d©n lµm chñ", ph¸t

huy m¹nh mÏ h¬n n÷a vai trß cña MTTQVN víi tÝnh çch lµ mét tæ chøc cña

b¶n th©n quÇn chóng, nh©n d©n; g¾n liÒn viÖc thùc hiÖn QC víi viÖc thùc hiÖn

cã hiÖu qu¶ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi, n©ng cao d©n trÝ, tõng b−íc

më réng vµ hoµn thiÖn nÒn d©n chñ XHCN; võa ph¸t huy tèt chÕ ®é d©n chñ

®¹i diÖn, võa thùc hiÖn tèt chÕ ®é d©n chñ trùc tiÕp ë cÊp c¬ së ®Ó d©n bµn b¹c

vµ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp nh÷ng c«ng viÖc quan träng thiÕt thùc, g¾n liÒn víi lîi

Ých cña m×nh; chèng quan liªu, mÖnh lÖnh, ®Èy m¹nh c¶i çch hµnh chÝnh vµ

söa ®æi nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng phï hîp. Ph¸t

huy vai trß cña MTTQVN çc cÊp trong thùc hiÖn QCDC ë c¬ së cÇn thùc

128

hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ nhËn thøc, t− t−ëng; gi¶i ph¸p hoµn thiÖn

ph¸p luËt; gi¶i ph¸p ®æi míi tæ chøc vµ ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña MTTQVN,

nhÊt lµ MTTQVN cÊp x·; gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a MT víi

c¸c tæ chøc kh¸c trong HTCT ë c¬ së. §Æc biÖt, d©n ph¶i ®−îc bÇu trùc tiÕp

chñ tÞch cÊp x· vµ bæ sung thªm ph−¬ng ch©m "d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm,

d©n kiÓm tra" nh÷ng néi dung míi nh−: d©n ®Ò xuÊt, d©n quyÕt ®Þnh, d©n gi¸m

s¸t ®Ó thÓ hiÖn tÝnh chñ ®éng, tÝch cùc cña ng−êi lµm chñ... vµ ®Ó QCDC mang

tÝnh thiÕt thùc vµ cã tÝnh kh¶ thi.

129

KÕt luËn

Trong giai ®o¹n míi cña çch m¹ng hiÖn nay, më réng d©n chñ x· héi

chñ nghÜa, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n lµ môc tiªu, ®ång thêi lµ

®éng lùc b¶o ®¶m cho th¾ng lîi cña çch m¹ng, cña c«ng cuéc ®æi míi.

D©n chñ theo çch hiÓu truyÒn thèng lµ quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n,

quyÒn lùc cña nh©n d©n. D©n chñ ë n−íc ta lµ: NÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa.

NÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa huy ®éng toµn d©n vµo sù nghiÖp qu¶n lý Nhµ

n−íc, qu¶n lý x· héi; lµ d©n chñ gÊp triÖu lÇn h¬n d©n chñ t− s¶n. Mét trong

nh÷ng ®Æc tr−ng quan träng cña nÒn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ë n−íc ta lµ

ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ çc tæ chøc quÇn

chóng nh©n d©n, vµo viÖc thùc hiÖn d©n chñ, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n

d©n gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çc c¬ quan nhµ n−íc vµ chÝnh quyÒn çc cÊp,

trong ®ã cã chÝnh quyÒn ë c¬ së. D©n chñ cã d©n chñ ®¹i diÖn vµ d©n chñ trùc

tiÕp, trong ®ã d−íi chÕ ®é ta, d©n chñ trùc tiÕp ngµy cµng ®−îc më réng vµ cã

vÞ trÝ quan träng. "D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra" lµ cèt lâi cña d©n

chñ trùc tiÕp. ChÝnh ë ®©y, chÕ ®é ta lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n nªn c¶ hÖ

thèng chÝnh trÞ, trong ®ã cã MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam cã vai trß hç trî quan

träng ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn nh÷ng quyÒn d©n chñ trùc tiÕp vµ d©n chñ ®¹i

diÖn cña m×nh, trong ®ã cã ho¹t ®éng tham gia thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë

c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña chÝnh quyÒn çc cÊp, ®Æc

biÖt lµ chÝnh quyÒn ë c¬ së ®èi víi viÖc thùc hiÖn çc quyÒn d©n chñ cña

ng−êi d©n cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam.

X©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së lµ mét chñ tr−¬ng lín

cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta. H¬n 6 n¨m qua, kÓ tõ khi Bé ChÝnh trÞ ra ChØ thÞ sè

30/CT-TW, ngµy 18/2/1998, vÒ viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë

c¬ së, viÖc triÓn khai thùc hiÖn chñ tr−¬ng nµy ®· ®−îc çc cÊp ñy, chÝnh

quyÒn, MÆt trËn Tæ quèc Trung −¬ng vµ çc ®Þa ph−¬ng qu¸n triÖt s©u réng

130

®Õn çc c¬ së, tr−íc hÕt lµ ë x·, ph−êng, thÞ trÊn; ®−îc nh©n d©n ®ång t×nh ñng

hé, tÝch cùc tham gia vµ thùc hiÖn. ViÖc triÓn khai thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ

ë c¬ së ®· thu ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ b−íc ®Çu rÊt ®¸ng phÊn khëi, tr−íc hÕt lµ

trong lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, gãp phÇn

tÝch cùc vµo cuéc vËn ®éng x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, c¶i çch hµnh chÝnh vµ

t¨ng c−êng mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a §¶ng vµ nh©n d©n...Trªn thùc tÕ, vai

trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së trong tham gia

thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë x·, ph−êng, thÞ trÊn ngµy cµng ®−îc ph¸t huy

trªn çc mÆt: tuyªn truyÒn, vËn ®éng nh©n d©n tÝch cùc tham gia thùc hiÖn

Quy chÕ; phèi hîp víi chÝnh quyÒn trong viÖc thùc hiÖn Quy chÕ; vµ chñ ®éng

gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn Quy chÕ. Tuy nhiªn, viÖc triÓn khai thùc hiÖn Quy chÕ

cña MÆt trËn Tæ quèc ë nhiÒu c¬ së vÉn cßn ch−a ®ång bé, th−êng xuyªn.

Nh÷ng n¬i triÓn khai, cã n¬i cßn lóng tóng, bÞ ®éng trong tæ chøc thùc tiÔn.

KÕt qu¶ kinh nghiÖm thu ®−îc lµ kh¸c nhau vµ thËt ®a d¹ng.

Cïng víi viÖc x©y dùng, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn Nhµ n−íc ph¸p quyÒn

ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n, nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng

®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa; cïng víi sù quan t©m l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña çc

cÊp ñy §¶ng ®èi víi tæ chøc ho¹t ®éng MÆt trËn vµ vai trß cña MÆt trËn trong

thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së; cïng víi viÖc ph¸t huy tr¸ch nhiÖm cña

çc c¬ quan nhµ n−íc trong x©y dùng, hoµn thiÖn çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ

ph¸p luËt cho ho¹t ®éng cña MÆt trËn trªn lÜnh vùc d©n chñ, ph¸t huy quyÒn

lµm chñ cña nh©n d©n, nhÊt lµ ë c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn; cïng víi sù nç lùc,

hoµn thiÖn vµ v−¬n lªn cña chÝnh b¶n th©n hÖ thèng MÆt trËn cho ngang tÇm

yªu cÇu ph¸t triÓn cña thêi ®¹i vµ ®ßi hái cña nh©n d©n, nhÊt ®Þnh MÆt trËn Tæ

quèc ViÖt Nam çc cÊp, nhÊt lµ cÊp c¬ së sÏ thùc hiÖn ngµy mét tèt vµ hiÖu

qu¶ h¬n çc chøc n¨ng cña m×nh nh»m ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n

trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. §ã còng chÝnh lµ môc tiªu h−íng tíi

cña chñ nghÜa x· héi.

131

nh÷ng c«ng tr×nh liªn quan ®Õn luËn v¨n ®· ®−îc c«ng bè

1. LuËt MTTQVN - c¬ së ph¸p lý b¶o ®¶m cho sù ®æi míi ho¹t ®éng cña

MTTQVN (T¹p chÝ Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt sè 8/1999)

2. D©n chñ, ®oµn kÕt d−íi ¸nh s¸ng t− t−ëng Hå ChÝ Minh (T¹p chÝ Céng s¶n

sè 19/10/2001)

3. §¹i ®oµn kÕt toµn d©n - ®éng lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n−íc (T¹p chÝ

Ng−êi ®¹i biÓu nh©n d©n sè 24/09/2001)

4. X©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn trªn nÒn t¶ng ®oµn kÕt, d©n chñ, nh©n d©n

(T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 8/8/2002)

5. MTTQVN ph¸t huy vai trß vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn QCDC ë c¬ së

(T¹p chÝ d©n vËn sè 11/2002)

6. Vai trß cña MTTQVN trong viÖc thùc hiÖn QCDC ë c¬ së (T¹p chÝ Qu¶n

lý Nhµ n−íc sè 11/2002)

7. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thanh tra nh©n d©n ë x·,

ph−êng, thÞ trÊn (T¹p chÝ Thanh tra sè 9/2002 vµ sè 10/2002)

8. §Ó MTTQVN ph¸t huy vai trß tËp hîp, x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn

d©n trong t×nh h×nh míi (T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ sè 1/2003)

9. Nh×n l¹i c«ng t¸c d©n chñ - ph¸p luËt n¨m 2002 cña MTTQVN (T¹p chÝ

MÆt trËn sè 8/12/2002)

10. Tinh thÇn c«ng khai, d©n chñ vµ b×nh ®¼ng cña vËn ®éng bÇu cö (Th«ng

tin c«ng t¸c MÆt trËn sè 3/2002)

11. Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña TTND

x·, ph−êng, thÞ trÊn (Th«ng tin c«ng t¸c MÆt trËn sè 8/2002)

12. Lêi høa trang träng cña ®¹i biÓu quèc héi tr−íc nh©n d©n (T¹p chÝ Khoa

häc vµ Tæ quèc sè 15/2002)

132

13. MTTQVN víi c«ng t¸c phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt (T¹p chÝ D©n chñ &

Ph¸p luËt sè chuyªn ®Ò vÒ phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt th¸ng 04/2004)

14. Thùc tiÔn 10 n¨m ho¹t ®éng thanh tra nh©n d©n ë c¬ së (T¹p chÝ Nhµ n−íc

vµ ph¸p luËt sè 3/2003)

15. X©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n, v× d©n d−íi sù l·nh ®¹o

cña §¶ng b¶o ®¶m thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa

®Êt n−íc (T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc x· héi sè 11/2003)

16. Vai trß cña Héi, tæ chøc phi chÝnh phñ trong ®æi míi vµ ph¸t triÓn ®Êt

n−íc (T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ sè 4/2004)

17. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn cña MTTQVN víi t− c¸ch lµ bé phËn hÖ thèng

chÝnh trÞ ë n−íc ta (T¹p chÝ Th«ng tin khoa häc x· héi sè 2/2003)

18. Nh×n l¹i 4 thi hµnh LuËt MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam (Th«ng tin c«ng t¸c

MÆt trËn sè 4/11/2003)

19. X©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa cña d©n, do d©n, v× d©n

d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng (T¹p chÝ Céng s¶n sè 4/02/2004)

20. "Quan tÝnh" vµ xãa bá quan tÝnh (T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 5/2002)

21. X©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn tõ sù h×nh thµnh x· héi c«ng d©n (T¹p chÝ

Céng s¶n sè 17/09/2004)

22. VÒ vÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn ë n−íc ta hiÖn nay (T¹p chÝ

Khoa häc vµ Tæ quèc sè 18/09/2004)

23. §Ó quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë c¬ së kh«ng trë thµnh h×nh thøc (T¹p chÝ

Th«ng tin chÝnh trÞ häc sè 2/2004)

24. Tù do vµ ph¸p luËt (T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 9/2004)

25. B×nh ®¼ng vµ luËt ph¸p (T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 12/2004)

26. D©n trÝ vµ d©n chñ (T¹p chÝ Nghiªn cøu lËp ph¸p sè 3/2005)

133

danh môc Tµi liÖu tham kh¶o

1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn

thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

2. Hå ChÝ Minh (1995), Toµn tËp, tËp 7, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

3. §ç M−êi (1997), "Ph¸t huy d©n chñ x· héi chñ nghÜa - mét gi¶i ph¸p c¬

b¶n, cÊp thiÕt ®Ó x©y dùng Nhµ n−íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh", T¹p

chÝ Céng s¶n, (14).

4. Lª Kh¶ Phiªu (1998), "Ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, x©y dùng vµ

thùc hiÖn thiÕt chÕ d©n chñ c¬ së", T¹p chÝ Céng s¶n, (3).

5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh

Trung −¬ng lÇn thø ba khãa VIII, Hµ Néi.

6. Ban Tæ chøc - C¸n bé ChÝnh phñ (1998), V¨n b¶n vÒ quy chÕ thùc hiÖn

d©n chñ vµ NghÞ ®Þnh 29/N§-CP, Côc xuÊt b¶n - Bé V¨n hãa th«ng

tin, Hµ Néi.

7. ChÝnh phñ, NghÞ ®Þnh sè 29/1998/N§-CP (nay lµ NghÞ ®Þnh sè

79/2003/N§-CP)


9. HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992.

10. LuËt MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam.

11. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung

−¬ng §¶ng lÇn thø b¶y (phÇn 2) khãa IX, Hµ Néi.

12. Hå ChÝ Minh (1989), Toµn tËp, tËp 3, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.

13. Hå ChÝ Minh (1989), Toµn tËp, tËp 9, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.


134

15. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1993), NghÞ quyÕt sè 07/TW cña Bé ChÝnh trÞ

ngµy 17/11, Hµ Néi.

16. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), B¸o ço chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø

VIII cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, Hµ Néi.

17. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung

−¬ng lÇn thø b¶y (khãa VIII), Hµ Néi.

18. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1998), ChØ thÞ 30-CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ

ngµy 18/2 vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, Hµ Néi.

19. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam (1998), Th«ng tri sè 01 cña Ban th−êng trùc

ñy ban Trung −¬ng MTTQ ViÖt Nam ngµy 26/5 h−íng dÉn c«ng t¸c

cña ñy ban MÆt trËn Tæ quèc çc cÊp ë ®Þa ph−¬ng tham gia thùc

hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë x·, ph−êng, thÞ trÊn, Hµ Néi.

20. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, Ph¸t huy vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt

Nam trong viÖc thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, §Ò tµi khoa häc

cÊp Bé cña Ban d©n chñ - ph¸p luËt, ñy ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ

quèc ViÖt Nam, Hµ Néi.

21. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, B¸o ço tæng kÕt 3 n¨m cña ñy ban Trung

−¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vÒ MÆt trËn Tæ quèc tham gia thùc

hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, Hµ Néi.

22. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, B¸o ço tæng kÕt 6 n¨m cña ñy ban Trung

−¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vÒ MÆt trËn Tæ quèc tham gia thùc

hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, Hµ Néi.

23. B¸o ço tæng kÕt 6 n¨m MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam tham gia thùc hiÖn

Quy chÕ d©n chñ cña tØnh NghÖ An.


Quy chÕ d©n chñ cña thµnh phè Hå ChÝ Minh.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh TiÒn Giang.

135


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh L¹ng S¬n.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Ninh ThuËn.


Quy chÕ d©n chñ cña thµnh phè §µ N½ng.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Hµ TÜnh.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Hµ Nam.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh BÕn Tre.


Quy chÕ d©n chñ cña thµnh phè H¶i Phßng.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Hµ Giang.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh B×nh Ph−íc.


Quy chÕ d©n chñ cña §ång Nai.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh TiÒn Giang.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh BÕn Tre.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh H¶i D−¬ng.

136


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Ninh B×nh.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Phó Yªn.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh T©y Ninh.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Qu¶ng Nam.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh tØnh Th¸i Nguyªn.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Nam §Þnh.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Yªn B¸i.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Thanh Hãa.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Kiªn Giang.


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh An Giang


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh S¬n La


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh CÇn Th¬


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh H−ng Yªn

137


Quy chÕ d©n chñ cña tØnh Tuyªn Quang

53. Th«ng t− liªn tÞch sè 03, ngµy 31/03/2000 cña ñy ban Trung −¬ng MTTQ

ViÖt Nam víi Bé t− ph¸p vµ Bé v¨n hãa th«ng tin vÒ viÖc h−íng dÉn

x©y dùng vµ thùc hiÖn h−¬ng −íc, quy −íc cña th«n, lµng, Êp, b¶n,

côm d©n c−

54. NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 79/2003 N§-CP ngµy 07/7/2003 ban hµnh

Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë x·

55. ChØ thÞ sè 10-CT/TW cña Ban BÝ th− vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng

vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së ngµy 28-03-2002

56. B¸o ço tæng kÕt 6 n¨m thùc hiÖn ChØ thÞ sè 30-CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ

(khãa VIII) vÒ x©y dùng vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së cña

Ban chØ ®¹o thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ trung −¬ng th¸ng 9 n¨m 2004

57. B¸o ço kÕt qu¶ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m

2004 cña ChÝnh phñ ngµy 23-09-2004

58. B¸o ço cña Ban th−êng trùc ñy ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ quèc ViÖt

Nam t¹i Héi nghÞ BiÓu d−¬ng khu d©n c− tiªu biÓu toµn quèc lÇn thø

II, th¸ng 8 n¨m 2004: "Ph¸t huy kÕt qu¶ ®¹t ®−îc, tiÕp tôc ®Èy m¹nh

cuéc vËn ®éng "Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ë khu

d©n c−"

59. KÕt luËn vÒ kÕt qu¶ 5 n¨m thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ ë c¬ së cña Uû ban

Th−êng vô Quèc héi ngµy 21-09-2004

60. Th«ng b¸o KÕt luËn cña Ban BÝ th− vÒ kÕt qu¶ 6 n¨m thùc hiÖn ChØ thÞ sè

30-CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ (kho¸ VIII) vÒ tiÕp tôc chØ ®¹o x©y dùng

vµ thùc hiÖn Quy chÕ d©n chñ c¬ së ngµy 15-11-2004

61. NghÞ ®Þnh sè 50/2001/N§-CP cña ChÝnh phñ Quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh

mét sè ®iÒu cña LuËt MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam

138

62. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: C−¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n−íc trong thêi kú

qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, NXB. Sù thËt, Hµ Néi, 1991

63. V.I.Lªnin: Toµn tËp, NXB. TiÕn bé, M¸txc¬va, 1977, t.41

64. ChØ thÞ sè 30-CT/TW cña Bé ChÝnh trÞ (kho¸ VIII) vÒ x©y dùng vµ thùc

hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së ngµy 18-02-1998

65. Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ ë cÊp x· - Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn,

Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, Chñ biªn PGS. TS. D−¬ng

Xu©n Ngäc, NXBCTQG, Hµ Néi, 2000

66. Thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së trong t×nh h×nh hiÖn nay - Mét sè vÊn

®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, PGS. TS. NguyÔn Cóc (chñ biªn),

NXBCTQG, Hµ Néi, 2002

67. D©n chñ vµ viÖc thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së, TS. L−¬ng Gia Ban

(chñ biªn), NXBCTQG, Hµ Néi, 2003

68. Tham luËn t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña MÆt trËn Tæ quèc

ViÖt Nam, NXBCTQG, Hµ Néi, 2005

69. Tµi liÖu båi d−ìng c«ng t¸c MÆt trËn (Dµnh cho çn bé MÆt trËn Tæ quèc

çc tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng) cña Uû ban Trung −¬ng

MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam

70. MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam (2005), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc

lÇn thø VI, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

71. Phan Xu©n S¬n (Chñ biªn) (2002), Çc ®oµn thÓ nh©n d©n víi viÖc b¶o

®¶m d©n chñ ë c¬ së hiÖn nay, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

72. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng cña MÆt trËn Tæ quèc ë

x·, §ç Duy Th−êng, Phã chñ tÞch Uû ban Trung −¬ng MÆt trËn Tæ

quèc ViÖt Nam, Kû yÕu ®Ò tµi khoa häc cÊp Bé cña Ban d©n chñ -

ph¸p luËt, MÆt trËn Tæ quèc Trung −¬ng "Ph¸t huy vai trß cña MÆt

trËn Tæ quèc ViÖt Nam trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m s¸t nh©n

d©n ®èi víi chÝnh quyÒn ë c¬ së", n¨m 2005

139

73. §ç Duy Th−êng (2004), "NghÞ ®Þnh 79/CP vÒ thùc hiÖn d©n chñ ë x· -

b−íc tiÕn míi vÒ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n ë c¬ së", MÆt

trËn, (12).

74. Ban D©n vËn Trung −¬ng (2002), X©y dùng vµ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë

c¬ së, Ban chØ ®¹o x©y dùng vµ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¬ së,

Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

75. Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®æi míi ph−¬ng thøc ho¹t ®éng cña MÆt trËn Tæ quèc

ViÖt Nam, Kû yÕu khoa häc ®Ò tµi cÊp Bé cña Trung t©m c«ng t¸c lý

luËn, MÆt trËn Tæ quèc Trung −¬ng

76. B¸o c¸o tæng kÕt 10 n¨m ho¹t ®éng cña Ban thanh tra nh©n d©n x·,

ph−êng, thÞ trÊn cña UBTWMTTQVN

77. Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, ViÖn ng«n ng÷ häc, Hoµng Phª (chñ biªn), NXB §µ

N½ng vµ Trung t©m tõ ®iÓn häc, n¨m 1995

Lu_n v_n Ph_t huy vai tr_ c_a M_t tr_n T_ qu_c Vi_t Nam trong th_c hi_n Quy ch_ d_n ch_ _ c_ s_.pdf

Documents

Transcript of Lu_n v_n Ph_t huy vai tr_ c_a M_t tr_n T_ qu_c Vi_t Nam trong th_c hi_n Quy ch_ d_n ch_ _ c_ s_.pdf